\id 2CO 2 Corinthians in Bokobaru, Ross Jones \h 2 KƆRINTIDEENƆ \toc1 KƆRINTIDEENƆ TAKADA PLAADEE \toc2 2 KƆRINTIDEENƆ \mt1 KƆRINTIDEENƆ TAKADA PLAADEE \io1 Pↄlu kↄ̃n Kↄrinti sↄsi gbɛ̃nↄ 1:1-7:16 \io1 Yudea Yesudeenↄ kámasakɛna 8:1-9:15 \io1 Pↄlu gina kↄ̃n a zĩndao 10:1-13:14 \c 1 \s1 Làakarikpaɛna \p \v 1 Mamↄma Pↄlu, Kirisi Yesu zĩ̀ri Luda pↄyezi guu kↄ̃n wa gbɛ̃ Timↄtio, wámbe wa takada kɛ̀ kɛ̃̀ sↄsi kɛ̀ kú Kↄrintinɛ kↄ̃n Luda gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Girisi bùsunnↄ ń píngi. \v 2 Luda wa De kↄ̃n Dii Yesu Kirisio gbɛ̃kɛɛ kɛare, à a gba aafia. \p \v 3 Wà Luda wa Dii Yesu Kirisi De sáabu kpá, De Luda wɛ̃ndadↄ̃nnɛri nↄ̀sɛkpaɛri pì. \v 4 È wa làakari kpáɛwe wa wahaa píngi guu, lɛ wà e wà gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú baa wahaa kparee taka guunↄ làakari kpáɛńnɛ se kↄ̃n làakarikpaɛbↄ kɛ̀ Luda wa làakari kpàɛoweeo. \v 5 Lán nawɛ̃a kɛ̀ Kirisi kɛ̀ è liwazi nà, lɛmɛ dↄ wa làakari è kpáɛ maamaa Kirisi yãnzi. \v 6 Tó wée nawɛ̃a kɛɛ, a làakari kpaɛna kↄ̃n a mìsinao yãnzimɛ. Tó Luda wa làakari kpàɛ, a làakari kpaɛna yãnzimɛ, lɛ à e à nawɛ̃a dↄ̃nkↄ̃ kɛ̀ wée kɛɛ fↄ̃. \v 7 Wá tãmaa vĩ a yã musu seka sai, zaakɛ wá dↄ̃ lán a bà kúwao nawɛ̃akɛna guu nà, lɛn a bà kú kↄ̃n wa làakari kpaɛnao lɛ dↄ. \p \v 8 Wa gbɛ̃nↄ, wá yezi àgↄ̃ dↄ̃ lán wà wɛ́ɛ tã̀wa Asia bùsun nà. Wà mɛ̀ ↄ̃̀wa maamaa dɛ wa gbãa lɛ́la, baa wa wɛ̃̀ndi wá wɛ́ɛ dↄzi sero. \v 9 Yã dàwala, wée daa wa gamɛ. Beee wa le, lɛ wàton zɛ kↄ̃n wa zĩnda gbãaaoro, séde kↄ̃n Luda kɛ̀ è gɛ̀nↄ fɛɛ gbãaao. \v 10 À wa bↄ kari bíta guu, bensↄ̃ eé wa bↄn. Àpin wá wɛ́ɛ dↄzi à wa bↄn dↄ \v 11 adua kɛ̀ ée kɛɛwee gãzĩ. Lɛmɛ gbɛ̃nↄ é sáabu kɛnɛ pari wa yã musu gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ à kɛ̀we yãnzi gbɛ̃ pariinↄ aduakɛna sàabu. \s1 Pↄlu tá gborona \p \v 12 Yã kɛ̀ weè à ĩa dãan yɛ̀: Wa laasuu e oowe kɛ̀ kↄ̃n Luda gbãaao wá kú kↄ̃n nↄ̀sɛpuraao mↄnafiki sai anduna guu, atɛ̃nsa a kiia. Anduna ↄ̃ndↄ̃ↄn wá kúoro, séde Luda gbɛ̃kɛɛ. \v 13 Weè lá ke kɛ̃arero, séde kɛ̀ é à kyó kɛ à dↄ̃ↄ baasiro. \v 14 Lán á wa dↄ̃ nà féte tia, má yezi à wa dↄ̃ sãnsãn, lɛ à ĩa dã wa yã musu Dii Yesu mↄ́gurↄↄ zĩ, lán wé dã a yã musu nà. \p \v 15-16 Bee náanɛkɛna guu má dìɛ yã kɛ̀ tó mɛ́ɛ gaa Masedonia, mà bↄɛ a kiia mà a gwa káaku, mà ɛara mà su kↄ̃n a kiio, lɛ à aubarika e gɛ̃̀n plaa, gbasa à dↄnlɛ kɛmɛ ma Yudea gana guu. \v 17 Kɛ̀ ma tá beee dìɛ, ma yã fɛɛ kɛ̀n yↄ́? Tó má dìɛ mà yã kɛ, anduna yã è dↄmɛ aɛ mà be, lɛmɛ, lɛmɛ ke auo, auon yↄ́? \v 18 Lán Luda náanɛ vĩ nà, yã kɛ̀ wá òare nɛ́ lɛmɛ, èe kɛ auonlo. \v 19 Luda Nɛ́ Yesu Kirisi kɛ̀ mapi kↄ̃n Silasio kↄ̃n Timↄtio wa à yã waazi kɛ̀are nɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ è be lɛmɛ, èe kɛ auonlo, àmbe Luda eè ũ. \v 20 Zaakɛ lɛ́ kɛ̀ Ludaa gbɛ̃̀ píngi yãpuraa è kɛ à guumɛ. Beee yãnzi kↄ̃n Yesu Kirisi tↄ́on wè be, aami, Luda tↄ́bↄna yãnzi. \v 21 Luda bé à wa kãsãa pɛ̀ɛ Kirisi guu kↄ̃n apinↄ, à wa diɛ a pↄ́ ũ, \v 22 à a sèeda kɛ̀wa, à a Ninii dà wa swɛ̃̀n pↄ́ kɛ̀ wé e kpɛ́gaau ũ. \p \v 23 Ludaa ma nↄ̀sɛ dↄ̃, àmbe ma sèedadee ũ. Kɛ̀ má yezi mà a bↄbↄ a dànlo yãnzin mɛ́ɛ gá Kↄrintizi dↄro. \v 24 Èe kɛ wée gbãa mↄↄare a ludanaanɛkɛna musunlo, zaakɛ a kãsãa pɛ̀ɛ kↄ̀, wée zĩi kɛɛao a pↄnnaa yãnzimɛ. \c 2 \p \v 1 Ben ma zɛo kɛ̀ mɛ́ mↄ́ a kiia kↄ̃n nↄ̀sɛyakanao dↄro. \v 2 Tó má tò a nↄ̀sɛ yàka, dé bé eé ma pↄↄ kɛ nnaa, tó èe kɛ amↄa kɛ̀ ma a nↄ̀sɛ yàkaareenↄ baasiroo? \v 3 Ma takada kɛ̃̀are lɛ, lɛ tó ma mↄ a gwa, amↄa kɛ̀ á dɛ à ma pↄↄ kɛ nnaanↄ tón ma nↄ̀sɛ yakaro yãnzimɛ. Má dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ ma pↄnnaa nɛ́ a píngi pↄnnaamɛ. \v 4 Ma takada pì kɛ̃̀are nawɛ̃a guu kↄ̃n pↄsia bítao kↄ̃n wɛ́ɛ'io plɛ̀plɛ, èe kɛ lɛ a pↄↄ yaka yãnzinlo, lɛ àgↄ̃ dↄ̃ lán má yeazi nà yãnzimɛ. \s1 Sùukɛna kↄ̃n taarideeo \p \v 5 Tↄ̀, tó gbɛ̃ke nↄ̀sɛyakana yã kɛ̀, èe kɛ ma nↄ̀sɛn à yàkaro, a píngi pↄ́n à yàka, ke a gbɛ̃kenↄ, lɛ màton o à gɛ̃ ↄlaro. \v 