\id EST Esther in Bokobaru, Ross Jones \h ƐSITA \toc1 ƐSITA \toc2 ƐSITA \mt1 ƐSITA \c 1 \s1 Kí Asueru naↄ̃ Vasati bↄna kpatan \p \v 1 Kí Asueru gurↄ à kí blè bùsu mɛ̀n baswɛɛdo awɛɛswɛɛplaaanↄa sɛna zaa India bùsun ai à gàa pɛ́ Etiopia bùsua. \v 2 Vɛ̃ɛna à bɛ zaa Susa wɛ́tɛdaan \v 3 à kíblena wɛ̃̀ aagↄ̃dee guu à gbãadeenↄ kↄ̃n a ìbanↄ kàkↄ̃a ń píngi zĩbaa pↄ́bleea. Pɛsia kↄ̃n Midião bùsu zĩ̀kari bàdeenↄↄ kú gwe kↄ̃n gbɛ̃ bɛ̀ɛdeenↄ kↄ̃n bùsu gbãadeenↄo. \v 4 À a kpata auziki bítanↄ kↄ̃n a bítakɛ gakuio ↄ̀dↄańnɛ ai mↄ swɛɛdo. \v 5 Kɛ̀ gurↄ beeenↄ pàpa, à zĩbaa pↄ́blee kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Susanↄnɛ, kínɛnↄ kↄ̃n talakanↄ ń píngi. Wà zĩbaa pↄ́ blè ai gurↄ swɛɛplaa à bɛ ua líkpɛn. \v 6 Wà bisa pura kↄ̃n à búguo dↄ̀dↄ kondogi tãnganↄa kↄ̃n bà puraanↄ kↄ̃n bà gaarura'ideenↄ, ben wà lògo kpɛ́ wesagba kɛ̀ wà bò kↄ̃n gbɛ̀punↄa. Vura kↄ̃n kondogi daɛbↄnↄ kaɛna gusararaa kɛ̀ wà kɛ̀ kↄ̃n gbɛ̀puo kↄ̃n gbɛ̀tɛ̃o kↄ̃n gbɛ̀ siaao kↄ̃n gbɛ̀ búguoa. \v 7 Wà wɛ̃ɛ dↄ̀ńnɛ gwe kↄ̃n vura ímibↄnↄ. Ímibↄ pìnↄ bori doodo píngimɛ. Kína wɛ̃ɛ pì kpàḿma à gɛ̃̀ ↄla. \v 8 Kína dìɛ kɛ̀ wàton gí wɛ̃mirinↄnɛro. À bè a bɛgwarinↄnɛ aↄ̃ wɛ̃ kpá baadea lán à yezi nà. \p \v 9 Kí Asueru naↄ̃ Vasati zĩbaa pↄ́blee kɛ̀ nↄgbɛ̃nↄnɛ kíbɛ dↄ. \v 10 À gurↄ swɛɛplaadee zĩ kína pↄↄ kɛ̀ nna wɛ̃ɛa, ben à bè a dogari gↄ̃ↄn swɛɛplaaa kɛ̀ wà ń fɛ̀ɛ kɛ̀nↄnɛ: Mɛuma, Bizita, Abona, Bigita, Abagata, Zeta kↄ̃n Kakasao \v 11 aↄ̃ mↄ́are kↄ̃n a naↄ̃ Vasatio kↄ̃n à kí naↄ̃ fùrao kuna, lɛ à à maakɛɛ ↄdↄa gbɛ̃nↄnɛ kↄ̃n gbãadeenↄ, zaakɛ nↄgbɛ̃ pì nɛ́ nↄↄmɛ. \v 12 Kɛ̀ kína dogari pìnↄ yã pì ò à naↄ̃nɛ, à gì mↄ́zi, ben kína pɛ̃tɛ̃ kɛ̀ à fɛ̃̀zi maamaa. \v 13 Kína yã pì ò wɛ́ɛzɛ̃ri sↄsↄnɛyãdↄ̃rinↄnɛ, zaakɛ ègↄ̃ yã píngi gbekaa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ bùsu doka dↄ̃ↄnↄamɛ. \v 14 Pɛsia kↄ̃n Midião gbãadee kɛ̀ aↄ̃ègↄ̃ kú à saɛ gↄ̃ↄn swɛɛplaaanↄ tↄ́n yɛ̀: Kasena, Seta, Adamata, Tasisi, Mɛrɛsi, Masena kↄ̃n Mɛmukão. Aↄ̃mbe à kpàasinↄ ũ. À kpata gbãadeenↄn gwe. \v 15 À bèńnɛ: Ma a dogarinↄ zĩ̀ ma naↄ̃ Vasatia kↄ̃n yão, ben à gì mazi. Wé kɛo diamɛ? Doka bè diamɛ? \v 16 Ben Mɛmukã bè kínanɛ kↄ̃n gbãadee pìnↄ: Kí, ḿbe n naↄ̃ Vasati taari kɛ̀nnɛ ndoro, à taari kɛ̀ gbãadeenↄnɛ kↄ̃n n bùsu gbɛ̃ sãnda píngio. \v 17 Yã kɛ̀ n naↄ̃ pì kɛ̀ é dagula, nↄgbɛ̃ píngi é ma aↄ̃é kya ká ń zãnↄn wà be: Kí Asueru bè wà a naↄ̃ Vasati sísiare, ben à gì mↄ́zi. \v 18 Pɛsia kↄ̃n Midião bùsu gbãadeenↄ nↄↄ kɛ̀ aↄ̃ n naↄ̃ yã pì mànↄ égae yã sí ń zãnↄla tia. Lɛ́'ɛ'ɛna kↄ̃a kↄ̃n zↄkao é kɛ bíta. \v 19 Kí, tó à kɛ̀nnɛ, ǹ yã diɛ Vasatinɛ àton wɛ́ɛ sinlɛ dↄro, ǹ nↄgbɛ̃ kɛ̀ dɛàla kpá kpatan à gɛ̃ɛ ũ. Weé yã pì kɛ̃ Pɛsia kↄ̃n Midião doka kɛ̀ wè gbororo takada guu. \v 20 Tó wà yã kɛ̀ ń dìɛ kpàakpa kɛ̀ n bùsu bíta guu píngi, nↄgbɛ̃nↄ é bɛ̀ɛ lí ń zãnↄnɛ, nↄ gbãadeenↄ kↄ̃n nɛ́nↄkparɛnↄ ń píngi. \v 21 Yã pì kà kínanɛ kↄ̃n gbãadeenↄ ń píngi, ben à kɛ̀ lán Mɛmukã ònɛ nà. \v 22 Ben à lɛ́kpãsã kɛ̀ bùsu kɛ̀ èe kí bleeḿmanↄnɛ píngi, bùsu kↄ̃n bùsuo kↄ̃n à lákɛ̃na boriio, bori kↄ̃n boriio baade kↄ̃n a boriyão. À bè gↄ̃gbɛ̃ bé eégↄ̃ gbãaa blee a ua guu, à boriyãn wàgae o ua pì guu. \c 2 \s1 Ɛsita gↄ̃na kína naↄ̃ ũ \p \v 1 Yã beeenↄ gbɛra kɛ̀ kí Asueru pↄↄ wèrea, yã kɛ̀ Vasati kɛ̀nɛ kↄ̃n yã kɛ̀ à dìɛ à yã musuo e sãnlo. \v 2 Ben kína ìbanↄ bènɛ: Kí, ǹ tó wà nↄkparɛ maaanↄ wɛtɛnnɛ. \v 3 Ǹ gbɛ̃nsinↄ diɛ n bùsunↄ guu píngi aↄ̃ nↄkparɛ maaanↄ kakↄ̃a aↄ̃ mↄ́ wà ká n nↄgbɛ̃nↄla Susa kɛ̀. N nↄgbɛ̃nↄ gwàri Egai kɛ̀ wà à fɛ̀ɛ kɛ̀ é ń gwa kↄ̃n n nↄↄnↄ, weé ń kɛkɛ kↄ̃n nↄmaablebↄnↄ wásawasa. \v 4 Nↄgbɛ̃ kɛ̀ kɛ̀nnɛɛ é gↄ̃ n naↄ̃ ũ Vasati gɛ̃ɛ ũ. Yã pì kɛ̀ kínanɛ nna, ben à zɛ̀o lɛ. \p \v 5 Yuda kee kú Susa Bɛyãmi boriimɛ, à tↄ́n Mↄdekai, Yairi nɛ́mɛ. Simɛi kↄ̃n Kisio kú à dezinↄ tɛ́. \v 6 À kú zĩ̀zↄ kɛ̀ Babilↄnu kí Nɛbukanɛza ń kũkũ Yerusalɛmu kↄ̃n Yudanↄ kí Yɛkↄniao à tàńyonↄ tɛ́. \v 7 Èe a desɛ̃ nɛ́ Adasa kɛ̀ wè benɛ dↄ Ɛsita gwaa, zaakɛ à de kↄ̃n à dao kuuro. Nↄkparɛ pì kakana maa bensↄ̃ à maa. Kɛ̀ à de kↄ̃n à dao gà, Mↄdekai à sɛ̀ a nɛ́ ũ. \v 8 Kɛ̀ wà yã kɛ̀ kína dìɛ pì mà, ben wà gàa kↄ̃n nↄkparɛnↄ paripari Susa wà ń ná Egainɛ a ↄzĩ. Ben wà Ɛsita sɛ̀ wà gàao kíbɛ kína nↄgbɛ̃nↄ gwàri pìnɛ. \v 9 Nↄkparɛ pì kɛ̀nɛ maa, ben à gbɛ̃kɛɛ kɛ̀nɛ à bè wà à kɛkɛ kↄ̃n nↄmaablebↄnↄ wásawasa gↄ̃ↄ, wà pↄ́ble maaa kpáa. À kíbɛ nↄkparɛ kɛ̀ à sɛ̀ gↄ̃ↄn swɛɛplaaanↄ kpàa, ben à kpɛ́ maaa kpàa kína nↄgbɛ̃nↄ bɛ. \v 10 Ɛsita e a borii ke a bɛ bùsu o gbɛ̃kenɛro, zaakɛ Mↄdekai bènɛ àton tó gbɛ̃kee dↄ̃ro. \v 11 Lán guu e dↄↄ nà Mↄdekai ègↄ̃ kína nↄgbɛ̃nↄ bɛ gãalɛ zɛ́ sↄ, lɛ à e àgↄ̃ Ɛsita kuuna dↄ̃ kↄ̃n yã kɛ̀ èe à leeo. \p \v 12 Ai nↄkparɛnↄ zɛ́ e wàgↄ̃ gá i kↄ̃n kí Asueruo, séto aↄ̃ yã kɛ̀ wà dìɛńnɛ kɛ gĩa ai mↄ kuri awɛɛplaa. Wègↄ̃ nↄ́si kɛ̀ wà kɛ̀ kↄ̃n lí'ↄ gũ nnannaao kɛɛḿma ai mↄ swɛɛdo, ben wègↄ̃ ń kɛkɛɛ kↄ̃n tuaenↄ kↄ̃n nↄgbɛ̃ mɛ̀kɛkɛbↄnↄ ai mↄ swɛɛdo. \v 13 Nↄkparɛ kɛ̀ kína bè ina kàa, kí naↄ̃nↄ bɛ pↄ́ kɛ̀ à gbèka píngi wè kpáa à gáomɛ. \v 14 È gá uusiɛ à su kí naↄ̃nↄ bɛ kↄngↄ gwàri kɛ̀ wè benɛ Sasagaza kɛ̀ wà à fɛ̀ɛ kɛ̀ fáandi. Àmbe è ↄ liga kí nↄ yìgisai pìnↄzi. È e à ɛara à gá kína kiia dↄro, séto à yã kà kína pìnɛ à à sìsi dↄ baasiro. \v 15 Kɛ̀ ina kà Abiaili nɛ́ Ɛsita kɛ̀ à desɛ̃ Mↄdekai à sɛ̀ nɛ́ ũu pìa, èe pↄ́ke gbekaro, séde pↄ́ kɛ̀ kína nↄgbɛ̃nↄ gwàri Egai pì ònɛ baasiro. Ɛsita yã kà gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ wɛ́ɛ sìàlɛnↄnɛ ń píngi. \v 16 Kína kíblena wɛ̃̀ swɛɛplaadee guu wà gàao à bɛ mↄ kuride Tɛbɛ guu. \v 17 Kína ye Ɛsitazi dɛ a nↄ kpaaanↄla ń píngi. À yã kànɛ, à kɛ̀nɛ maa dɛ nↄkparɛ kpaaanↄla ń píngi, ben à kí naↄ̃ fùra kùnɛ à à dìɛ a nↄ Vasati gɛ̃ɛ ũ. \v 18 Ben kína pì zĩbaa pↄ́blee kɛ̀ à gbãadeenↄ kↄ̃n a ìbanↄ kàkↄ̃a Ɛsita sɛna yã musu. À dìɛ kɛ̀ wà zĩbaa bíta kɛ, ben wà à kpàakpa kɛ̀ bùsu kↄ̃n bùsuo, ben à gba dà gbɛ̃nↄnɛ à gɛ̃̀ ↄla. \s1 Mↄdekai kↄ̃n Amanao \p \v 19 Nↄkparɛnↄ kakↄ̃ana gɛ̃̀n plaadee Mↄdekai vɛ̃ɛna kíbɛ gãnu guu. \v 20 Ɛsita e a bɛ bùsu ke a boriyã o gbɛ̃kee màro lán Mↄdekai ònɛ nà. À tɛ̀ Mↄdekai yãzi lán ègↄ̃ kɛɛ nà zaa gurↄↄ kɛ̀ èe à gwaa. \v 21 Kɛ̀ Mↄdekai vɛ̃ɛna kíbɛ gãnu guu lɛ, kí Asueru dogari zɛ́dãkpari gↄ̃ↄn plaaanↄ pↄↄ fɛ̃̀ kínazi, ben aↄ̃ lɛ́ kpàkↄ̃sↄ̃zi wà à dɛ. Aↄ̃ tↄ́n yɛ̀: Bigitana kↄ̃n Tɛrɛsio. \v 22 Kɛ̀ Mↄdekai yã pì kpãi mà, à ò kína naↄ̃ Ɛsitanɛ, ben Ɛsita ò kínanɛ kↄ̃n Mↄdekai tↄ́o. \v 23 Wà yã pì