\id MAT - Bayso New Testament \ide UTF-8 \h Matoosa \toc1 Matoosa kas'aafero Goottaakkaanki kayesuusa Kiristoosa wongala \toc2 Matoosa \toc3 Mat. \mt1 Matoosa Kas'aafero \mt2 Goottaakkaanki Kayesuusa Kiristoosa Wongala \imt Tabano \ip Kamatoosa wongala, tayesuusa emeetokotti abddi t'aye kasegaamera usu kafayyisaro laanona Waa ammato ot'awooyi gosakkeessaan kasisero kaɂabddii haafura kakkofelera garakkeessane laano kasegaaro kageggeloo haafuraya. Hikki kageggeloo haafurana Yesuusa isoo orroo alatere kakkojiinatero Ayihuudi kaalaalun anlleennon giraan alami dubbaawunna adereya. \ip Kamatoosa wongala iide diyaame kaɂekkaatero mas'aafaya; tayesuusa alattankko haggaɂabere t'ammak'amano kakkeessakoki garana c'aafamanokkeessakoki gara sessegee abbaabatere Galiilaayi usu kalallabeero lallabaano, agaalssisanona fayyiisanokokki handdaano sessegaara. Hassukko abbaabatere ade Yesuusa kagaliila ulkko Iyyerusaalemikotti katamaa tos tasesseetero sesseettanna hikka alamii kakkoɂadallaatero geeskokki kagachchoo almmaayi kalleero ayees sessegaara; hikki ayeenssa suwaamanokkeessa, goyikkeessana goyikko kiyaanokkeessa wota raattoo abara. \ip Hikki wongala Yesuusa seera kawaa fureen sisin odonnati kaɂabo laanona wononnati kawaakokki gara kaɂagaalssisaro kanjjinkki yele tusara. Agaalssisikkeessakko gama kahori raa kamoogganii kaɂekkaatera banɂe kennii tootaamara; \ip 1. Wononnati kawaakki ibaaddokotti yadalii, feloo, feɂi, hunnominna tagachchoo it'aa kaɂagaalssisaro kawodamii lallabaano, (foolssi 5-7). \ip 2. Tomonkko lama Yesuusakko oɂagaalssatareen kawongala lallabaanoon kakkofaramareen goorata isoon kasisamere seeral, (foolssi 10). \ip 3. Wononnati kawaakokki garaan kasegaamero kalekaleekki masuussajjool; (foolssi 13). \ip 4. Yesuusakko oɂagaalssataran laanokotti fureen kasegaaro agaalssis, (foolssi 18). \ip 5. Gees kagiddaneekotti gachchona wononnati kawaa emeetokokki garaan kasisamero agaalssis; (foolssi 24-25). \iot Raattoo Hikki Mas'aafa Kaɂabera \io1 Yesuusa Kiristoosakokki kasanni hididinna alattaan \ior 1:1—2:23 \ior* \io1 Kat'ammak'aaro Yaannisakokki handdaano \ior 3:1-12 \ior* \io1 Yesuusakokki t'ammak'amanona c'aafamano \ior 3:13—4:11 \ior* \io1 Yesuusa feloɂootteessa Galiilaayi haggaɂabano \ior 4:12—18:35 \ior* \io1 Galiilakko Iyyerusaalemi tos \ior 19:1—20:34 \ior* \io1 Kagachchoo almmaayi Iyyerusaalemiinna gobobikiseeyi \ior 21:1—27:66 \ior* \io1 Goottakkaanikki goyikko kiyaanona usukko oɂagaalssatarawun mutano \ior 28:1-20 \ior* \c 1 \s1 Tayesuusa Kiristoosa alattaankokki hidiid \r (Mat. 1:1-17; Luk'. 3:23-38) \p \v 1 Tadaawutena taɂabraame sannii kalleero kayesuusa Kiristoosa alattankkokki hididi haaya; \v 2 Abraame Yissaak'a umule, Yissaak'a Yayik'ooba umule, Yayik'ooba Yihuudana abbilaal umule, \v 3 Yihuudana Tiɂimaarkko Faaresina Zaara umule, Faaresi Esiroomi umule, Esiroomina Araam umule, \v 4 Araamina Aminadaabi umule, Aminadaabina Neɂasooni umule, Neɂasoonina Selemooni umule, \v 5 Selmoonina Reɂaabkko Boɂeezi umule, Boɂeezina Ruutikko Iyobed umule, Iyobdina Isseyi umule, \v 6 Isseyi wono Daawute umule,\x - \xo 1:6 \xo*\xt Uru. 4:18-22; 1 Od. 2:13-15.\xt*\x* Daawutenna taɂooryo oorikko Solomooni umule, \v 7 Solomoonina Robiɂami umule, Robiɂamina Abiya umule, Abiyanna Aasafi umule, \v 8 Aasafina Iyosafit'i umule, Iyosafit'ina Iyohorami umule, Iyohoramina Oziyaani umule, \v 9 Oziyaanina Iyoɂataami umule, Iyoɂataamina Akkaazi umule, Akkaazi Hizk'iyaasa umule, \v 10 Hizik'iyaasa Minaase umule, Minaase Amoos'i umule, Amoos'ina Iyosiyaasi umule, \v 11 Iyosiyaasi gosa kaɂisiraɂeel Baabloni tos kakkobojaamere goorata Ikkoniyaanina Abbilaal umule.\x - \xo 1:11 \xo*\xt 2 Won. 24:14-15; 2 Od. 36:10; Erm. 27:20.\xt*\x* \p \v 12 Kabbabilooni boojaamanokko abbaabatere Ikkoniyaan Selaatiyaali umule, Selaatiyaanina Zurbbaabeela umule, \v 13 Zurbbaabeela Abiyuudi umule, Abiyuudina Elyaak'emi umule, Elyaak'emina Azaari umule, \v 14 Azaari Sadook'i umule, Sadook'i Akiim umule, Akiimina Elyuud umule, \v 15 Elyuud Alaazari umule, Alaazari Maatani umule, Maatani Yayik'ooba umule, \v 16 Yayik'ooba Yoosefa umule, Yoosefana kafayyisaro Kiristoosa Yesuusakotti Aaye Mayiraame kaɂeerateroye.\f + \fr 1:16 \fr*\ft Mesihi, \ft*\ft Kiristoosa amano Mesihi goorttun kashigidame amanoya. \ft*\f* \p \v 17 Goortta Abraamekko taa Daawute geeron alattaan tomonkko afartta, Daawutekko taa kabbaabilooni boojaamano geeron alattaan tomonkko afartta; kabbaabilooni boojaanokko taa takiristoosa alattaan geeron alattaan tomonkko afartta. \s1 Alattaan tayesuusa Kiristoosa \r (Mat. 1:18-25; Luk'. 2:1-7) \p \v 18 Tayesuusa Kiristoosa alattankkotti jirtti hikkamaleetta, Aayetteessa Mayiraame Yoosefaan eeraanttegudde haɂeseloon Ayyaana K'ulluukkii fato tootaatte mutte.\x - \xo 1:18 \xo*\xt Luk'. 2:1-7.\xt*\x* \v 19 Ese kaɂeeraatera Yoosefa k'ajeelakki ibaaddoti mankkolleero maraan Mayiraame ibaaddo horee fanchoyisiin mankkodooton maraan haɂaddeesisoon iisin murtteesse. \p \v 20 Usu goɂameen hikka k'oppaa giraan kagootta erggichcha hisillooyi usuun mute, haanna ame, «Sannii tadaawute kalleetetta Yoosefa, taɂeerattetto Mayiraame atayi oori yelayiin arooɂabssatte aalanttina ese kakkottotaatetta k'ulluukki ayyaanakkoyya. \v 21 Babbaartitinna umulnatta, megekkeessana Yesuusa\f + \fr 1:21 \fr*\ft Heɂi taɂibrayist'ii «Yesuusa» amano kafayyisaro Goottaa amanoya. \ft*\f* ami uumnatta; aalanttina usu gosakkeessa c'ubbokkisookko mankkohaasinaro maraanya.»\x - \xo 1:21 \xo*\xt Luk'. 1:3.\xt*\x* \p \v 22 Goottaa gara kahegeroonne haa ame kaɂayeesera felooyi goggohayiroon amegure hikki dubba lee. \v 23 «Hikkina, deeleeltiti fato tootaayinatta babbaartitina umulnatta megekkeessana amanuɂeeli amaminnara,» fureeninna «Waa noonne wota gira amanoyya.»\x - \xo 1:23 \xo*\xt Isa. 7:14.\xt*\x* \p \v 24 Yoosefana huddurokko nabbaade, esekkona kagootta erggichcha goggosegeeroyi Mayiraame oori yelayiin minkkeessa tos atate seete. \v 25 Halleewo kuwaarre erekkisee taaɂumulttooyi esene wota lakkohuddurero kaɂalatero yiittitina Yesuusa ame uume.\x - \xo 1:25 \xo*\xt Luk'. 2:21.\xt*\x* \c 2 \s1 Mina tabiyaankko oɂemeeteran barraajja ok'ok'k'oraraan \p \v 1 Wono Herodoosa reede kakkogire geesii; Yesuusa tabeteleemi katamaayi kayihuuda ulii kakkoɂalatare goorata barraajja ok'ok'k'orareen mina tabiyaankko Iyyerusaalemi tos emetengureen, \v 2 Kayihuuda wono liin kaɂalatera yiittiti haggee gira? Mina tabiyaaninne bakkaala deennegunne usuun sagadin emeennenna ameen hoosaten.\x - \xo 2:2 \xo*\xt Erm. 23:5; Zak. 9:9; To. 24:17.\xt*\x* \p \v 3 Wono Herodoosa hikka ayees kakkomaalare goorata nee. Usumaleenna kaɂiyyerusaalemi ibaaddo dubba nee. \v 4 Usu katuuk'aamol woyichchaalnna seera kaɂayihuudi oɂagaalssisaran dubba kukkuyisere Kiristoosa haggee alayinaro hoosate. \p \v 5 Isona, «Kayihuuda ulii tagitto tabeteleemi katamaayiya;» kahegerooyi haa amame s'aafamera; \q1 \v 6 « ‹Ul kayihudaayi tagitta ati Beteleemi! \q2 Kakkalee tayihuuda katamaalkko duuddo lakkoyeraatatto, \q2 Gosakkee Isiraɂeel kafoofinara mootii kukko binnara ameen.› »\x - \xo 2:6 \xo*\xt Mik. 5:2.\xt*\x* \p \v 7 Esekkona Herodoosa barraajja ok'ok'k'orareen golise uumsegure ayeesisaa bakkaala kakkomutero likkiikki goorata hoosate maale. \v 8 Barraajja ok'ok'k'orareenna Beteleemi tos faregure «Seeyenguddeen yiittiti malaa doota, aninna adi seeyigure usuun goggosagadiroon usu goggoheltteeni in tos abbaabayiddeen eetii giro iin segaa» ame. \p \v 9 Barraajja ok'ok'k'orareenna wono kaɂamero maaleen abbaabatengureen sesseettan horeddeen. Hikkina mina tabiyaaninne kaddeeraan bakkaala raa k'ajeelisaa yiittiti mankkogiro banɂe geere aallee. \v 10 Bakkaalana kakkodiyaaren goorata aaloo geggelaaten. \v 11 Min orro kakkotabareen goorata yiittitina Aayetteessa Mayiraamene wota kagiro deen, gilbbisengureen sagadeen. Saat'inekisonna banatengureen work'k'ii, it'aanane, urit taɂidan kaɂabo k'ibaati siseen. \p \v 12 Isona Herodoosa tos goggoɂabbaabanonkko Waa hisillooyi ataayise isoon mankkosegeero maraan raa iggilissateen ulkkisoo tos abbaabateen. \s1 Gibs's'i tos bak'atano \p \v 13 Barraajja ok'ok'k'orareen seeteen kakkobuwaaren goorata erggichcha kawaa Yoosefaan mutegure ki ati takkoɂabbaabatto arri ani kuun taa segiroon yiittiti Aayetteessane wota aati Gibs's'i tos bak'agudde esee giri. «Herodoosa yiittiti lagadin dootara» ame. \v 14 Haanssun usuna keegure yiittitina Aayetteessana aategure hemeen Gibs's'i tos seete. \v 15 Eseenna Herodoosa taaggooroo adallaate. Hikkaniinna «Erekkeena ul kagibs's'ikko uumaye» amaa Goottaa kahegerookotti hiɂii kaɂayeesera haafura feloo haye.\x - \xo 2:15 \xo*\xt Hos. 11:1.\xt*\x* \p \v 16 Herodoosa barraajja ok'ok'k'orareen usu sobano addeesegure aaloo amaraate, barraajja ok'ok'k'orareen barraajja kakkomutero goorata goggosegeerankki malee gees lamana esekko hegelbbaan kalleero Beteleeminna usu gobobii kagiro maamanjolkokki babbaar yiis dubba kukkuyisere fare lagadisise. \v 17 Hassu goorata kahegeroo Ermaasaa haa amame kasegaamera feloo haye. \q1 \v 18 Kaɂoottaneenna kaɂatii iyyakkotti yaaye Ramaayi malssantte. \q2 «Raheelinna Yiiskkisee maraan ootte, \q2 Goggoɂinna yelayin lakkodaanddeete, aalanttina Yiiskkise mankkogoye maraanya.»\x - \xo 2:18 \xo*\xt Erm. 31:15.\xt*\x* \s1 Gibs's'ikko Naazireti tos abbaabatano \p \v 19 Goyi kaherodoosakko abbaabatere kagootta erggichcha Yoosefaan hisillooyi mutegure, \v 20 «Kingudde yiittitina Aayetteessa aatigudde ul kaɂisiraɂeel abbaaba, yiittiti lagadin odootareen goyeeran» ame. \v 21 Yoosefana keegure yiittitina Aayetteessa aategure ul kaɂisraɂeel tos abbaabate. \v 22 Ayesuun goɂameen Arkkiloosa Aabbokkeessa Herodoosakkotti banɂee ul kayihudaa wono lee reedano kakkomaalare goorata Yoosefa eserraa seeyin abssate. Hisillooyi usuun kakkosegaamare goorata tagaliila awuraajjaa tos seete. \v 23 Naazireti taɂamamatto katamaa tos seetegure hamas's'ee. Hikkaniinna kahegerooli, «Kanaazireti amaminnara» amameen osegaameraan hegero felooyi hayeen.\x - \xo 2:23 \xo*\xt Isa. 11:1; Mar. 1:24; Luk'. 2:39; Yan. 1:45.\xt*\x* \c 3 \s1 Kat'ammak'aaro Yaannisakokki lallabaano \r (Mat. 3:1-12; Mar. 1:1-8; Luk'. 3:1-18; Yan. 1:19-28) \p \v 1 Usu goorata kat'ammak'aara Yaannisa kayihuuda k'alullattokki ulii lallabaa emete. \v 2 Lallabaanokkeessana, «Wononnati kadaruure gabbalamera c'ubbokko gula gala» kaɂamaroya.\x - \xo 3:2 \xo*\xt Mat. 4:17; Mar. 1:15.\xt*\x* \p \v 3 Kahegeroo Isiyaasayi haa amame kasegaamera usuya, \q2 «K'alullattokki ulii ‹Raa kawaanna ekkaasa bobbana tukkul umisa› amaa taɂokkaatto yaaye.»\x - \xo 3:3 \xo*\xt Isa. 40:3.\xt*\x* \p \v 4 Kayaannisa sarssina ogorro ogaalakko kafelamero golleero mooɂootteesayina gii mowatare. Babokkeesana kenttefarrona kagaado malabye.\x - \xo 3:4 \xo*\xt 2 Won. 1:8; Zak. 13:4; Woy. 11:22.\xt*\x* \v 5 Iyyerusaalemikko, kayihuuda ul dubbakkona laga kayorddaanosi gobobii kagiro ulkko ibaaddo dubba Yaannisa tos guuramare. \v 6 C'ubbokkisokkona gula galaa laga kayorddaanosii genetteessaayi t'ammak'amaa gireen. \p \v 7 Farasaawilkkona Sodok'aawilkko kamooggan ibaaddo usu takkot'ammak'are banɂe kaɂemeetaro kakkodiyaare goorata haa ame, «Isin yiis kahabeessa taɂemaatto engge tawaakko goggohessaanun ayyoya isin kagorssee?\x - \xo 3:7 \xo*\xt Mat. 12:34; 23:33.\xt*\x* \v 8 Goorttanun c'ubbokko gula galanokkisin otusaraan felo fela. \v 9 ‹Abraame Aabbokkaaniya› taɂamattaan k'ofaayi isiɂoottisin aroosobatteen; Waa hikka eɂemoolkko Abraamen yiis keesin daanddaara.\x - \xo 3:9 \xo*\xt Yan. 8:33.\xt*\x* \v 10 Goortta masaar kagaaddol hidiid goosin ekkaattetta, il taɂidan kadubamoon gaa dubba goosaminara; eleen orrona shafaminara.\x - \xo 3:10 \xo*\xt Mat. 7:19.\xt*\x* \p \v 11 «Ani isin c'ubbokko gula mankko galtteettaan maraan bekeeyi t'ammak'inara, ayesuun goɂameen keferro oottessana sidin ani kadootisoon, inkko karooraro hunna kaɂaba inkko haarre emeetara. Usuna k'ulluukki ayyaanayinna eleenii isin t'ammak'inara. \v 12 Kakkobbanp'araanna genetteessaayi gira, addummaa basamigudde banp'aaminatta, darggammaanna gootaraayi kibaminatta, galabaa adde tabaanon eleenii gubaminnatta.» \s1 T'ammak'amano kayesuusa \r (Mar. 1:9-11; Luk'. 3:21-22) \p \v 13 Hassu goorata Yesuusa gene tayaannisaa t'ammak'amin Galiilakko laga kayorddaanosi tos emete. \v 14 Yaannisa goɂameen, «Hikki haa liin lakkodaanddaaro, ani genettaayi t'ammak'amin dootisaa giraan ati misii in tos emaatta?» ame isi tirate. \p \v 15 Yesuusana, «Koonna lakkogiro ati ii ami, hikka felanooyi ok'ullumma felo dubba felano noon dootisara» ame. Yaannisana ayesuun ii ame. \p \v 16 Yesuusana goorsewa t'ammak'ame bekekko goggobeeyi daruurnna bananttegudde Ayyaana kawaa arabe aani usu gutii dagaa giraan dee. \v 17 Usu goorata, «Ani kakkogeggelayinara, ani kageelaatara erekki hikkaya» taɂamatta yaaye daruurkko maalssantte.\x - \xo 3:17 \xo*\xt Mat. 22:2; Mez. 2:7; Isa. 42:1; Mat. 12:18; 17:5; Mar. 1:11; Luk'. 9:35.\xt*\x* \c 4 \s1 C'aafamano kayesuusa \r (Mar. 1:12-13; Luk'. 4:1-13) \p \v 1 Hikkakko abbaabatere Ayyaana k'ulluukki Yesuusa durrisaa goggoc'aafamiro k'alullattokki ul tos aate bee.\x - \xo 4:1 \xo*\xt Ibr. 2:18; 4:15.\xt*\x* \v 2 Hemeen afarttamnna arri afarttam agabuukko abbaabatere uuɂee.\x - \xo 4:2 \xo*\xt Biy. 34:28; 1 Won. 19:8.\xt*\x* \v 3 Kac'aafarekkina Yesuusa tos gabbalamere «Ati ere kawaa golleete hikka eɂemool babo goggolleeroo ajajii» ame. \p \v 4 Yesuusana, «Ibaaddo hiɂi tawaakko kabiyaaro haafura dubbaa kuwaarre babo kaalaalii lakkogiraro amame mas'aafaa k'ulluukkii s'aafamera» ame abbaabe.\x - \xo 4:4 \xo*\xt Ada. 8:3.\xt*\x* \p \v 5 Adena durrisa Yesuusa k'ulluutti katamaa Iyyerusaalemi tos aate seetegure k'ulluukki min kawaayi birt'ee aate beegure,\x - \xo 4:5 \xo*\xt Neh. 11:1; Dan. 9:24.\xt*\x* \q1 \v 6 «Ati ere kawaa golleete» «hegelddee issii firimi, \q2 luk'aɂootta eɂemooyi goggohanduddufannonkko iso genettisooyi goggokeesinawun erggichchaal ku maraan ajajinara amame mas'aafa k'ulluukkii s'aafamera ame.»\x - \xo 4:6 \xo*\xt Mez. 91:11-12.\xt*\x* \p \v 7 Yesuusana, abbaabere, «Goottaa Hedokkaa arooc'aafite amame ade mas'aafa k'ulluukkii s'aafamera» ame abbaabe.\x - \xo 4:7 \xo*\xt Ada. 6:16.\xt*\x* \p \v 8 Adena, durrisa Yesuusa aaloo t'ok'k'i taɂantte wodamii korisegure alamikokki wonolaal kabajjatisoonne wota usuun tusegure, \v 9 «Ati in horee iigudde gilbbisi gosagadde hikka dubba ani kuun sisinnara ame.» \p \v 10 Yesuusana, «Ati s'alaye in horekko fakkiɂami! ‹Waa Hedokkaawun sagadi; usu kaalaalnna hedoyisa› amame mas'aafa k'ulluukkii s'aafamera» ame.\x - \xo 4:10 \xo*\xt Ada. 6:13.\xt*\x* \p \v 11 Esekkona durrisa iise seete; erggichchaalnna emeetegure usuun handdaye. \s1 Yesuusa handdaano Galiilaa haggaɂabe \p \v 12 Yesuusa shaamano kayaannisa maalere ul kagaliila tos abbaabate seete.\x - \xo 4:12 \xo*\xt Mat. 14:3; Mar. 6:17; Luk'. 3:19-20.\xt*\x* \v 13 Tanaazireti katamaa iisegure; Zaabllooninna Nifittaaleemikotti awuraajjaayi tagaliila labu giridii tagitto tak'ifirenaahoomi katamaayi girano haggaɂabe.\x - \xo 4:13 \xo*\xt Yan. 2:12.\xt*\x* \p \v 14 Hikkaniinna kahegeroo Isiyaasayi haa amameen osegaameran hegero feloo hayeen. \q1 \v 15 «Ul kazaabllooninna ul kanifittaaleemi, Yorddaanoskko gama \q2 labu girii kagiro raa dollee kagaliila Ayizaab, \q1 \v 16 Mugudii kagire gosa \q2 kaɂatii ifa dee; \q1 Hoos tagoyii kagire ibaaddoonna \q2 ifa bee.»\x - \xo 4:16 \xo*\xt Isa. 9:1-2.\xt*\x* \p \v 17 Hassu gooratakko haggaɂabere Yesuusa, «Wononnati kadaruuree gabbalamera c'ubbokko gula gala» ame lallabaano haggaɂabe.\x - \xo 4:17 \xo*\xt Mat. 3:2.\xt*\x* \s1 Yesuusa kunɂub kaɂabatare ibaaddo afar uumano \r (Mar. 1:16-20; Luk'. 5:1-11) \p \v 18 Yesuusa tagaliila labu girndde rooraa giraan abbilaal lama P'et'iroosa kaɂamamaro Simoonanne abbikkeessa Indiraasane dee. Kunɂub oɂabatareen mankkoleen maraan maarrabitisoo bekerro lugudataa gireen. \v 19 Yesuusana «Koyeen indebee sesseeyeen» Ibaaddo wononnati kawaa tos goggokeenttanun ani isin yelnnara ame. \v 20 Goorsewa maarrabitisoo iiseengureen usuu debee sesseeteen. \p \v 21 Esekko goggorooreyi takkalee abbilaal lama ere kazabddoosa Yayik'oobana abbikkeessa Yaannisane dee. Aabbokkisoo Zabddoosane wota wolabo orroo maarrabitisoo ekkaasataa gireen; Yesuusana iso uume; \v 22 Goorsewa iso wolabottisonna Aabbokkisoo iiseen Yesuusa debee sesseeteen. \s1 Yesuusa ibaaddo kamooggan agaalssisanona fayyiisano \r (Luk'. 6:17-19) \p \v 23 Yesuusana Ayihuudikokki min kaɂebii wononnati kawaakokki kageggeloo haafura agaalssisaanna lallabaa; gosa orroo kagiro maamisikki hawɂaamikkona maarii gutii tagitto rakkoo tamooggankko fayyiisaa kagaliila ul dubbaa maraamuraa gire.\x - \xo 4:23 \xo*\xt Mat. 9:35; Mar. 1:39.\xt*\x*\f + \fr 4:23 \fr*\fqa Mikurabochi, \fqa*\ft amano ibaaddo takkokukkumaro banɂe golleeto, Ayihuudikokki min kaɂebi Mikuraab amamara. \ft*\f* \v 24 Hikkakko kakkeeyi ataankkeessa kasooriya ul dubbaa maalssame; gosana kalekaleekki hawɂaami hawɂaamaa kagirena; maar orrookki hawɂaami kameellanii abboosamaren; durrisa gutii kakkogirena kagaggadduu hawɂaami oɂabanaayen; naafaleessaal dubba usu tos keenen; usuna iso fayyiise. \v 25 Hikkakko kakkeeyi; Galiilakkona, katamaa tomonkko Iyyerusaalemikko, Yihuudakona, laga kayorddaanosi gamakko kaɂemeetera kamooggan ibaaddo Yesuusaa debee sesseete.\f + \fr 4:25 \fr*\fqa Katamaal tomon, \fqa*\ft heɂi tagirikkii oɂayeesaranna Ayihuudi kalleenoon gosa raattoo takkogiro banɂe katamaal tomon amamatta. Hikki katamaal gama kahori kakkogiraan ogaliila bekekko mina tabiyaannenna taɂiyaan biyaanneya. \ft*\f* \c 5 \s1 Yesuusa wodamii gutii lallabaano \p \v 1 Yesuusa gosa kakkodiyaare goorata wodami tos beegure hamas's'ee; usukko oɂagaalssatareen usu tos emeten. \v 2 Haa amaa agaalssisano haggaɂabe. \s1 Kasommaasame ibaaddo \r (Luk'. 6:20-23) \q1 \v 3 «Ayyaanakkisooyi Waa odootataraan osommaasameenyan; \q2 wononnati kadaruure kakkisooyya. \q1 \v 4 Ogaddaaran osommaasameenyan; \q2 Waakko goggoɂinna helayinaraan.\x - \xo 5:4 \xo*\xt Mez. 24:3-4.\xt*\x* \q1 \v 5 Fayyankkanɂi osommaasameenyan; ulnna eelinaran.\x - \xo 5:5 \xo*\xt Mez. 37:11.\xt*\x* \q1 \v 6 K'ullumma oɂuɂaaranna osugubaataraan \q2 osommaasameenyan bararraanwa.\x - \xo 5:6 \xo*\xt Isa. 55:1-2.\xt*\x* \q1 \v 7 Shaaga oyelaraan osommaasameenyan; Waakko shaaga helayinnaraan. \q1 \v 8 Wodana k'ulluu okkonlleetetta osommaasameenyan; Waa dinnaraan.\x - \xo 5:8 \xo*\xt Mez. 24:3-4.\xt*\x* \q1 \v 9 Owogarisaraan osommaasameenyan yiis kawaa amami uumaminaraan. \q1 \v 10 K'ullumma maraan ameerene ohorooramaraan osommaasameenyan; \q2 Wononnati kadaruure kakkisooyya.\x - \xo 5:10 \xo*\xt 1 P'et. 3:14.\xt*\x* \p \v 11 «Ibaaddo aalantti teeyi isin gohabaare gohoroorena, meellane dubba isin gutii goɂayeese osommaasantteettan.\x - \xo 5:11 \xo*\xt 1 P'et. 4:14.\xt*\x* \v 12 Daruurii isin taɂatayinnattaan muraa taɂatii mankkolleete maraan geggelaayen; geggeloo tusa. Isinkko horeene ogireen ohegerool hikkamalee horooreraan.»\x - \xo 5:12 \xo*\xt 2 Od. 36:16; Ofa. Fe. 7:52.\xt*\x* \s1 Ifana Essebo \r (Mar. 9:50; Luk'. 14:34-35) \p \v 13 «Isin taɂulee essebottaan. Essebo taɂesseboo onɂomoonje gowaatte abbaabayi onɂomoonje yelayin daanddaata? Sar shafamidde luki taɂibaaddoyi daddaramin kuwaarre laɂo lakkoɂabtto.\x - \xo 5:13 \xo*\xt Luk'. 14:34-35.\xt*\x* \p \v 14 «Isin kaɂalami ifattaan. Wodami gutii tagitta katamaa siyamin lakkodaanddeeto.\x - \xo 5:14 \xo*\xt Yan. 8:12; 9:5.\xt*\x* \v 15 Dab hank'k'ayisatere daachcho hegelii golssate kakaatara ibaaddo lakkogiro. Min orroo kagiro dubbaan goggohank'ayiro bollanssoo gutii kayin kuwaarre.\x - \xo 5:15 \xo*\xt Mar. 4:21; Luk'. 8:16; 11:33.\xt*\x* \v 16 Hikkamaleenna ibaaddo oɂidan feloɂoottisin diigure daruurii kagiro Aabbokkisin goggokabajiron ifakkisin ibaaddo horee hahank'awo.»\x - \xo 5:16 \xo*\xt 1 P'et. 2:12.\xt*\x* \s1 Seera kaɂooriti feloo haano \p \v 17 «Ani seera kamusena kahegeroo iggilisin kaɂemeeyero aani isinuun aroolleeno; feloo hayisin kuwaarre iggilisin lakkoɂemeeyero. \v 18 Ani rumminaa isinuun amara, ulnna daruurinna taa roorraanii seera dubba feloo hayinara kuwaarre seerakko fidale too goorttun eeggano koo duuddo lakkoɂiggilssamiro.\x - \xo 5:18 \xo*\xt Luk'. 16:17.\xt*\x* \v 19 Haanssun maayyona hikka ajaja dubbakko kic'c'arkki gobbaase kakkaleenna goggobaasiro goɂagaalssise wononnati kadaruureyi dubbaankko kic'c'arkki amami uumaminara. Ayesuun goɂameen hikka ajajaal feloo hayisaa okkaleenna felooyi goggohayisinawun kaɂagaalssisara hassu wononnati kadaruureeti kanjiinkki amaminnara. \v 20 K'ullummattisin tafarasaawilkkonna seera kamuse oɂagaalssisaraankkotti k'ullummakko roori gomutoon wononnati kadaruure tos ijjii tabin lakkodaandaattan ani amara.» \s1 Yesuusakko engge maraan kasisamero agaalssisi \r (Luk'. 12:58-59) \p \v 21 «Kahoree ibaaddone ‹Ibaaddo aroolagaaddeen kaɂamamero isin maaltteettan; ibaaddo kalagadara firddaaminara kaɂamamero maaltteettan.›\x - \xo 5:21 \xo*\xt Biy. 20:13; Ada. 5:17; 16:18.\xt*\x* \v 22 Ani goɂameen haa amara; abbikkeessa raakkallii kaɂinggaamara dubba firddaaminara; goorttun abbikkeessa ‹Kamaaddinoon› kaɂamara taɂayihuudi shonggoyi hoosaminara; ‹Taatowaa› kaɂamara ade tagaannemi eleenkokki firdda usu ooratara.