6 Ĩaa kɛ̀ a paridee dà adee pìa mↄ̀a. \v 7 Beee yãnzi à sùu kɛo tia, à à làakari kpáɛnɛ, lɛ à pↄsia bíta tón à kaatɛro yãnzi. \v 8 Beee yãnzi ma agbaa kpàare, à ↄdↄanɛ tɛ̃tɛ̃ntɛ̃ kɛ̀ á yezi. \v 9 Àmbe à tò ma takada kɛ̀kãa kɛ̃̀are, ma lí pɛ̀ɛoawa, lɛ mà e mà dↄ̃ tó a yã kɛ̀ má òare kũna píngi. \v 10 Tó a gbɛ̃ kɛ̃̀ kↄ̃n à taario, mɛɛ̀ adee kɛ̃ se. Zaakɛ tó ma gbɛ̃ yã kɛ̃̀nɛ, tó yãkee gàa gↄ̃ kuu, mɛɛ̀ kɛ a yãnzi Kirisi aɛzĩ, \v 11 lɛ Setãn tón ↄ̃ndↄ̃ↄ daɛwaziro yãnzi, zaakɛ wá à mↄnafikinↄ dↄ̃. \s1 Luda zĩkɛrinↄ \p \v 12 Kɛ̀ ma ka Toroasi lɛ mà Kirisi baaru nnaa kpá, Dii zɛ́ bↄ̀mɛ, \v 13 mↄde ma làakari kpaɛnaro, kɛ̀ mɛ́ɛ ma gbɛ̃ndo Titu ero yãnzi. Ben ma lɛ́ zàḿma gwe, ma da Masedonia zɛ́n. \p \v 14 Ma sáabu kɛ̀ Ludanɛ, zaakɛ ègↄ̃ dↄↄwe aɛ gurↄ píngi, weègↄ̃ zĩ̀blerinↄ ũ Kirisi guu, weè à dↄ̃na gũu dagula gu sãnda píngia. \v 15 Zaakɛ wá dɛ tuaetiti gũnnadee kɛ̀ Kirisi kpàta Ludanɛ ũ gbɛ̃ kɛ̀ èe ń mì siinↄ tɛ́ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe kaatɛɛnↄ. \v 16 Wá dɛ gɛ̀ gũu ũ gbɛ̃kenↄnɛ, ben è gaa ińnɛ. Wá dɛ wɛ̃̀ndi gũu ũ gbɛ̃ kpaaanↄnɛ, ben è wɛ̃̀ndi ińnɛ. Wa dé bé à kà à zĩ beee kɛɛ? \v 17 Wá dɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ègↄ̃ laa taa kↄ̃n Luda yãonↄ bàro. Kirisi guu weè yã o kↄ̃n nↄ̀sɛpuraao kↄ̃n Luda dↄ̃nao à zĩ̀rinↄ ũ. \c 3 \p \v 1 Wa ɛara wée wa zĩnda sáabu kpaan yↄ́? Wa bà kú kↄ̃n sèeda takada kɛ̀ wà kɛ̃̀aree ke kɛ̀ á kɛ̃̀ńnɛo lán gbɛ̃kenↄ bàn yↄ́? \v 2 Ámbe wa takada pì ũ kɛ̀ kɛ̃na wa swɛ̃̀a. Baade píngi é fↄ̃ à dↄ̃ à à kyó kɛ. \v 3 Ée ↄdↄↄa gupuraaa kɛ̀ ámbe takada kɛ̀ Kirisi kɛ̃̀ à nàwe wa ↄzĩ ũ. Èe takada pì kɛ̃ kↄ̃n ãntu'ioro, à kɛ̃̀ kↄ̃n Luda Wɛ̃̀ndide Niniiomɛ. Èe kɛ̃ gbɛ̀ walaaaro, à kɛ̃̀ a swɛ̃̀amɛ. \p \v 4 Yã kɛ̀ wá à náanɛ vĩin gwe Luda aɛzĩ Kirisi gãzĩ. \v 5 Èe kɛ wa ka wa zĩndanɛ wà be, yã pì bↄ̀ wa kiianlo, Ludan wa gbãaa ũ. \v 6 Àmbe à wa kaa, ben wá dɛ à bà kuuna kↄ̃n gbɛ̃nↄo dufu zĩkɛrinↄ ũ. Èe kɛ doka kɛ̀ kɛ̃nanlo, Luda Nini yãmɛ. Zaakɛ doka è gaa ińnɛ, Ninii pì sↄ̃, è wɛ̃̀ndi ińnɛ. \p \v 7 Kɛ̀ Luda doka kɛ̃̀ gbɛ̀ walaaa, à gakui bↄ̀ Musa uua. Baa kɛ̀ à tɛ́kɛna e gì kɛro, Isarailinↄↄ e fↄ̃ wà gwàro. Tó zɛ́ kɛ̀ è gaa ińnɛ pì bↄ̀ kↄ̃n gakui beee takao, \v 8 weé Ninii pì zɛ́ gakui yã o dↄↄ́? \v 9 Tó zɛ́ kɛ̀ è yã dańlaa gakui vĩ, ɛ̃ndɛ̃ zɛ́ kɛ̀ è tó yã bↄńyo nnaa gakui dɛàla zã̀. \v 10 Pↄ́ kɛ̀ gakui vĩ yãa gakui vĩ dↄro, gakui kɛ̀ dɛàlaa pì yãnzi. \v 11 Tó pↄ́ kɛ̀ èe gì kɛroo bↄ̀ kↄ̃n gakuio, pↄ́ kɛ̀ ègↄ̃ kuu gakui dɛàla zã̀. \p \v 12 Zaakɛ wá tãmaa beee taka vĩ, weè yã o kↄ̃n kùgbãaao, \v 13 èe kɛ lán Musa bàro, kɛ̀ à sáta kù a uua lɛ Isarailinↄ tón à uu tɛ́kɛna kɛ̀ è gì kɛroo yãana ero yãnzi. \v 14 Mↄde aↄ̃ swã gbãa, zaakɛ ai gbã̀a tó aↄ̃ↄe Luda bà kuunańyo takada kyó kɛɛ, sáta dↄ̃nkↄ̃ pì ègↄ̃ da ń laasuulamɛ. È goro, séto gbɛ̃ kú Kirisi guu baasiro. \v 15 Ai gbã̀a tó aↄ̃ↄe Musa takada kyó kɛɛ, sáta pì ègↄ̃ da ń laasuulamɛ. \v 16 Mↄde tó gbɛ̃ aɛ dↄ̀ Diia, sáta pì è goa. \v 17 Dii pìn Luda Nini ũ, bensↄ̃ guu kɛ̀ Dii Nini pì kún, è tó wà gↄ̃ ń zĩndanɛ. \v 18 Wamↄwa kɛ̀ pↄ́ gò wa uuanↄ, wée Dii gakui ↄdↄↄańnɛ lán dígi bà, weègↄ̃ lii lán à bà gakui gↄ̃ kaa gakuila. Dii kɛ̀ dɛ Luda Nini ũu pì kɛnan gwe. \c 4 \s1 Luda zĩ̀rinↄ zĩi \p \v 1 Beee yãnzi lán Luda zĩ beee dàwe a sùu guu nà, weè kpasaoro. \v 2 Wa ↄ kpà asii wísaiyãnↄzi, weè yã kɛ kↄ̃n mↄnafikioro, bensↄ̃ weè Luda yã liɛ kpɛɛgãndaro. Weè yãpuraa ońnɛ súusu, lɛ wà wa zĩnda ↄdↄa baade pínginɛ Luda aɛzĩ. \v 3 Tó baaru nnaa kɛ̀ wée kpaa utɛnamɛ, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe kaatɛɛnↄn à utɛnańnɛ. \v 4 Zaakɛ anduna kɛ̀kii dii Yesusaideenↄ wɛ́ɛ vĩ̀a kũ̀ńnɛ, lɛ aↄ̃ton baaru nnaa sí, Kirisi kɛ̀ dɛ Luda taka ũu gakui guu puńnɛro yãnzimɛ. \v 5 Wa zĩnda kpàakpan wée kɛɛro, Yesu Kirisi diikɛɛ kpàakpan wée kɛɛ, bensↄ̃ wée zĩi kɛɛare à yãnzi. \v 6 Luda bè, guu pu gusiaan, ben à guu pù wa swɛ̃̀n lɛ dↄ. Gupuraa pì dɛ à gakui kɛ̀ èe tɛ́ kɛɛ Kirisi uua dↄ̃na ũ. \p \v 7 Wá auziki beee vĩ wa mɛ̀ kɛ̀ dɛ lán gũ̀ oroo bànↄ guu, lɛ wà e wà dↄ̃ kɛ̀ gbãa bíta pì bↄ̀ Luda kiiamɛ, èe kɛ wa kiianlo. \v 8 Wègↄ̃ ĩa daawa kpa sãnda píngia, baa kↄ̃n beeeo weè furo. Wè bídi kɛ, mↄde wa tãmaa è yãaro. \v 9 Wè wɛ́ɛ tãwa, mↄde Luda è wa tónlo. Wè wa pãɛ, mↄde weè garo. \v 10 Gurↄ píngi wá kú Yesu gaa taka bori lɛ́zĩ, lɛ à kuuna e à ↄdↄa wa mɛ̀a yãnzi. \v 11 Zaakɛ wamↄwa kɛ̀ wá bɛ̃ɛnↄ weègↄ̃ kú gaa lɛ́zĩ Yesu yãnzi, lɛ à kuuna e à ↄdↄa wa mɛ̀ kɛ̀ eé gaaa. \v 12 Lɛn gaa pì e zĩi kɛɛ wa guu lɛ, bensↄ̃ wɛ̃̀ndi e zĩi kɛɛ a guu. \v 13 À kɛ̃na Luda yãn wà bè: Má Luda náanɛ vĩ, ben ma yã ò. Wapinↄ sↄ̃ wa Luda náanɛ dↄ̃nkↄ̃ pì kɛ̀, ben wée yã oo à yãnzi. \v 14 Zaakɛ wá dↄ̃ kɛ̀ lán Luda Dii Yesu fɛ̀ɛ gaan nà, eé wa fɛɛo gaan se, eé wa káɛ a aɛzĩ lɛdo kↄ̃n apinↄ. \v 15 Yã kɛ̀nↄ píngi e wa lee a yãnzi, lɛ Luda gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ èe lii gbɛ̃nↄzi pari e à sáabukpana kaara à tↄ́bↄna yãnzi. \s1 Wɛ́ɛdↄna mɛ̀ dufuzi \p \v 16 Beee yãnzi weè kpasaro. Baa tó wa mɛ̀baa e kaatɛɛ, wa ninii ègↄ̃ dufu kũu lán guu e dↄↄ nà. \v 17 Wa wɛ́ɛtãmma nɛ́ngo kɛ̀ eé gɛ̃tɛ kɛ̀kii e gakui bíta kɛ̀ è yãaroo iiwe, kɛ̀ èe sí lɛ́kↄ̃ziro. \v 18 Wa wɛ́ɛ pɛ́ pↄ́ kɛ̀ wè wɛ́ɛ siàlɛaro, sé pↄ́ kɛ̀ wè wɛ́ɛ siàlɛroo. Zaakɛ pↄ́ kɛ̀ wè wɛ́ɛ siàlɛ nɛ́ gurↄplaapↄmɛ. Pↄ́ kɛ̀ wè wɛ́ɛ siàlɛroo sↄ̃, ègↄ̃ kuu gurↄ píngi. \c 5 \p \v 1 Wá dↄ̃ kɛ̀ tó wa sↄ̀ kɛ̀ wá kún kpɛ́ ũ anduna kɛ̀ guu yàka, Luda é kpɛ́ kɛ̀ wèe dↄ kↄ̃n ↄoro kpáwa a bɛ ai gurↄ píngi. \v 2 Tia sↄ̃ weè mbo sↄ̀ pì guu, wá yezi wà ludambɛ pↄ́ pì da, \v 3 zaakɛ tó wa bↄ sↄ̀n, wégↄ̃ kuu mɛ̀ sairo. \v 4 Gurↄↄ kɛ̀ wá kú sↄ̀ kɛ̀kii guu, weè mbo lán wá aso sɛna bà. Èe kɛ wá yezi wà bↄ à guunlo, wá yezi wà ludambɛ pↄ́ damɛ, lɛ wɛ̃̀ndi wa sↄ̀ kɛ̀ eé gaa pì mↄ́. \v 5 Beee yãnzin Luda wa soru kɛzi, ben à a Ninii kpàwa pↄ́ kɛ̀ wé e kpɛ́gaau ũ. \p \v 6 Beee yãnzi wa kù ègↄ̃ gbãa. Wá dↄ̃ kɛ̀ gurↄↄ kɛ̀ wá kú mɛ̀ kɛ̀kii guu, wá kú Dii kiiaro. \v 7 Zaakɛ ludanaanɛkɛnan wá kúo, èe kɛ wɛ́ɛsinaàlɛ yãnlo. \v 8 Wa swɛ̃̀ ègↄ̃ kpaɛna. Bↄna sↄ̀ pìn gana Dii kiian wá yezi. \v 9 Kuuna mɛ̀ guun yoo, bↄna à guun yoo, weègↄ̃ wɛtɛɛ wa yã kánɛ. \v 10 Zaakɛ Kirisi égↄ̃ vɛ̃ɛna a tintia, wa píngi wé bↄ wà zɛ à aɛ, eé fĩa bo wa baadenɛ à kuuna mɛ̀ guu yãkɛnaa, à maaa ke à zaaa. \s1 Gbɛ̃nteenↄ kɛna nna kↄ̃n Ludao zĩi \p \v 11 Lán wée vĩa kɛɛ Diinɛ lɛ nà, weè wɛtɛ gbɛ̃nↄ yã pì zɛ́ e. Ludaa wa dↄ̃ sãnsãn, bensↄ̃ wá yezi à wa dↄ̃ a swɛ̃̀n lɛ dↄ. \v 12 Wée wa zĩnda sáabu kpaa a kiia dↄnlo, wée a gbaa zɛ́ à ĩa dã wa yã musumɛ, lɛ à e à yã we gbɛ̃ kɛ̀ è ĩa dã kↄ̃n mɛ̀baayão, èe kɛ swɛ̃̀ yãnloola. \v 13 Tó ée daa wa mì lìɛ, Luda yãnzimɛ. Tó wá kú wa dↄ̀rↄa, a yãnzimɛ. \v 14 Zaakɛ Kirisi yenzi bé èe tɛ́ kaawagu. Wá è tó gbɛ̃ mɛ̀n doo gà gbɛ̃ píngi yãnzi, aↄ̃ gà ń píngin gwe. \v 15 À gà gbɛ̃ píngi yãnzi, lɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀nↄ tóngↄ̃ kuu ń zĩnda pↄ́ ũ dↄro, sé gbɛ̃ kɛ̀ gà ń yãnzi à vù pↄ́ ũ. \p \v 16 Beee yãnzi weè gbɛ̃ke gwa lán anduna gbɛ̃nↄ è gwa nà tia dↄro. Baa kɛ̀ wá Kirisi dↄ̃ lán anduna gbɛ̃nↄ à dↄ̃ nà yã, wá à dↄ̃ lɛ tia dↄro. \v 17 Zaakɛ tó gbɛ̃ kú Kirisi guu, à gↄ̃̀ gbɛ̃ dufu ũ. À kuuna zii gɛ̃̀tɛ, kuuna dufu bé à gↄ̃̀nɛ. \v 18 Beee bↄ̀ Luda kiiamɛ píngi. À wa kɛao nna Kirisi gãzĩ, ben à gbɛ̃nↄ kɛnaao nna zĩi dàwe. \v 19 Kirisi guu Luda anduna kɛ̀ a zĩndao nna gbɛ̃nↄ taarinↄ yã dana sai, ben à gbɛ̃nↄ kɛnaao nnaa pì yã nàwe wa ↄzĩ. \v 20 Beee yãnzi Kirisi gɛ̃ɛnↄn wa ũ. Ludaa e gbɛ̃nↄ sisii wa gãzĩ. Wa agbaa kpàare Kirisi gbɛ̀n, à kɛ nna kↄ̃n Ludao. \v 21 Ludaa tò durunsaidee gↄ̃̀ durun agbaakpabↄ ũ wa yãnzi, lɛ kuuna à guu Luda tó yã bↄwao nna. \c 6 \p \v 1 Zaakɛ Luda zĩkɛri daanↄn wa ũ, wa agbaa kpàare, àton Luda gbɛ̃kɛɛ sí à à kɛ pãro. \v 2 Luda bè: \q1 Ma yã màmma a gurↄↄa, \q1 ma dↄnlɛ mìsina gurↄ. \m Gurↄↄ kà sa, gbã̀an mìsina gurↄↄ pì ũ. \p \v 3 Weè yã kɛ̀ eé tó gbɛ̃ fuu kɛro, lɛ wàton wa zĩi taari ero yãnzi. \v 4 Weè wa