\id 1SA 1 Samuel in Bokobaru, Ross Jones \h 1 SAMUƐLI \toc1 SAMUƐLI TAKADA KAAKU \toc2 1 SAMUƐLI \mt1 SAMUƐLI TAKADA KAAKU \io1 Samuɛli 1:1-7:17 \io1 Solu 8:1-15:35 \io1 Solu kↄ̃n Daudao 16:1-31:13 \c 1 \s1 Ɛlɛkana kↄ̃n a gbɛ̃nↄ \p \v 1 Gↄ̃gbɛ̃ kee kú Rama, Ɛflaimu bùsu gusĩsĩdeen. Zufu boriimɛ, à tↄ́n Ɛlɛkana, Yeroamu nɛ́mɛ. Ɛflaimu borii kɛ̀ wè benɛ Zufu pì bé à Tohu ì, ben Tohu Ɛliu ì, ben Ɛliu Yeroamu pì ì. \v 2 Ɛlɛkana nↄↄnↄ vĩ mɛ̀n plaa, à káaku tↄ́n Ana, à plaade tↄ́n Penina. Penina bé à nɛ́nↄ vĩ, Ana sↄ̃ↄ e nɛ́ iro. \v 3 Wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o gↄ̃gbɛ̃ pì è bↄ a wɛ́tɛ guu à gá dↄnzi kɛ Dii Zĩ̀kpɛdenɛ zaa Silo à saa oa. Ɛli nɛ́gↄ̃gbɛ̃ mɛ̀n plaaanↄ Ɔfini kↄ̃n Finɛasio kú gwe Dii gbã̀gbãrinↄ ũ. \v 4 Gurↄↄ kɛ̀ Ɛlɛkana saa ò, è à nↄ̀bↄ kpá a naↄ̃ Peninaa kↄ̃n à nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n à nɛ́nↄgbɛ̃nↄ ń píngi, \v 5 ben è à lɛo plaaa kpá Anaa kɛ̀ à yezi yãnzi, baa kɛ̀ Dii à kɛ̀ pãaa ũ. \v 6 À gↄ̃aanↄ pì sↄ̃, ègↄ̃ à faboo kɛ̀ à kuu pãaa ũ yãnzi, lɛ à à nↄ̀sɛ fɛɛnɛ. \v 7 Lɛn ègↄ̃ kɛɛnɛ lɛ wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o. Tó Ana gàa Dii kpɛ́ guu, à gↄ̃aanↄ pì è à fabo, ben è ↄ́ↄ dↄ ai à fua à pↄ́ ble. \v 8 Ben à zã è à lá: Ana, bↄ́ bé à n le nɛ́ɛ ↄ́ↄ dↄↄ, ben n gi pↄ́ blezii? À kɛ̀ dia n nↄ̀sɛ yàka? Má dɛnnɛ nɛ́gↄ̃gbɛ̃ mɛ̀n kurilaroo? \p \v 9 Zĩkea kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Silo, aↄ̃ pↄ́ blè wà yã̀a, sa'ori Ɛli vɛ̃ɛna kìtaa Dii kpɛ́ kpɛɛlɛ, ben Ana fɛ̀ɛ \v 10 kↄ̃n nↄ̀sɛyakana bítao, à wɛ́ɛ kɛ̀ Diia kↄ̃n ↄ́ↄ dↄↄo maamaa. \v 11 Ben à lù sɛ̀ Diinɛ à bè: Dii Zĩ̀kpɛde, ǹ tó mamↄma n zↄ̀bleri yã dↄngu! Ǹ ma wɛ̃nda gwa! Tó ma yã e sãnguro, bensↄ̃ n ma gba nɛ́gↄ̃gbɛ̃, mɛ́ à kpámma n pↄ́ ũ ai à wɛ̃̀ndi lɛ́n, gɛ̃ɛ é na à mìa zikiro. \v 12 Kɛ̀ à wɛ́ɛkɛna Diia pì e yãaaro, ben Ɛli e à lɛ́ tàasi kɛɛ. \v 13 Ana e adua pì kɛɛ a swɛ̃̀ guu, à lɛ́ bé èe kɛɛ zúgizugi, èe yã o à bↄ̀ a lɛ́n gbɛ̃kee màro. Ɛli e daa wɛ̃ɛ e à dɛɛmɛ, \v 14 ben à bènɛ: Wɛ̃ɛ égↄ̃ n dɛɛ ai bↄrɛmɛ? Ǹ mì kɛ̃ wɛ̃ɛa. \v 15 Ben Ana wèàla à bè: Èe kɛ lɛnlo Baa! Nↄgbɛ̃ pↄsiadeen ma ũ, mɛ́ɛ wɛ̃ɛ ke í gbãa ke miro. Mɛ́ɛ ma yã'ↄ̃ammanↄ oo Diinɛmɛ. \v 16 Ǹton mamↄma n zↄ̀bleri diɛ nↄgbɛ̃ pãpãdee ũro. Ma nↄ̀sɛ kɛ̀ yàka kↄ̃n ma kuuna bídi guuo bé à tò mɛ́ɛ wɛ́ɛ kɛɛ gura kɛ̀ ai tia. \v 17 Ben Ɛli bènɛ: Ǹ tá kↄ̃n aafiao. Isarailinↄ Luda n gba pↄ́ kɛ̀ n wɛ́ɛ kɛ̀a. \v 18 Ben Ana bè: Ǹ tó mapi n zↄ̀bleri yã kánnɛ. Ben à tà à pↄ́ blè à uu wère. \s1 Samuɛli ina \p \v 19 Kɛ̀ guu dↄ̀, aↄ̃ fɛ̀ɛ idɛ'idɛ aↄ̃ gàa wà dↄnzi kɛ̀ Diinɛ. Ben aↄ̃ ɛ̀ara wà tà ń bɛ wɛ́tɛ zaa Rama. Kɛ̀ Ɛlɛkana dàɛ kↄ̃n a naↄ̃ Anao, à yã dↄ̀ Diin. \v 20 Gurↄ beeean à nↄ̀ sì à nɛ́ ì gↄ̃gbɛ̃ ũ, ben à tↄ́ kpànɛ Samuɛli, zaakɛ à bè: Ma à wɛ́ɛ kɛ̀ Diiamɛ. \p \v 21 Ben Ɛlɛkana fɛ̀ɛ kↄ̃n a bɛdeenↄ ń píngi, aↄ̃ ɛ̀ara wà gàa saa kɛ̀ wè o wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o o Diia, aↄ̃ lù kɛ̀ aↄ̃ↄ sɛ̀nɛ fĩa bo. \v 22 Mↄde Ana e gáro. À bè a zãnɛ: Tó nɛ́ pì kɛ̃̀, ben mɛ́ gá à ↄdↄa Diinɛ, eégↄ̃ kú gwe gurↄ píngi. \v 23 Ben à zã bènɛ: Lán à kɛ̀nnɛ maa nà ǹ kɛ. Ǹ tó ai à kɛ̃. Dii tó yã pì kɛ. Ben nↄgbɛ̃ pì a nɛ́ gwà ai à gàa à kɛ̃̀o. \p \v 24 Kɛ̀ à kɛ̃̀, ben à à sɛ̀ à gàao Dii kpɛ́n zaa Silo kↄ̃n zùsware wɛ̃̀ aagↄ̃ↄo kↄ̃n wísitio konko do kↄ̃n geepiwɛ̃ɛo tùu do. Nɛ́ pì kɛ̀ gↄ̃kparɛ ũ. \v 25 Kɛ̀ aↄ̃ zùswaree pì kòto kpà, ben aↄ̃ gàa kↄ̃n nɛ́ pìo Ɛli kiia. \v 26 Ben Ana bènɛ: Baa, ǹ gaafaa kɛmɛ! Kↄ̃n n kuunao mámbe nↄgbɛ̃ kɛ̀ zɛ mɛ́ɛ wɛ́ɛ kɛɛ Diia n wáa gura kɛ̀ ũ. \v 27 Nɛ́ kɛ̀kiin ma wɛ́ɛ kɛ̀ Diia, ben à ma gba pↄ́ kɛ̀ má gbèkaa pì. \v 28 Beee yãnzin ma mↄ à kpá Diiazi, lɛ àgↄ̃ kuu à pↄ́ ũ ai a wɛ̃̀ndi lɛ́n. Ben aↄ̃ dↄnzi kɛ̀ Diinɛ gwe. \c 2 \s1 Ana aduakɛna \r (Luk 1:46-55) \p \v 1 Ben Ana adua kɛ̀ à bè: \q1 Ma nↄ̀sɛ e yáa dↄↄ Diia, \q1 ma mì da'iana Dii yãnzi. \q1 Mɛ́ɛ woo kaa ma ibɛɛnↄa, \q1 ma pↄↄ kɛ̀ nna, kɛ̀ à ma mì sì. \q1 \v 2 Gbɛ̃kee kú adona lán Dii bàro, \q1 gbɛ̃kee kuu lán à bàro, \q1 gbɛ̀si kee kuu lán wa Luda bàro. \q1 \v 3 Àton yã bↄɛ kↄ̃n yↄ̃nkↄↄoro, \q1 àton tó wadayã bↄ a lɛ́nlo, \q1 zaakɛ Dii Ludan yãdↄ̃ri ũ, \q1 àmbe è wa yãkɛnanↄ yↄ̃ à gwa. \q1 \v 4 Gↄ̃sagbãaanↄ sá ɛ̀'ɛ, \q1 mↄde gbɛ̃ funanↄ gbãa asaa dↄ̀ ń pii. \q1 \v 5 Gbɛ̃ kãna e a zĩnda aya kɛɛ pↄ́blee yãnzi, \q1 mↄde nↄaa e gbɛ̃ kɛ̀ èe à dɛ yãa dɛ dↄro. \q1 Pãaa nɛ́ ì mɛ̀n swɛɛplaa, \q1 mↄde nɛ́pari'iri gↄ̃̀ wɛ̃nda. \q1 \v 6 Dii bé è tó gbɛ̃ ga, \q1 bensↄ̃ è tó gbɛ̃ gↄ̃ kuu. \q1 Àmbe è tó gbɛ̃ gɛ̃ bùsu guu, \q1 bensↄ̃ è gɛ̀ vu. \q1 \v 7 Dii bé è mↄ́ kↄ̃n takaasio kↄ̃n kuuna nnaao, \q1 è ↄ tↄ̃ gbɛ̃kenↄa, è gbɛ̃kenↄ sɛ́ lezĩ. \q1 \v 8 È wɛ̃ndadeenↄ bↄ bùsutitin, \q1 è takaasideenↄ bↄ tubura. \q1 È ń vɛ̃ɛ gu dↄ̃nkↄ̃n kↄ̃n kínɛnↄ, \q1 è tó aↄ̃ kpata ble kↄ̃n gakuio. \q1 Zaakɛ tↄↄtɛ kãsãpɛɛkiinↄ nɛ́ Dii pↄ́mɛ, \q1 ben à anduna kàɛa. \q1 \v 9 È a gbɛ̃nↄ gbápɛɛki dãkpańnɛ, \q1 è zaakɛrinↄ dúgu zↄ̃ gusiaan. \q1 Gbɛ̃ke é fↄ̃ à ↄsii nɛ kↄ̃n a zĩnda gbãaaoro. \q1 \v 10 Dii é a ibɛɛnↄ ú lↄ́, \q1 eé pata a ibɛɛnↄa zaa musu, \q1 eé yãkpaɛ kɛńyo ai anduna lɛ́zɛkiia. \q1 Eé gbãaa kpá kína kɛ̀ à kàa, \q1 eé gbɛ̃ kɛ̀ à sɛ̀ pì mì da ía. \m \v 11 Ben Ɛlɛkana tà a bɛ wɛ́tɛ zaa Rama, ben nɛ́gↄ̃gbɛ̃ pì gↄ̃̀, èe zĩi kɛɛ Diinɛ kↄ̃n sa'ori Ɛlio. \s1 Ɛli nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ \p \v 12 Ɛli nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ nɛ́ nɛ́ pãsĩnↄmɛ, aↄ̃è Dii daro. \v 13 Yã kɛ̀ sa'ori pìnↄ è kɛńnɛn yɛ̀. Tó gbɛ̃ saa ò, gurↄↄ kɛ̀ èe nↄ̀bↄ pì fùfu kɛɛ, sa'ori ìba ke è mↄ́ kↄ̃n saka gbã̀dã aagↄ̃deeo kũna. \v 14 Ben è pɛɛ taa guu ke oroo ke mↄ̀'oroo, ben sa'ori è pↄ́ kɛ̀ saka pì bↄ̀o sɛ́ a pↄ́ ũ píngi. Lɛn aↄ̃è kɛ Isaraili kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀ Silonↄnɛ lɛ ń píngi. \v 15 Baa ai wàgↄ̃ gá nↄ̀bↄ kpá tɛ́a à nↄ́si yãa, sa'ori ìba ke è mↄ́ à be gbɛ̃ kɛ̀ saa ò pìnɛ: Ǹ nↄ̀bↄ kpá sa'oria à kpá tɛ́a, zaakɛ eé we à nↄ̀bↄ fùfukɛna símmaro, sé à búsu. \v 16 Tó gbɛ̃ pì bènɛ é nↄ̀bↄ kpá tɛ́a gĩa a nↄ́si yãa, gbasa pↄ́ kɛ̀ à yezi à sɛ́ sa, ben ìba pì è be: Auo! Ǹ kpáma gↄ̃ↄ! Tó n gi, mɛ́ bↄ kↄ̃n gbãaao. \v 17 Gↄ̃kparɛ pìnↄ durun kɛ̀ bíta Diinɛ maamaa, zaakɛ aↄ̃ↄe kya kaa à sa'onↄbↄmmɛ. \p \v 18 Nɛ́gↄ̃gbɛ̃ Samuɛli sↄ̃ ègↄ̃ zĩi kɛɛ Diinɛ kↄ̃n dansiki utao dana. \v 19 À da è uta gyaba nɛ́ngo zↄ̃nɛ. Tó èe mↄↄ saa o kↄ̃n a zão wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o, ben è mↄ́onɛ. \v 20 Ɛli è sa maaa o Ɛlɛkananɛ kↄ̃n a nↄↄ pìo à be: Dii n gba nɛ́ dↄ kↄ̃n n nↄↄ pìo, nɛ́ kɛ̀ à à wɛ́ɛ kɛ̀ ben à kpà Diia pì gɛ̃ɛ ũ. Ben aↄ̃è tá ń bɛ. \v 21 Ben Dii aubarika dà Anan, à ɛ̀ara à nɛ́ ì mɛ̀n sↄↄro, gↄ̃gbɛ̃nↄ gↄ̃ↄn aagↄ̃, nↄgbɛ̃nↄ plaa. Nɛ́gↄ̃gbɛ̃ Samuɛli sↄ̃ↄ e bíta kũu Dii ↄzĩ. \p \v 22 Ɛli zi kũ̀ kótokoto, à yã kɛ̀ a nɛ́nↄↄ e kɛɛ Isarailinↄnɛ mà píngi kↄ̃n lán aↄ̃è daɛ kↄ̃n nↄgbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ègↄ̃ zĩi kɛɛ dakↄ̃rɛki kuta kpɛɛlɛnↄo nà. \v 23 Ben à ń lá à bè: Bↄ́ bé à tò ée yã kɛɛ lɛɛ? Má mà baade píngi e a yãzaakɛna oo. \v 24 Àton kɛ lɛro ma nɛ́nↄ! Baaru kɛ̀ má mà kɛ̀ èe daagula Dii gbɛ̃nↄ tɛ́ pì maaro. \v 25 Tó gbɛ̃ durun kɛ̀ a gbɛ̃daaanɛ, Luda é à yã gↄ̃gↄ̃, mↄde tó gbɛ̃ durun kɛ̀ Diinɛ, dé bé eé agbaa kpánɛ? Ben aↄ̃ gì ń de yã mazi, zaakɛ Dii zɛ̀ kↄ̃n ń dɛdɛna yãomɛ. \v 26 Nɛ́gↄ̃gbɛ̃ Samuɛli sↄ̃ↄ e bíta kũu èe kaara. Ègↄ̃ nna kↄ̃n Diio kↄ̃n baade píngio. \s1 Àisi zaa dↄna Ɛli bɛdeenↄa \p \v 27 Ben Luda gbɛ̃ke mↄ̀ à bè Ɛlinɛ: Dii bè, gurↄↄ kɛ̀ n dezi Aruna bɛdeenↄↄ e zↄ̀ blee Firi'aunanɛ zaa Igipiti, a bↄ a mↄńzi tɛ̃tɛ̃ntɛ̃, \v 28 Isaraili boriinↄ tɛ́ píngi n dezi Arunan á sɛ̀ a gbã̀gbãri ũ. Ben à a gbãgbã, à tuaetiti kàare tɛ́n kↄ̃n sa'o'utao dana. Dii bè, a sa'opↄ kɛ̀ Isarailinↄ è kpáta kpà à boriinↄa píngi. \v 29 Dii bè, bↄ́ bé à tò eè a sa'onↄbↄ zↄ̃ kↄ̃n gbáo kↄ̃n gbaa kɛ̀ á dìɛ aↄ̃ mↄ́oare a kpɛ́ guuo? À bè, bↄ́yãnzi nɛɛ̀ n nɛ́nↄ diɛ dɛalazi, ben ée mɛ̀ kpaa kↄ̃n a gbɛ̃ Isarailinↄ sa'onↄbↄ maaao? \v 30 Beee yãnzi Dii Isarailinↄ Luda bè, á dìɛ yã n boriinↄ kↄ̃n n dezi boriinↄ bé wàgae a gbãgbã ai gurↄ píngi, mↄde tia ée we beeezi dↄro. À bè, gbɛ̃ kɛ̀ à a kpe dàn é bɛ̀ɛ línɛ, gbɛ̃ kɛ̀ kya kàaguun é kɛ pↄ́ ũro. \v 31 Ǹ ma! À bè, gurↄke é mↄ́, é n bɛ gbãaa símma kↄ̃n n de bɛ pↄ́o. Mare zi ke égↄ̃ kú n ua dↄro. \v 32 Nɛ́ nawɛ̃a e a bɛ. Baa tó a aubarika pìsi Isarailinↄa ń píngi, mare zi ke égↄ̃ kú n uaro ai gurↄ píngi. \v 33 N uadeenↄ é gaga zɛ́gbãn ń píngi. N gbɛ̃ kɛ̀ ée à bↄ a gbãgbãzĩinloo é tó n wɛ́ɛ wo kↄ̃n ↄ́ↄ dↄↄo, n pↄↄ é sia kũ. \v 34 N nɛ́ gↄ̃ↄn plaa Ɔfini kↄ̃n Finɛasio é gaga gurↄ dↄ̃nkↄ̃ zĩ aↄ̃ plaa ń píngi. Beee égↄ̃ dɛnnɛ sèeda ũ kɛ̀ yã kɛ̀ á ò é kɛ píngi. \v 35 Dii bè, é gbɛ̃ sɛ́ sa'ori náanɛdee ũ, eé a pↄyeziyã kɛ lán á yezi nà. É à boriinↄ gba gbãaa gíngin, eégↄ̃ zĩi kɛɛ kína kɛ̀ é kánɛ ai gurↄ píngi. \v 36 N borii kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀nↄ é mↄ́ wà kúɛ kɛnɛ ↄↄ ke burɛdi yãnzi aↄ̃ be: Ǹ sa'ori zĩ ke dawe wà kɛ, lɛ wà pↄ́ féte e wàgↄ̃ blee. \c 3 \s1 Dii lɛ́zuna Samuɛlizi \p \v 1 Nɛ́gↄ̃gbɛ̃ Samuɛli e zĩi kɛɛ Diinɛ Ɛli ↄzĩ. Gurↄ beeea Dii yã è su gbɛ̃a kpakpaaro, ben wɛ́ɛgupu'ena kuu pariro. \v 2 Zĩkea Ɛli daɛna a daɛkiia. À wɛ́ɛ bùsa, èe guu ee maamaa dↄro. \v 3 Samuɛli daɛna Dii kpɛ́n, guu kɛ̀ Luda àkpati kún. Luda fitia e ga kↄ̀ro. \v 4 Ben Dii lɛ́ zù Samuɛlizi. À wèàla à bè: Maɛ kɛ̀! \v 5 Ben à bàa lɛ̀ à gàa Ɛli kiia à bè: N lɛ́ zùmazin yↄ́? Maɛ kɛ̀. Ben à bènɛ: Mɛ́ɛ lɛ́ zunziro. Ǹ gá daɛ. Ben à ɛ̀ara à gàa à dàɛ. \v 6 Dii ɛ̀ara à lɛ́ zùzi dↄ, ben à ɛ̀ara à gàa Ɛli kiia à bè: N lɛ́ zùmazin yↄ́? Maɛ kɛ̀. Ben à bè: Ma nɛ́, mɛ́ɛ lɛ́ zunziro. Ǹ gá daɛ. \v 7 Samuɛli sↄ̃ↄ Dii dↄ̃ gĩaro, Dii yã e sua kↄ̀ro. \v 8 Dii ɛ̀ara à lɛ́ zùzi à gɛ̃̀n aagↄ̃deeo, ben à fɛ̀ɛ à gàa Ɛli kiia dↄ à bè: N lɛ́ zùmazin yↄ́? Maɛ kɛ̀. Ben Ɛli dↄ̃̀ sa kɛ̀ Dii bé èe lɛ́ zuu gↄ̃kparɛ pìzi. \v 9 Ben à bènɛ: Ǹ gá daɛ. Tó à lɛ́ zùnzi sa, ǹ be: Ǹ yã o Dii, n zↄ̀bleri swã dↄ. Ben Samuɛli gàa à dàɛ a daɛkiia. \p \v 10 Dii mↄ̀ à zɛ̀ gwe, à lɛ́ zùzi lán yã pↄ́ bà à bè: Samuɛli! Samuɛli! Ben Samuɛli bè: Ǹ yã o Dii, mamↄma n zↄ̀bleri ma swã dↄ. \v 11 Ben Dii bènɛ: Ǹ ma! Mɛ́ yã kɛ Isarailinↄ tɛ́, gbɛ̃ kɛ̀ à à baaru mà é kɛkɛ à swã wɛ̃mɛ. \v 12 Gurↄ beeea mɛ́ àisi kɛ̀ má kpà Ɛli bɛdeenↄzi kɛ píngi zaa à daɛnaa ai à mìdɛnaa. \v 13 Ma bènɛ mɛ́ tó yã gae wí à bɛdeenↄ musu ai gurↄ píngi à zaaa kɛ̀ à à yã dↄ̃ yãnzi. À nɛ́nↄ ń zĩnda kpɛ bↄ̀, ben èe gíńnɛro. \v 14 Beee yãnzi ma la dà Ɛli bɛdeenↄ yã musu ma bè: Sa'ona ke gbadana é Ɛli bɛdeenↄ taari kɛ̃ḿma zikiro. \p \v 15 Samuɛli dàɛ ai guu dↄ̀, ben à Dii kpɛ́ gbànↄ wɛ̃̀wɛ̃. À wɛ́ɛgupu kɛ̀ à è ona Ɛlinɛ vĩa vĩ. \v 16 Ben Ɛli à sìsi à bè: Samuɛli ma nɛ́! À wèàla à bè: Maɛ kɛ̀! \v 17 Ben à à là à bè: À bènnɛ diamɛ? Ǹton yã pì utɛmɛro. Tó n yã kɛ̀ à ònnɛɛ ke ùtɛmɛ, Luda yã kɛnnɛ pãsĩpãsĩ. \v 18 Ben Samuɛli yã pì tↄ̃kɛ̃̀nɛ píngi, èe à ke utɛnɛro. Ben Ɛli bè: Diin à ũ. Lán à kɛ̀nɛ maa nà à kɛ. \p \v 19 Samuɛli e bíta kũu, bensↄ̃ Dii kúo. Èe tó yã kɛ̀ à ò lɛ̀ɛ pãro. \v 20 Ben Isaraili kɛ̀ aↄ̃ↄ kú zaa Dani ai Bɛsɛbanↄↄ dↄ̃̀ ń píngi sa kɛ̀ Samuɛli nɛ́ Dii annabimɛ yãpura. \v 21 Dii ègↄ̃ bↄↄ àgↄ̃ mↄↄ Samuɛlizi zaa Silo, guu kɛ̀ à a zĩnda ↄ̀dↄanɛn káaku. È yã onɛ, ben Isarailinↄↄ e à yã maa ń píngi. \c 4 \s1 Filisitininↄ Dii àkpati sina \p \v 1 Isarailinↄ bↄ̀ɛ aↄ̃ gàa Filisitininↄzi zĩ̀o. Aↄ̃ bùra kàɛ Ɛbɛnɛza, Filisitininↄ sↄ̃ↄ kú Afɛki. \v 2 Filisitininↄ zĩ̀'ↄↄ pòro aↄ̃ gàao Isarailinↄzi. Kɛ̀ zĩ̀ gbãa kũ̀, ben Filisitininↄ Isarailinↄ blè aↄ̃ ń dɛdɛ zĩ̀lan gwe lán gↄ̃ↄn bↄrↄ siigↄ̃ taka bà. \v 3 Kɛ̀ Isarailinↄ sù ń bùran, aↄ̃ gbɛ̃nsinↄ bè: Bↄ́yãnzi Dii tò Filisitininↄ wa ble zĩ̀o gbã̀azi? Wà gá wà Dii bà kuunawao àkpati sɛ́ zaa Silo wà suo àgↄ̃ kúwao, lɛ àgae wa bↄ wa ibɛɛnↄ ↄzĩ. \v 4 Ben aↄ̃ gbɛ̃nↄ zĩ̀ Silo aↄ̃ gàa wà Dii bà kuunańyo àkpati sɛ̀ wà sùo. Àmbe Dii Zĩ̀kpɛde kíblekita ũ kɛrubunↄ dagura. Ɛli nɛ́ gↄ̃ↄn plaaanↄ Ɔfini kↄ̃n Finɛasio kú kↄ̃n àkpati pìo gwe. \v 5 Kɛ̀ wà kào Isarailinↄ bùran, aↄ̃ vĩ̀ kↄ̃n pↄnna wiiio ń píngi ai tↄↄtɛ nìgã. \v 6 Kɛ̀ Filisitininↄ wiii pì mà, aↄ̃ bè: Bↄ́ wii gbãaa bé à dↄ Eberunↄ bùran lɛɛ? Kɛ̀ aↄ̃ dↄ̃̀ Dii àkpati bé à pìta ń bùran, \v 7 vĩa ń kũ aↄ̃ bè: Tãa ke pìta ń bùrammɛ. Yã gìwao sa! Yã beee taka e kɛ zikiro. \v 8 Yã gìwao! Dé bé eé wa bↄ tãa gbãadee pìnↄ ↄzĩi? Tãa pìnↄ bé wà yã gàɛ Igipitinↄnɛ gbáan. \v 9 Wamↄwa Filisitininↄ wà swɛ̃̀ diɛ wà gↄ̃gbɛ̃kɛɛ kɛ. Tó wée kɛ lɛro, wé zↄ̀ ble Eberunↄnɛ lán aↄ̃ↄe bleewe nàmɛ. Wà gↄ̃gbɛ̃kɛɛ kɛ wà zĩ̀ káńyo. \p \v 10 Ben Filisitininↄ fɛ̀ɛ Isarailinↄzi kↄ̃n zĩ̀o aↄ̃ ń fu, ben aↄ̃ baade bàa lɛ̀ wà tà bɛ, zaakɛ aↄ̃ dɛdɛna kɛ̀ bíta. Filisitininↄ ń gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́ kɛ̀sɛnↄ dɛ̀dɛ gↄ̃ↄn bↄrↄ baaakuri. \v 11 Aↄ̃ Luda àkpati sìḿma, ben wà Ɛli nɛ́ gↄ̃ↄn plaaanↄ Ɔfini kↄ̃n Finɛasio dɛ̀dɛ. \p \v 12 Bɛyãmi bori gbɛ̃ke bↄ̀ zĩ̀lan à bàa lɛ̀ à gàa Silo zĩ pìa. À a pↄ́kãsãanↄ gà à kɛ̃̀kɛ̃ à bùsu kù a mìa. \v 13 Kɛ̀ à kà, à Ɛli lè vɛ̃ɛna kìtaa zɛ́ saɛ, èe guu dãkpaa, zaakɛ à làakari kpaɛnaro Luda àkpati yãnzi. Kɛ̀ gbɛ̃ pì gɛ̃̀ wɛ́tɛn, à baaru kpà