\id 1CO 1 Corinthians in Bokobaru, Ross Jones \h 1 KƆRINTIDEENƆ \toc1 KƆRINTIDEENƆ TAKADA KAAKU \toc2 1 KƆRINTIDEENƆ \mt1 KƆRINTIDEENƆ TAKADA KAAKU \io1 Kↄrinti sↄsi gbɛ̃nↄ kↄ̃kɛ̃kɛ̃kↄ̃ana 1:1-4:21 \io1 Kↄrinti sↄsi gbɛ̃nↄ durunkɛna 5:1-7:40 \io1 Wàgↄ̃ kú kↄ̃n làakario gↄ̃na ń zĩndanɛ yã musu 8:1-11:1 \io1 Dↄnzikɛna 11:2-14:40 \io1 Gɛ̀nↄ fɛɛna 15:1-15:58 \io1 Pↄlu ìkpammana 16:1-16:24 \c 1 \s1 Pↄlu ìkpana Kↄrintideenↄa \p \v 1 Mamↄma Pↄlu kɛ̀ Luda ma sisi à ma sɛ lán à yezi nà, ma gↄ̃ Kirisi Yesu zĩ̀ri ũ. Mapi kↄ̃n wa gbɛ̃ndo Sↄsↄtɛnɛo, \v 2 wámbe wa takada kɛ̀ kɛ̃̀ sↄsi kɛ̀ kú Kↄrintinɛ. Luda a sisi a gbɛ̃nↄ ũ, a kuuna adona Kirisi Yesu guu lɛdo kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ègↄ̃ wa Dii Yesu Kirisi pì sisii gu píngianↄo, mↄwa kɛ̀ wa Dii dↄ̃nkↄ̃nↄ. \v 3 Luda wa De kↄ̃n Dii Yesu Kirisio gbɛ̃kɛɛ kɛare, à a gba aafia. \p \v 4 Mɛɛ̀gↄ̃ Luda sáabu kɛɛ gurↄ sãnda píngi a yã musu gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ à kɛ̀are a kuuna Kirisi Yesu guu yãnzi. \v 5 Kuuna à guu pↄ́ píngi kàaraare, yã'ona píngi kↄ̃n dↄ̃na píngio, \v 6 zaakɛ wa Kirisi yã'onaaree kãsãa pɛ̀ɛ a guu, \v 7 ben Luda Nini gba kee e kɛ̃sãawaro, gurↄↄ kɛ̀ a wɛ́ɛ dↄ wa Dii Yesu Kirisi a zĩnda ↄdↄanazi. \v 8 Wa Dii Yesu Kirisi é tó à zɛ gbãa ai gurↄ lɛ́ ká, lɛ àgↄ̃ kuu taari sai à mↄ́gurↄ. \v 9 Luda náanɛ vĩ. Àmbe à a sisi, a gↄ̃ kↄ̃ gbɛ̃ ũ kↄ̃n à Nɛ́ Yesu Kirisi wa Diio. \s1 Kↄrinti sↄsi gbɛ̃nↄ kɛ̃kɛ̃kↄ̃ana \p \v 10 Ma gbɛ̃nↄ, ma naare wa Dii Yesu Kirisizi, àgↄ̃ lɛ́dolɛ vĩ kↄ̃o a píngi, lɛ kɛ̃kɛ̃kↄ̃ana e à yãa a tɛ́, à kↄ̃ kũ kↄ̃n laasuu dↄ̃nkↄ̃o kↄ̃n nↄ̀sɛo do. \v 11 Má mà Koloe bɛdeenↄ lɛ́zĩ kɛ̀ yãkete kú a tɛ́. \v 12 Lán má mà nàn yɛ̀: A gbɛ̃kenↄ bè, wà zɛ̀ kↄ̃n Pↄluo. Gbɛ̃kenↄ bè, wà zɛ̀ kↄ̃n Apoloo. Gbɛ̃kenↄ bè, wà zɛ̀ kↄ̃n Pitao. Gbɛ̃kenↄ bè dↄ, wà zɛ̀ kↄ̃n Kirisio. \v 13 Kirisi kɛ̃kɛ̃kↄ̃anan yↄ́? Wà Pↄlu pà lía a yãnzin yↄ́? A batisi kɛ̀ kↄ̃n Pↄlu tↄ́on yↄ́? \v 14 Ma Luda sáabu kɛ̀, kɛ̀ mɛ́ɛ a gbɛ̃ke batisi kɛro, séde Kirisipu kↄ̃n Gayusio baasiro. \v 15 Lán à dɛ nà lɛ gbɛ̃ke é e à be a batisi kɛ̀, a gↄ̃ ma ìba ũro. \v 16 Eè, ma Sɛtɛfana bɛdeenↄ batisi kɛ̀ dↄ. Beee baasiro, tó ma gbɛ̃ pãnde batisi kɛ̀, mɛ́ɛ dↄn dↄro. \v 17 Kirisi e ma zĩ gbɛ̃ batisikɛna yãnziro, séde à baaru nna kpana. Èe kɛ kↄ̃n yãdↄ̃ↄonlo, lɛ à gana lía tón kɛ pãro yãnzimɛ. \s1 Kirisi nɛ́ Luda ↄ̃ndↄ̃ kↄ̃n à gbãaaomɛ \p \v 18 Kirisi gana lía nɛ́ mìsaiyãmɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe sãsãanↄnɛ. Wamↄwa kɛ̀ Ludaa e wa mì sínↄ sↄ̃, à dɛwe à gbãaa ũ. \v 19 À kɛ̃na Luda yãn wà bè: \q1 Mɛ́ ↄ̃ndↄ̃rinↄ ↄ̃ndↄ̃ↄ mì dɛ, \q1 mɛ́ wɛ́ɛzɛ̃rinↄ wɛ́ɛzɛ̃ɛ kɛ pã. \m \v 20 Ɔ̃ndↄ̃ri kú mámɛ? Takadadↄ̃ri kú mámɛ? Anduna tiaa kɛ̀ki yãpingidↄ̃ri kú mámɛ? Ludaa e anduna ↄ̃ndↄ̃ↄ diɛ mìsaiyã ũroo? \v 21 Luda ↄ̃ndↄ̃ↄ guu, èe tó anduna gbɛ̃nↄ a dↄ̃ kↄ̃n ń zĩnda ↄ̃ndↄ̃ↄoro. À kɛ̀nɛ à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe a náanɛ kɛɛnↄ mì sí waazi kɛ̀ wà dìɛ mìsaiyã ũu pì gãzĩ. \v 22 Yudanↄↄ ye dabudabuzi, Girikinↄ è ↄ̃ndↄ̃ↄ wɛtɛ. \v 23 Wamↄwa sↄ̃, Kirisi gana lía kpàakpaan wée kɛɛ, ben è tó Yudanↄ kpagula, bori pãndenↄ è be mìsaiyãmɛ, \v 24 mↄde gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń sísi à ń sɛ́nↄ, Yudanↄ kↄ̃n Girikinↄ ń píngi, Kirisi dɛńnɛ Luda gbãaa kↄ̃n à ↄ̃ndↄ̃ↄo ũ. \v 25 Luda mìsaiyã pì dɛ gbɛ̃ntee ↄ̃ndↄ̃ↄla. Luda gbãasaikɛɛ pì dɛ gbɛ̃ntee gbãaala. \p \v 26 Ma gbɛ̃nↄ, à gwa dian á dɛ nà gurↄↄ kɛ̀ Luda a sisi. Danↄ kiia a paridee ↄ̃ndↄ̃ro, a paridee gbãadee ũro, a paridee kínɛ ũro. \v 27 Luda gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ anduna mìsaidee ũunↄ sɛ̀, lɛ à wí dao ↄ̃ndↄ̃rinↄa. À gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ anduna gbãasaidee ũunↄ sɛ̀, lɛ à wí da gbãadeenↄa. \v 28 À gbɛ̃ kɛ̀ anduna ń díɛ kpɛɛdeenↄ ũ, kɛ̀ wè kyakańgu bensↄ̃ aↄ̃ yã ègↄ̃ kuuroonↄ sɛ̀, lɛ à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ yã ègↄ̃ kuunↄ kɛ kpɛɛdeenↄ ũ, \v 29 lɛ gbɛ̃ke tón e à ĩa dã Luda aɛro. \v 30 Apinↄ sↄ̃, Ludaa tò á kú Kirisi Yesu guu, ben à gↄ̃̀ wa ↄ̃ndↄ̃ↄ ũ. Kuuna Kirisi pì guu Ludaa tò yã bↄ̀wao nna, wa kuuna adona, bensↄ̃ à wa mì sì. \v 31 Bee yãnzi lán à kɛ̃na Luda yãn nà, tó gbɛ̃ yezi à ĩa dã, à dã Dii yã musu. \c 2 \s1 Kirisi kↄ̃n a gana lía yão \p \v 1 Ma gbɛ̃nↄ, kɛ̀ ma mↄ a kiia, ma mↄ Luda yã kpàakpaa kɛaremɛ, èe kɛ ma mↄ ↄ̃ndↄ̃ gbãaa ke lɛ́nnaa kɛarenlo. \v 2 Ma zɛo kɛ̀ mɛ́ yãke oarero, séde Yesu Kirisi yã baasiro, atɛ̃nsa à gana lía yã. \v 3 Ma mↄna a kiia guu ma mↄ kↄ̃n kùvĩio kↄ̃n vĩao kↄ̃n lugaluganao. \v 4 Ma waazikɛna guu mɛ́ɛ yã o kↄ̃n lɛ́nnaao ke ↄ̃ndↄ̃ↄoro. Má ò kↄ̃n Luda Nini gbãaa ↄdↄanaomɛ, \v 5 lɛ a ludanaanɛkɛna tón bↄ gbɛ̃ntee ↄ̃ndↄ̃ↄ guuro, sé Luda gbãaa guu. \s1 Ɔ̃ndↄ̃ↄ kɛ̀ Luda Nini è dańnɛ \p \v 6 Baa kↄ̃n beeeo weè ↄ̃ndↄ̃yã o gbɛ̃ kàsaanↄnɛ. Èe kɛ anduna tiaa kɛ̀ki ↄ̃ndↄ̃ↄ ke à gbãadee kɛ̀ aↄ̃ gbãaa e yãaanↄ pↄ́nlo. \v 7 Luda ↄ̃ndↄ̃ↄn wée oo, à pↄyezi kɛ̀ utɛna yãa pì. À gĩakɛ à dìɛ wa gakui ena yãnzi zaalɛ èe anduna káɛro. \v 8 Anduna tiaa kɛ̀ki gbãadee ke ↄ̃ndↄ̃ↄ pì dↄ̃ro. Tó aↄ̃ↄ dↄ̃mɛ yã, lɛ aↄ̃ↄe Dii gakuide pá líaro. \v 9 Lán à kɛ̃na Luda yãn nà wà bè: \q1 Pↄ́ kɛ̀ wɛ́ɛ e ero bensↄ̃ swã e maro, \q1 à laasuu e gɛ̃ gbɛ̃ke swɛ̃̀ guuro, \q1 àmbe Luda à soru kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezinↄnɛ. \m \v 10 Ludaa ↄ̀dↄawe kↄ̃n a Nini gbãaao, zaakɛ à Ninii pì yã píngi tàasikɛna, baa kↄ̃n Luda asii bítanↄ. \p \v 11 Gbɛ̃kee a daa nↄ̀sɛ guu yã dↄ̃ro, tó èe kɛ à ninii kɛ̀ kú à guu baasiro. Lɛmɛ dↄ gbɛ̃kee Luda nↄ̀sɛ guu yã dↄ̃ro, tó èe kɛ Luda pì Ninii baasiro. \v 12 Anduna kɛ̀ niniin wá èro, Ninii kɛ̀ bↄ̀ Luda kiian wá è, lɛ wà gbaa kɛ̀ Ludaa dàwee dↄ̃. \v 13 Yã kɛ̀ wée oon gwe, èe kɛ yã kɛ̀ gbɛ̃ntee ↄ̃ndↄ̃ↄ è dańnɛnlo, yã kɛ̀ Luda Nini è dańnɛmɛ. Lɛn weè Luda Nini yã bↄkↄ̃tɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ Luda Nini vĩinↄnɛ lɛ. \v 14 Anduna gbɛ̃ è Luda Nini yãnↄ síro, zaakɛ à dɛnɛ mìsaiyã ũmɛ. Eé fↄ̃ à à mì dↄ̃ sero, zaakɛ Luda Nini pì gbãaan wè à yã zɛ́ dↄ̃o. \v 15 Gbɛ̃ kɛ̀ Luda Nini è dↄnɛ aɛzĩ è yã píngi zɛ́ dↄ̃, gbɛ̃ke sↄ̃ zɛ́ vĩ à à zaa boro. \v 16 À kɛ̃na Luda yãn wà bè: Dé bé à Dii nↄ̀sɛ dↄ̃ gbasa à lɛ́ daa? Mↄde wapinↄ wá Kirisi nↄ̀sɛ vĩ. \c 3 \s1 Zĩkɛna Ludanɛ \p \v 1 Ma gbɛ̃nↄ, mɛ́ɛ fↄ̃ mà yã òare lán mɛɛ̀ o gbɛ̃ kɛ̀ Luda Ninii dↄńnɛ aɛnↄnɛ bàro, ben má òare lán anduna gbɛ̃nↄ bà, zaakɛ nɛ́kpãntɛ̃nↄn a ũ Kirisi guu. \v 2 Zwiin má kpàawa, èe kɛ pↄ́ lↄmadeenlo, zaakɛ ée ká kↄ̀ro. Baa ai tia ée káro, \v 3 zaakɛ dàdeenↄn a ũ ai tia. Lán á zakↄ̃n nà, bensↄ̃ á yãkete vĩ, dàdeenↄn a ũroo? A dà bé à dↄare aɛ. \v 4 Kɛ̀ a gbɛ̃ke bè a zɛ kↄ̃n Pↄluo, ben gbɛ̃ pãnde bè a zɛ kↄ̃n Apoloo, á kú kↄ̃n a dàon gweroo? \v 5 Dén Apoloo ũu? Dén Pↄlu ũu? Zĩkɛrinↄn wa ũ, ben a Kirisi náanɛ kɛ̀ wa gãzĩ. Wa baade e zĩi kɛ̀ Dii dànɛ kɛɛmɛ. \v 6 Ma pↄ́ tↄ̃̀, Apolo í kànɛ, ben Ludaa tò à gbã̀. \v 7 Lɛmɛ pↄ́tↄ̃ri kↄ̃n íkario dɛ pↄ́ke ũro, sé Luda kɛ̀ è tó à gbã. \v 8 Pↄ́tↄ̃ri kↄ̃n íkario sáamɛ. Aↄ̃ baade é a àre e a zĩ lɛ́mmɛ. \v 9 Luda zĩkɛri daanↄn wa ũ. Luda búgbɛn a ũ, Luda kpɛ́n a ũ. \p \v 10 Gbaa kɛ̀ Ludaa dàmɛ bé à tò ma ɛ̃ɛ kpàɛ lán ɛ̃bori gonidee bà, ben gbɛ̃ pãnde mↄ̀ èe kpɛ́ pì boo. Baade làakari kɛ a kpɛ́bonaa, \v 11 zaakɛ gbɛ̃ke é fↄ̃ à ɛ̃ɛ ke kpáɛ dↄro, sé ɛ̃ɛ kɛ̀ kpaɛna Yesu Kirisi ũu baasiro. \v 12 Tó gbɛ̃ kpɛ́ pì dↄ̀ kↄ̃n vurao ke kondogi ke gbɛ̀ bɛ̀ɛdee ke tó à dↄ̀ kↄ̃n lío ke lá ke sɛ̃̀, \v 13 baade zĩ yãpura é bↄ gupuraaa. Weé e yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ, zaakɛ gu é dↄ kↄ̃n tɛ́omɛ, weé baade zĩ taka gwa tɛ́ pì guu. \v 14 Tó gbɛ̃ zĩi kɛ̀ à kɛ̀ bↄ̀ tɛ́n aafia, adee é àre e. \v 15 Tó gbɛ̃ zĩ tɛ́ kũ̀, eé mↄ́nzi e, adee é bↄ ↄkori lán wè bↄ tɛ́n nà. \p \v 16 Á dↄ̃ kɛ̀ Luda kpɛ́n a ũ, Luda Ninii kú a guuroo? \v 17 Tó gbɛ̃ Luda kpɛ́ pì yàka, Luda é adee kaatɛ, zaakɛ kpɛ́ pì kuuna adonamɛ, bensↄ̃ ámbe kpɛ́ pì ũ. \p \v 18 Gbɛ̃ke tón a zĩnda sãsãro. Tó a gbɛ̃kee e a zĩnda diɛɛ anduna kɛ̀ki ↄ̃ndↄ̃ri ũ, à gↄ̃ńnɛ mìsaidee ũ lɛ à e à ↄ̃ndↄ̃ kũ. \v 19 Zaakɛ anduna kɛ̀ki ↄ̃ndↄ̃ↄ dɛ Ludanɛ mìsaiyã ũmɛ. À kɛ̃na Luda yãn wà bè: È ↄ̃ndↄ̃rinↄ kũ ń wɛ́ɛzɛ̃ɛ guu. \v 20 À kɛ̃na dↄ: Dii dↄ̃ kɛ̀ ↄ̃ndↄ̃rinↄ laasuu pã. \v 21 Bee yãnzi gbɛ̃ke tón ĩa dã gbɛ̃ntee yã musuro. Pↄ́ píngi nɛ́ a pↄ́mɛ: \v 22 Pↄlu, Apolo, Pita, anduna, wɛ̃̀ndi, gaa, tia pↄ́nↄ, zia pↄ́nↄn yoo, à píngi nɛ́ a pↄ́mɛ. \v 23 Apinↄ sↄ̃, Kirisi pↄ́n a ũ, Kirisi sↄ̃ nɛ́ Luda pↄ́mɛ. \c 4 \s1 Kirisi zĩ̀rinↄ \p \v 1 Bee yãnzi à wa gwa Kirisi zĩkɛrinↄ ũ, Luda asiiyã gwàrinↄ ũ. \v 2 À kↄ̃sìo gwàrinↄ gↄ̃ náanɛ vĩ. \v 3 Tó apinↄ ke gbɛ̃ntee yãkpaɛkɛrinↄ ma taari è, yã pãamɛ ma kiia. Mɛɛ̀ ma zĩnda maakɛɛ ke zaakɛɛ ero. \v 4 Yãkee e ma kù vĩro, mↄde bee é ma bↄro, Diin ma yãkpaɛkɛri ũ. \v 5 Bee yãnzi àton gĩakɛ à gbɛ̃ke taari e Dii mↄ́gurↄↄ ãro. Àmbe eé guu pu pↄ́ kɛ̀ utɛna gusiaan-a à nↄ̀sɛ yã bↄ gupuraaa. Zĩ beeean baade é ma, dian Luda é a sáabu kpá nà. \p \v 6 Yã kɛ̀ má òaree kɛ̀nↄ, má ò mapi kↄ̃n Apoloo yã musumɛ, lɛ àgↄ̃ yã kɛ̀kii dↄ̃: Wàton vĩ Luda yãlaro. A gbɛ̃ke tón ĩa dã, à zɛ kↄ̃n gbɛ̃ dooo, à bↄ gbɛ̃ doo kpɛɛro. \v 7 Bↄ́ ń dɛońlaa? Ń pↄ́ke vĩ n zĩndanɛ, kɛ̀ wèe n gbaroↄ́? Wà n gba, ben nɛ́ɛ ĩa dãa lán wèe n gbaroo bàↄ́? \v 8 A kãn gwe kↄ̀ↄ́? A kɛ ↄↄdeenↄ ũn gwe kↄ̀ↄ́? Ée kí blee wa sain gweↄ́? Má yezi àgↄ̃ kí blee, wàgↄ̃ lɛdo. \v 9 Zaakɛ má è wamↄwa Luda zĩ̀rinↄ, Luda wa diɛ zãa lán gbɛ̃ kɛ̀ wè ń dɛ pari wáanↄ bàmɛ. Gu sãnda píngi gbɛ̃nↄ wɛ́ɛ fĩ̀wa, malaikanↄ kↄ̃n gbɛ̃nteenↄ ń píngi. \v 10 Wa gↄ̃ mìsaideenↄ ũ Kirisi yãnzi, ben kuuna Kirisi pì guu á dɛ ↄ̃ndↄ̃rinↄ ũroo? Wá busana ben á gbãa vĩroo? Wá kpɛbↄna ben á kpedanaroo? \v 11 Ai tia nↄaa kↄ̃n ímiio e wa dɛɛ, wá tɛ́ bũu, wa gↄ̃ pↄ́gbɛ̃nanↄ ũ, bɛsaideenↄ ũ. \v 12 Weè zĩ gbãaa kɛ ai wà kpasa. Tó wà wa ka, weè sa maaa ońnɛmɛ. Tó wà ĩa dàwa, weè mɛna fↄ̃. \v 13 Tó wà wa sↄ̃sↄ̃, weè agbaa kpáńnɛmɛ. Ai tia wèe wa diɛɛ anduna bↄtↄ pↄ́nↄ ũ, baade píngi bùsa ũ. \p \v 14 Mɛ́ɛ yã kɛ̀kii oare wídanaawaa yãnzinlo. Mɛ́ɛ a gbaa làakari ma nɛ́ yenzideenↄ ũmɛ. \v 15 Baa tó Kirisi guu a gwàrinↄ kà gↄ̃ↄn ũgbangba, a de'ina pariro. Mámbe ma a i kↄ̃n Kirisi Yesu baarunnakpanaareeo, ben á kú à guu. \v 16 Bee yãnzi mɛ́ɛ agbaa kpaaare, àgↄ̃ tɛ́ ma zɛ́kpaɛzi. \v 17 Bee yãnzin ma a nɛ́ yenzide Timↄti zĩ̀awazi. Àpi nɛ́ náanɛdeemɛ Dii guu, àmbe eé ma kuuna Kirisi guu yãkɛna dↄagu. Yã kɛ̀ mɛɛ̀ dańnɛ sↄsinↄ guun gwe. \v 18 A gbɛ̃kenↄ e ĩa dãa, lán mɛ́ mↄ́ a gwaroo bà. \v 19 Tó Dii wè, mɛ́ mↄ́ a gwa tia, mɛ́ ĩadãri pìnↄ gbãa lɛ́ e, èe kɛ aↄ̃ yã'ona adonlo. \v 20 Zaakɛ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia nɛ́ yã'ona yãnlo, gbãaamɛ. \v 21 Á yezi diamɛ? Mà mↄ́azi kↄ̃n gòon yↄ́, ke mà mↄ́ kↄ̃n yenzio kↄ̃n nↄ̀sɛyĩiomɛ? \c 5 \s1 Pãpãkɛna sↄsi gbɛ̃nↄ tɛ́ \p \v 1 Má mà pãpãkɛna gɛ̃̀ a tɛ́, yã kɛ̀ à taka kú baa kifiinↄ tɛ́ sero. Wà bè, a gbɛ̃nↄ doke a de nↄↄ sì. \v 2 Ben ée ĩa dãaↄ́? À kↄ̃sìo a nↄ̀sɛ yakamɛ, à gbɛ̃ kɛ̀ yã pì kɛ̀ bↄ a tɛ́. \v 3 Baa tó má kúaoro, ma ninii kúao, ben ma yãkpaɛ kɛ̀ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ yã pì kɛ̀o gↄ̃ↄ lán wà be má kú gwee bà. \v 4-5 Tó a kↄ̃ kàkↄ̃a, tó wa Dii Yesu gbãa kúao, tó ma ninii kúao, à gbɛ̃ pì kpá Setãn-a kↄ̃n wa Dii Yesu tↄ́o, lɛ à dà kaatɛ, à ninii e à bↄ aafia Dii mↄ́gurↄↄ zĩ. \p \v 6 A ĩadãna maaro. Á dↄ̃ kɛ̀ burɛdi ɛ̃zɛ̃ féte è flawadɛna bíta sɛ́sɛroo? \v 7 À burɛdi ɛ̃zɛ̃ zi kwɛ́ɛ, é gↄ̃ flawa dufu ũ a sɛ́sɛ'ɛ̃zɛ̃ sai, lán à kↄ̃sìo àgↄ̃ dɛ nà, zaakɛ Kirisi gà wa Banla sãnɛ bↄ̀rↄ ũmɛ. \v 8 Bee yãnzi wàgↄ̃ kuu burɛdi sɛ́sɛ'ɛ̃zɛ̃sai zĩbaakɛrinↄ ũ yãpuraa guu kↄ̃n nↄ̀sɛ puraao. Wàtongↄ̃ kuu burɛdi sɛ́sɛ'ɛ̃zɛ̃ zi zĩbaakɛrinↄ ũ mↄnafiki kↄ̃n zaakɛnao guuro. \p \v 9 Takada kɛ̀ má kɛ̃̀are guu ma bè, àton kakↄ̃a kↄ̃n pãpãkɛrinↄoro. \v 10 Èe kɛ anduna kɛ̀ pãpãkɛrinↄ ke wãkũdeenↄ kↄ̃n gbɛ̃blerinↄ ke tãagbãgbãrinↄnlo, zaakɛ tó gbɛ̃ beeenↄmɛ, séde é bↄ anduna guu. \v 11 Auo, má òare gbɛ̃ kɛ̀ wà bè wa gbɛ̃mɛ, bensↄ̃ à dɛ pãpãkɛri ke wãkũdee ke tãagbãgbãri ke gbɛ̃yakari ke wɛ̃dɛri ke gbɛ̃bleri ũ, àton kakↄ̃aoro, àton ↄ kakↄ̃ao sero. \v 12 Ma bà ũgba kↄ̃n yãgↄ̃gↄ̃na kↄ̃n Yesusaideenↄo? A zĩnda gbɛ̃nↄ bé à kↄ̃sìo à yã