zĩnda ↄdↄa gbɛ̃nↄnɛ zɛ́ sãnda píngi guu kɛ̀ Luda zĩkɛrinↄn wa ũ. Weè mɛna fↄ̃ maamaa kↄ̃n ĩadammao kↄ̃n nawɛ̃ao kↄ̃n wɛ́ɛtãmmanao. \v 5 Wà wa gbɛ̃, wà wa ka kpɛ́siaan, wà fɛ̀ɛwazi. Wa zĩ gbãaa kɛ̀, wée e wà ii òro, nↄaa wa dɛ. \v 6 Wá ↄ̀dↄańnɛ kↄ̃n nↄ̀sɛ puraao kↄ̃n dↄ̃nao kↄ̃n sùuo kↄ̃n maakɛnao kↄ̃n Luda Ninio kↄ̃n yenzi mↄnafiki saio \v 7 kↄ̃n yãpura'onao kↄ̃n Luda gbãaao. Wá yãmaakɛbↄnↄ kũna wa ↄplaan kↄ̃n wa ↄzɛɛo. \v 8 Wè wa kpe da, wè wa kpɛ bↄ. Wè wa tↄ́ zaaa sí, wè wa tↄ́ nnaa sí. Yãpuradeenↄn wa ũ, ben wè wa diɛ mↄnafikideenↄ ũ. \v 9 Tↄ́deenↄn wa ũ, ben wè wa diɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ wà ń dↄ̃roonↄ bà. Wá bɛ̃ɛ fá, ben wè wa diɛ gɛ̀nↄ ũ. Wè wa diɛ pↄ́gbɛ̃nanↄ ũ, mↄde wè wa dɛro. \v 10 Wa pↄↄ ègↄ̃ nnamɛ, ben wègↄ̃ wa diɛɛ pↄsiadeenↄ ũ. Weè gbɛ̃nↄ kɛ auzikideenↄ ũ pari, ben wègↄ̃ wa diɛɛ takaasideenↄ ũ. Wá pↄ́ píngi vĩ, ben wègↄ̃ wa diɛɛ pↄ́saideenↄ ũ. \p \v 11 Kↄrintideenↄ, wa yã òare súusu, wa wa nↄ̀sɛ wɛ̃̀are. \v 12 Wée wa nↄ̀sɛguuyã utɛarero, mↄde a a pↄ́ ùtɛwe. \v 13 Ma yã òare lán ma nɛ́nↄ bà. Lán wa wa nↄ̀sɛ wɛ̃̀are nà, à a nↄ̀sɛ wɛ̃we lɛ se. \s1 Àton kɛ sɛ̃nkpɛ kↄ̃n Yesusaideenↄoro \p \v 14 Àton kɛ sɛ̃nkpɛ kↄ̃n Yesusaideenↄoro. Yã maaa bàa ũgba kↄ̃n à zaaao? Bↄ́n gupura kↄ̃n gusiaao vĩ kↄ̃n kↄ̃o? \v 15 Kirisi yã é kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n Setãn pↄ́o diamɛ? Dian Yesudee bà égↄ̃ kú kↄ̃n Yesusaideeo? \v 16 Luda kpɛ́ è kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n tãanↄoↄ́? Zaakɛ Luda Wɛ̃̀ndide kpɛ́n wa ũ, lán à ò nà: \q1 Mɛ́gↄ̃ kúńyo, mɛ́gↄ̃ tɛ́ ń tɛ́, \q1 mɛ́gↄ̃ dɛ ń Luda ũ, \q1 aↄ̃égↄ̃ dɛ ma gbɛ̃nↄ ũ. \m \v 17 Beee yãnzi Dii bè: \q1 À kɛ̃ḿma, àgↄ̃ kú adona, \q1 àton ↄ kɛ pↄ́ gbãsĩaro, \q1 mɛ́ a sí, \v 18 mɛ́gↄ̃ dɛnɛ De ũ, \q1 égↄ̃ dɛ ma nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ ũ kↄ̃n ma nɛ́nↄgbɛ̃nↄ. \q1 Dii Gbãapingide bé à ò. \c 7 \p \v 1 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, lán Luda lɛ́ gbɛ̃̀we lɛ nà, wà mì kɛ̃ yã kɛ̀ è mɛ̀ kↄ̃n niniio gbãsĩ lɛ́a mámmam, wà wa kuuna adona lɛ́ papa vĩakɛna Ludanɛ guu. \s1 Pↄlu pↄↄ kɛ̀ Kↄrintideenↄa nna \p \v 2 À tó wa yã gↄ̃ kú a swɛ̃̀n. Wée taari kɛ gbɛ̃kenɛro, wée gbɛ̃ke sãsãro, wée gbɛ̃ke takii kɛro. \v 3 Mɛ́ɛ beee o mà yã daoalanlo. Má ò yã kɛ̀ a yã kú wa swɛ̃̀n wà ga lɛdo ke wàgↄ̃ kuu lɛdomɛ. \v 4 Má a náanɛkɛna maamaa, mɛɛ̀ lɛ́ gbɛ̃ɛ a yã musu maamaa. Wa nawɛ̃akɛna guu píngi ma làakari kpaɛna mɛ́tɛmɛtɛ, ma pↄↄ kɛ̀ nna à gɛ̃̀ ↄla. \v 5 Baa kɛ̀ wa ka Masedonia bùsun, wa mɛ̀ kpaɛnaro. Nawɛ̃a lìgawazi kpa sãnda píngia, wà fɛ̀ɛwazi kↄ̃n swèeo, vĩa gɛ̃̀wagu. \v 6 Ben Luda kɛ̀ è yɛ̃̀ɛsaideenↄ sɛ́ lezĩ wa sɛ lezĩ Titu mↄna guu. \v 7 Èe kɛ à mↄnan adoro, kɛ̀ a à sɛ̀ lezĩ yãnzimɛ dↄ. À bèwe ée ma bɛgɛ kɛɛ, á kú tómadↄ̃yãa guu, ma yã a kũna gbãa sa, ben ma pↄnnaa kàara. \p \v 8 Baa kɛ̀ takada kɛ̀ má kɛ̃̀aree a nↄ̀sɛ yàka, mɛ́ɛ ma nↄ̀sɛ liɛro. Kɛ̀ má è takada pì a nↄ̀sɛ yàka gurↄ plaa, lɛ ma nↄ̀sɛ lìɛ yã, \v 9 mↄde ma pↄↄ kɛ̀ nna sa. Èe kɛ kɛ̀ ma a pↄↄ yàkaare yãnzinlo, kɛ̀ a pↄsiaa tò a nↄ̀sɛ lìɛ yãnzimɛ. A nↄ̀sɛyakana pì bↄ̀ Luda kiiamɛ. Beee yãnzi wée ásaru kɛarero. \v 10 Pↄsiaa kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia, è tó gbɛ̃ nↄ̀sɛ liɛ à mìsina e, eé tómadↄ̃yãa kɛro. Anduna pↄsiaa bé è gaa ińnɛ. \v 11 À gwa pↄ́ kɛ̀ pↄsiaa kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia pì ìare. A mɛ̀ wã̀ sa, a gi kↄ̃n a zĩndao, a làakari fɛ̀ɛ, vĩa a kũ, a bɛgɛ kɛ̀, a wɛ́ɛ tã̀, a ń swã gà. Yã pì guu píngi a a zĩnda ↄ̀dↄa kɛ̀ á taari vĩ yã pì guuro. \p \v 12 Baa kɛ̀ ma takada pì kɛ̃̀are, èe kɛ gbɛ̃ kɛ̀ taari kɛ̀ ke gbɛ̃ kɛ̀ wà taari kɛ̀nɛ yãnzinlo, má kɛ̃̀ Luda dↄ̃na guumɛ, lɛ a yewazina e à bↄare gupuraaa. \v 13 Beee yãnzi wa làakari kpaɛna. Wa làakari kpaɛna pì gbɛra, wa pↄnnaa kàara maamaa Titu pↄnna yã musu, kɛ̀ a píngi á tò à ninii sù yãnzi. \v 14 Ma lɛ́ gbɛ̃̀nɛ kↄ̃n a yão yã, ée tó wí ma kũro. Lán wa yãpuraa òare yã píngi guu