wɛ́tɛdeenↄnɛ, ben aↄ̃ↄe ↄ́ↄ dↄↄ ń píngi. \v 14 Kɛ̀ Ɛli wiii pì mà à bè: Zↄka beee bↄ̀ mámɛ? Ben gbɛ̃ pì kɛ̀ kpakpaa à gá onɛ. \v 15 Ɛli zii kà wɛ̃̀ basↄↄro plaasai, à wɛ́ɛ gↄ̃̀ dãadãa, èe guu e dↄro. \v 16 Ben gbɛ̃ pì bènɛ: Tian ma bↄ zĩ̀lan, ma bↄ zaa gwe kↄ̃n bào gbã̀amɛ. Ben Ɛli à là à bè: Bↄ́ bé à kɛ̀ gwee, ma gbɛ̃? \v 17 Baarukpari pì wèàla à bè: Isarailinↄ bàa lɛ̀ Filisitininↄnɛ, ben Filisitininↄ ń dɛdɛ paripari. N nɛ́ gↄ̃ↄn plaaanↄ Ɔfini kↄ̃n Finɛasio gàga dↄ. Wà Luda àkpati sìḿma dↄ. \v 18 Kɛ̀ à Luda àkpati yã ò, Ɛli bↄ̀ a kìtan à lɛ̀ɛ a kpɛɛgãnda wɛ́tɛ bĩilɛ saɛ, ben à waa ɛ̀ à gà, zaakɛ à zi kũ̀, bensↄ̃ gbɛ̃ kãnamɛ. À dↄ̀ Isarailinↄnɛ aɛ ai wɛ̃̀ baplaa. \p \v 19 Ɛli nɛ́ Finɛasi naↄ̃ nↄ̀sina, à kà nɛ́'ina. Kɛ̀ à Luda àkpati sina baaru mà kↄ̃n a zã de ganao kↄ̃n a zã ganao, ben à kùɛ à nɛ́ ì, zaakɛ nↄ̀wãwãa fɛ̀ɛa. \v 20 Kɛ̀ èe gbãsĩ lɛɛ, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ à kũkũnanↄ bènɛ: Ǹton tó vĩa n kũro, zaakɛ n nɛ́ ì gↄ̃gbɛ̃ ũ. Mↄde èe weńlaro, èe ń yã daro. \v 21 Ben à tↄ́ kpà nɛ́ pìnɛ Ikabodu à bè: Isarailinↄ gakui kↄ̀ ɛ̀. Zaakɛ wà Luda àkpati sìḿma, bensↄ̃ à zã de kↄ̃n à zão gàga dↄ. \v 22 À bè: Isarailinↄ gakui kↄ̀ ɛ̀, zaakɛ wà Luda àkpati sìḿma. \c 5 \s1 Luda àkpati kuuna Filisitininↄ kiia \p \v 1 Kɛ̀ Filisitininↄ Luda àkpati sì, aↄ̃ bↄ̀o Ɛbɛnɛza aↄ̃ tào Asadↄdi. \v 2 Ben aↄ̃ gɛ̃̀o ń tãa Dagↄni kpɛ́n aↄ̃ dìɛ à saɛ. \v 3 Kɛ̀ guu dↄ̀, Asadↄdideenↄ fɛ̀ɛ idɛ'idɛ, ben aↄ̃ↄ è Dagↄni lɛ̀ɛ tↄↄtɛ a puua Dii àkpati aɛ. Ben aↄ̃ Dagↄni sɛ̀ wà pɛ̀ɛ a gbɛ̀n. \v 4 Kɛ̀ guu dↄ̀ dↄ, aↄ̃ fɛ̀ɛ idɛ'idɛ, ben aↄ̃ↄ è Dagↄni lɛ̀ɛ tↄↄtɛ a puua dↄ Dii àkpati aɛ. À mì kↄ̃n à ↄↄnↄ wòkↄ̃rɛ kaɛna kpɛɛlɛ tintia. À gbãn gↄ̃̀ diɛna ado. \v 5 Beee yãnzi Dagↄni gbã̀gbãrinↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe gɛ̃ɛ à kpɛ́n Asadↄdinↄ è kɛ̀sɛ pɛ́ɛ à kpɛ́ kpɛɛlɛ tintiarozi ai kↄ̃n a gbã̀ao. \p \v 6 Dii ↄ tↄ̃̀ Asadↄdideenↄa à ń ásaru kɛ̀ à gbɛ̀nɛ kàńgu, Asadↄdi kↄ̃n a lakutunↄ píngi. \v 7 Kɛ̀ Asadↄdideenↄↄ è lɛ, aↄ̃ bè: Isarailinↄ tãa àkpati é e àgↄ̃ kúwao kɛ̀ dↄro, zaakɛ èe ↄ tↄ̃ↄwa kↄ̃n wa tãa Dagↄnio pãsĩpãsĩ. \v 8 Ben aↄ̃ gbɛ̃nↄ zĩ̀ aↄ̃ ń kínanↄ kàkↄ̃a ń píngi, ben aↄ̃ ń lá wà bè: Dian wé kɛ nà kↄ̃n Isarailinↄ tãa àkpatioee? Ben aↄ̃ bè: Wà gáo Gata. Ben aↄ̃ gàao. \p \v 9 Kɛ̀ aↄ̃ kào gwe, Dii ↄ tↄ̃̀ wɛ́tɛ gwe deenↄa dↄ, ben wɛ́tɛ pì lògo. Dii gagyãa kàńgu, gbɛ̀nɛ dàńla ń píngi nɛ́ féte gbɛ̃nsi. \v 10 Ben aↄ̃ gàa kↄ̃n Luda àkpati pìo Ɛkɛrↄnu. Kɛ̀ aↄ̃ↄe gɛ̃ɛo, wɛ́tɛ pì deenↄ wii lɛ̀ wà bè: Wà gɛ̃̀wazi kↄ̃n Isarailinↄ tãa àkpatio lɛ aↄ̃ wa dɛdɛ wa boriiamɛ. \v 11 Ben aↄ̃ gbɛ̃nↄ zĩ̀ aↄ̃ ń kínanↄ kàkↄ̃a ń píngi aↄ̃ bèńnɛ: À Isarailinↄ tãa àkpati sɛ́ à táo a gbɛ̀n, lɛ àton wa dɛdɛ wa boriiaro. Zaakɛ gagaa tò wɛ́tɛ pì lògo, Luda ↄ tↄ̃̀ḿma gwe maamaa. \v 12 Gbɛ̀nɛ kà gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe garoonↄn, ben wɛ́tɛ pì deenↄ wiii kà ludambɛ. \c 6 \s1 Ɛarana kↄ̃n àkpatio Isaraili bùsun \p \v 1 Dii àkpati kú Filisitininↄ bùsun ai mↄ swɛɛplaa, \v 2 ben aↄ̃ sa'orinↄ kↄ̃n màsokɛrinↄ kàkↄ̃a aↄ̃ ń lá wà bè: Dian wé kɛ nà kↄ̃n Dii àkpatioee? À owe lán wé kɛ nà wà táo à gbɛ̀n. \v 3 Ben aↄ̃ wèńla wà bè: Tó ée taa kↄ̃n Isarailinↄ tãa àkpatio, àton táo koriro. À à gba pↄ́ a taari yãnzi, é kɛ̃kↄ̃a, é yã kɛ̀ à tò èe ↄ goawaroo dↄ̃. \v 4 Ben aↄ̃ ń lá wà bè: Bↄ́n wé à gba wà táo wa taari yãnzii? Aↄ̃ wèńla wà bè: À vura pi lán gbɛ̀nɛ bà mɛ̀n sↄↄro kↄ̃n ɛ̃ɛnↄ dↄ mɛ̀n sↄↄro a kínanↄ pari lɛ́n, zaakɛ gyã dↄ̃nkↄ̃ pì a le kↄ̃n a kínanↄ a píngi. \v 5 À a gbɛ̀nɛnↄ taka pi kↄ̃n ɛ̃ɛ kɛ̀ aↄ̃ↄe wa bùsu yakaanↄ, à Isarailinↄ tãa kpe dao. Ke eé ↄ gowa kↄ̃n wa tãanↄ kↄ̃n wa bùsuo gwɛɛ? \v 6 Bↄ́yãnzin á yezi à swãgbãaa kɛ lán Igipitinↄ kↄ̃n Firi'aunao kɛ̀ nàee? Kɛ̀ à wɛ́ɛ tã̀ḿma ai aↄ̃ Isarailinↄ gbàrɛ aↄ̃ tà, à yã e dↄaguroo? \v 7 Tia sa à gá à zùgoro dufu kɛ, à mↄ́ kↄ̃n zù nɛ́dande mɛ̀n plaaa kɛ̀ wèe gbóngo dańnɛ zikiroonↄ. À góro pì dↄḿma, à ń nɛ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́ńzinↄ kɛ̃ḿma à táńyo ń kara guu. \v 8 À Dii àkpati sɛ́ à da góro pì guu, à vura pↄ́ kɛ̀ ée kpãsãa a taari yãnzinↄ ká batan à diɛ àkpati pì saɛ, à zùnↄ da zɛ́n aↄ̃ gáo \v 9 àgↄ̃ gwaa. Tó àkpati pì a bùsu zɛ́ sɛ̀ èe gaa Bɛsɛmɛsi kpa, ɛ̃ndɛ̃ àmbe à kisia bíta pì zĩ̀wa. Tó èe zɛ́ sɛ́ gwe kpa sↄ̃ro, wégↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ àmbe à ↄ tↄ̃̀waro, yã bé à sù lɛ. \p \v 10 Ben aↄ̃ↄ kɛ̀ lɛ, aↄ̃ góro dↄ̀ zù nɛ́dande mɛ̀n plaaanↄa aↄ̃ ń nɛ́nↄ kà kara guu, \v 11 ben aↄ̃ Dii àkpati dà góro pì guu kↄ̃n bata kɛ̀ vura ɛ̃ɛnↄ kↄ̃n gbɛ̀nɛ takanↄↄ kú à guuo. \v 12 Ben zù pìnↄ zɛ́ sɛ̀ súusu aↄ̃ aɛ dↄ Bɛsɛmɛsi zɛ́a, aↄ̃ↄe gaa aↄ̃ↄe ↄ́ↄ dↄↄ, aↄ̃ↄe liɛ ↄplazi ke ↄzɛziro. Filisitininↄ kínanↄↄ tɛ́ ń kpɛɛ ai Bɛsɛmɛsi bùsu lɛ́zɛkiin. \p \v 13 Bɛsɛmɛsideenↄↄ e pↄ́wɛɛ kɛkɛɛ guzurɛn. Kɛ̀ aↄ̃ wɛ́ɛ sɛ̀ musu, aↄ̃ àkpati pì è, ben aↄ̃ pↄↄ kɛ̀ nna kↄ̃n à enao. \v 14-15 Kɛ̀ góro pì kà Bɛsɛmɛsi gbɛ̃ Yↄsua búgbɛa, ben à zɛ̀ gbɛ̀ gbɛ̃̀ntɛ̃ ke saɛ gwe. Ben Levinↄ Dii àkpati pì bↄ̀ kↄ̃n bata kɛ̀ vura pↄ́nↄↄ kú à guuo, aↄ̃ↄ kàɛ gbɛ̀ gbɛ̃̀ntɛ̃ pìa. Ben Bɛsɛmɛsideenↄ góro pì lí zↄ̃̀zↄ̃kↄ̃rɛ yàka ũ, aↄ̃ sa'opↄ kɛ̀ wè ká tɛ́n à tɛ́ kũ ò Diia kↄ̃n zù pìnↄ. Zĩ beeea aↄ̃ sa'opↄ kɛ̀ wè ká tɛ́n à tɛ́ kũnↄ ò Diia kↄ̃n sa'opↄ pãndenↄ. \v 16 Filisitininↄ kína gↄ̃ↄn sↄↄroonↄ yã pì è, ben aↄ̃ ɛ̀ara wà tà Ɛkɛrↄnu zĩ beee zĩ. \v 17 Vura gbɛ̀nɛ kɛ̀ Filisitininↄↄ kpã̀sã Diinɛ ń taari yãnzinↄn yɛ̀: Asadↄdi pↄ́ mɛ̀n do, Gaza pↄ́ mɛ̀n do, Asakɛlↄni pↄ́ mɛ̀n do, Gata pↄ́ mɛ̀n do, Ɛkɛrↄnu pↄ́ mɛ̀n do. \v 18 Vura ɛ̃ɛnↄↄ kuu dↄ Filisitini mɛɛwi pìnↄ pari lɛ́n, aↄ̃ kína gↄ̃ↄn sↄↄroonↄ pↄ́ ũ. Aↄ̃ mɛɛwi bĩidee pìnↄ baade kↄ̃n a lakutunↄ. Gbɛ̀ gbɛ̃̀ntɛ̃ kɛ̀ wà Dii àkpati dìɛa Bɛsɛmɛsi gbɛ̃ Yↄsua búgbɛa pìn sèeda ũ ai kↄ̃n a gbã̀ao. \v 19 Ben Dii Bɛsɛmɛside kenↄ dɛ̀dɛ, kɛ̀ aↄ̃ a àkpati guu gwà yãnzi. À ń dɛdɛ gↄ̃ↄn baaagↄ̃ akurimɛ, ben wà sósobi ↄ́ↄ dↄ̀, kɛ̀ Dii kaatɛ bíta kpàńzi yãnzi. \v 20 Ben Bɛsɛmɛsideenↄ bè: Dé bé eé fↄ̃ à zɛ Dii Luda kɛ̀ kú adona pì aɛɛ? Wé àkpati pì kpãsã dénↄ kiia saa? \v 21 Ben aↄ̃ gbɛ̃nↄ zĩ̀ Kiriayarimudeenↄa aↄ̃ bè: Filisitininↄ sù kↄ̃n Dii àkpatio. À mↄ́ à sɛ́ à táo a kiia. \c 7 \s1 Samuɛli dↄna Isarailinↄnɛ aɛ \p \v 1 Ben Kiriayarimudeenↄ mↄ̀ wà Dii àkpati pì sɛ̀ aↄ̃ tào Abinadabu bɛ sĩ̀sĩ musu. Ben aↄ̃ à nɛ́ Ɛlɛaza dìɛ à dãkpari ũ. \v 2 Àkpati pì kú Kiriayarimu à gì kɛ̀, à kɛ̀ gwe wɛ̃̀ baro. \p Isarailinↄↄ e wii pɛɛ Diizi ń píngi, aↄ̃ↄe à kii wɛtɛɛ. \v 3 Ben Samuɛli bè Isarailinↄnɛ ń píngi: Tó a aɛ dↄ̀ Diia kↄ̃n nↄ̀sɛo do, à bori zĩ̀tↄnↄ tãanↄ kↄ̃n Asatorɛnↄ bↄɛ a tɛ́, à a zĩnda kpá Diia àgↄ̃ dↄↄzi ado, eé a bↄ Filisitininↄ ↄzĩ. \v 4 Ben Isarailinↄ Baalinↄ kↄ̃n Asatorɛnↄ bↄ̀ɛ ń tɛ́, aↄ̃ↄe dↄↄ Diizi ado. \p \v 5 Ben Samuɛli bè: a Isarailinↄ à kↄ̃ kakↄ̃a Mizipa a píngi, mɛ́ agbaa kpáare Diinɛ. \v 6 Kɛ̀ aↄ̃ kↄ̃ kàkↄ̃a gwe, ben aↄ̃ í tↄ̀ aↄ̃ↄ kwɛ̀ɛ Dii aɛ. Zĩ beeean aↄ̃ lɛ́ yì aↄ̃ bè: Wa durun kɛ̀ Diinɛ. Ben Samuɛli yã gↄ̃̀gↄ̃ Isarailinↄnɛ Mizipa gwe. \p \v 7 Kɛ̀ Filisitininↄↄ mà Isarailinↄ kↄ̃ kàkↄ̃a Mizipa, ben aↄ̃ kínanↄ gàa lɛ́ɛḿma. Kɛ̀ Isarailinↄↄ mà, vĩa ń kũ, \v 8 ben aↄ̃ bè Samuɛlinɛ: Ǹtongↄ̃ yĩtɛnaro! Ǹ wii pɛ́ Dii wa Ludazi lɛ à wa sí Filisitininↄa. \v 9 Ben Samuɛli sãnɛ yↄ̃miri sɛ̀ à sa'opↄ kɛ̀ wè ká tɛ́n à tɛ́ kũ ò Diia, ben à wii pɛ̀zi Isarailinↄnɛ. Ben Dii sìo. \v 10 Kɛ̀ Samuɛli e saa pì oo, Filisitininↄↄ e mↄↄ Isarailinↄa kↄ̃n zĩ̀o. Zĩ beeean Dii tò la gbãaa pàta Filisitininↄa. Aↄ̃ bídi kɛ̀ wà lɛ̀kↄ̃a, ben Isarailinↄ ń ásaru kɛ̀. \v 11 Kɛ̀ Isarailinↄ bↄ̀ɛ Mizipa aↄ̃ pɛ̀ Filisitininↄa, aↄ̃ ń dɛdɛ aↄ̃ ń kpá ai Bɛtɛka. \v 12 Ben Samuɛli gbɛ̀ pɛ̀ɛ Mizipa kↄ̃n Sɛnio dagura à tↄ́ kpànɛ Ɛbɛnɛza, zaakɛ à bè: Dii bé à wa ĩan kà ai wa kao kɛ̀. \p \v 13 Lɛn aↄ̃ Filisitininↄ fù lɛ, ben aↄ̃ↄe fↄ̃ wà ɛ̀ara wà mↄ̀ńzi zĩ̀o ń bùsun dↄro. Dii ↄ gbãaa mↄ̀ Filisitininↄnɛ ai Samuɛli kuuna gurↄ zakan. \v 14 Wɛ́tɛ kɛ̀ Filisitininↄↄ sì Isarailinↄa yãanↄ ɛ̀ara à gↄ̃̀ ń pↄ́ ũ zaa Ɛkɛrↄnu ai à gàa pɛ́ Gataa. Isarailinↄ wɛ́tɛ pìnↄ kↄ̃n ń bùsunↄ sì Filisitininↄa píngi. Isarailinↄ kↄ̃n Amↄrinↄ sↄ̃ↄ kú kↄ̃o yãkete sai. \p \v 15 Samuɛli nɛ́ Isarailinↄ dↄn'aɛdeemɛ ai a kuuna gurↄ zakan. \v 16 Wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o ègↄ̃ gaa Bɛtɛli kↄ̃n Giligalao kↄ̃n Mizipao, è yã gↄ̃gↄ̃ Isarailinↄnɛ wɛ́tɛ pìnↄ guu. \v 17 Ben è ɛara à tá Rama, zaakɛ à bɛɛn gwe. È yã gↄ̃gↄ̃ Isarailinↄnɛ gwe dↄ. Gwen à Dii gbãgbãkii bòn. \c 8 \s1 Isarailinↄ kína gbekana \p \v 1 Kɛ̀ Samuɛli zi kũ̀, à a nɛ́nↄ dìɛ Isarailinↄnɛ dↄn'aɛdeenↄ ũ. \v 2 À nɛ́gↄ̃gbɛ̃ káaku tↄ́n Yoɛli, à plaadee Abia. Aↄ̃mbe aↄ̃è yã gↄ̃gↄ̃ńnɛ Bɛsɛba. \v 3 Mↄde à nɛ́ pìnↄↄ e tɛ́ à tuubaziro. Ɔↄyã ń swɛ̃̀ blè, aↄ̃è ↄdↄnkpɛɛgbaa sí, aↄ̃è yã gↄ̃gↄ̃ a zɛ́aro. \v 4 Ben Isaraili gbɛ̃nsinↄ kↄ̃ kàkↄ̃a, aↄ̃ gàa wà Samuɛli lè Rama \v 5 aↄ̃ bè: Ǹ gwa, n zi kũ̀, ben n nɛ́nↄↄ tɛ́ n tuubaziro. Ǹ kína diɛwe sa lɛ àgↄ̃ dɛ wa dↄn'aɛdee ũ, lán bori píngi a pↄ́ vĩ nà. \v 6 Kɛ̀ aↄ̃ bè à kí káńnɛ àgↄ̃ dɛ ń dↄn'aɛdee ũ, yã pì e kɛ Samuɛlinɛro, ben à wɛ́ɛ kɛ̀ Diia. \v 7 Ben Dii bè Samuɛlinɛ: Ǹ gbɛ̃ pìnↄ yã ma, zaakɛ ḿbe aↄ̃ gìnziro. Mámbe aↄ̃ gìmazi lɛ màton kí bleńnɛro yãnzi. \v 8 Lán aↄ̃ↄe kɛɛ nà zaa gurↄↄ kɛ̀ ma ń bↄɛ Igipiti ai gbã̀a, aↄ̃ pã kpàmazi aↄ̃ dↄ̀ tãanↄzi, lɛn aↄ̃ↄe kɛɛnnɛ lɛ dↄ. \v 9 Ǹ ń yã ma sa, ǹ lɛ́ daḿma ǹ tó aↄ̃gↄ̃ dↄ̃ lán gbɛ̃ kɛ̀ eé kí bleńnɛ yãnↄ égↄ̃ dɛ nà. \p \v 10 Ben Samuɛli Dii yã pì tↄ̃kɛ̃̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe kína gbekaaanↄnɛ píngi \v 11 à bè: Lán gbɛ̃ kɛ̀ eé kí bleare yãnↄ égↄ̃ dɛ nàn yɛ̀. Eé a nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ sí à ń diɛ a sↄ̃gorodeenↄ kↄ̃n a sↄ̃deenↄ ũmɛ. Aↄ̃égↄ̃ táa oo à sↄ̃goro aɛ kↄ̃n bào. \v 12 Eé ń diɛ gↄ̃ↄn wàa sↄsↄↄro ke gↄ̃ↄn baplaa akurikurinↄ gbɛ̃nsinↄ ũ. Aↄ̃égↄ̃ à bú wiinɛ, aↄ̃égↄ̃ à pↄ́nↄ kɛkɛɛnɛ, aↄ̃égↄ̃ à zĩ̀kabↄnↄ piinɛ kↄ̃n à sↄ̃goro pↄ́nↄ. \v 13 Eé a nɛ́nↄgbɛ̃nↄ sí à ń diɛ nↄ́sigũnnakɛrinↄ kↄ̃n pↄ́blekɛrinↄ kↄ̃n burɛdikɛrinↄ ũ. \v 14 Eé a buraanↄ kↄ̃n a geepi búnↄ kↄ̃n a kùkpɛ maaanↄ síawa à kpá a ìbanↄa. \v 15 Eé a blɛwɛɛ kↄ̃n a geepi bɛɛnↄ lɛo kuridee síawa à kpá a bɛgwarinↄ kↄ̃n a ìbanↄa. \v 16 Eé a zↄ̀gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n nↄgbɛ̃nↄ sí kↄ̃n a zù maaanↄ kↄ̃n a zaakinↄ àgↄ̃ a zĩnda zĩi kɛɛo. \v 17 Eé a pↄ́kãdeenↄ lɛo kuridee síawa, apinↄ é gↄ̃ à zↄ̀nↄ ũ. \v 18 Gurↄ beeea sa é wii pɛ́ Diizi gbɛ̃ kɛ̀ á sɛ̀ a kína ũu pì yãnzi, mↄde eé weala gurↄ beeea dↄro. \p \v 19 Ben aↄ̃ gì Samuɛli yã mazi aↄ̃ bè: Auo! Wá yezi wàgↄ̃ kína vĩmɛ, \v 20 wégↄ̃ dɛ lán bori kpaaanↄ bà se. Wa kína bé eégae yã gↄ̃gↄ̃we, àmbe eégae dↄwe aɛ zĩ̀ guu. \v 21 Kɛ̀ Samuɛli ń yã mà píngi, à gàa à gbã̀ Diinɛ. \v 22 Ben Dii bènɛ: Ǹ ń yã ma, ǹ kína káńnɛ. Ben Samuɛli bè Isaraili pìnↄnɛ: A baade tá a wɛ́tɛ. \c 9 \s1 Samuɛli kↄ̃'ena kↄ̃n Soluo \p \v 1 Bɛyãmi bori kee kuu, à tↄ́n Kisi. Auzikideemɛ. Bɛyãmi borii bé à Afia ì, Afia Bekora ì, Bekora Zero ì, Zero Abiɛli ì, ben Abiɛli Kisi pì ì. \v 2 À nɛ́gↄ̃gbɛ̃ vĩ, à tↄ́n Solu. Gↄ̃kparɛ maaamɛ. À maa sáa kú Isarailinↄ tɛ́ro, aↄ̃ gbɛ̃ke gbã̀a e vĩ à gã̀nlaro. \p \v 3 Kɛ̀ Kisi pì zaakinↄ sã̀sã, ben à bè a nɛ́ pìnɛ: Ǹ fɛɛ ǹ zĩkɛrinↄ mɛ̀n doo sɛ́ à gá zaaki pìnↄ wɛtɛ. \v 4 Ben aↄ̃ Ɛflaimu bùsu gusĩsĩdee pàra kↄ̃n Salisa bùsuo, aↄ̃ↄe ń ero. Ben aↄ̃ Salimu bùsu pàra, mↄde aↄ̃ↄ kú gwero. Ben aↄ̃ Bɛyãmi bùsu pàra, aↄ̃ↄe zaaki pìnↄ ero. \v 5 Kɛ̀ aↄ̃ kà Zufu bùsun, Solu bè zĩkɛri kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́ lɛdoo pìnɛ: Ǹ mↄ́ wà ɛara. Tó wée táro, ma maree é bídi kɛ wa yãzi, eé zaakinↄ yã da dↄro. \v 6 Ben à wèàla: Ǹ ma! Luda gbɛ̃kee kú wɛ́tɛ kɛ̀ guu. À bɛ̀ɛ vĩ, yã kɛ̀ à ò bé è kɛ. Wà gá gwe. Ke eé zɛ́ kɛ̀ wé sɛ́ wà wa zaaki pìnↄ eo owe gwɛɛ. \v 7 Ben Solu wèàla à bè: Tó wée gaa, bↄ́n wé gáonɛ? Pↄ́ble kee e gↄ̃ wa bↄ̀kↄn dↄro. Wá pↄ́ke vĩ wà Luda gbɛ̃ pì gbaro. Ke bↄ́n wá vĩi? \v 8 Ben zĩkɛri pì ɛ̀ara à bè Solunɛ: Ǹ gwa! Má ↄↄ vĩ féte kɛ̀. Mɛ́ à gba, eé wa da zɛ́ kɛ̀ dɛ wà sɛ́a. \v 9 Isarailinↄ bùsun yã, tó gbɛ̃ e gaa yã gbeka Ludaa è be: Ǹ mↄ́ wà gá wɛ́ɛgupu'eri kiia. Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ wè sísi gbã̀a annabi ũ, àmbe wè sísi yã wɛ́ɛgupu'eri ũ. \v 10 Ben Solu bè a zĩkɛrinɛ: N yã maaa ò. Wà gá. Ben aↄ̃ↄe gaa wɛ́tɛ kɛ̀ Luda gbɛ̃ pì kún-a. \p \v 11 Kɛ̀ aↄ̃ↄe wɛ́tɛ pì sĩ̀sĩ kũu, aↄ̃ dàkↄ̃rɛ kↄ̃n nↄkparɛnↄ, aↄ̃ↄe gaa í tↄ́. Ben aↄ̃ ń lá wà bè: Wɛ́ɛgupu'eri kú bɛↄ́? \v 12 Aↄ̃ wèńla wà bè: Eè, à kú aɛ gwe. À kɛ kpakpaa. Gbã̀an à sù, zaakɛ wà yezi wà saa o gbãgbãkiiamɛ. \v 13 Tó a gɛ̃ wɛ́tɛn, é à e ai àgↄ̃ gá pↄ́ ble gbãgbãkii pìa. Zaakɛ weé pↄ́ ble gĩaro, à gↄ̃̀ ai à mↄ́, àpi bé eé aubarika da sa'opↄbleen gĩa, gbasa gbɛ̃ kɛ̀ wà ń sísinↄ pↄ́ ble. Àgↄ̃ wãa, zaakɛ à egurↄ zakan yɛ̀. \p \v 14 Kɛ̀ aↄ̃ gɛ̃̀ wɛ́tɛ pì guu, ben aↄ̃ dàkↄ̃rɛ kↄ̃n Samuɛlio gↄ̃ↄ, à bↄ̀ èe gaa gbãgbãkii pìa. \v 15 Ai Solu gↄ̃ gá mↄ́, Dii gĩakɛ à yã kɛ̀ dà Samuɛlinɛ a swãla à bè: \v 16 Zia mↄndaa'i mɛ́ Bɛyãmi bùsu gbɛ̃ zĩmma. Ǹ nↄ́si kúa ǹ à diɛ ma gbɛ̃ Isarailinↄ dↄn'aɛdee ũ. Eé ma gbɛ̃ pìnↄ bↄ Filisitininↄ ↄzĩ. Ma a gbɛ̃ pìnↄ wiii mà, ben ma ń wɛ̃nda gwà. \p \v 17 Kɛ̀ Samuɛli Solu è, Dii bènɛ: Gbɛ̃ kɛ̀ ma à yã ònnɛɛ pìn gwe. Àmbe eé kí ble ma gbɛ̃nↄnɛ. \v 18 Ben Solu sↄ̃̀ Samuɛlizi wɛ́tɛ bĩilɛa à à là à bè: Wɛ́ɛgupu'eri bɛɛ kú mámɛ? Ǹ ↄdↄamɛ. \v 19 Ben Samuɛli wèàla à bè: Mámbe adee pì ũ. Ǹ dↄmɛ aɛ wà gá gbãgbãkiia, nɛ́ pↄ́ blemao gbã̀a. Zia kↄngↄ mɛ́ n nↄ̀sɛguuyã onnɛ píngi, gbasa mà n gbarɛ. \v 20 Ǹton n zaaki kɛ̀ sã̀sã zaa gurↄ aagↄ̃ↄnↄ damu kɛro, zaakɛ wà ń é. Dén Isarailinↄↄ yezi ń píngii, tó èe kɛ mpi kↄ̃n n de bɛdeenↄ baasiro? \v 21 Ben Solu bè: Bɛyãmi boriin ma ũroo? Ma borii bé à nɛ́ngo dɛ Isaraili boriinↄla ń píngi, ben ma danɛnↄ bé wà kɛ̃sãnańzi Bɛyãmi boriinↄ tɛ́. Bↄ́yãnzi nɛ́ɛ yã beee taka oomɛzi? \p \v 22 Ben Samuɛli Solu kↄ̃n a zĩkɛrio sɛ̀ à gɛ̃̀ńyo pↄ́blekpɛn, à vɛ̃ɛki maaa kpàḿma gbɛ̃ kɛ̀ wà ń sísinↄ tɛ́. Gbɛ̃ pìnↄ kà gↄ̃ↄn baaakuri taka bà. \v 23 Ben Samuɛli bè pↄ́blekɛrinɛ: Ǹ nↄ̀bↄ kɛ̀ má kpàmma ma bè ǹ à diɛkii kɛɛ pì sɛ́ ǹ mↄ́o. \v 24 Ben pↄ́blekɛri pì mↄ̀ kↄ̃n nↄ̀bↄ gbá pìo à dìɛ Solu aɛ. Ben Samuɛli bè: Pↄ́ kɛ̀ wà dìɛnnɛɛn yɛ̀. Ǹ só, zaakɛ wà dìɛnnɛ ai mↄndaa'i kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ ma ń sísinↄ. Ben Solu pↄ́ blè kↄ̃n Samuɛlio zĩ beeea. \p \v 25 Kɛ̀ aↄ̃ pìta gbãgbãkii pìa, aↄ̃ gɛ̃̀ wɛ́tɛ guu, ben Samuɛli gàa à yã ò kↄ̃n Soluo a kpɛ́ musu. \v 26 Ben aↄ̃ ì gwe. Kɛ̀ guu yezi à dↄ, ben Samuɛli lɛ́ zù Soluzi kpɛ́ musu gwe à bè: Ǹ fɛɛ, mà gá zɛnnɛ. Kɛ̀ Solu fɛ̀ɛ, àpi kↄ̃n Samuɛlio aↄ̃ bↄ̀ bàazi ń plaaa. \v 27 Kɛ̀ aↄ̃ kà wɛ́tɛ kpɛɛ, ben Samuɛli bè Solunɛ: Ǹ o n zĩkɛrinɛ àgↄ̃ gaa, mpi ǹ zɛ gĩa lɛ mà yã kɛ̀ Dii ò onnɛ. \c 10 \s1 Samuɛli nↄ́sikuna Solu mìa \p \v 1 Ben Samuɛli nↄ́si tùu sɛ̀ à nↄ́si kù Solunɛ a mìa, ben à lɛ́ pɛ̀a à bè: Dii bé à n diɛ dↄn'aɛdee ũ a gbɛ̃ Isarailinↄnɛ. Nɛ́ kí ble Dii gbɛ̃nↄnɛ ǹ ń bↄ ń ibɛɛ kɛ̀ aↄ̃ ligańzinↄ ↄzĩ. Sèeda kɛ̀ eé tó ǹ dↄ̃ kɛ̀ Dii bé à n diɛ a gbɛ̃nↄ dↄn'aɛdee ũun yɛ̀. \v 2 Tó wa kɛ̃kↄ̃a kɛ̀ tia, nɛ́ da gↄ̃ↄn plaaanↄlɛ Zɛlɛza, Rasɛli mira saɛ, Bɛyãmi bùsu lɛ́zɛkiia. Aↄ̃é bennɛ: Wà zaaki kɛ̀ n gaa wɛtɛɛnↄ è. Aↄ̃ yã n de kũna gbãa dↄro, n yã kã̀hãnn èe kɛɛ sa, èe bee dian é kɛ a nɛ́ yã musu nà? \v 3 Bↄna gwe, tó n gaa aɛ, tó n ka gbíi lí beee kiia zaa Tabo, gↄ̃ↄn aagↄ̃ↄ é danlɛ gwe dↄ, aↄ̃ↄe gaa Luda gbãgbã zaa Bɛtɛli. Aↄ̃ gbɛ̃ doo blènɛnↄ kũna mɛ̀n aagↄ̃, aↄ̃ gbɛ̃ doo burɛdi kũna mɛ̀n aagↄ̃, ben aↄ̃ gbɛ̃ doo geepiwɛ̃ kũna tùu do. \v 4 Aↄ̃é n aafia gbeka, aↄ̃é burɛdi mɛ̀n plaaa kpámma, nɛ́ sí. \v 5 Beee gbɛra tó n ka Luda sĩ̀sĩ kɛ̀ kú Gibɛa, guu kɛ̀ Filisitininↄ gudãkpakii kún, tó n ka kĩi kↄ̃n wɛ́tɛ pìo, nɛ́ kpákↄ̃a kↄ̃n annabinↄ aↄ̃ↄ tɛ́tɛkↄ̃zi, aↄ̃ↄe pitaa gbãgbãkiia. Wèe dↄↄńnɛ aɛ kↄ̃n kuntiginↄ kↄ̃n gã̀gãnↄ kↄ̃n kurenↄ kↄ̃n mↄrↄnↄ, aↄ̃ↄe annabikɛyã oo. \v 6 Dii Nini é summa, nɛ́ annabikɛyã ońyo, nɛ́ li gbɛ̃ dufu ũ. \v 7 Tó sèeda beeenↄ kɛ̀ lɛ, ǹ yã kɛ̀ n à kɛna zɛ́ è kɛ, zaakɛ Ludaa kúnyo. \v 8 Ǹ dↄmɛ aɛ gana Giligala, mɛ́ n le gwe, mɛ́ sa'opↄ kɛ̀ wè ká tɛ́n à tɛ́ kũ o kↄ̃n kɛnnakↄ̃o sa'opↄo. Ǹ ma dã gwe ai gurↄ swɛɛplaa, mɛ́ mↄ́ mà n le gwe, mɛ́ yã kɛ̀ nɛ́ kɛɛ onnɛ. \p \v 9 Kɛ̀ Solu kpɛɛ lì Samuɛlinɛ, èe taa, Luda à nↄ̀sɛ lìɛnɛ, ben sèeda pìnↄ kɛ̀ zĩ beee zĩ píngi. \v 10 Kɛ̀ aↄ̃ kà Gibɛa, annabinↄ dààlɛ aↄ̃ↄ tɛ́tɛkↄ̃zi, ben Luda Nini sùa, èe annabikɛyã oońyo. \v 11 Kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ à dↄ̃ↄnↄ à è, èe annabikɛyã oo kↄ̃n annabinↄ, aↄ̃ kↄ̃ làla wà bè: Bↄ́ bé à Kisi nɛ́ lèee? Solu kú annabinↄ tɛ́mɛ see? \v 12 Ben Gibɛa gbɛ̃ke yã wèńla à bè: Gbɛ̃ kpaaanↄ denↄn dénↄ ũ sↄ̃ↄ? Ben à gↄ̃̀ pena pↄ́ ũ wè be: Solu kú annabinↄ tɛ́mɛ see? \v 13 Kɛ̀ Solu annabikɛyã ò à yã̀a, ben à gàa gbãgbãkii pìa. \p \v 14 Kɛ̀ Solu tà bɛ kↄ̃n a zĩkɛrio, à desɛ̃ ń lá à bè: A gaa mámɛ? Solu wèàla à bè: Wa gaa zaakinↄ wɛtɛmɛ. Kɛ̀ wée ń ero, ben wa gaa Samuɛli kiia. \v 15 Ben Solu desɛ̃ bènɛ: Yã kɛ̀ Samuɛli òaree tↄ̃kɛ̃mɛ. \v 16 Ben Solu bè: À bèwe wà zaaki pìnↄ è. Mↄde èe kpata yã kɛ̀ Samuɛli ònɛ tↄ̃kɛ̃nɛro. \s1 Samuɛli bↄna kↄ̃n Solu kíblena yão gupuraaa \p \v 17 Ben Samuɛli Isarailinↄ kàkↄ̃a Dii aɛ Mizipa. \v 18 À bèńnɛ: Dii a Luda bè, a a bↄɛ Igipiti, a a si Igipitinↄ kↄ̃n borii kɛ̀ aↄ̃ ↄ tↄ̃̀awaanↄ ↄzĩ ń píngi. \v 19 Luda a bↄ a yã'ↄ̃ammanↄ kↄ̃n a nawɛ̃akɛnanↄ guu píngi, ben a gizi gbã̀a, a bènɛ à kí káare kpatan. Tↄ̀, à mↄ́ à zɛ Dii aɛ sa bori kↄ̃n boriio, ualɛ kↄ̃n ualɛo. \v 20 Kɛ̀ Samuɛli mↄ̀ kↄ̃n Isaraili boriinↄ ń píngi, ben Bɛyãmi boriinↄ kàbankpɛ blè. \v 21 Ben à mↄ̀ kↄ̃n Bɛyãmi boriinↄ ualɛ kↄ̃n ualɛo. Ben Matari ua kàbankpɛ blè. Uadee pìnↄ tɛ́ Kisi nɛ́ Solu bé à blè. Kɛ̀ wà à wɛ̀tɛ, wèe à ero. \v 22 Ben wà ɛ̀ara wà Dii là dↄ wà bè: Gↄ̃gbɛ̃ pì mↄ̀ kɛ̀ kↄ̀ↄ́? Ben Dii bè: À utɛna asoonↄ dagura. \v 23 Ben wà bàa lɛ̀ wà gàa wà à bↄ̀ wà sùo ń tɛ́. Kɛ̀ à zɛ̀ ń tɛ́, aↄ̃ píngi gbã̀a zɛ̀ à gã̀ lɛ́n. \v 24 Ben Samuɛli bèńnɛ ń píngi: A gbɛ̃ kɛ̀ Dii sɛ̀ èↄ́? Gbɛ̃kee kuu lán à bà a tɛ́ro. Ben baade píngi wii lɛ̀ wà bè: Luda wa kína dↄ̃ kↄ̃n aafiao! \v 25 Ben Samuɛli kíblena zɛ́ bↄ̀kↄ̃tɛńnɛ, ben à kɛ̃̀ takadan à dìɛ Dii kpɛ́n. Ben à ń gbáɛ, baade tà a bɛ. \v 26 Solu sↄ̃ tà a bɛ zaa Gibɛa. Gↄ̃ wↄ́rↄngↄdee kɛ̀ Luda zĩi kɛ̀ ń swɛ̃̀ guunↄ tɛ̀zi. \v 27 Ben gbɛ̃ pã kenↄ bè: Gbɛ̃ beee bé eé wa mì síↄ́? Ben aↄ̃ kya kàn, aↄ̃ↄe mↄ́nɛ kↄ̃n pↄ́keoro, mↄde Solu a yĩtɛɛ o. \c 11 \s1 Solu zĩ̀blena Amↄninↄa \p \v 1 Amↄni bori Naasa mↄ̀ kↄ̃n a zĩ̀kpɛɛnↄ, aↄ̃ bùra kàɛ Yabɛsi Giliada saɛ, ben Yabɛsideenↄ bè Naasanɛ: Ǹ lɛdolɛ kɛwao, wé mì siɛnnɛ. \v 2 Ben Naasa bèńnɛ: Tó ma a baade wɛ́ɛ ↄplakpapↄ bↄ̀bↄ, ben wí Isarailinↄ kũ̀ ń píngi, mɛ́ gbasa mà lɛdolɛ kɛao. \v 3 Ben Yabɛsi gbɛ̃nsinↄ bènɛ: Ǹ wa gba gurↄ swɛɛplaaa lɛ wà gbɛ̃nↄ zĩ Isarailinↄ bùsu guu píngi. Tó gbɛ̃kee kuu à wa mì síro, wé wa zĩnda kpámma. \p \v 4 Kɛ̀ zĩ̀ri pìnↄ kà Solu bɛ zaa Gibɛa, aↄ̃ yã pì òńnɛ, ben wà sósobi ↄ́ↄ dↄ̀. \v 5 Gurↄ beeea Solu e suu kↄ̃n buraao, à tɛ́ a zùnↄzi, ben à bè: Bↄ́ yã bé à mↄ̀, ben wèe ↄ́ↄ dↄↄ? Ben wà Yabɛsidee pìnↄ yã tↄ̃kɛ̃̀nɛ. \v 6 Kɛ̀ Solu yã pì mà, Luda Nini sùa, ben à pↄ fɛ̃̀ maamaa. \v 7 À zù sɛ̀ mɛ̀n plaa à dɛ̀ à zↄ̃̀zↄ̃kↄ̃rɛ, ben à gbɛ̃nↄ zĩ̀o Isarailinↄ bùsu guu píngi aↄ̃ bè: Lɛn weé kɛ gbɛ̃ kɛ̀ e tɛ́ Soluzi kↄ̃n Samuɛlioroo zùnↄnɛ lɛ. Ben vĩa ń kũ Dii yã musu, aↄ̃ bↄ̀ wà tɛ̀ńzi lɛdo ń píngi. \v 8 Solu ń náro zaa Bɛzɛki. Isarailinↄ kà gↄ̃ↄn bↄrↄ wàa do kpɛ́ basↄↄro. Yudanↄↄ kú ń tɛ́ gↄ̃ↄn bↄrↄ baaakuri. \p \v 9 Ben wà bè zĩ̀ri kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀ pìnↄnɛ: À gá à o a gbɛ̃nↄnɛ, zia ai ↄfãntɛ̃ gↄ̃ gá gbã, wé ń mì sí. Kɛ̀ zĩ̀rinↄ tà, aↄ̃ yã pì baaru kpà Yabɛsideenↄnɛ, ben aↄ̃ pↄↄ kɛ̀ nna. \v 10 Aↄ̃ bè Amↄninↄnɛ: Wé wa zĩnda kpáawa zia, é a pↄyeziyã kɛwa. \p \v 11 Solu a gbɛ̃nↄ kpàatɛtɛ gãli aagↄ̃. Gudↄnaon aↄ̃ sì Amↄninↄn ń bùran aↄ̃ ń dɛdɛ ai ↄfãntɛ̃ gàa à fɛɛo. Ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀nↄ fã̀akↄ̃a doodo. \p \v 12 Ben wà bè Samuɛlinɛ: Dénↄ bé wà bè Solu é kí bleweroo? À bↄɛńyo wà ń dɛdɛ. \v 13 Ben Solu bè: Weé gbɛ̃ke dɛ gbã̀aro, zaakɛ Dii Isarailinↄ mì sì gbã̀amɛ. \v 14 Ben Samuɛli bè gbɛ̃nↄnɛ: À mↄ́ wà gá Giligala wà ɛara wà Solu kpá kpatan gwe dↄ. \v 15 Ben aↄ̃ gàa Giligala ń píngi, aↄ̃ ɛ̀ara wà Solu kpà kpatan Dii aɛ gwe dↄ, aↄ̃ kɛnnakↄ̃o saa ò Diia, ben Solu kↄ̃n Isarailinↄ pↄnnaa kɛ̀ gwe ń píngi maamaa. \c 12 \s1 Samuɛli ↄgbarɛna kpatazi \p \v 1 Samuɛli bè Isarailinↄnɛ ń píngi: Ma yã kɛ̀ á òmɛɛ mà píngi, ma kí kàare kpatan. \v 2 Àpi bé eé dↄare aɛ sa. Mapi sↄ̃ ma zi kũ̀, ma mìkã pura kũ̀ ben ma nɛ́nↄↄ kúao. Ma dↄare aɛ zaa ma gↄ̃kparɛkɛgurↄ ai kↄ̃n a gbã̀ao. \v 3 Maɛ kɛ̀! À kɛ ma sèedadeenↄ ũ Dii kↄ̃n kí kɛ̀ à kpào aɛ. Ma zù ke zaaki sì a gbɛ̃keaↄ́? Ma a gbɛ̃ke blèↄ́? Ma wɛ́ɛ tã̀ a gbɛ̃keaↄ́? Ma ↄdↄnkpɛɛgbaa sì a gbɛ̃kea ai à ma wɛ́ɛ tàtaↄ́? Tó má kɛ̀ lɛ, mɛ́ à fĩa bonɛ. \v 4 Ben aↄ̃ wèàla wà bè: Nɛ́ɛ wa blero, nɛ́ɛ wɛ́ɛ tãwaro, nɛ́ɛ pↄ́ke sí wa gbɛ̃kearo. \v 5 Samuɛli bèńnɛ dↄ: Dii kↄ̃n kí kɛ̀ à kàon a sèedadeenↄ ũ gbã̀a, kɛ̀ ée taari emaro. Aↄ̃ bè: Dii bé wa sèedadee ũ. \v 6 Ben Samuɛli bèńnɛ: Dii bé à Musa kↄ̃n Arunao dìɛ, ben aↄ̃ bↄ̀ kↄ̃n a dezinↄo Igipiti. \v 7 À zɛ tɛɛɛ Dii aɛ, mɛ́ yã maaa kɛ̀ à kɛ̀are kↄ̃n a dezinↄ tↄ̃kɛ̃are. \v 8 Yakubunↄ gana Igipiti gbɛra a dezinↄ wii pɛ̀ Diizi, ben à Musa kↄ̃n Arunao dìɛ, aↄ̃ ń bↄ́ɛ Igipiti, ben aↄ̃ ń káɛ bùsu kɛ̀kiin. \v 9 Kɛ̀ Dii ń Luda yã sã̀ńgu yãnzi, ben à ń kpá Azo zĩ̀kpɛɛnↄ gbɛ̃nsi Siseraa kↄ̃n Filisitininↄ kↄ̃n Mↄabunↄ kío, aↄ̃ↄe zĩ̀ kaańyo. \v 10 Ben aↄ̃ wii pɛ̀ Diizi wà bè: Wa durun kɛ̀ wa pã kpànzi wa dↄ̀ Baalinↄzi kↄ̃n Asatorɛnↄ. Ǹ wa bↄ wa ibɛɛnↄ ↄzĩ sa, wégↄ̃ dↄↄnzi. \v 11 Ben Dii Gidiↄn dìɛ kↄ̃n Barakio kↄ̃n Yɛfɛtao kↄ̃n Samusĩo aↄ̃ a bↄ a ibɛɛ pìnↄ ↄzĩ baama píngi, ben a gↄ̃ kaɛna aafia. \p \v 12 Kɛ̀ á è Amↄni kí Naasa e mↄↄ lɛ́ɛawa, baa kɛ̀ Dii a Ludan a kína ũ, a bèmɛ: Lɛnlo! Kín á yezi! \v 13 Tia la kína kɛ̀ á gbèka á sɛ̀n yɛ̀, àɛ kɛ̀ Dii à dìɛare. \v 14 Tó á Dii vĩa vĩ ben ée dↄↄzi, tó ée à yã maa ben ée bↄ à yã kpɛɛro, tó apinↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ èe kí bleeareeo tɛ́ Dii a Ludazi, égↄ̃ aafia. \v 15 Tó ée Dii yã ma sↄ̃ro, ben a bↄ à yã kpɛɛ, eé ↄ tↄ̃awamɛ lán à kɛ̀ a dezinↄnɛ nà. \v 16 À zɛ à yã bíta kɛ̀ Dii é kɛaree e. \v 17 Ésekɛ̃gurↄↄn wá kún kɛ̀roo? Mɛ́ Dii sísi, eé tó lou vĩ à ma, égↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ a kína gbekana kɛ̀ Diinɛ zaa maamaa. \p \v 18 Ben Samuɛli Dii sìsi, ben Dii tò lou vĩ̀ à mà zĩ beeea. Ben baade píngi vĩa kɛ̀ Diinɛ kↄ̃n Samuɛlio maamaa. \v 19 Ben aↄ̃ bènɛ: Ǹ wɛ́ɛ kɛwe Dii n Ludaa lɛ wapinↄ n zↄ̀blerinↄ tón gagaro. Wa yã zaaa kà wa durunnↄla, kɛ̀ wa kína gbèka. \p \v 20 Samuɛli bèńnɛ: Àton tó vĩa a kũro. A yã zaaa pì kɛ̀ píngimɛ, mↄde àton kɛ̃ Diiaro. Àgↄ̃ dↄↄzi kↄ̃n nↄ̀sɛo do. \v 21 Àton kɛ̃a à tɛ́ pↄ́ ginanↄziro. Aↄ̃ↄ àre vĩro, aↄ̃é fↄ̃ wà gbɛ̃ bↄro, zaakɛ pↄ́ pãanↄmɛ. \v 22 Dii é a gbɛ̃nↄ zĩnnaro a zĩnda tↄ́ bíta yãnzi, zaakɛ à kɛ̀nɛ à a kɛ a gbɛ̃nↄ ũ. \v 23 Mapi sↄ̃, Dii tón tó mà durun kɛare mà aduakɛnaare tóro. Mɛ́ zɛ́ maaa kɛ̀ dɛ à sɛ́ ↄdↄaare. \v 24 À vĩa kɛ Diinɛ, àgↄ̃ dↄↄzi kↄ̃n náanɛo kↄ̃n nↄ̀sɛo do. À laasuu lɛ́ yã bíta kɛ̀ à kɛ̀areenↄa. \v 25 Tó a gi a tɛ à zaaazi, apinↄ kↄ̃n a kínao, weé a kaatɛ a píngi. \c 13 \s1 Samuɛli kpãkɛ̃na Soluzi \p \v 1 Kɛ̀ Solu kí blè Isarailinↄnɛ wɛ̃̀ plaa, \v 2 à ń zĩ̀karinↄ sɛ̀ gↄ̃ↄn bↄrↄ aagↄ̃. Gↄ̃ↄn bↄrↄ plaaa kúo Mikimasa kↄ̃n Bɛtɛli gusĩsĩdeeo. Gↄ̃ↄn bↄrↄ doo kú kↄ̃n à nɛ́ Yonatão Gibɛa, Bɛyãmi bùsun. Ben à gbɛ̃ kpaaanↄ gbàrɛ, baade tà a bɛ. \p \v 3 Yonatã lɛ̀ɛ Filisitini gudãkpakii kɛ̀ kú Gɛbaa, ben Filisitininↄ à baaru mà. Ben Solu zĩ̀ kuu pɛ̀ Isarailinↄ bùsu gu píngia à bè Eberunↄ ma! \v 4 Ben Isarailinↄↄ mà ń píngi wà bè, Solu lɛ̀ɛ Filisitini gudãkpakiia, ben Filisitininↄ Isarailinↄ kyãkyãma bò. Ben wà Isarailinↄ sìsi, aↄ̃ mↄ̀ wà nà Solua Giligala. \v 5 Ben Filisitininↄ kↄ̃ kàkↄ̃a aↄ̃ zĩ̀ ká kↄ̃n Isarailinↄ. Aↄ̃ sↄ̃goronↄ kà bↄrↄ baaakuri, aↄ̃ sↄ̃gorodeenↄ kà bↄrↄ swɛɛdo, ben aↄ̃ kɛ̀sɛdeenↄↄ pari lán ísialɛ bùsu'ãatɛ̃ bà. Ben aↄ̃ fɛ̀ɛ wà gàa wà bùra kàɛ Mikimasa, Bɛtavɛ̃ ↄfãntɛ̃bↄɛ kpa. \v 6 Kɛ̀ Isarailinↄↄ è wà kú nawɛ̃a guu wèe naakↄ̃rɛḿma, ben aↄ̃ ùtɛ gbɛ̀wɛɛnↄ guu kↄ̃n dàkonↄ kↄ̃n gbɛ̀ sↄ̀tↄnↄ kↄ̃n kokotɛ̃wɛɛnↄ kↄ̃n lↄ̀gↄnↄo. \v 7 Aↄ̃ gbɛ̃kenↄ toke lɛ̀ wà bikũ̀ Yodaa ai Gada bùsun kↄ̃n Giliada bùsuo. Solu kpɛ́ kú Giligala, vĩa e gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kúonↄ kũu maamaa. \p \v 8 À Samuɛli dã̀ gurↄ swɛɛplaa lán à dìɛnɛ nà. Kɛ̀ èe mↄ́ro, ben à gbɛ̃nↄↄ e fãakↄ̃a. \v 9 Ben Solu bè: À mↄ́mɛ kↄ̃n sa'opↄ kɛ̀ wè ká tɛ́n à tɛ́ kũo kↄ̃n sáabukpa sa'opↄnↄ. Ben à sa'opↄ kɛ̀ wè ká tɛ́n à tɛ́ kũ pì ò. \v 10 Kɛ̀ à yã̀a, Samuɛli e kaa, ben Solu pì gàa à dààlɛ à gbãakɛ kpàzi. \v 11 Ben Samuɛli bènɛ: Bↄ́ yãn ń kɛ̀ gwee? Solu wèàla à bè: Kɛ̀ má è ma gbɛ̃nↄↄ e fãakↄ̃a, bensↄ̃ nɛ́ɛ mↄ́ gurↄↄ kɛ̀ ń dìɛaro yãnzimɛ. Filisitininↄↄ e kↄ̃ kaakↄ̃a Mikimasa, \v 12 ben ma bè, aↄ̃ton lɛ́ɛma Giligala kɛ̀ ai mà Dii gbeka. Ben ma saa pì ò tiasi. \v 13 Ben Samuɛli bènɛ: N faasaiyã kɛ̀! Ń yã kɛ̀ Dii n Ludaa dìɛnnɛɛ kũnaro. Tó ń kũna yãmɛ, lɛ Dii é tó n boriinↄ gↄ̃ kpata blee Isarailinↄnɛ gurↄ píngi. \v 14 Tia la nɛ́ gì kɛ kpatanlo. Lán ń yã kɛ̀ Dii dìɛnnɛɛ kũnaro nà, à gĩakɛ à gbɛ̃ kɛ̀ à pↄↄ kɛ̀nɛ wɛ̀tɛ, à à dìɛ a gbɛ̃nↄ dↄn'aɛdee ũ. \v 15 Ben Samuɛli fɛ̀ɛ Giligala à gàa Gibɛa, Bɛyãmi bùsun. Ben Solu a zĩ̀kari kɛ̀ aↄ̃ↄ kúonↄ nàro, aↄ̃ kà gↄ̃ↄn wàa aagↄ̃ taka bà. \p \v 16 Solu kↄ̃n a nɛ́ Yonatão kↄ̃n a zĩ̀kari kɛ̀ aↄ̃ↄ kúńyonↄↄ kú Gibɛa, Filisitininↄ sↄ̃ bùra kàɛ Mikimasa. \v 17 Zĩ̀kari gãli aagↄ̃ↄnↄ bↄ̀ɛ Filisitininↄ bùran aↄ̃ gàa lɛ́ɛ Isarailinↄa. Gãli doo gàa Ɔfla kpa Suali bùsun, \v 18 gãli doo gàa Bɛtoroni kpa, ben à aagↄ̃dee gàa Isarailinↄ bùsu lɛ́n, sĩ̀sĩ kɛ̀ aɛdↄna kperanↄ guzurɛa kↄ̃n gbáao. \p \v 19 Sia kú Isarailinↄ bùsunlo, zaakɛ Filisitininↄ bè, Eberunↄ tón fɛ̃ɛda ke sári piro. \v 20 Filisitininↄ kiian Isarailinↄ è gá swaaronↄ kↄ̃n zùswaaronↄ kↄ̃n kpásanↄ kↄ̃n kontonↄ lɛ́ kɛkɛn píngi. \v 21 Swaaro kↄ̃n zùswaaro lɛ́kɛkɛna kà kondogi ↄↄ plaplaa, sakanↄ kↄ̃n kpásanↄ sↄ̃ kondogi ↄↄ doodo. \v 22 À yã bé à tò zĩ̀ pì kágurↄ Solu kↄ̃n Yonatão zĩ̀karinↄ fɛ̃ɛda ke sári kũnaro, sé Solu kↄ̃n Yonatão baasiro. \p \v 23 Filisitini gudãkparinↄ gàa Mikimasa gbɛ̀kotoon. \c 14 \s1 Yonatã zĩ̀blena Filisitininↄa \p \v 1 Zĩkea Solu nɛ́ Yonatã bè gↄ̃kparɛ kɛ̀ à a zĩ̀kapↄnↄ kũnanɛ: Ǹ mↄ́ wà gá Filisitini gudãkii kpa kãa. Èe o a denɛ sↄ̃ro. \v 2 Solu kú biisio lí gbáru zaa Migirↄnu, Gibɛa saɛ kↄ̃n zĩ̀kpɛɛnↄ gↄ̃ↄn wàa aagↄ̃. \v 3 Sa'ori Ahia kú ń tɛ́, à a dansiki dana. Ikabodu vĩ̀i Aitubu nɛ́mɛ. Aitubu pì nɛ́ Finɛasi nɛ́mɛ, Ɛli kɛ̀ dɛ Luda gbã̀gbãri ũ zaa Silo diomɛ. Aↄ̃ gbɛ̃kee dↄ̃ Yonatã gàa gukearo. \p \v 4 Gbɛ̀kotoo kɛ̀ Yonatã yezi à gɛ̃n à Filisitini gudãkparinↄ le, gbɛ̀ sↄ̃ntɛnↄ pɛɛpɛɛnan ↄplazi kↄ̃n ↄzɛzio. A doo tↄ́n Bozezi, a doo sↄ̃ Sɛnɛ. \v 5 A doo kú gu'igbãroon Mikimasa kpa, a doo sↄ̃ sↄↄmɛtɛ Gɛba kpa. \v 6 Ben Yonatã bè gↄ̃kparɛ pìnɛ: Ǹ mↄ́ wà gá gɛfↄↄde gudãkpari pìnↄ kiia. Ke Dii é wa ĩan ká gwɛɛ? Zaakɛ pↄ́ke é fↄ̃ à kpá Diinɛ à gí wà mì síziro, baa tó wá pari kesↄ̃ wá pariro. \v 7 Ben à zĩ̀kapↄnↄsɛri pì bènɛ: Lán à n pↄↄ gbà nà píngi dé, ǹ kɛ. Lán ń sɛ̀ nà, má kúnyo kↄ̃n nↄ̀sɛo domɛ. \v 8 Ben Yonatã bè: Tↄ̀, wà gáńzi wà wa zĩnda ↄdↄańnɛ. \v 9 Tó aↄ̃ bèwe wà zɛ wà ń dãmɛ, wé zɛ wa gbɛ̀n, wé gáńzi dↄro. \v 10 Tó aↄ̃ bè wà mↄ́mɛ sↄ̃, wé gáńzi, zaakɛ beee bé eégↄ̃ dɛ sèeda ũ kɛ̀ Dii ń náwe wa ↄzĩ. \p \v 11 Ben aↄ̃ ń zĩnda ↄ̀dↄa Filisitini gudãkpari pìnↄnɛ. Ben Filisitini pìnↄ bè: À gwa! Eberunↄↄ e bↄↄ wɛ̀ɛ kɛ̀ aↄ̃ ùtɛnnↄ guu. \v 12 Ben gudãkpari pìnↄ lɛ́ zù Yonatãzi kↄ̃n a zĩ̀kapↄnↄsɛrio wà bè: À mↄ́ wà yãke oare kɛ̀. Ben Yonatã bè a zĩ̀kapↄnↄsɛrinɛ: Ǹgↄ̃ tɛ́ ma kpɛɛ, zaakɛ Dii ń ná Isarailinↄnɛ ń ↄzĩmɛ. \v 13 Ben Yonatã e lↄↄtɛɛ kuɛna, ben à zĩ̀kapↄnↄsɛri tɛ́ à kpɛɛ. Kɛ̀ Yonatã ń nɛ́, ben à zĩ̀kapↄnↄsɛri pì ń dɛdɛ. \v 14 Lɛ́ɛmmana káaku pì guu Yonatã kↄ̃n a zĩ̀kapↄnↄsɛrio ń dɛdɛ gↄ̃ↄn baro taka bà. Guu pì kpã̀ngu kà lán bàlɛna basↄↄro taka bà. \v 15 Ben swɛ̃̀ kɛ̃̀ Filisitininↄn ń bùran kↄ̃n zĩ̀lan-o píngi. Vĩa ń zĩ̀kpɛɛnↄ kũ̀, gudãkparinↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è gá lɛ́ɛ Isarailinↄanↄ ń píngi. Ben tↄↄtɛ nìgãnigã. Luda bé à tò swɛ̃̀ kɛ̃̀ńgu lɛ. \p \v 16 Kɛ̀ Solu gudãkpari kɛ̀ aↄ̃ↄ kúo Gibɛanↄↄ è Filisitini zĩ̀kpɛɛnↄ bàa lɛ̀ wèe fãakↄ̃a baama píngi, \v 17 ben Solu bè gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kúaonↄnɛ: À wa gbɛ̃nↄ dↄdↄ à gwa, wé dↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ wa tɛ́. Kɛ̀ aↄ̃ↄ gwà, aↄ̃ↄ è Yonatã kↄ̃n a zĩ̀kapↄnↄsɛrio bé wà kú ń tɛ́ro. \v 18 Ben Solu bè Ahianɛ: Ǹ mↄ́ kↄ̃n n dansiki utao wà gbeka Diia. Zaakɛ zĩ beeea à sa'o'uta pì dana Isarailinↄ tɛ́ gwemɛ. \v 19 Gurↄↄ kɛ̀ Solu e yã oo sa'ori pìnɛ, zↄka kɛ̀ dↄ Filisitininↄ bùran kɛ̀kɛ èe kaara, ben Solu bènɛ à tó gwe. \v 20 Solu a zĩ̀kpɛɛnↄ kàkↄ̃a ń píngi, aↄ̃ gɛ̃̀ zĩ̀n, ben aↄ̃ↄ è swɛ̃̀ kɛ̃̀ Filisitininↄn maamaa, aↄ̃ↄe kↄ̃ ásaru kɛɛ fɛ̃ɛdaao. \v 21 Eberu kɛ̀ aↄ̃ vɛ̃̀ɛ Filisitininↄ tɛ́ yã kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀ńyo ń bùra guunↄ ɛ̀ara wà nà ń gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú kↄ̃n Soluo kↄ̃n Yonatãoa. \v 22 Kɛ̀ Isaraili kɛ̀ aↄ̃ↄ utɛna Ɛflaimu bùsu gusĩsĩdeen gweenↄↄ mà Filisitininↄↄ e bàa lɛɛ, aↄ̃ nà ń gbɛ̃nↄa dↄ aↄ̃ pɛ̀ɛńzi zĩn. \v 23 Lɛn Dii Isarailinↄ bↄ̀ lɛ zĩ beeea, ben aↄ̃ zĩ̀ blè ai Bɛtavɛ̃. \s1 Yonatã zↄ́blena \p \v 24 Isarailinↄ nawɛ̃a kɛ̀ zĩ beeea, zaakɛ Solu lù sɛ̀ kↄ̃n Luda tↄ́o a zĩ̀kpɛɛnↄnɛ à bè: Ai uusiɛ gá kɛo, gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́ blè ai màgↄ̃ gá gɛ̃ɛ bo ma ibɛɛnↄa, adee gↄ̃̀ láaripↄ ũmɛ. Ben aↄ̃ gbɛ̃kee e pↄ́ blero. \v 25 Zĩ̀kpɛɛnↄ sì lákpɛn ń píngi, ben aↄ̃ zↄ́'i è di guu pìn. \v 26 Kɛ̀ aↄ̃ sì lákpɛn lɛ, aↄ̃ↄ è zↄ́'i e bàa lɛɛ, mↄde aↄ̃ gbɛ̃kee e ↄ zↄ̃a à dà a lɛ́nlo, kɛ̀ aↄ̃ↄe vĩa kɛɛ ladana kɛ̀ Solu kɛ̀ yãnzi. \v 27 Yonatã sↄ̃ↄ e yã kɛ̀ a dee dìɛ a zĩ̀kpɛɛnↄnɛ maro, ben à a gò kɛ̀ à kũna zↄ̃̀ zↄ́sa pìa. À ↄ kɛ̀a à dà a lɛ́n, ben à wɛ́ɛ kɛ̃̀. \v 28 Ben zĩ̀kari ke bènɛ: N de lù sɛ̀ a zĩ̀kpɛɛnↄnɛ kↄ̃n Luda tↄ́o à bè, gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́ blè gbã̀a, adee gↄ̃̀ láaripↄ ũmɛ. Beee yãnzin ń baade píngi mɛ̀ bùsazi. \v 29 Ben Yonatã bè: Ma dee e ĩa daḿmamɛ. Ǹ gwa lán ma wɛ́ɛ kɛ̃̀ nà, kɛ̀ ma zↄ́ pì mↄ̀sↄ féte yãnzi. \v 30 Tó gbɛ̃nↄ pↄ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ sì ń ibɛɛnↄa blè gbã̀a yã dé, lɛ aↄ̃ Filisitininↄ dɛ̀dɛ dɛ beeela. \p \v 31 Zĩ beeean Isarailinↄ Filisitininↄ dɛ̀dɛ sɛna zaa Mikimasa ai Ayalↄni. Aↄ̃ kpàsa búgubugu, \v 32 ben aↄ̃ sì ń pↄ́kãdeenↄ tɛ́, aↄ̃ sãanↄ kↄ̃n zùnↄ kↄ̃n zùnɛnↄ kũ̀kũ aↄ̃ↄ dɛ̀dɛ gwe gↄ̃ↄ, aↄ̃ↄe soo kↄ̃n a aruo. \v 33 Ben wà à baaru kpà Solunɛ wà bè: Ǹ gwa! Wèe durun kɛɛ Diinɛ, wèe nↄ̀bↄ soo kↄ̃n à aruo. Ben Solu bè: A bↄ Dii yã kpɛɛ. À gbɛ̀ gbɛ̃̀ntɛ̃ gbegere pá à suomɛ kɛ̀ kpakpaa. \v 34 Ben à bè: À fãakↄ̃a ń tɛ́, à beńnɛ aↄ̃ baade mↄ́ ma kiia kↄ̃n a zùo ke a sãa, aↄ̃ kòto kpá gura kɛ̀ wà só. Àton durun kɛ Diinɛ à nↄ̀bↄ só kↄ̃n à aruoro. Ben baade mↄ̀ kↄ̃n a zùo gwãavĩ beeea, à à kòto kpàkpa gwe. \v 35 Solu Dii gbãgbãkii bò gwe. Sa'okii kɛ̀ à bò káakun gwe. \p \v 36 Ben Solu bè: Wà pɛ́ɛ Filisitininↄzi gwãavĩa wàgↄ̃ ń dɛdɛɛ ai guu gá dↄo. Wàton ń gbɛ̃ke tóro. Ben wà bènɛ: Ǹ kɛ lán à kɛ̀nnɛ maa nà. Ben sa'ori bè: À tó wà gbeka Ludaa kɛ̀ gĩa. \v 37 Ben Solu gbèka Ludaa: Wà pɛ́ɛ Filisitininↄzi, nɛ́ ń nawe wa ↄzĩↄ́? Ben èe weàla zĩ beee zĩro. \v 38 Ben Solu bè: a zĩ̀kpɛ gbɛ̃nsinↄ a píngi, à sↄ̃mazi kɛ̀, lɛ wà e wà dↄ̃ durun kɛ̀ wà kɛ̀ gbã̀a. \v 39 Kↄ̃n Dii Isarailinↄ Mìsiri tↄ́o, baa tó ma nɛ́ Yonatã bé à durun kɛ̀, séde à ga. Ben gbɛ̃kee e yã siàlaro. \v 40 Ben à bèńnɛ: À zɛ kpado kãa, mapi kↄ̃n ma nɛ́o wégↄ̃ kú kpado kɛ̀. Ben wà bènɛ: Ǹ kɛ lán à kɛ̀nnɛ maa nà. \v 41 Solu bè Dii Isarailinↄ Ludanɛ: Ǹ tó wà yãpuraa dↄ̃. Ben yã Yonatã kↄ̃n Soluo blè, ben parii mì bↄ̀ bàn. \v 42 Solu bè: À gbɛ̀ la mapi kↄ̃n ma nɛ́o musu. Kɛ̀ yã Yonatã blè, \v 43 ben Solu bènɛ: Ǹ yã kɛ̀ ń kɛ̀ omɛ. Ben Yonatã bènɛ: Ma gò lɛ́ sↄ̃ntɛn má zↄ̃̀ zↄ́a, féte má mↄ̀sↄ. Maɛ kɛ̀! Mà ga. \v 44 Ben Solu bè: Yonatã, tó nɛ́ɛ garo, Luda yã kɛmɛ pãsĩpãsĩ. \v 45 Ben wà bè Solunɛ: Yonatã gaↄ́! Àmↄ kɛ̀ tò wa zĩ̀ blèↄ́? Auo! Kↄ̃n Ludao wée we kɛ̀ baa à mìkã mɛ̀n doo lɛ́ɛ tↄↄtɛro, zaakɛ Luda dↄnlɛn à beee kɛ̀o gbã̀a. Lɛn wà Yonatã mì sì lɛ, èe garo. \v 46 Ben Solu kámma bò kↄ̃n pɛɛna Filisitininↄzio, ben Filisitininↄ tà ń bùsun. \p \v 47 Kɛ̀ Solu vɛ̃̀ɛ Isarailinↄ kpatan à yã̀a, à zĩ̀ kà kↄ̃n a ibɛɛnↄ gu píngia: Mↄabunↄ kↄ̃n Amↄninↄ kↄ̃n Ɛdↄmunↄ kↄ̃n Zoba kínanↄ kↄ̃n Filisitininↄo. Kpaa kɛ̀ à lìɛn píngi, è zĩ̀ bleḿmamɛ. \v 48 À wↄ́rↄngↄkɛ tↄ́ bↄ̀ à zĩ̀ blè Amalɛkinↄa, à Isarailinↄ sì ń wɛ́ɛtãmmarinↄa. \v 49 Yonatã kↄ̃n Isibosɛo kↄ̃n Malakisuaon Solu nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ ũ. À nɛ́nↄgbɛ̃nↄ vĩ gↄ̃ↄn plaa. À káaku tↄ́n Mɛraba, à plaade tↄ́n Mikala. \v 50 À naↄ̃ tↄ́n Ainↄama, Aimaza nɛ́mɛ. À zĩ̀kpɛɛnↄ gbɛ̃nsi tↄ́n Abana. Solu pì dãaromɛ, à desɛ̃ Nɛrɛ nɛ́mɛ. \v 51 Solu de Kisi kↄ̃n Abana de Nɛrɛon Abiɛli nɛ́nↄ ũ. \v 52 Solu gurↄ ègↄ̃ pãsĩ kↄ̃n Filisitininↄo gurↄ píngi. Tó Solu gↄ̃sagbãa ke wↄ́rↄngↄdee è, è à sí à na a zĩ̀kpɛɛnↄamɛ. \c 15 \s1 Dii gina Soluzi kí ũ \p \v 1 Samuɛli bè Solunɛ: Mámbe Dii ma zĩ, ben ma nↄ́si kùmma n kpatablena à gbɛ̃ Isarailinↄnɛ sèeda ũ. Tↄ̀! Ǹ swã kpá Dii yãzi sa. \v 2 Dii Zĩ̀kpɛde bè, é gɛ̃ɛ bo Amalɛkinↄa yã kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ Isarailinↄnɛ, kɛ̀ aↄ̃ zɛ́ zↄ̃̀ńnɛ ń bↄɛna Igipiti gbɛra yãnzi. \v 3 Ǹ gá lɛ́ɛḿma sa, ǹ ń kaatɛ ń píngi. Ǹton ń gbɛ̃ke tóro. Ǹ ń dɛdɛ ń píngi, gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n nↄgbɛ̃nↄ kↄ̃n nɛ́nↄ kↄ̃n nɛ́kpãntɛ̃nↄ kↄ̃n zùnↄ kↄ̃n sãanↄ kↄ̃n lakuminↄ kↄ̃n zaakinↄo. \p \v 4 Ben Solu a gbɛ̃nↄ sìsi à ń kakↄ̃a Telaimu. À zĩ̀kpɛ kɛ̀sɛdeenↄ gↄ̃ↄn bↄrↄ wàa domɛ. Yudanↄↄ kuu dↄ gↄ̃ↄn bↄrↄ kuri. \v 5 Ben Solu gàa Amalɛkinↄ wɛ́tɛ, à nàɛ èe ń kpákpaa swawɛɛn. \v 6 Solu lɛ́kpãsã kɛ̀ Keninↄnɛ à bè: À bↄɛ Amalɛkinↄ tɛ́ lɛ màton a dɛdɛńyoro yãnzi, zaakɛ ámbe a yã maaa kɛ̀ Isarailinↄnɛ ń bↄɛna Igipiti gbɛra. Kɛ̀ Keninↄ bↄ̀ɛ Amalɛkinↄ tɛ́, \v 7 ben Solu gàa à lɛ̀ɛ Amalɛki pìnↄa sɛna zaa Avila ai à gàa pɛ́o Suru kɛ̀ kú Igipiti ↄfãntɛ̃bↄɛ kpaaa. \v 8 À Amalɛki kí Agaga kũ̀ bɛ̃ɛ, ben à à gbɛ̃nↄ dɛ̀dɛ kↄ̃n fɛ̃ɛdaao ń píngi. \v 9 Solu kↄ̃n a zĩ̀kpɛɛnↄↄ e Agaga dɛro, bensↄ̃ aↄ̃ sã maaanↄ sɛ̀ɛ kↄ̃n zùnↄ kↄ̃n zùnɛ mɛ̀kpananↄ kↄ̃n sãnɛ bↄ̀rↄnↄ kↄ̃n pↄ́ maaanↄ píngi, aↄ̃ↄe we wà ń dɛdɛro. Pↄ́ ginanↄ kↄ̃n pↄ́ yãyãnanↄn aↄ̃ↄ dɛ̀dɛ píngi. \p \v 10 Ben Dii yã sù Samuɛlia à bè: \v 11 Ma Solu kana kpatan tò ma nↄ̀sɛ yàka, zaakɛ à kpɛɛ lìmɛ. Lán má dànɛ nà, è kɛ lɛro. Yã pì dì Samuɛlia, ben à wii pɛ̀ Diizi ai guu gàa à dↄ̀o. \v 12 Kɛ̀ Samuɛli fɛ̀ɛ kↄngↄ idɛ'idɛ, à gàa da Solulɛ, ben wà bènɛ: Solu gàa Kamɛli. À sèeda pɛ̀ɛ gwe a zĩnda dↄngupↄ ũ, ben à gɛ̃̀tɛ à tà Giligala. \v 13 Kɛ̀ Samuɛli Solu lè, ben Solu bènɛ: Dii aubarika dangu! Má kɛ̀ lán Dii òmɛ nà. \v 14 Ben Samuɛli à là à bè: Sã wiii kɛ̀ ma swã e maa dɛ diamɛ? Zù wiii kɛ̀ mɛ́ɛ maa bↄ̀ mámɛ? \v 15 Ben Solu wèàla à bè: Amalɛkinↄ pↄ́nↄmɛ, zaakɛ wà ń sãanↄ kↄ̃n ń zù maaanↄ sɛ̀ɛ wà sùo wà saa oo Dii n Ludaamɛ. Wa ń kpaaanↄ dɛ̀dɛ. \v 16 Ben Samuɛli bènɛ: Ǹ yĩtɛ lɛ, mɛ́ yã kɛ̀ Dii òmɛ gwãavĩa onnɛ. Ben Solu bè: Ǹ o. \v 17 Ben Samuɛli bè: Kɛ̀ n n zĩnda féte bò yã, nɛ́ɛ gↄ̃ Isaraili boriinↄ dↄn'aɛdee ũroo? Dii n ka kpatan Isarailinↄ kína ũ, \v 18 ben à n zĩ bↄkↄ̃tɛ kɛare kɛ̀ à bè: Ǹ gá ǹ Amalɛkinↄ dɛdɛ, zaakɛ durunkɛrinↄmɛ. Ǹ gá ǹ zĩ̀ káńyo ai ǹ ń kaatɛ. \v 19 À kɛ̀ dia n gi Dii yã mazi, n lɛɛ ń pↄ́nↄa, n yã kɛ̀ Dii yeziroo kɛ̀? \v 20 Ben Solu bènɛ: Ma Dii yã mà, ma bↄkↄ̃tɛ kɛ̀ à ma zĩ mà kɛɛ kɛ̀. Ma Amalɛkinↄ dɛ̀dɛ ń píngi, ben ma su kↄ̃n ń kí Agagao. \v 21 Ben zĩ̀karinↄ sã maaanↄ kↄ̃n zù maaanↄ bↄ̀ pↄ́ kɛ̀ wà sɛ̀ɛ pìnↄ tɛ́, lɛ wà saa oo Dii n Ludaa zaa Giligala kɛ̀. \v 22 Ben Samuɛli bè: \q1 Dii yã kũna maanɛ dɛ \q1 sa'opↄ kɛ̀ wè ká tɛ́n à tɛ́ kũla. \q1 Mìsiɛnanɛ dɛ sa'onala. \q1 À yãmana dɛ \q1 sa'ona kↄ̃n sãkaro mɛ̀kpanaola. \q1 \v 23 Gina à yã mazi durun sɛ̃nkpɛ kↄ̃n màsokɛnaomɛ. \q1 Dↄkɛnao zaa sɛ̃nkpɛ kↄ̃n tãagbãgbãnaomɛ. \q1 Lán n gi Dii yã mazi nà, \q1 àpi gì n kíkɛɛzi se. \m \v 24 Ben Solu bènɛ: Ma durun kɛ̀. Ma pã Dii yã kɛ̀ ń òmɛɛnɛ, zaakɛ ma vĩa kɛ̀ gbɛ̃nↄnɛ, ben ma ń yã mà. \v 25 Ǹ sùu kɛmao kↄ̃n ma durun pìo sa. Ǹ ɛara ǹ gámao lɛ mà e mà dↄnzi kɛ Diinɛ. \v 26 Ben Samuɛli bènɛ: Mɛ́ gányoro. N gi Dii yãzi, ben à gìnnɛ ǹgↄ̃ dɛ Isarailinↄ kína ũ. \p \v 27 Kɛ̀ Samuɛli kpɛɛ lì, èe taa, ben Solu à kũ̀ a uta lɛ́a, ben à kɛ̃̀ à ↄzĩ. \v 28 Ben Samuɛli bènɛ: Dii n bↄ Isarailinↄ kpatan zaa gbã̀a, ben à n gbɛ̃daaa kɛ̀ à maa dɛnlaa kàn. \v 29 Isarailinↄ Luda Gakuide è ɛgɛɛ toro, è a laasuu liɛro, zaakɛ gbɛ̃nteenlo, gbasa à a laasuu liɛ. \v 30 Ben Solu bènɛ: Ma durun kɛ̀. Baa kↄ̃n beeeo n yã nna, ǹ ma kpe da Isaraili gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n gbɛ̃ píngio aɛ. Ǹ gá zɛmɛ lɛ mà e mà dↄnzi kɛ Dii n Ludanɛ. \v 31 Ben Samuɛli ɛ̀ara à gàa à zɛ̀nɛ, ben Solu dↄnzi kɛ̀ Diinɛ. \p \v 32 Ben Samuɛli bè: À mↄ́ kↄ̃n Amalɛki kí Agagao. Kɛ̀ kína pì e mↄↄ, èe kpákpaa kɛ̀ yãkee kuuro, zaakɛ èe daa a bↄ gaa lɛ́zĩmɛ. \v 33 Ben Samuɛli bè: Lán n fɛ̃ɛdaa tò nↄgbɛ̃ paridee kòra a nɛ́zi nà, lɛn n da é kora a nɛ́zi lɛ se. Ben à Agaga zↄ̃̀zↄ̃kↄ̃rɛ Dii aɛ Giligala gwe. \v 34 Ben à tà Rama. Solu sↄ̃ tà a bɛ Gibɛa. \v 35 Baa kɛ̀ Solu kɛ̀ Samuɛlinɛ wɛ̃nda, Samuɛli e gá à wɛ́ɛ kpáɛzi dↄro ai à gàa gao, zaakɛ Dii pↄↄ yàka kɛ̀ à Solu kà Isarailinↄ kína ũ yãnzi. \c 16 \s1 Samuɛli nↄ́sikuna Dauda mìa \p \v 1 Dii bè Samuɛlinɛ: Nɛ́gↄ̃ ↄ́ↄ dↄↄ Solu yã musu ai bↄrɛmɛ? Ma ginɛ à kí ble Isarailinↄnɛ. Ǹ nↄ́si ká koban à pa ǹ da zɛ́n. Ma n zĩ Bɛtɛlɛmu gbɛ̃ Yɛsɛ kiia, zaakɛ à nɛ́nↄ doken má sɛ̀ à gↄ̃ kí ũ. \v 2 Ben Samuɛli bè: Dian mɛ́ kɛ nà mà gá gwee? Tó Solu mà, eé ma dɛ. Ben Dii bènɛ: Ǹ zùnunu sɛ́ ǹ gáo ǹ be n mↄ ma gbãgbãmɛ. \v 3 Ǹ Yɛsɛ sísi saa pì onaa, mɛ́ yã kɛ̀ nɛ́ kɛɛ onnɛ, nɛ́ nↄ́si kúmɛ gbɛ̃ kɛ̀ mɛ́ ↄdↄannɛɛ mìa. \p \v 4 Samuɛli yã kɛ̀ Dii ònɛ kɛ̀. Kɛ̀ èe kaa Bɛtɛlɛmu, lakutu pì gbɛ̃nsinↄ gàa wà dààlɛ. Vĩa ń kũ, ben aↄ̃ à là wà bè: Aafian n mↄ kɛ̀ↄ́? \v 5 À bè: Aafiamɛ. Ma mↄ Dii gbãgbãmɛ. À gbãsĩ bↄ a zĩndan à gámao saa o. Ben à gbãsĩ bↄ̀ Yɛsɛn kↄ̃n a nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ à ń sísi sa'onaa. \v 6 Kɛ̀ aↄ̃ kà, Samuɛli Ɛliabu è, ben à laasuu lɛ̀ à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ Dii sɛ̀ bé à zɛna à aɛ gwe. \v 7 Ben Dii bènɛ: Ǹton à zɛna ke à gbã̀akɛɛ gwaro, ma gizimɛ. Mɛɛ̀ gbɛ̃ gwa lán gbɛ̃ntee è gwa nàro. Gbɛ̃ntee è gbɛ̃ gwa a mɛ̀amɛ, mapi sↄ̃, swɛ̃̀n mɛɛ̀ gwa. \v 8 Ben Yɛsɛ Abinadabu sìsi, à mↄ̀ Samuɛli aɛ, ben à bè: Dii e gbɛ̃ kɛ̀kii sɛ́ro. \v 9 Ben Yɛsɛ Sama sìsi, à mↄ̀ Samuɛli aɛ dↄ, ben à bè: Dii e gbɛ̃ kɛ̀kii sɛ́ro. \v 10 Ben Yɛsɛ a nɛ́gↄ̃gbɛ̃ gↄ̃ↄn swɛɛplaaanↄ sìsi, aↄ̃ mↄ̀ Samuɛli aɛ, ben à bè: Dii e ń gbɛ̃ke sɛ́ro. \v 11 Ben à Yɛsɛ là à bè: N gↄ̃kparɛnↄ lɛ́n yɛ̀ ń píngiↄ́? À wèàla à bè: Aↄ̃ gbɛ̃ zãadee bé à kú kɛ̀ro, èe sãa dãamɛ. Ben Samuɛli bènɛ: Ǹ gbɛ̃ zĩ wà à sísi. Wé pↄ́ke kɛro séto à sù. \v 12 Ben à gbɛ̃ zĩ̀a, à mↄ̀. Nɛ́ pì nɛ́ gbɛ̃ tɛ̃aamɛ, à zɛna maa