\id JHN John in Bokobaru, Ross Jones \h YOHANA \toc1 Baaru nnaa kɛ̀ Yohana kɛ̃̀ \toc2 YOHANA \mt1 YOHANA \mt2 Baaru nnaa kɛ̀ Yohana kɛ̃̀ \io1 Yaaya Batisikɛri kↄ̃n Yesu ìba káakunↄ 1:1-1:51 \io1 Yesu yãdannɛna 2:1-12:50 \io1 Yesu kuuna Yerusalɛmu 13:1-17:26 \io1 Yesu gana kↄ̃n à fɛɛnao 18:1-20:31 \io1 Yesu bↄ à mↄna a ìbanↄzi 21:1-21:35 \c 1 \s1 Yesu Kirisi mↄna anduna guu \p \v 1 Zaa káaku Yã kuu, Yã pì kú kↄ̃n Ludao, Yã pìn Luda ũ. \v 2 À kú kↄ̃n Ludao zaa káaku. \v 3 Luda pↄ́ píngi kɛ̀ à gãzĩmɛ, pↄ́kee kuu kɛ̀ à kɛ̀ à sairo. \v 4 À guun wɛ̃̀ndi kún, ben wɛ̃̀ndi pì dɛ gupuraa ũ gbɛ̃nↄnɛ. \v 5 Gupuraa pì è pu gusiaan, ben gusiaa pì é e à daàlaro. \p \v 6 Luda gbɛ̃ke zĩ̀ à tↄ́n Yaaya. \v 7 À mↄ̀ gupuraa pì sèedadee ũmɛ, à gupuraa pì yã ò gbɛ̃nↄnɛ, lɛ baade píngi à náanɛ kɛ à gãzĩ. \v 8 Àmbe gupuraa pì ũro, à mↄ̀ gupuraa pì sèedadee ũmɛ. \v 9 Gupura yãpuradee kɛ̀ è guu pu baade pínginɛ bé èe mↄↄ anduna guu. \p \v 10 Yã pì kú anduna guu. Baa kɛ̀ Luda anduna kɛ̀ à gãzĩ, anduna e à dↄ̃ro. \v 11 À mↄ̀ a bɛ, ben à gbɛ̃nↄↄ e à síro. \v 12 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ zɛ̀o wà à náanɛ kɛ̀nↄ sↄ̃, à ń gbá zɛ́ aↄ̃ gↄ̃̀ Luda nɛ́nↄ ũ. \v 13 Aↄ̃ ina pì e bↄ gbɛ̃ke aru guuro, èe bↄ mɛ̀fɛɛna ke gↄ̃gbɛ̃ pↄyezi kiiaro, Luda bé à ń í. \v 14 Yã pì kɛ̀ gbɛ̃ntee ũ, à gurↄplaa kɛ̀wao, ben wa à gakui è, De Luda Nɛ́ mɛ̀n do léle gakuimɛ, à gbɛ̃kɛ kↄ̃n yãpuraao papana. \p \v 15 Yaaya à sèeda kɛ̀ à pũ̀tã à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ ma à yã òn yɛ̀, ma bè gbɛ̃ kɛ̀ èe mↄↄ ma gbɛraa dɛmala kɛ̀ à kuu ma ã yãnzi. \v 16 À gbɛ̃kɛ papana guu à gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ wa baadenɛ, ben wa aubarika è didikↄ̃a. \v 17 Luda a doka kpàwa Musa gãzĩ, à gbɛ̃kɛ kↄ̃n yãpuraao kɛ̀we Yesu Kirisi gãzĩmɛ. \v 18 Gbɛ̃kee e wɛ́ɛ si Ludalɛ zikiro. Luda Nɛ́ mɛ̀n do léle kɛ̀ kú a De kuu pì bé à tò wà à dↄ̃. \s1 Yaaya Batisikɛri sèedakɛna Yesu yã musu \r (Mat 3:1-12, Maa 1:1-8, Luk 3:1-18) \p \v 19 Yuda gbãadee kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Yerusalɛmunↄ sa'ori kenↄ kↄ̃n Levi bori kenↄ zĩ̀ Yaayaa, ben aↄ̃ à là wà bè: Dén n ũu? Yã kɛ̀ à òńnɛn yɛ̀. \v 20 À òńnɛ wásawasa, èe yãke utɛńnɛro à bè: Mɛsayan ma ũro. \v 21 Ben aↄ̃ à là wà bè: Dén n ũ sɛɛ? Iliamɛn ũↄ́? À wèńla à bè: Auo! Ben aↄ̃ ɛ̀ara wà à là dↄ: Annabi ìsin n ũↄ́? À wèńla à bè: Auo! \v 22 Ben aↄ̃ bènɛ dↄ: Dén n ũ sↄ̃ↄ? Ǹ owe lɛ wà gá wà o gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ wa zĩinↄnɛ. Dian nɛ́ɛ oo nà zĩnda yã musuu? \v 23 Ben à bè lán annabi Isaya ò nà: \q1 Gbɛ̃ kɛ̀ a kòto dↄ gbáann ma ũ, \q1 kɛ̀ èe bee wà zɛ́ poro Diinɛ. \m \v 24 Gbɛ̃ kɛ̀ wà ń zĩ pìnↄ sↄ̃ bↄ̀ Farisinↄ kiiamɛ. \v 25 Ben aↄ̃ à là wà bè: Zaakɛ Mɛsayan n ũro ke Ilia ke annabi ìsi, bↄ́yãnzi nɛ́ɛ gbɛ̃nↄ batisi kɛɛzi? \v 26 Yaaya wèńla à bè: Mɛɛ̀ gbɛ̃nↄ batisi kɛ kↄ̃n ío, mↄde gbɛ̃kee kú a tɛ́ á à dↄ̃ro. \v 27 Àmbe é mↄ́ ma gbɛra, mɛ́ɛ ká mà à kyatee bↄbↄnɛro. \v 28 Yã pìnↄ kɛ̀ Bɛtani kɛ̀ kú Yoda baamɛ, guu kɛ̀ Yaaya e gbɛ̃nↄ batisi kɛɛn. \s1 Sãnɛ Bↄ̀rↄ kɛ̀ Ludaa kpà \p \v 29 Kɛ̀ guu dↄ̀, Yaaya Yesu è èe mↄↄ a kiia, ben à bè: Sãnɛ Bↄ̀rↄ kɛ̀ Ludaa kpà à anduna durun goon yɛ̀. \v 30 Gbɛ̃ pì yãn má ò yã ma bè, gbɛ̃ kɛ̀ èe mↄↄ ma gbɛraa dɛmala, kɛ̀ à kuu ma ã yãnzi. \v 31 Má à dↄ̃ yãro, mↄde ma mↄ, mɛ́ɛ gbɛ̃nↄ batisi kɛɛ lɛ Isarailinↄ à dↄ̃ yãnzimɛ. \v 32 Yaaya à sèeda kɛ̀ à bè: Má è Luda Nini bↄ̀ ludambɛ lán pↄ̃tɛ̃ɛ bà à mↄ̀ à zↄ̃̀a. \v 33 Mɛ́ɛ à dↄ̃ yãro. Kɛ̀ Luda ma zĩ gbɛ̃nↄ batisi kɛ, à bèmɛ gbɛ̃ kɛ̀ má è a Ninii mↄ̀ à pìtaa, àmbe eé gbɛ̃nↄ batisi kɛ kↄ̃n Ninii pìo. \v 34 Ma beee è, ma sↄ̃ↄ sèeda kɛ̀ kɛ̀ àmbe Luda Nɛ́ ũ. \s1 Yesu ìba káakunↄ \p \v 35 Kɛ̀ guu dↄ̀, Yaaya ɛ̀ara à kú gwe dↄ kↄ̃n a ìba gↄ̃ↄn plaaanↄ. \v 36 Kɛ̀ à Yesu è èe gɛ̃tɛɛ, à bè: Sãnɛ Bↄ̀rↄ kɛ̀ Ludaa kpàn gwe! \v 37 Kɛ̀ ìba gↄ̃ↄn plaaa pìnↄ yã pì mà, aↄ̃ bↄ̀ wà tɛ̀ Yesuzi. \v 38 Yesu lìɛ à è aↄ̃ↄ tɛ́azi, ben à ń lá à bè: Bↄ́n á yezi? Aↄ̃ bènɛ: N bɛɛ kú mámɛ Rabi? Tↄ́ pì bè Dannɛri. \v 39 À wèńla à bè: À mↄ́ à gwa. Ben aↄ̃ gàa wà guu kɛ̀ à kún è, ben aↄ̃ gↄ̃̀o zĩ beeea. Uusiɛ mↄ̀ siigↄ̃ taka. \p \v 40 Gↄ̃ↄn plaaa kɛ̀ aↄ̃ Yaaya yã mà aↄ̃ bↄ̀ wà tɛ́ Yesuzi pìnↄ, aↄ̃ gbɛ̃ doo nɛ́ Simↄ Pita dãaro Andurumɛ. \v 41 À gàa à a vĩ̀i Simↄ lè gĩa, ben à bènɛ: Wa Mɛsaya è. Tↄ́ pìn wè be dↄ Kirisi. \v 42 Ben à gàao Yesu kiia. Yesu à gwà tíii à bè: Yohana nɛ́ Simↄn n ũ. Weé bennɛ Pitamɛ sa. Tↄ́ pì bè gbɛ̀. \p \v 43 Kɛ̀ guu dↄ̀, Yesu yezi à tá Galili bùsun, ben à dà Filipilɛ à bènɛ: Ǹ tɛ́mazi. \v 44 Filipi pì nɛ́ Anduru kↄ̃n Pitao bɛ wɛ́tɛ Bɛtɛsaida gbɛ̃mɛ. \v 45 Ben Filipi gàa à Natanaɛli lè à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ Musa a yã ò a doka guu, bensↄ̃ annabinↄ a yã ò dↄ, wa à è. Yusufu nɛ́ Yesumɛ. Nazarɛti gbɛ̃mɛ. \v 46 Natanaɛli bènɛ: Gbɛ̃ maaa é bↄ Nazarɛtiↄ́? Filipi bènɛ: Ǹ mↄ́ ǹ gwa. \v 47 Kɛ̀ Yesu Natanaɛli è èe mↄↄ a kiia, à à yã ò à bè: Isaraili yãpuradeen yɛ̀, à nↄ̀sɛ mↄnafiki vĩro. \v 48 Ben Natanaɛli bènɛ: Ń ma dↄ̃ mámɛ? Ben Yesu wèàla à bè: Ai Filipi gↄ̃ gá n sísi, ma n e kãkã lí gbáru. \v 49 Ben Natanaɛli bènɛ: Rabi, Luda Nɛ́n n ũ, Isarailinↄ Kínan n ũ. \v 50 Yesu bènɛ: Kɛ̀ má ònnɛ ma n e kãkã lí gbáru bé à tò n ma náanɛ kɛ̀ↄ́? Nɛ́ yã bíta e dɛ kɛ̀la. \v 51 À ɛ̀ara à bènɛ dↄ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, é ludambɛɛ e wɛ̃kↄ̃ana, Luda malaikanↄ égↄ̃ didii Gbɛ̃ntee Nɛ́a aↄ̃gↄ̃ pitaaa. \c 2 \s1 Nↄsɛna zaa Kana \p \v 1 À gurↄ aagↄ̃dee zĩ wèe nↄↄ sɛɛ zaa Kana, Galili bùsun. Yesu da kú gwe, \v 2 ben wà Yesu kↄ̃n a ìbanↄ sìsi nↄsɛ kiia dↄ. \v 3 Kɛ̀ geepiwɛ̃ɛ kɛ̃̀sã, Yesu da bènɛ: Aↄ̃ↄ wɛ̃ɛ vĩ dↄro nɛ́. \v 4 Ben Yesu wèàla à bè: À kɛ̀ dia n ma le beeeoee? À gurↄↄ e kámɛ kↄ̀ro. \v 5 Ben à da bè zĩkɛrinↄnɛ: Lán eé oare nà, à kɛ lɛ. \v 6 Gbɛ̀ orozãnↄↄ kú gwe mɛ̀n swɛɛdo Yudanↄ gbãsĩbↄ'ikabↄnↄ ũ. À kenↄ è í sí lita basiigↄ̃mɛ, à kenↄ sↄ̃ baswɛɛdo. \v 7 Ben Yesu bè zĩkɛrinↄnɛ: À í káka orozã kɛ̀nↄn à pa. Ben aↄ̃ í kàkan à pà yɛ́lɛlɛ. \v 8 Ben à bèńnɛ: À tↄ́ à gáo kↄ̃kↄ̃'orinↄ gbɛ̃nsinɛ sa. Ben aↄ̃ↄ tↄ̀ wà gàaonɛ. \v 9 Kɛ̀ gbɛ̃nsi pì í liɛna wɛ̃ɛ ũu pì dã̀, èe dↄ̃ guu kɛ̀ à bↄ̀nlo, mↄde zĩkɛri kɛ̀ aↄ̃ í pì tↄ̀nↄↄ dↄ̃. Ben gbɛ̃nsi pì nↄzã sìsi \v 10 à bènɛ: Wɛ̃ nnaan wè kpáḿma gĩa. Gurↄↄ kɛ̀ í ń kũ, ben wè mↄ́ kↄ̃n gɛbuo sa. Mpi sↄ̃, n wɛ̃ nnaa tò zãa. \v 11 Yesu dabuyãkɛna káakupↄn gwe, kɛ̀ à kɛ̀ zaa Kana, Galili bùsun. À tↄ́ bↄ̀, ben à ìbanↄ à náanɛ kɛ̀. \v 12 Beee gbɛra Yesu gàa Kapɛnamu kↄ̃n a dao kↄ̃n a dãaronↄ kↄ̃n a ìbanↄo, mↄde aↄ̃ↄe gurↄplaa kɛ gwero. \s1 Yesu kuuna Luda ua \r (Mat 21:12-13, Maa 11:15-17, Luk 19:45-46) \p \v 13 Kɛ̀ Yudanↄ Banla zĩbaa kà kĩi, ben Yesu gàa Yerusalɛmu. \v 14 À è wèe zùnↄ kↄ̃n sãanↄ kↄ̃n lukulukunↄ yaa Luda ua guu, ↄↄlendekɛrinↄↄ vɛ̃ɛna gwe. \v 15 Ben à bàflã tã̀ à pɛ̀ḿma aↄ̃ bↄɛ kↄ̃n sãanↄ kↄ̃n zùnↄ píngi. À ↄↄlendekɛri pìnↄ ↄↄ fã̀akↄ̃a, à ń teebunↄ yĩ̀pa à kwɛ̀ńnɛ. \v 16 Ben à bè lukulukuyari pìnↄnɛ: À pↄ́ pìnↄ sɛ́ɛ à bↄo píngi. Àton ma De ua kɛ yàra ũro. \v 17 Ben yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn kɛ̀kii dↄ̀ à ìbanↄn kɛ̀ à bè: N ua yã ma kũ gbãa maamaa. \v 18 Ben Yuda gbãadeenↄ à là wà bè: Dabuyã kpareen nɛ́ kɛwe lɛ wà dↄ̃ kɛ̀ ń yã beee kɛna iko vĩi? \v 19 Yesu wèńla à bè: À Luda kpɛ́ kɛ̀ wí, mɛ́ ɛara mà kpɛ́ pì fɛɛ gurↄ aagↄ̃ↄ dagura. \v 20 Ben gbãadee pìnↄ bènɛ: Wɛ̃̀ baplaa awɛɛswɛɛdon wà kpɛ́ pì bò, ben mmↄn nɛ́ fɛɛ gurↄ aagↄ̃ↄ guuↄ́? \v 21 Mↄde Luda kpɛ́ kɛ̀ à tɛ́a pì, à mɛ̀ yãn èe oo. \v 22 Kɛ̀ Yesu fɛ̀ɛ bↄna gaan, yã kɛ̀ à ò pì dↄ̀ à ìbanↄn, ben aↄ̃ yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn sì kↄ̃n yã kɛ̀ Yesu ò pìo. \s1 Yesu baade píngi nↄ̀sɛ dↄ̃ \p \v 23 Kɛ̀ Yesu kú Yerusalɛmu Banla zĩbaa zĩ wà à náanɛ kɛ̀ pari, kɛ̀ wà dabuyã kɛ̀ à kɛ̀nↄ è yãnzi. \v 24 Yesu e ń náanɛ kɛro, zaakɛ à baade píngi nↄ̀sɛ dↄ̃. \v 25 Èe kɛ séto gbɛ̃ke gbɛ̃ yã ònɛro, zaakɛ à yã kɛ̀ kú baade nↄ̀sɛ guu dↄ̃. \c 3 \s1 Yesu kↄ̃n Nikodɛmuo \p \v 1 Farisi kee kuu kɛ̀ wè benɛ Nikodɛmu. Yuda gbãadeenↄ dokemɛ. \v 2 À mↄ̀ Yesu kiia gwãavĩ à bènɛ: Rabi, wá dↄ̃ kɛ̀ ḿbe dannɛri kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia ũ, zaakɛ gbɛ̃ke é fↄ̃ à dabuyã kɛ̀ nɛɛ̀ kɛɛnↄ kɛro, sé Ludaa kúo. \v 3 Ben Yesu bènɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ oonnɛ, tó èe kɛ wà gbɛ̃ kɛ̀kɛ wà à ì dↄ baasiro, eé fↄ̃ àgↄ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dↄ̃ro. \p \v 4 Ben Nikodɛmu Yesu là à bè: Weé gbɛ̃ kɛ̀ zi kũ̀ i diamɛ? Eé ɛara à gɛ̃ a da gbɛɛɛn lɛ wà kɛkɛ wà à i dↄn yↄ́? \v 5 Ben Yesu wèàla à bè: Yãpuraan mɛ́ɛ oonnɛ, tó èe kɛ wà gbɛ̃ ì kↄ̃n ío kↄ̃n Luda Ninio baasiro, eé fↄ̃ à gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guuro. \v 6 Gbɛ̃ntee nɛ́'ina nɛ́ mɛ̀ yãmɛ, Luda Nini nɛ́'ina nɛ́ nini yãmɛ. \v 7 Ǹton tó yã kɛ̀ má ònnɛɛ bↄ n saɛro, séto wà kɛkɛ wà a i dↄ. \v 8 Ĩa è káka guu kɛ̀ à yezin. Nɛɛ̀ à kĩi ma, ń dↄ̃ guu kɛ̀ à bↄ̀n ke guu kɛ̀ èe gaanlo. Lɛn ègↄ̃ dɛ lɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ Luda Nini à ìo. \p \v 9 Ben Nikodɛmu à là à bè: Yã beee é sí kɛ sↄ̃ↄ́? \v 10 Yesu wèàla à bè: N Isarailinↄ yãdannɛri ina ben ń beee dↄ̃roo? \v 11 Yãpuraan mɛ́ɛ oonnɛ, yã kɛ̀ wá dↄ̃ↄn wée oo. Yã kɛ̀ wá è sèedan wée kpaa, ben ée gii wa yã sízi. \v 12 Lán ma anduna yã òare nà, ben a gi sízi, tó ma ludambɛ yã òare, é síↄ́? \v 13 Gbɛ̃kee e gá ludambɛ zikiro, sé Gbɛ̃ntee Nɛ́ kɛ̀ bↄ̀ gwee baasiro. \v 14 Lán Musa mlɛ̃̀ sɛ̀ à dↄ̀ musu gbáan nà, lɛn weé Gbɛ̃ntee Nɛ́ sɛ́ wà dↄ musu lɛ, \v 15 lɛ gbɛ̃ kɛ̀ èe à náanɛ kɛɛ gↄ̃ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ. \v 16 Zaakɛ Ludaa ye andunazi à kɛ̀ bíta, ben à a Nɛ́ mɛ̀n do léle kpà, lɛ gbɛ̃ kɛ̀ èe à náanɛ kɛɛ tón garo, sé àgↄ̃ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ. \v 17 Ludaa e a Nɛ́ zĩ anduna guu lɛ à yã vɛ̃ɛ andunaa yãnzinlo, lɛ anduna mìsina e à gãzĩ yãnzimɛ. \v 18 Yã é vɛ̃ɛ à náanɛkɛriaro. Yã gĩakɛ à vɛ̃̀ɛ à náanɛkɛrisaia kↄ̀, kɛ̀ èe Luda Nɛ́ mɛ̀n do léle pì náanɛ kɛro yãnzi. \v 19 Pↄ́ kɛ̀ tò yã vɛ̃̀ɛ gbɛ̃nↄan yɛ̀: Gupuraa mↄ̀ anduna guu, mↄde gbɛ̃nↄↄ ye gusiaazi dɛ gupuraa pìla, kɛ̀ aↄ̃ yãkɛnanↄↄ zaa yãnzi. \v 20 Zaakɛ zaakɛri píngi è za gupuraammɛ, è mↄ́ gupuraa kiiaro, lɛ à yãkɛnanↄ tón bↄ gupuraaaro yãnzi. \v 21 Gbɛ̃ kɛ̀ è zĩi kɛ yãpuraaa, àmbe è mↄ́ gupura kiia, lɛ wàgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ kuuna Luda guun à yã pìnↄ kɛ̀n. \s1 Yaaya Batisikɛri sèedakɛna Yesu yã musu \p \v 22 Beee gbɛra Yesu gàa Yudea bùsun kↄ̃n a ìbanↄ. À gurↄplaa kɛ̀ńyo gwe, èe gbɛ̃nↄ batisi kɛɛ. \v 23 Yaaya e gbɛ̃nↄ batisi kɛɛ se zaa Ainↄ, Salimu saɛ, zaakɛ í di gwe. Wègↄ̃ mↄↄ à kiia, ben è ń batisi kɛ. \v 24 Zaakɛ wèe Yaaya da kpɛ́siaan kↄ̀ro. \v 25 Gurↄ beeea Yaaya ìba kenↄ nà lɛokpakↄ̃akɛnaa kↄ̃n Yuda gbãade keo gbãsĩbↄna yã musu. \v 26 Ben aↄ̃ sↄ̃̀ Yaayazi wà bè: Rabi, gbɛ̃ kɛ̀ kúnyo yã Yoda baa kãa kpa, kɛ̀ n à yã òwee bé èe gbɛ̃nↄ batisi kɛɛ tia, baade píngi e gaa à kiia. \v 27 Yaaya bèńnɛ: Gbɛ̃ke è fↄ̃ à pↄ́ke e à síro, tó èe kɛ Luda à gbà baasiro. \v 28 Ámbe ma sèedadeenↄ ũ kɛ̀ ma bè mámbe Mɛsaya ũro. Ma bè Luda ma zĩ mà dↄnɛ aɛmɛ. \v 29 Nↄsɛri bé à nↄↄ vĩ. Nↄsɛri gbɛ̃nna sↄ̃ ègↄ̃ zɛ à saɛ è swã kpá à yãzi, nↄsɛri kòto è à pↄↄ kɛ nna. Lɛn sↄ̃ ma pↄnnaa kɛ̀ bíta lɛ. \v 30 Séde àpi gↄ̃ kaara mapi sↄ̃ màgↄ̃ lagoo. \s1 Gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ musu \p \v 31 Gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ musu dɛ baade píngila. Gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ tↄↄtɛ nɛ́ anduna gbɛ̃mɛ, anduna yãn è o. Gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ ludambɛ sↄ̃ↄ dɛ baade píngila, \v 32 ègↄ̃ pↄ́ kɛ̀ à è kↄ̃n yã kɛ̀ à mào sèeda kɛɛ, ben gbɛ̃kee e à yã siiro. \v 33 Gbɛ̃ kɛ̀ à à yã sì zɛ̀o kɛ̀ Luda nɛ́ yãpuradeemɛ. \v 34 Gbɛ̃ kɛ̀ Luda à zĩ̀ pì è Luda yã o, zaakɛ Luda a Ninii kpàa papanamɛ. \v 35 De Ludaa ye a Nɛ́zi, ben à pↄ́ píngi nànɛ a ↄzĩ. \v 36 Gbɛ̃ kɛ̀ èe Nɛ́ pì náanɛ kɛɛ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ. Gbɛ̃ kɛ̀ èe gii à yã mazi é wɛ̃̀ndi pì ero, Luda pↄfɛ̃ kpɛ́ kúamɛ. \c 4 \s1 Yesu kↄ̃n Samaria nↄgbɛ̃o \p \v 1 Farisinↄↄ mà kɛ̀ Yesu e gbɛ̃nↄ batisi kɛɛ èe ìbanↄ ee dɛ Yaayala. \v 2 Èe kɛ Yesu bé è ń batisi kɛ a zĩndaro, à ìbanↄ bé wè kɛ. \v 3 Kɛ̀ Yesu yã pì mà, à fɛ̀ɛ Yudea à ɛ̀ara èe taa Galili. \v 4 Kɛ̀ èe gaa sↄ̃, à kũ̀ à bↄɛ Samaria bùsun. \v 5 Ben à kà Samaria wɛ́tɛ kɛ̀ wè be Sika. À zã̀ kↄ̃n tↄↄtɛ kɛ̀ Yakubu kpà a nɛ́ Yusufuaoro. \v 6 Yakubu lↄ̀gↄ kú gwe. Yesu táa ò à kpàsa, ben a vɛ̃̀ɛ lↄ̀gↄ pì saɛ. Ɔfãntɛ̃ kà mìdangura. \p \v 7 Samaria nↄgbɛ̃ ke mↄ̀ í tↄ́, ben Yesu bènɛ: Ǹ ma gba í mà mi. \v 8 À ìbanↄ sↄ̃ gàa pↄ́blee lú wɛ́tɛ guu. \v 9 Ben nↄgbɛ̃ pì bènɛ: Yudan n ũ, Samaria nↄgbɛ̃n ma ũ, ben nɛ́ɛ ímina wɛ́ɛ kɛɛmaa? Zaakɛ Yudanↄ kↄ̃n Samariadeenↄ yã è kↄ̃ sɛ́ro. \v 10 Ben Yesu bènɛ: Tó ń gbaa kɛ̀ Luda è dańnɛ dↄ̃ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ èe í wɛ́ɛ kɛɛmmaao, lɛ ḿbe nɛ́ wɛ́ɛ kɛa à n gba í wɛ̃̀ndidee. \p \v 11 Nↄgbɛ̃ pì bènɛ: Baa, ń googa vĩro. Lↄ̀gↄ kɛ̀ sↄ̃ wɛ̀ɛ zã̀. Nɛ́ í wɛ̃̀ndidee pì e mámɛ? \v 12 Ń dɛ wa dezi káaku Yakubula gwɛɛ? Àmbe à lↄ̀gↄ pì tòwe. Àpi à í mì kↄ̃n a nɛ́nↄ kↄ̃n a pↄ́kãdeenↄ. \v 13 Ben Yesu bènɛ: Gbɛ̃ kɛ̀ í kɛ̀ mì, ímii é ɛara à à dɛmɛ dↄ. \v 14 Gbɛ̃ kɛ̀ eé í kɛ̀ mɛ́ kpáa mi sↄ̃, ímii é à dɛ ziki dↄro. Zaakɛ í kɛ̀ mɛ́ kpáa é gↄ̃ à nↄ̀sɛ guu íbↄki í kɛ̀ eé bↄɛnɛ wɛ̃̀ndi kɛ̀ eé yãaroo ũmɛ. \p \v 15 Ben nↄgbɛ̃ pì bènɛ: Baa, ǹ ma gba í pì, lɛ ímii tón ma dɛ mà mↄ í tↄ́ kɛ̀ dↄro. \v 16 Yesu bènɛ: Ǹ gá n zã sísi à mↄ́ lɛdo. \v 17 Nↄgbɛ̃ pì wèàla à bè: Má gↄ̃ↄ vĩro. Ben Yesu bènɛ: Kɛ̀ n bè, ń gↄ̃ↄ vĩro, n yã ò a zɛ́amɛ. \v 18 N zã kɛ̀ gɛ̃̀n sↄↄro, ben gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ ń kúo tiaa nɛ́ n zãnlo. N yãpuraa ò. \v 19 Ben nↄgbɛ̃ pì bènɛ: Baa, má dↄ̃̀ sa kɛ̀ annabin n ũ. \v 20 Wa dezinↄ dↄnzi kɛ̀ Ludanɛ kpiii kɛ̀ musu, apinↄ sↄ̃ eè be Yerusalɛmu bé guu kɛ̀ wà dↄnzi kɛnnɛ ũ. \v 21 Yesu bènɛ: Nↄgbɛ̃, ǹ ma yã sí. Gurↄkee e suu kɛ̀ é dↄnzi kɛ De Ludanɛ kpiii kɛ̀ musu ke Yerusalɛmu dↄro. \v 22 Apinↄ, eè dↄnzi kɛ Ludanɛ, mↄde á à dↄ̃ro, wapinↄ sↄ̃, weè dↄnzi kɛnɛ, bensↄ̃ wá à dↄ̃, zaakɛ mìsina è bↄ wa Yudanↄ kiiamɛ. \v 23 Gurↄↄ e suu à kà kↄ̀, kɛ̀ dↄnziri yãpuradeenↄ é dↄnzi kɛ De Ludanɛ kↄ̃n yãpuraao kↄ̃n à Ninii gbãaao. Gbɛ̃ beee takanↄn De Luda e wɛtɛɛ aↄ̃ dↄnzi kɛare. \v 24 Luda nɛ́ niniimɛ, séde gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è dↄnzi kɛnɛnↄ dↄnzi kɛnɛ kↄ̃n yãpuraao kↄ̃n à Ninii gbãaao. \p \v 25 Ben nↄgbɛ̃ pì bènɛ: Má dↄ̃ kɛ̀ Mɛsaya kɛ̀ wè benɛ Kirisi é mↄ́. Tó à mↄ̀, eé yã píngi bↄkↄ̃tɛwe. \v 26 Ben Yesu bènɛ: Mamↄma kɛ̀ mɛ́ɛ yã oonnɛɛ, mámbe à ũ. \p \v 27 Gurↄ beeea Yesu ìbanↄ sù, aↄ̃ à lè èe yã oo kↄ̃n nↄgbɛ̃o. À bↄ̀ ń saɛ, mↄde aↄ̃ gbɛ̃kee e à la bↄ́n à yeziro ke bↄ́yãnzi èe yã oo kↄ̃n nↄgbɛ̃ pìoziro. \v 28 Ben nↄgbɛ̃ pì a loo tò gwe, à gɛ̃̀ wɛ́tɛ guu à bè gbɛ̃nↄnɛ: \v 29 À mↄ́ à gↄ̃gbɛ̃ ke gwa. À yã kɛ̀ má kɛ̀nↄ òmɛ píngi. Ke Mɛsaya pìmɛ gwɛɛ? \v 30 Ben aↄ̃ bↄ̀ɛ wɛ́tɛ guu, aↄ̃ↄe gaa Yesu kiia. \p \v 31 Gurↄ beeea sↄ̃ Yesu ìbanↄ bènɛ: Rabi, nɛ́ pↄ́ bleroo? \v 32 Ben à bèńnɛ: Má pↄ́ble ke vĩ kɛ̀ á dↄ̃ro. \v 33 Ben à ìbanↄ kↄ̃ làla wà bè: Gbɛ̃ke mↄ̀nɛ pↄ́bleeon yↄ́? \v 34 Ben Yesu bèńnɛ: Ma pↄ́bleen gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi pↄyezikɛna ũ ai mà zĩi kɛ̀ à dàmɛɛ mì dɛ. \v 35 Apinↄ eè be mↄ siigↄ̃ↄ bé à gↄ̃̀ kɛ̀ pↄ́kɛ̃gurↄↄ é ká. Mɛ́ɛ ooare, à wɛ́ɛ sɛ́ à buraanↄ gwa, zaakɛ pↄ́nↄ mà aↄ̃ kà kɛ̃na. \v 36 Pↄ́kɛ̃ri e a asaia ee kↄ̀, èe gbɛ̃nↄ kaakↄ̃a wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro pↄ́ ũ, lɛ pↄ́tↄ̃ri kↄ̃n pↄ́kɛ̃rio pↄnnaa kɛ lɛdo. \v 37 Zaakɛ yã kɛ̀kii nɛ́ yãpuraamɛ: Gbɛ̃ke bé è pↄ́ tↄ̃, gbɛ̃ke kɛ̃. \v 38 Ma a zĩ pↄ́ kɛ̃ gura kɛ̀ ée zĩi kɛɛnlo. Gbɛ̃ pãndenↄ bé wà zĩi kɛ̀ gwe, ben ée ń zĩi àre blee. \p \v 39 Samaria gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú wɛ́tɛ pì guunↄ Yesu náanɛ kɛ̀ pari yã kɛ̀ nↄgbɛ̃ pì òńnɛ yãnzi, kɛ̀ à bè à yã kɛ̀ á kɛ̀nↄ òare píngi. \v 40 Beee yãnzi kɛ̀ aↄ̃ kà Yesu kiia, aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀a à gↄ̃ńyo, ben à kɛ̀ńyo gurↄ plaa. \v 41 Kɛ̀ Yesu yã òńnɛ, gbɛ̃ pãndenↄ a náanɛ kɛ̀ paripari. \v 42 Ben aↄ̃ bè nↄgbɛ̃ pìnɛ: Èe kɛ yã kɛ̀ ń òwe yãnzin wa à náanɛ kɛ̀zi adoro. Wa à yã mà wa zĩndamɛ, ben wá dↄ̃̀ sa kɛ̀ anduna Mìsirin à ũ yãpura. \s1 Gbãadee nɛ́ kɛ̃kↄ̃ana \p \v 43 Kɛ̀ à gurↄplaa kɛ̀ńyo, à gbɛran à tà Galili, \v 44 zaakɛ à bè annabi ègↄ̃ bɛ̀ɛ vĩ a zĩnda bùsunlo. \v 45 Kɛ̀ à kà Galili, Galilideenↄ gbãakɛ kpàzi, zaakɛ aↄ̃ gàa wà Banla zĩbaa kɛ̀ Yerusalɛmumɛ, ben aↄ̃ yã kɛ̀ à kɛ̀ zĩbaa pì zĩnↄ è píngi. \v 46 Ben Yesu ɛ̀ara à gàa Kana, gura kɛ̀ à í lìɛn geepiwɛ̃ɛ ũ. Bùsu gbãade kee kú gwe, à nɛ́gↄ̃gbɛ̃ e gyãa kɛɛ zaa Kapɛnamu. \v 47 Kɛ̀ à mà Yesu bↄ̀ Yudea à sù Galili, ben à gàa à kiia à wɛ́ɛ kɛ̀a à gá a nɛ́ kɛ̃kↄ̃a, zaakɛ à kú gaa lɛ́zĩ. \v 48 Ben Yesu bènɛ: Tó èe kɛ a dabuyãnↄ kↄ̃n yãbↄnsaɛnↄ è baasiro, é ma náanɛ kɛro. \v 49 Ben gbãadee pì bènɛ: Baa, ǹ mↄ́ lɛ ma nɛ́ kpɛ́ à ga. \v 50 Yesu bènɛ: Ǹ tá bɛ. N nɛ́ é garo. Gↄ̃gbɛ̃ pì yã kɛ̀ Yesu ònɛ sì, ben à dà zɛ́n. \v 51 Kɛ̀ à tɛ́ zɛ́n, à dàkↄ̃rɛ kↄ̃n a zĩ̀rinↄ, ben aↄ̃ bènɛ à nɛ́ kuu. \v 52 Ben à ń lá à bè: Gurↄ zaka kparee takan à kɛ̀ sã̀ↄ? Ben aↄ̃ bènɛ: Gĩa fãantɛ̃ mↄ̀ do zakan mɛ̀wãaa pì kɛ̃̀a. \v 53 Ben de pì dↄ̃̀ kɛ̀ gurↄ zaka kɛ̀ Yesu òare kɛ̀ a nɛ́ é garoon gwe. Ben aↄ̃ à náanɛ kɛ̀, àpi kↄ̃n a bɛdeenↄ ń píngi. \v 54 Sèeda plaadee kɛ̀ Yesu kɛ̀ bↄna Yudea suna Galilin gwe. \c 5 \s1 Gyãre kɛ̃kↄ̃ana dada'okiia \p \v 1 Beee gbɛra Yudanↄ zĩbaa ke kà, ben Yesu ɛ̀ara à gàa Yerusalɛmu. \v 2 Dada'okii kú gwe Sã Gɛ̃kii saɛ kɛ̀ wè be Bɛtɛsɛda kↄ̃n Eberu yão. Dada'okii pì kámmabokii vĩ lɛo sↄↄro, \v 3 gyãreenↄ ègↄ̃ daɛnan paripari, vĩ̀anↄ kↄ̃n ɛrɛnↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ mɛ̀guu fɛ̃fɛ̃nanↄ. \v 4-5 Gↄ̃gbɛ̃ kee kú gwe èe gyãa kɛɛ à kà wɛ̃̀ baplaa plaasai. \v 6 Kɛ̀ Yesu à è daɛna gwe, à dↄ̃̀ kɛ̀ èe gyãa kɛɛ a gì kɛ̀ maamaa, ben à bènɛ: Ń yezi ǹgↄ̃ aafiaↄ́? \v 7 Ben gyãree pì wèàla à bè: Maree, má gbɛ̃ke vĩ à ma da í guu gurↄↄ kɛ̀ à dègero. Tó mɛ́ɛ gaa gɛ̃n, gbɛ̃ pãnde è gĩakɛ à gɛ̃ ma ãmɛ. \v 8 Yesu bènɛ: Ǹ fɛɛ ǹ zɛ, ǹ n pɛ̀ sɛ́ ǹ táa o. \v 9 Gwe gↄ̃ↄ gↄ̃gbɛ̃ pì aafia è. À a pɛ̀ sɛ̀ à táa ò. Gurↄↄ pì nɛ́ kámmabogurↄↄ zĩmɛ, \v 10 ben Yuda gbãadeenↄ bè gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ kɛ̃̀kↄ̃a pìnɛ: Kámmabogurↄↄ zĩn gbã̀a. À zɛ́ vĩ ǹgↄ̃ n pɛ̀ sɛnaro. \v 11 À wèńla à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ ma gba aafia bé à òmɛ mà a pɛ̀ sɛ́ mà táa o. \v 12 Ben aↄ̃ à là wà bè: Dé bé à bènnɛ ǹ n pɛ̀ sɛ́ ǹ táa oo? \v 13 Gbɛ̃ kɛ̀ kɛ̃̀kↄ̃a pì dↄ̃ tó dénlo, zaakɛ Yesu gɛ̃̀tɛ parii kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄ tɛ́mɛ. \v 14 Beee gbɛra Yesu à è Luda ua guu, ben à bènɛ: Ǹ ma, n aafia è. Ǹton durun kɛ dↄro, lɛ yã kɛ̀ zaa dɛ beeelaa tón n le dↄro yãnzi. \v 15 Ben gↄ̃gbɛ̃ pì gàa à ò Yuda gbãadeenↄnɛ kɛ̀ Yesu bé à tò a aafia è. \p \v 16 Ben gbãadee pìnↄ wɛ́ɛ tã̀ Yesua, kɛ̀ è yã beee takanↄ kɛ kámmabogurↄↄ zĩ yãnzi. \v 17 Ben Yesu wèńla à bè: Ma De ègↄ̃ zĩi kɛɛ kámmabosaimɛ, lɛn mɛ́ɛ kɛɛ lɛ se. \v 18 Yã beee yãnzi gbãadee pìnↄↄ e Yesu wɛtɛɛ wà à dɛzi dɛ káakula. Èe kɛ kɛ̀ è kámmabogurↄↄ zĩ yã daro ado yãnzinlo, kɛ̀ è be Ludan a De ũ, èe a zĩnda kɛɛ sɛ̃nkpɛ kↄ̃n Ludao yãnzimɛ. \s1 Luda Nɛ́ iko \p \v 19 Yesu ɛ̀ara à wèńla à bè: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, Luda Nɛ́ è fↄ̃ à yãke kɛ kↄ̃n a zĩnda gbãaaoro, sé yã kɛ̀ à è a Dee e kɛɛ baasiro, zaakɛ yã kɛ̀ à De è kɛ píngi, àmbe à Nɛ́ pì è kɛ se. \v 20 Zaakɛ De Ludaa ye a Nɛ́zi, è yã kɛ̀ è kɛ píngi ↄdↄanɛ. Eé yã kɛ̀ bíta dɛ beeelaa ↄdↄanɛ, eé bↄ a saɛ. \v 21 Lán De Luda è gɛ̀nↄ vu à wɛ̃̀ndi kpáḿma nà, lɛn à Nɛ́ è wɛ̃̀ndi kpá gbɛ̃ kɛ̀ à yezinↄa lɛ. \v 22 De Luda è yãkpaɛ kɛ kↄ̃n gbɛ̃keoro, à yãkpaɛkɛna gbãa píngi kpà a Nɛ́a, \v 23 lɛ baade píngi bɛ̀ɛ li a Nɛ́nɛ, lán aↄ̃è li De Ludanɛ nà. Gbɛ̃ kɛ̀ èe bɛ̀ɛ li Luda Nɛ́nɛro, adee e bɛ̀ɛ lii à De kɛ̀ à à zĩ̀nɛro. \v 24 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ èe ma yã maa, bensↄ̃ èe gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩ náanɛ kɛɛ, adee wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ. Yã é vɛ̃ɛaro, adee bↄ̀ gaan à gɛ̃̀ wɛ̃̀ndi guumɛ. \v 25 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gurↄkee e suu à kà kↄ̀, kɛ̀ gɛ̀nↄ é Luda Nɛ́ kòto ma, aↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ mànↄ é fɛɛ. \v 26 Lán De Luda wɛ̃̀ndikpammana gbãa vĩ nà, lɛn à wɛ̃̀ndikpammana gbãaa kpà a Nɛ́a lɛ dↄ. \v 27 À yãkpaɛkɛna gbãaa kpàa dↄ, kɛ̀ à dɛ Gbɛ̃ntee Nɛ́ ũ yãnzi. \v 28 Àton tó beee bↄ a saɛro, zaakɛ gurↄkee e suu kɛ̀ gɛ̀ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú mira guunↄ é à kòto ma \v 29 wà bↄɛ ń píngi. Maakɛrinↄ é fɛɛ wà gɛ̃ wɛ̃̀ndi guu, zaakɛrinↄ sↄ̃ yãvɛ̃ɛmmana guu. \v 30 Mɛɛ̀ fↄ̃ mà yãke kɛ kↄ̃n ma zĩnda gbãaaoro. Mɛɛ̀ yãkpaɛ kɛ lán à òmɛ nàmɛ, mɛɛ̀ yãkpaɛ kɛ a zɛ́a, zaakɛ mɛɛ̀ ma zĩnda pↄyezi wɛtɛro, sé gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi pì pↄ́. \s1 Yesu iko sèedadeenↄ \p \v 31 Tó má dɛ ma zĩnda sèedadee ũ, lɛ ma yã náanɛ vĩro. \v 32 Sèedade pãndee kuu kɛ̀ è ma yã o, má dↄ̃ kɛ̀ ma yã kɛ̀ è oo náanɛ vĩ. \v 33 Baa apinↄ, a gbɛ̃nↄ zĩ̀ Yaayaa, ben à yãpuraa òare. \v 34 Mɛ́ɛ mɛ̀ kpá gbɛ̃ntee sèedadekɛnaaro, mɛ́ɛ beee ooare lɛ à e à bↄ zia yãnzimɛ. \v 35 Yaaya dɛ lán fitia kɛ̀ nana èe guu puu bà, ben a we à pↄnnaa kɛ̀ à gupuraazi gurↄ plaa. \v 36 Yã kɛ̀ De Ludaa dàmɛ mà kɛɛnↄ, kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛ pìnↄↄ dɛare sèeda ũ, kɛ̀ De Luda bé à ma zĩ. Ma sèeda pì dɛ Yaaya pↄ́la. \v 37 Ma De kɛ̀ ma zĩi ma yã ò dↄ. Ée à kòto ma zikiro, ée wɛ́ɛ siàlɛro, \v 38 à yã e vɛ̃ɛkii e a swɛ̃̀ guuro, kɛ̀ ée gbɛ̃ kɛ̀ à à zĩ̀ náanɛ kɛro yãnzi. \v 39 Eè Luda yã tàasi kɛ, zaakɛ eègↄ̃ daa gwen é wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo en. Ma yãn takada pì e oo sↄ̃, \v 40 mↄde ée gii mↄ́ ma kiiazi lɛ à wɛ̃̀ndi pì e. \v 41 Mɛ́ɛ sáabu wɛtɛɛ gbɛ̃ntee kiiaro, \v 42 mↄde má a dↄ̃, má dↄ̃ kɛ̀ á ye Ludaziro. \v 43 Ma mↄ kↄ̃n ma De tↄ́o, ben ée ma síro. Tó gbɛ̃ pãnde mↄ̀ kↄ̃n a zĩnda tↄ́o, é à sí. \v 44 Lán eè sáabu wɛtɛkↄ̃a nà, mↄde eè sáabu wɛtɛ Luda mɛ̀n do lélea lɛro, é kɛ dia à ma yã síi? \v 45 Àtongↄ̃ daa mámbe mɛ́ gá kↄ̃n a yão ma De kiiaro, Musa kɛ̀ a wɛ́ɛ dↄzi bé eé gá a yão. \v 46 Tó a Musa yã sì, lɛ a ma yã sì se, zaakɛ ma yãn à kɛ̃̀ Luda yãn. \v 47 Kɛ̀ ée yã kɛ̀ à kɛ̃̀ Luda yãnnↄ síro, é kɛ dia à ma yã síi? \c 6 \s1 Pↄ́blekpana gↄ̃gbɛ̃ gↄ̃ↄn bↄrↄ sↄↄroonↄa \r (Mat 14:13-21, Maa 6:30-44, Luk 9:10-17) \p \v 1 Beee gbɛra Yesu bikũ̀ Galili sɛ̀bɛ kɛ̀ wè be dↄ Tiberia baa. \v 2 Gbɛ̃nↄ gↄ̃ tɛ́zi paripari, kɛ̀ aↄ̃ à dabuyãnↄ è dian èe gyãreenↄ kɛ̃ɛkↄ̃ana yãnzi. \v 3 Ben Yesu dìdi à vɛ̃̀ɛ sĩ̀sĩa kↄ̃n a ìbanↄ. \v 4 Yudanↄ Banla zĩbaa kà kĩi. \v 5 Kɛ̀ Yesu wɛ́ɛ sɛ̀ musu, à è gbɛ̃nↄↄ e mↄↄ a kiia paripari, ben à Filipi là à bè: Mákpan wé pↄ́blee lún lɛ gbɛ̃nↄ blee? \v 6 À beee ò lɛ à Filipi yↄ̃ à gwa yãnzimɛ, zaakɛ à dↄ̃ lán é kɛ nà. \v 7 Ben Filipi wèàla à bè: Kondogi ↄↄ mɛ̀n wàa do burɛdi, baa tó wà lìli baadenɛ fétefete, eé mↄ́ḿmaro. \v 8 À ìbanↄ doke Anduru, Simↄ Pita dãaro bènɛ: \v 9 Nɛ́gↄ̃gbɛ̃ kee kú kɛ̀, à burɛdi aaga vĩ mɛ̀n sↄↄro kↄ̃n kpↄ̀ nɛ́ngonↄ mɛ̀n plaa. Bↄ́n beee é kɛ parii kɛ̀nↄnɛ? \v 10 Yesu bè: À gbɛ̃nↄ vɛ̃ɛvɛ̃ɛ. Sɛ̃̀ di guu pìn, ben aↄ̃ vɛ̃̀ɛvɛ̃ɛ. Gↄ̃gbɛ̃nↄ kà gↄ̃ↄn bↄrↄ sↄↄro taka. \v 11 Yesu burɛdi pìnↄ sɛ̀ à aubarika dàn, ben à kpàatɛtɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ vɛ̃ɛna pìnↄnɛ lán aↄ̃ↄ yezi nà. Lɛn à kpↄ̀ kpàḿma lɛ dↄ. \v 12 Kɛ̀ aↄ̃ kã̀ ń píngi, à bè a ìbanↄnɛ: À à kpaaa kɛ̀ gↄ̃̀ sɛ́ɛ píngi, lɛ à ke tón kɛ pãro. \v 13 Ben aↄ̃ burɛdi mɛ̀n sↄↄroo kɛ̀ wà sò pì kpaaa kɛ̀ gↄ̃̀nↄ sɛ̀ɛ gbíi kuri awɛɛplaaa pà. \v 14 Kɛ̀ wà dabuyã kɛ̀ Yesu kɛ̀ pì è wà bè: Gbɛ̃ pì nɛ́ annabi kɛ̀ èe mↄↄ anduna guumɛ yãpura. \v 15 Yesu dↄ̃̀ kɛ̀ wà yezi wà mↄ́ wà a kũ wà a ká kí ũ kↄ̃n gbãaaomɛ, ben à gùńnɛ gwe à ɛ̀ara à dìdi sĩ̀sĩ musu ado. \s1 Yesu táa'ona sɛ̀bɛla \r (Mat 14:22-33, Maa 6:45-52) \p \v 16 Kɛ̀ uusiɛ kɛ̀, à ìbanↄ gàa sɛ̀bɛ baa. \v 17 Ben aↄ̃ gɛ̃̀ góro'itɛ guu, aↄ̃ↄe bikũu sɛ̀bɛ pì baa kãa Kapɛnamu kpa. Guu gĩakɛ à sì Yesu e ká ń kii kↄ̀ro. \v 18 Zàga'ĩa gbãaa kàka, ben í e fɛɛɛ. \v 19 Kɛ̀ à ìbanↄ góro lì wà kà kiloo sↄↄro ke swɛɛdo taka, ben aↄ̃ Yesu è èe táa oo íla, èe sↄ̃ↄ ń górozi, ben vĩa ń kũ. \v 20 Ben à bèńnɛ: Mámbee! Àton tó vĩa a kũro. \v 21 Aↄ̃ wèzi à gɛ̃ góro guu, ben góro pì kà guu kɛ̀ aↄ̃ↄe gaan gↄ̃ↄ. \s1 Gbɛ̃nↄ Yesu wɛtɛna \p \v 22 Kɛ̀ guu dↄ̀ parii kpɛ́ zɛna sɛ̀bɛ baa kãa. Aↄ̃ↄ dↄ̃ kɛ̀ góro'itɛ kú gwe yã mɛ̀n domɛ, Yesu sↄ̃ èe gɛ̃ góro pì guu kↄ̃n a ìbanↄro, aↄ̃ tà ńtɛ̃ɛmɛ. \v 23 Zãazãa góro'itɛ pãndenↄ bↄ̀ Tiberia, aↄ̃ mↄ̀ guu kɛ̀ kĩi kↄ̃n guu kɛ̀ wà burɛdi sòn-o, kɛ̀ Dii sáabu kpà. \v 24 Kɛ̀ parii pì è àpi ke à ìbanↄↄ kú gwe dↄro, aↄ̃ gɛ̃̀ góro pìnↄ guu aↄ̃ gàa à wɛtɛ Kapɛnamu. \s1 Yesu bé pↄ́blee kɛ̀ è ń ká wɛ̃̀ndia ũ \p \v 25 Kɛ̀ aↄ̃ à è sɛ̀bɛ baa gwe, aↄ̃ bènɛ: Rabi, n ka kɛ̀ bↄrɛmɛ? \v 26 Yesu bèńnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, ée ma wɛtɛɛ burɛdi kɛ̀ á sò a kã yãnzimɛ, èe kɛ dabuyã kɛ̀ á ènↄ yãnzinlo. \v 27 Àton zĩi kɛ pↄ́blee kɛ̀ è yãa yãnziro, sé pↄ́blee kɛ̀ è ń ká wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãarooa. Gbɛ̃ntee Nɛ́ bé eé a gba pↄ́blee pì, zaakɛ àpin De Luda a sèeda kɛ̀a. \p \v 28 Ben aↄ̃ à là wà bè: Dian wé kɛ nà wà yã kɛ̀ Ludaa yezi wà kɛɛ kɛɛ? \v 29 Yesu wèńla à bè: Yã kɛ̀ Ludaa yezi à kɛɛn yɛ̀: À gbɛ̃ kɛ̀ à à zĩ̀ náanɛ kɛ. \v 30 Aↄ̃ bènɛ: Dabuyã kpareen nɛ́ kɛwe, lɛ wà e wà n náanɛ kɛɛ? Yã kpareen nɛ́ kɛɛ? \v 31 Wa dezinↄ mana blè gbáan lán wà kɛ̃̀ Luda yãn nà wà bè: A pↄ́blee kɛ̀ bↄ̀ musu kpàḿma aↄ̃ blè. \v 32 Ben Yesu bèńnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, èe kɛ Musa bé à pↄ́blee kɛ̀ bↄ̀ musu kpàawaro. Ma De bé è pↄ́ble yãpuradee kɛ̀ bↄ̀ musu kpáawa. \v 33 Pↄ́blee kɛ̀ Ludaa kpà pìn gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ musu è wɛ̃̀ndi kpá andunaa ũ. \p \v 34 Aↄ̃ bènɛ: Mare, ǹgↄ̃ pↄ́ble beee taka kpaawa gurↄ píngi. \v 35 Ben Yesu bèńnɛ: Mámbe pↄ́blee kɛ̀ è ń ká wɛ̃̀ndia ũ. Nↄaa é gbɛ̃ kɛ̀ mↄ̀ ma kiia dɛro, ímii é ma náanɛkɛri dɛ zikiro. \v 36 Baa kↄ̃n beeeo lán má òare nà, baa kɛ̀ a ma e, ée ma náanɛ kɛro. \v 37 Gbɛ̃ kɛ̀ ma Dee kpàmaa é mↄ́ ma kiia, mɛ́ pɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ mↄ̀ ma kiiaa zikiro. \v 38 Èe kɛ ma zĩnda pↄyezi yãnzin ma bↄ musu ma mↄziro, sé gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩ pↄ́. \v 39 Pↄ́ kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi pì yezin yɛ̀: Màton tó gbɛ̃ kɛ̀ à kpàmaanↄ ke sãsãro. À yezi mà ń fɛɛ ziaa zĩ. \v 40 Zaakɛ pↄ́ kɛ̀ ma Dee yezin yɛ̀: Gbɛ̃ kɛ̀ wɛ́ɛ pɛ̀ à Nɛ́a bensↄ̃ èe à náanɛ kɛɛ gↄ̃ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ, mɛ́ à fɛɛ ziaa zĩ. \p \v 41 Ben Yuda gbãadeenↄ zↄka kàzi, kɛ̀ à bè ambe pↄ́blee kɛ̀ bↄ̀ musu ũ yãnzi. \v 42 Aↄ̃ bè: Gbɛ̃ pì nɛ́ Yesu Yusufu nɛ́nloo? Wá à de kↄ̃n à dao dↄ̃ nɛ́! Ben èe bee a bↄ musumɛ. \v 43 Yesu bèńnɛ: Àton zↄka káro. \v 44 Gbɛ̃ke é fↄ̃ à mↄ ma kiiaro, tó èe kɛ ma De kɛ̀ ma zĩi à sìsi baasiro, mɛ́ à fɛɛ ziaa zĩ. \v 45 À kɛ̃na annabinↄ takada guu wà bè: Luda bé eé yã da baadenɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ De Luda yã mà bensↄ̃ à à yã dà, àmbe è mↄ́ ma kiia. \v 46 Èe kɛ gbɛ̃ke De Luda è kↄ̃n wɛ́ɛonlo. Gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ à kiia bé à à è ado. \v 47 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, ma náanɛkɛri wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ. \v 48 Mámbe pↄ́blee kɛ̀ è ń ká wɛ̃̀ndia ũ. \v 49 A dezinↄ mana blè gbáan, baa kↄ̃n beeeo aↄ̃ gàga. \v 50 Pↄ́blee kɛ̀ è bↄ musu sↄ̃, tó gbɛ̃ blè, eé garo. \v 51 Mámbe pↄ́ble wɛ̃̀ndidee kɛ̀ bↄ̀ musu pì ũ. Tó gbɛ̃ à kɛ̀ blè, eégↄ̃ kuu gurↄ píngi. Pↄ́blee kɛ̀ mɛ́ kpáḿman ma mɛ̀baasi ũ, lɛ anduna gↄ̃ wɛ̃̀ndi vĩ yãnzi. \p \v 52 Ben gbãadee pìnↄↄ e lɛokpakↄ̃a kɛɛ kↄ̃o wà bè: Gbɛ̃ pì é fↄ̃ à a mɛ̀baasi kpáwa wà són yↄ́? \v 53 Ben Yesu bèńnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, tó ée Gbɛ̃ntee Nɛ́ mɛ̀baasi só a à aru mìro, égↄ̃ wɛ̃̀ndi vĩro. \v 54 Gbɛ̃ kɛ̀ è ma mɛ̀baasi só à ma aru mii wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ. Mámbe mɛ́ à fɛɛ ziaa zĩ. \v 55 Zaakɛ ma mɛ̀baasi nɛ́ pↄ́ble yãpuraamɛ, ma aru nɛ́ ímina yãpuraamɛ. \v 56 Gbɛ̃ kɛ̀ è ma mɛ̀baasi só à ma aru mii kú ma guu, má sↄ̃ↄ kú à guu. \v 57 Lán De Luda Wɛ̃̀ndide ma zĩ bensↄ̃ má kuu à yãnzi nà, lɛn gbɛ̃ kɛ̀ è ma mɛ̀baasi só égↄ̃ kuu ma yãnzi lɛ. \v 58 Pↄ́blee kɛ̀ bↄ̀ musun gwe. À dɛ lán pↄ́blee kɛ̀ a dezinↄ blè aↄ̃ gà bàro. Pↄ́ble beee blèri égↄ̃ kuu gurↄ sãnda píngimɛ. \v 59 Yesu yã beeenↄ ò gurↄↄ kɛ̀ èe yã daańnɛ Kapɛnamu aduakɛkpɛmmɛ. \s1 Yesu ìba kenↄ bↄrukpɛɛkɛna \p \v 60 Kɛ̀ à ìbanↄ yã pì mà, aↄ̃ paridee bè: Yã gbãaamɛ, dé bé eé beee fↄ̃ↄ? \v 61 Yesu dↄ̃̀ a swɛ̃̀ guu kɛ̀ a ìbanↄↄ e zↄka kaa yã pì musu, ben à bèńnɛ: Yã pì e a fuuↄ́? \v 62 Tó á è Gbɛ̃ntee Nɛ́ fɛ̀ɛ èe taa guu kɛ̀ à kún yã sↄ̃ nɛ́? \v 63 Luda Nini bé è wɛ̃̀ndi kpáḿma, mɛ̀baasi nɛ́ pↄ́kenlo. Yã kɛ̀ má òareenↄn Luda Nini kɛ̀ è ń ká wɛ̃̀ndia yã ũ. \v 64 Mↄde a gbɛ̃kenↄ e ma náanɛ kɛro. Zaakɛ Yesu gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe a náanɛ kɛroonↄ dↄ̃ zaa káaku kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ eé a kpáḿmao. \v 65 Ben à bè dↄ: Beee yãnzin má òarezi, gbɛ̃ke é fↄ̃ à mↄ́ ma kiiaro, séto De Luda à gbà zɛ́. \p \v 66 Zaa gurↄ beeea à ìba kenↄ bↄ̀ru kpɛɛ paripari, aↄ̃ↄe tɛ́zi dↄro. \v 67 Ben Yesu a ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ là à bè: Á yezi à tá sen yↄ́? \v 68 Simↄ Pita wèàla à bè: Dii, dé kiian wé gán? Ń wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro yã vĩ. \v 69 Wa n náanɛ kɛ̀, wá dↄ̃̀ kɛ Luda gbɛ̃ kɛ̀ à kú adonan n ũ. \v 70 Yesu bèńnɛ: A gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaa kɛ̀nↄn má sɛ̀roo? Baa kↄ̃n beeeo a gbɛ̃ doo nɛ́ ibilisimɛ. \v 71 Yudasi, Simↄ Isikariↄti nɛ́n à tɛ́a. Àpin gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaa pìnↄ doke kɛ̀ eé à kpáḿma ũ. \c 7 \s1 Yesu kↄ̃n a dãaronↄ \p \v 1 Beee gbɛra Yesu gàa Galili wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo, zaakɛ à yezi à lili o Yudearo, kɛ̀ Yuda gbãadeenↄↄ e à wɛtɛɛ wà à dɛ yãnzi. \v 2 Yudanↄ Kutadↄna zĩbaa kà kĩi, \v 3 ben à dãaronↄ bènɛ: Ǹ fɛɛ gura kɛ̀ ǹ gá Yudea, lɛ n ìba kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄ yã kɛ̀ nɛ́ɛ kɛɛnↄ e se. \v 4 Tó gbɛ̃ yezi à tↄ́ bↄ, è a yãnↄ kɛ utɛnaro. Lán nɛ́ɛ yã kɛ̀nↄ taka kɛɛ nà, ǹ n zĩnda ↄdↄa andunanɛ. \v 5 Baa à dãaro pìnↄ aↄ̃ↄe à náanɛ kɛro. \v 6 Ben Yesu bèńnɛ: À gurↄↄ e kámɛ kↄ̀ro. Amↄanↄ sↄ̃ á zɛ́ vĩ gurↄ sãnda píngi. \v 7 Anduna é we à zaaguro, mↄde à zàmagu kɛ̀ mɛɛ̀ be à yãkɛna zaa yãnzi. \v 8 À gá zĩbaakɛkiia, mɛ́ɛ gaaro, zaakɛ à gurↄↄ e kámɛ kↄ̀ro. \v 9 Kɛ̀ à yã pì ò, ben à gↄ̃̀ Galili. \s1 Yesu gana Kutadↄna zĩbaakɛkiia \p \v 10 Kɛ̀ à dãaro pìnↄ gàa zĩbaakɛkiia, gbasa àton gá. Èe gá gbɛ̃nↄ wáaro, à gàa asii guumɛ. \v 11 Yuda gbãadeenↄↄ e à wɛtɛɛ zĩbaakɛkiia aↄ̃ bè: Àpi kú máa? \v 12 Parii guu wèe yãbuu tãa maamaa à musu. Gbɛ̃kenↄ bè: Gbɛ̃ maaamɛ. Gbɛ̃kenↄ bè: Auo, èe gbɛ̃nↄ sãsãamɛ. \v 13 Gbɛ̃kee e a yã o gupuraaaro, kɛ̀ wèe vĩa kɛɛ gbãadee pìnↄnɛ yãnzi. \p \v 14 Kɛ̀ zĩbaa kà a dagura, Yesu gàa Luda ua guu, èe yã daańnɛ. \v 15 À yã bↄ̀ gbãadee pìnↄ saɛ wà bè: Gbɛ̃ kɛ̀ èe kyó kɛroo bé à takada dↄ̃ lɛↄ́? \v 16 Ben Yesu bèńnɛ: Yã kɛ̀ mɛɛ̀ dańnɛ nɛ́ ma zĩnda yãnlo, gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi yãmɛ. \v 17 Gbɛ̃ kɛ̀ yezi à zɛ kↄ̃n Luda pↄyezikɛnao égↄ̃ dↄ̃ tó ma yãdannɛna dɛ Luda pↄ́ ũ, kesↄ̃ ma zĩnda yãn mɛ́ɛ oo. \v 18 Gbɛ̃ kɛ̀ è a zĩnda yã oo e wɛtɛɛ à tↄ́ bↄmɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ è wɛtɛ à gbɛ̃ kɛ̀ a zĩi tↄ́ bↄↄ náanɛ vĩ, mↄnafiki kú à guuro. \v 19 Musa e doka daareroo? A gbɛ̃ke yã pì kũna sↄ̃ro. Bↄ́yãnzin ée wɛtɛɛ à ma dɛzi? \p \v 20 Ben gbɛ̃nↄ bènɛ: Ń zĩn vĩmɛ. Dé bé èe wɛtɛɛ à n dɛɛ? \v 21 Yesu bèńnɛ: Dabuyã mɛ̀n don má kɛ̀, ben à bↄ̀ a píngi saɛ. \v 22 Musa bã̀ngukɛna yã dàare, ben eè bã̀ngu kɛ kámmabogurↄↄ zĩ. Ase èe kɛ Musa kiian à nàanlo, à bↄ̀ a dezi káakunↄ kiiamɛ. \v 23 Lán wè bã̀ngu kɛ nɛ́nɛ kámmabogurↄↄ zĩ nà lɛ wàton bↄ Musa doka kpɛɛro yãnzi, à kɛ̀ dia a pↄↄ fɛ̃namazi, kɛ̀ ma gbɛ̃ gbà aafia wásawasa kámmabogurↄↄ zĩi? \v 24 Àton yã gwa lán a wɛ́ɛ e ee nàro. À yã gwa a zɛ́a. \s1 Yesun Mɛsaya ũↄ́? \p \v 25 Ben Yerusalɛmudeenↄ bè: Gbɛ̃ pì nɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ wèe à wɛtɛɛ wà à dɛɛnloo? \v 26 À gwa, èe yã oo gupuraaa, ben gbɛ̃kee e yã liaro. Gbãadeenↄ à dↄ̃̀ Mɛsaya ũ yãpuraan yↄ́? \v 27 Wá dↄ̃ guu kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀kii bↄ̀n. Tó Mɛsaya mↄ̀, weégↄ̃ dↄ̃ guu kɛ̀ à bↄ̀nlo. \v 28 Beee yãnzi gurↄↄ kɛ̀ Yesu e yã daańnɛ Luda ua guu, à pũ̀tã à bè: Á ma dↄ̃ bensↄ̃ á dↄ̃ guu kɛ̀ ma bↄn. Ase mɛ́ɛ mↄ́ kↄ̃n ma zĩndaoro. Gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi nɛ́ yãpuradeemɛ, ben á à dↄ̃ro. \v 29 Má à dↄ̃, zaakɛ ma bↄ à kiiamɛ, àmbe à ma zĩ. \p \v 30 Ben aↄ̃ↄe à wɛtɛɛ wà à kũ, mↄde gbɛ̃kee e ↄ naaro, zaakɛ à gurↄↄ e papa kↄ̀ro. \v 31 Zà guu wà Yesu náanɛ kɛ̀ pari wà bè: Tó Mɛsaya mↄ̀, eé dabuyã kɛ pari dɛ kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀kii kɛ̀lan yↄ́? \s1 Dogarinↄ zĩna aↄ̃ Yesu kũ \p \v 32 Kɛ̀ Farisinↄↄ mà wèe yãbuu tãa zà guu à yã musu, ben sa'orikinↄ kↄ̃n Farisi pìnↄ dogarinↄ zĩ̀ wà à kũ. \v 33 Ben Yesu bè: Ma kuunaao gↄ̃̀ féte, gbasa mà tá gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi kiia. \v 34 É ma wɛtɛ à koramazi, zaakɛ é fↄ̃ à gá guu kɛ̀ má kúnlo. \p \v 35 Ben gbãadee pìnↄↄ e kↄ̃ lalaa: Mán à yezi à gán kɛ̀ wé korazi? À yezi à gá wa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ fã̀akↄ̃a Giriki bùsunↄ guu kiia lɛ à yã da Giriki pìnↄnɛn yↄ́? \v 36 Yã kɛ̀ à ò pì mì dɛ diamɛ? Kɛ̀ à bè wé a wɛtɛ wà koraazi bensↄ̃ guu kɛ̀ á kún wé fↄ̃ wà gá gwero nɛ́. \s1 Í kɛ̀ è ń ká wɛ̃̀ndia \p \v 37 Zĩbaa gurↄ zãa bíta zĩ Yesu fɛ̀ɛ à pũ̀tã à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ ímii e à dɛɛ à mↄ́ ma kiia à í mi, \v 38 gbɛ̃ kɛ̀ èe ma náanɛ kɛɛ sↄ̃, í kɛ̀ è ń ká wɛ̃̀ndia égↄ̃ bàa lɛɛ zaa à nↄ̀sɛ guu lán wà kɛ̃̀ Luda yãn nà. \v 39 À yã kɛ̀ ò Luda Nini kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe a náanɛ kɛɛnↄ é sí yã musumɛ. Aↄ̃ↄ Luda Nini pì vĩ gĩaro, kɛ̀ Yesu e gĩakɛ à tↄ́ bↄ kↄ̀ro yãnzi. \s1 Gbɛ̃nↄ kɛ̃kɛ̃kↄ̃ana Yesu yãnzi \p \v 40 Kɛ̀ gbɛ̃nↄ yã pì mà, gbɛ̃kenↄ bè: Gbɛ̃ kɛ̀kii nɛ́ annabi pìmɛ yãpura. \v 41 Gbɛ̃kenↄ bè: Gbɛ̃ kɛ̀kii nɛ́ Mɛsayamɛ. Mↄde gbɛ̃kenↄ bè: Mɛsaya é bↄ Galili sↄ̃ↄ́? \v 42 Wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè, Mɛsaya nɛ́ Dauda boriimɛ, eé bↄ Dauda bɛ wɛ́tɛ Bɛtɛlɛmumɛ. \v 43 Ben gbɛ̃nↄ kɛ̃̀kɛ̃kↄ̃a Yesu yãnzi. \v 44 Aↄ̃ gbɛ̃kenↄ yezi wà à kũ, mↄde gbɛ̃kee e ↄ naaro. \s1 Yuda gbãadeenↄ è Yesu náanɛ kɛro \p \v 45 Ben dogarinↄ ɛ̀ara wà tà sa'orikinↄa kↄ̃n Farisinↄ. Ben aↄ̃ ń lá wà bè: Bↄ́yãnzi ée à kũ a suoziroo? \v 46 Dogari pìnↄ wèńla wà bè: Gbɛ̃kee e yã o lán gbɛ̃ kɛ̀kii bà zikiro. \v 47 Ben Farisinↄ bèńnɛ: À a likↄ̃a sen yↄ́? \v 48 Gbãadee ke Farisi ke à náanɛ kɛ̀n yↄ́? \v 49 Pari beee Luda yã dↄ̃ro, Luda lɛ́ kɛ̀ńnɛmɛ. \v 50 Nikodɛmu kɛ̀ gàa Yesu kiia yãa nɛ́ gbãadee pìnↄ dokemɛ. À bèńnɛ: \v 51 Wa doka guu wà bè, wàton yã da gbɛ̃la a