\f + \fr 5:22 \fr*\fqa Abbikkeessa kahabaarara\fqa*\ft kookkoo kahorkkoo mas'aafaali, «Adda» kaɂamaro haafura adara. \ft*\f* \p \v 23 «Haanssun jaarssokkaa banɂe tafalaa gutii kayitedde Waawun kakkosisato goorata abbikka ku kakkok'uk'amera ayees kuun k'alli goɂame, \v 24 Jaarssokkaa ese banɂe tafalaa horee isaagigudde horaarjje seegudde abbikkaanne wota wogari; Esekko abbaabadde jaarssokkaa Waawun sisi. \p \v 25 «Ku kamootara baragarakka ku goggofirddisonkko, daannanna kashaaron roorisi ku goggosisoonkkona min kashaano goggotabisoonkko raadii giraan saami baragaraakkaanne wota wogari. \v 26 Ani kuun rumminaa amara, usu ku gofirddise adi maragade dubba ati muri taagudissoo esekkona lakkobinnatto.» \s1 Sharmmut'ummakokki gara kasisamero agaalssisi \p \v 27 «Aroosharmut'iteen kaɂamamero maaltteettan.\x - \xo 5:27 \xo*\xt Biy. 20:14; Ada. 5:18.\xt*\x* \v 28 Ani goɂameen isinne haa amara; heleel tahalchcha ilii kadiyaara dubba wodanatteesayi esene wota sharmmut'eera amanoyya. \v 29 Tamergge iltatta c'ubboon aalantti golleete goorsewa beesi shafi, maarkka dubba tagaannemi eleen tos shafamanakko maarkkaakko banɂe too waatanoya horekki.\x - \xo 5:29 \xo*\xt Mat. 18:9; Mar. 9:47.\xt*\x* \v 30 Gene tamerggetatta c'ubboon aalantti golleete goosigudde shafi! Maarkka dubba gaannemi tos shafamanakko; maarkkaakko banɂe too waatano horekki.»\x - \xo 5:30 \xo*\xt Mat. 18:8; Mar. 9:43.\xt*\x* \s1 Keelkki amamanokokki gara \r (Mat. 19:9; Mar. 10:11-12; Luk'. 16:18) \p \v 31 « ‹Ooritteessa keelkki ame kabeesara dubba keelkki kakkoɂamero worak'ata eseen sisano dootisara amamera.›\x - \xo 5:31 \xo*\xt Ada. 24:1-4; Mat. 19:7; Mar. 10:4.\xt*\x* \v 32 Ani goɂameen isinne haa amara; ese kakkaleenne wota sharmmut'aa giraan gutii goɂabe kuwaarre; ooritteessa keelkki ame kabeesara dubba ese kakkaleenne wota goggoshaarmut'ito kayelaroya. Hikka garaayi keelkki amantte tabeetetto heleelttiti kaɂatatarana kasharmmut'aaro aani tootaamara.»\x - \xo 5:32 \xo*\xt Mat. 19:9; Mar. 10:11-12; Luk'. 16:18; 1 K'or. 7:10-11.\xt*\x* \s1 Gara kaɂammatoo \r (Mat. 5:32-38; Woy. 19:12; Yay. 5:12) \p \v 33 Kahoree ibaaddon, «T'araa arooɂammatteen; ayesuun goɂameen Waayi horee kaɂammattetto oora» kaɂamamero maaltteettan.\x - \xo 5:33 \xo*\xt Woy. 19:12; To. 30:2; Ada. 23:21.\xt*\x* \v 34 Ani goɂameen isinne; «Suure arooɂammatteen» amara. Daruurii golleenna arooɂammatteen, korffinjje kawaatta.\x - \xo 5:34 \xo*\xt Yay. 5:12; Isa. 66:1; Mat. 23:22.\xt*\x* \v 35 Ulii golleenna arooɂammatteen; luki tawaa takkofoolssaattoya; Iyyerusaalemiinna arooɂammatteen tanjiintti tawono katamaatta.\x - \xo 5:35 \xo*\xt Isa. 66:1; Mez. 48:2.\xt*\x* \v 36 Isiɂoottayi golleenna arooɂammatte; metekaakki fiit'a koo gumaara goorttun gambballa yelin lakkodaanddaatto. \v 37 Haanssun ayeesaa giraan ayeeskkisin goɂiimanaa «iɂii» ade gollaaɂamanaa «laa» halleewo. Hikkakko kakkalee dubba kameellankko kaɂemeetaroya.\x - \xo 5:37 \xo*\xt Woy. 19:12; To. 30:2; Ada. 23:21.\xt*\x* \s1 Halo biin lakkodootisaro \r (Mat. 5:38-42; Luk'. 6:29-30; Woy. 19:13-18) \p \v 38 «Il maraan il, ilkko maraan ilkkoo,» kaɂamamero isin maaltteettan.\x - \xo 5:38 \xo*\xt Biy. 21:24; Woy. 24:20; Ada. 19:21.\xt*\x* \v 39 Ani goɂameen isinne haa amara; tameellan kafelaro ibaaddoti arooneebatteen; ayesuun goɂameen hangorooc'c'akkaa kamerggee kabasaroon kakkalee hangorooc'c'a kabbete adi tusa. \v 40 Ibaaddoti koo k'olokkaa atayin ku gomootee sarssi kaabbaanne adigudde usuun sisi. \v 41 Ibaaddoti koo kuunne banɂe too seenna ami ku gutii gohunnoome usu raakokki ambba usune wota see. \v 42 Kukko kaɂebaataron sisi; amɂaayin kadootatarokkonna arootiratte.\x - \xo 5:42 \xo*\xt Ada. 15:8; Mas. 24:29.\xt*\x* \s1 Diina geelatano \r (Luk'. 6:27-36) \p \v 43 «Ollaattaa geelaa diinakkaa diidi kaɂamamero maaltteettaan.»\x - \xo 5:43 \xo*\xt Woy. 19:18.\xt*\x* \v 44 Ani goɂameen diinajjoolkisinna geelayen, isin ohorooraraawunna ebaayen amara.\x - \xo 5:44 \xo*\xt Mas. 25:21-22.\xt*\x* \v 45 Hikkamalee mankko yelattaan marantinuun daruurii kagiro Aabbokkisinuun yiisaas linnattaan. Usu kaɂidanuunna kameellanuun dubbaan ariti beesara; idaamona c'ubbaalessaluunna k'ullooleewun ubsisara. \v 46 Kageelaataro kaalaal ogeelaatattaan golleeten me muraa helayinattaan? K'arat'a okukkuyisaraanna laa usumalee yelaa giraanna? \v 47 Abbilaalttisin taalaalnne nogodda oɂaatattaan golleeten okkaleekko meyii iidattaan? Ayizaablnna la hikka yelaa giraanna? \v 48 Haanssun kadaruure Aabbokkisin k'ulluukki goggolleeroyi isinna k'ulluunɂi laa.\x - \xo 5:48 \xo*\xt Woy. 19:2-18; Ada. 18:13.\xt*\x* \c 6 \s1 Hiyyeessan sisanokokki gara \p \v 1 «Ibaaddo isin goggoddeero amiddeen ‹Oɂidan felo oottisin› ibaaddo horee felatanakko isi oottisin oorayeen; usumalee gofeltteen kadaruure Aabbokkisinkko muraa lakkohelattaan.\x - \xo 6:1 \xo*\xt Mat. 23:5.\xt*\x* \p \v 2 «Ifissaaddoleel ibaaddo horee kabajjaamin ameengureen raadiinna banɂe taɂebii goggosisanaankki malee ati hiyyeessan kooko kakkosisso goorata hamuto amidde arooɂawwaajjite; ani rumminaa amara; hikamalee ollaaran muraattisoo dubba atateeran. \v 3 Isin goɂameen hiyyeessan sisaagiraan gene tamerggettisin kasisatto gene tabbete arooɂaddeeso. \v 4 Hiyyeessan sisaagiraan gollataa halleewo; gollataa kafelamero kadiyaara Aabbokkisin muraattisinna murrowa.» \s1 Gara kaɂebi \r (Luk'. 11:2-4) \p \v 5 «Ebaataa giraan ifissaaddolee aani aroolleeten; iso ibaaddon mutin ameengureen banɂe taɂebiinna raadii k'ark'aarayi aalli ebaatano geelaatanan. Ani rumminaa amara; muraattisoo dubbana atateeran.\x - \xo 6:5 \xo*\xt Luk'. 18:10-14.\xt*\x* \v 6 Ati goɂameen ebaayin goɂantte; kifilii tos tabi, ufana c'ufagudde gollataa kagiro Aabbokkaa tos ebaa, gollataa kafelamero kadiyaara Aabbokka muraattaa gachchoomurra. \v 7 Isin ebaataa giraan kamaaddinoon haafuraayi abbaab abbaab ebaatanoyi ebi kamaalssamaro aani kalaaro Ayizaab aani ayees jiinasataa arooɂeraasatten.\x - \xo 6:7 \xo*\xt 1 Won. 18:25-29.\xt*\x* \v 8 Iso aani aroolleeten, Aabbokkisin isin haɂebaannoon giraan horennewa isinuun me dootisaro kasowa. \p \v 9 «Isin goɂameen haa ama ebaayen; \q1 «Daruurii kagitta Aabbokkaani! \q2 k'ulluukki megekka hakabajaame; \q1 \v 10 Wononnatikka haɂemeeto; \q2 Feɂitta daruurii goggolleetettoyi \q2 Usumalee uliinna halleeto; \q1 \v 11 Kahittaaritee babokkaani hittaari noon sisi. \q1 \v 12 Noonna no kamiirɂero haheso goggoɂamannoo; \q2 Baaskkaani haheso amina; \q1 \v 13 Kameellankko haasi kuwaarre; c'aafiti orro no arootabsse; \q1 [Wononnati kakkaayya, hunnana kabajana \q2 Jiruu jiroomman kakkaayya; \q2 Hamiinɂi.]\f + \fr 6:13 \fr*\ft Kat'awoo mas'aafal hitta banɂe lakkoɂadaro. \ft*\f* \m \v 14 Isin baas kaɂibaaddo haheso goɂantteen kadaruure Aabbokkisin ade isinuun haheso amirowa. \v 15 Ayesuun goɂameen isin c'ubbo kaɂibaaddoo haheso kaɂamoon golleeten Aabbokkisinna c'ubbokkisin haheso lakkoɂamiro.»\x - \xo 6:15 \xo*\xt Mat. 11:25-26.\xt*\x* \s1 Gara kaɂagabuu \p \v 16 «Ebi kaɂagaabuuyi ifissaaddolee ibaaddo aani aroohinggigiddeen; isona ebi kaɂagaabuuyi goggoɂaddeesamirowun ameengureen bebbeedtisooyi gutii gaddakokki maalaata tusataraan. Ani rumminaa amara, hikkamalee ollaaran muraattisoo dubba atateeran.\x - \xo 6:16 \xo*\xt Isa. 58:5.\xt*\x* \v 17 Ati goɂameen kakkoɂagabuuyite goorata; bebbeedttaa aali, metekkaanna shigida. \v 18 Hikkaniinna agabuwanokkaa gollataa kagiro Aabbokkaa kaalaalya kakkasa, ibaaddokko goɂameen kagolate laara; gollataa kafelamero kadiyaara Aabbokka muraattaa kuun murrowa.» \s1 Durumma tadaruuree \r (Luk'. 12:33-34) \p \v 19 «K'ook'anna kaɂaamaron; marc'c'o taɂududootte aani kabaaron; hetona oshi hetin kadanddeeto, hikka ulii gutii isi oottisinuun durumma arookukkuyisatteen.\x - \xo 6:19 \xo*\xt Yay. 5:2-3.\xt*\x* \v 20 Ayesuun goɂameen k'ook'anna kaɂaamoon, marc'c'o taɂududootte aani kabbaannon, hetonna oshi hetin kadanddeenon, ele daruurii isi oottisinuun durumma kukkuɂisayeen. \v 21 Durummatta mankkogittoo wodanattana esee gitta.» \s1 Ifa kamaaree \r (Luk'. 11:34-36) \p \v 22 «Iilɂo maarun ifayyaan; haanssun Iilɂo fayyaaleessa golleen maarkka dubbana ifaayi kaɂammagame laara. \v 23 Iilɂo ootta ohawɂaaran golleen ade maarkka dubbana mugud laara. Goorttanun ku orroo kagira ifa mugud gollee; mugud ade misimisii t'illinggakki mugud laara!» \s1 Waawunna maragadenna \s1 (Luk'. 16:13; 12:22-31) \p \v 24 «Ibaaddoti koo Goottaa lamaan handdayin lakkodaanddaaro, koo diidegure kakkalee geelaatara, goorttun koo kabajjeegure kakkalee tuffatara, Waawunna maragadeen raattoo handdayin lakkodaanddaamaro. \p \v 25 «Haanssun ani isinne haa amara; barsano oottisin maraan me aaminna? Me t'aminna? Me sarssayinanna? Amaa arooc'annak'antteen; neefo babokko, maar ade sarssikko lakkorooraroyya? \v 26 Alla kimbir diyaa; lakkowut'atanaan, lakkokukkuyisataraan, gootarayinna lakkokibataraan, ayesuun goɂameen kadaruure Aabbokkisinna iso aamisara. Isin isokko aaloo lakkoroorattaanya? \v 27 Golleenna isin orrokko c'annak'amegure geeskeessa gutii arri too adin kadaanddaara giro?\f + \fr 6:27 \fr*\fqa Geeskkeessa gutii arri too, \fqa*\ft banɂe banɂeeyi, «Jifuttessaa gutii hisil koo» kaɂamara gira. \ft*\f*\x - \xo 6:27 \xo*\xt Mez. 39:5-7.\xt*\x* \p \v 28 «Adena sarssi maraan muun c'annak'aamattan? Alla tadiida daraara misimisii jiinatto diyaa; lakkodaafuranan, goorttun lakkosuk'k'aataran; \v 29 Ayesuun goɂameen ani isinne haa amara; hasse gitatti kabajja kaɂabanaaye wono Solomooni golleenna hitta daraaralkko too aani lakkosarssatero.\x - \xo 6:29 \xo*\xt 1 Won. 10:4-7; 2 Od. 9:3-6.\xt*\x* \v 30 Isin ammano okkoonhank'atera Waa hittaari mutegure geebbari eleen orro kashafamaro ees kadiida hikkamalee gosarssisiro isin ade misii roorisi sarssisana waatara? \v 31 Haanssun ‹Me aaminna?› ‹Me t'aminna?› ‹Me sarssanna?› ami arooc'annak'antteen. \v 32 Ayizaab hikka ayees dubba helayin c'annak'aamara; kadaruure Aabbokkisinna hikki dubba isinuun kadootisaro laano kasowa. \v 33 Kameen dubbakko t'aa wononnati kawaanna k'ullummateessa dootayeen; kahese dubbana gachchoo adamira. \v 34 Haanssun geebbartun arooc'annak'antten; geebbartun c'annak'aamano geebbaritun habbaroo; arri metemeteeyi tattisee talleete rakkoo abtta.» \c 7 \s1 Kakkalee gutii firddaanawaatti \r (Luk'. 6:37-42) \p \v 1 «Isini gutii goggofirddaamonkko maayyo gutiinna aroofirdditeen, \v 2 Isin goggofirddaattaankki malee firddaaminara; kakkoɂekkaasattaan huuyi isinuun ekkaasaminara.\x - \xo 7:2 \xo*\xt Mar. 4:24.\xt*\x* \p \v 3 «Ilttaayi orroo kagiro gaa hadiyaannoni abbikkaa kotti il orroo kagiro huura muun diyaatta? \v 4 Ilttaayi gaa giraan abbikkaakotti il orroo kagiro huura kuun ani beesiro amin misii daanddaatta? \v 5 Ati ifissaaddaa t'ayi ilttaayi orroo kagiro gaa beesa, esekko abbikkaakotti ilii orroo kagiro huura beesin madaari din daanddaatta. \p \v 6 «Luk'k'a oottisooyi goggodaddaronkko abbaabayi ilkkoo abayi goggotatarshinnonkko kasommaasame kooko keroorun aroossisseen; awɂallokki kooko booyyee horee arooluguddeen.» \s1 Ebaayen, dootayeen, babbasayen \r (Luk'. 11:9-13) \p \v 7 «Ebaayen sisamirowa, dootayeen helattaanwa, babbasayen ufana banamirowa; \v 8 Kaɂebaatara dubba atatara, kadootatarana helatara, kababbasataroonna ufa banamirowa. \p \v 9 «Isin orrokko erekkeessa babo goɂebaate eɂemo kasisira odo giro? \v 10 Goorttun kunɂub goɂebaate habeessa kasisara giro? \v 11 Hayya isin omeellan leeteen giraan yiis kakkisinuun kaɂidan kooko sisano gomalabtteen kadaruure Aabbokkisin isin kaɂebaatattaan kooko kaɂidan misii roorisi isinuun sisanawaatara? \v 12 Kakkalee ibaaddo isinuun goggofelloon kadootattaan kooko isinna fela; seerana kahegeroolkokki agaalssisi hikkawaya.» \s1 Gooc'a kaɂuubaanna kabalɂaan \r (Luk'. 13:24) \p \v 13 «Gooc'a kaɂuubaankkine taba; baas tos kageesara raa kanjiinkkinna gooc'ana kabalɂaanya, usuu otaberaanna omoogganyaan. \v 14 Giri kaneefoo tos kageesara raa goɂameen kac'imiinkki gooc'ana kaɂuubaanya; otabaraanna uc'c'arri olaalyaan.»\x - \xo 7:14 \xo*\xt Erm. 21:8; Ada. 30:19.\xt*\x* \s1 Kat'araa kahegerol \r (Luk'. 6:43-44) \p \v 15 «C'ala taɂidaad sarssate kaɂemeetaro orroɂootiso goɂameen hiyyeeyi aani basi aatin kaɂemeetaro kat'araa kahegeroolkko isi oorayeen.\x - \xo 7:15 \xo*\xt Hiz. 22:27.\xt*\x* \v 16 Felo oottisokko iso addeesin daanddaattan. Illanjjikko woyinii, k'iinc'c'okko bellesi taɂamamatto il abaabanan? \v 17 Usumaleenna gaa kaɂidan dubba il taɂidan, gaa kameellan ade il tameellan dubamara. \v 18 Gaa kaɂidan il tameellan, gaa kameellanna il taɂidan dubamin lakkodaanddaaro. \v 19 Il taɂidan kadubamoon gaa dubbana goosamara, eleen orroddeenna shafamara.\x - \xo 7:19 \xo*\xt Mat. 3:10; Luk'. 3:9; Mat. 12:33.\xt*\x* \v 20 Haanssun kat'araa kahegerool felo oottisooyi addeesinattaan. \p \v 21 «Daruurii kagiro Aabbokkee kotti feɂi anfeloon giraan ‹Gootta, Goottaa› In kaɂamara dubba wononnati kadaruure lakkotabaro. \v 22 Kagachchoo firddakotti arrii omooggan ‹Gootta, Goottaa, megekkaayi hegero la ayeenssella?› Megekkaayi durrisa labbeenssella? Megekkaayi kamooggan baasa noo lafelnnella? Aminaraan. \v 23 Hassu goorata ‹Ani duuddo isin laakkaso, isin tameellan ofelattaan inkko fakki ama› ami addeesisi seginara.\x - \xo 7:23 \xo*\xt Mez. 6:8.\xt*\x* \s1 K'arookkina gowwaakokki min madaaratano \r (Luk'. 6:47-49) \p \v 24 «Goorttanun hikka haafurakkee maalegure feloo kahayisara dubba; min eɂemo gutii kamadaaratero k'arookki ibaaddoti aani laara. \v 25 Idaamo kaɂatiina ubate, daadnna dage, ambbalnna keetegudde usu min shafitte, eɂemo gutii mankko madaaramero maraantinu lakkoɂiyyero. \v 26 Hikka haafurakkee maalegure feloo kahayisoon ade; c'eekalee gutii min kamadaaratero gowwakki ibbaaddoti aani laara. \v 27 Idaamo kaɂatiinna ubate, daadnna dage, ambbalnna keetegudde usu min shafitte, minna iyye, iyaanona gomeellan lee.» \s1 Odonnati kayesuusa \p \v 28 Yesuusa hikka ayees ayeese kakkogudisare goorata gosana agaalssiskeessaa saade. \v 29 Aalanttina Ayihuudikokki seera kaɂagaalssisaro aani halleennoni giraan odonnati kaɂabo aani agaalssisaa mankkogire maraanya.\x - \xo 7:29 \xo*\xt Mar. 1:22; Luk'. 4:32.\xt*\x* \c 8 \s1 Yesuusana maarii bar kaɂabanaaye ibaaddoti \r (Mar. 1:40-45; Luk'. 5:12-16) \p \v 1 Yesuusa wodamikko kakkodagare goorata gosa kamooggan usuu debee sesseete. \v 2 Hassu goorata maarii bar kaɂabanaaye ibaaddoti koo Yesuusa tos emeetegure horee gilbbise sagadaa, «Goottaa! Feɂitaa golleete in muc'c'isin daanddaatta» ame. \p \v 3 Yesuusana genetteessa diriirssategure dinddinaa, «Ani kuun feɂi sisera! Muc'c'imi!» ame. Ibaaddotina goorsewa barkko muc'c'ime. \v 4 Esekkona Yesuusa, «Fayyaanokkaa maayyonna aroosegite; ayesuun goɂameen seegudde isiɂoottaa tuuk'aamon tusa, Muse kuun kaɂajajeero meebaa sisi hikkina isoon ato leera» ame. \s1 Kabooloo woyichchatikokki ammano \r (Luk'. 7:1-10) \p \v 5 Yesuusa K'ifirenaahoomi tos goggotabee, kabooloo woyichchati kalleere koo usu tos gabbalamere; haa ame ebaate. \v 6 «Goottaa, iin kahandaarekki naafaleessa leegure aaloo abboosa diyaa minkkeeyi huddure gira» ame. \p \v 7 Yesuusana, «Ani emeeyigure usu fayyisinnara» ame. \p \v 8 Kabooloo woyichchatina abbaabere, «Goottaa, ati minkkee tos tabin ani lakkokadootisaroyyo; ayesuun goɂameen hittanii giraan haafura koo kaalaal ayeesina; iyyeen kahandaarekkina fayyirowa. \v 9 Ani metekkeewun kakkaleetun kahandaaro woyichchaya, aninna inkko hegelle iyyeen ohandaaran aba; isokko koonne see ani goɂamiro seetara, kakkaleenna koyya goɂamiro emeetara, iin kahandaarone hikka feli goɂamiro felara.» \p \v 10 Yesuusana abbaabkeessaa saadegure, debee sesseetaa ogireenne haa ame, «Ani rumminaa amara, ul kaɂisiraɂeel orrokko hikka aankikki ammano kaɂabo ibaaddo koonna ani lakkohelero. \v 11 Omoogganna mina tabiyaankkona mina taɂiyaankko emeeyinnaran wononnati kadaruureyi babo aamin Abraamene, Yissaak'ane, Yayik'oobanee raattoo hamas'innaraan.\x - \xo 8:11 \xo*\xt Luk'. 13:29.\xt*\x* \v 12 Wononnati kadaruure ekkaate okkongire ade sarddi t'illinggakki mugud tos shafaminnaran, esee isoon oottanna ilkko fooc'ano leera.» \p \v 13 Yesuusana kabooloo woyichchatine, «See ammanokkaa malee kuun halleewo» ame. Kahandaarekkeessana goorsewa fayyee. \s1 Yesuusa ibaaddo kamooggan hawɂaamikko fayyiisano \r (Mar. 1:29-34; Luk'. 4:38-41) \p \v 14 Yesuusa minkka P'et'iroosa tos kakkotabare goorata soddo tap'et'iroosa maar gube hawɂaamaa tahuddurttetto dee. \v 15 Usuna genettisee kakkodinddinare goorata, maar kagubarena gafare; keetegudde usuun handdayite. \p \v 16 Hemeen laa kakkoseetare goorata durrisaa kaɂabamero kamooggan ibaaddo Yesuusa tos keenen, usuna battiikki ayyaanajjol haafurakeessaa beese; dhukkubaleessaal dubbana fayyiise. \v 17 Hikkaniinna kahegeroo Isiyaasa haa ame oɂayyeesere hegero, «Usu maar orrookki dhukkubakaani atate haranokaanina sidate» oɂamameeren hegero feloo hayeen. \s1 Yesuusaa debee kasesseetaro liin murtti dootisara \r (Luk'. 9:57-62) \p \v 18 Yesuusa, kamooggan ibaaddo usu maraamure kukku kaɂamero kakkodiyaare goorata bekekko gama goggonak'inawun ajajee. \v 19 Hassu goorata seera kamuse kaɂagaalssisara usu tos emeetegure; «Kaɂagaalssisatto! Ati mankko siyaatto dubba ani ku debee sesseeyinara» ame. \p \v 20 Yesuusana, «Geedalajjool gumbbi aba, kabuubara kimbbirna min aba, ere kaɂibaaddo ade isiɂoottessa takkofoolssisaro banɂe lakkoɂabo» ame abbaabe. \p \v 21 Yesuusakko kaɂagaalsataro kalleera kakkalee ibaaddoti koo ade, «Goottaa! T'ayi seeyire ani Aabbokkee goggok'amalaron iin feɂi sisi» ame.\f + \fr 8:21\fr*\fqa Goggok'amalloo, \fqa*\ft Aabbokkeessa taa gooroo oorayi k'amalayin taɂabo feɂi katusaro aani laara. \ft*\f* \p \v 22 Yesuusa ade, ogoyinaraan reeskkisoo hak'amaleen; «Ati goɂameen iin debee sessee» ame. \s1 Yesuusa gaashimallo c'alɂise \r (Mar. 4:35-41; Luk'. 8:22-25) \p \v 23 Esekko Yesuusa wolabo orro tabe, usukko oɂagaalssatareenna usuu debee tabeen seeten. \v 24 Derɂa kaɂatii irggado keegure gaashimallo wolabo taa lichisiroo shalagaame, hassu goorata Yesuusa ade huddure gire. \v 25 Usukko oɂagaalssatareenna gabbalameen usu nabbaadisen gureen, «Goottaa! Baannewa, no haasi» ameen. \p \v 26 Yesuusana, «Isin ammano okkoonhank'atera! Muun hikkamalee abssaattaan?» ame. Esekko keegure irggadona gaashimallo hadise, goorsewa beke k'ooden. \p \v 27 Ibaaddona, «Hikki irggadona gaashimallona kakkoon ajajaamaraan misikki ibaaddotiyya?» amaa saaden. \s1 Yesuusa battiikki ayyaanayi oɂabameeren ibaaddojja lama fayyiisano \r (Mar. 5:1-20; Luk'. 8:26-39) \p \v 28 Yesuusa bekekko gama nak'egure, Gerggesino kaɂamaraan ul goggogeeyi battiikki ayyaanayi oɂabameeren ibaaddojja lama takkogireen banɂe tahiyyeelkko beengureen usune wota eseleen; ibaaddona usu raanne roorin taawaaroo giin aaloo omeellanyen. \v 29 Isona, «Ati ere kawaa! Noonne wota haajaa tammee abtta? Goorata haggeennoni giraan no abboosisin emeette?» ameen okkeen.\x - \xo 8:29 \xo*\xt Da. 1:12; 2 Sam. 16:10.\xt*\x* \p \v 30 Isokko abaraan fakkintte tamooggan booyyee bobbayite gitte. \v 31 Durrisana Yesuusane; «No kabeesinatto golleete tamooggan booyyee orroddi goggotabnno no gafarina» ameen ebaaten. \p \v 32 Yesuusana «Seyeen!» ame. Durrisana ibaaddojjakko beegure booyyee orroddee tabe, booyyeel dubbana laga k'ark'arakko hegelddeete ganggalatte beke orroddeete ubattedde ennegantte goote. \v 33 Booyyeel ofoofareenna bak'ateen katamaa tos seeteengureen kalleero ayeenssa durrisaayi abameen ogireen ibaaddojjaa gutii kafelamero ayees dubba sessegeen. \v 34 Hikka garaayinna kakkatamaa ibaaddo dubba Yesuusane wota eselin bee, usu kakkodiyaaren goorata ulkkisoo gafar goggobeeron ebaaten. \c 9 \s1 Naafaleessati ibaaddotikokki fayyaano \r (Mar. 2:1-12; Luk'. 5:17-26) \p \v 1 Esekko abbaabatere Yesuusa wolabooyi tabe bekekko gama nak'e katamaatteessa tos emeete. \v 2 Esekko ibaaddo naafaleessati koo alggaayi sideengureen usu tos aateen emeteen. Yesuusana ammanokkisoo deegure naafaleessatine «Ko allamandde! C'ubbokka haheso amamera» ame. \v 3 Hassu goorata seera kamuse kaɂagaalssisara, «Hikki Waa habaaranoyya» amaa wodanattisooyi gumggumeen. \p \v 4 Yesuusa k'ofattisoo addeesegure haa ame; «Kameellan ayees wodanattisinii muun k'oppaattan? \v 5 Afo, ‹C'ubbokka haheso amamera amanokkona› ‹Kingudde sessee amanokko eekiya ene kallaara›? \v 6 Ayesuun goɂameen ere kaɂibaaddo ul gutii c'ubbo haheso kakkoɂamiro odonnati kaɂabo laano goggoɂaddeessanunya» amegure; naafaleessatine «Ki alggaattaa sidadde min gali» ame. \v 7 Naafaleesaatina keegure minkkeessa gale. \v 8 Gosana hikka kakkodiyaare goorata saade, abssiinna ammagameengureen hikka aankkikki odonnati ibaaddon kasisero Waa galateen. \s1 Uumamano kamatoosa \r (Mar. 2:13-17; Luk'. 5:27-32) \p \v 9 Yesuusa esekko keegure seetaa giraan Matoosa kaɂamamare ibaaddoti koo k'arat'a takkomuraneen banɂee kahamas'eero deegure «In debee sessee» ame; usuna keegure Yesuusa debee sesseete. \p \v 10 Yesuusa min kamatoosaa aamo gutii giraan omooggan k'arat'a okukkuyisareenna c'ubbaaleeyil emetengureen usune wotana usukko oɂagaalssataranne wota babo aamin hamas's'een. \v 11 Kafarasaawi ibaaddona hikka kakkodiyaaren goorata Yesuusakko oɂagaalssatareenne, «Isin kaɂagaalssisara k'arat'a okukkuyisaraanena c'ubbaaleyilnne wota misii aamara?» ameen hoosaten.