\id MAT - Bukawa NT [buk] -Papua New Guinea 2000 {Lutheran Bible Translators} (DBL 2017) \h MATYU \toc1 Matyu ndê ŋawaê ŋayham \toc2 Matyu \toc3 Mat \mt1 Matyu \mt2 ndê ŋawaê ŋayham \imt1 Yom whê ŋawaê ŋayham dindec sa-ŋga \ip Matyu iŋ Yisu ndê ŋgacsêŋomi 12 si daŋ, ma iŋ ndê ŋaê daŋ bu Liwai (Mak 2:14). Têŋ ŋamata-ŋga iŋ kôm gweleŋ whiŋ gavman Rom-ŋga ma kôc mone takis-ŋga yêc lau Israel-ŋga. Ma tiŋambu Yisu kêgalêm iŋ sa ti ndê ŋgacsêŋom daŋ. \ip Matyu iŋ ŋgac Israel-ŋga, ma iŋ to ŋawaê ŋayham dindec gic iŋ dau ndê lau Israel-ŋga ŋawaê. Iŋ to tu bu whê sa bu Mesaya naŋ Anötö gic bata bu êŋkiŋ têŋ lau Israel-ŋga, naŋ Yisu dau. Matyu kôc yom daêsam yêc lau Israel si buku dabuŋ (naŋ dasam bu Yom Lêŋsêm Akwa) bu puc yom naŋ iŋ to pi Yisu, naŋ dôŋ, ma bu tôc asê bu yom hoŋ naŋ propet akwa-kwa sêto pi Mesaya dau, naŋ ŋandô sa pi Yisu. Ma Matyu to yom daêsam pi yom naŋ Yisu sôm ma kêdôhôŋ têŋ lau, ma pi gêŋ naŋ iŋ kôm. \ip Ŋawaê ŋayham dindec gic waê lau Israel-ŋga tawasê dom, magoc gic waê lau nom-ŋga hoŋ. Ŋahu bu Matyu to yom daêsam pi †Anötö ndê gôliŋ (kingdom), ma whê sa bu Anötö tac whiŋ bu lau hoŋ sêsôc iŋ ndê gôliŋ ŋapu, ma sêti iŋ ndê balêkoc. Tôm yom naŋ Yisu sôm têŋ lau Israel-ŋga, ma Matyu to yêc 4:17, naŋ yêc bocdec bu: \iq1 Anötö ndê gôliŋ meŋ kêpiŋ su. Bocdinaŋ anem daôm kwi ma ahu mêtê sac siŋ. \c 1 \s1 Yisu ndê apai ŋadênaŋ \r (Luk 3:22-38) \p \v 1 Yisu †Kilisi ndê apai si ŋadênaŋ dindec. Iŋ sa akêŋ Dawid ndê, ma Dawid sa akêŋ Abraham ndê. \p \v 2 Abraham ndê atu iŋ Aisak. Ma Aisak ndê atu iŋ Jakob. Jakob ndê atui †Juda ti iŋ ndê asidôwai. \v 3 Juda gêm Tama ma iŋlu sêkwê balê lu asê, naŋ Peres lu Sera. Peres ndê atu iŋ Hesron, ma Hesron ndê atu iŋ Ram. \v 4 Ram ndê atu iŋ Aminadab. Aminadab ndê atu iŋ Nason, ma Nason ndê atu iŋ Salmon. \v 5 Salmon gêm Rahab, ma iŋlu sêkwê Boas asê. Boas gêm Rut, ma iŋlu sêkwê Obed asê. Ma Obed iŋ Jessi damba. \v 6 Ma Jessi ndê atu iŋ Kiŋ Dawid. \p Dawid gêm Betsiba, naŋ muŋŋga ti Uria ndê awhê, ma Dawid lu Betsiba sêkwê Solomon asê. \v 7 Solomon ndê atu iŋ Rehoboam. Ma Rehoboam ndê atu iŋ Abaisa. Abaisa ndê atu iŋ Asa. \v 8 Asa ndê atu Yehosapat, ma Yehosapat ndê atu iŋ Yehoram. Yehoram ndê atu iŋ Usiah. \v 9 Usiah ndê atu Yotam, ma Yotam ndê atu Ahas. Ahas ndê atu iŋ Hesekaya. \v 10 Hesekaya ndê atu iŋ Manase, ma Manase ndê atu Amon. Amon ndê atu iŋ Josaya. \v 11 Ma Josaya ndê atui, naŋ Yekonaya ti ndê asii. Têŋ Josaya ndê têm lau Babilon-ŋga sêŋgaho lau †Israelŋga su, ma sêkôc ŋac sa si sêndöc gameŋ apa Babilon-ŋga gitôm lau gapocwalô-ŋga. \p \v 12 Têŋ ndoc lau Israel-ŋga sêmbo gameŋ Babilon-ŋga, naŋ Yekonaya kwê Sealtial asê. Tiŋambu lau Israelŋga sêmbu akêŋ gameŋ Babilon-ŋga sêmeŋ, ma Sealtial kwê Serubabel asê. \v 13 Serubabel ndê atu iŋ Abiud, ma Abiud ndê atu Eliakim. Eliakim ndê atu iŋ Aso. \v 14 Ma Aso ndê atu Sadok. Sadok ndê atu iŋ Akim, ma Akim ndê atu iŋ Eliud. \v 15 Eliud ndê atu iŋ Eleasa, ma Eleasa ndê atu Matan. Matan ndê atu iŋ Jakob, \v 16 ma Jakob ndê atu iŋ Josep. Josep gêm Maria naŋ kôc Yisu, ŋgac naŋ sêsam bu Kilisi. \p \v 17 Bocdinaŋ, têŋ Abraham ndê têm ma meŋ têŋ Kiŋ Dawid ndê têm, Yisu ndê apaŋgaci 14 sêmbo. Ma têŋ Dawid ndê têm ma meŋ têŋ ndoc lau Israel-ŋga sêndöc Babilon, naŋ iŋ ndê apai 14 tiyham sêmbo. Ma têŋ ndoc lau Israel-ŋga sêndöc Babilon, e meŋ têŋ ndoc Maria kôc Kilisi, naŋ apai 14 tiyham sêmbo. \s1 Yisu ndê dinda kôc iŋ \p \v 18 Yisu Kilisi dinda kôc iŋ ŋamiŋ dau dec. Ŋac sêhê iŋ dinda Maria têŋ Josep su, magoc iŋlu sêmbo sêwhiŋ dau dom, ma sêlic bu Maria daê. Iŋ daê akêŋ Ŋalau Dabuŋ ndê. \v 19 Josep, naŋ sêmasaŋ yom bu nem Maria, naŋ ŋgac gitêŋ, ma bu kôm iŋ maya sa dom, dec gauc gêm bu hu iŋ siŋ gelec. \p \v 20 Iŋ kôc gauc dinaŋ su, goc Pômdau ndê aŋela daŋ hoc dau asê têŋ iŋ ŋa mbê, ma sôm, “Josep, Dawid ndê apaŋgac, töc daôm dom bu kôc Maria sa ti am nem awhê, bu Ŋalau Dabuŋ dau kêŋ balêkoc naŋ mbo iŋ ŋatac ŋalôm. \v 21 Maria oc kôc balê daŋ, ma am oc sam iŋ ndê ŋaê bu †Yisu, ŋahu bu iŋ oc nem iŋ ndê lau si yêc ŋac si sac ŋagêyô.” \p \v 22 Gêŋ hoŋ dinaŋ hôc asê ma bocdinaŋ Pômdau ndê yom naŋ propet Aisaya hoc asê muŋ su, naŋ ŋandô sa. Iŋ hoc yom dau asê bocdec bu: \li1 \v 23 Alic su naŋ. Awhê akiŋ daŋ oc daê e kôc balêkoc ŋgac daŋ, ma ŋac oc sêsam iŋ ndê ŋaê bu Imanuel. \rq [Ais 7:14]\rq* \p (Ŋaê ‘Imanuel’ dau ŋahu bu ‘Anötö mbo whiŋ yac.’ ) \p \v 24 Têŋ ndoc Josep tapo sa, naŋ iŋ kôm gitôm Pômdau ndê aŋela gic atu iŋ, ma kôc Maria sa meŋ mbo iŋ ndê andu ti iŋ ndê awhê. \v 25 Iŋlu sêmbo sêwhiŋ dandi, magoc Josep gic ahê Maria mbo e gitôm iŋ kôc balêkoc dau su. Ma iŋ sam iŋ ndê ŋaê bu Yisu. \c 2 \s1 Lau tigauc sêŋsalê Yisu \p \v 1 Yisu dinda kôc iŋ yêc malac Betlehem yêc gameŋ Judia-ŋga, têŋ têm Kiŋ †Herod gêm gôliŋ mbo. Tiŋambu lau apa ŋatô sêhôc asê Jerusalem. Ŋac lau tigauc tu sêŋyalê tata-ŋga, ma sêmeŋ akêŋ gameŋ ac pi-ŋga. \v 2 Sêhôc asê ma sêndac, “Balêkoc naŋ bu ti lau Israel si kiŋ, naŋ dinda kôc iŋ yêc nde? Yac alic tata wakuc daŋ pô yac mba gameŋ dec kêŋ puc yac bu iŋ hôc asê su. Ma yac ameŋ bu atoc iŋ sa ti apôŋ haŋduc têŋ iŋ.” \p \v 3 Ŋac si yom dinaŋ kôm Kiŋ Herod sö ma gauc gêm yom daêsam. Ma lau Jerusalem-ŋga hoŋ boc-dinaŋ. \v 4 Goc Herod kêgalêm lau Israel si †dabuŋsiga atu-tu ti lau naŋ sêndôhôŋ yomsu, naŋ sa sêpitigeŋ, ma ndac ŋac, “Mac nem †Mesaya dinda oc kôc iŋ yêc malac bocke?” \v 5 Ma sêô iŋ ndê yom ma sêsôm, “Iŋ dinda oc kôc iŋ yêc malac Betlehem yêc gameŋ Judia-ŋga. Propet akwa daŋ to yom pi iŋ muŋ su bocdec bu: \li1 \v 6 O malac Betlehem yêc gameŋ naŋ †Juda ndê toŋ sêwêkaiŋ. Malac atu-tu hoŋ naŋ sêyêc Juda ndê gameŋ, naŋ ŋadaŋ hôc gêlêc am su dom, ŋahu bu gôliŋwaga naŋ oc sa yêc am, naŋ oc ti ŋgac atu tu yob aneŋ lau Israel-ŋga.” \rq [Mai 5:2]\rq* \p \v 7 Herod ŋgô yom hoŋ dinaŋ su, ma kêŋ ŋac sêsa si. Goc iŋ gic lau tigauc dinaŋ sa tiyham gelec, ma kip yom sa yêc ŋac, bu bêc bocke tata dau meŋ hôc asê ma ŋac sêlic. Ŋac sic miŋ yom hoŋ têŋ iŋ su, \v 8 ma iŋ kêkiŋ ŋac bu sêtêŋ malac Betlehem sêndi, ma sôm têŋ ŋac, “Andi aŋsalê balêkoc dau, ma têŋ ndoc mac atap iŋ sa, naŋ goc ambu ameŋ akêŋ ŋawaê têŋ aö bu aö dauŋ waloc, ma watoc iŋ sa.” \p \v 9 Lau dinaŋ sêŋgô Herod ndê yom su, ma sêsa si. Ma tata naŋ sêlic su yêc ŋac si gameŋ ac pi-ŋga, naŋ wê ŋac gi e kalhac andu naŋ balêkoc yêc, naŋ ŋahô solop. \v 10 Ŋac sêlic tata dau dec kôm ŋac atac ŋayham atu. \v 11 Sêsôc andu dau si, ma sêlic balêkoc lu dinda Maria. Ma sêpôŋ haduc têŋ balêkoc dau ma sêtoc iŋ sa. Goc ŋac sêkac si talhi sa, ma sêkêŋ si awalauŋ naŋ ŋaôli atu-tu têŋ iŋ kaiŋ gitôm gol, ma a ŋakwi ŋamalu ti gêŋ ŋamalu ŋayham. \v 12 Têŋ ndoc dinaŋ Anötö kêŋ puc ŋac ŋa mbê bu sêmbu sêtêŋ Herod sêndi dom. Bocdinaŋ sêlhö sêsa seŋ daŋ dau-ŋga daŋ, ma sêmbu sêtêŋ ŋac si gameŋ si. \s1 Josep lu Maria ma Yisu sêsip Isip si \p \v 13 Têŋ têm lau tigauc dinaŋ sêhu ŋac siŋ su, Pômdau ndê aŋela daŋ suŋ mbê têŋ Josep ma sôm, “Herod kêsalê balê dau bu ndic iŋ ndu. Bocdinaŋ tisa, ma kôc balê lu dinda sa ma asip Isip andi. Ambo dinaŋ e tôm aö wakêŋ puc mac.” \v 14 Josep ŋgô aŋela ndê yom su, goc tisa têŋ ôbwêc dinaŋ ma kôc balê lu dinda sa, ma sêsip Isip si. \v 15 Ma ŋac sêmbo gameŋ dinaŋ, e Herod mbac ndu su. Ma ŋalêŋ dau dinaŋ dec Pômdau ndê yom naŋ propet daŋ hoc asê muŋ su, naŋ ŋandô sa. Yom dau bocdec bu: \li1 Aö kagalêm aneŋ atuŋgac sa akêŋ gameŋ Isip-ŋga meŋ. \rq [Hos 11:1]\rq* \s1 Herod gic balêkoc dedec ndu \p \v 16 Têŋ ndoc Josep kôc Maria lu Yisu sa sêsip Isip si, naŋ Herod hôŋ lau tigauc bu sêkêŋ ŋawaê têŋ iŋ pi balê dau. Magoc ŋac sêmeŋ dom, dec iŋ kêyalê bu ŋac sêŋsau iŋ, ma iŋ tac ŋandê atu. Goc kêkiŋ iŋ ndê lau siŋ-ŋga sêtêŋ Betlehem si, ma sic balêkoc ŋgac dedec hoŋ ndu yêc malac Betlehem, ma yêc gameŋ ŋamakê-ŋga whiŋ. Iŋ tap ŋawaê sa su yêc lau tigauc, pi bêc naŋ tata hôc asê ŋac-ŋga, ma bocdinaŋ ŋac sic balêkoc ŋgac dedec e gi tap ŋac naŋ si yala tilu, naŋ hoŋ ndu. \v 17 Ma tu dinaŋ-ŋga yom naŋ propet Jeremaya to, naŋ ŋandô sa. Iŋ to yom bocdec bu: \li1 \v 18 Lau sêtaŋ daŋgibo atu yêc malac Rama.\f + \fr 2:18 \ft Rama - malac sauŋ daŋ naŋ yêc kêpiŋ Jerusalem.\f* Rakel ndê lau wakuc sêtaŋ ŋac si balêkoc naŋ siŋga su. Ma lau daŋ sêtôm bu sênem malô ŋac dom. \rq [Jer 31:15]\rq* \s1 Josep kôc Yisu lu dinda sêmbu sêmeŋ \p \v 19 Tiŋambu Herod mbac ndu, ma yêc Isip, Pômdau ndê aŋela hoc dau asê têŋ Josep ŋa mbê, \v 20 ma sôm têŋ iŋ, “Tisa ma kôc balê lu dinda sa, ma ambu atêŋ gameŋ Israel-ŋga andi. Lau naŋ sêkôm bu sêndic balê dau ndu, naŋ hoŋ sêmbac ndu su.” \v 21 Goc Josep tisa, kôc balê lu dinda sa, ma ŋac sêmbu sêtêŋ Israel si. \v 22 Tigeŋ Josep ŋgô bu Akelaus gêm gôliŋ gameŋ Judia-ŋga ô damba Herod su, dec töc dau bu mbu têŋ gameŋ Judia-ŋga ndi. Ma Pômdau kêŋ puc iŋ ŋa mbê bu têŋ gameŋ Galili-ŋga ndi. \v 23 Goc ŋac sêtêŋ Galili si, ma sêndöc malac daŋ ŋaê Nasaret. Ma bocdinaŋ yom naŋ propet akwa-kwa sêto muŋ su, naŋ ŋandô sa pi Yisu. Ŋac sêto yom yêc bocdec bu, “Lau oc sêsam iŋ bu ŋgac Nasaret-ŋga.” \c 3 \s1 Jon, Ŋgac Kêku Lau-ŋga kêmasaŋ Yisu ndê seŋ \r (Mak 1:2-8; Luk 3:2-17) \p \v 1 Tiŋambu Jon, Ŋgac Kêku Lau-ŋga hôc asê gameŋ Judia-ŋga, ma gêm mêtê mbo gameŋ sawa. \v 2 Iŋ sôm têŋ lau, “Anötö ndê gôliŋ meŋ kêpiŋ su. Bocdinaŋ anem daôm kwi ma ahu mêtê sac siŋ.” \v 3 Gêŋ dau kêkuc yom naŋ propet Aisaya hoc asê muŋ su bocdec bu: \li1 Ŋamalac daŋ ta yom mbo gameŋ sawa, bocdec bu, ‘Amasaŋ Pômdau ndê seŋ tisolop. Amasaŋ nem ŋalôm bu akôc iŋ sa.’ \rq [Ais 40:3]\rq* \p \v 4 Jon sôc ŋakwê naŋ sêmasaŋ ŋa kamel ŋamliclhu, ma kic piŋkap yêc iŋ ŋampêbalê. Ma iŋ gêŋ gêŋ bambaliŋ gitôm wakô ma lêp. \p \v 5 Lau daêsam sêsa sêtêŋ Jon si. Ŋac lau akêŋ malac atu Jerusalem ma malac hoŋ yêc gameŋ Judia-ŋga, ma lau naŋ sêndöc Bu Jordan ŋamakê. \v 6 Ŋac sêhoc si sac asê têŋ Jon, ma iŋ kêku ŋac yêc Bu Jordan. \v 7 Ma lau †Palêsai ti lau †Sadiusi daêsam sêsa sêtêŋ gameŋ naŋ Jon kêku lau mbo, naŋ si. Têŋ ndoc Jon gêlic ŋac iŋ sôm ŋac bocdec bu, “Mac mboc ŋatui mac! Tu sake-ŋga mac alhö ameŋ? Mac akôc gauc pi Anötö ndê tac ŋandê naŋ lau propet sêkêŋ puc yac bu oc meŋ sa, dec gauc gêm bu ameŋ ma aliŋ saŋgu ŋambwa, a? \v 8 Aŋgô! Akôm mêtê ŋayham naŋ tôc asê bu mac am daôm kwi yomandô. \v 9 Ma asôm têŋ daôm dom bu, ‘Abraham apai yac, ma tu dinaŋ-ŋga Anötö oc kôc yac sa.’ Aö wasôm têŋ mac bu Anötö gitôm bu nem hoc hoŋ dindec kwi sêti Abraham ndê atui sêô mac. \v 10 A hoŋ naŋ sem ŋandô ŋayham dom, naŋ kwahic dec Anötö kêŋ ki ŋamata têŋ ŋawakac, ma iŋ oc lêŋ su ma tuc pi ya ndi. \p \v 11 “Aö wasôm têŋ mac hoŋ bu ŋgac daŋ oc meŋ êŋkuc aö, naŋ ndê ŋaclai hôc gêlêc aneŋ su. Aö ŋgac ŋambwa, gitôm dom bu wati iŋ ndê ŋgac akiŋ tu wakeŋ iŋ ndê atapa-ŋga. Aö dec kaku mac ŋa bu ŋambwa, naŋ tôc asê bu mac am daôm kwi su. Tigeŋ iŋ ŋgac dau oc êŋku mac ŋa Ŋalau Dabuŋ ti ya. \v 12 Iŋ meŋ bu êŋsahê lau, gitôm ŋgac naŋ whê wit ŋandô ti ŋapa kôc, goc gic ŋandô sa sôc andu gêŋ ŋandô-ŋga gi, ma tuc ŋapa sip ya naŋ sa ŋapaŋ, naŋ gi.” \s1 Jon kêku Yisu \r (Mak 1:9-11; Luk 3:21-22; Jon 1:32-34) \p \v 13 Têŋ dinaŋ Yisu meŋ akêŋ gameŋ Galili-ŋga ma hôc asê Jon yêc Bu Jordan. Iŋ tac whiŋ bu Jon êŋku iŋ. \v 14 Magoc Jon gic yao dau têŋ iŋ ma sôm, “Am bu êmku aö, oc ŋayham. Bocke dec am sôm bu aö waŋku am?” \v 15 Tigeŋ Yisu ô Jon ndê yom ma sôm, “Am tec dom. Kwahic dec am êmku aö, bu taŋkuc lêŋ solop naŋ Anötö kêmasaŋ gwanaŋ su.” Yisu sôm su ma Jon gôlôc bu êŋku iŋ. \v 16 Yisu gêliŋ saŋgu su ma pi akêŋ bu meŋ. Ma undambê kac sa, ma iŋ gêlic Anötö ndê Ŋalau sip meŋ gitôm balusi ma sac iŋ ŋahô. \v 17 Ma awha daŋ sa akêŋ undambê, naŋ sôm bu, “Aö Atuŋgac atac whiŋ-ŋga dau dindec. Aö gatisambuc iŋ ŋandô.” \c 4 \s1 Sadaŋ kêtôm Yisu \r (Mak 1:12-13; Luk 4:1-13) \p \v 1 Tiŋambu Ŋalau Dabuŋ wê Yisu sa gameŋ sawa gi, bu †Sadaŋ êntôm iŋ. \v 2 Yisu gêŋ gêŋ daŋ dom tôm acsalô 40 ma ôbwêc 40, ma tiŋambu gêŋ yô iŋ ŋandô. \v 3 Ma têŋ dinaŋ Sadaŋ hôc asê iŋ ma sôm têŋ iŋ, “Am Anötö ndê Atu, a? Bocdinaŋ sôm têŋ hoc dindec bu sênem dau kwi ti gêŋ daneŋ-ŋga.” \v 4 Magoc Yisu ô yom ma sôm, “Mba! Sêto Anötö ndê yom yêc bocdec bu, ‘\it Gêŋ daneŋ-ŋga ŋambwa kêŋ lau sêndöc tali dom. Ŋac daŋga wambu yom hoŋ naŋ Anötö sôm, dec ŋac oc sêndöc tali.’” \it* \p \v 5 Goc Sadaŋ kôc iŋ sa pi malac dabuŋ Jerusalem gi, ma kêŋ iŋ kalhac †lôm dabuŋ ŋapoc lôlôc. \v 6 Ma sôm têŋ iŋ, “Am Anötö ndê Atu, a? Bocdinaŋ pwê sip ndi. Am oc tisac dom, bu sêto yom yêc bocdec bu, ‘\it Pômdau oc êŋkiŋ ndê aŋela bu sêyob am, ma sêpê am sa lôlôc bu am tiŋ gahim pi hoc daŋ dom.’ \it*” \v 7 Magoc Yisu sôm têŋ iŋ, “Mba! Sêto yom daŋ tiyham yêc bocdec bu, ‘\it Êmsahê Pômdau am nem Anötö dom.’” \it* \p \v 8 Goc Sadaŋ kôc iŋ sa, ma lu sêpi lôc baliŋ daŋ si. Ma gameŋ hoŋ naŋ kiŋ nom-ŋga sem gôliŋ, ma kiŋ dau si awa ti gêŋ ŋayham-ŋayham hoŋ, naŋ Sadaŋ tôc têŋ Yisu. \v 9 Ma sôm, “Am bu pôŋ hamduc têŋ aö ma nem akiŋ aö, goc wakêŋ gêŋ hoŋ dec sip am amam.” \v 10 Magoc Yisu sôm têŋ iŋ, “Mba, Sadaŋ! Am kôc daôm sa ndi! Sêto yom yêc bocdec bu, ‘\it Pôŋ hamduc têŋ Pômdau am nem Anötö, ma nem akiŋ iŋ tawasê.’” \it* \v 11 Têŋ dinaŋ Sadaŋ hu iŋ siŋ, ma aŋela sêmeŋ ma sem akiŋ iŋ. \s1 Yisu gic hu ndê gweleŋ \p \v 12 Tiŋambu †Herod kêkiŋ ndê lau siŋ-ŋga si ma sêkôc Jon dôŋ, ma sêkêŋ iŋ ndöc gapocwalô. Ma têŋ ndoc Yisu ŋgô ŋawaê, goc iŋ mbu têŋ gameŋ Galili-ŋga gi. \v 13 Iŋ gi ndöc malac Nasaret dom, magoc iŋ gi ndöc Kapenaom, malac naŋ yêc kêpiŋ Bugictoŋ Galili-ŋga. Muŋ-ŋga andô †Jakob ndê atu lu, Sebulun lu Naptali sêwêkaiŋ nom yêc gameŋ dinaŋ. \v 14 Ŋalêŋ dinaŋ yom naŋ propet Aisaya to muŋ su, naŋ ŋandô sa. Yom dau bocdec bu: \li1 \v 15-16 Ŋawê atu daŋ meŋ pô lau naŋ sêndöc Sebulun lu Naptali si gameŋ naŋ yêc kêpiŋ bugictoŋ, ma yêc Bu Jordan ŋamakê. Gameŋ Galili-ŋga dinaŋ sêsam bu lau apa si gameŋ, ma lau naŋ sêndöc dinaŋ, naŋ sêmbo tôm lau naŋ ŋasec atu kôm ŋac ahuc, ma tôm lau naŋ sêmpiŋ bu sêmbac ndu. Magoc kwahic dec sêlic ŋawê atu su. \rq [Ais 9:1-2]\rq* \p \v 17 Têŋ ndoc dinaŋ Yisu gic hu ndê gweleŋ nem mêtê lau-ŋga, ma iŋ hoc yom asê têŋ lau bocdec bu, “Anötö ndê gôliŋ meŋ kêpiŋ su. Bocdinaŋ anem daôm kwi, ma ahu mêtê sac siŋ.” \s1 Yisu mbwêc lau hale tu sêŋkuc iŋ-ŋga \r (Mak 1:16-20; Luk 5:1-11; Jon 1:35-42) \p \v 18 Têŋ bêc daŋ Yisu kêsêlêŋ mbo Bugictoŋ Galili-ŋga ŋamakê. Ma iŋ gêlic Saimon naŋ ndê ŋaê daŋ Pita, lu asi Andru. Iŋlu sêkêŋ wasaŋ sêmbo, bu iŋlu ŋgac sêkôc i-ŋga lu. \v 19 Goc Yisu sôm têŋ iŋlu, “Amlu ameŋ aŋkuc aö, ma aö wakêŋ amlu ahê ŋamalac sêmeŋ sêŋkuc aö, tôm naŋ kwahic dec amlu ahê i.” \v 20 Ma ŋagahô iŋlu sêtec si wasaŋ yêc, ma sêŋkuc iŋ. \p \v 21 Sêŋsêlêŋ si, ma Yisu gêlic Sebedi ndê atu lu, naŋ Jems lu Jon. Sêndöc waŋ sêwhiŋ damba Sebedi, ma sêpô si wasaŋ kic sêmbo. Yisu mbwêc iŋlu bu sêmeŋ sêŋkuc iŋ, \v 22 ma ŋagahô iŋlu sêhu damba ti waŋ siŋ, ma sêŋkuc Yisu. \s1 Yisu gêm lau gêmbac sa \p \v 23 Dinaŋ su, goc Yisu kêsêlêŋ golom-golom malac yêc gameŋ Galili-ŋga. Iŋ kêdôhôŋ lau mbo †lôm wê-ŋga, ma gêm mêtê ŋawaê ŋayham pi Anötö ndê gôliŋ. Ma iŋ kôm lau ti gêmbac tidau-tidau hoŋ ŋayham sa. \v 24 Ŋawaê pi gêŋ dau gêm gameŋ Siria-ŋga hoŋ ahuc, ma tu dinaŋ-ŋga lau sêkôc ŋac si lau gêmbac hoŋ sêtêŋ Yisu si, ma iŋ kôm ŋac ŋayham sa. Lau naŋ sêhôc ŋandê atu, lau ti ŋalau sac, lau bôliŋ, ma lau deŋdeŋ ti mboloctê, lau ti ŋawapac hoŋ dinaŋ iŋ gêm ŋac sa. \v 25 Ma lau daêsam sêsa si ma sêŋkuc iŋ. Ŋatô sêmeŋ akêŋ gameŋ Galili-ŋga, ma ŋatô akêŋ gameŋ Dekapolis-ŋga.\f + \fr 4:25 \ft Dekapolis - ŋaê dinaŋ danem kwi bu ‘malac amaŋlu.’ Malac amaŋlu dinaŋ sêyêc Bugictoŋ Galili-ŋga ŋagameŋ têŋ ac pi-ŋga.\f* Ma ŋatô sêmeŋ akêŋ malac Jerusalem ma malac hoŋ yêc gameŋ Judia-ŋga, ma ŋatô sêmeŋ akêŋ Bu Jordan ŋadaŋga. \c 5 \s1 Yisu gêm mêtê mbo lôc \r (Luk 6:20-23) \p \v 1 Têŋ bêc daŋ Yisu gêlic bu lau daêsam sêŋkuc iŋ, goc pi lôc daŋ gi. Iŋ ndöc sic, ma iŋ ndê †sêŋomi sêtigasuc iŋ. \v 2 Ma iŋ gic hu kêdôhôŋ ŋac ma sôm, \li1 \v 3 “Anötö ndê mwasiŋ gic waê lau naŋ sêŋgwiniŋ dau yêc iŋ aŋgô-ŋga. Iŋ gêlic ŋayham bu kôc ŋac sa sêmbo iŋ ndê gôliŋ ŋapu. \li1 \v 4 Anötö ndê mwasiŋ gic waê lau naŋ sêndöc ti ŋalôm ŋawapac. Iŋ oc kôm ŋac si ŋalôm timalô. \li1 \v 5 Anötö ndê mwasiŋ gic waê lau ti lêŋ malô ma yom malô. Bu ŋac oc sêwêkaiŋ gameŋ nom-ŋga sambob. \li1 \v 6 Anötö ndê mwasiŋ gic waê lau naŋ atac whiŋ ndu andô bu sêsa lêŋ gitêŋ eŋ. Iŋ oc nem ŋac sa sêti lau gitêŋ ŋandô. \li1 \v 7 Anötö ndê mwasiŋ gic waê lau naŋ tawalô lau. Iŋ oc tawalô ŋac. \li1 \v 8 Anötö ndê mwasiŋ gic waê lau ti ŋalôm ŋawasi. Ŋac oc sêlic Anötö. \li1 \v 9 Anötö ndê mwasiŋ gic waê lau naŋ sêŋsalê lêŋ tu sêmbo ti yom malô-ŋga. Iŋ oc sam ŋac bu iŋ dau atui awhê ma ŋgac. \li1 \v 10 Anötö ndê mwasiŋ gic waê lau naŋ sêtap kisa sa tu sêsa Anötö ndê lêŋ gitêŋ-ŋga. Iŋ gêlic ŋayham bu kôc ŋac sa sêmbo iŋ ndê gôliŋ ŋapu. \p \v 11 “Têŋ ndoc lau sêkêŋ kisa mac ma sêpu mac ti sêŋgôliŋ yom sac daêsam pi mac tu mac aŋkuc aö-ŋga, naŋ ahêgo daôm dom. Bu Anötö oc êmwasiŋ mac. \v 12 Atac ŋayham ma atisambuc, bu Anötö oc kêŋ ŋaôli ŋayham têŋ mac yêc undambê. Ma gauc nem bu ŋalêŋ tigeŋ, lau sêkêŋ kisa Anötö ndê lau propet naŋ sêmbo muŋ su.” \s1 Anötö ndê lau sêtôm gwêc so ma sêtôm ŋawê \p \v 13 Ma Yisu sôm, “Dakêŋ gwêc so sip gêŋ daneŋ-ŋga bu dakôm gêŋ dau ŋayham. Ma mac ambo lau nom-ŋga ŋalôm atôm gwêc so. Tigeŋ gwêc so bu ŋamakic niŋga, oc dakôm ŋamakic sa tiyham ŋalêŋ nde? Iŋ tisac su, ma tambaliŋ siŋ niŋga, ma lau sêkwê dôŋ. \p \v 14 “Ma mac ambo nom atôm ŋawê bu pô gameŋ. Malac daŋ bu yêc lôc, oc tôm dom bu siŋ dau kwi. \v 15 Ma têŋ ndoc datuŋ lam asê, oc taŋgatöc ŋa suc ahuc dom. Taŋkiŋ sa bu ŋawê pô gameŋ hoŋ. \v 16 Bocdinaŋ, akôm mêtê ŋayham yêc lau hoŋ aŋgô-ŋga, naŋ gitôm mac nem ŋawê bu pô gameŋ. Ma lau oc sêlic mac nem mêtê ŋayham, ma sêmpiŋ Damam undambê-ŋga.” \s1 Yisu sôm yom pi yomsu ma propet si yom \p \v 17 “Gauc nem dom bu aö gameŋ tu waseŋ Anötö ndê yom naŋ Moses ti lau propet sêto yêc, naŋ su-ŋga. Aö gameŋ tu waseŋ su-ŋga dom, tigeŋ tu wakôm yom dau ŋandô sa-ŋga. \v 18 Yomandô, aö wasôm têŋ mac bu undambê ti nom bu niŋga, magoc yom ŋalhô sauŋ daŋ oc niŋga yêc yomsu dom e aö dauŋ wandic dabiŋ gêŋ hoŋ. \v 19 Asa naŋ kêgilì yomsu naŋ hêganôŋ gêŋ sauŋ andô daŋ, me kêdôhôŋ lau ŋatô bu sêkôm bocdinaŋ, naŋ ti ŋamalac waêmba yêc Anötö ndê gôliŋ ŋapu. Magoc asa naŋ daŋga wambu Anötö ndê yomsu, ma kêdôhôŋ lau ŋatô bu sêkôm bocdinaŋ, naŋ ti ŋamalac tiwaê yêc Anötö ndê gôliŋ ŋapu. \v 20 Aŋgô! Lau Palêsai ti †kêdôhôŋ-waga yomsu-ŋga sêŋsahê ŋaŋga bu sêti lau gitêŋ, tigeŋ aö wasôm têŋ mac, bu mac bu ati lau gitêŋ ahôc gêlêc ŋac dom, dec oc tôm dom bu mac ambo Anötö ndê gôliŋ ŋapu.” \s1 Yomsu dandic ŋamalac ndu-ŋga ŋahu \p \v 21 Ma Yisu sôm têŋ ŋac, “Mac aŋyalê yom naŋ Anötö kêŋ têŋ abaŋi bocdec bu, ‘\it Ndic ŋamalac ndu dom.’\it* Ma ‘Asa naŋ bu ndic ŋamalac ndu, naŋ oc tap ŋagêyô sa.’ \v 22 Tigeŋ kwahic dec aö wasôm têŋ mac, bu asa naŋ tac ŋandê têŋ ŋamalac daŋ, naŋ oc tap ŋagêyô sa gitôm iŋ naŋ gic ŋamalac ndu. Ma mac nem ŋagôliŋ daŋ sôm bu lau atu-tu sêmatôc ŋamalac naŋ sam ndê asidôwa bu ŋamalac gauc mbasi-ŋga. Magoc aö wasôm têŋ mac, bu asa naŋ sôm yom kaiŋ dinaŋ, naŋ gitôm bu tap ŋagêyô lambwam-ŋga sa. \p \v 23 “Bocdinaŋ têŋ ndoc am bu lic om ma bu kêŋ nem da têŋ Anötö, ma bu gauc nem yom daŋ yêc amlu ŋamalac daŋ ŋasawa, \v 24 naŋ goc hu nem da siŋ yêc alta ŋamakê ma sa ndi tap ŋamalac dau sa. Gêŋ ŋamata-ŋga amlu amasaŋ yom naŋ yêc amlu ŋasawa, goc mbu ndi ma kêŋ nem da têŋ Anötö. \p \v 25 “Ma am nem tôp bu yêc ŋamalac daŋ, ma iŋ bu wê am têŋ ŋgac êmatôc yom-ŋga ndi, naŋ êmasaŋ yom têŋ iŋ ŋagahô, têŋ ndoc amlu aŋsêlêŋ ambo seŋ. Ma bocdinaŋ ŋgac dau oc kêŋ am têŋ ŋgac êmatôc yom-ŋga dom. Bu mba, mboe ŋgac êmatôc yom-ŋga oc kêŋ am têŋ ŋgac yob gapocwalô-ŋga, ma iŋ êmbaliŋ am sôc gapoc-walô ndi. \v 26 Aö wasôm yom ŋandô têŋ am, am oc ndöc gapocwalô ŋapaŋ e am ndic nem tôp hoŋ pacndê.” \s1 Yomsu mockaiŋ-ŋga ŋahu \p \v 27 “Ma mac aŋyalê yom naŋ Moses to bocdec bu, ‘\it Kôm gêŋ mockaiŋ-ŋga dom.’ \it* \v 28 Tigeŋ kwahic dec aö wasôm têŋ mac, ŋgac daŋ bu tahê awhê daŋ e ŋalôm ŋagalac, naŋ gitôm iŋ kôm mêtê mockaiŋ-ŋga têŋ iŋ su, yêc iŋ ndê ŋalôm. \p \v 29 “Am tanôm daŋga bu hê am têŋ sac, goc kip tanôm dinaŋ sa ma êmbaliŋ niŋga. Am tanôm daŋ bu niŋga, naŋ hôc gêlêc am tanôm lu yêc ma hê am bu kôm sac, ma tiŋambu Anötö kêŋ am sip ya lambwam-ŋga ti ŋamlic sambuc ndi. \v 30 Ma amam daŋga bu tim am, goc tim kic ma êmbaliŋ niŋga. Amam daŋ bu niŋga, naŋ hôc gêlêc am mbo ti amam lu-lu ma kôm sac su, ma tiŋambu sip ya lambwam-ŋga ti ŋamlic sambuc ndi.” \s1 Awhê lu ŋgac sêhu dau siŋ dom \p \v 31 “Ma Moses to yom daŋ bocdec bu, ‘\it Ŋgac daŋ naŋ gauc gêm bu hu nawhê siŋ, naŋ kêŋ bapia sêhu dau siŋ-ŋga têŋ nawhê, goc hu iŋ siŋ.’ \it* \v 32 Tigeŋ aö wasôm têŋ mac, bu yom tigeŋ yêc bu ŋgac hu iŋ nawhê siŋ, naŋ awhê dau kôm mêtê mockaiŋ-ŋga whiŋ ŋgac daŋ. Ŋgac daŋ bu hu nawhê siŋ ŋambwa, naŋ kôm iŋ ti awhê mockaiŋ-ŋga. Ma ŋgac wakuc daŋ bu nem awhê dau, naŋ kôm mêtê mockaiŋ-ŋga\f + \fr 5:32 \ft Lau ŋatô gauc gêm bu yom dau ŋahu bocdec. Ŋgac daŋ bu hu ndê nawhê siŋ ŋambwa, ma awhê dau bu mbo tawasê, dec lau ŋatô oc gauc nem bu iŋ nakweŋ hu iŋ siŋ tu iŋ kôm mêtê mockaiŋ-ŋga whiŋ ŋgac daŋ, ma bocdinaŋ ŋac oc sêlic iŋ tôm awhê mockaiŋ-ŋga. Ma lau ŋatô gauc gêm bu yom dau ŋahu bocdec. Têŋ ndoc awhê dinaŋ nakweŋ hu iŋ siŋ, goc iŋ oc nem ŋgac wakuc. Tigeŋ Anötö gêlic bu iŋ nakweŋ hu iŋ siŋ ŋambwa, dec iŋlu si yom sênem dau-ŋga gacgeŋ yêc. Bocdinaŋ awhê dau lu nakweŋ wakuc sêkôm mêtê mockaiŋ-ŋga yêc Anötö aŋgô-ŋga.\f* whiŋ.” \s1 Dasôm yom tidôŋ goc dakôm ŋandô sa \p \v 33 “Mac aŋyalê yom daŋ tiyham naŋ Anötö kêŋ têŋ abaŋi bocdec bu, ‘\it Yom bocke naŋ mac amatiŋ tidôŋ, naŋ akôm popoc dom,’\it* ma ‘\it Yom naŋ mac bu apuc dôŋ bu yomandô yêc Pômdau aŋgô-ŋga, naŋ akôm ŋandô sa.’ \it* \v 34-35 Magoc aö wasôm têŋ mac, bu asôm yom daŋ tu apuc nem yom dôŋ-ŋga dom. Asôm yom pi undambê me pi nom tu bu apuc nem yom dôŋ-ŋga dom, ŋahu bu Anötö iŋ undambê ti nom ŋadau. Ma asôm yom pi Jerusalem dom, bu Anötö kêyaliŋ malac dau sa ti iŋ ndê kiŋ atu ndê malac. \v 36 Ma asôm yom pi nem ŋagôlôŋ dom, bu mac atôm dom bu akôm nem kêclauŋ daŋ tisêp me tiyec. \v 37 Asa bu lôc bu kôm gêŋ daŋ, naŋ sôm ‘Aêc, aö wakôm,’ ma bu kôm dom goc sôm, ‘Mba, aö wakôm dom.’ Yom ŋatô bocke naŋ mac asôm tu apuc yom dau dôŋ-ŋga, naŋ meŋ akêŋ Sadaŋ ndê.” \s1 Daô sac naŋ sêkôm têŋ yac, naŋ dom \p \v 38 “Ma mac aŋyalê yom naŋ Moses to bocdec bu, ‘\it Ŋamalac daŋ bu ndic am tanôm tisac, naŋ ndic iŋ ndê ô. Ma asa naŋ tuc nem ŋalhôm daŋ dulu, naŋ tuc iŋ ndê dulu ô.’ \it* \v 39 Tigeŋ aö wasôm têŋ mac bu akôm mêtê sac ô mêtê sac naŋ lau sêkôm têŋ mac, naŋ dom. Daŋ bu tap am sip alim andô daŋga, naŋ kêŋ daŋga bu iŋ ndic whiŋ. \v 40 Ma ŋgac daŋ bu wê am têŋ lau sêmatôc yom-ŋga, ma iŋ tac whiŋ bu am nemlhi iŋ ŋa am nem gêŋ sauŋ daŋ, goc kêŋ nem gêŋ atu têŋ iŋ whiŋ. \v 41 Ma lau †Rom-ŋga si ŋgac siŋ-ŋga daŋ bu kac yom am bu hoŋ iŋ ndê wapa seŋ ŋasawa apê, goc hoŋ wapa dau êmsêlêŋ seŋ ŋasawa baliŋ whiŋ iŋ ndi. \v 42 Êmgamiŋ nem gêŋ têŋ lau naŋ sêteŋ gêŋ têŋ am, naŋ dom, ma daŋ bu ndac am bu nem iŋ sa ŋa gêŋ daŋ, naŋ puc dômwêm iŋ dom.” \s1 Atac whiŋ nem ŋacyo \r (Luk 6:27-36) \p \v 43 “Ma mac aŋyalê yom naŋ Moses to bocdec bu, ‘\it Atac whiŋ nem lau meŋpaŋ am-ŋga,’\it* ma yom naŋ lau sêsôm bocdec bu, ‘Atac tec nem ŋacyo.’ \v 44 Tigeŋ aö wasôm têŋ mac bu atac whiŋ nem ŋacyo, ma ateŋ mbec tu lau naŋ sêkêŋ kisa mac-ŋga. \v 45 Mac bu akôm boc-dinaŋ, goc Damam undambê-ŋga oc sam mac bu iŋ atui awhê ma ŋgac. Iŋ dau kêŋ ndê ac pi pô lau sac ti lau ŋayham, ma kêŋ u gic lau gitêŋ ti lau naŋ sêsa lêŋ giso. \v 46 Lau sac ma lau naŋ sêkôc takis-ŋga atac whiŋ lau naŋ atac whiŋ ŋac, ma sêtec lau naŋ sêtec ŋac. Mac bu aŋkuc ŋac si mêtê, dec tu sake-ŋga Anötö oc lic mac ŋayham? \v 47 Lau sambuc sêtoc dau si asidôwai sa, magoc sêtec lau ŋatô. Bocdinaŋ mac bu atoc nem asidôwai tawasê sa, dec tu sake-ŋga Anötö oc lic mac ŋayham hôc gêlêc lau sambuc? \v 48 Akôc gauc pi yom hoŋ dinaŋ, ma akôm mêtê solop eŋ, tôm Damam undambê-ŋga ndê mêtê.” \c 6 \s1 Yom pi sakiŋ gitêŋ ŋatô \p \v 1 Ma Yisu gic têku yom ma sôm, “Ayob daôm bu akôm nem sakiŋ anem akiŋ Anötö-ŋga tu bu lau sêlic e sêmpiŋ mac-ŋga dom. Mac bu akôm tu bu lau sêmpiŋ mac-ŋga, oc atap nem ŋaôli daŋ sa yêc Damam undambê-ŋga dom.” \s1 Mêtê dakêŋ gêŋ têŋ lau-ŋga \p \v 2 “Bocdinaŋ têŋ ndoc am bu nem lau ŋalôm sawa sa, naŋ goc sêc gêŋ dau ahuc. Ndic dahuc taŋ bu kêŋ puc lau dom. †Lau sêtim yom lau-ŋga naŋ sêtoc dau sa, naŋ sêkôm bocdinaŋ yêc lôm wê-ŋga ti malac lôm, bu lau sêlic e sêmpiŋ ŋac. Yomandô aö wasôm têŋ mac bu lau si sêmpiŋ ŋac, dinaŋ ti ŋac si ŋaôli sambuc naŋ sêkôc sa su. \v 3 Tigeŋ têŋ ndoc am bu kêŋ gêŋ têŋ lau ŋalôm sawa, naŋ siŋ ma kêŋ gelec têŋ ŋac, ma yob bu lau daŋ sêŋgô ŋayom dom. \v 4 Bocdinaŋ am nem mêtê kôm yác lau-ŋga oc yêc siŋ dau. Ma Damam naŋ gêlic gêŋ naŋ yêc siŋ, naŋ oc kêŋ ŋaôli têŋ am.” \s1 Mêtê dateŋ mbec-ŋga \r (Luk 11:2-4, 9-13) \p \v 5 “Ma têŋ ndoc am bu teŋ mbec, naŋ teŋ tôm lau sêtim yom lau-ŋga dom. Ŋac atac whiŋ bu sêteŋ mbec sêlhac lôm wê-ŋga ti seŋ ŋamakê, tu bu lau sêlic ma sêmpiŋ ŋac-ŋga. Yomandô aö wasôm têŋ mac bu lau si sêmpiŋ ŋac, dinaŋ ti ŋac si ŋaôli sambuc naŋ sêkôc sa su. \v 6 Têŋ têm am bu teŋ mbec, naŋ goc sôc nem andu ŋalôm ma sêc gatam ahuc, ma teŋ mbec têŋ Damam yêc malam naŋ lau daŋ sêlic dom. Ma Damam naŋ kêyalê gêŋ naŋ yêc siŋ dau, naŋ oc kêŋ ŋaôli têŋ am. \p \v 7 “Ma têŋ têm mac bu ateŋ mbec, naŋ ateŋ mbec baliŋ tôm lau sambuc dom. Ŋac gauc gêm bu mbec dau oc ŋandô sa tu ŋac si yom ŋalhô daêsam-ŋga. \v 8 Aŋkuc ŋac si gêbôm dom, bu Damam kêyalê gwanaŋ su, gêŋ naŋ mac apônda. \p \v 9 Bocdinaŋ ateŋ mbec bocdec bu: \li1 Damaŋ, am naŋ mbo undambê. Am nem ŋaê lau sênem dabuŋ maŋ. \li1 \v 10 Mweŋ ti lau hoŋ si Pômdau. Kêŋ lau daŋga wambu nem yom ŋapep yêc nom, gitôm yêc undambê. \li1 \v 11 Kêŋ yac mba gö têŋ ac dindec. \li1 \v 12 Suc yac mba sac ŋatôp kwi, tôm yac asuc lau naŋ sêkôm sac têŋ yac, naŋ si sac ŋatôp kwi. \li1 \v 13 Yob yac têŋ lêtôm bu tap yac sa dom, ma têŋ ŋgac sac Sadaŋ bu kôm yac ŋayom dom. \p \v 14 Mac bu asuc lau naŋ sêkôm sac têŋ mac, naŋ si sac kwi, goc Damam undambê-ŋga oc suc mac nem kwi bocdinaŋ. \v 15 Magoc mac bu asuc lau si sac kwi dom, dec Damam oc suc mac nem kwi dom bocdinaŋ.” \s1 Mêtê dahu gêŋ daneŋ-ŋga siŋ tu danem akiŋ Anötö-ŋga \p \v 16 “Ma têŋ têm mac bu ahu gêŋ daneŋ-ŋga siŋ tu anem akiŋ Anötö-ŋga, naŋ akôm aŋôm andô masiŋ-masiŋ tôm lau sêtim yom lau-ŋga sêkôm, naŋ dom. Lau dinaŋ sêkôm aŋgô andô tisac, bu lau sêlic ma sêŋyalê bu ŋac sêhu gêŋ daneŋ-ŋga siŋ ma tu dinaŋ-ŋga sêmpiŋ ŋac. Yomandô aö wasôm têŋ mac bu lau si sêmpiŋ ŋac, dinaŋ ti ŋac si ŋaôli sambuc naŋ sêkôc sa su. \v 17 Bocdinaŋ têŋ têm mac ahu gêŋ daneŋ-ŋga siŋ tu anem akiŋ Anötö-ŋga, naŋ aliŋ bu ma amasaŋ daôm ŋapep. \v 18 Ma ŋalêŋ dinaŋ lau daŋ oc sêŋyalê dom bu mac ahu gêŋ daneŋ-ŋga siŋ. Tigeŋ mac nem Damam naŋ mbo siŋ dau, naŋ kêyalê gêŋ hoŋ naŋ yêc siŋ dau, ma bocdinaŋ oc kêŋ nem ŋaôli têŋ mac.” \s1 Taŋsalê awa ŋandô undambê-ŋga \r (Luk 12:33-34) \p \v 19 Ma Yisu sôm, “Andic nem awa ti wapa sa lhac nom dom, bu sop oc neŋ, ma u oc nôm gêŋ dau tibalê, ma lau kaŋ oc sênem kaŋ sa. \v 20 Apo gêŋ undambê-ŋga sa ti nem awa ŋandô, ma sop ti u oc seŋ su dom, ma gitôm dom bu lau kaŋ sêsôc sêndi bu sênem kaŋ. \v 21 Aö gasôm yom dinaŋ, ŋahu bu gameŋ bocke naŋ mac nem awa yêc, naŋ mac nem ŋalôm ti gauc oc sap dôŋ ŋapaŋ.” \s1 Ŋamalac si tandô gitôm ya ŋawê \r (Luk 11:33-36) \p \v 22 “Ŋamalac si tandô gitôm ya ŋawê naŋ tôc seŋ têŋ ŋac. Bocdinaŋ mac nem tanôm bu wê mac asa lêŋ ŋayham, goc mac nem ŋamlic ŋagêŋ hoŋ oc yêc ŋawê ŋalôm eŋ. \v 23 Magoc tanôm bu wê mac asa lêŋ sac-ŋga, goc mac gacgeŋ ambo ŋasec ŋalôm. Bocdinaŋ mac bu gauc nem bu ambo ŋawê ŋalôm, magoc asa lêŋ ŋasec-ŋga, naŋ dec ŋasec gêm mac ahuc sambuc.” \s1 Danem akiŋ ŋadau lu dom \p \v 24 “Ŋamalac daŋ gitôm dom bu nem akiŋ ŋadau lu, bu iŋ oc tec daŋ, ma atac whiŋ daŋ, me sap daŋ dôŋ ma pu daŋ. Ma mac bocdinaŋ, gitôm dom bu mac atoc Anötö ma awa nom-ŋga lu-lu sa ti mac nem ŋadau.” \s1 Dahêgo dauŋ dom \r (Luk 12:22-32) \p \v 25 “Tu dinaŋ-ŋga dec ahêgo daôm dom tu gêŋ aneŋ-ŋga ti anôm-ŋga, me tu ŋakwê asôc-ŋga. Anötö kêŋ mac ambo tamli, ma gêŋ dinaŋ iŋ gêŋ atu. Gêŋ daneŋ-ŋga iŋ gêŋ atu dom. Ma Anötö kêŋ mac nem ŋamlic ŋagêŋ hoŋ, ma gêŋ dinaŋ iŋ gêŋ atu. Ŋakwê asôc-ŋga iŋ gêŋ atu dom. \p \v 26 “Akôc gauc pi mbac. Ŋac sêsô gêŋ dom, sêhoŋ gêŋ ŋandô ma sic sa sôc andu gêŋ ŋandô-ŋga dom. Tigeŋ Damam undambê-ŋga gôlôm ŋac. Ma iŋ tac whiŋ mac ŋamalac hôc gêlêc mbac hoŋ su. \v 27 Ma mac nem asa bu hêgo dau, dec oc tôm bu ndic têku ndê têm mbo tali-ŋga? \p \v 28 “Tu sake-ŋga mac nem ŋalôm ŋawapac tu ŋakwê asôc-ŋga? Akôc gauc pi ŋaola ŋayham naŋ sêpo sêlhac kwaŋ ŋalôm, naŋ sêkôm gweleŋ ti sêmasaŋ ŋakwê dom. \v 29 Tigeŋ aö wasôm têŋ mac bu Kiŋ Solomon iŋ sôc ŋakwê ŋayham andô, magoc iŋ ndê gôlôŋ ti ŋawasi hôc gêlêc ŋaola dinaŋ daŋ su dom. \v 30 O mac lau naŋ akêŋ whiŋ gwalec, aŋgô! Kwaŋ ti ŋaola nom-ŋg a sêlhac bêc daêsam dom, ma lau oc sêkêŋ ya neŋ su. Magoc Anötö kêŋ gêŋ dau ti ŋadalô ŋayham, ma yob ŋapep. Ma bocdinaŋ aŋyalê bu yom ŋandô, iŋ oc yob mac, ma kêŋ ŋakwê têŋ mac whiŋ. \v 31 Bocdinaŋ ahêgo daôm dom ma asôm bu ‘Daneŋ sake?’ me ‘Danôm sake?’ me ‘Dasôc ŋakwê bocke?’ lec dom. \v 32 Lau sambuc naŋ sêŋyalê Anötö dom, naŋ sêhêgo dau tu gêŋ hoŋ dinaŋ-ŋga, tigeŋ Damam undambê-ŋga kêyalê su bu mac apônda gêŋ hoŋ dinaŋ. \v 33 Gêŋ ŋamata-ŋga akôm ŋaŋga bu atap malam sa yêc Anötö ndê gôliŋ ŋapu, ma bu asa iŋ ndê lêŋ gitêŋ. Ma iŋ oc yob mac tu gêŋ nom-ŋga-ŋga whiŋ. \p \v 34 “Bocdinaŋ ambo ti nem ŋalôm ŋawapac tu gêŋ laŋsê-ŋga dom. Ahu siŋ yêc e laŋsê dau hôc asê. Ŋawapac bêc tigeŋ-ŋga naŋ gitôm bêc tigeŋ dinaŋ.” \c 7 \s1 Dapu lau ŋambwa dom \r (Luk 6:37-42) \p \v 1 Ma Yisu sôm, “Alic lau sac ŋambwa tu ŋac si lêŋ ti sakiŋ-ŋga dom, dec Anötö oc lic mac sac tu nem-ŋga dom. \v 2 Bu Anötö oc êŋsahê mac tôm mac aŋsahê lau, ma nem dôhôŋ mac nem lêŋ ti sakiŋ tôm dôhôŋ naŋ mac am dôhôŋ lau si. \p \v 3 “Tu sake-ŋga am hêgo daôm tu gêŋ golop sauŋ naŋ yêc nem asidôwa tandô, tigeŋ gêŋ golop atu naŋ yêc am daôm tanôm, naŋ gêlic apu? \v 4 Ma bocke am sôm têŋ nem asidôwa, ‘Aö bu wakôc gêŋ golop naŋ yêc am tanôm, naŋ sa.’ Tigeŋ gêŋ golop atu pôc daôm nem tanôm ahuc? \v 5 Am ŋgac tim yom lau-ŋga! Kôc gêŋ golop atu sa yêc daôm tanôm muŋ e tanôm ŋawa sa, naŋ goc kôc gêŋ golop sauŋ dinaŋ sa yêc nem asidôwa tandô.” \s1 Dayob Anötö ndê gêŋ dabuŋ ŋapep \p \v 6 “Akêŋ gêŋ dabuŋ têŋ giam dom, b u oc sêkac dau kwi ma sêseŋ mac. Ma ambaliŋ nem gôlôŋ ŋayham têŋ bôc dom, bu oc sêkwê popoc.” \s1 Anötö iŋ ŋadau bu kêŋ gêŋ têŋ yac-ŋga \p \v 7 “Ateŋ gêŋ têŋ Anötö, dec oc akôc ŋandô, aŋsalê iŋ ti ndê lêŋ, ma oc atap sa, ma bu amati gatam oc lêc su têŋ mac. \v 8 Bu Anötö kêŋ gêŋ têŋ lau hoŋ naŋ sêndac iŋ, ma lau hoŋ naŋ sêŋsalê iŋ ti ndê lêŋ, naŋ oc sêtap sa, ma ŋac naŋ sêmati gatam naŋ oc lêc su têŋ ŋac. \p \v 9 “Mac dambai aŋgô! Nem balê daŋ bu teŋ gö têŋ am, dec am oc kêŋ hoc têŋ iŋ, a? \v 10 Ma bu teŋ i oc kêŋ mboc sac têŋ iŋ, a? \v 11 Mba! Mac lau sac, tigeŋ atoc nem balêkoc sa ŋa gêŋ ŋayham. Magoc Damam naŋ mbo undambê iŋ gitêŋ eŋ, ma oc kêŋ gêŋ ŋayham-ŋayham eŋ têŋ lau naŋ sêteŋ iŋ. \v 12 Akôm mêtê ŋayham têŋ lau hoŋ, gitôm mêtê ŋayham naŋ mac atac whiŋ bu sêkôm têŋ mac. Yom hoŋ naŋ Moses ti lau propet sêto, naŋ hêganôŋ yac dakôm mêtê ŋayham bocdinaŋ.” \s1 Yom seŋ lu-ŋga \p \v 13 “Aŋsahê ŋaŋga bu atap gameŋ andöc tamli ŋapaŋ-ŋga sa, magoc aŋyalê bu gatam gameŋ dinaŋ-ŋga iŋ gatam sauŋ. Bu gameŋ andiŋam-ŋga dê yêc, ma seŋ têŋ gameŋ dau iŋ seŋ atu, ma ŋagatam atu bocdinaŋ. Lau daêsam sêsa seŋ atu dinaŋ, ma oc sêsôc gatam atu dau. \v 14 Magoc gameŋ dandöc taŋli ŋapaŋ-ŋ ga ŋagatam iŋ gatam sauŋ, ma seŋ têŋ gameŋ dinaŋ iŋ seŋ atu dom, ma lau daêsam oc sêtap sa dom.” \s1 Yom pi propet tasaŋ \p \v 15 “Ayob daôm tu propet tasaŋ-ŋga. Ŋac sêtôm giam pôm naŋ sêmpaŋ dau ahuc ŋa domba ŋamlic, tu bu sêti gasuc domba-ŋga ma sêseŋ ŋac su. Ŋalêŋ tigeŋ propet tasaŋ oc sêtêŋ mac sêloc tu sêŋsau mac-ŋga. \v 16 Aŋsahê ŋac si lêŋ dec tôm bu mac aŋyalê bu ŋac lau tasaŋ. Ŋalêŋ tigeŋ, yac dalic a ŋandô ma taŋyalê a dau bu ŋayham me sac. Oc tôm dom bu dahiŋ ŋandô ŋayham yêc a sac. \v 17 Yomandô! A ŋayham sem ŋandô ŋayham, ma a sac sem ŋandô sac. \v 18 A ŋayham daŋ gitôm dom bu nem ŋandô sac, ma a sac gitôm dom bu nem ŋandô ŋayham. \v 19 Ma a hoŋ naŋ sem ŋandô sac, naŋ oc sêlêŋ su ma sêtuc pi ya ndi, ma ya neŋ su. \v 20 Bocdinaŋ aŋsahê propet si lêŋ, ma aŋyalê ŋac bu propet ŋayham me sac.” \s1 Pômdau kêyalê iŋ ndê lau su \p \v 21 “Lau daêsam sêsam aö bu, ‘Pômdau,’ tigeŋ ŋac hoŋ oc sêtap gameŋ undambê-ŋga sa dom. Mba! Lau naŋ daŋga wambu Damaŋ undambê-ŋga ŋapep, ma sêkôm mêtê tôm iŋ atac whiŋ, naŋ oc sêtap undambê sa. \v 22 Têŋ Anötö ndê bêc êmatôc lau-ŋga, naŋ lau tasaŋ daêsam oc sêsôm têŋ aö bu, ‘Pômdau, Pômdau! Yac ahoc yom asê atôm propet, ma atiŋ ŋalau sac su ma akôm gêŋ dalô daêsam am am aŋôm. Bocdinaŋ kôc yac sa.’ \v 23 Tigeŋ aö wasôm têŋ ŋac bu, ‘Aö kayalê mac dom sambuc mac lau sac. Alhö su yêc aö!’” \s1 Yom gôliŋ pi ŋgac lu naŋ sêkwê andu \r (Luk 6:46-49) \p \v 24 “Lau naŋ sêŋgô aneŋ yom ma sêkôm ŋandô sa, naŋ sêtôm ŋgac tigauc naŋ kwê ndê andu kalhac nom ŋaŋga ma kêŋ hoc kêgapiŋ alhö dôŋ. \v 25 Têŋ ndoc u gic e bu hêc, ma mbu puc ŋadinda hôc pi andu dau, naŋ andu dau ku sa dom bu hoc kêgapiŋ dôŋ. \v 26 Magoc lau naŋ sêŋgô aneŋ yom ma sêkôm ŋandô sa dom, naŋ sêtôm ŋgac gauc mba naŋ kwê ndê andu kalhac nom babalê. \v 27 Ma u gic ti bu hêc, ma mbu puc ŋadinda hôc pi andu dau, goc ku sa ma tisac sambuc.” \p \v 28 Yisu gic bata ndê yom dinaŋ, ma lau hoŋ sêhêdaê tu iŋ ndê yom-ŋga. \v 29 Ŋahu bu yom naŋ iŋ kêdôhôŋ têŋ ŋac naŋ yom ti ŋaclai, hôc gêlêc lau Israel-ŋga si kêdôhôŋwaga yomsu-ŋga si yom hoŋ su. \c 8 \s1 Yisu kôm ŋgac ti gêmbac leprasi ŋayham sa \r (Mak 1:40-45; Luk 5:12-14) \p \v 1 Yisu sip akêŋ lôc meŋ, ma lau daêsam sêŋkuc iŋ. \v 2 Ma ŋgac daŋ ti gêmbac †leprasi têŋ iŋ gi, goc pôŋ haduc ma sôm, “Pômdau. Am bu tac whiŋ dec gitôm bu am oc kôm aö ŋamlic ŋawasi sa.” \v 3 Yisu kêmatôc amba sa gi ma kêmasec iŋ, ma sôm, “Aö atac whiŋ, dec wasôm têŋ am bu ŋamlic ŋawasi sa.” Ma ŋagahô eŋ gêmbac hu iŋ siŋ, ma iŋ ŋamlic ŋayham sa. \v 4 Ma Yisu sôm têŋ iŋ, “Am ŋgô! Gêŋ naŋ kwahic dec hôc asê am, naŋ sôm asê têŋ lau daŋ dom. Tigeŋ têŋ †dabuŋsiga ndi, tôc daôm têŋ iŋ bu lic bu am nem ŋamlic ŋawasi sa su. Ma kêŋ da tôm yomsu naŋ Moses kêŋ têŋ yac. Ma ŋalêŋ dinaŋ lau hoŋ oc sêŋyalê bu am ŋamlic ŋayham sa.” \s1 Ŋgac bata siŋ-ŋga daŋ kêŋ whiŋ ŋaŋga \r (Luk 7:1-10) \p \v 5 Tiŋambu Yisu sôc malac Kapenaom gi. Ma ŋgac bata Rom-ŋga daŋ, naŋ gêm gôliŋ lau siŋ-ŋga 100, naŋ têŋ iŋ gi ma ndac iŋ bu nem iŋ sa. \v 6 Iŋ sôm, “Pômdau, aneŋ ŋgac akiŋ daŋ ndöc bôliŋ. Iŋ yêc andu ŋapaŋ ma kêsahê ŋandê atu.” \v 7 Ma Yisu sôm têŋ iŋ, “Aö oc waloc ma wakôm iŋ ŋayham sa.” \v 8 Tigeŋ ŋgac bata dau ô yom ma sôm, “Pômdau, am ŋgac atu ma aö ŋgac apa, dec mayaŋ dauŋ bu am sôc aneŋ andu. Tigeŋ aö kayalê su bu am ŋgac ti ŋaclai atu, ma bocdinaŋ dec am bu ndic atu yom, goc aneŋ ŋgac akiŋ oc ŋayham sa. \v 9 Bu aö dauŋ daŋaŋ wambu lau naŋ si ŋaclai hôc gêlêc aö neŋ, ma aneŋ lau siŋ-ŋga daŋga wambu aö. Aö bu wasôm têŋ daŋ, ‘Am ndi!’ goc iŋ oc ndi. Ma bu wasôm têŋ daŋ, ‘Am mweŋ,’ goc iŋ oc meŋ. Ma bu wasôm têŋ aneŋ ŋgac akiŋ bu kôm gêŋ daŋ, goc iŋ oc kôm.” \p \v 10 Yisu ŋgô ŋgac bata ndê yom ma hêdaê, ma sôm têŋ lau naŋ sêŋkuc iŋ bu, “Yomandô wasôm têŋ mac, bu yêc lau Israel hoŋ aö gatap ŋac si daŋ naŋ kêŋ whiŋ ŋaŋga gitôm ŋgac Rom-ŋga dindec, naŋ sa dom. \v 11 Aŋgô! Lau daêsam naŋ lau Israel dom, naŋ oc sêmeŋ akêŋ nom ŋabatiŋ hoŋ, ma sêtap mwasiŋ atu sa yêc undambê sêwhiŋ Abraham, Aisak ma Jakob. \v 12 Tigeŋ lau Israel daêsam naŋ gauc gêm bu sic waê bu sêndöc undambê, naŋ Anötö oc êmasuc ŋac su sêndöc gameŋ ŋasec-ŋga, ma sêtaŋ ti lhö êŋsiŋ pi dau.” \p \v 13 Yisu sôm yom dinaŋ têŋ lau hoŋ su, goc sôm têŋ ŋgac bata, “Am lhö mbu ndi. Aö oc wakôm am nem ŋgac akiŋ dinaŋ ŋayham sa, tôm am kêŋ whiŋ.” Ma têŋ ndoc dau dinaŋ gêmbac hu ŋgac akiŋ dau siŋ, ma iŋ ŋayham sa. \s1 Yisu kôm lau daêsam ŋayham sa \r (Mak 1:29-34; Luk 4:38-41) \p \v 14 Tiŋambu Yisu têŋ Pita ndê andu gi ma gêlic Pita lawawê gêmbac lic ŋandê atu ma yêc. \v 15 Yisu têŋ iŋ gi ma kêmasec iŋ amba, goc gêmbac hu iŋ siŋ. Ma iŋ tisa, ma ndê gêŋ daneŋ-ŋga ma kêŋ têŋ Yisu. \p \v 16 Têŋ telha dinaŋ ac gi sip su, g oc lau malac-ŋga sêkôc lau daêsam naŋ ŋalau sac sêmbo ŋac si ŋalôm, naŋ sa sêtêŋ Yisu si. Ma iŋ gic atu yom, goc ŋalau sac sêhu lau dau siŋ, ma iŋ kôm lau gêmbac hoŋ ŋayham sa. \p \v 17 Ŋalêŋ dau dinaŋ yom naŋ propet Aisaya sôm su naŋ dec ŋandô sa. Muŋ-ŋga iŋ to yom pi Mesaya bocdec bu: \li1 Iŋ hôc yac neŋ ŋawapac tu nem yac sa-ŋga. \rq [Ais 53:4]\rq* \s1 Lêŋ taŋkuc Yisu-ŋga \r (Luk 9:57-62) \p \v 18 Têŋ bêc daŋ Yisu gêlic lau daêsam sêŋgihi iŋ ahuc, goc sôm têŋ ndê †ŋgacsêŋomi bu sêlom bugictoŋ ma sêpi daŋga sêndi. \v 19 S êmasaŋ dau sêmbo ma kêdôhôŋ-waga yomsu-ŋga daŋ meŋ ma sôm têŋ iŋ, “Kêdôhôŋwaga, aö bu waŋkuc am, wawhiŋ am watêŋ gameŋ bocke naŋ am oc ndi.” \v 20 Ma Yisu ô iŋ ndê yom ma sôm, “Giam pôm si hocsuŋ yêc, ma mbac lôlôc-ŋga si ŋaic yêc, tigeŋ †Ŋamalac ndê Atu dau ndê mala yêc bêc-ŋga mba.” \p \v 21 Ma sêŋom daŋ sôm têŋ iŋ, “P ômdau, aö bu waŋkuc am, magoc gêŋ ŋamata-ŋga aö wandi wambo wawhiŋ aneŋ lau e aŋsuhuŋ damaŋ su naŋ.” \v 22 Tigeŋ Yisu sôm, “Mba! Am bu gauc nem bu êmkuc aö, naŋ gêŋ ŋamata-ŋga. Tec lau batê sêŋsuhuŋ lau batê.” \s1 Yisu kôm bu ŋampoŋ timalô \r (Mak 4:35-41; Luk 8:22-25) \p \v 23 Yisu sôm yom dinaŋ su, goc pi waŋ daŋ gi. Ma iŋ ndê ŋgac-sêŋomi sêŋkuc iŋ ma sêpi waŋ sêwhiŋ. \v 24 Sêlac si, ma mbu puc atu ma gêli bu ŋampoŋ sa gic sip waŋ, e kêpiŋ bu waŋ pac. Tigeŋ Yisu yêc bêc yêc waŋ. \v 25 Dec sêtêŋ iŋ si, sêuŋ iŋ sa ma sêsôm, “Pômdau, nem yac sa, bu yac oc dapac dandiŋaŋ.” \v 26 Magoc Yisu sôm têŋ ŋac, “O mac lau naŋ akêŋ whiŋ gwalec. Tu sake-ŋga mac atöc daôm?” Goc iŋ tisa ma sôm yom ŋaŋga têŋ mbu ti bu ŋampoŋ, ma gameŋ ŋaŋeŋ sa. \v 27 Ma ŋac hoŋ sêhêdaê ma sêsôm têŋ dandi, “Ei! Iŋ ŋgac kaiŋ bocke? Bu gêŋ hoŋ sêsôc iŋ ndê yom ŋapu, ma mbu ti bu sêwhiŋ.” \s1 Yisu soc ŋalau sac su yêc ŋgac lu \r (Mak 5:1-20; Luk 8:26-39) \p \v 28 Ŋac sêhôc asê bugictoŋ ŋadaŋga ma sêsôc lau Gadala-ŋga si gameŋ si. Ma yêc dindê ŋgac lu sêsa akêŋ ôm sêhô-ŋga ma sêtêŋ Yisu si. Iŋlu ŋgac lu naŋ ŋalau sac sêmbo iŋlu ŋalôm, ma sêkôm iŋlu sêti ŋgac pôm. Ma bocdinaŋ lau hoŋ sêtöc iŋlu ma sêmbo ahê iŋlu, ma iŋlu sêndöc ôm sêhô-ŋga ŋapaŋ. \v 29 Têŋ ndoc iŋlu sêhôc asê Yisu, naŋ ŋalau sac naŋ sêmbo iŋlu ŋalôm, naŋ sêmbwêc bocdec bu, “O Anötö ndê Atu! Am bu kôm sake têŋ yac? Têm bu Anötö êmatôc yac-ŋga yêc dôŋ yêc. Ma bocke am kwahic dec mweŋ bu kôm yac ŋayom?” \p \v 30 Bôc toŋ atu daŋ seŋ gêŋ sêmbo ahê gameŋ naŋ ŋac sêlhac. \v 31 Goc ŋalau sac sêteŋ Yisu bu, “Am bu soc yac su, naŋ kêŋ yac asip bôc ŋalôm.” \v 32 Ma iŋ sôm têŋ ŋac, “Andi!” Goc sêhu ŋgac lu dinaŋ siŋ ma sêsôc bôc ŋalôm si. Ma bôc hoŋ sênti sêsip salic sac, sêsip bugictoŋ ŋalôm si, ma bu kô ŋac sêmbac ndu. \v 33 Lau sêyob bôc-ŋga sêlic gêŋ dau, goc sêlhö sêsa malac si, ma sic miŋ têŋ lau malac-ŋga pi gêŋ hoŋ dinaŋ, ma pi gêŋ naŋ Yisu kôm têŋ ŋgac lu ti ŋalau sac. \v 34 Ma lau malac-ŋga hoŋ sêsa sêtêŋ Yisu si, ma têŋ ndoc sêlic iŋ, naŋ sêteŋ iŋ bu hu ŋac si gameŋ siŋ. \c 9 \s1 Yisu kôm ŋgac bôliŋ daŋ ŋayham sa \r (Mak 2:3-12; Luk 5:17-26) \p \v 1 Goc Yisu pi waŋ gi ma gic bugictoŋ kic, ma têŋ iŋ ndê malac Kapenaom gi. \v 2 Ma lau gameŋ dinaŋ-ŋga sêmbalaŋ ŋgac bôliŋ daŋ yêc sac daŋ ma sêtêŋ Yisu si. Iŋ gêlic bu ŋac sêkêŋ whiŋ iŋ, dec sôm têŋ ŋgac bôliŋ dau, “Aneŋ balê, atac ŋayham sa. Kwahic dec aö oc wasuc am nem sac kwi.” \p \v 3 Kêdôhôŋwaga yomsu-ŋga ŋatô s êŋgô Yisu ndê yom dau, goc sêsôm têŋ dandi, “Ŋgac dê ndê yom sac sambuc! Anötö tigeŋ gitôm bu suc sac kwi.” \v 4 Yisu kêyalê ŋac si gauc, goc ndac ŋac, “Tu sake-ŋga mac gauc gêm yom sac yêc nem ŋalôm? \v 5 Mac akêŋ whiŋ dom bu aneŋ ŋaclai yêc bu wasôm têŋ ŋgac dau bu, ‘Aö wasuc am nem sac kwi.’ Bocdinaŋ aö wasôm têŋ iŋ bu, ‘Tisa ma êmsêlêŋ.’ \v 6 Ma têŋ ndoc mac alic bu aneŋ yom dinaŋ ŋandô sa, goc aŋyalê bu Anötö kêŋ ŋaclai têŋ Ŋamalac ndê Atu yêc nom, bu suc ŋamalac si sac kwi whiŋ.” Goc Yisu sôm têŋ ŋgac bôliŋ bu, “Tisa ma hôc nem mbô sa, ma lhö têŋ nem andu ndi!” \v 7 Goc ŋgac dau tisa ma kölhö têŋ ndê andu gi. \v 8 Ma lau daêsam naŋ sêlic gêŋ dau sêhêdaê ŋandô, ma sêmpiŋ Anötö naŋ kêŋ ŋaclai bocdinaŋ têŋ ŋamalac. \s1 Yisu kêgalêm Matyu bu êŋkuc iŋ \r (Mak 2:13-17; Luk 5:27-32) \p \v 9 Yisu kêsêlêŋ gi ma gêlic ŋgac daŋ ŋaê Matyu naŋ ndöc ndê mala kôc takis-ŋga. Ma iŋ sôm têŋ iŋ, “Êmkuc aö!” Goc Matyu tisa ma kêkuc iŋ. \p \v 10 Tiŋambu Yisu gêŋ gêŋ ndöc Matyu ndê andu ŋalôm, ma lau daêsam sêmeŋ ma seŋ gêŋ sêndöc sêwhiŋ Yisu ti ndê ŋgacsêŋomi. Ŋac lau sêkôc takis-ŋga ti lau ŋatô naŋ lau Palêsai sêsam ŋac bu lau sac. \v 11 Ma lau Palêsai ŋatô sêlic gêŋ dinaŋ, goc sêndac iŋ ndê ŋgacsêŋomi bocdec bu, “Tu sake-ŋga mac nem kêdôhôŋwaga gêŋ gêŋ ndöc whiŋ lau sac dindê?” \v 12 Yisu ŋgô ŋac si yom dau ma sôm, “Lau naŋ sêlic dau bu gêmbac mba, naŋ oc sêŋsalê dokta dom, magoc lau ti gêmbac oc sêŋsalê dokta. \v 13 Gauc nem Anötö ndê yom naŋ propet akwa daŋ to yêc bocdec bu, ‘\it Gêŋ atu naŋ aö atac whiŋ, naŋ bu mac tamwalô lau, hôc gêlêc domba hoŋ naŋ mac bu andic ndu ma akêŋ ti da, naŋ su.’