yã mana sairo ke yã kɛ̀ à kɛ̀ dↄ̃na sairo. \v 52 Aↄ̃ bènɛ: Galili gbɛ̃n n ũ seↄ́? Ǹ tàasi kɛ ǹ gwa, nɛ́ e kɛ̀ annabi ke è bↄ Galiliro. \v 53 Ben baade tà a bɛ. \c 8 \s1 Nↄgbɛ̃ kɛ̀ wà kũ̀ zinakɛna guu \p \v 1 Yesu gàa Kùkpɛ sĩ̀sĩgɛɛzi. \v 2 Kɛ̀ guu dↄ̀ gↄ̃ↄ, à ɛ̀ara à gàa Luda ua guu. Baade píngi mↄ̀ à kiia, ben à vɛ̃̀ɛ èe yã daańnɛ. \v 3 Ben ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n Farisinↄ mↄ̀ à kiia kↄ̃n nↄgbɛ̃ kɛ̀ wà kũ̀ zinakɛna guu, aↄ̃ à zɛ̀ zà guu \v 4 aↄ̃ bè Yesunɛ: Dannɛri, wà nↄgbɛ̃ kɛ̀ kũ̀ kↄ̃n gↄ̃pↄsɛɛo wɛ́ɛdewɛ. \v 5 Wa doka guu Musa dìɛ wà nↄgbɛ̃ kɛ̀ taka pápa gbɛ̀o wà à dɛmɛ. Ń è dia sↄ̃ↄ? \v 6 Aↄ̃ beee ò lɛ aↄ̃ à yↄ̃ wà gwa wà e wà yã daàla yãnzimɛ. Ben Yesu nàɛ èe ↄgbɛ kɛ̃ɛ tↄↄtɛa. \v 7 Kɛ̀ aↄ̃ↄ kpɛ́ wèe à lalaa, ben à a mì sɛ̀ lezĩ à bèńnɛ: A gbɛ̃ kɛ̀ èe durun kɛ zikiroo à pá gbɛ̀o káaku. \v 8 Ben à ɛ̀ara à nàɛ èe ↄgbɛ kɛ̃ɛ tↄↄtɛa dↄ. \v 9 Kɛ̀ aↄ̃ↄ mà lɛ, ben aↄ̃ fã̀akↄ̃a doodo sɛna zaa gbɛ̃nsinↄa. Ben aↄ̃ Yesu tò ado kↄ̃n nↄgbɛ̃ pìo. \v 10 Ben à ɛ̀ara à a mì sɛ̀ lezĩ à bènɛ: Nↄgbɛ̃, aↄ̃ tà mámɛ? Wèe yã danla dↄroo? \v 11 Nↄgbɛ̃ pì wèàla à bè: Baa, aↄ̃ gbɛ̃kee kú kɛ̀ dↄro. Ben Yesu bènɛ: Mapi se, mɛ́ yã danlaro. Ǹ gá. Zaa gbã̀a ǹton durun kɛ dↄro. \s1 Yesun gupuraa ũ andunanɛ \p \v 12 Ben Yesu yã ò gbɛ̃nↄnɛ dↄ à bè: Mámbe gupuraa ũ andunanɛ, gbɛ̃ kɛ̀ tɛ́mazii égↄ̃ kú gusiaan dↄro, gupuraa kɛ̀ è ń ká wɛ̃̀ndian adee égↄ̃ vĩ. \p \v 13 Ben Farisinↄ bènɛ: Ń dɛ n zĩnda sèedadee ũ, n yã náanɛ vĩro. \v 14 Ben Yesu wèńla à bè: Baa tó mɛ́ɛ ma zĩnda yã oo, ma yã náanɛ vĩ, zaakɛ má dↄ̃ guu kɛ̀ ma bↄn kↄ̃n guu kɛ̀ mɛ́ɛ taan-o. Amↄanↄ sↄ̃, á guu kɛ̀ ma bↄn kↄ̃n guu kɛ̀ mɛ́ɛ taan-o dↄ̃ro. \v 15 Ée ma taari ee gbɛ̃nteekɛɛmmɛ. Mɛ́ɛ gbɛ̃ke taari e sↄ̃ro. \v 16 Tó ma gbɛ̃ taari è sↄ̃, taari'ena pì égↄ̃ náanɛ vĩ, zaakɛ má kú madoro, ma De kɛ̀ ma zĩi kúmao. \v 17 À kú a doka takadan wà bè, sèedade gↄ̃ↄn plaaanↄ yã bé à náanɛ vĩ. \v 18 Mámbe ma zĩnda sèedadee ũ. Ma De kɛ̀ ma zĩi nɛ́ ma sèedadeemɛ dↄ. \p \v 19 Ben aↄ̃ à là wà bè: N dee kú mámɛ? Yesu wèńla à bè: Á ma dↄ̃ro, bensↄ̃ á ma De dↄ̃ro. Tó a ma dↄ̃, lɛ a ma De dↄ̃. \v 20 Yesu yã beee ò ↄↄsikiia, gurↄↄ kɛ̀ èe yã daańnɛ Luda ua guumɛ. Wèe à kũro, zaakɛ à gurↄↄ e papa kↄ̀ro. \s1 É fↄ̃ à gá guu kɛ̀ mɛ́ɛ taanlo \p \v 21 Ben Yesu bèńnɛ dↄ: Mɛ́ɛ taa, é ma wɛtɛ, mↄde é ga a durun guumɛ. É fↄ̃ à gá guu kɛ̀ mɛ́ɛ taanlo. \v 22 Ben gbãadee pìnↄ bè: À bè wé fↄ̃ wà gá guu kɛ̀ ée taanlo. Eé a zĩnda dɛn yↄ́? \v 23 Ben Yesu bèńnɛ: Tↄↄtɛ kɛ̀ gbɛ̃nↄn a ũ, musu gbɛ̃n ma ũ. Anduna kɛ̀ki gbɛ̃nↄn a ũ, anduna kɛ̀ki gbɛ̃n ma ũro. \v 24 Beee yãnzin ma bèare é ga a durun guumɛ. Tó ée sí kɛ̀ mámbe gbɛ̃ kɛ̀ má dɛ à ũu ũro, é ga a durun guumɛ. \p \v 25 Ben aↄ̃ à là wà bè: Démɛ n ũu? Yesu wèńla à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ má òare zaa káakun ma ũ. \v 26 Má yã vĩ pari mà o a musu mà yã daoala. Gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi nɛ́ yãpuradeemɛ, yã kɛ̀ má mà à kiian mɛɛ̀ o andunanɛ. \p \v 27 Aↄ̃ↄe dↄ̃ kɛ̀ De Ludan à tɛ́aro, \v 28 ben Yesu bèńnɛ: Tó a Gbɛ̃ntee Nɛ́ sɛ̀ á dↄ̀ musu, é gbasa à dↄ̃ kɛ̀ mámbe gbɛ̃ kɛ̀ má dɛ à ũu ũ. Mɛɛ̀ yãke kɛ kↄ̃n ma zĩndaoro, yã kɛ̀ ma Dee dàmɛɛn mɛɛ̀ o. \v 29 Gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi kúmao, èe ma tó madoro, zaakɛ mɛɛ̀gↄ̃ yã kɛ̀ è kánɛ kɛɛ gurↄ píngi. \v 30 Gurↄↄ kɛ̀ Yesu e yã pìnↄ oo, wà à náanɛ kɛ̀ pari. \s1 Wɛ̃ɛnɛnↄ kↄ̃n zↄ̀nↄ \p \v 31 Ben Yesu bè Yuda gbãadee kɛ̀ aↄ̃ à yã sìnↄnɛ: Tó á ma yã kũna, égↄ̃ dɛ ma ìbanↄ ũ yãpura. \v 32 Égↄ̃ yãpuraa dↄ̃, yãpuraa pì é tó à gↄ̃ a zĩnda vĩ. \p \v 33 Ben aↄ̃ bènɛ: Ibraĩ boriin wa ũ, wée zↄ̀ ble gbɛ̃kenɛ zikiro. Ben nɛ́ɛ bee wé gↄ̃ wa zĩnda vĩↄ́? \v 34 Yesu wèńla à bè: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ è durun kɛɛ nɛ́ durun zↄ̀mɛ. \v 35 Zↄ̀ kuu ua gbɛ̃ ũ gurↄ píngiro, ua nɛ́n ua gbɛ̃ ũ gurↄ píngi. \v 36 Tó Luda Nɛ́ a bo zↄ̀bleen, é gↄ̃ a zĩnda vĩ yãpura. \v 37 Má dↄ̃ kɛ̀ Ibraĩ boriin a ũ, mↄde ée ma wɛtɛɛ à ma dɛ kɛ̀ ma yã kú a nↄ̀sɛ guuro yãnzi. \v 38 Yã kɛ̀ má è ma De kiian mɛ́ɛ oo, yã kɛ̀ á mà a de kiian ée kɛɛ. \p \v 39 Ben aↄ̃ bènɛ: Ibraĩn wa de ũ. Ben Yesu bèńnɛ: Tó Ibraĩ nɛ́nↄn a ũ, lɛ a Ibraĩ dà sɛ̀ɛ. \v 40 Tia sa ée ma wɛtɛɛ à ma dɛ, mamↄma kɛ̀ ma yãpuraa kɛ̀ má mà Luda kiia òaree. Ibraĩ e yã beee taka kɛro. \v 41 Ée a de yãkɛna kɛɛmɛ. Ben aↄ̃ bènɛ: Gitasↄtↄnɛnↄn wa ũro. De mɛ̀n doon wá vĩ, àmbe Luda ũ. \v 42 Yesu bèńnɛ: Tó a den Luda ũ, lɛ á yemazi, zaakɛ Luda kiian ma bↄn ma mↄ. Mɛ́ɛ mↄ́ kↄ̃n ma zĩndaoro, àmbe à ma zĩ. \v 43 À kɛ̀ dia ée ma yã dↄ̀rↄ dↄ̃roo? Kɛ̀ eè fↄ̃ à ma yã dↄ̀rↄ dↄ̃ro yãnzimɛ. \v 44 A de Ibilisi pↄ́n a ũ, à pↄyezin á yezi à kɛ. Gbɛ̃dɛrin à ũ zaa káaku, è zɛ kↄ̃n yãpuraaoro, kɛ̀ yãpuraa kú à nↄ̀sɛ guuro yãnzi. Tó à ɛgɛɛ tò, à zĩnda dàn gwe, zaakɛ ɛgɛdeen à ũ, ɛgɛ mìmɛ. \v 45 Mapi sↄ̃, mɛɛ̀ yãpuraa o. Beee yãnzi eè ma yã síro. \v 46 A tɛ́, dé bé eé be ma durun kɛ̀? Kɛ̀ yãpuraan mɛ́ɛ oo, à kɛ̀ dia ée ma yã siiroo? \v 47 Gbɛ̃ kɛ̀ dɛ Luda pↄ́ ũu è yã kɛ̀ Ludaa e oo mamɛ. Á dɛ Luda pↄ́ ũro, beee yãnzin eè ma yã maziro. \s1 Yesu dɛna Ibraĩla \p \v 48 Ben gbãadee pìnↄ bènɛ: Samaria gbɛ̃n n ũ! Ń zĩn vĩmɛ! Ke yãpuranlo? \v 49 Ben Yesu bè: Má zĩn vĩro. Mɛɛ̀ bɛ̀ɛ li ma Denɛ, mↄde eè ma kpɛ bↄ. \v 50 Mɛɛ̀ wɛtɛ mà a zĩnda tↄ́ bↄro, gbɛ̃ke bé è wɛtɛmɛ, àmbe yãgↄ̃gↄ̃ri ũ. \v 51 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ è dↄ ma yãzi é ga zikiro. \p \v 52 Ben gbãadee pìnↄ bènɛ: Wá dↄ̃ sa kɛ̀ ń zĩn vĩ. Ibraĩ gà kↄ̃n annabinↄ píngi, ben nɛ́ɛ bee gbɛ̃ kɛ̀ è dↄ n yãzi é ga zikiroↄ́? \v 53 Ń dɛ wa dezi Ibraĩ kɛ̀ gàlan yↄ́? Annabinↄ gàga dↄ. Dén nɛ́ɛ n zĩnda diɛɛ à ũu? \v 54 Ben Yesu bè: Tó mɛ́ɛ ma zĩnda tↄ́ bↄↄmɛ, beee bɛ̀ɛ vĩro. Ma De kɛ̀ ée bee à dɛ a Luda ũ, àmbe è ma tↄ́ bↄ. \v 55 Á à dↄ̃ro, mↄde má à dↄ̃. Tó ma bè má à dↄ̃ro, mɛ́gↄ̃ dɛ ɛgɛdee ũ lán a bàmɛ. Má à dↄ̃, ben má à yã kũna. \v 56 A dezi káaku Ibraĩ pↄnnaa kɛ̀ ma gurↄ ena yã musu. À è, ben à pↄↄ kɛ̀ nna. \p \v 57 Ben gbãadee pìnↄ bènɛ: Nɛ́ɛ ká wɛ̃̀ baplaa akuri kↄ̀ro, ben n Ibraĩ èↄ́? \v 58 Yesu bèńnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, lɛ wèe Ibraĩ i kↄ̀ro, má kuu. \v 59 Ben aↄ̃ gbɛ̀ sɛ̀ɛ lɛ wà à pápao. Ben a a zĩnda ùtɛ à bↄ̀ Luda ua guu. \c 9 \s1 Gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ wà ì vĩ̀a ũ kɛ̃kↄ̃ana \p \v 1 Kɛ̀ Yesu e lili oo, à gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ wà ì vĩ̀a ũu è. \v 2 Ben à ìbanↄ à là wà bè: Rabi, dé durun yãnzin wà gbɛ̃ pì ì vĩ̀a ũzi? À zĩnda pↄ́ yãnzin yↄ́ↄ, ke à de kↄ̃n à dao pↄ́mɛ? \v 3 Yesu wèńla à bè: Èe kɛ àpi ke à de kↄ̃n à dao durun yãnzinlo. Lɛ wà Luda yãkɛna ea yãnzimɛ. \v 4 Séde wà gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi zĩi kɛ zaa gupura wɛ́ɛzĩ. Gusiaa e suu kɛ̀ gbɛ̃ke é zĩ ke e à kɛ dↄro. \v 5 Gurↄↄ kɛ̀ má kú anduna guu, má dɛ gupuraa ũ andunanɛ. \p \v 6 Kɛ̀ à ò lɛ, à lóu sù tↄↄtɛ, ben à yà à màma à wɛ́ɛnↄa. \v 7 À bènɛ: Ǹ gá ǹ uu pípi Siloamu í guu. Tↄ́ pì bè, í gbarɛna. Ben à gàa à uu pìpi, ben à sù wɛ́ɛo wɛ̃na. \v 8 À fáandideenↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ à dↄ̃ baakɛri ũunↄ bè: Gbɛ̃ kɛ̀ ègↄ̃ baa kɛɛ vɛ̃ɛna pìn gweroo? \v 9 Gbɛ̃kenↄ bè: Àpimɛ. Gbɛ̃kenↄ bè: Auo, adee bↄ̀kↄ̃baomɛ. Gↄ̃gbɛ̃ pì bè: Mámbee! \v 10 Ben aↄ̃ à là wà bè: À kɛ̀ dia n wɛ́ɛ wɛ̃̀? \v 11 À wèńla à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Yesu bé à bùsu yà à màma ma wɛ́ɛa, à bè mà gá uu pípi Siloamu í guu. Kɛ̀ ma gaa ma uu pìpi, ben ma guu è. \v 12 Ben aↄ̃ à là wà bè: Àpi kú mámɛ? À bè: Má dↄ̃ro. \s1 Farisinↄ yãlalana gbɛ̃ kɛ̀ dɛ vĩ̀a ũ yãaa \p \v 13 Ben aↄ̃ gàa Farisinↄ kiia kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ dɛ vĩ̀a ũ yãa pìo. \v 14 Bensↄ̃ kámmabogurↄↄ zĩn Yesu bùsu yà à à wɛ́ɛ wɛ̃̀onɛ. \v 15 Ben Farisinↄ à là dↄ: Dian ń kɛ̀ nà n guu è? À wèńla à bè: À bↄtↄnga mà ma wɛ́ɛamɛ. Kɛ̀ má pìpi, ben ma guu è. \v 16 Ben Farisi kenↄ bè: Gbɛ̃ pì e bↄ Luda kiianlo, zaakɛ è kámmabogurↄↄ zĩ yã daro. Aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bè: Durunkɛri é fↄ̃ à dabuyã beeenↄ taka kɛↄ́? Ben aↄ̃ kɛ̃̀kɛ̃kↄ̃a. \v 17 Ben aↄ̃ à là dↄ: Mmↄn sↄ̃, gbɛ̃ kɛ̀ à n wɛ́ɛ wɛ̃̀nnɛɛ, nɛ́ɛ à yã daa diamɛ? À bè: Annabimɛ. \v 18 Baa kↄ̃n beeeo gbãadeenↄↄ e sí kɛ̀ vĩ̀an à ũ gbasa à wɛ́ɛ wɛ̃̀ro, ben aↄ̃ gàa wà à de kↄ̃n à dao sìsi. \v 19 Aↄ̃ ń lá wà bè: A nɛ́n yɛ̀ↄ́? A à ì vĩ̀a ũn yↄ́? À kɛ̀ dia èe guu ee saa? \v 20 Ben à de kↄ̃n à dao wèńla wà bè: Wá dↄ̃ kɛ̀ wa nɛ́mɛ. Wa à ì vĩ̀a ũmɛ. \v 21 Mↄde lán à kɛ̀ nà èe guu ee sa, ke gbɛ̃ kɛ̀ à à wɛ́ɛ wɛ̃̀nɛ, wá dↄ̃ro. À à la gwe. Gbɛ̃ ↄ̃ndↄ̃namɛ, eé fↄ̃ à a zĩnda yã o. \v 22 À de kↄ̃n à dao ò lɛ, kɛ̀ aↄ̃ↄe vĩa kɛɛ gbãadeenↄnɛ yãnzimɛ. Zaakɛ aↄ̃ zɛ̀o kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ bè Yesu nɛ́ Mɛsayamɛ, wà aduakɛkpɛ zɛ́ zↄ̃nɛ. \v 23 Beee yãnzin à de kↄ̃n à dao bè, gbɛ̃ ↄ̃ndↄ̃namɛ, aↄ̃ à lazi. \p \v 24 Gbɛ̃ kɛ̀ dɛ vĩ̀a ũ yãa pì sisina gɛ̃̀n plaadee guun aↄ̃ bènɛ: Ǹ yãpuraa o Luda yãnzi. Wá dↄ̃ kɛ̀ gↄ̃gbɛ̃ pì nɛ́ durunkɛrimɛ. \v 25 Ben à bè: Tó durunkɛrimɛ, má dↄ̃ro. Yã mɛ̀n don má dↄ̃. Vĩ̀an ma ũ yã, ben mɛ́ɛ guu ee sa. \v 26 Ben aↄ̃ à là wà bè: Bↄ́n à kɛ̀nnɛɛ? Dian à kɛ̀ nà à n wɛ́ɛ wɛ̃̀nnɛɛ? \v 27 À wèńla à bè: Má òare kↄ̀, ée swã kpáro. Bↄ́yãnzin á yezi à mazi dↄↄ? Á yezi à gↄ̃ à ìbanↄ ũ sen yↄ́? \v 28 Ben aↄ̃ zↄka dↄ̀a wà bè: Ḿbe ń dɛ à ìba ũ gwe! Wamↄwa sↄ̃ Musa ìbanↄn wa ũ. \v 29 Wá dↄ̃ kɛ̀ Luda yã ò Musao. Àmↄ sↄ̃, wá dↄ̃ guu kɛ̀ à bↄ̀nlo. \v 30 Ben gↄ̃gbɛ̃ pì bèńnɛ: À yãbↄnsaɛ ma gwe! À ma wɛ́ɛ wɛ̃̀mɛ, ben á dↄ̃ guu kɛ̀ à bↄ̀nloↄ́? \v 31 Wá dↄ̃ kɛ̀ Luda è swã kpá durunkɛrinↄ yãziro, mↄde è swã kpá a yãmari kɛ̀ aↄ̃è a pↄyezi kɛɛnↄ yãzi. \v 32 Zaa lán Luda anduna kàɛ nà, wèe ma gbɛ̃ke gbɛ̃ kɛ̀ wà à ì vĩ̀a ũu wɛ́ɛ wɛ̃̀nɛ zikiro. \v 33 Tó èe kɛ gbɛ̃ pì bↄ̀ Luda kiiaro, eé fↄ̃ à pↄ́ke kɛro. \v 34 Ben aↄ̃ bènɛ: Wà n i durun guu míↄmiↄmɛ, ben nɛ́ɛ yã daaweↄ́? Ben aↄ̃ pɛ̀a. \s1 Ludadↄ̃sai nɛ́ vĩ̀akũnamɛ \p \v 35 Yesu mà kɛ̀ wà pɛ̀a. Kɛ̀ à à è, à à là à bè: Nɛ́ɛ Gbɛ̃ntee Nɛ́ náanɛ kɛɛↄ́? \v 36 Gↄ̃gbɛ̃ pì wèàla à bè: Mare, dén à ũ lɛ mà e mà à náanɛ kɛɛ? \v 37 Yesu bènɛ: N à è, àmbe e yã oonyo. \v 38 Ben gↄ̃gbɛ̃ pì bènɛ: Dii, mɛ́ɛ n náanɛ kɛɛ. Ben à dↄnzi kɛ̀nɛ. \v 39 Ben Yesu bè: Gbɛ̃nↄ kɛ̃kɛ̃kↄ̃ana yãnzin ma mↄzi anduna guu kɛ̀, lɛ wɛ́ɛsiadeenↄ wɛ́ɛ kɛ̃, wɛ́ɛkɛ̃rinↄ gↄ̃ wɛ́ɛsiadeenↄ ũ. \p \v 40 Farisi kenↄ kú gwe. Kɛ̀ aↄ̃ yã pì mà, aↄ̃ bènɛ: Wapinↄ, vĩ̀anↄn wa ũ seↄ́? \v 41 Ben Yesu bèńnɛ: Tó vĩ̀anↄn a ũ, lɛ á durun vĩro. Mↄde kɛ̀ ée bee a wɛ́ɛ kɛ̃na yãnzi, a durun kpɛ́ kúaomɛ. \c 10 \s1 Yãlɛkↄ̃zina kↄ̃n sãdãrio \p \v 1 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ è gɛ̃ sã karalɛnlo, mↄde è vĩ karala gu pãnden, adee nɛ́ kpãimɛ, kpãi wɛ́ɛdewɛmɛ. \v 2 Gbɛ̃ kɛ̀ è gɛ̃ karalɛn sↄ̃, adeen sãdãri ũ. \v 3 Kara dãkpari è zɛ́ wɛ̃ adeenɛ, sãanↄ sↄ̃ↄ à kòto dↄ̃. È a sãanↄ sísi aↄ̃ baade tↄ́a à bↄɛńyo. \v 4 Tó à bↄ̀ɛńyo, è dↄńnɛ aɛ aↄ̃ègↄ̃ tɛ́zi kɛ̀ aↄ̃ↄ à kòto dↄ̃ yãnzi. \v 5 Aↄ̃è we wà tɛ́ gbɛ̃ pãndeziro. Aↄ̃è bàa lɛ́nɛ kɛ̀ aↄ̃ↄ gbɛ̃ pãnde kòto dↄ̃ro yãnzi. \v 6 Yesu yã pì lɛ̀kↄ̃zińnɛ, ben aↄ̃ↄe dↄ̃ tó bↄ́ yãn èe oońnɛro. \s1 Yesu nɛ́ sãdãri maaamɛ \p \v 7 Beee yãnzi Yesu ɛ̀ara à bèńnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, mámbe karalɛ ũ sãanↄnɛ. \v 8 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ dↄ̀mɛ aɛnↄ nɛ́ kpãinↄmɛ, kpãi wɛ́ɛdewɛnↄmɛ ń píngi, ben sãanↄↄ e ń yã maro. \v 9 Mámbe karalɛ ũ. Gbɛ̃ kɛ̀ gɛ̃̀ ma guu é aafia e. Eégↄ̃ gɛ̃ɛ àgↄ̃ bↄↄ eé pↄ́blekii e. \v 10 Kpãi'ona yãnzin kpãi è mↄ́zi è pↄ́ dɛ è pↄ́ kaatɛ. Ma mↄmɛ, lɛ gbɛ̃nↄ gↄ̃ wɛ̃̀ndi vĩ aↄ̃gↄ̃ vĩ papana. \v 11 Mámbe sãdãri maaa ũ. Sãdãri maaa è gí a wɛ̃̀ndizi a sãanↄ yãnzi. \v 12 Ayazĩkɛri nɛ́ sãdãri maaanlo. Kɛ̀ sãanↄↄ dɛ à pↄ́ ũro yãnzi, tó à è lɛwan e mↄↄ, è sãanↄ tón à bàa lɛ́mɛ, ben lɛwan è sí sãanↄ tɛ́ à ń fãakↄ̃a. \v 13 