\x - \xo 9:11 \xo*\xt Mat. 15:1-2.\xt*\x* \p \v 12 Yesuusana iso kaɂayeesaran maalegure haa ame, akimii kakkondootisara dhukkubaleessalunya kuwaarre fayyaaleessan lakkoyo. \v 13 Seeyenguddeen, «Ani jaarsokko roorise shaaga geelaatara kaɂamamero haafurakokki fureen agaalssayen. Ani kakkoonɂemeeyera c'ubbaalesalun kuwaarre k'ulluukki uumn lakkoɂemeeyero» amame mas'aafaa k'ulluukki mankkos'aafamero maraanya ame.\x - \xo 9:13 \xo*\xt Hos. 6:6; Mat. 12:7.\xt*\x* \s1 Yesuusakko oɂagaalssataran agabuwaana waattikotti aalantti \r (Mar. 2:18-22; Luk'. 5:33-39) \p \v 14 Hassu goorata kat'ammak'aaro Yaannisakko oɂagaalssataran Yesuusa tos emetengureen «Noonna Farasaawiilnna arggetto goɂagabuyinno kukko oɂagaalssataran adeen muun agabuwana waataraan?» ameen Yesuusa hoosaten. \p \v 15 Yesuusana, «Kamashaashee isone wota giraan haassinoon taɂemettetta martti misii gaddin daanddaatta? Kamashaashee isokko kakkoɂataminara goorata emeetara; hassu goorata agabuyinaraan ame. \p \v 16 «Sarssi kaddoɂan gutii taɂusubtti erbbe kakkaatara ibaaddo lakkogiro, kakkaate gollee adi taɂusubtti erbbe kaddoɂan sarssi guukko tattarshitegudde butto ittuu balɂatara. \v 17 Kaddoɂan dinbbitoo kaɂusub t'amo kawoyinii maayyona lakkokibataro, gokkibate ade dinbbito ebara, t'amo kawoyiniinna ubatara, dinbbitona laɂo lakkoɂabo, ayesuun goɂameen kaɂusub t'amo kawoyinii kaɂusub dinbbitoo yelamara, hikka garaayi t'amo kawoyiniinna dinbbitona goɂidan isiɂoore adallaatara.» \s1 Goyikko takeetetto unnutina iigi takkoɂubatare heleelttitikokki fayyaano \r (Mar. 5:21-43; Luk'. 8:40-56) \p \v 18 Yesuusa ibaaddo ayeesisaa giraan, Ayihuudikokki woyichchati koo usu horee gilbbisegure, «Unnutti gidda gootetta neefone goggohessoo emeedde genettaa esee gutii kayi» ame. \v 19 Yesuusana keegure woyichchatine wota seete, Yesuusakko oɂagaalssatareenna usu debee keen. \p \v 20 Esekko gees tomonkko lama dubba iigi ubataa abboosa diyaa tagitte heleelttiti too haarre emeettegudde sarssikkeessa dintte.\x - \xo 9:20 \xo*\xt To. 15:38; Ada. 22:12.\xt*\x* \v 21 Esena wodanattiseeyi, «Sarssikkeessa godine suure fayyinnara» amaa gitte. \p \v 22 Yesuusana haar abbaabate heleelttiti deegure, «Allamandde unnutti! Ammanokka ku fayyiisera» ame. Heleelttitina goorsewa fayyiite. \p \v 23 Yesuusana min woyichchati tos goggogeeyi malakata ufuufaa, ootaanna oyisaa kagire gosa deegure, \v 24 «Dubbana hittakko biyaa! Unnu huddurttetta kuwaarre lakkogootetto» ame. Iso goɂameen k'ac'c'ifataa osoleen. \v 25 Ibaaddo min orrokko kakkobiyaare goorata min orroddee tabegure genettisee abe, unnuna keete. \v 26 Oduna usu ul dubbaa darɂaantte. \s1 Yesuusa iilɂoo kadiyaannon ibaaddo lama fayyiise \p \v 27 Yesuusana esekko bee seetaa giraan iilɂo kadiyaannon ibaaddo lama, «Ere kadaawute! Maari» amaa iyyaa usuu debee sesseeteen. \p \v 28 Iilɂo odiyaannonna Yesuusa katabero min tos debee tabeen; Yesuusana, «Ani iilɂoɂoottisin denddeesin kadaanddaaro laano ammanattaan?» ame iso hoosate. Isona «Iɂii Goottaa» ameen abbaabeen. \p \v 29 Esekkona Yesuusa iilɂoɂoottisoo dinddinegure, «Ammanokkisinkki malee halleewo» ame. \v 30 Iilɂoɂoottisona deenddeen; Yesuusana, «Hikka maayyona arooɂaddeeso» ame ataayise segee. \v 31 Iso goɂameen esekko beengureen usu ulii kagiro ibaaddo dubbaan gara kayesuusa ayeeseen. \s1 Yesuusa hiɂi kaɂayeeson ibaaddoti fayyiise \p \v 32 Iilɂo okkonbanameeran ibaaddojja esekko biyaa giraan battiikki ayyaanaa kaɂabamere hiɂii kaɂayeeson ibaaddoti koo Yesuusa tos keenen. \v 33 Battiikki ayyaanana kakkobiyaare goorata hiɂi kaɂayeeson ayeesano haggaɂabe; gosana saadegure, «Hikka aankkikki ayees ul kaɂisiraɂeel mute laakkaso» ame. \p \v 34 Kafarasaawil ibaaddo ade, «Usu durrisa kakkobeesara kaddurrisa woyichchaayiya» ameen.\x - \xo 9:34 \xo*\xt Mat. 10:25; 12:34; Mar. 3:22; Luk'. 11:15.\xt*\x* \s1 Nenɂeyisatano kayesuusa \p \v 35 Yesuusa kaɂayihuudi min kaɂebi agaalssisaa giraan, wononnati kawaakokki geggeloo lallabaa giraan, adena maar orrookki dhukkubaa kahawɂamaro dubba fayyiisaa, katamaaliinna maamanjoolii maraamure.\x - \xo 9:35 \xo*\xt Mat. 4:23; Mar. 1:39; Luk'. 4:44.\xt*\x* \v 36 Gosana kafoofiro kawaate idaad aani yaadaanna kaddeero kaliikki leen ogiraan kakkodiyaare goorata nenɂeyisate.\x - \xo 9:36 \xo*\xt To. 27:17; 1 Won. 22:17; 2 Od. 18:16; Hiz. 34:5; Zak. 10:2; Mar. 6:34.\xt*\x* \v 37 Yesuusana usukko oɂagaalssataranne haa ame, «Kakukkuɂaminara kaami kamoogganya, ofelinnaraan goɂameen uc'c'arriyaan, \v 38 Haanssun kakukkuminnaro kaamikokki Goottaa ofelaraan kakukkuɂamaro kaami tos goggofarroon ebaayen» ame.\x - \xo 9:38 \xo*\xt Luk'. 10:2.\xt*\x* \c 10 \s1 Tomonkko lama Yesuusakko oɂagaalssataran \r (Mar. 3:13-19; Luk'. 6:12-16) \p \v 1 Yesuusa usukko oɂagaalssataran isi tos uumegure battiikki ayyaanajjol goggobeesinawunna maar orrookki dhukkubana hawɂaami dubba goggofayyisinawun isoon odonnati sise. \p \v 2 Tomonkko lama ofarameeraankonɂi megekkiso hikkaya; isona [P'et'iroosa kaɂamamero] Simoonana abbikkeessa Indiraasa, yiis kazabddoosa Yayik'oobana abbikkeessa Yaannisa, \v 3 Filp'oosana Berttelomeewosa, Toomaasana k'arat'a kakukkuyisare Matoosa, yiis kaɂilfoosa, Yayik'oobana Tadiyoosa kaɂamamaro Libdiyoosa, \v 4 ulkkeessan kawudittaamaro Simoona,\f + \fr 10:4\fr*\fqa K'enaɂi Simoona, \fqa*\ft hikka Simoonan kallami kasisamera mege, banɂe banɂeeyi fureen min kawaawun kawudittaamaroyya goɂamiro, kakkalee ade balchchumma tabeesatto unakko kooyya amaraan. \ft*\f* haarre Yesuusa roorise kasisero kaɂask'orotu Yihuuda. \s1 Ofarameeraan tomonkko lama agaalssisin faramano \p \v 5 Yesuusa hinɂa ofarameeraan tomonkko lama haa kaɂamaro handdaane wota iso fare, «Ayizaab tos arooseetteen; maaɂeeti tasamaarya katamaa tonssa arootabtteen; \v 6 Seeto gohesoon idaad aani min kaɂisiraɂeelkko kabbayero gosa tos seeyen. \v 7 Seeyenguddeen ‹Wononnati kadaruure gabbalamera› ama lallabaa.\x - \xo 10:7 \xo*\xt Luk'. 10:4-12.\xt*\x* \v 8 Dhukkubaaleessalnna fayyiisa, kagoyero ibaaddona keesa, maarii bar kaɂabona barkko muc'c'isa, durrisana beesa, adda kaɂatatteettaanna adda sisa. \v 9 Kiisiitisini work'k'ii leere bir taɂamamatto marc'c'okko goorttun medaabkko kafelamero maragade arooɂabatteen. \v 10 Raakkisinunna shile, k'olo lama, goorttun keferroo goorttun dama arooɂabatteen; aalanttina kafelaroon babo sisamin dootisara.\x - \xo 10:10 \xo*\xt 1 K'or. 9:14; 1 T'im. 5:18.\xt*\x* \p \v 11 «Katamaa goorttun maaman koo tos gotabtteen isin k'op'ayin feɂi kaɂabo ibaaddoti dootaguddeen usu minii foolssayeen; taabeetaani esee adallaayen. \v 12 Min kamaakkayyona gotabtteen nogodda aata. \v 13 Isin kak'op'ataraan gollee, nogoddatisin usu min halleeto, isin kak'op'annon gollee adi, nogoddatisin isinuun haɂabbaabatto. \v 14 Maamisikki ibaaddotina isin k'op'atana gowaate goorttun isin kaɂayeesattaan maalana gowaate hassu minkko goorttun hasse katamaakko biyaa giraan isoon seerisano goggolleeroon luk'k'aɂoottisinkko gorra hurgufayenddeen biyaa.\x - \xo 10:14 \xo*\xt Ofa. Fe. 13:51.\xt*\x* \v 15 Ani rumminaa amara, tafirdda arri hasse katamaayi taginnatto murrookko Sodoomina Gomoraayi taginnatta murroo tafuffudaatte leeta.»\x - \xo 10:15 \xo*\xt Mat. 11:24.\xt*\x* \s1 Emeeyin tagitto rakkoo \r (Mar. 13:3-13; Luk'. 21:12-17) \p \v 16 «Idaad aani hiyyeeyi orroo ani isin farnnara, haanssun habeessa aani k'aroolee, arabe aani fayyankkanɂi laa.»\x - \xo 10:16 \xo*\xt Luk'. 10:3.\xt*\x* \p \v 17 «Ibaaddona isin abigure firddaawun shonggoo tos geesinnaran; Ayihuudikokki min kaɂebinna isin boc'c'innaraan, haanssun isokko isiɂoorayeen.\x - \xo 10:17 \xo*\xt Mar. 13:9-11; Luk'. 12:11-12; 21:12-15.\xt*\x* \v 18 Aalantti teeyi mootijjol tonssa wonolaal tos firddaan isin geesinaran; iso horeenna Ayizaab horee iin ato linnattan. \v 19 Firddaan shonggoo tos isin kakkogeeseen goorata memi ayeenssa? Me ami abbaabinna? Ami arooyyaddeen, hassu goorata taɂami ayeessaan isinuun sisanttowa. \v 20 Isinii kaɂayeesinnara kadaruure Aabbokkisinkki Ayyaana kawaayya kuwaarre lakkoɂisinttaan.»\x - \xo 10:20 \xo*\xt Mar. 13:12; Luk'. 21:16.\xt*\x* \p \v 21 «Abbi abbikkeessa goyin roorisi sisinnara, odona erekkeessa, yiinssa iso oɂumuleeraan gutii kiinnaraan, lagadisinnaraan. \v 22 Aalantti teeyi ibaaddo dubba isin diidinara; ayesuun goɂameen taagachcho geeroo kaɂataate usu fayyinara.\x - \xo 10:22 \xo*\xt Mat. 24:9,13; Mar. 13:13; Luk'. 21:17.\xt*\x* \v 23 Banɂe tookko gohorooreen banɂe takkalee tos bak'ayeen; ani rumminaa amara, isin taɂisiraɂeeli katamaali feloɂoottisin feli angussannon giraan ere kaɂibaaddo emeeyinara.» \p \v 24 «Kaɂagaalssatara, kaɂagaalssisarokko kahandaara goottakkeessakko lakkorooraro.\x - \xo 10:24 \xo*\xt Luk'. 6:40; Yan. 13:16; 15:20.\xt*\x* \v 25 Kaɂagaalsatara kaɂagaalssisaro aani, kahandaarana goottaakkeessa aani gollee leera. Odomineekkisoo ‹Biɂeelzebuli› ami goɂuume, kaminee ibaaddo hikkakko karoore kameellan megee misii uumin waataran?» \x - \xo 10:25 \xo*\xt Mat. 9:34; 12:24; Mar. 3:2; Luk'. 11:15.\xt*\x* \s1 Ayyo abssayin dootisaro \r (Luk'. 12:4-7) \p \v 26 «Haanssun ibaaddo arooɂabssatteen, golate kagira diidaa habeenoni, siyame kagira hamutoni lakkohesiro.\x - \xo 10:26 \xo*\xt Mar. 4:22; Luk'. 8:17.\xt*\x* \v 27 Haanssun ani isinuun mugudii kasegeero ifaayi ayeesa, nebettisinii kamaaltteettan diidaa beesa awwaajjaa. \v 28 Soo lagadin kuwaarre neefo lagadin kadanddeennon ibaaddokko arooɂabssatteen; hassukko neefona soonna tabbaanon eleenii baasin kadaanddaaro Waa abssayeen. \v 29 Dolchchii tooyi kadaddalamaro kimbir lamakko toonna kadaruure Aabbokkisinkkotti feɂi kallayi ulii ii lakkohesso. \v 30 Metekkisinkki binaanakko duuddo koonna hahesooni dubba katootaameya. \v 31 Haanssun arooɂabssatteen, kamooggan kimbirjolkko muraattisin takabajaanttetta.» \s1 Ibaaddo horee Kiristoosa atotaano \r (Luk'. 12:8-9) \p \v 32 «Ani kakiristoosayya ame garakkee ibaaddo horee kaɂatotaaron aninna daruurii kagiro Aabbokkee horee atotinara. \v 33 Ayesuun goɂameen ibaaddoyi horee in kakkakataroon aninna daruurii kagiro Aabbokkeeyi horee usu kakayinnara.» \x - \xo 10:33 \xo*\xt 2 T'im. 2:12.\xt*\x* \s1 Nogodda anlleennon giraan kalekalee biyaano \p \v 34 «Ani kakkoonɂemeeyera uluun nogodda keenin lakkoyo; kalekalee beesin kuwarre nogodda keeniin kaɂemeeyero aani isinuun aroolleeno. \v 35 Ani kakkoonɂemeeyera, ere odokkeessakko, deeleeltiti Aayettiseekko, ooriɂerena soddotisekko iskko darɂiinya. \v 36 Ibaaddoon diina kallaara kakkeessa kaminee ibaaddowayya.» \x - \xo 10:36 \xo*\xt Mik. 7:6.\xt*\x* \p \v 37 «Inkko roorise Aabokkeessa goorttun Aayetteessa kageelaatara kakkee liin lakkodootisaro, inkko roorise babbaartiti goorttun deeleeltiti kageelaatara kakkee liin lakkodootisaro. \v 38 Mask'alittessa sidayire taagooron iin debee kasessennon kakkee liin lakkodootisaro.\x - \xo 10:38 \xo*\xt Mat. 16:24; Mar. 8:34; Luk'. 9:23.\xt*\x* \v 39 Isiɂoottessa fayyiisayin kadootatara baasatara, Isiɂootteessa in maraan roorissayi sisayin kadootatara ade fayyisatara.\x - \xo 10:39 \xo*\xt Mat. 16:25; Mar. 8:35; Luk'. 9:24; 17:33; Yan. 12:25.\xt*\x* \s1 Gara kabarɂaara \r (Mar. 9:41) \p \v 40 «Isin kaɂatatara in atatara, inna kaɂatatara ade in kafarero odo atatara.\x - \xo 10:40 \xo*\xt Mar. 9:37; Luk'. 9:48; 10:16; Yan. 13:20.\xt*\x* \v 41 Kahegeroonna kahegerookokki megeeyi kaɂatatara kahegerookotti muraa helatara, k'ulluukkina k'ullummakkokki megee kak'op'atara k'ullummakkotti muraa helatara. \v 42 Haanssun ani rumminaa amara; maamisikki ibaaddona hinɂa otitiic'c'arkko koo inkko kaɂagaalssataron k'uldubbo too beke ambbalnɂi kasise usu muraa lakkowaaro.» \c 11 \s1 Kat'ammak'aara Yaannisa Yesuusa tos tafarero hoosiin \r (Luk'. 7:18-35) \p \v 1 Yesuusa usukko oɂagaalssataran tomonkko lamaan ajaja sise abbaabatere, agaalssisinna lallabin katamaalttisoo tos seete. \p \v 2 Kat'ammak'aare Yaannisa min kashaanoo giraan Kiristoosa felaa ogiro felo kakkomaalare goorata usukko oɂagaalssataran usu tos faregure, \v 3 «Emeetara amamatte kaɂooramatte Kiristoosa atitta? Muu kakkalee ooranna?» ameen hoosaten. \p \v 4 Yesuusana abbaabere; «Seeyenguddeen kamaalattanna kadiyaattan Yaannisaan segaa. \v 5 Iilɂo odiyaannonna dinnaraan, naafaleessalnna sesseeyinnara, maarii bar oɂabaanna muc'c'iɂaminaran, nebee omaaloonna maalinnaraan, ogoyeraanna kinnaraan, hiyyeessalunna kageggeloo wongala lallabaaminara;\x - \xo 11:5 \xo*\xt Isa. 35:5-6; 61:1.\xt*\x* \v 6 In kahedannon kasommaasameya» ame. \p \v 7 Yaannisakko oɂagaalssataran seeten kakkobuwareen goorata; Yesuusa gara kayaannisa gosaan haa ame ayeese, k'alullattokki ul tos me din beeten? Ambbal kaɂaaɂisatto fiik'e diinyya? \v 8 Hayya me din beeten? Sarssi kaɂiidaro kasarsatero ibaaddoyya? Sarssi kaɂidan sarssateen oɂiidaraan min kawonolaali giraanwa. \v 9 Hayya me din beeten? Kahegeroo diinyya? Ii duuddowa kahegerookkona karooreya. \v 10 Haa amame mas'aafaa k'ulluukkii kakkoons'aafamera usuya, ‹Raakkaa goggoɂekkaasiroon erggichcha kukko horene farnnara.›\x - \xo 11:10 \xo*\xt Mil. 3:1.\xt*\x* \p \v 11 «Ani rumminaa amara heleelkko kaɂalatero orrokko kat'ammak'aaro Yaannisa aankkikki lakkogiro. Ayesuun goɂame wononnati kadaruureyi dubbaankko kayeraatara usu jiinaatara. \v 12 Yaannisa kakkot'ammak'are geeskko haggaɂabere hittaari taageeroo wononnati kadaruure kamooggani diidaminara, aaloo ataateen odootataraan helayinaraan, \v 13 Agaalssisi kahegerool dubbana seera kamuse taa kat'ammak'aare Yaannisa geeranii hegeroo ayeeseran.\x - \xo 11:13 \xo*\xt Luk'. 16:16.\xt*\x* \v 14 Goortta iso kaɂayeesenan atayin godootatteen usuna emeeyinara kaɂamamere Eelaasa hikka Yaannisaya.\x - \xo 11:14 \xo*\xt Mil. 4:5; Mat. 17:10-13; Mar. 9:11-13.\xt*\x* \v 15 Nebe kaɂaba hamaalo! \p \v 16 «Hitta alattaan menne wota herreegisira? Giyaayi hamas's'eengureen haa amaa isi isi kaɂuumataro yiis aani laaran.» \v 17 « ‹Sussullee ufuufinne lakkoduddurttettaan, boochcho bochchinnewa lakkoɂootteen› \m \v 18 Yaannisa aamokkona t'amokko isiɂoorate mankkoɂemeete maraan ‹Usu battiikki ayyaanajjol aba!› ameen. \v 19 Ere kaɂibaaddo aamaanna t'amaa emeete, isona usu ‹Kaɂaamarona kat'amaroya! Usumalee, k'arat'a okukkuyisaraanna «C'ubbaaleyijjool» › kageelaataroyya ameen. K'arumma goɂameen feloɂoottiseeyi addeesante.» \s1 C'ubbokko gula galanawaattii kawok'asaamero katamaal \r (Mat. 11:20-24; Luk'. 10:13-15) \p \v 20 Esekkona Yesuusa kamooggan baasa takkofelero katamaal c'ubbokko mankko gula galanawaaten maraan haa ame wok'asee, \v 21 «Aanne Koraazi! Aanne Beetesayida! Isinii kafelamera baasa T'iroosiinna Sidoonayi kafelamero lii girewa, horkkowa sarssi gambballakki sarssayi buluulo maarii kikibayi c'ubbokko gula gali girareenwa.\x - \xo 11:21 \xo*\xt Isa. 23:18; Hiz. 26:1; 28:26; Iyu. 3:4-8; Amo. 1:9-10; Zak. 9:2-4.\xt*\x* \v 22 Haanssun ani isinne haa amara, tafirdda arri isinkko roori T'iroosiwunna Sidoonawun murro suure fuffudaayinaraan. \v 23 Ati K'ifirenaahoomi daruur tos t'ok'k'i t'ok'k'i amiin dootatte? Ayesuun goɂameen bowwa orroddi innatta! Kuyee kafelamera baasa Sodomiinna felami girewa hittaari gin ese katamaa girattewa.\x - \xo 11:23 \xo*\xt Isa. 14:13-15.\xt*\x* \v 24 Haanssun ani rumminaa kuun haa amara, tafirdda arri taginnatta murroo tattaakko roori Sodoomiin fuffudaayinnatta!»\x - \xo 11:24 \xo*\xt Mat. 10:15; Luk'. 10:12.\xt*\x* \s1 Kiristoosa tasisaro foolssi \r (Luk'. 10:21-22) \p \v 25 Hassu goorata Yesuusa, «Kadaruurenna kaɂulee Goottaa Aabbo! Hikka k'arooleelkona okasaankko goliisedde yiisun mankkotusse maraan ani ku galataara, ame. \v 26 Ii Aabbokki! Hikki ku horee feɂi taɂidan leete kuun mutte. \p \v 27 «Aabbokki kameen dubba iin sisera, odokko kakkalee ere kakkasa maayyona lakkogiro. Usumaleenna erekko kakkalee odo kamalabira lakkogiro, ere ogeelaateron gotuse kuwaarre odo addeesin kadaanddaara maayyona laagiro.\x - \xo 11:27 \xo*\xt Yan. 3:35; 1:18; 10:5.\xt*\x* \p \v 28 «Isin sidane kakkoonɂisilaattetta! Ohartteettan dubba in tos koyeen! Aninna foolssi sisinara. \v 29 Hark'k'ootakkeenna sidayeen, inkkona agaalssayeen, ani wodanatteeyi fayyankkana kaɂobssaroya, neefottisinunna foolssi helayinattaan.\x - \xo 11:29 \xo*\xt Erm. 6:16.\xt*\x* \v 30 Hark'k'ootakki kaɂisilaannoon sidanettina tafuffuditta.» \c 12 \s1 Tafoolssi arri kabajaanokokki gara \r (Mat. 12:1-14; Mar. 2:23-28; Luk'. 6:1-5) \p \v 1 Esekko abbaabatere Yesuusa tafoolssi arri wut'a orromare roore, usukko oɂagaalssataranna mankkoɂuɂeereen marantinuu shawuyeekko ebssateen aateen aamano haggaɂabeen.\x - \xo 12:1 \xo*\xt Ada. 23:25.\xt*\x* \v 2 Farasaawiilnna hikka deengureen; «Hikka dee! Kukko oɂagaalssataran tafoolssi arri felamiin odootison felo felaa giraan» ameen. \p \v 3 Yesuusana, «Daawutena usune wota kagire ibaaddo kakkoɂuɂeere goorata Daawute kayelero lakkonabbabteettanya?\x - \xo 12:3 \xo*\xt 1 Sam. 21:1-6.\xt*\x* \v 4 Min kawaa tabe, tuuk'aamolun kuwaarre usuumna leere wota ogireetun aamin feɂi kasisamoon giro kasommaasame babo aame.\x - \xo 12:4 \xo*\xt Woy. 24:9.\xt*\x* \v 5 Adena tuuk'aamolun tafoolssi arri iggilisenguren k'ulluukki min kawaa orroo felo gofeleen c'ubbo laanawaatti seera kamuse lakkonabbabtteettanya?\x - \xo 12:5 \xo*\xt To. 28:9-10.\xt*\x* \v 6 Ayesuun goɂameen ani haa amara; k'ulluukki min kawaakko karoorara hittanii gira. \v 7 Ani ‹Jaarsokko suure shaaga geelaatara› kaɂamamaro haafura me amanoyyo oɂaddesattan leeteenwa k'ulluunɂi gutii lakkofirddaatteen.\x - \xo 12:7 \xo*\xt Mat. 9:13; Hos. 6:6.\xt*\x* \v 8 Ere kaɂibaaddo tafoolssi arriwuun Goottayya.» \s1 Yesuusa gene kakkonaafattetto ibaaddoti fayyiise \r (Mar. 3:1-6; Luk'. 6:6-11) \p \v 9 Yesuusa ese banɂekko roore seetegure, Ayihuudikokki min kaɂebi tabe, \v 10 Eseenna gene kakkonaafattette ibaaddoti koo gire; Yesuusa mootin dootengureen, «Ayihuudin tafoolssi arri ibaaddo fayyiisin feɂi sisanttetta?» ameen hoosaten. \p \v 11 Yesuusana, «Isin orrokko ibaaddoti kookkotti idaado Ayihuudin tafoolssi arri gumbbi orroddi goɂiite, idaado kakkoɂiitetto gumbbi orrokko natti isin lakkobeessanya?\x - \xo 12:11 \xo*\xt Luk'. 14:5.\xt*\x* \v 12 Hayya, ibaaddo idaadokko lakkorooraroya? Haanssun tafoolssi arri taɂidan felin feɂi sisanttetta» ame. \p \v 13 Esekkona Yesuusa ibaaddotine, «Genettaa diriirssa» ame, ibaaddotina genetteessa diriirssate, aantti gene taɂidantti aani leete. \v 14 Farasaawiil goɂameen esekko beengureen Yesuusa misimisii lagadinaan malaɂoyeen. \s1 Waawun handdayin kaɂassaabame \p \v 15 Yesuusa k'ofattisoo addeesere esekko fakki ame. Gosa kamoogganna usu debee sesseete, kahawɂamare dubba fayyiise. \v 16 Isiɂoottessa maayyonna goggoseginonkko ataayise isoon segee; \v 17 Hikki kakkoonleera kahegeroo Isiyaasayi haa amameen oseegaameraan hegero feloo goggohayirawunya. \q1 \v 18 «Hikkima! Ani kaɂassaabayeerana ani kageelaatara usuya, \q2 usu ani kageelaatarona kakkogeggelaataroyya, \q2 ayyaanakkee usuu gutii kayinnara. \q2 usuna gosaan karrummii firdda awwaajinara. \q1 \v 19 Usu lakkodogaminaro lakkonaɂokkinaro; \q2 raadiina yaayetteessa kamaalla lakkogiro. \q1 \v 20 Karrummii firdda taaɂawoddon geegin; \q2 kac'anc'c'aname fiik'ena lakkoɂebisiro. \q2 Kaɂiiyyootaro kamuk'k'ade shalonna lakkobaasiro. \q1 \v 21 Ayizaabna megekkeessayi abddi yelarowa.»\x - \xo 12:21 \xo*\xt Isa. 42:1-4.\xt*\x* \s1 Yesuusana durrisakokki woyichcha \r (Mar. 3:20-30; Luk'. 11:14-23) \p \v 22 Esekko abbaabatere battiikki ayyaanayi abamanoyi iilɂoo diyaayinna hiɂi ayeesin kawaatero ibaaddoti koo Yesuusa tos aateen emeeten, Yesuusana usu fayyiise, ibaaddotina diinna ayeesin daanddee. \v 23 Gosa dubba saadegure, «Hikki ibaaddoti ere kadaawute leewuna?» ame. \p \v 24 Ayesuun goɂameen Farasaawiil hikka kakkomaalare goorata «Hikki ibaaddoti durrisa kakkobeesara kaddurrisa woyichcha kalleero Biɂeelzebulikkokki hunnaayya» ameen.\x - \xo 12:24 \xo*\xt Mat. 9:34; 10:25.\xt*\x* \p \v 25 Yesuusana k'ofattisoo addeesegure «Isiorroo kalekalee kabiyaara wononnati dubba iinnara. Isisiɂorroo kalekalee tabeete katamaa goorttun min ataayi girin lakkodaanddeero ame. \v 26 S'alayena s'alaye kabeesatto golleete; isisiɂorroo kalekalee beeran amanoyya; haa gollee ade wononnati misimisii ataayi aallin daanddaara? \v 27 Ani durrisa kakobeesara durrisakokki woyichchaa gollee; isin debee osessetaran ade meyii beesinnaran? Haanssun yiiskkisinwa isin gutii firddinara. \v 28 Ani goɂameen durrisa kakkobeesara Ayyaana kawaayi gollee goortta wononnati kawaa isin tos emeetera amanoya. \p \v 29 «Goorttun ibaaddoti koo kaɂatii ibaaddotikokki min tabigure urrawoɂoottessa saamiin godoote, t'ayi hassu kaɂatii ibaaddoti anshiinnon giraan misii usuun ekkaatta? Usu shii goɂabbaabate urrawoɂoottessa saamiin daanddaara. \p \v 30 «Iinne wota kalleenoon dubba in kaneebaataroya, iinne wota kakukkuysannoon dubba darɂaatara. \v 31 Haanssun ani haa amara, c'ubbo felanona ibaaddo habaarano dubba ibaaddon haheso amaminnara, ayesuun goɂameen Ayyaana K'ulluukki kahabaararoon ade c'ubbo haheso lakkoɂamamaro. \v 32 Maayyona ere kaɂibaaddo gutii ayees kameellan kaɂayeesaro dubbaan haheso amamara, Ayyaana K'ulluukki gutii ayees kameellan kaɂayeesaron ade hikka alamiinna leere kaɂemeetaro alamii c'ubbo suure haheso lakkoɂamamiro.