gↄ̃gↄ̃ńyoroo? \v 13 Luda bé eé yãkpaɛ kɛ kↄ̃n Yesusaideenↄo. À gbɛ̃ zaaa pì bↄ a tɛ́. \c 6 \s1 Yãkpaɛkɛna kↄ̃o \p \v 1 Tó a gbɛ̃ke yã vĩ kↄ̃n a Yesude daaao, bↄ́yãnzi è gá yãkpaɛ kɛ kↄ̃n adeeo Luda gbɛ̃nↄ kiiaziroo, sé ludadↄ̃risainↄ kiia? \v 2 Á dↄ̃ kɛ̀ Luda gbɛ̃nↄ bé weé yãkpaɛ kɛ kↄ̃n andunaoroo? Lán ámbe é yãkpaɛ kɛ kↄ̃n andunao nà, ée ká à yãketenↄ gↄ̃gↄ̃roo? \v 3 Á dↄ̃ kɛ̀ wámbe wé yãkpaɛ kɛ kↄ̃n malaikanↄoroo? Weé anduna kɛ̀ki pↄ́ o dↄↄ́? \v 4 Tó á yã beee taka gↄ̃gↄ̃na vĩ, é gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ sↄsi gbɛ̃nↄnɛ pↄ́ke ũroonↄ sɛ́ yãgↄ̃gↄ̃rinↄ ũↄ́? \v 5 Ma beee ò lɛ mà wí daawa yãnzimɛ. Á gbɛ̃ke vĩ a tɛ́ kɛ̀ à ↄ̃ndↄ̃ↄ kà à a gbɛ̃nↄ yã gↄ̃gↄ̃ńnɛroo? \v 6 Séto a gbɛ̃ doo a gbɛ̃daaa sísi yãkpaɛa Yesusaideenↄ kiiaↄ́? \v 7 Lán á yã vĩ kↄ̃n kↄ̃o nà, a sãsã yãa kↄ̀ mámmam. Bↄ́yãnzin é we wà a takii kɛroo? Bↄ́yãnzin é tó wà a bleroo? \v 8 Apinↄ eè gbɛ̃ takii kɛ, eè gbɛ̃ ble, baa a kↄ̃ tɛ̃ɛ. \v 9 Á dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ zaaanↄ é gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guuroo? Àton a zĩnda sãsãro, pãpãkɛrinↄ ke tãagbãgbãrinↄ ke zinakɛrinↄ ke gↄ̃gbɛ̃ kaaruanↄ ke gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è daɛ kↄ̃n ń gↄ̃gbɛ̃ daaaonↄ \v 10 ke kpãinↄ ke wãkũdeenↄ ke wɛ̃dɛrinↄ ke gbɛ̃yakarinↄ ke gbɛ̃blerinↄ, aↄ̃ gbɛ̃ke é gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guuro. \v 11 A gbɛ̃kenↄ dɛ lɛmɛ yã, ben a zú ò, a gↄ̃ Luda pↄ́ ũ, Ludaa tò yã bↄ̀ao nna kↄ̃n Dii Yesu Kirisi tↄ́o kↄ̃n wa Luda Nini gbãaao. \s1 Wà pãpãkɛna tó \p \v 12 Eè be, á yã píngi kɛna zɛ́ vĩmɛ. Mↄde yãkenↄ àre vĩro. Eè be, á yã píngi kɛna zɛ́ vĩmɛ. Mↄde àton tó yãke bà káare a yĩnlo. \v 13 Eè be dↄ, pↄ́blee nɛ́ nↄ̀sɛ pↄ́mɛ, bensↄ̃ nↄ̀sɛ nɛ́ pↄ́ble pↄ́mɛ. Baa kↄ̃n beeeo Luda é ń píngi kaatɛ. Mɛ̀ nɛ́ pãpãkɛbↄnlo, Dii pↄ́mɛ, bensↄ̃ Dii bé mɛ̀ pì gwàri ũ. \v 14 Luda wa Dii bↄ̀ gaan, bensↄ̃ eé wa bↄ gaan kↄ̃n a gbãaao. \v 15 Á dↄ̃ kɛ̀ a mɛ̀ bé Kirisi mɛ̀guunↄ ũroo? Weé Kirisi mɛ̀gu sɛ́ wà kɛ kaarua mɛ̀guu ũn yↄ́? Wàton ero! \v 16 Á dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ kàkↄ̃a kↄ̃n kaaruao kɛ̀o mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃nloo? À kɛ̃na Luda yãn wà bè, aↄ̃ gↄ̃ↄn plaaa é gↄ̃ mɛ̀ doo ũ. \v 17 Gbɛ̃ kɛ̀ kàkↄ̃a kↄ̃n Diio kɛ̀o mɛ̀n do Ninii guu. \v 18 À kɛ̃ pãpãkɛnaa. Durun pãnde kɛ̀ gbɛ̃ è kɛ píngi bà kú à mɛ̀oro. Pãpãkɛri sↄ̃ è durun kɛ a mɛ̀nɛmɛ. \v 19 Á dↄ̃ kɛ̀ a mɛ̀ bé Ninii kɛ̀ Luda a gba, kɛ̀ kú a guu kpɛ́ ũroo? Ámbe á a zĩnda vĩro, \v 20 Luda a lu, à fĩa bò. Bee yãnzi à Luda tↄ́ bↄ kↄ̃n a mɛ̀o. \c 7 \s1 Nↄsɛna \p \v 1 Takada kɛ̀ á kɛ̃̀ yã musu, à maamɛ gↄ̃gbɛ̃ gↄ̃ kuu nↄgbɛ̃ sai. \v 2 Mↄde kɛ̀ pãpãkɛna dàgula yãnzi, gↄ̃gbɛ̃ píngi gↄ̃ a zĩnda nↄↄ vĩ, nↄgbɛ̃ píngi gↄ̃ a zĩnda gↄ̃ↄ vĩ. \v 3 Gↄ̃gbɛ̃ gae pↄ́ kɛ̀ kↄ̃sìo kɛ a naↄ̃nɛ. Nↄgbɛ̃ gae kɛ a zãnɛ lɛ se dↄ. \v 4 Nↄgbɛ̃ mɛ̀ kuu a zĩnda pↄ́ ũro, sé à zã pↄ́ ũ. Lɛmɛ dↄ gↄ̃gbɛ̃ mɛ̀ kuu a zĩnda pↄ́ ũro, sé à naↄ̃ pↄ́ ũ. \v 5 Àton gíkↄ̃nɛro, séde á màkↄ̃nɛ, lɛ à làakari dↄ aduakɛnaa gĩa, gbasa à a kɛna kɛ, lɛ Setãn tón ↄ̃ndↄ̃ↄ kɛare, à fu mɛnaaro yãnzi. \v 6 Lɛ́n má dàawa, èe kɛ tiasinlo. \v 7 Má yezi baade píngi gↄ̃ dɛ lán ma bà, mↄde baade kↄ̃n a gbaa kɛ̀ Ludaa dànɛomɛ, gbɛ̃ kɛ̀ kↄ̃n a pↄ́o, gbɛ̃ kɛ̀kãa kↄ̃n a pↄ́o. \p \v 8 Mɛ́ɛ yã kɛ̀kii oo pↄsɛɛnↄnɛ kↄ̃n gyaanↄnↄ. À maa aↄ̃gↄ̃ kuu ńdo lán ma bà, \v 9 mↄde tó aↄ̃é fↄ̃ wà ń zĩnda kũro, aↄ̃ nↄↄ sɛ́, aↄ̃ zã kɛ, zaakɛ kↄ̃sɛna maa dɛ lugana kↄ̃zila. \p \v 10 Mɛ́ɛ yã diɛɛ nↄdeenↄnɛ kↄ̃n gↄ̃deenↄ, èe kɛ mapinlo, Diimɛ. Nↄgbɛ̃ tón gí a zãziro, \v 11 gↄ̃gbɛ̃ tón pɛ́ a naↄ̃aro. Tó nↄgbɛ̃ gà à gì a zãzi, à gↄ̃ pↄsɛ kesↄ̃ à ɛara a zãzi. \p \v 12 Mɛ́ɛ oo gbɛ̃ kpaaanↄnɛ, èe kɛ Dii bé à òro. Tó a gbɛ̃kee nↄ Yesusaidee vĩ, ben nↄↄ pì yezi àgↄ̃ kúo lɛdo, àton pɛ́aro. \v 13 Lɛmɛ dↄ tó nↄgbɛ̃ gↄ̃ Yesusaidee vĩ, ben gↄ̃ↄ pì yezi àgↄ̃ kúo lɛdo, àton gíziro. \v 14 Zaakɛ Luda è gↄ̃ Yesusaide sí a naↄ̃ yãnzi, bensↄ̃ è nↄ Yesusaide sí a zã yãnzi. Tó lɛnlo, aↄ̃ nɛ́nↄ égↄ̃ gbãsĩmɛ. Mↄde tia aↄ̃ kuuna adona. \v 15 Tó Yesusaidee pì gìzi, à gízi. Yã beee taka guu aↄ̃ kuuna kↄ̃n kↄ̃o nɛ́ tiasinlo. Luda a sisi, à a sɛ àgↄ̃ kuu aafiamɛ. \v 16 Nↄgbɛ̃, ke nɛ́ n zã mì sí, ń dↄ̃ↄ́? Gↄ̃gbɛ̃, ke nɛ́ n naↄ̃ mì sí, ń dↄ̃ↄ́? \s1 À zɛ kↄ̃n a gwenao \p \v 17 Baade zɛ kↄ̃n a gwena kɛ̀ Luda à dìɛn-o gurↄↄ kɛ̀ Dii à sìsi. Lɛn mɛɛ̀ dańnɛ lɛ sↄsinↄ guu píngi. \v 18 Luda gbɛ̃ sìsi bã̀ngukɛnan yoo, àton wɛtɛ à kɛ gɛfↄↄdee ũro. Luda gbɛ̃ sìsi gɛfↄↄdeen yoo, àton bã̀ngu kɛro. \v 19 Bã̀ngukɛna yãke vĩro, bensↄ̃ gɛfↄↄ yãke vĩro, sé àgↄ̃ yã kɛ̀ Ludaa dìɛnↄ kũna. \v 20 Lán baade kuu nà gurↄↄ kɛ̀ Luda à sìsi, à zɛo lɛ. \v 21 Luda n sisi zↄ̀ ũun yoo? Ǹton bídi kɛro. Mↄde tó n ga n gↄ̃na wɛ̃ɛnɛ ũ zɛ́ è, ǹ bↄ zↄ̀bleen. \v 22 Zↄ̀ kɛ̀ Dii à sìsi gↄ̃̀ wɛ̃ɛnɛ ũ Dii pì guumɛ. Lɛmɛ dↄ wɛ̃ɛnɛ kɛ̀ Dii à sìsi gↄ̃̀ zↄ̀ ũ Kirisi guu. \v 23 Luda a lu, à fĩa bò. Àton gↄ̃ gbɛ̃ntee zↄ̀ ũro. \v 24 Ma gbɛ̃nↄ, lán baade kuu nà gurↄↄ kɛ̀ Luda à sìsi, à zɛ kↄ̃n Ludao lɛ. \s1 Pↄsɛɛnↄ kↄ̃n gyaanↄↄnↄ \p \v 25 Pↄsɛɛnↄ yã musu mɛ́ɛ yãke ma Dii kiiaro, mↄde lán má náanɛ vĩ Dii sùu guu nà, lán ma laasuu dɛ nàn mɛ́ oare. \v 26 Nawɛ̃a kɛ̀ kuu tia bé à tò, mɛ́ɛ daa à maa kɛ̀ gbɛ̃ zɛ kↄ̃n a kuunao. \v 27 Tó ń nↄↄ vĩ, ǹton be nɛ́ à gbarɛro. Tó ń vĩ sↄ̃ro, ǹton wɛtɛ ǹ sɛ́ro. \v 28 Tó ń sɛ̀ sↄ̃, nɛ́ɛ durun kɛro. Tó nↄkparɛ zã kɛ̀ sↄ̃, èe durun kɛro. Gbɛ̃ beeenↄ é yã e andunan, ben má yezi beee taka a lero. \v 29 Ma gbɛ̃nↄ, yã kɛ̀ mɛ́ɛ oon yɛ̀: Gurↄↄ e gↄ̃ zã̀ro. Zaa tia nↄdeenↄ gↄ̃ lán gbɛ̃ kɛ̀ vĩroonↄ bà. \v 30 Ɔ́ↄdↄrinↄ gↄ̃ lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe ↄ́ↄ dↄↄroonↄ bà. Pↄnnadeenↄ gↄ̃ lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ pↄↄ nnaroonↄ bà. Pↄ́lurinↄ gↄ̃ lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ pↄ́ke vĩroonↄ bà. \v 31 Andunablerinↄ gↄ̃ lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe bleeroonↄ bà, zaakɛ lán anduna kɛ̀ kuu nà tiaa e gɛ̃tɛɛmɛ. \p \v 32 Má yezi àgↄ̃ kuu kã̀hãn saimɛ. Pↄsɛɛ è làakari dↄ Dii yãnↄa, yã kɛ̀ kɛ̀ Diinɛn è kɛ. \v 33 