\id HEB Hebrews in Bokobaru, Ross Jones \h EBERUNƆ \toc1 EBERUNƆ \toc2 EBERUNƆ \mt1 EBERUNƆ \io1 Kirisi dɛ malaikanↄla 1:1-2:18 \io1 Kirisi dɛ Musala 3:1-4:13 \io1 Kirisi dɛ Aruna bori sa'orinↄla 4:14-7:28 \io1 Kirisi sa'orikɛɛ dɛńla 8:1-10:39 \io1 Wà Luda náanɛ kɛ 11:1-12:25 \io1 Lɛ́dammana 13:1-13:25 \c 1 \s1 Luda Nɛ́ dɛ malaikanↄla \p \v 1 Luda yã ò wa dezinↄnɛ yã káaku annabinↄ gãzĩ gɛ̃̀n baaagↄ̃ zɛ́nↄn pari, \v 2 mↄde à yã òwe a Nɛ́ gãzĩ gurↄ zãa kɛ̀nↄn sa. Nɛ́ pì gãzĩn Luda anduna kɛ̀, à dìɛ kɛ̀ àmbe eégↄ̃ pↄ́ sãnda píngi vĩ. \v 3 Àmbe Luda gakui tɛ́kɛna ũ, à dɛ à kuuna sãnsãn ũ. Àmbe à pↄ́ sãnda píngi kũna kↄ̃n a yã'ona gbãaao. Gbɛ̃nↄ durunkɛ̃nnɛna gbɛra à vɛ̃̀ɛ musu Luda bíta ↄplaazi. \v 4 Lán tↄ́ kɛ̀ à blè pì dɛ malaikanↄ pↄ́la nà, lɛn à bíta dɛńla lɛ. \v 5 Luda yã kɛ̀kii ò malaika kenɛ yãↄ́? \q1 Ma Nɛ́n n ũ, gbã̀an ma n i, \m Kesↄ̃: \q1 Mɛ́gↄ̃ dɛnɛ De ũ, \q1 eégↄ̃ dɛ ma Nɛ́ ũ. \m \v 6 Kɛ̀ Ludaa tò a daudu mↄ̀ anduna guu à bè: \q1 A malaikanↄ dↄnzi kɛnɛ ń píngi. \m \v 7 Malaikanↄ yã musu à bè: \q1 Eè a zĩ̀rinↄ li ĩa ũ, \q1 a zĩkɛrinↄ sↄ̃ↄ tɛ́vura ũ. \m \v 8 À Nɛ́ yã musu sↄ̃ à bè: \q1 Luda, nɛ́gↄ̃ vɛ̃ɛna kíblekitaa ai gurↄ píngimɛ, \q1 nɛɛ̀gↄ̃ n kíkɛgo kũna yãzɛdee ũ. \q1 \v 9 Ń ye maakɛnazi, n za zaakɛnan. \q1 Beee yãnzi Luda, n Luda, n ka kpatan, \q1 à pↄnnaa pìsimma dɛ n gbɛ̃nↄla. \m \v 10 Wà bè dↄ: \q1 Dii, n anduna kãsãa pɛ̀ɛ zaa káaku, \q1 musu nɛ́ n ↄzĩimɛ. \q1 \v 11 Aↄ̃ píngi é gɛ̃tɛ, mↄde nɛ́gↄ̃ kuu. \q1 Aↄ̃é zi kũ lán pↄ́kãsãa bà, \q1 \v 12 nɛ́ ń koko lán uta bà, \q1 nɛ́ ń liɛ lán pↄ́kãsãa bà. \q1 Mpi sↄ̃, n kuuna ègↄ̃ dↄ̃nkↄ̃, \q1 n gurↄↄ yãana vĩro. \m \v 13 À yã kɛ̀kii ò malaika kenɛ yãↄ́? \q1 Ǹ vɛ̃ɛ ma ↄplaazi \q1 ai màgↄ̃ n ibɛɛnↄ kɛnnɛ n tinti ũ. \m \v 14 Malaikanↄ nɛ́ nini zĩkɛrinↄmɛ ń píngi. Luda è ń zĩ lɛ aↄ̃ dↄ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃é mìsina enↄlɛmɛ. \c 2 \s1 Mìsina bíta \p \v 1 Beee yãnzi wà yãpuraa kɛ̀ wá mà kũ ↄplaplaa gínginzi, lɛ wàton kɛ̃ zɛ́aro yãnzi. \v 2 Zaakɛ yã kɛ̀ Ludaa dìɛ malaikanↄ gãzĩ nɛ́ tiasimɛ, ben wà fĩa bò gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gì mazi aↄ̃ mìkpɛɛ zùnɛnↄnɛ a zɛ́a, \v 3 tó wée mìsina bíta pì yã da sↄ̃ro, wé bↄↄ́? Mìsina yã pì bↄ̀ Dii kiiamɛ, ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ mànↄ yãpuraa kpàa. \v 4 Luda ɛ̀ara à yãpuraa kpà yã pìa kↄ̃n sèedanↄ kↄ̃n yãbↄnsaɛnↄ kↄ̃n dabuyã pari kɛnanↄ kↄ̃n a Ninii gbaa kɛ̀ à kpàatɛtɛńnɛnↄ a pↄyezia. \s1 Yesu gↄ̃na gbɛ̃ntee ũ lán wa bà \p \v 5 Èe kɛ malaikanↄn Luda anduna ziaa kɛ̀ wée à yã oo nàńnɛ ń ↄzĩro. \v 6 À kú Luda yãn gukea wà bè: \q1 Bↄ́n gbɛ̃ntee ũ kɛ̀ à yã ègↄ̃ dↄnguu? \q1 Bↄ́n à ũ kɛ̀ nɛɛ̀ làakari dↄa? \q1 \v 7 N à kɛ̀ kɛ̃sãna malaikanↄzi féte, \q1 n à kpà kín kↄ̃n gakuio kↄ̃n bɛ̀ɛo, \q1 \v 8 ń tò pↄ́ sãnda píngi mì sìɛnɛ. \m Kɛ̀ Ludaa tò pↄ́ sãnda píngi mì sìɛnɛ, èe à ke tó mìsiɛnanɛ sairo. Tia la, wée e kɛ̀ pↄ́ sãnda píngi mì sìɛnɛ gĩaro, \v 9 mↄde wá è kɛ̀ Yesun wà tɛ́a. Luda à kɛ̃̀sã malaikanↄzi ai gurↄ plaa, lɛ Luda gbɛ̃kɛɛ guu à ga gbɛ̃ píngi gɛ̃ɛ ũ, ben à à kpà kpatan kↄ̃n gakuio kↄ̃n bɛ̀ɛo ga nawɛ̃a kɛ̀ à kɛ̀ yãnzi. \p \v 10 Lán pↄ́ sãnda píngi bↄ̀ Luda kiia nà, bensↄ̃ pↄ́ sãnda píngi dɛ à pↄ́ ũ, kɛ̀ à yezi à gɛ̃ kↄ̃n gbɛ̃nↄ pari a gakui guu a nɛ́nↄ ũ, à kↄ̃ sìo à gbɛ̃ kɛ̀ mìsina zɛ́ bↄ̀ńnɛ kɛ papana nawɛ̃akɛna guu. \v 11 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀ Luda gbɛ̃nↄ ũ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ è ń kɛ Luda gbɛ̃nↄ ũuo, ń píngi de dↄ̃nkↄ̃mɛ. Beee yãnzi ń sisina a gbɛ̃nↄ ũu è à wí kũro. \v 12 À bè: \q1 Mɛ́ n tↄ́ bↄ ma gbɛ̃nↄ tɛ́, \q1 mɛ́ n sáabu kpá kakↄ̃ana guu. \m \v 13 À bè dↄ: \q1 Mɛ́ à náanɛ kɛ. \m À bè dↄ: \q1 Máɛ kɛ̀ kↄ̃n nɛ́ kɛ̀ Ludaa kpàmaanↄ. \p \v 14 Zaakɛ nɛ́ pìnↄ nɛ́ gbɛ̃nteenↄmɛ, àpi se gↄ̃̀ gbɛ̃ntee ũ lán ń bà, lɛ à ga à Ibilisi kɛ̀ è mↄ́ gaao kaatɛ, \v 15 à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe vĩa kɛɛ gaanɛ wèe zↄ̀ blee ai ń wɛ̃̀ndi lɛ́nnↄ bo. \v 16 Yãpuraa guu malaikanↄn èe ↄ daaḿmaro, Ibraĩ boriinↄmɛ. \v 17 À kↄ̃ sìo à gↄ̃ lán a dãaronↄ bà yã sãnda píngi guu, lɛ à gↄ̃ Sa'oriki sùude náanɛdee ũ Luda zĩi guu, gbɛ̃nↄ durun agbaakpabↄ ũ dↄ. \v 18 Zaakɛ à nawɛ̃a kɛ̀ à yↄ̃agwana fↄ̃̀, eé fↄ̃ à gbɛ̃ kɛ̀ wèe ń lɛɛ wà ń gwaanↄ faaba kɛ. \c 3 \s1 Yesu dɛ Musala \p \v 1 Beee yãnzi ma gbɛ̃nↄ, amↄa kɛ̀ Luda a sisi a mↄ a kiianↄ, à laasuu lɛ́ Yesu kɛ̀ Luda à zĩ̀ Sa'oriki kɛ̀ wa zɛo ũua. \v 2 Náanɛdeemɛ Luda kɛ̀ à à dìɛnɛ lán Musa dɛ nà Luda ua guu. \v 3 Lán uakaɛri bɛ̀ɛ ègↄ̃ dɛ uala nà, lɛn Yesu gakui bíta dɛ Musa pↄ́la lɛ. \v 4 Ua sãnda píngi a kaɛri vĩ, bensↄ̃ pↄ́ sãnda píngi Kaɛrin Luda ũ. \v 5 Luda ua zĩkɛri náanɛdeen