\x - \xo 12:32 \xo*\xt Luk'. 12:10.\xt*\x* \s1 Gaa kaɂidan iltteessaa addeesamara \r (Luk'. 6:43-45) \p \v 33 «Gaa dubba iltteessaa mankkoɂaddeesamaro maraan il taɂidan goggohelattaanun gaa kaɂidan isinuun hangire; gaa kameellan isinuun gogire ade il tameellan helayinattaan.\x - \xo 12:33 \xo*\xt Mat. 7:20; Luk'. 6:44.\xt*\x* \v 34 Isin yiis kahabeessa, isin omeellan golleetan kaɂidan ayees ayeesin misii daanddaattan? Ibaaddo wodanatteessaa orroo kaɂammagamero hiɂii ayeesara.\x - \xo 12:34 \xo*\xt Mat. 3:7; 23:33; 15:18; Luk'. 3:7; 6:45.\xt*\x* \v 35 Kaɂidankki ibaaddo wodanatteessayi kaɂamagamero kaɂidan ayeeskkeessakko taɂidan beesatara, kameellankki ibaaddona wodanatteessayi kaɂamagamero kameellan ayeeskko tameellan beesatara. \v 36 Ayesuun goɂameen ani haa amara; ibaaddo kaɂayeesaro kamaadinoon ayees dubba marantinuu tafirdda arri hoosaminara. \v 37 Aalanttina ayeeskkaakko kakkeeyi k'ulloyinnatta, ayeeskkaakko kakkeeyi ati firddaaminatta.» \s1 Baasakki malaata diin dootano \r (Mar. 8:11-12; Luk'. 11:29-32) \p \v 38 Esekkona seera kamuse oɂagaalssisaraankkona Farasaawilkko kookkoo Yesuusane, «Kaɂagaalssisatto! Noo kukko baasakki malaata diin dootanna» ameen.\x - \xo 12:38 \xo*\xt Mat. 16:1; Mar. 8:11; Luk'. 11:16.\xt*\x* \p \v 39 Usu ade abbaabegure isone, «Tameellanna taɂammanoon alattaan malaata diin dootatta; ayesuun goɂameen kahegeroo kayoonasa malaata kuwaarre kakkalee malaata lakkosisaminaro.\x - \xo 12:39 \xo*\xt Mat. 16:4; Mar. 8:12.\xt*\x* \v 40 Yoonasa arri seendda hemeen seed kanjjiinkki kunɂubkokki bogi orroo goggoɂadallaateroyi, Ere kaɂibaaddo usumalee arri seendda hemeen seed erree orroo k'amalami adallayinnara.\x - \xo 12:40 \xo*\xt Yon. 1:17.\xt*\x* \v 41 Kanennewe ibaaddo tamurtti arri hitta alattaanne wota kiigureen usu gutii firddinara, kanennewe ibaaddo kayoonaasa lallabaano maaleengureen c'ubbokko ogula galeeran, gidda goɂameen Yoonasakko karoorara hittanii gira.\x - \xo 12:41 \xo*\xt Yon. 3:5.\xt*\x* \v 42 Tafirdda arri oori wono Saaba hitta alattaanne wota kiigudde usu gutii firddinatta, tasolomooni k'arumma maalin ulkotti gachchokko emeettetta, gidda goɂameen Solomoonikko karoorara hittanii gira» ame.\x - \xo 12:42 \xo*\xt 1 Won. 10:1-10; 2 Od. 9:1-12.\xt*\x* \s1 Battiikki ayyaana ibaaddo orro abbaabayi tabano \r (Luk'. 11:24-26) \p \v 43 «Battiikki ayyaana ibaaddotikko kakkobiyaare goorata takkofoolssaro kallayi taɂangayidde banɂe beke dootataa kafafare, tadootatare foolssi ade lakkohelate. \v 44 Esekkona ‹Kakkogire min tos abbaabayi seewu› amara, abbaabayi kakkoseero goorata min halaal lee, shakaarame kamuc'c'imerona kaɂekkaatero helayinara. \v 45 Esekko seetegure usukko karoore kakkalee todoba battiikki ayyaanajjol kameellan atayire emeeyinara. Isona ibaaddoti orro tabigureen girnnaraan. Hassu ibaaddotiwunna giri kahoreekko giri kahaaree kameellan linnara. Hitta tameellan alattaan gutii hikkamalee linnara.» \s1 Aaye tayesuusana abbilaal \r (Mar. 3:31-35; Luk'. 8:19-21) \p \v 46 Yesuusa gosaan ayeesaa giraan; Aayetteessana abbilaaltteessa usune eselin dootengureen sarre aalleen gireen. \v 47 Ibaaddoti koo Yesuusane, «Aayettanna abbilaaltta kuunne wota ayeesin dootengureen sarre aalleenan» ame.\f + \fr 12:47 \fr*\ft Kookkoo kabirranna mas'aafal tooto 47 lakkoɂadaro. \ft*\f* \p \v 48 Yesuusana, «Aayetti ayyotta? Abbilaalttinna ayyoosyyaan?» ame abbaabe. \v 49 Genettessanna usukko oɂagaalssataran tos tusaa «Aayettina abbilaaltti hinɂayaan; \v 50 Daruurii kagiro Aabbokkeekkotti feɂi kafelara dubba, abbilaalttee abbalaaltteenna Aac'c'olaaltteenneyyaan.» \c 13 \s1 Kawut'atarokkotti masuussa \r (Mar. 4:1-9; Luk'. 8:4-8) \p \v 1 Ese arriiwa Yesuusa minkko beegure labu giridii hamas's'ee. \v 2 Kamooggan gosana kukkuɂamanokko kakkeeyi usu mare mankkoɂabere maraan iso bagaa iisegure wolabooyi tabe hamas's'ee.\x - \xo 13:2 \xo*\xt Luk'. 5:1-3.\xt*\x* \v 3 Kamooggan ayeenssa masuussayi haa ame segeera, «Otate kabaraare ibaaddoti koo wut'a wut'ayin bee. \v 4 Wut'ataa giraanna wut'a gamisa raa giridii iyye, kimbirnna emeetegure abaabate aame. \v 5 Gamisa wut'a tafufudi shak'umooltti erree iyye, errena tafufudi mankkoleetette maraan wut'a saame alate. \v 6 Ayesuun goɂameen ariti kakkobiyaatte goorata k'oore hidiid aaloo dagisanawattikko kakkeeyi angage. \v 7 Gamisa wut'ana eɂeen kaɂabo huura orroo iyye, eɂeeninna jiinaattegudde kaɂalatero wut'a marggisse orroo haasse. \v 8 Kakkalee wut'a ade taɂidan erree gutii iyye, alategure il yelate, koo bool, koo lootam, koonna sonddom il sise. \v 9 Nebe kaɂaba hamaalo!» \s1 Yesuusa masuussaa kakkoonɂayeesero aalantti \r (Mar. 4:10-12; Luk'. 8:9-10) \p \v 10 Esekko Yesuusakko oɂagaalssataranna usu tos gabbalameengureen, «Mewuun gosaan masuussa ayeesatta?» ameen. \p \v 11 Yesuusa abbaabere, «Isinuun wononnati kadaruurekkotti hool malabano sisamera, isoon goɂameen lakkosisamero. \v 12 Kakkogiroon adamara, mooggaatara, kallayikkikko goɂameen hassu kagirawa suure usukko atamara» ame.\x - \xo 13:12 \xo*\xt Mat. 25:29; Mar. 4:25; Luk'. 8:18; 19:26.\xt*\x* \v 13 Haanssun haa amaa ani masuussayi kakkoon segeera hikkanunya, diyaa giraan odeennon mankkolleen maraan, maalaa giraan omaaloon mankkoleen maraan, goorttun shaadana mankkowaateen maaranya. \v 14 Kahegeroo Isiyaasayi kasegaamera, \q1 «Maalano maalinnattan, ayesuun goɂameen lakkoshaadinnattan, \q2 Diyaanona dinnattaan, ayesuun goɂameen wodanaa lakkoɂabaattaan, haa amame kas'aafamera isoo gutii feloo hayinara; \q1 \v 15 Hikka gosakotti wodanana duuddetta; \q2 nebetisona lakkomaalatto, goggodeenonkko iilɂoɂoottiso t'ip'imeeraan, \q2 haa lii waatewa iilɂoɂoottisooyi diigureen, \q2 nebetisooyi maaligureen, \q2 wodanattisooyinna shaadigureen, \q2 in tos abbaabatenwa ani iso fayyiisarewa.»\x - \xo 13:15 \xo*\xt Isa. 6:9-10.\xt*\x* \p \v 16 Iilɂoɂoottisin mankkodiyaaran maraan, nebetisinna mankkomaalatto maraan ade osommaasantteettan. \v 17 Ani rumminaa amara, ohegeroolnna kamooggan k'ulluukki ibaaddo, isin kadiyaattaan diin, isin kamaaltteettaan maalin halchchareen, ayesuun goɂameen isoon lakkoɂekkaatte. \s1 Kawut'ataro masuussakotti fureen \r (Mar. 4:13-20; Luk'. 8:11-15) \p \v 18 «Goorttanun isin wut'a kawut'ataro ibaaddotikotti masuussa maala, \v 19 Wononnati kawaakkokki haafura maalegure kashaadoon maattaayyotti wodana orrokko kameellan emeeyigure kawut'amero wut'a aatinara. Goortta hikki raa giridii kaɂiyyero wut'aya. \v 20 Shak'umooltti erree gutii kaɂiyera ade; haafura maalegure goorsewa geggelooyi kaɂatataro ibaaddo aani laara. \v 21 Ayesuun goɂameen hididi aaloo dagisin mankkowate tanjiin lakkoɂadallaataro; haafurakkokki aalanttii rakkoo goorttun bak'atano goɂemeero goorsewa saame handudufatara. \v 22 Eɂeen huura orroo kaɂiyyera wut'a haafura maalegure hikka alamii yaadanoyinna durummakkotti k'ofaayi sobamaa marggate il kasisoon wut'a aani laara. \v 23 Erre taɂidan gutii kawut'amera wut'a goɂameen haafura kawaa maalegure kashaadaro ibaaddo aani laara, hassuna il yelatara, koo bool, koo lootam, koonna sonddom sisinnara.» \s1 Sharafakkotti masuussa \p \v 24 Yesuusa kakkalee masuussa haa ame segee, «Wononnati kadaruure iraayi wut'a kaɂidan kawut'atero ibaaddoti aani laara. \v 25 Ayesuun goɂameen ibaaddo dubba huddure giraan diinakkeessa emetegure darggamaatteessa orroo sharafa wut'e seete. \v 26 Darggamaanna alattedde il yelatano kakkohaggaɂabatte goorata sharafana wota mute. \p \v 27 «Odo iraan ofelaraan usu tos emetengureen ‹Gootta! Iraa orroo laa wut'a kaɂidan wunt't'ennella? Hayya sharafa haggekko emete?› ameen. \p \v 28 « ‹Usuna, hinɂi felo odiinayaan› ame. \p «Ohandaareenna ‹Seeyigunne sharafa goggotattaginnon dootatta?› ameen hoosaten. \p \v 29 « ‹Usu goɂameen laa› ame, ‹Aalanttina isin sharafa tataganna amaa darggammaa wota tatayiddaanwa; \v 30 Isaaga, kaami kukku takkoɂamaro arri taageeron raattoo hajiinaate, eserri omat'aranaanne t'aa sharafa tataga, eleenii goggogubamiro kabal kabalii shaa, darggammaa goɂameen kukkuyisaguddeen gootaraatteeyi kiba ani aminara ame.› » \s1 Tasinafic'c'i ilnna irshookkotti masuussa \r (Mar. 4:30-32; Luk'. 13:18-21) \p \v 31 Yesuusa kakkalee masuussa, «Wononnati kadaruure ibaaddoti koo aatere irakkeessayi tawut'atero tic'c'artti tasinafic'c'i il aani laatta. \v 32 Sinafic'c'ikotti il kakkalee wut'ajjool dubbakko tayeraatatto il golleetena, alayidde gojiinaatto adde gaajjol dubbakko muyitegudde, guuntte kabuubara kimbirjol emeetegure ballaal gutii min kakkomadaararo gaa aani laara» ame. \p \v 33 Giddanna Yesuusa kakkalee masuussaa, «Wononnati kadaruure heleelttiti too t'aamme seed galtte ekkaasse aattedde rigidde talelleddetto irshoo aani laatta» ame. \s1 Yesuusa muun gosa agaalssisero \r (Mar. 4:33-34) \p \v 34 Yesuusa goɂameen hikka dubba gosaan masuussayi ayeese, masuussa kallayi kaɂayeesamera ayees koonna lakkogire. \v 35 Hikkina kahegerooyi haa amame kaɂayeesamere feloo haye. \q1 Hikkina, «Hiɂittee masuussayi banayinnara; \q2 alami takkomet'amerokko haggaɂabere siyame kagiro ayeesinara.»\x - \xo 13:35 \xo*\xt Mez. 78:2.\xt*\x* \s1 Tasharafa masuussakkotti fureen \p \v 36 Esekko Yesuusa gosa iisegure min tabe; usukko oɂagaalssatareenna usu tos gabbalamengureen «Iraa orroo kagiro sharafa maraan kaɂayeesetto masuussakkotti fureen noon segiina» ameen. \p \v 37 Yesuusana, «Kaɂidan wut'a kawut'atera ere kaɂibaaddoyya; \v 38 Irana hikka alamiyya, kaɂidankki wut'ana wononnati kadaruurekokki ibaaddo tusara, sharafana kas'alaye ibaaddokokki gara tusara; \v 39 Wut't'egudde taseettetta diina s'alayeetta; wut'a takkokukkuɂaminarana alamikkokki gachcho golleero omat'arinaraanna adeen erggichchalyyan. \p \v 40 «Sharafana tatagamegure eleenii goggogubamaroo alamikkotti gachcho hikkamalee linatta. \v 41 Ere kaɂibaaddo erggichchakkeessa farnnara, isona c'ubboon aalantti olleeraanna tameellan ofelaraan dubba abaabigure wononnatikkeessakko beesinnara. \v 42 Ottanna ilkko fooc'ano mankkogiro tabbeebatto eleenii orroddeesi iso lugudinnara. \v 43 Hassu goorata k'ulloolee Aabbokkisookki wononnati ariti aani hank'k'ayinnaran. Nebe kaɂaba hamaalo. \s1 Siyyameen ogiraan urrawona ink'uukotti masuussa \p \v 44 «Wononnati kadaruure iraa orro osiyyaameeraan urrawo aani laara. Ibaaddoti koo ohelatero hinɂa urrawo abbaabe siyyanssate, geggelaatanokko kakkeeyi kaɂabo dubba daddalategure ese taɂira banɂe iminate. \p \v 45 «Usumaleenna wononnati kadaruure kaɂidankki ink'uu iminayin kadootataro nagaadeti aani laara. \v 46 Aaloo awɂallokki ink'uu kakkohelatare goorata seetegure kaɂabo dubba daddalategure usu ink'uu iminate. \s1 Maarrabikkotti masuussa \p \v 47 «Adena wononnati kadaruure beke orroo golugudiraan sannii kamooggan kunɂub taɂabatto maarrabi aani laara. \v 48 Kunɂub oɂabataraanna kunɂub maarraabi kakkoɂamagamare goorata giiteen baga tos beesen, esekko hamas's'eengureen kaɂidan kaɂidan assaabeen daachchool orroddeeseen kibeen; kameellan kameellanna goɂameen beesen shafeen. \v 49 Kagachchoo geesnna hikkamalee linnara, irggichchana emeeyigure c'ubbaaleyi k'ullooleekko assaabigure; \v 50 Oottaninna ilkko fooc'ano mankkogiro tabaanoon eleen tos lugudaminnara.» \s1 Kaɂusubkkina kaddoɂankki mazggabakokki gara \p \v 51 Yesuusana, «Hikki dubba isinuun tabera?» ame. Isona «Ii» ameen. \p \v 52 Yesuusa haa ame abbaabe, «Hikki haa amano mete metee seera kamuse kaɂagaalssisara usuna wononnati kadaruure usukko kaɂagaalssataro kalleera kaɂusubkkina kaddoɂankki gootaraakko kabeesaro odo aani laara» ame. \s1 Yesuusa tanazireet katamaayi diidamano \r (Mar. 6:1-6; Luk'. 4:16-30) \p \v 53 Yesuusa hinɂa masuussajjool ayeese goggogudiseeyi ese banɂekko keegure seete. \v 54 Ulkkeessa tos emetegure Ayihuudikokki min kaɂebii orroo gosa agaalssisano haggaɂabe, isona mamaa haa ameen, «Hikki ibaaddoti hitta k'arummana hikka baasa kakkofello hunna hayekko helatera?» \v 55 «Hikki laɂere kaɂanaat'iitiyolla? Aayetteessakki mege la Mayiraame amaraanna? Abbilaaltteessa adde Yayik'ooba, Yoosefa, Simoonane Yihuudanneeyaanna? \v 56 Abbalaalttessanna dubba la noonne wota giraanna? Hayya hikki ibaaddoti hikka dubba hayekko helate?» \v 57 Haanssun usu haɂatannooni heseen. Yesuusa goɂameen «Kahegeroo kakkokabajaamon ulkkeessayinna minkkeessa kaalaaliya» ame.\x - \xo 13:57 \xo*\xt Yan. 4:44.\xt*\x* \p \v 58 Iso ammananawaattikkotti aalanttii kamooggan baasa esee lakkofele. \c 14 \s1 Kat'ammak'aaro Yaannisakokki goyi \r (Mar. 6:14-29; Luk'. 9:7-9) \p \v 1 Usu goorata kagaliila ul k'alaadakkeessaa kabariisare mooti Herodoosa, ataan kayesuusakokki gara maale, \v 2 Usuun ohandaareenne; «Hikki haa gollee kat'ammak'aara Yaannisa goyikko keegure emeetera amanoyya, hikki kasaadamara baasa dubba kakkofelamera usuuyya» ame. \p \v 3 T'aye Herodoosa abbikkeessa Filp'oosakkotti oori Herodiyaadakotti aalanttii Yaannisa absisegure minkashaano tabsere.\x - \xo 14:3 \xo*\xt Luk'. 3:19-20.\xt*\x* \v 4 Aalanttina Yaannisa Herodoosane; «Abbikkaatti oori goggoɂatattoo seera feɂi lakkosisaro amaa gire.»\x - \xo 14:4 \xo*\xt Woy. 18:16; 20:21.\xt*\x* \v 5 Haanssun Herodoosa Yaannisa lagadin dootegure gosana usu kahegeroo aani mankkodiyaaro maraantinuu abssate. \p \v 6 Herodoosa usu takkoɂalatero arri kabajaataa giraan taherodiyaada ere emeettedde martti horee madarri kaduddurooyi mankkogeggelaayisse maraan, \v 7 Ese kahoosatte dubba eseen sisin ammato tabe. \v 8 Unnutina Aayettiseetti markka atattedde, «Kat'ammak'aaro Yaannisakokki mete yaalɂaayi gutii kayigudde iin sisi» antte. \v 9 Hassu goorata wonona gaddee, halleewo kuwaarre ammatoɂoottessa maraanna usune wota tagitte martti maraan hoosinttisee goggoɂabbaabattoo ajajee. \v 10 Minkashaano tos ibaaddo faregure kayaannisa mete margikko goosise. \v 11 Kagoosamero metena yaalɂaayi kayegure unnutiin sise, unnutina aattegudde Aayettiseewun sise. \v 12 Yaannisakko oɂagaalssatareenna rees atateengureen k'amaleen; esekkona seetengureen kalleerona Yesuusaan segeen. \s1 Yesuusa ibaaddo kuma ken aamise \r (Mar. 6:30-44; Luk'. 9:10-17; Yan. 6:1-14) \p \v 13 Yesuusana kalleero ayees kakkomaalare goorata takkogirekko keegure kaletti banɂe too tos wolabooyi tabe seete. Gosana hikka maalegure katamaalkko lukii usu debee sesseeteen. \v 14 Yesuusana wolabokko dagaagiran kamooggan gosa deegure nenɂeyisate; dhukkubaalkkisokkona fayyiise. \p \v 15 Ul hemeen laa kakkoseetare goorata Yesuusakko oɂagaalssatareenna usu tos gabbalameengureen «Hitti banɂe koonna takkoginnoon k'alullattokki ulya; gooratana hemeen mankkollaaro maraan; maamanjoolkko seeyigureen kaɂaamiraan babo goggoɂiminaraawun gosa gafarina» ameen. \p \v 16 Yesuusa goɂameen «Iso seeyin lakkodootisaro, iso kaɂaamiraan isinwa sisa» ame. \p \v 17 Isona, «Noo hittanii kaɂabnna babo bit'e kenna kunɂub lama kaalaal abnna» ameen. \p \v 18 Yesuusana, «Alla kaɂabttaan in tos keena» ame. \v 19 Esekkona gosa ees gutii goggohamas'iron ajaja sise; babo bit'e kenna kunɂub lamana aategure elddee daruurii tos diyaa galateere babokko ibise aategure usukko oɂagaalssatareenun sise, isona gosaan siseen. \v 20 Dubbana aameen barareen, esekkona usukko oɂagaalssatareenna tahessetto hanbba dugud tomonkko lama mig keeseen. \v 21 Kaɂaamere ibaaddo heleelnna yiis kallayi kuma ken kalleero babbaarye. \s1 Yesuusa bekee gutii sesseetano \r (Mar. 6:45-52; Yan. 6:15-21) \p \v 22 Goorsewa usukko oɂagaalssatareen wolabooyi korayigureen usukko t'ayi bekekko gama goggonak'inawun ajajeegure, ussun ade gosa galisin haar hese. \v 23 Yesuusa gosa galise abbaabatere ebaayin kee wodami tos bee. Ul taamugud leeron kalekalee esee gire. \v 24 Hassu goorata wolabona bagakko fakki antte goosse seetaa giraan ambbal keetegudde gaashimallona hore haar shafano haggaɂabe. \p \v 25 Hemeenkko saatii saagaalkko abbaabatere Yesuusa bekee gutii sesseetaa usukko oɂagaalssatareen tos emeete. \v 26 Usukko oɂagaalssatareenna usu bekee gutii sesseetaa kaɂemeetaro kakkodiyaaren goorata absatenguren, «Hitti gaaritta» amaa okkeen. \p \v 27 Goorsewa Yesuusa isone, «Allamandde! Aniyya. Arooɂabssatteen» ame. \p \v 28 P'et'iroosana, «Goottaa! Goɂatitto ani bekee gutii sesseetaa ku tos goggoɂemeeroon in ajajii» ame. \p \v 29 Usuna, «Koyya» ame. P'et'iroosana wolabokko dagegure bekee gutii sesseetaa Yesuusa tos emeetano haggaɂabe. \p \v 30 Ayesuun goɂameen ambbalkokki hunna kakkodiyaare goorata abssate; bekeeyi ennegamano kakkohaggaɂabare goorata «Goottaa! In haasi» ame okkee. \p \v 31 Yesuusa saame genetteessa diriirssate usu abegure, «Ati ammano kakoonhank'atera! Muun hedatte?» ame. \p \v 32 Yesuusana P'et'iroosa wolaboo gutii korataawa ambbal c'alɂi antte. \v 33 Wolabooyi orroo ogireen, «Rumminaa ati ere kawaatta» amengureen gilbbiseen usuun sagadeen. \s1 Yesuusa kagenssaaret'i ulii kahawɂaamare ibaaddo fayyiise \r (Mar. 6:53-56) \p \v 34 Yesuusana usukko oɂagaalsatareen bekekko gama nak'eengureen Genssaaret'i taɂamamatto banɂe tos geen. \v 35 Usu ulkki ibaaddo Yesuusa laano kakkoɂaddeesare goorata gobobii kagiro maamanjool dubbaan handdaa fareen; kahawɂamaro ibaaddo dubba usu tos keensiseen. \v 36 Ohawɂaamareenna sarssikkeessakkotti sharffi taalaal dinin feɂi goggosisiroon ebaaten. Usu odineen dubba duuddo fayyeen. \c 15 \s1 Woga kafarasaawi \r (Mar. 7:1-13) \p \v 1 Esekkona Iyyerusaalemikko oɂemeeteran Farasaawiilnna seera kamuse oɂagaalssisaran Yesuusa tos gabbalamengureen, \v 2 «Kukko oɂagaalssataran woga kaɂodolaal kakkoɂiggilissaraan mewuunya? Babo aamin genettisoo lakkoɂaalaran» ame. \p \v 3 Yesuusana haa ame abbaabe; «Isinna wogakkisinuun antteengudden ajaja kawaa muun iggilissattaan? \v 4 Waa, ‹Aabbokkaanna Aayettaa kabajii,› ‹Maayyona Aabbokkeessa goorttun Aayetteessa gutii kameellan haafura kaɂenggee kaɂayeesara hagoye ami ajaja gosisiro,›\x - \xo 15:4 \xo*\xt Biy. 20:12; 21:17; Ada. 5:16; Woy. 20:9.\xt*\x* \v 5 Isin goɂameen Aabbokkeessa goorttun Aayetteessa, ‹Ani isinuun sisin kadootisaro gargaarssa Waawun jaarsso yele ani sisera› goɂame, \v 6 hassu ibaaddoti ‹Aabbokkeessa goorttun Aayetteessa kabajin lakkodootisaro› amattaan; haanssun wogakisinuun antteengudden haafura kawaa iggilissattaan.\f + \fr 15:6 \fr*\fqa Aabbokkeessa; \fqa*\ft kookkoo kagalbbaa mas'aafajjool, «Aabbokkeessa goorttun Aayetteessa» amara. \ft*\f* \v 7 Isin ifissaaddolee Isiyaasa isin maraan hegero kaɂayeesera rummiya. \q1 \v 8 « ‹Hikki gosa in hiɂii kabajaara; \q2 Wodanattiso goɂameen inkko fakki taɂanttetta; \q1 \v 9 Iso in adda hedooyisataran; \q2 Agaalssiskisona woga kaɂibaaddoo maleeya.› »\x - \xo 15:9 \xo*\xt Isa. 29:13.\xt*\x* \s1 Ibaaddo kabattoyisaro kooko \r (Mar. 7:14-23) \p \v 10 Yesuusa gosa isi tos uumegure haa ame, «Maala! Shaada! \v 11 Ibaaddo kabbattoyisara hiɂikko kabeyaaro kuwaarre hiɂi orroddee katabaro lakkoyo!» \p \v 12 Esekkona usukko oɂagaalssatareen usu tos gabbalameengureen «Farasaawiil ati kaɂanttetto maalengureen goggoɂamarateeran deete?» ameen. \p \v 13 Yesuusa goɂameen, «Kadaruure Aabbokki kaɂabbaroon alat dubba tagaminara. \v 14 Isaaga, iilɂo odiyaannon ok'ajeelisaraan iso ussun ilɂo odeyaannonyaan. Iilɂo kadiyaannon iilɂo kadiyaannon gogeggeesiro iso lama raattoo isi abateen laga orroddeen iyaaran.»\x - \xo 15:14 \xo*\xt Luk'. 6:39.\xt*\x* \p \v 15 P'et'iroosana Yesuusane, «Masuussakotti fureen noon addeesisi» ame. \p \v 16 Yesuusana haa ame, «Isin gidda gin lakkoshaaddeettan amanoyya?» \v 17 «Hiɂine katabara dubbana bogi orroddee tabegure esekkona sarddee kabeyaaro lakkokassaanya? \v 18 Hiɂikko kabeyaara goɂameen wodanakko kabeyaaroyya, ibaaddona ‹kabbattoyisara› usuya.\x - \xo 15:18 \xo*\xt Mat. 12:34.\xt*\x* \v 19 Tameellan k'ofa, neefo lagadano, layimano, sharmmut'aano, hetano, t'ara atotaanona mege baasano hikki dubba wodanakko kiyaara. \v 20 Ibaaddo ‹kabbattoyisara› hikkaya kuwaarre genenno haɂaalooni babo aamano ibaaddo lakko battooyisaro.» \s1 Takanaɂaani heleelttitikkokki ammano \r (Mar. 7:24-30) \p \v 21 Yesuusana esekko beegure T'iroosi tonssa Sidoona kaɂamamaro kakkatamaa gobob tos seete. \v 22 Kakkanaɂaan ulkkotti heleelttiti too usu maamankko beetegudde Yesuusa tos emeettedde «Goottaa! Ere kadaawute iin nenɂeyisana, eretti battiikki ayyaanayi abanttegudde aaloo abboosaatta antte okkiite.» \p \v 23 Yesuusa goɂameen haafura koonna lakkoɂabbaabe, hassu goorata Yesuusakko oɂagaalssatareen usu tos emetengureen «Hitti heleelttiti noo debee sesseetaa iyyaatta ese galissewaɂiis?» ameen hoosaten. \p \v 24 Yesuusana abbaabere, «Ani kakkonfaramera min kaɂisiraɂeelkko kabayero idaadjjool kaalaalunyya» ame. \p \v 25 Heleelttitina lukitteessa gutii iitegudde «Goottaa in gargaarna!» antte. \p \v 26 Yesuusana abbaabere, «Babo kayiis aatigureen keroorun shafano lakko dootisaro» ame. \p \v 27 Esena, «Ii Goottaa!» «Keroornna odokkeessati dugudkko taɂiitetto orroontti aamara» antte. \p \v 28 Hassu goorata Yesuusa, «Ati heleelttiti ammanokka kaɂatiiya! Halchchakkaakki malee kuun halleewo» ame. Unnutina hassu gooratakko haggaɂabttedde fayyiite. \s1 Yesuusa baasayi dhukkubaaleessaal fayyiise \r (Mar. 7:31-37) \p \v 29 Yesuusa esekko keegure tagaliila labu girii taggitto banɂe seetegure wodami tos bee esee hamas's'ee. \v 30 Tootooyi kamooggan kallee gosana kaɂeesare, iilɂo kadiyaannon, naafaleessaal, hiɂi oɂayyeesoon, usumaleenna kakkaleekki kamooggan dhukkubaleessaal abeen usu tos keenenguren luk'k'aɂoottessa hegelii hamas'iseen; usuna fayyiise. \v 31 Gosana hiɂi kaɂayeesoonna ayeesano, naafaleessaalnna iidano, kaɂeesarena tukkul aalli sesseetano, ilɂo kadiyaannonna diyaano, kakkodeyaaren goorata, kaɂisiraɂeel Hedo galateen. \s1 Yesuusa ibaaddo kuma afar babo aamisano \r (Mar. 8:1-10; Mat. 14:13-21) \p \v 32 Yesuusa usukko oɂagaalssataran uumegure «Gosa iinne wota arri seed mankkohayero maraan kaɂaamiraan mankkowaatenaan maraan ani isoon nenɂeyisatara, raadii uuɂigureen ul goggoɂiinnoonkko uɂine gafarin ani feɂi lakkosisinaro» ame. \p \v 33 Usukko oɂagaalssatareenna «Hikka koonna kallayikki k'alullattokki uli, hikka gosa dubbaan kalleero babo aamisin no hayekko helnanna?» ameen. \p \v 34 Yesuusana, «Golleenna isin babo bit'e miyyaa abttaan?» ame hoosate. Isona; babo bit'e titiic'c'ar «Todobana» «kunɂubja otitiic'c'ar abnna» ameen. \p \v 35 Usuna gosa ul goggohamas'iroon feɂi sise; \v 36 Babo bit'e todobanna kunɂubja abegure Waa sommaasate abbaabategure babo eɂebise usukko oɂagaalssatareenun sise, isona gosaan hedeeden. \v 37 Dubbana aameen barareen, usukko oɂagaalssatareenna tahessetto hanbba dugud todoba mig keeseen. \v 38 Kaɂaamere ibaaddona heleelnna yiinssa antootamonii kuma afar babbaarye. \v 39 Yesuusa gosa galse abbaabatere wolabooyi tabere kamegedooli ul tos seete. \c 16 \s1 Waakko malaata din tahoosanttetto hoosin \r (Mar. 8:11-13; Luk'. 