Nↄdee è làakari dↄ anduna yãnↄa, yã kɛ̀ kɛ̀ a naↄ̃nɛn è kɛ, \v 34 à laasuu ègↄ̃ kpàatɛna. Nↄgbɛ̃ pↄsɛɛ ke nↄkparɛ è làakari dↄ Dii yãnↄa, è a mɛ̀ kↄ̃n a niniio kpáa. Nↄzãree sↄ̃ è làakari dↄ anduna yãnↄa, yã kɛ̀ kɛ̀ a zãnɛn è kɛ. \v 35 Èe kɛ mɛ́ɛ gata kpaaarenlo. Ma beee ò a aafia yãnzimɛ, lɛ à yã kɛ a zɛ́a, à a zĩnda kpá Diia gu pãnde gwana sai. \p \v 36 Tó gbɛ̃ nↄkpamma vĩ, tó à sɛ́gurↄↄ e gɛ̃ɛ, ben à kɛ̀nɛ wíyã ũ, tó à à kàka lán kɛ̀ bà, à à sɛ́ lán à kɛ̀nɛ nà, èe kɛ durun ũro. Aↄ̃ kↄ̃ sɛ́. \v 37 Mↄde tó à yã pì bↄ̀ a nↄ̀sɛmmɛ, ben tiasi e à kákaro, ben à a zĩnda kũna dↄ̃, tó à dà a swɛ̃̀n kɛ̀ é a nↄkparɛ pì sɛ́ro, à kɛ̀ maamɛ. \v 38 Lɛmɛ gbɛ̃ kɛ̀ a pↄ́ sɛ̀ kɛ̀ maa, mↄde gbɛ̃ kɛ̀ èe a pↄ́ sɛ́roo kɛ̀ maa dɛ beeela. \p \v 39 Nↄgbɛ̃ nɛ́ a zã pↄ́mɛ gurↄↄ kɛ̀ à zã kú kↄ̃n wɛ̃̀ndio. Tó à zã gà à anduna tò, à zɛ́ vĩ à zã kɛ kↄ̃n gↄ̃ↄ kɛ̀ à yezio, mↄde gↄ̃ↄ pì gↄ̃ kuu Dii pↄ́ ũ. \v 40 Baa kↄ̃n beeeo tó à gↄ̃̀ pↄsɛ, mɛ́ɛ daa à pↄↄ égↄ̃ nna dɛ tó à zã kɛ̀la. Mɛ́ɛ daa mapi, má Luda Nini vĩ se. \c 8 \s1 Sa'opↄblee \p \v 1 Sa'opↄble yã musu, wá dↄ̃ kɛ̀ wa píngi wa dↄ̃na vĩ. Dↄ̃na sↄ̃ↄ yↄ̃̀kↄ̃ vĩ, yenzi bé à kaarana vĩ. \v 2 Tó gbɛ̃ e daa á yã dↄ̃, èe dↄ̃ dian à kↄ̃ sìo à dↄ̃ nà gĩaro. \v 3 Tó gbɛ̃ ye Ludazi, Ludaa à dↄ̃. \v 4 Tↄ̀, sa'opↄblena yã musu wá dↄ̃ kɛ̀ tãa nɛ́ pↄ́kemɛ anduna guuro, zaakɛ Luda mɛ̀n do kuunan wá dↄ̃. \v 5 Baa tó pↄ́ kɛ̀ wè beńnɛ tãanↄↄ kú musu kↄ̃n tↄↄtɛo, ben danↄ kiia tãanↄↄ dimmɛ, diinↄↄ dimmɛ, \v 6 wa kiia Luda mɛ̀n domɛ, àmbe wa De ũ, kɛ̀ pↄ́ píngi bↄ̀ à kiia bensↄ̃ wá kuu à yãnzi. Dii mɛ̀n domɛ dↄ, àmbe Yesu Kirisi ũ, kɛ̀ pↄ́ píngi kɛ̀, bensↄ̃ wá kuu à gãzĩ. \p \v 7 Mↄde baade píngi dↄ̃ lɛro. Gbɛ̃kenↄ kↄ̃ dↄ̃̀ kↄ̃n tãa yão ai tia, ben aↄ̃è pↄ́ kɛ̀ wèe blee diɛ sa'opↄblee ũ, aↄ̃ yãke dↄ̃kↄ̃ziro, ben aↄ̃ laasuu kú zɛ́a dↄro. \v 8 Pↄ́blee bé eé wa na Ludaaro. Tó wée blero, kɛ̃sãnanlo. Tó wá blè, kaarananlo. \v 9 À làakari kɛ a kuuna wɛ̃ɛnɛnↄ ũuzi, lɛ àton kɛ gɛ̃̀nsikii ũ gbɛ̃ kɛ̀ ludanaanɛkɛna kɛ̃̀sãḿmanↄnɛro. \v 10 Mmↄn kɛ̀ ń dↄ̃na vĩ, tó gbɛ̃ kɛ̀ yãke dↄ̃kↄ̃ziroo n e, nɛ́ɛ pↄ́ blee tãa kuu, eé à gba swɛ̃̀ à sa'opↄ ble seroo? \v 11 Tó ń kɛ̀ lɛ, n dↄ̃na n gbɛ̃daaa kɛ̀ ludanaanɛkɛna kɛ̃sãna kɛ̀ Kirisi gà à yãnzi kàatɛn gwe. \v 12 Tó a durun kɛ̀ a Yesude daanↄnɛ a gbɛ̃ kɛ̀ yãke dↄ̃kↄ̃ziroo kari kɛ̀n gwe, bensↄ̃ Kirisin a durun kɛ̀nɛ. \v 13 Beee yãnzi tó ma nↄ̀bↄsona bé eé tó ma Yesude daa fu, mɛ́ só ziki dↄro, lɛ ma Yesude daaa tón furo yãnzi. \c 9 \s1 Zĩ̀rinↄ ń zĩnda busana Kirisi baaru nna yãnzi \p \v 1 Má a zĩnda vĩnloo? Zĩ̀rin ma ũroo? Mɛ́ɛ wɛ́ɛ si wa Dii Yesulɛroo? Ámbe á dɛ ma zĩi gbɛ̀ ũ Dii guu fá? \v 2 Baa tó má dɛ zĩ̀ri ũ gbɛ̃ pãndenↄnɛro, má dɛare à ũ fá. Kuuna Dii guu ma zĩ̀rikɛɛ sèedan a ũ. \p \v 3 Yã kɛ̀ mɛɛ̀ o ma zaaborinↄnɛn yɛ̀: \v 4 Má pↄ́blena kↄ̃n íminao zɛ́ vĩ ma zĩi guuroo? \v 5 Má à zɛ́ vĩ màgↄ̃ tɛ́ kↄ̃n nↄ Yesudeeo guu kɛ̀ mɛ́ɛ gaan lán zĩ̀ri kpaaanↄ kↄ̃n Dii dãaronↄ kↄ̃n Pitao bàroo? \v 6 Mamↄma kↄ̃n Banabao wa gↄ̃ↄn plaa, wámbe wá zɛ́ vĩ wà wa ↄzĩi tónloo? \v 7 Dé bé è soza ble a zĩnda bↄ̀kↄ ↄↄo? Dé bé è lí ba, ben è à bɛɛ bleroo? Dé bé ègↄ̃ zù dãa, ben è à zwii miroo? \p \v 8 Baa kɛ̀ gbɛ̃ntee yãkɛnanↄn má lɛ̀kↄ̃zioare, à kú Musa doka guu lɛroo? \v 9 À kɛ̃na Musa doka takadan wà bè, àton lɛ́sↄ da zùnɛ gurↄↄ kɛ̀ èe pↄ́wɛɛ gbɛ̃ɛro. Zùn Luda è làakari dↄaↄ́? \v 10 Wa yãnzi à yã pì òziroo? Eè, wa yãnzin wà yã pì kɛ̃̀zi, lɛ búbari gae sɛ̃̀ wa kↄ̃n tãmaao, pↄ́wɛɛgbɛ̃ri gae pↄ́ gbɛ̃ kↄ̃n tãmaao, eé a baka e à guu. \v 11 Tó wa Luda yã tↄ̃̀ a tɛ́, ben wa wa baka èawa, yãken yↄ́? \v 12 Tó danↄ zɛ́ beee vĩawa, wé wa pↄ́ o dↄↄ́? Wée sɛ́ɛ zɛ́ beee guuro, wa yã píngi fↄ̃̀, lɛ wàton zɛ́ zↄ̃ Kirisi baaru nnaanɛro yãnzi. \v 13 Á dↄ̃ kɛ̀ Luda ua zĩkɛrinↄ è Luda ua pↄ́ bleroo? Luda gbãgbãkii sa'orinↄ è ń baka le gbãgbãkii pì guuroo? \v 14 Lɛn Dii dìɛ a baarunnakparinↄ gↄ̃ pↄ́ blee baaru pì kpana yã musu lɛ. \v 15 Baa kↄ̃n beeeo mɛ́ɛ zɛ́ pìnↄ ke sɛ́ro, bensↄ̃ mɛ́ɛ beee oo lɛ wà kɛmɛ yãnzinlo. Gaa maamɛ dɛ beeela. Gbɛ̃ke é e à kpá ma ĩadãna kɛ̀nɛro. \v 16 Kirisi baarunnakpana dɛmɛ ĩadãna yã ũro, tiasi bé à ↄ tↄ̃̀ma. Wãiyoo mapi, tó mɛ́ɛ baaru nnaa pì kpaaro. \v 17 Tó mɛ́ɛ zĩi pì kɛɛ kↄ̃n ma zĩnda pↄyeziomɛ, ma wɛ́ɛ dↄ asaiazimɛ. Lán Luda bé à nàmɛ ma ↄzĩ nà, à kↄ̃ sìo mà kɛmɛ. \v 18 Bↄ́mɛ ma asaia ũu? Tó ma baaru nnaa pì kpà ↄsãsãna sai, tó mɛ́ɛ iko kɛ̀ má vĩ baaru nnaa pì kpana guu kɛḿmaro, ma asaian gwe. \p \v 19 Baa kɛ̀ gbɛ̃kee ma vĩro, ma a zĩnda dìɛ zↄ̀ ũ gbɛ̃ pínginɛ, lɛ mà gbɛ̃nↄ e pari yãnzi. \v 20 Kɛ̀ má kú kↄ̃n Yudanↄ, ma gↄ̃ lán ń bà, lɛ aↄ̃ ma yãzɛ e yãnzi. Kɛ̀ má kú kↄ̃n Musa dokadarinↄ, ma gↄ̃ à dàri ũ, baa kɛ̀ à iko vĩmaro, lɛ à dàrinↄ ma yãzɛ e yãnzimɛ. \v 21 Kɛ̀ má kú kↄ̃n doka pì dàrisaideenↄ, ma gↄ̃ lán ń bà, lɛ aↄ̃ ma yãzɛ e yãnzi. Èe kɛ ma bↄ Luda doka zɛ́nnlo, Kirisi bé à iko vĩma. \v 22 Kɛ̀ má kú kↄ̃n gbɛ̃ busananↄ, ma busa, lɛ aↄ̃ ma yãzɛ e yãnzi. Mɛɛ̀ gↄ̃ pↄ́ píngi ũ gbɛ̃ pínginɛ, baa dia, lɛ mà e mà ń gbɛ̃kenↄ mì sí. \v 23 Yã kɛ̀ mɛɛ̀ kɛ píngi, mɛɛ̀ kɛ Kirisi baaru nna yãnzimɛ, lɛ mà a baka e à aubarika guu. \p \v 24 Bàkpakↄ̃sↄ̃na guu, gbɛ̃ píngi bé è bàa lɛ́, mↄde á dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ mɛ̀n doo bé è bleroo? À bàa lɛ́ lɛ se, à e à ble. \v 25 Kↄ̃kↄ̃'ori píngi è a zĩnda tòto kɛ, è a zĩnda foru kɛ yã píngi musu. È kɛ lɛ fùra kɛ̀ è yaka ena yãnzi. Wamↄwa sↄ̃, à kɛ̀ è yakaro yãnzimɛ. \v 26 Beee yãnzi bà kɛ̀ mɛ́ɛ lɛɛ, má dↄ̃ pↄ́ kɛ̀ mɛ́ɛ pɛɛa, èe kɛ mɛ́ɛ ↄsi kaa gukorianlo. \v 27 Auo, mɛɛ̀ ĩa da ma mɛ̀a, mɛɛ̀ ma mɛ̀ takii kɛ, lɛ ma waazikɛna danↄnɛ gbɛra, màton bↄ pãro yãnzi. \c 10 \s1 Làakarikɛna tãagbãgbãnazi \p \v 1 Ma gbɛ̃nↄ, má yezi wa dezinↄ yã kɛ̀kii dↄagu. Aↄ̃ tɛ̀ tɛ́luguuzi ń píngi, aↄ̃ táa ò wà bↄ̀ɛ Isia Tɛ̃aan ń píngi. \v 2 Luda ń batisi kɛ̀ tɛ́luguu pì guu kↄ̃n ísiaa pìo ń píngi Musa ìbanↄ ũ. \v 3 Aↄ̃ Luda pↄ́ble dↄ̃nkↄ̃ blè ń píngi, \v 4 aↄ̃ Luda í dↄ̃nkↄ̃ mì ń píngi, zaakɛ aↄ̃ Luda kpiii kɛ̀ kúńyo í mì. Kpiii pì sↄ̃ bé Kirisi ũ. \v 5 Baa kↄ̃n beeeo aↄ̃ paridee yã e ká Ludanɛro, ben aↄ̃ gɛ̀ gↄ̃̀ kpáɛ gbáan. \v 6 