gwàgwa wà è yãpuramɛ, ben wà gↄ̃ↄn plaaa pìnↄ lògo lía aↄ̃ gà. Wà yã pì kɛ̃̀ bùsu gĩayãkɛnanↄ takadan kína wáa. \c 3 \p \v 1 Yã beeenↄ gbɛra kí Asueru Amɛdata nɛ́ Amana, Agaga borii gwena kàara à à gbà gbãa, à vɛ̃ɛkii kɛ̀ dɛ a gbãade daanↄ píngi pↄ́laa kpàa. \v 2 Kína ìba kɛ̀ aↄ̃ↄ kú à bɛ gãnu guunↄ è daɛ ń puua wà mì siɛ Amananɛ lán kína dìɛ nà, mↄde Mↄdekai è daɛ a puua à mì siɛnɛro. \v 3 Ben kína ìba pìnↄ Mↄdekai là wà bè: À kɛ̀ dia nɛ́ɛ kína yã maroo? \v 4 Lán guu e dↄↄ nà aↄ̃ègↄ̃ oonɛ lɛ, mↄde è ń yã daro, à bè Yudan a ũ. Ben aↄ̃ↄ ò Amananɛ lɛ wà e wà dↄ̃ tó eé Mↄdekai yãkɛna pì fↄ̃. \v 5 Kɛ̀ Amana è Mↄdekai è daɛ a puua à mì siɛarero, ben à pↄ fɛ̃̀. \v 6 Kɛ̀ wà Mↄdekai borii ònɛ, à mɛ̀n do dɛna kɛ̀nɛ nɛ́ngo, ben èe zɛ́ wɛtɛɛ à Mↄdekai bori Yuda kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Asueru bùsu guunↄ kaatɛ ń píngi. \s1 Amana lɛ́kpakↄ̃sↄ̃na Yudanↄzi \p \v 7 Kí Asueru kíblena wɛ̃̀ kuri awɛɛplaadeen à mↄ káaku Nisã guu, Amana gbɛ̀ kɛ̀ wè be purimu là, lɛ à mↄↄ kɛ̀ eé yã pì kɛa dↄ̃ kↄ̃n à gurↄↄo. Ben yãgbekana pì bↄ̀ mↄ kuri awɛɛplaaa kɛ̀ wè be Ada guu. \v 8 Ben Amana bè kí Asuerunɛ: Bori kee kuu à gbɛ̃nↄ fã̀akↄ̃a bori pãndenↄ tɛ́ n bùsu pariinↄ guu píngi. Aↄ̃ fɛɛakaarayãnↄ bↄ̀ doodo kↄ̃n bori kpaaanↄ pↄ́o, aↄ̃è n doka daro. Èe kↄ̃ sío ǹ ń tó tɛɛɛro. \v 9 Kí, tó à kɛ̀nnɛ nna, ǹ yã diɛ lɛ wà ń kaatɛ, mɛ́ kondogi tↄn wàa plaaa kpá n ↄↄ'utɛrinↄa aↄ̃ ká n auzikikaɛkiin. \v 10 Kína a tãnga sèedakɛbↄ bↄ̀ à kpà Amɛdata nɛ́ Amana, Agaga bori Yudanↄ zanguri pìa \v 11 à bè: Ǹ kɛ borii pìnɛ lán à kɛ̀nnɛ maa nà, ǹgↄ̃ kondogi pì kũna n pↄ́ ũ. \p \v 12 Mↄ káaku gurↄ kuri awɛɛ'aagↄ̃dee zĩ Amana kína takadakɛ̃rinↄ sìsi. Aↄ̃ yã kɛ̀ Amana dìɛ kína ìbanↄ kↄ̃n kína kɛ̀ aↄ̃ↄ kú bùsu kↄ̃n bùsuonↄ, bori kↄ̃n boriio gbãadeenↄnɛ dà takadan. Aↄ̃ↄ kɛ̃̀ bori kↄ̃n boriionɛ, baade kↄ̃n a yão, bùsu kↄ̃n bùsuo kↄ̃n à takadakɛ̃na boriio. Aↄ̃ↄ kɛ̃̀ kↄ̃n kí Asueru tↄ́o, ben aↄ̃ à sèeda kɛ̀ takada pìa kↄ̃n à tãngao. \v 13 Aↄ̃ takada pìnↄ nà zĩ̀rinↄnɛ ń ↄzĩ aↄ̃ ń gbáɛ kí bùsu parideenↄ guu. Takada pì guu wà bè wà Yudanↄ dɛdɛ wà ń kaatɛ wà ń borii bↄ, nɛ́ féte gbɛ̃nsi, gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n nↄgbɛ̃nↄ gurↄ doo guu, mↄ kuri awɛɛplaade Ada gurↄ kuri awɛɛ'aagↄ̃dee zĩ, wà ń pↄ́nↄ nakↄ̃a. \v 14 Weé yã kɛ̀ à dìɛ pì takada kpãsã bùsu kↄ̃n bùsuo píngi lɛ àgↄ̃ dɛ doka ũ, weé à kpàakpa kɛ bori pínginɛ lɛ aↄ̃gↄ̃ kú soru guu gurↄↄ pì zĩ. \v 15 Zĩ̀rinↄ wã̀ wà gàa gↄ̃ↄ yã kɛ̀ kína dìɛ pì yãnzi, ben wà à kpàakpa kɛ̀ Susa wɛ́tɛdaan. Kína kↄ̃n Amanao vɛ̃̀ɛ aↄ̃ↄe í sɛ́ɛ. Susadeenↄ sↄ̃ bídi kɛ̀ yã pìa. \c 4 \s1 Mↄdekai wɛ́ɛkɛna Ɛsitaa lɛ à lɛ́ da yãn \p \v 1 Kɛ̀ Mↄdekai yã kɛ̀ wà kɛ̀ pì mà, à a pↄ́kãsãanↄ gà à kɛ̃̀, ben à pↄsia utanↄ kùàla à túbu gbɛ̃̀ a mìa, ben èe lili oo wɛ́tɛ guu èe wɛ̃nda ↄ́ gbãaa dↄↄ. \v 2 À gàa ai kíbɛ gãalɛ, zaakɛ gbɛ̃ke è fↄ̃ à gɛ̃ kíbɛ gãnu guu kↄ̃n pↄsia utanↄ danaro. \v 3 Wà yã kɛ̀ kína dìɛ doka ũu pì kpàakpa kɛ̀ bùsu kↄ̃n bùsuo píngi, ben Yudanↄ nà ↄ́ↄdↄnaa maamaa baama píngi kↄ̃n lɛ́yinao. Aↄ̃ↄe wɛ́ɛ'i kwɛɛɛ aↄ̃ↄe sósobi ↄ́ↄ dↄↄ. Aↄ̃ gbɛ̃ paridee pↄsia utanↄ kùńla aↄ̃ túbu gbɛ̃̀ ń mìnↄa. \p \v 4 Kɛ̀ Ɛsita ìba nↄgbɛ̃nↄ kↄ̃n