bensↄ̃ à uu kɛ̃kↄ̃ana. Ben Dii bè: Ǹ fɛɛ ǹ nↄ́si kú à mìa, zaakɛ àpin gwe. \v 13 Ben Samuɛli koba pì sɛ̀ à nↄ́si kù à mìa à vĩ̀inↄ wáa. Zaa zĩ beeean Dii Nini sù Daudaa. Beee gbɛra Samuɛli ɛ̀ara à tà Rama. \s1 Dauda zĩkɛna Solunɛ \p \v 14 Dii Nini gò Solua, ben Dii tò zĩn pãsĩ sùa. \v 15 À ìbanↄ bènɛ: Ludaa tò zĩn pãsĩ e wɛ́ɛ tãamma. \v 16 Kí, ǹ tó wamↄwa n ìbanↄ gbɛ̃ kɛ̀ mↄrↄlɛna dↄ̃ↄ wɛtɛ. Tó Ludaa tò zĩn pãsĩ pì sùmma, eégae mↄrↄ lɛ́nnɛ, ǹgae e ǹ kɛ sã̀ↄ. \v 17 Ben à bè a ìbanↄnɛ. À gbɛ̃ kɛ̀ mↄrↄlɛna dↄ̃ maamaa wɛtɛ à mↄ́omɛ. \v 18 Ben à ìbanↄ doke bènɛ: Ma Bɛtɛlɛmu gbɛ̃ Yɛsɛ nɛ́ ke è, à mↄrↄlɛna dↄ̃. Zĩ̀kpɛ wↄ́rↄngↄdeemɛ, bensↄ̃ à yã'ona dↄ̃. Gↄ̃ maaamɛ, bensↄ̃ Dii kúo. \v 19 Ben Solu gbɛ̃nↄ zĩ̀ Yɛsɛa, aↄ̃ gàa wà bènɛ: Solu bè ǹ n nɛ́ Dauda kɛ̀ è sãanↄ dã gbarɛare. \p \v 20 Ben Yɛsɛ burɛdi dì zaakinɛ kↄ̃n geepiwɛ̃ɛo tùu do kↄ̃n blèkofĩinɛ bↄ̀rↄo, à a nɛ́ Dauda gbàrɛo Solua. \v 21 Kɛ̀ à kà Solu kiia, à gↄ̃̀ à zĩkɛri ũ. Solu yezi maamaa, ben à à dìɛ a zĩ̀kapↄnↄsɛrinↄ doke ũ. \v 22 Ben Solu gbɛ̃ zĩ̀ Yɛsɛa à bè: Ǹ tó Dauda gↄ̃ ma zĩkɛri ũ, zaakɛ à yã è kɛmɛ nna. \v 23 Tó Ludaa tò zĩn pì sù Solua, ben Dauda è a mↄrↄ sɛ́ àgↄ̃ lɛɛnɛ. Tó zĩn pì gòa, ben è kɛ sã̀ↄ, à su a làakaria. \c 17 \s1 Dauda kↄ̃n Gↄlayao \p \v 1 Filisitininↄ ń zĩ̀kpɛɛnↄ kàkↄ̃a, aↄ̃ↄe zĩ̀ soru kɛɛ Soko zaa Yudanↄ bùsun, ben aↄ̃ bùra kàɛ Ɛfɛsi Damimu, Soko kↄ̃n Azekao dagura. \v 2 Solu kↄ̃n Isarailinↄ sↄ̃ kↄ̃ kàkↄ̃a aↄ̃ bùra kàɛ Ela gusararaan, aↄ̃ↄe soru kɛɛ aↄ̃ gá Filisitininↄzi zĩ̀o. \v 3 Filisitininↄↄ kú sĩ̀sĩa kãa kpa, Isarailinↄ sↄ̃ↄ kú sĩ̀sĩa kɛ̀ kpa, guzurɛ kú ń dagura. \v 4 Ben Gata gↄ̃sagbãaa kɛ̀ wè sísi Gↄlaya bↄ̀ Filisitininↄ bùran. À gbã̀a kà gã̀sãsuu swɛɛdo. \v 5 À mↄ̀gotɛ̃ fùra kuna, à mↄ̀gotɛ̃ uta kɛ̀ dɛ lán kpↄ̀tɛɛ bà dana kɛ̀ à tìisi kà kiloo baaagↄ̃. \v 6 À mↄ̀gotɛ̃ sòkoto yina dↄ, bensↄ̃ à mↄ̀gotɛ̃ sári lɛ̀ɛtɛgɛɛ logona a kpɛɛ kpa. \v 7 À sári sↄ̃ntɛ kũna, à pá dɛ lán bisatãri àsa lí bà. À wɛ́ɛ tìisi kà kiloo swɛɛplaa. À sɛngbangosɛri tɛna à aɛ. \p \v 8 Gↄlaya zɛ̀ à lɛ́ zù Isaraili zĩ̀kpɛɛnↄzi à bè: Bↄ́yãnzin a bↄɛ kↄ̃n zĩ̀ozi? Á dↄ̃ kɛ̀ Filisitinin ma ũroo? Amↄa sↄ̃, Solu zↄ̀nↄn a ũ. À gbɛ̃ke bↄ a tɛ́ à pita à mↄ́ ma kiia. \v 9 Tó eé fↄ̃ à zĩ̀ kámao à ma dɛ, ma gbɛ̃nↄ é gↄ̃ a zↄ̀nↄ ũ. Tó mámbe ma à dɛ̀ sↄ̃, é gↄ̃ wa zↄ̀nↄ ũ, égↄ̃ zↄ̀ bleewe. \v 10 Ben Filisitini pì ɛ̀ara à bè: Mɛ́ɛ kùsɛ biii Isaraili zĩ̀kpɛɛnↄa gbã̀a. À gbɛ̃ wɛtɛmɛ lɛ wà zĩ̀ ká lɛdo. \v 11 Kɛ̀ Solu kↄ̃n Isarailinↄ à yã pì mà ń píngi, aↄ̃ bídi kɛ̀, swɛ̃̀ kɛ̃̀ńgu. \p \v 12 Dauda nɛ́ Ɛflata gbɛ̃ Yɛsɛ nɛ́mɛ. Yɛsɛ nɛ́ Bɛtɛlɛmu kɛ̀ kú Yudanↄ bùsun gbɛ̃mɛ. À nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ ì gↄ̃ↄn sↄraagↄ̃. Solu gurↄ gbɛ̃ zikũnamɛ. \v 13 À nɛ́ gbãa gↄ̃ↄn aagↄ̃ↄnↄↄ kú zĩ̀lan kↄ̃n Soluo. À nɛ́gↄ̃gbɛ̃ káaku tↄ́n Ɛliabu, à plaade tↄ́n Abinadabu, à aagↄ̃de tↄ́n Sama. \v 14 Daudan Yɛsɛ nɛ́ zãadee ũ. À vĩ̀i pìnↄↄ tɛ́ Soluzi, \v 15 mↄde Dauda è gá Solu kiia à ɛara à su Bɛtɛlɛmu à a de sãanↄ dã. \v 16 Filisitini pì è bↄ à a zĩnda ↄdↄańnɛ kↄngↄ kↄ̃n uusiɛo ai gurↄ baplaa. \p \v 17 Zĩkea Yɛsɛ bè a nɛ́ Daudanɛ: Ǹ ése kpatana kpɛ̃ɛ doo kɛ̀ kↄ̃n burɛdi mɛ̀n kuri kɛ̀nↄ sɛ́ ǹ gáo n vĩ̀inↄnɛ kpakpaa ń bùran. \v 18 Ǹ gàsi mɛ̀n kuri kɛ̀nↄ sɛ́ ǹ kpá ń gãli gbɛ̃nsia. Ǹ gá ǹ ń gwa, tó aↄ̃ↄ aafia, ǹ su sèedao kɛ̀ aↄ̃ↄ kuu aafia. \v 19 Aↄ̃ↄ kú kↄ̃n Soluo kↄ̃n Isarailinↄ píngi Ela guzurɛn, aↄ̃ↄe zĩ̀ kaa kↄ̃n Filisitininↄ. \p \v 20 Dauda fɛ̀ɛ kↄngↄ idɛ'idɛ, à a sãanↄ tò kↄ̃n sãdãri pãndeo. À a asoo sɛ̀, ben à dà zɛ́n lán Yɛsɛ ònɛ nà. Kɛ̀ à kà zĩ̀kpɛɛnↄ bùran, à mↄ̀ à lè aↄ̃ↄe gaa zĩ̀lan, aↄ̃ↄe wii gbãaa lɛɛ. \v 21 Isarailinↄ kↄ̃n Filisitininↄↄ e soru kɛɛ aↄ̃ aɛ dↄkↄ̃a. \v 22 Ben Dauda a asoo nà pↄ́dãkparinɛ a ↄzĩ, ben à bàa lɛ̀ à gàa zĩ̀lan. À a vĩ̀inↄ lè gwe, ben à ì kpàḿma. \v 23 Kɛ̀ èe yã oońyo, Filisitininↄ gↄ̃sagbãa Gↄlaya, Gata gbɛ̃ bↄ̀ Filisitini zĩ̀kpɛɛnↄ tɛ́, à ɛ̀ara à fɛ̀ɛ kↄ̃n a yã pìo. Dauda yã pì mà. \v 24 Kɛ̀ Isarailinↄ à è, swɛ̃̀ kɛ̃̀ńgu, aↄ̃ lɛ̀kↄ̃a ń píngi. \v 25 Aↄ̃ↄe ookↄ̃nɛ wèe bee: Ée gↄ̃gbɛ̃ pì e à bↄ̀roo? Tó à bↄ̀, è kùsɛ biiwamɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ à à dɛ̀, kína é adee gba auziki bíta, eé a nɛ́nↄgbɛ̃ kpáa dↄ nↄↄ ũ, bensↄ̃ à bɛdeenↄ é bɛ'ↄↄ kpá dↄro. \p \v 26 Ben Dauda gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ zɛna a saɛnↄ là à bè: Bↄ́n weé kɛ gbɛ̃ kɛ̀ à Filisitini pì dɛ̀ à Isarailinↄ bↄ̀ wí guunɛ? Dén Filisitini gɛfↄↄdee pì ũ, gbasa àgↄ̃ Luda Wɛ̃̀ndide zĩ̀kpɛɛnↄ lɛ́ gwa yãzii? \v 27 Ben wà bènɛ lán gbɛ̃nↄↄ e oo nà: Lɛn weé kɛ gbɛ̃ kɛ̀ à à dɛ̀nɛ lɛ. \v 28 Kɛ̀ à vĩ̀i gbɛ̃nside Ɛliabu mà Dauda e yã oo kↄ̃n gbɛ̃nↄ, à pↄ fɛ̃̀zi à bè: À kɛ̀ dia n mↄ kɛ̀? Dén n sã féte kɛ̀gweenↄ tònɛ gbáan? Má n wada kↄ̃n n nↄ̀sɛ zaaao dↄ̃. N mↄ zĩ̀ gwamɛ. \v 29 Dauda bè: Bↄ́n má kɛ̀? Yãn má gbèkaroo? \v 30 Ben à kpɛɛ lìnɛ à gàa à yã dↄ̃nkↄ̃ pì là gbɛ̃ pãndea. Lán gbɛ̃ káaku ònɛ nà, lɛn wà ònɛ lɛ dↄ. \v 31 Wà yã kɛ̀ Dauda ò pì tↄ̃kɛ̃̀ Solunɛ, ben à gbɛ̃ zĩ̀ wà à sìsi. \p \v 32 Kɛ̀ Dauda mↄ̀, à bè Solunɛ: Gbɛ̃ke tón tó swɛ̃̀ kɛ̃agu Filisitini pì yã musuro. Mamↄma n zↄ̀bleri, mɛ́ gá zĩ̀ káo. \v 33 Ben Solu bènɛ: Nɛ́ fↄ̃ ǹ gá zĩ̀ ká kↄ̃n Filisitini pìoro. Nɛ́ féten n ũ. Gↄ̃gbɛ̃ pì sↄ̃ nɛ́ zĩ̀karimɛ zaa a gↄ̃kparɛkɛgurↄ. \v 34 Ben Dauda bènɛ: Mamↄma n zↄ̀bleri, mámbe mɛɛ̀gↄ̃ ma de sãanↄ dãa. Tó músu ke kpera mↄ̀ à sãa kũ̀ kpàsan, \v 35 mɛɛ̀ à gbɛsɛ mà lɛ́ mà sãa pì bↄ à lɛ́zĩ. Tó à ɛ̀aramazi, ben mɛɛ̀ à kũ a lɛ́tãnkaa mà lɛ́ mà dɛ. \v 36 Mapi n zↄ̀bleri, ma músu dɛ̀, ma kpera dɛ̀. Filisitini gɛfↄↄdee pì é gↄ̃ lán ń bà, zaakɛ èe Luda Wɛ̃̀ndide zĩ̀kpɛɛnↄ lɛ́ gwaa yãzi. \v 37 Dauda ɛ̀ara à bè: Lán Dii ma bↄ músu kↄ̃n kperao lɛ́zĩ nà, lɛn eé ma bↄ Filisitini pì ↄzĩ lɛ. Ben Solu bènɛ: Ǹ gá! Dii gↄ̃ kúnyo. \p \v 38 Solu a zĩ̀ka'uta dànɛ à a mↄ̀gotɛ̃ fùra kùnɛ, ben à a mↄ̀ uta dànɛ. \v 39 Dauda Solu fɛ̃ɛdaa lògo zĩ̀ka'uta pìa. Kɛ̀ à yↄ̃̀ táa, ben à fùa, zaakɛ èe kↄ̃ dↄ̃oro. Ben à bè Solunɛ: Mɛ́ fↄ̃ mà gá kↄ̃n pↄ́ pìnↄro, zaakɛ mɛ́ɛ kↄ̃ dↄ̃oro. Ben à pↄ́ pìnↄ bↄ̀ɛ píngi à kàɛ. \v 40 À a gò sɛ̀, ben à gàa à gbɛ̀ pↄ́rↄpↄrↄ sɛ̀ɛ swawɛɛn mɛ̀n sↄↄro à kà a sãdãbↄkↄn. Ben èe sↄ̃ↄ Filisitini pìzi, à a gbɛ̀mba kũna. \p \v 41 Ben Filisitini pì e sↄ̃ↄ Daudazi, à sɛngbangosɛri tɛ́ à aɛ. \v 42 Kɛ̀ à Dauda gwà, à è nɛ́ féte tɛ̃a maaamɛ, ben à dↄkɛ̀o \v 43 à bènɛ: Gbɛ̃ɛn ma ũ, ben n gbasa nɛ́ɛ mↄↄmazi kↄ̃n gòoↄ́? Ben à à kà kↄ̃n a tãa tↄ́o. \v 44 Ben à ɛ̀ara à bè: Ǹ sↄ̃mazi ǹ gwa, bãanↄ é n ble, nↄ̀bↄ pãsĩnↄ é n só. \v 45 Dauda bènɛ: Fɛ̃ɛda kↄ̃n sári lɛ̀ɛtɛgɛɛo kↄ̃n sári sↄ̃ntɛon nɛ́ɛ mↄↄo mazi. Mapi sↄ̃, Dii Zĩ̀kpɛde Isarailinↄ Luda kɛ̀ n à lɛ́ gwà yãzi tↄ́n mɛ́ɛ mↄↄonzi. \v 46 Dii é n namɛ ma ↄzĩ gbã̀a. Mɛ́ n dɛ mà n mì zↄ̃, mɛ́ Filisitini zĩ̀kpɛɛnↄ gɛ̀nↄ kpá bãanↄa kↄ̃n nↄ̀bↄ pãsĩnↄ gbã̀a aↄ̃ só, anduna é dↄ̃ kɛ̀ Ludaa kú kↄ̃n Isarailinↄ. \v 47 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ kàkↄ̃a gura kɛ̀nↄ é dↄ̃ kɛ̀ Dii è zĩ̀ ble kↄ̃n fɛ̃ɛdaao ke kↄ̃n sárioro. Dii bé à zĩ̀ vĩ, eé a nawe wa ↄzĩ. \p \v 48 Gurↄↄ kɛ̀ Filisitini pì e sↄ̃ↄ Daudazi, à mↄ́ dakↄ̃rɛo, ben Dauda bàa lɛ̀ èe gaazi guu kɛ̀ weé zĩ̀ kán. \v 49 Ben à ↄ gɛ̃̀ a bↄ̀kↄn à gbɛ̀ bↄ̀ à dà a gbɛ̀mban. Kɛ̀ à Filisitini pì gbã̀o, ben à à pà a aɛa. Gbɛ̀ pì gɛ̃̀ à aɛwan, ben à lɛ̀ɛ a puua. \v 50 Gbɛ̀mban Dauda zĩ̀ blèo Filisitini pìa. À à pào a nɛ̀, baa fɛ̃ɛdaa à kũnaro. \v 51 Ben à bàa lɛ̀ à gàa à zɛ̀àla, à à fɛ̃ɛdaa wòto à kpɛ́n à à dɛ̀ à à mì zↄ̃̀o. Kɛ̀ Filisitininↄↄ è ń gↄ̃sagbãaa pì gà, ben aↄ̃ lɛ̀kↄ̃a. \v 52 Ben Isarailinↄ kↄ̃n Yudanↄ pɛ̀ɛńzi kↄ̃n wiiio, aↄ̃ pɛ̀ḿma ai Gata bĩilɛa kↄ̃n Ɛkɛrↄnu bĩilɛo. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ ń dɛdɛnↄ gɛ̀nↄ gↄ̃̀ kaɛna sɛna zaa Saraimu zɛ́n ai Gata kↄ̃n Ɛkɛrↄnuo. \v 53 Kɛ̀ aↄ̃ sù kↄ̃n pɛna Filisitininↄao, ben aↄ̃ ń bùra pↄ́nↄ nàkↄ̃a wà gɛ̃̀tɛo. \v 54 Dauda Filisitini pì mì sɛ̀ à gàao Yerusalɛmu, à à gↄ̃kɛbↄnↄ kàɛ a kpɛ́n. \p \v 55 Gurↄↄ kɛ̀ Dauda e sↄ̃ↄ Filisitini pìzi, Solu e à gwaa, ben à a zĩ̀kpɛɛnↄ gbɛ̃nsi Abana là à bè: Dé nɛ́n nɛ́gↄ̃gbɛ̃ pì ũu? À wèàla à bè: Kí, kↄ̃n n kuunao, má dↄ̃ro. \v 56 Ben kína bè: Ǹ gbeka ǹ ma tó dé nɛ́n gↄ̃kparɛ pì ũ. \v 57 Kɛ̀ Dauda sù kↄ̃n Filisitini pì dɛnao, Abana à sɛ̀ à gàao Solu kiia, à Filisitini pì mì kũna. \v 58 Ben Solu à là à bè: Gↄ̃kparɛ, dé nɛ́n n ũu? À wèàla à bè: N zↄ̀bleri Yɛsɛ, Bɛtɛlɛmu gbɛ̃ nɛ́n ma ũ. \c 18 \s1 Solu íbɛtɛkpana kↄ̃n Daudao \p \v 1 Kɛ̀ Dauda yã ò kↄ̃n Soluo à yã̀a, ben Yonatã gbɛ̃nna kpào à yezi lán a zĩnda wɛ̃̀ndi bà. \v 2 Zaa zĩ beeean Solu à dìɛ a bɛ, èe we à tá a de bɛ dↄro. \v 3 Yonatã yã yìo kɛ̀ à yezi lán a zĩnda wɛ̃̀ndi bà yãnzi. \v 4 Ben à a utadaa kɛ̀ à dana bↄ̀ à à gbà kↄ̃n a zĩ̀ka'utao kↄ̃n a fɛ̃ɛdaao kↄ̃n a sáo kↄ̃n a asaao. \v 5 Guu kɛ̀ Solu Dauda gbàrɛn zĩ̀ ká píngi, è saa kũmɛ, ben à à dìɛ zĩ̀kpɛɛnↄ gbɛ̃nsi ũ. À yã è kɛ baade pínginɛ nnamɛ kↄ̃n Solu ìbanↄ ń píngi. \p \v 6 Kɛ̀ zĩ̀kpɛɛnↄↄ e suu Dauda Filisitini pì dɛna gbɛra, nↄgbɛ̃nↄ bↄ̀ Isaraili wɛ́tɛnↄ guu píngi, aↄ̃ gàa da ń kí Solulɛ, aↄ̃ↄe lɛ̀ sii aↄ̃ↄe ↄ̃ wãa, aↄ̃ↄe gã̀gã lɛɛ aↄ̃ↄe pↄnnaa kɛɛ aↄ̃ↄe sɛ̃gɛ̃sɛ̃gɛ̃ paa. \v 7 Aↄ̃ↄe lɛ̀ sii wèe dↄↄkↄ̃nɛ, aↄ̃ↄe ↄ̃ wãa wèe bee: \q1 Solu gbɛ̃nↄ dɛ̀dɛ gↄ̃ↄn wàa sↄsↄↄro, \q1 Dauda sↄ̃ gↄ̃ↄn bↄrↄ lɛo ũgbangba. \m \v 8 Yã pì kɛ̀ Solunɛ zaa maamaa, ben à pↄ fɛ̃̀ à bè: Wà gↄ̃ↄn bↄrↄ lɛo ũgbangba kpà Daudaa, mapi sↄ̃ wàa sↄsↄↄro. Kpata bé à gↄ̃̀ à sí sa. \v 9 Zaa zĩ beeean à wɛ́ɛ dↄ̀nɛ. \p \v 10 Kɛ̀ guu dↄ̀, ben Ludaa tò Solu zĩn pãsĩ pì dìa, èe yãbuu tãa a kpɛ́n, ben Dauda a mↄrↄ sɛ̀, èe lɛɛ lán è lɛ́ nà. Solu a sári kũna, \v 11 ben à à gbã̀o, èe daa é Dauda páo lɛ à nakↄ̃a kↄ̃n gũ̀omɛ. Ben Dauda a zĩnda gbɛ̃̀ɛnɛ ai gɛ̃̀n plaa. \v 12 Solu e vĩa kɛɛ Daudanɛ kɛ̀ Dii kúo bensↄ̃ à kpɛɛ lìare yãnzi. \v 13 Ben à pɛ̀ Daudaa a kiia, à à dìɛ zĩ̀kpɛ gↄ̃ↄn wàa sↄↄroonↄ gbɛ̃nsi ũ. Àmbe ègↄ̃ dↄńnɛ aɛ zĩ̀lan. \v 14 Guu kɛ̀ à gàan píngi è saa kũmɛ, kɛ̀ Dii kúo yãnzi. \v 15 Kɛ̀ Solu è ègↄ̃ saa kũu, ben à vĩa kɛ̀nɛ dɛ káakula. \v 16 Isarailinↄ kↄ̃n Yudanↄ sↄ̃ↄ ye Daudazi ń píngi, kɛ̀ ègↄ̃ dↄↄńnɛ aɛ zĩ̀lan yãnzi. \p \v 17 Ben Solu bènɛ: Mɛ́ ma nɛ́nↄgbɛ̃ káaku Mɛraba kpámma nↄↄ ũ. Ǹ wↄ́rↄngↄ kɛ ǹ Dii zĩ̀ kámɛ. Zaakɛ Solu laasuu lɛ̀ à bè: Mɛ́ ↄ naaro, Filisitininↄ bé wé à dɛ. \v 18 Ben Dauda bènɛ: Dén ma ũu? Dén ma bɛdeenↄ kↄ̃n ma de boriinↄ ũ kɛ̀ mɛ́ gbasa mà gↄ̃ n anzure ũu? \v 19 Kɛ̀ Mɛraba kà wà à kpá Daudaa, ben Solu à kpà Mɛↄla gbɛ̃ Adariɛlia. \p \v 20 Solu nɛ́nↄgbɛ̃ Mikala ye Daudazi. Kɛ̀ wà yã pì ò Solunɛ, à kɛ̀nɛ nna \v 21 à bè: Mɛ́ à kpáamɛ, eé gↄ̃nɛ takutɛɛ ũ, Filisitininↄ é à dɛ. Ben à bè Daudanɛ: Nɛ́ ma nɛ́ pãnde e ǹ sɛ́ sa. \v 22 Ben à bè a ìbanↄnɛ: À yã o Daudanɛ asii guu, à onɛ à yã kàmɛ, bensↄ̃ ma ìbanↄↄ yezi ń píngi. À ma nɛ́nↄgbɛ̃ sɛ́. \v 23 À ìbanↄ yã pì dà Daudanɛ a swãla, ben à bèńnɛ: Gↄ̃na kína nɛ́ zã ũu nɛ́ yã aagan yↄ́? Takaasideen ma ũ, dé bé à ma dↄ̃ↄ? \v 24 Kɛ̀ Solu ìbanↄ sù, aↄ̃ Dauda yã pì tↄ̃kɛ̃̀nɛ. \v 25 Ben Solu bè: À onɛ má ye anzure pↄ́keziro, sé à gɛ̃ɛ bomɛ ma ibɛɛ Filisitininↄa, à sumɛ kↄ̃n ń gɛfↄↄnↄ mɛ̀n basↄↄro. Èe kpákpaa Filisitininↄ é à dɛmɛ. \p \v 26 Kɛ̀ ìba pìnↄ yã pì tↄ̃kɛ̃̀ Daudanɛ, gↄ̃na kína nɛ́ zã ũu kɛ̀nɛ nna sa. Ai nↄↄ pì sɛ́gurↄↄ gↄ̃ gá ká, \v 27 Dauda kↄ̃n a zĩ̀kpɛɛnↄ fɛ̀ɛ wà gàa wà Filisitininↄ dɛ̀dɛ gↄ̃ↄn wàa do, ben à sù kↄ̃n ń gɛfↄↄnↄo à kpà kínaa píngi, lɛ à e à gↄ̃ à nɛ́ zã ũ yãnzi. Ben Solu a nɛ́ Mikala kpàa nↄↄ ũ. \v 28 Kɛ̀ Solu è lɛ, à dↄ̃̀ kɛ̀ Dii kú kↄ̃n Daudao bensↄ̃ a nɛ́ Mikala yezi, \v 29 ben à vĩakɛnanɛ kàara, à gↄ̃̀ à ibɛɛ ũ ai à gàa gào. \v 30 Gurↄↄ kɛ̀ Filisitininↄ kínanↄↄ e bↄɛɛ wà gá zĩ̀ ká, Dauda è saa kũ dɛ Solu ìba kpaaanↄla, ben à tↄ́ bↄ̀ maamaa. \c 19 \s1 Solu wɛtɛna à Dauda dɛ \p \v 1 Solu ò a nɛ́ Yonatãnɛ kↄ̃n a ìbanↄ ń píngi aↄ̃ Dauda dɛ. Mↄde Yonatã yezi à ↄ gɛ̃̀, \v 2 ben à à gbà làakari à bè: Ma dee e wɛtɛɛ à n dɛ. Ǹgↄ̃ n zĩnda kũna dↄ̃ zia kↄngↄ. Ǹ utɛkii wɛtɛ ǹgↄ̃ kú gwe. \v 3 Mɛ́ bↄ wɛ́tɛ kpɛɛ kↄ̃n ma deo, wé zɛ guu kɛ̀ n utɛn. Mɛ́ n yã onɛ. Lán à òmɛ nà, mɛ́ onnɛ. \p \v 4 Ben Yonatã gàa à Dauda maa bò a denɛ à bè: Baa, ǹton yã zaaa kɛ n zↄ̀bleri Daudanɛro, zaakɛ èe zaa ke kɛnnɛro. À yãkɛnanↄↄ àre vĩnnɛ maamaa. \v 5 Kɛ̀ à Filisitini pì dɛ̀, à gì a wɛ̃̀ndizimɛ, ben Dii tò wa zĩ̀ bíta blè wa píngi. Ń è, ben n pↄↄ kɛ̀ nna. Bↄ́yãnzi ń yezi ǹ yã zaaa kɛ taarisaidee pìnɛzi ǹ à dɛ pãa? \v 6 Solu à yã mà, ben à lù sɛ̀ à bè: Kↄ̃n Diio weé à dɛro. \v 7 À gbɛra Yonatã Dauda sìsi, à yã pì tↄ̃kɛ̃̀nɛ píngi, ben à gàa kↄ̃n Daudao Solu kiia, ben èe zĩi kɛɛnɛ lán a zii bà. \p \v 8 Zĩ̀ ɛ̀ara à fɛ̀ɛ, ben Dauda gàa zĩ̀ ká kↄ̃n Filisitininↄ. À sìńgu à zĩ̀ blèḿma búgubugu, ben aↄ̃ bàa lɛ̀nɛ. \p \v 9 Dii tò Solu zĩn pãsĩ pì ɛ̀ara à dìa gurↄↄ kɛ̀ à vɛ̃ɛna a kpɛ́n. À a sári kũna, ben Dauda e a mↄrↄ lɛɛnɛ. \v 10 Solu wɛ̀tɛ à Dauda páo lɛ à à nakↄ̃a kↄ̃n gũ̀o. Kɛ̀ à gbɛ̃̀ɛnɛ, ben sári pì gàa à gũ̀ pà. Gwãavĩ beeean Dauda bàa lɛ̀ à tà. \p \v 11 Ben Solu gbɛ̃nↄ zĩ̀ Dauda bɛ, lɛ aↄ̃ à dãdã aↄ̃ à dɛ kↄngↄ, ben à naↄ̃ Mikala à gbà làakari à bè: Tó nɛ́ɛ bàa sí gwãavĩaro, weé n dɛ zia. \v 12 Ben Dauda bↄ̀ windo guu, Mikala à gbàrɛ kↄ̃n bào tↄↄtɛ, ben à