Musa ũ, yã kɛ̀ Luda é oo sèedadeemɛ. \v 6 Kirisi sↄ̃ bɛdee pì nɛ́mɛ. Luda a ua nànɛ à ↄzĩ. Wámbe ua pì ũ, tó wá kpɛ́ wée tãmaa kɛ̀ wá vĩ lɛ́ gbɛ̃ɛ kↄ̃n swɛ̃̀o kpáɛna. \s1 Luda gbɛ̃nↄ kámmabokii \p \v 7 Beee yãnzi lán Luda Ninii ò nà: \q1 Tó a Luda kòto mà gbã̀a, \q1 \v 8 àton swãgbãaa kɛ lán a dezinↄ kɛ̀ nàro, \q1 kɛ̀ aↄ̃ ma lɛ wà ma gwa gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ ma kpɛɛ gbáan. \q1 \v 9 Baa kɛ̀ aↄ̃ ma yãkɛnanↄ è wɛ̃̀ baplaa, \q1 aↄ̃ ma lɛ wà ma gwa gwe, aↄ̃ ma gbãa lɛ́ gwà. \q1 \v 10 Ben ma pↄ fɛ̃̀ gbɛ̃ pìnↄzi, \q1 ma bè gbɛ̃ sãsãnanↄn ń ũ, \q1 aↄ̃ↄe ma zɛ́nↄ dↄ̃ro. \q1 \v 11 Ben ma la dà ma pↄfɛ̃ guu ma bè, \q1 aↄ̃é gɛ̃ ma kámmabokiinlo fá. \p \v 12 Ma gbɛ̃nↄ, à làakari kɛ a gbɛ̃ke tóngↄ̃ swɛ̃̀ zaa ludanaanɛkɛsai vĩ ai à gá kɛ̃o Luda Wɛ̃̀ndidearo. \v 13 Guu kɛ̀ è dↄ kɛ̀ eè be Gbã̀amɛ píngi, àgↄ̃ lɛ́ daakↄ̃a, lɛ durun tón a gbɛ̃ke sãsã à swãgbãa kũro yãnzi. \v 14 Kirisi gbɛ̃nↄn wa ũ, tó wá náanɛ kɛ̀ wá vĩ zaa káaku kũna gbãngbãn ai à lɛ́a. \v 15 Lán wà ò nà: \q1 Tó a à kòto mà gbã̀a, \q1 àton swãgbãaa kɛ lán a dezinↄ kɛ̀ nà \q1 gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ ma kpɛɛro. \p \v 16 Dénↄn gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ Luda kòto mà aↄ̃ bↄ̀ à kpɛɛnↄ ũ, tó èe kɛ gbɛ̃ kɛ̀ Musa ń bↄ́ɛ Igipitinↄ baasiroo? \v 17 Dénↄn Luda pↄ fɛ̃̀ńzi ai wɛ̃̀ baplaa, tó èe kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ durun kɛ̀, aↄ̃ gɛ̀ gↄ̃̀ kaɛna gbáa guunↄ baasiroo? \v 18 Dénↄn à la dàńnɛ kɛ̀ aↄ̃é gɛ̃ a kámmabokiinlo, tó èe kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gì à yã mazinↄ baasiroo? \v 19 Wá è kɛ̀ aↄ̃ↄe e wà gɛ̃̀nlo aↄ̃ ludanaanɛkɛsai yãnzi. \c 4 \p \v 1 Zaakɛ gɛ̃na kámmabokiin kɛ̀ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀ kpɛ́ kuu, wà làakari kɛ, lɛ wa gbɛ̃ke tón koraziro. \v 2 Zaakɛ wa baaru nnaa mà lán ń bàmɛ, mↄde yã kɛ̀ aↄ̃ↄ mà pì àre vĩńnɛro, kɛ̀ aↄ̃ↄe ma kↄ̃n ludanaanɛkɛnaoro yãnzi. \v 3 Wamↄwa kɛ̀ wa yã pì sìnↄ, weè gɛ̃ kámmabokii pìn. Aↄ̃pinↄ sↄ̃ Luda bè: \q1 Ma la dà kↄ̃n pↄfɛ̃o ma bè, \q1 aↄ̃é gɛ̃ ma kámmabokiinlo. \m À yã beee ò, baa kɛ̀ à a zĩi mì dɛ̀ zaa andunakaɛgurↄ, \v 4 zaakɛ wà gurↄ swɛɛplaade yã ò Luda yãn gukea wà bè, gurↄ swɛɛplaadee zĩ Luda kámma bò kↄ̃n zĩi kɛ̀ à kɛ̀nↄ píngi. \v 5 Wá mà tia à bè, aↄ̃é gɛ̃ a kámmabokiinlo. \v 6 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ baaru nnaa pì mà zaa káakunↄↄ e gɛ̃nlo, kɛ̀ aↄ̃ↄe síro yãnzi, ben à gɛ̃na gↄ̃̀ gbɛ̃ pãndenↄnɛ. \v 7 Ben Luda ɛ̀ara à gurↄ ke dìɛ dↄ wè be Gbã̀a, beee gbɛra à gì kɛ̀ ben à Dauda gbà lɛ́, à ò lán wà ò nà tia: \q1 Tó a à kòto mà gbã̀a, \q1 àton swãgbãaa kɛro. \p \v 8 Tó Yↄsua gɛ̃̀ńyo kámmabokii pìn yã, lɛ Ludaa e gurↄ pãnde yã o zãaro. \v 9 Àmbe à tò kámmabokii gↄ̃̀ Luda gbɛ̃nↄ pↄ́ ũ. \v 10 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ gɛ̃̀ Luda kámmabokiin kámma bò kↄ̃n a zĩiomɛ, lán Luda kámma bò kↄ̃n a zĩio nà. \v 11 Tó lɛmɛ, wà wɛ́ɛ tã wà gɛ̃ kámmabokii pìn, lɛ wa gbɛ̃ke tón gí Luda yã mazi, à fu lán ń bàro yãnzi. \v 12 Luda yã bɛ̃ɛ bensↄ̃ à gbãa, à lɛ́ nna dɛ fɛ̃ɛda kpa plaplaaala. È ń zↄ̃ à gɛ̃ nↄ̀sɛ guu ai niniin, è gɛ̃ mɛ̀pɛpɛkↄ̃rɛkiin ai wá ufun, è laasuu kↄ̃n nↄ̀sɛ yão gwagwa. \v 13 Luda pↄ́kɛna kee utɛnanɛro, à ke kpánɛ guuziro. Luda kɛ̀ wé wa yãnↄ sɛ́ɛ wà sinnɛ è pↄ́ sãnda píngi e ai a biia. \s1 Yesu dɛ sa'orikinↄla \p \v 14 Zaakɛ wá sa'oriki ìsi kɛ̀ ludambɛɛ wɛ̃̀kↄ̃a ai Luda kiia vĩ Luda Nɛ́ Yesu ũ, wàgↄ̃ zɛ́ kɛ̀ wá sɛ̀ yã kũna gíngin. \v 15 Zaakɛ wá sa'oriki vĩ kɛ̀ eé fↄ̃ à wa wɛ̃nda dↄ̃ wa gbãasaikɛɛ guu. Wà à yↄ̃̀ wà gwà lán wa bà yã píngi guu, èe durun kɛro. \v 16 Beee yãnzi wà sↄ̃ Luda Gbɛ̃kɛkɛnnɛri kíblekitazi kↄ̃n swɛ̃̀o kpaɛna, lɛ à wa wɛ́ɛ gwa à gbɛ̃kɛɛ kɛwe à gurↄↄa. \c 5 \p \v 1 Wè sa'oriki píngi sɛ́ gbɛ̃nↄ tɛ́mɛ, wè à diɛ ń wɛ́ɛdee ũ Luda kiia, àgↄ̃ gba kpáa, àgↄ̃ à gbãgbãańnɛ ń durunnↄ yãnzi. \v 2 Eé fↄ̃ à kɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ sã̀sã aↄ̃ dↄ̃nasaikɛɛ guunↄo busɛbusɛ, zaakɛ àpi kú kↄ̃n gbãasaikɛɛomɛ se. \v 3 Beee yãnzi séde à saa o a zĩnda durun yã musu, lán è o gbɛ̃ kpaaanↄ pↄ́ musu nà se dↄ. \v 4 Gbɛ̃ke è a zĩnda ká kpata pìnlo. Luda bé è à kán, lán à Aruna kàn nà. \p \v 5 Lɛn se Kirisi e a zĩnda ká sa'oriki kpatanlo, Luda bé à à kàn à bè: \q1 Ma Nɛ́n n ũ, \q1 gbã̀an ma n i. \m \v 6 À bè Luda yãn gukea dↄ: \q1 Nɛ́gↄ̃ dɛ sa'ori ũ ai gurↄ píngi Mɛlɛkizɛdɛki zɛ́kpaɛa. \p \v 7 Gurↄↄ kɛ̀ Yesu kú anduna guu à adua kɛ̀ kↄ̃n wii gbãaao kↄ̃n wɛ́ɛ'io, à kúɛ kɛ̀ Luda kɛ̀ eé fↄ̃ à a sí gaaanɛ, ben Luda à yã mà, kɛ̀ è à yã da yãnzi. \v 8 Baa kↄ̃n à Ludanɛkɛɛo, à mìsiɛna Ludanɛ dàda a nawɛ̃akɛna guu. \v 9-10 Kɛ̀ maaa