\id MRK Mark in Busa, Ross Jones \ide UTF-8 \h MAAKU \toc1 MAAKU \toc2 MAAKU \mt1 MAAKU \is1 Baaru nna kũ Maaku kɛ̃̀ɛ \io1 Yesu da'itɛkɛnaa 1:1-1:13 \io1 Yesu yãdannɛna Galili 1:14-9:50 \io1 Zaa Galili ari Yurusalɛmu 10:1-10:52 \io1 Yesu kunna Yurusalɛmu 11:1-14:9 \io1 Yesu gana kũ a vunaao 14:10-16:20 \c 1 \s1 Yahaya Da'itɛkɛri waazikɛnaa \r (Mat 3:1-17, Luk 3:1-22, Yuh 1:19-28) \p \v 1 Luda Nɛ́ Yesu Kirisi baarun dí. \v 2 À nàa lákũ à kú annabi Isaya takada gũn nà à pì: \q1 Mani ma zĩ̀ri gbarɛ n ã \q1 à zɛ́ kɛkɛnnɛ. \q1 \v 3 À baarukparii kòto ma dↄ gbárannan àtɛn pì: \q1 À zɛ́ kɛkɛ Dikirinɛ, \q1 à zɛ́ kotinanↄ poronɛ súsu. \m \v 4 Lɛn Yahaya Da'itɛkɛri sù gbárannan lɛ, àtɛn waazi kɛ gbɛ̃nↄnɛ à pì ò nɛ̀sɛ litɛ ò da'itɛ kɛ, Luda ni ń durunnanↄ kɛ̃ḿma. \v 5 Yudea bùsudenↄ kũ Yurusalɛmudenↄ gɛ̀ɛ a kĩnaa ń pínki. Òdi ń durunnanↄ o gupuraa, akũ àdi ń da'itɛ kɛ Yodai. \v 6 Yahaya dìgↄ̃ pↄ́kasa kũ ò tã̀ kũ lakumi kãonↄ dana, àdi bára asa dↄ a pi. Kwa kũ zↄ́'ioomɛ a pↄ́ble ũ. \v 7 À waazi kɛ̀ à pì: Gbɛ̃ke ni su ma gbɛra a gbãna demala. Mádi ká mà kútɛ mà a kyate bobonɛro, \v 8 madì á da'itɛ kɛ kũ íomɛ, àkũ mɛ́ ani á da'itɛ kɛ kũ Luda Ninio. \s1 Yesu da'itɛkɛna \r (Mat 3:13-4:11, Luk 3:21-22) \p \v 9 Gↄrↄ birea Yesu bò Nazɛra, Galili bùsun, à sù, akũ Yahaya a da'itɛ kɛ̀ Yodai. \v 10 Kũ Yesu bikũ̀ gↄ̃̀nↄ, à è ludambɛ tɛn wɛ̃kↄ̃a, Luda Nini tɛn suawa lán potɛ̃nɛ bà. \v 11 Akũ à kòtoo mà bona ludambɛ à pì: Mↄkↄ̃mɛ ma nɛ́ mɛ̀n do légelege yenyĩde ũ, kũ ma pↄ nnamma manamana. \s1 Yesu yↄ̃ogwanaa \r (Mat 4:1-11, Luk 4:1-13) \p \v 12 Akũ Luda Nini a gbàrɛ gbárannan gↄ̃̀nↄ, \v 13 akũ à kú gwe kũ nↄ̀bↄsɛ̃ntɛnↄ ari gↄrↄ bupla, Setan tɛni a yↄ̃ à gwa. Akũ malaikanↄ sù ò kpài. \s1 Yesu ìba káakunↄ sisinaa \r (Mat 4:18-22, Luk 5:1-11) \p \v 14 Yahaya kũnaa gbɛran Yesu tà Galili, àtɛn baaru nna kũ à bò Luda kĩnaa kpá \v 15 à pì: A gↄrↄ kà, kpata kũ à bò Luda kĩnaa kà kãni. À nɛ̀sɛ litɛ à baaru nna pì sí. \p \v 16 Kũ Yesu tɛn do Galili sɛ̀bɛɛi, à Simↄ kũ a dakũna Anduruoo è, òtɛn birigi kpá sɛ̀bɛɛ pìn, zaakũ sↄrↄkↄnↄmɛ. \v 17 Akũ Yesu pìńnɛ: À mↄ́ à tɛ́mai, mani á kɛ gbɛ̃wɛtɛrinↄ ũ. \v 18 Zaa gwe gↄ̃̀nↄ ò ń biriginↄ tòn ò bò ò tɛ̀i. \v 19 Kũ à gɛ̀ɛ arɛ fíti, à Zebedi nɛ́ Yamisi è kũ a dakũna Yuhanao. Ò kú gó'itɛ gũn, òtɛni ń biriginↄ kɛkɛ. \v 20 À ń sísi gↄ̃̀nↄ, akũ ò ń de Zebedi kũ zamalingakɛrinↄ tò gó gũn gwe ò bò ò tɛ̀i. \s1 Yesu tãnade werekↄ̃ana Kapɛnamu \r (Luk 4:31-37) \p \v 21 Ò gɛ̀ɛ Kapɛnamu. Kũ kámmabogↄrↄ kà, Yesu gɛ̀ɛ aduakɛkpɛn, àtɛn yã dańnɛ. \v 22 A yãdannɛnaa bò ń sarɛ, zaakũ àdi dańnɛ kũ ikooomɛ, adi kɛ lán ludayãdannɛrinↄ pↄ́ bànlo. \p \v 23 Gↄrↄ birea gↄ̃gbɛ̃ tãnade ke kú aduakɛkpɛn gwe. À wiki lɛ̀ à pì: \v 24 Bↄ́n ó vĩ kↄ̃ ↄ̃ii, Yesu Nazɛra? N su ǹ ó kakatɛn yá? Má dↄ̃ gbɛ̃ kũ ń de a ũ, mↄkↄ̃mmɛ Luda gbɛ̃ kũ à kú adona ũ. \v 25 Akũ Yesu gì tãna pìinɛ à pì: Ǹ yĩtɛ! Ǹ go gbɛ̃ pìia. \v 26 Akũ tãna pì a yĩ̀gãyĩgã à wiki gbãna lɛ̀, akũ à gòa. \v 27 Bídi gbɛ̃nↄ kũ̀ ń pínki, òtɛn kↄ̃ lala: Bↄ́ taka buri yãn díi? Yãdannɛna dufun yá? Àdi yã dańnɛ kũ ikooo fá! Bee kũ tãnanↄ, tó à yã dìtɛńnɛ, òdi a yã mamɛ. \v 28 Akũ kãnto a tↄ́ dà Galili bùsula pínki. \s1 Yesu gyãrenↄ werekↄ̃ana dasi \r (Mat 8:14-17, Luk 4:38-41) \p \v 29 Kũ Yesu bò aduakɛkpɛn, akũ à tà Simↄ kũ Anduruo bɛa gↄ̃̀nↄ kũ Yamisio kũ Yuhanao. \v 30 Simↄ nanↄ da wútɛna, mɛ̀wãna a kũ̀, akũ ò a yã ò Yesunɛ gↄ̃̀nↄ. \v 31 À gɛ̀ɛ a kĩnaa à a kũ̀ a ↄa à a fùtɛ. Akũ a sikonnaa pìi wèrea ari à pↄ́ble kɛ̀ńnɛ. \p \v 32 Kũ ↄkↄsi kɛ̀, ifãntɛ̃ tɛn gɛ̃ kpɛ́n, ò sùnɛ kũ gyãrenↄ kũ tãnadenↄ ń pínki. \v 33 Wɛ̃tɛdenↄ kàkara a kpɛ́ kpɛ́lɛlɛa ń pínki. \v 34 À gbɛ̃nↄ kɛ̃̀kↄ̃a dasi kũ gyã buri sĩnda pínkio, à tãnanↄ gò gbɛ̃nↄa dasidasi. Àdi tãnanↄ gba zɛ́ ò yã oro, zaakũ ò dↄ̃ gbɛ̃ kũ à de a ũ. \s1 Yesu waazikɛna zaa Galili \r (Luk 4:42-44) \p \v 35 Kↄnkↄkↄnkↄ Yesu fùtɛ à bò à gɛ̀ɛ sɛ̃̀n gusarɛ, àtɛn adua kɛ gwe. \v 36 Akũ Simↄ kũ a gbɛ̃nↄ pɛ̀tɛi. \v 37 Kũ ò bòa, ò pìnɛ: Gbɛ̃ sĩnda pínki tɛni n gbɛka. \v 38 Akũ à pìńnɛ: Ò gɛ́ gu pãndea lakutu kũ à kú ó sarɛnↄ gũn, mani waazi kɛ gwe dↄ, zaakũ abire yãin ma su. \v 39 Lɛmɛ àdigↄ̃ kure Galili bùsu gu sĩnda pínkia lɛ, àdigↄ̃ waazi kɛ ń aduakɛkpɛnↄ gũn àdigↄ̃ tãnanↄ gogoḿma. \s1 Kusude werekↄ̃anaa \r (Mat 8:1-4, Luk 5:12-16) \p \v 40 Akũ kusude ke sù a kĩnaa à kùtɛ à wɛ́ kɛ̀a à pì: Tó ń yei, ĩni fↄ̃ ǹ ma werekↄ̃a swáswa. \v 41 À kɛ̀ Yesunɛ wɛ̃nda, akũ à ↄ bò à kɛ̀a à pì: Má yei, ǹ gↄ̃ swáswa. \v 42 Zaa gwe gↄ̃̀nↄ a kusu làka à gↄ̃̀ swáswa. \v 43 Akũ Yesu a gbàrɛ gↄ̃̀nↄ à gìnɛ à pì: \v 44 Ǹsun o gbɛ̃ke maro. Ǹ gɛ́ ǹ n zĩda mↄ sa'oriinɛ, ǹ sa'opↄ kũ Musa dìtɛ kpá n werekↄ̃ana sèeda ũ gbɛ̃nↄnɛ. \v 45 Kũ à bò, à gɛ̀ɛ àtɛn yã pì o'ońnɛ. Yã pìi dàgula, akũ Yesu dì fↄ̃ à gɛ̃ wɛ̃tɛn gupuraa doro. Àdigↄ̃ kú sɛ̃̀n gusarɛmɛ, akũ òdigↄ̃ bo gu sĩnda pínkia ògↄ̃ su a kĩnaa. \c 2 \s1 Gbɛ̃ kↄ̃̀nↄkuna werekↄ̃anaa \r (Mat 9:1-8, Luk 5:17-26) \p \v 1 Gↄrↄ pla gbɛra Yesu ɛ̀ra à tà Kapɛnamu. Kũ ò mà à kú bɛ, \v 2 akũ ò kàkarai dasidasi, gɛ̃ki kun doro bee kpɛ́lɛlɛa, àtɛn Luda yã ońnɛ. \v 3 Akũ ò sùnɛ kũ gbɛ̃ kↄ̃̀nↄkunaao, gbɛ̃nↄn siikↄ̃ mɛ́ ò a sɛna. \v 4 Kũ odi le ò nà kãao Yesuiro pari yãi, akũ ò dìdi kãao kpɛ́ musu, ò kpɛ́ fↄ̃̀ gu kũ Yesu kunwa. Kũ ò fↄ̃̀, akũ ò gyãre pìi kìpa kũ a wútɛbↄↄo. \v 5 Kũ Yesu è ò a náani vĩ, à pì gbɛ̃ kↄ̃̀nↄkunaa pìinɛ: Ma gbɛ̃, n durunnanↄ kɛ̃̀mma. \v 6 Ludayãdannɛri kenↄ vutɛna gwe òtɛn o ń nɛ̀sɛɛ gũn: \v 7 Bↄ́yãi gbɛ̃ dí tɛn o lɛɛ? Àtɛn dↄkɛ kũ Ludaomɛ! Dí mɛ́ ani fↄ̃ à durunnanↄ kɛ̃ḿma, tó adi kɛ Luda ado baasiroo? \v 8 Gwe gↄ̃̀nↄ Yesu dↄ̃̀ a nɛ̀sɛɛ gũn laasun kũ òtɛn lɛ́, akũ à ń lá à pì: Bↄ́yãi átɛn laasun bire taka lɛ́ á nɛ̀sɛɛ gũnn? \v 9 Tó ma pì gbɛ̃ kↄ̃̀nↄkunaa pìinɛ a durunnanↄ kɛ̃̀a, ke tó ma pì à futɛ à a wútɛbↄ sɛ́ à táa o, a kpate mɛ́ à aragaa? \v 10 Ma ò lɛ de àgↄ̃ dↄ̃ kũ Bisãsiri Nɛ́ durunnanↄ kɛ̃mmana iko vĩ zĩtɛ lamɛ. Akũ à ò gbɛ̃ kↄ̃̀nↄkunaa pìinɛ à pì: \v 11 Ma ònnɛ ǹ futɛ ǹ n wútɛbↄ sɛ́ ǹ tá bɛ. \v 12 Akũ à fùtɛ gↄ̃̀nↄ à a wútɛbↄↄ pìi sɛ̀ à bòo gbɛ̃nↄ wára ń pínki. Yã pìi bò ń sarɛ, akũ ò Luda tↄ́ bò ò pì: Ódi yã dí taka e yãro. \s1 