\id PRO Proverbs in Busa, Ross Jones \ide UTF-8 \h YAASINƆ \toc1 YAASINƆ \toc2 YAASINƆ \mt1 YAASINƆ \c 1 \s1 Yã kũ à tò òdi yáasi zu \p \v 1 Yáasi kũ Dauda nɛ́ Sulemanu, Isarailanↄ kína zù, \q1 \v 2 de gbɛ̃nↄ le ò ↄ̃ndↄ̃ kũ ògↄ̃ laakari vĩ, \q1 ò dↄ̃na yã dada, \q1 \v 3 ò gↄ̃ wɛ́zɛ̃ri laakaridenↄ ũ \q1 manakɛna kũ yãzɛdeo kũ náanio yã gũn. \q1 \v 4 Yáasi dínↄ dì nɛ̀sɛdode gba laakarii, \q1 àdi tó kɛfɛnna gↄ̃ kú a dↄ̀rↄↄa kũ dↄ̃naao. \q1 \v 5 Laakaride ni ma, a yãdadana le à kara, \q1 nɛ̀sɛde ni lɛ́damma le a gũn, \q1 \v 6 ani yáasi kũ yãlɛkↄ̃anaao mì dↄ̃ \q1 kũ ↄ̃ndↄ̃rinↄ yã'onaao kũ ń gara kutu yãnↄ. \q1 \v 7 Vĩnakɛna Dikirinɛɛmɛ dↄ̃na naana ũ, \q1 ama yↄ̃nkↄ dì ↄ̃ndↄ̃ kũ lɛ́dammao gya bo. \s1 Laakarikɛna gbɛ̃ vãni manafikii \q1 \v 8 Ma nɛ́, ǹ n de yã'onnɛna ma, \q1 ǹsun pã kpá n da lɛ́dammairo. \q1 \v 9 Anigↄ̃ de fùra mana ũ n mìia, \q1 anigↄ̃ de mↄ̀wakarɛ ũ n wakaaa. \b \q1 \v 10 Tó durunnakɛrinↄ tɛni n laakari gátɛ, \q1 ǹsun wero, ma nɛ́. \q1 \v 11 Òdi pi: Ǹ mↄ́ ò gɛ́ gbɛ̃nↄ dãdã ò ń dɛdɛ, \q1 ò taarisaridenↄ kpákpa ò ń kũkũ. \q1 \v 12 Ò ń mↄ́mↄ bɛ̃nɛ lákũ mira dì kɛ nà, \q1 ò ń mↄ́ vãni lákũ gyãwãn dì kɛ nà, \q1 \v 13 óni pↄ́ ↄgↄde buri sĩnda pínki le, \q1 ó kpɛ́nↄ ni pa kũ pↄ́ kũ o nàkↄ̃anↄ. \q1 \v 14 Ǹ mↄ́ ò ó baka kakara, \q1 ó pínki ó ↄgↄsↄ̃nↄ nigↄ̃ dokↄ̃nↄ. \q1 \v 15 Ma nɛ́, ǹsun gɛ́ kũńworo, \q1 ǹsun zɛ́ sɛ́ kũńworo. \q1 \v 16 Zaakũ òdigↄ̃ lika kũ yãvãnikɛnaao, \q1 ò wãna kũ gbɛ̃dɛnaao. \q1 \v 17 Bàkpakpana bãnↄ wára bi yã pãmɛ. \q1 \v 18 Òtɛn tankutɛ kpákpa ń zĩdanɛmɛ, \q1 ń toke mɛ́ à ń para. \q1 \v 19 Ɔgↄvãniwɛtɛrinↄ zian gwe ń pínki, \q1 ń lukana pↄ́i mɛ́ àdi ń wɛ̃̀ndi bo. \s1 Ɔ̃ndↄ̃ tɛni ó sisi \q1 \v 20 Ɔ̃ndↄ̃ tɛn wiki lɛ́ gãnulɛa, \q1 a kòto dↄ zɛ́dan. \q1 \v 21 Àtɛn lɛ́ zu zɛ́ kũ òdi kↄ̃ kakaran lɛ́a, \q1 àtɛn kpàkpa kɛ wɛ̃tɛ bĩnilɛnↄ gũn à pi: \q1 \v 22 Ɔ̃ndↄ̃saridenↄ, ánigↄ̃ kun kũ ↄ̃ndↄ̃sarikɛo ari bↄrɛɛ? \q1 Lalandikɛrinↄ, áni ma fobona tó bↄrɛɛ? \q1 Yↄ̃nkↄnↄ, ánigↄ̃ zã dↄ̃nan ari bↄrɛɛ? \q1 \v 23 Tó a ma lɛ́damma mà yã, \q1 de ma a dↄ̃naa pìsiáwa, \q1 mani tó àgↄ̃ ma laasun vĩ. \q1 \v 24 Lákũ ma á sisi a gi sã kpái nà, \q1 ma ↄ pòroárɛ á gbɛ̃ke dí laakari kɛro, \q1 \v 25 lákũ a ma lɛ́damma kpà sãkoto nà pínki, \q1 ádi we laakari kũ ma á gbáiro, \q1 \v 26 tó kisira á lé, mani á yáa dↄmɛ, \q1 tó yã á lé, mani á lalandi kɛmɛ, \q1 \v 27 bee tó yã á lé lán zàga'ĩa bà, \q1 ke tó kisira á lé lán tùtuu bà, \q1 ke tó takasi kũ yã'ũmmanaao gɛ̃̀ái. \q1 \v 28 Zĩ birea áni lɛ́ zumai, mani we sↄ̃ro, \q1 áni ma ki wɛtɛ, áni ma e sↄ̃ro. \q1 \v 29 Zaakũ a zã dↄ̃nan, \q1 ádi zɛ kũ vĩnakɛna Dikirinɛɛoro. \q1 \v 30 Ádi we ma lɛ́dammairo, \q1 a laakari kũ ma á gbá gya bò. \q1 \v 31 Áni á dàa gbɛ̀ le, \q1 yã vãni kũ a zɛo ni wí á musu. \q1 \v 32 Kpɛlina ↄ̃ndↄ̃nɛ ni ↄ̃ndↄ̃saridenↄ dɛdɛ, \q1 laasunsari ni yↄ̃nkↄnↄ dúgu zↄ̃. \q1 \v 33 Gbɛ̃ kũ à ma yã kũna sↄ̃ anigↄ̃ kun aafia, \q1 anigↄ̃ kun kũ laakariio kpatɛna vĩnakɛna vãninɛɛ sari. \c 2 \s1 Tɛna ↄ̃ndↄ̃i àree \p \v 1 Ma nɛ́, tó n ma yã sì, \q1 tó ń ma yãditɛnanↄ kũna n swɛ̃̀n, \q1 \v 2 tó ntɛn sã kpá ↄ̃ndↄ̃yãi, \q1 tó n swɛ̃̀ɛ kpà yã asãnsia, \q1 \v 3 tó n lɛ́ zù wɛ́zɛ̃i, \q1 tó n wiki lɛ̀ yã dↄ̀rↄ dↄ̃naaa, \q1 \v 4 tó n kpatɛ kɛ̀i lán andurufuu bà, \q1 tó n wɛ̀tɛ lán aruzɛkɛ kũ à utɛnaa bà, \q1 \v 5 ĩnigↄ̃ vĩnakɛna Dikirinɛ dↄ̃ sà, \q1 ĩni bo Luda dↄ̃naaa. \q1 \v 6 Zaakũ Dikiri mɛ́ àdi ń gba ↄ̃ndↄ̃, \q1 dↄ̃na kũ yã dↄ̀rↄ dↄ̃naao dì bo a kĩnaamɛ. \q1 \v 7 À zĩ̀blena kũna gbɛ̃ mananↄnɛ, \q1 à de sɛ̃gbako ũ taarisaridenↄnɛ. \q1 \v 8 Àdi ↄ lika gbɛ̃ mananↄi ń zɛ́ gũn, \q1 àdi a yãmarinↄ dãkpã ń táa'onaa gũn. \b \q1 \v 9 Ĩnigↄ̃ yãzɛde dↄ̃ sà kũ yã súsuo \q1 kũ yã manao kũ zɛ́ manao pínki. \q1 \v 10 Zaakũ ↄ̃ndↄ̃ ni gɛ̃ n swɛ̃̀n, \q1 dↄ̃na ni n pↄ kɛ nna. \q1 \v 11 N laakari ni n dãkpã, \q1 asãnsi ni ↄ likanyĩ. \q1 \v 12 Ani n bo gbɛ̃ vãninↄ zɛ́n \q1 ani n sí yãbɛ̃nɛ'orinↄ ↄĩ. \q1 \v 13 Gbɛ̃ pìnↄ pã̀ zɛ́ súsunɛ, \q1 ò gusira zɛ́ sɛ̀. \q1 \v 14 Òdi pↄnna kɛ vãnikɛnaa gũn, \q1 òdi yã vãni fayasari nna ma. \q1 \v 15 Ń yãkɛna súsuro, \q1 òdigↄ̃ yã kɛ kũ manafikiomɛ. \b \q1 \v 16 Ɔ̃ndↄ̃ pì ni n sí zinakɛri ↄĩ, \q1 ani n bo karua yãnnanna'onnɛnan. \q1 \v 17 Nↄgbɛ̃ pì pã kpà a nɛ́nↄkparekɛgↄrↄ gↄ̃i, \q1 à Luda bàka kunna kãao yã gbòro. \q1 \v 18 A bɛ dì mì pɛ́ kũńwo gaamɛ, \q1 a kpɛ́ zɛ́ dì tá kũńwo gyãwãn. \q1 \v 19 Gbɛ̃ kũ à gɛ̃̀ii dì nɛ̀sɛ litɛro, \q1 àdi wɛ̃̀ndi zɛ́ le doro. \b \q1 \v 20 Ɔ̃ndↄ̃ pì ni n da gbɛ̃ mananↄ zɛ́a, \q1 ĩnigↄ̃ dↄ̀rↄdenↄ zɛ́ kũna. \q1 \v 21 Zaakũ nɛ̀sɛpuradenↄ mɛ́ oni gↄ̃ bùsu vĩ, \q1 taarisaridenↄ mɛ́ onigↄ̃ kú a gũn. \q1 \v 22 Yãvãnikɛrinↄ sↄ̃, oni pɛ́ḿma ò ń bↄtɛ bùsun, \q1 oni náanisaridenↄ kpakɛ a gũn. \c 3 \s1 Dikiri náanikɛnaa dì ń gba ↄ̃ndↄ̃ \p \v 1 Ma nɛ́, ǹsun tó ma yãdannɛna sãnguro, \q1 ǹgↄ̃ yã kũ ma dìtɛnnɛnↄ kũna n swɛ̃̀n. \q1 \v 2 Zaakũ ani n ká wɛ̃̀ndi gbã̀naa, \q1 ani aafia karannɛ. \q1 \v 3 Gbɛ̃kɛ kũ náanio sún kɛ̃mmaro, \q1 ǹgↄ̃ dana mↄ̀wakarɛ ũ, \q1 ǹ kɛ̃ n swɛ̃̀ɛa lákũ òdi yã kɛ̃ anloa nà, \q1 \v 4 n tↄ́ nigↄ̃ nna, \q1 ĩnigↄ̃ mana Luda kĩnaa kũ bisãsirinↄ. \b \q1 \v 5 Ǹ Dikiri náani kɛ kũ nɛ̀sɛ mɛ̀n doo, \q1 ǹsun gbãna kpá n zĩda dↄ̃naaaro. \q1 \v 6 Ǹgↄ̃ a dↄ̃ n yã sĩnda pínki kɛnaa gũn, \q1 ani zɛ́ poronnɛ súsu. \q1 \v 7 Ǹsun n zĩda gwa ↄ̃ndↄ̃de ũro, \q1 ǹgↄ̃ Dikiri vĩna vĩ ǹ kɛ̃ yã vãnia. \q1 \v 8 Abirekũ nigↄ̃ de n mɛ̀ aafia ɛzɛ ũ, \q1 ani n wánↄ gba gbãna. \q1 \v 9 Ǹ bɛ̀ɛrɛ lí Dikirinɛ kũ n aruzɛkɛo \q1 kũ n burapↄ káakunↄ pínki, \q1 \v 10 pↄ́blewɛnↄ ni n dↄ̃̀ pa ari àgↄ̃ kↄ́tɛ, \q1 n lo zↄ̃kↄ̃nↄ ni pa yɛ́rɛrɛ kũ sèwɛ̃ dufuo. \q1 \v 11 Ma nɛ́, tó Dikiri tɛn foru dↄmma, \q1 ǹsun dↄkɛ kũ a yãoro, \q1 tó à kpã̀kɛ̃nyĩ, ǹsun tó à kɛnnɛ ĩniro. \q1 \v 12 Zaakũ gbɛ̃ kũ Dikiri yeiin àdi toto, \q1 lákũ de dì kɛ a nɛ́ kũ à kɛ̀nɛ mananɛ nà. \s1 Ɔ̃ndↄ̃ àree \q1 \v 13 Arubarikaden gbɛ̃ kũ à ↄ̃ndↄ̃ lè à kũ̀ \q1 à dↄ̃naa lè à pàpa ũ. \q1 \v 14 Zaakũ à àre vĩ de andurufula, \q1 àdi karana kɛńnɛ de wurala. \q1 \v 15 À bɛ̀ɛrɛ vĩ de gbɛ̀ bɛ̀ɛrɛdela, \q1 pↄ́ kũ ń a ni vĩnↄ ke dí ká a ũro. \q1 \v 16 Wɛ̃̀ndi gbã̀na kú a ↄplan, \q1 aruzɛkɛ kũ gakurio kú a ↄzɛn. \q1 \v 17 A yãkɛnanↄn nna, \q1 a zɛ́ sĩnda pínki aafia vĩ. \q1 \v 18 À de lí wɛ̃̀ndide ũ gbɛ̃ kũ ò kũnanↄnɛ, \q1 arubarikadenↄn gbɛ̃ kũ ò sìnↄ ũ. \b \q1 \v 19 Dikiri gonikɛ gũn à zĩtɛ kàtɛ, \q1 a ↄ̃ndↄ̃ gũn à musu kɛ̀. \q1 \v 20 À ísira wɛ̀ɛ bò a dↄ̃naa gũn, \q1 à tò ludambɛ luku mↄtↄ vĩ. \b \q1 \v 21 Ma nɛ́, ǹgↄ̃ wɛ́zɛ̃ vĩ kũ fayaao, \q1 ǹsun wɛ́ vĩalaro. \q1 \v 22 Anigↄ̃ de n nini wɛ̃̀ndi ũ, \q1 anigↄ̃ de mↄ̀wakarɛ ũ n wakaaa. \q1 \v 23 Ĩnigↄ̃ kure n laakariia, \q1 pↄ́ke ni kpánnɛro. \q1 \v 24 Tó n wutɛ, vĩna ni n kũro, \q1 ĩni wútɛ ǹ i o nna. \q1 \v 25 Ĩni vĩna kɛ kariinɛro, \q1 ke kisira kũ àdi yãvãnikɛrinↄ le kãnto. \q1 \v 26 Zaakũ Dikiri nigↄ̃ de n mìkpaki ũmɛ, \q1 ani tó n gbá vĩ tankutɛla. \q1 \v 27 Tó n ↄ tɛni n kpɛ le, \q1 ǹsun gí ǹ yã mana kɛ gbɛ̃ kũ à de ǹ kɛnɛɛnɛro. \q1 \v 28 Tó ń kpányĩ zɛ́ vĩ, \q1 ǹsun pi n gbɛ̃dakenɛ à gɛ́ gĩa ari ziaro. \q1 \v 29 N gbɛ̃dake kũ à kú n sarɛ kũ à n náanikɛna, \q1 ǹsun a kũ yã vãnioro. \q1 \v 30 Tó gbɛ̃ dí yãke kɛnnɛro, \q1 ǹsun lɛ́kpakↄ̃a kɛ kãao pãro. \q1 \v 31 Ǹsun gbãnamↄnnɛri kunna ni dɛro, \q1 ǹsun tɛ́ a yãkɛna keiro. \q1 \v 32 Zaakũ Dikiri tɛ̃̀ɛmɛ manafikidenↄ ũ, \q1 nɛ̀sɛpuradenↄn àdi kɛ a kpàasinↄ ũ. \q1 \v 33 Dikiri dì láari bo gbɛ̃ vãninↄ ↄnnwa, \q1 àdi arubarika da gbɛ̃ mananↄ bɛn. \q1 \v 34 Àdi lalandidenↄ lalandi kɛ, \q1 ama à gbɛ̃kɛ vĩ kũ zĩdabusarinↄ. \q1 \v 35 Ɔ̃ndↄ̃de dì bɛ̀ɛrɛ le, \q1 yↄ̃nkↄ sↄ̃ àdi wé'i da a zĩdaa. \c 4 \s1 Gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ lɛ́damma \p \v 1 Ma nɛ́nↄ, à gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ lɛ́damma ma, \q1 à laakari dↄa de à asãnsi le. \q1 \v 2 Dↄ̃na súsun matɛn daárɛ, \q1 àsun pã kpá ma yãdannɛnaairo. \q1 \v 3 Kũ má kun nɛ́ ũ ma de ↄĩ, \q1 má busana ma da nɛ́ mɛ̀n do légelege ũ. \q1 \v 4 Ma de yã dàmɛnɛ à pì: \q1 Ǹgↄ̃ ma yã kũna n swɛ̃̀ɛ gũn, \q1 ǹ ma yãditɛnanↄ da ĩnigↄ̃ kun. \q1 \v 5 Ǹ ↄ̃ndↄ̃ kũ ǹgↄ̃ dↄ̃na vĩ, \q1 ǹsun sãsãi ǹ pã ma yãnɛro. \q1 \v 6 Ǹsun pã kpá ↄ̃ndↄ̃iro, ani n dãkpã, \q1 ǹgↄ̃ yei, ani ↄ kúmma. \q1 \v 7 Ǹ ↄ̃ndↄ̃ kũ, àkũmɛ yã sĩnda pínki mì ũ, \q1 ǹ dↄ̃na wɛtɛ kũ aruzɛkɛ kũ ń vĩo pínki. \q1 \v 8 Ǹ a kũ gbãngbãn, ani n kara, \q1 ǹ a kũ ↄplapla, ani bɛ̀ɛrɛ línnɛ. \q1 \v 9 Anigↄ̃ de fùra mana ũ n mìia, \q1 anigↄ̃ dennɛ kífura gakuride ũ. \b \q1 \v 10 Ma nɛ́, ǹ sã kpá ma yãi, \q1 ǹ yã pì da, n wɛ̃̀ndi nigↄ̃ gbã̀na. \q1 \v 11 Ma ↄ̃ndↄ̃ zɛ́ mↄ̀nnɛ, \q1 ma n da yã mana zɛ́n. \q1 \v 12 Tó ntɛn táa on, pↄ́ke ni kpánnɛro, \q1 tó ntɛn bàa lɛ́n, ĩni gɛ̃̀ síro. \q1 \v 13 Ǹgↄ̃ ma lɛ́damma kũna, ǹsun gbarɛro, \q1 ǹ a kũ gbãna, zaakũ àkũmɛ n wɛ̃̀ndi ũ. \q1 \v 14 Ǹsun yãvãnikɛrinↄ zɛ́ sɛ́ro, \q1 ǹsun tɛ́ gbɛ̃ vãninↄ zɛ́iro. \q1 \v 15 Ǹ pãńnɛ, ǹsun naḿmaro, \q1 ǹ kɛ̃ḿma ǹ n gɛna kɛ. \q1 \v 16 Tó odi vãni le ò kɛ̀ro, òdi i oro, \q1 tó odi gbɛ̃ le ò kari boro, i dì gɛ̃ ń wɛ́nlo. \q1 \v 17 Zaakũ vãnikɛnaamɛ ń pↄ́ble ũ, \q1 wɛ́tãna gbɛ̃nↄaamɛ ń pↄ́mina ũ. \q1 \v 18 Gbɛ̃ mananↄ zɛ́ de lán gudↄnaa bàmɛ, \q1 a gupura dìgↄ̃ bo lán ifãntɛ̃ bonaa bà. \q1 \v 19 Yãvãnikɛrinↄ zɛ́ de lán gusira níkiniki bàmɛ, \q1 òdi pↄ́ kũ à tò òdi gɛ̃̀ sí dↄ̃ro. \b \q1 \v 20 Ma nɛ́, ǹ laakari dↄ yã pìnↄa, \q1 ǹ sã kpá ma yã'onnɛnaaa. \q1 \v 21 Ǹsun kpá sãkotoro, \q1 ǹgↄ̃ kũna n swɛ̃̀ɛ gũn. \q1 \v 22 Zaakũ à de wɛ̃̀ndi ũ gbɛ̃ kũ à lè à kũnaanɛ, \q1 à de mɛ̀ pínki aafia ũ. \q1 \v 23 A kũ à denla ǹ laakari dↄ n swɛ̃̀ yãa, \q1 zaakũ wɛ̃̀ndi zĩni bò swɛ̃̀ kĩnaamɛ. \q1 \v 24 Ǹ bo yãvãni'onan, \q1 ǹ mì kɛ̃ yãlɛkpɛrɛ'onaaa. \q1 \v 25 Ǹ wɛ́ dↄ n arɛ, \q1 ǹ gu gwa n kuru súsu. \q1 \v 26 Ǹ zɛ́ sɛ́ súsu, \q1 n yãkɛnanↄ pínki ni bo mana. \q1 \v 27 Ǹsun na ↄplai ke ↄzɛiro, \q1 ǹsun gbá pɛ́tɛ yã vãni zɛ́nlo. \c 5 \s1 Laakarikɛna karuaai \p \v 1 Ma nɛ́, ǹ laakari dↄ ma dↄ̃naaa, \q1 ǹ sã kpá ǹ ma ↄ̃ndↄ̃ yã ma, \q1 \v 2 de ǹgↄ̃ kú n laakariia, \q1 dↄ̃na yã nigↄ̃ kú n lɛ́n. \q1 \v 3 Karua yã'onaa dìgↄ̃ nna lán zↄ́ bàmɛ, \q1 àdi ń gátɛ kũ lɛ́nnao, \q1 \v 4 ama kpɛkpɛ àdi kɛńnɛ kyã̀kyã lán sɛwɛ bà, \q1 àdi ń zↄ̃ lán fɛ̃nɛda lɛ́nna kpa plade bà. \q1 \v 5 A zɛ́ dì mì pɛ́ kũńwo gaa, \q1 àdi si kũ gbɛ̃ kũ ò tɛ́inↄo gyãwãn. \q1 \v 6 Àdi laasun lɛ́ wɛ̃̀ndi zɛ́aro, \q1 à dↄ̃ a zã zɛ́ pìiaro. \b \q1 \v 7 Ma nɛ́, ǹ sã kpá ma yãi sà, \q1 ǹsun kpɛ li ma lɛ́dammanɛro. \q1 \v 8 Ǹ pã nↄgbɛ̃ dí takanɛ zã̀zã, \q1 ǹsun na a bɛ gãnulɛiro, \q1 \v 9 de n bɛ̀ɛrɛ sún gↄ̃ gbɛ̃ pãndenↄnɛro, \q1 de ǹsun n wɛ̃̀ndi kpá gbɛ̃ pãsĩnↄaro, \q1 \v 10 de n aruzɛkɛnↄ sún gↄ̃ dakenↄnɛro, \q1 de n zĩ àre sún gↄ̃ ↄn pãnde bedenↄnɛro. \q1 \v 11 Ĩnigↄ̃ nda n gↄrↄ lakanaaa, \q1 ĩni fɛ̃fɛ̃ n gbãna ni láka. \q1 \v 12 Ĩni pi: Ma gi lɛ́dammai fá! \q1 Ma dↄkɛna kũ foruo mɛ́ à tò. \q1 \v 13 Mádi arufannanↄ yã'onnɛna maro, \q1 mádi sã kpá ma yãdannɛrinↄiro. \q1 \v 14 À gↄ̃̀ fíti kũ mà kpe bo \q1 andunia dagura. \b \q1 \v 15 Ǹ n zĩda orozã í mi, \q1 ǹ zɛ kũ n zĩda lↄ̀gↄ'io. \q1 \v 16 N í kↄtɛna bàai manaro. \q1 N í bona gãnulɛa zɛ́ vĩro. \q1 \v 17 Ǹ tó àgↄ̃ de n nanↄ pↄ́ ũ ado, \q1 àsungↄ̃ de gbɛ̃ pãnde pↄ́ ũro. \q1 \v 18 Luda arubarika da n íboki pìn, \q1 ǹ pↄnna kɛ kũ n kɛfɛnnakɛgↄrↄ nↄo. \q1 \v 19 N gã yenyĩde! N bikyao mana! \q1 Ǹ tó a bã̀ndaragana gↄ̃ kɛnnɛ nna, \q1 ǹ a yenyĩ ni dɛ lákũ gu dìgↄ̃ dↄ nà. \q1 \v 20 Ma nɛ́, bↄ́yãin ĩni karua ni dɛɛ? \q1 Bↄ́yãin ĩni bã̀ndara gá kũ gbɛ̃ pãnde nↄoo? \q1 \v 21 Bisãsiri yãkɛna ke utɛna Dikirinɛro, \q1 àdigↄ̃ zɛ́ kũ à sɛ̀ dↄ̃ pínki. \q1 \v 22 Yãvãnikɛri taari dì bà kpákpanɛ, \q1 a durunna dì a kũ. \q1 \v 23 Lɛ́dammamanasari ni a kpá gai, \q1 a yↄ̃nkↄkɛ zↄ̃kↄ̃ ni a sãtɛ. \c 6 \s1 Fĩna kũ ma'ão kũ bisãsiri pão yã \p \v 1 Ma nɛ́, tó n n gbɛ̃dake fĩna dì n musu, \q1 tó n zɛnkpɛkɛ sɛ̀ gbɛ̃nɛ, \q1 \v 2 tó n lɛ́ n ásaru kɛ̀, \q1 tó n yã'ona n da yãn, \q1 \v 3 ǹ kɛ dí bà, ma nɛ́, ǹ lɛ́ bo yã pìn, \q1 zaakũ n na n gbɛ̃dake ↄĩ. \q1 Ǹ gɛ́ ǹgↄ̃ zɛzɛ n gbɛ̃dake pìii, \q1 ǹ kútɛ kɛnɛ. \q1 \v 4 Ǹsun tó i gɛ̃ n wɛ́ gũnlo, \q1 ǹsun tó n wɛ́bara tìkisi kũro, \q1 \v 5 ǹ n zĩda sía lákũ gã dì ń kɛ̃ nà, \q1 lákũ bã dì bo gbàgidikpakpari ↄn nà. \b \q1 \v 6 Ma'ãde, ǹ gɛ́ blɛ̀nↄ gwa, \q1 ǹ a yãkɛna tàasi ká ĩni ↄ̃ndↄ̃ kũ. \q1 \v 7 À don'arɛde vĩro, \q1 à gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ ke dikiri vĩro. \q1 \v 8 Àdi zàna zĩ di sakaremɛ, \q1 àdi a pↄ́ble kakara pↄ́kɛ̃gↄrↄa. \q1 \v 9 Ma'ãde, ĩnigↄ̃ wutɛna ari bↄrɛɛ? \q1 Bↄrɛn ĩni vu inn? \q1 \v 10 Ndì kámma bo fíti ndì i o fíti, \q1 ndì wútɛ fíti ↄkpana n kùsɛɛa. \q1 \v 11 Takasi ni gɛ̃nyĩ lán kpãni wɛ́dewɛ bà, \q1 pↄ́kĩammana ni summa \q1 lán gbɛ̃ kũ à gↄ̃kɛbↄ kũna bà. \b \q1 \v 12 Bisãsiri pã bi gbɛ̃ vãnimɛ, \q1 àdigↄ̃ kure kũ ɛ́kɛo da a lɛ́n. \q1 \v 13 Àdi yã o kũ wɛ́o kũ ↄo, \q1 àdi sèeda kɛńnɛ kũ gbáo. \q1 \v 14 Manafiki mɛ́ à a nɛ̀sɛ pana, \q1 yã vãni laasunnn àdigↄ̃ lɛ́ gↄrↄ sĩnda pínki. \q1 \v 15 Abire yãi kisira ni sua lɛ́zammanaa sari, \q1 kakatɛna ni gɛ̃i kãnto, anigↄ̃ futɛna vĩro. \b \q1 \v 16 Yã mɛ̀n suddo kun kũ Dikiri zã̀agu, \q1 à kà se suppla kũ à denɛ tɛ̃̀ ũ. \q1 \v 17 Zĩdabinaa, ɛ́kɛtonaa, taarisaride dɛnaa, \q1 \v 18 yã pãsĩ laasunlɛnaa, wãna vãnii, \q1 \v 19 sèeda ɛ́kɛtona kũ danɛnↄ dↄkↄ̃anaao. \s1 Laakarikɛna zinakɛnaai \q1 \v 20 Ma nɛ́, ǹgↄ̃ n de yãditɛnanↄ kũna, \q1 ǹsun pã kpá n da yãdannɛnaairo. \q1 \v 21 Ǹgↄ̃ kũna n swɛ̃̀ɛ gũn, \q1 ǹgↄ̃ dana mↄ̀wakarɛ ũ. \q1 \v 22 Ani donnɛ arɛ n táa'onaa gũn, \q1 ani n dãkpã n wutɛnaa gũn. \q1 Tó n vu, ani lɛ́ damma. \q1 \v 23 Zaakũ yãditɛnaa pìnↄ bi fitilamɛ, \q1 yãdannɛnaa pì bi gupuramɛ, \q1 lɛ́damma kũ foruo bi zɛ́ wɛ̃̀ndidemɛ. \q1 \v 24 Ani n sí nↄgbɛ̃ vãni ↄĩ, \q1 ani n bo gbɛ̃ pãnde nↄ yãnnanna'onnɛnan. \q1 \v 25 Ǹsun a manakɛ ni dɛro, \q1 ǹsun tó a wɛ́kpãntɛ̃ n kũro. \q1 \v 26 Karuaa dì ń kɛ kori, \q1 gbɛ̃ pãnde nↄ sↄ̃ àdi ń wɛ̃̀ndi bɛ̀ɛrɛde kakatɛ. \q1 \v 27 Tó gbɛ̃ tɛ́ sɛ̀ à dà a pↄtɛn, \q1 a pↄ́kasa ni gí tɛ́ kũi yá? \q1 \v 28 Tó gbɛ̃ gɛ̀sɛɛ pɛ̀tɛ tɛ́yↄ̃a, \q1 ani gí a kpátai yá? \q1 \v 29 Lɛn à de lɛ kũ gbɛ̃ kũ à gɛ̃̀ a gbɛ̃dake nↄiio, \q1 zaakũ tó à ↄ kɛ̀a, ani bo pãro. \q1 \v 30 Tó nà tɛn gbɛ̃ dɛ, tó à kpãni ò, \q1 òdi a yã da pã yá? \q1 \v 31 Tó ò a kũ̀, ani a fĩna bo lɛu suppla, \q1 ani pↄ́ kũ à vĩ a ↄnn kpá pínki. \q1 \v 32 Zinakɛri laasun vĩro, \q1 gbɛ̃ kũ àdi abirekũ kɛ dì a zĩda kakatɛmɛ. \q1 \v 33 Gbɛ̃na mana kũ kpebonaaoomɛ a baka ũ, \q1 a tↄ́ vãni ni kɛ̃aro. \q1 \v 34 Zaakũ gↄ̃gbɛ̃ nɛ̀sɛgↄ̃ba mɛ́ ani su kũ pↄfɛ̃o, \q1 tó àtɛn fĩna boḿma, ani ń wɛ̃nda dↄ̃ro. \q1 \v 35 Ani kútɛkɛbↄ ke síro, \q1 bee tó à gba zↄ̃kↄ̃ↄ dànɛ, ani weiro. \c 7 \s1 Laakarikɛna karuaai \p \v 1 Ma nɛ́, ǹgↄ̃ ma yãnↄ kũna, \q1 ǹ ma yãditɛnanↄ da n nɛ̀sɛn. \q1 \v 2 Ǹgↄ̃ ma yãditɛnanↄ kũna ĩnigↄ̃ kun kũ wɛ̃̀ndiio, \q1 ǹ laakari dↄ ma yãdannɛnaaa lán n wɛ́nɛ bà. \q1 \v 3 Ǹ da n ↄnɛa tãnka ũ, \q1 ǹ kɛ̃ n swɛ̃̀ɛa lákũ òdi kɛ̃ anloa nà. \q1 \v 4 Ǹ o ↄ̃ndↄ̃nɛ n dãren a ũ, \q1 ǹ asãnsi sísi n gbɛ̃ ũ. \q1 \v 5 Ani n sí bona karua ↄĩ, \q1 ani n bo gbɛ̃ pãnde nↄ yãnnanna'onnɛnan. \b \q1 \v 6 Má zɛna ma kpɛ́ wondoo gũn, \q1 matɛn bàai gwa. \q1 \v 7 Akũ ma gↄ̃ gbãna kenↄ è, ↄ̃ndↄ̃ kĩ̀aḿma, \q1 kɛfɛnna ke kú ń tɛ́, à laasun vĩro. \q1 \v 8 Àtɛn likara karua gãnulɛa, \q1 àtɛn wakalokũ kɛkɛi a bɛ kpa \q1 \v 9 zaa ifãntɛ̃ lɛtɛnaao ari gwãani, \q1 ari gu gɛ̀ɛ à sira kũ̀ manamana. \q1 \v 10 Akũ nↄgbɛ̃ pìi bò à sù daalɛ ↄ̃ndↄ̃'ↄ̃ndↄ̃, \q1 àtɛn ↄ má a zĩdaa lán karuaa bà. \q1 \v 11 Kùgbãnademɛ, à wé'isari vĩ, \q1 a pↄ̀rↄ dì pɛ́tɛ bɛro. \q1 \v 12 Zĩkenↄa àdigↄ̃ kú zɛ́dan, zĩkenↄa gãnulɛa, \q1 àdigↄ̃ kpátɛ kɛ zɛ́rankpakↄ̃a. \q1 \v 13 Akũ à kɛfɛnna pìi kũ̀ à lɛ́ pɛ̀a, \q1 à wɛ́kpãntɛ̃ màtɛi à pì: \q1 \v 14 Sáabukpa sa'ona kúma yã, \q1 akũ ma lɛ́ kũ ma gbɛ̃̀ɛ pì fĩnaa bò gbãra. \q1 \v 15 Ó kↄ̃'ena yãin ma boi, \q1 matɛni n wɛtɛ ma n e la sↄ̃. \q1 \v 16 Ma bↄrↄgↄ kpàtɛ ma gádoa \q1 kũ Misila bùsu biza wɛ́ manao. \q1 \v 17 Ma turare'i fã̀kɛ ma wútɛkia \q1 kũ ò kɛ̀ kũ lí'ↄ gbĩ nnao kũ lítɛkɛɛo. \q1 \v 18 Ǹ mↄ́ ò yenyĩ kɛ ari gu gɛ́ dↄo, \q1 ò ó pↄyeina kɛ ari à mↄ́wá. \q1 \v 19 Zaakũ ma zã kú bɛro, \q1 wɛ̃tɛ kũ à gɛ̀ɛn zã̀. \q1 \v 20 À ↄgↄsↄ̃nↄↄ yĩ̀ à gɛ̀ɛo, \q1 ari àgↄ̃ gɛ́ su mↄ ni kɛ papana. \b \q1 \v 21 À a swɛ̃̀ɛ blè kũ yã dasi fãnaao, \q1 à gã nàa kũ yãnnanna'onaao. \q1 \v 22 Akũ kɛfɛnna pìi bò à tɛ̀i gↄ̃̀nↄ, \q1 lán zù kũ òtɛn gɛ́ a kùtu kpá bà, \q1 lán gã kũ àtɛn gbá pɛ́tɛ goron bà, \q1 \v 23 lán bã kũ àtɛn wã à sì gbɛ̀saan bà. \q1 Adi dↄ̃ kũ a a zĩda kpà gairo, \q1 ari kàa gɛ̀ɛ à a swɛ̃̀ɛ kũ̀. \b \q1 \v 24 Tera sà, ma nɛ́nↄ, à ma yã ma, \q1 à laakari dↄ yã kũ àtɛn bo ma lɛ́nwa. \q1 \v 25 Àsun tó á laasun tá a kĩnaaro, \q1 àsun sãtɛ à gɛ̃ a zɛ́nlo. \q1 \v 26 Gbɛ̃ kũ à ń nɛ́ à ń kakatɛnↄn dasi, \q1 gbɛ̃ kũ à ń dɛdɛ pìnↄ lɛ́ vĩro. \q1 \v 27 A bɛ bi mira zɛ́damɛ, \q1 àdi gɛ̃ kũńwo gyãwãn kpɛ́nɛn. \c 8 \s1 Ɔ̃ndↄ̃ tɛni ó sisi \p \v 1 Ɔ̃ndↄ̃ mɛ́ àtɛn lɛ́ zuwáiroo? \q1 Wɛ́zɛ̃ mɛ́ àtɛni ó sísiroo? \q1 \v 2 À kú sĩ̀sĩi musu zɛ́ kpado, \q1 à zɛna zɛ́rankpakↄ̃a. \q1 \v 3 À kú wɛ̃tɛ bĩnilɛ sarɛ, \q1 a kòto dↄ bĩnilɛ pìi gbànↄ kĩnaa. \q1 \v 4 Gbɛ̃nↄ, ákↄ̃nↄ matɛni á sisi, \q1 bisãsirinↄ, matɛn lɛ́ zuái. \q1 \v 5 Nigãzĩkɛrinↄ, à laakari wɛtɛ àgↄ̃ vĩ, \q1 yↄ̃nkↄnↄ, à tó àgↄ̃ laasun vĩ. \q1 \v 6 À sã kpá, zaakũ yã tìkisiin mani oárɛ, \q1 yã dↄ̀rↄde mɛ́ ani bo ma lɛ́n. \q1 \v 7 Zaakũ ma lɛ́ dì yãpura o, \q1 ma zã yã vãnigu. \q1 \v 8 Yã kũ ò da ma lɛ́nnↄn mana, \q1 ń ke manafiki ke sãtɛna vĩro. \q1 \v 9 À súsu asãnsĩnidenↄnɛ pínki, \q1 à zɛ́ vĩ gbɛ̃ kũ ò dↄ̃na vĩnↄnɛ. \q1 \v 10 À ma lɛ́damma sɛ́ de andurufula, \q1 à dↄ̃na sɛ́ de wura manala. \q1 \v 11 Zaakũ ↄ̃ndↄ̃ bɛ̀ɛrɛ vĩ de gbɛ̀ bɛ̀ɛrɛdenↄla, \q1 pↄ́ke ni kúmma kũ à kà a ũro. \b \q1 \v 12 Makũ ↄ̃ndↄ̃ má laakari vĩ, \q1 má yãkɛna a zɛ́a dↄ̃na vĩ. \q1 \v 13 Vĩnakɛna Dikirinɛɛmɛ zãna yã vãnigu ũ. \q1 Ma zã zĩdabinan kũ ĩadãnaao \q1 kũ kunna vãnio kũ yãlɛkpɛrɛ'onaao. \q1 \v 14 Lɛ́damma kũ fayayãkɛnaao bi ma pↄ́mɛ, \q1 ma kĩnaan gbãna dì bon kũ asãsĩnio. \q1 \v 15 Kínanↄ dì kpata ble ma gãimɛ, \q1 kpatablerinↄ dì yãzɛde ditɛ kũ ma gbãnao. \q1 \v 16 Gbãnadenↄ dì iko kɛ ma gãimɛ \q1 kũ andunia kpatadenↄ ń pínki. \q1 \v 17 Má ye gbɛ̃ kũ ò yemainↄi, \q1 gbɛ̃ kũ òdi ma wɛtɛnↄ mɛ́ òdi ma e. \q1 \v 18 Aruzɛkɛ kũ gakurio kú ma ↄĩ \q1 kũ ↄgↄda karanaao kũ kunna nnao. \q1 \v 19 Nɛ́ kũ madì ińnɛ sã̀na de wura manala, \q1 karana kũ madì kɛńnɛ de andurufu swáswala. \q1 \v 20 Má tɛ́ yã mana zɛ́n, \q1 madì táa o zɛ́ súsu gũn. \q1 \v 21 Madì gbɛ̃ kũ ò yemainↄ gba pↄ́, \q1 madì ń aruzɛkɛkatɛkinↄ pańnɛ. \b \q1 \v 22 Dikiri ma kɛ a zĩ naanagↄrↄa, \q1 ari àgↄ̃ gɛ́ yã kũ à kɛ̀ zaa káakunↄ kɛ. \q1 \v 23 À ma ditɛ zaa káakumɛ, \q1 zaa a naana gↄrↄa, de adi andunia kɛ kↄ̀ro. \q1 \v 24 À ma i zaade ísira kunlo, \q1 ísɛ̃boki ke kun gↄrↄ kũ̀aro. \q1 \v 25 À ma i kpinↄ ã, \q1 ari àgↄ̃ gɛ́ sĩ̀sĩnↄ zĩni pɛ́tɛ, \q1 \v 26 ari àgↄ̃ gɛ́ andunia kátɛ, \q1 ke sɛ̃̀ntɛ ke bùsu wɛ́n do. \q1 \v 27 Kũ àtɛn pↄ́ kũ ò kú musunↄ kɛ, \q1 kũ àtɛn sarapura da ísirala, \q1 \v 28 kũ àtɛn legũ na musu, \q1 kũ àtɛn zĩtɛ í zɛ́ fↄ̃, \q1 \v 29 kũ àtɛn ísira lɛ́zɛki kɛ \q1 de a í sún vĩalaro, \q1 kũ àtɛn andunia kátɛ, má kú gwe. \q1 \v 30 Má kú a sarɛ ↄzĩkɛri mana ũ, \q1 ma pↄ dìgↄ̃ nna a arɛ lákũ gu dìgↄ̃ dↄ nà, \q1 madìgↄ̃ pↄnna kɛ kãao gↄrↄ sĩnda pínki. \q1 \v 31 Ma pↄ dìgↄ̃ nna Dikiri anduniaa, \q1 bisãsirinↄ de ma pↄnnakɛbↄ ũ. \b \q1 \v 32 Tera sà, ma nɛ́nↄ, à ma yã ma, \q1 arubarikaden gbɛ̃ kũ à ma zɛ́ kũna ũ. \q1 \v 33 À ma lɛ́damma ma à ↄ̃ndↄ̃ kũ, \q1 àsun pã kpáiro. \q1 \v 34 Arubarikaden gbɛ̃ kũ àtɛn sã kpá ma yãi ũ \q1 kũ àdigↄ̃ ma wɛtɛ ma kpɛ́lɛlɛa, \q1 kũ àdigↄ̃ ma dã gↄrↄ sĩnda pínki. \q1 \v 35 Zaakũ gbɛ̃ kũ à ma e wɛ̃̀ndii è, \q1 anigↄ̃ nna kũ Dikirio. \q1 \v 36 Gbɛ̃ kũ à kùramai yã vãni ì a zĩdanɛmɛ, \q1 gbɛ̃ kũ à zã̀magunↄn ye gaimɛ. \c 9 \s1 Ɔ̃ndↄ̃ kũ yↄ̃nkↄkɛo \p \v 1 Ɔ̃ndↄ̃ a kpɛ́ bò, \q1 à a gbɛ̀gbanↄ à mɛ̀n suppla à pɛ̀tɛpɛtɛ, \q1 \v 2 à nↄ̀bↄↄ dɛ̀ à sèwɛ̃ bà, \q1 à pↄ́blenↄ soru kɛ̀ à kàtɛ. \q1 \v 3 À a nↄkpare zĩkɛrinↄ zĩ̀, \q1 àtɛn lɛ́ zu wɛ̃tɛ sĩ̀sĩ mìsↄ̃ntɛa à pì: \q1 \v 4 Ákↄ̃nↄ fayasaridenↄ à ɛra à mↄ́ la! \q1 Àkↄ̃nↄ laasunsaridenↄ matɛn oárɛ, \q1 \v 5 à mↄ́ à ma pↄ́ble ble, \q1 à wɛ̃ kũ ma bà mi. \q1 \v 6 À á yↄ̃nkↄkɛ tó, anigↄ̃ kun wɛ̃̀ndiio, \q1 à táa o wɛ̃kɛ̃na zɛ́n. \b \q1 \v 7 Gbɛ̃ kũ àtɛn lalandide da zɛ́a tɛn sↄ̃sↄ̃ wɛtɛmɛ, \q1 gbɛ̃ kũ àtɛn kpãkɛ̃ yãvãnikɛriii tɛn taari wɛtɛ a zĩdanɛmɛ. \q1 \v 8 Ǹsun kpãkɛ̃ lalandideiro, ani kɛ kũnwo ĩni, \q1 ǹ ↄ̃ndↄ̃de da zɛ́a, anigↄ̃ yenyĩ. \q1 \v 9 Ǹ yã da ↄ̃ndↄ̃denɛ, a ↄ̃ndↄ̃ nigↄ̃ din, \q1 ǹ yã o gbɛ̃ mananɛ, a dↄ̃na ni kara. \b \q1 \v 10 Vĩnakɛna Dikirinɛɛmɛ ↄ̃ndↄ̃ naana ũ, \q1 Luda kũ à kú adona dↄ̃naamɛ wɛ́kɛ̃na zɛ́ ũ. \q1 \v 11 Zaakũ ĩni gì kɛ ma gãi, \q1 n wɛ̃̀ndi gbã̀na ni kara. \q1 \v 12 Tó ń ↄ̃ndↄ̃, n zĩdanɛmɛ, \q1 tó lalandidemɛ n ũ, n mìi musu. \b \q1 \v 13 Yↄ̃nkↄkɛ de lán nↄgbɛ̃ lɛ́de bàmɛ, \q1 à ↄ̃ndↄ̃ vĩro akũsↄ̃ à yãke dↄ̃ro. \q1 \v 14 Àdi vutɛ gbàaa a kpɛ́lɛlɛa, \q1 a kpɛ́ kú wɛ̃tɛ sĩ̀sĩia, \q1 \v 15 àtɛn lɛ́ zu gbɛ̃ kũ òtɛn gɛ̃tɛnↄi, \q1 àtɛn pi gbɛ̃ kũ ò tɛ́ zɛ́n súsunↄnɛ: \q1 \v 16 Ákↄ̃nↄ fayasaridenↄ à ɛra à mↄ́ la! \q1 Ákↄ̃nↄ laasunsaridenↄ, matɛn oárɛ, \q1 \v 17 í kpãni minaa dìgↄ̃ nna, \q1 pↄ́blenaa asiri gũn bi zↄ́mɛ. \q1 \v 18 Gbɛ̃ pìnↄn dↄ̃ kũ abire bi gyãwãn zɛ́nlo, \q1 gbɛ̃ kũ yↄ̃nkↄkɛ ń sisinↄ sì gyãwãn tↄ̃̀nↄwɛɛn. \c 10 \s1 Sulemanu yáasinↄ \p \v 1 Nɛ́ ↄ̃ndↄ̃de dì tó a de pↄ kɛ nna, \q1 nɛ́ yↄ̃nkↄ dì a da nɛ̀sɛɛ yakanɛ. \q1 \v 2 Ɔgↄ vãni dì àre kɛro, \q1 yãkɛna a zɛ́a dì ń sí ga ↄĩ. \q1 \v 3 Dikiri dì tó nà gbɛ̃ mana dɛro, \q1 àdi yãvãnikɛrinↄ tɛ̃ pↄ́ kũ ò yeii. \q1 \v 4 Ɔ ma'ãde dì su kũ takasio, \q1 zĩkɛna ↄplapla mɛ́ àdi su kũ aruzɛkɛo. \q1 \v 5 Nɛ́ kũ àdi pↄ́wɛ kakara sakare bi laakaridemɛ, \q1 nɛ́ kũ àdi i o pↄ́kɛ̃gↄrↄ wé'i vĩro. \q1 \v 6 Gbɛ̃ mana mìi dìgↄ̃ arubarika vĩ, \q1 yã pãsĩ dì yãvãnikɛri lɛ́ pa. \q1 \v 7 Gbɛ̃ mana dì ga kũ a tↄ́oro, \q1 yãvãnikɛri tↄ́ dì kakatɛmɛ. \q1 \v 8 Ɔ̃ndↄ̃de dì zĩ kɛ yãditɛnanↄa, \q1 yãbↄtɛri dì a zĩda nɛ. \q1 \v 9 Gbɛ̃ kũ àdi yã kɛ a zɛ́a kú a laakariia, \q1 yãvãnikɛri yã ni bo gupuraa. \q1 \v 10 Gbɛ̃gwana kũ wɛ́doo dì su kũ yão, \q1 gbɛ̃ kũ àdi yã utɛ a nɛ̀sɛɛ gũnlo mɛ́ àdi ibɛrɛ mì dɛ. \q1 \v 11 Gbɛ̃ mana lɛ́ bi ísɛ̃boki wɛ̃̀ndidemɛ, \q1 yã pãsĩ dì yãvãnikɛri lɛ́ pa. \q1 \v 12 Zãngu dì fìti da, \q1 yenyĩ dì lá kútɛ taari sĩnda pínkila. \q1 \v 13 Ɔ̃ndↄ̃ yã dìgↄ̃ kú laakaride lɛ́n, \q1 flã̀an fayasaride pↄ́ ũ a kpɛa. \q1 \v 14 Ɔ̃ndↄ̃rinↄ dì dↄ̃na zĩ di, \q1 laakarisaride lɛ́ dì a kakatɛ araga. \q1 \v 15 Ɔgↄde aruzɛkɛ dìgↄ̃ denɛ lán wɛ̃tɛ bĩnide bà, \q1 takaside takasi sↄ̃ àdi a kakatɛ. \q1 \v 16 Gbɛ̃ mana láada dì sunɛ kũ wɛ̃̀ndiio, \q1 yãvãnikɛrii àree dì wɛ́tãmma inɛ. \q1 \v 17 Gbɛ̃ kũ àdi lɛ́damma ma dì wɛ̃̀ndi zɛ́ mↄ́ńnɛ, \q1 gbɛ̃ kũ àdi pã kpá foruii dì ń sãtɛ. \q1 \v 18 Gbɛ̃ kũ àdi zãngu utɛ bi ɛ́kɛdemɛ, \q1 gudɛri bi yↄ̃nkↄmɛ. \q1 \v 19 Yã dasi bↄtɛnaa dìgↄ̃ durunna sariro, \q1 gbɛ̃ kũ àdi a lɛ́ kũ bi laakaridemɛ. \q1 \v 20 Gbɛ̃ mana nɛ́nɛ de lán andurufu swáswa bà, \q1 yãvãnikɛrii nɛ̀sɛɛ bɛ̀ɛrɛ vĩro. \q1 \v 21 Gbɛ̃ mana yã'onaa dì gbɛ̃ dasinↄ da zɛ́a, \q1 laakarisaride dì ga fayasarikɛ gũmmɛ. \q1 \v 22 Dikiri arubarikaa dì ń kɛ aruzɛkɛde ũ, \q1 zĩkɛna kũ wario dì pↄ́ke kararo. \q1 \v 23 Vãnikɛna de yↄ̃nkↄnɛ kↄ̃kↄ̃yã ũ, \q1 ↄ̃ndↄ̃ dì kɛ laakaridenɛ nna. \q1 \v 24 Yã kũ yãvãnikɛri tɛn vĩna kɛnɛ mɛ́ ani a le, \q1 Luda ni pↄ́ kũ gbɛ̃ mana yei kpáa. \q1 \v 25 Tó zàga'ĩa kàka à gɛ̃̀, yãvãnikɛrinↄ dìgↄ̃ kun doro, \q1 gbɛ̃ mana zĩni dìgↄ̃ pɛtɛna gↄrↄ sĩnda pínki. \q1 \v 26 Lákũ lemu kpã̀kpãa dì kɛ sakaanɛ nà, \q1 lákũ túsukpɛ dì kɛ wɛ́nɛ nà, \q1 lɛn ma'ãde de lɛ gbɛ̃ kũ ò a zĩ̀nↄnɛ. \q1 \v 27 Vĩnakɛna Dikirinɛ dì wɛ̃̀ndi gbã̀na kara, \q1 yãvãnikɛrinↄ sↄ̃, ń wɛ̃̀ndi nigↄ̃ kutumɛ. \q1 \v 28 Gbɛ̃ mananↄ wɛ́ dìgↄ̃ dↄ pↄnnai, \q1 yãvãnikɛrinↄ sↄ̃, wɛ́dↄina ni ń nɛ. \q1 \v 29 Dikiri zɛ́ de utɛki ũ gbɛ̃ mananↄnɛ, \q1 yãvãnikɛrinↄ sↄ̃, àdi ń kakatɛmɛ. \q1 \v 30 Oni gbɛ̃ mana futɛ a gbɛ̀n zikiro, \q1 gbɛ̃ vãni sↄ̃ ani vutɛki e bùsunlo. \q1 \v 31 Ɔ̃ndↄ̃ yã dì bo gbɛ̃ mana lɛ́n, \q1 lɛ́vãnide sↄ̃, oni a nɛ́nɛ zↄ̃kↄ̃rɛmɛ. \q1 \v 32 Gbɛ̃ mana yã kũ à kↄ̃ sìo ò ońnɛ dↄ̃, \q1 yãkpɛdangara'onaa dìgↄ̃ da gbɛ̃ vãni lɛ́n. \c 11 \p \v 1 Dikiri zã̀ pↄ́yↄ̃na kũ manafikion, \q1 kilooyↄ̃na súsun à yei. \q1 \v 2 Zĩdabina dì su kũ wé'io, \q1 zĩdabusanaamɛ ↄ̃ndↄ̃yã ũ. \q1 \v 3 Gbɛ̃ mana nɛ̀sɛpura dì a da zɛ́a, \q1 náanisaride nɛ̀sɛ vãni dì a yaka. \q1 \v 4 Aruzɛkɛ àre vĩ yãkpatɛkɛgↄrↄ zĩro, \q1 yãkɛna a zɛ́a sↄ̃ àdi ń sí gaa. \q1 \v 5 Taarisaride manakɛnaa dì zɛ́ poronɛ, \q1 yãvãnikɛri yãvãnikɛna dì a nɛ. \q1 \v 6 Nɛ̀sɛpurade manakɛnaa dì a bo, \q1 náanisaride pↄ́nidɛna sↄ̃ àdi a kũ. \q1 \v 7 Tó gbɛ̃ vãni gà, a wɛ́dↄinaa dì mì dɛ, \q1 pↄ́ kũ à náanikɛna a gbãnagↄrↄ dì láka pínki. \q1 \v 8 Gbɛ̃ mana dì bo wɛ́tãmman, \q1 akũ gbɛ̃ vãni dì gɛ̃n a gɛ̃nɛ ũ. \q1 \v 9 Ludayãdarisari lɛ́ dì a gbɛ̃dake yaka, \q1 ama dↄ̃naa dì gbɛ̃ mana bon. \q1 \v 10 Tó gbɛ̃ mananↄn kú nnamanan, wɛ̃tɛ dìgↄ̃ nna, \q1 tó gbɛ̃ vãninↄ gàga, òdi ayuwii kɛ. \q1 \v 11 Wɛ̃tɛ dì kara nɛ̀sɛpuradenↄ gãi, \q1 gbɛ̃ vãninↄ lɛ́ dì wɛ̃tɛ dɛ. \q1 \v 12 Fayasaride dì a gbɛ̃dake fobo, \q1 laakaride dì a lɛ́ kũ. \q1 \v 13 Kↄrↄmↄtↄde dì bo kũ asiriyão gupuraa, \q1 gbɛ̃ náanide dì ń asiri ta. \q1 \v 14 Don'arɛdesarikɛ dì tó gbɛ̃nↄ fu, \q1 yãkɛkɛri dasinↄ dì tó ò zĩ̀ ble. \q1 \v 15 Tó n gbɛ̃ pãnde fĩna dì n musu, \q1 wɛ́tãmma n lemɛ, \q1 gbɛ̃ kũ a ↄ bↄ̀tɛn dì gↄ̃ a laakariia. \q1 \v 16 Gbãnamↄnnɛrii dìgↄ̃ aruzɛkɛ vĩ, \q1 ama nↄgbɛ̃ nɛ̀sɛmanade dìgↄ̃ bɛ̀ɛrɛ vĩńnɛ. \q1 \v 17 Sùrude dì mana i a zĩdanɛ, \q1 gbɛ̃ pãsĩ dì a zĩda kpá waria. \q1 \v 18 Gbɛ̃ vãni láada dìgↄ̃ arubarika vĩro, \q1 yãmanatↄ̃rii dì àre e yãpura. \q1 \v 19 Kunna mana yãpura dì ń ká wɛ̃̀ndiia, \q1 tɛna yã vãniii dì su kũ gao. \q1 \v 20 Dikiri tɛ̃̀ɛmɛ nɛ̀sɛvãnidenↄ ũ, \q1 a pↄ dì kɛ nna taarisaridenↄa. \q1 \v 21 Yãpura, gbɛ̃ vãninↄ ni bo pãro, \q1 ama gbɛ̃ mananↄ ni bo aafia. \q1 \v 22 Lákũ wura tãnka de nà alɛdɛ yĩn, \q1 lɛn nↄ mana ↄ̃ndↄ̃saride dɛ lɛ. \q1 \v 23 Gbɛ̃ mananↄ pↄyeina dì ń ká nnamanaaa, \q1 gbɛ̃ vãninↄ wɛ́dↄinaa dì ń nɛ. \q1 \v 24 Gbɛ̃ kũ àdi ↄ poro dì karana le, \q1 gbɛ̃ kũ à gì pↄ́ kũ à de à kpá kpáii dì gↄ̃ takasimmɛ. \q1 \v 25 Bisãsiri arubarikade ni nna ma, \q1 gbɛ̃ kũ àdi ń pↄ́yĩda kũ ni pↄ́yĩda le se. \q1 \v 26 Òdi gbɛ̃ kũ àdi pↄ́blewɛ utɛ láari bo, \q1 òdi sa mana o gbɛ̃ kũ àdi yíaḿmanɛ. \q1 \v 27 Gbɛ̃ kũ àdi yã mana wɛtɛ nigↄ̃ nna kũ gbɛ̃nↄ, \q1 gbɛ̃ kũ àdi yã vãni wɛtɛ, yã vãni ni a le. \q1 \v 28 Gbɛ̃ kũ àdi a aruzɛkɛ náani kɛ ni lɛ́tɛ, \q1 gbɛ̃ mana ni ↄ tá lán lí láde bà. \q1 \v 29 Gbɛ̃ kũ à yã ì a ↄnnnɛ ni gↄ̃ kori, \q1 yↄ̃nkↄ ni gↄ̃ ↄ̃ndↄ̃de zↄ̀ ũ. \q1 \v 30 Gbɛ̃ mana yãkɛnnɛna bi lí wɛ̃̀ndidemɛ, \q1 gbɛ̃ kũ àdi gbɛ̃nↄ le ↄ̃ndↄ̃ vĩ. \q1 \v 31 Zaakũ Luda dì fĩna bo gbɛ̃ mananɛ andunian, \q1 oni ludayãdarisariri kũ durunnakɛriio pↄ́ o dↄ yá? \c 12 \p \v 1 Gbɛ̃ kũ lɛ́damma dì kɛnɛ nna ye dↄ̃naai, \q1 gbɛ̃ kũ foru dì kɛnɛ vãni mì vĩro. \q1 \v 2 Gbɛ̃ mana dì Dikiri pↄnna le, \q1 ama Dikiri dì yã da manafikidela. \q1 \v 3 Vãnikɛnaa dì gbɛ̃ke zĩni pɛ́tɛro, \q1 gbɛ̃ mana zĩni yĩgãyĩgãna vĩro. \q1 \v 4 Nↄ mana de a zãnɛ lán fùraa bà, \q1 nↄ wé'idammari denɛ lán mɛ̀kɛmunaa bà. \q1 \v 5 Gbɛ̃ mananↄ dì pɛ́ yãzɛdea, \q1 gbɛ̃ vãninↄ lɛ́damma manafiki vĩ. \q1 \v 6 Gbɛ̃ vãninↄ yã bi gbɛ̃dɛna yãmɛ, \q1 gbɛ̃ mananↄ lɛ́ sↄ̃ àdi ń bo. \q1 \v 7 Òdi gbɛ̃ vãninↄ litɛ ń kpɛdangara ò mì dɛ, \q1 ama gbɛ̃ mananↄ ↄnn dìgↄ̃ kun. \q1 \v 8 Òdi gbɛ̃ tↄ́ bo a ↄ̃ndↄ̃ lɛ́mmɛ, \q1 òdi fayasaride gya bo. \q1 \v 9 Gbɛ̃ futa kũ à zĩ̀ri vĩ sã̀na de \q1 gbɛ̃ kũ àdi a zĩda ditɛ pↄ́ke ũ akũsↄ̃ à pↄ́ble vĩrola. \q1 \v 10 Gbɛ̃ mana a pↄ́kãdenↄ gwana dↄ̃, \q1 gbɛ̃ vãninↄ dà pãsĩ kũ ń pↄ́nↄ. \q1 \v 11 Búbari aniade dìgↄ̃ kãna, \q1 laasun kĩ̀a gbɛ̃ kũ àdi pɛ́ gukoriaaa. \q1 \v 12 Gbɛ̃ vãni dì ↄgↄ vãni ni dɛ, \q1 ama gbɛ̃ mana zĩni dìgↄ̃ mↄtↄ vĩ. \q1 \v 13 Gbɛ̃ vãni lɛ́ vãni dì a kũ, \q1 ama gbɛ̃ mana dì bo yãketen. \q1 \v 14 Lɛ́ mana dì ń ká pↄ́ manaa, \q1 zĩ kũ gbɛ̃ kɛ̀, a àree dì sua. \q1 \v 15 Yↄ̃nkↄ yãkɛnaa dì kɛnɛ mana, \q1 ↄ̃ndↄ̃de sↄ̃ àdi lɛ́damma ma. \q1 \v 16 Yↄ̃nkↄ dì tó ò a pↄfɛ̃ dↄ̃ gↄ̃̀nↄ, \q1 laakaride sↄ̃ àdi sↄ̃sↄ̃ daro. \q1 \v 17 Yãpura'orii dì yãzɛde o, \q1 sèeda'ɛkɛde yã dìgↄ̃ manafiki vĩmɛ. \q1 \v 18 Laasunsariyã dì ń swɛ̃̀ zↄ̃ lán fɛ̃nɛda bà, \q1 ↄ̃ndↄ̃de lɛ́gbɛɛ dì su kũ aafiaao. \q1 \v 19 Yãpura kũ ò òo dìgↄ̃ gìkɛna, \q1 ɛ́kɛ sↄ̃ àdi gɛ̃ zɛ́la lán wɛ́'ipakɛnaa bà. \q1 \v 20 Manafiki kú vãnilɛkpakũsũrinↄ swɛ̃̀n, \q1 gbɛ̃'aafiawɛtɛrinↄ mɛ́ ò pↄnna vĩ. \q1 \v 21 Vãni ke dì gbɛ̃ mana lero, \q1 gbɛ̃ vãninↄ sↄ̃, yã dì dańla. \q1 \v 22 Dikiri tɛ̃̀ɛmɛ ɛ́kɛde ũ, \q1 a pↄ dìgↄ̃ nna yãpuradea. \q1 \v 23 Laakaride dìgↄ̃ a dↄ̃na kũna a swɛ̃̀n, \q1 yↄ̃nkↄ dì yã fayasari kpàkpa kɛ. \q1 \v 24 Zĩkɛna ↄplapla dì tó gbɛ̃ kí ble, \q1 ma'ã dì gbɛ̃ da zↄ̀blen. \q1 \v 25 Kunna bídi gũn dì gbɛ̃ sↄ̃pɛtɛ, \q1 yãnna'onnɛnaa dì ń pↄ kɛ nna. \q1 \v 26 Gbɛ̃ mana dì a gbɛ̃dake da zɛ́a, \q1 gbɛ̃ vãninↄ yãkɛnaa dì ń sãtɛ. \q1 \v 27 Ma'ãde dì a nↄ̀bↄ kã wawaro, \q1 aniade dì laakari dↄ a pↄ́nↄa. \q1 \v 28 Kunna yãzɛde zɛ́n wɛ̃̀ndi vĩ, \q1 zɛ́ pì sɛnaa dì ń kpá gairo. \c 13 \p \v 1 Nɛ́ ↄ̃ndↄ̃de dì a de lɛ́damma ma, \q1 lalandide dì gí kpãkɛ̃naai. \q1 \v 2 Lɛ́gbɛ nna dì gbɛ̃ ká pↄ́ manaa, \q1 náanisaride dì ble a pãsĩ gũmmɛ. \q1 \v 3 Gbɛ̃ kũ àdi a lɛ́ kũ dì a wɛ̃̀ndi dãkpã, \q1 gbɛ̃ kũ a lɛ́ dì kúro dì a zĩda yaka. \q1 \v 4 Ma'ãde dì pↄ́ kũ à yei lero, \q1 aniade sↄ̃ àdi nna ma. \q1 \v 5 Gbɛ̃ mana zã̀ manafikiyãn, \q1 gbɛ̃ vãni dì wé'i daḿma àdi ń kpe bo. \q1 \v 6 Manakɛnaa dì taarisaride sura ba, \q1 vãnikɛnaa dì durunnakɛri litɛ kpɛdangara. \q1 \v 7 Gbɛ̃kenↄ dì ń zĩda ditɛ aruzɛkɛde ũ, \q1 ama òdigↄ̃ pↄ́ke vĩro. \q1 Gbɛ̃kenↄ dì ń zĩda ditɛ takaside ũ, \q1 ama òdigↄ̃ pↄ́ vĩ zↄ̃kↄ̃. \q1 \v 8 Aruzɛkɛde dì a zĩda bo kũ a aruzɛkɛkɛo, \q1 takaside sↄ̃ àdi wɛ́tãmmana lero. \q1 \v 9 Gbɛ̃ mananↄ gupura dìgↄ̃ puna, \q1 gbɛ̃ vãninↄ fitilaa dì gaḿma. \q1 \v 10 Zĩdabinaa dì fìti da, \q1 lɛ́dammamana dì tó ò ↄ̃ndↄ̃ kũ. \q1 \v 11 Ɔgↄ vãni dì gɛ́ arɛro, \q1 ↄgↄ kũ ò lè ísimma gũn sↄ̃ àdi kↄ̃. \q1 \v 12 Wɛ́dↄinaa gìkɛnaa dì ń nɛ̀sɛɛ yaka, \q1 pↄ́ kũ ò yei lenaa dì su kũ wɛ̃̀ndi dufuo. \q1 \v 13 Gbɛ̃ kũ àdi yã daro ni yã le, \q1 gbɛ̃ kũ àdi yã ma ni àre le. \q1 \v 14 Ɔ̃ndↄ̃de yãdannɛnaamɛ ísɛ̃boki wɛ̃̀ndide ũ, \q1 àdi ń bo ga bàn. \q1 \v 15 Wɛ́zɛ̃ mana dì tó gbɛ̃ dakarɛ mìnnao, \q1 ama náanisaridenↄ zɛ́ pãsĩ. \q1 \v 16 Laakaridenↄ dì yã kɛ kũ dↄ̃naao, \q1 yↄ̃nkↄ dì a fayasarikɛ mↄńnɛ. \q1 \v 17 Zĩ̀ri vãni dì gɛ̃ yãn, \q1 ìba náanide dì su aafia. \q1 \v 18 Gina foruii dì su kũ takasio kũ wé'io, \q1 lɛ́dammamanaa dì bɛ̀ɛrɛ líńnɛ. \q1 \v 19 Pↄ́nidɛna lenaa dì ń pↄ kɛ nna, \q1 ama yↄ̃nkↄ ye kɛ̃na yãvãnikɛnaairo. \q1 \v 20 Gbɛ̃ kũ à tɛ́ ↄ̃ndↄ̃rinↄii dì ↄ̃ndↄ̃ kũ, \q1 gbɛ̃ kũ à kakarana kũ yↄ̃nkↄnↄ dì yã le. \q1 \v 21 Kisira dìgↄ̃ tɛ́ durunnakɛrinↄi, \q1 nnamanamɛ gbɛ̃ mananↄ àre ũ. \q1 \v 22 Gbɛ̃ mana dì túbi tó a daikorenↄnɛ, \q1 durunnakɛri aruzɛkɛ ni gↄ̃ gbɛ̃ mananɛ. \q1 \v 23 Takaside bura dì pↄ́ble kɛ manamana, \q1 ama yãkɛna lɛ́kpɛrɛ dì tó à kurai. \q1 \v 24 Gbɛ̃ kũ àdi a nɛ́ gbɛ̃ro zã̀n, \q1 gbɛ̃ kũ à ye a nɛ́i dì a toto káaku. \q1 \v 25 Gbɛ̃ mana dì pↄ́ ble à kã, \q1 gbɛ̃ vãninↄ nɛ̀sɛɛ dìgↄ̃ da kori. \c 14 \p \v 1 Nↄgbɛ̃ ↄ̃ndↄ̃de dì ↄn kátɛ, \q1 a fayasaride sↄ̃ àdi ↄn fãkↄ̃a. \q1 \v 2 Gbɛ̃ kũ àdi yã kɛ a zɛ́a Dikiri vĩna vĩ, \q1 gbɛ̃ kũ àdi zɛ́ sɛ́ súsuro sↄ̃ àdi a gya bo. \q1 \v 3 Fayasaride lɛ́mɛ a gbɛ̃bↄ ũ, \q1 ↄ̃ndↄ̃de yã'onaa dì a bo. \q1 \v 4 Tó zù kunlo, pↄ́ble gbàa dìgↄ̃ da korimɛ, \q1 òdi àre zↄ̃kↄ̃ le kũ zùnↄ gbãnao. \q1 \v 5 Sèeda yãpurade dì ɛ́kɛ toro, \q1 sèeda ɛ́kɛde yã dìgↄ̃ manafiki vĩ. \q1 \v 6 Lalandide dì kpátɛ kɛ ↄ̃ndↄ̃i à kurai, \q1 yãdↄ̃naa araga laakaridenɛ. \q1 \v 7 Ǹ kɛ̃ yↄ̃nkↄa zã̀zã, \q1 zaakũ ĩni dↄ̃na learo. \q1 \v 8 Ɔ̃ndↄ̃ dì tó laakaride laasun lɛ́ a zɛ́a, \q1 yↄ̃nkↄ fayasarikɛ dì a sãtɛ. \q1 \v 9 Fayasaridenↄ dì taari kutɛkɛna gya bo, \q1 gbɛ̃ mananↄ dìgↄ̃ nna kũ kↄ̃o. \q1 \v 10 Baadi a zĩda yã'ũmmana dↄ̃, \q1 gbɛ̃ pↄnna dìgↄ̃ de gbɛ̃ pãnde pↄ́ ũro. \q1 \v 11 Gbɛ̃ vãninↄ ↄn ni mì dɛ, \q1 gbɛ̃ mananↄ bɛ ni ↄ tá. \q1 \v 12 Zɛ́ ke kun àdi kɛ gbɛ̃nↄnɛ mana, \q1 ama a mìdɛki bi gamɛ. \q1 \v 13 Bee yáadↄnaa gũn nɛ̀sɛɛ dì yaka, \q1 pↄnna kun kũ àdi mì dɛ kũ pↄsirao. \q1 \v 14 Borukpɛde yãkɛnaa dì wí a musu, \q1 gbɛ̃ mana dì a yãkɛnaa gbɛ̀ le. \q1 \v 15 Laasunsaride dì yã sĩnda pínki símɛ, \q1 laakaride dì yã náani kɛ laasunlɛnaa sariro. \q1 \v 16 Ɔ̃ndↄ̃de dìgↄ̃ vãnikɛnaa vĩna vĩ àdi pãnɛ, \q1 yↄ̃nkↄ dì náani kpá a zĩdaa àdigↄ̃ wãna. \q1 \v 17 Pↄfɛ̃rii dì yã futa kɛ, \q1 manafikide dì zãngu i a zĩdanɛ. \q1 \v 18 Ɔ̃ndↄ̃saridenↄ dì gↄ̃ faya sari, \q1 laakaridenↄ dì dↄ̃na kú fùra ũ. \q1 \v 19 Gbɛ̃ vãninↄ ni mì natɛ gbɛ̃ mananↄnɛ, \q1 yãvãnikɛrinↄ ni kútɛ nɛ̀sɛpuradenↄ kpɛ́lɛlɛa. \q1 \v 20 Takaside, bee a gbɛ̃dake dì zãn, \q1 ama aruzɛkɛde gbɛ̃nnanↄ dìgↄ̃ dasi. \q1 \v 21 N gbɛ̃dake gyabona bi durunnamɛ. \q1 Arubarikaden gbɛ̃ kũ àdi wɛ̃nda dↄ̃ takasidenↄnɛ ũ. \q1 \v 22 Yã vãni lɛ́kpakũsũrinↄ ń sãtɛnaroo? \q1 Yã mana laasunlɛrinↄn sùru vĩ kũ náanio. \q1 \v 23 Mɛ̀kpana zĩa dìgↄ̃ àre vĩ, \q1 yãbↄtɛna pã dì su kĩanaao. \q1 \v 24 Ɔ̃ndↄ̃denↄ aruzɛkɛmɛ ń fùra ũ, \q1 yↄ̃nkↄnↄ fayasarikɛ dì su kũ fayasariyão. \q1 \v 25 Sèeda yãpurade dì gbɛ̃ sura ba, \q1 ama sèeda ɛ́kɛde yã manafiki vĩ. \q1 \v 26 Vĩnakɛna Dikirinɛ bi gbãnaleki náanidemɛ, \q1 à de surabaki ũ a nɛ́nↄnɛ. \q1 \v 27 Vĩnakɛna Dikirinɛ bi ísɛ̃boki wɛ̃̀ndidemɛ, \q1 àdi tó ò bo ga bàn. \q1 \v 28 Tó kína gbɛ̃nↄn dasi, àdigↄ̃ gakuri vĩ, \q1 bùsugbɛ̃sarikɛ bi kpatableri kisiramɛ. \q1 \v 29 Gbɛ̃ kũ àdi pↄfɛ̃ likaro wɛ́ kɛ̃na, \q1 pↄfɛ̃rii dì a futakɛ sɛ́ lei. \q1 \v 30 Laakarikpatɛna bi mɛ̀ aafiaamɛ, \q1 zãngu dì mɛ̀kɛmuna zĩḿma. \q1 \v 31 Wɛ̃ndade wɛ́tãmmarii dì a Kɛ̀ri kpe bo, \q1 takaside wɛ́gwarii dì a Kɛ̀ri kpe ta. \q1 \v 32 Tó kisira sù, àdi yãvãnikɛri nɛmɛ, \q1 bee tó gbɛ̃ mana gà, à utɛki vĩ. \q1 \v 33 Ɔ̃ndↄ̃ dì vutɛki le laakaride nɛ̀sɛn, \q1 ama òdi e yↄ̃nkↄaro. \q1 \v 34 Yãzɛde dì bùsu sɛ́ lei, \q1 durunna dì wé'i da gbɛ̃nↄa, bee dímɛ. \q1 \v 35 Zↄ̀bleri laakaride yã dì ká kínagu, \q1 ama àdi a pↄfɛ̃ kipa a wé'idammariia. \c 15 \p \v 1 Yãwemmanaa dì pↄfɛ̃ kpátɛ, \q1 yã pãsĩ dì ń pↄ fɛ̃. \q1 \v 2 Ɔ̃ndↄ̃de yã'onaa dì ń gba dↄ̃naa, \q1 ama yↄ̃nkↄ yã dìgↄ̃ faya sari. \q1 \v 3 Dikiri wɛ́ kú gu sĩnda pínkia, \q1 àdigↄ̃ gbɛ̃ vãninↄ kũ gbɛ̃ mananↄ tàasi ká. \q1 \v 4 Yãbusɛ'onaa dì ń gba wɛ̃̀ndi dufu, \q1 yãlɛkpɛrɛ dì ń kã dɛ. \q1 \v 5 Fayasaride dì a de foru gya bo, \q1 lɛ́dammamari sↄ̃ à laakari vĩ. \q1 \v 6 Gbɛ̃ mana ↄnn dìgↄ̃ aruzɛkɛ vĩ zↄ̃kↄ̃, \q1 gbɛ̃ vãni pↄ́nↄ dìgↄ̃ yãkete vĩ. \q1 \v 7 Ɔ̃ndↄ̃de lɛ́ dì dↄ̃na fã, \q1 yↄ̃nkↄnↄ sↄ̃, ò nɛ̀sɛ vĩro. \q1 \v 8 Dikiri tɛ̃̀ɛmɛ gbɛ̃ vãninↄ sa'ona ũ, \q1 ama gbɛ̃ mananↄ wɛ́kɛnaa dì káagu. \q1 \v 9 Dikiri zã̀ gbɛ̃ vãni yãkɛnan, \q1 à ye gbɛ̃ kũ ò tɛ́ yãzɛdeinↄi. \q1 \v 10 Foru pãsĩmɛ gbɛ̃ kũ à pã̀ zɛ́nɛ pↄ́ ũ, \q1 gbɛ̃ kũ à ye lɛ́dammairo sↄ̃ ani gamɛ. \q1 \v 11 Lákũ Dikiri gyãwãn kũ kakatɛnaao yã dↄ̃ nà, \q1 oni bisãsiri swɛ̃̀ pↄ́ o dↄ yá? \q1 \v 12 Lalandide dìgↄ̃ ye ò a gba laakariro, \q1 àdi gɛ́ ↄ̃ndↄ̃rinↄ kĩnaaro. \q1 \v 13 Nɛ̀sɛ nna dì tó ãn gↄ̃ werena, \q1 nɛ̀sɛ yakanaa dì gbɛ̃ mɛ̀ dɛ. \q1 \v 14 Laasunde dì dↄ̃na wɛtɛ, \q1 yↄ̃nkↄ dì yãfayasari mↄ́mↄ. \q1 \v 15 Gↄrↄ sĩnda pínki dìgↄ̃ pãsĩ wɛ̃ndadenɛmɛ, \q1 pↄnnade dìgↄ̃ kú dikpɛ gũn. \q1 \v 16 Pↄ́ vĩna fíti vĩnakɛna Dikirinɛɛ gũn \q1 mana de aruzɛkɛ zↄ̃kↄ̃ kũna wari gũnla. \q1 \v 17 Dò pã blena yenyĩ gũn \q1 mana de nↄ̀bↄ níside sona kũ zãnguola. \q1 \v 18 Pↄfɛ̃rii dì fìti da, \q1 nɛ̀sɛyĩdade dì zuka mì dɛ. \q1 \v 19 Ma'ãde zɛ́ dìgↄ̃ denɛ lɛ̀kara ũmɛ, \q1 gbɛ̃ mana zɛ́ bi zɛ́damɛ. \q1 \v 20 Nɛ́ ↄ̃ndↄ̃de dì tó a de pↄ kɛ nna, \q1 bisãsiri yↄ̃nkↄ dì a da gya bo. \q1 \v 21 Yãfayasarii dì kɛ laasunsaridenɛ nna, \q1 laasunde dì zɛ́ sɛ́ súsu. \q1 \v 22 Lɛ́kpakũsũnasari dì yã gboro, \q1 lɛ́dammari dasinↄ dì tó yã kɛ. \q1 \v 23 Yãwemmanaa dì a òri pↄ kɛ nna, \q1 yã'ona a gↄrↄaa dìgↄ̃ nna fá! \q1 \v 24 Wɛ̃̀ndi zɛ́ dì gɛ́ kũ laakaridenↄ musu \q1 de òsun sí gyãwãnnlo yãi. \q1 \v 25 Dikiri dì zĩdabiri ↄn wí, \q1 àdi gyaanↄ gulɛzɛki dãkpã. \q1 \v 26 Dikiri zã̀ laasun vãnin, \q1 yãnna'onaa dì kɛnɛ gbãsĩro. \q1 \v 27 Ɔgↄvãniwɛtɛrii dì wari dↄ a ↄnnwa, \q1 gbɛ̃ kũ à zã̀ gusarɛgban nigↄ̃ kun aafia. \q1 \v 28 Gbɛ̃ mana dì laasun lɛ́ yã kũ ani weḿmaa, \q1 yã vãni dì bo gbɛ̃ vãninↄ lɛ́n gↄ̃̀nↄ. \q1 \v 29 Dikiri zã̀ kũ gbɛ̃ vãninↄ, \q1 àdi sã kpá gbɛ̃ mananↄ aduakɛnaai. \q1 \v 30 Ãnwerenaa dì ń pↄ kɛ nna, \q1 baaru nna dì ń wá were. \q1 \v 31 Gbɛ̃ kũ àdi sã dↄ aafia lɛ́dammai \q1 nigↄ̃ bede ũ ↄ̃ndↄ̃rinↄ tɛ́. \q1 \v 32 Gbɛ̃ kũ à gì foruii zã̀ a zĩdan, \q1 lɛ́dammamari sↄ̃ àdi gↄ̃ laakaride ũ. \q1 \v 33 Vĩnakɛna Dikirinɛɛ dì ↄ̃ndↄ̃ dańnɛ, \q1 zĩdabusanaa dì bɛ̀ɛrɛ líńnɛ. \c 16 \p \v 1 Bisãsiri dì yã ditɛ a swɛ̃̀n, \q1 ama a mìdɛnaa dì bo Dikiri lɛ́mmɛ. \q1 \v 2 Baadi dì a yãkɛna e manamɛ, \q1 ama Dikiri dì ń nɛ̀sɛgũnyãnↄ yↄ̃ à gwa. \q1 \v 3 Ǹ yã kũ ntɛn kɛ na Dikiri ↄĩ, \q1 n pↄyeina ni bo mana. \q1 \v 4 Dikiri pↄ́ sĩnda pínki kɛ̀ a pↄyeina yãimɛ, \q1 yãvãnikɛrinↄ pↄ́n wɛ́tãmmagↄrↄ ũ. \q1 \v 5 Dikiri tɛ̃̀ɛmɛ zĩdabirinↄ ũ, \q1 yãpura, oni bo pãro. \q1 \v 6 Gbɛ̃kɛ kũ náanio dì lá ká taarila, \q1 vĩnakɛna Dikirinɛɛ dì tó ò pã yã vãninɛ. \q1 \v 7 Tó gbɛ̃ yãkɛnanↄ kɛ̀ Dikirinɛ nna, \q1 àdi tó a ibɛrɛnↄ kɛ kãao nna se. \q1 \v 8 Pↄ́ fíti lena manakɛnaa gũn \q1 mana de àre vãni zↄ̃kↄ̃ lenala. \q1 \v 9 Bisãsiri dì zɛ́ kũ àtɛn sɛ́ laasun lɛ́, \q1 ama Dikiri dì a gɛ̀sɛ da zɛ́a. \q1 \v 10 Lákũ kína dì yã ditɛ Luda gɛ̃nɛ ũ nà, \q1 à mana a yã bo yãzɛde kpɛro. \q1 \v 11 Zaka mana kũ kiloo súsuo bi Dikiri pↄ́mɛ, \q1 pↄ́tikisigwabↄ sĩnda pínki bi a pↄ́kɛnanↄmɛ. \q1 \v 12 Adi kↄ̃ sío kína yã vãni kɛro, \q1 òdi kpata zĩni pɛ́tɛ yãzɛde musumɛ. \q1 \v 13 Yãzɛde'orii dì kɛ kínanɛ nna, \q1 àdigↄ̃ ye yãpura'oriii. \q1 \v 14 Kína pↄfɛ̃ de lán ga zĩ̀rii bàmɛ, \q1 ama ↄ̃ndↄ̃de dì a tɛ́ dɛ. \q1 \v 15 Kína ãn werenaa dìgↄ̃ aafia vĩ, \q1 a manakɛnnɛna de lán pↄ́tↄ̃gↄrↄ legũ bàmɛ. \q1 \v 16 Ɔ̃ndↄ̃kũna mana de wurala zã̀, \q1 gↄ̃na laakaride ũ bɛ̀ɛrɛ vĩ de andurufu manala. \q1 \v 17 Gbɛ̃ mana zɛ́ kũ àdi sɛ́ pã̀ zɛ́ vãninɛ, \q1 gbɛ̃ kũ à a zĩda kũna dↄ̃ dì a wɛ̃̀ndi dãkpã. \q1 \v 18 Ĩadãnaa dì su kũ lɛtɛnaao, \q1 zĩdabinaa dì su kũ kakatɛnaao. \q1 \v 19 Zĩdabusana talakanↄ tɛ́ mana \q1 de baka kunna kũ zĩdabirinↄla. \q1 \v 20 Gbɛ̃ kũ àdi yã'onnɛna ma dì yã mana le, \q1 Dikiri náanikɛri dìgↄ̃ pↄnna vĩ. \q1 \v 21 Gbɛ̃ kũ a nɛ̀sɛ panan òdi sísi laakaride, \q1 gbɛ̃ kũ a lɛ́ nnan òdi a yãdↄ̃na zɛ́ e. \q1 \v 22 Laakariimɛ wɛ̃̀ndi mì ũ gbɛ̃ kũ ò vĩnↄnɛ, \q1 fayasaridenↄ yãfayasari dì wɛ́ tãḿma. \q1 \v 23 Ɔ̃ndↄ̃de laasun dì a lɛ́ da zɛ́n, \q1 a lɛ́ dì tó ò a yãdↄ̃na zɛ́ e. \q1 \v 24 Yãnna'ona bi zↄ́mɛ, \q1 à nna nɛ̀sɛn akũsↄ̃ àdi mɛ̀ gba aafia. \q1 \v 25 Zɛ́ ke kun àdi kɛ gbɛ̃nↄnɛ mana, \q1 ama a mìdɛki bi gamɛ. \q1 \v 26 Búbarii nɛ̀sɛɛ dì a da zĩn, \q1 zaakũ nàa dì tɛ́ káimɛ. \q1 \v 27 Gbɛ̃ pã dì yã vãni gↄ̃gↄ̃, \q1 a lɛ́gbɛ de lán tɛ́ kũ àtɛn kũ bàmɛ. \q1 \v 28 Gbɛ̃ dↄ̀rↄsaride dì fìti da, \q1 kↄrↄmↄtↄde dì gbɛ̃nnanↄ kɛ̃kↄ̃a. \q1 \v 29 Gbɛ̃ pãsĩ dì manafiki kɛ a gbɛ̃dakenɛ, \q1 gbasa à a da zɛ́ vãnin. \q1 \v 30 Gbɛ̃ kũ àtɛn wɛ́ lɛ́ laasun dìgↄ̃ kpɛdangara, \q1 