12:54-56) \p \v 1 Farasaawiilnna Sodok'aawil Yesuusa tos gabbalameengureen c'aafin dootengureen, «Waakko malaata noon tusi» ameen hoosaten.\x - \xo 16:1 \xo*\xt Mat. 12:8; Luk'. 11:16.\xt*\x* \p \v 2 Usuna abbaabere, «Hemeen ‹Daruur heela golleeto c'aaminnara› amattaan. \v 3 Babbarnssa ‹Daruur gambballa leete isilaattetta, haanssun idaamo ubayinara› amattaan, tadaruure middi malabiin daanddaattan, ayesuun goɂameen geeskokki malaata addeesin lakkodaanddaattan.\f + \fr 16:3\fr*\ft Kookkoo tagalbbaa s'uufil tooto 2nna 3 kagiro kayesuusa ayees lakkoɂadaraan. \ft*\f* \v 4 Tameellanna tasharmut'aatta alattaan malaata dootatta, ayesuun goɂameen kayoonasa malaata kuwaarre kakkalee malaata lakkosisamaro» esekko Yesuusa iso iise seete.\x - \xo 16:4 \xo*\xt Mat. 12:39; Luk'. 11:29.\xt*\x* \s1 Kafarasaawilnna kasodok'aawil agaalssisi kameellan \r (Mat. 16:5-12; Mar. 8:14-21) \p \v 5 Yesuusakko oɂagaalssatareen bekekko gama kakkonak'areen goorata babo abatano illootereen. \v 6 Yesuusana, «Isiɂoorayeen» «Tafarasaawilnna tasodok'aawilkkotti meellanekko isiɂoottisin oorayeen» ame.\x - \xo 16:6 \xo*\xt Luk'. 12:1.\xt*\x* \p \v 7 Isona isiɂisiɂorroo, «Noo babo haɂabannoonii mankkogginno maraan leera» ameen. \p \v 8 Yesuusana k'ofattisoo addeesere, «Isin ammano okkoonhank'atera! Isin isiɂisirroo babo abatanawaatti muun ayeesattan? \v 9 Babo bit'e kenno kuma ken ibaaddon leegure dugud miyyaa falayite kakkeessettaan lakkoshaadattaanya?\x - \xo 16:9 \xo*\xt Mat. 14:17-21.\xt*\x* \v 10 Usumaleenna babo bit'e todoba kuma afar ibaaddon leegure kafalayero dugud miyyaa horekko keessettaan wodanaayi lakkoɂabattettaan amanoyya?\x - \xo 16:10 \xo*\xt Mat. 15:34-38.\xt*\x* \v 11 Hayya ani isinuun kasegeera gara kababoo laanawaatti misii shaadanawaattan? Giddanna tafarasaawilkkona tasodok'aawil meellanekko isiɂoorayeen.» \v 12 Usu isone isiɂoorayeen kakkoonɂamera kaamii takibamatto irshoo anlleennon giraan; Farasaawilkkokkina Sodok'aawilkokki agaalssisikko isiɂooraayeen kaɂamaro laano isoon addeesame. \s1 P'et'iroosa gara kayesuusa Kiristoosa ayeesano \r (Mar. 8:27-30; Luk'. 9:18-21) \p \v 13 Yesuusa ul kafilip'isiyoosa K'isaariya kaɂamamaro ul kakkogiyaare goorata usukko oɂagaalssatareenne, «Ibaaddo ere kaɂibaaddo ayyoyya amara?» ame hoosate. \p \v 14 Isona, «Kookkoo kat'ammak'aaro Yaannisayya, kakkalee ade Eelaasaya, kuukina ade Ermaasaya, goorttun kahegeroolkko kooyya» amaraan ameen.\x - \xo 16:14 \xo*\xt Mat. 14:1-2; Mar. 6:14-15; Luk'. 9:7-8.\xt*\x* \p \v 15 Yesuusana, «Isin addeen in ayyoyya amattaan?» ame. \p \v 16 Simoona kaɂamamara P'et'iroosana, «Ati arddokki ere kawaa Kiristoosatta» ame abbaabe. \p \v 17 Yesuusana haa ame «Ere kayoona Simoona! Ati kasommaasanttetta, hikka kuun katusera daruurii kagiro Aabbokkee kuwaarre ibaaddo lakkoyo. \v 18 Ati P'et'iroosatta, hikka eɂemo gutii amaniil kakkokukkuɂamiro min ani madaarinnara, tabaanoon eleenkokki hunnana usu min lakkoɂawodiro. \v 19 Wononnati kadaruure kakkobanaraan k'ulffi ani kuun sisinnara; ati ulii kashiite daruurii kashaame linnara; ati ulii kafurttena daruurii kafurame linnara.»\x - \xo 16:19 \xo*\xt Mat. 18:18; Yan. 20:23.\xt*\x* \v 20 Esekko abbaabatere usu Kiristoosa laanokkeessa maayyoonna goggoɂayeesonkko usukko oɂagaalssatareenun ataayise segee. \s1 Yesuusa gowaanona goyikko kiyaanokokki gara ayeese \r (Mar. 8:31-33; Luk'. 9:22-27) \p \v 21 Yesuusa hassu gooratakko haggaɂabegure «Iyyerusaalemi tos seeyigure eseenna gene tajaarssoleeyi, tuuk'aamolkokki woyichchaalnna seera kamuse oɂagaalssisaraankkotti geneyi rakkoo atayire kagoyinnarona arri taseedi goyikko kiyaano» kadootisaro laano usukko oɂagaalssatareenun segaano haggaɂabe. \p \v 22 P'et'iroosana Yesuusa kale aate beegure; «Goottaa! Hikka aankkikki ayees ijjii ku aroogeenno» amaa hadisano haggaɂabe. \p \v 23 Yesuusana P'et'iroosa tos kambbal amere, «Ati s'alaye hittakko buuyi! K'ofa taɂibaaddo kuwaarre k'ofa tawaa addeesin mankkodaanddeenon maraan ati iin handuddufo laatta ame.» \p \v 24 Esekkona Yesuusa usukko oɂagaalssatareenne, «Iin debee sesseyiin kageelaatara isiɂoottessa hakakato, rakkoowunna goyiin isiɂootteessa roorssayi sisayire iin debee hasesseeto ame.\x - \xo 16:24 \xo*\xt Mat. 10:38; Luk'. 14:27.\xt*\x* \v 25 Neefotteessa haasayiin kadootatara dubba baasatara, ayesuun goɂameen neefotteessa in maraan kabaasatara dubba helatara.\x - \xo 16:25 \xo*\xt Mat. 10:39; Luk'. 17:33; Yan. 12:25.\xt*\x* \v 26 Ibaaddo alami dubbakko worɂe gohelate, neefo goɂameen gowaate me laɂo helatara? Goorttun neefokkotti banɂee me mura helayinara? \v 27 Ere kaɂibaaddo Aabbokkeessakkotti kabajaayi erggichchane wota emeeyinnara; ibaaddoon metemeteeyi feloɂootteessakki malee muraa murinnara.\x - \xo 16:27 \xo*\xt Mat. 25:31; Mez. 62:12; Rom. 2:6.\xt*\x* \v 28 Ani rumminaa amara; hittanii kagiro ibaaddokko ere kaɂibaaddo wono lee emeetaa giraan taa deeroon kagoonoon ibaaddo gira.» ame. \c 17 \s1 Yesuusakotti middi iggilissamano \r (Mar. 9:2-13; Luk'. 9:28-36) \p \v 1 Arri lekko abbaabatere Yesuusa P'et'iroosanee, Yayik'oobanee, usumalee kayayik'ooba abbi Yaannisanee wodami too tanjiintti t'ok'k'i taɂantte tos kale aate bee.\x - \xo 17:1 \xo*\xt 2 P'et. 1:17.\xt*\x* \v 2 Esee isoo horee midditteessana iggilissantte, horetteessa ariti aani hank'k'ayite, sarssikkeessana ifa aani wola ame hank'k'aye. \v 3 Esekkona Musena Eelaasana Yesuusane wota ayeesaa giraan muteen. \p \v 4 P'et'iroosana Yesuusane, «Goottaa! Noo hittanii girnnewa noyeen kaɂidanyya; feɂittaa golleete daase too kuyeen, too Museen, too Eelaasan daase seed ani madaarro» ame. \p \v 5 Usuna ayeesaa giraan kahank'k'aara duumanchcha kagumaari iso hogoogisere duumanchchaayi orroo, «Ani usuuyi kakkogeggelaayinnarana ani kageelaatara erekki hikkaya, usuna maala» taɂamatta yaaye maalssantte.\x - \xo 17:5 \xo*\xt Met'. 22:2; Ada. 18:15; Mez. 2:7; Isa. 42:1; Mat. 3:17; 12:8; Mar. 1:11; Luk'. 3:22.\xt*\x* \p \v 6 Usukko oɂagaalssatareenna hikka kakkomaalareen goorata neenguren hore hore ul iyyeen. \v 7 Yesuusana iso tos gabbalamere dinddinegure, «Kiyaa, arooɂabssatteen» ame. \v 8 Iso t'ok'k'i ami godeeran Yesuusa kuwaarre kakkalee maayyona lakkodeeran. \p \v 9 Wodami guukko dagaagiran Yesuusa, «Ere kaɂibaaddo goyikko taakeeroo gin kaddeetettaan maayyonna arooɂayeesseen» ame ajajee. \p \v 10 Usukko oɂagaalssatareenna, «Hayya seera kamuse oɂagaalssisaran Eelaasa t'ayi emeetano dootisara kakkoɂamaraan muunya?» ameen Yesuusa hoosaten.\x - \xo 17:10 \xo*\xt Mil. 4:5.\xt*\x* \p \v 11 Usuna isoon abbaabere, «Ogiraan Eelaasa emeeyigure kaɂameen dubbana gachchooɂekkaasira; \v 12 Ayesuun goɂameen ani haa amara, Eelaasa t'aye emeetera, golleenna kadootateran ayees felateeran kuwaarre lakkoɂaddeeseran; usumaleenna ere kaɂibaaddo genetisooyi rakkoo atayinara.»\x - \xo 17:12 \xo*\xt Mat. 11:14.\xt*\x* \v 13 Hassu goorata Yesuusakko oɂagaalssatareen usu kaɂayeesera ayees kat'ammak'aaro Yaannisakokki gara laano addeesen. \s1 Yesuusa kagaggadduu hawɂaami kahawɂamare unnu fayyiise \r (Mat. 17:14-23; Mar. 9:14-29; Luk'. 9:37-43) \p \v 14 Yesuusana seeddo usukko oɂagaalssatareen gosa tos kakkoɂabbaabateeren goorata ibaaddoti koo Yesuusa tos gabbalame horee gilbbisere haa ame; \v 15 «Goottaa! Maganne unnukkeewun nenɂeyisa,» usu «Kagaggadduu hawɂaamii abboosara; gama kahori eleen orroddee iyaanna beke orroddee tabara. \v 16 Kukko oɂagaalssataran tonssa ani keenera ayesuun goɂameen iso fayyiisin lakkodaanddeeran.» \p \v 17 Yesuusana, «Isin oɂammanoonna tawoc'ac'c'aantte alattaan ani hagge taageeroon isinne wota girinnara? Hagge taageeroon obssinara? Unnu hittarraa in tos keena» ame. \v 18 Esekkona Yesuusa battiikki ayyaana hadisegure beese. Unnuna hassu gooratakko haggaɂabere fayyee. \p \v 19 Usukko oɂagaalssatareen kale been Yesuusa tos gabbalamengureen, «Noo battiikki ayyaana unnukko beesin kakkowannenna mewuunya?» ameen hoosaten. \p \v 20 Yesuusana, «Ammanokkisin mankkohank'k'atero maraanya. Ani rumminaa amara, tasinafic'c'i il gitakki ammano isinuun girewa, hitta wodami, ‹Hittakko kingudde toladdee see!› Goɂantteen seetattewa, isinuun kalleenon kooko lakkogiro.\x - \xo 17:20 \xo*\xt Mat. 21:21; Mat. 11:23; 1 K'or. 13:2.\xt*\x* [ \v 21 Hikka aankkikki goɂameen ebina kaɂagaabuuyi gollee kuwaarre lakkobeero] ame.»\f + \fr 17:21 \fr*\ft Kookkoo tagalbbaa s'uufiil tooto 21 adaraan; haafurana Mar. 9:28 kagiro aani laara. \ft*\f* \s1 Yesuusa goyikeessana goyikko kiyaanokeessakoki gara kallami ayeese \p \v 22 Ul kagaliilaayi usukko oɂagaalssataran kukkumeen giraan Yesuusa isone haa ame, «Ere kaɂibaaddo gene taɂibaaddoyi roori sisaminara; \v 23 Lagadinnaran, usuna taseedi arri goyikko kinnara» usukko oɂagaalssatareenna aaloo gaddeen. \s1 K'ulluukki min Waa maraan giira murano \r (Biy. 30:13; Mat. 22:17-21; Rom. 13:7; Yan. 6:61) \p \v 24 Yesuusana usukko oɂagaalssatareen K'ifirenaahoomi tos kakkogiyaaren goorata k'ulluukki min kawaakkokki giira oɂabaabareen P'et'iroosa tos gabbalameengureen, «Kaɂagaalssisarakkisin k'ulluukki min kawaakkokki giira lakkomuraroya?» ameen.\x - \xo 17:24 \xo*\xt Biy. 30:13; 38:26.\xt*\x* \p \v 25 P'et'iroosana, «Ii murara» ame. P'et'iroosa min orroddee goggotabeeyi, Yesuusa horaarjje, «Simoona! Kaɂulee wonojjoolkokki giira goorttun k'arat'a kakkoɂaatinnaraan kaɂulee ibaaddokkoya muu kakkaleekko aani laara?» ame. \p \v 26 P'et'iroosana, «Kakkaleekkoyya kakkoɂatamara» ame. Yesuusana, «Goorttanun yiisaaskkisin tagiira muraakko hesera. \p \v 27 «Golleenna noo isoon handuddufo goggolleenoonkko labu tos dagiggudde mant'ak'k'oo luguda, horaarjje kaɂabato kunɂub aatigudde hiɂi goggobantteeyi maragade helnnatta, hassu aatigudde in marantinuuna megekkaa maraan muri» ame. \c 18 \s1 Wononnati kadaruureyi dubbaankko karoorara ayyoyya? \r (Mar. 9:33-37; Luk'. 9:46-48) \p \v 1 Hassu goorata Yesuusakko oɂagaalssatareen Yesuusa tos gabbalameengureen, «Wononnati kadaruureyi dubbaankko karoorara ayyoyya?» ameen hoosaten.\x - \xo 18:1 \xo*\xt Luk'. 22:24.\xt*\x* \p \v 2 Yesuusana yiittiti koo uumegure isoo t'eɂee aallisere, \v 3 «Ani rumminaa amara; goɂiggilssamoonna yiisaas aani golleennoon wononnati kadaruure tos suure lakkotabttaan.\x - \xo 18:3 \xo*\xt Luk'. 22:24.\xt*\x* \v 4 Haanssun wononnati kadaruureyi dubbaankko karoorara hikka yiittiti aani isiɂoottessa kahussisataroyya. \p \v 5 «Hikkamaleekki yiittiti megekkeeyi kaɂatatara inna atatera.» \s1 Ibaaddoon handdudufo laanakko isiɂooratano \r (Mar. 9:42-48; Luk'. 17:1-2) \p \v 6 Ayesuun goɂameen iyyee oɂammanaraan hinɂa otitic'c'arkko koo c'ubbo orddeese katabsara kanjiinkki eɂemo kariimee marggittessaa shaamigure beke badi t'eɂee shafami lichchi goɂame iidare. \p \v 7 «Hikki alami c'ubboon aalantti mankkolleero maraan aanne usuun! C'ubbo orddeese katabsara emeetano lakkohesiro; ayesuun goɂameen c'ubboon aalantti kalaaro ibaaddoon aanne! \v 8 Genetta goorttun lukitta kuun c'ubboon aalantti golleete goosi shafi. Gene lama goorttun luk'k'a lama kuun girigureen jiruu jiroomman tabaanon tagaannemi eleen tos shafamanakko kaɂeesatto goorttun naafaleessa liigudde jiruu jiroommakki giri tos tabano kaɂidankkiya.\x - \xo 18:8 \xo*\xt Mat. 5:30.\xt*\x* \v 9 Usumalee iltta c'ubboon aalantti golleete beesi shafi, ilɂo lama kuun girigureen tagaannemi eleen tos kashafamattokko il too kuun giridde jiruu jiroommakki giri tos tabano kaɂidankkiya.» \x - \xo 18:9 \xo*\xt Mat. 5:29.\xt*\x* \p \v 10 Daruurii kagira erggichchalkkiso arggetto daruurii kagiro Aabbokkee horee mankkogiraan hinɂa kic'iic'c'akko koonna goggotuffannonkko isiɂoorayeen. [ \v 11 Ere kaɂibaaddo obbayeeraan haasin emeetera.]\f + \fr 18:11 \fr*\ft Toottoo tagalbbaa s'uufil tooto 11 adaraan; haafurana Luk'. 10 kagiro aani laara. \ft*\f*\x - \xo 18:11 \xo*\xt Luk'. 19:10.\xt*\x* \s1 Kabbayero idaadokokki masuussa \r (Luk'. 15:3-7) \p \v 12 Yesuusana ade, «Alla iin segaa; ibaaddoti koo idaad bool kaɂabo gollee, iso orrokko koo gobbaye saagaalttamkko saagaal wodamii gutii iisegure kabbayero koo dootayiin lakkoseetaroya? \v 13 Ani rumminaa amara, kabbayero idaado gohelaro ogiraan saagaalttamkko saagaal idaadkko suure hassu kahelameroon geggelaatara. \v 14 Usumaleenna hikka kic'iic'ar orrokko koo goggobaaron daruurii kagiro Aabbokkisintti feɂi lakkotto. \s1 Isiɂorroo k'uk'amanokokki gara \r (Luk'. 17:3) \p \v 15 «Abbikka ku miirɂi gogire seegudde usune wota lamaa laaddeen baaskkeessa segii, ku gomaale abbaabattedde abbikkaa yelatta.\x - \xo 18:15 \xo*\xt Luk'. 17:3.\xt*\x* \v 16 Maalana gowaatte ade ibaaddo lama goorttun seed kaɂatoteera ayees dubba mankkoɂataataro maraan ibaaddo koo goorttun lama aati seegudde gaafachchisi.\x - \xo 18:16 \xo*\xt Ada. 19:15.\xt*\x* \v 17 Isona maalana gowaate min kawaakki ibaaddon segii, min kawaakki ibaaddo kamaaloon gollee Ayizaab aaninna k'arat'a kakukkuyisaro aani tootii. \p \v 18 «Ani rumminaa amara, isin ul kashiiten dubba daruurii kashaame laara, isin ul kafurtteen dubba daruurnna kafurame laara.\x - \xo 18:18 \xo*\xt Mat. 16:19; Yan. 20:23.\xt*\x* \p \v 19 «Adena ani rumminaa amara, ul gutii lamaa liiddeen maamisikki ayeenssa wota isiɂaati Waa goɂebaatteen daruurii kagira Aabbokki maalire isoon fellowa. \v 20 Lama goorttun seed liigureen megekkeeyi takkokukkuɂamaraan banɂeeyi ani isoo orroo mutinnara.» \s1 Haheso amanokokki gara \p \v 21 Hassu goorata P'et'iroosa Yesuusa tos gabbalamere «Goottaa! Abbikki in gomiirɂe miyyaa gali usuun haheso amira? Taa todoba geeroyiya?» ame hoosate.\x - \xo 18:21 \xo*\xt Luk'. 17:3-4.\xt*\x* \p \v 22 Yesuusana, «Todobaatam gali todoba kuwaarre todoba gali kaalaal ani lakkoɂamaro» ame.\x - \xo 18:22 \xo*\xt Met'. 4:24.\xt*\x* \p \v 23 «Haanssun wononnati kadaruuree usuun ohandaaraankotti genee kagiro maragade tooti din kadootataro wono aani laara. \v 24 Wonona maragadekkeessa tootaayin kakkohaggaɂabare goorata kuma kamoogganii katootamiro maragade anza kaɂabo ibaaddoti koo usu tos aateen emeeten. \v 25 Hikki kahandaarekkina anza murin mankkowaatero maraan usunnee, ooritteessane, yiiskkeessaane, urrawoɂootteesane dubba daddalami anza goggomurantto goottaa ajajee. \p \v 26 «Hassu goorata kahandaarekkina goottakkessakkotti lukii iyyegure obssii; taɂabo anza dubba gachoo kuun ani murra ame ebaate. \v 27 Goottakkeessana nenɂeyisategure usu gafare, anzattessana isaage. \p \v 28 «Hassu kahandaarekkina goottaa horekko goggobeeyi maragadekkeessa t'agaraa kaɂabo anza kaɂabanaaye usune wota kafelare unatteessa kalleera ibaaddoti koo helegure c'uulɂee abere taɂabtto anza hittanii iin muri!» ame.\f + \fr 18:28 \fr*\fqa Diinari; \fqa*\ft felo kafelaro ibaaddoti kookokki arri toowun kamuramaro daamoozaya. \ft*\f* \p \v 29 «Hassu saatikkeessana usuu horee iyyegure, ‹Maganne obssi ani kuun murrowa› ame ebaate. \p \v 30 «Ayesuun goɂameen taɂabo anza usu muri taagudisirooyi obssaana waatere minkashaano usu tabise. \v 31 Kalleero ayees kaddeera kakkalee kafeloo ibaaddona nenɂeyisate, kalleero dubbana seeteengureen goottakkisowun segeen. \p \v 32 «Usu goorata goottanna hassu kahandaaro uumsisegure haa ame, ‹Ati kameellan kahandaatta!› ‹Ati iin mankkoɂebaattette maraan hasse anza dubba ani kuun iisere; \v 33 Ani kuun goggoɂiiseroo atina kageelaatattokkaawun nenɂeyisayin lakkodootisareye?› \v 34 Iɂootere taɂabo anza dubba muri taagudisiroon kashaaronna kamurrisaroon roorise usu sise. \p \v 35 «Haanssun isin mete metee abbilaalttisinuun wodanakko haheso goɂamoon kadaruure Aabbokkisin isinna hikkamalee yelinnara.» \c 19 \s1 Keelkki ami beesanokkotti hoosin \r (Mar. 10:1-12) \p \v 1 Yesuusa hikka ayeese gudisegure ul kagaliilakko keegure laga kayorddaanosikko gamaa kagiro ul kayihuuda seete. \v 2 Gosa kamoogganna usuu debee sesseete, eseenna iso fayyiise. \p \v 3 Farasaawiilnna Yesuusa c'aafin dooteen usu tos gabbalameenreen, «Ibaaddoti koo maamisitti aalanttiinna ooritteessa keelkki ami beesin feɂi sisanttetta?» ameen hoosaten. \p \v 4 Yesuusana isoon abbaabere, «Iso kamet't'eera Waa horaarjje babbaarnna heleel yele kamet't'eero Lakkonabbabtteettanya?\x - \xo 19:4 \xo*\xt Met'. 1:27; 5:2.\xt*\x* \v 5 Haanssun, ‹Ibaaddo Aabbokkeessana Aayetteessa iisegure ooritteessane wota k'urannaamara, iso lamana maar koo laaran kaɂamamera la hikkakkotti aalanttiyyolla›?\x - \xo 19:5 \xo*\xt Met'. 2:24.\xt*\x* \v 6 Goorttanu maar kooyyaan kuwaarre lakkolamayyaan. Haanssun Waa kak'uranneero ibaaddo lakkofurro.» \p \v 7 Farasaawiilnna, «Hayya Muse babbaartiti koo ooritteessa keelkki amanoon kalleero worak'ata sisi ooritteessa goggogafarroon ‹Muun ajajee?› ameen.»\x - \xo 19:7 \xo*\xt Ada. 24:1-4; Mat. 5:31.\xt*\x* \p \v 8 Yesuusana, «Muse wodanattisinkokki ataan deegure oorijoolkisin keelkki goggoɂanttaanun feɂi sisera kuwaarre t'aye lakkohaayye. \v 9 Ani goɂameen haa amara, entterkkise giraan kakkaleenne wota sharmmut'aa gomutte kuwaarre ooritteessa keelkki ame gafaregure takkalee heleelttiti oori kayelatara dubba kasharmmut'aaroya» ame.\x - \xo 19:9 \xo*\xt Mat. 5:32; 1 K'or. 7:10-11.\xt*\x* \p \v 10 Yesuusakko oɂagaalssatareenna; «Taɂenttereenna taɂoorii haajaa hikkamalee golleete oori atatano isaagano horekki» ameen. \p \v 11 Yesuusa goɂameen, «Hikki Waakko kasisame gollee kuwaarre hikka ayees maayyona atayin lakkodaanddaaro. \v 12 Aalanttina kookkoo alataa sangoome kaɂalatara gira, kakkalee gene taɂibaaddootii goosame kassangisamara gira, adena wononnati kadaruurewun ameengureen oori haɂatannoon ogiraan giraan, hikka atayin kadootatara haɂatato» ame. \s1 Yesuusa yiisaas sommaasate \r (Mar. 10:13-16; Luk'. 18:15-17) \p \v 13 Esekkona genetteessa isoo gutii kayigure goggoɂebaaroon ibaaddo yiisaas Yesuusa tos keen; usukko oɂagaalssatareenna adeen yiisaas kakkeenaro ibaaddo hadiseen. \p \v 14 Yesuusana, «Iisa yiis in tos haɂemeeto arootirtteen, wononnati kadaruure iso aankkikkinya.» \v 15 Genettessanna iso gutii kaye abbaabatere ese banɂekko keegure seete. \s1 Dureessakki ibaaddotikotti hoosin \r (Mar. 10:17-31; Luk'. 18:18-30) \p \v 16 Esekkona ibaaddoti koo Yesuusa tos emeetegure, «Kaɂagaalssisatto! Jiruu jiroommakki giri helayiin me kaɂidankki ayees fella?» ame hoosate. \p \v 17 Yesuusana, «Kaɂidan ayeeskkokki gara in muun hoosatta? Kaɂidankki kalleera ayees koo kaalaalyya, jiruu jiroommakki giri tos tabin godootatte adi ajajakkee oora,» ame. \p \v 18 Wodallaatina, «Eeki ajaja?» haa ame hoosate. Yesuusana, «Aroolagadde, aroosharmuut'ite, aroohette, t'ara arooɂatotiite, ame.\x - \xo 19:18 \xo*\xt Biy. 20:13-16.\xt*\x* \v 19 Aabbokkaanna Aayettaa kabajiina, ollaattaanna isiɂoottaa aani geelaa» ame.\x - \xo 19:19 \xo*\xt Biy. 20:12; Ada. 5:16; Woy. 19:18.\xt*\x* \p \v 20 Wodallaatina, «Hikka dubba oorayeera,» hikkakko kakkalee «Kahank'atera meyya kagira?» ame. \p \v 21 Yesuusana, «K'ulluu liin godootatte seegudde oɂabtto urrawoɂoottaa dubba daddalidde maragade hiyyeessan sisi; daruurii urrawo helayinnatta. Esekkona emeegudde iin debee sessee» ame. \p \v 22 Hikki wodallaati hikka kakkomaalare goorata urrawo omooggan mankkoɂabo maraan yaadaa iise seete. \p \v 23 Yesuusana usukko oɂagaalssatareenne, «Ani rumminaa amara; dureessa wononnati kadaruure tos tabano aaloo k'arrayya. \v 24 Adena ani amara, dureessa wononnati kadaruure tabanokko gaala butto kamarffi tabanoyya ene kalleera» ame. \p \v 25 Yesuusakko oɂagaalssatareen hikka maaleengureen aaloo mamaa, «Hayya ayyoya fayyiin kadanddeera?» ameen hoosaten. \p \v 26 Yesuusana iso tos deyaa, «Hikki ibaaddo dollee lakkodaanddaamiro, Waayi dollee goɂameen ayees dubba daanddaamara ame.» \p \v 27 P'et'iroosana abbaabere, «Noo kameen dubba iinssegunne ku debee sesseetanna, hayya noo me helayinanna?» ame. \p \v 28 Yesuusana, «Ani rumminaa amara; kaɂemeeyinaro kaɂusub alami ere kaɂibaaddo kakkabajaa korffinjjee gutii kakkohamas's'ee goorata iin odebee osesseyaattan isinna tomonkko lama korffinjjee gutii hamas's'iiguddeen tomonkko lama taɂisiraɂeeli aani gutii firddinattaan.