Gbɛ̃ pì bà ègↄ̃ kú kↄ̃n sãanↄoro, kɛ̀ à dɛ ayazĩkɛri ũ yãnzi. \v 14 Mámbe sãdãri maaa ũ. Má a sãanↄ dↄ̃, ma sãanↄ sↄ̃ↄ ma dↄ̃, \v 15 lán De Ludaa ma dↄ̃ bensↄ̃ má à dↄ̃ nà. Mɛɛ̀ gii ma wɛ̃̀ndizi aↄ̃ yãnzi. \v 16 Má sã pãndenↄ vĩ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú kara kɛ̀ guuro. Sé mà suńyo se. Aↄ̃é ma kòto ma, kpàsa é gↄ̃ mɛ̀n do kↄ̃n dã̀rio mɛ̀n do. De Ludaa yemazi \v 17 kɛ̀ mɛ́ɛ gii ma wɛ̃̀ndizi yãnzi, lɛ mà ɛara mà sí dↄ. \v 18 Gbɛ̃ke é ma wɛ̃̀ndi símaro, mɛ́ gízi kↄ̃n ma zĩndaomɛ. Má à gizina zɛ́ vĩ, má à sina zɛ́ vĩ dↄ. Yã kɛ̀ ma Dee dìɛmɛɛn gwe. \p \v 19 Yã pì yãnzi Yuda gbãadeenↄ kɛ̃̀kɛ̃kↄ̃a dↄ. \v 20 Aↄ̃ tɛ́ gbɛ̃ paridee bè: À zĩn vĩmɛ, à mì lìɛ. Bↄ́yãnzin ée swã kpaa à yãzizi? \v 21 Aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bè: Zĩnde yã'onan gwero. Zĩn é fↄ̃ à vĩ̀a wɛ́ɛ wɛ̃ↄ́? \s1 Yesu a ludakɛ onnɛna \p \v 22 Luda kpɛ́ kyakɛna zĩbaa kà zaa Yerusalɛmu. Buusiɛ guumɛ, \v 23 ben Yesu e lili oo Luda ua guu, zaa guu kɛ̀ wè be Sulemanu gbaadaan. \v 24 Ben Yuda gbãadeenↄ lìgazi, aↄ̃ à là wà bè: Nɛ́ wa tó logona ai bↄrɛmɛ? Tó Mɛsayan n ũ, ǹ owe wásawasa. \v 25 Ben Yesu wèńla à bè: Má òare, ée síro. Yã kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛ kↄ̃n ma De tↄ́o pìnↄn à sèeda ũ. \v 26 Amↄanↄ sↄ̃ ée síro, kɛ̀ á dɛ ma sãanↄ ũro yãnzimɛ. \v 27 Ma sãanↄ è ma kòto ma. Má ń dↄ̃, ben aↄ̃ègↄ̃ tɛ́mazi. \v 28 Mɛɛ̀ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro kpáḿma, aↄ̃é ga zikiro. Gbɛ̃ke é fↄ̃ à ń bↄ ma ↄzĩro. \v 29 Ma De kɛ̀ à ń kpámaa dɛ baade píngila. Gbɛ̃ke é fↄ̃ à ń bↄ à ↄzĩro. \v 30 Mapi kↄ̃n ma Deo wá dↄ̃nkↄ̃mɛ. \p \v 31 Gbãadee pìnↄ gbɛ̀ sɛ̀sɛ dↄ lɛ wà à pápao wà à dɛ. \v 32 Ben Yesu bèńnɛ: Ma yã maaa kɛ̀ ma Dee dàmɛɛnↄ kɛ̀are pari. Yã maa kparee yãnzin á yezi à ma pápa gbɛ̀ozi? \v 33 Ben gbãadee pìnↄ wèàla wà bè: Wá yezi wà n pápa gbɛ̀o yã maaa kɛ̀ ń kɛ̀ yãnzinlo. Kɛ̀ n dↄkɛ̀ kↄ̃n Ludao yãnzimɛ. Gbɛ̃nteen n ũ, ben n n zĩnda dìɛ Luda ũ. \v 34 Ben Yesu wèńla à bè: Ludaa ò a doka takadan à bè Ludanↄn ń ũ. \v 35 Luda e gbɛ̃ kɛ̀ èe yã oońnɛ pìnↄ sísi ludaanↄroo? À yã gogona vĩ sↄ̃ro. \v 36 Mamↄma kɛ̀ ma De ma diɛ adona à ma zĩ anduna guu sↄ̃, kɛ̀ ma bè Luda Nɛ́n ma ũ, bↄ́yãnzi a bè ma dↄkɛ̀ kↄ̃n Ludaozi? \v 37 Tó mɛ́ɛ ma De kɛna kɛɛro, àton ma yã síro. \v 38 Tó mɛ́ɛ kɛɛ sↄ̃, baa tó ée ma yã síro, à ma náanɛ kɛ ma yãkɛnanↄ yãnzi, lɛ àgↄ̃ dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ De Ludaa kú ma guu, ben má kú à guu sↄ̃. \v 39 Ben aↄ̃ ɛ̀ara wèe zɛ́ wɛtɛɛ wà à kũ, ben à pìtińgu. \p \v 40 Ben à ɛ̀ara à gàa Yoda baa kãa kpa, guu kɛ̀ Yaaya gbɛ̃nↄ batisi kɛ̀n káaku. À gurↄplaa kɛ̀ gwe, \v 41 ben wà mↄ̀ à kiia paripari wà bè: Baa kɛ̀ Yaaya e dabuyã ke kɛro, yã kɛ̀ à ò gbɛ̃ kɛ̀kiimusu píngi nɛ́ yãpuraamɛ. \v 42 Ben wà à náanɛ kɛ̀ gwe pari. \c 11 \s1 Lazaru gana \p \v 1 Gbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Lazaru e gyãa kɛɛ zaa Bɛtani wɛ́tɛ kɛ̀ Mariama kↄ̃n a vĩ̀i Maatao kún. \v 2 Mariaman nↄgbɛ̃ kɛ̀ nↄ́si gũnnadee kù Dii gbáa à gògo kↄ̃n a mìkão ũ. \v 3 Ben Lazaru dãre pìnↄ lɛ́kpãsã kɛ̀ Yesunɛ wà bè: Dii, n gbɛ̃nnaa e gyãa kɛɛ. \v 4 Kɛ̀ Yesu yã pì mà à bè: Gyãa pì é mì dɛ gaaoro. Lɛ wà Luda gakui e yãnzimɛ, lɛ Luda Nɛ́ sↄ̃ tↄ́ bↄ à musu. \v 5 Yesu ye Maata kↄ̃n à dãaroozi kↄ̃n Lazaruo. \v 6 Kɛ̀ à mà Lazaru e gyãa kɛɛ, ben à gↄ̃̀ guu kɛ̀ à kún gĩa gurↄ plaa. \v 7 Beee gbɛran à bè a ìbanↄnɛ: Wà ɛara wà gá Yudea. \v 8 Ben à ìbanↄ bènɛ: Rabi, gbãadeenↄↄ yezi wà n pápa gbɛ̀o èe gì kɛro, ben ń yezi wà ɛara wà gá gwe dↄↄ́? \v 9 Yesu bè: Fãantɛ̃ doo nɛ́ awa kuri awɛɛplaanloo? Gbɛ̃ kɛ̀ èe táa oo fãantɛ̃ è gɛ̃̀n síro, kɛ̀ èe guu ee anduna kɛ̀kii gupuraazi yãnzi. \v 10 Tó èe lili oo gwãavĩ, è gɛ̃̀n sí kɛ̀ à gupuraa pì vĩro yãnzi. \p \v 11 Yã pì ona gbɛran Yesu bèńnɛ: Wa gbɛ̃nna Lazaru ii òmɛ. Mɛ́ ga mà à vu. \v 12 Ben à ìbanↄ bènɛ: Dii, tó èe ii oomɛ, eé aafia e. \v 13 Lazaru ga yãn Yesu e oońnɛ, ben aↄ̃ↄe daa i'onamɛ yãpura. \v 14 Ben Yesu òńnɛ wásawasa sa à bè: Lazaru gàmɛ. \v 15 Ma pↄↄ kɛ̀ nna kɛ̀ má kú gwero, lɛ à e à ma náanɛ kɛ yãnzi. Wà gá à kiia. \v 16 Ben Tomasi kɛ̀ wè benɛ Sìka bè a gbɛ̃nↄnɛ: Wà gá kↄ̃n Diio wà ga wa píngi. \s1 Yesun gbɛ̃ kɛ́ è gɛ̀nↄ vu à wɛ̃̀ndi kpáḿma ũ \p \v 17 Kɛ̀ Yesu kà gwe, à mↄ̀ à lè wà Lazaru vĩ̀i à gĩakɛ à kɛ̀ gurↄ siigↄ̃ kↄ̀. \v 18 Bɛtani kú kĩi kↄ̃n Yerusalɛmuo lán kiloo aagↄ̃ↄ bà. \v 19 Yuda gbãadeenↄ bↄ̀ zaa gwe pari aↄ̃ mↄ̀ Maata kↄ̃n Mariamao kiia, lɛ wà sùu kpáńnɛ aↄ̃ dãgↄ̃ ga yã musu. \v 20 Kɛ̀ Maata mà Yesu e mↄↄ, à bↄ̀ à gàa daàlɛ, mↄde Mariama zɛ̀ bɛ. \v 21 Ben Maata bè Yesunɛ: Dii, tó ń kú kɛ̀mɛ yã, lɛ ma dãgↄ̃ↄ e garo. \v 22 Baa tia má dↄ̃ kɛ̀ yã kɛ̀ ń gbèka Ludaa, eé kɛnnɛ. \v 23 Yesu bènɛ: N dãgↄ̃ é fɛɛ. \v 24 Maata bènɛ: Má dↄ̃ kɛ̀ eé fɛɛ zĩ kɛ̀ gɛ̀nↄ é fɛɛ ziaa zĩ. \v 25 Yesu bènɛ: Mámbe gbɛ̃ kɛ̀ è gɛ̀nↄ fɛɛ à wɛ̃̀ndi kpáḿma ũ. Baa tó ma náanɛkɛri gà, eégↄ̃ kpɛɛ kuu. \v 26 Gbɛ̃ kɛ̀ kuu, ben èe ma náanɛ kɛɛ é ga zikiro. N beee sìↄ́? \v 27 Maata bènɛ: Eè, Dii, má sì kɛ̀ Mɛsayan n ũ, Luda Nɛ́ kɛ̀ wà bè eé mↄ́ anduna guu. \s1 Yesu wɛ́ɛ'i kàn \p \v 28 Kɛ̀ Maata ò lɛ, ben à gàa à a dãaro Mariama sìsi, ben à ònɛ asii guu à bè: Dannɛri mↄ̀ èe n gbekaa. \v 29 Kɛ̀ Mariama yã pì mà, à fɛ̀ɛ kpakpaa èe gaa à le. \v 30 Yesu e gĩakɛ à gɛ̃ wɛ́tɛ guu kↄ̀ro, à kpɛ́ kú guu kɛ̀ Maata dàalɛn. \v 31 Gbãadee pìnↄↄ kú kpɛ́n kↄ̃n Mariamao, aↄ̃ↄe sùu kpaanɛ. Kɛ̀ aↄ̃ↄ è à fɛ̀ɛ kpakpaa à bↄ̀, aↄ̃ bↄ̀ wà tɛ̀zi, zaakɛ wèe daa èe gaa ↄ́ↄ dↄ miraamɛ. \p \v 32 Kɛ̀ Mariama kà guu kɛ̀ Yesu kún, kɛ̀ à à è, à kùɛ à gbá saɛ à bènɛ: Dii, tó ń kú kɛ̀mɛ yã, lɛ ma dãgↄ̃ↄ e garo. \v 33 Yesu è èe ↄ́ↄ dↄↄ, ben gbãadee kɛ̀ aↄ̃ↄ kúo pìnↄↄ e ↄ́ↄ dↄↄ dↄ. Ben à nↄ̀sɛyↄgↄ sì à pↄↄ yàka. \v 34 Ben à bè: A à vĩ̀i mámɛ? Aↄ̃ wèàla wà bè: Maree, ǹ mↄ́ ǹ gwa. \v 35 Yesu wɛ́ɛ'i kàn. \v 36 Ben gbãadee pìnↄ bè: À gwa lán à yezi nà. \v 37 Ben aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bè: Àmↄ kɛ̀ vĩ̀a wɛ́ɛ wɛ̃̀, eé fↄ̃ à gì Lazarunɛ àton garoo? \s1 Lazaru fɛɛna \p \v 38 Kɛ̀ Yesu e gaa mira pì kiia, ben à nↄ̀sɛyↄgↄ sì dↄ. Mira pì nɛ́ gbɛ̀wɛɛmɛ, gbɛ̀ gbɛ̃̀ntɛ̃ tataàlɛ. \v 39 Yesu bè: À gbɛ̀ pì go à lɛ́a. Ben gbɛ̃ kɛ̀ gà pì dãre Maata bènɛ: Dii, èe gũu sↄ̃ↄ, zaakɛ à kɛ̀ gurↄ siigↄ̃n yɛ̀. \v 40 Yesu bènɛ: Mɛ́ɛ onnɛ kɛ̀ tó n ma náanɛ kɛ̀, nɛ́ Luda gakui eroo? \v 41 Kɛ̀ wà gbɛ̀ pì gò, ben Yesu wɛ́ɛ sɛ̀ musu à bè: Baa, ma n sáabu kɛ̀ kɛ̀ n ma yã mà. \v 42 Má dↄ̃ kɛ̀ nɛɛ̀gↄ̃ ma yã maa gurↄ píngi, mↄde má ò lɛ parii kɛ̀ aↄ̃ↄ kú kɛ̀nↄ yãnzimɛ, lɛ aↄ̃ e wà sí kɛ̀ ḿbe n ma zĩ. \v 43 Kɛ̀ à ò lɛ, ben à pũ̀tã kↄ̃n kòto gbãaao à bè: Lazaru, ǹ bↄ. \v 44 Ben gbɛ̃ kɛ̀ gà pì bↄ̀, pↄ́lɛ fĩfĩ à mɛ̀a, bisa yina à mìa. Yesu bèńnɛ: À pↄ́ poroa à à gbarɛ. \s1 Lɛ́kpakↄ̃sↄ̃na Yesuzi \r (Mat 26:1-5, Maa 14:1-2, Luk 22:1-2) \p \v 45 Yuda gbãadee kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀ Mariama kiia pìnↄ, kɛ̀ aↄ̃ yã kɛ̀ Yesu kɛ̀ pì è, aↄ̃ a náanɛ kɛ̀ pari. \v 46 Mↄde aↄ̃ gbɛ̃kenↄ gàa Farisinↄ kiia, aↄ̃ yã kɛ̀ Yesu kɛ̀ tↄ̃kɛ̃̀ńnɛ. \v 47 Ben sa'orikinↄ kↄ̃n Farisi pìnↄ gbãadeenↄ sìsi kakↄ̃anaa wà bè: Gbɛ̃ pì e dabuyã kɛɛ pari, wée kɛɛ diamɛ? \v 48 Tó wá tò èe kɛɛ lɛ, baade é à náanɛ kɛ, Romudeenↄ é mↄ́ wà wa Luda kpɛ́ kↄ̃n wa boriio kaatɛ píngi. \v 49 Ben Kayafa aↄ̃ gbɛ̃ mɛ̀n doo kɛ̀ dɛ sa'oriki ìsi ũ wɛ̃̀ beeea bèńnɛ: Á yãke dↄ̃ro. \v 50 Á dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ mɛ̀n do gana wa píngi gɛ̃ɛ ũu maa dɛ wa bori kaatɛnalaroo? \v 51 Èe yã pì o a zĩnda pↄyezioro. Kɛ̀ à dɛ sa'oriki ìsi ũ wɛ̃̀ beeea yãnzin à annabikɛyã ò kɛ̀ Yesu é ga Yudanↄ gɛ̃ɛ ũ. \v 52 Èe kɛ Yudanↄ ńtɛ̃ɛnlo, ai kↄ̃n Luda nɛ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ fãakↄ̃ananↄ dↄ, lɛ à ń kɛ mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ ũ. \v 53 Zaa zĩ beeean gbãadee pìnↄ zɛ̀ kↄ̃n Yesu dɛnao. \v 54 Beee yãnzi Yesu e bↄ gupuraaa ń tɛ́ dↄro. Ben à gàa lakutu kɛ̀ kú gbáa saɛ kɛ̀ wè be Ɛflaimu. À gurↄplaa kɛ̀ gwe kↄ̃n a ìbanↄ. \p \v 55 Yudanↄ Banla zĩbaa kà kĩi. Wà bↄ̀ lakutunↄ guu paripari, wà gàa Yerusalɛmu gbãsĩbↄna yãnzi ai zĩbaa pì gↄ̃ ká. \v 56 Aↄ̃ↄe Yesu wɛtɛɛ, aↄ̃ↄ zɛna Luda ua guu, aↄ̃ↄe kↄ̃ lalaa wèe bee: Ée daa diamɛ? Eé we à mↄ́ zĩbaa kɛ̀ kɛↄ́? \v 57 Sa'orikinↄ kↄ̃n Farisinↄↄ dìɛ kɛ̀ tó gbɛ̃ke Yesu kúkii dↄ̃, à ońnɛ lɛ aↄ̃ e wà à kũ. \c 12 \s1 Nↄ́si gũ nna kuna Yesu gbáa \r (Mat 26:6-13, Maa 14:3-9) \p \v 1 Banla zĩbaa gↄ̃̀ gurↄ swɛɛdo, ben Yesu mↄ̀ Bɛtani, Lazaru kɛ̀ à à fɛ̀ɛ bↄna gaan bɛ wɛ́tɛ. \v 2 Wà pↄ́blee kɛ̀ Yesunɛ gwe. Maata bé èe pↄ́blee kpaatɛtɛɛ, Lazaru sↄ̃ↄ kú pↄ́blerinↄ tɛ́ kↄ̃n Yesuo. \v 3 Ben Mariama nↄ́si bori maa ↄↄdee sɛ̀ à mↄ̀o, à kù Yesu gbáa, ben à à gbá gògo kↄ̃n a mìkão. Nↄ́si gũu dàgula kpɛ́ pì guu. \v 4 Yesu ìbanↄ doke Yudasi Isikariↄti kɛ̀ eé Yesu kpáḿma bè: \v 5 Nↄ́si kɛ̀ ↄↄ kà kondogi wàa do kpɛ́ basↄↄro. Bↄ́yãnzi wèe yá wà à ↄↄ kpà takaasideenↄaziroo? \v 6 Èe beee o takaasideenↄ wɛ̃ndagwana yãnzinlo, kɛ̀ à dɛ kpãi ũ yãnzimɛ. Àmbe ègↄ̃ ↄↄsↄ kũna àgↄ̃ ↄↄ kokɛ̃ɛ. \v 7 Ben Yesu bè: Ǹ nↄgbɛ̃ daa tó. À beee dìɛ ai ma gɛ̀ kɛgurↄↄamɛ. \v 8 Takaasideenↄ égↄ̃ kúao gurↄ píngi, mapi sↄ̃ mɛ́gↄ̃ kúao gurↄ píngiro. \s1 Lɛ́kpakↄ̃sↄ̃na Lazaruzi \p \v 9 Yuda gbãadeenↄↄ mà kɛ̀ Yesu kú Bɛtani, ben aↄ̃ gàa gwe paripari. Èe kɛ Yesu yãnzin aↄ̃ gàazi adoro, lɛ dↄ aↄ̃ Lazaru kɛ̀ Yesu à fɛ̀ɛ bↄna gaan e yãnzimɛ. \v 10 Ben sa'orikinↄ zɛ̀o wà Lazaru dɛ se dↄ, \v 11 zaakɛ beee yãnzin gbãadeenↄↄ e kɛ̃ɛḿma pari, aↄ̃ↄe Yesu náanɛ kɛɛzi. \s1 Gbãakɛkpana Yesuzi zaa Yerusalɛmu \r (Mat 21:1-11, Maa 11:1-11, Luk 19:28-40) \p \v 12 Kɛ̀ guu dↄ̀, parii kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀ zĩbaa kɛ Yerusalɛmunↄↄ mà kɛ̀ Yesu e mↄↄ, \v 13 ben aↄ̃ kpakpa lánↄ zↄ̃̀zↄ̃ aↄ̃ gàa daàlɛo. Aↄ̃ↄe wii lɛɛ wèe bee: \q1 Ǹ gbãaa kɛ! \q1 Aubarikadeen gbɛ̃ kɛ̀ èe mↄↄ Dii tↄ́o ũ! \q1 Aubarikadeen Isarailinↄ Kína ũ! \m \v 14 Yesu zaaki è à dìa lán à kɛ̃na Luda yãn nà wà bè: \q1 \v 15 Zayↄndeenↄ, àton vĩa kɛro. \q1 A kína e mↄↄ à di zaakinɛ bↄ̀rↄ kpɛɛ. \m \v 16 À ìbanↄↄ e yã pì mì dↄ̃ gĩaro. Yesu fɛɛ à tana gakui guu gbɛran aↄ̃ↄ dↄ̃̀ sa kɛ̀ wà yã pì kɛ̃̀ à musumɛ, ben aↄ̃pinↄ bé wà à píngi kɛ̀nɛ. \p \v 17 Kɛ̀ Yesu Lazaru sìsi à à fɛ̀ɛ bↄna miran, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kúonↄ à baaru kpàkpańnɛ. \v 18 Beee yãnzin parii gàa wà dààlɛzi, zaakɛ aↄ̃ↄ mà kɛ̀ à dabuyã pì kɛ̀. \v 19 Ben Farisinↄ bèkↄ̃nɛ: Á èↄ́? Wé fↄ̃ wà pↄ́ke woaro. À gwa lán anduna bↄ̀ à tɛ́zi nà. \p \v 20 Girikinↄↄ kú gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀ dↄnzi kɛ zĩbaakɛkiianↄ tɛ́, \v 21 ben aↄ̃ gàa Filipi kɛ̀ bↄ̀ Bɛtɛsaida, Galili bùsun kiia, aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀a wà bè: Maree, wá ye Yesu kↄ̃'enazi. \v 22 Filipi gàa à ò Andurunɛ, ben aↄ̃ gàa wà ò Yesunɛ lɛdo. \s1 Yesu a ga yã'ona \p \v 23 Yesu bèńnɛ: Gbɛ̃ntee Nɛ́ tↄ́bↄgurↄↄ kà. \v 24 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, tó pↄ́wɛɛ e gɛ̃ bùsu guu à fↄ̃̀mba bↄ̀ro, ègↄ̃ kuu adomɛ. Tó à fↄ̃̀mba bↄ̀ sↄ̃, è nɛ́ i maamaa. \v 25 Gbɛ̃ kɛ̀ ye a wɛ̃̀ndizi é korazi. Gbɛ̃ kɛ̀ gì a wɛ̃̀ndizi anduna kɛ̀kiin sↄ̃, adee égↄ̃ kũna ai gurↄ píngi. \v 26 Tó gbɛ̃ yezi à zĩi kɛmɛ, àgↄ̃ tɛ́mazi. Ma zĩkɛri égↄ̃ kú guu kɛ̀ má kún. Tó gbɛ̃ e zĩi kɛɛmɛ, ma De é a kpe da. \v 27 Tia sa ma pↄↄ yàka. Bↄ́n mɛ́ oo? Mɛ́ be, Baa, ǹ ma bↄ yã kɛ̀ èe mↄↄmaan yↄ́? Auo! Ma mↄ yã kɛ̀ èe mↄↄmaa pì yãnzimɛ. \v 28 Baa, ǹ tↄ́ bↄ. Ben kòto bↄ̀ ludambɛ à bè: Ma tↄ́ bↄ̀ kↄ̀, bensↄ̃ mɛ́ ɛara mà bↄ dↄ. \p \v 29 Kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄↄ mà, aↄ̃ bè: Lou bé à pũ̀tã. Gbɛ̃kenↄ bè: Malaika bé à yã ònɛ. \v 30 Ben Yesu bèńnɛ: Èe kɛ ma yãnzin kòto pì bↄ̀ziro, a yãnzimɛ. \v 31 Yã é vɛ̃ɛ anduna kɛ̀kiia sa. Weé anduna kɛ̀ki kína bↄ kpatan sa. \v 32 Mapi sↄ̃, tó wà ma sɛ wà ma dↄ musu, mɛ́ bori sãnda píngi gáɛ aↄ̃ su ma kiia. \p \v 33 Kɛ̀ Yesu