pɛ̀kↄ̃rɛa à yã̀a, Luda à kà sa'oriki ũ Mɛlɛkizɛdɛki zɛ́kpaɛa, ben à gↄ̃̀ mìsina kɛ̀ è yãaroo bↄkii ũ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è à yã maanↄnɛ ń píngi. \s1 Làakarikɛna funazi \p \v 11 Yã beee musu wá yã vĩ pari wà oare, mↄde à bↄkↄ̃tɛna zĩ'ũmɛ, zaakɛ eè yã dↄ̀rↄ dↄ̃ kpaaro. \v 12 Amↄa kɛ̀ a gì kɛn lán kɛ̀ bà, à maa àgↄ̃ dɛ yãdannɛrinↄ ũmɛ, mↄde ai tia á kpɛ́ dɛ wà ɛara wà Luda yã kɛ̀ wè dada gbɛ̃ dufunↄnɛ dadaare dↄ. Yↄ̃'i bé à kↄ̃ sìao, ée ká à ú blero. \v 13 Zaakɛ yↄ̃miri píngi nɛ́ nɛ́mɛ, èe ká à ↄzɛɛ dↄ̃kↄ̃zi kↄ̃n ↄplaaoro. \v 14 Ú sↄ̃ nɛ́ gbɛ̃ kàsara kɛ̀ aↄ̃ kↄ̃ dↄ̃̀onↄ pↄ́mɛ. Aↄ̃ à maa kↄ̃n à zaaao dↄ̃kↄ̃zina dàda. \c 6 \p \v 1 Beee yãnzi wà Kirisi yãdannɛna káakupↄnↄ kpá kpɛɛ, wà gá aɛ ai wà gↄ̃ gbɛ̃ papananↄ ũ. Èe kɛ wé ɛara wàgↄ̃ yãtãkpaɛna kɛ̀nↄ gbɛ̀ sísi dↄnlo: Kpɛɛlina yã gɛ̀nↄnɛ, ludanaanɛkɛna, \v 2 batisi yãdadana, ↄnammana, gɛ̀nↄ fɛɛna ke zia yãkpaɛkɛna. \v 3 Tó Ludaa wè, wé yã beeenↄ kpá kpado wà gá aɛ. \v 4 Zaakɛ tó gbɛ̃ wɛ́ɛ kɛ̃̀, à ludangbaa è, à baka kú Luda Nini guumɛ, \v 5 tó à Luda yã kↄ̃n anduna kɛ̀ èe mↄↄ gbãaao dã̀ à gwà, à à nnaa dↄ̃̀ \v 6 gbasa à fù, zɛ́ kuu kɛ̀ à ɛara à nↄ̀sɛ liɛ dↄro, zaakɛ èe Luda Nɛ́ paa lía dↄmɛ, èe wí daaa gupuraaamɛ. \v 7 Tó lou e maa tↄↄtɛa gɛ̃̀n baaagↄ̃ èe mↄdↄ ee, ben à pↄ́ kɛ̀ àre vĩ búbarinↄnɛ bↄ̀ɛ, Luda è aubarika dan. \v 8 Tó à lɛ̀ kↄ̃n lɛ̀karao bↄ̀ɛ sↄ̃, à ginamɛ, à zã̀ kↄ̃n lɛ́kɛnaoro. Eé mì dɛ kↄ̃n tɛ́omɛ. \p \v 9 Apinↄ sↄ̃ ma gbɛ̃ yenzideenↄ, baa kɛ̀ wá ò lɛ, wa làakari kpaɛna a yã musu kɛ̀ á kú kↄ̃n yã maaa kɛ̀ bↄ̀ mìsina zɛ́ guunↄ. \v 10 Luda è yã kɛ a zɛ́a, a yãkɛnanↄ kↄ̃n yenzi kɛ̀ á vĩoo é sãnlo, zaakɛ a dↄnlɛ kɛ̀ à gbɛ̃nↄnɛ, bensↄ̃ á kpɛ́ ée kɛɛ. \v 11 Wá yezi a baade gↄ̃ aĩa vĩ lɛ ai à lɛ́a, lɛ àton seka kɛ pↄ́ kɛ̀ a wɛ́ɛ dↄzi yã musuro. \v 12 Àton mɛa kɛro. À gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe Luda náanɛ kɛɛ kↄ̃n mɛnao aↄ̃ↄe pↄ́ kɛ̀ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀ eenↄ zɛ́kpaɛ sɛ́. \s1 Lɛ́ kɛ̀ Ludaa gbɛ̃̀ seka vĩro \p \v 13 Gurↄↄ kɛ̀ Ludaa e lɛ́ gbɛ̃ɛ Ibraĩnɛ, kɛ̀ gbɛ̃kee kuu dɛàla à síoro, beee yãnzin à sì kↄ̃n a kuunaozi \v 14 à bènɛ, é aubarika dan yãpura à tó à borii kaaranɛ. \v 15 Ibraĩ mɛna fↄ̃̀, ben à pↄ́ kɛ̀ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀nɛ è. \v 16 Wè yã sí kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ dɛńla tↄ́omɛ. Ladana bé è tó wà yã yãpuraa dↄ̃, bensↄ̃ è lɛokpakↄ̃a kɛ̃kↄ̃ańnɛ. \v 17 Ludaa yezi à ↄdↄa gbɛ̃ kɛ̀ à lɛ́gbɛ̃na é gↄ̃ ń pↄ́ ũunↄnɛ wásawasa kɛ̀ à lɛ́ liɛna vĩro, ben à sì kↄ̃n a kuunao. \v 18 Lɛmɛ yã mɛ̀n plaaa kuu kɛ̀ liɛna vĩro, Luda é fↄ̃ à ɛgɛɛ to à musuro. Yã pìnↄↄ e wamↄwa kɛ̀ wa nazinↄ gbaa swɛ̃̀ maamaa, lɛ wà tãmaa kɛ̀ wa wɛ́ɛ dↄzi da seka sai. \v 19 Wá tãmaa beee vĩ wa wɛ̃̀ndibadↄbↄ ũ. À náanɛ vĩ, bensↄ̃ à gbãa, è gɛ̃wao lábure kpɛɛ ai Luda kúkiia, \v 20 guu kɛ̀ Yesu gĩakɛ à gɛ̃̀nwe à gↄ̃̀ sa'oriki ũ ai gurↄ píngi Mɛlɛkizɛdɛki zɛ́kpaɛa. \c 7 \s1 Sa'oriki Mɛlɛkizɛdɛki \p \v 1 Mɛlɛkizɛdɛkin Salɛmu kína ũ yã, Luda Musude sa'orimɛ. Gurↄↄ kɛ̀ Ibraĩ zĩ̀ blè kínanↄa èe suu, ben Mɛlɛkizɛdɛki gàa à dààlɛ, à sa maaa ònɛ, \v 2 ben Ibraĩ auziki kɛ̀ èe suuo píngi kuridee kpàa. Mɛlɛkizɛdɛki tↄ́ kɛ̀ bè yãzɛde kí. Beee gbɛra Salɛmu kína beee bè, aafia kí. \v 3 À de kↄ̃n dao kↄ̃n dezinↄ vĩro, à wɛ̃̀ndi naana ke mìdɛna vĩro. À bↄ̀ lán Luda Nɛ́ bàmɛ, sa'orin à ũ ai gurↄ píngi. \p \v 4 À gwa lán à bíta dɛ nà. Wa dezi tontori Ibraĩ auziki kɛ̀ à sɛ̀ɛ zĩ̀lan kuridee kpàa. \v 5 Musa doka dìɛ Levi borii kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ sa'ori ũunↄnɛ, aↄ̃ pↄ́ kuridee sí ń Isaraili daanↄa, baa kↄ̃n ń Ibraĩ borikɛɛo. \v 6 Mɛlɛkizɛdɛki nɛ́ Levi boriinlo. Baa kↄ̃n beeeo à Ibraĩ pↄ́nↄ kuridee sì, à sa maaa ò Ibraĩ kɛ̀ Luda lɛ́ gbɛ̃̀nɛnɛ. \v 7 Seka sai gbɛ̃ kɛ̀ sa maaa ò gbɛ̃nɛ bíta dɛ gbɛ̃ kɛ̀ à sa maaa ònɛla. \v 8 Sa'ori kɛ̀ aↄ̃è pↄ́ kuridee sí pìnↄ nɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è gaanↄmɛ. Mɛlɛkizɛdɛki sↄ̃, gbɛ̃ kɛ̀ wà bè ègↄ̃ kuu ai gurↄ píngin à ũ. \v 9-10 Gurↄↄ kɛ̀ Mɛlɛkizɛdɛki gàa à dà Ibraĩlɛ, wèe Levi i kↄ̀ro, à kú a dezi de Ibraĩ plɛ̀mmɛ. Beee yãnzi weé fↄ̃ wà be sé, gurↄↄ kɛ̀ Ibraĩ pↄ́ kuridee pì kpà, Levi borii kɛ̀ wè pↄ́ kuridee kpáḿmanↄ bé wà kpà. \s1 Yesu dɛ lán Mɛlɛkizɛdɛki bà \p \v 11 Levi bori sa'ori pìnↄn doka kɛ̀ Musa kpà Isarailinↄa kãsãa ũ. Tó aↄ̃é fↄ̃ wà tó gbɛ̃nↄ gↄ̃ papana, weégↄ̃ sa'ori pãnde nii vĩ lán Mɛlɛkizɛdɛki bà dↄro, sé Aruna bori sa'ori zɛ́kpaɛ. \v 12 Tó sa'orinↄ lìɛ, séde doka liɛ. \v 13 Gbɛ̃ kɛ̀ wà yã beeenↄ ò à musu nɛ́ Isaraili borii kɛ̀ à gbɛ̃kee e sa'ona zĩi kɛ zikiroomɛ. \v 14 Zaakɛ wá dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ wa Dii bↄ̀ Yuda borii guumɛ. Wèe ma kɛ̀ Musa sa'ona yã ò borii pì musuro. \v 15 Yã kɛ̀ yã pì wɛ́ɛ bↄ̀n yɛ̀: Sa'ori pãnde bↄ̀ lán Mɛlɛkizɛdɛki bà. \v 16 À gↄ̃na sa'ori ũu nɛ́ doka ke borikɛ yãnlo. À wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro gbãaa yãnzimɛ. \v 17 Zaakɛ wà bè: \q1 Nɛ́gↄ̃ dɛ sa'ori ũ ai gurↄ píngi Mɛlɛkizɛdɛki zɛ́kpaɛn. \m \v 18 Wà doka kɛ̀ kuu yãa pì kpà kpado, kɛ̀ à gbãaro, bensↄ̃ à kuu pↄ́ke ũro. \v 19 Zaakɛ doka pì e tó gbɛ̃ke gↄ̃̀ papanaro. Ben tãmaa kɛ̀ sã̀ↄ zɛ́ bↄ̀we, kɛ̀ wa sↄ̃o Ludazi. \p \v 20 Beee gbɛra Luda e beee kɛ ladana sairo. Gbɛ̃ kpaaanↄ gↄ̃̀ sa'orinↄ ũ ladana saimɛ, \v 21 mↄde Yesu gↄ̃̀ sa'ori ũ kↄ̃n ladanao, kɛ̀ Luda bènɛ: \q1 Dii la dà eé lɛ́ sↄkparo, \q1 à bè eégↄ̃ dɛ sa'ori ũ ai gurↄ píngi. \m \v 22 Ladana pì yãnzi Yesun kpɛ́gaaudee ũ kɛ̀ tò Luda bà kuunańyo dufu dɛ a ziila. \v 23 Beee gbɛra sa'orinↄↄ pari yã, zaakɛ gaa è tó aↄ̃gↄ̃ kú ń zĩi guu gurↄ píngiro. \v 24 Mↄde kɛ̀ Yesu kuu ai gurↄ píngi yãnzi, à sa'orikɛɛ gɛ̃ɛblena vĩro. \v 25 Beee yãnzi eé fↄ̃ à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è sↄ̃ Ludazi à gãzĩnↄ mì sí mámmam, zaakɛ à kuu ai gurↄ píngimɛ, ègↄ̃ kúɛ kɛɛńnɛ Ludanɛ. \p \v 26 Sa'oriki beee taka bé à kↄ̃ sìwao. À kuuna adona. À yã zaaa ke gbãsĩ vĩro. Luda à kɛ̃̀kↄ̃a kↄ̃n durunkɛrinↄ, à à sɛ̀ à tào musu ai a kiia. \v 27 À bà kú kↄ̃n sa'ona lán guu e dↄↄ nào lán sa'oriki kpaaanↄ bàro. Gbɛ̃ pìnↄ è saa o ń zĩnda durunnↄ yãnzi kↄ̃n ń gbɛ̃nↄ pↄ́nↄ dↄ. Àpi sↄ̃ↄ ò gɛ̃̀n domɛ, kɛ̀ à a zĩnda kpà. \v 28 Musa doka è gbɛ̃nↄ ká sa'orikinↄ ũ aↄ̃ gbãasaikɛɛ guumɛ, mↄde kɛ̀ Ludaa la dà doka pì diɛna gbɛra, ben à a Nɛ́ kɛ̀ gↄ̃̀ papana ai gurↄ píngi kàn. \c 8 \s1 Yesun wa Sa'oriki ũ \p \v 1 Yã kɛ̀ wée oo mìn yɛ̀: Wá sa'oriki beee taka vĩ vɛ̃ɛna kíblekitaa musu Luda Bítadee ↄplaazi. \v 2 È zĩi kɛ Ludakukiia, bisakuta yãpuraa kɛ̀ Dii dↄ̀n, èe kɛ pↄ́ kɛ̀ gbɛ̃nteenↄↄ dↄ̀nlo. \v 3 Zaakɛ gbadana kↄ̃n sa'onao yãnzin wè sa'oriki píngi kázi, à maa àpi gↄ̃ pↄ́ vĩ à kpá se. \v 4 Tó à kú anduna guu, eégↄ̃ dɛ sa'ori ũro, zaakɛ sa'ori kɛ̀ aↄ̃è gbaanↄ kpá lán doka dìɛ nànↄↄ kuu kↄ̀. \v 5 Zĩi kɛ̀ aↄ̃ↄe kɛɛ nɛ́ pↄ́ kɛ̀ kú musu takamɛ, à niniimɛ. Beee yãnzi kɛ̀ Musa yezi à bisakutaa dↄ, Luda bènɛ à làakari kɛ à pↄ́ kɛ̀ a à taka ↄ̀dↄanɛ kpiii musu kɛ lán à dɛ nà píngi. \v 6 Yesu bé Luda bà kuunawao yãkɛkɛri ũ. Zaakɛ Luda bà kuunawao pì dɛ à bà kuunańyo ziila, zĩi kɛ̀ wà dànɛ dɛ sa'oriki pìnↄ pↄ́la. Luda bà kuunawao pì lɛ́gbɛ̃na dɛ à ziila dↄ. \v 7 Tó Luda bà kuunańyo zii pì papanamɛ yã, lɛ à plaadee zɛ́ vĩro. \v 8 Kɛ̀ Dii Isarailinↄ taari è à bè: \q1 À gurↄↄ e mↄↄ kɛ̀ mɛ́ ma bà kuuna \q1 kↄ̃n Isarailinↄ kↄ̃n Yudanↄ dufu kɛ. \q1 \v 9 Eégↄ̃ dɛ lán ma bà kuuna kↄ̃n ń dezinↄo \q1 gurↄↄ kɛ̀ ma ń kũ ń ↄↄa \q1 ma ń bↄ́ɛ Igipiti bàro. \q1 Zaakɛ aↄ̃ↄe zɛ kↄ̃n ma bà kuunańyooro, \q1 ben ma ń tón. \q1 \v 10 Ma bà kuuna kↄ̃n Isarailinↄ gurↄ beeenↄ gbɛra yãn yɛ̀: \q1 Mɛ́ ma dokayãnↄ dańnɛ ń nↄ̀sɛ guu, \q1 mɛ́ kɛ̃ ń swɛ̃̀a. \q1 Mɛ́gↄ̃ dɛ ń Luda ũ, \q1 aↄ̃égↄ̃ dɛ ma gbɛ̃nↄ ũ. \q1 \v 11 Aↄ̃ gbɛ̃ke é yã dada a daanɛro, \q1 aↄ̃ gbɛ̃ke é ma dↄ̃na da a gbɛ̃nɛro, \q1 zaakɛ aↄ̃ píngi égↄ̃ ma dↄ̃mɛ, \q1 nɛ́ féte gbɛ̃nsi ń píngi. \q1 \v 12 Mɛ́ sùu kɛńyo kↄ̃n ń taarinↄ, \q1 mɛ́ ń durunnↄ yã da dↄro. \m \v 13 Kɛ̀ Luda bà kuunańyo dufu pì yã ò, à à káakupↄ zi bò. Pↄ́ kɛ̀ zi kũ̀ à bùsa, à kpana guuzi zã̀ro. \c 9 \s1 Luda bà kuunańyo zi sa'ona \p \v 1 Luda bà kuunańyo káaku dↄnzi zɛ́kpaɛnↄ vĩ kↄ̃n Ludakukii kɛ̀ kú tↄↄtɛo. \v 2 Fitia kↄ̃n teebu kɛ̀ wè burɛdi káɛa Ludanɛo kú gãnu kɛ̀ wè be guu kɛ̀ kú adonan. \v 3 Kpɛ́nɛ kɛ̀ wè be Ludakukii pì kú lábure plaadee kpɛɛ. \v 4 À guun tuaetiti kpatakii kɛ̀ wà pì kↄ̃n vurao kún kↄ̃n Luda bà kuunańyo àkpati kɛ̀ vura kúɛa mámmam-o. Vura loo kɛ̀ mana kú à guu kú àkpati pì guu kↄ̃n Aruna gò kɛ̀ lá bↄ̀rↄ kùo kↄ̃n Luda yãdiɛna gbɛ̀ walaanↄ. \v 5 Àkpati pì musu kɛrubu gakuideenↄↄ kú durunkɛ̃nnɛkiila. Pↄ́ pìnↄ bↄkↄ̃tɛna doodo gurↄↄn yɛ̀ro. \p \v 6 Lán aↄ̃ kaɛna lɛ, sa'orinↄ ègↄ̃ gɛ̃ɛ gãnun gɛ̃̀n baaagↄ̃ aↄ̃ ń sa'ona zĩi kɛ. \v 7 Sa'oriki bé è gɛ̃ kpɛ́tu gɛ̃̀n do wɛ̃̀ doo guu, bensↄ̃ è gɛ̃ aru sairo. È aru pì fãfã a zĩnda durun yãnzi kↄ̃n a gbɛ̃nↄ pↄ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ dↄ̃nasaikɛɛ guuo. \v 8 Luda Ninii e ↄdↄↄawe, gurↄↄ kɛ̀ kpɛ́ káaku pì kuu, Ludakuki zɛ́ wɛ̃naro. \v 9 Beee e yã lɛɛkↄ̃ziwe kↄ̃n tia yão à bè, pↄ́ kɛ̀ dↄnziri è Luda gbaanↄ kↄ̃n sa'opↄ kɛ̀ è kpáanↄ è fↄ̃ à à kù kɛ gbãa mámmamlo. \v 10 Yã diɛna pìnↄ nɛ́ mɛ̀baayãmɛ. Pↄ́ble kↄ̃n íminao kↄ̃n gbãsĩbↄna bori sãnda píngio yãmɛ. Wà dìɛ ai zɛ́ dufu gurↄↄ gↄ̃ kámɛ. \s1 Luda bà kuunańyo dufu sa'ona \p \v 11 