gↄ̃gbɛ̃nↄ mↄ̀ wà ònɛ, à nↄ̀sɛ yàka maamaa. À pↄ́kãsãanↄ kpã̀sã Mↄdekainɛ à da pↄsia utanↄ gbɛ̀n, mↄde èe we à sìro. \v 5 Ataka kɛ̀ wà à fɛ̀ɛ kɛ̀n dogari kɛ̀ kína dìɛ àgↄ̃ kú Ɛsita saɛ ũ. Ɛsita à sìsi à à zĩ̀ Mↄdekaia à gá à à lá: Bↄ́ yã bé à sù? Bↄ́yãnzin èe kɛɛ lɛzi? \v 6 Ataka bↄ̀ kíbɛ gãalɛ à Mↄdekai lè. \v 7 Mↄdekai yã kɛ̀ à à lee tↄ̃kɛ̃̀nɛ píngi, ben à kondogi kɛ̀ Amana bè é ká kína auzikikaɛkiin Yudanↄ dɛdɛna yãnzi lɛ́ ònɛ papana. \v 8 À yã kɛ̀ wà dìɛ Yudanↄ dɛdɛna yã musu kɛ̀ wà à kpàakpa kɛ̀ Susa takada kpàa dↄ lɛ à ↄdↄa Ɛsitanɛ à à bↄkↄ̃tɛ kɛnɛ. À bè à o Ɛsitanɛ à gá kína kiia à kúɛ kɛnɛ à wɛ́ɛ kɛa a gbɛ̃nↄ yã musu. \v 9 Ataka tà à yã kɛ̀ Mↄdekai ò tↄ̃kɛ̃̀ Ɛsitanɛ. \p \v 10 Ben Ɛsita bènɛ à gá à yã kɛ̀ o Mↄdekainɛ: \v 11 Kína ìbanↄ kↄ̃n a bùsu gbɛ̃nↄ dↄ̃ ń píngi kɛ̀ tó gↄ̃gbɛ̃ ke nↄgbɛ̃ sↄ̃̀ kínazi à kpɛ́ guu, tó èe à sísiro, doka kuu mɛ̀n domɛ. Wè adee dɛmɛ, tó èe kɛ kína a vura gò dↄ̀ adeea lɛ à e àgↄ̃ kuu baasiro. Mapi sↄ̃, à kà gurↄ baaakuri kɛ̀ wèe ma sísi mà gá kína kiiaro. \v 12 Kɛ̀ à gàa à Ɛsita yã pì tↄ̃kɛ̃̀ Mↄdekainɛ, \v 13 ben Mↄdekai ɛ̀ara à lɛ́kpãsã kɛ̀nɛ à bè: Ǹtongↄ̃ daa ḿbe nɛ́ bↄ ndo Yudanↄ tɛ́ n kuuna kíbɛ yãnziro. \v 14 Tó ń yĩtɛna gurↄↄ kɛ̀ taka guu, dↄnlɛ é bↄ gukea à Yudanↄ mì sí à ń bↄ. Mpi kↄ̃n n de bɛdeenↄ sↄ̃ é gaga. Tó gurↄↄ kɛ̀ taka yãnzin n gↄ̃ kína naↄ̃ ũzi, dé bé à dↄ̃ↄ? \v 15 Ben Ɛsita lɛ́kpãsã kɛ̀ Mↄdekainɛ à bè: \v 16 Ǹ gá ǹ Yuda kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Susanↄ kakↄ̃a ń píngi, à lɛ́ yi ma yã musu. Àton pↄ́ blero àton í miro gurↄ aagↄ̃ fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo. Mapi kↄ̃n ma ìbanↄ wé lɛ́ yi lɛ se. Beee gbɛra mɛ́ gá kína kiia, baa tó má gana zɛ́ vĩro. Tó mɛ́ gamɛ, mà ga. \v 17 Ben Mↄdekai tà à yã kɛ̀ Ɛsita ònɛ kɛ̀ píngi. \c 5 \s1 Ɛsita wɛ́ɛkɛna kínaa \p \v 1 À gurↄ aagↄ̃dee zĩ Ɛsita a kí naↄ̃ bisanↄ yì, ben à gàa à zɛ̀ kíbɛ ua guu kpɛ́ kɛ̀ à kún kpɛɛlɛa. Kína vɛ̃ɛna kíblekitaa kpɛ́ guu gwe, à aɛ dↄna kpɛɛlɛa. \v 2 Kɛ̀ à a naↄ̃ Ɛsita è zɛna kpɛɛlɛa, à pↄↄ kɛ̀a nna, ben à a vura gò kɛ̀ à kũna dↄ̀a. Ɛsita sↄ̃̀zi, à ↄ zↄ̃̀ à gò pì lɛ́a. \v 3 Kína à là à bè: Ɛsita, bↄ́ ń yezi? Bↄ́n nɛ́ɛ gbekaamaa? Baa ma kpata kpadoomɛ mɛ́ kpámma. \v 4 À wèàla à bè: Kí, tó à kɛ̀nnɛ maa, ǹ Amana sísi pↄ́blee kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛnnɛɛa gbã̀a. \v 5 Ben kína bè wà mↄ́ kↄ̃n Amanao gↄ̃ↄ, lɛ aↄ̃ gá wà yã kɛ̀ Ɛsita gbèka pì kɛ. Ben kína kↄ̃n Amanao gàa lɛ wà pↄ́blee kɛ̀ Ɛsita kɛ̀ńnɛ pì ble. \p \v 6 Kɛ̀ aↄ̃ↄe wɛ̃ɛ mii, kína Ɛsita là à bè: Bↄ́n nɛ́ɛ wɛ́ɛ kɛɛ maa? Mɛ́ kɛnnɛ. Yã kpareen nɛ́ɛ gbekaamaa? Baa ma kpata kpadoomɛ mɛ́ kpámma. \v 7 Ɛsita wèàla à bè: Yã kɛ̀ mɛ́ɛ wɛ́ɛ kɛɛmmaan yɛ̀. \v 8 Kí, tó ma n pↄnnaa è, tó à kànnɛ, ǹ yã kɛ̀ mɛ́ɛ wɛ́ɛ kɛɛmmaa kɛmɛ, à mↄ́ à pↄ́blee kɛ̀ mɛ́ kɛare ziaa ble, mɛ́ yã kɛ̀ n ma lazi onnɛ. \p \v 9 Kɛ̀ Amana bↄ̀ zĩ beeea, à pↄↄ kɛ̀ nna èe yáa dↄↄ. Mↄde kɛ̀ à Mↄdekai è kíbɛ gãnu guu èe fɛɛarero èe vĩa kɛarero, ben à pↄ fɛ̃̀zi. \v 10 À a zĩnda kũ̀ à tà bɛ. Kɛ̀ à a gbɛ̃nnanↄ sìsi kↄ̃n a naↄ̃ Zɛrɛsio, \v 11 ben èe ĩa dãa a auziki bíta kↄ̃n a nɛ́gↄ̃gbɛ̃ pariinↄ yã musu. À bè kína a gwena kàara à a gba gbãaa dɛ à ìba