ò lɛ, à gaa kɛ̀ eé gaa takan à tɛ́a. \v 34 Ben gbɛ̃nↄ bènɛ: Wá mà à kú doka takadan wà bè Mɛsaya égↄ̃ kuu gurↄ píngimɛ, ben n bè weé Gbɛ̃ntee Nɛ́ sɛ́ wà dↄ musu sↄ̃ nɛ́? Dén Gbɛ̃ntee Nɛ́ pì ũu? \v 35 Yesu wèńla à bè: Gupura kuunaao gↄ̃̀ fétemɛ. Gurↄↄ kɛ̀ gupuraa pì kúao, àgↄ̃ táa oon, lɛ guu tón sia kũawaro yãnzi. Gbɛ̃ kɛ̀ èe táa oo gusiaan dↄ̃ guu kɛ̀ èe gaanlo. \v 36 Gurↄↄ kɛ̀ á gupuraa pì vĩ, à gupuraa pì náanɛ kɛ, lɛ à gↄ̃ gupuradeenↄ ũ. \p Kɛ̀ Yesu ò lɛ, ben à gàa à ùtɛńnɛ. \s1 Gbɛ̃nↄↄ e Yesu náanɛ kɛro \p \v 37 Baa kↄ̃n dabuyã parii kɛ̀ à kɛ̀ ń wáanↄ, aↄ̃ↄe à náanɛ kɛro, \v 38 lɛ yã kɛ̀ annabi Isaya ò e à papa yãnzi kɛ̀ à bè: \q1 Dii, gbɛ̃kee e baaru kɛ̀ wá kpà síro. \q1 Wà n gbãaa è wèe dↄ̃ro. \m \v 39 Aↄ̃ↄe we wà à náanɛ kɛ̀ro, zaakɛ Isaya bè dↄ: \q1 \v 40 Luda ń wɛ́ɛ vĩ̀a kũ̀ńnɛ \q1 lɛ aↄ̃ton guu ero. \q1 À ń kù kɛńnɛ gbãa \q1 lɛ aↄ̃ton yã ma aↄ̃ aɛ dↄa à ń kɛ̃kↄ̃aro. \m \v 41 Isaya beee ò kɛ̀ à Yesu gakui è yãnzimɛ, ben à à yã ò. \v 42 Baa kↄ̃n beeeo gbãadee pìnↄ Yesu náanɛ kɛ̀ pari. Farisinↄ yãnzin aↄ̃ègↄ̃ yezi wà dↄ̃ḿmaro, lɛ wàton aduakɛkpɛ zɛ́ zↄ̃ńnɛro yãnzi. \v 43 Zaakɛ aↄ̃ↄ yezi gbɛ̃nteenↄ ń sáabu kpá dɛ Luda ń sáabu kpála. \p \v 44 Ben Yesu pũ̀tã à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ èe ma náanɛ kɛɛ, èe kɛ mapin èe náanɛ kɛɛ adoro, èe gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩ náanɛ kɛɛmɛ se dↄ. \v 45 Gbɛ̃ kɛ̀ èe ma ee e gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi eemɛ se. \v 46 Ma mↄ anduna guu gupuraa ũmɛ, lɛ gbɛ̃ kɛ̀ èe ma náanɛ kɛɛ tón gↄ̃ gusiaan dↄro. \v 47 Gbɛ̃ kɛ̀ ma yã mà ben à kũnaro, èe kɛ mámbe mɛ́ yã vɛ̃ɛaro, zaakɛ mɛ́ɛ mↄ́ yã vɛ̃ɛ andunaanlo, ma mↄ anduna mì símɛ. \v 48 Gbɛ̃ kɛ̀ gìmazi ben èe ma yã síro, yãkpaɛkɛna e à dãa. Yã kɛ̀ má ònɛ pì bé eé vɛ̃ɛa ziaa zĩ. \v 49 Zaakɛ mɛ́ɛ yãke o kↄ̃n ma zĩndaoro. Yã kɛ̀ má ò kↄ̃n yã kɛ̀ má dàńnɛo, ma De kɛ̀ ma zĩi bé à dìɛmɛ. \v 50 Má dↄ̃ kɛ̀ yã kɛ̀ à dìɛmɛɛ nɛ́ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro yãmɛ. Beee yãnzi yã kɛ̀ mɛ́ɛ oo, mɛ́ɛ oo lán ma Dee dàmɛ nàmɛ. \c 13 \s1 Yesu a ìbanↄ gbá pipina \p \v 1 Lɛ Banla zĩbaa kpɛ́ à ká, Yesu dↄ̃̀ kɛ̀ a bↄna anduna kɛ̀kii guu tana a De kiia gurↄↄ kà. Lán à ye a gbɛ̃nↄzi anduna guu nà, à yeńzi ai a wɛ̃̀ndi lɛ́mmɛ. \v 2 Kɛ̀ aↄ̃ↄe uusiɛ pↄ́ blee, Ibilisi gĩakɛ à yã dà Simↄ Isikariↄti nɛ́ Yudasi swɛ̃̀n kↄ̀, lɛ à Yesu kpáḿma. \v 3 Yesu dↄ̃̀ kɛ̀ a De pↄ́ píngi nàare a ↄzĩ. À dↄ̃̀ kɛ̀ a bↄ Luda kiiamɛ, bensↄ̃ é ɛara à tá à kiiamɛ. \v 4 Gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ↄe pↄ́ blee, Yesu fɛ̀ɛ à a uta bↄ̀ à kàɛ, ben à tawɛi sɛ̀ à dↄ̀ a pii. \v 5 Beee gbɛra à í kà taa guu, ben à nà a ìbanↄ gbá pipinaa, èe gogoo kↄ̃n tawɛi kɛ̀ à dↄ̀ a piiao. \v 6 Kɛ̀ à kà Simↄ Pita kiia, Pita bènɛ: Dii, ḿbe nɛ́ ma gbá pípimɛↄ́? \v 7 Yesu wèàla à bè: Ń yã kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛ dↄ̃ gĩaro, mↄde nɛ́ yãa ǹ dↄ̃. \v 8 Pita bènɛ: Nɛ́ ma gbá pípimɛro fá! Yesu bènɛ: Tó mɛ́ɛ n gbá pípiro, n bà kúmao dↄro. \v 9 Simↄ Pita bènɛ: Dii, èe kɛ ma gbámɛ adoro, ma ↄ kↄ̃n ma mìomɛ dↄ. \v 10 Yesu bènɛ: Gbɛ̃ kɛ̀ zú ò bà kú kↄ̃n a mɛ̀gu ke pipinaoro, séde à gbá, zaakɛ à zɛ̃namɛ. Á gbãsĩro, mↄde èe kɛ a pínginlo. \v 11 À gbɛ̃ kɛ̀ eé a kpáḿma dↄ̃. Beee yãnzin à bè aↄ̃ↄ gbãsĩsai ń píngiro. \p \v 12 Kɛ̀ à ń gbá pìpińnɛ à yã̀a, à a uta sɛ̀ à dà, ben à ɛ̀ara a gbɛ̀n. À bèńnɛ: Á yã kɛ̀ má kɛ̀aree dↄ̃ↄ́? \v 13 Eè ma sísi Dannɛri kesↄ̃ Dii. Ée oo a zɛ́amɛ, zaakɛ má dɛ à ũmɛ. \v 14 Lán mamↄma kɛ̀ má dɛ a dii kↄ̃n a dannɛrio ũu a gbá pìpiare nà, àgae kↄ̃ gbá pípii lɛ se. \v 15 Ma à taka kɛ̀are. Àgae kɛ lán má kɛ̀are nà. \v 16 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, zↄ̀bleri ègↄ̃ dɛ a diilaro, zĩ̀ri ègↄ̃ dɛ gbɛ̃ kɛ̀ à à zĩ̀laro. \p \v 17 Lán a yã beee dↄ̃̀ nà, aubarikadeenↄn a ũ tó ée kɛɛ lɛ. \v 18 Èe kɛ a píngi yãn mɛ́ɛ ooro. Má gbɛ̃ kɛ̀ ma ń sɛ́nↄ dↄ̃. Séde yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn kɛ̀ papa kɛ̀ wà bè: Gbɛ̃ kɛ̀ weè ↄ kakↄ̃a ta dↄ̃nkↄ̃ guu bé à bↄ̀ ma kpɛɛ. \v 19 Mɛ́ɛ ooare tia lɛ à kpɛ́ à mↄ́, lɛ tó à mↄ̀, é sí kɛ̀ mámbe à ũ. \v 20 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩ̀ri sì ma simɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ ma si sↄ̃, adee gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi sìmɛ. \s1 Yesu gĩakɛ à dↄ̃ yã kɛ̀ Yudasi é kɛ \r (Mat 26:20-25, Maa 14:17-21, Luk 22:21-23) \p \v 21 Kɛ̀ Yesu ò lɛ, à nↄ̀sɛyↄgↄ sì, ben à òńnɛ wásawasa à bè: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, a gbɛ̃ mɛ̀n doo bé eé ma kpáḿma. \v 22 Ben à ìbanↄ kↄ̃ gwàgwa kↄ̃ wɛ́ɛzĩ aↄ̃ bídi kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ à tɛ́a. \v 23 Ìba doo kɛ̀ Yesu yezi gɛɛkɛsɛkɛna à saɛ. \v 24 Ben Simↄ Pita lɛ́zukii kɛ̀nɛ à Yesu la tó dén à tɛ́a. \v 25 Ben ìba pì nà Yesuzi à à là à bè: Dii, démɛɛ? \v 26 Yesu wèàla à bè: Mɛ́ lↄma zↄ̃ dòa mà kpá adeea. Ben à lↄma zↄ̃̀ dòa à kpà Simↄ Isikariↄti nɛ́ Yudasia. \v 27 Kɛ̀ Yudasi lↄma pì sì, Setãn gɛ̃̀n gↄ̃ↄ. Ben Yesu bènɛ: Yã kɛ̀ nɛ́ kɛ ǹ kɛ kpakpaa. \v 28 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe pↄ́ bleenↄ kee e dↄ̃ tó bↄ́yãnzi Yesu ònɛ lɛziro. \v 29 Kɛ̀ Yudasi bé ègↄ̃ ↄↄsↄ kũna, ben gbɛ̃kenↄ e daa Yesu bènɛ à gá zĩbaa pↄ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezinↄ lúmɛ ke à gá pↄ́ke kpá takaasideenↄa. \v 30 Kɛ̀ Yudasi lↄma pì sì, à bↄ̀ gↄ̃ↄ. Gwãavĩmɛ sↄ̃. \s1 Yesu gĩakɛ à dↄ̃ yã kɛ̀ Pita é kɛ \r (Mat 26:31-35, Maa 14:27-21, Luk 22:31-34) \p \v 31 Kɛ̀ Yudasi bↄ̀, ben Yesu bè: Tia sa Gbɛ̃ntee Nɛ́ é tↄ́ bↄ, Luda sↄ̃ é tↄ́ bↄ à yã musu. \v 32 Tó Luda tↄ́ bↄ̀ à musu sↄ̃, Luda é à tↄ́ bↄ a kiia, bensↄ̃ eé bↄ gↄ̃ↄmɛ. \v 33 Ma nɛ́nↄ, ma kuunaao gↄ̃̀ fétemɛ. É ma wɛtɛ, mↄde mɛ́ɛ ooare tia lán má ò gbãadeenↄnɛ nà, é fↄ̃ à gá guu kɛ̀ mɛ́ɛ taanlo. \v 34 Mɛ́ɛ yã dufu diɛɛare, àgae yekↄ̃zi. Lán má yeazi nà, apinↄ sↄ̃ àgae yekↄ̃zi lɛ dↄ. \v 35 Tó á yekↄ̃zi, baade píngi é a dↄ̃ ma ìbanↄ ũ. \p \v 36 Simↄ Pita à là à bè: Dii, nɛ́ɛ taa mámɛ? Yesu wèàla à bè: Guu kɛ̀ mɛ́ɛ taan, nɛ́ fↄ̃ ǹ tɛ́mazi gĩaro, mↄde nɛ́ yãa ǹ mↄ́. \v 37 Pita bènɛ: Dii, bↄ́yãnzi mɛ́ fↄ̃ mà tɛ́nzi tiaroo? Mɛ́ gí ma wɛ̃̀ndizi n yãnzi. \v 38 Yesu bè: Nɛ́ gí n wɛ̃̀ndizi ma yãnzi sↄ̃ↄ́? Yãpuraan mɛ́ɛ oonnɛ, ai koo gↄ̃ gá lɛ́ zu, nɛ́ lɛ́ sɛ́mazi gɛ̃̀n aagↄ̃. \c 14 \s1 Yesun ludambɛ zɛ́ ũ \p \v 1 Àton tó a nↄ̀sɛ yakaro. À Luda náanɛ kɛ, à ma náanɛ kɛ dↄ. \v 2 Ma De bɛ kpɛ́nɛnↄ kuu pari, tó à dɛ lɛro, lɛ má òare. Mɛ́ɛ gaa guu kɛkɛare. \v 3 Lán mɛ́ɛ gaa guu kɛkɛare nà, mɛ́ ɛara mà mↄ́ mà a sɛ́ɛ mà táao ma kiia, lɛ apinↄ se àgↄ̃ kú guu kɛ̀ má kún. \v 4 Á guu kɛ̀ mɛ́ɛ taan zɛ́ dↄ̃. \v 5 Ben Tomasi bènɛ: Dii, wá dↄ̃ guu kɛ̀ nɛ́ɛ taanlo. Wé fↄ̃ wà à zɛ́ dↄ̃ diamɛ? \v 6 Yesu wèàla à bè: Mámbe zɛ́ ũ, mámbe yãpuraa kↄ̃n wɛ̃̀ndio ũ. Gbɛ̃ke è e à gá ma De kiia ma gbákũna sairo. \v 7 Tó á ma dↄ̃, lɛ á ma De dↄ̃. Zaa tia a à dↄ̃̀, bensↄ̃ a à è. \p \v 8 Ben Filipi bènɛ: Dii, ǹ n De ↄdↄawe. Bee é mↄ́wa. \v 9 Yesu bènɛ: Filipi, má kúao zaa gìkɛna, ben ń ma dↄ̃roo? Gbɛ̃ kɛ̀ ma ee ma De èmɛ. Bↄ́yãnzin nɛ́ɛ bee mà a De ↄdↄaarezi? \v 10 Kɛ̀ má kú ma De guu, bensↄ̃ ma Dee kú ma guu, nɛ́ɛ síroo? Yã kɛ̀ mɛ́ɛ ooare mɛ́ɛ oo kↄ̃n ma zĩndaoro. Ma De kɛ̀ kú ma guu bé è a yãkɛnanↄ kɛ. \v 11 Kɛ̀ ma bè má kú ma De guu, ma De sↄ̃ↄ kú ma guu, à ma yã sí. Tó lɛn sↄ̃ro, à sí dabuyãkɛna pìnↄ yãnzi. \v 12 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ èe ma náanɛ kɛɛ é yã kɛ̀ mɛɛ̀ kɛ pìnↄ kɛ. Baa kɛ̀ à dɛ beeenↄlaa se, kɛ̀ mɛ́ɛ taa ma De kiia yãnzi. \v 13 Pↄ́ sãnda píngi kɛ̀ é wɛ́ɛ kɛ kↄ̃n ma tↄ́on mɛ́ kɛ lɛ ma De tↄ́ bↄ ma musu yãnzi. \v 14 Pↄ́ kɛ̀ é à wɛ́ɛ kɛma kↄ̃n ma tↄ́o píngi, mɛ́ kɛ. \s1 Yesu lɛ́gbɛ̃na a Nini yã musu \p \v 15 Tó á yemazi, égↄ̃ yã kɛ̀ má dìɛnↄ kũna. \v 16 Mɛ́ wɛ́ɛ kɛ ma Dea, eé a gba Zɛnyode pãnde kɛ̀ eégↄ̃ kúao gurↄ píngi \v 17 Nini Yãpurademɛ. Anduna gbɛ̃nↄ é fↄ̃ wà à síro, zaakɛ aↄ̃ↄe a eero, bensↄ̃ aↄ̃ↄ à dↄ̃ro. Mↄde á à dↄ̃, zaakɛ à kúao, bensↄ̃ eégↄ̃ kú a guu. \v 18 Mɛ́ a tó adoro, mɛ́ ɛara mà mↄ́ a kiia. \v 19 À gↄ̃̀ féte kɛ̀ anduna é ma e dↄro, mↄde é ma e. Kɛ̀ má kuu yãnzi, égↄ̃ kuu se. \v 20 Zĩ pìan égↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ má kú ma De guu, á kú ma guu, bensↄ̃ má kú a guu. \v 21 Gbɛ̃ kɛ̀ ma yãdiɛnanↄ dà bensↄ̃ à kũna, adee bé à yemazi. Ma De égↄ̃ ye gbɛ̃ kɛ̀ yemaziizi, mapi sↄ̃ mɛ́gↄ̃ yezi mɛ́ ma zĩnda ↄdↄanɛ. \p \v 22 Ben Yudasi à là, èe kɛ Yudasi Isikariↄtinlo, à bè: Dii, à kɛ̀ dia nɛ́ n zĩnda ↄdↄawe, ben anduna sↄ̃ eé n eroo? \v 23 Ben Yesu wèàla à bè: Tó gbɛ̃ yemazi, eégↄ̃ ma yã kũna. Ma De égↄ̃ yezi, wé mↄ́ à kiia wà vɛ̃ɛ lɛdo. \v 24 Gbɛ̃ kɛ̀ yemaziroo ma yã kũnaro. Yã kɛ̀ ée maa pì e bↄ ma kiiaro, à bↄ̀ ma De kɛ̀ ma zĩi kiiamɛ. \v 25 Ma yã pì òare gurↄↄ kɛ̀ má kpɛ́ kúao. \v 26 Ma De é a Ninii zĩ kↄ̃n ma tↄ́o Zɛnyodee ũ. Àmbe eé yã píngi dadaare, eé tó yã kɛ̀ má òaree dↄagu píngi. \v 27 Mɛ́ɛ a too kↄ̃n aafiao, ma zĩnda aafian mɛ́ɛ a gbaa. Mɛ́ɛ a gbaa lán anduna è ń gba nàro. Àton tó a nↄ̀sɛ yakaro, àton tó vĩaa a kũro. \v 28 Á mà má òare mɛ́ɛ taa mɛ́ ɛara mà mↄ a kiia. Tó á yemazimɛ, lɛ a pↄↄ nna kɛ̀ mɛ́ɛ taa ma De kiia yãnzi, zaakɛ ma Dee dɛmala. \v 29 Má òare tia lɛ à kpɛ́ à kɛ, lɛ tó à kɛ̀, é ma náanɛ kɛ. \v 30 Mɛ́ e mà yã oao à gì kɛ̀ dↄro, zaakɛ anduna kɛ̀ki kína e mↄↄ. À gbãa vĩ ma musuro, \v 31 mↄde lán ma Dee dàmɛ nàn mɛ́ɛ kɛɛ, lɛ anduna e à dↄ̃ kɛ̀ má yezi. À fɛɛ wà gu gura kɛ̀. \c 15 \s1 Yesun geepi lí yãpuraa ũ \p \v 1 Mámbe geepi lí yãpuraa ũ, ma Den geepi lí búdee ũ. \v 2 È lígã kɛ̀ pɛ́ma nɛ́'ina sai píngi zↄ̃, bensↄ̃ è à nɛ́'iri píngi ↄnɛ kɛ̃ɛ lɛ à nɛ́'ina kaara yãnzi. \v 3 Apinↄ sↄ̃ á zɛ̃namɛ yã kɛ̀ má òare yãnzi. \v 4 Àgↄ̃ kú ma guu lán má kú a guu nà. Lígã è fↄ̃ à nɛ́ kpá a zĩndaoro, séde àgↄ̃ kú lídaaa. Lɛmɛ apinↄ é fↄ̃ à nɛ́ kpáro, séto àgↄ̃ kú ma guu baasiro. \v 5 Mámbe geepi lídaa ũ, ámbe à gã̀nↄ ũ. Gbɛ̃ kɛ̀ kú ma guu, bensↄ̃ má kú à guu, àmbe eé nɛ́ kpá maamaa, zaakɛ é fↄ̃ à pↄ́ke kɛ ma sairo. \v 6 Tó gbɛ̃ kú ma guuro, weé à zĩnna, lán wè lígã zↄ̃ wà zĩnna à kori kũ wà sɛ́ɛ wà ká tɛ́n à tɛ́ kũ nà. \v 7 Tó á kú ma guu, bensↄ̃ ma yã kú a guu, à pↄ́ sãnda píngi kɛ̀ á yezi wɛ́ɛ kɛ, é e. \v 8 Tó a nɛ́ kpà maamaa, gbɛ̃nↄ égↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ ma ìbanↄn a ũ yãpura, ma De tↄ́ é bↄ. \v 9 Má yeazi lán ma Dee yemazi nà. Àgↄ̃ kú ma yenzi guu. \v 10 Tó á yã kɛ̀ má dìɛnↄ kũna, égↄ̃ kú ma yenzi guu, lán má yã kɛ̀ ma Dee dìɛnↄ kũna nà, bensↄ̃ má kú a yenzi guu. \v 11 Ma yã pìnↄ òare, lɛ pↄnnaa kɛ̀ má vĩi gↄ̃ kú a guu yãnzimɛ, a pↄnnaa égↄ̃ papana. \v 12 Yã kɛ̀ má dìɛareen yɛ̀: Àgↄ̃ yekↄ̃zi lán má yeazi nà. \v 13 Tó gbɛ̃ gì a wɛ̃̀ndizi a gbɛ̃nnanↄ yãnzi, gbɛ̃kee yenzi vĩ dɛ beeelaro. \v 14 Tó ée yã kɛ̀ má dìɛaree kɛɛ, ma gbɛ̃nnanↄn a ũ. \v 15 Mɛɛ̀ a sísi zↄ̀blerinↄ dↄro, zaakɛ zↄ̀bleri ègↄ̃ a dii bↄkↄ̃tɛ dↄ̃ro. Ma a sisi ma gbɛ̃nnanↄmɛ, zaakɛ yã kɛ̀ má mà ma De kiian má òare píngi. \v 16 Ámbe a ma sɛro, mámbe ma a sɛ, ben ma a zĩ à gá nɛ́ ká, nɛ́kana kɛ̀ eé yãaroo, gbasa De Luda a gba pↄ́ sãnda píngi kɛ̀ a wɛ́ɛ kɛ̀a kↄ̃n ma tↄ́o. \v 17 Yã kɛ̀ má dìɛareen yɛ̀: Àgↄ̃ yekↄ̃zi. \s1 Anduna zana Yesun kↄ̃n a ìbanↄ \p \v 18 Tó anduna zàagu, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ à zàmagu a ã. \v 19 Tó anduna gbɛ̃nↄn a ũ, lɛ anduna yeazi. Lán ma a sɛ ma a bↄ anduna guu nà, á dɛ à gbɛ̃nↄ ũro. Bee yãnzin anduna zàaguzi. \v 20 À tó yã kɛ̀ má òaree gↄ̃ dↄagu. Zↄ̀bleri ègↄ̃ dɛ a diilaro. Lán aↄ̃ wɛ́ɛ tã̀ma nà, lɛn aↄ̃é tãawa lɛ. Tó aↄ̃ↄ ma yã kũnamɛ, aↄ̃égↄ̃ a yã kũna se dↄ. \v 21 Aↄ̃é yã beeenↄ kɛare píngi ma tↄ́ yãnzi, zaakɛ aↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi dↄ̃ro. \v 22 Tó mɛ́ɛ mↄ́ ma yã òńnɛ yãro, lɛ aↄ̃ↄ taari vĩro. Mↄde tia la aↄ̃ taari agbaa vĩro. \v 23 Gbɛ̃ kɛ̀ zàmaguu zà ma Demmɛ se. \v 24 Tó mɛ́ɛ yã kɛ̀ wèe kɛ yãroo kɛ aↄ̃ tɛ́ro, lɛ aↄ̃ↄ taari vĩro. Mↄde tia la aↄ̃ yã kɛ̀ má kɛ̀nↄ è, ben aↄ̃ zàmagu kↄ̃n ma Deo wa píngi, \v 25 lɛ yã kɛ̀ kú aↄ̃ doka guu papa, kɛ̀ wà bè aↄ̃ zàmagu pãmɛ. \v 26 Tó Zɛnyodee kɛ̀ mɛ́ à gbarɛawaa bↄ̀ ma De kiia à mↄ̀, Nini Yãpurade kɛ̀ è bↄ à kiia pì, eé ma sèeda kɛ. \v 27 Apinↄ sↄ̃ é ma sèeda kɛ, kɛ̀ á kúmao zaa káaku yãnzi. \c 16 \p \v 1 Ma yã kɛ̀nↄ òare lɛ àton furo yãnzimɛ. \v 2 Weé aduakɛkpɛ zɛ́ zↄ̃are. À gurↄↄ e suu se kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ eé a dɛ égↄ̃ daa Luda zĩin ée kɛɛ. \v 3 Aↄ̃é yã pìnↄ kɛare, kɛ̀ aↄ̃ↄ ma De kↄ̃n mapio dↄ̃ro yãnzi. \v 4 Ma yã kɛ̀nↄ òare lɛ tó à gurↄↄ kà, égↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ má òare kↄ̀. \s1 Luda Nini zĩi \p Mɛ́ɛ yã kɛ̀nↄ oare zaa káakuro, kɛ̀ má kúao yãnzi. \v 5 Mɛ́ɛ taa gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi kiia sa, mↄde a gbɛ̃kee e ma la guu kɛ̀ mɛ́ɛ taanlo. \v 6 A nↄ̀sɛ yàka sa kɛ̀ ma yã kɛ̀nↄ òare yãnzi. \v 7 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, ma tana é àre kɛare, zaakɛ tó mɛ́ɛ táro, Zɛnyodee pì é mↄ́ a kiiaro. Tó ma ta, mɛ́ à zĩawa. \v 8 Tó à sù, eé tó anduna a yã zɛ́ dↄ̃ durun kↄ̃n maakɛnao kↄ̃n yãvɛ̃ɛmmanao musu. \v 9 Aↄ̃é à yã zɛ́ dↄ̃ durun yã musu, kɛ̀ aↄ̃ↄe ma náanɛ kɛro yãnzi. \v 10 Aↄ̃é à yã zɛ́ dↄ̃ maakɛna yã musu, kɛ̀ mɛ́ɛ taa ma De kiia, é ma e dↄro. \v 11 Aↄ̃é à yã zɛ́ dↄ̃ yãvɛ̃ɛmmana musu, kɛ̀ yã vɛ̃̀ɛ anduna kɛ̀ki kínaa yãnzi. \v 12 Má yã vĩ dↄ pari mà oare, mↄde é yã pìnↄ fↄ̃ gĩaro. \v 13 Tó Nini Yãpurade sù, eé dↄare aɛ yãpura píngi guu. Eé yã o a zĩnda dↄ̃naoro, yã kɛ̀ à màn eégae o, eé yã kɛ̀ èe suunↄ baaru kpáare. \v 14 Eé ma tↄ́ bↄ, zaakɛ eé ma yãnↄ sɛ́ɛ à tↄ̃kɛ̃are. \v 15 Pↄ́ kɛ̀ ma Dee vĩ píngi nɛ́ ma pↄ́mɛ. Bee yãnzin ma bè eé ma yãnↄ sɛ́ɛ à tↄ̃kɛ̃arezi. \s1 Pↄsia liɛna pↄnnaa ũ \p \v 16 À gↄ̃̀ féte kɛ̀ é ma e dↄro, à gↄ̃̀ féte kɛ̀ é ma e dↄ. \v 17 Ben à ìba kenↄ bèkↄ̃nɛ: Bↄ́ yãn èe oowe gwee? À bè à gↄ̃̀ féte kɛ̀ wé a e dↄro, à gↄ̃̀ féte kɛ̀ wé a e dↄ. À bè dↄ, ée taa a De kiiamɛ. \v 18 Ben aↄ̃ bè: À gↄ̃̀ féte kɛ̀ à ò pì dɛ diamɛ? Wée yã kɛ̀ èe oo pì dↄ̀rↄ dↄ̃ro. \v 19 Yesu dↄ̃̀ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezi wà a la, ben à bèńnɛ: Kɛ̀ ma bè à gↄ̃̀ féte kɛ̀ é ma e dↄro, bensↄ̃ à gↄ̃̀ féte kɛ̀ é ma e dↄ, beeen ée kↄ̃ lalaaziↄ́? \v 20 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, é ↄ́ↄ dↄ à sósobi kɛ, mↄde anduna é pↄnnaa kɛ. Égↄ̃ kú pↄsiaa guu, mↄde a pↄsiaa pì é liɛ pↄnnaa ũ. \v 21 Tó nↄgbɛ̃ yezi à nɛ́ i, à pↄↄ è yaka kɛ̀ à wãwãkɛgurↄↄ kà yãnzi. Tó à nɛ́ ì sↄ̃, wãwãa kɛ̀ à kɛ̀ pì è dↄn dↄro. À pↄↄ è kɛ nna, kɛ̀ à nɛ́ dufu ì anduna guu yãnzi. \v 22 Lɛn apinↄ sↄ̃ a nↄ̀sɛ yakana lɛ gĩa. Mɛ́ ɛara mà a e dↄ, a pↄↄ é kɛ nna, gbɛ̃ke sↄ̃ é fↄ̃ à a pↄnnaa pì síawaro. \v 23 Zĩ pìan é yãke lama dↄro. Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, ma De é pↄ́ sãnda píngi kɛ̀ é wɛ́ɛ kɛa kↄ̃n ma tↄ́o kpáawa. \v 24 Ai tia ée pↄ́ke wɛ́ɛ kɛ kↄ̃n ma tↄ́oro. À wɛ́ɛ kɛ, é e lɛ a pↄnnaa gↄ̃ papana. \s1 Yesu zĩ̀ blè andunaa \p \v 25 Ma yã pìnↄ lɛ̀kↄ̃ziaremɛ. À gurↄↄ e suu kɛ̀ mɛ́ yã oare kↄ̃n yãlɛkↄ̃zinao dↄro, mɛ́ ma De yã oare wásawasa. \v 26 Zĩ pìan é wɛ́ɛ kɛ kↄ̃n ma tↄ́o. Mɛ́ɛ oare kɛ̀ mámbe mɛ́ wɛ́ɛ kɛare ma Dearo, \v 27 zaakɛ ma De a zĩndanɛ yeazi kɛ̀ á yemazi yãnzi, bensↄ̃ a ma bↄna à kiia sì. \v 28 Ma bↄ ma De kiia ma mↄ anduna guu. Tia sa mɛ́ɛ anduna too mɛ́ɛ taa à kiia. \p \v 29 Ben à ìbanↄ bènɛ: Tↄ̀, nɛ́ɛ yã oo kↄ̃n yãlɛkↄ̃zinao dↄro, nɛ́ɛ oo wásawasamɛ sa. \v 30 Wá dↄ̃ sa kɛ̀ ń yã píngi dↄ̃, èe kɛ séto wà yãke gbekammaro. Bee yãnzin wa n bↄna Luda kiia sìzi. \v 31 Ben Yesu bèńnɛ: Ée ma náanɛ kɛɛ saↄ́? \v 32 À gurↄↄ e suu à kà kↄ̀, kɛ̀ é fãakↄ̃a, a baade é tá a bɛ à ma tó mado. Baa kↄ̃n beeeo má kuu madoro, zaakɛ ma Dee kúmao. \v 33 Ma yã kɛ̀nↄ òare, lɛ a làakari gↄ̃ kpaɛna kuuna ma guu. É wɛ́ɛtãmma e anduna guu, mↄde à nↄ̀sɛ kpáɛ, ma gĩakɛ ma zĩ̀ blè andunaa. \c 17 \s1 Yesu aduakɛna a ìbanↄnɛ \p \v 1 Yesu yã pì ona gbɛra à wɛ́ɛ sɛ̀ musu à bè: Baa, à gurↄↄ kà. Ǹ n Nɛ́ tↄ́ bↄ, lɛ n Nɛ́ n tↄ́ bↄ. \v 2 Ń tò má iko vĩ gbɛ̃ sãnda píngi musu, lɛ mà wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro kpá gbɛ̃ kɛ̀ ń kpàmaanↄa. \v 3 Mmↄn Luda mɛ̀n do léle yãpurade kↄ̃n mapi Yesu Kirisi kɛ̀ ń zĩ̀o dↄ̃nan wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo pì ũ. \v 4 Ma n tↄ́ bↄ̀ tↄↄtɛa. Zĩi kɛ̀ ń dàmɛ mà kɛ má kɛ̀ ma yãa. \v 5 Baa, ǹ gakui kpáma n kiia tia sa, lán ń kpàma nà n kiia zaalɛ anduna kaɛnaro. \v 6 Gbɛ̃ kɛ̀ n ń sɛ́ andunan n ń kpámaanↄ má tò aↄ̃ↄ n dↄ̃. N pↄ́nↄmɛ, ben n ń kpáma. Aↄ̃ↄ n yã kũna, \v 7 aↄ̃ↄ dↄ̃̀ sa kɛ̀ yã kɛ̀ ń dàmɛ píngi bↄ̀ n kiiamɛ. \v 8 Ma yã kɛ̀ ń dàmɛɛ dàńnɛ. Aↄ̃ↄ sì, ben aↄ̃ↄ dↄ̃̀ kɛ̀ ma bↄ n kiiamɛ yãpura. Aↄ̃ↄ sì sↄ̃ kɛ̀ ḿbe n ma zĩ. \v 9 Mɛ́ɛ wɛ́ɛ kɛɛńnɛ, èe kɛ andunagbɛ̃nↄn mɛ́ɛ kɛɛńnɛro, séde gbɛ̃ kɛ̀ n ń kpámaa pìnↄ, zaakɛ n pↄ́nↄmɛ. \v 10 Ma gbɛ̃nↄ nɛ́ n gbɛ̃nↄmɛ ń píngi, n pↄ́nↄ nɛ́ ma pↄ́nↄmɛ píngi. Mɛ́ɛ tↄ́ bↄↄ ń gãzĩ. \v 11 Mɛ́ɛ suu n kiia, mɛ́gↄ̃ kú anduna guu dↄro, mↄde aↄ̃pinↄ égↄ̃ kú anduna guu. Ma Baa Kuadonade, ǹgↄ̃ ń kũna kↄ̃n n tↄ́ kɛ̀ ń kpàma gbãaao, lɛ aↄ̃gↄ̃ kuu mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ lán wa bà. \v 12 Gurↄↄ kɛ̀ má kúńyo, má ń kũna kↄ̃n tↄ́ kɛ̀ ń kpàmaa pì gbãaao. Ma ń dãkpa, ben aↄ̃ gbɛ̃kee e sãsãro, séde gbɛ̃ kɛ̀ mì pɛ̀ kaatɛnaa lɛ n yã e à papa yãnzi. \v 13 Tia sa mɛ́ɛ suu n kiia. Ma yã kɛ̀nↄ ò anduna guu, lɛ aↄ̃gↄ̃ pↄnnaa kɛ̀ má vĩi vĩ àgↄ̃ papana ń guu. \v 14 Ma n yã dàńnɛ, ben anduna zàńgu, kɛ̀ anduna gbɛ̃nↄmɛ ń ũro yãnzi, lán mapi má dɛ anduna gbɛ̃ ũro nà. \v 15 Mɛ́ɛ wɛ́ɛ kɛɛmma, èe kɛ lɛ ǹ ń bↄ anduna guunlo, mↄde lɛ ǹ ń dãkpa zaaa yãnzimɛ. \v 16 Anduna gbɛ̃nↄmɛ ń ũro, lán mapi má dɛ anduna gbɛ̃ ũro nà. \v 17 Ǹ tó aↄ̃ kuuna gↄ̃ adona kↄ̃n yãpura gbãaao. N yãn yãpuraa pì ũ. \v 18 Lán n ma zĩ anduna guu nà, lɛn mapi sↄ̃ ma ń zĩ anduna guu lɛ. \v 19 Mɛɛ̀ ma zĩnda kpaamma aↄ̃ yãnzi, lɛ aↄ̃gↄ̃ kuu n gbɛ̃nↄ ũ yãpura. \v 20 Èe kɛ mɛ́ɛ wɛ́ɛ kɛɛńnɛ ńdonlo, kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃é ma náanɛ kɛ ń yã yãnzinↄmɛ dↄ, \v 21 lɛ aↄ̃ píngi gↄ̃ kuu mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ ũ. Baa, lán ń kú ma guu nà bensↄ̃ má kú n guu, aↄ̃pinↄ sↄ̃ gↄ̃ kú wa guu lɛ, lɛ anduna e à sí kɛ̀ ḿbe n ma zĩ. \v 22 Gakui kɛ̀ ń kpàmaan má kpàḿma, lɛ aↄ̃gↄ̃ kuu mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ lán wa bà. \v 23 Má kú ń guu, bensↄ̃ ń kú ma guu, lɛ aↄ̃gↄ̃ kuu mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ ũ mámmam, lɛ anduna gↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ ḿbe n ma zĩ, bensↄ̃ ń yeńzi lán ń yemazi nà. \v 24 Baa, gbɛ̃ kɛ̀ ń kpàmaanↄ, má yezi aↄ̃gↄ̃ kú guu kɛ̀ má kún, lɛ aↄ̃ wɛ́ɛ si ma gakuilɛ, gakui kɛ̀ ń kpàma kɛ̀ ń yemazi zaalɛ anduna kaɛnaroo. \v 25 Baa Maa, anduna n dↄ̃ro, mↄde má n dↄ̃, ben gbɛ̃ kɛ̀nↄↄ dↄ̃ kɛ̀ ḿbe n ma zĩ. \v 26 Má tò aↄ̃ↄ n dↄ̃, mɛ́gae tó aↄ̃gↄ̃ n dↄ̃, lɛ yenzi kɛ̀ ń vĩmao gↄ̃ kú ń guu, lɛ mapi sↄ̃ màgↄ̃ kú ń guu. \c 18 \s1 Yesu kũna \r (Mat 26:47-56, Maa 14:43-50, Luk 22:47-53) \p \v 1 Yesu yã pì ona gbɛra à bↄ̀ kↄ̃n a ìbanↄ, ben aↄ̃ bikũ̀ Kidironu baa kãa kpa. Swadako kú gwe, ben à gɛ̃̀n kↄ̃n a ìbanↄ. \v 2 Yudasi bↄnkpɛɛdee sↄ̃ↄ guu pì dↄ̃, zaakɛ Yesu kↄ̃n a ìbanↄ ègↄ̃ kaakↄ̃a gwe baabↄrɛ. \v 3 Ben Yudasi gàa gwe kↄ̃n soza gãli dooo kↄ̃n dogari kɛ̀ sa'orikinↄ kↄ̃n Farisinↄ ń zĩnↄ. Aↄ̃ↄ fitianↄ kũna kↄ̃n sɛ̃̀tɛnↄ kↄ̃n gↄ̃kɛbↄnↄ. \v 4 Yesu yã kɛ̀ eé a lee dↄ̃ píngi, ben à bↄ̀ à dàńlɛ à ń lá à bè: Dén ée wɛtɛɛ? \v 5 Aↄ̃ wèàla wà bè: Yesu Nazarɛtimɛ. À bèńnɛ: Mámbe à ũ. Yudasi bↄnkpɛɛdee pì kúńyo. \v 6 Kɛ̀ Yesu bèńnɛ, mámbe à ũ, ben aↄ̃ tatakpɛɛ kɛ̀, aↄ̃ bↄ̀ wà lɛ̀ɛ. \v 7 Yesu ń lá dↄ: Dén ée wɛtɛɛ? Ben aↄ̃ bè: Yesu Nazarɛtimɛ. \v 8 Yesu wèńla dↄ à bè: Má òare kɛ̀ mámbe à ũ. Tó mámbe ée ma wɛtɛɛ, à tó gbɛ̃ kɛ̀nↄ tá. \v 9 À ò lɛ lɛ yã kɛ̀ à ò yãa e à papa yãnzimɛ, kɛ̀ à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ n ń kpámaanↄ, aↄ̃ gbɛ̃kee e sãsãro. \v 10 Simↄ Pita fɛ̃ɛdaa logona, ben à wòto à sa'oriki ìsi zĩ̀ri lɛ̀o à à swã ↄplaa gò. Zĩ̀ri pì tↄ́n Malaku. \v 11 Ben Yesu bè Pitanɛ: Ǹ n fɛ̃ɛdaa sↄtↄ a kpɛ́ɛn. Mɛ́ togo'i kɛ̀ ma Dee dìɛmɛ í miroo? \p \v 12 Ben sozanↄ kↄ̃n ń gbɛ̃nsio kↄ̃n Yuda dogarinↄ Yesu kũ̀ aↄ̃ à yì. \v 13 Ben aↄ̃ gàao Anasa kiia gĩa. Anasa nɛ́ Kayafa kɛ̀ dɛ sa'oriki ìsi ũ wɛ̃̀ beeea anzuremɛ. \v 14 Kayafa bé à lɛ́ dà Yuda gbãadeenↄa yã à bè: À maa gbɛ̃ mɛ̀n doo ga baade píngi gɛ̃ɛ ũmɛ. \s1 Pita lɛ́sɛna Yesuzi \r (Mat 26:69-70, Maa 14:66-68, Luk 22:55-57) \p \v 15 Simↄ Pita kↄ̃n ìba pãndeo tɛ́ Yesu kpɛɛ. Sa'oriki ìsi ìba pãnde pì dↄ̃, ben ìba pì tɛ́ Yesuzi à gɛ̃̀ sa'oriki ìsi pì bɛ ua, \v 16 mↄde Pita gↄ̃̀ zɛ kpɛɛlɛa gãarɛ. Ben ìba kɛ̀ sa'oriki ìsi dↄ̃ↄ pì gàa à yã ò nↄgbɛ̃ kɛ̀ èe zɛ́ pì dãkpaanɛ, ben à tò Pita gɛ̃̀. \v 17 Ben nↄgbɛ̃ zɛ́dãkpari pì Pita là à bè: Gↄ̃gbɛ̃ pì ìbanↄ dokemɛ n ũroo? Pita wèàla à bè: Mámbeero! \v 18 Zĩ̀rinↄ kↄ̃n dogarinↄↄ e tɛ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ lè kpákpaa kɛ̀ ĩa kuu yãnzi. Pita kúńyo gwe, èe tɛ́ kpákpaa se. \s1 Sa'oriki yãlalana Yesua \r (Mat 26:59-66, Maa 14:55-64, Luk 22:66-71) \p \v 19 Ben sa'oriki ìsi e Yesu lalaa à ìbanↄ yãzi kↄ̃n à yãdannɛnao. \v 20 Yesu wèàla à bè: Ma yã ò baade pínginɛ gupuraaa. Ma yã dàdańnɛ aduakɛkpɛnↄ guu kↄ̃n Luda uao, guu kɛ̀ Yudanↄ è kↄ̃ kakↄ̃an ń píngi. Mɛ́ɛ yãke o asii guuro. \v 21 Bↄ́yãnzi nɛ́ɛ ma lalaazi? Ǹ ma yãmarinↄ la, aↄ̃ yã kɛ̀ má òńnɛ dↄ̃. \v 22 Kɛ̀ Yesu yã ò lɛ, dogari kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄ doke à swãn kɛ̀ à bè: Wè yã we sa'oriki ìsila lɛro. \v 23 Yesu wèàla à bè: Tó yã zaaan má ò, ǹ o wà ma. Tó yãpuraan má ò sↄ̃, bↄ́yãnzin n ma lɛzi? \v 24 Ben Anasa Yesu gbàrɛ sa'oriki ìsi Kayafa kiia yina. \s1 Pita ɛara à lɛ́sɛna Yesuzi dↄ \r (Mat 26:71-75, Maa 14:69-72, Luk 22:58-62) \p \v 25 Pita kpɛ́ zɛ gwe èe tɛ́ kpákpaa. Ben wà à là wà bè: À ìbanↄ doken n ũroo? Pita lɛ́ sɛ̀ à bè: Mámbeero! \v 26 Sa'oriki ìsi zĩ̀rinↄ doke nɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ Pita à à swã gò danɛmɛ, ben à bè: Mɛ́ɛ a e lɛdo swadako guuroo? \v 27 Ben Pita lɛ́ sɛ̀ dↄ. Zaa gwe gↄ̃ↄ koo lɛ́ zù. \s1 Pilati yãkpaɛkɛna kↄ̃n Yesuo \r (Mat 27:1-2, 11-14, Maa 15:1-5, Luk 23:1-5) \p \v 28 Gukɛ̃̀kↄ̃anao ben Yuda gbãadeenↄ bↄ̀ kↄ̃n Yesuo Kayafa bɛ, aↄ̃ gàao bùsu gbɛ̃nsi bɛ. Aↄ̃ↄe gɛ̃ à bɛro, lɛ aↄ̃tongↄ̃ gbãsĩro yãnzi, zaakɛ aↄ̃ↄ yezi wà Banla zĩbaa kɛmɛ. \v 29 Bee yãnzi Pilati bↄ̀ à mↄ̀ ń kiia à bè: Bↄ́ yãn a be gbɛ̃ kɛ̀ kɛ̀? \v 30 Aↄ̃ wèàla wà bè: Tó zaakɛrinlo, lɛ wée mↄ́ wà à kpámmaro. \v 31 Ben Pilati bèńnɛ: À à sɛ́ à gá yãkpaɛ kɛo a zĩnda dokaa. Ben gbãadee pìnↄ bènɛ: Wá gbɛ̃dɛna zɛ́ vĩro. \v 32 Beee kɛ̀ lɛ yã kɛ̀ Yesu ò e à papa yãnzimɛ, kɛ̀ à a ga yã taka ò. \v 33 Ben Pilati ɛ̀ara à gɛ̃̀ ua. À Yesu sìsi, ben à à là à bè: Ḿbe Yudanↄ kína ũↄ́? \v 34 Yesu wèàla à bè: Nɛ́ɛ oo lɛ kↄ̃n n zĩndaon yↄ́, ke wà ma yã ònnɛmɛ? \v 35 Pilati bè: Yudan ma ũↄ́? N boriinↄ kↄ̃n n sa'orikinↄ bé wà n kpama. Bↄ́n ń kɛ̀? \v 36 Yesu bè: Ma kpata nɛ́ anduna kɛ̀ki pↄ́nlo. Tó ma kpata nɛ́ anduna kɛ̀ki pↄ́mɛ, lɛ ma ìbanↄ zĩ̀ kà lɛ wàton ma kpá Yuda gbãadeenↄaro. Ma kpata nɛ́ anduna kɛ̀ki pↄ́nlo. \v 37 Ben Pilati bènɛ: Ase kínamɛ n ũu? Yesu wèàla à bè: Ń ò a zɛ́a kɛ̀ kínan ma ũ. Wà ma i, ben ma mↄ anduna guu yãpura sèedadee ũ. Gbɛ̃ kɛ̀ dɛ yãpura pↄ́ ũu è ma yã ma. \v 38 Pilati bè: Bↄ́n yãpuraa ũu? \s1 Yãdana Yesula \r (Mat 27:15-31, Maa 15:6-20, Luk 23:13-25) \p Kɛ̀ à ò lɛ, à ɛ̀ara à bↄ̀ à gàa Yuda gbãadeenↄ kiia à bèńnɛ: Mɛ́ɛ taari ke e gbɛ̃ kɛ̀aro. \v 39 Á fɛɛakaarayã vĩ kɛ̀ mɛɛ̀ pisinanↄ doke gbarɛare Banla zĩbaa zĩ. Á yezi mà Yudanↄ kína gbarɛaren yↄ́? \v 40 Ben aↄ̃ wii lɛ̀ dↄ wà bè: Àmbeero, Barabamɛ! Baraba pì sↄ̃ nɛ́ kpãi wɛ́ɛdewɛmɛ. \c 19 \p \v 1 Ben Pilati