gbɛ̃ kũ àtɛn lɛ́zuki kɛ zɛ̀ kũ yã vãniomɛ. \q1 \v 31 Mìkã pura bi fùra gakuridemɛ, \q1 manakɛnaa dì ń káa. \q1 \v 32 Nɛ̀sɛyĩdade mana de zĩ̀karila, \q1 gbɛ̃ kũ à a zĩda kũna dↄ̃ mana de wɛ̃tɛsirila. \q1 \v 33 Òdi yã gbɛka kũ ↄgↄ purao, \q1 ama a bↄkↄtɛnaa dì bo Dikiri kĩnaamɛ. \c 17 \p \v 1 Burodi kusu kori sona yãkete sari \q1 mana de nↄ̀bↄgbɛ̃na ↄn fìtidenla. \q1 \v 2 Zↄ̀ laakaride nigↄ̃ gbãna vĩ nɛ́ wé'idammarii musu, \q1 anigↄ̃ baka vĩ ↄn túbi gũn. \q1 \v 3 Òdi andurufu kũ wuraao baasa, \q1 ama Dikiri dì ń swɛ̃̀ɛ tàasi ká. \q1 \v 4 Gbɛ̃ vãni sã dìgↄ̃ nna kũ yãdↄrↄsario, \q1 ɛ́kɛde laakarii dìgↄ̃ kú gbɛ̃piriia. \q1 \v 5 Gbɛ̃ kũ àdi takaside fobo dì a Kɛ̀ri gya bo, \q1 gbɛ̃ kũ àdi gbɛ̃ yáa dↄ kisiraa ni bo pãro. \q1 \v 6 Daikorenↄmɛ ń dizinↄ gakuri ũ, \q1 denↄmɛ ń nɛ́nↄ ĩadãbↄ ũ. \q1 \v 7 Yãzɛde'onaa dì kↄ̃ sí kũ yↄ̃nkↄoro, \q1 ɛ́kɛ dì kↄ̃ sí kũ bɛ̀ɛrɛdeoro. \q1 \v 8 Gusarɛgba de yↄbande ũ a dàriinɛ, \q1 gu kũ à lìtɛn pínki a tá dìgↄ̃ nnamɛ. \q1 \v 9 Gbɛ̃ kũ à lá kù taarila tɛn yenyĩ wɛtɛmɛ, \q1 yãzĩfutɛri sↄ̃, àdi gbɛ̃nna kɛ̃kↄ̃a. \q1 \v 10 Ɔ̃ndↄ̃de dì kpãkɛ̃nyĩna ma, \q1 ama yↄ̃nkↄ dì gbɛ̃na gɛ̃̀n baaakↄ̃ daro. \q1 \v 11 Yã vãni dì do sãgbãnadenɛ arɛ, \q1 oni zĩ̀ri wɛ̃ndadↄ̃risaride gbarɛa. \q1 \v 12 Dakarɛna kũ músu kũ ò a nɛ́nↄ sɛ̀tɛo \q1 sã̀na de dakarɛna kũ yↄ̃nkↄo a yↄ̃nkↄkɛ gũnla. \q1 \v 13 Tó gbɛ̃ yã mana fĩnaa bò kũ yã vãnio, \q1 yã vãni ni kɛ̃ a ↄnnwaro. \q1 \v 14 Lɛ́kpakↄ̃ana naana de lán ízɛ wɛ̃naa bàmɛ, \q1 ǹ bo gwe ari fìti gↄ̃ gɛ́ futɛ. \q1 \v 15 Yã nna kpana taaridea kũ yãdana taarisaridelao, \q1 Dikiri zã̀ yã birenↄn pínki. \q1 \v 16 Bↄ́ àreen yↄ̃nkↄ vĩ ↄgↄblena kyódↄ̃naa musuu? \q1 Zaakũ à nɛ̀sɛ vĩro. \q1 \v 17 Gbɛ̃nna yenyĩ dìgↄ̃ kun gↄrↄ sĩnda pínki, \q1 vĩ̀ni kũ dakũnanↄ kun ń yã dↄ̃kↄ̃nɛna yãimɛ. \q1 \v 18 Yↄ̃nkↄ dì gbɛ̃ fĩna di a musu, \q1 àdi zɛnkpɛkɛ sɛ́ a gbɛ̃dakenɛ. \q1 \v 19 Gbɛ̃ kũ à ye fìtiii ye durunnaimɛ, \q1 gbɛ̃ kũ à a gãnulɛ bò yàasa dì kisira wɛtɛ a zĩdanɛ. \q1 \v 20 Laasunkpɛdangarade dì yã mana lero, \q1 lɛ́fↄtↄde dì lɛ́tɛ à da yãn. \q1 \v 21 Yↄ̃nkↄ da pↄ dìgↄ̃ siramɛ, \q1 fayasaride de pↄ dìgↄ̃ nnaro. \q1 \v 22 Nɛ̀sɛ nnamɛ ɛzɛ mana ũ, \q1 pↄsira dì ń fɛ̃fɛ̃. \q1 \v 23 Yãvãnikɛrii dì gusarɛgba sↄtↄ a utan, \q1 de à yãzɛde mì dɛo yãi. \q1 \v 24 Laakaride wɛ́ dìgↄ̃ kú ↄ̃ndↄ̃a, \q1 ama yↄ̃nkↄ wɛ́pɛki dìgↄ̃ zã̀mɛ. \q1 \v 25 Nɛ́ yↄ̃nkↄ dì tó a de pↄ gↄ̃ sira, \q1 àdi a da'ina nɛ̀sɛɛ yaka. \q1 \v 26 À mana ò wɛ́ tã taarisaridearo, \q1 bɛ̀ɛrɛde gbɛ̃na a nɛ̀sɛmana yãi zɛ́ vĩro. \q1 \v 27 Gbɛ̃ kũ àdi a lɛ́ kũ dↄ̃na vĩ, \q1 nɛ̀sɛyĩdade dìgↄ̃ laakari vĩ. \q1 \v 28 Bee yↄ̃nkↄ, tó à yĩtɛna, òdi a ditɛ ↄ̃ndↄ̃de ũmɛ, \q1 gbɛ̃ kũ àdi a lɛ́ kũ bi laakaridemɛ. \c 18 \p \v 1 Zĩda pↄyeina dì do gbɛ̃ kũ àdi kɛ̃ḿmanɛ arɛ, \q1 àdi gí lɛ́damma sĩnda pínkii. \q1 \v 2 Yↄ̃nkↄ dì pↄnna kɛ laakari yã musuro, \q1 yã kũ à bò a lɛ́n àdi o. \q1 \v 3 Vãnikɛnaa dì su kũ gbɛ̃ gyabonaaomɛ, \q1 kpeboyã dì su kũ wé'io. \q1 \v 4 Bisãsiri lɛ́gbɛ bi í lòkotoomɛ, \q1 swa'i bàasinaamɛ, ísɛ̃boki wɛ̃̀ndidemɛ. \q1 \v 5 Kɛna vãnikɛriinɛ kɛ̀rɛkɛrɛ \q1 ke yãkɛna taarisaridenɛ lɛ́kpɛrɛ manaro. \q1 \v 6 Yↄ̃nkↄ lɛ́ dì a da fìtin, \q1 a yã'onaa dì a kpá gbɛ̃naai. \q1 \v 7 Yↄ̃nkↄ lɛ́ dì a yaka, \q1 a yã'onaa dì a kũ lán tankutɛ bà. \q1 \v 8 Gbɛ̃piri yã dì kɛńnɛ lán zↄ́ bà, \q1 àdi gɛ̃ lɛ́n dↄ̃̀ↄ ari nɛ̀sɛɛ gũn. \q1 \v 9 Gbɛ̃ kũ àdi pã kpá a zĩi bi \q1 ásarude dakũnamɛ. \q1 \v 10 Dikiri tↄ́ bi utɛki leimɛ, \q1 gbɛ̃ mana dì bàa lɛ́ à gɛ̃̀n à aafia le. \q1 \v 11 Ɔgↄde aruzɛkɛ denɛ lán wɛ̃tɛ kũ ò lɛ̀kara likai bà, \q1 lán bĩni kũ oni fↄ̃ ò didiaro bà. \q1 \v 12 Zĩdabinaa dì su gbɛ̃nɛ kũ lɛtɛnaao, \q1 zĩdabusanaa dì su kũ bɛ̀ɛrɛɛo. \q1 \v 13 Gbɛ̃ kũ àdi weḿma sãkpanaa sari, \q1 yↄ̃nkↄkɛ kũ kpebonaao gↄ̃̀nɛ. \q1 \v 14 Kãgbãnakɛ dì gbɛ̃ gba gbãna gyãpɛɛa, \q1 ama dí mɛ́ ani pↄsira fↄ̃ↄ? \q1 \v 15 Laakaride dì yã dada a swɛ̃̀n, \q1 ↄ̃ndↄ̃de sã dìgↄ̃ dↄ dↄ̃naai. \q1 \v 16 Gba kũ gbɛ̃ dàa dì zɛ́ kɛkɛnɛ, \q1 àdi zɛ́ wɛ̃nɛ gɛna gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kĩnaa. \q1 \v 17 Gbɛ̃ kũ à yã ò káakun òdi a gwa yãnnade ũ, \q1 ari a ibɛrɛ gↄ̃ gɛ́ a ɛ́kɛ bo. \q1 \v 18 Líkpanaa dì fìti mì dɛ, \q1 àdi gↄ̃sa gbãnanↄ kpaatɛ. \q1 \v 19 Danɛ kũ ò taari kɛ̀nɛ yã dìgↄ̃ gbãna lán bĩni bà, \q1 ń fìti de lán zɛ́kakana kũ lɛ̀ɛo bà. \q1 \v 20 Yã'ona dↄ̃ dì su gbɛ̃nɛ kũ kãnaao, \q1 a lɛ́gbɛɛ dì tó pↄ́ mↄ́a. \q1 \v 21 Ga kũ wɛ̃̀ndiio kú lɛ́mmɛ, \q1 gbɛ̃ kũ à ye yã'onaai ni a gbɛ̀ le. \q1 \v 22 Gbɛ̃ kũ à nↄ lè à sɛ̀ pↄ́ mana lè, \q1 arubarika dí bò Dikiri kĩnaamɛ. \q1 \v 23 Takaside dì yã o wɛ̃ndawɛ̃nda, \q1 aruzɛkɛde dì weḿma gbãnagbãna. \q1 \v 24 Gbɛ̃nna bɛrɛkɛtɛ dì yã vãni ińnɛmɛ, \q1 gbɛ̃nna kenↄ kun òdi na gbɛ̃i de ↄn gbɛ̃la. \c 19 \p \v 1 Kunna takaside taarisaride ũ mana \q1 de kunna yↄ̃nkↄ yãvãni'ori ũla. \q1 \v 2 Kokari vĩna dↄ̃naa sari manaro, \q1 wãna zↄ̃kↄ̃ↄ dì ń kɛ̃ zɛ́amɛ. \q1 \v 3 Bisãsiri fayasarikɛ dì zɛ́ yakanɛ, \q1 akũ àdi Dikiri taari e. \q1 \v 4 Aruzɛkɛ dì tó ò gbɛ̃nna le dasi, \q1 takaside gbɛ̃nna dì kɛ̃amɛ. \q1 \v 5 Sèeda ɛ́kɛde ni bo pãro, \q1 ɛ́kɛde ni gí wɛ́tãmma leiro. \q1 \v 6 Gbɛ̃ daside dì kpatableri tↄ́ nna sí, \q1 gbɛ̃ sĩnda pínki dìgↄ̃ ye gbadari gↄ̃ de a gbɛ̃ ũmɛ. \q1 \v 7 Takaside danɛnↄ dì pã kpáimɛ, \q1 oni a gbɛ̃nnanↄ kɛ̃naa o doro. \q1 Tó àtɛn wɛtɛ à yã o kũńwo, \q1 òdigↄ̃ kú bɛro. \q1 \v 8 Gbɛ̃ kũ àtɛn ↄ̃ndↄ̃ kũ ye a zĩdaimɛ, \q1 gbɛ̃ kũ à ye laakariii dì yã mana le. \q1 \v 9 Sèeda ɛ́kɛde ni bo pãro, \q1 ɛ́kɛtori ni kakatɛ. \q1 \v 10 Lákũ nnamanaa dí kↄ̃ sí kũ yↄ̃nkↄoro nà, \q1 lɛn zↄ̀ kíblena zĩdadenↄa dí kↄ̃ síoro lɛ. \q1 \v 11 Laakaride pↄ dì fɛ̃ likaro, \q1 lákana taarilamɛ a ĩadãbↄ ũ. \q1 \v 12 Kína pↄfɛ̃na de lán músu pũtãnaa bà, \q1 a manakɛnnɛna de lán mↄtↄpisina sɛ̃̀ɛa bàmɛ. \q1 \v 13 Nɛ́ yↄ̃nkↄmɛ a de yakana ũ, \q1 nↄ fìtide de lán ítↄtↄna zɛnaa sari bàmɛ. \q1 \v 14 Òdi bɛ kũ a aruzɛkɛo le túbi ũmɛ, \q1 ama nↄ laakaride lenaa dì bo Dikiri kĩnaamɛ. \q1 \v 15 Ma'ãkɛnaa dì ń da izↄ̃kↄ̃'onan, \q1 nàa dì gbɛ̃ gina dɛ. \q1 \v 16 Gbɛ̃ kũ àdi yã'onnɛna da dì a wɛ̃̀ndi dãkpã, \q1 gbɛ̃ kũ àdi a zĩda yãkɛna daro ni ga. \q1 \v 17 Gbɛ̃ kũ à wɛ̃nda dↄ̃̀ takasidenɛ pↄ́ sã̀kã Dikirinɛmɛ, \q1 àkũ mɛ́ ani a yãkɛnanↄ fĩna bonɛ. \q1 \v 18 Ǹ n nɛ́ toto a gↄrↄa, \q1 ama ǹsun tó à gɛ̃ ↄla ari à garo. \q1 \v 19 Pↄfɛ̃ri ni fĩna bomɛ, \q1 tó n a bò, a bona nigↄ̃ lɛ́ vĩro. \q1 \v 20 Ǹ lɛ́damma ma ǹ totona da, \q1 de ǹ ↄ̃ndↄ̃ kũ arɛ yãi. \q1 \v 21 Laasun kú bisãsiri nɛ̀sɛn dasi, \q1 ama yã kũ Dikiri zɛ̀o mɛ́ àdi kɛ. \q1 \v 22 Gbɛ̃kɛn òdi wɛtɛ bisãsiria, \q1 takaside mana de ɛ́kɛdela. \q1 \v 23 Vĩnakɛna Dikirinɛ dì su kũ wɛ̃̀ndiio, \q1 gbɛ̃ kũ à vĩ dì i o laakariio kpatɛna, \q1 yã vãni dì a lero. \q1 \v 24 Ma'ãde dì a ↄ da tan \q1 à fu pↄ́blelinaa à da a lɛ́n. \q1 \v 25 Ǹ lalandide gbɛ̃, yↄ̃nkↄ ni gↄ̃ laakari vĩ, \q1 ǹ kpãkɛ̃ laakaridei, ani yã dada. \q1 \v 26 Nɛ́ kũ àdi a de gbɛ̃ à pɛ́ a daa nɛ́ \q1 nɛ́ gina kũ àdi wé'i daḿmamɛ. \q1 \v 27 Ma nɛ́, tó n kámma bò kũ lɛ́dammamanaao, \q1 n pã yãdↄ̃naanɛn gwe. \q1 \v 28 Sèeda vãnide dì yãzɛde fobo, \q1 yãvãnikɛrii dì yã vãni mↄ́mↄ vãni. \q1 \v 29 Gòo lokona lalandikɛrinↄla, \q1 gbɛ̃nan yↄ̃nkↄnↄ pↄ́ ũ ń kpɛa. \c 20 \p \v 1 Wɛ̃ dì lalandi zĩḿma, \q1 í gbãna dì ń da yãbↄtɛn, \q1 gbɛ̃ kũ à tò à a dɛ ↄ̃ndↄ̃ vĩro. \q1 \v 2 Kína pↄfɛ̃na de lán músu pũtãnaa bà, \q1 gbɛ̃ kũ à tò à pↄ fɛ̃̀ a zĩda kpà gaimɛ. \q1 \v 3 Bàalɛna ledikpanaanɛ bɛ̀ɛrɛ vĩ, \q1 fayasaridenↄ dì kasa fìti kɛro. \q1 \v 4 Ma'ãde dì bú wí a gↄrↄaro, \q1 tó à gɛ̀ɛ bura pↄ́kɛ̃gↄrↄ, àdi pↄ́ke lero. \q1 \v 5 Bisãsiri nɛ̀sɛgũnyã bi í lòkotoomɛ, \q1 ama laakaride mɛ́ à yã pìnↄ tↄna dↄ̃. \q1 \v 6 Gbɛ̃ daside dì a manakɛna yã o, \q1 ama bona gbɛ̃ náanidea zĩ'ũ. \q1 \v 7 Gbɛ̃ mana dìgↄ̃ kun taari sari, \q1 arubarikadenↄn nɛ́ kũ à ń tónↄ ũ. \q1 \v 8 Kína kũ à vutɛna a yãkpatɛkɛkia \q1 dì yã vãni sĩnda pínki dↄ̃ a wɛ́ gũn à plɛ dodo. \q1 \v 9 Dí mɛ́ ani fↄ̃ à o kũ a nɛ̀sɛ yãke vĩro, \q1 á kun durunna sari swáswaa? \q1 \v 10 Kilooyↄ̃na vãni kũ manafiki zakaao, \q1 Dikiri zã̀ abirenↄn pínki. \q1 \v 11 Bee kↄ̃kↄ̃'onaa gũn òdi dↄ̃ nɛ́a, \q1 tó a yãkɛna mana ke à zɛ́ vĩ. \q1 \v 12 Sã kũ òdi yã mao kũ wɛ́ kũ òdi gu eooo, \q1 Dikiri mɛ́ à ń kɛ́ ń pínki. \q1 \v 13 Tó ń ye i'onaai, ĩni gↄ̃ takaside ũmɛ, \q1 ǹ ibɛ̃nɛ kɛ, pↄ́ble ni mↄ́mma. \q1 \v 14 Pↄ́lurii dì pi: À manaro! À manaro! \q1 Tó à kào arɛ, àdi a zĩda sáabu kpá. \q1 \v 15 Wura kun, akũsↄ̃ òso din, \q1 ama dↄ̃na kunna lɛ́mmɛ gbɛ̀ bɛ̀ɛrɛde ũ. \q1 \v 16 Tó gbɛ̃ nibↄ fĩnaa dì a musu, \q1 ǹ a uta sí ǹgↄ̃ kũna tↄrↄma ũ ade gɛ̃nɛ ũ. \q1 \v 17 Dibidibi pↄ́ble dìgↄ̃ nna gbɛ̃nɛmɛ, \q1 àdi láka à gↄ̃ n lɛ́n lán gbɛ̀wa bà. \q1 \v 18 Ǹ zɛ kũ yão lɛ́damma musu, \q1 ǹ yã gwa manamana gbasa ǹ zĩ̀ ká. \q1 \v 19 Kↄrↄmↄtↄde dìgↄ̃ kure kũ dakenↄ asiriyãomɛ, \q1 ǹsun kakara kũ yãbↄtɛriioro. \q1 \v 20 Gbɛ̃ kũ à lɛ́ kɛ̀ a de ke a danɛ, \q1 a fitila ni ga gusira níkinikimmɛ. \q1 \v 21 Túbiblena káaku warikɛsari \q1 dìgↄ̃ arubarika vĩ saaro. \q1 \v 22 Ǹsun yã vãni fĩnabonaa laasun lɛ́ro. \q1 Ǹ Dikiri dã à n sura ba. \q1 \v 23 Dikiri zã̀ kilooyↄ̃na vãnin, \q1 manafiki zakaa dì káaguro. \q1 \v 24 Dikiri mɛ́ àdi bisãsiri gɛ̀sɛ da zɛ́a. \q1 Deran gbɛ̃ ni yã kũ ani kɛ zɛ́ dↄ̃ↄ? \q1 \v 25 Gba lɛ́sɛna Ludanɛ wãnawãna kari vĩ, \q1 ĩni láka ǹ laasun lɛ́ lɛ́ kũ n kɛ̀nɛɛ pìia. \q1 \v 26 Kína ↄ̃ndↄ̃de dì gbɛ̃ vãninↄ plɛplɛ \q1 à ń ká gbɛ̀n à ń akara kɛ. \q1 \v 27 Dikiri fitilaa dì bisãsiri laasun pu, \q1 àdi nɛ̀sɛgũnyã tàasi ká pínki. \q1 \v 28 Gbɛ̃kɛ kũ náaniomɛ kína dãkpãrinↄ ũ, \q1 manakɛnaa dì a kpata zĩni pɛ́tɛ. \q1 \v 29 Kɛfɛnnanↄ gbãnamɛ ń ĩadãbↄ ũ, \q1 mare zↄ̃kↄ̃nↄ mìkã puramɛ ń gakuri ũ. \q1 \v 30 Wɛ́tãmmanaa dì yã vãni kɛ̃ḿma, \q1 flã̀ ũmmanaa dì yã bɛ̃̀nɛ bo nɛ̀sɛn. \c 21 \p \v 1 Kína nɛ̀sɛ kú Dikiri ↄĩ lán ízɛ bàmɛ, \q1 àdi a litɛ gu kũ à