kpaaanↄla kↄ̃n gbãadeenↄo ń píngi. \v 12 À bè dↄ: Mámbe mado kɛ̀ kína naↄ̃ Ɛsita ma sisi à pↄ́blee kɛ̀mɛ kↄ̃n kínao. À ɛ̀ara à ma sisi mà pↄ́ ble kↄ̃n kínao zia dↄ. \v 13 Baa kↄ̃n beeeo tó ma Yuda bori Mↄdekai è vɛ̃ɛna kíbɛ gãnu guu, yã beeenↄ píngi è kɛmɛ pↄ́ke ũro. \v 14 Ben à naↄ̃ Zɛrɛsi kↄ̃n à gbɛ̃nnanↄ bènɛ: Ǹ tó gbɛ̃nↄ lí pɛ́ɛnnɛ à lezĩ kà gã̀sãsuu baplaa akuri, ǹ wɛ́ɛ kɛ kínaa zia kↄngↄ à n gba zɛ́ ǹ Mↄdekai logoa, nɛ́ gbasa ǹ gá kↄ̃n kínao pↄ́ ble kↄ̃n pↄnnaao. Yã pì kà Amananɛ maamaa, ben à lí pì pɛ̀ɛ. \c 6 \s1 Bɛ̀ɛkaarana Mↄdekainɛ \p \v 1 Gwãavĩ beeea kína e fↄ̃ à ii òro. Ben à bè wà mↄ́ kↄ̃n a bùsu gĩayãkɛnanↄ takadao. Wà à kyó kɛ̀nɛ, \v 2 ben wà Mↄdekai yã è gwe, lán kína dogari zɛ́dãkpari gↄ̃ↄn plaaanↄ Bigitana kↄ̃n Tɛrɛsio lɛ́ kpàkↄ̃sↄ̃zi nà, ben Mↄdekai bↄ̀o. \v 3 Kína a ìbanↄ là à bè: Wà Mↄdekai bɛ̀ɛ kàara wà à gbà gbãaa yã pì yãnzi diamɛ? Aↄ̃ wèàla wà bè: Wèe yãke kɛnɛro. \v 4 Ben kína bè: Dé bé à kú ua guu gwee? Àɛ sↄ̃ Amana gɛ̃̀ kíbɛ ua guu gↄ̃ↄ lɛ à Mↄdekai logona lí kɛ̀ à pɛ̀ɛ pìa yã onɛ. \v 5 Ben kína ìbanↄ wèàla wà bè: Amana bé à kú uan gwe. Ben kína bè à gɛ̃. \v 6 Kɛ̀ à gɛ̃̀, kína à là à bè: Bↄ́n weé kɛ gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ má yezi mà à gwena kaaranɛ? Amana laasuu lɛ̀ à bè: Dén kína yezi à bɛ̀ɛ kaaranɛ dɛ mapilaa? \v 7 Ben à wèàla à bè: Tó ń yezi ǹ gbɛ̃ bɛ̀ɛ kaara, \v 8 weé kína gumusu kɛ̀ ń dà yã sɛ́ wà mↄ́o kↄ̃n n sↄ̃ kɛ̀ wà kífura kùao. \v 9 Ǹ gumusu pì kↄ̃n sↄ̃ pìo kpá n gbãade bɛ̀ɛdeenↄ gbɛ̃ mɛ̀n dooa, à gumusu pì da gbɛ̃ kɛ̀ ń yezi ǹ à bɛ̀ɛ kaaraanɛ à à di sↄ̃a àgↄ̃ tɛ́ à aɛ wɛ́tɛ zɛ́daanↄ guu àgↄ̃ pũtã àgↄ̃ bee: Lɛn kína è kɛ lɛ gbɛ̃ kɛ̀ à yezi à à bɛ̀ɛ kaaranɛ. \v 10 Ben kína bènɛ: Ǹ gá ǹ gumusu pì sɛ́ gↄ̃ↄ kↄ̃n sↄ̃o lán ń ò nà, ǹ yã pì kɛ Yuda bori Mↄdekai kɛ̀ ègↄ̃ vɛ̃ɛna ma bɛ gãnu guunɛ. Ǹton yã kɛ̀ n bè wà kɛnɛ pì ke tóro. \p \v 11 Amana gàa à gumusu pì sɛ̀ kↄ̃n sↄ̃ pìo à sùo. Ben à gumusu pì dà Mↄdekainɛ à à dì sↄ̃a, à tɛ́ à aɛ wɛ́tɛ zɛ́daanↄ guu, èe pũtãa à bè: Lɛn kína è kɛ lɛ gbɛ̃ kɛ̀ à yezi à à bɛ̀ɛ kaaranɛ. \v 12 Kɛ̀ aↄ̃ sù, Mↄdekai gàa à vɛ̃̀ɛ kíbɛ gãnu guu, ben Amana ↄ kù a wɛ́ɛa à tà bɛ kↄ̃n ↄ́ↄdↄↄo. \v 13 À yã kɛ̀ a lee tↄ̃kɛ̃̀ a naↄ̃ Zɛrɛsinɛ kↄ̃n a gbɛ̃nnanↄ ń píngi. Ben à lɛ́dammari pìnↄ kↄ̃n Zɛrɛsio bènɛ: Zaakɛ Mↄdekai kɛ̀ nɛ́ɛ kɛ̃sãazi pì nɛ́ Yuda boriimɛ, nɛ́ à fↄ̃ dↄro, eégↄ̃ gbãaa bleemmamɛ. \v 14 Gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ↄe yã pì oonɛ, kína dogari kɛ̀ wà ń fɛ̀ɛ kɛ̀nↄ kà, ben aↄ̃ à sɛ̀ kpakpaa aↄ̃ gàao pↄ́blee kɛ̀ Ɛsita kɛ̀a. \c 7 \s1 Amana logona lía \p \v 1 Ben kína kↄ̃n Amanao gàa pↄ́ ble kↄ̃n Ɛsitao. \v 2 Gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ↄe wɛ̃ɛ mii à gurↄ plaadee pì zĩ, ben kína Ɛsita là à bè: Ɛsita, bↄ́n nɛ́ wɛ́ɛ kɛmaa? Mɛ́ kɛnnɛ. Yã kpareen nɛ́ɛ gbekaamaa? Baa ma kpata kpadoo mɛ́ kpámma. \v 3 À wèàla à bè: Tó ma n pↄnnaa è bensↄ̃ yã pì kànnɛ, ǹ tó màgↄ̃ kú wɛ̃̀ndio. Wɛ́ɛkɛɛ kɛ̀ má kɛ̀mmaan gwe. Ǹ tó ma gbɛ̃nↄ gↄ̃ wɛ̃̀ndi vĩ. Yã kɛ̀ má gbèkan gwe. \v 4 Zaakɛ mapi kↄ̃n ma gbɛ̃nↄ, wà dìɛ kɛ̀ wà wa dɛdɛ wà wa kaatɛ wà wa borii bↄmɛ. Tó wèe wa yaa zↄ̀nↄ ũ yãmɛ, lɛ má yĩtɛna. Nawɛ̃a beee taka e ká mà ĩa