nà, lɛn wa lɛ́gbɛ̃na Titunɛ kɛ̀ yãpuraa ũ lɛ. \v 15 Lán a bɛ̀ɛ lìnɛ nà, a à kpe dà, bensↄ̃ a à yã mà a píngi, tó à dↄ̀ a yã pìn, à yenaazii è kaaramɛ. \v 16 Ma pↄↄ ègↄ̃ nna, kɛ̀ má a náanɛkɛna yã píngi guu yãnzi. \c 8 \s1 Kↄ̃kamasakɛna \p \v 1 Wa gbɛ̃nↄ, wá yezi àgↄ̃ gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ Ludaa kɛ̀ Masedonia bùsu sↄsinↄnɛ dↄ̃. \v 2 Aↄ̃ yↄ̃agwana kↄ̃n wɛ́ɛtãmma pãsĩo guu, aↄ̃ pↄↄ kɛ̀ nna maamaa, ben baa kↄ̃n ń takaaside búgubugukɛɛo aↄ̃ gba dà à gɛ̃̀ ↄla. \v 3 Má òare aↄ̃ gba dà kↄ̃n nↄ̀sɛo do ń gbãa lɛ́n, à dɛ ń gbãaala se. \v 4 Aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀wa ń zĩnda kúɛ kↄ̃n kúɛo, wà ń gba zɛ́ ń ↄↄ e àgↄ̃ kú Luda gbɛ̃nↄ kámasakɛna guu. \v 5 Aↄ̃ kɛ̀ dɛ pↄ́ kɛ̀ wa wɛ́ɛ dↄzila, aↄ̃ ń zĩnda kpà Diia gĩa kↄ̃n wapinↄ dↄ Luda pↄyezi guu. \v 6 Beee yãnzi wa wɛ́ɛ kɛ̀ Titua à gá kámasa yã kɛ̀ à nàa a tɛ́ mì dɛ. \v 7 Zaakɛ á gbãa yã píngi guu, ludanaanɛkɛna kↄ̃n yã'onao kↄ̃n dↄ̃nao kↄ̃n yã píngi aĩao kↄ̃n yenzi kɛ̀ á vĩwaoo, àgↄ̃ gbãa kámasa pì kɛna guu dↄ. \p \v 8 Èe kɛ mɛ́ɛ yã diɛɛarenlo, aĩa kɛ̀ gbɛ̃ pãndenↄ kɛ̀n mɛ́ɛ ooare, lɛ mà a yenzi yãpuraa dↄ̃. \v 9 Á wa Dii Yesu Kirisi gbɛ̃kɛɛ dↄ̃. Pↄ́dee ina gↄ̃̀ pↄ́saidee ũ a yãnzi, ben à pↄ́saidekɛɛ guu à a kɛ pↄ́deenↄ ũ. \v 10 Lán má è nà yã pì musun yɛ̀: À kↄ̃ sìo amↄa kɛ̀ a zɛ kↄ̃n yã pìo zaa muyã bensↄ̃ ée kɛɛnↄ, \v 11 à yã pì mì dɛ sa. Zaakɛ a sorumi mà kↄ̃n à kɛnao, à kɛ a gbãa lɛ́n. \v 12 Tó gbɛ̃ gba dà kↄ̃n nↄ̀sɛo do pↄ́ kɛ̀ à vĩ lɛ́n, èe kɛ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ à vĩrooonlo, beee bé è ká. \v 13 Èe kɛ mɛ́ɛ asoo lagoo gbɛ̃ pãndenↄnɛ, mɛ́ɛ diiarenlo, lɛ à kɛ sɛ̃nkpɛmɛ. \v 14 Tia lán kɛ̀ bà zaakɛ pↄ́ dìazi, à kpá gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́ è kɛ̃sãmmanↄa, lɛ zĩkea tó pↄ́ dìńzi, bensↄ̃ pↄ́ kɛ̃̀sãawa, aↄ̃é kpáawa. Lán beee bà égↄ̃ sɛ̃nkpɛ. \v 15 Lán à kɛ̃na Luda yãn nà wà bè: \q1 Gbɛ̃ kɛ̀ sɛ̀ɛ bíta pↄ́ e diziro, \q1 gbɛ̃ kɛ̀ sɛ̀ɛ féte pↄ́ e kɛ̃sãro. \s1 Titunↄ yã \p \v 16 Ma sáabu kɛ̀ kↄ̃n Ludao, kɛ̀ à tò a yã kú Titu swɛ̃̀n lán à kú ma swɛ̃̀n nà se. \v 17 À wa yã mà, à mɛ̀ wã̀ à mↄ́ a gwa, lán à pↄↄ yezi nà. \v 18 Wa gbɛ̃ doo kɛ̀ à tↄ́ dàgula sↄsinↄ tɛ́ ń píngi baarunnakpana musun wá dànɛ. \v 19 Beee gbɛra dↄ sↄsinↄ à dà à gáwao kámasa zĩi kɛ̀ wée kɛɛ kɛ. Wée zĩi pì kɛɛ Dii tↄ́bↄna yãnzimɛ kↄ̃n aĩa kɛ̀ wá vĩio. \v 20 Wá yezi gbɛ̃ke wa taari e lán wée kɛɛ nà kↄ̃n gba bíta kɛ̀ na wa ↄzĩ yãoro. \v 21 Èe kɛ yã kɛ̀ maa Diinɛn wée pɛɛa adoro, yã kɛ̀ maa gbɛ̃nteenↄnɛmɛ se. \v 22 Wa wa gbɛ̃ndo pãnde dàńnɛ dↄ. Wa à làakari gwà à gɛ̃̀n lɛ́ vĩro, wá è à aĩa vĩ yã píngi guu, bensↄ̃ à aĩa ɛ̀ara à kàara tia, kɛ̀ à a náanɛkɛna yãnzi. \v 23 Titu daa sↄ̃, ma zĩkɛri daa kɛ̀ weè a maaa wɛtɛ lɛdoon à ũ. Wa gbɛ̃ kpaaanↄ sↄ̃, sↄsinↄ zĩ̀rinↄmɛ, aↄ̃mbe Kirisi tↄ́bↄrinↄ ũ. \v 24 Beee yãnzi à ↄdↄańnɛ kɛ̀ á yeńzi, lɛ sↄsi pì gbɛ̃nↄ dↄ̃ kɛ̀ lɛ́ kɛ̀ wée gbɛ̃ɛ a yã musu nɛ́ yãpuraamɛ. \c 9 \p \v 1 Èe kↄ̃ sío mà takada kɛ̃are Luda gbɛ̃nↄ kↄ̃ kámasa kɛna pì yã musuro, \v 2 zaakɛ má dↄ̃ kɛ̀ a nↄ̀sɛ maaa dà, ben ma lɛ́ gbɛ̃̀ Masedonia gbɛ̃nↄnɛ ma bè, Girisi gbɛ̃nↄ sorumi mà zaa muyã. A aĩakɛna pì ń gbɛ̃ parideenↄ mɛ̀ fɛ̀ɛ. \v 3 Ben ma wa gbɛ̃ pìnↄ zĩ̀awa, lɛ àgↄ̃ kú soru guu lán ma ò nà, lɛ lɛ́ kɛ̀ wá gbɛ̃̀ yã pì musu tón kɛ pãro. \v 4 Tó Masedonia gbɛ̃kenↄ tɛ̀mazi, tó aↄ̃ mↄ̀ wà è kɛ̀ a sorumi e maro, wí é wa kũ, kɛ̀ wa a náanɛkɛna yãnzi. Weé a pↄ́ o dↄↄ́? \v 5 Beee yãnzi má dìɛ kɛ̀ à maa mà o gbɛ̃ pìnↄnɛ aↄ̃ dↄmɛ aɛ, aↄ̃ gbaa kɛ̀ a gĩakɛ a à lɛ́ gbɛ̃̀ yã kɛkɛ káaku, lɛ a sorumi ma, àgↄ̃ dɛ nↄ̀sɛdo gbaa ũ, èe kɛ gba tiasinlo. \s1 Gbadana kↄ̃n nↄ̀sɛo do \p \v 6 Àgↄ̃ yã kɛ̀kii dↄ̃: \q1 Tó ń tↄ̃̀ féte, nɛ́ kɛ̃ féte, \q1 tó ń tↄ̃̀ bíta, nɛ́ kɛ̃ bíta. \m \v 7 Baade kpá lán à dà a swɛ̃̀ guu nà uusisina sai tiasi sai. Ludaa ye gbɛ̃ kɛ̀ è gba da kↄ̃n pↄnnaaozi. \v 8 Luda é fↄ̃ à tó aubarika píngi gↄ̃ diazi, lɛ gurↄ píngi pↄ́ píngi mↄ́awa yã píngi guu ai à gↄ̃̀ dìazi à yã maa