bàa lɛ̀ à gɛ̃̀ zɛ́la. \v 13 Ben Mikala tãa sɛ̀ à dàɛ gádoa, à blè báa sɛ̀ à kù tãa pì mìla, ben à bisa kùàla. \v 14 Kɛ̀ Solu gbɛ̃nↄ zĩ̀ Dauda kũ, Mikala bè à gbãaro. \v 15 Ben Solu ɛ̀ara à gbɛ̃nↄ zĩ̀ Dauda gwa à bèńnɛ: À à sɛ́ kↄ̃n a gádoo lɛdo, à suomɛ lɛ mà à dɛ. \v 16 Kɛ̀ aↄ̃ gɛ̃̀ kpɛ́n, tãa pìn aↄ̃ↄ è gádoa, blè báa kú à mìla. \v 17 Ben Solu Mikala là à bè: Bↄ́yãnzi n bↄ ma kpɛɛ n ma ibɛɛ gbàrɛ à pìtimaguzi? Mikala wèàla à bè: À bèmɛ mà tó à gɛ̃ zɛ́la. Tó ma gi sↄ̃, é ma dɛ. \p \v 18 Kɛ̀ Dauda bàa lɛ̀ à gɛ̃̀ zɛ́la, à gàa Samuɛli gwa zaa Rama. À yã kɛ̀ Solu kɛ̀nɛ tↄ̃kɛ̃̀nɛ píngi, ben aↄ̃ gàa wà vɛ̃̀ɛ Nayo lɛdo. \v 19 Kɛ̀ wà ò Solunɛ Dauda kú Nayo zaa Rama, \v 20 ben Solu gbɛ̃nↄ zĩ̀ à kũ. Kɛ̀ aↄ̃ kà gwe, aↄ̃ↄ lè annabi gãli e dɛdɛɛ, Samuɛli kú ń tɛ́ ń dↄn'aɛdee ũ. Ben Luda Nini sù zĩ̀ri pìnↄa, aↄ̃ↄe dɛdɛɛ se. \v 21 Kɛ̀ wà ò Solunɛ, ben à gbɛ̃ pãndenↄ zĩ̀, ben aↄ̃ↄ dɛ̀dɛ lɛ dↄ. Solu ɛ̀ara à gbɛ̃nↄ zĩ̀ à gɛ̃̀n aagↄ̃deeo, ben aↄ̃ↄ dɛ̀dɛ se dↄ. \v 22 Ben Solu pì fɛ̀ɛ èe gaa Rama a zĩnda sa. Kɛ̀ à kà lↄ̀gↄ bíta kɛ̀ kú Sɛku saɛ, à gbɛ̃nↄ gbèka à bè: Samuɛli kↄ̃n Daudao kú mámɛ? Ben wà bènɛ: Aↄ̃ↄ kú Nayo zaa Rama. \v 23 Kɛ̀ èe gaa gwe, ben Luda Nini sù baa àpia se, èe dɛdɛɛ èe gaa ai à gàa à kào Nayo zaa Rama. \v 24 À a pↄ́kãsãanↄ pìtiawa, à dɛ̀dɛ Samuɛli aɛzĩ. Zĩ beeea fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo píngi ègↄ̃ daɛna bũumɛ. À yã bé à tò wè be: Solu kú annabinↄ tɛ́mɛ se dↄↄ? \c 20 \s1 Dauda kↄ̃n Yonatão \p \v 1 Dauda bↄ̀ Nayo zaa Rama, à bàa lɛ̀ à gàa à Yonatã lè, ben à à là à bè: Bↄ́n má kɛ̀? Dà kpareen má kɛ̀? Yã zaa kpareen má kɛ̀ n denɛ kɛ̀ èe wɛtɛɛ à ma dɛɛ? \v 2 À wèàla à bè: Gyam! Nɛ́ garo. Ǹ gwa, ma de è yãke kɛ à gí damɛ ma swãlaziro, yã bíta ke à nɛ́ngon yoo. Ma de égↄ̃ yã beee taka kɛɛ à gí omɛziↄ́? Mɛ́ɛ síro! \v 3 Ben Dauda bè dↄ: N dee dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ ma n pↄnnaa è. Beee yãnzin èe tó n yã pì màro, lɛ n pↄↄ tón yakaro yãnzi. Kↄ̃n Dii kuunao kↄ̃n n kuunao má kú gaa lɛ́zĩmɛ. \v 4 Ben Yonatã bènɛ: Pↄ́ kɛ̀ ń yezi píngi mɛ́ kɛnnɛ. \v 5 Ben Dauda bènɛ: Ǹ gwa, mↄ dufu zĩbaamɛ zia. À kũ̀ mà vɛ̃ɛ mà pↄ́ ble kↄ̃n kínaomɛ. Ǹ tó mà gá mà utɛ sɛ̃̀tɛ ai ziando uusiɛ. \v 6 Tó n de ma gbeka, ǹ benɛ ma zɛ́ gbèkamma mà gá ma bɛ wɛ́tɛ Bɛtɛlɛmu kpakpaa, kɛ̀ ma bɛdeenↄ píngi e saa kɛ̀ wè o wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o oo gwe yãnzi. \v 7 Tó à bè à maa, mɛ́gↄ̃ aafia, mↄde tó à pↄ fɛ̃̀ maamaa, ǹgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ yã zaaan à zɛ̀o à kɛmɛ gwe. \v 8 Ǹ gbɛ̃kɛɛ kɛ mamↄma n zↄ̀blerinɛ, zaakɛ n yã yìmao kↄ̃n Dii dↄ̃naomɛ. Tó má taari vĩ, ǹ ma dɛ n zĩnda. Ǹton ma kpá n dearo. \v 9 Ben Yonatã bè: Gyam! Tó má dↄ̃ kɛ̀ ma de zɛ̀o à zaaa kɛnnɛ, lɛ mɛ́ onnɛroo? \v 10 Ben Dauda à là à bè: Tó n de gà à yã pãsĩ ònnɛ, dé bé eé omɛɛ? \v 11 Ben Yonatã bènɛ: Ǹ mↄ́ wà gá sɛ̃̀tɛ. Ben aↄ̃ bↄ̀ɛ wà gàa sɛ̃̀tɛ ń plaa. \p \v 12 Ben Yonatã bè: Má sì kↄ̃n Dii Isarailinↄ Ludao, ai ziando mↄndaa'i mɛ́ ma de yↄ̃ mà gwa. Tó n yã kànɛ, mɛ́ lɛ́kpãsã kɛnnɛ. \v 13 Tó ma dee yezi à à zaaa kɛnnɛmɛ sↄ̃, ben mɛ́ɛ lɛ́kpãsã kɛnnɛ ma n gbarɛ n ta aafiaro, Dii yã kɛmɛ pãsĩpãsĩ. Dii gↄ̃ kúnyo lán à kú kↄ̃n ma deo yã nà. \v 14 Lán má kpɛ́ kú wɛ̃̀ndio nà ǹ gbɛ̃kɛɛ kɛmɛ lán Dii è kɛńnɛ nà, kɛ̀ wàton ma dɛro yãnzi. \v 15 N gbɛ̃kɛɛ tón yãa kↄ̃n ma bɛdeenↄ zikiro, baa tó Dii tò n ibɛɛnↄ yã̀a anduna guu. \v 16 Lɛn Yonatã yã yì kↄ̃n Daudao lɛ, ben à bè: Dii gɛ̃ɛ bonnɛ n ibɛɛnↄa. \v 17 Ben Yonatã tò Dauda ɛ̀ara à lù sɛ̀are dↄ a yenzi yãnzi, zaakɛ à yezi lán a zĩnda wɛ̃̀ndi bàmɛ. \p \v 18 Ben Yonatã bènɛ: Mↄ dufu zĩbaa kuu zia. Tó wèe gbɛ̃ke e n vɛ̃ɛkiinlo, weé n gbeka. \v 19 Ziando ǹ gá ǹ utɛ guu kɛ̀ n utɛn yãa pì naanagurↄ, nɛ́gↄ̃ kú gbɛ̀ kɛ̀ dɛ tↄↄtɛ lɛ́ sèeda ũu saɛ gwe. \v 20 Mɛ́ kà zu gbɛ̀ pì saɛ wɛ́n aagↄ̃ lándↄ̃ mɛ́ɛ pↄ́ gbãa bà, \v 21 mɛ́ nɛ́gↄ̃gbɛ̃ ke zĩ à gá kà pìnↄ wɛtɛ. Tó ma bènɛ, kànↄↄ kú à kpɛɛ, à sɛ́ɛ à mↄ́o, ǹ mↄ́, má sì kↄ̃n Diio nɛ́gↄ̃ aafiamɛ, kari kuuro. \v 22 Tó ma bènɛ kànↄↄ kú à aɛ sↄ̃, ǹ gá, zaakɛ Dii bé à n gbarɛ. \v 23 Yã kɛ̀ wá yì kↄ̃o sↄ̃, Dii bé eégↄ̃ dɛ yã pì sèedadee ũ gurↄ píngi. \p \v 24 Ben Dauda gàa à ùtɛ sɛ̃̀n. Kɛ̀ mↄ dufu bↄ̀, kína vɛ̃̀ɛ lɛ à pↄ́ ble. \v 25 À vɛ̃̀ɛ a vɛ̃ɛkiia gũ̀ saɛ. Yonatã vɛ̃̀ɛ à aɛ, Abana kú à saɛ. Dauda vɛ̃ɛkii sↄ̃, gbɛ̃kee kú gwero. \v 26 Solu e yãke o zĩ beeearo, zaakɛ èe daa yãke bé à à lè, à kú gbãsĩomɛ, beee bé à kpànɛ. \v 27 Kɛ̀ guu dↄ̀ mↄ gurↄ plaadee zĩ, Dauda vɛ̃ɛkii gↄ̃ da kori, ben Solu a nɛ́ là à bè: Bↄ́yãnzi Yɛsɛ nɛ́ e mↄ́ pↄ́ ble gĩa kↄ̃n gbã̀aoroo? \v 28 Ben à bènɛ: À zɛ́ gbèkama, à bè é gá Bɛtɛlɛmu. \v 29 À bè mà tó à gá, zaakɛ a bɛdeenↄↄ e saa oo wɛ́tɛ pì guumɛ, ben a vĩ̀i bèare à mↄ́. À bè tó à kɛ̀mɛ, mà a gbarɛ à gá a vĩ̀inↄ gwa. Beee yãnzin èe mↄ́ pↄ́ blenyorozi. \v 30 Ben Solu pↄ fɛ̃̀ Yonatãzi à bè: Nɛ́ faasai swãgbãade! Má dↄ̃ kɛ̀ n zɛ Yɛsɛ nɛ́ kpɛɛmɛ. N wí dà n zĩndaa kↄ̃n n dao. \v 31 Tó Yɛsɛ nɛ́ pì gↄ̃ kú kũ wɛ̃̀ndio, nɛ́ e ǹ kpata blero. Ǹ gbɛ̃nↄ zĩ aↄ̃ à kũ wà suomɛ tia. Séto à ga. \v 32 Ben Yonatã à là à bè: Bↄ́yãnzin eé gazi? Bↄ́n à kɛ̀? \v 33 Ben Solu Yonatã gbã̀ kↄ̃n sário lɛ à e à à dɛ, ben Yonatã dↄ̃̀ sa kɛ̀ a de zɛ̀ kↄ̃n Dauda dɛnaomɛ. \p \v 34 Yonatã fɛ̀ɛ à gò pↄ́bleela kↄ̃n pↄfɛ̃o, èe gà à pↄ́ blè mↄ gurↄ plaadee pì zĩ dↄro, zaakɛ à nↄ̀sɛ yàka Dauda yã musu, kɛ̀ à de à dìɛ gbɛ̃ futaa ũ yãnzi. \p \v 35 Kɛ̀ guu dↄ̀, Yonatã bↄ̀ à gàa Dauda le guu pìn. Nɛ́gↄ̃gbɛ̃ kee tɛ́zi. \v 36 Ben à bè nɛ́ pìnɛ. Ǹ bàa lɛ́ ǹ gá kãa. Tó ma kà zù, nɛ́ wɛtɛ. Kɛ̀ nɛ́ pì bàa lɛ̀ èe gaa, ben Yonatã kà zù à mìla. \v 37 Kɛ̀ nɛ́ pì kà guu kɛ̀ Yonatã kà pɛ̀ɛn, ben à lɛ́ zù nɛ́ pìzi à bè: Kà pìnↄↄ kú n aɛ kãa. \v 38 Ben Yonatã ɛ̀ara à lɛ́ zùzi dↄ à bè: Ǹ gá kpakpaa, ǹton zɛro. Ben nɛ́ pì kà pìnↄ sɛ̀ɛ à sùo a diinɛ. \v 39 Nɛ́ pì e yã pì dↄ̃ro, séde Yonatã kↄ̃n Daudao. \v 40 Ben Yonatã a gↄ̃kɛbↄnↄ kpà nɛ́ pìa à bè: Ǹ sí ǹ táo bɛ. \p \v 41 Kɛ̀ nɛ́ pì tà, Dauda fɛ̀ɛ gbɛ̀ kpɛɛ à mↄ̀ à kùɛ Yonatãnɛ gɛ̃̀n aagↄ̃ à dàɛ a puua. Ben aↄ̃ lɛ́ pɛ̀kↄ̃a aↄ̃ ↄ́ↄ dↄ̀ ń plaa ń píngi, Dauda pↄ́ bé à bíta. \v 42 Ben Yonatã bènɛ: Ǹ tá aafia, zaakɛ wa lù sɛ̀ kↄ̃n Dii tↄ́o wa bè, Diin wa sèedadee ũ ma boriinↄ kↄ̃n n boriinↄ dagura ai gurↄ píngi. Dauda bↄ̀ gwe, ben Yonatã ɛ̀ara à tà a bɛ. \c 21 \s1 Dauda kuuna Nↄbu \p \v 1 Kɛ̀ Dauda e gaa sa'oriki Aimɛlɛki kiia zaa Nↄbu, Aimɛlɛki pì bↄ̀ à gàa à daàlɛ. Vĩa à kũ̀, ben à à là à bè: Bↄ́ bé à tò ń tɛ́ ndo, gbɛ̃kee kúnyoroee? \v 2 Dauda wèàla à bè: Kí bé à zĩi dàmɛ, à bè màton tó gbɛ̃ke yã kɛ̀ á dìɛmɛ à ma zĩ mà kɛɛ dↄ̃ro. Ben wa guu zↄ̃̀kↄ̃nɛ kↄ̃n ma ìbanↄ aↄ̃ dↄmɛ aɛ. \v 3 Pↄ́ble kpareen ń vĩ kɛ̀ tiaa? Ǹ ma gba burɛdi mɛ̀n sↄↄro kesↄ̃ pↄ́ kɛ̀ ń vĩ píngi dé. \v 4 Ben sa'oriki pì bè: Burɛdi pã kuuro, séde kɛ̀ wà kàɛ Ludanɛ baasiro. Tó n gbɛ̃nↄↄ e kakↄ̃a kↄ̃n nↄgbɛ̃oro, mɛ́ kpámma. \v 5 Ben Dauda bènɛ: À dɛ lɛ kↄ̀, wá wa zĩnda kũna nↄgbɛ̃nↄ yã musu, lán weè kɛ nà wà gbasa wà da zɛ́n wà gá zĩ̀ ká. Ma gbɛ̃nↄ mɛ̀nↄↄ gbãsĩro. Baa gurↄↄ kɛ̀ wée pↄyezi táa oo, aↄ̃ègↄ̃ gbãsĩro, atɛ̃nsa tá kɛ̀ wée oo gbã̀aro. \v 6 Ben sa'oriki pì Luda burɛdi sɛ̀ à kpàa, zaakɛ burɛdi kee kú gwero, sé kɛ̀ wà kàɛ Ludanɛ. Wè burɛdi pì sɛ́ Dii aɛmɛ, ben wè à lende kpá kↄ̃n burɛdi dufuo. \p \v 7 Solu ìbanↄ dokee kú gwe gurↄↄ pìa, à tↄ́n Doɛgi. Ɛdↄmu boriimɛ, àmbe Solu sãdãriki ũ. \v 8 Ben Dauda Aimɛlɛki là à bè: Ń sári ke fɛ̃ɛdaa vĩ kɛ̀ↄ́? Mɛ́ɛ e ma a fɛ̃ɛda ke gↄ̃kɛbↄ ke sɛ̀ro, zaakɛ kí zĩ kùrukuru dàmɛmɛ. \v 9 Sa'oriki pì wèàla à bè: Gↄlaya, Filisitini kɛ̀ ń dɛ̀ Ela guzurɛn fɛ̃ɛdaa kú kɛ̀. À kú dansiki kpɛɛ, bisa fĩfĩa. Tó ń yezi, ǹ sɛ́, zaakɛ à pãndee kú kɛ̀ dↄro, séde beee pì. Ben Dauda bè: Ǹ kpáma, à sáa kuuro. \s1 Dauda ĩadeyãnↄ kɛkɛna \p \v 10 Dauda bàa lɛ̀ Solunɛ zĩ beeea, à tà Gata kí Akisi kiia. \v 11 Ben Akisi ìbanↄ bènɛ: Isarailinↄ bùsu kí Daudan yɛ̀roo? Àpin wè ↄ̃ wã wà lɛ̀ sí à yã musuroo? Wè be: \q1 Solu gbɛ̃nↄ dɛ̀dɛ gↄ̃ↄn wàa sↄsↄↄro, \q1 Dauda sↄ̃ gↄ̃ↄn bↄrↄ lɛo ũgbangba. \m \v 12 Yã pì Dauda kũ̀ gbãa, èe vĩa kɛɛ Akisinɛ maamaa. \v 13 Ben à a zĩnda lìɛ, èe ĩadeyãnↄ kɛkɛɛ ń aɛzĩ. À ↄgbɛ gàɛgaɛ bĩi zɛ́ gbànↄa, à tò lóu e plaa a lɛ́tãnkaa. \v 14 Ben Akisi bè a ìbanↄnɛ: À gwa! Gbɛ̃ pì nɛ́ ĩadeemɛ. Bↄ́yãnzin a à sɛ̀ a mↄo ma kiiazi? \v 15 Ĩadeenↄ kɛ̃̀sãmamɛɛ, ben a gbɛ̃ pì sɛ̀ a mↄo ma kiia lɛ à ĩadeyãnↄ kɛkɛmɛↄ́? Eé e à gɛ̃ ma uaro. \c 22 \s1 Solu Nↄbu sa'orinↄ dɛdɛna \p \v 1 Dauda bↄ̀ gwe à bàa lɛ̀, à gàa à gɛ̃̀ Adulamu gbɛ̀wɛɛn. Kɛ̀ à vĩ̀inↄ kↄ̃n à de bɛdeenↄ à baaru mà, aↄ̃ gàa wà à lè gwe. \v 2 Yã'ↄ̃ammadeenↄ kↄ̃n fĩadeenↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ yã è kɛńnɛroonↄ kàkↄ̃azi ń píngi, ben à gↄ̃̀ ń gbɛ̃nsi ũ. Aↄ̃ kà gↄ̃ↄn wàa plaa taka bà. \v 3 Bↄna zaa gwe Dauda gàa Mizipa, Mↄabunↄ bùsun, à bè Mↄabu kínanɛ: Ǹ ma de kↄ̃n ma dao gba zɛ́ aↄ̃gↄ̃ kúnyo ai mà dↄ̃ lán Luda é kɛmɛ nà. \v 4 Ben à ń tó kↄ̃n Mↄabu kínao gwe. Aↄ̃ↄ kúo gurↄↄ kɛ̀ Dauda kú sɛ̃̀tɛ pↄ̀rↄtu. \v 5 Beee gbɛra annabi Gada mↄ̀ à yã ò Daudanɛ à bè: Ǹtongↄ̃ kú sɛ̃̀tɛ pↄ̀rↄtu dↄro. Ǹ ɛara ǹ tá Yudanↄ bùsun. Ben à fɛ̀ɛ à gàa Ɛrɛti líkpɛn. \p \v 6 Zĩkea Solu vɛ̃ɛna sãma lí gbáru Gibɛa sĩ̀sĩa. À a sári kũna, à ìbanↄ lìgazi ń píngi. Ben à mà wà Dauda kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kúonↄ kúkii dↄ̃̀. \v 7 Ben à bè a ìba pìnↄnɛ: a Bɛyãmi boriinↄ, à ma yã ma a píngi. Yɛsɛ nɛ́ é buraanↄ kↄ̃n geepi búnↄ kpáawaↄ́? Eé a diɛ zĩ̀kari gↄ̃ↄn wàa sↄsↄↄro ke gↄ̃ↄn basↄsↄↄroonↄ gbɛ̃nsinↄ ũↄ́? \v 8 A píngi a lɛ́ kpàkↄ̃sↄ̃mazimɛ. Kɛ̀ ma nɛ́ yã yì kↄ̃n Yɛsɛ nɛ́o, a gbɛ̃kee e omɛro. A gbɛ̃kee e ma wɛ̃nda gwaro. Èe damɛ ma swãla kɛ̀ ma nɛ́ ma ìba pì nↄ̀sɛ fɛ̀ɛ àgↄ̃ ma wɛtɛɛ à ma dɛ, lán èe kɛɛ nà tiaro. \v 9 Ɛdↄmu bori Doɛgi kú kↄ̃n Solu ìbanↄ gwe, ben à bè: Ma Yɛsɛ nɛ́ è, à mↄ̀ Aitubu nɛ́ Aimɛlɛki kiia zaa Nↄbu. \v 10 À yã gbèkanɛ Diia, ben à kũsãɛ kpàa kↄ̃n Filisitini bori Gↄlaya fɛ̃ɛdaao. \p \v 11 Ben kína gbɛ̃nↄ zĩ̀ aↄ̃ sa'oriki Aimɛlɛki sísi kↄ̃n a de bɛdee kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ sa'orinↄ ũ zaa Nↄbunↄ ń píngi. Ben aↄ̃ mↄ̀ kína kiia ń píngi. \v 12 Ben Solu bènɛ: Ǹ swã kpá ǹ ma, Aitubu nɛ́. À wèàla à bè: Ma swã dↄ, Baa. \v 13 Ben Solu à là à bè: Bↄ́yãnzin mmↄn kↄ̃n Yɛsɛ nɛ́o a lɛ́ kpàkↄ̃sↄ̃mazizi? Bↄ́yãnzin n pↄ́blee kpàa kↄ̃n fɛ̃ɛdaaozi? N yã gbèkanɛ Ludaa, lɛ à fɛɛmazi àgↄ̃ ma wɛtɛɛ à ma dɛ, lán èe kɛɛ nà tia. \v 14 Aimɛlɛki wèàla à bè: N ìbanↄ tɛ́ píngi, dé bé à náanɛ vĩ à kà Dauda ũu? N nɛ́ zãmɛ, n zĩnda dogarinↄ kínamɛ, bensↄ̃ à tↄ́ bↄ̀ n bɛ. \v 15 Mɛ́ɛ gbekanɛ Ludaa zikiroo? Kai! Baa, ǹton yã di mamↄma n zↄ̀bleriaro ke ma de bɛdeenↄ, zaakɛ má yãke dↄ̃ yã pì musuro pátipati. \v 16 Ben kí bènɛ: Nɛ́ gamɛ, mpi kↄ̃n n de bɛdeenↄ ń píngi. \v 17 Ben à ò dogari kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄnɛ à bè: À fɛɛ à Dii gbã̀gbãrinↄ dɛdɛ, zaakɛ ń ↄↄ kú Dauda yãmmɛ. Aↄ̃ↄ à bàalɛna yã dↄ̃, ben aↄ̃ↄe omɛro. Mↄde à ìba pìnↄↄ e wezi wà ↄ sɛ̀ wà Dii gbã̀gbãri pìnↄ dɛ̀dɛro. \v 18 Ben kí bè Doɛginɛ: Ǹ fɛɛ ǹ sa'ori pìnↄ dɛdɛ. Ben à fɛ̀ɛ à ń dɛdɛ gↄ̃ↄ. À sa'o'utadari pìnↄ dɛ̀dɛ gↄ̃ↄn basiigↄ̃ asↄↄromɛ. \v 19 Ben Solu ɛ̀ara à sa'ori pìnↄ wɛ́tɛ Nↄbudeenↄ dɛ̀dɛ dↄ, gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n nↄgbɛ̃nↄ kↄ̃n nɛ́ gbãaanↄ kↄ̃n nɛ́kpãntɛ̃nↄ kↄ̃n zùnↄ kↄ̃n zaakinↄ kↄ̃n sãanↄ. Wà ń dɛdɛ kↄ̃n fɛ̃ɛdaao ń píngi. \p \v 20 Ben Aimɛlɛki nɛ́ ke pìtińgu, à tↄ́n Abiata. À bàa lɛ̀ à gàa à nà Daudaa. \v 21 À bè Daudanɛ, Solu Dii gbã̀gbãrinↄ dɛ̀dɛ ń píngi. \v 22 Ben Dauda bènɛ: Kɛ̀ ma Ɛdↄmu bori Doɛgi è gwe zĩ beeea, má dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ eé o Solunɛ. Ma yãnzin wà n de bɛdeenↄ dɛ̀dɛzi ń píngi. \v 23 Ǹgↄ̃ kúmao. Ǹton tó vĩa n kũro. Gbɛ̃ kɛ̀ èe n wɛtɛɛ à n dɛɛ e ma wɛtɛɛ à ma dɛmɛ se. Yãke é n le ma kiiaro. \c 23 \s1 Dauda Kɛiladeenↄ mìsina \p \v 1 Wà ò Daudanɛ wà bè: Ǹ gwa, Filisitininↄↄ e zĩ̀ kaa kↄ̃n Kɛiladeenↄ, aↄ̃ↄe ń pↄ́wɛɛnↄ naakↄ̃a. \v 2 Ben Dauda gbèka Diia à bè: Mà gá mà lɛ́ɛ Filisitini pìnↄan yↄ́? Ben Dii bènɛ: Ǹ gá ǹ lɛ́ɛḿma ǹ Kɛiladeenↄ mì sí. \v 3 Ben Dauda gbɛ̃nↄ bènɛ: Lán vĩa e wa kũu Yudanↄ bùsu kɛ̀n nà, wé fↄ̃ wà gá wà zĩ̀ ká kↄ̃n Filisitininↄ Kɛilaↄ́? \v 4 Dauda ɛ̀ara à gbèka Diia dↄ, ben Dii bènɛ: Ǹ fɛɛ ǹ gá Kɛila, zaakɛ mɛ́ Filisitininↄ nannɛ n ↄzĩ. \v 5 Ben Dauda gàa Kɛila kↄ̃n a gbɛ̃nↄ, à zĩ̀ kà kↄ̃n Filisitininↄ, ben à ń pↄ́kãdeenↄ sìḿma. À Filisitininↄ dɛ̀dɛ paripari, ben à Kɛiladeenↄ mì sì. \v 6 Kɛ̀ Aimɛlɛki nɛ́ Abiata bàa lɛ̀ èe gaa Dauda kiia yã, à a sa'o'uta kũna, ben à gàao Kɛila. \s1 Solu pɛɛna Daudazi \p \v 7 Kɛ̀ Solu mà Dauda gàa Kɛila, à bè: Luda gìzimɛ, ben à à nàmɛ ma ↄzĩ, zaakɛ à a zĩnda tàta wɛ́tɛ bĩidee guumɛ. \v 8 Solu a zĩ̀kpɛɛnↄ kàkↄ̃a ń píngi, lɛ aↄ̃ gá Dauda kagura kɛ kↄ̃n à gbɛ̃nↄ zaa Kɛila. \v 9 Kɛ̀ Dauda mà Solu e à zaaa kpaakↄ̃sↄ̃azi, ben à bè sa'ori Abiatanɛ à mↄ́ kↄ̃n sa'o'utao. \v 10 Ben Dauda bè: Dii Isarailinↄ Luda, mapi n zↄ̀bleri má mà Solu e zɛ́ wɛtɛɛ à mↄ́ Kɛila à wɛ́tɛ kɛ̀ kaatɛ ma yãnzi. \v 11 Kɛiladeenↄ é ma kpáan yↄ́? Solu é mↄ́ kɛ̀ lán má mà nàn yↄ́? Dii Isarailinↄ Luda, ǹ o mamↄma n zↄ̀blerinɛ. Ben Dii bènɛ: Eé mↄ́. \v 12 Ben Dauda à là dↄ: Kɛiladeenↄ é ma kpáa kↄ̃n ma gbɛ̃nↄn yↄ́? Ben Dii bè: Aↄ̃é a kpáamɛ. \v 13 Ben Dauda kↄ̃n a gbɛ̃nↄ fɛ̀ɛ, aↄ̃ kà gↄ̃ↄn wàa aagↄ̃ taka bà. Kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ Kɛila, ben aↄ̃ↄe sↄ̃ki kpákpaa. Kɛ̀ Solu mà Dauda bↄ̀ Kɛila, èe gà à gàa gwe dↄro. \p \v 14 Dauda kú zɛki gbãaan gbáan Zifi bùsu sĩ̀sĩdeen. Lán guu e dↄↄ nà Solu ègↄ̃ à wɛtɛɛ à dɛ, mↄde Ludaa e Dauda nanɛ à ↄzĩro. \v 15 Gurↄↄ kɛ̀ Dauda kú Zifi bùsu líkpɛn, à mà Solu kↄ̃n à gbɛ̃nↄↄ e mↄↄ a dɛ. \v 16 Ben Solu nɛ́ Yonatã fɛ̀ɛ à gàa à Dauda lè zaa líkpɛ pìn, à à gbà swɛ̃̀ kↄ̃n Luda tↄ́o. \v 17 À bènɛ: Ǹton tó vĩa n kũro, zaakɛ ma de é e à ↄ nammaro. Ḿbe nɛ́ kí ble Isarailinↄnɛ, mapi sↄ̃ mɛ́gↄ̃ dɛ n plaadee ũ. Ma de pì beee dↄ̃ se. \v 18 Ben aↄ̃ yã yì kↄ̃o ń plaa Dii aɛ. Dauda gↄ̃̀ líkpɛn gwe, ben Yonatã tà bɛ. \p \v 19 Beee gbɛra Zifideenↄ gàa wà Solu lè Gibɛa aↄ̃ bè: Dauda utɛna wa bùsun sɛ̃̀tɛ pↄ̀rↄtu. À kú líkpɛn Akila sĩ̀sĩgɛɛzi Yɛsimↄ sↄↄmɛtɛ kpa. \v 20 Kí, gurↄↄ kɛ̀ ń yezi píngi, ǹ mↄ́ gwe, wé à kpámma. \v 21 Ben Solu bè: Dii aubarika daagu kɛ̀ a ma wɛ̃nda gwà yãnzi. \v 22 À tá à ɛara à soru kɛ. À guu kɛ̀ è gán gbekagbeka kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ à ènↄ, zaakɛ má mà wà bè, à ↄ̃ndↄ̃ↄ nɛ́ ↄ̃ndↄ̃ↄnlo. \v 23 À gbekagbeka lɛ à e à à utɛkiinↄ dↄ̃ píngi, à ɛara à mↄ́ à ma le, lɛ mà à sãnsãn ma, mɛ́ gáao. Tó à kú a bùsun gwemɛ, mɛ́ pɛ́ɛzi Yuda boriinↄ tɛ́ píngi. \v 24 Ben aↄ̃ dà zɛ́n, aↄ̃ dↄ̀ Solunɛ aɛ gana Zifi. Àɛ sↄ̃ Dauda kↄ̃n a gbɛ̃nↄ gĩakɛ wà kú Maↄni gbáan sɛ̃̀tɛ Yɛsimↄ sↄↄmɛtɛ kpa. \p \v 25 Kɛ̀ Solu kↄ̃n a gbɛ̃nↄↄ e mↄↄ pɛ́ɛzi, à à baaru mà, ben à pìta kpiii pìa à gàa à kú Maↄni gbáan. Kɛ̀ Solu mà, ben à pɛ̀ɛzi Maↄni gbáan gwe. \v 26 Solunↄ e táa oo kpiii kpɛɛ kãa kpa, Daudanↄ e táa oo à kpɛɛ kɛ̀ kpa, aↄ̃ↄe wãa aↄ̃ↄe bàa lɛɛ Solunɛ. Gurↄↄ kɛ̀ Solu kↄ̃n a gbɛ̃nↄↄ e ligaa Daudanↄzi aↄ̃ ń kũ, \v 27 ben gbɛ̃ke mↄ̀ à baaru kpà Solunɛ à bè: Ǹ kɛ kpakpaa, Filisitininↄ mↄ̀ wà lɛ̀ɛ wa bùsua. \v 28 Ben Solu pɛɛna Daudazi tò, à gàa Filisitininↄ le. Beee yãnzi wè guu pì sísi Kↄ̃kpaatɛkpiii. \v 29 Beee gbɛra Dauda bↄ̀ gwe à gàa à vɛ̃̀ɛ sɛ̃̀tɛ pↄ̀rↄtu, guu kɛ̀ wè sísi Ɛngɛdi. \c 24 \s1 Dauda gina Solu dɛnazi gbɛ̀wɛɛn \p \v 1 Kɛ̀ Solu sù kↄ̃n pɛɛna Filisitininↄzio, wà bènɛ Dauda kú Ɛngɛdi gbáan. \v 2 Ben à Isaraili zĩ̀kpɛɛnↄ sɛ̀ɛ gↄ̃ↄn bↄrↄ aagↄ̃ à dàńyo zɛ́n, lɛ aↄ̃ Daudanↄ wɛtɛ guu kɛ̀ wè sísi Zↄ̃nↄ Gbɛ̀a. \v 3 Kɛ̀ à kà sãanↄ kara kɛ̀ kú zɛ́ saɛ kiia, à gbɛ̀wɛɛ è gwe, ben à gɛ̃̀n à gàa dↄzɛzi kɛ. Dauda kↄ̃n a gbɛ̃nↄ sↄ̃ↄ kú gbɛ̀wɛɛ pìn zaa à lɛ́zɛkiia. \v 4 Ben Dauda gbɛ̃nↄ bènɛ: Ǹ gwa, à gurↄↄn gbã̀a kɛ̀ Dii bè é n ibɛɛ nannɛ n ↄzĩ ǹ yã kɛnɛ lán ń yezi nà. Ben Dauda fɛ̀ɛ tɛɛɛ, à Solu utagumusu lɛ́ zↄ̃̀ à saɛ. \v 5 À gbɛra Dauda gɛ̃̀ laasuun Solu uta lɛ́ kɛ̀ à zↄ̃̀ pì yãnzi, \v 6 à bè a gbɛ̃nↄnɛ: Kai! Dii tón tó mà yã beee taka kɛ ma dii kɛ̀ à à kpànɛro. Mɛ́ ↄ naaro, zaakɛ Dii bé à à kpà kpatan. \p \v 7 Dauda kpã̀kɛ̃ a gbɛ̃nↄzi kↄ̃n yã pìo, èe tó aↄ̃ Solu dɛ̀ro. Kɛ̀ Solu bↄ̀ gbɛ̀wɛɛn, èe gɛ̃ɛ zɛ́la, \v 8 ben Dauda bↄ̀ gbɛ̀wɛɛ pìn, à lɛ́ zùzi à bè: Ma dii kí! Kɛ̀ Solu lìɛ à a kpɛɛ gwà, ben Dauda kùɛ à dàɛ a puua. \v 9 Ben à bè Solunɛ: Tó wà bè ma yã zaaa kpàkpa n musu, bↄ́ yã bé à tò nɛɛ̀ síi? \v 10 Ǹ gwa! N wɛ́ɛ è gbã̀a lán Dii n namɛ ma ↄzĩ nà gbɛ̀wɛɛn. Wà bèmɛ mà n dɛ, ben ma n wɛ̃nda gwà, ma bè mɛ́ ↄ na ma diiaro, zaakɛ Dii bé à à kpà kpatan. \v 11 Ǹ gwa kɛ̀ Baa! Ǹ gwa, má n uta lɛ́ kũna kɛ̀! Ma n uta lɛ́ zↄ̃̀, mↄde mɛ́ɛ n dɛro. Ń dↄ̃̀ sa kɛ̀ má n kũna kↄ̃n nↄ̀sɛ zaaaoro. Mɛ́ɛ taari kɛnnɛro, ben nɛ́ɛ ma wɛtɛɛ ǹ ma dɛ. \v 12 Dii yã gↄ̃gↄ̃we à gɛ̃ɛ bommamɛ, mↄde mapi mɛ́ ↄ nammaro. \v 13 Lán wà yáasi zù zaa zi nà wà bè, yã zaaa è bↄ zaakɛrinↄ kiiamɛ, mɛ́ ↄ nammaro. \v 14 N Isarailinↄ kína, dé yãnzin n bↄzi? Dén nɛ́ɛ pɛ́ɛzi? Gbɛ̃ɛ gɛ̀n yↄ́? Ke kↄ̀kↄ nɛ́ngo? \v 15 Dii ma yã gwa à yã gↄ̃gↄ̃we. À yã nnaa kpáma à zɛmao à ma bↄ n ↄzĩ. \p \v 16 Kɛ̀ Dauda yã beee ò Solunɛ à yã̀a, Solu bè: Ma nɛ́ Dauda, n kòton gweↄ́? Ben Solu vĩ̀ wiiio \v 17 à bè Daudanɛ: N yã nnaa dɛmala, zaakɛ yã zaaan má kɛ̀nnɛ, ben n fĩa bòmɛ kↄ̃n à maaao. \v 18 N yã maaa kɛ̀ ń kɛ̀mɛɛ ò tia. Kɛ̀ Dii ma nannɛ n ↄzĩ, nɛ́ɛ ma dɛro. \v 19 Tó gbɛ̃ bↄ̀ a ibɛɛa, è tó à tá aafiaↄ́? Dii yã maaa kɛ̀ ń kɛ̀mɛ gbã̀a fĩa bonnɛ. \v 20 Má dↄ̃ sa kɛ̀ nɛ́ gↄ̃ kí ũ, nɛ́gↄ̃ kí blee Isarailinↄnɛ. \v 21 Ǹ símɛ kↄ̃n Dii tↄ́o kɛ̀ nɛ́ ma borii kaatɛro, nɛ́ ma tↄ́ dɛ ma de bɛdeenↄ tɛ́ro. \v 22 Ben Dauda la dà Solunɛ. Kɛ̀ Solu tà bɛ, ben Dauda kↄ̃n a gbɛ̃nↄ ɛ̀ara wà tà sɛ̃̀tɛ pↄ̀rↄtu. \c 25 \s1 Dauda kↄ̃n Nabalao kↄ̃n Abigailio \p \v 1 Samuɛli gà, ben Isarailinↄ kàkↄ̃a ń píngi, aↄ̃ↄe ↄ́ↄ dↄↄ à gaa musu, ben wà à vĩ̀i a bɛ zaa Rama. Beee gbɛra Dauda gàa Parani sɛ̃̀tɛ. \v 2 Maↄni gbɛ̃kee kuu, à bↄkↄ̃tɛ vĩ Kamɛli gwe. Auzikide sàmɛ, à sãanↄ vĩ bↄrↄ aagↄ̃ kↄ̃n blènↄ wàa sↄↄro. Ben à mↄ̀ Kamɛli lɛ à a sãanↄ kã kɛ̃ɛ. \v 3 À tↄ́n Nabala, à naↄ̃ tↄ́n Abigaili. Nↄgbɛ̃ pì làakari vĩ bensↄ̃ à kakana maa, mↄde à gↄ̃ↄ pì gbɛ̃ke wí vĩro, à yãkɛnanↄↄ dↄ̀rↄ vĩro. Kalɛbu boriimɛ. \p \v 4 Gurↄↄ kɛ̀ Dauda kú sɛ̃̀tɛ, à mà Nabala mↄ̀ a sãanↄ kã kɛ̃ɛ. \v 5 Ben à a ìbanↄ zĩ̀ gↄ̃ↄn kuri à bèńnɛ: À fɛɛ à gá Nabala kiia zaa Kamɛli, à ì kpáamɛ \v 6 à onɛ à be: Luda n dↄ̃ aafiao kↄ̃n n uao kↄ̃n n gbɛ̃nↄ ń píngi. \v 7 Má mà n mↄ kↄ̃n sãkãkɛ̃ɛrinↄ. Kɛ̀ n sãdãrinↄↄ kúwao, wée ĩa daḿmaro, ń kuuna Kamɛli guu, pↄ́kee e kɛ̃sãḿmaro. \v 8 Ǹ n zĩkɛri pìnↄ la, aↄ̃é onnɛ. Ǹ tó ma ìbanↄ n pↄnnaa e, zaakɛ zĩbaa zĩmɛ. N zↄ̀bleri pìnↄ kↄ̃n mamↄma n nɛ́o ǹ wa gba pↄ́ kɛ̀ ń è. \p \v 9 Kɛ̀ Dauda ìba pìnↄ kà, aↄ̃ yã pì tↄ̃kɛ̃̀ Nabalanɛ kↄ̃n Dauda tↄ́o, ben aↄ̃ sↄ̃̀kpazi. \v 10 Ben Nabala bèńnɛ: Dén Dauda ũu? Dén Yɛsɛ nɛ́ pì ũu? Zↄ̀ kɛ̀ aↄ̃ kɛ̃̀ n diinↄa gbã̀anↄↄ pari. \v 11 Á yezi mà a burɛdi kↄ̃n ma ío kↄ̃n nↄ̀bↄ kɛ̀ má dɛ̀ ma sãkãkɛ̃ɛrinↄnɛo sɛ́ɛ mà kpá gbɛ̃ kɛ̀ má ń bↄkii dↄ̃roonↄan yↄ́? \v 12 Ben Dauda gbɛ̃nↄ ɛ̀ara wà dà zɛ́n aↄ̃ tà. Kɛ̀ aↄ̃ kà, aↄ̃ yã pìnↄ gbã̀nɛ píngi. \v 13 Ben Dauda bè a gbɛ̃ pìnↄnɛ: A baade a fɛ̃ɛdaa logo. Ben ń baade a fɛ̃ɛdaa lògo kↄ̃n Daudao se. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gàa kↄ̃n Daudaonↄ kà wàa plaa taka, ben gↄ̃ↄn wàa doo gↄ̃̀ kↄ̃n asoonↄ. \p \v 14 À mↄ̀ à lè zĩkɛri pìnↄ doke gàa à ò Nabala naↄ̃ Abigailinɛ à bè: Dauda gbɛ̃nↄ zĩ̀ aↄ̃ bↄ̀ sɛ̃̀tɛ aↄ̃ mↄ̀ wà ì kpà wa diia, ben à pàtaḿma. \v 15 Gbɛ̃ pìnↄ sↄ̃ yã maaa kɛ̀we maamaa, aↄ̃ↄe ĩa dawaro. Kɛ̀ wá kúńyo sɛ̃̀tɛ, pↄ́ke è sãsãwaro. \v 16 Gurↄↄ kɛ̀ wée sãa dãa ń saɛ fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo píngi, aↄ̃ègↄ̃ ligawazi lán bĩi bà. \v 17 Ǹ laasuu lɛ́ yã kɛ̀ nɛ́ kɛɛa, zaakɛ aↄ̃ zɛ̀o wà yã zaaa kɛ wa diinɛ kↄ̃n à uadeenↄ ń píngi. Àpi maaro, è gbɛ̃ lɛ́damma síro. \p \v 18 Ben Abigaili burɛdi nàkↄ̃a kpakpaa mɛ̀n wàa do kↄ̃n geepiwɛ̃ɛo tùu plaa kↄ̃n sãa kɛ̀ wà kɛ̀kɛnↄ mɛ̀n sↄↄro kↄ̃n pↄ́wɛɛ kpatanao kpɛ̃ɛ sↄↄro kↄ̃n geepi kàranↄ mɛ̀n basↄↄro kↄ̃n kãkã bɛ kori kàranↄ mɛ̀n wàa do, aↄ̃ↄ yì zaakinↄnɛ. \v 19 Ben à bè a zĩkɛrinↄnɛ: Àgↄ̃ dↄↄ aɛ, mɛ́gↄ̃ tɛ́ a kpɛɛ. Èe yãke o a zã Nabalanɛro. \v 20 Ben à di a zaakia, èe pitaa sĩ̀sĩa. Kɛ̀ à bↄ̀ sĩ̀sĩ kpɛɛ, aↄ̃ dàkↄ̃rɛ Daudao, èe pitaa sĩ̀sĩa se kↄ̃n à gbɛ̃nↄ, aↄ̃ↄe mↄↄ. \v 21 Dauda e oo a gbɛ̃nↄnɛ: Ma gbɛ̃ pì pↄ́nↄ dã̀kpanɛ sɛ̃̀tɛ pãmɛ. Wée à pↄ́ke sɛ́ro, ben à yã maaa kɛ̀ má kɛ̀nɛ fĩa bòmɛ kↄ̃n à zaaao. \v 22 Tó ma à gↄ̃gbɛ̃ ke tò bɛ̃ɛ ai guu gↄ̃ gá dↄ, Luda yã kɛmɛ pãsĩpãsĩ. \p \v 23 Kɛ̀ Abigaili à è, ben à pìta a zaakia kpakpaa, à kùɛ Daudanɛ à aɛ pɛ̀ɛ. \v 24 Ben à kùɛ à gbá saɛ à bè: Baa, taari pì gↄ̃̀ ma mɛ̀n do musu. Ǹ mamↄma n zↄ̀bleri gba zɛ́ mà yã onnɛ. Ǹ swã kpá mamↄma n zↄ̀bleri yãzi. \v 25 Baa, Nabala maaro. Ǹton à yã daro. À yãnↄↄ dɛ lán a tↄ́ bàmɛ. À tↄ́n Mìsaide, bensↄ̃ mìsaiyãn ègↄ̃ kɛɛ. Mamↄma n zↄ̀bleri sↄ̃, mɛ́ɛ gbɛ̃ kɛ̀ n ń zĩnↄ ero. \v 26 Baa, lán Dii kuu bensↄ̃ ń kuu nà, Dii gìnnɛ ǹ gbɛ̃ dɛ ǹ gɛ̃ɛ bo n zĩnda. Dii tó n ibɛɛnↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe n kpákpaa à zaaaonↄ gↄ̃ lán Nabala bà. \v 27 Tia sa Baa, ǹ gbaa kɛ̀ mamↄma n zↄ̀bleri ma mↄonnɛɛ kɛ̀ sí ǹ kpá n ìbanↄa. \v 28 Ǹ sùu kɛ kↄ̃n mamↄma n zↄ̀blerio kↄ̃n ma taario dↄ. Dii é tó n boriinↄ gↄ̃ kí blee ai gurↄ píngi, zaakɛ nɛɛ̀ zĩ̀ ká Diinɛmɛ, weé à zaa ke emma zikiro. \v 29 Baa tó gbɛ̃ke fɛ̀ɛ èe pɛɛɛnzi à n dɛ, Dii n Luda é n wɛ̃̀ndi dãkpa, eé n ibɛɛnↄ wɛ̃̀ndi da gbɛ̀mban à zu. \v 30 Baa, tó Dii yã maaa kɛ̀nnɛ lán à lɛ́ gbɛ̃̀nnɛ nà píngi, tó à n diɛ Isarailinↄ gbɛ̃nsi ũ, \v 31 ǹton gɛ̃ laasuun à n da yãn gbɛ̃dɛna pã ke gɛ̃ɛbona n zĩndanɛ yã musuro. Baa, tó Dii yã maaa kɛ̀nnɛ, ǹ tó mamↄma n zↄ̀bleri ma yã gↄ̃ dↄngu. \p \v 32 Ben Dauda bè Abigailinɛ: Wà Dii Isarailinↄ Luda sáabu kpá, zaakɛ à n zĩ ǹ damalɛ gbã̀a. \v 33 Ma n sáabu kpà se kↄ̃n lɛ́damma kɛ̀ n ma gbaao, zaakɛ ḿbe n kpamɛ gbã̀a, ben mɛ́ɛ gbɛ̃ dɛ ma gɛ̃ɛ bò ma zĩndanɛro. \v 34 Tó beeenlo, kↄ̃n Dii Isarailinↄ Luda kɛ̀ gìmɛ mà yã zaaa kɛnnɛɛo, tó nɛ́ɛ wã n mↄ n damalɛ yãro, lɛ guu é dↄ Nabala nɛ́gↄ̃gbɛ̃ kearo. \v 35 Ben Dauda pↄ́ kɛ̀ Abigaili mↄ̀onɛ sì à bè: Ǹ ká bɛ aafia. Ma n yã mà, ma n yodaado kɛ̀. \p \v 36 Kɛ̀ Abigaili kà Nabala kiia, à è èe pↄ́ blee lán kína bà. À pↄↄ kɛ̀ nna, à wɛ̃ɛ gbɛ̃̀ à kã̀. Ben à naↄ̃ pì e lɛ́ bↄ à yãke ònɛro, sé kɛ̀ guu dↄ̀. \v 37 Kɛ̀ guu dↄ̀, Nabala wɛ́ɛ kɛ̃̀, ben à naↄ̃ yã kɛ̀ à kɛ̀ pì ònɛ. Ben swɛ̃̀ kɛ̃̀n, à gↄ̃̀ lán gbɛ̀ bà. \v 38 Kɛ̀ à kɛ̀ lán gurↄ kuri bà, ben Dii gò tↄ̃̀a, à gà. \p \v 39 Kɛ̀ Dauda Nabala gana baaru mà, à bè: Wà Dii kɛ̀ zɛ̀mao sáabu kpá, à wí kɛ̀ Nabala dàmaa bↄ̀mɛ. À gìmɛ mà yã zaaa kɛ, ben à tò Nabala zaakɛna wì à zĩnda musu. Beee gbɛra Dauda gbɛ̃nↄ zĩ̀ Abigailia aↄ̃ onɛ á yezi à à sɛ́ nↄↄ ũ. \v 40 Kɛ̀ Dauda ìba pìnↄ kà Abigaili kiia zaa Kamɛli, aↄ̃ bènɛ: Dauda bé à wa zĩmma, à yezi à n sɛ́ nↄↄ ũ. \v 41 Ben à fɛ̀ɛ à kùɛ à a mì pɛ̀ɛ à bè: À zↄ̀blerin ma ũ, má yãana mà a dii ìbanↄ gbá pípińnɛ. \v 42 Ben à fɛ̀ɛ à dì zaakia gↄ̃ↄ. À nↄgbɛ̃ zĩkɛrinↄ gàao gↄ̃ↄn sↄↄro. Aↄ̃ dà zɛ́n kↄ̃n Dauda zĩ̀rinↄ, ben à gↄ̃̀ à nↄↄ ũ. \v 43 Dauda Yɛzɛrili gbɛ̃ Ainↄama kũna nↄↄ ũ dↄ. Aↄ̃ plaa ń píngi kɛ̀ à nↄↄnↄ ũ. \v 44 Solu a nɛ́ Mikala kɛ̀ dɛ Dauda nↄↄ ũ yãa kpà Laisi nɛ́ Palatiɛli, Galimu gbɛ̃a. \c 26 \s1 Dauda gina Solu dɛnazi gɛ̃̀n plaadee \p \v 1 Zifideenↄ gàa wà Solu lè Gibɛa aↄ̃ bènɛ: Dauda utɛna Akila sĩ̀sĩgɛɛzi kɛ̀ aɛdↄna Yɛsimↄa. \v 2 Ben Solu gàa Zifi sɛ̃̀tɛ kↄ̃n Isaraili zĩ̀kpɛɛnↄ gↄ̃ↄn bↄrↄ aagↄ̃, aↄ̃ↄe Dauda wɛtɛɛ wà à dɛ sɛ̃̀ pìn. \v 3 Solu bùra kàɛ zɛ́ saɛ Akila sĩ̀sĩgɛɛ kɛ̀ aɛdↄna Yɛsimↄa, ben Dauda kú sɛ̃̀n. Kɛ̀ à mà Solu e pɛɛɛazi, \v 4 ben à gu'asiigwarinↄ zĩ̀, gbasa à dↄ̃̀ sa kɛ̀ Solu kà. \v 5 Ben Dauda fɛ̀ɛ à gàa guu kɛ̀ Solu bùra kàɛn. À Solu kↄ̃n a zĩ̀kpɛɛnↄ gbɛ̃nsi Nɛrɛ nɛ́ Abanao daɛkii è. Solu daɛna bùra guu, à gbɛ̃nↄ kàɛ wà ligazi. \v 6 Ben Dauda Iti bori Aimɛlɛki kↄ̃n Zeruya nɛ́ Abisaio là à bè: Dé bé eé gámao bùra pìn Solu kiia? Ben Abisai bènɛ: Mámbe mɛ́ gányo. \v 7 Kɛ̀ Dauda kↄ̃n Abisaio lↄↄtɛ̀ gbɛ̃ pìnↄzi gwãavĩ, ben aↄ̃ Solu è daɛna, èe ii oo bùra guu, à sári pɛɛna à mìzi. Abana kↄ̃n a gbɛ̃nↄↄ daɛna wà ligazi ń píngi. \p \v 8 Ben Abisai bè Daudanɛ: Luda n ibɛɛ nànnɛ n ↄzĩ gbã̀a. Ǹ tó mà à zↄ̃ kↄ̃n sário mà à nakↄ̃a kↄ̃n tↄↄtɛo. Mɛ́ à zↄ̃ gɛ̃̀n domɛ, èe kɛ gɛ̃̀n plaanlo. \v 9 Ben Dauda bènɛ: Ǹton à dɛro. Dé bé eé fↄ̃ à ↄ na kína kɛ̀ Dii kàa à bↄ pãa? \v 10 Ben Dauda ɛ̀ara à bè: Dii kuu! Dii bé eé gò tↄ̃a à ga, tó à gurↄↄ pàpa kesↄ̃ à gà zĩ̀lan. \v 11 Kai! Dii tón tó mà ↄ na kína kɛ̀ à kàaro. Wà gá wà sári kɛ̀ kú à mìzi sɛ́ kↄ̃n à í zɛ̀rɛo wà táo. \v 12 Dauda sári kↄ̃n í zɛ̀rɛ kɛ̀ kú Solu mìzio sɛ̀, ben aↄ̃ tào. Aↄ̃ gbɛ̃kee e ń ero, aↄ̃ ń yã dↄ̃ro, aↄ̃ↄe ii oo ń píngi. Aↄ̃ gbɛ̃kee e vuro, zaakɛ Dii bé à tò i ìsi dàńla. \p \v 13 Kɛ̀ Dauda bikũ̀ guzurɛ baa kãa kpa, ben à zɛ̀ sĩ̀sĩ musu zã̀azã, gu yàasa dana ń dagura. \v 14 Ben à lɛ́ zù Abanazi kↄ̃n a gbɛ̃nↄ à bè: Abanaooo! Ń yĩtɛnan yↄ́? Abana wèàla à bè: Dé bé èe lɛ́ zuu kínazi? \v 15 Dauda bènɛ: Gↄ̃sagbãaan n ũroo? Gbɛ̃ke kà lán n bà Isarailinↄ bùsunn yↄ́? Gbɛ̃ke mↄ̀ n dii kína dɛ. Bↄ́ yã bé à tò nɛ́ɛ à dãkparoo? \v 16 Nɛ́ɛ yã kɛ a zɛ́aro. Má sì kↄ̃n Diio a kↄ̃ sìo wà a dɛdɛmɛ, zaakɛ ée a dii kína kɛ̀ Dii kpà kpatan dãkparo. Ǹ gwa! Kí sári kↄ̃n à í zɛ̀rɛ kɛ̀ kú à mìzio kú mámɛ? \v 17 Solu Dauda kòto dↄ̃̀, ben à bè: Dauda ma nɛ́, n kòton gweↄ́? À wèàla à bè: Ma dii kí, ma kòtomɛ. \v 18 Dauda ɛ̀ara à bè: Bↄ́ yã bé à tò ma dii e pɛɛɛ mamↄma a zↄ̀bleriazi? Bↄ́n má kɛ̀? Bↄ́ taarin má kɛ̀? \v 19 Ma dii kí, ǹ swã kpá mamↄma n zↄ̀bleri yãzi sa. Tó Dii bé à n swi kɛ̀ma, à ma sa'ona gũu ma. Tó gbɛ̃nteenↄmɛ sↄ̃, Dii láari kɛḿma, zaakɛ aↄ̃ pɛ̀ma wà ma bↄ Dii gbɛ̃nↄ tɛ́, aↄ̃ bè mà gá mà dↄ tãanↄzimɛ. \v 20 Ǹton tó wà ma dɛ zã̀ kↄ̃n Diioro. Isarailinↄ kína bↄ̀, èe kↄ̀kↄ nɛ́ngo wɛtɛ à dɛ, lán wègↄ̃ pɛɛ dↄ̃ↄa sĩ̀sĩnↄ musu nà. \v 21 Ben Solu bè: Ma durun kɛ̀. Ma nɛ́ Dauda, ǹ ɛara ǹ su. Mɛ́ ĩa damma dↄro, zaakɛ n ma wɛ̃̀ndi bɛ̀ɛ kɛ̀ gbã̀a. Yãpuramɛ, ma yↄ̃nkↄyã kɛ̀, ma zã yãa maamaa. \v 22 Ben Dauda bènɛ: N sárin yɛ̀. Ǹ tó n ìbanↄ doke bikũ à mↄ́ à sí. \v 23 Dii è fĩa bo baadenɛ à maakɛna kↄ̃n a náanɛo