yeiia. \q1 \v 2 Baadi dìgↄ̃ e a yãkɛna mana, \q1 ama Dikiri mɛ́ àdigↄ̃ ń nɛ̀sɛ dↄ̃. \q1 \v 3 Manakɛna kũ yãkɛna a zɛ́aao \q1 dì kɛ Dikirinɛ de sa'onala. \q1 \v 4 Zĩdabina kũ ĩadão \q1 dì yãvãnikɛrinↄ durunna bo gupuraa. \q1 \v 5 Kokaride laasun dì a ká nnamanaaa, \q1 nɛ̀sɛwãnade dì gɛ̃ takasin. \q1 \v 6 Aruzɛkɛ kũ gbɛ̃ lè ɛ́kɛtonaa gũn \q1 ni gɛ̃tɛ kũ ĩao à ń kpá gai. \q1 \v 7 Yãvãnikɛrinↄ pãsĩkɛna ni tá kũńwo, \q1 zaakũ òdi we ò yãzɛde kɛro. \q1 \v 8 Taaride yãkɛnaa dìgↄ̃ dↄ̀rↄ vĩro, \q1 taarisaride yãkɛnaa dìgↄ̃ swáswa. \q1 \v 9 Ina kpɛ́ laasin mana \q1 de kunna kpɛ́n lɛɛlɛ kũ nↄ fìtideola. \q1 \v 10 Yãvãnikɛrii swɛ̃̀ɛ dìgↄ̃ kú yã vãniamɛ, \q1 àdi a gbɛ̃dake wɛ̃nda gwaro. \q1 \v 11 Tó ò wɛ́ tã̀ lalandidea, yↄ̃nkↄ dì ↄ̃ndↄ̃ kũmɛ, \q1 tó ò kpã̀kɛ̃ ↄ̃ndↄ̃dei, a dↄ̃naa dì karamɛ. \q1 \v 12 Luda mana, àdi yãvãnikɛri bɛ tàasi ká, \q1 àdi yãvãnikɛrinↄ ká kakatɛnan. \q1 \v 13 Gbɛ̃ kũ adi sã kpá wɛ̃ndade wikiaro, \q1 àpii ni wiki lɛ́ se, gbɛ̃ke ni wearo. \q1 \v 14 Gbadana asiri gũn dì pↄfɛ̃ kpátɛ, \q1 gusarɛgba sↄtↄna utan dì pↄfɛ̃ mì dɛ. \q1 \v 15 Yãgↄ̃gↄ̃na a zɛ́aa dì gbɛ̃ mana pↄ kɛ nna, \q1 ama àdi vĩna dada yãvãnikɛriinɛ. \q1 \v 16 Gbɛ̃ kũ à pã̀ laakari zɛ́nɛ \q1 ni si gyãwãndenↄ tɛ́mɛ. \q1 \v 17 Gbɛ̃ kũ à nɛ̀sɛɛ kpà pↄnnakɛnaaa ni gↄ̃ takasin, \q1 gbɛ̃ kũ à ye wɛ̃i kũ nísio ni kɛ aruzɛkɛde ũro. \q1 \v 18 Yãvãnikɛrinↄmɛ gbɛ̃ mananↄ tↄrↄmakpabↄ ũ, \q1 Luda dì wɛ́ tã náanisaridenↄa nɛ̀sɛpuradenↄ gɛ̃nɛ ũ. \q1 \v 19 Kunna gbárannan mana \q1 de vutɛna kũ nↄ fìtide pɛ̃tɛ̃deola. \q1 \v 20 Pↄ́ble mana kũ nísio dìgↄ̃ katɛna ↄ̃ndↄ̃de bɛa, \q1 ama yↄ̃nkↄ dì a pↄ́ mↄ́mↄ gↄ̃̀nↄmɛ. \q1 \v 21 Gbɛ̃ kũ àdi yãzɛde kũ gbɛ̃kɛo wɛtɛ \q1 dì wɛ̃̀ndi kũ yã nnao kũ bɛ̀ɛrɛɛo le. \q1 \v 22 Ɔ̃ndↄ̃de dì si gↄ̃sa gbãnanↄ wɛ̃tɛa, \q1 àdi zɛki gbãna kũ òtɛni a náani kɛ gboro. \q1 \v 23 Gbɛ̃ kũ à a lɛ́ fↄ̃̀ akũsↄ̃ à a nɛ́nɛ kũ̀, \q1 àkũ mɛ́ àdi a zĩda bo yãn. \q1 \v 24 Gbɛ̃ kũ à zĩda bina vĩ kũ ĩadãnaao tↄ́n fobori, \q1 àdi yã kɛ kũ zã̀zã zↄ̃kↄ̃ↄomɛ. \q1 \v 25 Ma'ãde pↄyeinaa dì a kpá gai, \q1 kũ à ↄ gbàrɛ zĩi yãi. \q1 \v 26 Àdigↄ̃ kú pↄ́nidɛnan gↄrↄ sĩnda pínki, \q1 gbɛ̃ mana sↄ̃, àdi gba da kũ nɛ̀sɛ mɛ̀n doo. \q1 \v 27 Gbɛ̃ vãni sa'ona Dikiria bi tɛ̃̀ɛmɛ, \q1 atɛ̃nsa tó àtɛn o kũ manafikio. \q1 \v 28 Sèeda ɛ́kɛde ni mì dɛ, \q1 gbɛ̃ kũ à tɛ̀ a yãi ni kakatɛ. \q1 \v 29 Gbɛ̃ vãni wɛ́ dìgↄ̃ pãsĩmɛ, \q1 nɛ̀sɛpurade wɛ́ dìgↄ̃ tɛ́ a yãkɛnaai. \q1 \v 30 Ɔ̃ndↄ̃ ke wɛ́zɛ̃ ke lɛ́damma, \q1 ń ke ni fↄ̃ à Dikiri furo. \q1 \v 31 Òdi sↄ̃ soru kɛ zĩ̀ yãimɛ, \q1 ama Dikiri mɛ́ à zĩ̀blena yã dↄ̃. \c 22 \p \v 1 Tↄ́ nna de aruzɛkɛla, \q1 nna kũ gbɛ̃nↄo de wura kũ andurufuuola. \q1 \v 2 Aruzɛkɛde kũ takasideo zĩni dokↄ̃nↄmɛ, \q1 Dikiri mɛ́ à ń kɛ́ ń pínki. \q1 \v 3 Laakaride dì gĩnakɛ à yã vãni e à utɛnɛ, \q1 ↄ̃ndↄ̃saride dìgↄ̃ gɛ́ ari à wɛ́tãmma le. \q1 \v 4 Zĩdabusana kũ vĩnakɛna Dikirinɛɛo gbɛ̀ɛmɛ \q1 aruzɛkɛ kũ bɛ̀ɛrɛɛo kũ wɛ̃̀ndiio ũ. \q1 \v 5 Lɛ̀ɛ kũ tankutɛo kú gbɛ̃ dↄ̀rↄsaride zɛ́n, \q1 gbɛ̃ kũ à ye aafiaai dì kɛ̃ḿma. \q1 \v 6 Ǹ nɛ́ fíti da zɛ́ kũ à de à sɛ́a, \q1 tó à zↄ̃kↄ̃ kũ̀, ani kɛ̃aro. \q1 \v 7 Aruzɛkɛde dì gbãna mↄ takasidenɛ, \q1 pↄ́sãkãrii dì zↄ̀ ble pↄ́denɛ. \q1 \v 8 Gbɛ̃ kũ à yã vãni tↄ̃̀, ade ni yã le a kɛ̃gↄrↄa, \q1 a pãsĩkɛgo ni a gbɛ̃. \q1 \v 9 Luda ni arubarika da gbɛ̃ kũ à gbɛ̃kɛ vĩnɛ \q1 kũ àdi pↄ́ble kpaatɛ takasidenↄnɛ yãi. \q1 \v 10 Ǹ pɛ́ lalandikɛriia, fìti ni mì dɛ, \q1 yãkete kũ wé'io ni láka. \q1 \v 11 Nɛ̀sɛpurade kũ a lɛ́gbɛ nna \q1 mɛ́ anigↄ̃ de kína gbɛ̃nna ũ. \q1 \v 12 Dikiri wɛ́ dìgↄ̃ pɛ́ dↄ̃naai, \q1 àdi mìkpɛrɛ zu náanisaride yãnɛ. \q1 \v 13 Ma'ãde dì pi músu kú bàai, \q1 tó ma bo, ani ma dɛ gãnulɛa. \q1 \v 14 Karua lɛ́ bi wɛ̀ɛ lòkotoomɛ, \q1 gbɛ̃ kũ Dikiri pↄ fɛ̃̀ kãao dì lɛ́tɛ à sin. \q1 \v 15 Fayasariyã dìgↄ̃ kú nɛ́nↄ swɛ̃̀n, \q1 foru kũ flã̀ao ni tó ò kɛ̃a. \q1 \v 16 Gbɛ̃ kũ àdi wɛ́ tã takasidea de à a aruzɛkɛ kara \q1 kũ gbɛ̃ kũ àdi gba da ↄgↄdenɛɛo, ń pínki ni kĩa. \s1 Ɔ̃ndↄ̃denↄ lɛ́damma \q1 \v 17 Ǹ sã kpá ǹ ↄ̃ndↄ̃rinↄ yã'onnɛna ma, \q1 ǹ n nɛ̀sɛ wɛ̃ ma yãdannɛnaanɛ, \q1 \v 18 zaakũ à nna ǹgↄ̃ kũna n swɛ̃̀ɛ gũn, \q1 àgↄ̃ kú n lɛ́n. \q1 \v 19 Bee mↄkↄ̃n, matɛn yã dannɛ gbãra, \q1 de ǹgↄ̃ Dikiri náani vĩ yãimɛ. \q1 \v 20 Ma yã'onnɛnaa kɛ̃̀nnɛ mɛ̀n baraakuri, \q1 yã pìnↄ lɛ́damma kũ dↄ̃naao vĩ. \q1 \v 21 Matɛn yãpura kũ à náani vĩ dannɛ, \q1 de ǹ le ǹ yã weḿma a zɛ́amɛ. \b \q1 \v 22 Ǹsun gbãnasaride ble a gbãnasarikɛ yãiro, \q1 ǹsun gbãna mↄ wɛ̃ndadenɛ yãkpatɛkɛkiaro, \q1 \v 23 zaakũ Dikiri ni yã sí kũńwo, \q1 ani wɛ́ tã gbɛ̃ kũ òtɛn wɛ́ tãḿmanↄa. \b \q1 \v 24 Ǹsun gbɛ̃nna kpá kũ pↄfɛ̃riioro, \q1 ǹsun kure kũ nɛ̀sɛwãnadeoro, \q1 \v 25 de ǹsun a dà sɛ́tɛ \q1 ǹ n zĩda da yãnlo yãi. \b \q1 \v 26 Ǹsun gbɛ̃ke fĩna di n musuro, \q1 ǹsun zɛnkpɛkɛ sɛ́nɛro. \q1 \v 27 Tó ń pↄ́ke vĩ ǹ fĩna booro, \q1 oni n wutɛbↄ sɛ́ n zĩtɛa. \b \q1 \v 28 Ǹsun zĩtɛ lɛ́ sèeda zĩ woro, \q1 n dizinↄ mɛ́ ò a pɛ̀tɛ. \b \q1 \v 29 N gbɛ̃ kũ à a zĩ dↄ̃ manamana è yá? \q1 Ade ni zĩ kɛ kínanↄnɛ, \q1 adi kɛ talakanↄmɛ ani kɛńnɛro. \c 23 \p \v 1 Tó n su pↄ́ ble kũ gbãnadeo, \q1 ǹgↄ̃ dↄ̃ gbɛ̃ kũ à kú n arɛ. \q1 \v 2 Tó sãnkarademɛ n ũ, \q1 ǹ fɛ̃nɛ da n kòtooa. \q1 \v 3 Ǹsun wãkũ kɛ a pↄ́ble nísideiro, \q1 zaakũ pↄ́ble pì de lán daburuzunnɛnaa bàmɛ. \b \q1 \v 4 Ǹsun wari dↄ n zĩdaa ↄgↄdasiwɛtɛna yãiro, \q1 ǹ ↄ̃ndↄ̃ kũ ǹgↄ̃ n zĩdakũna dↄ̃. \q1 \v 5 Òdi wɛ́ lɛ́ ↄgↄa, akũ àdi gɛ̃ zɛ́la, \q1 àdi dɛ̀mbɛrɛ bobo à vura lán vãu bà. \b \q1 \v 6 Ǹsun aniapãsĩde pↄ́ blero, \q1 ǹsun wãkũ kɛ a pↄ́ble nísideiro, \q1 \v 7 zaakũ àdigↄ̃ a ↄgↄ naro a nɛ̀sɛmmɛ. \q1 Ani pinnɛ ǹ pↄ́ ble ǹ í mi, \q1 ama adi kɛnɛ a nɛ̀sɛnlo. \q1 \v 8 Ĩni a fíti kũ n blèe pisimɛ, \q1 sáabu kũ n kɛ̀ ni kɛ pã. \b \q1 \v 9 Ǹsun yã o yↄ̃nkↄ sãnlo, \q1 zaakũ ani pã kpá n ↄ̃ndↄ̃yãimɛ. \b \q1 \v 10 Ǹsun zĩtɛ lɛ́ sèeda zĩ woro, \q1 ǹsun tonɛnↄ bú lɛ́ ǹ ká n pↄ́laro, \q1 \v 11 zaakũ ń Dãkpãri gbãna, \q1 ani bo n kpɛ à yã sí kũńwo. \b \q1 \v 12 Ǹ lɛ́damma yã da n swɛ̃̀n, \q1 ǹ laakari dↄ dↄ̃na yãa. \b \q1 \v 13 Ǹsun gí n nɛ́ foruiro, \q1 tó n a gbɛ̃̀ kũ flã̀ao, ani garo. \q1 \v 14 Ǹ a gbɛ̃ kũ flã̀ao, \q1 de ǹ a bo ga ↄĩ. \b \q1 \v 15 Ma nɛ́, tó n ↄ̃ndↄ̃ vĩ n swɛ̃̀n, \q1 ma pↄ ni kɛ nna. \q1 \v 16 Tó yãzɛde tɛn bo n lɛ́n, \q1 ma pↄ ni kɛ nna. \b \q1 \v 17 Ǹsun durunnakɛrinↄ gwena ni dɛro, \q1 ǹgↄ̃ Dikiri vĩna vĩ gↄrↄ sĩnda pínki, \q1 \v 18 zaakũ ĩnigↄ̃ zia vĩmɛ, \q1 tãmaa ni n nɛro. \b \q1 \v 19 Ma nɛ́, ǹ ma yã ma, ĩni ↄ̃ndↄ̃ kũ, \q1 ǹ tó n swɛ̃̀ gↄ̃ tɛ́ zɛ́ manai. \q1 \v 20 Ǹsun kakara kũ wɛ̃mirinↄro, \q1 ǹsungↄ̃ kú lɛ́'idenↄ tɛ́ro, \q1 \v 21 zaakũ wɛ̃dɛri kũ lɛ́'ideo dì gↄ̃ takasidenↄ ũ, \q1 ń mɛ̀kpɛtɛɛ dì ń da utakasadanammɛ. \b \q1 \v 22 Ǹ n de'ina yã ma, \q1 tó n da zĩ kũ̀, ǹsun a gya boro. \q1 \v 23 Ǹgↄ̃ yãpura wɛtɛ, ǹsun ↄ gbarɛiro, \q1 ǹ ↄ̃ndↄ̃ kũ kũ yãdadanaao kũ wɛ́zɛ̃o. \q1 \v 24 Gbɛ̃ mana de pↄ dìgↄ̃ nna manamana, \q1 gbɛ̃ kũ à nɛ́ ↄ̃ndↄ̃de ì pↄ dìgↄ̃ nnaamɛ. \q1 \v 25 Ǹ tó n de kũ n dao pↄ kɛmma nna, \q1 ǹ tó n da'ina ayuwii kɛmma. \b \q1 \v 26 Ma nɛ́, ǹ n nɛ̀sɛ wɛ̃mɛnɛ, \q1 n wɛ́ gↄ̃ tɛ́ ma yãkɛnaai, \q1 \v 27 zaakũ karua bi wɛ̀ɛ lòkotoomɛ, \q1 nↄ pãpãkɛri bi lↄ̀gↄ sↄrↄrↄmɛ. \q1 \v 28 Àdi gbɛ̃ kpákpa lán kpãni wɛ́dewɛ bà, \q1 àdi tó gↄ̃gbɛ̃nↄ gↄ̃ náani sari dasi. \b \q1 \v 29 Dín òdi waiyoo kɛnɛɛ? \q1 Dín òdi o'o kɛnɛɛ? \q1 Dí mɛ́ à lɛ́kpakↄ̃ana vĩi? \q1 Dí mɛ́ à zuka vĩi? \q1 Dí mɛ́ àdi kĩnna pãa? \q1 Dí wɛ́ mɛ́ à tɛ̃raa? \q1 \v 30 Gbɛ̃ kũ òdi gì kɛ wɛ̃mikianↄ, \q1 kũ òdi gɛ́ kpátɛ kɛ sèwɛ̃ yãkatɛnanↄimɛ. \q1 \v 31 Ǹsun wɛ́ biri sèwɛ̃a \q1 de a tɛ̃rakɛ n ni dɛro, \q1 zaakũ àdigↄ̃ pípi zaa tùruu gũn, \q1 akũsↄ̃ a gɛ̃na lɛ́n dìgↄ̃ nna. \q1 \v 32 Ani láka saka tↄ̃mma lán mlɛ̃̀ɛ bà, \q1 ani n gbã à n kũ lán pitiko bà. \q1 \v 33 Ĩni wɛ́ kɛ pla kũ pↄ́ kũ ńdi e yãroo, \q1 ĩni laasun kpɛdangara lɛ́ n swɛ̃̀n. \q1 \v 34 Ĩnigↄ̃ de lán gbɛ̃ kũ à wutɛna gón ísira musu bà, \q1 lán gbɛ̃ kũ à kú gó'itɛ biza mìsↄ̃ntɛa bà. \q1 \v 35 Ĩni pi: Ò ma gbɛ̃, adi ũmaro, \q1 ò ma kɛ búgubugu, mádi a wari maro. \q1 Bↄrɛn ma wɛ́ ni were de mà í wɛtɛ mà mi dↄↄ? \c 24 \p \v 1 Ǹsun luka gbɛ̃ vãninↄ gwenaairo, \q1 ǹsun kakara kũńwo ni dɛ sero, \q1 \v 2 zaakũ yã pãsĩ laasun mɛ́ àdigↄ̃ kú ń swɛ̃̀n, \q1 yãkete dìgↄ̃ kú n lɛ́n. \b \q1 \v 3 Ɔ̃ndↄ̃n òdi bɛ pɛ́tɛo, \q1 laakarii dì tó àgↄ̃ arubarika vĩ. \q1 \v 4 Dↄ̃naan òdi pↄ́ káo kpɛ́nↄ pa \q1 kũ aruzɛkɛ mana bɛ̀ɛrɛdeo. \b \q1 \v 5 Ɔ̃ndↄ̃de gbãna dìgↄ̃ karamɛ, \q1 dↄ̃̀ri ikoo dìgↄ̃ gɛ́ arɛmɛ. \q1 \v 6 Baaruu dì tó ò zĩ̀ asãnsĩni dↄ̃, \q1 tó yãkɛkɛrinↄn dasi, àdi tó ò zĩ̀ ble. \b \q1 \v 7 Ɔ̃ndↄ̃ lei de fayasaridela, \q1 lakutu kↄ̃kakaranaa gũn a lɛ́ dìgↄ̃ nakↄ̃anamɛ. \b \q1 \v 8 Gbɛ̃ kũ àdigↄ̃ vãnikɛnnɛna laasun vĩn \q1 òdi a sísi manafikide. \q1 \v 9 Yãfayasari wàaripana bi durunnamɛ, \q1 gbɛ̃ke dìgↄ̃ ye lalandikɛriiiro. \b \q1 \v 10 Tó n mɛ̀busɛɛ kɛ̀ warikɛgↄrↄa, \q1 n gbãna zↄ̃kↄ̃ro. \b \q1 \v 11 Ǹ gbɛ̃ kũ ò mìi pɛ̀ gaanↄ sura ba, \q1 ǹ gí gbɛ̃ kũ ò sòro òtɛn si kakatɛnannↄnɛ. \q1 \v 12 Tó n pì: O'o, ó dↄ̃ yãro fá, \q1 Luda kũ à nɛ̀sɛgũnyã dↄ̃ ni eroo? \q1 N wɛ̃̀ndi Gwàri a yã dↄ̃, \q1 ani fĩna bo baadinɛ a yãkɛnaaamɛ. \b \q1 \v 13 Ma nɛ́, ǹ zↄ́ ble, zaakũ à mana, \q1 zↄ́sa dì kɛ lɛ́nɛ nna. \q1 \v 14 Lɛn ↄ̃ndↄ̃ dì kɛ gbɛ̃nɛ nna a nɛ̀sɛn lɛ. \q1 Tó n ↄ̃ndↄ̃ kũ̀, ĩnigↄ̃ zia vĩ, \q1 tãmaa ni n nɛro. \b \q1 \v 15 Dàde, ǹsun gbɛ̃ mana ↄn kpákparo, \q1 ǹsun a bɛ pↄ́nↄ wararo. \q1 \v 16 Bee tó gbɛ̃ mana lɛ̀tɛ gɛ̃̀n suppla, \q1 àdi ɛra à futɛmɛ, \q1 yãvãnikɛrinↄ sↄ̃, kisira dì ń fu. \b \q1 \v 17 Tó n ibɛrɛ lɛ̀tɛ, ǹsun pↄnna kɛro, \q1 tó à fù, ǹsun à yáa dↄro. \q1 \v 18 Tó Dikiri è lɛ, ani kɛnɛ nnaro, \q1 a pↄfɛ̃ ni were n ibɛrɛɛ pìiamɛ. \b \q1 \v 19 Ǹsun tó gbɛ̃ vãninↄ yã n kũ gbãnaro, \q1 ǹsun yãvãnikɛrinↄ gwena ni dɛro, \q1 \v 20 zaakũ gbɛ̃ vãni nigↄ̃ zia vĩro, \q1 Luda ni yãvãnikɛrinↄ fitila tɛ́ dɛ. \b \q1 \v 21 Ma nɛ́, ǹ vĩna kɛ Dikirinɛ kũ kínao, \q1 ǹsun gbɛ̃nna kpá kũ gbɛ̃ kũ ò bò ń kpɛnↄoro, \q1 \v 22 zaakũ yã ni ń le kãntomɛ. \q1 Dí mɛ́ à dↄ̃ lákũ oni ń ásaru kɛ nàa? \s1 Ɔ̃ndↄ̃denↄ yãn dí dↄ \q1 \v 23 Ɔ̃ndↄ̃denↄ yãn dí dↄ: \q1 Gbɛ̃wɛgwana yãkpatɛ gũn manaro. \q1 \v 24 Gbɛ̃ kũ àdi yã nna kpá taaridea, \q1 gbɛ̃nↄ ni sa vãni onɛ, burinↄ ni a ká. \q1 \v 25 Gbɛ̃ kũ àdi yã da taaridela nigↄ̃ yã mana le, \q1 Luda ni arubarika daagu manamana. \b \q1 \v 26 Yãwemmana súsu \q1 de lán lɛ́pɛna lɛ́aa bà. \q1 \v 27 Ǹ n bàai zĩ kɛ ǹ n bura soru kɛ, \q1 gbasa ǹ kpɛ́ bo sà. \b \q1 \v 28 Ǹsun n gbɛ̃dake bobo a dàn pãpãro, \q1 ǹsun tó n lɛ́ gbɛ̃nↄ sãtɛro. \q1 \v 29 Ǹsun pi: Mani kɛnɛ lákũ à kɛ̀mɛnɛ nàro, \q1 kesↄ̃ mani fĩna bonɛ a yãkɛnaaa. \b \q1 \v 30 Ma pã ma'ãde búnɛ, \q1 ma do fayasaride geepi búi, \q1 \v 31 akũ ma è lɛ̀ɛ bùtɛ à dàgula pínki, \q1 à sɛ̃̀ɛ kù, gbĩ̀ kũ à bò kũ gbɛ̀ɛo lɛ̀tɛ. \q1 \v 32 Ma yã dí gwà ma laasun lɛ̀a, \q1 akũ pↄ́ kũ ma è yã dàdamɛnɛ. \q1 \v 33 Tó n pì: Mani i o fíti, mani kámma bo fíti, \q1 mani wútɛ fíti ↄkpana ma kùua, \q1 \v 34 takasi ni bo n ã lán kpãni bà, \q1 pↄ́kĩammana ni summa \q1 lán gbɛ̃ kũ à gↄ̃kɛbↄ kũnaa bà. \c 25 \s1 Sulemanu yáasi pãndenↄ \p \v 1 Sulemanu yáasi kũ Yudanↄ kína Ɛzɛkaya gbɛ̃nↄ kɛ̃̀ takada gũnnↄn dí. \q1 \v 2 Luda gakuri vĩ à yã utɛ, \q1 kínanↄ gakuri vĩ ò yã tàasi ká. \q1 \v 3 Lán óni fↄ̃ ò ludambɛ lei kũ zĩtɛ lòkotooo dↄ̃ro nà, \q1 lɛn óni fↄ̃ ò kína laasun dↄ̃ro lɛ. \q1 \v 4 Ǹ andurufu gbãsĩ bↄtɛ, \q1 a pìri ni pↄ́ mana pio, \q1 \v 5 ǹ yãvãnikɛrinↄ bↄtɛ kína arɛ, \q1 a kpata ni gbãna kũ yãzɛde musu. \q1 \v 6 Ǹsun n zĩda sɛ́ lei kína arɛro, \q1 ǹsun vutɛ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ vutɛkiaro. \q1 \v 7 Zaakũ à sã̀na à pinnɛ ǹ su arɛ la \q1 de à n ditɛ kĩana gbɛ̃ bɛ̀ɛrɛdenↄ arɛla. \q1 \v 8 Yã kũ n wɛ́ è, \q1 ǹsungↄ̃ wãna kũ a gↄ̃gↄ̃naaoro, \q1 zaakũ tó ò n yã ɛ́kɛ bò, \q1 bↄ́n ĩni láka ǹ kɛɛ? \q1 \v 9 Tó ntɛn yã gↄ̃gↄ̃ kũ n gbɛ̃dakeo, \q1 ǹsun bo kũ gbɛ̃ pãnde asirioro. \q1 \v 10 Tó à mà, ani wé'i dammamɛ, \q1 n tↄ́ vãni ni láka doro. \q1 \v 11 Yãmana'ona a gↄrↄa nna \q1 lán mangoro tɛ̃ra kũ à da andurufu tan bà. \b \q1 \v 12 Ɔ̃ndↄ̃de lɛ́damma mana gbɛ̃ kũ à nɛ̀sɛ vĩnɛ \q1 à de lán wura nↄmanablebↄↄ bàmɛ. \q1 \v 13 Lákũ í yĩda dìgↄ̃ de nà pↄ́kɛ̃rinↄnɛ, \q1 lɛn zĩ̀ri náanide de lɛ gbɛ̃ kũ ò a zĩ̀nↄnɛ, \q1 àdi ń nɛ̀sɛ yĩda kũńnɛ. \q1 \v 14 Gbɛ̃ kũ àdi gbadana lɛ́ sɛ́ akũ àdi daro \q1 de lán legũ kũ à sìsi a ĩa kàka adi maro bàmɛ. \q1 \v 15 Mɛnana dì tó kína a yãzɛ e, \q1 kpatɛna yãii dì tó a yã ble. \q1 \v 16 Tó n zↄ́ lè, ǹ ble n nɛ̀sɛ lɛ́n, \q1 de ǹsun ble dasi ǹ lɛ́ sukparo yãi. \q1 \v 17 Ǹsun n gbɛ̃dake bɛ zɛ́ sↄro, \q1 de àsun kpasa kũnwo à zãnguro yãi. \q1 \v 18 Gbɛ̃ kũ à yã dì a gbɛ̃dakea \q1 de lán gò ke fɛ̃nɛda ke kàlɛ sↄ̃ntɛ bàmɛ. \q1 \v 19 Nana náanisaridea warikɛgↄrↄa \q1 de lán saka gyãre ke gbá ɛrɛɛ bàmɛ. \q1 \v 20 Pↄnna lɛ̀sina pↄsiradenɛ \q1 de lán utasimmana ĩampurugↄrↄ \q1 ke yũku kana bↄ̀ↄa bàmɛ. \b \q1 \v 21 Tó nà tɛni n ibɛrɛ dɛ, ǹ pↄ́ble kpáa, \q1 tó ímimɛ sↄ̃, ǹ a gba í. \q1 \v 22 Tó n kɛ̀ lɛ, ntɛni a ↄ kúnɛ a lɛ́amɛ, \q1 Dikiri ni fĩna bonnɛ. \b \q1 \v 23 Lákũ gugbãnduru kpa ĩa dì su kũ legũo nà, \q1 lɛn gbɛ̃pinaa dì su ãnsisinaao lɛ. \q1 \v 24 Ina kpɛ́ laasin mana \q1 de kunna kpɛ́n lɛɛlɛ kũ nↄ fìtideola. \q1 \v 25 Baaru nna bonaa bùsu zã̀zãn \q1 de lán íyĩdakpana gbɛ̃ kũ a gbãna làkaaa bàmɛ. \q1 \v 26 Gbɛ̃ mana kũ àdi we vãnikɛriinɛ \q1 de lán ísɛ̃boki kũ a í yanaa bàmɛ, \q1 lán lↄ̀gↄ kũ a í yàkaa bà. \q1 \v 27 Zↄ́blena dasi manaro, \q1 gbɛ̃ bɛ̀ɛrɛlina a zĩdanɛ gakuri vĩro. \q1 \v 28 Gbɛ̃ kũ à a zĩda kũna dↄ̃ro \q1 de lán wɛ̃tɛ kũ a bĩni gboronaa bàmɛ. \c 26 \p \v 1 Lán legũsisina de nà sakare \q1 kesↄ̃ lán legũmana de nà pↄ́kɛ̃gↄrↄa, \q1 lɛn gakuri dí kↄ̃ sí kũ yↄ̃nkↄoro lɛ. \q1 \v 2 Lákũ bãntoro kũ ludakibɛbãoo \q1 dìgↄ̃ vuravura à gɛ́ la à su gwe nà, \q1 lɛn gbɛ̃kana pã dì pↄ́ke boḿmaro lɛ. \q1 \v 3 Gése bi sↄ̃ pↄ́mɛ, \q1 bà bi zaaki pↄ́mɛ, \q1 yↄ̃nkↄ pↄ́n gò ũ a kpɛa. \q1 \v 4 Ǹsun we yↄ̃nkↄa a fayasarikɛaro, \q1 de ǹsun gↄ̃ lán a bàro yãi. \q1 \v 5 Ǹ yã we yↄ̃nkↄa a fayasarikɛ lɛ́n, \q1 de àsun a zĩda gwa ↄ̃ndↄ̃de ũro yãi. \q1 \v 6 Tó n lɛ́gbãzã kɛ̀ yↄ̃nkↄ gãi, \q1 n n zĩda yàkamɛ, n yã wɛ̀tɛ n zĩdanɛ. \q1 \v 7 Yáasi kũ à kú yↄ̃nkↄ lɛ́n \q1 de lán ɛrɛ gbá kũ àtɛn gbãkɛ bàmɛ. \q1 \v 8 Bɛ̀ɛrɛlina yↄ̃nkↄnɛ \q1 de lán gbɛ̀dana gbɛ̀mban bà. \q1 \v 9 Yáasi kũ à kú yↄ̃nkↄ lɛ́n \q1 de lán lɛ̀ kũ à dana wɛ̃dɛri ↄĩ bàmɛ. \q1 \v 10 Gbɛ̃ kũ à yↄ̃nkↄ ke gbɛ̃ kũ àtɛn gɛ̃tɛ dà zĩn \q1 de lán tofekari kũ àdi nↄ̀bↄ sĩnda pínki gbã bàmɛ. \q1 \v 11 Yↄ̃nkↄ ɛrana a yãfayasarikɛnaaa \q1 de lán gbɛ̃da kũ à ɛ̀ra à a pisi blèe bàmɛ. \q1 \v 12 N gbɛ̃ kũ à a zĩda dìtɛ ↄ̃ndↄ̃de ũ è yá? \q1 Yↄ̃nkↄ sã̀na deala. \q1 \v 13 Ma'ãde dì pi: Músu kú zɛ́mmɛ, \q1 nↄ̀bↄ pãsĩ tɛ́ batun. \q1 \v 14 Lákũ gbàa dìgↄ̃ yĩgã a asigbeaa nà, \q1 lɛn ma'ãde dìgↄ̃ litɛlitɛ a wútɛkia lɛ. \q1 \v 15 Ma'ãde dì ↄ da tan \q1 à fu pↄ́blelinaa à da a lɛ́n. \q1 \v 16 Ma'ãde dìgↄ̃ da a ↄ̃ndↄ̃ \q1 de yãwemmadↄ̃ri gbɛ̃nↄn supplanↄla. \b \q1 \v 17 Gbɛ̃ kũ à vĩ̀ à pɛ̀tɛ dakenↄ ledikpanan \q1 de lán gbɛ̃ kũ à gbɛ̃da kũ̀ a sãaa bà. \q1 \v 18-19 Gbɛ̃ kũ à a gbɛ̃dake sã̀tɛ \q1 gbasa à pìnɛ: Matɛn fàai bomɛ \q1 de lán bã̀nde kũ àtɛn kà tɛ́de \q1 kũ kàgbao zuńyĩ bàmɛ. \b \q1 \v 20 Tó yàka kunlo, tɛ́ dì gamɛ, \q1 tó kↄrↄmↄtↄde kunlo, fìtii dì lákamɛ. \q1 \v 21 Lákũ sĩsĩ dì kɛ tɛ́yↄ̃ↄnɛ nà, \q1 lákũ yàkaa dì kɛ tɛ́nɛ nà, \q1 lɛn lɛ́kpakↄ̃ade dì fìti da lɛ. \q1 \v 22 Kↄrↄmↄtↄde yã dì kɛńnɛ lán zↄ́ bà, \q1 àdi gɛ̃ lɛ́n dↄ̃̀ↄ ari nɛ̀sɛɛ gũn. \b \q1 \v 23 Nɛ̀sɛpãsĩde kũ àdi yã nnanna ońnɛ \q1 de lán lo kũ ò andurufu í lɛ̀aa bàmɛ. \q1 \v 24 Zãngurii dì a zĩda kɛkɛ kũ lɛ́omɛ, \q1 ama manafiki mɛ́ à kú a swɛ̃̀n. \q1 \v 25 Tó yã nnanna bò a lɛ́n, ǹsun síro, \q1 zaakũ yã vãni mɛ̀n suppla mɛ́ à kú a swɛ̃̀n. \q1 \v 26 Bee tó à a zãngu ùtɛ manafiki gũn, \q1 a vãni dì bo gupuraa pari wára. \b \q1 \v 27 Gbɛ̃ kũ àtɛn wɛ̀ɛ yↄ̃ńnɛ ni zu a gũmmɛ, \q1 gbɛ̃ kũ àtɛn gbɛ̀ gbigiri kɛ, gbɛ̀ɛ pì ni si adea. \q1 \v 28 Ɛ́kɛde dì zã gbɛ̃ kũ àdi ń yakan, \q1 manafikide dì gbɛ̃ kpá lɛtɛnaai. \c 27 \p \v 1 Ǹsun n zĩda sáabu kpá zia yã musuro, \q1 zaakũ ń dↄ̃ yã kũ ani su ziaro. \q1 \v 2 Ǹ tó ò n sáabu kpá, \q1 ǹsun n zĩda sáabu kpáro. \q1 Ǹ tó à bo gbɛ̃nↄ lɛ́n, \q1 ǹsun tó à bo n lɛ́nlo. \q1 \v 3 Gbɛ̀ɛ tìkisi, bùsu'atɛ̃ bi asomɛ, \q1 ama yↄ̃nkↄ pↄfɛ̃ tìkisi de abirekũnↄla pínki. \q1 \v 4 Pɛ̃tɛ̃ pãsĩ, pↄfɛ̃ dì dańla, \q1 ama dí mɛ́ ani nɛ̀sɛgↄ̃ba fↄ̃ↄ? \q1 \v 5 Kpãkɛ̃na gbɛ̃i pari wára mana \q1 de yena gbɛ̃i asiri gũnla. \q1 \v 6 Gbɛ̃nna yã'ũmmana kpáńyĩ náani vĩ, \q1 ibɛrɛ lɛ́pɛmmana manafiki vĩ. \q1 \v 7 Gbɛ̃ kũ à kãna dì zã̀zã kũ kũ zↄ́omɛ, \q1 ama nàdɛri pↄ́ kyã̀kyã dↄ̃ro. \b \q1 \v 8 Gbɛ̃ kũ à kɛ̃̀ a ↄnnwa àtɛn likara \q1 de lán bã kũ à sã̀tɛ a sàaa bàmɛ. \q1 \v 9 Nísi gbĩ nnanna kũ turaretitio dì ń pↄ kɛ nna, \q1 lɛ́dakↄ̃ana kũ nɛ̀sɛ mɛ̀n doo dì gbɛ̃nnanↄ kɛ nna. \q1 \v 10 Ǹsun pã kpá n gbɛ̃nnairo ke n de gbɛ̃nna. \q1 Tó yã n le, ǹsun gɛ́ n vĩ̀ni ke n dakũna bɛaro. \q1 N gbɛ̃dake kũ à kú kãni kũńwo mana \q1 de n bɛ gbɛ̃ kũ à kú zã̀la. \q1 \v 11 Ma nɛ́, ǹgↄ̃ ↄ̃ndↄ̃, ma pↄ ni kɛmma nna, \q1 mani we ma sↄ̃̀sↄ̃rinↄa sà. \q1 \v 12 Laakaride dì yã pãsĩ e káaku, akũ àdi utɛnɛ, \q1 laasunsaride dì gí àgↄ̃ gɛ́, akũ àdi yã le. \q1 \v 13 Tó gbɛ̃ nibↄ fĩnaa dì a musu, \q1 ǹ a uta sí ǹgↄ̃ kũna tↄrↄma ũ ade gɛ̃nɛ ũ. \q1 \v 14 Tó n yã ò gbãnagbãna \q1 n sa mana ò n gbɛ̃dakenɛ kↄnkↄkↄnkↄ, \q1 onigↄ̃ da sa vãnimɛ. \q1 \v 15 Nↄ fìtide de lán legũ'i \q1 kũ àtɛn tↄ́tↄ zɛnaa sari bàmɛ, \q1 \v 16 a dãdãna de lán ĩa dãdãnaa bàmɛ, \q1 ade tɛn nísi'iwa kũ kũ ↄomɛ. \q1 \v 17 Lákũ mↄ̀nↄ dì kↄ̃ lɛ́ kɛkɛ nà, \q1 lɛn bisãsiri dì a gbɛ̃dake kɛkɛ lɛ. \q1 \v 18 Tó gbɛ̃ laakarii dↄ̀ kaka lía, ani a nɛ́ ble, \q1 tó gbɛ̃ a dikiri yã mà, ani a kpe ta. \q1 \v 19 Lákũ gbɛ̃ dì a nini e ín nà, \q1 lɛn bisãsirinↄ dìgↄ̃ kↄ̃ laasun dↄ̃ lɛ. \q1 \v 20 Lákũ gɛ̀nↄ dì mↄ́ gaaro nà kũ gyãwãnnwo, \q1 lɛn gbɛ̃ wɛ́ yena pↄ́i dì mↄ́aro lɛ. \q1 \v 21 Lákũ òdi andurufuu kũ wuraao mana dↄ̃ a baasanaa gũn nà, \q1 lɛn òdi bɛ̀ɛrɛ lí gbɛ̃nɛ a tↄ́bonaa gũn lɛ. \q1 \v 22 Bee tó n fayasaride dà gón \q1 n a sabò lán pↄ́blewɛ bà, \q1 a fayasarikɛ ni kɛ̃aro. \b \q1 \v 23 Ǹgↄ̃ n pↄ́kãdenↄ kunna dↄ̃ manamana, \q1 ǹ laakari dↄ n kpàsa pↄ́nↄa, \q1 \v 24 zaakũ aruzɛkɛ dìgↄ̃ kun gↄrↄ sĩnda pínkiro, \q1 beekpata dì gↄ̃ gbɛ̃ pↄ́ ũ ai a buriaro. \q1 \v 25 Sɛ̃̀ɛ dì láka, a dufu dì butɛ, \q1 ndì a tàragaa kpá pↄ́nↄa, \q1 \v 26 ndì pↄ́kasa kɛ kũ n sãnↄ kão, \q1 ndì bú lú kũ n blèe ↄgↄo, \q1 \v 27 n blènↄ vĩ dìgↄ̃ dinyĩ n pↄ́ble ũ, \q1 ndì n ↄndenↄ kũ n nↄgbɛ̃ zĩkɛrinↄ gwao. \c 28 \p \v 1 Yãvãnikɛrii dì bàa lɛ́, bee tó òtɛn pɛ́aro, \q1 gbɛ̃ mana dìgↄ̃ wↄ́rↄgↄ vĩ lán músu bà. \q1 \v 2 Tó bùsu taari kɛ̀ zↄ̃kↄ̃, a kínanↄ dìgↄ̃ dasimɛ, \q1 ama laakaride yãdↄ̃ri ni tó aafia gↄ̃ kun. \q1 \v 3 Kína kũ àdi wɛ́ tã takasidenↄa \q1 de lán legũ kũ à mà à pↄ́ble yàkaa bàmɛ. \q1 \v 4 Dokadarisarinↄ dì yãvãnikɛrinↄ sáabu kpá, \q1 dokadarinↄ sↄ̃ òdi fìti kɛ kũńwo. \q1 \v 5 Gbɛ̃ vãninↄ yãzɛde mì dↄ̃ro, \q1 ama gbɛ̃ kũ òdi Dikiri arɛ wɛtɛnↄ dↄ̃ swáswa. \q1 \v 6 Takaside taarisaride mana \q1 de aruzɛkɛde yãlɛkpɛrɛkɛrila. \q1 \v 7 Nɛ́ dokadari asãnsĩni vĩ, \q1 pãpãdenↄ gbɛ̃nna dì wé'i da a deamɛ. \q1 \v 8 Gbɛ̃ kũ àdi a aruzɛkɛ kara ↄgↄ'i zↄ̃kↄ̃ↄ gũn \q1 tɛn pↄ́ kakara gbɛ̃ kũ àdi takasidenↄ wɛ̃nda gwanɛmɛ. \q1 \v 9 Gbɛ̃ kũ àdi doka kpá sãkoto, \q1 Luda dì zã a aduakɛnan. \q1 \v 10 Gbɛ̃ kũ àdi gbɛ̃ mananↄ da zɛ́ vãnia \q1 ni lɛ́tɛ à da a zĩda tankutɛmmɛ, \q1 taarisaridenↄ sↄ̃ oni bo mana. \q1 \v 11 Ɔgↄde dì a zĩda ditɛ ↄ̃ndↄ̃de ũmɛ, \q1 ama takaside asãnsĩnide dì a ↄ̃ndↄ̃ dↄ̃amɛ. \q1 \v 12 Tó gbɛ̃ mananↄ zĩ̀i blè, \q1 gbɛ̃ sĩnda pínki dì ĩa dãmɛ, \q1 tó yãvãnikɛrinↄ kpata blè, \q1 baadi