píngi kɛo. \v 9 Lán à kɛ̃na Luda yãn nà wà bè: \q1 È gba da takaasideenↄnɛ maamaa, \q1 à yãmaakɛna yãana vĩro. \m \v 10 Lán Luda è pↄ́borii kpá pↄ́tↄ̃ria nà kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ wè bleeo, eé pↄ́borii kpáawa, à kaaraare, lɛ a maakɛna ↄgbɛ e à ↄ tá. \v 11 Eé a kɛ pↄ́deenↄ ũ yã píngi guu, lɛ àgↄ̃ gba daa bítabita gurↄ píngi, gbɛ̃nↄ Luda sáabu kpá gbaa kɛ̀ á dàńnɛ wa gãzĩ yãnzi. \v 12 Zaakɛ Luda gbɛ̃nↄ pↄ́kɛ̃sãmma bↄkↄ̃tɛn kámasa zĩi pì e kɛɛ adoro, eé tó Luda sáabukpana dagula maamaamɛ dↄ. \v 13 Gbɛ̃nↄ é Luda tↄ́ bↄ, zaakɛ kámasa kɛ̀ á kɛ̀ pì é ↄdↄańnɛ, kɛ̀ a mì sìɛ Kirisi baaru nnaa kɛ̀ a zɛonɛ, bensↄ̃ a gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ńnɛ kↄ̃n gbɛ̃ píngio kↄ̃n nↄ̀sɛo do. \v 14 Aↄ̃é adua kɛare kↄ̃n a yão dana ń swɛ̃̀n Luda gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ pìsiawa yãnzi. \v 15 À Luda sáabu kpá à gbaa kɛ̀ gɛ̃̀ onala yãnzi. \c 10 \s1 Pↄlu gina kↄ̃n a zĩndao a zĩ yã musu \p \v 1 Mamↄma Pↄlu, ma agbaa kpàare kↄ̃n Kirisi nↄ̀sɛyĩio kↄ̃n à busɛkɛɛo, mamↄma kɛ̀ wè be, tó má kúao má busɛ, tó má kúaoro sↄ̃, mɛɛ̀gↄ̃ pãsĩ. \v 2 Ma wɛ́ɛ kɛ̀awa, tó ma mↄ, àton tó màgↄ̃ pãsĩaoro, zaakɛ mɛ́ fↄ̃ màgↄ̃ pãsĩ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è be anduna yã bé èe dↄↄwe aɛnↄo. \v 3 Wá kú anduna guumɛ, mↄde weè zĩ̀ ká lán anduna gbɛ̃nↄ bàro. \v 4 Wa gↄ̃kɛbↄnↄ nɛ́ anduna pↄ́nlo, Luda gↄ̃kɛbↄ gbãaa kɛ̀ weè zɛki gbãaanↄ gboroonↄmɛ. Weè ɛgɛ lɛokpakↄ̃anↄ gboroo \v 5 kↄ̃n wada yã kɛ̀ è gíńnɛ wà Luda dↄ̃ↄo píngi. Weè laasuu píngi milɛ ble, lɛ aↄ̃ mì siɛ Kirisinɛ. \v 6 Tó a mì sìɛwe mámmam, wa yãa kɛ̀ wà wɛ́ɛ tã swãyãmarisaideenↄa. \p \v 7 Eè yã gwa musumɛ. Tó gbɛ̃ a zĩnda náanɛkɛna kɛ̀ Kirisi pↄ́n a ũ, adee gↄ̃ dↄn kɛ̀ Kirisi pↄ́n wa ũ lán à bà se. \v 8 Baa tó ma lɛ́ gbɛ̃̀ à kɛ̀ bíta iko kɛ̀ Dii kpàwa yã musu, wí é ma kũro, zaakɛ a kãsãpɛɛna yãnzimɛ, èe kɛ a lɛɛna yãnzinlo. \v 9 Àton kɛ lándↄ̃ má yezi mà vĩa dadaazi kↄ̃n ma takadakɛ̃nao bàro. \v 10 Wè be ma takadanↄↄ bɛ̀ɛ vĩ, bensↄ̃ aↄ̃ gbãa, mↄde tó wà wɛ́ɛ sìmalɛ, è ń kũ gbãaro, ma yã è ká pↄ́ke lɛ́zĩro. \v 11 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe oo lɛɛnↄ gↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ lán wa yãnↄↄ dɛ nà takadanↄ guu tó wá kúaoro, lɛn wé kɛ lɛ, tó wa kↄ̃ è. \p \v 12 Dén kɛ̀we wà wa zĩnda kɛ sɛ̃nkpɛ kesↄ̃ wà wa zĩnda lɛ́kↄ̃zi kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe ń zĩnda sáabu kpaanↄo. Tó aↄ̃ ń zĩnda kpàkↄ̃sↄ̃ kↄ̃o kesↄ̃ aↄ̃ ń zĩnda lɛ̀kↄ̃zi kↄ̃o, aↄ̃ègↄ̃ ↄ̃ndↄ̃ro. \v 13 Wamↄwa sↄ̃, wé lɛ́ gbɛ̃ à gɛ̃ ↄlaro. Wé lɛ́ gbɛ̃ ikokɛkii kɛ̀ Ludaa dìɛwe lɛ́mmɛ, kɛ̀ à kà a kiia se. \v 14 Lán wa ka a kiia nà, wée vĩi wa ikokɛki lɛ́laro, zaakɛ wa mↄ kↄ̃n Kirisi baaru nnaao ai a kiia káaku. \v 15 Weè lɛ́ gbɛ̃ à gɛ̃̀ ↄla wà gbɛ̃ pãndenↄ zĩ ká wa pↄ́laro. Zaakɛ a ludanaanɛkɛna e kaara, wá yezi zĩi kɛ̀ wée kɛɛ a tɛ́ ↄ tá maamaa ai à ká ikokɛkii kɛ̀ Ludaa dìɛwe lɛ́n, \v 16 lɛ wà gá wà baaru nnaa pì kpá bùsu kɛ̀ kú a aɛnↄ guu, lɛ́gbɛ̃na kↄ̃n gbɛ̃ pãndenↄ kãndagbɛbanao sai. \v 17 Tó gbɛ̃ yezi à lɛ́ gbɛ̃, à gbɛ̃ Dii yã musu. \v 18 Èe kɛ gbɛ̃ kɛ̀ è a zĩnda sáabu kpá bé à maaro, sé gbɛ̃ kɛ̀ Dii è à sáabu kpá. \c 11 \s1 Pↄlu kↄ̃n zĩ̀ri ɛgɛɛnↄ \p \v 1 À mɛnamao kↄ̃n ma yↄ̃nkↄkɛɛo féte. Mↄde ée mɛnaa kↄ̀. \v 2 Lán Luda è nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ kpá nà, lɛn mɛ́ɛ kpaa lɛ se a yã musu. Ma a kpa gↄ̃ mɛ̀n dooa, àmbe Kirisi ũ, lɛ mà a kpãsãa nↄkparɛ lɛzii ũ. \v 3 Lán mlɛ̃̀ ↄ̃ndↄ̃ↄ kɛ̀ Awauzi nà à à sã̀sã, vĩa e ma kũu kɛ̀ eé a laasuu likↄ̃aare lɛ se, lɛ à a nana Kirisia gbãsĩ sai kↄ̃n nↄ̀sɛo do tó. \v 4 Tó gbɛ̃ke mↄ̀ à Yesu yã kɛ̀ bↄ̀ ado kↄ̃n wa pↄ́o waazi kɛ̀are, eè wezi aaga. Eè ninii kɛ̀ bↄ̀ ado kↄ̃n kɛ̀ á sìo sí, eè baaru nnaa kɛ̀ bↄ̀ ado kↄ̃n kɛ̀ á mào ma. \v 5 Mɛ́ɛ daa má kɛ̃sãna zĩ̀ri kɛ̀ a ń díɛ bíta mↄ̀nↄzi yãke guuro. \v 6 Baa tó ma lɛ́ nnaro, má dↄ̃na vĩ. Wá ↄ̀dↄaare a píngi tɛ̃tɛ̃ntɛ̃ yã píngi guu. \p \v 7 