musu. Dii n namɛ ma ↄzĩ gbã̀a, mↄde mɛ́ɛ we mà ↄ nàmmaro kɛ̀ Dii bé à n ka kpatan yãnzi. \v 24 Lán ma n wɛ̃̀ndi bɛ̀ɛ kɛ̀ gbã̀a nà, Dii ma wɛ̃̀ndi bɛ̀ɛ dↄ̃ lɛ, à ma sí yã zaa píngia. \v 25 Ben Solu bènɛ: Luda aubarika dangu ma nɛ́ Dauda. Nɛ́ yã ìsi kɛ, n mì égↄ̃ da'iana. Kɛ̀ Dauda gɛ̃̀ zɛ́la, ben Solu tà bɛ. \c 27 \s1 Dauda kuuna Filisitininↄ bùsun \p \v 1 Dauda laasuu lɛ̀ à bè: Solu é ma dɛ zĩkea. Tó mɛ́ɛ bàa lɛ́ ma ta Filisitininↄ bùsunlo, eé bↄmao nnaro. Tó ma bàa lɛ̀, Solu é mì kɛ̃ ma wɛtɛnaa, mɛ́ bↄ à ↄzĩ. \v 2 Ben Dauda fɛ̀ɛ à gàa Gata kí Akisi, Maↄku nɛ́ kiia. Gↄ̃ↄn wàa aagↄ̃ↄnↄ gàao. \v 3 Ben Dauda kↄ̃n a gbɛ̃nↄ vɛ̃̀ɛ Gata kↄ̃n Akisio, baade kↄ̃n a bɛdeenↄ. Dauda kú gwe kↄ̃n a nↄↄnↄ mɛ̀n plaa, Yɛzɛrili gbɛ̃ Ainↄama kↄ̃n Kamɛli gbɛ̃ Abigaili kɛ̀ dɛ Nabala nↄↄ ũ yãao. \v 4 Kɛ̀ wà ò Solunɛ Dauda bàa lɛ̀ à tà Gata, èe pɛ́ɛzi dↄro. \p \v 5 Dauda bè Akisinɛ: Tó ma n pↄnnaa è, ǹ ma gba zɛ́ mà vɛ̃ɛ gukea n lakutunↄ doke guu. Mamↄma n zↄ̀bleri má yezi màgↄ̃ kúnyo n mɛɛwinlo. \v 6 Zĩ beeean Akisi Zikilaga kpàa, ben à gↄ̃̀ Yudanↄ kínanↄ pↄ́ ũ ai kↄ̃n a gbã̀ao. \v 7 Dauda kuuna Filisitininↄ bùsun kà wɛ̃̀ do kↄ̃n mↄ siigↄ̃ↄo. \p \v 8 Ben Dauda kↄ̃n a gbɛ̃nↄ gàa wà lɛ̀ɛ Gesurunↄa kↄ̃n Gizinↄ kↄ̃n Amalɛkinↄ. Gbɛ̃ pìnↄↄ kú bùsu pìn zaa zimɛ bↄna zaa Suru ai à gàa pɛ́ Igipitia. \v 9 Tó Dauda zĩ̀ blè bùsu pì lakutunↄa, è gↄ̃gbɛ̃ ke nↄgbɛ̃ ke tó bɛ̃ɛro, sãanↄ kↄ̃n zùnↄ kↄ̃n zaakinↄ kↄ̃n lakuminↄ kↄ̃n pↄ́kãsãanↄn è nakↄ̃a. Tó à tà, è gá Akisi kiia. \v 10 Tó Akisi à là guu kɛ̀ à lɛ̀ɛn gbɛ̃nↄa gbã̀a, Dauda è benɛ a gaa Nɛgɛvi bùsun, Yudanↄ ke Yeramɛli boriinↄ ke Keninↄ kiiamɛ. \v 11 Dauda è gↄ̃gbɛ̃ ke nↄgbɛ̃ ke tó bɛ̃ɛ wà suo Gataro, zaakɛ èe bee: Gbɛ̃ke é kↄmↄtↄ kɛńnɛ à be dia má kɛ̀ nàn yɛ̀. Lɛn ègↄ̃ kɛɛ lɛ gurↄↄ kɛ̀ à kú Filisitininↄ bùsun. \v 12 Akisi Dauda náanɛ kɛ̀ à bè a zĩndanɛ: Isarailinↄ gì à kãzimɛ. Eégↄ̃ dɛ ma zↄ̀bleri ũmɛ gurↄ píngi. \c 28 \s1 Solu kↄ̃n nↄgbɛ̃ weegũnnade gɛ̀sisirio \p \v 1 Gurↄ beeenↄa Filisitininↄ ń zĩ̀kpɛɛnↄ kàkↄ̃a, aↄ̃ↄ yezi wà gá wà zĩ̀ ká kↄ̃n Isarailinↄ. Ben Akisi bè Daudanɛ: Asa ń dↄ̃ kɛ̀ mmↄn kↄ̃n n gbɛ̃nↄ é gámao zĩ̀ ká sↄ̃ↄ? \v 2 Ben Dauda bènɛ: Tↄ̀, nɛ́ e sa lán mamↄma n zↄ̀bleri mɛ́ kɛ nà. Ben Akisi bènɛ: Tó lɛmɛ, mɛ́ n kɛ ma dãkpari ũ ai gurↄ píngi. \p \v 3 Samuɛli sↄ̃ gĩakɛ à gà kↄ̀, Isarailinↄ kàkↄ̃a ń píngi, aↄ̃ ↄ́ↄ dↄ̀ à ga yã musu, ben aↄ̃ à vĩ̀ a bɛ wɛ́tɛn zaa Rama. Solu pɛ̀ weegũnnadeenↄa kↄ̃n gɛ̀sisirinↄ Isarailinↄ bùsun. \v 4 Kɛ̀ Filisitininↄ kↄ̃ kàkↄ̃a, aↄ̃ mↄ̀ wà bùra kàɛ Sunɛmu. Ben Solu Isarailinↄ kàkↄ̃a ń píngi, aↄ̃ bùra kàɛ Giliboa. \v 5 Kɛ̀ Solu Filisitini zĩ̀kpɛɛnↄ è, vĩa à kũ̀, swɛ̃̀ kɛ̃̀n maamaa. \v 6 À gbèka Diia, ben Dii e weàla nanaa guu ke kↄ̃n Urimuo ke annabinↄ gãzĩro. \v 7 Ben Solu bè a ìbanↄnɛ: À nↄgbɛ̃ wegũnnade gɛ̀sisiri ke wɛtɛmɛ, lɛ mà gá mà yã gbekaa. Ben aↄ̃ bènɛ: Nↄgbɛ̃ wegũnnade gɛ̀sisiri kee kú Ɛndↄ. \p \v 8 Ben Solu a zĩnda lìɛ à pↄ́kãsã pãndenↄ dà, ben à gàa à nↄgbɛ̃ pì lè gwãavĩ, à gↄ̃ↄn plaaanↄ tɛ̀zi. À bènɛ: Ǹ tó n zĩn mↄ́ ǹ gɛ̀ kɛ̀ mɛ́ à tↄ́ onnɛ sísimɛ. \v 9 Ben nↄgbɛ̃ pì bènɛ: Ń dↄ̃ sãnsãn yã kɛ̀ Solu kɛ̀, kɛ̀ à a bùsu zɛ́ zↄ̃̀ wegũnnadeenↄnɛ kↄ̃n gɛ̀sisirinↄo. Bↄ́ yã bé à tò nɛ́ɛ takutɛɛ kpákpaamɛ lɛ wà ma dɛzi? \v 10 Ben Solu sìnɛ kↄ̃n Dii tↄ́o à bè: Má sì kↄ̃n Diio weé ĩa damma yã kɛ̀ musuro. \v 11 Ben nↄgbɛ̃ pì bè: Gɛ̀ kpareen mà sísinnɛɛ? À bè: Samuɛli gɛ̀mɛ. \v 12 Kɛ̀ nↄgbɛ̃ pì Samuɛli è, à vĩ̀ wiiio à bè Solunɛ: Ase ḿbe Solu ũu? Bↄ́yãnzin n ↄ̃ndↄ̃ↄ kɛ̀mɛzi? \v 13 Ben kí bènɛ: Ǹton tó vĩa n kũro. Bↄ́n ń è? À bènɛ: Gɛ̀wãadeen má è, èe bↄↄ tↄↄtɛn. \v 14 Ben Solu à là à bè: À kɛ̀ diamɛ? À bènɛ: Mare zi ke bé èe mↄↄ, à utadaa dana. Ben Solu dↄ̃̀ kɛ̀ Samuɛlimɛ, ben à kùɛ à dàɛ a puua. \v 15 Ben Samuɛli à là à bè: Bↄ́yãnzin n ĩa dàmazi, kɛ̀ n ma sisiee? À wèàla à bè: Ma nawɛ̃a bíta èmɛ. Filisitininↄ bé wà mↄ̀ zĩ̀ kámao, ben Luda kpɛɛ lìmɛ. È wemala annabi gãzĩ ke nanaa guu dↄro. Beee yãnzin ma n sisizi. Ǹ omɛ lán mɛ́ kɛ nà. \v 16 Samuɛli bènɛ: Dii kpɛɛ lìnnɛ à gↄ̃̀ n ibɛɛ ũ, ben n mↄ nɛ́ɛ yã gbekaama sↄ̃ nɛ́? \v 17 Dii kɛ̀nnɛ lán à dàmɛ má ònnɛ nà. À n bↄ kpatan à n gbɛ̃daa Dauda kàn. \v 18 Dii beee kɛ̀nnɛ gbã̀a, kɛ̀ nɛ́ɛ à yã maro yãnzimɛ. Nɛ́ɛ pↄfɛ̃ pãsĩ bↄbↄnɛ Amalɛkinↄaro. \v 19 Dii é Isarailinↄ kↄ̃n mpio kpá Filisitininↄamɛ. Mmↄn kↄ̃n n nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ égↄ̃ kúmao kɛ̀ zia. Dii é Isaraili zĩ̀kpɛɛnↄ kpá Filisitininↄa. \v 20 Samuɛli yã pì tò vĩa Solu kũ̀ maamaa, ben à lɛ̀ɛ a puua sↄ̀rↄrↄ gↄ̃ↄ. À gbãaa yã̀a, zaakɛ èe pↄ́ke ble gurↄ beeea ke gwãavĩ beeearo. \p \v 21 Kɛ̀ nↄgbɛ̃ pì mↄ̀ Solu kiia, à è swɛ̃̀ kɛ̃̀n maamaa, ben à bènɛ: Mamↄma n zↄ̀bleri ma n yã mà, ma a zĩnda kpà karizi, ma yã kɛ̀ ń òmɛɛ kɛ̀. \v 22 Ǹ n zↄ̀bleri yã ma sa. Ǹ tó mà pↄ́blee diɛnnɛ ǹ ble, lɛ ǹ gbãa e ǹ da zɛ́n. \v 23 Ben Solu gì à bè: Mɛ́ pↄ́ blero. Kɛ̀ à ìbanↄ nàkↄ̃rɛa lɛdo kↄ̃n nↄgbɛ̃ pìo, ben à ń yã mà. Ben à fɛ̀ɛ tↄↄtɛ à vɛ̃̀ɛ gádoa. \v 24 Nↄgbɛ̃ pì zù nɛ́ bↄ̀rↄ mɛ̀kpana vĩ bàdↄna a bɛ. À gàa à dɛ̀ gↄ̃ↄ, ben à flawa sɛ̀ à dɛ̀, à burɛdi sɛ́sɛ'ɛ̃zɛ̃sai kɛ̀o. \v 25 À dìɛ Solunɛ kↄ̃n à ìbanↄ. Aↄ̃ↄ blè, ben aↄ̃ fɛ̀ɛ wà tà gwãavĩ beeea gↄ̃ↄ. \c 29 \s1 Filisitininↄ kínanↄ Dauda gbarɛna Zikilaga \p \v 1 Filisitininↄ ń zĩ̀kpɛɛnↄ kàkↄ̃a Afɛki, bensↄ̃ Isarailinↄ bùra kú Yɛzɛrili íbↄkiia. \v 2 Filisitininↄ kínanↄↄ e gɛ̃tɛɛ kↄ̃n ń zĩ̀kpɛ gãlinↄ, aↄ̃ kenↄ gↄ̃ↄn basↄsↄↄro, aↄ̃ kenↄ wàa sↄsↄↄro. Dauda kↄ̃n a gbɛ̃nↄↄ tɛ́ ń kpɛɛ kↄ̃n Akisio. \v 3 Ben Filisitininↄ kína pìnↄ Akisi là wà bè: Eberu kɛ̀nↄ sↄ̃ nɛ́? À wèńla à bè: Daudan yɛ̀. Isarailinↄ kí Solu ìba kemɛ yã. À gurↄplaa kɛ̀mao. À kúmao dɛ wɛ̃̀ doola. Naana zaa gurↄↄ kɛ̀ à mↄ̀ ma kiia ai gbã̀a, mɛ́ɛ taari ke earo. \v 4 Ben kína pìnↄ pɛ̃tɛ̃ kɛ̀o wà bè: Ǹ gↄ̃gbɛ̃ pì gbarɛ à tá guu kɛ̀ ń kpàan. Eé e à gáwao zĩ̀lanlo, lɛ àton bↄ wa kpɛɛ gwero yãnzi. Dian eé e à kɛ nna kↄ̃n a diio nà, tó èe kɛ à tà kↄ̃n wa gbɛ̃kenↄ mìo baasiroo? \v 5 Dauda kɛ̀ wà lɛ̀ sì wà ↄ̃ wã̀ à yã musun gweroo? Kɛ̀ wà bè: \q1 Solu gbɛ̃nↄ dɛ̀dɛ gↄ̃ↄn wàa sↄsↄↄro, \q1 Dauda sↄ̃ gↄ̃ↄn bↄrↄ lɛo ũgbangba. \m \v 6 Ben Akisi Dauda sìsi à bènɛ: Má sì kↄ̃n Diio ń kuu gbɛ̃ maaa ũ ma kiia, n ganamao zĩ̀lan kɛ̀mɛ nna, zaakɛ naana zaa gurↄↄ kɛ̀ n mↄ ma kiia ai gbã̀a, mɛ́ɛ taari ke emmaro. Mↄde ń yã e kɛ wa kínanↄnɛro. \v 7 Ǹ ɛara ǹ tá kↄ̃n aafiao lɛ ǹton yãke kɛ à kɛńnɛ zaaro. \v 8 Ben Dauda Akisi là à bè: Bↄ́n má kɛ̀? Naana zaa gurↄↄ kɛ̀ ma mↄ n kiia ai gbã̀a, bↄ́n ń èmaa? Bↄ́yãnzin mɛ́ e mà gá mà zĩ̀ ká kↄ̃n ma dii kí ibɛɛnↄoroo? \v 9 Ben Akisi bènɛ: Má dↄ̃ kɛ̀ ń maamɛ lán Luda malaika bà, mↄde wa kínanↄ bè ǹton gáwao zĩ̀lanlo. \v 10 Tó guu dↄ̀, ǹ fɛɛ kↄngↄ idɛ'idɛ kↄ̃n n dii Solu zↄ̀bleri kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀nyonↄ, à tá. \v 11 Ben Dauda fɛ̀ɛ kↄngↄ idɛ'idɛ kↄ̃n a gbɛ̃nↄ, aↄ̃ↄe taa Filisitininↄ bùsun. Filisitininↄ sↄ̃ gàa Yɛzɛrili. \c 30 \s1 Dauda Amalɛkinↄ kaatɛna \p \v 1 Dauda kↄ̃n a gbɛ̃nↄ kà Zikilaga à gurↄ aagↄ̃dee zĩ. À mↄ̀ à lè Amalɛkinↄ mↄ̀ wà lɛ̀ɛ Nɛgɛvi bùsua kↄ̃n Zikilagao ń kpɛɛ. Aↄ̃ lɛ̀ɛ Zikilagaa aↄ̃ tɛ́ sↄ̃̀a. \v 2 Aↄ̃ nↄgbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄ kũ̀kũ, nɛ́nↄgbɛ̃nↄ kↄ̃n nↄgbɛ̃ ìsinↄ ń píngi. Aↄ̃ↄe ń gbɛ̃ke dɛro, aↄ̃ ń sɛ́ɛ wà tàńyo. \v 3 Kɛ̀ Dauda kↄ̃n a gbɛ̃nↄ kà ń bɛ wɛ́tɛ, aↄ̃ↄ è wà tɛ́ sↄ̃̀a wà ń nↄgbɛ̃nↄ kↄ̃n ń nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n ń nɛ́nↄgbɛ̃nↄ kũ̀kũ wà tàńyo. \v 4 Ben Dauda kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kúonↄ wii lɛ̀ aↄ̃ ↄ́ↄ dↄ̀ ai aↄ̃ gbãaa yã̀a, ai aↄ̃ↄe fↄ̃ wà ↄ́ↄ dↄ̀ dↄro. \v 5 Wà Dauda nↄↄnↄ kũ̀kũ wà tàńyo ń plaa Ainↄama kↄ̃n Abigailio. \v 6 Dauda wɛ́ɛtãmma è maamaa, zaakɛ wèe bee wà à pápa gbɛ̀o wà dɛmɛ. Aↄ̃ baade píngi nↄ̀sɛ yàka aↄ̃ nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n ń nɛ́nↄgbɛ̃nↄ yã musu. Mↄde Dauda gbãa è Dii a Ludaa, \v 7 ben à bè sa'ori Abiatanɛ: Ǹ mↄ́ kↄ̃n n dansiki utao. Kɛ̀ à gàaonɛ, \v 8 ben Dauda yã gbèka Diia, à à là à bè: Mà pɛ́ɛ gbãamↄnnɛri pìnↄzi mɛ́ ń leↄ́? À bènɛ: Ǹ pɛ́ɛńzi, nɛ́ ń le ǹ n gbɛ̃nↄ mì sí. \v 9 Ben Dauda dà zɛ́n kↄ̃n gↄ̃ↄn wàa aagↄ̃ↄnↄ. Kɛ̀ aↄ̃ kà Beso swaazi, gbɛ̃kenↄ gↄ̃̀ gwe. \v 10 Gↄ̃ↄn wàa doonↄ gbãaa yã̀a, aↄ̃ↄe fↄ̃ wà bikũ̀ swaa pìaro, ben Dauda bikũ̀, à tɛ́ ń gbɛ̀zi kↄ̃n gↄ̃ↄn wàa plaaanↄ. \p \v 11 Aↄ̃ Igipiti gbɛ̃ke è sɛ̃̀tɛ, ben aↄ̃ gàao Dauda kiia. Wà pↄ́blee kpàa à blè, wà í kpàa à mì. \v 12 Ben aↄ̃ kãkã bɛ kori kpàa kↄ̃n geepi kàrao mɛ̀n plaa à sò. Ben à mɛ̀ sù, zaakɛ à kɛ̀ fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo gurↄ aagↄ̃ pↄ́blesai ímisai. \v 13 Ben Dauda à là à bè: Dé gbɛ̃n n ũu? N bↄ mámɛ? Ben Igipiti gbɛ̃ pì bè: Amalɛki zↄ̀n ma ũ. À gurↄ aagↄ̃deen yɛ̀, ma dii pã kpàmazi kɛ̀ mɛ́ɛ gyãa kɛɛ yãnzi. \v 14 Wa lɛɛ Nɛgɛvi bùsuamɛ, guu kɛ̀ Kiritinↄↄ kún kↄ̃n Yudanↄ kↄ̃n Kalɛbu boriinↄ, ben wà tɛ́ sↄ̃̀ Zikilagaa. \v 15 Ben Dauda à là à bè: Nɛ́ fↄ̃ ǹ gámao gbɛ̃ pìnↄ kiiaↄ́? À wèàla à bè: Tó ń sìmɛ kↄ̃n Luda tↄ́o kɛ̀ nɛ́ ma dɛro, tó nɛ́ ma kpá ma diiaro, mɛ́ gányo ń kiia. \p \v 16 Ben à gàao. Kɛ̀ aↄ̃ kà, aↄ̃ ń lé, aↄ̃ↄ fãakↄ̃ana gu píngia, aↄ̃ↄe pↄ́ blee, aↄ̃ↄe í mii, aↄ̃ↄe pↄnnaa kɛɛ pↄ́ bíta kɛ̀ aↄ̃ↄ sɛ̀ɛ Filisitininↄ bùsunnↄ kↄ̃n Yudanↄ bùsuo yãnzi. \v 17 Ben Dauda sì ń tɛ́ à ń dɛdɛ naana zaa uusiɛ ai gu làa gàa à dↄ̀o uusiɛ. Aↄ̃ gbɛ̃kee e bↄkii ero, séde gↄ̃kparɛ gↄ̃ↄn wàa plaaa kɛ̀ aↄ̃ dì lakumia aↄ̃ bàa lɛ̀nↄ baasiro. \v 18 Dauda gbɛ̃ kɛ̀ Amalɛkinↄ ń kũkũnↄ mì sì ń píngi kↄ̃n a nↄↄnↄ ń plaa. \v 19 Aↄ̃ gbɛ̃kee e sãsãro, nɛ́ féte gbɛ̃nsi, nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n nɛ́nↄgbɛ̃nↄ ń píngi. Baa pↄ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ sɛ̀ɛnↄ, Dauda ɛ̀ara à pↄ́ pìnↄ sì píngi. \v 20 À sãanↄ kↄ̃n zùnↄ nàkↄ̃a, ben à gbɛ̃nↄ pↄ́kãdee pìnↄ kpan'aɛ kɛ̀ aↄ̃ bè: Dauda pↄ́nↄn yɛ̀. \p \v 21 Ben Dauda kà gↄ̃ↄn wàa doo kɛ̀ aↄ̃ gbãaa yã̀a aↄ̃ↄe fↄ̃ wà gàaoro aↄ̃ gↄ̃̀ Beso swaazinↄ kiia. Aↄ̃ bↄ̀ɛ wà dààlɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kúonↄ. Kɛ̀ Dauda sↄ̃̀ńzi, à ì kpàḿma, \v 22 ben gbɛ̃ pãsĩ gaabudee kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́ Daudazinↄ bè: Lán aↄ̃ↄe gáwaoro nà, wé pↄ́ kɛ̀ wá sìnↄ ke kpáḿmaro, tó èe kɛ aↄ̃ baade naↄ̃ kↄ̃n a nɛ́nↄ baasiro. Aↄ̃ ń sɛ́ wà táńyo. \v 23 Ben Dauda bè: Auo! Ma gbɛ̃nↄ, àton kɛ lɛ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ Dii kpàwaanↄro, zaakɛ à wa dãkpa à gbãamↄnnɛri kɛ̀ aↄ̃ lɛ̀ɛwaanↄ nàwe wa ↄzĩ. \v 24 Dé bé é yã kɛ̀ á ò kɛ̀kii sí sↄ̃ↄ? Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀ aↄ̃ↄe pↄ́nↄ dãkpaanↄ asaia égↄ̃ dↄ̃nkↄ̃ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gàa zĩ̀lannↄmɛ. Wé kpaatɛtɛkↄ̃nɛ sáasaamɛ. \v 25 Kɛ̀ Dauda yã pì dìɛ, ben à gↄ̃̀ doka ũ Isarailinↄnɛ zaa zĩ beeea ai kↄ̃n a gbã̀ao. \p \v 26 Kɛ̀ Dauda kà Zikilaga, à pↄ́ kɛ̀ à sì kenↄ kpã̀sã Yudanↄ bùsu gbɛ̃nsi kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ a gbɛ̃nna ũunↄnɛ à bè: Gbaa kɛ̀ á è pↄ́ kɛ̀ wá sì Dii ibɛɛnↄa guunↄn gwe. \v 27 À kpã̀sãńnɛ Bɛtɛli kↄ̃n Ramↄ Nɛgɛvio kↄ̃n Yatio \v 28 kↄ̃n Aroao kↄ̃n Sifimↄo kↄ̃n Ɛsɛtɛmↄao \v 29 kↄ̃n Rakalao kↄ̃n Yeramɛli bori wɛ́tɛnↄ kↄ̃n Keni wɛ́tɛnↄ \v 30 kↄ̃n Ɔↄmao kↄ̃n Borasão kↄ̃n Atakao \v 31 kↄ̃n Ɛblↄnuo kↄ̃n guu kɛ̀ Dauda lili òn kↄ̃n a gbɛ̃nↄ píngi. \c 31 \s1 Solu gana kↄ̃n a nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ \p \v 1 Filisitininↄ zĩ̀ kà kↄ̃n Isarailinↄ, ben Isarailinↄ bàa lɛ̀ńnɛ ai aↄ̃ paridee gàga Giliboa sĩ̀sĩgɛɛzi. \v 2 Filisitininↄ pɛ̀ɛ Solu kↄ̃n a nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄzi, ben aↄ̃ à nɛ́ pìnↄ Yonatã kↄ̃n Abinadabuo kↄ̃n Malakisuao dɛ̀dɛ. \v 3 Zĩ̀ kɛ̀ wèe kaa Solu saɛ pãsĩ kũ̀, ben kàzurinↄ à pà, à kɛ̃̀nna maamaa. \v 4 Ben à bè a zĩ̀kapↄnↄsɛrinɛ: Ǹ n fɛ̃ɛdaa woto ǹ ma zↄ̃ ǹ ma dɛo. Tó lɛnlo, gɛfↄↄdee kɛ̀nↄ é ma zↄ̃ aↄ̃ kↄ̃kↄ̃ omao. Ben vĩa à zĩ̀kapↄnↄsɛri kũ̀, èe weziro, ben Solu a fɛ̃ɛdaa sɛ̀, à a zĩnda ò'oàla. \v 5 Kɛ̀ à zĩ̀kapↄnↄsɛri è à gà, ben à a zĩnda ò'o a fɛ̃ɛdaala se à gà. \v 6 Lɛn Solu kↄ̃n a nɛ́gↄ̃gbɛ̃ gↄ̃ↄn aagↄ̃ kↄ̃n a zĩ̀kapↄnↄsɛrio kↄ̃n a gbɛ̃nↄ gàga lɛdo lɛ zĩ dↄ̃nkↄ̃ pì zĩ ń píngi. \p \v 7 Kɛ̀ Isaraili kɛ̀ aↄ̃ↄ kú guzurɛn gweenↄ kↄ̃n ń gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Yoda baa kãa kpaanↄ è ń zĩ̀kpɛɛnↄ bàa lɛ̀, bensↄ̃ Solu kↄ̃n a nɛ́nↄ gàga, aↄ̃ bàa lɛ̀ aↄ̃ ń wɛ́tɛnↄ tò gwe, ben Filisitininↄ mↄ̀ wà vɛ̃̀ɛn. \v 8 Kɛ̀ guu dↄ̀, ben Filisitininↄ mↄ̀ aↄ̃ↄe pↄ́nↄ bↄbↄↄ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gàganↄa, ben aↄ̃ Solu kↄ̃n a nɛ́ mɛ̀n aagↄ̃ↄ pìnↄ gɛ̀ è kaɛna Giliboa sĩ̀sĩgɛɛzi. \v 9 Ben aↄ̃ Solu mì zↄ̃̀ aↄ̃ à gↄ̃kɛbↄnↄ bↄ̀ɛa, ben aↄ̃ gbɛ̃nↄ zĩ̀ aↄ̃ à baaru kpàkpa Filisitininↄ bùsu gu píngia kↄ̃n ń tãakpɛnↄ. \v 10 Wà à gↄ̃kɛbↄnↄ kàɛ tãa kɛ̀ wè sísi Asatorɛ kpɛ́n, ben wà à gɛ̀ lògo Bɛtɛsã bĩia. \p \v 11 Kɛ̀ Yabɛsi Giliadadeenↄ yã kɛ̀ Filisitininↄↄ kɛ̀ Solunɛ pì mà, \v 12 ben aↄ̃ gↄ̃sagbãaanↄ fɛ̀ɛ ń píngi aↄ̃ tá gwãavĩ ò zĩ beeea, aↄ̃ Solu kↄ̃n a nɛ́nↄ gɛ̀nↄ bàkɛ̃ Bɛtɛsã bĩia, ben aↄ̃ tào Yabɛsi aↄ̃ tɛ́ sↄ̃̀ḿma gwe. \v 13 Aↄ̃ ń wánↄ sɛ̀ɛ aↄ̃ↄ vĩ̀i sãma lí gbáru Yabɛsi gwe, ben aↄ̃ lɛ́ yì gurↄ swɛɛplaa.