bè, wà Yesu kũ wà à gbɛ̃ flã̀o. \v 2 Ben sozanↄ lɛ̀ fùra tã̀ aↄ̃ kùnɛ aↄ̃ gumusu tɛ̃aa dànɛ. \v 3 Aↄ̃ↄe sↄ̃ↄzi doodo aↄ̃ↄe bee: Fↄↄ, Yudanↄ kína! Ben aↄ̃ↄe à swãn kɛkɛɛ. \v 4 Pilati ɛ̀ara à bↄ̀ dↄ, ben à bè gbɛ̃nↄnɛ: À gwa, mɛ́ɛ bↄↄoare bàazi kɛ̀, lɛ à e à dↄ̃ kɛ̀ mɛ́ɛ yãke earo. \v 5 Yesu bↄ̀ bàazi, à lɛ̀ fùra pì kuna à gumusu wɛ́ɛdee pì dana. Ben Pilati bèńnɛ: Gↄ̃gbɛ̃ pìn yɛ̀! \v 6 Kɛ̀ sa'orikinↄ kↄ̃n dogarinↄ à è, aↄ̃ wii lɛ̀ wà bè: Ǹ à pá lía! Ǹ à pá lía! Ben Pilati bèńnɛ: À à kũ à pá lía a zĩnda, zaakɛ mɛ́ɛ taari ke earo. \v 7 Yuda gbãadee pìnↄ wèàla wà bè: Wá doka vĩ, bensↄ̃ doka pì bè séde à ga, kɛ̀ à a zĩnda dìɛ Luda Nɛ́ ũ yãnzi. \p \v 8 Kɛ̀ Pilati yã pì mà, ben vĩa kɛ̀kɛ à à kũ̀. \v 9 À ɛ̀ara à gɛ̃̀ kↄ̃n Yesuo ua dↄ, ben à à là à bè: N bↄ mámɛ? Yesu e weàlaro, \v 10 ben Pilati bènɛ: Nɛ́ yã o maoroo? Ń dↄ̃ kɛ̀ má n gbarɛna iko vĩ, bensↄ̃ má n pana lía iko vĩroo? \v 11 Yesu wèàla à bè: Ń iko ke vĩ ma musuro, sé kɛ̀ Ludaa kpàmmaa. Bee yãnzi gbɛ̃ kɛ̀ ma kpammaa durun bé à bíta. \v 12 Zaa gurↄ beeea Pilati e zɛ́ wɛtɛɛ à à gbarɛ, mↄde Yuda gbãadeenↄ wii lɛ̀ wà bè: Tó n gbɛ̃ pì gbàrɛ, Siza gbɛ̃nnamɛ n ũro. Gbɛ̃ kɛ̀ à a zĩnda dìɛ kína ũ íbɛtɛ kpà kↄ̃n Sizaomɛ. \v 13 Kɛ̀ Pilati yã beee mà, à bè wà bↄ kↄ̃n Yesuo bàazi. Ben à vɛ̃̀ɛ a tintia guu kɛ̀ wè be gbɛ̀ gusararaan, kↄ̃n Eberu yão sↄ̃, Gabata. \v 14 Banla zĩbaa sorukɛgurↄↄ zĩmɛ, ↄfãntɛ̃ kà mìdangura. Ben Pilati bè Yuda gbãadee pìnↄnɛ: A kínan yɛ̀. \v 15 Ben aↄ̃ↄe wii lɛɛ wèe bee: Ǹ à dɛ. Ǹ à dɛ. Ǹ à pá lía. Pilati bèńnɛ: Mɛ́ a kína pá líaↄ́? Sa'orikinↄ bè: Siza baasiro, wá kína ke vĩro. \v 16 Ben Pilati Yesu kpàḿma aↄ̃ à pá lía. \s1 Yesu pana lía \r (Mat 27:32-44, Maa 15:21-32, Luk 23:26-43) \p Ben aↄ̃ à sɛ̀ wà tào. \v 17 Yesu bↄ̀ wɛ́tɛ guu à a zĩnda líkpangbãroo sɛna, à gàa guu kɛ̀ wè be Mìwatorokiia, kↄ̃n Eberu yão sↄ̃ Gↄgↄta. \v 18 Gwen wà à pà lía kↄ̃n gↄ̃ↄn plaa pãndenↄ, gbɛ̃ doo à ↄplaazi gbɛ̃ doo à ↄzɛɛzi, ben Yesu kú ń dagura. \v 19 Pilati takada kɛ̃̀ à nà Yesu líkpangbãroo pìa. Yã kɛ̀ à kɛ̃̀ pìn yɛ̀: \qc Yesu Nazarɛti, Yudanↄ kína. \m \v 20 Yudanↄ takada kɛ̀ à kɛ̃̀ pì kyó kɛ̀ pari, zaakɛ guu kɛ̀ wà Yesu pà lían pì zã̀ kↄ̃n wɛ́tɛoro. Wà lá pì kɛ̃̀ kↄ̃n Eberu yão kↄ̃n Romudeenↄ yão kↄ̃n Giriki yãomɛ. \v 21 Ben Yuda sa'orikinↄ bè Pilatinɛ: Ǹton kɛ̃ ǹ be Yudanↄ kínaro, mↄde ǹ kɛ̃ kɛ̀ àmbe à bè Yudanↄ kínan a ũ. \v 22 Pilati bè: Yã kɛ̀ má kɛ̃̀n má kɛ̃̀. \v 23 Kɛ̀ sozanↄ Yesu pà lía wà yã̀a, ben aↄ̃ à pↄ́kãsãanↄ sɛ̀ɛ wà kpàatɛtɛ lɛo siigↄ̃ baade mìa. Aↄ̃ à utagyaba kɛ̀ wà tã̀ nabina sai zaa musu ai gĩzĩ sɛ̀ dↄ, \v 24 ben aↄ̃ bèkↄ̃nɛ: Wàton uta pì kɛ̃kɛ̃kↄ̃rɛro. Wà kàbankpɛ kɛ lɛ wàgↄ̃ dↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ eé gↄ̃nɛ. Aↄ̃ↄ kɛ̀ lɛ, lɛ yã kɛ̀ wà kɛ̃̀ Luda yãn e à papamɛ, kɛ̀ wà bè: \q1 Aↄ̃ ma pↄ́kãsãanↄ kpàatɛtɛkↄ̃nɛ, \q1 aↄ̃ kàbankpɛ kɛ̀ ma uta yãnzi. \m Bee yãnzin sozanↄↄ kɛ̀ lɛzi. \v 25 Yesu da kↄ̃n à da dãaroo kↄ̃n Kolopa naↄ̃ Mariamao kↄ̃n Mariama Magadalɛnio kú lí kɛ̀ wà Yesu pàa saɛ. \v 26 Kɛ̀ Yesu a da kↄ̃n a ìba kɛ̀ à yezio è zɛna kↄ̃ saɛ, à bè a danɛ: Nↄgbɛ̃, n nɛ́n yɛ̀! \v 27 Ben à bè ìba pìnɛ: N dan yɛ̀! Zaa zĩ beeean ìba pì à sɛ̀ à tào a bɛ. \s1 Yesu gana \r (Mat 27:45-56, Maa 15:33-41, Luk 23:44-49) \p \v 28 Beee gbɛra Yesu dↄ̃ kɛ̀ à píngi pàpa. Lɛ yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn e à papa ben à bè: Ímii e ma dɛɛ. \v 29 Loo kú gwe, geepiwɛ̃ kpã̀kpã kán pana. Ben wà sabo kpàɛ wɛ̃ɛ pì guu wà pɛ̀ sɛ̃̀lia wà dↄ̀ Yesunɛ a lɛ́a. \v 30 Kɛ̀ à wɛ̃ɛ pì mì à bè: Yã yã̀a. Ben à a mì pɛ̀ɛ à a wɛ̃̀ndi gbàrɛ. \s1 Yesu zↄ̃na kↄ̃n sário \p \v 31 Kámmabogurↄ sorukɛgurↄↄ zĩmɛ. Yuda gbãadeenↄↄ yezi gɛ̀nↄ gↄ̃ lía ai kámmabogurↄↄ zĩro, zaakɛ kámmabogurↄↄ zĩ pì nɛ́ gurↄ ìsimɛ. Ben aↄ̃ gàa wà wɛ́ɛ kɛ̀ Pilatia wà ń gbá ɛ́'ɛ wà ń pita. \v 32 Ben sozanↄ gàa wà gbɛ̃ káaku kɛ̀ wà pà lía lɛdo kↄ̃n Yesuo gbá ɛ̀'ɛ kↄ̃n à plaade pↄ́o dↄ. \v 33 Kɛ̀ aↄ̃ kà Yesu kiia, aↄ̃ↄ è à gĩakɛ à gà kↄ̀, ben aↄ̃ↄe à gbá ɛ́'ɛro. \v 34 Ben sozanↄ doke Yesu zↄ̃̀ kↄ̃n sário a gbã̀ntɛ̃a. Gwe gↄ̃ↄ aru kↄ̃n ío bↄ̀ɛ. \v 35 Gbɛ̃ kɛ̀ yã pì è wɛ́ɛo bé à ò. À sèedakɛna yãpuraa vĩ, à dↄ̃ kɛ̀ yãpuraan ée oo, lɛ apinↄ sↄ̃ à e à Yesu náanɛ kɛ. \v 36 Yã beeenↄ kɛ̀ lɛ yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn kɛ̀kii papamɛ, wà bè: Weé à wá ke ɛ́ro. \v 37 À kɛ̃na Luda yãn dↄ wà bè: Aↄ̃é gbɛ̃ kɛ̀ wà à zↄ̃̀ gwa. \s1 Yesu vĩina \r (Mat 27:57-61, Maa 15:42-47, Luk 23:50-56) \p \v 38 Beee gbɛra Yusufu Arimatea gàa à wɛ́ɛ kɛ̀ Pilatia, lɛ à a gba zɛ́ à Yesu gɛ̀ pita. Yesu ìbamɛ asii guu, kɛ̀ èe vĩa kɛɛ Yuda gbãadeenↄnɛ yãnzi. Pilati wènɛ, ben à gàa à à gɛ̀ sɛ̀ à tào. \v 39 Nikodɛmu kɛ̀ gàa Yesu kiia gwãavĩ gàa se kↄ̃n lí'ↄↄo yãkↄ̃tɛna kↄ̃n ɛ̃zɛ̃ kɛ̀ è tó gɛ̀ vãrooo à kà kiloo baaakuri taka. \v 40 Ben aↄ̃ Yesu gɛ̀ sɛ̀ aↄ̃ táaru bisanↄ fĩ̀fĩa kↄ̃n ɛ̃zɛ̃ pìo, lán Yudanↄ è gɛ̀ kpe da nà ń fɛɛakaarayã guu. \v 41 Kara kú guu kɛ̀ wà Yesu pà lía pìn. Gbɛ̀wɛɛ kɛ̀ wà sↄ̀ mira ũ dufu kú kara pì guu, wèe gbɛ̃ke dan zikiro. \v 42 Gwen aↄ̃ Yesu dàɛn, kɛ̀ à zã̀ńyoro, kɛ̀ dↄ Yudanↄ kámmabogurↄↄ e kaa yãnzi. \c 20 \s1 Yesu fɛɛ à bↄna gaan \r (Mat 28:1-8, Maa 16:1-8, Luk 24:1-12) \p \v 1 Azumanɛngo zĩ kↄngↄ idɛ-idɛ Mariama Magadalɛni bↄ̀ à gàa mira kiia, ben à lè gbɛ̀ gona mira lɛ́a. \v 2 Ben à bàa lɛ̀ à gàa Simↄ Pita kiia kↄ̃n ìba pãnde kɛ̀ Yesu yezi pìo à bèńnɛ: Wà Dii bↄ̀ miran, wá dↄ̃ guu kɛ̀ wà à dànlo. \v 3 Ben Pita kↄ̃n ìba pãnde pìo fɛ̀ɛ wà gàa mira kiia. \v 4 Aↄ̃ gↄ̃ↄn plaa ń píngi e bàa lɛɛ lɛdo, ben ìba pãnde pì bà nna dɛ Pitala, à kà mira kiia káaku. \v 5 Kɛ̀ à wɛ́ɛ kpàɛn, ben à táaru bisanↄ è kaɛna, mↄde èe gɛ̃ à guuro. \v 6 Kɛ̀ Simↄ Pita kà à gbɛra, ben à gɛ̃̀ miran. À táaru bisa pì è kaɛna \v 7 kↄ̃n bisa kɛ̀ wà fĩ̀fĩ à mìao. Bisa pì pɛkↄ̃rɛna kↄ̃n pↄ́lɛ pìnↄoro, à kokona diɛna adomɛ. \v 8 Ben ìba kɛ̀ kà mira kiia káaku pì gɛ̃̀ se. À è, ben à sì. \v 9 Ai tia aↄ̃ↄe yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn dↄ̀rↄ dↄ̃ro kɛ̀ wà bè, eé fɛɛ bↄna gaan. \v 10 Ben ìba gↄ̃ↄn plaaa pìnↄ ɛ̀ara wà tà bɛ. \s1 Yesu bↄ à mↄna Mariama Magadalɛnizi \r (Mat 28:9-10, Maa 16:9-11) \p \v 11 Mariama zɛna mirawɛɛ lɛ́a, èe ↄ́ↄ dↄↄ. Lán èe ↄ́ↄ dↄↄ nà lɛ, ben à wɛ́ɛ kpàɛ mirawɛɛn. \v 12 Ben à malaika gↄ̃ↄn plaaanↄ è vɛ̃ɛna guu kɛ̀ wà Yesu gɛ̀ dàɛn yãa. À doo kú mìzi kpa, à doo sↄ̃ gbá kpa. Aↄ̃ↄ uta puraa dana. \v 13 Ben aↄ̃ à là wà bè: Nↄgbɛ̃, bↄ́ bé à n le nɛ́ɛ ↄ́ↄ dↄↄ? À wèńla à bè: Wà ma Dii sɛ̀ wà tàomɛ, má dↄ̃ guu kɛ̀ wà à dàɛnlo. \v 14 Kɛ̀ à ò lɛ, ben à lìɛ à Yesu è zɛna, mↄde èe dↄ̃ kɛ̀ Yesunlo. \v 15 Yesu à là à bè: Nↄgbɛ̃, bↄ́yãnzin nɛ́ɛ ↄ́ↄ dↄↄzi? Dén nɛ́ɛ wɛtɛɛ? Mariama e daa karadeemɛ, ben à bènɛ: Maree, tó ḿbe n à sɛ̀ n bↄo, ǹ omɛ guu kɛ̀ n à dàɛn lɛ mà gá mà à sɛ́. \v 16 Yesu bènɛ: Mariama! Ben à aɛ dↄ̀a à bènɛ kↄ̃n Eberu yão: Rabi! Tↄ́ pì bè Dannɛri. \v 17 Yesu bènɛ: Ǹton ↄ kɛmaro, mɛ́ɛ tá ma De kiia kↄ̀ro. Ǹ gá ǹ o ma gbɛ̃nↄnɛ mɛ́ɛ taa ma De kↄ̃n ń Deo kiia, ma Luda kↄ̃n ń Ludao kiia. \v 18 Ben Mariama Magadalɛni gàa à à baaru kpà à ìbanↄnɛ à bè: Ma Dii è. Ben à yã kɛ̀ à ònɛ tↄ̃kɛ̃̀ńnɛ. \s1 Yesu bↄ à mↄna a ìbanↄzi \r (Mat 28:16-20, Maa 16:14-18, Luk 24:36-49) \p \v 19 Azumanɛngo beeea uusiɛ à ìbanↄ kakↄ̃ana kpɛ́n, aↄ̃ gbà tàtańlɛ aↄ̃ mↄ̀nɛ kã̀, kɛ aↄ̃ↄe vĩa kɛɛ Yuda gbãadeenↄnɛ yãnzi. Ben Yesu mↄ̀ à zɛ̀ ń tɛ́ à bèńnɛ: Àgↄ̃ kú aafiao! \v 20 Kɛ̀ à ò lɛ, ben à a ↄↄnↄ ↄ̀dↄańnɛ kↄ̃n a gbã̀ntɛ̃o. Kɛ̀ ìba pìnↄ Dii è, aↄ̃ pↄↄ kɛ̀ nna maamaa. \v 21 Yesu ɛ̀ara à bèńnɛ: Àgↄ̃ kuu aafiao! Lán ma De ma zĩ nà, lɛn mɛ́ɛ a zĩi lɛ. \v 22 Kɛ̀ à ò lɛ, ben à ĩa vùḿma kↄ̃n lɛ́o à bè: À Luda Nini sí. \v 23 Gbɛ̃ kɛ̀ a ń kɛ̃ kↄ̃n ń durunnↄ, à kɛ̃̀ḿman gwe. Gbɛ̃ kɛ̀ ée ń kɛ̃nɛro sↄ̃, eé kɛ̃ḿmaro. \s1 Yesu kↄ̃n Tomasio \p \v 24 Gurↄↄ kɛ̀ Yesu mↄ̀, Tomasi, à ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ doke kɛ̀ wè benɛ Sìka kúńyoro. \v 25 Ben à ìba kpaaanↄ bènɛ: Wa Dii è. Ben à bèńnɛ: Tó mɛ́ɛ kuusa gbɛ̀ e à ↄↄnↄ guu ma ↄnɛtee pɛ̀nlo, bensↄ̃ mɛ́ɛ ↄ zↄ̃ à gbã̀ntɛ̃aro, mɛ́ síro. \v 26 À gurↄ làa à ìbanↄↄ kú kpɛ́n dↄ, Tomasi kúńyo sa. Aↄ̃ gbà tàtańlɛ aↄ̃ mↄ̀nɛ kã̀, ben Yesu mↄ̀ à zɛ̀ ń tɛ́ à bè: Àgↄ̃ kuu aafiao! \v 27 Ben à bè Tomasinɛ: Ǹ n ↄnɛtee pɛ́ ma ↄↄ guu kɛ̀ ǹ gwa, ǹ n ↄↄ zↄ̃ ma gbã̀ntɛ̃a. Ǹton seka kɛ dↄro. Ǹ ma náanɛ kɛ. \v 28 Tomasi wèàla à bè: Ma Dii, ma Luda. \v 29 Yesu bènɛ: Kɛ̀ n ma e yãnzin n ma náanɛ kɛ̀zi. Aubarikadeenↄn gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ ma náanɛ kɛ̀ ma ena sainↄ ũ. \p \v 30 Yesu dabuyã pãndenↄ kɛ̀ pari a ìbanↄ wɛ́ɛ wáa kɛ̀ wèe kɛ̃ takada kɛ̀ guuro. \v 31 Mↄde wà yã kɛ̀nↄ kɛ̃̀, lɛ à e à Yesu sí Luda Nɛ́ Mɛsaya ũ à wɛ̃̀ndi e à náanɛkɛna guu yãnzimɛ. \c 21 \s1 Yesu a zĩnda ↄ̀dↄa a ìbanↄnɛ sɛ̀bɛ lɛ́a \p \v 1 Beee gbɛra Yesu ɛ̀ara à a zĩnda ↄ̀dↄa a ìbanↄnɛ dↄ Tiberia sɛ̀bɛ lɛ́a. Lán kɛ̀ bàn à a zĩnda ↄ̀dↄańnɛ. \v 2 Simↄ Pita kú lɛdo kↄ̃n Tomasi kɛ̀ wè benɛ Sìkao kↄ̃n Natanaɛli kɛ̀ bↄ̀ Kana, Galili bùsuo kↄ̃n Zebedi nɛ́nↄ kↄ̃n Yesu ìba gↄ̃ↄn plaa pãndenↄ. \v 3 Simↄ Pita bèńnɛ: Mɛ́ɛ gaa kpↄ̀ wɛ. Ben aↄ̃ bènɛ: Wapinↄ se wé gányo. Ben aↄ̃ gàa wà gɛ̃̀ góro'itɛ guu, mↄde aↄ̃ↄe pↄ́ke kũ gwãavĩ beeearo. \v 4 Kɛ̀ guu e mↄↄ dↄ, Yesu zɛna baa, mↄde a ìbanↄↄ e dↄ̃ kɛ̀ àmbeeero. \v 5 Ben à lɛ́ zùńzi à bè: Gbɛ̃nↄ, ée pↄ́ke e á kũ̀roo? Aↄ̃ bè: Auo! \v 6 Ben à bèńnɛ: À kã̀mbɛɛ táaru zu góro ↄplazi é pↄ́ kũ. Kɛ̀ aↄ̃ↄ zù, aↄ̃ kpↄ̀ kũ̀ paripari aↄ̃ fùa wà sɛ́. \v 7 Ben ìba kɛ̀ Yesu yezi pì bè Simↄ Pitanɛ: Diimɛ. Pita uta danaro. Kɛ̀ à mà wà bè Diimɛ, ben à a uta sɛ̀ à dà à kùsi ía. \v 8 Ìba kpaaanↄↄ e kã̀mbɛɛ táaru gáɛɛ pana kↄ̃n kpↄ̀o aↄ̃ↄe suuo kↄ̃n góroo, zaakɛ aↄ̃ↄ zã̀ kↄ̃n baaoro, à dɛ mita basↄↄro takalaro. \v 9 Kɛ̀ aↄ̃ bikũ̀ baa, aↄ̃ burɛdi è kaɛna gwe kↄ̃n kpↄ̀o kpákpatɛana. \v 10 Yesu bèńnɛ: À mↄ́ kↄ̃n kpↄ̀ kɛ̀ á kũ̀ tiaao kenↄ. \v 11 Ben Simↄ Pita gɛ̃̀ góro guu à kã̀mbɛɛ táaru gàɛ à bikũ̀o baa. À pana kↄ̃n kpↄ̀ gbɛ̃̀ntɛ̃nↄ mɛ̀n baswɛɛplaa akuri awɛɛ'aagↄ̃. Baa kɛ̀ à pari lɛ, táaru pì e kɛ̃ro. \v 12 Yesu bèńnɛ: À mↄ́ à pↄ́ ble. À ìba kee e fↄ̃ à lɛ́ bↄ̀ à à là dén à ũro, zaakɛ aↄ̃ↄ dↄ̃ kɛ̀ Diimɛ. \v 13 Yesu gàa à burɛdi sɛ̀ à kpàḿma. Lɛn à kɛ̀ lɛ kↄ̃n kpↄ̀o dↄ. \v 14 Yesu a zĩnda ↄdↄana a ìbanↄnɛ gɛ̃̀n aagↄ̃deen gwe à fɛɛna bↄna gaan gbɛra. \s1 Yesu kↄ̃n Pitao \p \v 15 Kɛ̀ aↄ̃ pↄ́ blè wà yã̀a, Yesu Simↄ Pita là à bè: Yohana nɛ́ Simↄ, ń yemazi dɛ gbɛ̃ kɛ̀nↄlaↄ́? À wèàla à bè: Eè Dii, ń dↄ̃ kɛ̀ má yenzi. Yesu bènɛ: Ǹ pↄ́blee kpá ma sãnɛ bↄ̀rↄnↄa. \v 16 À gɛ̃̀n plaade Yesu ɛ̀ara à à là dↄ à bè: Yohana nɛ́ Simↄ, ń yemaziↄ́? À wèàla à bè: Eè Dii, ń dↄ̃ kɛ̀ má yenzi. Yesu bènɛ: Ǹ ma sãanↄ dãmɛ. \v 17 À à là à gɛ̃̀n aagↄ̃de à bè: Yohana nɛ́ Simↄ, ń yemaziↄ́? Kɛ̀ Yesu Pita là à gɛ̃̀n aagↄ̃de tó à yeazi, à pↄↄ yàka, ben à bènɛ: Dii, ń yã píngi dↄ̃. Ń dↄ̃ kɛ̀ má yenzi. Yesu bènɛ: Ǹ pↄ́blee kpá ma sãanↄa. \v 18 Yãpuraan mɛ́ɛ oonnɛ, kɛ̀ ń dɛ gↄ̃kparɛ ũ, nɛɛ̀ pↄ́ da n zĩnda ǹ gá guu kɛ̀ ń yezin, mↄde tó n zi kũ̀, nɛ́ n ↄↄnↄ poro, gbɛ̃ pãnde é dannɛ à gányo guu kɛ̀ ń yeziroon. \v 19 Kɛ̀ Yesu ò lɛ, Pita gaa kɛ̀ eé Luda tↄ́ bↄↄn à tɛ́a. Beee gbɛra Yesu bènɛ: Ǹ tɛ́mazi. \s1 Yesu kↄ̃n ìba kɛ̀ Yesu yezio \p \v 20 Pita lìɛ à ìba kɛ̀ Yesu yezi pì è tɛ́ńzi. Gbɛ̃ pì bé à nà Diizi gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ↄe pↄ́ blee, à à là gbɛ̃ kɛ̀ eé à kpáḿmazi. \v 21 Kɛ̀ Pita à è, à bè Yesunɛ: Dii, gbɛ̃ kɛ̀ sↄ̃ nɛ́? \v 22 Yesu bènɛ: Tó má yezi àgↄ̃ kú wɛ̃̀ndio ai màgↄ̃ gá su, à yã n e mámɛ? Ǹgↄ̃ tɛ́mazi dé. \v 23 Ben yã pì dàgula Yesudeenↄ tɛ́ kɛ̀ ìba pì é garo. Mↄde Yesu e onɛ kɛ̀ eé gí gazinlo. À bè, tó á yezi àgↄ̃ kuu ai àgↄ̃ gá su, à yã à e mámɛ? \p \v 24 Ìba pì bé à yã kɛ̀nↄ sèeda kɛ̀. Àmbe à takada kɛ̀ kɛ̃̀, ben wá dↄ̃ kɛ̀ à sèedakɛna náanɛ vĩ. \s1 Mìdɛna \p \v 25 Yesu yã pãndenↄ kɛ̀ paripari dↄ. Tó wà kɛ̃̀ takada guu doodo píngi, mɛ́ɛ daa anduna a zĩndanɛ é fↄ̃ à takada kɛ̀ wà kɛ̃̀ pìnↄ síro.