Kɛ̀ ma baaru nnaa kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia waazi kɛ̀are pↄ́sinaawaa sai, ben ma a zĩnda bùsa a kaarana yãnzi, ma taari kɛ̀n yↄ́? \v 8 Ma sↄsi pãndenↄ takii kɛ̀, ma a asaia èḿma, lɛ mà e mà zĩi kɛo a tɛ́ yãnzi. \v 9 Gurↄↄ kɛ̀ má kúao, tó pↄ́ e kɛ̃sãama, mɛɛ̀ ĩa da gbɛ̃kearo. Wa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ Masedonia bùsunnↄ mↄ̀mɛ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ èe kɛ̃sãamaao. Mɛ́ɛ we mà kɛ a gbɛ̃kenɛ asoo ũro, bensↄ̃ mɛ́ we mà kɛ a gbɛ̃kenɛ asoo ũro. \v 10 Kↄ̃n Kirisi yãpuraa kɛ̀ kú ma guuo, gbɛ̃ke é kpámɛ mà lɛ́ pì gbɛ̃ Girisi bùsunlo. \v 11 Bↄ́yãnzin má ò lɛzi? Ludaa dↄ̃ kɛ̀ má yeazi. \p \v 12 Yã kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛ, mɛ́gↄ̃ kɛɛmɛ, lɛ mà gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe ń zĩ lɛɛkↄ̃zi kↄ̃n wa pↄ́onↄ kãsãa kɛ̃ɛ kↄ̃n ń lɛ́gbɛ̃nanↄ. \v 13 Gbɛ̃ beee takanↄ nɛ́ zĩ̀ri ɛgɛɛnↄmɛ! Zĩkɛri mↄnafikideenↄmɛ! Aↄ̃è li Kirisi zĩ̀rinↄ ũ. \v 14 Yãbↄnsaɛnlo. Baa Setãn pì è li gupura malaika ũ se. \v 15 Zaakɛ lɛmɛ, tó à zĩkɛrinↄ lì yã maaa zĩkɛrinↄ ũ, yãbↄnsaɛnlo. Zãazãa aↄ̃é ń yãkɛna gbɛ̀ e. \s1 Pↄlu nawɛ̃akɛna a zĩ̀rikɛɛ guu \p \v 16 Ma ɛara mɛ́ɛ oo dↄ, gbɛ̃ke tón ma gwa yↄ̃nkↄↄ ũro. Tó lɛn sↄ̃ro, àgↄ̃ ma diɛɛ lán yↄ̃nkↄↄ bà, lɛ mà e mà lɛ́ gbɛ̃ féte. \v 17 Yã kɛ̀ mɛ́ɛ oo, Dii bé à ma danlo. Lɛ́ kɛ̀ mɛ́ɛ gbɛ̃ɛ ma zĩnda náanɛkɛna guu, mɛ́ɛ gbɛ̃ɛ mìsaikɛɛ guumɛ. \v 18 Zaakɛ gbɛ̃nↄↄ e lɛ́ gbɛ̃ɛ ń zĩnda yã musu pari, mapi se mɛ́ gbɛ̃. \v 19 Zaakɛ a ↄ̃ndↄ̃rinↄ eè mɛna fↄ̃ kↄ̃n mìsaideenↄ kↄ̃n pↄnnaao. \v 20 Tó wèe a kɛɛ zↄ̀nↄ ũ, tó wèe a aru mii, tó wèe a takii kɛɛ, tó wèe dɛnlaa ↄdↄↄaare, tó wèe a swãn kɛɛ, eè mɛna fↄ̃. \v 21 Yãpuramɛ, wá busɛ kↄ̃n yã beeenↄ kɛnao! Beee kɛ̀mɛ wíyã ũ! Mↄde pↄ́ kɛ̀ gbɛ̃ náanɛkɛna, èe à lɛ́ gbɛ̃ɛ, má à náanɛkɛna se. Mɛ́ɛ beee oo yↄ̃nkↄkɛɛ guumɛ. \v 22 Eberunↄn ń ũↄ́? Àmbe ma ũ se. Isarailinↄn ń ũↄ́? Àmbe ma ũ se. Ibraĩ boriinↄn ń ũↄ́? Àmbe ma ũ se. \v 23 Kirisi zĩkɛrinↄn ń ũↄ́? Má à zĩkɛri ũ dɛńla. Mɛ́ɛ oo lán ĩadee bàmɛ. Ma zĩi kɛ̀ dɛńla, wà ma da kpɛ́siaan dɛńla, má a gbɛ̃na gɛ̃̀n lɛ́ dↄ̃ro, ma kuuna gaa lɛ́zĩ gɛ̃̀n lɛ́ vĩro. \v 24 Yudanↄ ma gbɛ̃ kↄ̃n flã̀o lɛ́ baplaa mɛ̀n dosai ai gɛ̃̀n sↄↄro. \v 25 Wà ma lɛlɛ kↄ̃n gòo gɛ̃̀n aagↄ̃. Wà ma papa kↄ̃n gbɛ̀o gɛ̃̀n do. Góro'itɛ lɛ́ kùɛmao gɛ̃̀n aagↄ̃, ma kɛ gurↄ do ísiaa guu fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo. \v 26 Ma wɛ́tɛgana paridee guu mɛɛ̀gↄ̃ kú kari guu: Swa kari, kpãi wɛ́ɛdewɛnↄ kari, Yudanↄ kari, bori pãndenↄ kari, wɛ́tɛ guu kari, sɛ̃̀tɛ kari, ísia kari, Yesude ɛgɛɛnↄ kari. \v 27 Ma zĩ gbãaa kɛ̀ kↄ̃n wãwãao, ma itɛ̃ kɛ̀ à gɛ̃̀n lɛ́ vĩro, nↄaa ma dɛ, ímii ma dɛ, mɛɛ̀gↄ̃ kuu pↄ́blee sai gɛ̃̀n baaagↄ̃, má tɛ́ bũu ĩa guu. \v 28 À kpaaanↄ ona baasi sↄsinↄ píngi laasuu è ĩa dama lán guu e dↄↄ nà. \v 29 Dé bé eé busa, mà gí busazii? Dén weé kɛ̃ zɛ́a à gí ↄ̃mazii? \p \v 30 Tó à kↄ̃ sìo mà lɛ́ gbɛ̃, mɛ́ gbɛ̃ ma gbãasaikɛɛ musumɛ. \v 31 Luda wa Dii Yesu Kirisi Dee dↄ̃ kɛ̀ mɛ́ɛ ɛgɛɛ tooro. Wàgↄ̃ à sáabu kpaa gurↄ píngi! \v 32 Gurↄↄ kɛ̀ má kú Damasiku, ben kí Areta asakpaa bè wà wɛ́tɛ pì bĩilɛnↄ dãkpa, lɛ wà e wà ma kũ yãnzi, \v 33 ben wà ma bↄ windo guu, wà ma pita kↄ̃n bào gbíi guu bĩi kpɛɛ, ben ma bàa sì. \c 12 \s1 Pↄlu wɛ́ɛgupu'ena \p \v 1 À kũ̀ tiasi mà lɛ́ gbɛ̃. Baa kɛ̀ à àre vĩro, mɛ́ lɛ́ pá wɛ́ɛgupu'enanↄa kↄ̃n yã kɛ̀ Dii ↄ̀dↄamɛɛnↄo sa. \v 2 Má gbɛ̃ke dↄ̃ Kirisi guu, wà à sɛ̀ wà gàao ai ludambɛ aagↄ̃deen, à wɛ̃̀ gɛ̃ro dosain yɛ̀. À gàa kↄ̃n mɛ̀on yↄ́, mɛ̀ sain yↄ́, má dↄ̃ro, sé Luda. \v 3 Má dↄ̃ kɛ̀ wà adee pì sɛ̀ wà gàao ai auzɛnnammɛ. À gàa kↄ̃n mɛ̀on yↄ́, mɛ̀ sain yↄ́, Luda bé à dↄ̃. \v 4 À yã kɛ̀ è sí oroo mà, kɛ̀ gbɛ̃ntee é fↄ̃ à tↄ̃kɛ̃roo. \v 5 Mɛ́ lɛ́ gbɛ̃ adee yã musu, mɛ́ gbɛ̃ ma zĩnda yã musuro, sé ma gbãasaikɛɛ yã. \v 6 Baa tó mɛ́ lɛ́ gbɛ̃, èe kɛ má yↄ̃nkↄnlo, zaakɛ yãpuraan mɛ́ o. Mↄde mɛ́ lɛ́ gbɛ̃ro, lɛ gbɛ̃ke tón ma diɛ dɛ pↄ́ kɛ̀ à èma ke yã kɛ̀ à mà ma lɛ́nlaro. \v 