dìgↄ̃ mì kpáguimɛ. \q1 \v 13 Tó n n taarinↄ ùtɛ, ĩni gɛ́ arɛro, \q1 tó n ò akũsↄ̃ n tò, Luda ni n wɛ̃nda gwa. \q1 \v 14 Arubarikademɛ gbɛ̃ kũ àdigↄ̃ Dikiri vĩna vĩ ũ, \q1 sãgbãnade sↄ̃ àdi lɛ́tɛ à da yãn. \q1 \v 15 Gbɛ̃ pãsĩ kũ àdi kí ble takasidenↄa \q1 de lán músu kũ àtɛn pũtã bàmɛ, \q1 lán sàbo kũ àtɛn kusiḿma bà. \q1 \v 16 Don'arɛde kũ àdi wɛ́ tã a gbɛ̃nↄa faya vĩro, \q1 gbɛ̃ kũ à zã̀ ↄgↄvãnilenan wɛ̃̀ndii dìgↄ̃ gbã̀na. \q1 \v 17 Gbɛ̃dɛri kũ a laasun tɛn wari dↄa \q1 nigↄ̃ bàa lɛ́ ari à gɛ́ gaomɛ. \q1 Gbɛ̃ke sún kpánɛro. \q1 \v 18 Gbɛ̃ kũ àdi yã kɛ a zɛ́a nigↄ̃ aafiamɛ, \q1 yãdↄrↄsarikɛri sↄ̃ ani lɛ́tɛ kãnto. \q1 \v 19 Gbɛ̃ kũ àdi laakari dↄ a bú zĩa dìgↄ̃ kãna, \q1 gbɛ̃ kũ àdi pɛ́ gukoria sↄ̃ àdigↄ̃ kú takasi gũmmɛ. \q1 \v 20 Luda ni arubarika da náaniden manamana, \q1 gbɛ̃ kũ àtɛn wã à kɛ ↄgↄde ũ ni bo pãro. \q1 \v 21 Gbɛ̃wɛgwana manaro, \q1 bee kũ abireo gbɛ̃ ni taari kɛ burodi kusu yãi. \q1 \v 22 Sãnkarade dì wã kũ aruzɛkɛlenaao, \q1 àdigↄ̃ dↄ̃ kũ takasi ni a lero. \q1 \v 23 Gbɛ̃ kũ àdi kpãkɛ̃ gbɛ̃i nigↄ̃ nna kãao \q1 de gbɛ̃ kũ à a tↄ́ nna sìla. \q1 \v 24 Gbɛ̃ kũ à kpãni ò a de ke a daa, \q1 akũ àtɛn pi, taarinlo, \q1 ade lɛɛlɛ kũ kpãni wɛ́dewɛomɛ. \q1 \v 25 Gbɛ̃ kũ à wãkũ vĩ dì fìti damɛ, \q1 gbɛ̃ kũ à Dikiri náani vĩ mɛ́ ani karana le. \q1 \v 26 Gbɛ̃ kũ àtɛni a zĩda náani kɛ bi yↄ̃nkↄmɛ, \q1 gbɛ̃ kũ à tɛ́ ↄ̃ndↄ̃i mɛ́ ani bo mana. \q1 \v 27 Pↄ́ dì kĩa gbɛ̃ kũ àdi takasidenↄ gba pↄ́aro, \q1 òdi gbɛ̃ kũ àdi ń wɛ́ gwaro kámɛ. \q1 \v 28 Tó yãvãnikɛrinↄ kpata blè, \q1 baadi dìgↄ̃ mì kpáguimɛ. \q1 Tó ò gàga, gbɛ̃ mananↄ dì dagula. \c 29 \p \v 1 Gbɛ̃ kũ ò kpã̀kɛ̃i manamana, akũ à gì mai, \q1 ade ni kakatɛ kãnto yↄ̀rↄↄ sari. \q1 \v 2 Tó gbɛ̃ mananↄ dàgula, gbɛ̃nↄ pↄ dìgↄ̃ nnamɛ, \q1 tó gbɛ̃ pãsĩ kú kpatan, òdigↄ̃ n damɛ. \q1 \v 3 Gbɛ̃ kũ à ye ↄ̃ndↄ̃ii dì a de pↄ kɛ nna, \q1 karuanↄ bɛ zɛ́sɛrii dì a ↄgↄ yaka. \q1 \v 4 Kína dì tó a bùsu gbãna kũ yãzɛde musu, \q1 gusarɛgbasiri sↄ̃ àdi a bùsu dɛmɛ. \q1 \v 5 Gbɛ̃ kũ àtɛn lɛ́nna kɛ a gbɛ̃dakenɛ \q1 tɛn bà kpákpa a zĩdanɛ. \q1 \v 6 Gbɛ̃ vãni taarikɛnaa dì a kũ tankutɛ ũmɛ, \q1 gbɛ̃ mana dì ayuwii kɛ kũ pↄnnao. \q1 \v 7 Gbɛ̃ mana dì laakari dↄ takaside yãgↄ̃gↄ̃naaa, \q1 yãvãnikɛri sↄ̃ àdi a yã daro. \q1 \v 8 Lalandikɛrinↄ dì wɛ̃tɛ wã, \q1 ↄ̃ndↄ̃rinↄ dì gbɛ̃nↄ laakari kpátɛńnɛ. \q1 \v 9 Tó ↄ̃ndↄ̃de gɛ̀ɛ yãkpatɛ kɛ kũ yↄ̃nkↄo, \q1 yↄ̃nkↄ pìi dì pↄ fɛ̃ àdi yáa dↄ, a lɛ́ dì nakↄ̃aro. \q1 \v 10 Gbɛ̃dɛrinↄ dì zã taarisaridegumɛ, \q1 òdigↄ̃ gbɛ̃ mananↄ wɛtɛ ò ń dɛ. \q1 \v 11 Yↄ̃nkↄ pↄfɛ̃ dì pisi a wɛ́amɛ, \q1 ↄ̃ndↄ̃de sↄ̃, àdi mɛna fↄ̃mɛ. \q1 \v 12 Tó gbãnade tɛn sã kpá ɛ́kɛyãi, \q1 a ìbanↄ dì gↄ̃ yãvãnikɛrinↄ ũ ń pínkimɛ. \q1 \v 13 Takaside kũ gbãnamↄnnɛriio yã mɛ̀n do dí vĩ, \q1 Dikiri mɛ́ à tò ń wɛ́ tɛn gu e ń pínki. \q1 \v 14 Kína kũ àdi yãkpatɛ kɛ takasidenↄnɛ kũ yãpurao, \q1 a kpata zĩnipɛtɛna nigↄ̃ gbãna gↄrↄ sĩnda pínki. \q1 \v 15 Totona kũ flã̀ao dì tó gbɛ̃ ↄ̃ndↄ̃ kũ, \q1 nɛ́ kũ ò tò a zĩdanɛɛ dì wé'i da a daamɛ. \q1 \v 16 Tó yãvãnikɛrinↄ dàgula, taarikɛnaa dì kↄ̃mɛ, \q1 ama gbɛ̃ mananↄ ni ń kpɛ e. \q1 \v 17 Ǹ n nɛ́ toto, ani n laakari kpátɛnnɛ, \q1 ani tó n pↄ kɛ nna. \q1 \v 18 Gu kũ Luda yã kunlo, òdigↄ̃ ń zĩdakũna dↄ̃ro. \q1 Arubarikaden gbɛ̃ kũ à a doka kũna ũ. \q1 \v 19 Òdi zↄ̀ↄ toto kũ lɛ́oro, \q1 bee tó à mà, ani zĩ kɛaro. \q1 \v 20 N gbɛ̃ kũ àdi wã à yã o è yá? \q1 Yↄ̃nkↄ sã̀na de adela. \q1 \v 21 Zↄ̀ kũ ò a vã̀ zaa a fíti gↄrↄ, \q1 ani láka à gↄ̃ guturu ũmɛ. \q1 \v 22 Pↄfɛ̃rii dì fìti da, \q1 nɛ̀sɛfutade dì durunna kɛ manamana. \q1 \v 23 Ĩadãnaa dì ń busamɛ, \q1 zĩdabusana mɛ́ àdi ń kara. \q1 \v 24 Gbɛ̃ kũ àdi ble kũ kpãnio zã̀ a zĩdagumɛ, \q1 àdi sí kũ Ludao, ama àdi we à yãpura oro. \q1 \v 25 Vĩnakɛna bisãsirinɛ bi tankutɛmɛ, \q1 gbɛ̃ kũ àdi Dikiri náani kɛ mì nigↄ̃ da íla. \q1 \v 26 Gbɛ̃nↄ dì gbãnade arɛ wɛtɛ dasi, \q1 ama yãkpatɛkɛna bi Dikiri yãmɛ. \q1 \v 27 Gbɛ̃ mana ye ɛ́kɛdeiro, \q1 gbɛ̃ vãni dì zã zɛ́sususɛrigumɛ. \c 30 \s1 Agu yã'onaa \p \v 1 Yake nɛ́ Agu yã'onaamɛ. \q1 Ma kpasa Luda, ma kpasa manamana, \q1 \v 2 zaakũ ma yↄ̃nkↄkɛ de dakenↄ pↄ́la, \q1 má bisãsiri asãnsĩni vĩro. \q1 \v 3 Mádi ↄ̃ndↄ̃ dadaro, \q1 má Luda dↄ̃na vĩro. \q1 \v 4 Dí mɛ́ à gɛ̀ɛ ludambɛ yã à sùu? \q1 Dí mɛ́ à ĩa kàkara à kũ̀ a ↄĩi? \q1 Dí mɛ́ à legũ'i kòko a pↄ́kasann? \q1 Dí mɛ́ à zĩtɛ lɛ́zɛkinↄ kɛ̀ɛ? \q1 A tↄ́n deraa? A Nɛ́ tↄ́n deraa? \q1 Tó ń dↄ̃. \b \q1 \v 5 Luda yãnↄ pínki à mamberu vĩro, \q1 àdigↄ̃ de sɛ̃gbako ũ gbɛ̃ kũ à nàaiinɛ. \q1 \v 6 Ǹsun yãke kara a yã gũnlo, \q1 de àsun n ɛ́kɛ kánnɛ n ↄĩro yãi. \q1 \v 7 Yã mɛ̀n plan matɛn gbɛkamma Dikiri, \q1 ǹsun gíomɛnɛro ari màgↄ̃ gɛ́ ga. \q1 \v 8 Ǹ ma kɛ̃ yãpã'onaaa kũ ɛ́kɛtonaao, \q1 ǹgↄ̃ ma gba pↄ́ble mↄkↄ̃ana. \q1 Ǹsun ma kɛ takaside kesↄ̃ ↄgↄdaside ũro, \q1 \v 9 de pↄ́ súngↄ̃ dimai mà ledi kpányĩ \q1 mà pi dímɛ Dikiri ũ yãi, \q1 de takasi sún ma kũ mà kpãni o \q1 mà n tↄ́ yakaro yãi. \b \q1 \v 10 Ǹsun yã dí zↄ̀ↄa a dikiri kĩnaaro, \q1 de àsun n ká à wí n musuro yãi. \q1 \v 11 Gbɛ̃kenↄ kun òdi ń denↄ tↄ́ bɛ̃̀nɛ sí, \q1 òdi ń danↄ sↄ̃sↄ̃. \q1 \v 12 Gbɛ̃kenↄ kun òdigↄ̃ da ò gbãsĩro, \q1 ama ń vãnikɛ dí kɛ̃ḿmaro. \q1 \v 13 Gbɛ̃kenↄ kun òdi ń zĩda bi, \q1 òdi gbɛ̃nↄ gwa ò mì zu. \q1 \v 14 Gbɛ̃kenↄ kun ń saka de lán fɛ̃nɛda bà, \q1 ń saka sↄ̃ntɛnↄn de lán fɛ̃nɛnↄ bà, \q1 òdi andunia takasidenↄ kũ bisãsiri wɛ̃ndadenↄ kɛo yákiyaki. \b \q1 \v 15 Toro nɛ́nↄgbɛ̃nↄ vĩ mɛ̀n pla, \q1 òdi pi: Ǹ ó gba, ǹ ó gba. \b \q1 Pↄ́ mɛ̀n aakↄ̃ kun kũ òdi kãro, \q1 à kà siikↄ̃ se, òdi pi pↄ́ mↄ̀ḿmaro: \q1 \v 16 Gyãwãn kũ para nɛ́'isↄↄo \q1 kũ zĩtɛ kũ í dì mↄ́aroo \q1 kũ tɛ́ kũ àdi pi a kãroo. \b \q1 \v 17 Wɛ́ kũ nɛ́ dì a de foboo \q1 akũsↄ̃ àdi a da gya boo, \q1 swawɛɛ kãakãannanↄ ni a wɛ́ pì bo, \q1 yumburukunↄ ni a gɛ̀ ble. \b \q1 \v 18 Yã mɛ̀n aakↄ̃ kun kũ ò de ma dↄ̃nala, \q1 à kà mɛ̀n siikↄ̃ se má ń mì dↄ̃ro: \q1 \v 19 Zɛ́ kũ vãu dìgↄ̃ tɛ́o musu, \q1 zɛ́ kũ mlɛ̃̀ɛ dìgↄ̃ táa on gbɛ̀ sàraaa, \q1 zɛ́ kũ gó'itɛ dìgↄ̃ tɛ́n ísira dagura \q1 kũ zɛ́ kũ gↄ̃gbɛ̃ dìgↄ̃ ye nↄkpareiio. \b \q1 \v 20 Nↄ zinakɛri yãkɛnaan dí: \q1 Àdi pↄ́ ble à ↄ má a lɛ́a \q1 à pi ádi yã vãni kɛro. \b \q1 \v 21 Yã mɛ̀n aakↄ̃ mɛ́ àdi tó zĩtɛ lukaluka, \q1 à kà siikↄ̃ se, zĩtɛ ni yã pìnↄ fↄ̃ro: \q1 \v 22 Zↄ̀ kũ à kpata blè, \q1 yↄ̃nkↄ kũ à pↄ́ blè à kã̀, \q1 \v 23 nↄgbɛ̃ kũ ò zã̀agu akũ à zã kɛ̀ \q1 kũ zↄ̀ nↄkpare kũ à gↄ̃̀ a dikiri zã nↄ ũo. \b \q1 \v 24 Pↄ́ fítinↄn kú zĩtɛ mɛ̀n siikↄ̃, \q1 ama ò ↄ̃ndↄ̃ vĩ manamana: \q1 \v 25 Babarenↄn kun pↄ́ gbãnanↄ ũro, \q1 ama òdi pↄ́ble zàna kɛ sakaremɛ. \q1 \v 26 Gbɛ̀'ɛ̃nɛnↄn kun pↄ́ zↄ̃kↄ̃nↄ ũro, \q1 ama òdi bɛ bo gbɛ̀ daguramɛ. \q1 \v 27 Kwanↄ dìgↄ̃ kína vĩro, \q1 ama òdi bↄtɛ ò zɛzɛ gã̀ kũ gã̀aomɛ. \q1 \v 28 Ĩni fↄ̃ ǹ zukpata kũ kũ ↄo, \q1 ama àdi gɛ́ na kína kpɛ́ sakaaimɛ. \b \q1 \v 29 Pↄ́ mɛ̀n aakↄ̃ kun kũ ń tɛna mana, \q1 à kà siikↄ̃ se, ń táa'ona nna: \q1 \v 30 Músu kũ à de gↄ̃sa ũ nↄ̀bↄnↄ tɛ́, \q1 àdi boru kpɛ pↄ́kenɛro \q1 \v 31 kũ kosa kũ à tuke bòoo kũ blèkofĩniio \q1 kũ kína kũ à kú a zĩ̀karinↄ arɛo. \b \q1 \v 32 Tó n yↄ̃nkↄyã kɛ̀ zĩdabinaa gũn \q1 ke tó n yã vãni laasun lɛ̀, \q1 ǹ ↄ kú n lɛ́a, \q1 \v 33 zaakũ lákũ òdi vĩ fakam pá à nísi bo nà, \q1 ke lákũ òdi yĩ kũ ò fĩ à aru bo nà, \q1 lɛn gbɛ̃ pↄfɛ̃naa dì fìti da lɛ. \c 31 \s1 Kína Lemuɛli yã \p \v 1 Kína Lemuɛli da lɛ́ dàa à pì: \q1 \v 2 Deramɛɛ, ma nɛ́? Bↄ́mɛɛ, ma nɛ́'ina? \q1 À kɛ̀ deramɛɛ, nɛ́ kũ ma a lɛ́ sɛ̀ Ludanɛ? \q1 \v 3 Ǹsun n wó dɛ nↄgbɛ̃nↄ kĩnaaro, \q1 ǹsun zɛ́ kũ àdi kínanↄ yaka sɛ́ro. \b \q1 \v 4 Lemuɛli, sèwɛ̃ de kínanↄ pↄ́mina ũro, \q1 í gbãna de kpatablerinↄ pↄ́mina ũro, \q1 \v 5 de òsun mi, dokayãnↄ sãńgu, \q1 ò yã gↄ̃gↄ̃ takasidenↄnɛ faya sariro yãi. \q1 \v 6 À í gbãna kpá gbɛ̃ kũ òtɛn ganↄa, \q1 à sèwɛ̃ kpá pↄsiradenↄa \q1 \v 7 ò mi, ń takasi sãńgu, \q1 ń yã'ũmmana súngↄ̃ dↄńgu doro. \q1 \v 8 Ǹ yã o gbɛ̃ kũ oni fↄ̃ ò yã oronↄ gɛ̃nɛ ũ, \q1 ǹ yã sí gbɛ̃ kũ ò kpanyĩri vĩronↄnɛ. \q1 \v 9 Ǹsungↄ̃ yĩtɛnaro, ǹ yãkpatɛ kɛ a zɛ́a. \q1 Ǹ takasidenↄ kũ wɛ̃ndadenↄ yã nna kpáḿma. \s1 Nↄ laakaride \q1 \v 10 Dí mɛ́ ani nↄ laakaride lee? \q1 A bɛ̀ɛrɛ vĩ de gbɛ̀ bɛ̀ɛrɛdenↄla zã̀. \q1 \v 11 A zã dìgↄ̃ a náani kɛ kũ nɛ̀sɛdoomɛ, \q1 pↄ́ mana ke dì kĩaaro. \q1 \v 12 Yã manan àdigↄ̃ kɛ a zãnɛ, \q1 adi kɛ yã vãninlo ari a wɛ̃̀ndi lɛ́n. \q1 \v 13 Àdi sãkã kũ bàwisio wɛtɛ \q1 à a ↄzĩ kɛ kũ pↄnnao. \q1 \v 14 Àdi gɛ́ pↄ́ble sɛ́ zã̀ \q1 lán gó'itɛ lagatarii bà. \q1 \v 15 Àdi futɛ gukɛ̃kↄ̃ana à pↄ́ble kɛ a ↄndenↄnɛ, \q1 àdi zĩ kpaatɛtɛ a nↄkparenↄnɛ. \q1 \v 16 Àdi zĩtɛ mana wɛtɛ à lú, \q1 àdi geepi línↄ pɛ́pɛn kũ a zĩda bↄ̀kↄↄ ↄgↄo. \q1 \v 17 Àdi gbãna dↄ a pia asa ũ \q1 à gã̀sãwa bobo a zĩa. \q1 \v 18 Àdigↄ̃ dↄ̃ kũ áni ɛtɛ le, \q1 a fitilaa dìgↄ̃ nana gwãanimɛ. \q1 \v 19 A ↄ dìgↄ̃ porona àgↄ̃ buutãbↄ kũna, \q1 àdigↄ̃ kɛkɛ ũ wã kũ a ↄnɛo. \q1 \v 20 Àdi ↄ poro wɛ̃ndadenↄnɛ, \q1 àdi ↄ lika takasidenↄi. \q1 \v 21 Àdi ĩampurugↄrↄ vĩna kɛ a bedenↄ yã musuro, \q1 zaakũ a ↄndenↄ dì uta didikↄ̃amɛ. \q1 \v 22 Àdi wutɛbↄ bizanↄ tã a zĩda, \q1 a pↄ́kasanↄ bi táaru biza kũ biza gaaruradenↄmɛ. \q1 \v 23 A zã dì tↄ́ bo fàaibokia, \q1 àdigↄ̃ vutɛna gu dokↄ̃nↄ kũ bùsu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ. \q1 \v 24 Nↄgbɛ̃ pìi dì pↄ́dangãn kɛ àgↄ̃ yía, \q1 àdi gère tã à kpá a lagatarinↄa. \q1 \v 25 Àdigↄ̃ gbãna kũ gakurio dana pↄ́kasa ũ, \q1 a kunna zia yã dì swɛ̃̀ kɛ̃aguro. \q1 \v 26 Ɔ̃ndↄ̃yã dìgↄ̃ da a lɛ́n, \q1 àdi yã dańnɛ kũ yenyĩo. \q1 \v 27 A wɛ́ dìgↄ̃ pɛ́ a ↄn yãkɛnaai, \q1 àdi pↄ́ ble ma'ãnlo. \q1 \v 28 A nɛ́nↄ dì futɛ ò sa mana onɛ, \q1 a zã dì a sáabu kpá à pi: \q1 \v 29 Nↄgbɛ̃nↄ kokari vĩ dasi fá, \q1 ama mↄkↄ̃n mɛ́ ń deńla ń pínki. \q1 \v 30 Kakana mana dìgↄ̃ náani vĩro, \q1 nↄmanakɛ dì gɛ̃ zɛ́lamɛ, \q1 nↄgbɛ̃ kũ à Dikiri vĩna vĩn òdi sáabu kpá. \q1 \v 31 Ǹ zĩ kũ à kɛ̀ àre kpáa, \q1 ǹ a tↄ́ kpá a yãkɛnaa musu batun.