dammaro. \v 5 Ben kína à là à bè: Démɛɛ? Dé bé eé fↄ̃ à zɛ kↄ̃n yã beee taka bori kɛnaoee? \v 6 À wèàla à bè: Amana vãii kɛ̀n ibɛɛ kɛ̀ zàwaguu pì ũ. Swɛ̃̀ kɛ̃̀ Amanan kína kↄ̃n a naↄ̃ pìo yã musu. \v 7 Kína fɛ̀ɛ a wɛ̃ɛla pↄfɛ̃ guu à gàa líkpɛn a ua guu. Amana sↄ̃ gↄ̃̀ gwe kↄ̃n Ɛsitao, ben Amana e kúɛ kɛɛnɛ a wɛ̃̀ndi yã musu, zaakɛ à è kɛ̀ kína zɛ̀o à zaaa kɛaremɛ. \v 8 Kɛ̀ kína bↄ̀ líkpɛn à sù pↄ́blekiia gↄ̃ↄ, Amana lɛ̀ɛ kìta daɛbↄ kɛ̀ Ɛsita gɛɛkɛsɛkɛnaa ben à bè: À yezi à kusi ma naↄ̃a ma wáa kpɛ́ guu kɛ̀n yↄ́? Kɛ̀ yã pì bↄ̀ kína lɛ́n gↄ̃ↄ, wà mↄ̀ wà pↄ́ yì Amana uua. \v 9 Kína dogarinↄ doke Abona bènɛ: Lí pɛɛna Amana pì bɛɛ saɛ à kà gã̀sãsuu baplaa akuri. Àpi bé à lí pì pɛ̀ɛ lɛ à Mↄdekai kɛ̀ yã maaa kɛ̀nnɛɛ logoa. Ben kína bè: À à logo lí pìa. \v 10 Kɛ̀ aↄ̃ Amana lògo lí kɛ̀ à pɛ̀ɛ Mↄdekainɛ pìa, ben kína pↄfɛ̃ kpàɛ. \c 8 \s1 Kína yã pãnde diɛna Yudanↄ yã musu \p \v 1 Zĩ beeean kí Asueru Yudanↄ zanguri Amana bɛɛ kpà a naↄ̃ Ɛsitaa. Ɛsita bè kínanɛ Mↄdekain a danɛ ũ, ben Mↄdekai sↄ̃̀ kínazi. \v 2 Kína a tãnga kɛ̀ à sì Amanaa bↄ̀ à dà Mↄdekainɛ, ben Ɛsita Amana bɛɛ nànɛ à ↄzĩ. \p \v 3 Ɛsita ɛ̀ara à gàa yã o kínanɛ dↄ. À dàɛ à gbá saɛ èe wɛ́ɛ'i kwɛɛɛ, à kúɛ kɛ̀nɛ lɛ à à zaaa kɛ̀ Agaga bori Amana à lɛ́ kpàkↄ̃sↄ̃ Yudanↄzi gboro. \v 4 Kína vura gò dↄ̀a, ben à fɛ̀ɛ à zɛ̀ à aɛ \v 5 à bè: Tó à kɛ̀nnɛ bensↄ̃ ma n pↄnnaa è, tó yã kɛ̀ zɛ́ vĩ bensↄ̃ ma yã kànnɛ, zaakɛ Amɛdata nɛ́ Amana, Agaga borii zɛ̀o à Yuda kɛ̀ aↄ̃ↄ kú n bùsu guunↄ dɛdɛ ń píngi, ǹ o n takadakɛ̃rinↄnɛ aↄ̃ takada kɛ̃ wà Amana yã pì liɛ kpɛɛgãnda. \v 6 Mɛ́ kɛ dia màgↄ̃ mↄ́nzi kɛ̀ eé ma gbɛ̃nↄ lee gwaa? Mɛ́ kɛ dia màgↄ̃ ma boriinↄ dɛdɛna gwaa? \v 7 Ben kí Asueru bè a naↄ̃ Ɛsitanɛ kↄ̃n Mↄdekaio: À gwa, ma Amana bɛɛ kpà Ɛsitaa, ben ma Amana pì lògo lía kɛ̀ à à zaaa kpàkↄ̃sↄ̃ Yudanↄzi yãnzi. \v 8 À takada kɛ̃ Yudanↄ yã musu lán à kɛ̀are maa nà. À kɛ̃ kↄ̃n ma tↄ́o à ma tãnga sèeda kɛa, zaakɛ takada kɛ̀ wà kɛ̃̀ kↄ̃n ma tↄ́o wà ma tãnga sèeda kɛ̀a gborona vĩro. \v 9 Gwe gↄ̃ↄ aↄ̃ kína takadakɛ̃rinↄ sìsi. Mↄ aagↄ̃de Sivã gurↄ baro awɛɛ'aagↄ̃dee zĩn aↄ̃ yã kɛ̀ Mↄdekai dìɛ Yudanↄnɛ kↄ̃n kína ìbanↄ kↄ̃n kínanↄ kↄ̃n bùsu gbãadeenↄo kɛ̃̀ píngi bùsu mɛ̀n baswɛɛdo awɛɛswɛɛplaaanↄnɛ sɛna zaa India bùsun ai à gàa pɛ́ Etiopia bùsua. Aↄ̃ takada kɛ̃̀ bùsu kↄ̃n bùsuo kↄ̃n ń lákɛ̃na boriio, bori kↄ̃n boriio kↄ̃n ń yão. Aↄ̃ takada kɛ̃̀ Yudanↄnɛ kↄ̃n ń lákɛ̃na takao kↄ̃n ń boriyão dↄ. \v 10 Mↄdekai takada kɛ̃̀ kↄ̃n kí Asueru tↄ́o à kína tãnga sèeda kɛ̀a à takada pìnↄ nà zĩ̀rinↄnɛ ń ↄzĩ, ben aↄ̃ dì sↄ̃ bàalɛri kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ kína sↄ̃ gãnu guunↄa aↄ̃ gàao. \p \v 11 Yã kɛ̀ kína dìɛ pì Yuda kɛ̀ aↄ̃ↄ kú wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛonↄ gbà zɛ́ aↄ̃ kↄ̃ kakↄ̃a aↄ̃ gí kↄ̃n ń zĩndao. Tó borii ke bùsu zĩ̀kpɛɛ ke lɛ̀ɛḿma kↄ̃n ń nɛ́nↄ kↄ̃n ń nↄgbɛ̃nↄ, aↄ̃ ń dɛdɛ aↄ̃ ń kaatɛ aↄ̃ yãańyo aↄ̃ ń pↄ́nↄ sɛ́ɛ. \v 12 À ń gbá zɛ́ aↄ̃ beee kɛ kí Asueru bùsunↄ guu píngi mↄ kuri awɛɛplaade Ada gurↄ kuri awɛɛ'aagↄ̃dee zĩ. \v 13 Wà yã kɛ̀ à dìɛ pì takada kpã̀sã bùsu kↄ̃n bùsuo píngi doka ũ. Wà à kpàakpa kɛ̀ bori pínginɛ lɛ Yudanↄ gↄ̃ kú soru guu aↄ̃ yã yá ń ibɛɛnↄa zĩ beeea