Yã pì dɛwe sèeda ũ, lɛ wàton yã zaaa ni dɛ, lán aↄ̃ à ni dɛ̀ nàro. \v 7 Àtongↄ̃ dɛ tãagbãgbãrinↄ ũ lán aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bàro. À kɛ̃na Luda yãn wà bè: Gbɛ̃nↄ vɛ̃̀ɛ wèe pↄ́ blee, wèe í mii, ben aↄ̃ fɛ̀ɛ wèe pãpãa kɛɛ. \v 8 Wàtongↄ̃ dɛ pãpãkɛrinↄ ũ lán aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bàro. Aↄ̃ pãpãa kɛ̀, ben aↄ̃ gàga gurↄ dↄ̃nkↄ̃ zĩ gↄ̃ↄn bↄrↄ baro awɛɛ'aagↄ̃. \v 9 Wàton Dii yↄ̃ wà gwa lán aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bàro. Aↄ̃ à yↄ̃̀ wà gwà, ben mlɛ̃̀nↄ ń sóso aↄ̃ gàga. \v 10 Àton wisↄ̃ↄ ká lán aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bàro. Aↄ̃ wisↄ̃ↄ kà, ben ga malaika ń dɛ́dɛ. \p \v 11 Yã pì ń lé sèeda ũ wamↄwa kɛ̀ wá kú gurↄ zãannↄnɛ, ben wà kɛ̃̀ takadan lɛ wà wa gbao làakari yãnzi. \v 12 Gbɛ̃ kɛ̀ èe daa á zɛna gbãa, à làakari kɛ lɛɛnazi. \v 13 Yↄ̃agwana kee e a lero, séde kɛ̀ è baade píngi lee baasiro. Luda náanɛ vĩ, eé tó wà a yↄ̃ wà gwa dɛ a gbãa lɛ́laro. Yↄ̃agwana guu eé a gba zɛ́ à mɛna fↄ̃ à bↄn. \p \v 14 Beee yãnzi ma gbɛ̃ yenzideenↄ, à mì kɛ̃ tãagbãgbãnaa. \v 15 Mɛ́ɛ yã ooare làakarideenↄ ũ. À yã kɛ̀ mɛ́ɛ ooaree laasuu lɛ́ a zĩnda à gwa. \v 16 Togo aubarikadee kɛ̀ weè sáabu kpáo, tó wá mì, wa bà kú Kirisi aruoroo? Burɛdi kɛ̀ weè lílikↄ̃rɛ, tó wá sò, wa bà kú Kirisi mɛ̀oroo? \v 17 Zaakɛ burɛdi kↄ̃̀ↄ domɛ, baa kↄ̃n wa parikɛɛo wa mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃mɛ, wa baade a baka vĩ kↄ̃̀ↄ dↄ̃nkↄ̃ pì guumɛ. \v 18 À gwa Isarailinↄa. Gbɛ̃ kɛ̀ sa'opↄ blè bà kú kↄ̃n Luda gbãgbãkiioroo? \v 19 Ma bè diamɛ? Mɛ́ɛ bee tãa sa'opↄblee nɛ́ pↄ́ken yↄ́? Ke aↄ̃ tãanↄ nɛ́ pↄ́kemɛ? \v 20 Lɛnlo, ma bè pↄ́ kɛ̀ wà saa òo, wà ò tãaamɛ, èe kɛ Ludaanlo. Má yezi a bà gↄ̃ kú kↄ̃n tãaoro. \v 21 É fↄ̃ à Dii togo í mi kↄ̃n tãa pↄ́oro. É fↄ̃ à Dii pↄ́ ble kↄ̃n tãa pↄ́oro. \v 22 Ke wá yezi wà Dii nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ fɛɛmɛ? Wa gbãaa kà à ũn yↄ́? \p \v 23 Eè be, yã píngi zɛ́ vĩ. Lɛmɛ, mↄde yã píngi àre vĩro. Eè be, yã píngi zɛ́ vĩ. Lɛmɛ, mↄde yã píngi kaarana vĩro. \v 24 Gbɛ̃ke zĩnda yã tón dↄnɛ aɛro, sé à gbɛ̃daaa yã. \v 25 À nↄ̀bↄ kɛ̀ wèe yaa yàran só yãke gbekana sai a laasuu yãnzi, \v 26 zaakɛ tↄↄtɛ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ kúnnↄ píngi nɛ́ Dii pↄ́mɛ. \v 27 Tó Yesusaidee a sisi pↄ́bleea, tó à kɛ̀are, tó a gaa, à pↄ́ kɛ̀ wà kpàawaa ble yãke gbekana sai a laasuu yãnzi. \v 28 Tó wà gà wà bèare sa'opↄbleemɛ, àton blero laasuu yãnzi kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ òare yãnzio. \v 29 Mɛ́ɛ beee oo adee laasuu yãnzimɛ, èe kɛ a pↄ́nlo. \p Gbɛ̃ pãnde laasuu yãnzin mɛ́gↄ̃ ma zĩnda vĩziroↄ́? \v 30 Tó ma pↄ́ blè kↄ̃n sáabukɛnao, bↄ́yãnzin wè ma zaa bo pↄ́ kɛ̀ ma sáabu kɛ̀zi pì yã musuu? \v 31 Yã kɛ̀ ée kɛɛ píngi, ée pↄ́ bleen yoo, ée í miin yoo, àgↄ̃ à píngi kɛɛ Luda tↄ́bↄna yãnzi. \v 32 Àton tó Yudanↄ ke Girikinↄ ke Luda sↄsi gbɛ̃nↄ fu a yãkɛna yãnziro. \v 33 Lɛn mɛɛ̀ kɛ lɛ. Yã píngi guu mɛɛ̀ aĩa kɛ, lɛ ma yã ká baade pínginɛmɛ. Mɛɛ̀ ma zĩnda pↄnnaa wɛtɛro, sé parii pↄ́, lɛ aↄ̃ e wà bↄ yãnzi. \c 11 \p \v 1 Àgↄ̃ ma yãkɛna dadaa, lán mɛɛ̀ Kirisi pↄ́ dada nà. \s1 Nↄgbɛ̃nↄ pↄ́kuna ń mìa yã \p \v 2 Ma a sáabu kpà kɛ̀ ma yã ègↄ̃ dↄↄagu yã píngi guu, bensↄ̃ á kɛatokↄ̃nɛpↄ kɛ̀ má dàareenↄ kũna. \v 3 Má yezi àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ Kirisi bé gↄ̃gbɛ̃ píngi mì ũ, gↄ̃gbɛ̃ bé nↄgbɛ̃ mì ũ, bensↄ̃ Luda bé Kirisi mì ũ. \v 4 Gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ èe adua kɛɛ ke èe annabikɛyã oo kↄ̃n pↄ́o kuna a mìa e a mì kpɛ bↄↄmɛ. \v 5 Nↄgbɛ̃ kɛ̀ èe adua kɛɛ ke èe annabikɛyã oo mìgbã e a mì kpɛ bↄↄmɛ, à dɛ lán à mì potoopo bàmɛ. \v 6 Tó nↄgbɛ̃ e pↄ́ kú a mìaro, à a mìkã kɛ̃ɛ. Zaakɛ mìkãkɛ̃ɛna ke mìbona dɛ nↄgbɛ̃nɛ wíyã ũ, à pↄ́ kú a mìa. \v 7 Èe kↄ̃ sío gↄ̃gbɛ̃ pↄ́ kú a mìaro, kɛ̀ à dɛ Luda taka kↄ̃n à gakuio ũ yãnzi. Nↄgbɛ̃ sↄ̃ bé gↄ̃gbɛ̃ gakui ũ. \v 8 Zaakɛ Luda e gↄ̃gbɛ̃ bↄ nↄgbɛ̃ guuro, nↄgbɛ̃n à bↄ̀ gↄ̃gbɛ̃ guu. \v 9 Èe gↄ̃gbɛ̃ kɛ nↄgbɛ̃ yãnziro, nↄgbɛ̃n à kɛ̀ gↄ̃gbɛ̃ yãnzi. \v 10 Beee yãnzi kↄ̃n malaikanↄ yão dↄ, séde nↄgbɛ̃ gae pↄ́ kú a mìa a zã iko sèeda ũ. \v 11 Dii guu nↄgbɛ̃ kuu a zĩndanɛ gↄ̃gbɛ̃ sairo, gↄ̃gbɛ̃ sↄ̃ kuu a zĩndanɛ nↄgbɛ̃ sairo. \v 12 Zaakɛ lán nↄgbɛ̃ bↄ̀ gↄ̃gbɛ̃ guu nà, lɛn dↄ gↄ̃gbɛ̃ è bↄ nↄgbɛ̃ guu lɛ, bensↄ̃ pↄ́ píngi è bↄ Luda kiiamɛ. \p \v 13 À yã pì laasuu lɛ́ à gwa. Nↄgbɛ̃ aduakɛna mìgbã maaↄ́? \v 14 Á dↄ̃ a zĩndanɛ kɛ̀ mìkã gbã̀a dɛ gↄ̃gbɛ̃nɛ wíyã ũroo? \v 15 Mↄde tó nↄgbɛ̃ vĩ, à dɛnɛ gakui ũmɛ, zaakɛ Luda nↄgbɛ̃ gbà mìkã à kúalamɛ. \v 16 Tó gbɛ̃ke yezi à lɛokpakↄ̃a kɛ, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ wapinↄ kↄ̃n Luda sↄsinↄ, wá yã pãnde kũnaro, sé beee. \s1 Dii pↄ́blee \r (Mat 26:26-29, Maa 14:22-25, Luk 22:14-20) \p \v 17 Yã kɛ̀ má yezi mà daare tiaa guu, mɛ́ a sáabu kpáro, zaakɛ a kakↄ̃ana è zaaa iare dɛ à maaala. \v 18 Káaku gĩa má mà, tó a kↄ̃ kàkↄ̃a, eè bↄ kↄ̃ kpɛɛ gãli kↄ̃n gãliomɛ. Ma yã pì sì kpado. \v 19 Séde kɛ̃kɛ̃kↄ̃ana gↄ̃ kú a tɛ́, lɛ wà yãpuradeenↄ dↄ̃ a tɛ́. \v 20 Tó a kↄ̃ kàkↄ̃a, èe kɛ Dii pↄ́bleen eè blero, \v 21 zaakɛ a baade è wã a pↄ́bleezimɛ. Nↄaa è gbɛ̃kenↄ dɛ, wɛ̃ɛ è gbɛ̃kenↄ dɛ. \v 22 Á bɛɛ vĩ à pↄ́ ble, à í minloo? Ke eè kya ká Luda sↄsin à wí da pↄ́saideenↄamɛ? Mɛ́ oare diamɛ? Mɛ́ a sáabu kpán yↄ́? Kài! Mɛ́ a sáabu kpá yã beee musuro. \p \v 23 Yã kɛ̀ má sì Dii kiia, má dàareen yɛ̀: Zĩ kɛ̀ wà Dii Yesu kpàḿma, à gwãavĩ pìa à burɛdi sɛ̀, \v 24 ben à aubarika dàn à lìlikↄ̃rɛ, ben à bè, a mɛ̀ kɛ̀ à kpà a yãnzin yɛ̀, àgaegↄ̃ beee kɛɛ a yã dↄnaagu yãnzi. \v 25 Lɛmɛ dↄ kɛ̀ aↄ̃ pↄ́ blè wà yã̀a, à togoo sɛ̀ à bè, Luda bà kuuna kↄ̃n gbɛ̃nↄ dufu a aru gãzĩn yɛ̀. Tó ée mii, àgaegↄ̃ mii à yã dↄnaagu yãnzi. \v 26 Zaakɛ tó a burɛdi pì sò, tó a í pì mì, ée Dii gaa baaru kpaa ai àgↄ̃ gá mↄ́mɛ. \p \v 27 Beee yãnzi tó gbɛ̃ burɛdi pì sò, tó à Dii í pì mì, burɛdi kↄ̃n í pìo yãdasai, à taari kɛ̀ Diinɛ à mɛ̀ kↄ̃n à aruo yã musumɛ. \v 28 Baade a zĩnda yã gwa, gbasa à burɛdi pì só, à í pì mi, \v 29 zaakɛ tó gbɛ̃ sò, tó à mì Dii mɛ̀ gbádↄ̃sai, à