\it* Andi ma akôc gauc pi yom dau e aŋyalê ŋahu ŋapep. Bu aö gameŋ bu waŋgalêm lau naŋ sêlic dau bu lau gitêŋ, naŋ sa dom. Aö gameŋ bu waŋgalêm lau sac sa, bu sênem dau kwi ma sêsôc Anötö ndê gôliŋ ŋapu.” \s1 Yao gêŋ daneŋ-ŋga-ŋga \r (Mak 2:18-20; Luk 5:33-35) \p \v 14 Ma Jon, Ŋgac Kêku Lau-ŋga ndê sêŋomi ŋatô sêtêŋ Yisu si ma sêndac iŋ bu, “Bocke dec yac ti lau Palêsai akêŋ bêc ŋatô bu aneŋ gêŋ dom tu gauc nem Anötö-ŋga, tigeŋ am nem ŋgacsêŋomi seŋ gêŋ tôm bêc hoŋ?” \v 15 Ma Yisu sôm têŋ ŋac, “Ŋgac nem awhê-ŋga daŋ bu êŋgalêm lau sa sêmbo sêwhiŋ iŋ tu sêneŋ mwasiŋ nem awhê-ŋga, dec oc tôm dom bu sêhu gêŋ daneŋ-ŋga siŋ ma sêndöc ti ŋalôm ŋawapac têŋ ndoc ŋgac dau mbo whiŋ ŋac. Mba! Ma bocdinaŋ aneŋ ŋgacsêŋomi sêmbo sêwhiŋ aö ti atac ŋayham, ma sêhu gêŋ daneŋ-ŋga siŋ dom. Tigeŋ ndoc oc meŋ naŋ lau oc sêkôc aö su yêc ŋac, ma têŋ têm dinaŋ ŋac oc ŋalôm ŋawapac ma sêŋkuc lêŋ dahu gêŋ daneŋ-ŋga siŋ-ŋga.” \s1 Yisu ndê yom gitôm gêŋ wakuc \r (Mak 2:21-22; Luk 5:36-39) \p \v 16 Ma Yisu sôm, “Yac dasi po wakuc pi ŋakwê akwa naŋ kic, naŋ dom. Bu po wakuc oc hôc ŋakwê akwa kic e tisac sambuc. \v 17 Ma têŋ ndoc lau sêmasaŋ wain wakuc, naŋ sêkêc sip bôc ŋamlic wain-ŋga akwa dom. Mba! Ŋac bu sêkôm, goc wain wakuc oc hôc ŋamlic akwa kôc. Ma wain oc wê niŋga, ma ŋamlic dau oc tisac. Bocdinaŋ lau sêkêc wain wakuc sip bôc ŋamlic wakuc, ma lu-lu oc sêyêc ŋayham.” \s1 Yisu kôm awhê lu ŋayham sa \r (Mak 5:21-43; Luk 8:40-56) \p \v 18 Yisu sôm yom dinaŋ mbo, ma ŋgac bata daŋ meŋ pôŋ haduc têŋ iŋ ma sôm, “Aneŋ atuŋwê kwahic dec mbac ndu su, magoc am bu mweŋ ma kêŋ amam sac iŋ, dec iŋ oc mbo tali tiyham.” \v 19 Goc Yisu tisa ma iŋ ti ndê ŋgacsêŋomi sêwhiŋ ŋgac dau si. \p \v 20 Sêŋsêlêŋ sêmbo, ma awhê daŋ tigasuc iŋ kalhac iŋ dômbwê ma kêmasec iŋ ndê ŋakwê ŋadali. Awhê dau hôc ŋawapac gêm dac-ŋga ŋapaŋ gitôm yala 12 su, dec \v 21 gauc gêm yêc dau bu, “Aö bu wamasec iŋ ndê ŋakwê ŋambwa, dec oc kôm aö ŋayham sa tiyham.” \v 22 Yisu kac dau kwi e gêlic iŋ, goc sôm, “Aneŋ bawhê, atac pa su. Am ŋayham sa tiyham tu am nem kêŋ whiŋ aö-ŋga.” Ma têŋ ndoc dau dinaŋ awhê dau ŋayham sa. \p \v 23 Ma tiŋambu Yisu gi e hôc asê ŋgac bata dau ndê andu, ma gêlic bu lau toŋ atu sêmbo. Ŋatô sêyu gasuc ma ŋatô sêtaŋ ti ŋanta atu. \v 24 Goc sôm, “Alhö su, bu bawhê dau mbac ndu dom. Iŋ yêc bêc naŋ yêc.” Magoc ŋac sêmbwac iŋ. \v 25 Dec Yisu sôm bu sêsoc ŋac sêsa sêndi, goc sôc gi kêm bawhê sip amba, ma iŋ tisa. \v 26 Ma yom dau ŋawaê tiapa sambuc yêc gameŋ dinaŋ. \s1 Yisu kôm ŋgac tapec lu ŋayham sa \p \v 27 Dinaŋ su, goc Yisu kêsêlêŋ gi. Ma ŋgac tapec lu sêŋkuc iŋ ma sêmbwêc, “O †Dawid ndê Atu, tamwalô alu!” \v 28 Magoc Yisu kêsêlêŋ gi sôc andu daŋ, dec ŋgac lu dinaŋ sêtêŋ iŋ si, ma iŋ ndac, “Amlu akêŋ whiŋ bu aneŋ ŋaclai yêc bu wakôm amlu ŋayham sa, me mba?” Ma iŋlu sêsôm, “Aêc, Pômdau!” \v 29 Goc Yisu kêmasec iŋlu tandô, ma sôm bu, “Tu amlu akêŋ whiŋ aö-ŋga, dec gêŋ naŋ amlu andac, naŋ oc ŋandô sa.” \v 30 Ma iŋlu tandô po asê. Goc Yisu gic yao iŋlu bu sêsôm gêŋ dau ŋayom asê têŋ lau daŋ dom. \v 31 Magoc iŋlu sêsa si, ma sêkôm iŋ ndê waê sa e tiapa gêm gameŋ dinaŋ ahuc. \s1 Yisu kôm ŋgac awha mba sôm yom asê \p \v 32 Ŋac sêsa si ma lau ŋatô sêtêŋ Yisu sêmeŋ. Ŋac sêkôc ŋgac daŋ, naŋ ŋalau sac kôm iŋ awha mba. \v 33 Yisu soc ŋalau sac sa awê gi su, goc awha mba dau sôm yom asê. Lau daêsam dinaŋ sêseŋ amba ma sêsôm bu, “Yac dalic gêŋ daŋ bocdec yêc Israel dom andô.” \v 34 Magoc lau Palêsai sêsôm bu, “Iŋ kôc ŋaclai yêc ŋalau sac si ŋadau Sadaŋ, dec tiŋ ŋalau sac su.” \s1 Yisu tawalô lau \p \v 35 Ma Yisu kêsêlêŋ golom-golom malac atu ti sauŋ. Iŋ kêdôhôŋ lau mbo lôm wê-ŋga, ma hoc ŋawaê ŋayham pi Anötö ndê gôliŋ asê. Ma iŋ kôm lau ti gêmbac tidau-tidau hoŋ ŋayham sa. \p \v 36 Magoc têŋ ndoc iŋ gêlic lau daêsam naŋ sêŋkuc iŋ, naŋ tawalô ŋac. Ŋahu bu iŋ gêlic ŋac sêtôm domba naŋ si ŋgac yob ŋac-ŋga mba, dec giam pôm sêtê ŋac saliŋ-saliŋ ŋapaŋ. \v 37 Goc iŋ sôm têŋ iŋ ndê ŋgacsêŋomi, “Gêŋ ŋandô daêsam yêc ôm, magoc lau sêndic ŋandô sa-ŋga daêsam dom. \v 38 Bocdinaŋ ateŋ mbec têŋ ôm ŋadau bu êŋkiŋ lau gweleŋ-ŋga sêsôc iŋ ndê ôm ma sêndic gêŋ ŋandô sa.” \c 10 \s1 Yisu kêyaliŋ †aposel 12 sa \r (Mak 3:16-19; Luk 6:12-16) \p \v 1 Yisu ta iŋ ndê ŋgac-sêŋomi 12 sêtêŋ iŋ si, ma kêŋ ŋaclai têŋ ŋac bu sêsoc ŋalau sac su yêc lau, ma bu sêkôm gêmbac hoŋ ŋayham sa. \v 2 Aposel 12 dau si ŋaê bocdec. Ŋgac ŋamata-ŋga iŋ Saimon naŋ sêsam bu Pita, lu iŋ asi Andru, ma Sebedi ndê atu lu Jems lu Jon, \v 3 P ilip ma Batolomeas, Tomas ma ŋgac kôc takis-ŋga Matyu, ma Alpayas ndê atu Jems, Tadaus, \v 4 Saimon naŋ sêsam bu ‘Ŋgac †Selot,’ ma Judas Iskeriot naŋ tiŋambu hoc Yisu asê. \s1 Yisu kêkiŋ aposel 12 sêsa si bu sênem mêtê lau \r (Mak 6:7-11; Luk 9:1-5) \p \v 5 Yisu kêkiŋ lau 12 dinaŋ sêsa si bu sênem mêtê, ma gic yomsu ŋac bocdec bu, “Asôc lau apa ti lau †Samaria-ŋga si malac daŋ dom, \v 6 tigeŋ gêŋ ŋamata-ŋga atêŋ domba Israel-ŋga naŋ siŋga su, naŋ andi. \v 7 Anem mêtê ma asôm têŋ lau bu Anötö ndê gôliŋ meŋ kêpiŋ su. \v 8 Akôm lau gêmbac ŋayham sa, ma akôm lau ti gêmbac leprasi ŋamlic ŋawasi sa. Auŋ lau batê sêtisa, ma asoc ŋalau sac su yêc lau. Anötö kêŋ ŋaclai têŋ mac ŋaôli mba, ma bocdinaŋ anem lau sa ŋambwa. \v 9-10 Ma têŋ ndoc mac aŋsêlêŋ andi, naŋ gauc nem wapa seŋ-ŋga dom. Aŋsêlêŋ amam sawa, akôc mone dom, ampwic talhi dom, akôc ŋakwê aô daôm-ŋga ti atapa dom, ma ahôc tôc dom. Ŋalêŋ solop bu lau sêlôm lau naŋ sem gweleŋ mêtê-ŋga ma sêpuc ŋac dôŋ ŋa gêŋ dinaŋ, naŋ ti ŋac si ŋaôli ô gweleŋ. \p \v 11 “Malac bocke mac bu asôc andi, naŋ aŋsalê ŋamalac ŋayham naŋ toc Anötö sa ŋapep, bu ambo awhiŋ iŋ e mac ahu malac dau siŋ. \v 12 Têŋ ndoc mac api iŋ ndê andu andi, naŋ anem mbec iŋ ndê lau ŋa mbec yom malô-ŋga. \v 13 Ma ŋac lau dau bu lau gitêŋ, goc yom malô oc yêc ŋac. Ma ŋac bu lau gitêŋ dom, goc mac nem mbec yom malô-ŋga oc gacgeŋ yêc mac-ŋga. \v 14 Ma lau malac daŋ bu sêkôc mac ti nem yom sa dom, goc ahu malac me andu dinaŋ siŋ ma atoŋ kop su yêc gahim. \v 15 Aö wasôm têŋ mac bu têŋ Anötö ndê bêc êmatôc lau-ŋga, lau malac dinaŋ-ŋga oc sêtap ŋagêyô sac sambuc sa, hôc gêlêc ŋagêyô naŋ iŋ oc kêŋ têŋ lau Sodom ti Gomora-ŋga têŋ têm ŋambu-ŋga, naŋ su.” \s1 Yisu ndê lau oc sêtap kisa sa \r (Mak 13:11-13; Luk 21:12-17) \p \v 16 “A ŋgô su naŋ! Aö waŋkiŋ mac asa andi, atôm domba naŋ sêsip giam pôm si gameŋ. Bocdinaŋ akôc gauc ŋapep ma akôm nem gweleŋ, ma akôm mêtê ŋayham eŋ e lau daŋ gitôm dom bu sêpu mac. \v 17 Ayob daôm têŋ lau naŋ sêkêŋ whiŋ aö dom, bu ŋac oc sêkêŋ mac atêŋ lau sêmatôc yom-ŋga andi, ma sêhi mac ŋa sö yêc ŋac si lôm wê-ŋga. \v 18 Tu mac aŋkuc aö-ŋga dec ŋac oc sêkêŋ mac alhac gôliŋwaga ti kiŋ si aŋgô-ŋga. Ndoc dinaŋ ti mac nem ndoc bu awhê aneŋ yom sa têŋ lau atu-tu dinaŋ, ma têŋ lau akêŋ gameŋ hoŋ, naŋ whiŋ. \v 19 Ma têŋ ndoc sêkôc mac dôŋ, naŋ ahêgo daôm dom tu yom asôm-ŋga. Anötö oc nem mac sa tu asôm yom-ŋga. \v 20 Ma yom naŋ mac bu asôm, naŋ mac nem yom dom. Damam undambê-ŋga oc kêŋ iŋ ndê Ŋalau puc mac dôŋ, ma hôc nem awham sa. \p \v 21 “Têŋ ndoc ŋawapac-ŋga dinaŋ, lau naŋ sêkêŋ whiŋ dom oc sêhoc si asidôwai sêkêŋ whiŋ aö-ŋga asê bu sêndic ŋac ndu, ma dambai oc sêkôm têŋ atui boc-dinaŋ. Balêkoc oc sêli dau sa têŋ damba ti dindai, ma sêkêŋ ŋac sêtêŋ lau bu sêndic ŋac ndu. \v 22 Ma lau sambob oc atac tec mac tu aö-ŋga. Magoc asa naŋ bu lhac ŋaŋga ma hu aö siŋ dom, naŋ oc tap Anötö ndê mwasiŋ nem iŋ si-ŋga sa. \v 23 Ma lau bu sêkêŋ kisa mac, goc ahu ŋac si malac siŋ ma atêŋ malac daŋ andi. Yom ŋandô aö wasôm têŋ mac! Mac nem gweleŋ anem mêtê ŋawaê ŋayham-ŋga yêc malac Israel-ŋga hoŋ oc pacndê dom, e Ŋamalac ndê Atu meŋ sa tiawê.” \s1 Lau naŋ sêŋkuc Yisu oc sêhôc ŋawapac gitôm iŋ dau \r (Luk 6:40) \p \v 24 “Kwapuc daŋ oc hôc gêlêc gwalam akwa naŋ kêdôhôŋ iŋ, naŋ dom. Ma ŋgac akiŋ oc hôc gêlêc iŋ ndê ŋadau dom. \v 25 Kwapuc bu tôm ndê gwalam akwa ma ŋgac akiŋ bu tôm ndê ŋadau, goc tôm. Lau sêpu gôlôwac ŋadau aö ma sêsam aö bu †Belsebal, ma bocdinaŋ ŋac oc sêkôm têŋ ŋadau ndê lau mac, hôc gêlêc su.” \s1 Atöc lau nom-ŋga dom \r (Luk 12:2-7) \p \v 26 “Magoc atöc daôm tu lau naŋ sêkêŋ kisa mac-ŋga dom. Ŋahu bu gêŋ hoŋ naŋ lau sem ahuc, me yêc siŋ dau, naŋ oc meŋ sa tiawê. \v 27 Yom naŋ aö gasôm têŋ mac têŋ ôbwêc, naŋ asôm asê têŋ acsalô, ma yom naŋ aö gac yom sec têŋ mac, naŋ asôm tiatu alhac malac lôm. \v 28 Atöc lau naŋ bu sêndic mac ndu-ŋga dom, bu ŋac gitôm dom bu sêseŋ mac gatôm su whiŋ. Atöc lau dom, magoc atöc Anötö ma asôc iŋ ŋapu. Bu mba, goc iŋ gitôm bu kêŋ mac ŋamlic ti gatôm lu-lu sêsip lambwam sêndi e sêniŋga gacgeŋ. \p \v 29 “Akôc gauc pi mbac kecsoc naŋ lau sêlic bu gêŋ ŋambwa. Tigeŋ Anötö gêlic gêŋ sauŋ dinaŋ bu gêŋ ŋambwa dom, ma iŋ bu lôc dom, dec daŋ oc niŋga dom. \v 30-31 Bocdinaŋ ahêgo daôm dom, bu Anötö tac whiŋ mac hôc gêlêc mbac kecsoc daêsam su. Iŋ kêyalê mac e pi sa, gitôm iŋ sê mac nem kêclauŋ hoŋ sa timala.” \s1 Dasêc Yisu ahuc dom \r (Luk 12:8-9) \p \v 32 “Asa naŋ sôm asê yêc ŋamalac aŋgô-ŋga bu iŋ kêŋ whiŋ aö, naŋ aö wasôm iŋ ndê ŋaê asê yêc Damaŋ undambê-ŋga aŋgô-ŋga. \v 33 Tigeŋ asa naŋ sêc iŋ ndê kêŋ whiŋ aö-ŋga ahuc yêc ŋamalac aŋgô-ŋga, naŋ wasêc iŋ ahuc yêc Damaŋ aŋgô-ŋga bocdinaŋ.” \s1 Taŋkuc Yisu ti dahôc ŋawapac \r (Luk 12:49-53; 14:26-27; 9:48) \p \v 34 “Gauc nem bu aö gameŋ bu wahê wamba lau dom. Mba! Tu aö-ŋga dec lau oc sêwhê dau kôc ma sêkêŋ kisa dau. \v 35 Tu aö-ŋga dec damba lu atuŋgac oc sêkêŋ kisa dau, ma dinda lu atuwê, ma lawawê akwa lu lawawê wakuc oc sêkêŋ kisa dau bocdinaŋ. \v 36 Ŋgac daŋ oc tap iŋ ndê ŋacyo sa yêc iŋ dau ndê lau. \p \v 37 “Asa naŋ tac whiŋ damba me dinda me atuŋgac me atuwê hôc gêlêc iŋ ndê atac whiŋ aö su, naŋ oc tôm dom bu ti aneŋ daŋ. \v 38 Ma asa naŋ tec bu hôc iŋ ndê a gicso dau\f + \fr 10:38 \ft Yisu ndê yom pi a gicso dau, naŋ ŋahu bu tamasaŋ dauŋ tôm bêc hoŋ bu dahôc ŋandê ti ŋawapac tu iŋ-ŋga e tôm dambac ndu tôm iŋ dau mbac ndu.\f* ma êŋkuc aö, naŋ tôm dom bu ti aneŋ daŋ bocdinaŋ. \v 39 Lau naŋ takwê gêŋ nom-ŋga ŋapaŋ tu puc ŋac si ŋamlic dôŋ-ŋga, naŋ oc sêniŋga. Magoc asa naŋ bu hu gêŋ nom-ŋga siŋ tu aö-ŋga, naŋ oc mbo tali ŋapaŋ. \p \v 40 “Lau naŋ sêkôc mac sa, naŋ gitôm sêkôc aö dauŋ sa, ma ŋac naŋ sêkôc aö sa, naŋ sêkôc Anötö naŋ kêkiŋ aö gameŋ, naŋ sa. \v 41 Asa naŋ toc aneŋ propet daŋ sa, ma kôc iŋ sa tu iŋ ti propet gêm aö aŋôŋ-ŋga, naŋ Anötö oc kêŋ ŋagêyô ŋayham têŋ iŋ gitôm iŋ kêŋ têŋ propet dau. Ma asa naŋ toc ŋamalac gitêŋ daŋ sa, ma kôc iŋ sa tu aneŋ ŋaê-ŋga, naŋ Anötö oc kêŋ ŋagêyô ŋayham têŋ iŋ gitôm iŋ kêŋ têŋ ŋgac gitêŋ dau. \v 42 Ma asa naŋ kôm gêŋ sauŋ bocke bu nem lau naŋ sêŋkuc aö, naŋ sa, tôm iŋ kêŋ bu ŋalhuc têŋ ŋac sênôm, naŋ Anötö oc êŋlhiŋ iŋ siŋ dom. Iŋ oc kêŋ ŋagêyô ŋayham têŋ iŋ yomandô.” \c 11 \p \v 1 Yom hoŋ dinaŋ Yisu sôm têŋ iŋ ndê ŋgacsêŋomi 12 tu êndôhôŋ ŋac-ŋga. Iŋ gic bata yom dau, goc kêsêlêŋ golom-golom malac naŋ sêyêc gameŋ Galili-ŋga dinaŋ, ma gêm mêtê ti kêdôhôŋ lau. \s1 Yisu sôm yom pi Jon, Ŋgac Kêku Lau-ŋga \r (Luk 7:18-35) \p \v 2 Têŋ ndoc dinaŋ Jon, Ŋgac Kêku Lau-ŋga ndöc gapocwalô, ma iŋ ŋgô ŋawaê pi gêŋ hoŋ naŋ Kilisi kôm. Bocdinaŋ iŋ kêkiŋ iŋ ndê sêŋomi ŋatô sêtêŋ Yisu si, \v 3 ma sêndac iŋ bocdec bu, “Anötö gic bata têŋ yac bu oc êŋkiŋ Mesaya. Am daôm dinaŋ, me yac oc akêŋ bataŋ ŋgac daŋ tiyham?” \v 4 Yisu ô yom ma sôm, “Ambu andi ma asôm yom têŋ Jon pi mêtê naŋ mac aŋgô aö gahoc asê, ma pi gêŋ naŋ mac alic aö gakôm. \v 5 Lau tapec sêlic gameŋ tiyham, lau bôliŋ sêŋsêlêŋ tiyham, lau ti gêmbac leprasi ŋamlic ŋawasi sa, lau daŋgasuŋ bic sêŋgô yom, lau batê sêtisa, ma lau ŋalôm sawa sêŋgô ŋawaê ŋayham. \v 6 A ŋgô! Lau naŋ atac lu-lu tu aö-ŋga dom, naŋ oc sêtap Anötö ndê mwasiŋ sa.” \p \v 7 Jon ndê sêŋomi sêsa si, ma Yisu sôm yom pi Jon têŋ lau toŋ atu naŋ sêmbo sêwhiŋ iŋ. Iŋ ndac ŋac bocdec bu, “Têŋ ndoc mac asa atêŋ Jon yêc gameŋ sawa a, dec gauc gêm bu atap ŋamalac kaiŋ bocke sa? Mac bu alic ŋgac gauc babalê gitôm gakoc naŋ mbu kêwic, a? \v 8 Mac asa a bu alic ŋgac daŋ naŋ sôc ŋakwê ŋayham, a? Mba! Lau naŋ sêsôc ŋakwê ŋayham, naŋ sêmbo gameŋ ŋayham gitôm kiŋ si andu. \v 9 Bocdinaŋ aö wandac mac, mac asa a bu alic sake? Bu alic propet daŋ? Yomandô! Iŋ propet daŋ, ma iŋ hôc gêlêc propet hoŋ su. \v 10 Propet akwa daŋ to yom naŋ Anötö sôm têŋ Mesaya bocdec bu, ‘\it Aö waŋkiŋ aneŋ ŋgac aheŋ-ŋga muŋ am, bu êmasaŋ am nem seŋ.’\it* Y om pi ŋgac aheŋ-ŋga dau hêganôŋ Jon solop. \v 11 Yêc ŋamalac nom-ŋga, daŋ hôc gêlêc Jon, Ŋgac Kêku Lau-ŋga su dom. Tigeŋ aö wasôm yom ŋandô têŋ mac, bu lau hoŋ naŋ sêmbo Anötö ndê gôliŋ ŋapu, lau tiwaê, ma lau waêmba boc-dinaŋ, naŋ hoŋ sêhôc gêlêc Jon su yêc Anötö aŋgô-ŋga. \p \v 12-13 “Muŋ-ŋga, Moses ti propet akwa-kwa sêhoc yom asê gwanaŋ pi Anötö ndê gôliŋ. Ma ŋac si yom ŋandô sa dom, e Jon meŋ ma gêm mêtê bu Anötö ndê gôliŋ meŋ kêpiŋ. Têŋ ndoc Jon gic hu yom dau e meŋ têŋ kwahic dec, Anötö ndê gôliŋ kêsôwec gi tiatu, ma lau daêsam sêkôm mwasac bu sêsôc Anötö ndê gôliŋ ŋapu. \v 14 Anötö gic bata bu êŋkiŋ propet daŋ muŋ Mesaya, naŋ gitôm propet Elaija. Ma aö wasôm têŋ mac bu yomandô, Jon iŋ propet dau dinaŋ. Mac akêŋ whiŋ yom dinaŋ, me mba? \v 15 Mac bu daŋamsuŋ yêc, naŋ aŋgô aneŋ yom! \p \v 16 “Lau têm dindec-ŋga ŋac lau kaiŋ bocke? Ŋac sêtôm balêkoc naŋ sêkôc whê sêmbo malac lôm, naŋ sêtucdiŋ ŋac si silip ŋatô ma sêsôm, \v 17 ‘Têŋ ndoc naŋ yac ac oŋ bu datê wê, naŋ mac atec. Ma têŋ ndoc yac am wê daŋgibo-ŋga, naŋ mac atec bu ataŋ awhiŋ.’ \v 18 Ma lau têm dindec-ŋga bocdinaŋ. Jon meŋ ma gêŋ gêŋ ti nôm gêŋ ŋayham dom, ma sêsôm bu ŋalau sac mbo iŋ ndê ŋalôm. \v 19 Ma Ŋamalac ndê Atu meŋ nôm ti gêŋ gêŋ ŋayham, tigeŋ sêsôm bu iŋ ŋgac gêŋ gêŋ ti nôm wain ŋawahô-ŋga, ma bu iŋ hê silip têŋ lau sac ti lau sêkôc takis-ŋ ga. Bocdinaŋ, mac lau têm dindec-ŋga atôm balêkoc naŋ sêkôm tô aŋiŋ ŋapaŋ. Tigeŋ Anötö ndê gauc hôc gêlêc gêŋ hoŋ, ma iŋ ndê lau sêŋyalê bu iŋ ndê lêŋ iŋ lêŋ solop.” \s1 Yisu sôm yom pi lau naŋ sem dau kwi dom \r (Luk 10:13-15) \p \v 20 Têŋ dinaŋ Yisu gic hu pu lau naŋ sêndöc malac ŋatô. Ŋahu bu iŋ k ôm gêŋ dalô daêsam yêc ŋac aŋgô-ŋga, tigeŋ ŋac sem si ŋalôm kwi dom. \v 21 Iŋ sôm, “Oyaê mac lau Korasin ti lau Betsaida-ŋga. Mac ac waê bu atap Anötö ndê atac ŋandê sa. Lau apa naŋ sêndöc Taya ma Saidon, naŋ bu sêlic gêŋ dalô naŋ aö gakôm yêc mac aŋôm-ŋga, dec oc tôm sênem dau kwi wandêc su, ma sêndöc ti sêtaŋ si sac. \v 22 Tigeŋ mac akôm dom, dec wasôm têŋ mac bu têŋ ndoc Anötö êmatôc lau-ŋga, naŋ iŋ oc kêŋ ŋagêyô sac sambuc têŋ mac, hôc gêlêc ŋagêyô naŋ iŋ oc kêŋ têŋ lau Taya ti Saidon-ŋga, naŋ su. \p \v 23 “Ma mac lau Kapenaom-ŋga. Mac gauc gêm bu Anötö oc kôc mac sa andöc undambê, a? Aö wasôm mba! Iŋ oc êmasuc mac su asip lambwam andi. Lau Sodom bu sêlic gêŋ dalô gitôm mac alic su, dec oc tôm sêhu si sac siŋ ma sêndöc ŋayham e kwahic dec. \v 24 Aö wasôm têŋ mac bu Anötö oc kêŋ ŋagêyô sac têŋ mac, hôc gêlêc ŋagêyô naŋ iŋ oc kêŋ têŋ lau Sodom-ŋga.” \s1 Yisu kêpiŋ Damba \r (Luk 10:21-22) \p \v 25 T êŋ ndoc dinaŋ Yisu teŋ mbec ma sôm, “O Damaŋ, undambê ti nom ŋadau. Aö wampiŋ am bu am tôc nem yom ŋa-ŋandô asê têŋ lau naŋ sêŋgwiniŋ dau, ma siŋ kwi têŋ lau naŋ gauc gêm bu ŋac lau tigauc ma sêŋyalê gêŋ hoŋ. \v 26 Aêc, Damaŋ, am kôm bocdinaŋ kêkuc am daôm nem atac whiŋ.” \p \v 27 Goc Yisu sôm, “Damaŋ kêŋ gêŋ hoŋ sip aö amaŋ. Lau daŋ sêŋyalê Atu dom, Damba tawasê kêyalê iŋ. Ma lau daŋ sêŋyalê Damba dom, tigeŋ iŋ ndê Atu kêyalê iŋ, ma lau naŋ Atu dau atac whiŋ bu tôc iŋ asê têŋ ŋac, naŋ sêŋyalê Damba.” \s1 Yisu gêm malô lau kwapac \p \v 28 “Mac lau hoŋ naŋ ahôc ŋawapac ma kwampac, naŋ atêŋ aö ameŋ, ma aö wakêŋ mac asê awham su. \v 29 Ameŋ ma akôm aö neŋ gweleŋ awhiŋ aö, ma aö oc wandôhôŋ mac. Aö ŋgac malô ma gatoc dauŋ sa dom, ma mac oc atap malam aŋwhaŋ daôm-ŋga sa yêc aö. \v 30 Ŋahu bu gweleŋ naŋ mac akôm awhiŋ aö, naŋ ŋadehe dom, ma aö wakêŋ mac ahôc ŋawapac atu dom.” \c 12 \s1 Yisu iŋ Pômdau bêc Sabat-ŋga \r (Mak 2:23–3:6; Luk 6:1-11) \p \v 1 Têŋ têm dinaŋ ŋabêc †Sabat-ŋga daŋ, naŋ Yisu ti ndê ŋgacsêŋomi sêŋsêlêŋ sêmbo lôcwha naŋ gic ôm wit-ŋga daŋ kic. Ma gêŋ yô ŋgacsêŋomi, dec sêkôc wit ŋandô ma seŋ. \v 2 Lau Palêsai ŋatô sêlic, goc sêsôm têŋ iŋ, “Lic su naŋ. Am nem ŋgacsêŋomi sêkôc wit ŋandô ma yomsu gic yao bu dakôm gweleŋ kaiŋ dinaŋ têŋ bêc Sabat-ŋga dom.” \v 3 Goc Yisu ô ŋac si yom ma sôm, “Gauc nem yom naŋ sêto yêc, pi gêŋ naŋ Kiŋ Dawid ti ndê lau sêkôm têŋ ndoc gêŋ yô ŋac. Mac asam su, me? \v 4 Dawid sôc Anötö ndê andu gi, ma kôc bolom dabuŋ naŋ lau sêkêŋ ti da, naŋ Moses kêŋ yao bu dabuŋsiga tawasê sêneŋ, ma lau bambaliŋ sêneŋ dom. Ma Dawid ti ndê lau seŋ, magoc lau daŋ sêŋgôliŋ yom pi Dawid ma sêsôm bu iŋ kêgilì yomsu lec dom. \p \v 5 “Ma gêŋ daŋ tiyham, naŋ mac asam su yêc Moses ndê yomsu. Têŋ bêc Sabat-ŋga hoŋ dabuŋsiga sêkôm gweleŋ yêc lôm dabuŋ, ma gweleŋ dinaŋ kêgilì yomsu Sabat-ŋga. Magoc lau sêŋgôliŋ yom pi ŋac dom. \p \v 6 “A ö wasôm têŋ mac, bu gweleŋ naŋ aö gameŋ tu wakôm-ŋga, naŋ hôc gêlêc sakiŋ lôm dabuŋ-ŋga hoŋ su. \v 7 Sêto Anötö ndê yom yêc bocdec, ‘\it Gêŋ atu naŋ aö atac whiŋ, naŋ hôc gêlêc mac nem da hoŋ su, naŋ bu mac tamwalô lau.’\it* Mac aŋyalê yom dau ŋahu dom. Mac bu aŋyalê, dec gitôm dom bu mac aŋgôliŋ yom pi lau naŋ sêkôm gêŋ so daŋ dom. \v 8 Bu Ŋamalac ndê Atu iŋ gêŋ hoŋ ŋadau, ma iŋ Pômdau bêc Sabat-ŋga whiŋ.” \s1 Yisu kôm ŋgac amba balê ŋayham sa têŋ bêc Sabat-ŋga \r (Mak 3:1-6; Luk 6:6-11) \p \v 9 Yisu kêsêlêŋ gi, ma sôc ŋac si lôm wê-ŋga gi. \v 10 Ma yêc dinaŋ, ŋgac amba tibalê daŋ ndöc. Lau Palêsai sêŋsalê yom tu sêŋgôliŋ pi Yisu-ŋga, goc sêndac iŋ, “Yac bu dakôm ŋamalac daŋ ŋamlic ŋayham sa têŋ bêc Sabat-ŋga, oc taŋgilì yomsu Sabat-ŋga, me mba?” \v 11 Ma Yisu sôm têŋ ŋac, “Mac nem domba daŋ, bu peŋ sip sê ŋalôm têŋ bêc Sabat-ŋga, naŋ mac oc akôm sake? Mac oc akôc sa. \v 12 Aêc! Ma ŋamalac sêhôc gêlêc domba su! Bocdinaŋ yac bu dakôm ŋayham ma danem lau sa têŋ bêc Sabat-ŋga, oc daso yomsu Sabat-ŋga dom.” \v 13 Goc Yisu sôm têŋ ŋgac dau, “Êmatôc amam!” Ma iŋ kêmatôc amba, ma amba dau ŋayham sa tiyham, gitôm iŋ amba daŋga. \v 14 Tigeŋ lau Palêsai sêsa si ma sem yomgalôm pi lêŋ sêndic Yisu ndu-ŋga. \s1 Yisu iŋ Anötö ndê Ŋgac Akiŋ \p \v 15 Yisu kêyalê lau Palêsai si gauc, goc hu gameŋ dinaŋ siŋ. Lau daêsam sêŋkuc iŋ, ma iŋ kôm ŋac si gêmbac hoŋ ŋayham sa. \v 16 Tigeŋ iŋ gic yao bu sêsôm iŋ ŋahu asê dom. \v 17 Ŋalêŋ dinaŋ yom naŋ propet Aisaya sôm pi Mesaya muŋ su, naŋ ŋandô sa. Yom dau sêto yêc bocdec bu: \li1 \v 18 Alic aneŋ ŋgac akiŋ dindec, naŋ aö kayaliŋ iŋ sa. Aö atac whiŋ iŋ kêlêc, ma aneŋ ŋalôm tisambuc iŋ. Wakêŋ aneŋ Ŋalau nem iŋ ahuc, ma iŋ oc hoc yom gitêŋ matôc-ŋga asê têŋ lau akêŋ gameŋ nom-ŋga hoŋ. \li1 \v 19 Iŋ oc sôm yom tac ŋandê-ŋga me mbwêc ŋaŋga dom. Ma lau daŋ oc sêŋgô iŋ whasuŋ yêc malac lôm dom. \li1 \v 20 Gakoc timdec iŋ oc pôŋ dulu dom, ma ya ŋawê naŋ tisauŋ, naŋ iŋ oc yu ndu dom.\f + \fr 12:20 \ft Yom pi gakoc timdec ma ya ŋawê naŋ mbac, naŋ hêganôŋ lau naŋ sêkêŋ whiŋ ŋaŋga dom.\f* Ma iŋ oc kôm bocdinaŋ e nditôm iŋ ndê yom gitêŋ matôc-ŋga nem nom sambuc ahuc. \li1 \v 21 Ma lau akêŋ gameŋ nom-ŋga hoŋ oc sêkêŋ bata bu Anötö nem ŋac si tu iŋ ndê ŋaê-ŋga. \rq [Ais 42:1-4]\rq* \s1 Yisu ndê ŋaclai ŋahu \r (Mak 3:23-27; Luk 11:14-22) \p \v 22 Têŋ têm dinaŋ lau sêwê ŋgac daŋ naŋ ŋalau sac kôm iŋ tandô t ipec ma awha mba, naŋ sêtêŋ Yisu sêmeŋ. Yisu soc ŋalau sac dinaŋ su, goc kôm ŋgac dau ŋayham sa, ma iŋ gêlic gameŋ ma sôm yom asê. \v 23 Lau hoŋ sêhêdaê tu Yisu-ŋga, ma sêsôm, “Mboe †Dawid ndê Atu iŋ ŋgac dau dec, me?” \v 24 Tigeŋ lau Palêsai sêŋgô ŋawaê, dec sêpu Yisu ma sêsôm, “Iŋ kôc ŋaclai yêc ŋalau sac si ŋadau †Belsebal, dec iŋ soc ŋalau sac su.” \v 25 Yisu kêyalê ŋac si gauc, ma sôm, “Lau gameŋ daŋ, me malac daŋ, me gôlôwac daŋ, bu sêwhê dau kôc, dec ŋac oc sêlhac ŋaŋga dom, ma ŋac si ŋacyo oc sêku ŋac dulu. \v 26 Ma Sadaŋ boc-dinaŋ. Iŋ bu soc dau ndê ŋalau sac su, dec iŋ kêŋ kisa dau, ma iŋ ndê ŋaclai oc niŋga. \p \v 27 “Mac asôm bu aö gakôc ŋaclai yêc Belsebal, dec gasoc ŋalau sac su. Ma bocke? Mac nem sêŋomi naŋ sêsoc ŋalau sac sêwhiŋ, naŋ mac aŋgôliŋ yom dau pi ŋac whiŋ, a? Ŋac oc sêlic mac nem yom bu so ma sêmatôc mac! \v 28 Tigeŋ aö gasoc ŋalau sac ŋa Ŋalau Dabuŋ ndê ŋaclai, dec aŋyalê bu Anötö ndê ŋaclai bu nem gôliŋ gêŋ hoŋ, naŋ hôc asê mac su. \p \v 29 “Ŋgac daŋ oc sôc ŋgac ti licwalô atu daŋ ndê andu ma êŋgaho iŋ ndê wapa su ŋalêŋ bocke? Gêŋ ŋamata-ŋga iŋ sô ŋgac dau dôŋ, goc kôc iŋ ndê wapa su. Ma Sadaŋ iŋ gitôm ŋgac ti licwalô atu. \p \v 30 “Asa naŋ kalhac whiŋ aö dom, naŋ ti aneŋ ŋacyo. Ma asa naŋ gic lau sa sêtêŋ aö sêmeŋ dom, naŋ soc ŋac su yêc aö. \v 31 Tu dinaŋ-ŋga aö wasôm têŋ mac bu ŋamalac naŋ kac ndê ŋalôm kwi ma hu ndê sac siŋ, naŋ Anötö oc suc iŋ ndê sac ti yom sac-sac hoŋ kwi. Tigeŋ yom sac naŋ ŋamalac daŋ bu sôm pi Ŋalau Dabuŋ, naŋ Anötö oc suc kwi dom.\f + \fr 12:31 \ft Lau Palêsai sêsôm bu Yisu kôc ŋaclai yêc Sadaŋ ndê ma soc ŋalau sac su, ma Yisu tôc asê bu yom dau gitôm yom sac sambuc naŋ sêsôm pi Ŋalau Dabuŋ.