\x - \xo 19:28 \xo*\xt Mat. 25:31; Luk'. 22:30.\xt*\x* \v 29 Megekkee maraan amire minjjool, goorttun abbilaal, goorttun abbalaal, goorttun Aabbo, goorttun Aaye, goorttun yiis, goorttun ira kaɂiisara dubba boolkokki ambbaa atayinara, jiruu jiroommakki girina eelnnaran. \v 30 Ayesuun goɂameen kamooggan kahoree kahaaree linnaraan; kamooggan kahaareenna kahoree linnaraan» ame. \c 20 \s1 Kawoyinii iraa ofelaraankokki masuussa \p \v 1 «Wononnati kadaruure woyinnikotti banɂee kafelaro kafeloo ibaaddoon felo sisin bari bullane kee kabeero kawoyinii akaakilttekkokki odo aani laara. \v 2 Usuna ofelaraawun arri tooyi t'agaraa too too murin ekkaategure kafeloo ibaaddo tawoyinii banɂe tos tabse.\f + \fr 20:2 \fr*\fqa T'agaraa: \fqa*\ft felo kafelaro ibaaddotin arri toowun kamuramaro daamoozaya. \ft*\f* \p \v 3 «Barkko saatii seeddinna beegure felo waateen taggiyyaa banɂee kaɂaalleero kakkalee ibaaddo helegure; \v 4 Isinna ‹Seyeenguddeen kawoyinii irakkeeyi felo fela, tadootisatto muraa isinuun ani gachchoomurra› ame. \v 5 Isona seeteen, \p «Arriikko saatii leyinna saatii saagaali emetere kakkalee felate kabbaraaro ibaaddon amalekkoonɂi felo sise. \v 6 Meeriti saatii tomonkko kookki goorata beegure aallee kagiro kakkalee ibaaddo helegure ‹Arri duuddo felo kallayi hittanii muun aalliteettan?› ame hoosate. \p \v 7 « ‹Isona, noon felo kasisiro ibaaddo mankkowaannenno maraanya› ameen. \p «Usuna ‹Isinna seyeenguddeen kawoyinii irakkeeyi fela› ame. \p \v 8 «Ul hemeen kakkolaare goorata kawoyinii akaakilttekkokki odo usuun ofelaraan odonnatii kaddeero ibaaddotin sisegure, ‹Danbbenne kaɂemeeterokko haggaɂabdde horaarjje kaɂemeetero taageeroo kagiro kafeloo ibaaddo dubba uumigudde daamoozakkisoo muri› ame.\x - \xo 20:8 \xo*\xt Woy. 19:13; Ada. 24:15.\xt*\x* \p \v 9 «Saatii tomonkko kooyi feloon otabeeran emetengureen mete metee t'agaraa toottoo atateen. \v 10 Horaarjje feloon otabeereen emetengureen t'agaraa onjii muraa ohelayinaraan aani isoon leere; ayesuun goɂameen isoonna mete metee t'agaraa toottoo murantte. \v 11 Muraa atataagiraan kawoyinii akaakilttekokki odoo gutii gumggumeen. \v 12 Hinɂi danbbenne feloon otabeeren saatii too taalaal gofellaan; arri duuddo felooyi haraanna arritii gubataa ohayinenno noonne wota misii amalekkooyi muratta? Ameen hoosaten. \p \v 13 «Usuna felate kabbaraaro koonne haa ame, ‹Kageelaatarokkee! Ani kuun miirɂa lakkogeegisero; t'agaraa tooyi felin ati iinne wota lakkoɂekkatteya? \v 14 Ku kageyaaro atagudde see, kuun kasisero gitakki danbbenne kaɂemeetero ibaaddotina sisin dootisara. \v 15 Hayya maragaddekkeeyi kageelaye felayin ani lakkodaanddaaroya? Goorttun ani kaɂidan mankkofelero maraan miigge tameellan ku abtte?› \p \v 16 «Haanssun Yesuusa, kahaaree kalleera kahoree, kahoreenna kahaaree linnara ame.»\x - \xo 20:16 \xo*\xt Mat. 19:30; Mar. 10:31; Luk'. 13:30.\xt*\x* \s1 Yesuusa goyikkeessana goyikko keyaanokkeessa kaseedi ayeesano \r (Mar. 10:32-34; Luk'. 18:31-34) \p \v 17 Yesuusa Iyyerusaalemi tos seetaa giraan, tomonkko lama usukko oɂagaalssatareen kale aate beegure, \v 18 «Goorttanu noon Iyyerusaalemi tos biyaanoya, ere kaɂibaaddo tuuk'aamolkokki woyichchaalunna seera kamuse oɂagaalssisaraanun roori sisaminara, isona usu goggogooron firddinnaraan. \v 19 Goggok'ac'ifarawun, goggoboc'irawunna goggosuyiraawun Ayizaabwun roorisi sisinaraan, usuna taseedi arrii goyikko kiinnara» ame. \s1 Kagootta wononnati orroo t'ok'k'i taɂantte banɂe helatanokkokki hoosiin \r (Mar. 10:35-45) \p \v 20 Esekkona yiis kazabddoosakkotti Aawo yiiskkiseenne wota Yesuusa tos emeettedde horee gilbbiisse sagadaa ayees koo usu eseen goggofelloo ebaatte. \p \v 21 Yesuusana esene, «Me dootaatta?» ame. Esena; «Hikka yiiskkee lama wononnatikkaayi koo merggettaayi, koo bettettaayi goggohamas'iirawun feɂi sisi» antte. \p \v 22 Yesuusana, «Isin kaɂebaattan lakkokassaan,» «Ani tat'aminnaro tarrakkoo t'ugga isin t'amin daanddeetane?» Ame hoosate. Isona «Iɂii daanddeennowa!» ameen. \p \v 23 Usuna, «Tarrakkoo t'uggatteekko golleenna t'anttaanwa, ayesuun goɂameen merggetteeyinna betetteeyi hamas's'aano goɂameen Aabbokki kakkoonɂekkaseroonyya kuwaarre ani feɂi kasisaro ayees lakkoyo» ame. \p \v 24 Yesuusakko oɂagaalssatareen tomonnonna hikka kakkomaalaren goorata abbilaal lamaa gutii amaraateen. \v 25 Yesuusana iso dubba uumegure, «Ayizaabkokki mootijjol gosakkisoo gutii mooti goggolleerawun odonnati obariisaraanna hunnaayi kabbarisaraan laano kassanwa. \v 26 Isin orroo ade hikkamalee laano lakkodootisaro. Ayesuun goɂameen isinii orroo kanjiinkki liin kadootatara isinuun kahandaaro halleewo.\x - \xo 20:26 \xo*\xt Luk'. 22:25-26.\xt*\x* \v 27 Isinkko mete liin kadootatarana isinuun diyyii halleewo.\x - \xo 20:27 \xo*\xt Mat. 23:11; Mar. 9:35; Luk'. 22:26.\xt*\x* \v 28 Ere kaɂibaaddo kakkoonɂemeetera noo usuun goggohanddayinnoon anlleennon giraan handdayinna neefotteessa kamoogganun wodoo yelayi sisayin emeetera» ame. \s1 Yesuusa Iilɂo oddeyaannon ibaaddojja lama fayyiisano \r (Mar. 10:46-52; Luk'. 18:35-43) \p \v 29 Yesuusana usukko oɂagaalssatareen Iyaarkokko been seetaa giraan gosa kamooggan usuu debee sesseete. \v 30 Eseenna ilɂo odeyaannon ibaaddojja lama raadii hamas's'een gireen, Yesuusa esene roorano kakkomaalareen goorata; «Goottaa! Ere kadaawute; noon nenɂeyisana» amaa iyyeen. \p \v 31 Gosana iso c'alɂi goggoɂamirawun hadise, iso goɂameen, «Goottaa ere kadaawute maganne noon nenɂeyisana» amaa aaloo iyyeen. \p \v 32 Yesuusana takki ame aallee iso uume «Ani isinuun me goggoyelloo dootaattan?» ame. \p \v 33 Isona «Goottaa!» «Noo Iilɂoɂoottaani goggodeerawun dootatanna ameen.» \p \v 34 Yesuusana isoon nenɂeyisategure Iilɂoɂoottiso dinddinegure goorsewa Iilɂoɂoottiso deenddeen, isona usu debee sesseeteen. \c 21 \s1 Yesuusa kabaja taɂatiiyi Iyyerusaalemi tos tabano \r (Mar. 11:1-11; Luk'. 19:28-40; Yan. 12:12-19) \p \v 1 Iyyerusaalemi tos gabbalamaa zayitii kabeyaara gaa takkoɂalataro wodami gutii kagiro maaman kafaage taɂamamatto banɂe goggogeeyi Yesuusa usukko oɂagaalssatareenkko lama fare. \v 2 Haanna ame, «Isin hore kagiro maaman tos seeyeen, goggogeeteeni demeertiti too darmmeenne wota tashaanttetto isin helnnattaan, furaddeene in tos aata koyeen. \v 3 Maayyona isinne haa muun yelattaan goɂame, ‹Gootta dootatara› ama. Goorsewa gafarranwa.» \p \v 4 Hikki kakkoonlleera kahegerooyi haa amame kasegaamera goggogudaroonya. \q1 \v 5 «S'iyooni taɂamamatto taɂiyyerusaalemi katamaawun haa ami, \q2 ‹hikkima wonokka fayyankka leegure, \q2 demeertitinna darmmeeti gutii hamas's'eegure ku tos emeetara› amaddeen eseen segaa.»\x - \xo 21:5 \xo*\xt Zak. 9:9.\xt*\x* \p \v 6 Usukko oɂagaalssatareenna seetengureen Yesuusa ajaja isoon goggosiserokki malee yeleen. \v 7 Demeertitinna darmmeeti keenenguren sarssikisoo kademeeree bagadi gutii kayeen; Yesuusana esee gutii hamas's'ee. \v 8 Gosakkona gamisa sarssikkisoo raadii yayeen; kakkaleenna ade ballaal tattarsheen aateen raadii lullugudeen. \v 9 Horehaye kasessetarena haarre usuu debee sesseetaa kagire gosana, \q1 «Hoosaɂina ere kadaawute!» \q1 «Mege kawaayi kaɂemeetara usu kasommaasameya,» \q1 «Hoosaɂina ele daruurii haa amaa iyyaaren.»\f + \fr 21:9 \fr*\fqa Hoosaɂina \fqa*\ft amano taɂibrayist'i hiɂii fayyinna, Waaye no fayyisina amanoyya. \ft*\f*\x - \xo 21:9 \xo*\xt Mez. 118:25-26.\xt*\x* \p \v 10 Iyyerusaalemi tonssa kakkotabare goorata kakkatamaa ibaaddo dubba, «Hikki ayyoyya?» amaa shalagaame. \v 11 Gosana, «Hikki Galiilaayi tagitto tanazireet katamaakko kaɂemeetero kahegeroo Yesuusaya» ameen. \s1 Yesuusa k'ulluukki min kawaayi orroo odadalatareen deegure horoore \r (Mar. 11:15-19; Luk'. 19:45-48; Yan. 2:13-22) \p \v 12 Esekko Yesuusa k'ulluukki min kawaa tabegure k'ulluukki min kawaayi orroo iminataanna daddalataa ogireen beese horoore, maragade oɂiggilssatarenkkokki t'arap'eezzalnna arabe odaddalataren kakkohamas's'eeran borbboono mina mina abbaabe lugudere. \p \v 13 «Min kakki kaɂebi min amamara amame mas'aafa k'ulluukkii s'aafamera, isin addeen kakkosamaraan laga kashittaa yelttettaan» ame.\x - \xo 21:13 \xo*\xt Isa. 56:7; Erm. 7:11.\xt*\x* \v 14 K'ulluukki min kawaayi orroo Iilɂo odiyaannonna naafaleessaal usu tos emeeten, usuna fayyiise. \v 15 Ayesuun goɂameen tuuk'aamolkokki woyichchaalnna seera oɂagaalssisaran Yesuusaa kafelamero baasanna, «Hoosaɂina ere kadaawuteen» amaa k'ulluukki min kawaa orroo kaɂiyyaare yiis kakkodeyaaren goorata aaloo amaraateen. \p \v 16 Isona Yesuusane «Hikki yiis taɂamaro maalatta?» ameen. Yesuusana: \p «Iɂii» maalara ame, \q1 « ‹Yiiskona naasi kaɂiilataro yiiskotti hiɂikko \q2 galata ekkaase kaɂamaro suure lakkonabbabtteettanya›?» ame.\x - \xo 21:16 \xo*\xt Mez. 8:2.\xt*\x* \p \v 17 Katamaakko iise beegure Bitaanya kaɂamaraan maamanii seete esee baree. \s1 Il kallayikki gaa kabalasi \r (Mar. 11:12-14,20-24) \p \v 18 Yesuusa bari bullane katamaa tos abbaabate setaa giraan uuɂee; \v 19 Raadii giridii kagire gaa kabalasi koo deegure kakkoseero goorata baalallo kuwaarre il toonna helayiin waategure; «Goortta jiroomman kuun il aroogginno!» ame. Gaa kabalasina goorsewa angage. \p \v 20 Usukko oɂagaalssatareenna kalleero deeguren saadeen, «Gaa kabalasi misii kooyikkii angagin daanddee?» ameen. \p \v 21 Yesuusana, «Ani rumminaa amara; ammano isinuun girewa lakkohedatatteen; gaa kabalasi gutii kalleero aani felano kaalaal anlleennon giraan hitta wodami hittakko, ‹Tagamigudde beke orroddee tabi› goɂantteen isinuun laarewa.\x - \xo 21:21 \xo*\xt Mat. 17:20; 1 K'or. 13:2.\xt*\x* \v 22 Ammanatteeddeen ebii kaɂebaattan dubba atayinattaan.» \s1 Odonnati kayesuusa gutii taɂemettetto hoosiin \r (Mar. 11:27-33; Luk'. 20:1-8) \p \v 23 Yesuusa k'ulluukki min kaɂebi tos tabegure agaalssisaa giraan tuuk'aamolkokki woyichchaalnna kagosa jaarsolee emetengureen, «Hikka ayees dubba kakkofelatta eeki odonnatiya? Odonnatina kuyeen kasisera ayyoyya?» ameen hoosaten. \p \v 24 Yesuusana, «Aninna hoosiin too isin hoosayinnara, abbaabi iin gosegiiteen aninna hikka ayees eeki odonnati ani felaro isinuun seginnara. \v 25 Kayaannisa t'ink'ata haggekko emeetera? Daruurkkoyya muu ibaaddokkoya?» ame hoosate. \p Isona isi isi orro ayeesaa, «Noo ‹Daruurkkoyya› goɂaminne hayya ‹Muun ammanana waattettaan?› aminara. \v 26 ‹Ibaaddokkoyya› goɂaminne ade gosana Yaannisa kahegeroo ame mankkoɂammanaro maraan noo gosa abssatanna» ameen. \p \v 27 Haanssun «Noo lakkokansso» ameen Yesuusaan abbaabeen. \p Usuna, aninna hikka ayees eeki odonnati ani felaro lakkoseginaro ame. \s1 Yiis lamakokki masuussa \p \v 28 Yesuusana, «Me aani laara? Babbaar lama kaɂaba ibaaddoti koo gire; kahoree ere tos seetegure, ‹Unnukkee! Hittaari tawoyinii taɂakaakiltte banɂe tos seegudde felo felina ame.› \p \v 29 « ‹Unnuna, lakkodaginaro› ame. Baaskkeessa malabatere abbaabate seete. \p \v 30 «Ade kallamikki ere tos seetegure hikkamaleewa ame, unnukkeessana, ‹Ii Aabbokki! Seerowa› ame. Ayesuun goɂameen haseennooni hese. \p \v 31 «Iso lama orrokko taɂodoo feɂi kaɂammagera eekiya?» \p Isona «Kahoree unnuya» ameen. Yesuusana, «Ani rumminaa amara k'arat'a okukkuyisaraanna osharmut'araan wononnati kawaa tos tabin isinkko t'ayinaraan. \v 32 Kat'ammak'aara Yaannisa k'ulluukki raa tusin isin tos emeetera. Isin addeen lakkoɂammantteettaan, k'arat'a okukkuyisareenna osharmut'araan goɂameen ammaneraan. Isin hikka deeten giraan duuddo c'ubbokko gula galtteen lakkoɂammantteettaan ame. \s1 Kawoyinii ira otateen obaraarankotti masuussa \r (Mat. 21:33-46; Mar. 12:1-12; Luk'. 20:9-19) \p \v 33 «Kakkalee masuussa maala; kawoyinii irakkokki odo koo gire, iraa maraamurise ooti kaate, woyinnii kakkomiic'iraan gumbbina oshate, woyinnii oɂoorarawuun deeri madaare, esekko irakkeessa otateen obaraarawun kirayii sisegure ul kakkalee iise seete.\x - \xo 21:33 \xo*\xt Isa. 5:1-2.\xt*\x* \v 34 Kaami takkokukkuyisataraan diginni kakkogiyaatte goorata tadubanttetto ilkko k'oobakkeessa atayin usuun ohandaareen otateen obaraaran tos fare. \p \v 35 «Otateen obaraaranna usuun ohandaaran abeenguren koo boc'een, koo lagadeen, koo adeen eɂemooyi eeggeen. \v 36 Usuna ohoreekko tootooyi orooraraan okkalee ohandaaran fare, otateen obaraaranna giddana usumaleewwa yeleen. \v 37 Goorttanu ‹Iso adi unnukkee lakabajiiranna,› amere danbbenne unnukkeessa fare. \p \v 38 «Ayesuun goɂameen otateen obaraaranna usu unnukkeessa kakkodiyaaren goorata hikki kaɂeelnaroya, koyeen lagadigunne rittiitteessa eelinna» ameen isiɂorroo ayeeseen. \v 39 Abeenguren kawoyinii irakko sar beesengureen usu lagadeen. \p \v 40 «Hayya kawoyinii irakkokki odo kakkoɂemeete goorata hanɂu otateen obaraaran usu misi kayelnnaro aani isinuun laara?» \p \v 41 Isona «Hanɂu omeellan akamalee lagadigure kawoyinii irakko tadootisatto ilkko k'ooba goorataayi oɂabbaabarawuun okkalee otateen obaraarawun kirayii sisinnara» ameen. \p \v 42 Yesuusana, \q1 «Oginbbaraan kattuffateen eɂemo, \q2 minuun mina afarruun kadootisaro lee, \q1 Hikkana kayelera Waayya, \q2 ilɂoɂoottaanuun baasaya; \m amame k'ulluukki mas'aafaali kas'aafamero lakkonabbabteettanya?» ame.\x - \xo 21:42 \xo*\xt Mez. 118:22-23.\xt*\x* \p \v 43 «Haanssun ani haa amara; wononnati kawaa isinkko atamigure il kayelataro gosaan sisaminara. \v 44 Hikka eɂemoo gutii kaɂiyaara eɂebara; eɂemona iso gutii kakkoɂiyaara ibaaddo ade bututinnara.»\f + \fr 21:44 \fr*\ft Toottoo tagalbbaa s'uufil tooto 44 adaraan; usu haafurana Luk'. 20:18 kagiro aani laara. \ft*\f* \p \v 45 Tuuk'aamolkokki woyichchaalnna Farasaawiil, hikka masuussajjool kakkomaalaren goorata Yesuusa kaɂayeesara garakkisoo laano addeesen. \v 46 Ayesuun goɂameen abi shiin godooteenna gosa ade Yesuusa kahegeroo aani mankkodiyaare maraan abssateen. \c 22 \s1 Kahaassinoo aamokkokki masuussa \r (Luk'. 14:15-24) \p \v 1 Yesuusa ade masuussayi ibaaddon segaano haggaɂabe, \v 2 Wononnati kadaruure erekkeessatti haassinoon aamo kaɂekkaasatero wono aani laara, \v 3 Wonona haassinoon kakkoonsegaatero ibaaddo kekkeesiin ohandaareen handdaa farate, ibaaddo goɂameen lakkoɂemeeyinnanno ame. \p \v 4 «Adena okkalee ohandaaran faregure oɂuumameraanne goortta aaraarinna kak'aabaan ‹Giddikkee enɂaayegure ekkaasayera kameen dubba mankkoɂekkaatero maraan haassinoon koyeen, amara ama segaa.› \p \v 5 «Oɂuumameeran goɂameen uumit diidengureen; koo ira tos, kakkalee dookki daddalayin seete, \v 6 Oheseeran adeen ohandaaran abeenguren abboosiseen lagadeen. \v 7 Wonona amaraategure wotaadara faregure hanɂu olagadeeraan lagadssise; katamaattisoonna eleenii gube. \p \v 8 «Esekkona ohandaareenne haa ame, ‹Kahaassinoo aamo ekkaatera, ayesuun goɂameen oɂuumameeranna aamoon odootisaraan leen mankkomutanawaateran maraan; \v 9 Kakkosesseetaran raadii biyaagudden kaheltteen ibaaddo dubba kajila aamo tos uuma› ame. \v 10 Ohandaaranna raadii beengureen kaheleen ibaaddo kaɂidanna kameellan dubba kukkuyisenguren kahaassinoo min martti ammageen. \p \v 11 «Wonona taɂuumanttetto martti din min orddi gotabro ibaaddoti koo kahaassinoo sarssi hasarssannoni kagiro dee. \v 12 Haanna ame; ‹Ani kageelaataro!› kahaassinoo sarssi hasarissannooni misii hittarraa tabin daanddeete? Ibaaddotina goɂameen taɂamiɂabbaabro waate. \p \v 13 «Wonona ohandaaranne; ‹Genena luk'k'ana shiyaagudden sarre kagiro t'illinggakki mugud tos beesaddeen usu shafa, eseenna ottanna ilkko fooc'ano linnara› ame.\x - \xo 22:13 \xo*\xt Mat. 8:12; 25:30; Luk'. 13:28.\xt*\x* \p \v 14 Esekko Yesuusa, «Oɂuumameeranna omoogganiyyaan, oɂassaabameeraan goɂameen huc'c'arriyyaan» ame. \s1 Giira muranokokki gara \r (Mar. 12:13-17; Luk'. 20:20-26) \p \v 15 Esekko Farasaawiil been seetaa giraan misimisii Yesuusa ayeeskkessayi t'oyi taɂami abinaraan makkareen. \v 16 Isokko oɂagaalssatareenna taherodoosa unane wota Yesuusa tos fareengureen, «Kaɂagaalssisatto!» «Ati karrummii laanona raa kawaa rummii kaɂagaalssisatto laano, ibaaddo abssataa kaɂululisoon dubbana il tooyi kadiyaatto laano noo kanssowa. \v 17 Karoomi wonolaalkokki wonowuun giira murano dootisara muu lakkodootisaroya alla noon segii? Ameen hoosaten.» \p \v 18 Yesuusana miiggettisoo addeesere, «Isin ifissaaddolee mewuun ayeesii in c'aafin dootaattan? \v 19 Giira tamurattaan maragade alla iin tusa?» isona t'agaraa too keneen. \v 20 Usuna, «Hitta maragadeeyi gutii tamutatta middi taayyotta? S'uufinna ade taayyotta?» ame. \p \v 21 Isona abbaabeen «Karoomi wonoyya» ameen. Usuna abbaabere «Karoomi wonokokki karoomi wonoon, kawaanna Waawuun sisa» ame. \p \v 22 Isona hikka maalengureen ayeeskkeessaa saadaa iiseen seeteen. \s1 Goyikko kiyaanokokki gara tahoosanttetto hoosiin \r (Mar. 12:18-27; Luk'. 20:27-40) \p \v 23 Ese arrii goyikko kiyaano laagiro ame kaɂammanara kasodok'awil ibaaddo Yesuusa tos emeetengure haa ame hoosate;\x - \xo 22:23 \xo*\xt Ofa. Fe. 23:8.\xt*\x* \v 24 «Kaɂagaalssisatto!» Muse; «Ibaaddoti koo ooritteessakko yiis haɂumuloon goggoye, kagooyero abbikkeessakkotti oori abbikkeessa atayigure usuun sannii hakkaye amera.\x - \xo 22:24 \xo*\xt Ada. 25:5.\xt*\x* \v 25 Abbilaal todoba no dollee gitta, kahoree oori atategure yiis haɂumuloon kakkogowaare goorata abbikkessana oori yelate; \v 26 Hikkamalee ade kaseedikko taa todoba geeroo hikkamalee goyeen. \v 27 Dubbaankko haarre heleelttitina goote. \v 28 Haanssun ese dubbaan mankkokeesantetto maraan goyikko takkiyaano arri iso abbilaal todoba orrokko ekiin oori linnatta?» \p \v 29 Yesuusana isoon abbaabere, «Isin k'ulluukki mas'aafajjolnna hunna kawaa mankkoɂaddeesanawattettan maraan shir amattaan. \v 30 Ogoyeraan goyikko kii goɂabbaabateen daruurii kagiro erggichchaal aani linnaraan kuwaarre lakkoɂatayinaraan; lakkonakeesaminaran. \v 31 Ogoyeraan goyikko kiyaanokkokki gara Waa isinuun kaɂayeesero lakkonabbabtteettanya? \v 32 ‹Ani kaɂabraame Hedo, kayissaak'a Hedo, kayayik'ooba Hedoya,› Haanssun Waa arddokki Hedoya kuwaarre lakkokagoyi Hedoyyo.»\x - \xo 22:32 \xo*\xt Biy. 3:6.\xt*\x* \p \v 33 Gosana hikka kakkomaalare goorata agaalssiskkeessaa saadeen. \s1 Dubbaankko karooraro ajaja \r (Mar. 12:28-34; Luk'. 10:25-28) \p \v 34 Yesuusa Sodok'aawil abbaab tiri c'alɂisano kakkomaalareen goorata Farasaawiil raattoo kukkuɂameen. \v 35 Isokko koo seera kamuse kaɂagaalssisare Yesuusa c'aafin dootegure haa ame:\x - \xo 22:35 \xo*\xt Luk'. 10:25-28.\xt*\x* \p \v 36 «Kaɂagaalssisatto! Seeral kamuse dubbakko karoorara eeki ajajaya?» \v 37 Yesuusana isoon abbaabere, « ‹Goottaa Hedokkaa migitti wodanaayi, migitti neefooyi, migitti k'ofaayi geelaa›.\x - \xo 22:37 \xo*\xt Ada. 6:5.\xt*\x* \v 38 Hikki ajaja kahoraarjjeenna dubbaankko karooraro ajajaya. \v 39 Kallami ajajana hikka aani laara; hikkina ‹Ollaattaa isiɂoottaa aani geelaa› kaɂamaroya.\x - \xo 22:39 \xo*\xt Woy. 19:18.\xt*\x* \v 40 Seera kamusena kahegeroolkokki agaalssis dubba hikka ajaja lamaa gutii dhaabbateen giraan ame.» \s1 Kiristoosa sannii taayyoya? \r (Mar. 12:35-37; Luk'. 20:41-44) \p \v 41 Farasaawiil kukkuɂameengureen Yesuusa haa ame iso hoosate, \v 42 «Gara kakiristoosa me aani laara? Sannii taayyoya?» ame iso hoosate. \p «Isona sannii tadaawuteyya» ameen. \p \v 43 Yesuusana, «Hayya daawute Ayyaana K'ulluukkinna hunnaayi muun usu, ‹Goottaa!› amara? Ame. \q1 \v 44 « ‹Gootta Goottakkeewun! \q2 Diinakkaa lukittaa hegelii taadaddaramiroo; \q2 «Merggetteeyi hamas's'ii amera.» ›\x - \xo 22:44 \xo*\xt Mez. 110:1.\xt*\x* \m \v 45 Haannuun Daawute, ‹Goottaa!› Ami goɂuumiro hayya Kiristoosa misii sanniitteessa liin daanddaara?» \v 46 Haafura koonna abbaabin kadanddeera goorttun ese arrikko haggaɂabere hoosayin kajabaate maayyona laagiro. \c 23 \s1 Yesuusa Farasaawiilnna seera kamuse oɂagaalssisaran tuffatano \r (Mar. 12:38-39; Luk'. 11:43-46; 20:45-46) \p \v 1 Esekko Yesuusa gosanenna usukko oɂagaalssatareenne haa ame ayeese, \v 2 «Seera kamuse oɂagaalssisaranna Farasaawiil Muse aani seera goggoɂagaalssisirawun odonnati isoon sisamera. \v 3 Haannuun iso isinuun kasegaaran dubba fela, oorayeen, ayesuun goɂameen goggoɂayeesarankki malee lakkofelaraan, iso ofelaraan felo aroofeltteen. \v 4 Adena sidamiin tadanddaamoon sidane taɂatii shiyeenguren haan kaɂibaaddoo gutii kaaran; iso goɂameen feriinna duuddo diniin lakkodootaran. \p \v 5 «Ibaaddon mutin ameengureen feloɂoottisoo ibaaddo horee tusayin ameereene, shaashii aani bebbeedttisooyi shaataraan, malddiya aani genettisooyi shaataraan,\f + \fr 23:5 \fr*\fqa Ashenkita amano, \fqa*\ft kallachcha aani bebbeediinna hisilii kashaamaroya. \ft*\f* gashekotti sharffinna eeraasataran;\x - \xo 23:5 \xo*\xt To. 15:38; Ada. 6:8.\xt*\x* \v 6 Taɂaamo banɂe, takabajjaantte banɂe, Ayihuudikokki min kaɂebi kahoraarjjee barc'uma hamas's'iin geelataran. \v 7 Usumaleenna giyaa orroo nogodda aatanona hiɂi taɂibaaddokko ‹Kaɂagaalssisatto!› amami uumamin dootataraan. \p \v 8 «Isin goɂameen ‹Kaɂagaalssisatto!