yã dà a zĩndalamɛ. \v 30 Beee yãnzi gyãreenↄ kↄ̃n aafiasaideenↄↄ pari a tɛ́zi, bensↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ kɛ̀ sainↄↄ kɛ̃sãnaro. \v 31 Tó wé wa zĩnda yã gwa, Dii é wa taari ero. \v 32 Tó à wa taari è, èe wa totoomɛ, lɛ yã tón vɛ̃ɛwa kↄ̃n andunaoro yãnzi. \v 33 Beee yãnzi ma gbɛ̃nↄ, tó a kↄ̃ kàkↄ̃a, ée Dii pↄ́ blee, àgae kↄ̃ dã. \v 34 Tó nↄaa e gbɛ̃ dɛɛ, à pↄ́ ble a bɛ, lɛ a kakↄ̃ana tón yã iarero yãnzi. Mɛ́ yã kɛ̀ gↄ̃̀nↄ bↄkↄ̃tɛare, tó ma mↄ. \c 12 \s1 Luda Nini gbaanↄ \p \v 1 Ma gbɛ̃nↄ, Luda Nini gbaanↄ yã musu, má yezi àgↄ̃ dↄ̃na sairo. \v 2 Á dↄ̃ kɛ̀ gurↄↄ kɛ̀ á dɛ kifiinↄ ũ, tãa kɛ̀ aↄ̃è yã oroonↄ bé wègↄ̃ a gáɛɛ, wàgↄ̃ dↄↄare aɛ. \v 3 Beee yãnzi má yezi àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ Luda Nini è di gbɛ̃a à Yesu láari kɛro, bensↄ̃ gbɛ̃ke é fↄ̃ à be Yesun Dii ũro, séto Luda Ninii dↄnɛ aɛ. \p \v 4 Gba borii pari, mↄde Luda Nini mɛ̀n doo pìmɛ. \v 5 Zĩ borii pari, mↄde Dii mɛ̀n doo pìmɛ. \v 6 Gbãa sèedanↄ borii pari, mↄde Luda mɛ̀n doo pìmɛ, àmbe è à píngi kɛ baadenɛ. \v 7 Luda Nini è didi baadea gbɛ̃ píngi kaarana yãnzimɛ. \v 8 Luda Nini è gbɛ̃ke gba zɛ́ à ↄ̃ndↄ̃ yã o, ben Nini mɛ̀n doo pì è gbɛ̃ pãnde gba zɛ́ à dↄ̃na yã o. \v 9 Nini mɛ̀n doo pì è gbɛ̃ pãnde gba ludanaanɛkɛna zɛ́, gbɛ̃ pãnde sↄ̃ gbɛ̃kɛ̃kↄ̃ana zɛ́. \v 10 È gbɛ̃ gba dabuyãkɛna zɛ́, gbɛ̃ pãnde sↄ̃ annabikɛyã'ona zɛ́. È gbɛ̃ gba zɛ́ à niniinↄ dↄ̃kↄ̃zi. È gbɛ̃ gba zɛ́ à yãke borii o, è gbɛ̃ gba yãke borii pì bↄkↄ̃tɛna zɛ́. \v 11 Nini dↄ̃nkↄ̃ mɛ̀n doo pì bé è à píngi kɛ, è gbaa pì da baadenɛ lán à yezi nà. \s1 Mɛ̀ kↄ̃n a guunↄ \p \v 12 Mɛ̀ mɛ̀n do guunↄↄ pari. Baa kↄ̃n à parikɛɛo, mɛ̀ mɛ̀n doomɛ píngi. Lɛn wa kuuna Kirisi guu dɛ lɛ se. \v 13 Wapinↄ píngi, Yudanↄ ke bori pãndenↄ, zↄ̀nↄ ke wɛ̃ɛnɛnↄ, Luda wa kɛ mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ ũ kↄ̃n a Nini mɛ̀n doo pì gbãaaomɛ, à wa gba a Nini mɛ̀n doo pì, ben wá mì wa píngi. \v 14 Mɛ̀guunↄↄ pari, èe kɛ mɛ̀n donlo. \v 15 Tó gbá bè, lán ↄↄn a ũro nà, á dɛ mɛ̀ pↄ́ ũro, beee yãnzi eégↄ̃ dɛ mɛ̀ pↄ́ ũroziↄ́? \v 16 Tó swã bè, lán wɛ́ɛn a ũro nà, á dɛ mɛ̀ pↄ́ ũro, beee yãnzi eégↄ̃ dɛ mɛ̀ pↄ́ ũroziↄ́? \v 17 Tó mɛ̀ bũnu dɛ wɛ́ɛ ũ, bↄ́n weé yã mao? Tó mɛ̀ bũnu dɛ swã ũ, bↄ́n weé pↄ́ gũu mao? \v 18 Lán à dɛ nà, Luda mɛ̀guunↄ pɛ̀pɛkↄ̃rɛ aↄ̃ píngi, lán à yezi nà. \v 19 Tó aↄ̃ píngi dɛ mɛ̀gu bori dↄ̃nkↄ̃ ũ, mɛ̀ égↄ̃ kú mámɛ? \v 20 Tia la mɛ̀guunↄↄ pari, mɛ̀ mɛ̀n domɛ. \v 21 Wɛ́ɛ é fↄ̃ à be ↄↄnɛ a bà kúororo. Lɛmɛ dↄ mì é fↄ̃ à be gbánɛ a bà kúororo. \v 22 Mɛ̀guu kɛ̀ wèe daa à kɛ̃sãna, mɛ̀ é fↄ̃ à kɛ à sairo. \v 23 Mɛ̀guu kɛ̀ wèe daa à gakui vĩro, wè à kpe da dɛ mɛ̀gu kpaaanↄla. À guu kɛ̀ wèe à ena diɛɛ wíyã ũ, wè pↄ́ nazi dɛ mɛ̀gu kpaaanↄla, \v 24 mↄde à kɛ̀ maaa bà kú kↄ̃n beeeoro. Kɛ̀ Luda mɛ̀ kàkↄ̃a, à gakui kàara pↄ́ kɛ̀ gakui e kɛ̃sãaḿmanↄnɛ dɛ mɛ̀gu kpaaanↄla. \v 25 Lɛ mɛ̀ tóngↄ̃ kpaatɛtɛnaro, à guunↄↄ kↄ̃ yã dↄ̃. \v 26 Tó mɛ̀guunↄ dokee e nawɛ̃a kɛɛ, à mɛ̀gu kpaaanↄ píngi è kɛomɛ. Tó wà mɛ̀gunↄ doke kpe dà, à mɛ̀gu kpaaanↄ píngi è pↄnnaa kɛomɛ. \p \v 27 Ámbe Kirisi mɛ̀ ũ, bensↄ̃ a baade dɛ mɛ̀ pì guu ũ. \v 28 Káaku gĩa Luda zĩ̀rinↄ dìɛ sↄsi guu, à plaadee annabinↄ, à aagↄ̃de yãdannɛrinↄ, beee gbɛra dabudabukɛrinↄ, beee gbɛra gbɛ̃ kɛ̀ à ń gbá gbɛ̃kɛ̃kↄ̃ana zɛ́nↄ kↄ̃n dↄnlɛrinↄ kↄ̃n yãgↄ̃gↄ̃rinↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è yãke borii oonↄ. \v 29 Zĩ̀rinↄn ń ũ ń píngiↄ́? Annabinↄn ń ũ ń píngiↄ́? Yãdannɛrinↄn ń ũ ń píngiↄ́? Dabudabukɛrinↄn ń ũ ń píngiↄ́? \v 30 Luda gbɛ̃kɛ̃kↄ̃ana gba dàńnɛ ń píngin yↄ́? Aↄ̃è yãke borii o ń píngin yↄ́? Aↄ̃è yãke borii bↄkↄ̃tɛ ń píngin yↄ́? \v 31 À wɛ́ɛ pɛ́ gbaa kɛ̀ dɛńlaanↄa. \p Tia sa mɛ́ zɛ́ kɛ̀ maa dɛńlaa ↄdↄaare. \c 13 \s1 Yenzi \p \v 1 Tó ma yãke borii ò, gbɛ̃ntee ke malaika pↄ́, tó má yenzi vĩro, ma kĩi kɛ̀ lán mↄ̀lɛna ke sɛ̃̀gɛ̃pana bàmɛ. \v 2 Tó ma annabikɛyã'ona gbaa è, tó ma yã píngi asii mà, bensↄ̃ má dↄ̃na píngi vĩ, tó ma ludanaanɛkɛna kà mà kpiii sↄ̃ki kpá, tó má yenzi vĩro, pↄ́ken ma ũro. \v 3 Tó ma pↄ́ kɛ̀ má vĩinↄ kpàatɛ takaasideenↄnɛ píngi, tó má tò wà tɛ́ sↄ̃̀ma, tó má yenzi vĩro, à àre vĩmɛro. \p \v 4 Yenzi mɛna vĩ, à gbɛ̃kɛɛ vĩ. Yenzi è nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ kpáńyoro, è a zĩnda sɛ́ lezĩro, è ĩa dãro. \v 5 È wí daḿmaro, è a zĩnda maaa wɛtɛro, è fɛ̃ńzi kpaaro, è yã da a nↄ̀sɛ guuro. \v 6 È yáa dↄ à zaaaro, è pↄnnaa kɛ kↄ̃n yãpuraaomɛ. \v 7 Yenzi è yã píngi fↄ̃, è yã píngi náanɛ kɛ, ègↄ̃ yã píngi tãmaa vĩ, è mɛna kↄ̃n yã píngio. \p \v 8 Yenzi yãana vĩro. Mↄde tó annabikɛyã'onamɛ eé yãa, tó sↄ̃ yãkebori'onamɛ à lɛ́ é zɛ, tó dↄ̃namɛ, eé gɛ̃ zɛ́la. \v 9 Zaakɛ wa dↄ̃na kↄ̃n wa annabikɛyã'onao e paparo. \v 10 Tó yã papana gurↄↄ mↄ̀, à kɛ̀ èe paparoo é gɛ̃ zɛ́la. \v 11 Kɛ̀ má dɛ nɛ́ féte ũ, mɛɛ̀ nɛ́ féte yã o, mɛɛ̀ nɛ́ féte laasuu lɛ́, mɛɛ̀ yã gwa lán nɛ́ féte bà. Kɛ̀ ma kɛ gbɛ̃ ↄ̃ndↄ̃na ũ, ma ↄ kpà nɛ́fetekɛyãzi. \v 12 Tia la wée guu ee dígi guu dãadãa, zĩ beeea sↄ̃ wé wɛ́ɛ sikↄ̃lɛ. Tia la ma dↄ̃na e paparo, zĩ beeea sↄ̃ mɛ́ yã dↄ̃ wásawasa lán Ludaa ma dↄ̃ nà. \v 13 Tia sa yã mɛ̀n aagↄ̃ↄ kɛ̀nↄ bé wà gↄ̃̀: Ludanaanɛkɛna kↄ̃n tãmaao kↄ̃n yenzio, mↄde yenzi bé à dɛńla. \c 14 \s1 Yãkebori'ona kↄ̃n annabikɛyã'onao \p \v 1 À tó yenzi dↄare aɛ, à wɛ́ɛ pɛ́ Luda Nini gbaanↄa, atɛ̃nsa annabikɛyã'ona. \v 2 Gbɛ̃ kɛ̀ èe yãke borii oo e yã oo gbɛ̃nↄonlo, sé Luda, zaakɛ gbɛ̃kee e maaro, èe asiiyã oo kↄ̃n Luda Nini gbãaaomɛ. \v 3 Gbɛ̃ kɛ̀ èe annabikɛyã oo e yã oo gbɛ̃nↄomɛ, èe ń gbaa gbãaa, èe lɛ́ daaḿmamɛ, èe ń làakari kpáɛɛńnɛmɛ. \v 4 Gbɛ̃ kɛ̀ èe yãke borii oo e a zĩnda kaaramɛ, gbɛ̃ kɛ̀ èe annabikɛyã oo e sↄsi gbɛ̃nↄ kaaramɛ. \v 5 Má yezi à yãke borii o a píngi, mↄde má yezi à annabikɛyã o dɛ beeela. Annabikɛyã'ori dɛ yãkebori'orila, séto wèe bↄkↄ̃tɛɛ lɛ sↄsi gbɛ̃nↄ e wà kaara. \p \v 6 Ma gbɛ̃nↄ, tó ma mↄazi, ben ma yãke borii òao, bↄ́ àren à vĩaree? Séde ma yã'ona gↄ̃ dɛ yãwɛɛwɛ̃na ũ ke dↄ̃na ke annabikɛyã'ona ke yãdannɛna. \v 7 Lɛn à dɛ lɛ kↄ̃n pↄ́'ↄbↄrinↄ dↄ. Kure ke mↄrↄ, tó èe ↄ́ bↄ súusuro, weé fↄ̃ wà dↄ̃ dian èe oo nàↄ́? \v 