Ben Kirisi mↄ̀ yã maaa kɛ̀ kà tiaa sa'oriki ũ. À gɛ̃̀ bisakutaa kɛ̀ bíta bensↄ̃ à papana dɛ à káakupↄlaa guu, kɛ̀ gbɛ̃ntee bé à dↄ̀ro, anduna kɛ̀ki pↄ́n sↄ̃ro. \v 12 Èe gɛ̃ Ludakukiin kↄ̃n blè ke zù aruoro, à gɛ̃̀ kↄ̃n a zĩnda aruo gɛ̃̀n domɛ, à gbɛ̃nↄ bòo ai gurↄ píngi. \v 13 Zaakɛ wè blè aru kↄ̃n zùsware aruo kↄ̃n zùnunu kɛ̀ wà kpàta túbuo fãfã gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ gbãsĩnↄa wà gbãsĩ bↄońgu, \v 14 weé Kirisi pↄ́ o dↄↄ́? À a zĩnda kpà Ludaa see sai kↄ̃n Ninii kɛ̀ ègↄ̃ kuu ai gurↄ píngi gbãaao. À aru è wa swɛ̃̀ pípiwe bↄna kɛkɛkɛna gɛ̀ pìnↄ guu, lɛ wà zĩi kɛ Luda Wɛ̃̀ndidenɛ. \p \v 15 Beee yãnzi Kirisi bé Luda bà kuunańyo dufu yãkɛkɛri ũ, lɛ gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń sísinↄ auzɛnna kɛ̀ à à lɛ́ gbɛ̃̀ e yãnzi. À gà lɛ à ń bo, à taari kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ Luda bà kuunańyo zi yã musunↄ kɛ̃ńnɛ. \v 16 Tó wà yezi wà zĩi kɛ gbɛ̃ lɛ́gbɛdiɛnaa, sé wàgↄ̃ dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ adee gà, \v 17 zaakɛ gaa gbɛran lɛ́gbɛ ègↄ̃ gbãaa vĩ. Tó lɛ́gbɛdiɛri kpɛ́ bɛ̃ɛ, lɛ́gbɛ ègↄ̃ gbãaro. \v 18 Beee yãnzin wèe Luda bà kuunańyo káakupↄ pì kya kɛ aru sairo. \v 19 Kɛ̀ Musa doka yãdiɛnanↄ ò baade píngi wáa, à sãkã tɛ̃a zónzon kↄ̃n sɛ̃̀sↄ̃vlãao sɛ̀ à zↄ̃̀ zùswarenɛ bↄ̀rↄ kↄ̃n blèkofĩi aru kɛ̀ wà yã̀kↄ̃tɛ kↄ̃n íoa, à fã̀fã Musa dokaa kↄ̃n gbɛ̃nↄo dↄ ń píngi \v 20 à bè, Luda bà kuunańyo arun gwe, kɛ̀ à dìɛare à kũna. \v 21 Lɛn Musa aru fã̀fã bisakutaaa kↄ̃n sa'ona zĩkɛbↄnↄo dↄ píngi. \v 22 Doka guu aru bé è gbãsĩ bↄ pↄ́ paride píngin. Arukwɛɛna sai durunnↄ kɛ̃nnɛna kuuro. \s1 Kirisi a zĩnda kpà sa'opↄ ũ durun mìdɛna yãnzi \p \v 23 Zaakɛ à kↄ̃ sìo wà gbãsĩ bↄ pↄ́ kɛ̀ kú ludambɛɛ taka pìnↄn lán beee bà, sa'opↄ kɛ̀ dɛ beeelaa kↄ̃ sì kↄ̃n ludambɛ pↄ́ pìnↄ. \v 24 Zaakɛ Kirisi e gɛ̃ Ludakukii taka kɛ̀ gbɛ̃ntee dↄ̀nlo, à gɛ̃̀ à yãpuradeen ludambɛmɛ, guu kɛ̀ à kún tia wa Zɛnyodee ũ Luda aɛzĩ. \v 25 Sa'oriki è gɛ̃ Ludakukiin kↄ̃n pↄ́kãde aruo wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o, mↄde Kirisi e gɛ̃ lɛ à a zĩnda kpá gɛ̃̀n baaagↄ̃ yãnziro. \v 26 Tó èe kɛ lɛro, lɛ èe nawɛ̃a kɛɛ gɛ̃̀n baaagↄ̃ zaa andunakaɛgurↄ. Yãpuraa guu à mↄ̀ gɛ̃̀n domɛ gurↄↄ kɛ̀ anduna kà a kákiia sa, à a zĩnda kpà sa'opↄ ũ, lɛ à durun mì dɛ. \v 27 Ludaa dìɛ gbɛ̃nteenɛ à ga gɛ̃̀n do, gbasa à yãkpaɛ kɛo, \v 28 lɛn Kirisi a zĩnda kpà gɛ̃̀n do lɛ, à gbɛ̃ pariinↄ durun dì a mìa. Eé ɛara à mↄ́ à gɛ̃̀n plaadeeo, èe kɛ durun yãnzin dↄro, lɛ à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ wɛ́ɛ dↄzinↄ mì sí yãnzimɛ. \c 10 \p \v 1 Musa doka nɛ́ yã maaa kɛ̀ èe mↄↄ takamɛ, èe kɛ yã pìnlo. Beee yãnzi sa dↄ̃nkↄ̃ pì ona gɛ̃̀n baaagↄ̃ wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o è fↄ̃ à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe sↄ̃ↄ Ludazinↄ kɛ papana zikiro. \v 2 Tó saa pì ona gbãsĩ bↄ̀ dↄnzirinↄn gɛ̃̀n do ai gurↄ píngimɛ yã, lɛ aↄ̃ kù kɛ̀ gbãa, wà à ona tò. \v 3 Yãpuraa guu sa'ona pì bé è gbɛ̃nↄ durun yã dↄńgu wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o. \v 4 Zaakɛ zùsware kↄ̃n blèkofĩio aru è fↄ̃ à durun kɛ̃ḿma zikiro. \v 5 Beee yãnzi kɛ̀ Kirisi e mↄↄ anduna guu, à bè Ludanɛ: \q1 Ń ye sa'opↄ ke gbaaziro, \q1 ben n gbɛ̃ntee mɛ̀ kɛ̀mɛ. \q1 \v 6 Sa'pↄ kɛ̀ wè ká tɛ́n à tɛ́ kũ \q1 kↄ̃n sa'opↄ kɛ̀ wè o durun yã musuo \q1 è kɛ́nnɛro. \q1 \v 7 Ben ma bè: Maɛ̀ kɛ̀! \q1 Lán wà kɛ̃̀ takadan ma yã musu nà, \q1 ma mↄ n pↄyezi kɛmɛ, Luda. \m \v 8 Káaku gĩa à bè, sa'ona kↄ̃n gbaao kↄ̃n saa kɛ̀ wè ká tɛ́n à tɛ́ kũo kↄ̃n saa kɛ̀ wè o durun yã musuo è ká Ludanɛro, à yeziro, baa kɛ̀ doka bé à dìɛ. \v 9 Ben à bè, áɛ kɛ̀, a mↄ à pↄyezi kɛmɛ. À à káakupↄ kpà kpadozi à plaade diɛna yãnzi. \v 10 Luda pↄyezi pì kɛna guu Yesu Kirisi a zĩnda kpà sa'opↄ ũ gɛ̃̀n do, à tò wá kú adona Luda gbɛ̃nↄ ũ. \p \v 11 Gurↄ píngi sa'orinↄ ègↄ̃ kú ń zĩi guumɛ, aↄ̃gↄ̃ sa dↄ̃nkↄ̃ kɛ̀ è fↄ̃ à durun kɛ̃ńnɛ zikiroo oo gɛ̃̀n baaagↄ̃. \v 12 Kirisi sↄ̃ saa ò durun yãnzi gɛ̃̀n domɛ ai gurↄ píngi, ben à gàa à vɛ̃̀ɛ Luda ↄplaazi. \v 13 Zaa gurↄ beeean à kú gwe, èe dãa Luda a ibɛɛnↄ kɛare a tinti ũ. \v 14 Zaakɛ sa'ona gɛ̃̀n doo pì guu, à tò gbɛ̃ kɛ̀ à gbãsĩ bↄ̀ńgunↄ gↄ̃̀ papana ai gurↄ píngi. \v 15 Luda Nini ɛ̀ara èe yã pì oowe dↄ à bè: \q1 \v 16 Ma bà kuunańyo gurↄ beeenↄ gbɛra yãn yɛ̀: \q1 Mɛ́ ma dokayãnↄ dańnɛ ń nↄ̀sɛ guu, \q1 mɛ́ kɛ̃ ń swɛ̃̀a. \m \v 17 Gbasa à bè: \q1 Mɛ́ ń durun kↄ̃n ń taarinↄ yã da dↄro. \m \v 18 Lán à ń durun kɛ̃̀ńnɛ nà, sa'ona ń yãnzi zɛ́ vĩ dↄro. \s1 Wà sↄ̃ Ludazi \p \v 19 Beee yãnzi ma gbɛ̃nↄ, kↄ̃n Yesu aru gbãaao wá gɛ̃na Ludakukiin zɛ́ vĩ kↄ̃n swɛ̃̀o kpaɛna, \v 20 zaakɛ à wɛ̃̀ndi zɛ́ dufu