› Amami lakkoɂuumaminattan, isin kaɂagaalssisara koo kaalaalya, isin dubbana abbilaalttan. \v 9 Daruurii kagiro Aabbo koo mankkoɂabttaan maraan ulii maayyona ‹Aabbo› ami arooɂuuntteen. \v 10 Isinuun baalliikkisin Kiristoosa mankkolleero maraan ‹Baallii› amami arooɂuumantteen. \v 11 Isin orrokko dubbaankko kanjjinkki kalleera isinuun kahandaaro linnara.\x - \xo 23:11 \xo*\xt Mat. 20:26-27; Mar. 9:35; 10:43-44; Luk'. 22:26.\xt*\x* \v 12 Isiɂootteessa t'ok'k'i t'ok'k'isatara yeraatara isiɂoottessa kayeraasatara ade kabajjaamara.\x - \xo 23:12 \xo*\xt Luk'. 14:11; 18:14.\xt*\x* \p \v 13 «Isin ifissaaddolee seera oɂagaalssisattaanna Farasaawiil wononnati kadaruure tos ibaaddo goggotaboonkko ufa mankkoc'ufattan maraan aanne isinuun! Isin metekkisinuun lakkotabttaan; tabin kadootatarona lakkotabsattaan. [ \v 14 Isin ifissaaddolee seera oɂagaalssisattaanna Farasaawiil aanne isinuun! Min kagalttanttel hawɂayi yelaa, ibaaddon mutin ebi eeraassen mankkoɂebaattan maraan kameellan firdda isin atayinattaan.]\f + \fr 23:14 \fr*\ft Toottoo tagalbbaa s'uufil tooto 14 adaraan; usu haafurana Mar. 12:40 kagiro aani laara. \ft*\f* \p \v 15 «Isin ifissaaddolee seera kamuse oɂagaalssisattaanna Farasaawiil, isin ibaaddoti koo isinkko kaɂagaalssataro yelin bekeeyinna ul gutii mankkomaraamurattan maraan iso kakkotabsseen goorata isinkko ambbaa karoore tagaannemi eleenii goggoɂiiroon mankkoyelattan maraan aanne isinuun!. \p \v 16 «Isin jaamassi jaamassi hore hayiteen ogeggeesattan; aanne isinuun! ‹Maayyona k'ulluukki min kawaayi goɂammate koonna lakkoyo; ayesuun goɂameen k'ulluukki min kawaa orroo kagiro work'k'ii gutii goɂammatte ade ammato giyaaran› amattaan. \v 17 Isin jaamassiilnna gowoolee work'k'iikona work'k'ii kak'ullooyisaro k'ulluukki minkkona eekiya karoorara? \v 18 Usumaleenna tafala banɂee kaɂammataro ibaaddon koonna lakkogiro, ayesuun goɂameen tafala banɂee kagiro jaarssoyi gutii goɂammatiraan ammatto hanɂu giyaaran amattaan. \v 19 Isin jaamaleessa falakkona tak'ullooyisatto tafala banɂekko eekiya karoorara? \v 20 Haannuun tafala banɂeeyi kaɂammatera kakkofalatarani gutii kagiro dubbaayi ammatara.\f + \fr 23:20 \fr*\fqa Meebaa \fqa*\ft ibaaddo Hedokkeessawun kasisara kaɂameen dubba meebaa amamara. \ft*\f* \v 21 Usumaleenna k'ulluukki min kawaayi kaɂammate k'ulluukki min kawaayi orroo kagiroonna ammatara. \v 22 Daruurii kaɂammate korffinjje kawaayi gutii kahamas'eeroyinna ammatara.\x - \xo 23:22 \xo*\xt Isa. 66:1; Mat. 5:34.\xt*\x* \p \v 23 «Isin ifissaaddolee seera kamuse oɂagaalssisattaanna Farasaawiil aanne isinuun! Anuugakko, deebbokkona okashekko kahoraarjjee hora Waawuun sisattan, seera orroo kagiro metekki ayees kalleero; firdda karrummii, shaagana, abddamano addeen tuffattettaan. Aanɂi haɂiisooni hinɂana feltteenwa kaɂidanye.\x - \xo 23:23 \xo*\xt Woy. 27:30.\xt*\x* \v 24 Isin jaamaleessa jaamaleessa hore hayiteen ogeggeesattan! Biinɂi aani kalaaro ayees assaabtteen shafattan; gaala aani kaleyaaro ayees addeen ennegattan. \p \v 25 «Isin ifissaaddolee seera oɂagaalssisattaanna Farasaawiil; aanne isinuun! Kafala yaalɂana kat'ugga huu mina tasaree taalaal shashakaarattan; orroɂoottiso goɂameen saamanoyinna isiɂawodayiwaattii ammagamera. \v 26 Ati jaamakki Farasaawiti t'ayi huu kafala yaalɂana kat'ugga huu orro muc'c'isi; esekko guutikkisona kamuc'c'ime leera. \p \v 27 «Isin ifissaaddolee seera oɂagaalssisattaanna Farasaawiil guutikkiso barssaa t'alalame kaɂiidaro, orroɂoottiso goɂameen kagoye ibaaddokokki lefaalinna battiikki ayees dubbaa kaɂammagame hiyyeel aani mankkolaattan maraan aanne isinuun.\x - \xo 23:27 \xo*\xt Ofa. Fe. 23:3.\xt*\x* \v 28 Isinna sarre ibaaddon k'ulluukki aani laattan, orroɂoottisin goɂameen ifissaaddayinna meellaneeyi oɂammagameenyyaan. \s1 Seera kamuse oɂagaalssisaranna kafarasaawil murrisamano \r (Luk'. 11:47-51) \p \v 29 «Isin ifissaaddolee, seera kamuse oɂagaalssisattaanna Farasaawiil aanne isinuun! Kahegeroolkokki k'amal gimbbaa kak'ulloolee k'amal issaadisaa, \v 30 ‹Kat'awoo Odolaalkkaanikki geesii kaginne leenewa, kahegeroolkokki iigi ubanooyi isone wota lakkolaanne› amattaan. \v 31 Hikkaniinna kahegerool lagadeen ogireen odolaalkaaniwun sannii laanokisin isi oottisin gutii atotinattaan. \v 32 Goorttanun odolaalkisin felin ohaggaɂabeeren felo gudisa. \p \v 33 «Isin habeessal! Yiis kajaarɂa tabaanon tagaannemi eleenkotti murittikko misii hesiin daanddeetan?\x - \xo 23:33 \xo*\xt Mat. 3:7; 12:34; Luk'. 3:7.\xt*\x* \v 34 Haannuun kahegeroo, k'arooleelnna seera oɂagaalssisaran farnnara, hinɂakko kookkoo lagadinnattan, kookkoonna suyinnattaan, kakkaleenna Ayihuudikokki min kaɂebi orroo boc'c'innattaan. Katamaa tookko katamaa takkalee tos isin iso horoornnattan. \v 35 Haannuun k'ulluukki kaɂaabeela iigikko haggaɂabere k'ulluukki miniinna fala mankkofelatarani t'eɂee kalagaddeettan ere kaberaakiyukko taa kazakkiraasa iigi geeroo ulii gutii kaɂubatero k'ulluukki iigi dubbaan isin ohoosamattanttaan.\x - \xo 23:35 \xo*\xt Met'. 4:8; 2 Od. 24:20-21.\xt*\x* \v 36 Ani rumminaa amara karoorero ayees dubbaan hitti alattaan hoosamatta. \s1 Yesuusa Iyyerusaalemi maraan ootano \r (Luk'. 13:34-35) \p \v 37 «Ati Iyyerusaalemi, kahegeroo talagadatta, ku tos ofarameeraanna eɂemooyi taɂeeggatta ati Iyyerusaalemi lukkale c'uc'uutekkisee baalkkise hegelii goggokukkuyisattoyi, ibaaddokkaa kukkuyisin miyyaa gale ani doote, isin goɂameen ii lakkoɂanttettaan. \v 38 Goortta k'ulluukki min kaɂebikakkisin ona lii hesinnara.\x - \xo 23:38 \xo*\xt Erm. 22:5.\xt*\x* \v 39 Haanssun, ‹Kagootta megee kaɂemeetara kasommaasameya› taa anttaanii gin hikka gooratakko haggaɂabre isin kallami in lakkodeetan.»\x - \xo 23:39 \xo*\xt Mez. 118:26.\xt*\x* \c 24 \s1 Kagachchoo alamikokki malaataal \r (Mar. 13:1-2; Luk'. 21:5-6) \p \v 1 Yesuusa k'ulluukki min kawaakko beegure seetaa giraan usukko oɂagaalssatareen k'ulluukki minkkokki gimbbe tusin usu tos emeeten. \v 2 Usu goɂameen, «Hikka dubba diyaattaan?» «Ani rumminaa amara eɂemo eɂemoo gutii kaginbamera goggodiyaattanii hadarɂaamooni hikkamalee goggogirooyi kahesira eɂemo koonna laagiro» ame. \p \v 3 Yesuusa zayitii kabeyaara gaa takkoɂalataro wodami gutii hamas's'ee giraan; usukko oɂagaalssatareen kale been usu tos seeteengureen «Alla noon segiilla» «Hikki ati kaɂamatta dubbaa goree linnara? Emeetottana alamikkotti gachchoon malaata meyya?» ameen. \v 4 Yesuusana abbaabere haa ame; «Maayyoona isin goggosoboonkko isiɂoorayeen.» \v 5 Kamoogganna ani Kiristoosaya amaa megekkeeyi emeeyinnara kamoogganna shirsinaraan. \v 6 Jereenna gara kajereene taɂayeesamatto odu isin maalinnattan; hikki ayees laano kahesooniya, halleewo kuwaarre gachcho ganaa mankkolleete maraan hikkanii isin goggoneyinokko isiɂoorayeen. \v 7 Gosa gosaayi gutii, wononna wonoo gutii kiinnara, banɂe banɂeeyi uɂina ulkokki aaɂaano linnara. \v 8 Hikki dubba goɂameen k'aniin kaɂummullakkotti rakkookko tahoraarijjeetta. \p \v 9 «Hassu goorata ibaaddo isin rakkoowun roorisi sisinnara, lagadinnaran; megekkeekkotti aalanttii gosa dubbaa dollee odiidantteen linnattaan.\x - \xo 24:9 \xo*\xt Mat. 10:22.\xt*\x* \v 10 Hassu goorata kamooggan ammanokkisoo iisinara, koo kakkalee roorisi sisinnara; isi isiɂorroonna kookkoo diidinnaraan. \v 11 Kamooggan kat'araa kahegerool kiinnara, kamoogganna sossoyisinaraan. \v 12 Tamooggan meellanekko kakkeeyi kamooggan ibaaddokkotti geelanjje ambbal linnatta. \v 13 Tagachchoo arri taageeroon kaɂataate hassu fayyinara. \v 14 Gosa dubbaan ato goggolleeroon hikki wononnati kawaakokki wongala alami dubbaayi lallabaaminnara, esekkona tagachchoo arri emeeyinnatta. \s1 Bayi kakkeenaro battiikki kooko \r (Mar. 13:14-23; Luk'. 21:20-24) \p \v 15 «Goortanun kahegeroo Daanelan goggosegaamerokki malee, ‹Kabattoyisira kameellan ayees tak'ulloyitetto banɂee kaɂaalleero kakkodeeten goorata kannabbabara hashaado!›\x - \xo 24:15 \xo*\xt Dan. 9:27; 11:31; 12:11.\xt*\x* \v 16 Hassu goorata ul kayihuudayi kagirana wodami tos habak'ato, \v 17 Minii fook'ii gutii kagira maamisikki ibaaddona huu minkko atayin arooddago,\x - \xo 24:17 \xo*\xt Luk'. 17:31.\xt*\x* \v 18 Iraa kagira ibaaddotina sarssikkeessa atayin arooɂabbaabanno. \v 19 Ese arri heleel kafatowunna kaɂiilisaroon rakkoo taɂatii leeta. \v 20 Goorttanu bak'atanokkisin bat't'eessayi goorttun Ayihuudin tafoolssi arri goggolleenoonkko ebaayen. \v 21 Hassu goorata alami takkomet'amero arrikko haggaɂabere taa hittaari geeroo lii kakkasoon esekkona horenbbaan ese rakkoonne wota kakkoɂekkaaro kallayitti rakkoo taɂatii linnatta. \v 22 Hassu arriil gabaabbayi waatenna ibaaddo dubba lakkohesare. Kaɂassaabamero maraan goɂameen hanɂu arrija gabaabbateen. \v 23 Hassu goorata maayyonna hikkima Kiristoosa hittanii gira goorttun hassee gira goɂameenna arooɂabddatteen. \v 24 Kat'araa Kiristoosalnna kat'araa hegerool kiinnaraan, isoon goɂekkaate kaɂassaabamerona shirsiin amireene kaɂatii baasakki malaataalnna tusinaraan.\x - \xo 24:24 \xo*\xt Dan. 12:1; Rag. 7:14.\xt*\x* \v 25 Goortta ani isinuun t'aye segaara: \p \v 26 «Haanssun ‹Aankkima gaa orroo gira,› goɂameenna eserraa aroobbeeten, Hikkima min orroo giridii gira goɂameen arooɂabddatteen.\x - \xo 24:26 \xo*\xt Luk'. 17:23-24.\xt*\x* \v 27 Hank'k'a mina tabiyaankko beegure mina taɂiyaan tos taageero goggohank'aaroo ere kaɂibaaddokkotti emeeto hikkamalee linnatta. \v 28 Rak'a takkogiro banɂe dubbaa allaattil kukkuɂamara.\x - \xo 24:28 \xo*\xt Luk'. 17:37.\xt*\x* \s1 Ere kaɂibaaddokkotti tallami emeeto \r (Mar. 13:24-27; Luk'. 21:25-28) \p \v 29 «Hanɂu tarrakkoo arrijjakko abbaabayire goorsewa \q1 « ‹Arriti mugud linnatta, \q2 diginninna ifakkisee tiraynnatta, \q1 Barraajjana daruurkko ubayinara, \q2 kadaruuree hunnana shalagaaminara.›\x - \xo 24:29 \xo*\xt Isa. 13:10; 34:4; Hiz. 32:7; Iyu. 2:10,31; 3:15; Rag. 6:12-13; Dan. 7:13; Zak. 12:10-14; Rag. 1:7.\xt*\x* \p \v 30 «Hassu goorata ere kaɂibaaddoo malaata daruurii gutii mutinnara, hassu goorata ulii tagitta aani dubbana woo woo ami ooyinnara. Ere kaɂibaaddona kadaruure duumanchchaayi orroo hunnaayinna taɂatii kabajaayi emeetaa giraan dinnaraan. \v 31 Erggichchalna taɂatii tamalakata yaayene wota faraminnara, isona oɂassabaameraan alamii mina afarkko daruurkkotti gachchokko taa daruurkkotti gachcho geeroo ibaaddo kukkuyisinaran. \s1 Kabalasi gaakokki masuussa \r (Mar. 13:28-31; Luk'. 21:29-33) \p \v 32 «Kabalasi gaakko hikka agaalssis agaalssayeen, ballaal gohurisiro baalallo goc'ariidiraan hassu goorata bat't'eessa gabbalamano addeesattaan.\f + \fr 24:32 \fr*\fqa Giilaal \fqa*\ft hikki segaano katusara ulkkisooyi gaa kakkohurisarana baalallo kakkoc'ariidaraan giilaal goggabbalamiro mankkollee maraanya. \ft*\f* \v 33 Hikkamaleenna hikka dubba goddeeten ese arri goc'atii gabbalamano addeesa. \v 34 Ani rumminaa amara hikki dubba taagudaroo hitti alattaan lakkoroortto. \v 35 Ulnna daruurnna roorraanwa haafurakki goɂameen suure lakkoroorro. \s1 Goottaa takkoɂemeeyinnara arri addeesamana waatti \r (Mar. 13:32-37; Luk'. 17:26-30,34-36) \p \v 36 «Hasse arrina hasse saatii goɂameen odo kuwaarre kadaruure erggichchaal golleenna, Ere golleenna koonna laakkaso. \v 37 Kanohe geesii goggolleeroyi Ere kaɂibaaddokkotti emeeto usumalee linnatta.\x - \xo 24:37 \xo*\xt Met'. 6:5-8.\xt*\x* \v 38 Usu geesii beke miirɂa geegisanakko horeene Nohe markkafa tos takkotabinaro arri taageeroon ibaaddo aamaanna t'amaanna, oori atataanna keesataa goggogireenkki malee, \v 39 Hasse arri taageeto me emeeyinnaro haɂaddeesooni miirɂa tabekeeyi goggoɂennegamerani ere kaɂibaaddokkotti emeeto usumalee linnatta. \v 40 Usu goorata ibaaddojja lama iraa hayinnaraan, koo ataminara koo hesinnara, \v 41 Heleel lama riim kooyi riitayinaraan too ataminatta, takkalee hesinnatta. \p \v 42 «Goorttanu Goottakkisin takkoɂemeeyinnaro arri isin mankkokasoon maraan nabbaada oorayeen, \v 43 Hikka wodanaa abayeen, odo minee heto hemeen maagorata emeeyinnatto addeesi girewa nabbaadi min goggosaamamonkko ooratarewa. \v 44 Ere kaɂibaaddonna isin kakkoshaadon goorata mankoɂemeeyinnaro maraan, isinna isiɂekkaasayeen oora.\x - \xo 24:44 \xo*\xt Luk'. 12:39-40.\xt*\x* \s1 Kaɂabddamena kaɂabddamoon kahandaarokokki masuussa \r (Luk'. 12:41-48) \p \v 45 «Babokkisoo isoon kakkodootisaro goorata goggosisiroo goottaa minkkeessakki ibaaddo gutii kashuumatera kaɂabdamena k'arookki kahandaara ayyoyya? \v 46 Goottaakkeessa abbaabayi kakkoɂemeero goorata tasisanttetto hadara fele gudise giraan kahelnnara hassu kahandaara kasommaasameya. \v 47 Ani rumminaa amara ogiraan urrawo dubbaayi gutii usu shoomiinnara. \v 48 Ayesuun goɂameen kahandaara hassu ibaaddoti kameellan golleenna usu metekkeessan, ‹goottaa adallaayinara› amaa, \v 49 Kiigure kakkalee kahandaaro jaleettessa boc'aano gohaggaɂabe t'ameen osetaaraanne wota goɂaamenna got'ame, \v 50 Hassu kahandaarokkokki goottaa usu taɂoorannon arriinna takkoshaadon saatii emeeyigure, \v 51 Hassu kahandaarokki goottaakkeessa murrisinnara, it'aattessana ifissaaddoleenne wota yelinnara, ese banɂee oottanna ilkko fooc'ano linnara. \c 25 \s1 Deeleeljja tomonkokki masuussa \p \v 1 «Hassu goorata wononnati kadaruure dab abateenguren mashaashe k'op'ayin obeeraan deeleeljja tomon aani laara.\x - \xo 25:1 \xo*\xt Luk'. 12:35.\xt*\x* \v 2 Iso orrokko deeleeljja kenno gowwaa, deeleeljja kenno adeen k'arooleeyyen. \v 3 Gowoolee dab abateenguren lanbbaa minjja lakkoɂabateeren, \v 4 K'aroolee goɂameen dabkkisoonne wota lanbbaa minjja t'armmusiyi abateen gireen. \v 5 Kamashaashee kakkoɂadallaatere goorata dubbana hudduro kakkodutisatte goorata huddureen. \p \v 6 «Ul hemeen t'eɂe kakkolaare goorata ‹Kamaashaashee emeetara biyaa k'op'ayeen taɂamatta uumit maalssantte.› \p \v 7 «Hassu goorata deeleeljja dubba keengureen dabkkisoo hank'k'ayisaten ekkaasateen. \v 8 Gowoolee k'arooleenne ‹Dabkkaani bayinara laanbbaatisinkko noon sisa,› ameen. \p \v 9 «K'arooleenɂi deeleeljja goɂameen abbaabenguren no taɂabnna laanbbaa ‹Noyeenna isinuunna laanawaayin daanddaatta, seyeenddeene laanbbaa kadaddalatarokko ussun iminayeen› ameen. \p \v 10 «Laanbbaa iminayin kakkobiyaaren goorata kamashaashee emeete, ekkaasateen ogireen deeleeljjana kahaassinoo aamo takkoɂekkaatero banɂe usune wota tabeen, ufana c'ufame. \p \v 11 «Adallaaten oɂemeeteran okkalee deeleeljja, ‹Goottaa! Goottaa!› maganne ‹Noon ufa banina› ameen. \p \v 12 «Usu goɂameen, ‹Ani rumminaa amara ani isin laakkaso› ame isoon abbaabe.\x - \xo 25:12 \xo*\xt Luk'. 13:25.\xt*\x* \p \v 13 «Goorttanu isin arri goorttun saatii mankkokasoon maraan isiɂekkaasayeen oora. \s1 Ohandaaran seedkokki masuussa \r (Luk'. 19:11-27) \p \v 14 «Wononnati kadaruuree ibaaddoti koo usuun ohandaareen isi tos uumegure oɂabo urrawoɂoottessa hadara sisegure ul kakkalee seeyin kakkeero ibaaddoti aani laara.\x - \xo 25:14 \xo*\xt Luk'. 19:11-27.\xt*\x* \v 15 Odo odoo feloɂoottisokki malee koowun t'agaraa ken, koowun lama, koowun ade t'agaraa too sisegure goorsewa ul kakkalee iise seete. \v 16 T'agaraa ken kaɂatatera ibaaddoti goorsewa daddalatano haggaɂabere takkalee t'agaraa ken worɂe helate. \v 17 Usumaleenna t'agaraa lama kaɂataterena t'agaraa lama worɂe helate. \v 18 T'agaraa too kaɂatatera goɂameen ul oshegure maragade kagoottaa k'amale. \p \v 19 «Ohandaaraankokki goottaa mankkoseeteroo tanjjiin adallaate emetere tasisero t'agaraa tootaayi din haggaɂabe. \v 20 T'agaraa ken kaɂatatere takkalee t'agaraa ken worɂe helate aate emeetegure, ‹goottaa!› Ati iin t'agaraa ken sissette, hikkima takkalee t'agaraa ken worɂe helera ame. \p \v 21 «Goottakkeessana ‹Goɂidan felttetta, ati kaɂidankki kaɂabddantte, kic'c'arkki ayeesii kaɂabddantte mankkolleete maraan kamooggan ayeesii ani ku shuuminara, goottakkaanɂi geggeloo tos tabi› ame. \p \v 22 «Usumaleenna t'agaraa lama kaɂatatera kahandaara emeetegure ‹goottaa!› ati iin t'agaraa lama sissette, hikkima t'agaraa lama daddalegure takkalee t'agaraa lama worɂe helera ame. \p \v 23 «Goottakkeessana ‹Goɂidan felttetta, ati kaɂidankkina kaɂabddantte kahandaatta kic'c'arkkiin kaɂabddantte mankkolleete maraan kamooggan ayees gutii ani ku shuuminara, goottakkaanɂi geggeloo tos tabi› ame. \p \v 24 «T'agaraa too kaɂatatere kahandaarokkina emeetegure ‹gootta!› Ati kawut'annon gitto kamat'aratto, kadarɂinnon gitto kakukkuyisaatto bogikaɂatii ibaaddoti laano kasowa, \v 25 Haannuun abssayere, ‹T'agaraattaa erree k'amalera, hikkima maragadekka› ame. \p \v 26 «Goottakkeessana abbaabere, ‹Ati kameellankkina boozzakki kahandaatta, kawut'annon giro kamat'aratarona, kadarɂinnon giro kakukkuyisataro laanokkee kasso? \v 27 Hayya ani kakkoɂabbaabataro goorata t'agarattee worɂene wota goggoɂataroo odaddalatarawun sisano dootisare. \p \v 28 « ‹Goorittanuu t'agaraa aatagudden t'agaraa tomon kaɂaboon sisa, \v 29 kaɂaboon adamara, moggaatara, kallayiikkikko goɂameen hassu kagirawa atamara.\x - \xo 25:29 \xo*\xt Mat. 13:12; Mar. 4:25; Luk'. 8:18.\xt*\x* \v 30 Hikka laɂo kallayiikki kahandaaro oottanna ilkko fooc'ano mankkogiro sarre kagiro t'illinggakki mugud tos beesa shafa› ame.\x - \xo 25:30 \xo*\xt Mat. 8:12; 22:13; Luk'. 13:28.\xt*\x* \s1 Alamikokki kagachchoo firdda \p \v 31 «Ere kaɂibaaddo erggichchalkkeessa dubbane wota kabajaa goɂemeete kakkabajaa korffinjjeeyi gutii hamas'iinnara.\x - \xo 25:31 \xo*\xt Mat. 16:27; 19:28.\xt*\x* \v 32 Gosa dubba usuu horee kukkuminnara, usuna, kafoofee idaad oreenkko goggoɂassaabarooyi, gosa koo kakkaleekko assaabinara. \v 33 Idaad mina tamerggenne oreen mina tabetene aalliisinnara. \p \v 34 «Hassu goorata wono mina tamerggenne ogiraanne haa aminara, ‹Isin Aabbokki osommaasatera koyeen alami takkomet'amerokko haggaɂabere isinuun kaɂekkaatero wononnati eela. \v 35 Aalanttina ani uuɂee aamisseettan, sugubaaye t'amissettan, ani martti lee goɂemeeye k'op'atteettan, \v 36 Ani hawɂayi gollee sarssisseettan, ani hawɂaame deetettan, shaame gollee in tos emeetteen hoosattettaan.› \p \v 37 «K'ullooleenna abbaabeen haa ameen, ‹Gootta! Ati uuɂite deenne goree no ku aaminsse? Goorttun sugubaatte deenne goree no ku t'aminsse? \v 38 Martti leete deenne goree no ku k'op'anne? Goorttun hawɂayi leete deenne goree sarssinsse? \v 39 Usumaleenna hawɂaantte goorttun shaantte goree seenne no ku hoosanne?› \p \v 40 «Wonona abbaabere, ‹Ani rumminaa amara hinɂa huc'c'arri olleeraan abbilaaltteekko koowun kayeltteettan iin feltteettaan aaniya› ame abbaabe. \p \v 41 «Esekkona mina tabetene ogiraanne ade haa aminara, ‹Isin ok'angaanttettaan, durrisanna erggichchakeessawun taɂekkaattetto jiruu jiroomman eleen tos inkko kale biyaadden seeyeen. \v 42 Aalanttina ani uuɂee lakkoɂaamisseettan, ani sugubaaye lakkot'amissettaan, \v 43 Ani martti lee goɂemeeye lakkok'op'attettaan hawɂayi lee lakkosarssissettaan, ani hawɂaamena shaame gollee in tos emeetteen lakkohoosatteettan.› \p \v 44 «Isona abbaabereen, ‹Gootta! Ati uuɂite goorttun sugubaatte, ati martti leete goorttun hawɂayi leete, hawɂaantte goorttun shaantte deennenne goree gargaarana waanne?› \p \v 45 «Hassu goorata wono abbaabere, ‹Ani rumminaa amara hinɂa huc'c'arri olleeraankko koowun felana waattii iinna lakkofelttettaan› aminara. \p \v 46 «Hinɂa Jiruu jiroommatti murro tos, k'ulloolee adeen jiruu jiroommakki giri tos seeyinnaraan.»\x - \xo 25:46 \xo*\xt Dan. 12:2.\xt*\x* \c 26 \s1 Ayihuudil Yesuusa lagadin t'oyeen \r (Mar. 14:1-2; Luk'. 22:1-2; Yan. 11:45-53) \p \v 1 Yesuusa hikka ayees dubba ayeese kakkogudisare goorata, usukko oɂagaalssatareenne, \v 2 «Arri lamakko abbaabayire kafaasikkaa baala kakkabajaaminaro laano kassaanwa, ere kaɂibaaddona suwaamiin roori sisaminara» ame.\x - \xo 26:2 \xo*\xt Biy. 12:1-27.\xt*\x* \p \v 3 Esekko abbaabatere katuuk'aamol woyichchaalnna jaarssa kaɂulee K'eyaafa kaɂamamaro tuuk'aamolun odonnati kaɂabokkokki awudii orroo kukkuɂameenguren, \v 4 Miiggeeyi Yesuusa abiinna lagadisisin makkareen. \v 5 «Ayesuun goɂameen gosaa orroo shalago goggokeennoonkko tabaala arri aroolleeno» ameen hiɂi too leen. \s1 Yesuusaa gutii shittoo takibttetto heleelttiti \r (Mar. 14:3-9; Yan. 12:1-8) \p \v 6 Yesuusa Bitaanyaayi maarii bar kaɂabo Simoonakokki minii giraan, \v 7 Heleelttiti too dookki aaloo awɂallo talleetetto shittoo kaɂalbbast'iroosi bilk'aade kooyi aatte Yesuusa tos gabbalantte, babo aamaa hamas's'ee giraan metekkeessa gutii shittoo kikibtte. \p \v 8 Usukko oɂagaalssatareen hikka kakkodiyaaren goorata amaraateen haa ameen, «Hikki dubba darɂaano muunya?» \v 9 «Hitti shittoo kamooggan maragadeeyi daddalamigudde hiyyeessan sisamin dootisatte» ameen. \p \v 10 Yesuusana iso kaɂameeraan addeesere, «Hitta heleelttiti muun rakkisattan? Ese iin felo oɂidan felttetta ame. \v 11 Hiyyeessal maagoreenna isinne wota giraan, ani goɂameen arggetto isinne wota lakkogirnnaro, \v 12 Ese hitta shittoo maarkkeeyi gutii kikibano in k'amalkkeewun ekkaasanoyya. \v 13 Ani rumminaa amara hikki wongala mankkolallabaamaro alami dubbaa, maraamuri maaɂeeti banɂeenna ese iin kafelttetta ese shaadano lii segaaminara» ame. \s1 Yihuuda Yesuusa roorisi sisin ekkaate \r (Mar. 14:10-11; Luk'. 22:3-6) \p \v 14 Hassu goorata tomonkko lamakko koo kalleera kaɂask'orotu Yihuuda kaɂamamara katuuk'aamol woyichchaal tos seetegure, \v 15 «Ani Yesuusa isinuun roorisi gosise isin addeen iin me sisinnattaan?» ame, isona bir sonddom usuun tooteen siseen. \v 16 Hassu gooratakko haggaɂabere Yihuuda Yesuusa roorisi kakkosisiro kaɂekkaaro goorata dootaa gire. \s1 Yesuusa kafaasikkaa kita ofarameeraanne wota aamano \r (Mar. 14:12-21; Luk'. 