8 Tó kuu ↄ́ e bↄ súusuro, sozanↄ é zĩ̀ soru kɛro. \v 9 Lɛmɛ apinↄ se, tó ée yãke borii oo, ben wèe maaro, dian weé yã kɛ̀ ée oo gbázɛ dↄ̃ nà? A yã é gɛ̃ ĩamɛ. \v 10 Yãnↄ borii pari anduna guu, aↄ̃ kee bↄkↄ̃tɛnasai sↄ̃ro. \v 11 Tó wèe borii kɛ̀ mɛɛ̀ à yã maroo oo, mɛ́gↄ̃ dɛ à òrinɛ gbɛ̃ zĩ̀tↄ ũmɛ, bensↄ̃ eégↄ̃ dɛmɛ gbɛ̃ zĩ̀tↄ ũ se. \v 12 Lɛmɛ apinↄ sↄ̃, lán á aĩa vĩ kↄ̃n Luda Nini gbaanↄ nà, à aĩa kɛ àgↄ̃ gáo aɛ lɛ sↄsi gbɛ̃nↄ e wà kãsãa pɛ́ɛ. \p \v 13 Beee yãnzi yãkebori'ori wɛ́ɛ kɛ, lɛ à e à yã kɛ̀ èe oo bↄkↄ̃tɛ. \v 14 Tó ma adua kɛ̀ kↄ̃n yãkebori'onao, ma ninii bé à kɛ̀, ma laasuu e dↄmɛ aɛro. \v 15 Tↄ̀, yã pì dɛ diamɛ? Mɛ́ adua kɛ kↄ̃n niniio, mɛ́ kɛ kↄ̃n làakario dↄ. Mɛ́ lɛ̀ sí kↄ̃n niniio, mɛ́ sí kↄ̃n làakario dↄ. \v 16 Tó n Luda tↄ́ nnaa sì kↄ̃n niniio, dian gbɛ̃ dufu kɛ̀ kú gwee é be, aami, sáabu kɛ̀ ń kpà yã musuu? Zaakɛ èe yã kɛ̀ ń ò dↄ̀rↄ dↄ̃ro. \v 17 Baa tó n sáabu kpà a zɛ́a, èe n Yesude daa gbãaa kaararo. \v 18 Ma Luda sáabu kɛ̀, kɛ̀ mɛɛ̀ yãke borii o dɛala a píngi, \v 19 mↄde kakↄ̃ana guu tó ma yã mɛ̀n sↄↄroo ò kↄ̃n làakario, ma yã dàońnɛ, à maamɛ dɛ mà yã mɛ̀n ũgbangba o kↄ̃n yãkebori'onaola. \p \v 20 Ma gbɛ̃nↄ, a laasuu tóngↄ̃ dɛ lán nɛ́nↄ pↄ́ bàro. Àgↄ̃ dɛ lán nɛ́ fétenↄ bà yãzaakɛna musu, mↄde a laasuu gↄ̃ dɛ gbɛ̃ ↄ̃ndↄ̃nanↄ pↄ́ ũ. \v 21 À kɛ̃na Luda yãn wà bè: \q1 Mɛ́ boriyã pãnde o gbɛ̃ kɛ̀kiinↄnɛ gbɛ̃ zĩ̀tↄnↄ lɛ́n, \q1 baa kↄ̃n beeeo aↄ̃é swã kpá ma yãziro. \m \v 22 Beee yãnzi yãkebori'ona dɛ sèeda ũ Yesudeenↄnɛro, sé Yesusaideenↄ. Lɛn dↄ annabikɛyã'ona e kɛ Yesusaideenↄ pↄ́ke ũro, sé Yesudeenↄ. \v 23 Tó sↄsi gbɛ̃nↄ kↄ̃ kàkↄ̃a ń píngi, ben aↄ̃ↄe yãke borii oo ń píngi, tó gbɛ̃ dufunↄ ke Yesusaideenↄ mↄ̀ gwe, aↄ̃é be ĩa kàḿmanloo? \v 24 Tó baade píngi e annabikɛyã oo sↄ̃, ben Yesusaidee ke gbɛ̃ dufu mↄ̀ gwe, eé ń píngi yãzɛ dↄ̃ à a taari e, \v 25 asiiyã kɛ̀ kú à nↄ̀sɛn é bↄ gupuraaa, eé daɛ a puua à mì siɛ Ludanɛ, gbasa à be, Ludaa kú a tɛ́ yãpura. \s1 Dↄnzikɛna zɛ́kpaɛ \p \v 26 Wé be diamɛ ma gbɛ̃nↄ? Tó a kↄ̃ kàkↄ̃a, a baade gaegↄ̃ lɛ̀ vĩ ke yãdannɛna ke yãwɛɛwɛ̃na ke yãkebori'ona ke yãke borii pì bↄkↄ̃tɛna. À à píngi kɛ, lɛ gbɛ̃nↄ e wà kãsãa pɛ́ɛ. \v 27 Tó wèe yãke borii oo, gↄ̃ↄn plaa ke aagↄ̃, àton dɛ beeelaro. Aↄ̃ kↄ̃ gba zɛ́, gbɛ̃ mɛ̀n doo bↄkↄ̃tɛ. \v 28 Tó à bↄkↄ̃tɛri kuuro, à lɛ́ nakↄ̃a kakↄ̃ana guu, à a pↄ́ o ado kↄ̃n Ludao. \v 29 Annabikɛyã'orinↄ gↄ̃ↄn plaa ke aagↄ̃ↄnↄ yã o, gbɛ̃ kpaaanↄ laasuu lɛ́ aↄ̃ yãa. \v 30 Tó Luda yã sù gbɛ̃ kɛ̀ vɛ̃ɛnaa, gbɛ̃ kɛ̀ èe yã oo yĩtɛ. \v 31 A píngi é fↄ̃ à annabikɛyã o doodo, à yã dadakↄ̃nɛ a píngi, à kↄ̃ sɛ́ lezĩ. \v 32 Sé annabikɛyã'orinↄ gↄ̃ ń lɛ́ kũna dↄ̃, \v 33 zaakɛ Ludaa ye yã yàaaziro, sé à zɛ́dee. \p Lán wè kɛ sↄsinↄ guu nà píngi, \v 34 nↄgbɛ̃nↄ lɛ́ gↄ̃ yĩtɛna kakↄ̃ana guu, zaakɛ aↄ̃ yã'ona zɛ́ vĩro. Aↄ̃ mì siɛ, lán wà ò Musa doka guu nà. \v 35 Tó aↄ̃ↄ yezi wà yãke dↄ̃, aↄ̃ ń zã gbekazi bɛ, zaakɛ nↄgbɛ̃ yã'ona kakↄ̃ana guu nɛ́ wíyãmɛ. \v 36 A kiian Luda yã bↄ̀n yↄ́? Ke a mɛ̀n do yãnzin à mↄ̀zi? \p \v 37 Tó gbɛ̃ e daa annabikɛyã'orin à ũ ke gbɛ̃ kɛ̀ Luda Ninii dↄnɛ aɛ, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ yã kɛ̀ má kɛ̃̀aree pì nɛ́ Dii yãdiɛnamɛ. \v 38 Tó gbɛ̃ pã kpàzi, weé pã kpázi se. \v 39 Beee yãnzi ma gbɛ̃nↄ, à wɛ́ɛ pɛ́ annabikɛyã'onaa, mↄde àton gí yãkebori'onaziro. \v 40 À yã píngi kɛ a zɛ́kpaɛa súusu. \c 15 \s1 Kirisi fɛɛna gaan \p \v 1 Ma gbɛ̃nↄ, baaru nnaa kɛ̀ má kpàare, kɛ̀ á sì a zɛon, má yezi mà ɛara mà dↄagu. \v 2 Baaru nnaa pì bé eé a mì sí, tó á waazi kɛ̀ má kɛ̀aree pì kũna. Tó lɛnlo, a Yesunaanɛkɛna kɛ̀ pãmɛ. \v 3 Yã kɛ̀ dɛńlaa kɛ̀ má sì, má dàareen yɛ̀: Kirisi gà wa durun yãnzi, lán à kɛ̃na Luda yãn nà. \v 4 Wà à vĩ̀, ben à fɛ̀ɛ à gurↄ aagↄ̃dee zĩ, lán à kɛ̃na Luda yãn nà. \v 5 À a zĩnda ↄ̀dↄa Pitanɛ, ben à a zĩnda ↄ̀dↄa a ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄnɛ dↄ. \v 6 Beee gbɛra à a zĩnda ↄ̀dↄa wa gbɛ̃nↄnɛ kɛ̀ aↄ̃ kↄ̃ kàkↄ̃a gu dↄ̃nkↄ̃n, aↄ̃ↄ dɛ gↄ̃ↄn wàa plaa kpɛ́ basↄↄroola. Aↄ̃ paridee kuu ai tia, mↄde aↄ̃ gbɛ̃kenↄ anduna tò. \v 7 Beee gbɛra à a zĩnda ↄ̀dↄa Yemisinɛ, ben à a zĩnda ↄ̀dↄa zĩ̀rinↄnɛ ń píngi. \v 8 Aↄ̃ píngi gbɛra à bↄ̀ à mↄ̀mazi, ben ma gↄ̃ lán nɛ́ kpàalaa'ii bà. \v 9 Zaakɛ Luda zĩ̀rinↄ tɛ́ mámbe kpɛɛ, mɛ́ɛ ká wà bemɛ zĩ̀riro, zaakɛ ma ĩa dà Luda sↄsia. \v 10 Gbaa kɛ̀ Ludaa dàmɛ yãnzi má dɛ gbɛ̃ kɛ̀ má dɛ à ũu ũzi, bensↄ̃ gbaa kɛ̀ à dàmɛɛ pì ginaro, zaakɛ ma ↄsi kà dɛńla ń píngi. Mámbe má kɛ̀ro, gbaa kɛ̀ Ludaa dàmɛɛ bé à tò má kɛ̀. \v 11 Tↄ̀, à bↄ̀ ma kiian yoo ke aↄ̃ kiia, yã kɛ̀ wée à waazi kɛɛ á sìn gwe. \s1 Gɛ̀nↄ fɛɛna gaan \p \v 12 Zaakɛ wée Kirisi fɛɛna gaan waazi kɛɛ, à kɛ̀ dia a gbɛ̃kenↄ è be gɛ̀nↄ é fɛɛroo? \v 13 Tó gɛ̀nↄ é fɛɛro, ɛ̃ndɛ̃ Kirisi e fɛɛro. \v 14 Tó Kirisi e fɛɛro sↄ̃, ɛ̃ndɛ̃ wa waazikɛna kɛ̀ pã, bensↄ̃ a Kirisi náanɛkɛna kɛ̀ pã, \v 15 wa gↄ̃ Luda sèeda ɛgɛdeenↄ ũ, kɛ̀ wá bè à Kirisi fɛ̀ɛ yãnzi. Zaakɛ tó gɛ̀nↄ è fɛɛro, ɛ̃ndɛ̃ Ludaa e à fɛɛro. \v 16 Tó Luda è gɛ̀nↄ fɛɛro, ɛ̃ndɛ̃ Kirisi e fɛɛro. \v 17 Tó Kirisi e fɛɛro, a Kirisi náanɛkɛna kɛ̀ pã, ben á kú a durun guu ai tia, \v 18 gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ anduna tò Kirisi guunↄ sↄ̃ sã̀sã. \v 19 Tó wa kuuna wɛ̃̀ndio kɛ̀ yãnzin wa wɛ́ɛ dↄ Kirisizi ado, lɛ wɛ̃ndadeenↄn wa ũ dɛ baade píngila. \p \v 20 Yãpuraa guu Kirisi fɛ̀ɛ bↄna gaan, àmbe gàafɛɛ káaku ũ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ dàɛ wà ii ònↄ tɛ́. \v 21 Lán gaa bↄ̀ gbɛ̃ntee gãzĩ nà, lɛn gɛ̀nↄ fɛɛna bↄ̀ gbɛ̃ntee gãzĩ lɛ. \v 22 Kuuna Adamu borii ũu tò gaa dà baade píngila. Lɛmɛ dↄ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Kirisi guunↄ é wɛ̃̀ndi e ń píngi. \v 23 Baade kↄ̃n a gurↄↄomɛ. Kirisi bé gàafɛɛ káaku ũ, à gbɛra à gbɛ̃nↄ é fɛɛ à mↄ́gurↄ. \v 24 Gbasa gurↄ lɛ́ ká, Kirisi é kíkɛɛ mì dɛ píngi kↄ̃n ikonↄ kↄ̃n gbãaanↄ, eé a kpata tó De Ludanɛ. \v 25 Séde Kirisi gↄ̃ kí blee ai Luda gↄ̃ à ibɛɛnↄ kɛ à tinti ũ. \v 26 Ibɛɛ kɛ̀ eé à mì dɛ zãan gaa ũ, \v 27 zaakɛ Luda pↄ́ píngi nà Kirisinɛ a ↄzĩ. Kɛ̀ à bè, pↄ́ píngi kú à ↄzĩ, wá dↄ̃ kɛ̀ Luda kɛ̀ pↄ́ píngi nànɛ a ↄzĩ pì baasimɛ. \v 