bↄ̀we a mɛ̀ gãzĩ à gɛ̃̀wao lábure kpɛɛ. \v 21 Lán wá sa'ori ìsi vĩ nà Luda uakũri ũ, \v 22 wà sↄ̃ Ludazi kↄ̃n nↄ̀sɛo do kↄ̃n à náanɛkɛna seka saio kↄ̃n swɛ̃̀ kɛ̀ wà pìpi wà taari laasuu bↄ̀ à guuo kↄ̃n mɛ̀ kɛ̀ wà à zú ò kↄ̃n í wásawasao. \v 23 Wàgↄ̃ tãmaa kɛ̀ wa zɛo kũna gíngin, zaakɛ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀, bensↄ̃ à náanɛ vĩ. \v 24 Wà làakari dↄkↄ̃a, wà tɛ́ ká kↄ̃n yenzi kↄ̃n maakɛnao yã musu. \v 25 Wàton pã kpá wa kakↄ̃anazi lán gbɛ̃kenↄ è kɛ nàro. Wà lɛ́ dakↄ̃a, atɛ̃nsa lán á è Dii sugurↄↄ e kaa kĩi nà. \p \v 26 Tó wa yãpuraa mà wá dↄ̃̀, tó wá kpɛ́ wée durun kɛɛ gĩanzi, sa'ona kɛ̀ eé durun kɛ̃wa kuu dↄro. \v 27 Pↄ́ kɛ̀ gↄ̃̀wee bé à dɛ wàgↄ̃ wɛ́ɛ dↄↄ yãkpaɛzi ũ kↄ̃n swɛ̃̀kɛ̃nguo kↄ̃n tɛ́ gbãaa kɛ̀ eé Luda ibɛɛnↄ kaatɛo. \v 28 Wè gbɛ̃ kɛ̀ gì Musa doka dazi dɛ à wɛ́ɛ gwana sai gↄ̃ↄn plaa ke aagↄ̃ sèedakɛna musu. \v 29 Tó gbɛ̃ kɛ̀sɛ pɛ̀ɛ Luda Nɛ́a, ben à kya kà Luda bà kuunańyo aru kɛ̀ à gbãsĩ bↄ̀agun, ben à Nini Gbɛ̃kɛkɛnnɛri sↄ̃̀sↄ̃, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ à wɛ́ɛtãmma égↄ̃ bíta dɛ beeela maamaa. \v 30 Zaakɛ wá yã kɛ̀kii òri dↄ̃ à bè, ámbe é gɛ̃ɛ boḿma, ámbe é fĩa bońnɛ. Wà bè dↄ, Dii é yãkpaɛ kɛ kↄ̃n a gbɛ̃nↄ. \v 31 Yã pãsĩmɛ, tó n lɛɛ n da Luda Wɛ̃̀ndide ↄzĩ. \p \v 32 À laasuu lɛ́ a kuuna yãaa. A wɛ́ɛkɛ̃na gbɛra a nawɛ̃a fↄ̃̀ a ↄsi bíta kana guu. \v 33 Zĩkenↄa wè a sↄ̃sↄ̃, wè wɛ́ɛ tãawa parii guu. Zĩkenↄa eè zɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ wèe wɛ́ɛ tãaḿma lán beee bànↄo. \v 34 A pisinanↄ wɛ̃nda dↄ̃̀. Kɛ̀ wà a pↄ́nↄ sìawa, a wezi kↄ̃n pↄnnaao, zaakɛ á dↄ̃ kɛ̀ a auziki maaa kɛ̀ eégↄ̃ kuu ai gurↄ píngi vĩ. \v 35 Beee yãnzi àton tó a wↄ́rↄngↄ kɛ̀ àre vĩare bíta kɛ̃awaro. \v 36 Séde àgↄ̃ mɛna vĩ, lɛ à pↄ́ kɛ̀ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀ e à pↄyezi kɛna gbɛra. \q1 \v 37 Zaakɛ à gↄ̃̀ fétemɛ, eé gì kɛro, \q1 kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ èe mↄↄ é pita. \q1 \v 38 Gbɛ̃ maaa égↄ̃ kuu ma náanɛ kɛ̀ èe kɛɛ yãnzi, \q1 mↄde tó à sↄ̀kpa kpɛɛ, ma pↄↄ égↄ̃ nnaro. \m \v 39 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è bↄru kpɛɛ aↄ̃ ń zĩnda kaatɛnↄn wa ũro. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ Luda náanɛ kɛ̀ aↄ̃ mìsina ènↄn wa ũ. \c 11 \s1 Gbɛ̃ káakunↄ ludanaanɛkɛna \p \v 1 Ludanaanɛkɛnan tãmaadↄnaa seka sai ũ, yã kɛ̀ wè wɛ́ɛ siàlɛro sina yãpuraa ũ. \v 2 Gbɛ̃ káakunↄ ludanaanɛkɛna bé à tò Luda ń sáabu kpà. \p \v 3 Wa ludanaanɛkɛna bé à tò wá dↄ̃ kɛ̀ à yã'ona bé à anduna kàɛ. Pↄ́ kɛ̀ wè wɛ́ɛ siàlɛroon à pↄ́ kɛ̀ wè wɛ́ɛ siàlɛ kɛ̀o. \p \v 4 Abila ludanaanɛkɛna bé à tò à sa'ona Ludaa maaa dɛ̀ Kaini pↄ́la. À ludanaanɛkɛna yãnzin Luda à sáabu kpàzi, à à dìɛ gbɛ̃ maaa ũ, ben à à gbaa sì. Baa kɛ̀ à gà, wá kpɛ́ wée à yã maa Luda náanɛ kɛ̀ à kɛ̀ pì yãnzi. \p \v 5 Ɛnↄku ludanaanɛkɛna bé à tò Luda à sɛ̀, lɛ àton garo yãnzi. Wèe à e dↄro, kɛ̀ Luda à sɛ̀ bↄna anduna guu yãnzi. Ai Luda gↄ̃ gá à sɛ́, à à sáabu kpà, à bè à yã kàare. \v 6 Gbɛ̃ke yã è ká Ludanɛ à náanɛkɛna sairo. Séde gbɛ̃ kɛ̀ èe sↄ̃ↄzi sí kɛ̀ à kuu bensↄ̃ è fĩa bo a kii wɛtɛrinↄnɛ. \p \v 7 Kɛ̀ Luda lɛ́ dà Nuua yã kɛ̀ wèe e yãroo musu, ben à Luda náanɛ kɛ̀, à à yã mà, à góro'itɛ kɛ̀, à a uadeenↄ mì sìo. À ludanaanɛkɛna bé à tò yã vɛ̃̀ɛ andunaa, bensↄ̃ Ludaa tò yã bↄ̀o nna a náanɛ kɛ̀ à kɛ̀ pì yãnzi. \p \v 8 Kɛ̀ Luda Ibraĩ sìsi lɛ à gá bùsu kɛ̀ é kpáa àgↄ̃ vĩi guu, ben Ibraĩ Luda náanɛ kɛ̀, à Luda yã pì mà. À bↄ̀ bɛ, baa kɛ̀ à guu kɛ̀ èe gaan pì dↄ̃ro. \v 9 À Luda náanɛ kɛ̀, ben à bɛɛ pɛ̀ɛ bisakutaa ũ bùsu kɛ̀ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀nɛ pì guu nibↄ ũ. Lɛmɛ dↄ Isaaku kↄ̃n Yakubuo, zaakɛ Luda lɛ́gbɛ̃na pì gↄ̃̀ ń pↄ́ ũmɛ. \v 10 Zaakɛ wɛ́tɛ kɛ̀ Ludaa kàɛ à bò à kãsãpɛɛnan Ibraĩ wɛ́ɛ dↄzi. \p \v 11 Sara ludanaanɛkɛna bé à tò à zɛ́ è à nↄ̀ sì, baa kɛ̀ pãaamɛ, bensↄ̃ à zi kũ̀, zaakɛ à dↄ̃ kɛ̀ Luda kɛ̀ lɛ́ gbɛ̃̀are náanɛ vĩ. \v 12 Baa kɛ̀ à zi kũ̀, gↄ̃gbɛ̃ mɛ̀n doo pì borii kɛ̀ pari lán sↄsↄnɛnↄ ke ísialɛ bùsu'ãatɛ̃ bà, weé fↄ̃ wà à lɛ́ dↄ̃ro. \p \v 13 Gbɛ̃ pìnↄ gàga ń píngi ń ludanaanɛkɛna guu, pↄ́ kɛ̀ à à lɛ́ gbɛ̃̀ńnɛnↄ ena sai. Aↄ̃ↄ è kãaa wà gbãakɛ kpàzi. Aↄ̃ bè, nibↄ kↄ̃n bↄ̀amↄnↄn ń ũ anduna guu kɛ̀. \v 14 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è o lɛɛnↄↄ e ↄdↄↄawe kɛ̀ wèe ń zĩnda bùsu nii dɛɛmɛ. \v 15 Tó bùsu kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀n bɛgɛn aↄ̃ↄe kɛɛ yã, lɛ aↄ̃ zɛ́ è aↄ̃ ɛ̀ara wà tà gwe. \v 16 Mↄde bùsu kɛ̀ maa dɛ beeelaan aↄ̃ↄe à nii dɛɛ, àmbe ludambɛ pↄ́ ũ. Beee yãnzi tó wà Luda sìsi ń Luda ũ, è kɛnɛ wíyã ũro, zaakɛ à wɛ́tɛdaa kàɛ ń pↄ́ ũ. \p \v 17-18 Kɛ̀ Luda Ibraĩ yↄ̃̀ à gwà, ben Ibraĩ Luda náanɛ kɛ̀, à Isaaku kpà sa'opↄ ũ. Luda lɛ́ gbɛ̃̀nɛ yã à bè, Isaaku boriinↄn weégae benɛ a boriinↄ ũ. Baa kↄ̃n beeeo à zɛ̀ kↄ̃n a nɛ́ mɛ̀n doo pì kpanao. \v 19 À sì kɛ̀ Luda gbãaa é fↄ̃ à gɛ̀nↄ fɛɛ bↄna gaan, ben à dɛ lándↄ̃ wà be à ɛ̀ara à Isaaku è bↄna gaan bà. \v 20 Isaaku Luda náanɛ kɛ̀, ben à sa'olɛ kɛ̀ Yakubu kↄ̃n Isauonɛ. \v 21 Kɛ̀ Yakubu kú gaa lɛ́zĩ, ben à Luda náanɛ kɛ̀, à sa'olɛ kɛ̀ Yusufu nɛ́nↄnɛ, ben à gbãa è a gòa à dↄnzi kɛ̀. \v 22 Kɛ̀ Yusufu kà gana, ben à Luda náanɛ kɛ̀, à Isarailinↄ bↄna Igipiti yã ò kↄ̃n lán aↄ̃é kɛ kↄ̃n à gɛ̀wao nà. \p \v 23 Musa de kↄ̃n à dao Luda náanɛ kɛ̀, ben aↄ̃ à ùtɛ ai mↄ aagↄ̃ à ina gbɛra, kɛ̀ aↄ̃ↄ è à àisi maa yãnzi. Aↄ̃ↄe vĩa kɛ doka kɛ̀ Fili'auna dìɛnɛro. \v 24 Kɛ̀ Musa bíta kũ̀, ben à Luda náanɛ kɛ̀, à gìzi wà à sísi Fili'auna nɛ́nↄgbɛ̃ nɛ́ ũ. \v 25 À sì wà wɛ́ɛ tãawa kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ dɛ kuuna kↄ̃n pↄnnaao durun guu gurↄ plaaala. \v 26 À dìɛ kɛ̀ wí kɛ̀ wè daḿma Kirisi yãnzi dɛ Igipiti auzikila, zaakɛ ziaa zĩ láadan à wɛ́ɛ kúa. \v 27 À ludanaanɛkɛna bé à tò à bↄ̀ Igipiti, èe vĩa kɛ Fili'auna pↄfɛ̃nɛro, à zɛ̀ gíngin lándↄ̃ à Luda kɛ̀ wè e kↄ̃n wɛ́ɛoroo è bà. \v 28 À ludanaanɛkɛna bé à tò à Banla zĩbaa dìɛ kↄ̃n aru mámana kpɛɛlɛ gũ̀ao, lɛ malaika gbɛ̃dɛdɛri tón ↄ kɛ ń daudunↄaro yãnzi. \v 29 Isarailinↄ Luda náanɛ kɛ̀, aↄ̃ bikũ̀ Isia Tɛ̃aaa lán tↄↄtɛ kori bà. Kɛ̀ Igipitinↄ yↄ̃̀a lɛ, ben í dàńla. \v 30 Isarailinↄ Luda náanɛ kɛ̀, aↄ̃ táa ò wà lìga Yɛrikozi ai gurↄ swɛɛplaa, ben à bĩi kwɛ̀. \v 31 Kaarua Rahabu Luda náanɛ kɛ̀, à gu'asiigwarinↄ dìɛ à ń gwá maamaa, ben èe kaatɛ kↄ̃n ludayãdarisainↄoro. \p \v 32 Mɛ́ be dia dↄↄ? Mɛ́ zɛ́ e mà Gidiↄn yã oro ke Baraki ke Samusĩ ke Yɛfɛta ke Dauda ke Samuɛli ke annabinↄ. \v 33 Aↄ̃ Luda náanɛ kɛ̀, ben aↄ̃ zĩ̀ blè kínanↄa, aↄ̃ yã gↄ̃̀gↄ̃ gbɛ̃nↄnɛ a zɛ́a, aↄ̃ lɛ́ kɛ̀ Ludaa gbɛ̃̀ńnɛ gbɛ̀ è, aↄ̃ músunↄ lɛ́ nàkↄ̃a, \v 34 aↄ̃ tɛ́ pãsĩ dɛ̀, aↄ̃ bↄ̀ fɛ̃ɛdaa lɛ́zĩ, aↄ̃ gbãaa è ń gbãasaikɛɛ guu, aↄ̃ pãsĩ kũ̀ zĩ̀ guu, aↄ̃ pɛ̀ bori pãnde zĩ̀kpɛɛnↄa, \v 35 aↄ̃ nↄgbɛ̃nↄ nɛ́ gɛ̀nↄ fɛ̀ɛ bↄna gaan aↄ̃ↄ kpàḿma. Wà mɛ̀ ↄ̃̀ ń gbɛ̃kenↄa, ben aↄ̃ gìzi wà ń gbarɛ, lɛ wà fɛɛ bↄna gaan wà bↄ maa yãnzi. \v 36 Wà ń gbɛ̃kenↄ fabò, wà ń gbɛ̃ kↄ̃n flã̀o. Wà mↄ̀ kà ń gbɛ̃kenↄa, wà ń ká kpɛ́siaan. \v 37 Wà ń pápa gbɛ̀o wà ń dɛ́dɛ, wà ń zↄ̃kↄ̃rɛ plaa kↄ̃n sagasigio, wà ń dɛ́dɛ kↄ̃n fɛ̃ɛdaao. Aↄ̃ táa ò sã báa kↄ̃n blè báao dana. Aↄ̃ gↄ̃̀ kori, wà wɛ́ɛ tã̀ḿma, wà ĩa dàḿma. \v 38 Anduna kuuna e kↄ̃ síńyoro. Aↄ̃ likↄ̃aa zↄ̃̀ sɛ̃̀n kↄ̃n kpiii musunↄ, aↄ̃ↄ kú gbɛ̀wɛɛnↄ kↄ̃n kokotɛ̃wɛɛnↄ guu. \v 39 Baa kɛ̀ Luda gbɛ̃ pìnↄ sáabu kpà ń píngi a náanɛ kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ yãnzi, aↄ̃ↄe pↄ́ kɛ̀ à à lɛ́ gbɛ̃̀ńnɛ ero, \v 40 Luda gĩakɛ à dìɛ, wà gwena maaa e dɛ ń pↄ́laa, lɛ aↄ̃tongↄ̃ papana wa sairo. \c 12 \s1 Luda a gbɛ̃nↄ totona \p \v 1 Beee yãnzi wapinↄ se, lán sèedadeenↄↄ diwazi nà lɛ, wà ↄ kpá pↄ́ kɛ̀ è kpáweenↄzi kↄ̃n durun kɛ̀ è wa kakũn aagao píngi, wà bàkpakↄ̃sↄ̃na kɛ̀ Ludaa dìɛwe lɛ́ kↄ̃n mɛnao. \v 2 Wà wɛ́ɛ pɛ́ Yesua kɛ̀ bↄ̀ kↄ̃n wa ludanaanɛkɛna zɛ́o bensↄ̃ à zɛ́ pì kɛ̀ papana. À gana lía fↄ̃̀, èe à wíyã daro pↄnnaa kɛ̀ diɛnanɛ ena yãnzi, ben à gàa à vɛ̃̀ɛ Luda kíblekita ↄplazi. \v 3 À laasuu lɛ́ à yãa, lán à mɛna fↄ̃̀ kↄ̃n durunkɛri kɛ̀ aↄ̃ íbɛtɛ beee taka kpàonↄo, lɛ àton kpasa a kã garo yãnzi. \v 4 Zaakɛ a ↄsikana kↄ̃n durun-o guu, ée zɛ a gi ai a gaa a gaoro. \v 5 Nↄ̀sɛyĩikũyã kɛ̀ wà òare lán nɛ́nↄ bà sã̀agun yↄ́? Wà bè: \q1 Ma nɛ́, tó Dii e n totoo, ǹton diɛ pãro. \q1 Tó à kpã̀kɛ̃nzi, ǹton tó n kã garo. \q1 \v 6 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ Dii yezin è toto, \q1 è wɛ́ɛ tã gbɛ̃ kɛ̀ à sì a nɛ́ ũua. \m \v 7 À wɛ́ɛtãmma diɛ totona ũ. Luda bé èe beee kɛare, kɛ̀ à nɛ́nↄn a ũ yãnzi. Nɛ́ kee kuu kɛ̀ à de gí à à totoziↄ́? \v 8 Tó èe a toto lán a nɛ́ kpaaanↄ bàro, ɛ̃ndɛ̃ à nɛ́nↄn a ũro, gitasↄtↄnɛnↄn a ũ. \v 9 Wá denↄ vĩ anduna kɛ̀ aↄ̃ wa toto, ben wa ń yã mà. Lán à dɛ lɛ nà, wà mì siɛ wa ninii Denɛ dɛ beeela wàgↄ̃ kuu. \v 10 Wa denↄ wa toto gurↄplaapↄ ũ aↄ̃ ↄ̃ndↄ̃ lɛ́n. Luda è wa toto wa kaarana yãnzimɛ, lɛ wa kuuna e àgↄ̃ adona lán à bà. \v 11 Totona kee pↄnnaa vĩ a gurↄaↄro, sé pↄsiaa, mↄde gbɛ̃ kɛ̀ totona pì ń kɛ́kɛnↄ è à gbɛ̀ e zãa bↄna maa kↄ̃n aafiao ũ. \p \v 12 Beee yãnzi à a ↄↄ kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀ dↄazinↄ kↄ̃n a gbá kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀ teeenↄ gba gbãaa, \v 13 à zɛ́ sɛ́ súusu, lɛ amↄa kɛ̀ ée tↄ̃ↄtɛɛnↄ tón kↄ̃̀ↄ kũro, aↄ̃ gↄ̃ kↄ̃n aafiao. \p \v 14 À wɛtɛ àgↄ̃ nna kↄ̃n baade píngio, a kuuna gↄ̃ adona, zaakɛ tó gbɛ̃ kuuna adonaro, eé Dii ero. \v 15 À làakari