7 Lɛ màton ĩa dã yã bíta kɛ̀ Ludaa ↄ̀dↄamɛɛnↄ musuro yãnzi, à pↄ́ sↄ̀tↄ ma mɛ̀ guu Setãn zĩ̀ri ũ, àgↄ̃ wɛ́ɛ tãama, lɛ màton ĩa dãro yãnzi. \v 8 Ma wɛ́ɛ kɛ̀ Diia gɛ̃̀n aagↄ̃ yã pì musu, lɛ à pↄ́ pì bↄ ma mɛ̀n, \v 9 ben à bèmɛ, a gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ eè kɛmɛɛ mↄ̀ma. Gbãasaikɛɛ guun a gbãa papana è bↄn. Beee yãnzi mɛ́ lɛ́ gbɛ̃ kↄ̃n pↄnnaao ma gbãasaikɛɛ musu, lɛ Kirisi gbãaa gↄ̃ kú ma guu. \v 10 Àmbe à tò mɛɛ̀ pↄnnaa kɛ kↄ̃n gbãasaikɛɛo kↄ̃n wídammao kↄ̃n nawɛ̃ao kↄ̃n ĩadammao kↄ̃n wɛ́ɛtãmmao Kirisi yãnzi, zaakɛ gurↄↄ kɛ̀ ma gbãaa kɛ̃̀sãman mɛɛ̀gↄ̃ gbãa. \s1 Kↄrintideenↄ yã Pↄlu kũna gbãa \p \v 11 Ma yↄ̃nkↄyã kɛ̀, ámbe a ma dan. Ámbe à dɛ yã à ma sáabu kpá. Baa tó má kuu pↄ́ke ũro, má kɛ̃sãna zĩ̀ri kɛ̀ a ń díɛ bíta mↄ̀nↄzi yãke guuro. \v 12 Ma a zĩ̀rikɛɛ ↄ̀dↄaare kↄ̃n mɛnao maamaa sèedakɛnanↄ kↄ̃n yãbↄnsaɛnↄ kↄ̃n dabuyãnↄ guu. \v 13 Bↄ́ bé à a kɛ̃sã sↄsi kpaaanↄa? Ke kɛ̀ mɛ́ɛ gↄ̃ a gbɛ̃kenɛ asoo ũro yãnzimɛ? À sùu kɛmao kↄ̃n taari beeeo! \v 14 Tia sa ma soru kɛ̀ mà mↄ́ a kiia à gɛ̃̀n aagↄ̃deeo, mɛ́ sↄ̃ gↄ̃ a gbɛ̃kenɛ asoo ũro. Ámbe mɛ́ɛ a wɛtɛɛ, èe kɛ a pↄ́nↄn mɛ́ɛ wɛtɛɛro. Zaakɛ denↄ bé wè auziki diɛ ń nɛ́nↄnɛ, èe kɛ nɛ́nↄ bé wè diɛńnɛro. \v 15 Mɛ́ fↄ̃ mà pↄ́ kɛ̀ má vĩi dɛare píngi, mà a zĩnda kpáawa kↄ̃n pↄnnaao. Tó ma yeazina e kaara, a yemazina é lagon yↄ́? \v 16 Baa kɛ̀ a wezi kɛ̀ mɛ́ɛ gↄ̃are asoo ũro, gbɛ̃nↄ è be wɛ́ɛzɛ̃rin ma ũ, ma pↄ́ sìawa kↄ̃n ↄ̃ndↄ̃ↄo. \v 17 Ma a ble gbɛ̃ kɛ̀ ma ń zĩawaanↄ ke gãzĩↄ́? \v 18 Ma kúɛ kɛ̀ Titunɛ à gá a kiia, ben ma wa gbɛ̃ndoo dànɛ. Titu a blen yↄ́? Wa nↄ̀sɛ dↄ̃nkↄ̃nloo? Wa tuuba dↄ̃nkↄ̃nloo? \p \v 19 Ée daa yã wée bↄkii wɛtɛɛn yↄ́? Lɛnlo! Wée yã oo kↄ̃n Luda dↄ̃nao kuuna Kirisi guumɛ. Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, ma beee òare píngi a kãsãpɛɛna yãnzimɛ. \v 20 Vĩa e ma kũu kɛ̀ tó ma mↄ a kiia, mɛ́ a le lán má yezi nàro, bensↄ̃ é ma e lán ée kpákpaa nàro. Mɛ́ɛ vĩa kɛɛ swèenɛ kↄ̃n nↄ̀sɛgↄ̃aanↄo kↄ̃n pↄfɛ̃o kↄ̃n aĩa pãsĩo kↄ̃n kↄ̃yakanao kↄ̃n kↄ̃penao kↄ̃n ĩadãnao kↄ̃n zↄkakanao. \v 21 Vĩa e ma kũu kɛ̀ tó ma ɛara ma mↄ a kiia, ma Luda é tó wí ma kũ a aɛzĩ. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ durun kɛ̀ yã, aↄ̃ gbãsĩ kɛ̀, aↄ̃ pãpãa kɛ̀, aↄ̃ wísaiyã kɛ̀nↄ, tó aↄ̃ↄe nↄ̀sɛ liɛ wà mì kɛ̃̀ yã pìnↄaro, mɛ́ pↄsiaa kɛńyo. \c 13 \s1 Lɛ́dammana zãa \p \v 1 À gɛ̃̀n aagↄ̃deen yɛ̀ kɛ̀ mɛ́ mↄ́ a gwa. Wè yã píngi yãpuraa ma sèedade gↄ̃ↄn plaaa ke gↄ̃ↄn aagↄ̃ↄ lɛ́zĩ. \v 2 Ma gĩakɛ ma lɛ́ dà gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ durun kɛ̀nↄa yã kↄ̃n gbɛ̃ kpaaanↄ dↄ ma mↄna a kiia gɛ̃̀n plaadeeo, tia ma ɛara mɛ́ɛ lɛ́ daaḿma dↄ baa kɛ̀ má kúaoro, tó ma ɛara ma mↄ dↄ, mɛ́ ń gbɛ̃ke tóro yoo. \v 3 Ée sèeda wɛtɛɛ kɛ̀ Kirisi e yã oo ma gãzĩn yↄ́? Tↄ̀! Èe kɛ Kirisi gbãaa sainlo, à gbãa a tɛ́. \v 4 Baa kɛ̀ à gà lía gbãasaikɛɛ guu, à kuu tia kↄ̃n Luda gbãaaomɛ. Lɛmɛ kuuna à guu wá kú kↄ̃n gbãasaikɛɛo lɛ se, mↄde wégↄ̃ kúo a tɛ́ kↄ̃n Luda gbãaao. \p \v 5 À a zĩnda tàasi kɛ à gwa, tó á kú Yesu Kirisi náanɛkɛna guu. À kɛkɛ à a zĩnda gwa. Á dↄ̃ kɛ̀ Kirisi kú a guuroo? Tó lɛnlo, a funamɛ. \v 6 Má dↄ̃ kɛ̀ é e kɛ̀ wée furo. \v 7 Wée wɛ́ɛ kɛɛ Ludaa, lɛ àton à zaa ke kɛro. Èe kɛ lɛ gbɛ̃nↄ wa zĩ sáabu kpá yãnzinlo, lɛ à à maaa kɛ yãnzimɛ, baa tó wèe wa gwaa gbɛ̃ funanↄ ũ. \v 8 Wé fↄ̃ wà bↄ yãpuraa kpɛɛro, sé wà zɛ́o. \v 9 Tó wá gbãa vĩro bensↄ̃ á gbãa, wa pↄↄ ègↄ̃ nnamɛ. Weè adua kɛare, lɛ à kɛkɛ à bↄ maa. \v 10 Ma yã beeenↄ kɛ̃̀are kɛ̀ má kúaoro, lɛ tó ma mↄ, màton kɛare pãsĩ kↄ̃n iko kɛ̀ Dii kpàmaaoro. À kpàma a kãsãpɛɛna yãnzimɛ, èe kɛ a lɛɛna yãnzinlo. \p \v 11 Tↄ̀, ma gbɛ̃nↄ, à pↄnnaa kɛ. À yã kɛkɛ à bↄ maa. À ma lɛ́damma ma. À lɛ́dolɛ kɛ àgↄ̃ nna kↄ̃o, Luda yenzide aafiadee gↄ̃ kúao. \v 12 À ì kpákↄ̃a kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ lɛ́pɛmmanao. Luda gbɛ̃nↄ ì kpàawa ń píngi. \v 13 Dii Yesu Kirisi gbɛ̃kɛɛ kɛare, Luda gↄ̃ yeazi, kↄ̃gbɛ̃kɛɛ gↄ̃ kú a tɛ́ kↄ̃n Luda Ninio a píngi.