28 Tó à pↄ́ píngi nànɛ a ↄzĩ, àpin à Nɛ́ kɛ̀ à pↄ́ píngi nànɛ a ↄzĩ pì é mì siɛnɛ, Luda pì égↄ̃ dɛ à píngi ũ pↄ́ pínginɛ. \p \v 29 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è batisi kɛ gɛ̀nↄ gɛ̃ɛ ũ sↄ̃ nɛ́? Tó gɛ̀nↄ è fɛɛ yãpuraro, bↄ́yãnzi wè batisi kɛ aↄ̃ gɛ̃ɛ ũzi? \v 30 Wapinↄ sↄ̃, bↄ́yãnzi weègↄ̃ wa zĩnda da kari guu gurↄ píngizi? \v 31 Kↄ̃n ĩa kɛ̀ mɛɛ̀ dã a yã musu kuuna Kirisi Yesu wa Dii guuo, mɛɛ̀gↄ̃ kú gaa lɛ́zĩmɛ lán guu e dↄↄ nà. \v 32 Tó ma zĩnda yãnzin ma ↄsi kàzi kↄ̃n nↄ̀bↄ pãsĩnↄ zaa Ɛfesu, bↄ́ àren à vĩmɛɛ? Tó gɛ̀nↄ é fɛɛro, \q1 wà pↄ́ ble, wà í mi, \q1 zaakɛ wé ga ziamɛ. \m \v 33 Àton tó wà a sãsãro, gbɛ̃nna zaaa è dà maaa yakamɛ. \v 34 À su a làakaria súusu, àton durun kɛ dↄro, zaakɛ a gbɛ̃kenↄ Luda dↄ̃ro. Ma beee ò lɛ à a wíyã dↄ̃ yãnzimɛ. \s1 Gàafɛɛnↄ mɛ̀ \p \v 35 Gbɛ̃kenↄ é be, gɛ̀nↄ é fɛɛ diamɛ? Mɛ̀ kparee takan aↄ̃égↄ̃ vĩi? \v 36 Yↄ̃nkↄyãmɛ! Weè pↄ́ tↄ̃ à bↄ̀ɛ fↄ̃̀mbabↄna sairo. \v 37 Tó wà pↄ́ tↄ̃̀, gbadon yoo ke pↄ́wɛɛ pãnde, è bↄɛ pↄ́wɛɛ pì ũro. \v 38 Luda è tó à bↄɛ lán à dìɛ nàmɛ, baade kↄ̃n a boriio. \v 39 Pↄ́ wɛ̃̀ndideenↄ píngi mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ro. Gbɛ̃ntee pↄ́ ado, nↄ̀bↄnↄ pↄ́ ado, bãanↄ pↄ́ ado, kpↄ̀nↄ pↄ́ ado. \v 40 Ludambɛ pↄ́nↄↄ kuu, anduna pↄ́nↄↄ kuu. Ludambɛ pↄ́nↄ gakui ado, anduna pↄ́nↄ gakui ado. \v 41 Ɔfãntɛ̃ gakui ado, mↄvura pↄ́ ado, sↄsↄnɛnↄ pↄ́ ado. Baa sↄsↄnɛ pìnↄ gakui bↄ̀kↄ̃o doodo. \p \v 42 Lɛn eégↄ̃ dɛ lɛ gɛ̀nↄ fɛɛgurↄↄ zĩ. Wè gɛ̀ vĩi à vã, eé fɛɛ vãna sai. \v 43 Wè gɛ̀ vĩi bɛ̀ɛ sai, mↄde eé fɛɛ kↄ̃n gakuio. Wè gɛ̀ vĩi gbãaa sai, mↄde eé fɛɛ kↄ̃n gbãaao. \v 44 Wè gɛ̀ vĩi anduna mɛ̀ ũ, mↄde eé fɛɛ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro mɛ̀ ũ. Lán anduna kɛ̀ mɛ̀ kuu nà, lɛmɛ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro mɛ̀ kuu lɛ dↄ. \v 45 À kɛ̃na Luda yãn wà bè, gbɛ̃ káaku Adamu gↄ̃̀ gbɛ̃ bɛ̃ɛ ũ, mↄde Adamu zãa gↄ̃̀ nini wɛ̃̀ndikpammari ũ. \v 46 Èe kɛ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro mɛ̀ bé è dↄ aɛro, anduna mɛ̀ bé è dↄ aɛ, à gbɛra sa wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro mɛ̀. \v 47 Gbɛ̃ntee káaku bↄ̀ bùsuti guumɛ, à plaadee bↄ̀ ludambɛmɛ. \v 48 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ tↄↄtɛ pↄ́ ũunↄↄ bↄ̀kↄ̃ba kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ tↄↄtɛn-o. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ ludambɛ pↄ́ ũunↄↄ bↄ̀kↄ̃ba kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ ludambɛɛo. \v 49 Lán wá dɛ gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ tↄↄtɛn taka ũ nà, lɛn wégↄ̃ dɛ gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ ludambɛɛ taka ũ lɛ se. \p \v 50 Yã kɛ̀ má òn yɛ̀ ma gbɛ̃nↄ. Tó kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia bↄ̀ gupuraaa, wé e wà ble kↄ̃n wa mɛ̀oro. Wé e wàgↄ̃ kú gu kɛ̀ è vãroo guu kↄ̃n wa mɛ̀ kɛ̀ è vãaoro. \v 51 À ma, mɛ́ asiiyã oare. Wé ga wa píngiro, mↄde wé li wa píngi \v 52 kãndo lán wɛ́ɛ'ibakɛna bà kãkãki zãade pɛ́gurↄↄ zĩ. Zaakɛ kãkãki é ↄ́ bↄ, gɛ̀nↄ é fɛɛ yaikũsai, wapinↄ sↄ̃ wé li. \v 53 Séde wa mɛ̀ kɛ̀ è vãa gɛ̃ à kɛ̀ è vãroo guu. Séde wa mɛ̀ kɛ̀ è gaa kɛ̀ gɛ̃ à kɛ̀ è garoo guu. \v 54 Tó wa mɛ̀ kɛ̀ è vãa gɛ̃̀ à kɛ̀ è vãroo guu, bensↄ̃ wa mɛ̀ kɛ̀ è gaa gɛ̃̀ à kɛ̀ è garoo guu, ben yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn kɛ̀ é papa wà bè: \q1 Wà zĩ̀ blè gaaa, à mì dɛ̀. \q1 \v 55 Ga, n zĩ̀blena tↄ́n diaa? \q1 Ga, n sɛwɛɛ kú mámɛ? \m \v 56 Durun bé ga sɛwɛɛ ũ, durun gbãaa sↄ̃ è bↄ doka guumɛ. \v 57 Wà Luda sáabu kɛ, kɛ̀ è tó wà zĩ̀ ble wa Dii Yesu Kirisi gãzĩ. \v 58 Beee yãnzi ma gbɛ̃ yenzideenↄ, à zɛ gbãa gíngin bↄru kpɛɛ sai. À wɛ́ɛ tã Dii zĩizi gurↄ píngi, zaakɛ á dↄ̃ kɛ̀ zĩi kɛ̀ ée kɛɛ Diinɛ pãro. \c 16 \s1 Pↄlu wɛ́tɛgasorukɛna \p \v 1 Luda gbɛ̃nↄ kámasakɛna yã musu, lán má ò Galatia bùsu sↄsinↄnɛ nà, à kɛ lɛ se. \v 2 Azumanɛngo kↄ̃n Azumanɛngoo a baade gae ↄↄ kɛ̀ à è a gbãa lɛ́n bↄ adona, àgↄ̃ kaakↄ̃a, lɛ àton kámasa pì wɛtɛ gurↄↄ kɛ̀ ma mↄro yãnzi. \v 3 Tó ma mↄ, mɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ a ń díɛ aↄ̃ gánↄ zĩ Yerusalɛmu kↄ̃n takadao kↄ̃n kámasa kɛ̀ á kàkↄ̃aa pìo. \v 4 Tó à kↄ̃ sìo mà gámɛ sↄ̃, aↄ̃é gá zɛmɛ. \s1 Yã kɛ̀ Pↄlu kpàkpa à kɛɛnↄ \p \v 5 Tó ma bↄɛ kↄ̃n Masedonia bùsuo, mɛ́ mↄ́ a kiia, zaakɛ mɛ́ pã Masedonialamɛ. \v 6 Mɛ́ɛ kpákpaa mà gurↄplaa kɛao. Baa buusiɛ se mɛ́gↄ̃ yezi mà bleao, é gá zɛmɛ guu kɛ̀ mɛ́ gán. \v 7 Tia la má yezi mà gɛ̃ala bàrararo, mɛ́ɛ kpákpaa mà gurↄplaa kɛao, tó Dii wè. \v 8 Mɛ́ gↄ̃ Ɛfesu ai Pɛntikↄsi zĩbaa zĩmɛ, \v 9 zaakɛ Luda zɛ́ bↄ̀mɛ maamaa mà zĩ maaa kɛ, bensↄ̃ ibɛɛnↄↄ pari. \p \v 10 Tó Timↄti gà à mↄ̀, àton yã kɛnɛ búgubugu à vĩa kɛarero, zaakɛ èe zĩi kɛɛ Diinɛ lán ma bàmɛ. \v 11 A gbɛ̃ke tón kya kánlo. À kũsãɛ kɛnɛ, lɛ à e à ká ma kiia aafia, zaakɛ mapi kↄ̃n ma gbɛ̃nↄ wa wɛ́ɛ dↄzi. \p \v 12 Wa gbɛ̃ndo Apolo sↄ̃, mɛɛ̀gↄ̃ nakↄ̃rɛɛa gɛ̃̀n baaagↄ̃ à mↄ́ à a gwa kↄ̃n wa gbɛ̃ kpaaanↄ. À ye mↄnazi gĩaro. Tó à zɛ́ è, eé mↄ́. \s1 Lɛ́damma zãa \p \v 13 Àgↄ̃ kú a làakaria, àgↄ̃ zɛna Yesunaanɛkɛna guu. Àgↄ̃ wↄ́rↄngↄ vĩ, àgↄ̃ gbãa. \v 14 À yã píngi kɛ kↄ̃n yenzio. \p \v 15 Á Sɛtɛfana bɛdeenↄ dↄ̃, kɛ̀ aↄ̃mbe Yesude káakunↄ ũ Girisi bùsun, ben aↄ̃ ń zĩnda kpà wàgↄ̃ dↄↄ Luda gbɛ̃nↄ lɛ́. Ma gbɛ̃nↄ, ma wɛ́ɛ kɛ̀awa, \v 16 à mì siɛ gbɛ̃ beee takanↄnɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe aĩa kɛɛ lɛdo zĩ dↄ̃nkↄ̃ pì guunↄ ń píngi. \v 17 Ma pↄↄ kɛ̀ nna Sɛtɛfana kↄ̃n Fↄtunatuo kↄ̃n Akaikuo mↄnaa, zaakɛ aↄ̃ gↄ̃̀mɛ a gɛ̃ɛ ũmɛ. \v 18 Aↄ̃ↄ tò ma làakari kpàɛ kↄ̃n a pↄ́o. À bɛ̀ɛ lí gbɛ̃ beee takanↄnɛ. \p \v 19 Asia bùsu sↄsinↄ ì kpàawa. Akila kↄ̃n Pirisilao kↄ̃n sↄsi gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è kↄ̃ kakↄ̃a ń bɛɛnↄ ì kpàawa maamaa Dii guu. \v 20 Wa gbɛ̃ kɛ̀ wá lɛdoonↄ ì kpàawa a píngi. À ì kpákↄ̃a kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ lɛ́pɛmmanao. \v 21 Mamↄma Pↄlu, ma ↄgbɛn yɛ̀. Ma ì kpàawa. \v 22 Tó gbɛ̃kee ye Diiziro, Luda láari kɛa. Wa Dii e mↄↄ. \v 23 Dii Yesu gbɛ̃kɛɛ kɛare. \v 24 Má yeazi a píngi kuuna Kirisi Yesu guu.