kɛ, a gbɛ̃ke tón kora Luda gbɛ̃kɛkɛnnɛnazi à gↄ̃ fĩndio'a ũ a tɛ́, à ĩa da gbɛ̃nↄa pari à ń yakaro. \v 16 A gbɛ̃ke tóngↄ̃ dɛ pãpãkɛri ke ludayãdarisai ũ lán Isau bàro. À a daudukɛzɛ yà pↄ́ gɛ̃̀n do blena yãnzi. \v 17 Á dↄ̃ kɛ̀ à sa'olɛ wɛ̀tɛ a dea zãa, ben Luda gìnɛ. Baa kɛ̀ à wɛ̀tɛ kↄ̃n wɛ́ɛ'io, èe zɛ́ e à yã kɛ̀ à kɛ̀ liɛro. \s1 Luda bà kuunańyo zi kↄ̃n à dufuo \p \v 18 Èe kɛ Sinai kpiii kɛ̀ weé fↄ̃ wà ↄ kɛan a sↄ̃ziro, kɛ̀ èe tɛ́ kũu à gusiaa vĩ kↄ̃n gu bùgubuguo kↄ̃n zàga'ĩao \v 19 kↄ̃n kãkãki'ↄo kↄ̃n Luda kòto gbãaao. Kɛ̀ Isarailinↄ kòto pì mà, aↄ̃ agbaa kpànɛ wà bè àton yãke ońnɛ dↄro, \v 20 zaakɛ aↄ̃é yã kɛ̀ à dìɛńnɛ kɛ̀kii fↄ̃ro à bè: Baa pↄ́kãdee bé à nà kpiii pìa, wà pápa gbɛ̀o wà dɛ. \v 21 Luda pitana pì nɛ́ vĩa yãmɛ maamaa ai Musa bè, vĩa a kũ, ée lugalugaa. \p \v 22 Mↄde a sↄ̃ Zayↄn kpiiizi kↄ̃n Luda Wɛ̃̀ndide wɛ́tɛ Yerusalɛmu kɛ̀ kú musuo kↄ̃n à malaika pariparii kɛ̀ aↄ̃ kakↄ̃ana gweenↄ \v 23 kↄ̃n daudu kɛ̀ aↄ̃ tↄ́ kɛ̃na gweenↄ kakↄ̃anao kↄ̃n Luda kɛ̀ dɛ gbɛ̃ sãnda píngi yãkpaɛkɛri ũuo kↄ̃n gɛ̀wãa gbɛ̃ maaa kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀ papananↄ \v 24 kↄ̃n Yesu kɛ̀ dɛ Luda bà kuunańyo dufu yãkɛkɛri ũuo kↄ̃n à aru fãfãna kɛ̀ èe yã maaa oo dɛ Abila pↄ́laao. \p \v 25 À làakari kɛ àton gí yã'ori pì yã maziro. Lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gì Luda lɛ́damma mazi tↄↄtɛ kɛ̀nↄↄ e bↄro nà, wapinↄ se, lán Ludaa e lɛ́ daawa zaa musu, tó wa kpɛɛ lìnɛ, weé wa pↄ́ o dↄↄ́? \v 26 À kòto tↄↄtɛ lùgaluga yã, ben à lɛ́ gbɛ̃̀ à bè, é guu lugaluga gɛ̃̀n do dↄ, èe kɛ tↄↄtɛ adonlo, kↄ̃n musuomɛ sa. \v 27 Kɛ̀ à bè, gɛ̃̀n do dↄ, beee e beewe Luda pↄ́kɛna kɛ̀ eé lugalugaa pìnↄ é gɛ̃ zɛ́lamɛ, lɛ pↄ́ kɛ̀ è lugaroonↄ e àgↄ̃ kuu. \v 28 Beee yãnzi lán wée kpata kɛ̀ è nigãroo blee nà, wà Luda sáabu kpá, wàgↄ̃ dↄnzi kɛɛnɛ lán à yezi nà, wàgↄ̃ mì siɛɛnɛ vĩakɛnanɛ guu. \v 29 Zaakɛ wa Luda nɛ́ tɛ́ kɛ̀ è kũḿmamɛ. \c 13 \s1 Lɛ́dammana \p \v 1 À wɛ́ɛ tã àgↄ̃ gbɛ̃kɛɛ vĩ kↄ̃o. \v 2 À làakari dↄ nibↄyaarikɛnaa, zaakɛ lɛn gbɛ̃kenↄ malaikanↄ yàari kɛ̀ dↄ̃na sai lɛ. \v 3 À tó gbɛ̃ kɛ̀ wà ń ká kpɛ́siaa guunↄ yã dↄagu lán á kúńyo kpɛ́siaan bà, kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ wèe wɛ́ɛ tãaḿmanↄ, lán ámbe wèe wɛ́ɛ tãaawa bà. \v 4 Baade gae nↄsɛna da yã bɛ̀ɛdee ũ. Aↄ̃ton ń daɛkii gbãsĩ kpáro, zaakɛ Luda é yãkpaɛ kɛ kↄ̃n zinakɛrinↄ kↄ̃n pãpãkɛrinↄo. \v 5 Yena ↄↄzi tón dↄare aɛro. À zɛ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ á vĩio, zaakɛ Luda bè: \q1 Mɛ́ n tónlo, \q1 mɛ́ pã kpanzi zikiro. \m \v 6 Beee yãnzi weè kùgbãaa kɛ wà be: \q1 Diin ma dↄnlɛri ũ, \q1 vĩa é ma kũro. \q1 Bↄ́n gbɛ̃ntee é fↄ̃ à kɛmɛɛ? \s1 Sa yãpura ona \p \v 7 À tó a dↄn'aɛdee kɛ̀ aↄ̃ Luda yã òareenↄ yã dↄagu. À ń kuuna tàasi kɛ ai à lɛ́a à Luda náanɛ kɛ lán ń bà. \v 8 Yesu Kirisi dↄ̃nkↄ̃ gĩa kↄ̃n gbã̀ao ai gurↄ píngi. \v 9 Àton tó wà a sãsã kↄ̃n yã nibↄ pari dannɛnanↄoro. À maa wa swɛ̃̀gbãaa e Luda gbɛ̃kɛɛ guu, èe kɛ sa'opↄble yã kɛ̀ è àre ke kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ zɛ̀onↄnɛronlo. \v 10 Bisakuta sa'orinↄ zɛ́ vĩ wà sa'okii kɛ̀ wá vĩ pↄ́blee blero. \v 11 Sa'oriki è gɛ̃ Ludakukiin kↄ̃n tubↄ aruo durunnↄ kɛ̃nnɛna yãnzi, ben wè à gɛ̀ kpata bùra kpɛɛ. \v 12 Beee yãnzi Yesu gà wɛ́tɛ kpɛɛ se, à gbãsĩ bↄ̀ gbɛ̃nↄn kↄ̃n a zĩnda aruo. \v 13 Wà bↄ wà gá à kiia bùra kpɛɛ, wí wa kũo se. \v 14 Zaakɛ wá wɛ́tɛ kɛ̀ eégↄ̃ kuu vĩ kɛ̀ro, wɛ́tɛ kɛ̀ èe mↄↄn wa wɛ́ɛ dↄzi. \v 15 Beee yãnzi wàgↄ̃ Luda sáabu kpá yãana sai Yesu gãzĩ wa sa'ona ũ. Gbaa kɛ̀ à sìsirinↄ è mↄ́on gwe. \v 16 À làakari dↄ maakɛna kↄ̃n kↄ̃gbɛ̃kɛnaoa. Sa beee taka ona bé è ká Ludanɛ. \v 17 À a dↄn'aɛdeenↄ yã ma à mì siɛńnɛ, lɛ aↄ̃ e wà zĩi kɛ kↄ̃n pↄnnaao, zaakɛ aↄ̃ↄ dɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃é ń zĩ yã tↄ̃kɛ̃ Ludanɛnↄ ũ. Tó aↄ̃ↄe zĩi kɛɛ kↄ̃n lɛ́suuo, eé àre kɛarero. \s1 Lɛ́zammana \p \v 18 À adua kɛwe. Yãkee e wa swɛ̃̀ vĩro, weègↄ̃ yezi wàgↄ̃ kú wa dↄ̀rↄa yã píngi guu. \v 19 Má wɛ́ɛ kɛawa à adua kɛmɛ, atɛ̃nsa mà e mà mↄ́ a kiia kpakpaa. \p \v 20 Luda Aafiade kɛ̀ wa Dii Yesu fɛ̀ɛ bↄna gaan sãdãriki ũ a bà kuunawao gurↄ píngi aru gãzĩ, \v 21 à a kɛkɛ kↄ̃n maa píngio, lɛ à à pↄyezi kɛ à yã kɛ̀ kànɛ kɛ wa guu Yesu Kirisi gãzĩ. Àmbe à gakui vĩ gurↄ píngi, aami. \p \v 22 Ma gbɛ̃nↄ, ma wɛ́ɛ kɛ̀awa àgↄ̃ lɛ́damma yã pì kũna kↄ̃n mɛnao, zaakɛ takada kɛ̀ má kɛ̃̀aree bítaro. \v 23 Àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ wà wa gbɛ̃ndo Timↄti gbàrɛ. Tó à kà kɛ̀ tia, wé mↄ́ a gwa lɛdo. \v 24 À ì kpá a dↄn'aɛdeenↄa ń píngi kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ píngi. Itali bùsudeenↄ ì kpàawa. \v 25 Luda gbɛ̃kɛɛ kɛare a píngi.