yãnzi. \v 14 Kína yãdiɛna pì yãnzin zĩ̀ri pìnↄ kɛ̀ kpakpaa dina kína sↄ̃ bàalɛrinↄa aↄ̃ gàa. Bensↄ̃ wà yã pì kpàakpa kɛ̀ Susa wɛ́tɛdaan. \v 15 Mↄdekai bↄ̀ kíbɛ à kíkɛ pↄ́ pura kↄ̃n pↄ́ búguo dana, à kífura bíta kɛ̀ wà pì kↄ̃n vurao kuna. À táaru bisa gumusu tɛ̃aa dana dↄ, ben Susadeenↄ guda kɛ̀ kↄ̃n pↄnnaao. \v 16 Guu pù Yudanↄnɛ zĩ beeea, aↄ̃ↄe pↄnnaa kɛɛ kↄ̃n yáadↄↄo, zaakɛ wà ń gbá gbãaa. \v 17 Bùsu kↄ̃n bùsuo wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo, guu kɛ̀ kína yã diɛna pì kàn píngi Yudanↄ pↄnnaa kɛ̀ kↄ̃n yáadↄↄo aↄ̃ zĩbaa kɛ̀ kↄ̃n pↄ́blenao. Bori pãndenↄ gↄ̃̀ Yudanↄ ũ pari, kɛ̀ vĩa ń kũ Yudanↄ yã musu yãnzi. \c 9 \s1 Yudanↄ zĩ̀blena ń ibɛɛnↄa \p \v 1 Mↄ kuri awɛɛplaade Ada gurↄ kuri awɛɛ'aagↄ̃dee zĩn yã kɛ̀ kína dìɛ kɛgurↄↄ ũ. Zĩ beeean Yudanↄ ibɛɛnↄ wɛ́ɛ dↄzi yã kɛ̀ aↄ̃ gbãa mↄ́ Yudanↄnɛ, mↄde yã pì lìɛ kpɛɛgãnda, ben Yudanↄ gbãaa mↄ̀ ń ibɛɛnↄnɛ. \v 2 Kí Asueru bùsunↄ guu píngi Yudanↄ kↄ̃ kàkↄ̃a fáandi kɛ̀ aↄ̃ↄ kún lɛ wà lɛ́ɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ à zaaa kpàkↄ̃sↄ̃ńzinↄa. Gbɛ̃kee e fↄ̃ à ń furo, zaakɛ bori pãndenↄ vĩa kɛ̀ńnɛ ń píngi. \v 3 Bùsu gbãadeenↄ, kí ìbanↄ kↄ̃n kínɛnↄ kↄ̃n à zĩkɛrinↄ ń píngi zɛ̀ Yudanↄ kpɛɛ, kɛ̀ aↄ̃ↄe vĩa kɛɛ Mↄdekainɛ yãnzi. \v 4 Mↄdekai bɛ̀ɛ vĩ kíbɛ, ben à tↄ́ dà bùsu píngila, zaakɛ à gbãaa e kaara. \p \v 5 Yudanↄ ń ibɛɛnↄ dɛ̀dɛ kↄ̃n fɛ̃ɛdaao aↄ̃ ń káatɛ ń píngi aↄ̃ ń pↄyezi kɛ̀ ń zanguri pìnↄa. \v 6 Aↄ̃ gↄ̃gbɛ̃nↄ dɛ̀dɛ Susa wɛ́tɛdaan gↄ̃ↄn wàa plaa kpɛ́ basↄↄro. \v 7 Aↄ̃ Pasandata kↄ̃n Dalafↄ̃o kↄ̃n Asapatao \v 8 kↄ̃n Poratao kↄ̃n Adaliao kↄ̃n Aridatao \v 9 kↄ̃n Pamasatao kↄ̃n Arisaio kↄ̃n Aridaio kↄ̃n Vaizatao dɛ̀dɛ dↄ. \v 10 Gbɛ̃ pìnↄ nɛ́ Amɛdata nɛ́ Amana, Yudanↄ zanguri nɛ́gↄ̃gbɛ̃ gↄ̃ↄn kurinↄmɛ. Baa kↄ̃n beeeo aↄ̃ↄe ↄ kɛ ń pↄ́kearo. \p \v 11 Gurↄ dↄ̃nkↄ̃ pì zĩ wà gbɛ̃ kɛ̀ wà ń dɛ́dɛ Susanↄ pari lɛ́ gbã̀ kínanɛ. \v 12 Ben à bè a naↄ̃ Ɛsitanɛ: Yudanↄ gↄ̃gbɛ̃nↄ dɛ̀dɛ Susa kɛ̀ gↄ̃ↄn wàa plaa kpɛ́ basↄↄro kↄ̃n Amana nɛ́gↄ̃gbɛ̃ gↄ̃ↄn kurinↄ. Bↄ́n aↄ̃ↄ kɛ̀ ma bùsu kpaaanↄ guu sɛɛ! Yã kpareen nɛ́ɛ wɛ́ɛ kɛɛma dↄↄ? Mɛ́ kɛnnɛ. Bↄ́ yãn nɛ́ɛ gbekaamaa? Mɛ́ kpámma. \v 13 Ɛsita wèàla à bè: Kí, tó à kɛ̀nnɛ maa, ǹ Yuda kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Susa kɛ̀nↄ gba zɛ́ aↄ̃ yã kɛ̀ ń dìɛ aↄ̃ kɛ gbã̀a kɛ zia dↄ, wà Amana nɛ́gↄ̃gbɛ̃ gↄ̃ↄn kuri pìnↄ logo lía. \v 14 Kína bè, wà kɛ lɛ. Wà à kpàakpa kɛ̀ Susa, ben wà Amana nɛ́ pìnↄ gɛ̀ lògologo. \v 15 Yuda kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Susanↄ kↄ̃ kàkↄ̃a Ada gurↄ gɛ̃ro dosaidee zĩ, ben aↄ̃ gↄ̃gbɛ̃nↄ dɛ̀dɛ dↄ gↄ̃ↄn wàa do kpɛ́ basↄↄro. Baa kↄ̃n beeeo aↄ̃ↄe ↄ kɛ ń pↄ́kearo. \p \v 16 Yuda kpaaa kɛ̀ aↄ̃ↄ kú kína búsunↄ guunↄ ń píngi kↄ̃ kàkↄ̃a lɛ wà gí kↄ̃n ń zĩndao aↄ̃ bↄ ń ibɛɛnↄ yãn, ben aↄ̃ ń zanguri pìnↄ dɛ̀dɛ gↄ̃ↄn bↄrↄ basiigↄ̃ sↄↄro sai. Baa kↄ̃n beeeo aↄ̃ↄe ↄ kɛ ń pↄ́kearo. \v 17 Aↄ̃ yã pì kɛ̀ Ada gurↄ kuri awɛɛ'aagↄ̃dee zĩmɛ, à gurↄ gɛ̃ro dosaidee zĩn aↄ̃ kámma bò. Aↄ̃ gurↄↄ pì dìɛ zĩbaa ũ lɛ wà zĩbaa pↄ́blee kɛ wà pↄnnaa kɛ gurↄↄ pìa. \p \v 18 Yuda kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Susanↄ kↄ̃ kàkↄ̃a à gurↄ kuri awɛɛ'aagↄ̃dee zĩ kↄ̃n à gurↄ gɛ̃rodosaidee zĩo, ben aↄ̃ kámma