\f* \v 32 Asa naŋ bu sôm yom sac pi Ŋamalac ndê Atu, tigeŋ tiŋambu kac ndê ŋalôm kwi, naŋ Anötö oc suc iŋ ndê sac kwi. Magoc asa naŋ bu sôm yom sac pi Ŋalau Dabuŋ, naŋ Anötö oc suc iŋ ndê sac kwi têŋ têm dindec-ŋga dom, ma têŋ têm ŋambu-ŋga dom bocdinaŋ.” \s1 Lau si mêtê whê ŋac sa bu ŋayham me sac \r (Luk 6:43-45) \p \v 33 Ma Yisu sôm, “A ŋayham sem ŋandô ŋayham. Ma a sac sem ŋandô sac. Dalic a ŋandô, dec taŋyalê a bu ŋayham me sac. \v 34 Mac lau sac atôm mboc ŋatui! Mac atôm bu asôm yom ŋayham daŋ dom! Bu lau sêsôm yom kêkuc gauc ti mêtê naŋ hôc ŋac si ŋalôm ahuc. \v 35 Gauc ti mêtê ŋayham hôc lau ŋayham si ŋalôm ahuc, dec sêsôm yom ŋayham. Ma gauc ti mêtê sac hôc lau sac si ŋalôm ahuc, dec sêsôm yom sac. \v 36 Aö wasôm yom ŋandô têŋ mac. Tiŋambu Anötö oc êmatôc lau pi yom sac ti yom ŋambwa hoŋ naŋ ŋac sêsôm. \v 37 Lau naŋ si yom ŋayham, naŋ iŋ oc sam ŋac bu lau gitêŋ, magoc ŋac naŋ si yom sac, naŋ oc sêtap iŋ ndê matôc sa.” \s1 Lau sêndac Yisu bu kôm gêŋ dalô \r (Luk 11:29-32) \p \v 38 Goc lau Palêsai ti kêdôhôŋ-waga yomsu-ŋga ŋatô sêsôm têŋ Yisu, “Kêdôhôŋwaga, yac bu alic am kôm gêŋ dalô atu bu whê nem ŋahu sa.” \v 39 Ma Yisu sôm, “Mac lau têm dindec-ŋga, mac lau sac naŋ apuc dômwêm Anötö, ma asa nem lêŋ bambaliŋ gitôm lau mockaiŋ-ŋga. Mac andac bu alic gêŋ dalô, magoc Anötö oc kêŋ gêŋ dalô tigeŋ têŋ mac alic, tôm gêŋ dalô naŋ iŋ kôm pi propet Jona. \v 40 Jona mbo i atu ŋalôm gitôm acsalô tö ti ôbwêc tö. Ma bocdinaŋ Ŋamalac ndê Atu oc yêc nom ŋalôm nditôm acsalô tö ti ôbwêc tö. \v 41 Têŋ ndoc Jona gêm mêtê lau Ninewa, naŋ sêkac si ŋalôm kwi. Ma ŋgac naŋ hôc gêlêc Jona su dec mbo, tigeŋ mac am daôm kwi dom. Tu dinaŋ-ŋga têŋ bêc matôc-ŋga, lau Ninewa oc sêtisa akêŋ lau batê sêwhiŋ mac lau têm dindec-ŋga, ma ŋac oc sêhoc mac nem sac asê. \v 42 Muŋŋga, Kwin Siba-ŋga\f + \fr 12:42 \ft Matyu to yom pi Kwin akêŋ gameŋ ŋapu-ŋga (South). Yom dau hêganôŋ Kwin Siba-ŋga, naŋ ndê miŋ sêto yêc \xt 1 Kiŋ 10:1-13\ft . Kwahic dec dasam gameŋ Siba-ŋga bu ‘Arabia.’ \f* kêsêlêŋ seŋ baliŋ bu ŋgô Kiŋ Solomon ndê yom ti gauc atu. Ma kwahic dec ŋgac naŋ hôc gêlêc Solomon su, naŋ mbo dec. Magoc mac akêŋ daŋam iŋ dom. Tu dinaŋ-ŋga, têŋ bêc matôc-ŋga, Kwin dau oc tisa whiŋ mac lau têm dindec-ŋga, ma hoc mac nem sac asê.” \s1 Ŋalau sac sêŋsalê mala naŋ yêc ŋambwa \r (Luk 11:24-26) \p \v 43 “Têŋ ndoc ŋalau sac daŋ sa yêc ŋamalac daŋ, naŋ gitôm iŋ kêgihi mbo gameŋ sawa ma kêsalê mala êŋwhaŋ dau-ŋga. Tigeŋ têŋ ndoc iŋ tap sa dom, \v 44 naŋ iŋ oc sôm têŋ dau, ‘Aö wambu wandi wasôc andu naŋ aö gahu siŋ su.’ Ma iŋ oc mbu ndi ma tap sa bu ŋamalac dau ndê ŋalôm yêc ŋambwa, gitôm andu naŋ sêmasaŋ ŋawasi sa. \v 45 Dec iŋ oc sa ndi, wê ŋ alau 7 naŋ sac sambuc sêhôc gêlêc iŋ su, naŋ sêmeŋ, ma hoŋ sêsôc ŋamalac dau ndê ŋalôm sêndi, ma sêmbo dinaŋ. Bocdinaŋ ŋawapac naŋ tap ŋamalac dau sa, naŋ hôc gêlêc ŋawapac ŋamata-ŋga-ŋga su. Ma ŋalêŋ tigeŋ mac lau sac têm dindec-ŋga, oc atap ŋawapac atu sa têŋ têm ŋambu-ŋga.” \s1 Yisu dinda ti asii \r (Mak 3:31-35; Luk 8:19-21) \p \v 46 Lau daêsam sêmbo andu daŋ sêwhiŋ Yisu têŋ ndoc iŋ sôm yom dinaŋ mbo, ma iŋ dinda ti asii sêmeŋ sêlhac awê, ma bu sêsôm yom têŋ iŋ. \v 47 Goc ŋamalac daŋ kêŋ ŋawaê têŋ iŋ ma sôm, “Am dinam ti asimi sêlhac awê ma bu sêsôm yom têŋ am.” \v 48 Magoc Yisu ô yom ma sôm, “Aneŋ dinaŋ asa, ma asiŋi ŋac lau asa?” \v 49 Goc iŋ tôc amba têŋ ndê ŋgacsêŋomi, ma sôm, “Aö dinaŋ ti asiŋi dau dindec. \v 50 Bu lau naŋ daŋga wambu Damaŋ undambê-ŋga ndê yom, naŋ ŋac aö asiŋi ti lhuŋwêi ma dinaŋi.” \c 13 \s1 Yom gôliŋ pi ŋgac kêbalip wit ŋawhê \r (Mak 4:1-9; Luk 8:4-8) \p \v 1 Têŋ bêc dinaŋ Yisu hu andu siŋ ma sa gi ndöc Bugictoŋ Galili-ŋga ŋamakê. \v 2 Ma lau daêsam sêkac sa sêŋgihi iŋ ahuc e ŋasawa mbasi. Tu dinaŋ-ŋga dec iŋ pi gi ndöc waŋ daŋ naŋ poc kêpiŋ baö. Ma lau hoŋ dinaŋ sêlhac baö. \v 3 Goc Yisu sôm yom gôliŋ daêsam têŋ ŋac. Iŋ sôm yom gôliŋ daŋ bocdec bu, “Ŋgac daŋ sa gi bu êmbalip wit ŋawhê yêc iŋ ndê ôm. \v 4 Ma têŋ ndoc iŋ kêbalip gêŋ dau, naŋ ŋatô sêpeŋ sêsip seŋ, dec mbac sêmeŋ ma seŋ su. \v 5 Ma ŋawhê ŋatô sêpeŋ sêsip gameŋ hoc-hoc, naŋ nom ŋagec sac hoc ŋahô ŋambwa. Ŋawhê dau sêsip nom ŋalôm gacgeŋ si dom, dec sêpo sêpi sêmeŋ ŋagahô. \v 6 Magoc tiŋambu ac pec ŋagatôm ma gêm bôliŋ. Ŋahu bu nom ŋayham mba tu ŋawakac sip ndi-ŋga. \v 7 Ma wit ŋawhê ŋatô sêpeŋ sêsip kwaŋ ti ŋakwa ŋalôm, magoc têŋ ndoc sêpo sêpi sêmeŋ, naŋ kwaŋ pi whiŋ e yaŋ ndu. \v 8 Ma ŋatô sêpeŋ sêsip nom ŋayham ma sêpo sêpi ŋayham e sem ŋandô. Ŋatô sem ŋandô 30, ma ŋatô sem 60 ma ŋatô sem ŋandô 100. \v 9 Asa bu daŋgasuŋ yêc, naŋ ŋgô aneŋ yom.” \s1 Yom gôliŋ ŋahu \r (Mak 4:10-12; Luk 8:9-10) \p \v 10 Tiŋambu Yisu ndê ŋgac-sêŋomi sêtigasuc iŋ ma sêndac, “Tu sake-ŋga am sôm yom têŋ lau ŋa yom gôliŋ?” \v 11 Ma iŋ ô yom ma sôm, “Anötö ndê gôliŋ ŋalêŋ ŋahu sip ŋalôm gi. Iŋ kêyaliŋ mac sa bu aŋyalê ŋahu dau, magoc lau naŋ sêkêŋ whiŋ aö dom, naŋ oc tôm dom bu sêŋyalê. \v 12 Asa naŋ kôc Anötö ndê yom sa sip ndê ŋalôm e tidôŋ, naŋ Anötö oc kêŋ gauc têŋ iŋ êŋlêc, e iŋ êŋyalê yom dau timala eŋ. Magoc asa naŋ yom dau tidôŋ iŋ dom, naŋ Anötö oc kôc gêŋ hoŋ su yêc iŋ. \v 13 Tu dinaŋ-ŋga aö wasôm yom têŋ lau ŋa yom gôliŋ. Ŋac sêlic gêŋ ŋapaŋ, tigeŋ ŋac si gauc sa dom, ma ŋac sêŋgô yom ŋapaŋ, tigeŋ ŋac sêŋyalê ŋahu dom. \v 14 Yom naŋ propet Aisaya hoc asê muŋ su, naŋ dec ŋandô sa. Yom dau yêc bocdec bu: \li1 Ŋac sêŋgô aneŋ yom ŋapaŋ, magoc sêŋyalê ŋahu dom. Ma sêlic gêŋ naŋ aö gakôm naŋ ŋapaŋ, tigeŋ ŋac si gauc sa dom. \li1 \v 15 Lau dau si ŋalôm ŋadandi. Ŋac si daŋgasuŋ hôc ahuc, ma ŋac sêpôc si tandô ahuc. Bu bocdinaŋ dom, dec oc tôm bu tandô sêlic ma daŋgasuŋ sêŋgô, ma sêŋyalê aö tidôŋ yêc ŋac si ŋalôm e sênem dau kwi, ma aö wakôm ŋac ŋayham sa.” \rq [Ais 6:9-10]\rq* \p \v 16 Ma Yisu sôm têŋ ŋgacsêŋomi, “Aö wampiŋ mac nem tanôm ti daŋamsuŋ, bu mac alic gêŋ atu-tu naŋ aö gakôm, ti aŋgô aneŋ yom. \v 17 Aö wasôm yom ŋandô têŋ mac bu propet ti lau gitêŋ daêsam naŋ sêmbo muŋ su, naŋ sêkêŋ bata bu sêlic gêŋ naŋ mac alic su, magoc sêlic dom. Ma sêkêŋ bata bu sêŋgô yom naŋ mac aŋgô su, tigeŋ sêŋgô dom.” \s1 Yisu whê yom gôliŋ wit ŋawhê-ŋga ŋahu sa \r (Mak 4:13-20; Luk 8:11-15) \p \v 18 Ma Yisu sôm, “Dec akêŋ daŋam ma wawhê yom gôliŋ ŋgac kêbalip wit ŋawhê-ŋga sa. \v 19 Yom pi ŋawhê naŋ sêpeŋ sêsip seŋ, naŋ hêganôŋ lau naŋ sêŋgô yom pi Anötö ndê gôliŋ, magoc sêŋyalê ŋahu dom. Bocdinaŋ Sadaŋ dau meŋ kêgaho yom dau su yêc ŋac si ŋalôm. \v 20 Ma yom pi ŋawhê naŋ sêpeŋ sêsip gameŋ hoc-hoc, naŋ hêganôŋ lau naŋ sêŋgô Anötö ndê yom, ma sêkôc sa ŋagahô ma ti atac ŋayham. \v 21 Magoc tôm ŋawhê dinaŋ ŋawakac sip gi dom, naŋ yom dau tidôŋ yêc lau dinaŋ si ŋalôm dom. Sêlhac ŋasawa sauŋ, tigeŋ têŋ ndoc sêtap ŋawapac sa me lau sêkêŋ kisa ŋac tu Anötö ndê yom-ŋga, naŋ sêhu si sêkêŋ whiŋ siŋ ŋagahô eŋ. \v 22 Ma yom pi ŋawhê naŋ sêpeŋ sêsip kwaŋ ti ŋakwa ŋalôm, naŋ hêganôŋ lau naŋ sêŋgô Anötö ndê yom, magoc yom dau gêm ŋandô yêc ŋac si ŋalôm dom. Ŋahu bu ŋac sêhêgo dau pi gêŋ nom-ŋga ŋapaŋ, ma sêsa lêŋ atac whiŋ mone-ŋga e gêŋ kaiŋ dinaŋ kôm Anötö ndê yom ahuc. \v 23 Ma yom pi ŋawhê naŋ sêpeŋ sêsip nom ŋayham ma sem ŋandô 30, me 60, me 100, naŋ hêganôŋ lau naŋ sêŋgô yom ma sêŋyalê ŋahu, ma sem ŋandô daêsam.” \s1 Yom gôliŋ pi wahô \p \v 24 Yisu sôm yom gôliŋ daŋ tiyham bocdec bu, “Aö bu wawhê Anötö ndê gôliŋ sa ŋalêŋ bocdec. Ŋgac daŋ kêbalip wit ŋawhê ŋayham sip ndê ôm. \v 25 Magoc têŋ ndoc lau sêyêc bêc, naŋ iŋ ndê ŋacyo meŋ, ma kêbalip wahô ŋawhê sip ôm dau whiŋ wit ŋawhê ŋayham, goc kölhö gi. \v 26 Tiŋambu wit ŋawhê po pi meŋ, ma têŋ ndoc ŋandô sa, naŋ lau sêlic bu wahô pi meŋ whiŋ. \v 27 Goc ôm ŋadau ndê lau akiŋ sêtêŋ iŋ si ma sêsôm, ‘Ŋadau, yac alic bu am kêbalip ŋawhê ŋayham sip nem ôm. Magoc wahô dec meŋ akêŋ nde?’ \v 28 Ma iŋ ô yom ma sôm, ‘Ŋacyo daŋ kôm gêŋ dau.’ Ma sêndac iŋ, ‘Am tac whiŋ bu yac asa andi ayê wahô dau sa, me?’ \v 29 Ma iŋ sôm, ‘Mba! Bu mboe mac ayê wahô ma apuc wit sa whiŋ. \v 30 Atec lu-lu sêlhac sêwhiŋ dau ma sêtiatu e ndoc sêndic gêŋ ŋandô sa-ŋga. Têŋ dinaŋ aö oc wasôm têŋ lau sêndic gêŋ ŋandô sa-ŋga bu sêndic wahô sa muŋ, goc sêkic dôŋ ma sêkêŋ pi ya ndi. Ma tiŋambu sêndic wit ŋandô sa pi aneŋ andu gêŋ ŋandô-ŋga.’” \s1 Yom gôliŋ pi gêŋ ŋawhê sauŋ \r (Mak 4:31-32; Luk 13:18-19) \p \v 31 Ma iŋ sôm yom gôliŋ daŋ têŋ ŋac bocdec, “Anötö ndê gôliŋ gitôm a soc ŋawhê, naŋ ŋgac daŋ sô sip iŋ ndê ôm. \v 32 Ŋawhê dau iŋ gêŋ sauŋ-têc, tigeŋ tiŋambu oc po pi meŋ e ti a atu hôc gêlêc gêŋ ôm-ŋga hoŋ, ma mbac lôlôc-ŋga oc sêmeŋ sêhê si ŋaic yêc ŋasaŋgac.” \s1 Yom gôliŋ pi yist \r (Luk 13:20-21) \p \v 33 Ma iŋ sôm yom gôliŋ daŋ tiyham bocdec, “Anötö ndê gôliŋ gitôm yist, naŋ awhê daŋ kêŋ sip plawa lôŋ atu daŋ ma kêgaluŋ e kôm plawa hoŋ suŋ.” \s1 Yisu sôm yom gôliŋ daêsam \r (Mak 4:33-34) \p \v 34 Yom hoŋ naŋ Yisu sôm têŋ lau toŋ atu dinaŋ, naŋ iŋ sôm ŋa yom gôliŋ ŋambwa. Ma iŋ sôm yom ŋalêŋ daŋ dom. \v 35 Ma boc-dinaŋ propet ndê yom bocdec ŋandô sa: \li1 Aö wasôm aneŋ yom ŋa yom gôliŋ, ma gêŋ naŋ yêc siŋ dau têŋ têm Anötö kêŋ undambê ti nom e meŋ, naŋ kwahic dec wasôm asê. \rq [BW 78:2]\rq* \s1 Yom gôliŋ wahô-ŋga ŋahu \p \v 36 Goc Yisu hu lau hoŋ siŋ ma sôc andu gi. Ma iŋ ndê ŋgacsêŋomi sêtêŋ iŋ si ma sêndac, “Gitôm bu am whê yom gôliŋ wahô-ŋga ŋahu sa têŋ yac?” \v 37 Ma Yisu sôm, “Ŋgac naŋ kêbalip ŋawhê ŋayham, naŋ Ŋamalac ndê Atu. \v 38 Ma iŋ ndê ôm, naŋ nom sambuc lec. Yom pi ŋawhê ŋayham hêganôŋ lau naŋ sêmbo Anötö ndê gôliŋ ŋapu, ma wahô hêganôŋ ŋalau sac si ŋadau ndê lau. \v 39 Ma ŋacyo naŋ kêbalip wahô ŋawhê, naŋ Sadaŋ dau. Ndoc sêndic gêŋ ŋandô sa-ŋga, naŋ tôm bêc ŋambu-ŋga, ma lau sêndic gêŋ ŋandô sa-ŋga, naŋ Anötö ndê aŋela. \v 40 Têŋ bêc ŋambu-ŋga, lau sac oc sêsip ya atu ŋalôm sêndi, ŋalêŋ tigeŋ tôm wahô naŋ lau sic sa ma sêkêŋ pi ya gi. \v 41 Ŋamalac ndê Atu oc êŋkiŋ ndê aŋela, ma ŋac oc sêkôc gêŋ lêtôm-ŋga ti lau hoŋ naŋ sêkôm sac, naŋ su yêc Anötö ndê lau. \v 42 Ma ŋac oc sêmbaliŋ ŋac sêsip ya atu ŋalôm sêndi, ma ŋac oc sêtaŋ atu ti lhô êŋsiŋ pi dau. \v 43 Têŋ dinaŋ lau gitêŋ si ŋawasi ti ŋawê oc pô gameŋ gitôm ac, yêc ŋac si Damba ndê gameŋ undambê-ŋga. Mac bu daŋamsuŋ yêc, naŋ aŋgô aneŋ yom.” \s1 Yom gôliŋ lu pi Anötö ndê gôliŋ \p \v 44 “Anötö ndê gôliŋ ŋamwasiŋ gitôm awa ŋayham andô daŋ naŋ yêc siŋ dau yêc nom daŋ ŋalôm. Ŋamalac naŋ tap awa dau sa, naŋ oc siŋ kwi tiyham, ma lhö ndi ti atac ŋayham atu ma kêŋ ndê gêŋ hoŋ têŋ lau sênemlhi, goc nemlhi nom dinaŋ bu kôc awa dau sa. \p \v 45-46 “Ma Anötö ndê gôliŋ ŋamwasiŋ gitôm yac ŋapa ŋaôli atu. Ŋgac tidulu gêŋ-ŋga naŋ kêsalê yac ŋapa ŋayham tu êmasaŋ gôlôŋ-ŋga, naŋ bu tap yac ŋapa ŋayham andô dau sa, dec iŋ oc lhö ndi ma kêŋ ndê gêŋ hoŋ têŋ lau sênemlhi, goc nemlhi yac ŋayham dau.” \s1 Yom gôliŋ pi wasaŋ \p \v 47-48 “M a yom gôliŋ daŋ tiyham. Ŋalêŋ naŋ Anötö kêgalêm lau sa bu s êmbo iŋ ndê gôliŋ ŋapu, naŋ gitôm wasaŋ naŋ lau sêkêŋ sip gwêc, ma i tidau-tidau sêsip wasaŋ dau si e meŋhu. Goc lau sêhê sa pi baö gi. Ma sêndöc sic ma sêŋyaliŋ i ŋayham-ŋayham sa sip dalu, ma i sac-sac, naŋ sêmbaliŋ siŋga. \v 49 Ma ŋalêŋ tigeŋ têŋ bêc ŋambu-ŋga, aŋela oc sêmeŋ ma sêwhê lau sac ti lau gitêŋ kôc. \v 50 Ŋac oc sêmbaliŋ lau sac sêsip ya atu ŋalôm sêndi, ma ŋac oc sêtaŋ ti lhô êŋsiŋ pi dau.” \s1 Awa akwa ma awa wakuc \p \v 51 Yisu gic bata yom dinaŋ, goc ndac iŋ ndê ŋgacsêŋomi, “Mac aŋyalê aneŋ yom hoŋ dindec ŋahu, me mba?” Ma sêlôc, “Aêc.” \v 52 Goc iŋ sôm têŋ ŋac, “Kêdôhôŋwaga yomsu-ŋga naŋ sêŋyalê Anötö ndê gôliŋ ŋahu tidôŋ whiŋ, naŋ sêtôm bu sêwhê yom akwa sa têŋ lau, ma yom wakuc whiŋ. Ma bocdinaŋ ŋac sêtôm andu ŋadau daŋ naŋ gic awa daêsam sa, dec tôc awa akwa ti awa wakuc asê têŋ lau.” \s1 Yisu ndê lau sêkôc iŋ sa dom \r (Mak 6:1-6; Luk 4:16-30) \p \v 53 Yisu sôm yom gôliŋ hoŋ dinaŋ pacndê, goc hu gameŋ dinaŋ siŋ. \v 54 Iŋ mbu têŋ iŋ ndê malachu gi, ma kêdôhôŋ lau mbo ŋac si lôm wê-ŋga. Dec ŋac sêhêdaê ma sêndac dandi, “Ei! Gauc ŋayham ti ŋaclai bu kôm gêŋ dalô atu-tu, naŋ ŋgac dec tap sa yêc nde? \v 55 Iŋ k apenta ndê atu! Iŋ dinda iŋ Maria, ma iŋ asii Jems, Josep, Saimon, ma Judas. \v 56 Ma iŋ ndê lhuwêi sêmbo sêwhiŋ yac. Bocdinaŋ gêŋ hoŋ dindec iŋ kôc sa yêc nde?” \v 57 Ma ŋac atac lu-lu tu iŋ-ŋga. Magoc Yisu sôm têŋ ŋac, “Lau hoŋ sêtoc propet daŋ sa, tigeŋ yêc propet dau ndê malachu, iŋ dau ndê lau sêtoc iŋ sa dom.” \v 58 Ma tu ŋac sêkêŋ whiŋ iŋ dom-ŋga, dec iŋ kôm gêŋ dalô atu-tu daêsam yêc ŋac si gameŋ dom. \c 14 \s1 Herod Antipas ŋgô ŋawaê pi Yisu \r (Mak 6:14-16; Luk 9:7-9) \p \v 1 Têŋ ndoc dinaŋ †Herod, naŋ gêm gôliŋ gameŋ Galili-ŋga, naŋ ŋgô ŋawaê pi Yisu. \v 2 Ma iŋ sôm têŋ iŋ ndê lau akiŋ bu, “Ŋgac dê mboe Jon, Ŋgac Kêku Lau-ŋga naŋ tisa akêŋ lau batê-ŋga. Ma tu dinaŋ-ŋga iŋ kôc ŋaclai bu kôm gêŋ dalô atu-tu dinaŋ.” \s1 Herod gic Jon, Ŋgac Kêku Lau-ŋga ndu ŋamiŋ \r (Mak 6:17-29) \p \v 3-4 Muŋ-ŋga, Herod gêm iŋ ndê asi Pilip ndê awhê Herodias ti ndê awhê, dec Jon sôm têŋ iŋ, “Am kôm gêŋ so sambuc.” Tu dinaŋ-ŋga Herod kêkiŋ ndê lau bu sêkôc Jon dôŋ ma sêkêŋ iŋ ndöc gapocwalô. \v 5 Herod tac whiŋ bu ndic Jon ndu, tigeŋ iŋ töc lau daêsam naŋ sêlic Jon bu propet daŋ. \v 6 Têŋ ndoc daŋ sêndê mwasiŋ tu Herod ndê bêc dinda kôc iŋ-ŋga, ma Herodias atuwê tê wê yêc mwasiŋ dau ŋalôm. Herod gêlic ma tac ŋayham atu, \v 7 dec iŋ kêmatiŋ yom têŋ iŋ ma sôm, “Yomandô aö wasôm têŋ am. Gêŋ bocke am bu tac whiŋ naŋ sôm, ma aö oc wakêŋ têŋ am.” \v 8 Goc bawhê dau sa gi gêlic dinda Herodias. Iŋ dinda tec Jon, dec sôm têŋ bawhê bu ndac Herod bocdec bu, “Aö tac whiŋ bu am tim Jon, Ŋgac Kêku Lau-ŋga ndê kachu kic, ma kêŋ iŋ ndê ŋagôlôŋ sip pele daŋ ma kêŋ têŋ aö, bu walic pi tanôŋ bu iŋ mbac ndu ŋandô.” \v 9 Têŋ ndoc Herod ŋgô yom dinaŋ, iŋ ndê ŋalôm ŋawapac atu. Tigeŋ tu iŋ kêmatiŋ yom yêc lau hoŋ aŋgô-ŋga, dec iŋ sôm têŋ iŋ ndê lau siŋ-ŋga bu sêkôm tôm bawhê dau teŋ. \v 10 Iŋ kêkiŋ ŋac sêsôc gapoc-walô si, ma sêtim Jon ndê kachu kic. \v 11 Ma sêkêŋ ŋagôlôŋ sip pele daŋ, ma sêkôc sêmeŋ ma sêkêŋ têŋ bawhê. Goc bawhê dau kôc sa gi kêŋ têŋ dinda gêlic. \v 12 Tiŋambu Jon ndê sêŋomi sêmeŋ sêkôc iŋ ŋamlaŋ sa ma si sêŋsuhuŋ. Goc sêtêŋ Yisu si ma sic miŋ têŋ iŋ. \s1 Yisu gôlôm lau 5,000 \r (Mak 6:32-44; Luk 9:10-17; Jon 6:1-15) \p \v 13 Têŋ ndoc Yisu ŋgô ŋawaê pi Jon, naŋ iŋ pi waŋ daŋ gi bu pi bugictoŋ ŋadaŋga, ma lhö têŋ gameŋ sawa daŋ ndi ma mbo tawasê. Magoc lau malac-ŋga sêŋgô ŋawaê bu iŋ pi waŋ dau gi, ma daêsam sêwê sêmbo baö ma sêŋkuc iŋ. \v 14 Têŋ ndoc Yisu sôc baö gi, naŋ gêlic lau daêsam dinaŋ ma tawalô ŋac. Ma iŋ kôm ŋac si gêmbac ŋayham sa. \p \v 15 Têŋ telha, kêpiŋ bu ac ndi sip, goc ŋgacsêŋomi sêtêŋ iŋ sêmeŋ ma sêsôm, “Gameŋ dec gameŋ sawa, ma ac gi su. Kêŋ lau sêlhö sêtêŋ malac sêndi bu sênemlhi si gêŋ sêneŋ-ŋga.” \v 16 Magoc Yisu sôm, “Mba! Oc tôm bu sêneŋ gêŋ yêc dec. Mac daôm akêŋ gêŋ têŋ ŋac sêneŋ.” \v 17 Ma sêsôm, “Yac oc akôm ŋalêŋ nde, bu yac mba bolom amaŋdaŋ ma i lu solop dec yêc.” \v 18 Goc iŋ sôm, “Akôc gêŋ dau sa ameŋ.” \v 19 Ma iŋ sôm têŋ lau bu sêndöc sic sêndöc kwaŋ. Iŋ kôc bolom amaŋdaŋ ma i lu, tatac undambê goc gêm mbec ma pô bolom kôc-kôc. Ma iŋ kêŋ têŋ ŋgacsêŋomi, ma sic sam têŋ lau. \v 20 Ŋac hoŋ seŋ gitôm, ma ŋgac-sêŋomi sic gêŋ ŋadêlê sa sip gatop 12 e meŋhu. \v 21 Lau naŋ seŋ gêŋ dau, naŋ si lauŋgac ŋanamba gitôm 5,000. Ma lauwhê ti balêkoc daêsam sêmbo sêwhiŋ. \s1 Yisu kêsêlêŋ mbo bu ŋahô \r (Mak 6:45-52; Jon 6:16-21) \p \v 22 Dinaŋ su, goc Yisu kêkiŋ ndê ŋgacsêŋomi sêpi waŋ bu sêmuŋ iŋ sêmbu sêpi bugictoŋ ŋadaŋga sêndi. Ma iŋ dau gacgeŋ mbo, bu kêŋ lau sêlhö sêndi. \v 23 Sêlhö si su, goc iŋ pi lôc tawasê gi bu teŋ mbec. Ŋasec sa, ma iŋ tawasê mbo. \v 24 Magoc waŋ dau sa awê tibaliŋ gi su, ma mbu ŋadinda gêli bu sa e gic sip waŋ. \p \v 25 Têŋ ôbwêc lôm, Yisu kêsêlêŋ mbo bu ŋahô têŋ ŋac gi. \v 26 Magoc têŋ ndoc ŋgacsêŋomi sêlic iŋ kêsêlêŋ mbo bu ŋahô, naŋ sêtöc dau ti sêmbwêc, ma sêsôm, “Êê! Ŋalau daŋ!” \v 27 Goc Yisu sôm têŋ ŋac, “Atöc daôm dom! Ŋalôm pêŋ dôŋ, bu aö dauŋ dec.” \v 28 Goc Pita sôm, “Pômdau, bu am daôm dinaŋ, naŋ goc sôm aö waŋsêlêŋ wambo bu ŋahô watêŋ am waloc.” \v 29 Ma Yisu sôm, “Mweŋ!” Goc Pita sip yêc waŋ, ma kêsêlêŋ mbo bu ŋahô têŋ iŋ gi. \v 30 Magoc mbu ŋadinda kôm iŋ töc dau atu ma iŋ kwê bu soloŋ tigeŋ. Goc iŋ mbwêc, “Pômdau, nem aö sa!” \v 31 Ŋagahô Yisu kêmatôc amba gi, hê iŋ sa ma sôm, “O am ŋgac kêŋ whiŋ babalê-ŋga. Bocke ma am atac lu-lu tu aneŋ ŋaclai-ŋga?” \v 32 Goc iŋlu sêpi waŋ si, ma mbu timalô. \v 33 Ma ŋgacsêŋomi naŋ sêndöc waŋ sêpôŋ haduc ma sêmpiŋ iŋ ma sêsôm, “Yomandô, am Anötö ndê Atu!” \s1 Yisu gêm lau gêmbac sa yêc malac Genesaret \r (Mak 6:53-56; Jon 6:22-25) \p \v 34 Sêlac waŋ si e sêsôc baö yêc malac Genesaret. \v 35 Ma têŋ ndoc lau malac-ŋga sêlic bu Yisu meŋ, naŋ sêkêŋ ŋawaê têŋ gameŋ ŋamakê-ŋga hoŋ, ma lau sêkôc si lau gêmbac hoŋ sa sêtêŋ iŋ sêmeŋ. \v 36 Ŋac sêteŋ bu sêmasec iŋ ndê ŋakwê ŋadali ŋambwa, ma lau hoŋ naŋ sêmasec iŋ, naŋ ŋayham sa. \c 15 \s1 Gêŋ naŋ kôm ŋamalac ŋadômbwi sa yêc Anötö aŋgô-ŋga \r (Mak 7:1-23) \p \v 1 Têŋ dinaŋ lau Palêsai ti kêdôhôŋwaga yomsu-ŋga ŋatô sêmeŋ akêŋ Jerusalem sêtêŋ Yisu si, ma sêndac iŋ, \v 2 “Tu sake-ŋga am nem ŋgacsêŋomi sêkôm ŋagôliŋ naŋ lau andô sic dulu têŋ yac, naŋ popoc? Têŋ ndoc sêneŋ gêŋ, naŋ sêŋgwasiŋ amba muŋ su dom.” \v 3 Ma Yisu ô ŋac si yom bocdec bu, “Ma bocke? Tu sake-ŋga mac atoc lau andô si ŋagôliŋ sa ma akôm Anötö ndê yomsu popoc? \v 4 Anötö dau sôm, ‘\it Toc damam lu dinam sa,’\it* ma iŋ sôm tiyham bu, ‘\it Asa naŋ sôm yom sac pi iŋ damba me dinda, naŋ oc sêndic iŋ ndu.’ \it* \v 5 Tigeŋ mac aŋkuc yomsu dau dom. Ŋgac daŋ ndê awa me gêŋ bu yêc bu nem damba lu dinda sa, magoc iŋ sôm têŋ iŋlu, ‘Oc tôm dom bu wanem amlu sa, bu gêŋ dindec aö wakêŋ ti da têŋ Anötö,’ \v 6 goc mac alic ŋayham bu iŋ toc damba sa dom. Bocdinaŋ mac aseŋ Anötö ndê yom naŋ sôm bu atoc damam lu dinam sa, naŋ popoc, tu bu aŋkuc lau andô si ŋagôliŋ. \v 7 Mac lau atim yom lau-ŋga! Yom naŋ propet Aisaya hoc asê muŋ su, naŋ hêganôŋ mac solop. Iŋ sôm bu, \v 8 ‘\it Lau dindec sêtoc aö sa ŋa whasuŋ ŋambwa, tigeŋ ŋac si ŋalôm yêc daŋ dau-ŋga.\it* \v 9 \it Ŋac sem akiŋ aö ŋandô dom, ma yom naŋ sêndôhôŋ têŋ lau, naŋ ŋamalac si yomsu ŋambwa.’ \it*” \p \v 10 Goc Yisu ta lau hoŋ ma sôm, “Aŋgô ma aŋyalê ŋapep. \v 11 Gêŋ daneŋ-ŋga naŋ sip ŋamalac whasuŋ, naŋ kôm ŋac ŋadômbwi sa yêc Anötö aŋgô-ŋga dom. Tigeŋ yom naŋ sa akêŋ ŋamalac whasuŋ, naŋ kôm ŋac ŋadômbwi sa.” \v 12 Têŋ dinaŋ Yisu ndê ŋgacsêŋomi sêtigasuc iŋ ma sêsôm têŋ iŋ, “Lau Palêsai sêŋgô am nem yom dinaŋ, dec kôm ŋac sêlic sac. Am kêyalê, me mba?” \v 13-14 Goc iŋ sôm têŋ ŋac, “Ahêgo daôm tu ŋac-ŋga dom! Atec ŋac. Lau hoŋ naŋ daŋga wambu Damaŋ undambê-ŋga ndê yom dom, naŋ sêtôm wahô naŋ iŋ oc puc sa ti ŋawakac. Ŋac bu sêtôc seŋ têŋ lau ŋatô, magoc ŋac tandô pec. Ma ŋgac tapec daŋ bu wê tapec daŋ, iŋlu lu-lu oc sêpeŋ sêsip sê.” \p \v 15 Dec Pita sôm, “Gitôm bu am whê yom gôliŋ dinaŋ ŋahu sa têŋ yac?” \v 16 Goc Yisu ndac, “Ma bocke? Têŋ nde mac oc aŋyalê? \v 17 Alic! Gêŋ naŋ sip ŋamalac whasuŋ, naŋ sip iŋ ŋatac ŋalôm gi, ma tiŋambu sa meŋ tiyham. \v 18 Tigeŋ yom sac naŋ sa ŋamalac whasuŋ, naŋ sa akêŋ iŋ ndê ŋalôm, ma sac naŋ yêc ŋamalac ŋalôm, dec kôm iŋ ŋadômbwi sa yêc Anötö aŋgô-ŋga. \v 19 Gauc sac, mêtê sêndic ŋamalac ndu-ŋga, mêtê mockaiŋ-ŋga naŋ lau naŋ sem dau sa su, ma lau naŋ sem dau sa su dom, naŋ sêkôm, mêtê sênem kaŋ gêŋ-ŋga, yom tasaŋ, ma yom sêpu lau-ŋga, \v 20 naŋ yêc ŋamalac ŋalôm, naŋ kôm ŋac ŋadômbwi sa. Tigeŋ yac bu taŋgwasiŋ amaŋ dom ma daneŋ gêŋ, dec oc kôm yac ŋadômbwi sa yêc Anötö aŋgô-ŋga dom.” \s1 Awhê Kanan-ŋga kêŋ whiŋ ŋaŋga \r (Mak 7:24-30) \p \v 21 Yisu hu malac dinaŋ siŋ, ma iŋ ti ndê ŋgacsêŋomi sêtêŋ malac Taya ma Saidon ŋagameŋ ŋamakê-ŋga si. \v 22 Ma awhê Kanan-ŋga daŋ, naŋ ndöc gameŋ dinaŋ, naŋ têŋ iŋ meŋ ma mbwêc, “O Pômdau, †Dawid ndê Atu, tamwalô aö. Ŋalau sac kêŋ ŋawapac atu têŋ aö atuŋwê, ma kôm iŋ tisac.” \v 23 Yisu gêm dôŋ ma ô yom daŋ dom, goc ŋgacsêŋomi sêtigasuc iŋ ma sêsôm, “Kêŋ iŋ lhö ndi, bu iŋ kêkuc yac ma mbwêc yom ŋapaŋ.” \v 24 Ma iŋ sôm, “Awhê dau iŋ awhê Israel-ŋga dom. Anötö kêkiŋ aö bu wanem lau Israel-ŋga sa, bu ŋac sêtôm domba naŋ siŋga su.” \p \v 25 Têŋ dinaŋ awhê dau meŋ pôŋ haduc têŋ iŋ ma ndac tiyham, “Pômdau, nem aö sa.” \v 26 Ma Yisu sôm, “Solop dom bu dakôc balêkoc si gêŋ daneŋ-ŋga su ma tambaliŋ têŋ giam sêneŋ.” \v 27 Magoc awhê dau ô yom ma sôm, “Aêc Pômdau, tigeŋ giam naŋ sêndöc ŋadau ndê tebo ŋapu, naŋ seŋ gêŋ ŋapopoc naŋ peŋ yêc tebo.” \v 28 Yisu ŋgô yom dinaŋ ma sôm, “O awhê, am kêŋ whiŋ ŋaŋga. Aö oc wakôm tôm am ndac.” Ma têŋ acgatu ŋasawa dau dinaŋ, awhê dau ndê atuwê ŋayham sa. \s1 Yisu gôlôm lau 4,000 \r (Mak 8:1-10) \p \v 29 Yisu kölhö gi ma kêsêlêŋ whiŋ ndê ŋgacsêŋomi mbo Bugictoŋ Galili-ŋga ŋamakê. Goc iŋ pi lôc daŋ gi ma ndöc sic. \v 30 Ma lau daêsam sêwê sêtêŋ iŋ sêmeŋ. Ŋac sêkôc lau gahi sac, lau tapec, l au bôliŋ, awha mba, ti lau gêmbac daêsam, ma sêkêŋ ŋac sêyêc Yisu aŋgô-ŋga. Ma iŋ kôm ŋac hoŋ ŋayham sa. \v 31 Têŋ ndoc lau sêlic awha mba sêsôm yom asê, ma lau gahi sac ti lau bôliŋ sêŋsêlêŋ tiyham, ma tapec si tandô ŋawa sa, naŋ sêhêdaê ŋandô. Ma sêmpiŋ Anötö Israel-ŋga. \p \v 32 Yisu ta iŋ ndê ŋgacsêŋomi sêmeŋ, goc sôm têŋ ŋac, “Aö taŋwalô lau dindec, bu sêmbo sêwhiŋ aö gitôm bêc tö su. Ŋac si gêŋ daneŋ-ŋga pacndê, ma aö gatec bu wakêŋ ŋac sêlhö sêndi ti gêŋ yô ŋac, mbo ŋac tagôlô yêc seŋ.” \v 33 Magoc ŋgac-sêŋomi sêsôm, “Bocke? Gameŋ dec gameŋ sawa, ma danemlhi bolom yêc nde, bu dakêŋ têŋ ŋac sêneŋ?” \v 34 Ma Yisu ndac, “Mac nem bolom hiŋga ndöc?” Ma sêsôm, “Bolom 7 ma i mwambwa ŋatô.” \v 35 Goc Yisu sôm têŋ lau bu sêndöc sic. \v 36 Dec iŋ k ôc bolom 7 ma i sa ma gêm daŋge, p ô kôc-kôc, ma kêŋ têŋ ŋgacsêŋomi, ma ŋac sic sam têŋ lau. \v 37 Ŋac hoŋ seŋ e gitôm, ma tiŋambu ŋgac-sêŋomi sic gêŋ ŋadêlê sa sip gatop 7 e meŋhu. \v 38 Lau daêsam seŋ gêŋ dinaŋ e gitôm. Ŋac si lauŋgac ŋanamba gitôm 4,000, ma lauwhê ti balêkoc sêmbo sêwhiŋ. \p \v 39 Tiŋambu Yisu kêŋ lau hoŋ sêlhö si, goc iŋ ti ndê ŋgacsêŋomi sêpi waŋ daŋ ma sêtêŋ malac Magadan ŋagameŋ si. \c 16 \s1 Lau Palêsai sêndac gêŋ dalô \r (Mak 8:11-13) \p \v 1 Lau Palêsai ti lau Sadiusi ŋatô sêtêŋ Yisu sêmeŋ bu sêŋsahê iŋ. Ŋac sêndac iŋ bu kôm gêŋ dalô bu tôc asê bu iŋ kôc ŋaclai yêc Anötö ndê. \v 2 Dec iŋ sôm, “Mac bu alic umboŋ tikoc, goc mac asôm bu ‘Ac oc pi ŋayham.’ \v 3 Ma mac bu alic umboŋ tiyec, goc mac asôm, ‘U oc ndic.’ Mac alic gêŋ dalô umboŋ-ŋga dinaŋ, ma aŋyalê ŋahu. Ma bocke dec mac aŋyalê gêŋ dalô daêsam naŋ aö gakôm têŋ ŋasawa dindec, naŋ ŋahu dom? \v 4 Mac lau sac naŋ apuc dômwêm Anötö, ma asa nem lêŋ bambaliŋ gitôm lau mockaiŋ-ŋga. Mac aŋsalê gêŋ dalô, tigeŋ Anötö oc kêŋ gêŋ dalô tigeŋ têŋ mac alic, gitôm gêŋ dalô naŋ iŋ kôm pi Jona.” Yisu sôm yom dinaŋ su, goc hu ŋac siŋ ma kölhö gi. \s1 Yisu puc lau Palêsai ti lau Sadiusi si giso asê \r (Mak 8:14-21) \p \v 5 Têŋ ndoc Yisu ti ŋgacsêŋomi sêmbu akêŋ bugictoŋ ŋadaŋga sêmeŋ, naŋ ŋgacsêŋomi sêkôc bolom dom, sêŋlhiŋ dau siŋ. \v 6 Ma Yisu sôm têŋ ŋac, “Ayob daôm ŋapep tu lau Palêsai ti lau Sadiusi si yist.” \v 7 Goc ŋac sem yomgalôm sêwhiŋ dandi ma sêsôm, “Iŋ sôm yom dinaŋ ŋahu bu yac dakôc bolom dom.” \v 8 Magoc Yisu kêyalê ŋac si yom dau, dec sôm, “O mac lau naŋ akêŋ whiŋ gwalec! Tu sake-ŋga mac am yomgalôm awhiŋ daôm, ma gauc gêm bu aö gasôm yom pi yist, ŋahu bu mac nem bolom mba? \v 9 Bocke mac nem gauc sa pi gêŋ hoŋ naŋ aö gakôm, naŋ dom? Gauc nem bolom amaŋdaŋ naŋ gakêŋ têŋ lau 5,000 seŋ. Tiŋambu mac ahoŋ ŋadêlê sa sip gatop hiŋga? \v 10 Ma têŋ ndoc lau 4,000 seŋ bolom amaŋdaŋ ŋandôlu, naŋ ŋadêlê sip gatop hiŋga? \v 11 Aö gasôm yom pi bolom kaiŋ dinaŋ dom, ma bocke dec mac aŋyalê aneŋ yom ŋahu dom? Ayob daôm ŋapep pi lau Sadiusi ti lau Palêsai si yist.” \v 12 Têŋ dinaŋ ŋac si gauc sa. Ma sêŋyalê bu iŋ ndê yom hêganôŋ yist bolom-ŋga dom. Sêŋyalê bu iŋ kêŋ puc ŋac bu sêyob dau pi yom naŋ lau Sadiusi ti lau Palêsai sêndôhôŋ têŋ lau. \s1 Pita hoc Yisu ŋahu asê \r (Mak 8:27-30; Luk 9:18-21) \p \v 13 Yisu ti ndê ŋgacsêŋomi sêhôc asê gameŋ naŋ sêsam bu Sisaria Pilipai, ma iŋ ndac ŋac, “Lau sêsôm sake pi Ŋamalac ndê Atu? Sêsôm bu iŋ asa?” \v 14 Ma sêsôm, “Lau ŋatô sêsôm bu am Jon, Ŋgac Kêku Lau-ŋga, ma ŋatô sêsôm bu am Elaija, ma ŋatô sêsôm bu am Jeremaya me propet akwa-kwa si daŋ.” \p \v 15 Goc Yisu ndac ŋac, “Ma mac daôm, mac asôm bu aö asa?” \v 16 Ma Saimon Pita ô yom ma sôm, “Am Mesaya, Anötö Tali Ŋadau ndê Atu am.” \v 17 Dec Yisu sôm, “O Saimon, Jona ndê atu, aö awhaŋ hôc am, bu ŋamalac daŋ hoc yom dau asê têŋ am dom. Damaŋ undambê-ŋga kêŋ gauc dinaŋ têŋ am. \v 18 Aö wasôm têŋ am, bu am Pita, ma aö wandic aneŋ gôlôwac dabuŋ sa sêlhac hoc dau ŋahô.\f + \fr 16:18 \ft Yêc Yom Grik Pita ndê ŋaê sêsam bu ‘Petros,’ ma hoc sêsam bu ‘petra.’ Lau ŋatô gauc gêm bu Yisu ndê yom pi hoc naŋ iŋ ndê gôlôwac dabuŋ oc sêlhac ŋahô, naŋ hêganôŋ yom naŋ Pita hoc asê pi Yisu. Bu Pita hoc yom asê ma sôm bu Yisu iŋ Mesaya, Anötö Atu, ma yom dau ti gôlôwac dabuŋ hoŋ si yom sêkêŋ whiŋ-ŋga ŋahu.\f* Ma ŋaclai lambwam-ŋga gitôm dom bu ku ŋac dulu. \v 19 Ma aö wakêŋ ki têŋ am bu yob gatam lau sêsôc Anötö ndê gôliŋ ŋapu-ŋga. Ma gêŋ bocke naŋ am bu êmbwala su yêc nom, naŋ wambwala su yêc undambê. Ma gêŋ bocke naŋ am bu sô dôŋ yêc nom, naŋ wasô dôŋ yêc undambê bocdinaŋ.” \v 20 Yisu sôm yom dinaŋ su, goc gic yao iŋ ndê ŋgacsêŋomi ti ŋaŋga, bu sêsôm asê têŋ lau bu iŋ Mesaya dau dom. \s1 Yisu sôm gwanaŋ bu iŋ oc hôc ŋandê \r (Mak 8:31-33; Luk 9:22) \p \v 21 Têŋ têm dinaŋ Yisu gic hu sôm yom têŋ ndê ŋgacsêŋomi, pi gêŋ naŋ oc hôc asê iŋ. Iŋ whê sa bu iŋ gic waê bu têŋ Jerusalem ndi, ma lau bata Israel-ŋga ti dabuŋsiga atu-tu, ma kêdôhôŋwaga yomsu-ŋga oc sêkêŋ ŋawapac daêsam têŋ iŋ e lau sêndic iŋ ndu. Ma têŋ bêc titö-ŋga Anötö oc uŋ iŋ sa mbo tali tiyham. \v 22 Goc Pita kôc iŋ sa ŋasawa sauŋ gi, ma sôm iŋ bocdec bu, “Pômdau, mba! Tu Anötö-ŋga, oc mba! Gêŋ dinaŋ oc tap am sa dom andô!” \v 23 Yisu kac dau kwi ma sôm têŋ Pita, “Sadaŋ, kôc daôm sa lhö su! Am gauc gêm bu lhac aö ahuc, a? Am kêyalê Anötö ndê lêŋ dom, am bu êmkuc ŋamalac si gauc ŋambwa.” \s1 Lau naŋ sêŋkuc Yisu oc sêhôc ŋawapac \r (Mak 8:34–9:1; Luk 9:23-27) \p \v 24 Goc iŋ sôm têŋ iŋ ndê ŋgac-sêŋomi, “Asa naŋ tac whiŋ bu êŋkuc aö, naŋ êŋgwiniŋ dau ma hôc ndê a gicso dau sa, ma êŋkuc aö. \v 25 Bu asa naŋ tac whiŋ bu sap gêŋ nom-ŋga dôŋ ŋapaŋ tu mbo tali-ŋga, naŋ oc niŋga. Magoc asa naŋ bu hu gêŋ nom-ŋga siŋ tu êŋkuc aö-ŋga, naŋ oc niŋga dom. \v 26 Ŋamalac daŋ bu po gêŋ nom-ŋga hoŋ sa, magoc iŋ dau gatu bu niŋga, dec gêŋ nom-ŋga hoŋ dinaŋ oc tôm dom bu nem iŋ sa. Gêŋ ŋayham bocke yêc, naŋ gitôm bu dakêŋ têŋ Anötö ô yac neŋ gatuŋ? \v 27 Tiŋambu Ŋamalac ndê Atu oc mbu meŋ ti Damba ndê ŋaclai ti ŋawasi undambê-ŋga, ma whiŋ aŋela hoŋ. Têŋ dinaŋ iŋ oc kêŋ ŋagêyô têŋ ŋamalac hoŋ tôm ndi, êŋkuc mêtê naŋ ŋac sêkôm. \v 28 Aö wasôm yom ŋandô têŋ mac! Lau ŋatô naŋ sêlhac dec, naŋ oc gacgeŋ sêmbo tali e sêlic Ŋamalac ndê Atu meŋ ti ndê ŋaclai nem gôliŋ-ŋga.” \c 17 \s1 Pita, Jems ma Jon sêlic Yisu ndê ŋawasi \r (Mak 9:2-13; Luk 9:28-36) \p \v 1 Bêc 6 giŋga su, goc Yisu kôc Pita, ma Jems lu asi Jon sêwhiŋ iŋ, ma ŋac tawasê sêpi lôc baliŋ daŋ si. \v 2 Yêc dindê sêlic Yisu ndê ŋamlic kaiŋ daŋ sa. Iŋ aŋgô andô ŋawê sa gitôm ac pô gameŋ, ma iŋ ndê ŋakwê ŋawasi sêp sambuc. \v 3 Ma sêlic Moses lu Elaija sêhoc dau asê ma iŋlu sem yomgalôm sêwhiŋ Yisu. \v 4 Goc Pita sôm têŋ Yisu, “Pômdau, ŋayham kêlêc bu dambo dec. Am bu tac whiŋ, goc aö wakwê bac tö bu mac ambo-ŋga, am nem bac daŋ, Moses ndê daŋ, ma Elaija ndê bac daŋ.” \v 5 Iŋ sôm yom dau mbo, ma dao ti ŋawê atu daŋ sip meŋ ma kêgatöc ŋac ahuc. Ma awha daŋ sa yêc dao ŋalôm, naŋ sôm, “Aö neŋ atuŋgac dau dindec. Aö gatisambuc iŋ, ma atac whiŋ iŋ ndu andô. Aŋgô iŋ ndê yom maŋ!” \v 6 Têŋ ndoc ŋgac-sêŋomi tö sêŋgô awha dinaŋ, naŋ sêtöc dau ŋalêŋ sac, ma sêhu dau aŋgô andô sip nom. \v 7 Magoc Yisu têŋ ŋac gi, kêmasec ŋac ma sôm, “Atisa ma atöc daôm dom.” \v 8 Ma sêhôc tandô sa ma sêlic bu Yisu tawasê mbo. \s1 Gêndac pi Elaija \r (Mak 9:11-13) \p \v 9 Tiŋambu ŋac sêsip akêŋ lôc dau sêmeŋ, ma Yisu kêŋ yao ŋac bocdec bu, “Andic miŋ pi gêŋ naŋ mac alic naŋ dom, e Ŋamalac ndê Atu tisa akêŋ lau batê-ŋga.” \v 10 Ma ŋgacsêŋomi tö dinaŋ sêndac iŋ bocdec bu, “Lau †Skraib naŋ sêndôhôŋ yomsu, naŋ sêsôm bu Elaija oc meŋ hôc asê muŋ, ma tiŋambu Mesaya oc meŋ. Yom dau ŋahu bocke?” \v 11 Goc Yisu ô yom ma sôm, “Elaija gic waê bu meŋ ma êmasaŋ gêŋ hoŋ tisolop. \v 12 Ma aö wasôm têŋ mac, bu Elaija meŋ su, tigeŋ lau sêŋyalê iŋ dom. Ma sêkôm mêtê sac têŋ iŋ tôm ŋac atac whiŋ. Ma ŋalêŋ tigeŋ Ŋamalac ndê Atu oc sip ŋac si amba, ma sêkêŋ ŋandê atu têŋ iŋ.” \v 13 Têŋ dinaŋ ŋac si gauc sa bu Yisu ndê yom pi Elaija hêganôŋ Jon, Ŋgac Kêku Lau-ŋga. \s1 Yisu soc ŋalau sac su yêc balê daŋ \r (Mak 9:14-29; Luk 9:37-43) \p \v 14 Têŋ têm ŋac sêmbu sêmeŋ, naŋ sêtap lau toŋ atu sa, ma ŋgac daŋ têŋ Yisu gi ma pôŋ haduc. \v 15 Ma iŋ sôm, “Pômdau, tamwalô aneŋ balê ma nem iŋ sa. Iŋ hôc ŋawapac atu daŋ, ma ndoc daêsam kôm iŋ titoŋ e peŋ sip ya me bu. \v 16 Aö gakôc iŋ gatêŋ nem ŋgac-sêŋomi ga, magoc ŋac sêtôm dom bu sêkôm iŋ ŋayham sa.” \v 17 Ma Yisu sôm, “O mac lau sac! Aö gambo gawhiŋ mac ŋasawa hic baliŋ su, ma bocke mac atôm dom bu akôm gêŋ daŋ? Aö wambo wawhiŋ mac tu wanem mac sa-ŋga ŋapaŋ dom! Mac nem akêŋ whiŋ mbasi. Akôc balê dau sa ameŋ.” \v 18 Goc Yisu hec yom ŋalau sac naŋ mbo balê dau ŋalôm, ma soc iŋ sa awê gi, ma ŋagahô eŋ balê dau ŋayham sa. \p \v 19 Tiŋambu ŋgacsêŋomi sêtêŋ Yisu si, ma sêndac iŋ gelec, “Tu sake-ŋga yac atôm dom bu aseŋ ŋalau sac dinaŋ su?” \v 20 Ma iŋ ô yom ma sôm, “Mac atôm dom, bu mac akêŋ whiŋ Anötö ndê ŋaclai gitôm dom. Yomandô aö wasôm têŋ mac, bu mac nem akêŋ whiŋ bu nditôm gêŋ sauŋ andô daŋ, tôm soc ŋamatu sauŋ, dec oc tôm bu mac asôm têŋ lôc daŋ bu puc dau sa ma têŋ gameŋ wakuc ndi, goc lôc dau oc ndi. Akêŋ whiŋ, ma mac oc atôm bu akôm gêŋ hoŋ. [ \v 21 Yac bu dasoc ŋalau sac kaiŋ dinaŋ su, goc gêŋ ŋamata-ŋga dahu gêŋ daneŋ-ŋga siŋ tu gauc nem Anötö-ŋga, ma dateŋ mbec ŋaŋga.]” \s1 Yisu sôm tiyham bu iŋ oc mbac ndu ma tisa tiyham \r (Mak 9:30-32; Luk 9:43-45) \p \v 22 Tiŋambu Yisu ndê ŋgac-sêŋomi sêkac dau sa yêc gameŋ Galili-ŋga, ma iŋ sôm têŋ ŋac, “Tiŋambu oc sêkêŋ Ŋamalac ndê Atu sip lau ŋatô amba. \v 23 Ŋac oc sêndic iŋ ndu, magoc têŋ bêc titö-ŋga Anötö oc uŋ iŋ sa mbo tali tiyham.” Yisu ndê yom dinaŋ kôm ŋgacsêŋomi si ŋalôm ŋawapac ŋandô. \s1 Takis Lôm Dabuŋ-ŋga \p \v 24 Tiŋambu Yisu ti ndê ŋgac-sêŋomi sêhôc asê malac Kapenaom, ma lau naŋ sêkôc takis lôm dabuŋ-ŋga,\f + \fr 17:24 \ft Tôm yala tigeŋ-tigeŋ lauŋgac Israel-ŋga hoŋ naŋ si yala hôc gêlêc 20, naŋ semlhi takis lôm dabuŋ-ŋga. Takis dau gitôm lau Grik si mone drakma lu, gitôm ŋaôli naŋ sêkôc tu gweleŋ bêc lu-ŋga. Alic \xt Eks 30:13; ma 38:26\ft .\f* naŋ sêtêŋ Pita si ma sêndac iŋ bocdec bu, “Bocke? Mac nem kêdôhôŋwaga oc kêŋ mone nemlhi takis lôm dabuŋ-ŋga, me mba?” \v 25 Ma Pita sôm, “Heceŋ, iŋ oc nemlhi.” \p Têŋ ndoc Pita sôc andu gi, naŋ iŋ gic miŋ yom dau têŋ Yisu dom, magoc Yisu dau ndac iŋ, “Saimon, am gauc gêm sake? Kiŋ nom-ŋga sêkôc takis yêc lau asa? Sêkôc yêc ŋac dau si atui, me sêkôc yêc lau ŋatô?” \v 26 Goc Pita ô yom ma sôm, “Ŋac sêkôc takis yêc lau ŋatô.” Ma Yisu sôm, “Bocdinaŋ yomsu takis-ŋga hêganôŋ Kiŋ ndê atui dom. \v 27 Tigeŋ yham dom bu ŋac sêlic yac sac. Bocdinaŋ sa ndi ma kêŋ gam yêc bugictoŋ. Ma i ŋamata-ŋga naŋ am hê sa, naŋ kac i dau whasuŋ sa, ma am oc tap mone sa gitôm bu nemlhi hêclu neŋ takis lôm dabuŋ-ŋga. Kôc sa, ma kêŋ têŋ ŋac.” \c 18 \s1 Asa ti ŋamalac ŋamata-ŋga? \r (Mak 9:33-37; Luk 9:46-48) \p \v 1 Têŋ ndoc dinaŋ ŋgac-sêŋomi sêtêŋ Yisu si, ma sêndac iŋ bocdec bu, “Lau naŋ sêmbo Anötö ndê gôliŋ ŋapu, naŋ si asa ti ŋamalac ŋamata-ŋga?” \v 2 Goc Yisu ta balêkoc sauŋ daŋ meŋ, ma kêŋ iŋ kalhac ŋac ŋalhu. \v 3 Ma iŋ sôm, “Anem daôm kwi ma aŋgwiniŋ daôm e atôm balêkoc sauŋ. Bu mba, naŋ wasôm yom ŋandô têŋ mac bu mac atôm dom bu asôc Anötö ndê gôliŋ ŋapu. \v 4 Asa naŋ bu êŋgwiniŋ dau nditôm balêkoc dindec, naŋ ti ŋamalac ŋamata-ŋga yêc Anötö ndê gôliŋ ŋapu. \v 5 Ma asa naŋ kôc balêkoc sauŋ daŋ gitôm iŋ dindec, naŋ sa tu aneŋ ŋaê-ŋga, naŋ gitôm iŋ kôc aö dauŋ sa.” \s1 Puc pi lêtôm \r (Mak 9:42-48; Luk 17:1-2) \p \v 6 Ma Yisu sôm, “Ŋamalac daŋ bu tim balêkoc sauŋ dindec si daŋ naŋ kêŋ whiŋ aö bu kôm mêtê sac, naŋ kôm giso atu. Oc ŋayham bu dasô hoc atu daŋ pi iŋ kachu, ma tambaliŋ iŋ sip gwêc tim ndi, ma gwêc kô iŋ mbac ndu. Ma boc-dinaŋ oc tôm dom bu iŋ tim balêkoc dau, ma tiŋambu tap Anötö ndê matôc sa. \p \v 7 “Aö wasôm têŋ mac, bu gêŋ lêtôm-ŋga oc sêmeŋ, ma sêkêŋ ŋawapac têŋ lau nom-ŋga. Tigeŋ asa naŋ bu kôc gêŋ lêtôm-ŋga daŋ meŋ, naŋ oc tap Anötö ndê matôc sa. Oyaê! \v 8 Bocdinaŋ am amam me gahim daŋ bu wê am bu kôm sac, goc tim kic. Oc ŋayham bu am sôc undambê ma ndöc tamli ti amam gatuc me gahim gatuc, hôc gêlêc naŋ am kôm sac ti lic sambuc e Anötö tuc am sip ya naŋ sa ŋapaŋ, naŋ ndi. \v 9 Ma am nem tanôm bu wê am bu kôm sac, goc kip sa ma êmbaliŋ niŋga. Am bu mbo tamli ndöc undambê ti tanôm tigeŋ, naŋ hôc gêlêc am mbo ti tanôm lu ma kôm sac, dec tiŋambu Anötö tuc am sip ya lambwam-ŋga ndi.” \s1 Yom gôliŋ pi domba naŋ giŋga \r (Luk 15:4-7) \p \v 10 “Ma ayob daôm ŋapep bu alic lau sauŋ dindec gitôm gêŋ ŋambwa dom. Aö wasôm têŋ mac, bu ŋac si aŋela naŋ sêmbo undambê, naŋ sêlhac Damaŋ undambê-ŋga ndê aŋgô andô-ŋga. [ \v 11 Ŋamalac ndê Atu meŋ bu nem lau naŋ siŋga su, naŋ si.] \p \v 12 “Akôc gauc pi ŋgac daŋ naŋ yob domba 100. Têŋ ndoc domba daŋ bu êŋsêlêŋ bambaliŋ e ndi niŋga, naŋ iŋ oc kôm sake? Iŋ oc hu 99 siŋ sêmbo, ma sa ndi êŋsalê daŋ naŋ giŋga. \v 13 Aö wasôm têŋ mac bu têŋ ndoc iŋ tap sa, naŋ iŋ ndê atac ŋayham tu domba tigeŋ dinaŋ-ŋga oc hôc gêlêc iŋ ndê atac ŋayham pi 99 naŋ sêmbo, naŋ su. \v 14 Ma bocdinaŋ, mac nem Damam undambê-ŋga tec bu lau sauŋ daŋ sêniŋga.” \s1 Lêŋ tamatôc asidôwai si yom-ŋga \p \v 15 “Am nem asidôwa daŋ bu kôm sac têŋ am, goc am tamwasêm têŋ iŋ ndi, ma sôm iŋ ndê giso asê têŋ iŋ. Iŋ bu ŋgô am nem yom ma kac ndê ŋalôm kwi, dec amlu apitigeŋ tiyham ma ambo ti yom malô. \v 16 Magoc iŋ bu ŋgô dom, dec kôm tôm yac neŋ ŋagôliŋ, naŋ sôm bu yom naŋ lau lu me tö sêpuc dôŋ, naŋ dakôc sa ti yom ŋandô. Boc-dinaŋ kôc ŋamalac tigeŋ me lu sêwhiŋ am, tu bu sêpuc am nem yom dôŋ-ŋga, ma atêŋ nem asidôwa dau andi. \v 17 Ma asidôwa dau bu sôc lau dinaŋ si yom ŋapu dom, naŋ sôm yom dau asê têŋ gôlôwac dabuŋ hoŋ. Ma iŋ bu tec bu sôc gôlôwac dabuŋ si yom ŋapu, naŋ goc alic iŋ gitôm ŋgac sambuc me ŋgac kôc takis-ŋga naŋ kêyalê Anötö dom. \p \v 18 “Aö wasôm yom ŋandô têŋ mac. Gêŋ bocke naŋ mac ambwala su yêc nom, naŋ wambwala su yêc undambê. Ma gêŋ bocke naŋ mac asô dôŋ yêc nom, naŋ wasô dôŋ yêc undambê bocdinaŋ. \p \v 19 “Ma gêŋ daŋ tiyham. Mac nem ŋamalac lu me tö bu ŋalôm tigeŋ bu ateŋ gêŋ daŋ têŋ Damaŋ undambê-ŋga, naŋ iŋ oc kêŋ têŋ mac. \v 20 Ŋahu bu gameŋ bocke naŋ mac nem ŋamalac lu me tö akac daôm sa tu aneŋ ŋaê-ŋga, naŋ aö oc wambo wawhiŋ mac.” \s1 Dasuc asidôwai si sac kwi maŋ \p \v 21 Pita têŋ Yisu gi, ma ndac iŋ bocdec bu, “Pômdau, sôm têŋ aö. Aneŋ asidôwa daŋ bu kôm sac têŋ aö ŋapaŋ, naŋ wasuc iŋ ndê sac kwi tidim hiŋga? Nditôm 7, me tidim hiŋga?” \v 22 Goc Yisu sôm, “Aö wasôm têŋ am, bu tidim 7 dom. Suc iŋ ndê sac kwi tidim 77 ma hôc gêlêc. Sê sa dom! \p \v 23 “Aŋgô su naŋ! Aö bu wawhê sa têŋ mac, lêŋ dasuc sac kwi-ŋga naŋ gic waê lau naŋ sêmbo Anötö ndê gôliŋ ŋapu. Kiŋ daŋ mbo, ma iŋ tac whiŋ bu êmasaŋ yom whiŋ iŋ ndê lau akiŋ naŋ si tôp yêc iŋ. \v 24 Iŋ gic hu gweleŋ dau, ma sêkêŋ ŋgac daŋ kalhac iŋ aŋgô-ŋga, naŋ ndê tôp atu andô, gitôm mone talent 10,000.\f + \fr 18:24 \ft Lau Grik si mone naŋ sêsam bu talent, naŋ ŋaôli atu andô - talent tigeŋ gitôm K5-6,000. Bocdinaŋ ŋgac dau ndê tôp hôc gêlêc 5 milien kina.\f* \v 25 Ŋgac dinaŋ gitôm dom bu ô ndê tôp, goc Kiŋ dau sôm bu sêkêŋ iŋ ti iŋ ndê awhê ma balêkoc ma iŋ ndê gêŋ hoŋ bu lau sênemlhi ô tôp dau. \v 26 Dec ŋgac akiŋ dau hu dau sip gi pôŋ haduc têŋ Kiŋ, ma teŋ iŋ bocdec bu, ‘Kêŋ ŋasawa têŋ aö, ma waô gêŋ hoŋ!’ \v 27 Goc Kiŋ tawalô iŋ, ma hu yom tôp-ŋga siŋ, ma kêŋ iŋ sa gi. \p \v 28 “Tigeŋ tiŋambu ŋgac dau tap ŋgac akiŋ daŋ sa, naŋ ndê tôp sauŋ yêc iŋ, gitôm mone †denarii 100.\f + \fr 18:28 \ft Ŋgac dau ndê tôp gitôm K5-600.\f* Iŋ gôlô ŋgac dau dôŋ, hôc iŋ sip kachu, ma sôm, ‘Am ndic nem tôp têŋ aö!’ \v 29 Ma ŋgac dau hu dau sip gi pôŋ haduc ma teŋ iŋ bocdec bu, ‘Kêŋ ŋasawa têŋ aö ma waô neŋ tôp.’ \v 30 Tigeŋ iŋ tec, ma kêŋ ŋgac dau ndöc gapocwalô e iŋ ô tôp hoŋ pacndê. \v 31 Lau akiŋ ŋatô sêlic gêŋ dinaŋ, dec ŋalôm ŋawapac ŋandô, ma sêtêŋ Kiŋ si ma sic miŋ gêŋ hoŋ têŋ iŋ. \v 32 Goc iŋ ta ŋgac akiŋ dau ma sôm têŋ iŋ, ‘Am ŋgac sac! Am teŋ aö bu taŋwalô am, dec aö gahu am nem yom tôp-ŋga siŋ. \v 33 Tu sake-ŋga am tamwalô ŋgac dinaŋ dom, gitôm aö taŋwalô am?’ \v 34 Goc iŋ tac ŋandê atu, ma kêŋ ŋgac akiŋ dau têŋ lau gapocwalô-ŋga, bu sêndic iŋ ŋamlic ŋandê ma ndöc gapocwalô e iŋ ndic ndê tôp sambuc su.” \p \v 35 Yisu gic bata yom gôliŋ dau, goc sôm, “Mac bocdinaŋ, asuc nem asidôwai si sac kwi ma gauc nem tiyham dom. Bu mba, dec aneŋ Damaŋ undambê-ŋga oc kôm têŋ mac gitôm Kiŋ dinaŋ kôm têŋ ndê ŋgac akiŋ.” \c 19 \s1 Anötö tec bu awhê lu ŋgac sêhu dau siŋ \r (Mak 10:1-12) \p \v 1 Yisu sôm yom dau su, goc hu gameŋ Galili-ŋga siŋ, ma têŋ gameŋ Judia-ŋga naŋ yêc Bu Jordan ŋadaŋga têŋ ac pi-ŋga, naŋ gi. \v 2 Lau daêsam sêŋkuc iŋ, ma yêc gameŋ dinaŋ iŋ kôm ŋac si gêmbac ŋayham sa. \p \v 3 Ma lau Palêsai ŋatô sêtêŋ iŋ si bu sêtim iŋ, dec sêndac iŋ bocdec bu, “Yom daŋ yêc, naŋ tôm bu ŋgac daŋ hu ndê awhê siŋ, me mba? Iŋ oc êŋgilì yomsu, me mba?” \v 4 Goc iŋ sôm, “Mac aŋyalê Anötö ndê yom naŋ sêto yêc, me mba? Yom dau sôm bu, ‘\it Têŋ têm ŋamata-ŋga Anötö kêmasaŋ ŋamalac awhê ma ŋgac.’ \it* \v 5 Ma yom daŋ tiyham sôm, ‘\it Tu dinaŋ-ŋga ŋgac daŋ oc hu damba lu dinda siŋ, ma sap iŋ ndê awhê dôŋ. Ma iŋlu sêti gêŋ tigeŋ.’ \it* \v 6 Yom dau whê sa bu iŋlu sêmbo sêtôm ŋamalac lu dom, iŋlu sêti gêŋ tigeŋ yêc Anötö aŋgô-ŋga. Bocdinaŋ yham dom andô bu ŋamalac sêkac gêŋ naŋ Anötö dau kêŋ pitigeŋ, naŋ su.” \p \v 7 Goc sêndac iŋ, “Bocdinaŋ dec tu sake-ŋga Moses to yomsu daŋ, naŋ sôm bu ŋgac daŋ gitôm bu to bapia hu nawhê siŋ-ŋga, goc hu iŋ siŋ?” \v 8 Ma Yisu ô yom bocdec bu, “Moses kêyalê bu mac nem ŋalôm ŋadandi, dec sôm bu ŋgac daŋ gitôm bu hu ndê awhê siŋ. Tigeŋ têŋ têm ŋamata-ŋga Anötö kêmasaŋ ŋamalac awhê ma ŋgac tu bu sêhu dau siŋ-ŋga dom. \v 9 Aö wasôm têŋ mac, bu yom tigeŋ yêc bu ŋgac daŋ hu ndê awhê siŋ, naŋ awhê dau kôm mêtê mockaiŋ-ŋga whiŋ ŋgac daŋ. Ma ŋgac daŋ bu hu ndê awhê siŋ tu gêŋ dau-ŋga daŋ-ŋga, ma nem awhê wakuc, naŋ kôm mêtê mockaiŋ-ŋga yêc Anötö aŋgô-ŋga.” \p \v 10 Têŋ dinaŋ Yisu ndê ŋgac-sêŋomi sêsôm têŋ iŋ, “Bu bocdinaŋ, dec mboe oc ŋayham bu lau sênem dau dom, a? Oc ŋawapac atu bu awhê lu ŋgac sêsôc yom dau ŋapu.” \v 11 Magoc iŋ sôm, “Mba! Anötö kêmasaŋ awhê lu ŋgac bu sênem dau. Magoc lau tigeŋ-tigeŋ iŋ kêmasaŋ ŋac bu sênem awhê me ŋgac dom. \v 12 Lauŋgac ŋatô dindai sêkôc ŋac, naŋ sêtôm dom bu sênem awhê. Ma lauŋgac ŋatô naŋ sêsê ŋac bu sênem awhê dom. Ma ŋatô sêkêŋ dau sambuc tu gweleŋ ŋawaê ŋayham-ŋga tu bu sêpo Anötö ndê gôliŋ sa, ma tu dinaŋ-ŋga dec sem awhê dom. Am asa naŋ gitôm bu kôc yom dindec sa ma sôc ŋapu, naŋ kôc sa.” \s1 Yisu gêm mbec balêkoc \r (Mak 10:13-16; Luk 18:15-17) \p \v 13 Lau ŋatô sêkôc si balêkoc sêtêŋ Yisu si. Ŋac tac whiŋ bu iŋ kêŋ amba sac ŋac, ma teŋ mbec pi ŋac. Tigeŋ ŋgacsêŋomi sêsôm dinda ti dambai. \v 14 Goc Yisu sôm, “Atec balêkoc sêtêŋ aö sêmeŋ. Alhac ŋac ahuc dom, bu Anötö ndê gôliŋ gic lau naŋ sêtôm balêkoc sauŋ dindec, naŋ ŋawaê.” \v 15 Ma iŋ kêŋ amba sac ŋac hoŋ ma gêm mbec ŋac, goc tisa ma kölhö gi. \s1 Ŋgac ti lêlôm \r (Mak 10:17-22; Luk 18:18-23) \p \v 16 Ma ŋgac daŋ têŋ Yisu gi, ma ndac iŋ bocdec bu, “Kêdôhôŋwaga, aö wakôm gêŋ ŋayham bocke, dec tiŋambu Anötö oc kôc aö sa wandöc taŋli yêc undambê?” \v 17 Yisu ô yom ma sôm, “Tu sake-ŋga am ndac aö bu gêŋ sake iŋ gêŋ ŋayham? Anötö tawasê iŋ ŋayham. Am bu ndöc tamli yêc undambê, naŋ daŋam wambu yomsu naŋ Anötö kêŋ têŋ Moses.” \v 18 Goc ŋgac dau ndac, “Yomsu hoŋ, me yomsu bocke?” Ma Yisu sôm, “Yomsu bocdec bu, ‘\it Ndic ŋamalac ndu dom. Kôm gêŋ mockaiŋ-ŋga dom. Nem kaŋ gêŋ dom. Sôm yom tasaŋ pi lau dom.\it* \v 19 \it Toc damam lu dinam sa,’\it* ma ‘\it Tac whiŋ lau ŋatô gitôm am tac whiŋ daôm.’” \it* \v 20 Goc iŋ sôm, “Yomsu hoŋ dinaŋ aö kakuc gambo. Ma gêŋ sake yêc tu wakôm-ŋga?” \v 21 Ma Yisu sôm, “Am bu ti ŋgac gitêŋ, naŋ sa ndi ma kêŋ nem gêŋ hoŋ têŋ lau sênemlhi, ma kêŋ ŋa-awa têŋ lau ŋalôm sawa. Ma bocdinaŋ dec êmyalê bu am nem awa ŋandô yêc undambê. Ma tiŋambu mweŋ ma êmkuc aö.” \v 22 Ŋgac dau iŋ ndê yala daêsam dom, ma têŋ ndoc iŋ ŋgô Yisu ndê yom dinaŋ, goc iŋ kölhö ti ŋalôm ŋawapac gi. Ŋahu bu iŋ ŋgac ti lêlôm. \s1 Puc pi awa ti wapa \r (Mak 10:23-31; Luk 18:24-30) \p \v 23 Goc Yisu sôm têŋ ndê ŋgac-s êŋomi, “Yomandô wasôm têŋ mac, b u lau ti lêlôm oc tôm dom bu sêsôc Anötö ndê gôliŋ ŋapu ŋagahô, ŋahu bu ŋac si awa ti wapa hê ŋac kwi. \v 24 Aŋgô! Bôc atu daŋ gitôm kamel, oc tôm bu sôc so ŋalasê ŋagahô hôc gêlêc ŋgac ti lêlôm daŋ, naŋ bu sôc Anötö ndê gôliŋ ŋapu.” \v 25 Têŋ ndoc ŋgacsêŋomi sêŋgô yom dinaŋ dec sêhêdaê ŋandô, ma sêndac Yisu, “Bu bocdinaŋ dec asa oc tôm bu tap Anötö ndê mwasiŋ nem lau si-ŋga sa? Oc ŋawapac atu!” \v 26 Magoc Yisu tahê ŋac ma sôm, “Gêŋ naŋ ŋamalac sêtôm dom bu sêkôm, naŋ Anötö gitôm bu kôm.” \p \v 27 Ma Pita ô yom ma sôm, “Yac ahu gêŋ hoŋ siŋ tu aŋkuc am-ŋga. Bocdinaŋ yac oc atap mwasiŋ bocke sa?” \v 28 Dec Yisu sôm têŋ ŋac hoŋ, “Yomandô wasôm têŋ mac, bu têŋ ndoc ŋambu-ŋga naŋ gêŋ hoŋ sêtiwakuc, naŋ Ŋamalac ndê Atu oc ndöc iŋ ndê pôŋ Kiŋ-ŋga ti ŋaclai ma ŋawasi atu. Ma mac lau naŋ aŋkuc aö, naŋ oc andöc pôŋ 12, ma anem gôliŋ lau Israel-ŋga si toŋ 12. \v 29 Ma lau hoŋ naŋ sêhu andu me damba lu dinda, me asidôwai ma balêkoc, me nom siŋ tu aö-ŋga, naŋ Anötö oc kêŋ gêŋ kaiŋ dinaŋ daêsam têŋ ŋac ô. Ma tiŋambu iŋ oc kêŋ ŋac sêwêkaiŋ gameŋ sêndöc tali ŋapaŋ-ŋga. \p \v 30 “Magoc lau daêsam naŋ sêti lau ŋamata-ŋga têŋ têm kwahic dec-ŋga, naŋ oc sêti lau ŋambu-ŋga, ma lau ŋambu-ŋga oc sêti lau ŋamata-ŋga.” \c 20 \s1 Yom gôliŋ pi lau naŋ sem gweleŋ yêc ôm wain-ŋga. \p \v 1 Goc Yisu sôm, “Aŋgô yom gôliŋ dindec pi Anötö ndê gôliŋ, oc whê aneŋ yom dinaŋ sa. Ŋgac daŋ mbo, naŋ wêkaiŋ ôm wain-ŋga atu daŋ. Iŋ tisa têŋ bêbêc ganduc ma sôc malac lôm gi, ma kêsalê lau tu sênem gweleŋ yêc iŋ ndê ôm-ŋga. \v 2 Iŋ tap lau ŋatô sa, ma sôm bu iŋ oc nemlhi ŋac ŋa mone gitôm †denarias tigeŋ tu gweleŋ bêc tigeŋ-ŋga. Goc iŋ kêkiŋ ŋac sêsôc iŋ ndê ôm si. \v 3 Ma têŋ acgatu gitôm 9 kilok, iŋ sa gi gêlic lau ŋatô sêlhac ŋambwa sêlhac malac lôm. \v 4 Ma iŋ sôm têŋ ŋac, ‘Andi akôm gweleŋ yêc aneŋ ôm wain-ŋga, ma aö oc wakêŋ ŋaôli solop têŋ mac ô nem gweleŋ.’ \v 5 Goc sêsôc ôm si ma sem gweleŋ. Ma iŋ kôm bocdinaŋ têŋ ac kalhac lhu ma têŋ 3 kilok telha-ŋga. Iŋ gi tap lau sa, ma kêkiŋ ŋac si sêkôm gweleŋ. \v 6 Ma têŋ 5 kilok telha-ŋga iŋ sa gi tap lau ŋatô sa, naŋ sêlhac ŋambwa. Ma iŋ sôm têŋ ŋac, ‘Tu sake-ŋga mac ambo ŋambwa têŋ acsalô sambuc dindec?’ \v 7 Ma sêsôm, ‘Lau daŋ sêmeŋ sêkêŋ gweleŋ têŋ yac tu akôm-ŋga dom.’ Goc iŋ sôm, ‘Mac andi anem gweleŋ yêc aneŋ ôm.’ \p \v 8 “Têŋ ac gi sip, goc ôm ŋadau sôm têŋ iŋ ndê ŋgac ŋamata-ŋga, ‘M bwêc lau naŋ sem gweleŋ sêmbo, naŋ sêmeŋ, ma kêŋ ŋac si ŋaôli têŋ ŋac. Nemlhi lau naŋ sêmeŋ têŋ 5 kilok telha-ŋga naŋ muŋ, goc tiŋambu nemlhi lau naŋ sêmeŋ têŋ bêbêc.’ \v 9 Ma lau naŋ ŋadau kôc ŋac sa têŋ 5 kilok, naŋ sêkôc denarias tigeŋ-tigeŋ ti ŋac si ŋaôli tôm gi. \v 10 Tu dinaŋ-ŋga dec lau naŋ sic hu gweleŋ têŋ bêbêc, sêkêŋ bata bu oc sêkôc ŋaôli hôc gêlêc denarias tigeŋ su. Magoc ŋac hoŋ sêkôc denarias tigeŋ. \v 11 Têŋ dinaŋ ŋac sic hu sêtucdiŋ ŋadau, \v 12 ma sêsôm, ‘Lau naŋ sêmeŋ tiŋambu, naŋ sem gweleŋ gitôm ŋasawa apê, ma yac am gweleŋ atu ma ac pec yac acsalô sambuc dindec. Magoc yac hoŋ akôc ŋaôli kaiŋ tigeŋ.’ \v 13 Magoc ŋadau sôm têŋ ŋac si daŋ, ‘O aneŋ silip! Bocke dec am sôm bu aö gakôm gêŋ so têŋ am? Bêbêc lec am gôlôc bu kôc denarias tigeŋ ti am nem ŋaôli gweleŋ-ŋga. \v 14 Boc-dinaŋ kôc nem ŋaôli sa, ma lhö ndi. Aö tac whiŋ bu wakêŋ ŋaôli têŋ lau ŋambu-ŋga gitôm aö gakêŋ têŋ am. \v 15 Mone dindec aneŋ gêŋ, ma wakôm tôm aö atac whiŋ. Bocke dec am gêlic sac bu aö ŋgac wamwasiŋ lau-ŋga.’” \p \v 16 Goc Yisu sôm têŋ ndê ŋgac-sêŋomi, “Bocdinaŋ, lau ŋambu-ŋga oc sêti lau ŋamata-ŋga, ma lau ŋ amata-ŋga oc sêti lau ŋambu-ŋga.” \s1 Yisu sôm tiyham bu iŋ oc mbac ndu \r (Mak 10:32-34; Luk 18:31-33) \p \v 17 Tiŋambu Yisu ma lau naŋ sêŋkuc iŋ, sêŋsêlêŋ sêmbo seŋ bu sêpi malac Jerusalem sêndi. Ma Yisu wê ŋgacsêŋomi 12 sêsa si sêmbo dau-ŋga, ma sôm têŋ ŋac, \v 18 “Kwahic dec yac oc dapi malac Jerusalem dandi, ma ŋgac daŋ oc kêŋ Ŋamalac ndê Atu sip dabuŋ-siga atu-tu ti kêdôhôŋwaga yomsu-ŋga amba. Ŋac oc sêkic yom bu sêndic iŋ ndu, \v 19 ma sêkêŋ iŋ sip lau Rom-ŋga amba. Ma lau Rom-ŋga oc sêsu iŋ susu, ma sêndic iŋ ŋamlic ŋandê atu, goc sêndic iŋ ndu pi a gicso dau. Ma têŋ bêc titö-ŋga, Anötö oc uŋ iŋ sa mbo tali tiyham.” \s1 Jems lu Jon bu sêhôc gêlêc ŋgac-sêŋomi ŋatô \r (Mak 10:35-45) \p \v 20 Têŋ ndoc dinaŋ Jems lu Jon dinda bu teŋ gêŋ daŋ têŋ Yisu nem iŋlu awha, goc kôc Sebedi ndê atu lu dinaŋ sa sêtêŋ Yisu si, ma pôŋ haduc yêc iŋ aŋgô-ŋga. \v 21 Ma Yisu ndac, “Am tac whiŋ sake?” Goc awhê dau sôm, “Aö tac whiŋ bu am toc aneŋ atuŋ lu dindec sa, ma sôm bu iŋlu sêndöc sêwhiŋ am têŋ ndoc am ndöc nem pôŋ kiŋ-ŋga ma nem gôliŋ lau. Kêŋ daŋ ndöc amam andô-ŋga, ma daŋ ndöc gasê-ŋga.” \v 22 Dec Yisu sôm têŋ iŋlu, “Amlu aŋyalê gêŋ naŋ amlu andac, naŋ dom. Amlu atôm bu anôm gêŋ sip laclhu ŋawapac-ŋga naŋ aö wanôm, a?” Ma iŋlu sêsôm, “Aêc, alu atôm.” \v 23 Ma Yisu sôm, “Yomandô, amlu oc ahôc ŋawapac gitôm aö wahôc. Magoc aö dec oc waŋyaliŋ lau sa bu sêndöc aö amaŋ andô-ŋga me gasê-ŋga, naŋ dom. Aneŋ Damaŋ ti ŋadau bu êŋyaliŋ lau sa bu sêndöc dinaŋ.” \p \v 24 Têŋ ndoc ŋgacsêŋomi amaŋlu sêŋgô yom dau ŋawaê, dec kôm ŋac atac ŋandê têŋ Jems lu Jon. \v 25 Goc Yisu mbwêc ŋac sêtêŋ iŋ si, ma sôm, “Mac aŋyalê bu lau sambuc si gôliŋwaga sêtoc dau sa têŋ ŋac si lau, ma ŋac si lau bata sêŋgwiniŋ lau naŋ sêmbo ŋac ŋapu. \v 26 Tigeŋ mac aŋkuc ŋac si mêtê dau dom. Mba! Mac nem asa naŋ tac whiŋ bu ti ŋamalac tiwaê yêc Anötö aŋgô-ŋga, naŋ nem akiŋ mac. \v 27 Aêc! Asa naŋ bu ti mac nem ŋamalac ŋamata-ŋga, naŋ êŋgwiniŋ dau ma ti mac nem ŋgac akiŋ ŋambwa. \v 28 Ŋalêŋ tigeŋ Ŋamalac ndê Atu meŋ bu lau sênem akiŋ iŋ dom. Iŋ meŋ bu nem akiŋ lau, ma bu kêŋ dau ti da bu nemlhi lau daêsam si sac ŋatôp.” \s1 Yisu kôm ŋgac tapec lu ŋayham sa \r (Mak 10:46-52; Luk 18:35-43) \p \v 29 Têŋ ndoc Yisu ti iŋ ndê ŋgac-sêŋomi sêhu malac Jeriko siŋ, naŋ lau daêsam sêŋkuc iŋ. \v 30 Ŋgac tapec lu sêndöc seŋ ŋamakê, ma sêŋgô ŋawaê bu Yisu kêsêlêŋ meŋ, goc sêmbwêc, “Pômdau, Dawid ndê Atu, tamwalô alu.” \v 31 Goc lau sêsôm iŋlu bu sênem dau dôŋ. Magoc iŋlu sêmbwêc ti ŋaŋga, “Pômdau, Dawid ndê Atu, tamwalô alu.” \v 32 Yisu kwê dôŋ kalhac ma ta iŋlu sêmeŋ. Ma iŋ ndac, “Amlu atac whiŋ bu wakôm sake têŋ amlu?” \v 33 Ma sêô yom ma sêsôm, “Pômdau, alu atac whiŋ bu tanôŋ ŋayham sa.” \v 34 Dec Yisu tawalô iŋlu, ma kêmasec iŋlu tandô. Ma ŋagahô iŋlu tandô ŋayham sa, ma sêŋkuc iŋ. \c 21 \s1 Yisu hôc asê Jerusalem \r (Mak 11:1-10; Luk 19:29-38; Jon 12:12-15) \p \v 1 Ŋac sêsuŋ sa Jerusalem ma sêhôc asê malac Betpagi yêc Lôc Olib. Ma Yisu kêkiŋ ndê ŋgacsêŋomi si ŋgac lu, \v 2 ma sôm têŋ iŋlu, “Amlu asôc malac dindê andi, ma amlu oc atap doŋki dinda daŋ sa, naŋ sêsô dôŋ kalhac, whiŋ doŋki dau ŋatu. Aŋgapwêc su, ma akôc sa atêŋ aö ameŋ. \v 3 Ma ŋamalac daŋ bu ndac amlu pi gêŋ dau, naŋ asôm têŋ iŋ bu, ‘Pômdau tac whiŋ bu doŋki lu dindec sênem iŋ sa,’ ma ŋagahô iŋ oc kêŋ doŋki lu dau têŋ amlu.” \p \v 4 Ŋalêŋ dinaŋ dec yom naŋ propet akwa daŋ sôm, naŋ ŋandô sa. Yom dau sêto yêc bocdec: \li1 \v 5 Asôm têŋ lau †Sayon-ŋga bu, “Alic su naŋ! Mac nem Kiŋ têŋ mac meŋ. Iŋ ŋgac malô, ma iŋ meŋ ndöc doŋki ŋatu daŋ ŋahô.” \rq [Sek 9:9; Ais 62:11]\rq* \p \v 6 Ŋgacsêŋom lu dinaŋ sêsôc malac si, ma sêkôm tôm Yisu sôm. \v 7 Sêwê doŋki dinda lu ŋatu sêtêŋ Yisu si, ma sêkêŋ ŋac si ŋakwê awê-ŋga sac doŋki, ma Yisu pi gi ndöc ŋahô. \v 8 Ma lau daêsam sêhê si ŋakwê yêc seŋ, ma sêhêako a ŋalauŋ ma sêkêŋ yêc seŋ. \v 9 Ma lau toŋ atu naŋ sêŋsêlêŋ sêmuŋ Yisu, ti lau naŋ sêŋkuc iŋ, naŋ sêmbwêc, “Hosana têŋ Dawid ndê Atu. Anötö nem mbec iŋ naŋ meŋ gêm Pômdau aŋgô. Hosana têŋ Anötö lôlôc-ŋga.” \p \v 10 Têŋ ndoc Yisu sôc malac Jerusalem gi, naŋ lau malac-ŋga hoŋ gauc gêm yom daêsam ma sêndac, “Iŋ asa dê?” \v 11 Ma lau daêsam sêŋgô ŋac si yom ma sêsôm, “Iŋ Yisu, propet atu naŋ meŋ akêŋ malac Nasaret yêc gameŋ Galili-ŋga.” \s1 Yisu soc lau su yêc lôm dabuŋ \r (Mak 11:15-18; Luk 19:45-46) \p \v 12 Yisu sôc lôm dabuŋ ŋabatêm-ndö gi, ma soc lau naŋ sic dulu gêŋ ti semlhi gêŋ, naŋ su. Ma iŋ tac lau naŋ sêô mone,\f + \fr 21:12 \ft Lau sêmeŋ akêŋ gameŋ baliŋ bu sêlic om atu-atu yêc malac Jerusalem, ma bu sêkêŋ da ya ti sêtoc Anötö sa yêc lôm dabuŋ. Ŋac gitôm dom bu sênemlhi gêŋ bu sêkêŋ ti da, me sênemlhi takis lôm dabuŋ-ŋga ŋa mone akêŋ ŋac si gameŋ, ma bocdinaŋ lau ŋatô sêkôm gweleŋ yêc lôm dabuŋ ma sêô ŋac si mone ŋa mone naŋ gitôm bu sênemlhi gêŋ-ŋga.\f* naŋ si tebo sa, ma lau naŋ sêkêŋ balusi\f + \fr 21:12 \ft Lau ŋalôm sawa naŋ gitôm dom bu sênemlhi domba bu sêkêŋ ti da, naŋ semlhi balusi bu sêkêŋ ti da. (Alic \xt Lev 5:7; 12:6; 14:22; ma Luk 2:22-24\ft ).\f* tu lau sênemlhi-ŋga, naŋ iŋ kêbalip ŋac si gêŋ hoŋ giŋga. \v 13 Ma iŋ sôm, “Sêto Anötö ndê yom yêc, naŋ sôm, ‘\it Aneŋ andu gic waê bu lau sêteŋ mbec sêmbo-ŋga.’\it* Tigeŋ mac akôm Anötö ndê andu ti lau kaŋ si gameŋ.” \p \v 14 Lau bôliŋ ti lau tapec sêtêŋ Yisu si yêc lôm dabuŋ ŋamakê, ma iŋ kôm ŋac ŋayham sa. \v 15 Ma balêkoc naŋ sêmbo gameŋ dinaŋ, n aŋ sêmbwêc yom bocdec, “Hosana têŋ Dawid ndê Atu!” Magoc têŋ ndoc dabuŋsiga atu-tu ma kêdôhôŋwaga yomsu-ŋga sêlic gêŋ dalô naŋ Yisu kôm, ma sêŋgô balêkoc dau si yom, dec kôm ŋac atac ŋandê atu. \v 16 Ma sêndac iŋ, “Am ŋgô balêkoc dindec sêmbwêc yom so, me?” Ma iŋ sôm, “Mba! Sêto yom yêc bocdec bu, ‘\it Anötö kêyaliŋ balêkoc ti lau sauŋ sa, tu bu sêhoc iŋ ndê waê asê-ŋga.’” \it* \p \v 17 Tiŋambu Yisu hu ŋac siŋ ma sa yêc malac Jerusalem gi, ma têŋ ôbwêc dinaŋ iŋ yêc malac Betani. \s1 Yisu pucbo a kiŋ daŋ \r (Mak 11:12-14, 20-24) \p \v 18 Têŋ bêbêc ganduc Yisu kêsêlêŋ bu mbu têŋ Jerusalem ndi, ma gêŋ yô iŋ. \v 19 Ma iŋ gêlic a kiŋ daŋ kalhac seŋ ŋamakê, goc têŋ a dau gi ma kêsalê a ŋandô. Tigeŋ a dau ŋandô mba, iŋ tap ŋalauŋ ŋambwa sa. Dec iŋ pucbo a dau ma sôm, “Am oc nem ŋandô tiyham dom!” Ma ŋagahô a dau mbac. \v 20 Têŋ ndoc ŋgacsêŋomi sêlic gêŋ dau, dec sêhêdaê ma sêndac dandi, “Bocke dec a dindê mbac ŋagahô?” \v 21 Ma Yisu ô yom ma sôm, “Aö wasôm yom ŋandô têŋ mac. Akêŋ whiŋ, ma atac lu-lu pi Anötö ndê ŋaclai dom. Ma mac oc atôm bu akôm tôm naŋ aö gakôm têŋ a dindê. Ma mac oc atôm bu akôm gêŋ dalô atu-tu ŋatô whiŋ. Oc nditôm mac asôm têŋ lôc dindê bu, ‘Puc daôm sa, ma sip gwêc ŋalôm ndi,’ ma gêŋ dau oc ŋandô sa. \v 22 Mac bu akêŋ whiŋ, goc gêŋ naŋ mac ateŋ têŋ Anötö, naŋ iŋ oc kêŋ têŋ mac.” \s1 Gêndac pi Yisu ndê ŋaclai ŋahu \r (Mak 11:27-33; Luk 20:1-8) \p \v 23 Yisu têŋ lôm dabuŋ gi, ma kêdôhôŋ lau mbo lôm ŋamakê, ma dabuŋsiga atu-tu ti lau bata Israel-ŋga sêtêŋ iŋ si. Ma sêndac iŋ, “Am kôc ŋaclai yêc nde, bu kôm gêŋ hoŋ naŋ am kôm? Asa kêŋ têŋ am?” \v 24 Ma iŋ sôm, “Gêŋ ŋamata-ŋga aö wakêŋ gêndac daŋ têŋ mac. Mac aô aneŋ yom muŋ, goc wasôm aneŋ ŋaclai ŋahu asê têŋ mac. \v 25 Mac asôm têŋ aö, asa kêŋ ŋaclai têŋ Jon, dec iŋ kêku lau? Anötö kêŋ ŋaclai têŋ iŋ, me mba?” \p Goc ŋac sem yomgalôm pi Yisu ndê gêndac, ma sêsôm têŋ dandi, “Yac bu dasôm bu Anötö kêŋ ŋaclai têŋ Jon, goc iŋ oc ndac yac, ‘Tu sake-ŋga mac akêŋ whiŋ Jon dom?’ \v 26 Magoc yac bu dasôm bu Jon kêku lau kêkuc ŋamalac nom-ŋga si gauc ŋambwa, dec lau oc sêkôm yac ŋayom, ŋahu bu sêlic Jon bu Anötö ndê propet daŋ.” \v 27 Bocdinaŋ sêsôm têŋ Yisu, “Yac aŋyalê dom.” Ma iŋ sôm têŋ ŋac, “Ma bocdinaŋ aö wasôm aneŋ ŋaclai ŋahu asê têŋ mac dom.” \s1 Yom gôliŋ pi balê lu \p \v 28 Goc Yisu sôm têŋ ŋac, “Akôc gauc pi yom dindec. Ŋgac daŋ ti iŋ ndê atu lu sêmbo. Têŋ bêc daŋ iŋ ndac balê daŋ bocdec bu, ‘Aneŋ balê, kwahic dec aö bu wandac am bu sôc ôm wain-ŋga ndi ma nem gweleŋ.’ \v 29 Ma balê dau sôm, ‘Mba, aö gatec!’ Tigeŋ tiŋambu iŋ kac ndê ŋalôm kwi, ma sôc ôm gi ma gêm gweleŋ. \v 30 Ma damba gi tap balê tilu-ŋga sa, ma ndac iŋ bu nem gweleŋ ôm-ŋga. Ma iŋ sôm, ‘Aêc, oc wandi.’ Tigeŋ tiŋambu iŋ tec ma gi dom.” \p \v 31 Dec Yisu ndac ŋac, “Mac gauc gêm sake? Balê lu si asa kôm tôm damba tac whiŋ?” Ma sêsôm, “Balê ŋamata-ŋga.” Goc iŋ sôm têŋ ŋac, “Yomandô aö wasôm têŋ mac. Lau naŋ sêkôc takis ma lauwhê seŋ-ŋga sêsôc Anötö ndê gôliŋ ŋapu, sêhôc gêlêc mac lau dabuŋsiga ti lau bata su. \v 32 Bu Jon hôc asê mac bu tôc lêŋ gitêŋ têŋ mac, tigeŋ mac akêŋ whiŋ iŋ dom. Lau naŋ sêkôc takis ma lauwhê seŋ-ŋga sêkêŋ whiŋ iŋ ndê yom ma sem dau kwi. Ma têŋ têm mac alic gêŋ naŋ lau dau sêkôm, naŋ mac am daôm kwi dom, ma akêŋ whiŋ dom.” \s1 Yom gôliŋ pi lau sêyob ôm wain-ŋga \r (Mak 12:1-12; Luk 20:9-19) \p \v 33 Ma Yisu sôm, “Aŋgô yom gôliŋ daŋ tiyham. Ŋgac daŋ sô ôm wain-ŋga daŋ, sô tuŋ kêgihi, kêmasaŋ gameŋ sêmasaŋ wain ŋakwi-ŋga, ma kwê andu baliŋ daŋ, bu lau sêlhac ma sêtip lau kaŋ. Goc iŋ kêŋ ôm dau têŋ lau ŋatô sêyob, ma kölhö gi mbo gameŋ daŋ. \v 34 Têŋ ndoc sêhoŋ ôm dau ŋandô sa-ŋga, naŋ iŋ kêkiŋ lau akiŋ ŋatô sêtêŋ lau sêyob ôm-ŋga si, bu sêkêŋ wain ŋandô ŋatô têŋ ŋac. \v 35 Magoc ŋac sêlô lau akiŋ dau dôŋ. Sic ŋgac akiŋ daŋ ŋamlic ŋandê, sic daŋ ndu, ma sêtuc daŋ ŋa hoc. \v 36 Ma tiŋambu ôm ŋadau kêkiŋ lau akiŋ toŋ hic atu tiyham, magoc lau naŋ sêyob iŋ ndê ôm, naŋ sêkôm mêtê kaiŋ tigeŋ têŋ ŋac. \v 37 Tiŋambu iŋ kêkiŋ iŋ ndê atuŋgac têŋ ŋac gi, bu iŋ gauc gêm bu ŋac oc sêtoc iŋ ndê atu dau sa. \v 38 Tigeŋ têŋ têm lau sêyob ôm-ŋga sêlic ŋadau ndê atu dau kêsêlêŋ meŋ, naŋ sêsôm têŋ dandi, ‘Balê kêlê oc wêkaiŋ ôm dindec ti ndê gêŋ lêŋsêm. Bocdinaŋ dandic iŋ ndu, ma dakôc ôm dindec su ti yac neŋ.’ \v 39 Goc sêlô iŋ dôŋ ma sêhê iŋ sa awê gi, ma sic iŋ ndu.” \p \v 40 Yisu gic bata yom gôliŋ dau, ma ndac, “Têŋ ndoc ôm ŋadau mbu meŋ, naŋ iŋ oc kôm sake?” \v 41 Ma sêsôm têŋ iŋ, “Ôm ŋadau oc ndic lau sac dinaŋ ndu, ma kêŋ ndê ôm têŋ lau ŋatô sêyob. Ma ŋac oc sêkêŋ ôm ŋandô têŋ iŋ têŋ ndoc sêhoŋ ŋandô sa-ŋga.” \v 42 Goc Yisu sôm têŋ ŋac, “Gauc nem yom naŋ sêto yêc bocdec bu, ‘\it Hoc naŋ lau sêkwê andu-ŋga sêtec, naŋ kwahic dec ti hoc ŋamata-ŋga yêc andu dau. Pômdau kôm gêŋ dau, ma yac alic ŋayham.’\it* Mac asam yom dau su, me mba? \v 43-44 [ \it Asa naŋ peŋ tu hoc dinaŋ-ŋga, naŋ oc niŋga, ma hoc dau bu peŋ pi ŋamalac, dec oc sec iŋ popoc.\it*] Bocdinaŋ aö wasôm têŋ mac, bu Anötö oc seŋ mac su bu ayob lau naŋ sêmbo iŋ ndê gôliŋ ŋapu, naŋ tiyham dom. Ma iŋ oc êŋyaliŋ lau ŋatô sa bu sêyob iŋ ndê lau, naŋ oc sêkôm gweleŋ ŋapep ma sênem ŋandô ŋayham.” \p \v 45 Dabuŋsiga atu-tu ti lau Palêsai sêŋgô Yisu ndê yom gôliŋ dinaŋ, ma sêŋyalê bu yom dau hêganôŋ ŋac. \v 46 Dec sêŋsalê lêŋ bu sêkôc iŋ dôŋ, magoc sêtöc lau, bu lau hoŋ sêlic iŋ bu propet daŋ. \c 22 \s1 Yom gôliŋ pi mwasiŋ atu \r (Luk 14:16-24) \p \v 1 Ma Yisu sôm yom gôliŋ daŋ tiyham têŋ ŋac bocdec bu, \v 2 “Ŋalêŋ naŋ Anötö kêgalêm lau sa bu sêmbo iŋ ndê gôliŋ ŋapu, naŋ bocdec. Kiŋ daŋ kêmasaŋ mwasiŋ atu daŋ tu iŋ ndê atuŋgac naŋ bu nem awhê-ŋga. \v 3 Ma iŋ kêkiŋ iŋ ndê lau akiŋ bu sêkêŋ aheŋ lau naŋ sic waê bu sêneŋ mwasiŋ dau. Magoc ŋac hoŋ sêtec bu sêmeŋ. \v 4 Goc iŋ kêkiŋ lau akiŋ ŋatô ma sôm, ‘Mac asa andi asôm têŋ lau naŋ aö kagalêm ŋac sa su, bu aö kamasaŋ gêŋ hoŋ pacndê su. Aneŋ lau sic makao tôp ŋayham ndu su, bocdinaŋ dec ameŋ aneŋ mwasiŋ dau.’ \v 5 Tigeŋ lau hoŋ sêtec iŋ ndê yom dau, ma sêmbo si gêŋ. Ŋatô sêsôc ôm si, ma ŋatô sem si gweleŋ awa-ŋga. \v 6 Ma ŋatô sêlô Kiŋ ndê lau akiŋ dôŋ, sêkôm ŋatô ŋayom, ma sic ŋatô ndu. \v 7 Goc Kiŋ dau tac ŋandê atu. Ma iŋ kêkiŋ iŋ ndê lau siŋ-ŋga ma ŋac sic lau sac dinaŋ ndu. Ma sêkêŋ ya gêŋ ŋac si malac hoŋ su. \p \v 8 “Goc iŋ sôm têŋ ndê lau akiŋ, ‘Aö kamasaŋ gêŋ hoŋ su. Magoc aö galic lau naŋ aö kagalêm ŋac sa, naŋ gitôm dom bu sêneŋ mwasiŋ dau. \v 9 Bocdinaŋ asa seŋ malac-ŋga andi, ma aŋgalêm lau bocke naŋ mac bu atap sa, naŋ sa sêmeŋ ma sêneŋ mwasiŋ dau.’ \v 10 Goc ŋac sêsa seŋ si ma sêŋsalê lau, ma sêhoŋ lau daêsam sa, lau ŋayham ma lau sac sêwhiŋ sêmeŋ, e andu ŋalôm atu sêneŋ mwasiŋ-ŋga meŋhu. \p \v 11 “Têŋ ndoc Kiŋ meŋ bu lic iŋ ndê ŋacleŋ dinaŋ, dec iŋ gêlic ŋgac daŋ naŋ sôc ŋakwê mwasiŋ-ŋga dom. \v 12 Ma iŋ ndac, ‘Bocke dec am sôc mweŋ, magoc am sôc ŋakwê mwasiŋ-ŋga dom?’ Ma ŋgac dau ndê yom mba. \v 13 Goc Kiŋ sôm têŋ iŋ ndê lau akiŋ, ‘Mac asô iŋ ndê amba ti gahi dôŋ, ma atuc iŋ sa awê ndi mbo gameŋ ŋasec-ŋga. Yêc dê lau oc sêtaŋ atu ti lhô êŋsiŋ pi dau.’” \p \v 14 Goc Yisu gic bata yom dau ma sôm, “Anötö kêgalêm lau daêsam sa, magoc iŋ oc kôc ŋac hoŋ sa dom.” \s1 Lau bu sêtim Yisu pi yom takis-ŋga \r (Mak 12:13-17; Luk 20:20-26) \p \v 15 Têŋ dinaŋ lau Palêsai sêsa si, ma sêmasaŋ yom bu sêtim Yisu bu sôm yom so daŋ. \v 16 Goc sêŋkiŋ ŋac si lau ŋatô sêwhiŋ lau Israel-ŋga ŋatô naŋ sêpuc Herod ma lau Rom-ŋga si gôliŋ dôŋ, naŋ sêtêŋ iŋ si, ma sêsôm têŋ iŋ, “Kêdôhôŋwaga, yac aŋyalê bu am ŋgac sôm yom ŋandô-ŋga, ma bu am whê Anötö ndê lêŋ sa ti yom ŋandô. Ma am gauc gêm lau si waê dom, magoc toc ŋac hoŋ sa ŋalêŋ tigeŋ. \v 17 Boc-dinaŋ sôm asê têŋ yac. Solop bu dakêŋ takis têŋ †Sisa, me mba?” \p \v 18 Yisu kêyalê su bu ŋac bu sêtim iŋ, dec sôm, “Mac lau daêtim-ŋga! Tu sake-ŋga mac bu atim aö? \v 19 Atôc mone anemlhi takis-ŋga daŋ têŋ aö.” Goc sêkêŋ denarias tigeŋ têŋ iŋ. \v 20 Ma iŋ ndac ŋac, “Asa ndê ŋagatu ti ŋaê yêc mone dindec?” \v 21 Ma sêsôm, “Sisa ndê.” Goc iŋ sôm, “Bocdinaŋ atoc Sisa sa ŋa gêŋ naŋ gic iŋ ŋawaê, ma atoc Anötö sa ŋa gêŋ naŋ gic iŋ ŋawaê.” \v 22 Têŋ ndoc sêŋgô Yisu ndê yom dinaŋ, naŋ sêhêdaê tu iŋ ndê gauc-ŋga, ma sêhu iŋ siŋ ma sêlhö si. \s1 Lau Sadiusi bu sêtim Yisu pi yom datisa akêŋ lau batê-ŋga \r (Mak 12:18-27; Luk 20:27-40) \p \v 23 Têŋ bêc dinaŋ lau ŋatô akêŋ Sadiusi si toŋ sêtêŋ Yisu si bu sêkêŋ gêndac têŋ iŋ. Lau dau sêkêŋ whiŋ bu dom lau batê oc sêtisa tiyham. \v 24 Ma sêsôm têŋ iŋ, “Kêdôhôŋwaga, Moses to yom pi ŋgac naŋ gêm awhê sa su magoc mbac ndu ma iŋ ndê balêkoc mba. Moses ndê yom sôm têŋ yac bu ŋgac dau ndê asi nem awhê sawa dau, ma kwê balêkoc asê tu dôwa-ŋga. \v 25 Têŋ ndoc daŋ, asidôwa 7 sêmbo sêwhiŋ yac. Ŋgac ŋamata-ŋga gêm awhê sa magoc iŋ mbac ndu ma balêkoc mba. Ma ŋgac tilu-ŋga gêm dôwa ndê awhê sawa. \v 26 Magoc iŋ mbac ndu, ma ŋalêŋ tigeŋ ŋgac titö-ŋga sip e gi têŋ ŋgac ŋambu-ŋga ŋac sem awhê sawa, magoc sêmbac ndu ma balêkoc mba. \v 27 Ma tiŋambu awhê dau mbac ndu. \v 28 Kwahic dec yac bu andac am bocdec bu. Lau batê bu sêtisa tiyham tôm lau ŋatô sêsôm, goc awhê dau oc ti asidôwa 7 dinaŋ si asa nawhê? Bu ŋac hoŋ sem iŋ su têŋ ndoc sêmbo tali.” \p \v 29 Goc Yisu ô yom ma sôm, “Mac akôc gauc so, bu mac aŋyalê Anötö ndê yom ti iŋ ndê ŋaclai dom. \v 30 Têŋ têm ŋambu-ŋga naŋ lau batê sêtisa, naŋ lau oc sênem dau dom. Ŋac oc sêmbo sêtôm aŋela undambê-ŋga. \v 31 Ma yom daŋ tiyham tôc asê bu lau batê oc sêtisa. Gauc nem Anötö dau ndê yom, naŋ mac asam su. \v 32 Iŋ sam dau bu Abraham, ma Aisak, ma Jakob si Anötö. Lau batê bu sêtisa dom, dec tu sake-ŋga Anötö sam dau bu lau tö dinaŋ si Anötö? Iŋ lau batê si Anötö dom, iŋ lau tali si Anötö.” \v 33 Ŋalêŋ dinaŋ Yisu kêdôhôŋ lau, ma lau hoŋ naŋ sêŋgô iŋ ndê yom dinaŋ sêhêdaê. \s1 Yomsu ŋamata-ŋga \r (Mak 12:28-34; Luk 10:25-28) \p \v 34 Lau Sadiusi sêŋgô Yisu ndê yom dinaŋ ma ŋac si yom mba. Ma lau Palêsai sêŋgô gêŋ dau ŋawaê, goc ŋac si lau ŋatô sêtêŋ Yisu si. \v 35 Ŋac si daŋ iŋ gwalam akwa yomsu-ŋga ma iŋ bu êŋsahê Yisu dec ndac iŋ bocdec bu, \v 36 “Kêdôhôŋ-waga, yêc Moses ndê buku, yomsu bocke ti yomsu ŋamata-ŋga?” \v 37 Ma Yisu ô yom ma sôm, “Yomsu naŋ sôm, ‘\it Am atac whiŋ Pômdau am nem Anötö, ti nem ŋalôm sambuc, ma ti gatôm sambuc, ma ti nem gauc sambuc.’\it* \v 38 Yomsu dinaŋ tiŋamata ma hôc gêlêc yomsu ŋatô hoŋ su. \v 39 Ma yomsu tilu-ŋga naŋ gitôm ŋamata-ŋga, naŋ sôm, ‘\it Atac whiŋ nem asidôwai gitôm am atac whiŋ daôm.’\it* \v 40 Yomsu lu dinaŋ sêpiŋ yom hoŋ naŋ Moses ti lau propet sêto, naŋ dôŋ sêpitigeŋ.” \s1 Yisu kêsahê lau si gauc pi Mesaya \r (Mak 12:35-37; Luk 20:41-44) \p \v 41 Lau ŋatô akêŋ Palêsai si toŋ sêlhac dinaŋ, dec Yisu ndac ŋac, \v 42 “Mac asôm sake pi Mesaya? Iŋ asa ndê atuŋgac?” Ma sêsôm têŋ iŋ bu, “Mesaya iŋ Dawid ndê Atu.” \v 43 Goc Yisu sôm, “Ma bocke Dawid dau sam Mesaya bu iŋ dau ndê Pômdau? Ŋalau Dabuŋ puc Dawid dôŋ, dec iŋ to yom yêc bocdec bu, \v 44 ‘\it Anötö sôm têŋ aneŋ Pômdau, “Am ndöc aö amaŋ andô-ŋga e nditôm aö wakêŋ nem ŋacyo sêsôc am gahim ŋapu.” ’\it* \v 45 Bocdinaŋ Dawid dau sam Mesaya bu Pômdau, ma bocke mac asam Mesaya bu Dawid ndê Atu?” \v 46 Ma ŋac si daŋ gitôm dom bu ô iŋ ndê yom. Ma tiŋambu lau hoŋ sêtöc dau bu sêkêŋ gêndac têŋ iŋ tiyham. \c 23 \s1 Yisu pu lau bata Israel-ŋga \r (Mak 12:38-39; Luk 13:34-35; 20:45-46) \p \v 1 Goc Yisu sôm têŋ lau daêsam naŋ sêkac dau sa sêmbo, ma têŋ iŋ ndê ŋgacsêŋomi bu, \v 2 “Lau Palêsai ti lau †Skraib sêndôhôŋ Anötö ndê yomsu têŋ lau, tôm Moses kôm têŋ têm ŋamata-ŋga. \v 3 Bocdinaŋ asôc ŋac ŋapu, ma aŋgô ŋac si yom. Magoc aŋkuc ŋac si mêtê dom, bu ŋac lau sêtim yom lau-ŋga. Sêsôm yom ŋayham-ŋayham, magoc ŋac dau sêŋkuc si yom dau dom. \v 4 Ma yomsu daêsam naŋ sêkêŋ têŋ lau, naŋ kêŋ ŋawapac atu têŋ ŋac, magoc ŋac dau sêkôm gêŋ daŋ tu sênem lau dau sa-ŋga dom. \p \v 5 “Ma gêŋ hoŋ naŋ ŋac sêkôm, naŋ sêkôm yêc lau si aŋgô-ŋga tu sêtoc dau sa-ŋga. Yomsu ti apaŋ naŋ sêkic pi dau, naŋ sêmasaŋ atu-tu tu lau sêlic-ŋga, ma sêsôc ŋakwê ti ŋabala baliŋ.\f + \fr 23:5 \ft Lau Palêsai sêto yomsu ŋatô sip bapia ma sêkêŋ sip apaŋ sauŋ, goc sêkic pi si sêcbala ti amba têŋ ndoc sêteŋ mbec. Ŋac gauc gêm bu Anötö gic yomsu ŋac bu sêkôm bocdinaŋ - alic \xt Eks 13:9, 16; Diut 6:4-9; ma 11:13-21\ft . Ma sêsôc ŋakwê ti ŋabala bu sêtôc asê bu ŋac lau sem akiŋ Anötö-ŋga - alic \xt Nam 15:37-41\ft . Magoc lau Palêsai ti lau Skraib sêmasaŋ apaŋ atu, ma ŋakwê ti ŋabala baliŋ, tu bu sêtoc dau sa ma sêhôc gêlêc lau ŋatô su-ŋga.\f* \v 6 Ŋac atac whiŋ bu sêndöc lau tiwaê si pôŋ yêc lau si mwasiŋ ŋalôm, ma yêc lôm wê-ŋga. \v 7 Ŋac tac whiŋ bu lau sêhê mwalêc ŋac yêc malac lôm, ma bu lau hoŋ sêtoc ŋac sa ma sêsam ŋac bu ‘Kêdôhôŋwaga.’ \p \v 8 “Magoc aŋkuc ŋac si mêtê dom. Mac hoŋ ambo nom atôm asidôwai, ma mac nem kêdôhôŋ-waga tigeŋ mbo. Tu dinaŋ-ŋga solop dom bu lau sêsam mac bu ‘Kêdôhôŋwaga.’ \v 9 Ma asam lau nom-ŋga bu mac nem damami dom, bu mac nem Damam tigeŋ mbo undambê. \v 10 Ma mac nem ŋadau tigeŋ mbo, naŋ Mesaya, dec solop dom bu lau sêsam mac bu ŋac si ŋadau. \v 11 Asa naŋ gêm akiŋ mac, naŋ ti ŋamalac ŋamata-ŋga yêc Anötö aŋgô-ŋga. \v 12 Bu asa naŋ toc dau sa, naŋ Anötö oc êŋgwiniŋ iŋ, ma asa naŋ kêgwiniŋ dau, naŋ Anötö oc toc iŋ sa. \p \v 13 “Oyaê mac lau Skraib ti Palêsai! Mac lau atim yom lau-ŋga! Mac nem lêŋ kalhac lau ahuc bu sêsôc Anötö ndê gôliŋ ŋapu dom. Mac daôm asôc iŋ ŋapu dom, ma lau naŋ tac whiŋ bu sêsôc iŋ ŋapu, naŋ mac alhac ŋac ahuc. [ \v 14 Oyaê mac lau Skraib ti lau Palêsai, mac lau atim yom lau-ŋga. Mac ateŋ mbec baliŋ bu atoc daôm sa yêc lau si aŋgô-ŋga, magoc têŋ ndoc lau sêlic mac dom, naŋ mac aŋsau lauwhê sawa bu aŋgaho ŋac si andu su. Tu dinaŋ-ŋga Anötö oc kêŋ ŋagêyô sac sambuc têŋ mac.] \p \v 15 “Oyaê mac lau Skraib ti Palêsai! Mac lau atim yom lau-ŋga! Mac aŋsêlêŋ seŋ baliŋ yêc b aö ma yêc gwêc, bu atap sêŋom daŋ sa tu êŋkuc mac-ŋga. Mac Sadaŋ ndê lau mac! Ma têŋ ndoc mac ahê sêŋom daŋ kêkuc mac, naŋ mac akôm iŋ ti Sadaŋ ndê balêkoc daŋ, hôc gêlêc mac daôm su. \p \v 16 “Oyaê! Mac bu atôc seŋ têŋ lau ŋatô, magoc mac daôm tampec. Têŋ ndoc lau sêsôm yom pi lôm dabuŋ tu bu sêpuc si yom dôŋ-ŋga, naŋ mac asôm bu ŋac si yom iŋ yom ŋambwa. Magoc têŋ ndoc sêsôm yom pi gôlôŋ gol naŋ yêc lôm dabuŋ tu bu sêpuc si yom dôŋ-ŋga, naŋ mac asôm bu yom dau tidôŋ su, ma gitôm dom bu sêseŋ su. \v 17 Mac lau tampec, gauc mbasi. Gêŋ sake hôc gêlêc su? Gol, me lôm dabuŋ naŋ kôm gol dau ti gêŋ dabuŋ? \v 18 Ma lau bu sêsôm yom pi alta naŋ kalhac lôm dabuŋ tu bu sêpuc si yom dôŋ-ŋga, naŋ mac asôm bu ŋac si yom iŋ yom ŋambwa. Magoc ŋac bu sêsôm yom pi da naŋ kalhac alta ŋahô, naŋ mac asôm bu yom dau tidôŋ. \v 19 Mac lau tampec! Gêŋ sake ti gêŋ ŋamata-ŋga? Da, me alta naŋ kôm da dau ti dabuŋ? \v 20 Asa naŋ sôm yom pi alta, naŋ sôm pi alta ma pi gêŋ hoŋ naŋ kalhac alta ŋahô whiŋ. \v 21 Ma asa naŋ sôm yom pi lôm dabuŋ, naŋ sôm pi lôm dau, ma pi Anötö naŋ ti lôm dabuŋ ŋadau, naŋ whiŋ. \v 22 Ma asa naŋ sôm yom pi undambê, naŋ sôm pi Anötö ndê pôŋ atu, ma pi Anötö naŋ ndöc pôŋ ŋahô, naŋ whiŋ. \p \v 23 “Oyaê mac lau Skraib ti Palêsai. Mac lau atim yom lau-ŋga! Mac awhê gêŋ sauŋ-sauŋ ôm-ŋga hoŋ kôc gi toŋ amaŋlu, ma akêŋ toŋ daŋ ti da. Magoc mac ahu mêtê ŋandô yomsu-ŋga siŋ. Mêtê atu hêganôŋ mac tamwalô lau, ma amatôc lau si yom ŋalêŋ gitêŋ, ma akôm nem yom ŋandô sa. Mêtê hoŋ dinaŋ iŋ gêŋ atu! Solop bu mac akôm gêŋ sauŋ-sauŋ tôm yomsu sôm, magoc akôm gêŋ atu-tu whiŋ. \p \v 24 “Mac lau tampec naŋ akôm bu atôc seŋ têŋ lau ŋatô. Mac atôm lau naŋ sêhêgo dau bu sêŋgati gêŋ golop atêc naŋ poc bu ŋahô, naŋ sa, magoc gêŋ ŋadômbwi atu naŋ poc bu dau ŋalôm, naŋ sêlic apu. \p \v 25 “Oyaê mac lau Skraib ti Palêsai, mac lau atim yom lau-ŋga! Mêtê tamgatu gêŋ ti aneŋ gêŋ ŋawahô-ŋga hôc mac nem ŋalôm ahuc. Bocdinaŋ mac atôm laclhu ti pele naŋ sêŋgwasiŋ ŋadômbwê-ŋga ŋambwa ŋawasi sa. \v 26 O lau Palêsai, mac lau tampec! Gêŋ ŋamata-ŋga aŋgwasiŋ laclhu ti pele ŋalôm ŋawasi sa, goc gêŋ awê-ŋga oc ŋawasi sa bocdinaŋ. \p \v 27 “Oyaê mac lau Skraib ti Palêsai, mac lau atim yom lau-ŋga! Mac atôm sêhô naŋ sêsê pen pi gi e ŋawasi sêp sambuc ma lau sêlic ŋayham. Magoc yêc sêhô dau ŋalôm lau batê si ŋakwa ti gêŋ mbôp meŋhu. \v 28 Ma mac lau daôm bocdinaŋ. Lau sêlic gêŋ awê-ŋga naŋ mac akôm, dec gauc gêm bu mac lau gitêŋ. Magoc yêc mac nem ŋalôm, mêtê tasaŋ ma mêtê aŋgilì yomsu-ŋga hôc mac ahuc. \p \v 29 “Oyaê mac lau Skraib ti Palêsai, mac lau atim yom-ŋga! Mac amasaŋ sêhô ti gôlôŋ atu, tu bu atoc lau propet ti lau gitêŋ naŋ mac apami sic ndu muŋ su, naŋ sa. \v 30 Ma mac asôm bu mac bu ambo têŋ apami si têm, dec mac oc aŋkuc ŋac si lêŋ sêkêc propet dau si dac siŋ-ŋga dom. \v 31 Mac nem yom dinaŋ tôc asê bu mac asa akêŋ lau Israel-ŋga naŋ sic lau propet ndu. \v 32 Bocdinaŋ dec mac akôm mêtê sac tôm apami sêkôm. \v 33 Mac mboc, ma mboc ŋatui mac! Gitôm dom bu mac awê Anötö ndê matôc sa. Iŋ oc êŋkiŋ mac asip lambwam andi. \p \v 34 “Aŋgô! Aö waŋkiŋ lau propet ma lau tigauc, ma lau ŋatô bu sêndôhôŋ mac. Magoc mac oc andic ŋac lic ŋandê yêc mac nem lôm wê-ŋga, ma ambulu ŋac alom-alom malac. Ma ŋac si lau ŋatô mac oc andic ndu, ma andic ŋatô pi a gicso dau sêndi. \v 35 Bocdinaŋ mac oc atap ŋagêyô sa tu lau gitêŋ hoŋ si dac, naŋ apami sêkêc siŋ-ŋga. Abel iŋ ŋgac ŋamata-ŋga, ma Berekaya ndê atu Sekaria iŋ ŋgac ŋambu-ŋga.\f + \fr 23:35 \ft Yisu sôm yom dinaŋ hêganôŋ lau gitêŋ hoŋ naŋ lau Israel sic ndu, naŋ sêto ŋamiŋ yêc Yom Lêŋsêm Akwa. Abel iŋ ŋgac ŋamata-ŋga - alic \xt Gen 4:8\ft , ma Sekaria iŋ ŋgac ŋambu-ŋga - alic \xt 2 Kr 24:20-22\ft .\f* Sekaria iŋ ŋgac naŋ sic ndu yêc lôm dabuŋ ma alta naŋ kalhac lôm dau ŋasactô, naŋ ŋalhu. \v 36 Yomandô wasôm têŋ mac. Mac lau têm dindec-ŋga oc atap matôc sa pi lau hoŋ dinaŋ si dac. \p \v 37 “O Jerusalem, Jerusalem. Mac ac Anötö ndê lau propet ndu, ma lau gitêŋ naŋ iŋ kêkiŋ têŋ mac, naŋ mac atuc ŋa hoc ndu. Ndoc daêsam aö tac whiŋ bu wandic mac sa asôc Anötö ndê gôliŋ ŋapu tiyham, gitôm mbac dalec dinda gic ŋatu sa sêsôc ŋamakê ŋapu. Tigeŋ mac atec. \v 38 Bocdinaŋ Anötö oc hu mac ti mac nem andu siŋ. \v 39 Aö wasôm têŋ mac, bu mac oc alic aö tiyham dom e mac asôm, ‘Tampiŋ Mesaya naŋ meŋ gêm Pômdau aŋgô.’” \c 24 \s1 Yisu sôm yom pi lôm dabuŋ Jerusalem-ŋga \r (Mak 13:1-2; Luk 21:5-6) \p \v 1 Yisu hu lôm dabuŋ ŋagameŋ siŋ ma bu êŋsêlêŋ ndi, ma iŋ ndê ŋgacsêŋomi sêtêŋ iŋ si. Ma sêsôm yom pi lôm dabuŋ ma pi gêŋ ŋayham hoŋ naŋ lau sêkwê yêc gameŋ dinaŋ. \v 2 Magoc iŋ sôm, “Mac alic gêŋ hoŋ dindec. Aö wasôm yom ŋandô têŋ mac, bu ŋacyo oc sêseŋ hoc hoŋ dindec su e hoc daŋ ndöc hoc daŋ ŋahô tiyham dom.” \s1 Gêŋ wapac têm ŋambu-ŋga-ŋga \r (Mak 13:3-13; Luk 21:7-19) \p \v 3 Tiŋambu Yisu ndöc Lôc Olib, ma iŋ ndê ŋgacsêŋomi tawasê sêtêŋ iŋ si, ma sêndac, “Sôm têŋ yac, ŋawapac naŋ am sôm yom pi, naŋ oc hôc asê Jerusalem têŋ têm bocke? Ma gêŋ sake oc kêŋ puc yac bu am oc mbu mweŋ, ma bu bêc ŋambu-ŋga oc hôc asê?” \v 4 Goc iŋ sôm, “Ayob daôm ŋapep bu lau daŋ sêŋsau mac dom. \v 5 Bu lau daêsam oc sêŋsau bu sênem aö aŋôŋ ma sêsôm, ‘Aö Mesaya dauŋ dec!’ Ma ŋac oc sêŋsau lau daêsam. \v 6 Ma têŋ ndoc mac aŋgô ŋawaê bu lau sic siŋ têŋ dau me sêmasaŋ dau tu sêndic siŋ-ŋga, naŋ asö dom. Bu gêŋ hoŋ dinaŋ gic waê bu meŋ hôc asê, magoc têm ŋambu-ŋga yêc dôŋ yêc. \v 7 Kiŋ nom-ŋga oc sêkêŋ kisa dau, ma lau gameŋ daŋ oc sêndic siŋ têŋ lau gameŋ daŋ. Ma tôbôm ti tiyhô atu oc sêkôm gameŋ ŋatô tisac. \v 8 Gêŋ hoŋ dinaŋ oc ndic hu ŋawapac têm ŋambu-ŋga-ŋga gitôm awhê naŋ kêsahê balêkoc tuŋ iŋ ma gêŋ dau gic hu ŋandê atu naŋ iŋ oc hôc tu kôc balêkoc-ŋga. \p \v 9 “Têŋ ndoc dinaŋ lau oc sêkôc mac dôŋ ma sêkôm mac ŋayom, ma sêndic mac nem ŋatô ndu. Lau nom-ŋga hoŋ oc atac tec mac tu mac aŋkuc aö-ŋga. \v 10 Têŋ têm dinaŋ lau daêsam oc sêhu si sêkêŋ whiŋ aö siŋ, ma ŋac oc sêhoc si lau ŋatô asê ma sêtec dandi. \v 11 Ma propet tasaŋ daêsam oc sêhôc asê ma sêŋsau lau daêsam. \v 12 Mêtê sac oc êŋsôwec tiatu e lau daêsam oc sêhu mêtê atac whiŋ asidôwai-ŋga siŋ. \v 13 Magoc asa naŋ bu lhac ŋaŋga ma hu aö siŋ dom e ndê têm pacndê, naŋ oc tap Anötö ndê mwasiŋ nem iŋ si-ŋga sa. \v 14 Ma bêc ŋambu-ŋga oc hôc asê dom, e lau sêhoc ŋawaê ŋayham pi Anötö ndê gôliŋ asê, tôm nom ŋagameŋ sambob, ma lau hoŋ sêŋgô su.” \s1 Ŋawapac gameŋ Judia-ŋga \r (Mak 13:14-23; Luk 21:20-24) \p \v 15 Ma Yisu gic têku yom ma sôm, “Propet Daniel hoc yom asê gwanaŋ su, pi gêŋ sac sambuc\f + \fr 24:15 \ft Alic \xt Dan 9:27; 11:31; ma 12:11\ft . Daniel ndê yom hêganôŋ anötö tasaŋ Seus ndê gwam naŋ Antiokus Epipanes kêŋ kalhac lôm dabuŋ têŋ yala 168BC. Yisu ndê yom tôc asê bu gêŋ kaiŋ dinaŋ oc hôc asê tiyham têŋ têm ŋambu-ŋga. Lau ŋatô gauc gêm bu yom dau hêganôŋ lau Rom-ŋga naŋ seŋ lôm dabuŋ popoc têŋ yala 70AD. Ma lau ŋatô gauc gêm bu yom dau hêganôŋ gêŋ naŋ sêto yom pi yêc \xt 2 Tes 2:4; ma Rev 13:14-15\ft .\f* naŋ lau oc sêkêŋ lhac lôm dabuŋ, naŋ oc kôm gameŋ tisac.” (Asa naŋ sam yom dindec, naŋ kôc gauc pi ŋapep, bu ŋahu yêc siŋ dau.) \v 16 “Têŋ ndoc mac alic gêŋ sac dinaŋ, naŋ mac lau hoŋ naŋ ambo gameŋ Judia-ŋga alhö api gameŋ lôc-ŋga andi. \v 17 Alhö ŋagahô, ma gauc nem mac nem gêŋ daŋ dom. Lau naŋ sêndöc andu ŋasactô, naŋ sêsôc andu ŋalôm bu sêkôc ŋac si gêŋ daŋ sa dom. \v 18 Ma ŋac naŋ sêmbo ôm, naŋ bocdinaŋ. Sêkac dau kwi bu sêkôc si gêŋ ŋatô dom. \v 19 Oyaê. Lauwhê tidaê, ma ŋac naŋ sêkêŋ su têŋ balêkoc, naŋ oc sêtap ŋawapac atu sa têŋ têm dinaŋ. \v 20 Ateŋ mbec bu têm ŋawapac-ŋga dinaŋ tap ma sa têŋ ndoc uhô-ŋga me têŋ bêc Sabat-ŋga daŋ dom. \v 21 Bu ŋawapac têm dinaŋ-ŋga oc hôc gêlêc ŋawapac hoŋ su. Têŋ têm ŋamata-ŋga e meŋ têŋ kwahic dec, ŋawapac atu kaiŋ dinaŋ daŋ hôc asê su dom. Ma tiŋambu ŋawapac kaiŋ dinaŋ oc hôc asê tiyham dom. \v 22 Anötö oc tawalô lau naŋ iŋ kêyaliŋ ŋac sa su, ma tu dinaŋ-ŋga iŋ oc kêŋ têm ŋawapac-ŋga dau tiapê. Bu mba, ma têm d au tibaliŋ, goc lau hoŋ oc sêniŋga. \p \v 23 “Têŋ têm dinaŋ, lau daŋ bu sêsôm têŋ mac bu, ‘Alic, Mesaya dec meŋ,’ me ‘Mesaya dau dê,’ naŋ akêŋ whiŋ ŋac dom. \v 24 Bu lau naŋ sêŋsau bu ŋac Mesaya, ma propet tasaŋ oc sêhôc asê sêmeŋ, ma sêkôm gêŋ dalô atu-tu bu sêŋsau lau. Ma ŋac oc sêŋsahê bu sêtim lau naŋ Anötö kêyaliŋ ŋac sa, naŋ sêwhiŋ. \v 25 Aŋgô ŋapep, bu aö gasôm gêŋ hoŋ dindec têŋ mac gwanaŋ. \v 26 Bocdinaŋ, lau bu sêsôm, ‘Mesaya kêlê mbo gameŋ sawa,’ naŋ asa andi dom. Ma bu sêsôm, ‘Mesaya kelec mbo andu daŋ ŋalôm,’ naŋ akêŋ whiŋ dom. \v 27 Ŋamalac ndê Atu oc mbu meŋ ŋagahô eŋ, gitôm sickac naŋ gic hep tigeŋ, ma umboŋ ŋasawa sambuc ŋawê sa. \v 28 Mac bu alic macmpoŋ sêŋgihi sêmbo, naŋ aŋyalê bu gêŋ daŋ mbac ndu yêc. Ma bocdinaŋ gêŋ hoŋ dindec kêŋ puc mac pi ndoc Ŋamalac ndê Atu mbu meŋ-ŋga.” \s1 Ŋamalac ndê Atu ndê bêc mbu meŋ-ŋga \r (Mak 13:24-31; Luk 21:25-33) \p \v 29 “T êŋ ndoc ŋawapac-ŋga dinaŋ pacndê, goc ac oc nem ganduc, ma ayô oc ŋawê sa dom. Gêŋ ti ŋaclai naŋ sêlhac umboŋ oc wiwic sa, ma tata oc sêpeŋ akêŋ umboŋ. \v 30 Têŋ ndoc dinaŋ lau titoŋ-titoŋ nom-ŋga hoŋ oc sêlic gêŋ dalô yêc umboŋ, naŋ kêŋ puc ŋac bu Ŋamalac ndê Atu oc mbu meŋ, ma ŋac hoŋ oc sêtaŋ daŋgibo atu. Ma ŋac oc sêlic Ŋamalac ndê Atu dau meŋ ndöc dao ŋahô ti ŋawasi ma ŋaclai atu. \v 31 Goc iŋ oc êŋkiŋ iŋ ndê aŋela sêndic dahuc taŋ atu, ma sêsa sêtêŋ nom ŋabatiŋ ti undambê ŋabatiŋ hoŋ, bu sêndic lau naŋ iŋ kêyaliŋ ŋac sa su, naŋ sa. \p \v 32 “Gauc nem a laŋ. Têŋ ndoc mac alic ŋalauŋ wakuc bu lêc, naŋ aŋyalê bu ndoc ac-ŋga meŋ kêpiŋ. \v 33 Ma bocdinaŋ têŋ ndoc mac alic gêŋ naŋ aö gasôm yom pi, naŋ aŋyalê bu Ŋamalac ndê Atu ndê bêc mbu meŋ-ŋga meŋ kêpiŋ su, gitôm iŋ meŋ kalhac gatam nem andu-ŋga. \v 34 Yomandô! Lau têm dinaŋ-ŋga oc sêmbac ndu dom e gêŋ hoŋ dinaŋ hôc asê. \v 35 Undambê ti nom oc niŋga, magoc aneŋ yom daŋ oc niŋga dom. Gêŋ hoŋ oc ŋandô sa tôm aö gasôm.” \s1 Lau daŋ sêŋyalê Yisu ndê bêc mbu meŋ-ŋga dom \r (Luk 17:26-36) \p \v 36 Ma Yisu sôm, “Ŋamalac daŋ kêyalê bêc me acgatu naŋ Ŋamalac ndê Atu oc mbu meŋ, naŋ dom. Aŋela undambê-ŋga sêŋyalê dom, ma Anötö ndê Atu kêyalê dom. Damba tawasê kêyalê. \v 37 Têŋ ndoc Ŋamalac ndê Atu mbu meŋ, naŋ lau oc sêmbo tôm lau sêmbo têŋ Noa ndê têm. \v 38-39 Têŋ ndoc dinaŋ, lau sêŋlhiŋ dau siŋ ma seŋ ti sênôm gêŋ, ma sem dandi e Noa sôc waŋ gi, ma bu suŋ meŋ ma seŋ ŋac hoŋ su siŋga. Ma lau nom-ŋga oc sêmbo ŋalêŋ tigeŋ dinaŋ, têŋ Ŋamalac ndê Atu ndê bêc mbu meŋ-ŋga. \v 40 Ŋgac lu oc sêkôm gweleŋ sêmbo ôm, ma Anötö oc kôc iŋlu si daŋ sa, ma hu daŋ siŋ. \v 41 Ma awhê lu oc sêndê gêŋ sêmbo, ma iŋ oc kôc daŋ sa, ma hu daŋ siŋ. \p \v 42 “Bocdinaŋ amasaŋ daôm ŋapep, bu mac am gauc bêc bocke mac nem Pômdau oc mbu meŋ. \v 43 Gauc nem yom dindec. Andu ŋadau daŋ, bu êŋyalê ndoc naŋ ŋgac kaŋ daŋ oc meŋ, naŋ iŋ oc yob iŋ ndê andu bu ŋgac kaŋ dau sôc meŋ dom. \v 44 Ma bocdinaŋ, amasaŋ daôm tôm bêc hoŋ, bu Ŋamalac ndê Atu oc mbu meŋ têŋ ndoc naŋ mac akêŋ batam, naŋ dom.” \s1 Yom gôliŋ pi ŋgac akiŋ ŋayham ma sac \r (Luk 12:42-46) \p \v 45 Ma Yisu sôm, “Ŋgac akiŋ ŋayham ma ti gauc, iŋ ŋgac kaiŋ bocdec. Iŋ ndê ŋadau bu lhö têŋ gameŋ daŋ ndi, goc iŋ oc kêŋ iŋ yob lau akiŋ ŋatô, ma kêŋ gêŋ daneŋ-ŋga têŋ ŋac tôm ŋandoc. \v 46 Ma têŋ ndoc ŋadau mbu meŋ, ma tap iŋ sa kôm iŋ ndê gweleŋ ŋapep mbo, naŋ iŋ oc lic iŋ ŋayham ma kôm ŋayham têŋ iŋ. \v 47 Yomandô! Ŋadau oc kêŋ iŋ yob iŋ ndê wapa hoŋ. \v 48 Magoc ŋgac akiŋ sac oc sôm têŋ dau, ‘Aneŋ ŋadau oc mbu meŋ ŋagahô dom.’ \v 49 Goc iŋ oc ndic lau akiŋ ŋatô, ma sa ndi nôm ti neŋ gêŋ whiŋ lau naŋ sênôm gêŋ êŋiŋ ŋac-ŋga ŋapaŋ. \v 50 Ŋadau oc mbu meŋ hôc asê têŋ bêc ti acgatu naŋ ŋgac akiŋ dau kêŋ bata, naŋ dom. \v 51 Ma iŋ oc kêŋ ŋagêyô sac sambuc têŋ iŋ, ma soc iŋ su ndi mbo whiŋ lau sêtim yom lau-ŋga. Yêc dindê lau oc sêŋsahê ŋandê atu e sêtaŋ ma lhô êŋsiŋ pi dau ŋapaŋ.” \c 25 \s1 Yom gôliŋ pi lauwhê akiŋ amaŋlu \p \v 1 Ma Yisu sôm yom gôliŋ daŋ bocdec bu, “Têŋ ndoc Ŋamalac ndê Atu mbu meŋ bu nem gôliŋ gêŋ hoŋ, naŋ lau ŋatô oc sêmasaŋ dau ŋapep, ma lau ŋatô oc mba. Oc tôm lauwhê akiŋ amaŋlu naŋ sêkôc si lam ma sêsa si bu sêhôŋ ŋgac nem awhê-ŋga, naŋ sêkêŋ bata bu oc meŋ. \v 2 Ŋac si amaŋdaŋ ŋac lauwhê tigauc, ma amaŋdaŋ ŋac lauwhê gauc mbasi. \v 3 Lauwhê gauc mbasi dinaŋ sêkôc si lam, magoc sêkôc buya ŋatô whiŋ dom. \v 4 Ma lauwhê tigauc sêkôc si lam, ma sêkôc buya ŋatô sip bu akôp tôhôŋ. \v 5 Ŋac sêhôŋ ŋgac nem awhê-ŋga sêmbo, magoc iŋ hôc asê ŋagahô dom e ŋac kwapac sa, ma sêyêc bêc. \p \v 6 “Timaniŋhu goc ŋgac aheŋ-ŋga daŋ ta yom bocdec bu, ‘Oê! Ŋgac dau meŋ! Asa andi ma akôc iŋ sa.’ \v 7 Goc lauwhê akiŋ sêtisa, ma sêmasaŋ ŋac si lam. \v 8 Ma amaŋdaŋ gauc mbasi dinaŋ sêndac lauwhê tigauc bocdec, ‘Akêŋ buya ŋatô têŋ yac, bu yac mba lam sêmbac.’ \v 9 Magoc ŋac sêô yom ma sêsôm, ‘Mba! Mboe buya oc tôm yac hoŋ dom. Magoc mac andi alic lau naŋ sêkêŋ buya tu lau sênemlhi-ŋga, ma anemlhi nem.’ \v 10 Magoc têŋ ndoc sêlhö si bu sênemlhi buya, goc ŋgac nem awhê-ŋga meŋ hôc asê. Ma lauwhê akiŋ naŋ sêmasaŋ dau gwanaŋ, naŋ sêwhiŋ iŋ sêsôc iŋ ndê gameŋ si, bu sêneŋ mwasiŋ awhê-ŋga. Goc iŋ gic gatam ahuc. \v 11 Tiŋambu lauwhê akiŋ gauc mbasi dinaŋ sêmbu sêmeŋ ma sêmbwêc, ‘Ŋadau! Ŋadau! Lêc gatam su têŋ yac.’ \v 12 Magoc ŋadau sôm, ‘Mba! Aö wasôm yomandô bu kayalê mac dom!’” \v 13 Yisu gic bata yom gôliŋ dinaŋ ma sôm, “Boc-dinaŋ anem ali ma ayob daôm ŋapep, bu mac aŋyalê bêc ti acgatu naŋ aö oc wambu wameŋ, naŋ dom.” \s1 Yom gôliŋ pi mone gol \r (Luk 19:12-27) \p \v 14 Ma Yisu sôm yom gôliŋ daŋ tiyham pi têm ŋambu-ŋga bocdec bu, “Ŋgac tiwaê daŋ bu sa têŋ gameŋ baliŋ daŋ ndi. Bocdinaŋ iŋ mbwêc iŋ ndê lau akiŋ, ma kêŋ ndê gêŋ ŋatô têŋ ŋac bu sêyob e iŋ mbu meŋ. \v 15 Iŋ kêŋ mone gol naŋ sêsam bu talent\f + \fr 25:15 \ft Alic yom pi talent yêc \xt Mat 18:24\ft .\f* têŋ ŋac, kêkuc ŋac si licwalô ti ŋac si gauc. Iŋ kêŋ talent amaŋdaŋ têŋ ŋgac daŋ, ma talent lu têŋ daŋ, ma talent tigeŋ têŋ daŋ. Goc iŋ hu ŋac siŋ ma kölhö gi. \v 16 Ma ŋgac akiŋ naŋ kôc mone amaŋdaŋ, naŋ gi kôm gweleŋ pi mone dau e t ap mone amaŋdaŋ tiyham sa. \v 17 Ma iŋ naŋ kôc mone lu naŋ kôm boc-dinaŋ, ma tap mone lu tiyham sa. \v 18 Magoc ŋgac naŋ kôc mone tigeŋ, naŋ sa gi kwê sê daŋ ma siŋ ŋadau ndê mone kwi yêc sê dau ŋalôm. \p \v 19 “Ŋasawa hic baliŋ gi su, goc lau akiŋ dinaŋ si ŋadau mbu meŋ, ma bu ŋgô ŋac si yom pi mone dau. \v 20 Ma ŋgac naŋ kôc mone amaŋdaŋ, naŋ kôc amaŋdaŋ naŋ iŋ tap sa, naŋ whiŋ ma sôm, ‘Pômdau, am kêŋ mone amaŋdaŋ têŋ aö gayob, ma lic, aö gakôc amaŋdaŋ tiyham.’ \v 21 Goc ŋadau sôm, ‘O aneŋ ŋgac ŋayham, am kôm ŋayham. Am yob gêŋ amaŋdaŋ ŋapep, dec wakêŋ am yob gêŋ daêsam. Mweŋ ma mbo whiŋ aö ti atac ŋayham.’ \v 22 Ma ŋgac akiŋ naŋ kôc mone lu, naŋ meŋ ma sôm, ‘Pômdau, am kêŋ mone lu têŋ aö gayob, ma aö gakôc mone lu tiyham whiŋ.’ \v 23 Ma ŋadau sôm, ‘O aneŋ ŋgac akiŋ ŋayham, am kôm ŋayham. Am yob gêŋ lu ŋapep, dec wakêŋ am yob gêŋ daêsam. Mweŋ ma mbo whiŋ aö ti atac ŋayham.’ \p \v 24 “Têŋ dinaŋ ŋgac naŋ kôc mone tigeŋ, naŋ meŋ ma sôm, ‘Pômdau, aö kayalê bu am ŋgac lêlê-ŋga dom, ma bu am oc kêŋ batam bu ndic gêŋ ŋandô sa yêc gameŋ naŋ am daôm kêbalip gêŋ ŋawhê me sô gêŋ dom. \v 25 Bocdinaŋ aö gatöc dauŋ ma kasalê lêŋ bu am nem mone niŋga dom, dec gasa ga gasiŋ kwi yêc nom ŋalôm. Lic, gêŋ dau kelec.’ \v 26 Goc ŋadau ô yom ma sôm, ‘Am ŋgac sac solop! Am ŋgac oyom. Am kêyalê su bu aö oc wandic gêŋ ŋandô sa yêc gameŋ naŋ aö gasô gêŋ dom. \v 27 Bocdinaŋ am gitôm bu kêŋ aneŋ mone têŋ lau sêyob mone-ŋga bu sêyob e aö wambu wameŋ, dec oc tôm bu sêkêŋ mone ŋagec sac mone dau ŋahô, ma aö wakôc hoŋ sa.’ \v 28 Goc ŋadau sôm têŋ iŋ ndê lau ŋatô, ‘Akôc mone su yêc iŋ, ma akêŋ têŋ ŋgac naŋ kôc mone amaŋlu. \v 29-30 Ma atiŋ ŋgac akiŋ sac dindec sa awê ndi bu mbo gameŋ ŋasec-ŋga naŋ lau sêtaŋ, ma ŋalhô êŋsiŋ pi dau. Bu asa naŋ yob gêŋ naŋ gakêŋ sip iŋ amba, naŋ ŋapep, naŋ wakêŋ gêŋ ŋatô tiyham têŋ iŋ whiŋ, ma iŋ ndê gêŋ oc ti daêsam. Magoc asa naŋ yob ndê gêŋ ŋapep dom, naŋ wakôc iŋ ndê gêŋ hoŋ su.’” \s1 Pômdau oc whê lau kôc têŋ bêc ŋambu-ŋga \p \v 31 Goc Yisu sôm, “Têŋ ndoc Ŋamalac ndê Atu mbu meŋ whiŋ aŋela hoŋ, naŋ iŋ oc ndöc iŋ ndê pôŋ kiŋ-ŋga ti iŋ ndê ŋaclai ma ŋawasi atu undambê-ŋga. \v 32 Ŋac oc sêndic ŋamalac hoŋ sa sêlhac iŋ aŋgô-ŋga. Ma iŋ oc whê ŋac kôc gitôm ŋgac yob domba-ŋga, naŋ whê iŋ ndê domba ti naniŋ kôc. \v 33 Iŋ oc kêŋ domba sêlhac iŋ amba andô-ŋga, ma naniŋ sêlhac gasê-ŋga. \p \v 34 “Dec Kiŋ atu dau oc sôm têŋ lau naŋ sêlhac iŋ amba andô-ŋga, ‘Ameŋ mac lau naŋ Damaŋ gêlic mac ŋayham. Ma andöc mac nem malam yêc gameŋ undambê-ŋga, naŋ Damaŋ kêmasaŋ tu mac-ŋga têŋ ndoc iŋ kêŋ undambê ma nom. Dinaŋ ti mac nem gêŋ lêŋsêm. \v 35 Yom dinaŋ ŋa-ŋandô iŋ bocdec. Têŋ ndoc aö gêŋ yô aö, naŋ mac akêŋ gêŋ aö gaŋ. Ma têŋ ndoc bu yô aö, naŋ mac akêŋ bu têŋ aö ganôm. Aö ŋgac apa, ma mac akôc aö sa ma ayob aö. \v 36 Aneŋ ŋakwê mba, ma mac akêŋ têŋ aö. Aö gêmbac, ma mac am yaom aö. Aö gandöc gapocwalô, ma mac ameŋ ac aö kêsi.’ \p \v 37 “Ma têŋ dinaŋ lau gitêŋ oc sêô yom ma sêndac, ‘Pômdau, bocke? Têŋ nde yac alic am gêŋ yô am me bu yô am, ma yac akêŋ gêŋ daneŋ-ŋga me bu têŋ am? \v 38 Ma têŋ nde yac alic am ŋgac apa, ma akôc am sa, me am pônda ŋakwê, ma akêŋ têŋ am? \v 39 Ma têŋ nde yac alic am gêmbac me am ndöc gapocwalô, dec yac ameŋ alic am?’ \v 40 Goc Kiŋ atu dau oc ô yom ma sôm, ‘Alic lau sêkêŋ whiŋ-ŋga hoŋ naŋ sêti aneŋ asiŋi ti lhuŋwêi. Yomandô wasôm têŋ mac, bu gêŋ bocke naŋ mac akôm têŋ ŋac si ŋamalac tiwaê me ŋamalac waê-mba daŋ, naŋ gitôm mac akôm têŋ aö dauŋ.’ \p \v 41 “Goc iŋ oc sôm têŋ lau naŋ sêlhac iŋ amba gasê-ŋga, ‘Mac lau atap Anötö ndê atac ŋandê sa-ŋga! Alhö su yêc aö, asip ya naŋ sa ŋapaŋ andi. Ya dau, Anötö kêmasaŋ gic Sadaŋ ti iŋ ndê aŋela sac ŋawaê. \v 42 Yom dinaŋ ŋa-ŋandô iŋ bocdec. Aö gêŋ yô aö, magoc mac akêŋ gêŋ daneŋ-ŋga têŋ aö dom. Ma bu yô aö, magoc mac akêŋ têŋ aö dom. \v 43 Aö ŋgac apa, magoc mac akôc aö sa dom. Aö gapônda ŋakwê, ma mac akêŋ têŋ aö dom. Aö gêmbac, ma gandöc gapocwalô, magoc mac ameŋ alic aö dom.’ \p \v 44 “Ma ŋac oc sêndac, ‘Pômdau, bocke? Têŋ nde yac alic am gêŋ yô am, bu yô am, am ŋgac apa, am pônda ŋakwê, gêmbac kôm am, me am ndöc gapocwalô, ma yac am am sa dom?’ \v 45 Ma iŋ oc sôm, ‘Yomandô wasôm têŋ mac, bu têŋ ndoc mac alic aneŋ lau tiwaê me lau waêmba daŋ naŋ pônda dau, magoc am iŋ sa dom, naŋ gitôm mac am aö dauŋ sa dom.’ \p \v 46 “Têŋ dinaŋ iŋ oc êŋkiŋ ŋac sêtêŋ gameŋ sêhôc ŋandê-ŋga sêndi, bu sêmbo ŋapaŋ. Magoc lau gitêŋ iŋ oc kôc ŋac sa sêndöc tali ŋapaŋ.” \c 26 \s1 Lau bata sêkic yom bu sêndic Yisu ndu \r (Mak 14:1-2; Luk 22:1-2) \p \v 1 Yisu sôm yom hoŋ dinaŋ su, goc sôm têŋ iŋ ndê ŋgacsêŋomi, \v 2 “Bêc lu yêc dôŋ yêc tu lau Israel-ŋga sêlic om atu †Pasowa-ŋga. Ma lau oc sêkêŋ Ŋamalac ndê Atu sip lau amba, bu sêndic iŋ ndu pi a gicso dau.” \p \v 3 Têŋ ndoc dinaŋ dabuŋsiga atu-tu ti lau bata Israel-ŋga sic dau sa sêmbo †dabuŋsiga ŋamata-ŋga Kayapas ndê andu. \v 4 M a ŋac sêŋsalê lêŋ bu sêkôc Yisu dôŋ gelec ma sêndic iŋ ndu. \v 5 Magoc ŋac sêsôm, “Dakôm têŋ Mwasiŋ Pasowa-ŋga ŋandoc dom, mbo lau daêsam naŋ sêmbo Jerusalem tu Pasowa-ŋga, naŋ oc sêlic ma sêli dau sa.” \s1 Awhê daŋ gêm oso Yisu \r (Mak 14:3, 9; Luk 7:36-50; Jon 12:1-8) \p \v 6 Tiŋambu Yisu mbo whiŋ ŋgac daŋ ŋaê Saimon yêc malac Betani. Muŋ-ŋga iŋ ŋgac ti gêmbac leprasi. \v 7 Yisu ndöc tebo, ma awhê daŋ meŋ kôc bu ŋamalu ŋayham naŋ ŋaôli atu sip kac daŋ, ma kêc pi iŋ ŋagôlôŋ. \v 8 Yisu ndê ŋgacsêŋomi sêlic gêŋ dinaŋ ma tac ŋandê. Ma sêsôm têŋ dandi, “Tu sake-ŋga iŋ kêyaiŋ gêŋ ŋamalu ŋayham dinaŋ? \v 9 Gitôm bu dakêŋ têŋ lau sênemlhi ŋa-awa atu, goc dakêŋ têŋ lau ŋalôm sawa.” \p \v 10 Yi su kêyalê bu ŋac sêsôm yom dinaŋ, goc sôm, “Akêŋ ŋawapac têŋ iŋ dom! Iŋ kôm gêŋ ŋayham kêlêc têŋ aö. \v 11 Lau ŋalôm sawa oc sêmbo sêwhiŋ mac ŋapaŋ. Tigeŋ aö oc wambo wawhiŋ mac ŋapaŋ dom. \v 12 Iŋ kêc gêŋ ŋamalu dec pi aö, tôm iŋ kêmasaŋ aö neŋ ŋamlic gwanaŋ tu sêŋsuhuŋ aö-ŋga. \v 13 Yomandô aö wasôm têŋ mac, bu tiŋambu lau oc sêhoc ŋawaê ŋayham asê yêc gameŋ hoŋ, ma têŋ dinaŋ ŋac oc sêsôm yom pi gêŋ naŋ awhê dindec kôm, ma lau oc gauc nem iŋ.” \s1 Judas sôm tidôŋ bu hoc Yisu asê \r (Mak 14:10-11; Luk 22:3-6) \p \v 14 Têŋ dinaŋ ŋgacsêŋomi 12 si daŋ, ŋgac naŋ sêsam bu Judas Iskeriot, naŋ têŋ dabuŋsiga atu-tu gi, \v 15 ma ndac, “Aö bu wahoc Yisu asê têŋ mac, goc mac oc akêŋ sake têŋ aö?” Dec sêlic ŋayham ma semlhi iŋ ŋa mone silba 30. \v 16 Ma Judas gic hu kêsalê lêŋ tu bu hoc Yisu asê-ŋga. \s1 Sêmasaŋ Mwasiŋ Pasowa-ŋga \r (Mak 14:12-16; Luk 22:7-13) \p \v 17 Têŋ †Mwasiŋ Bolom Yist Mba-ŋga ŋabêc ŋamata-ŋga, naŋ ŋgacsêŋomi sêtêŋ Yisu si, ma sêndac iŋ bocdec bu, “Am tac whiŋ bu yac amasaŋ gameŋ tu daneŋ Mwasiŋ Pasowa-ŋga yêc nde?” \v 18 Goc iŋ sôm yom pi ŋgac malac Jerusalem-ŋga daŋ, ma kêkiŋ ŋac sêtêŋ iŋ si ma sôm, “Asôc malac ma atêŋ ŋgac dau andi, ma asôm têŋ iŋ, ‘Yac mba kêdôhôŋwaga sôm bu iŋ ndê têm meŋ kêpiŋ su. Ma iŋ bu neŋ Mwasiŋ Pasowa-ŋga whiŋ iŋ ndê ŋgacsêŋomi yêc am nem andu.’” \v 19 Bocdinaŋ ŋgacsêŋomi sêkôm tôm iŋ sôm têŋ ŋac, ma sêmasaŋ Pasowa. \s1 Yisu sôm bu ŋgac daŋ oc hoc iŋ asê \r (Mak 14:17-21; Luk 22:21-23) \p \v 20 Têŋ ôbwêc dinaŋ, Yisu ti ndê ŋgacsêŋomi 12 sêtêŋ andu dau si, ma sêndöc sêwhiŋ dau. \v 21 Ŋac seŋ gêŋ sêmbo, ma iŋ sôm, “Yomandô aö wasôm têŋ mac bu mac nem daŋ oc hoc aö asê.” \v 22 Yom dau kôm ŋac sêsö ma ŋalôm ŋawapac atu, ma ŋac tigeŋ-tigeŋ sêsôm têŋ iŋ, “Pômdau, mboe aö, a?” \v 23 Ma Yisu ô yom ma sôm, “Iŋ ŋgac naŋ alu aŋ gêŋ sip pele tigeŋ, naŋ oc hoc aö asê. \v 24 Gêŋ dau oc ŋandô sa pi Ŋamalac ndê Atu, tôm yom naŋ sêto yêc. Tigeŋ ŋgac naŋ bu hoc aö asê, naŋ oc tap ŋawapac atu sa, ma tu dinaŋ-ŋga iŋ dinda bu kôc iŋ dom, dec oc ŋayham.” \v 25 Goc Judas, naŋ oc hoc iŋ asê, naŋ sôm, “Kêdôhôŋ-waga, mboe aö, a?” Ma Yisu sôm, “Tôm naŋ am daôm sôm.” \s1 Yisu gic hu Mwasiŋ Dabuŋ \r (Mak 14:22-26; Luk 22:15-20) \p \v 26 Têŋ ndoc ŋac seŋ gêŋ sêndöc, naŋ Yisu kôc bolom, gêm daŋge ma pô kôc-kôc. Goc iŋ kêŋ têŋ ŋgac-sêŋomi ma sôm, “Akôc loc ma aneŋ. Aö neŋ ŋandô dau dec.” \v 27 Goc iŋ kôc laclhu wain-ŋga daŋ ma gêm daŋge, ma kêŋ têŋ ŋac ma sôm, “Mac hoŋ akôc loc anôm. \v 28 Aneŋ dac wamatiŋ pwac-ŋga dau dec. Wakêc siŋ tu wasuc lau daêsam si sac kwi-ŋga. \v 29 Aö wasôm têŋ mac bu aö oc wanôm wain tiyham dom e wanôm wawhiŋ mac têŋ ndoc Damaŋ ndê gôliŋ meŋ sa tiawê.” \p \v 30 Tiŋambu ŋac sem wê daŋ ma sêsa sêtêŋ Lôc Olib si. \s1 Yisu sôm gwanaŋ bu Pita oc sêc iŋ ahuc \r (Mak 14:27-31; Luk 22:31-34) \p \v 31 Ma Yisu sôm têŋ ŋac, “Tu gêŋ naŋ oc hôc asê aö têŋ ôbwêc dindec-ŋga, dec mac hoŋ oc ahu aö siŋ, tôm yom naŋ sêto yêc bocdec bu, ‘\it Aö wandic ŋgac yob domba-ŋga, ma domba oc sêlhö babalip.’ \it* \v 32 Magoc tiŋambu aö oc watisa tiyham, ma wamuŋ mac watêŋ gameŋ Galili-ŋga wandi.” \v 33 Ma Pita ô yom ma sôm, “Lau hoŋ bu sêhu am siŋ, magoc aö oc wahu am siŋ dom.” \v 34 Goc Yisu sôm, “Aö wasôm yom ŋandô têŋ am, têŋ ôbwêc dec am oc sêc aö ahuc tidim tö muŋ, naŋ goc dalec oc taŋ.” \v 35 Magoc Pita sôm têŋ iŋ, “Mba! Gitôm sêndic aö ndu wawhiŋ am, aö oc wasêc am ahuc dom!” Ma ŋgacsêŋomi hoŋ sêsôm yom kaiŋ tigeŋ. \s1 Yisu teŋ mbec mbo ôm Getsemani \r (Mak 14:32-42; Luk 22:39-46) \p \v 36 Goc Yisu ti ndê ŋgacsêŋomi sêtêŋ gameŋ naŋ sêsam bu Getsemani, naŋ si. Ma iŋ sôm têŋ ŋac, “Andöc dec ma aö wasa dê wandi ma wateŋ mbec.” \v 37 Goc iŋ kôc Pita, ma Sebedi ndê atu lu sêwhiŋ iŋ si. Têŋ ndoc dinaŋ iŋ ndê ŋalôm ŋawapac atu ma kedehe iŋ. \v 38 Ma iŋ sôm têŋ ŋac, “Aö neŋ ŋalôm kêsahê ŋawapac atu, kêpiŋ bu oc wambac ndu. Andöc dec ma anem ali awhiŋ aö.” \v 39 Goc iŋ hu ŋac siŋ ma sa ahic gi, ma hu dau aŋgô andô têŋ nom, ma teŋ mbec bocdec bu, “Damaŋ, aö wandac am bu nditôm, naŋ goc kôc laclhu ŋawapac-ŋga dindec su yêc aö. Magoc êmkuc aö neŋ atac whiŋ dom, kôm tôm am daôm nem atac whiŋ bu kôm.” \p \v 40 Iŋ teŋ mbec su, goc tisa ma mbu têŋ ŋgacsêŋomi tö dinaŋ gi, ma gêlic ŋac sêyêc bêc sêyêc. Iŋ uŋ ŋac sa, ma ndac Pita, “Bocke? Mac atôm dom bu anem ali awhiŋ aö gitôm acgatu ŋasawa daŋ, a? \v 41 A nem ali, ma ateŋ mbec bu lêtôm tap mac sa dom. Mac nem gatôm licbalê, tigeŋ ŋamlic kwapac.” \v 42 Goc iŋ sa gi ma teŋ mbec tiyham ma sôm, “Damaŋ, am bu kôc ŋawapac dindec su yêc aö dom, naŋ aö wahôc, ma wakôm am nem yom ŋandô sa.” \v 43 Iŋ teŋ mbec dau pacndê, ma mbu gi tiyham ma gêlic ŋac sêyêc bêc sêyêc. Ŋac tandô hê ŋac sa ŋandô. \v 44 Dec iŋ hu ŋac siŋ ma sa gi teŋ mbec tidim tö-ŋga, ma sôm yom tigeŋ dinaŋ tiyham. \p \v 45 Pacndê, ma iŋ mbu têŋ ŋgac-sêŋomi gi, ma sôm têŋ ŋac, “Tu sake-ŋga mac ayêc bêc ma aŋwhaŋ daôm ŋapaŋ? Aŋgô su naŋ! Sêhoc Ŋamalac ndê Atu asê su, ma ndoc meŋ sa bu sêkêŋ iŋ sip lau sac amba. \v 46 Atisa ma dandi, bu ŋgac naŋ hoc aö asê dec meŋ su.” \s1 Sêkôc Yisu dôŋ \r (Mak 14:43-50; Luk 22:47-53; Jon 18:1-11) \p \v 47 Yisu sôm yom dinaŋ mbo, ma Judas, ŋgacsêŋomi 12 si daŋ, meŋ hôc asê whiŋ lau daêsam naŋ sêkôc bieŋ baliŋ ti siŋ. Dabuŋsiga atu-tu ti lau bata Israel-ŋga sêŋkiŋ lau dau sêwhiŋ Judas. \v 48 Judas kêŋ puc ŋac gwanaŋ su bocdec bu, “Ŋgac naŋ mac aŋsalê, naŋ aö waŋgutô iŋ tu bu watôc iŋ asê, ma mac akôc iŋ dôŋ.” \v 49 Bocdinaŋ iŋ têŋ Yisu gi, ma sôm, “Ôbwêc, Kêdôhôŋwaga,” ma ŋgutô iŋ. \v 50 Ma Yisu sôm, “Aneŋ silip, gêŋ naŋ am gauc gêm bu kôm, naŋ kôm.” Têŋ dinaŋ lau naŋ sêwhiŋ Judas, naŋ sêtêŋ Yisu si ma sêkôc iŋ dôŋ. \v 51 Goc Yisu ndê ŋgacsêŋom daŋ puc iŋ ndê bieŋ sa, ma pa dabuŋ-siga ŋamata-ŋga ndê ŋgac akiŋ ndê daŋgalauŋ daŋ su. \v 52 Magoc Yisu sôm têŋ iŋ, “Kêŋ nem bieŋ mbu sip ŋapaŋ tiyham. Asa naŋ kôc bieŋ sa tu ndic lau-ŋga, naŋ oc sêndic iŋ ndu ŋa bieŋ. \v 53 Aŋyalê ŋapep bu oc tôm bu aö wateŋ Damaŋ ma iŋ oc kêŋ aŋela tausen ma tausen sêmeŋ ŋagahô ma sênem aö sa. \v 54 Tigeŋ aö bu wateŋ bocdinaŋ, dec gêŋ naŋ sêto yêc muŋ su, naŋ oc ŋandô sa ŋalêŋ nde?” \p \v 55 Goc Yisu sôm têŋ lau daêsam dinaŋ, “Bocke dec mac akôc bieŋ ti wapa siŋ-ŋga, ma asa ameŋ bu akôc aö dôŋ gitôm ŋgac kaŋ daŋ? T ôm bêc hoŋ aö gandöc ti kadôhôŋ lau gambo lôm dabuŋ ŋabatêmndö, magoc mac akôc aö dôŋ dom. \v 56 Tigeŋ gêŋ hoŋ dindec hôc asê bu kôm yom naŋ lau propet sêto pi aö muŋ su, naŋ ŋandô sa.” Têŋ dinaŋ Yisu ndê ŋgacsêŋomi hoŋ sêhu iŋ siŋ ma sêlhö si. \s1 Lau bata Israel-ŋga sêmatôc Yisu \r (Mak 14:53-65; Luk 22:54-55, 63-71; Jon 18:12, 13, 19-24) \p \v 57 Lau naŋ sêndôhôŋ yomsu ti lau bata Israel-ŋga sêkac dau sa su ma sêhôŋ sêmbo dabuŋsiga ŋamata-ŋga Kayapas ndê andu. Ma lau naŋ sêkôc Yisu dôŋ, naŋ sêwê iŋ sêtêŋ andu dau si. \v 58 Pita kêsêlêŋ kêkuc Yisu mbo ahê e hôc asê dabuŋsiga ŋamata-ŋga ndê andu. Goc iŋ sôc gi ndöc andu ŋatuŋlôm whiŋ lau siŋ sêyob lôm dabuŋ-ŋga ŋatô, bu lic gêŋ bocke oc hôc asê Yisu. \p \v 59 Dabuŋsiga atu-tu ma lau bata hoŋ naŋ sêndöc †Sanedrin si toŋ, naŋ sêŋsalê yom tu sêŋgôliŋ pi Yisu-ŋga ma sêkêŋ iŋ sip lau Rom-ŋga amba bu sêndic iŋ ndu. \v 60 Lau tasaŋ daêsam sêtisa ma sêsôm yom tasaŋ pi iŋ, magoc yom ŋandô bu sêŋgôliŋ pi iŋ, naŋ sêtap daŋ sa dom. Tiŋambu ŋac si lu sêtisa, \v 61 ma sêsôm, “Iŋ ŋgac dec sôm bu iŋ gitôm bu seŋ Anötö ndê lôm dabuŋ su, ma kwê sa tiyham tôm bêc tö.” \v 62 Goc dabuŋsiga ŋamata-ŋga tisa ma sôm têŋ Yisu, “Am ŋgô yom dê sêŋgôliŋ pi am, me? Am bu ô yom, me mba?” \v 63 Magoc Yisu gêm dôŋ. Ma dabuŋsiga dau sôm, “Sôm yom ŋandô yêc Anötö Tali aŋgô-ŋga! Sôm asê têŋ yac bu am Mesaya, Anötö ndê Atu, me mba?” \v 64 Ma Yisu ô yom ma sôm, “Tôm naŋ am sôm. Tigeŋ aö wasôm têŋ mac hoŋ, tiŋambu mac oc alic Ŋamalac ndê Atu ndöc Anötö Ŋaclai Ŋadau ndê andô-ŋga, ma sip meŋ ndöc dao ŋahô.” \p \v 65 Têŋ ndoc dabuŋsiga ŋamata-ŋga ŋgô yom dinaŋ, naŋ tac ŋandê atu dec kêc dau ndê ŋakwê kic ma sôm, “Iŋ ndê yom pi dau dê sac sambuc. Mac hoŋ aŋgô su. Yac dapônda yom daŋ tu taŋgôliŋ pi iŋ-ŋga dom. \v 66 Mac gauc gêm sake?” Ma sêô yom ma sêsôm, “Iŋ mbac ndu maŋ.” \v 67 Ma sêhê gasôp p i iŋ aŋgô andô, ma sêŋguluŋ amba ma sêpêŋ iŋ. Ma lau ŋatô sêtap iŋ, \v 68 ma sêsôm, “Am Mesaya, a? Am bu propet, dec sôm asê bu asa tap am?” \s1 Pita sêc Yisu ahuc \r (Mak 14:66-72; Luk 22:55-62; Jon 18:15-18, 25-27) \p \v 69 Têŋ têm dinaŋ Pita ndöc andu dau ŋamakê, ma awhê akiŋ daŋ têŋ iŋ gi, ma sôm, “Am ŋgac naŋ kêkuc Yisu Galili-ŋga whiŋ.” \v 70 Magoc iŋ pa dau yêc ŋac hoŋ aŋgô-ŋga ma sôm, “Mba! Aö kayalê am nem yom ŋahu dom.” \p \v 71 Goc iŋ sa gi kalhac gatam. Ma bawhê daŋ gêlic iŋ ma sôm têŋ lau, “Iŋ ŋgac dê, iŋ ŋgac daŋ naŋ kêkuc Yisu Nasaret-ŋga.” \v 72 Ma Pita pa dau tiyham ma sôm yom ŋaŋga, “Yom ŋandô! Aö kayalê iŋ dom!” \v 73 Ŋasawa sauŋ ma lau naŋ sêlhac dinaŋ, sêtêŋ Pita si ma sêsôm, “Lau naŋ sêŋkuc iŋ, naŋ si daŋ am! Yomandô! Am sôm yom ŋa awha naŋ gi tap lau Galili-ŋga dinaŋ si sa.” \v 74 Goc iŋ sôm, “Mba! A ö bu wasôm yom tasaŋ, naŋ Anötö ndic aö. Aö kayalê iŋ dom andô!” Ma ŋagahô dalec taŋ. \v 75 Dec Pita gauc gêm Yisu ndê yom bocdec, “Am oc sêc aö ahuc tidim tö, goc dalec oc taŋ.” Goc iŋ kölhö sa awê gi, ma taŋ dau ndu. \c 27 \s1 Sêwê Yisu têŋ Pailot gi \r (Mak 15:1; Luk 23:1-2; Jon 18:28-32) \p \v 1 Têŋ bêbêc ganduc dabuŋ-siga atu-tu ti lau bata Israel-ŋga hoŋ si ŋalôm pitigeŋ bu sêndic Yisu ndu. \v 2 Goc sêsô iŋ amba dôŋ, ma sêwê iŋ gi ma sêkêŋ iŋ sip Pailot amba. Pailot iŋ Rom si gôliŋwaga naŋ gêm gôliŋ gameŋ Judia-ŋga. \s1 Judas kiŋ dau ndu \p \v 3 Têŋ ndoc Judas gêlic gêŋ dinaŋ, ma ŋgô bu sêsôm tidôŋ bu sêndic Yisu ndu, naŋ iŋ ŋalôm ŋawapac bu iŋ hoc iŋ asê. Goc iŋ kêŋ mone silba 30 dinaŋ mbu têŋ dabuŋsiga atu-tu ti lau bata gi. \v 4 Ma iŋ sôm, “Aö gakôm so, bu aö gahoc ŋgac gitêŋ daŋ asê, ma oc sêkêc iŋ ndê dac siŋ.” Ma ŋac sêô iŋ awha ma sêsôm, “Tu sake-ŋga am sôm têŋ yac? Am daôm nem ŋawapac!” \p \v 5 Dec Judas kêbaliŋ mone dau yêc lôm dabuŋ ŋamakê, ma sa gi kiŋ dau ndu. \v 6 Ma lau dabuŋsiga dau sêsôm, “Dac hi mone dindec ahuc, ma yac bu dakêŋ sip apa da-ŋga yêc lôm dabuŋ, dec oc daso yomsu.” \v 7 Goc sêsôm yom tidôŋ bu sêkôc mone dau ma sênemlhi ŋgac pec lôŋ-ŋga ndê nom daŋ, ma sêŋyaliŋ nom dau sa ti lau apa si ôm sêhô-ŋga. \v 8 Tu dinaŋ-ŋga lau têm dindec-ŋga sêsam gameŋ dau bu ‘Nom ti Dac.’ \v 9 Bocdinaŋ yom naŋ propet Jeremaya sôm, naŋ dec ŋandô sa. Sêto yom dau yêc bocdec bu: \li1 Lau Israel-ŋga sêkôc mone silba 30 naŋ sêŋyaliŋ sa ti iŋ ndê ŋaôli, naŋ sa, \v 10 ma semlhi ŋgac pec lôŋ-ŋga ndê nom, tôm Pômdau kêŋ yatu aö. \rq [Sek 11:12-13]\rq* \s1 Pailot kêsu Yisu \r (Mak 15:2-15; Luk 23:2-3, 18-25; Jon 18:29–19:16) \p \v 11 Sêkêŋ Yisu kalhac gôliŋwaga Pailot aŋgô-ŋga, ma iŋ ndac Yisu, “Am lau Israel si Kiŋ, a?” Ma Yisu ô yom ma sôm, “Tôm naŋ am daôm sôm.” \v 12 Têŋ dinaŋ dabuŋsiga atu-tu ma lau bata Israel-ŋga sêŋgôliŋ yom pi iŋ, magoc iŋ ô ŋac si yom dom. \v 13 Goc Pailot ndac iŋ, “Am ŋgô yom naŋ sêŋgôliŋ pi am, me mba?” \v 14 Magoc Yisu ô yom naŋ sêŋgôliŋ pi iŋ, naŋ daŋ dom. Ma tu dinaŋ-ŋga Pailot hêdaê ŋandô. \p \v 15 Tôm yala hoŋ, têŋ ndoc lau Israel sêndê Mwasiŋ Pasowa-ŋga, naŋ Pailot kêkuc lêŋ daŋ bocdec bu. Lau Israel-ŋga oc sêndac ŋgac gapocwalô-ŋga daŋ, dec iŋ oc êŋgapwêc iŋ su têŋ ŋac. \v 16 Têŋ ndoc dinaŋ ŋgac daŋ ndöc gapocwalô. Iŋ ndê ŋaê Barabas, ma lau hoŋ sêŋyalê bu iŋ ŋgac sac sambuc. \v 17 Goc Pailot ndac lau daêsam dinaŋ bu, “Mac atac whiŋ bu wahu asa siŋ têŋ mac? Barabas, me Yisu naŋ sêsam bu Kilisi?” \p \v 18 Pailot kêyalê bu lau dabuŋsiga dau sem lêmuŋ Yisu ŋambwa, ma tu dinaŋ-ŋga dec sêkêŋ Yisu têŋ iŋ. Bocdinaŋ iŋ gauc gêm bu êŋgapwêc Yisu su. \v 19 Ma gêŋ daŋ tiyham. Têŋ n doc Pailot ndöc iŋ ndê pôŋ êmatôc yom-ŋga, naŋ iŋ ndê awhê kêŋ yom têŋ iŋ bocdec bu, “Kôm gêŋ daŋ têŋ ŋgac gitêŋ dinaŋ dom, bu kwahic dec aö gayêc mbê pi iŋ, naŋ kôm aneŋ ŋalôm ŋawapac ŋandô.” \p \v 20 Magoc dabuŋsiga atu-tu ti lau bata sêli lau ŋalôm sa, ma sêndac Pailot bu hu Barabas siŋ têŋ ŋac, ma ndic Yisu ndu. \v 21 Dec Pailot ndac ŋac tiyham, “Mac atac whiŋ bu wahu ŋgac lu dec si asa siŋ têŋ mac?” Ma sêsôm, “Barabas!” \v 22 Goc iŋ ndac, “Bocdinaŋ aö wakôm sake têŋ Yisu naŋ sêsam bu Kilisi?” Ma ŋac hoŋ sêsôm bu, “Ndic iŋ pi a gicso dau ndi.” \v 23 Magoc Pailot ndac, “Tu sake-ŋga? Iŋ kôm giso bocke?” Tigeŋ ŋac sêmbwêc atu, “Ndic iŋ pi a gicso dau!” \p \v 24 Pailot kêyalê bu ŋac oc sêsôc iŋ ndê yom ŋapu dom, ma ŋac sêli dau sa ŋandô. Bocdinaŋ iŋ kôc bu, ma kêgwasiŋ amba yêc ŋac hoŋ aŋgô-ŋga, ma sôm, “Gêŋ dec sip mac amam. Aö wawêkaiŋ ŋgac dindec ndê dac ŋagêyô wawhiŋ mac dom.” \v 25 Ma lau hoŋ sêsôm, “Iŋ ndê dac ŋagêyô meŋ pi yac ti yac mba balêkoc.” \p \v 26 Goc Pailot kêgapwêc Barabas su têŋ ŋac, ma kêŋ Yisu têŋ iŋ ndê lau siŋ-ŋga bu sêhi iŋ ŋamlic ŋandê, ma sêndic iŋ ndu pi a gicso dau. \s1 Lau siŋ-ŋga sêsu Yisu susu \r (Mak 15:16-20; Jon 19:2-3) \p \v 27 Pailot ndê lau siŋ-ŋga sêwê Yisu sêsa Pailot ndê andu ŋa-malac lôm si, goc sêta lau siŋ-ŋga hoŋ sêkac sa sêmeŋ, ma sêŋgihi iŋ ahuc. \v 28 Sêkôc iŋ ndê ŋakwê baliŋ su, ma sêkêŋ iŋ sôc ŋakwê kokoc baliŋ tôm kiŋ sêsôc. \v 29 Ma sêwhê wac kêm ma sêkêŋ iŋ uŋ gitôm suŋsuŋ. Ma sêkêŋ a daŋ iŋ gêm kôm yêc amba andô-ŋga gitôm kiŋ si tôc. Goc sêpôŋ haduc têŋ iŋ, ma sêsu iŋ susu ma sêsôm, “Ei! Datoc lau Israel si kiŋ dindec sa maŋ!” \v 30 Sêhê gasôp pi iŋ, ma sêkôc a dau su yêc iŋ, ma sic iŋ pi ŋagôlôŋ tidim daêsam. \v 31 Sêsu iŋ susu pacndê, goc sêkac ŋakwê dinaŋ su, ma sêkêŋ iŋ sôc dau ndê ŋakwê sa tiyham. Goc sêwê iŋ sêsa malac Jerusalem ŋamakê si, bu sêndic iŋ ndu pi a gicso dau. \s1 Sic Yisu pi a gicso dau \r (Mak 15:21-32; Luk 23:26-43; Jon 19:17-27) \p \v 32 Têŋ ndoc sêwê Yisu sêsa si, naŋ sêtap ŋgac apa daŋ sa, naŋ meŋ akêŋ malac Sairin. Iŋ ndê ŋaê Saimon. Ma sêkac iŋ bu êmbalaŋ Yisu ndê a gicso dau. \v 33 Ma ŋac si e sêhôc asê gameŋ naŋ sêsam bu Golgota. (Ŋaê dau danem kwi bu ‘Gameŋ Ŋakêcyha-ŋga.’ ) \v 34 Lau siŋ-ŋga sêkêŋ bu ŋamakic sip laclhu daŋ whiŋ wain, ma sêkêŋ têŋ Yisu nôm. Iŋ kêsahê ma tec. \v 35 Goc ŋac sic iŋ pi a gicso dau. Ma tiŋambu sêwhê iŋ ndê ŋakwê kôc, ma sêpuc gapoc bu sêlic asa oc kôc ŋakwê bocke. \v 36 Pacndê su, goc sêndöc sic ma tatiŋ iŋ. \v 37 Ma yom naŋ lau bata Israel-ŋga sêŋgôliŋ pi iŋ, naŋ sêto ma sêkêŋ kalhac a gicso dau ŋahô. Yom dau sôm bu, “Ŋgac dindec iŋ Yisu, lau Israel-ŋga si Kiŋ.” \p \v 38 Têŋ bêc dinaŋ ŋac sic ŋgac kaŋ lu sêpi a gicso dau sêwhiŋ Yisu, daŋ kêgalêŋ Yisu ndê andô-ŋga, ma daŋ kêgalêŋ gasê-ŋga. \v 39 Lau naŋ sêŋsêlêŋ si sêmeŋ sêndahiŋ ŋasu ma sêtaŋ bôlê Yisu. \v 40 Ma sêsôm, “Am ŋgac naŋ sôm bu seŋ lôm dabuŋ su, ma kwê sa tiyham tôm bêc tö. Am bu Anötö ndê Atu, naŋ goc nem daôm si ma sip mweŋ!” \v 41 Ma ŋalêŋ tigeŋ dinaŋ dabuŋsiga atu-tu ti lau naŋ sêndôhôŋ yomsu ma lau bata seŋgec iŋ. \v 42 Ma sêsôm têŋ dau, “Iŋ gêm lau ŋatô sa, magoc gitôm dom bu nem dau sa! Iŋ lau Israel-ŋga si Kiŋ, a? Iŋ bu sip meŋ akêŋ a gicso dau meŋ, dec yac oc dakêŋ whiŋ iŋ. \v 43 Iŋ kêŋ whiŋ Anötö ma sam dau bu Anötö ndê Atu. Anötö bu tac whiŋ iŋ, dec oc nem iŋ si.” \v 44 Ma ŋgac kaŋ lu naŋ sic iŋlu sêpi a gicso, naŋ sêsôm yom kaiŋ tigeŋ dinaŋ pi Yisu. \s1 Yisu mbac ndu \r (Mak 15:33-41; Luk 23:44-49; Jon 19:28-30) \p \v 45 Têŋ ac kac lhu, ŋasec atu gêm gameŋ sambuc ahuc e acgatu gitôm 3 kilok telha-ŋga. \v 46 Ma têŋ 3 kilok Yisu mbwêc awha atu, “Eloi, Eloi, lama sabaktani?” (Yom dau danem kwi bu ‘Aneŋ Anötö, aneŋ Anötö, tu sake-ŋga am hu aö siŋ?’ ) \v 47 Lau naŋ sêlhac sêmpiŋ, naŋ sêŋgô iŋ ŋapep dom ma sêsôm, “Iŋ ta Elaija.” \v 48 Ma ŋgac daŋ kêti gi ma kêŋ sôwam daŋ sip wain ŋamakic, goc sô dôŋ pi a baliŋ daŋ, ma puc pi Yisu whasuŋ bu iŋ nôm. \v 49 Ma lau ŋatô sêsôm, “Hu iŋ siŋ ma dalic. Elaija oc meŋ nem iŋ sa, me mba?” \p \v 50 Têŋ dinaŋ Yisu mbwêc awha atu tiyham, ma mbac ndu. \v 51 Têŋ ndoc dinaŋ po baliŋ naŋ kêgalêŋ lôm dabuŋ ŋalôm, naŋ dau kic gi lu, kalhac ŋahô-ŋga e gi têŋ ŋapu-ŋga. Ma tiyhô gêm ma hoc atu-tu daêsam popoc. \v 52 Ma sêhô sêhôc kôc, ma lau dabuŋ daêsam naŋ sêmbac ndu su, naŋ sêtisa sêmbo tali tiyham. \v 53 Ŋac sêsa akêŋ sêhô sêmeŋ, ma tiŋambu têŋ ndoc Yisu tisa su, goc sêsôc malac dabuŋ Jerusalem si, ma sêhoc dau asê têŋ lau daêsam sêlic. \p \v 54 Têŋ ndoc ŋgac bata siŋ-ŋga ti iŋ ndê lau naŋ sêyob Yisu sêmbo, naŋ sêlic tiyhô ti gêŋ hoŋ dinaŋ, dec sêtöc dau atu, ma sêsôm, “Yomandô! Ŋgac dec iŋ Anötö Atu!” \v 55 Ma lauwhê daêsam sêlhac ahê ma sêlic gêŋ hoŋ dinaŋ. Ŋac lauwhê naŋ sêŋkuc Yisu akêŋ gameŋ Galili-ŋga sêmeŋ, ma sem akiŋ iŋ. \v 56 Maria Magadala, ti Jems lu Joses dinda Maria, ma Sebedi nawhê (Jon lu Jems dinda) sêmbo sêwhiŋ lauwhê dinaŋ. \s1 Josep kêŋ Yisu ndê ŋamlaŋ yêc hoc ŋasuŋ \r (Mak 15:42-47; Luk 23:50-56; Jon 19:38-42) \p \v 57 Lau naŋ sêŋkuc Yisu, naŋ si daŋ iŋ ŋgac ti lêlôm naŋ ndê ŋaê Josep, ma iŋ meŋ akêŋ malac Arimatiya. Têŋ telha dinaŋ, \v 58 iŋ têŋ Pailot gi, ma ndac Yisu ndê ŋamlaŋ. Pailot gôlôc ma kêŋ yom têŋ iŋ ndê lau siŋ-ŋga bu sêhu Yisu ndê ŋamlaŋ siŋ têŋ Josep. \v 59 Dec Josep sa gi, kôc Yisu ndê ŋamlaŋ ma kêpaŋ si ŋa po ŋawasi daŋ. \v 60 Ma iŋ kôc sa gi ma kêŋ yêc iŋ dau ndê sêhô, naŋ sêlêŋ gwanaŋ su yêc hoc ŋalôm. Ma Josep kêpi hoc atu daŋ gi ndöc sê awha ahuc, goc kölhö gi. \v 61 Têŋ ndoc dinaŋ Maria Magadala lu awhê daŋ ŋaê Maria, sêndöc sêhô ŋamakê ma sêlic. \s1 Lau siŋ-ŋga sêyob sêhô \p \v 62 Sic Yisu pi a gicso dau têŋ bêc naŋ lau Israel sêmasaŋ dau tu Sabat-ŋga, ma têŋ ŋagalaŋsê dabuŋsiga atu-tu ti lau Palêsai sêtêŋ Pailot si. \v 63 Ma sêsôm, “Ŋgac atu. Yac gauc gêm yom daŋ naŋ ŋgac tasaŋ dau sôm têŋ ndoc iŋ mbo tali. Iŋ sôm bu mbac ndu ma tiŋambu bêc tö niŋga iŋ oc tisa tiyham. \v 64 Bocdinaŋ ndic atu lau bu sêyob sêhô e bêc tö niŋga su. Mboe iŋ ndê ŋgacsêŋomi oc sêmeŋ ma sênem kaŋ iŋ ndê ŋamlaŋ, ma sêsôm têŋ lau bu iŋ tisa su. Iŋ kêsau lau ma sôm bu iŋ Mesaya dau, magoc ŋac bu sêkôm tasaŋ dau, oc hôc gêlêc tasaŋ naŋ iŋ kôm ŋamata-ŋga, naŋ su.” \v 65 Goc Pailot sôm têŋ ŋac, “Akôc lau siŋ-ŋga sa andi, ma akêŋ ŋac sêyob sêhô ŋaŋga.” \v 66 Goc sêsa si ma sêsap hoc naŋ ti gatam sêhô-ŋga, naŋ dôŋ ŋaŋga ŋa a ŋakwi bu lau daŋ sêkac sa dom. Ma sêkêŋ lau siŋ-ŋga sêyob. \c 28 \s1 Yisu tisa \r (Mak 16:1-13; Luk 24:1-12) \p \v 1 Bêc Sabat-ŋga meŋ gi su, ma têŋ wake ŋabêc ŋamata-ŋga, Maria Magadala lu awhê daŋ ŋaê Maria sêti têŋ bêbêc ganduc ma sêsa si bu sêlic sêhô dau. \v 2 Têŋ ndoc dinaŋ tiyhô gêm atu, ma Pômdau ndê aŋela daŋ sip akêŋ undambê meŋ, ma kêpi hoc naŋ ndöc sê awha ahuc, naŋ su, goc pi gi ndöc ŋahô. \v 3 Iŋ ndê ŋawasi pô gameŋ gitôm sickac, ma iŋ ndê ŋakwê sêp sambuc. \v 4 Têŋ ndoc lau siŋ-ŋga sêlic iŋ, naŋ sêtöc dau atu ma sêntitec. Ma ŋac tagôlô ma sêhu dau sêyêc gitôm lau batê. \v 5 Ma aŋela dau sôm têŋ awhê lu, “Atöc daôm dom. Aö kayalê bu amlu aŋsalê Yisu naŋ sic iŋ ndu pi a gicso dau. \v 6 Iŋ mbo lec dom. Iŋ tisa su tôm iŋ sôm gwanaŋ su. Ameŋ alic gameŋ naŋ sêkêŋ iŋ yêc naŋ. \v 7 Goc ambu andi ŋagahô, ma asôm têŋ iŋ ndê ŋgacsêŋomi bu iŋ tisa akêŋ lau batê-ŋga su. Ma iŋ oc muŋ mac ndi mbo gameŋ Galili-ŋga. Yêc dindê mac oc alic iŋ. Kwahic dec aö gahoc yom dindec asê têŋ amlu, ma amlu aŋgô su.” \p \v 8 Têŋ ndoc dinaŋ awhê lu dau sêlhö si bu sêkêŋ ŋawaê dau têŋ Yisu ndê ŋgacsêŋomi. Iŋlu si ti atac ŋayham atu, magoc ŋalôm lu-lu ma sêtöc dau. Sênti sêmbo seŋ, \v 9 ma ŋagahô Yisu hoc dau asê têŋ iŋlu ma hê mwalêc iŋlu. Goc iŋlu sêtigasuc iŋ ma sêhu dau sêyêc nom. Ma sêkôc iŋ sip gahi ma sêmpiŋ iŋ. \v 10 Goc Yisu sôm têŋ iŋlu, “Atöc daôm dom. Andi ma asôm têŋ aneŋ asidôwai hoŋ bu sêtêŋ Galili sêndi, ma ŋac oc sêlic aö yêc dindê.” \s1 Lau siŋ-ŋga sêsôm Yisu tisa ŋawaê \p \v 11 Têŋ ndoc naŋ awhê lu dinaŋ sêmbo seŋ, naŋ lau siŋ-ŋga ŋatô naŋ sêyob sêhô dau, naŋ sêmbu sêtêŋ Jerusalem si. Ma sêkêŋ ŋawaê têŋ dabuŋsiga atu-tu, pi gêŋ hoŋ naŋ sêlic. \v 12 Goc lau dabuŋsiga dau sêkac lau bata sa, ma sêmasaŋ yom pi gêŋ dau. Ŋac semlhi lau siŋ-ŋga ŋa mone atu, \v 13 ma sêsôm têŋ ŋac, “Mac asôm têŋ lau bu, ‘Têŋ ôbwêc yac ayêc bêc ayêc. Ma iŋ ndê ŋgacsêŋomi sêmeŋ, ma sem kaŋ iŋ ndê ŋamlaŋ.’ \v 14 Ma Pailot bu ŋgô bu mac ayêc bêc, dec yac oc amasaŋ yom awhiŋ iŋ, bu mac atap matôc sa dom.” \v 15 Bocdinaŋ lau siŋ-ŋga sêkôc mone dau sa, ma sêkôm tôm lau bata Israel-ŋga sêsôm têŋ ŋac. Ma yom dau tiapa yêc lau Israel-ŋga ŋalôm, ma lau ŋatô sêsôm e meŋ têŋ kwahic dec. \s1 Yisu hoc dau asê têŋ ŋgacsêŋomi \p \v 16 Têŋ ndoc dinaŋ ŋgacsêŋomi 11 sêsa sêtêŋ lôc naŋ yêc gameŋ Galili-ŋga si, gitôm Yisu sôm têŋ ŋac muŋ su. \v 17 Têŋ ndoc sêlic iŋ, naŋ sêpôŋ haduc ma sêmpiŋ iŋ. Magoc ŋac si lau ŋatô atac lu-lu. \v 18 Goc Yisu tigasuc ŋac ma sôm, “Anötö kêŋ ŋaclai têŋ aö pi gêŋ undambê ti nom-ŋga hoŋ. \v 19 Bocdinaŋ atêŋ gameŋ hoŋ andi ma andôhôŋ lau e sêŋyalê aö ma sêkêŋ whiŋ aö. Aŋku ŋac anem Damba, Atu, ma Ŋalau Dabuŋ aŋgô. \v 20 Ma andôhôŋ ŋac bu daŋga wambu yom hoŋ naŋ aö gac atu mac. Ma aŋyalê pi ŋandô bu aö oc wambo wawhiŋ mac ŋapaŋ, e nom ŋatêm pacndê.”