22:7-14,21-23; Yan. 13:21-30) \p \v 17 Kababoo baalan tahoraarjjee arri Yesuusakko oɂagaalssatareen usu tos emetengureen «Ati kafaasikkaa kita kahemeene goggoɂaanttoon eetii no goggoɂekkaansson dootaatta?» ameen. \p \v 18 Usuna, «Katamaa tos seeyenguddeen isinne kaɂesele ibaaddoti koonne, ‹Kaɂagaalssisara gooratakki gabbalamera inkko oɂagaalssataranne wota kafaasikkaa baala minkkaayi kabajaayinnara amara ama ame.› » \v 19 Yesuusakko oɂagaalssataranna usu goggoɂajajeerokki malee kafaasikkaa baalakkokki kita ekkaasen. \p \v 20 Ul hemeen kakkolaare goorata Yesuusa tomonkko lama ofarameeraanne wota babo aamin hamas's'ee. \v 21 Yesuusa aamo gutii giraan, «Ani rumminaa amara isin orrokko koo in roorisi sisinnara» ame. \p \v 22 Isona aaloo yaadengureen toottoolli «Goottaa! Ani leewuna?» ameen. \p \v 23 Yesuusana abbaabere, «In roorisi kasisinara iinne wota yaalɂaayi gene kadagissateroya. \v 24 Ere kaɂibaaddo usu maraan goggos'aafameroyi goyinara, ayesuun goɂameen ere kaɂibaaddo roorise kasisaroon hassu ibaaddotin aanne! Usu ibaaddoti haɂalannooni hesi girewa kaɂidanye» ame. \p \v 25 Roorisi kasisinara Yihuudana, «Kaɂagaalssisatto! Ani leewuna?» ame, Yesuusana, «Ati kaɂamatta» ame. \s1 K'ulluukki babo kawaakki woga \r (Mar. 14:22-26; Luk'. 22:14-20; 1 K'or. 11:23-25) \p \v 26 Iso aamaa giraanna Yesuusa babo keesegure sommaasate ibise aategure usukko oɂagaalssatarawun sisaa, «Ahɂaay atayeen aama, hinɂi sooɂootteyaan» ame. \p \v 27 Esekko t'ugga keese Waa galategure, usukko oɂagaalssatareewun sisaa haa ame, «Isin dubbana hitta t'uggakko t'ama, \v 28 Kamooggankokki c'ubboon shaaga maraan kaɂubayinara ammato oɂusubi kaɂaddeesisara iigikki hikkaya. \v 29 Ani goɂameen haa amara Aabbokkeekki wononnatii isinne wota hikka kaɂusub kawoyinii t'amo takkot'aminaro arri taageeroo hitta t'uggakko horenbbaan kawoyinii t'amo lakkot'aminaro.» \p \v 30 Mazamuri zammareen abbaabateenguren zayitii kabeyaara gaa takkoɂalataro wodami tos been. \s1 Yesuusa P'et'iroosakokki kakatano t'aye ayeese \r (Mar. 14:27-31; Luk'. 22:31-34; Yan. 13:36-38) \p \v 31 Yesuusa ade, «Hitta hemeen isin dubba in kakayinnattaan, ‹Ani kafoofee basinnara kafoofamara idaandda darɂaaminnara amame k'ulluukki mas'aafaa s'aafamera.› \p \v 32 «Ayesuun goɂameen ani goyikko kakkokkee goorata isinkko t'ayi Galiila tos seeyinnara.» \p \v 33 P'et'iroosana abbaabere, «Kakkalee dubba aalanttittaayi ku iisi goseetena ani goɂameen duuddo ku iisi lakkoseero» ame. \v 34 Yesuusana P'et'iroosane, «Ani rumminaa amara hittameen lukkale haɂoyinon giraan ati in seed gali kakayinnatta» ame. \v 35 P'et'iroosa goɂameen «Ani kuunne wota goyin kadootisaro golleenna suure ani ku lakkokakayinaro» ame. Kuunɂi usukko oɂagaalssatareen dubbana usumaleewwa ameen. \s1 Yesuusa Geetesemanii ebaatano \r (Mar. 14:32-42; Luk'. 22:39-46) \p \v 36 Esekko abbaabatere Yesuusa usukko oɂagaalssatareenne wota Geetesemanii taɂamamatto banɂe too seete, isone «Ani aarraa seeyigure taa ebaaroyi isin hittanii gira» ame. \v 37 Seetaa giraan P'et'iroosana yiis kazabddoosa lama wota aate seete, gaddanna c'annak'aamano haggaɂabe. \v 38 Esekkona «Ani taaggooroo aaloo c'annak'aamera, inne wota nabbaada hittanii gira» ame. \p \v 39 Abaraanttii ship'p'imegure hore hore bebbeedii ul oyere «Aabbokkee! Hitti tarrakkoo t'ugga inkko habuyito, ayesuun goɂameen feɂittee malee halleennoni giraan feɂittaa malee halleewo» ame ebaate. \p \v 40 Esekko abbaabategure usukko oɂagaalssataran tos goɂemeero ohuddureeraan deegure P'et'iroosane, «Duuddo iinne wota saatii toonna nabbaadi girana waatteen?» \v 41 «C'aafiti orroddi goggotaboonkko nabbaada ebaayen, ayyaana ekkaate gira, soo goɂameen hararaan» ame. \p \v 42 Ade kallami seetegure «Aabbokkee! Hitti tarrakkoo t'ugga ani hat't'amoon giraan tarooron golleete feɂittaakki malee halleeto» ame ebaate. \p \v 43 Kallami abbaabayi kakkoɂemeero goorata hudduro mankkogeetette maraan huddureen ogiraan dee. \v 44 Giddanna iso iisegure ade kaseedi seetegure hore kaɂebaatere ebi ade ebaate. \p \v 45 Esekkona usukko oɂagaalssatareen tos abbaabate emetere, «Giddanna haraffintteen huddurtteettaan? Hittima saatii gabbalanttetta, ere kaɂibaaddo c'ubbaaleyikkotti geneyi roori sisaminara. \v 46 Kiyaa seenno, roorisi kasisinara emeetaa gira!» ame. \s1 Abamano kayesuusa \r (Mar. 14:43-50; Luk'. 22:47-53; Yan. 18:3-12) \p \v 47 Yesuusa ayeesaa giraan tomonkko lamakko koo kalleera Yihuuda katuuk'aamol woyichchaalnna taɂulee jaarsoleekko ofarameeraan shiifana duullaa kaɂabera ibaaddo kamoogganna wota gire. \v 48 Yesuusa roorise kasisera Yihuudana, «Ani kaɂangatara usuya aba» ame malaata sise mankkogire maraan, \v 49 Goorsewa Yesuusa tos seetegure, «Kaɂagaalssisatto! Nogodda iiddegitto» ame usu angate. \p \v 50 Yesuusana, «Ani kageelataro! Takkoonɂemettetto haajaa gussa» ame, hassu goorata ibaaddo gabbalamegure Yesuusa abe shiye. \p \v 51 Yesuusanne wota kagirekko koo gene keesegure shiifayi tuuk'aamolkokki woyichchatiin kahandaarekotti nebe goose. \p \v 52 Yesuusana, «Shiifakkaa kofoo orro tabisi,» «Shiifa kamiɂatara shiifaayi gowaara, \v 53 Godootise ani Aabbokkee goɂebaaye kuma kamooggani katootamiro erggichchaal iin kafaroon aani laara? \v 54 Hikki haa gollee ade k'ulluukki mas'aafaa linnara amame kas'aafamera misii gudatara?» ame. \p \v 55 Hassu goorata Yesuusa gosane, «Shittaa abin kaɂemeetaro ibaaddo aani shiifaalnna duullaal abtteendden in abin emeetteen? Arggetto k'ulluukki min kaɂebii hamas's'ee ani isin goɂagaalssisare lakkoɂabttetteen. \v 56 Ayesuun goɂameen hikki dubba kakkonlleera k'ulluukki kahegeroolkokki mas'aafayi kas'aafamera goggogudaroonya» hassu goorata usukko oɂagaalssatareen dubba usu iiseen bak'ateen. \s1 Yesuusa Ayihuudikkotti shonggooyi horee aallano \r (Mar. 14:53-65; Luk'. 22:54-55,63-71; Yan. 18:13-14,19-24) \p \v 57 Hassu goorata Yesuusa kaɂabera ibaaddo seera kamuse oɂagaalssisaranna jaarssa kaɂulee kukkume takkogire tuuk'aamolkokki woyichchati K'eyaafa tos usu geesen. \v 58 Ayesuun goɂameen P'et'iroosa fakkimegure katuuk'aamol woyichchaatikokki awud taageeroo usu debee sesseetaa gire, orroddee tabegure ayees talinnaro din oɂooraneenne wota hamas's'ee. \p \v 59 Hassu goorata tuuk'aamolkokki woyichchatina kaɂayihuudi shonggoo dubba Yesuusa lagadisisin kat'araa ato dootaa gireen, \v 60 Kamooggan kat'araa atojool goɂemeetena ato kalleero lakkohelateeran, danbbenne goɂameen ibaaddo lama gabbalamere, \v 61 «Hikki ibaaddoti k'ulluukki ‹Min kaɂebi basigure arri seed orroo abbaab madaarin daanddaara› amera» amaa ayeeseen. \p \v 62 Hassu goorata tuuk'aamolkokki woyichchati kee aalleegure, «Hikki ibaaddo kaɂatoteero dubbaan koonna abbaab lakkoɂabbaabattoya?» ame. \v 63 Yesuusana goɂameen c'alɂi ame. Tuuk'aamolkokki woyichchati Yesuusane, «Ani ku Arddokki mege kawaayi abera, ati Kiristoosa ere kawaa golleete noon segii?» ame. \p \v 64 Yesuusana, «Atiwa issii anttetta, ayesuun goɂameen isin dubbana segiiro hittakko horenbbaan ere kaɂibaaddo hunna kawaakkotti merggee hamas'iire kadaruure dumanchaayi orroo emeetaa giraan dinnattaan» ame. \p \v 65 Hassu goorata tuuk'aamolkokki woyichchati sarssikkeessa fiilegure, «Hikki Waa habaarera; hikkakko kakkalee misikki ato dootisara? Usu Waa habaaraa ayeesano isinwa maaltteettan ame. \v 66 Me aani isinuun laara?» ame. \p «Isona goyin dootisara» ameen abbaabeen. \p \v 67 Hassu goorata bebbeedtteessaa hanc'c'ufe tufaa balabaanjjoo basaa, \v 68 «Kiristoosa! Ayyoyya ku kabase? Alla hegero ayeesi» ameen. \s1 P'et'iroosa Yesuusa kakate \r (Mar. 14:66-72; Luk'. 22:56-62; Yan. 18:15-18,25-27) \p \v 69 Esekko abbaabatere P'et'iroosa katuuk'aamol woyichchaatikokki awudii orroo hamas's'ee giraan diyyiti too usu tos gabbalanttegudde «Ati kagaliila Yesuusane wota gittewa» antte. \p \v 70 Usu goɂameen, «Ati maamme amatto ani laakkaso amaa dubbaayi horee kakate.» \p \v 71 Awudkko kakkobeyaaran karrane bin seetaa giraan takkalee diyyiti P'et'iroosa deetegudde esee kagire ibaaddowun «Hikki ibaaddoti kanaazireti Yesuusane wota gire» antte. \p \v 72 P'et'iroosaan kaɂammatoo haafuraayi «Hikka ibaaddoti ani laakkaso» amaa kallami kakate. \p \v 73 Abaraan gac'c'imegure esee aallee kagire ibaaddo P'et'iroosa tos gabbalameengureen, «Ayeeskkawa addeesisara, ogiraan atina isokko kootta» ameen. \p \v 74 Usuna ammataanna k'angaa «Ani usu ibaaddoti lakkokaso» ame. Hassu goorata lukkalena oye. \p \v 75 Goorsewa, P'et'iroosa «Lukkale haɂoyinon giraan seed gali ati in kakayiinnatta» ame. Yesuusa kaɂayeesera haafura usuun k'alli ame. P'et'iroosana sarddee beegure yururu ame oote. \c 27 \s1 Yesuusa P'ilaat'oosa tos geesano \r (Mar. 15:1; Luk'. 23:1-2; Yan. 18:28-32) \p \v 1 Bari babbaris katuuk'aamol woyichchaalnna jaarssa kaɂulee dubba Yesuusa tayeli lagadiraan makkareen. \v 2 Yesuusa shiyeen geesenguren karoomi mooti P'ilaat'oosaan rooriseen siseen. \s1 Yihuuda isiɂootteessa suwaate \r (Ofa. Fe. 1:18-19) \p \v 3 Roorise kasisera Yihuudana Yesuusa goyin firddaamano kakkodiyaare goorata gaabbee. Bir sonddom katuuk'aamol woyichchaalunna taɂulee jaarsoleewun abbaabe sisegure, \v 4 «Ani k'ulluukki ibaaddoti goyiin roorise mankkosisero maraan baasera» ame. \p Isona «Hayya noo me katabisara, hassu yaadakkaayya» ameen. \p \v 5 Haannuun Yihuuda bir k'ulluukki min kaɂebii orroo shafe iise beegure isi sullaate goye. \p \v 6 Katuuk'aamol woyichchaalnna ese bir aateenguren, «Hitti bir dookki kaɂiigeekkotti mankkoleetetto maraan min kawaawun lugudin seerakkaani feɂi lakkosisaro» ameen. \v 7 Makkarenguren martti takkok'amallaan tak'amal banɂe goggolleeton usu maragadee errekko huu kamet't'arokkotti banɂe imineen. \v 8 Haannuun hasse banɂe hittaari taageetoyi, «Ul kaɂiigee» amamatte uumamatta.\x - \xo 27:8 \xo*\xt Ofa. Fe. 1:18-19.\xt*\x* \v 9 Hikka garaayi kahegeroo Ermaasayi, Yihuudaan muraa goggolleeto, \p Gosa kaɂisiraɂeel taherregero «Bir sonddom atateen. \v 10 Goottanna iin goggoɂajajeerokki malee errekko huu kamet't'arokkotti banɂeen mureen» amame kasegaamera gudate.\x - \xo 27:10 \xo*\xt Zak. 11:12-13.\xt*\x* \s1 Yesuusa P'ilaat'oosa horee \r (Mar. 15:2-5; Luk'. 23:3-5; Yan. 18:33-38) \p \v 11 Hassu goorata Yesuusa karoomi mooti P'ilaat'oosa horee aallee, karoomi mootinna «Ati kaɂayihuudi Wonotta?» ame hoosate, Yesuusana «Ati goggoɂamattooya» ame abbaabe. \p \v 12 Katuuk'aamol woyichchaalnna jaarsolee gomootenna usu ade koonna abbaab lakkosise. \v 13 Hassu goorata P'ilaat'oosa «Miyyaa ato keenen atoteeran lakkomaalattoya?» ame. \v 14 Yesuusa goɂameen karoomi mootinna aaloo taa mamiron kamootamero mooton haafura koonna suure lakkoɂabbaabe. \s1 Yesuusa kagoyi firdda firddaamano \r (Mar. 15:6-15; Luk'. 23:13-25; Yan. 18:39; 19:16) \p \v 15 Karoomi mootinna gosa kafaasikkaa tabaala arrii goggofuramiroon kadootataro odo koo shaanokko kakkofuraro woga abanaaye. \v 16 Hassu goorata baasi felanooyi kaɂaddeesamere Barbaane kaɂamamara kashaamere koo gire. \v 17 Gosa kukku kakkoɂamare goorata P'ilaat'oosa, «Barbaanekkona, Kiristoosa kaɂamamaro Yesuusakko, ayyo ani goggofurroon dootaattan?» ame. \v 18 P'ilaat'oosana hikka kakkoonɂamera iso k'anaateen rooriseen kasiseraan mankkoɂaddeesare maraanya. \p \v 19 P'ilaat'oosa kafirdda arjjaata gutii hamas's'ee giraan ooritteessa, «Aalantti teessaa hemeenkka hisillooyi rakkoo tameellan ani mankkodeero maraan hassu k'ulluukki ibaaddoti gutii koonna ayees goggoyelonkko kaɂamaro handdaa usuun fartte.» \p \v 20 Ayesuun goɂameen katuuk'aamol woyichchaalnna taɂulee jaarsoleel Barbaane goggofuramiroo Yesuusa adi goggogooron gosa P'ilaat'oosa goggohoosaroon kekkeesaa gireen. \p \v 21 Karoomi mootinna, «Iso lamakko ayyo ani goggofurroo dootaattan?» ame kallami hoosate. \p Isona, «Barbaane» ameen abbaabeen. \p \v 22 P'ilaat'oosana, «Hayya Kiristoosa kaɂamamaro Yesuusa misi yella?» ame. \p Iso dubbana «Hasuwaamo» ameen. \p \v 23 P'ilaat'oosana, «Muun? Me tameellan felera?» ame hoosate. \p Isona adeen aaloo okkaa, «Hasuwaamo» ameen. \p \v 24 P'ilaat'oosana okko adamano kuwaarre koonna ayees kagarggaaroon laano deegure «Ani hikka ibaaddotikkokki iigikko balchchaya,» isin isiɂoottisin oorayeen, «Goorttanu odonnati kakkisiniya» amegure beke keensisegure gosa horee genennoɂootteessa aale. \p \v 25 Gosa dubbana, «Iigikkeessa noyenna yiiskkaani gutii halleewo» ame abbaabe. \p \v 26 Hassu goorata Barbaane fure gafarere, Yesuusa ade boc'iisere goggosuwaamiro roorise sise. \s1 Karroomi wotaadaral Yesuusa gutii k'ac'c'ifatano \r (Mar. 15:16-20; Yan. 19:2-3) \p \v 27 Esekko karoomi mootiikokki wotaadara Yesuusa kamootiti awud tos geesen, wotaadaral dubba Yesuusa maraamuri goggoɂaalliroon kukkuyise. \v 28 Sarssikkeessana k'aarengureen heelatti kaabbaa sarssiseen, \v 29 Eɂeen mammaren kallachcha feleengureen metekkeessayi gutii kayeen, taleemma dama gene tamerggeeyi absiseen horee gilbbisengureen «Ayihuudikokki Wono! Nogodda kuun halleeto» amaa k'ac'c'ifataren. \v 30 Hanc'c'ufe usuu gutii tufaa talleemma dama genekko aatenguren talleemma damaayi metekkeessa abbaabeen abbaabeen baseen, \v 31 K'ac'c'ifateen abbaabateenguren heelatti kaabbaa k'aarengureen kahoree sarssikkeessa aateen sarssiseen, suyiinna abeen seeteen. \s1 Suwaamano kayesuusa \r (Mar. 15:21-32; Luk'. 23:26-43; Yan. 19:17-27) \p \v 32 Abeen seetaa giraan Simoona kaɂamamare kak'ereena ulkokki ibaaddoti heleengureen, masik'alii goggosidiroo hunnoomen. \v 33 Fureenna, [Buk'k'e tamete] talleetetto Golggottaa taɂamantetto banɂe kakkogiyaaren goorata, \v 34 Kaɂokokootaro kookone wota kaledamero kawoyinii t'amo usu goggot'amiro siseen, usu goɂameen hiɂii abe deere t'amin lakkodoote.\x - \xo 27:34 \xo*\xt Mez. 69:21.\xt*\x* \v 35 Yesuusa suyeen abbaabateenguren it'aa beesaten sarssilkkeessana hedeedameen,\x - \xo 27:35 \xo*\xt Mez. 22:18.\xt*\x* \v 36 Eseenna hamas's'een ooraa gireen. \v 37 «HIKKI KAɁAYIHUUDI WONO YESUUSAYA» taɂamatto tamooto s'uufii metekkeessakko guntte kayeen. \v 38 Shittoolee lama koo mina tamerggenne, koo mina tabetene usune wota suyeen. \v 39 Raanne karoorara ibaaddo aaloo usu habaaraa k'ac'c'ifataa,\x - \xo 27:39 \xo*\xt Mez. 22:7; 109:25.\xt*\x* \v 40 «K'ulluukki min kaɂebi basigudde arri seed orroo kamadaarinnatta, alla isiɂoottaa haasa? Ere kawaa golleete alla masik'alii guukko dagi» amaa gireen.\x - \xo 27:40 \xo*\xt Mat. 26:6; Yan. 2:19.\xt*\x* \p \v 41 Usumaleenna tuuk'aamolkokki woyichchaal, seera oɂagaalssisaranna jaarsoleenne wota leenguren k'ac'c'ifataa haa amaa gireen, \v 42 «Kakkalee fayyisara» isiɂoottessa ade fayyiisayin lakkodaanddaaro, usu kaɂisiraɂeel wono gollee gidda mask'aliikko hadage, noonna ammaninanna. \v 43 Usu Waayi ammanatara ani ere kawaayya amaa mankkogire maraan, alla Waa usu kageelaataro gollee gidda hahaaso.\x - \xo 27:43 \xo*\xt Mez. 22:8.\xt*\x* \v 44 Usune wota osuwaameereen shittooleenna usumaleewwa habaar kamooggan habaararen. \s1 Goyi kayesuusa \r (Mar. 15:33-41; Luk'. 23:44-49; Yan. 19:28-30) \p \v 45 Saatii lekko haggaɂabere taa saatii saagaal geeroo ul dubbaa gutii mugud lee. \v 46 Saatii saagalli Yesuusa yaayetteessa t'ok'k'isere «Elohe Elohe laammasebek'etaani?» amaa okkee. Fureenna «Hedokkee! Hedokkee! In muun iisse?» amanoyya.\x - \xo 27:46 \xo*\xt Mez. 22:1.\xt*\x* \p \v 47 Esee aalleen ogiraankko kookkoo maalengureen «Eelaasa uumara» ameen. \p \v 48 Goorsewa iso orrokko koo tiyaa emeetegure isfoonji aategure kaɂokokootaro t'amo kawoyinii orroddeese nakkaregure isfoonji leemma birt'ee kayegure Yesuusa goggot'amiro sise.\x - \xo 27:48 \xo*\xt Mez. 69:21.\xt*\x* \v 49 Okkaleenna adeen «Isaaga alla Eelaasa emeeyigure usu gohaasinnaro dinnanna» ameen. \p \v 50 Yesuusa ade kallami yaaye t'ok'k'ise okkeegure neefo beete. \p \v 51 Hassu goorata k'ulluukki min kawaakkotti goggolo elekko taa hegel geeroo banɂe lama bee fiilame, ulnna shalagaame, eɂemoolnna bebelɂee,\x - \xo 27:51 \xo*\xt Biy. 26:31-33.\xt*\x* \v 52 Hiyeelnna baname, goye kagire kamooggan k'ullooleenna keen, \v 53 Hiyeelkko beeguren goyikko kiyaano kayesuusakko abbaabatere k'ulluutti katamaa Iyyerusaalemi tos tabeenguren kamooggan ibaaddon muteen. \p \v 54 Kabooloo woyichchaalnna usune wota Yesuusa ooraa kagire wotaadaral ul shalagaamanona kalleero ayees dubba kakkodiyaaren goorata aaloo abssateenguren, «Hikki ogiraan ere kawaayye» ameen. \p \v 55 Galiilakko oɂemeeteraanna Yesuusaan kadootisaro ayees handdayin debee kasessetare heleel kamooggan ayees tallinnaro diyaa fakkimeen usu gobobii gireen. \v 56 Iso orrokko kamegidella ulkotti Mayiraamene tayayik'oobanna tayoosefa Aaye Mayiraamenee gireen. Usumaleenna oori tazabddoosanneyeen.\x - \xo 27:56 \xo*\xt Luk'. 8:2-3.\xt*\x* \s1 K'amalamano kayesuusa \r (Mar. 15:42-47; Luk'. 23:50-56; Yan. 19:38-42) \p \v 57 Ul hemeen kakkolaare goorata Yoosefa kaɂamamara dureessati Armaatiyasi taɂamanaa katamaakko emeete, usuna ade Yesuusakko kaɂagaalsatareye, \v 58 Usuna P'ilaat'oosa tos seetegure rees kayesuusa ebaate, P'ilaat'oosana usuun goggosisirawun ajajee. \v 59 Yoosefana rees aategure gashe taɂusubii mare iidise. \v 60 Eɂemokko k'orame kaɂoshamere gumbbi orroo k'amale, esekkona eɂemo kanjiinkki otottoolisegure kak'amal gumbbikkotti hiɂi duudise seete. \v 61 Hassu goorata kamegidella ulkotti Mayiraamena takkalee Mayiraame k'amali horee hamas's'een gireen. \s1 K'amal kayesuusakokki ooramano \p \v 62 Tallami arri tayaasuma mankkolleete maraan katuuk'aamol woyichchaalnna Farasaawilne raattoo P'ilaat'oosa tos seetengureen haa ameen, \v 63 «Goottaa! Hassu kasossoyisara t'aye neefone giraan ‹Taseedi arri goyikko kiinnara› kaɂamara noon k'alli amera.\x - \xo 27:63 \xo*\xt Mat. 16:21; 17:23; 20:19; Mar. 8:31; 9:31; 10:33-34; Luk'. 9:22; 8:31; 18:31-33.\xt*\x* \v 64 Haannuun Yesuusakko oɂagaalssatareen rees heti aatiguren gosane, goyikko keera ami goggoɂayeesonko k'amalkkeessa taa arri seed geeroo goggoɂooramiro ajajii, goorttun kahaaree sossowaano kahoreekko karoore leera.» \p \v 65 P'ilaat'oosana, «Kaɂoorro isin abttaanwa seeyenguddeen kakkassaan raadii oorissisayeen» ame. \v 66 Isona seetengureen k'amal gutii maatama kayeengureen kaɂoorro aalliseen. \c 28 \s1 Goyikko kiyaano kayesuusa \r (Mat. 28:1-10; Mar. 16:1-10; Luk'. 24:1-12; Yan. 20:1-10) \p \v 1 Ayihuudin tafoolssi arrikko abbaabatere tawoggaa arri bari bullane kamegidella ulkotti Mayiraamena takkalee Mayiraame k'amal din seeteen.\f + \fr 28:1 \fr*\ft Ayihuudin tafoolssi arri kaɂamara: tak'eera arri amanoya. Mas'aafa orroo «Senbbeti» amara. Fureenna tafoolssi arri amanoya \ft*\f* \p \v 2 Derɂa kaɂatii ulkokki aaɂaano lee, kagootta erggichchatina daruurkko dagegure k'amal tos seete eɂemo otottoolisegure gutii hamas's'ee. \v 3 Taɂerggichcha bebbeedtteessana hank'k'a aani tahank'aatto, sarssikkeessana beleetti aani gumaarakkiye. \v 4 Oɂooraneenna erggichchati absatanakko kakkeeyi harɂeen kagoyero ibaaddo aani leen. \p \v 5 Erggichchatina heleeljane haa ame, «Isin arooɂabsatteen isin kasuwamere Yesuusa kadootattaan ani kasowa, \v 6 Haannuun hittanii lakkogiro, goggoɂayeeseroyi keera, koyeen usu takkok'amalamere banɂe diyaa. \v 7 Gidda saama seeyenguddeen usukko oɂagaalssatareewun Yesuusa goyikko keera, isinkko t'ayi Galiila tos seeyinnara goorttanun ani segeera.» \p \v 8 Heleeljana abssiinna geggelooyi ammagameengureen Yesuusakko oɂagaalssatarawun segin aaloo tiyaa tak'amal banɂekko iiseen seeteen. \v 9 Goorsewa Yesuusa iso helegure, «Nogoddaa gittaane» ame. Isona Yesuusa tos gabbalameengureen lukitteessa abateen sagadeen. \v 10 Yesuusana «Arooɂabsatteen seeyenguddeen Galiila tos goggoseerawun abbilaaltteewun segaa, esee in dinnattaan» ame. \s1 Oɂooranankokki atotaano \p \v 11 Heleeljana raadii seeto gutii giraan oɂooraneenkko kookkoo katamaa tos beengureen kalleero dubba katuuk'aamol woyichchaalun segeen. \v 12 Katuuk'aamol woyichchaalnna jaarsoleenne wota kukkuɂameen makkarenguren wotaadaran maragade kamooggan isoo sisaa haa ameen; \v 13 «Noo huddurnne giraan ‹Usukko oɂagaalssatareen hemeen emetengureen nookko heteen ama ameen.› \v 14 Hitti odu mootii dollee gomaalssanttena suure noo gachoo addeesinssa, koonna kameellan ayees isin goggogeennonkko yelnnowa» ameen. \v 15 Wotaadaralna maragade atateengureen goggoɂajajaameran malee yeleen, hitti jirtti hittaari gin Ayihuudi dollee gambbantte darɂaantte. \s1 Yesuusa usukko oɂagalssataraawun mutano \r (Mar. 16:14-18; Luk'. 24:36-49; Yan. 20:19-23; Ofa. Fe. 1:6-8; 1 K'or. 15:3-8) \p \v 16 Esekkona tomonkko koo Yesuusakko oɂagaalssatareen Galiilaayi taggitto Yesuusa isoon tatusero wodami tos seeteen.\x - \xo 28:16 \xo*\xt Mat. 26:32; Mar. 14:28.\xt*\x* \v 17 Usu kakkodiyaaren goorata sagadeen, kookkoo adeen hedateen. \s1 Kanjjiinkki ajaja \p \v 18 Yesuusana usukko oɂagaalssatareen mankkogireen tos emeetegure, «Odonnati dubba daruurnna ulii iin sisamera, \v 19 Haannuun seeyeenddeen gosa dubba Odooyi, Ereyinna Ayyaana K'ulluukkokki megeeyi t'ammak'aa inkko oɂagaalssataran yela.\x - \xo 28:19 \xo*\xt Ofa. Fe. 1:8.\xt*\x* \v 20 Ani isinuun kasisero ajaja dubba goggoɂooranawun agaalssisa, aninna alamikkotti gachcho taageeroo arggetto isinne wota gira» ame.