bò à gurↄ gɛ̃rodee zĩ. Aↄ̃ gurↄↄ pì dìɛ zĩbaa ũ lɛ wà zĩbaa pↄ́blee kɛ wà pↄnnaa kɛ gurↄↄ pìa. \v 19 Beee yãnzin Yuda búbari kɛ̀ aↄ̃ↄ kú lakutu guunↄ è zĩbaa pì kɛ Ada gurↄ gɛ̃ro dosaidee zĩ aↄ̃ zĩbaa pↄ́blee kɛ wà pↄnnaa kɛ, aↄ̃è pↄ́blee dakↄ̃nɛ. \s1 Purimu zĩbaa diɛna \p \v 20 Mↄdekai yã pìnↄ kɛ̃̀ takada guu, ben à kpã̀sã Yuda kɛ̀ aↄ̃ↄ kú kí Asueru bùsu guunↄnɛ ń píngi, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú kĩinↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú zã̀nↄ ń píngi. \v 21 À dìɛńnɛ kɛ̀ aↄ̃gae zĩbaa pì kɛ wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o Ada gurↄ gɛ̃ro dosaidee zĩ kↄ̃n à gurↄ gɛ̃rodee zĩo. \v 22 Gurↄↄ pìnↄn Yudanↄ bↄna ń ibɛɛnↄ ↄzĩ zĩbaa ũ. Mↄↄ pì guu aↄ̃ pↄsiaa lìɛ pↄnnaa ũ, aↄ̃ sósobikɛna lìɛ zĩbaakɛna ũ. Aↄ̃gae zĩbaa pì kɛ gurↄ pìnↄ zĩ, aↄ̃gae zĩbaa pↄ́blee kɛ wàgae pↄnnaa kɛ, aↄ̃gae pↄ́blee dakↄ̃nɛ, aↄ̃gae gba da takaasideenↄnɛ. \v 23 Yudanↄ zɛ̀ kↄ̃n yã kɛ̀ Mↄdekai kɛ̃̀ńnɛo, ben zĩbaa kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ pì gↄ̃̀ńnɛ fɛɛakaarayã ũ. \p \v 24 Amɛdata nɛ́ Amana, Agaga bori Yudanↄ píngi zanguri à zaaa kpàkↄ̃sↄ̃ńzi à ń dɛdɛ, ben à gbɛ̀ kɛ̀ wè sísi purimu gbèka lɛ à e à ń fu à ń dɛdɛ. \v 25 Mↄde kɛ̀ kína yã pì asii mà, à yã dìɛ takada guu, lɛ à zaaa kɛ̀ à à lɛ́ kpàkↄ̃sↄ̃ Yudanↄzi pì wí à musu. Ben wà à lògo lía kↄ̃n a nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ lɛdo. \v 26 Beee yãnzi wè gurↄↄ pìnↄ sísi Purimu, zaakɛ gbɛ̀ kɛ̀ à là tↄ́n gwe. Yã kɛ̀ Mↄdekai kɛ̃̀ takada pì guu kↄ̃n yã kɛ̀ à ń lénↄ yãnzin \v 27 aↄ̃ sì kɛ̀ wà zĩbaa kɛ gurↄ plaaa pìnↄ guu wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o. Aↄ̃ bè ḿpinↄ kↄ̃n ń nɛ́nↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ nàḿmanↄ é gí zĩbaa pì kɛziro, wàgae kɛ à gurↄↄa lán wà kɛ̃̀ lán nà. \v 28 Wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o gurↄↄ pìnↄ yã gae dↄńgu, aↄ̃gae à zĩbaa kɛ ualɛ kↄ̃n ualɛo wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo bùsu kↄ̃n bùsuo, lɛ Purimu zĩbaa pì tón mì dɛ Yudanↄ kiiaro yãnzi, à kɛgurↄↄ tón yãa ń boriinↄaro. \p \v 29 Kína naↄ̃ Ɛsita, Abiaili nɛ́ takada plaadee kɛ̃̀ kↄ̃n a ikoo píngi Purimu yã musu, à gbãaa kpào takada kɛ̀ Yuda bori Mↄdekai kɛ̃̀a. \v 30 Mↄdekai takada pì kpã̀sã Yuda kɛ̀ aↄ̃ↄ kú kí Asueru bùsu mɛ̀n baswɛɛdo awɛɛswɛɛplaaa guunↄnɛ. À kuuna aafia làakario kpaɛna yã òńnɛ, \v 31 ben à Purimu zĩbaa pì dìɛ a gurↄↄa, lán àpi kↄ̃n kína naↄ̃ Ɛsitao dìɛńnɛ nà, lán aↄ̃pinↄ sↄ̃ sì wà kɛ nà kↄ̃n ń boriinↄ ń kpɛɛ kↄ̃n lɛ́yinao kↄ̃n ↄ́ↄ dↄↄo. \v 32 Yã kɛ̀ Ɛsita dìɛ pì gbãaa kpà Purimu doka pìnↄa, ben wà kɛ̃̀ takadan. \c 10 \s1 Kí Asueru kↄ̃n Mↄdekaio yã \p \v 1 Kí Asueru tò gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú a bùsu guunↄ píngi kↄ̃n ísia luannↄ tángba kpáawa. \v 2 Yã bíta kɛ̀ à kɛ̀nↄ kↄ̃n à ikokɛyãnↄ kɛ̃na Midiãnↄ kↄ̃n Pɛsianↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan. Lán kína Mↄdekai gbà gbãaa à gↄ̃ gbɛ̃nsi ũ nà, à yã kú takada pì guu dↄ. \v 3 Yuda bori Mↄdekain kí Asueru kpàasi ũ. À tↄ́ bↄ̀ Yudanↄ tɛ́ bensↄ̃ à yã kà ń gbɛ̃ parideen, zaakɛ à a gbɛ̃nↄ aafia wɛ̀tɛ, ben à kuuna nna zɛ́ kɛ̀kɛ a borii pìnↄnɛ.