Yesu Levi sisinaa \r (Mat 9:9-17, Luk 5:27-39) \p \v 13 Yesu ɛ̀ra à bò à gɛ̀ɛ sɛ̀bɛ lɛ́a. Òtɛn su a kĩnaa dasidasi, akũ àtɛn yã dańnɛ. \v 14 Gↄrↄ kũ àtɛn gɛ̃tɛ, akũ à Alafeu nɛ́ Levi è vutɛna a bɛ'ↄgↄsikin. À pìnɛ: Ǹ mↄ́ ǹ tɛ́mai. Akũ à fùtɛ à tɛ̀i. \p \v 15 Zĩkea kũ Yesu tɛn pↄ́ ble Levi pì bɛa, bɛ'ↄgↄsirinↄ kũ kifirinↄ tɛn pↄ́ ble kãao dasi kũ a ìbanↄ lɛɛlɛ. Zaakũ gbɛ̃ bire takanↄn tɛ́i dasi. \v 16 Farisi kũ òdi Luda yã dańnɛnↄn kú gwe. Kũ ò è Yesu tɛn pↄ́ ble lɛɛlɛ kũ bɛ'ↄgↄsirinↄ kũ kifirinↄ, akũ ò a ìbanↄ là ò pì: Bↄ́yãin àtɛn pↄ́ ble lɛɛlɛ kũ bɛ'ↄgↄsirinↄ kũ kifirinↄoo? \v 17 Kũ Yesu yã pìi mà, à pìńnɛ: Gbɛ̃ kũ à aafia vĩ bàka kú kũ likita yãoro, sé gyãre. Mádi su gbɛ̃ mananↄ sísiro, sé kifirinↄ. \s1 Lɛ́yĩnaa \r (Mat 9:14-17, Luk 5:33-39) \p \v 18 Yahaya Da'itɛkɛri ìbanↄ kũ Farisinↄ tɛn lɛ́ yĩ, akũ ò sù ò Yesu là ò pì: Yahaya ìbanↄ kũ Farisi ìbanↄ dì lɛ́ yĩ, akũ n ìbanↄ dì yĩ sero bi? \v 19 Akũ Yesu pìńnɛ: Nↄsɛri gbɛ̃nↄ ni lɛ́ yĩ gↄrↄ kũ à kú kũńwo nↄsɛ gũn yá? Oi! Gↄrↄ kũ nↄsɛri kú kũńwo, oni lɛ́ yĩro. \v 20 A gↄrↄ ni su kũ oni nↄsɛri bo ń tɛ́. Gↄrↄ birean oni lɛ́ yĩ sà. \v 21 Òdi pↄ́lɛ dufu nambata di uta zĩlaro. Tó ò kɛ̀ lɛ, a dufu ni sↄ̃kũn oni kɛ̃kↄ̃a, uta zĩ fↄ̃na ni kara. \v 22 Òdi sèwɛ̃ dufu ká tùru zĩ gũnlo. Tó ò kɛ̀ lɛ, wɛ̃ pì ni tùru pũtã, wɛ̃ kũ tùruuo ni yaka ń pínki. Oi, òdi sèwɛ̃ dufu ká tùru dufu gũmmɛ. \s1 Kámmabogↄrↄ yã \r (Mat 12:1-21, Luk 6:1-11) \p \v 23 Kámmabogↄrↄ zĩ kea Yesu tɛn pã buranↄla. Lákũ àtɛn gɛ́ nà a ìbanↄ pↄ́blewɛ wòro òtɛn só. \v 24 Akũ Farisinↄ pìnɛ: Ǹ gwa! Bↄ́yãin òtɛn yã kũ òdi kɛ kámmabogↄrↄ zĩro kɛɛ? \v 25 Akũ Yesu wèḿma à pì: Àdi a kyó kɛ ziki a è lákũ Dauda kɛ̀ gↄrↄ kũ àpii kũ a gbɛ̃nↄ tɛn takasi kɛ, kũ nà tɛni ń dɛroo? \v 26 Sa'oriki Abiata gↄrↄa à gɛ̃̀ Luda ↄnn, à burodi kũ ò kàtɛ Ludanɛɛ sò, kũ gbɛ̃ke a sona zɛ́ vĩro, sé sa'orinↄ, akũ à kpà a gbɛ̃nↄa. \v 27 Yesu ɛ̀ra à pìńnɛ dↄ: Luda kámmabogↄrↄ dìtɛ bisãsiri aafia yãimɛ. Adi kɛ kámmabogↄrↄn à bisãsiri kɛ̀iro. \v 28 Abire yãi Bisãsiri Nɛ́ iko vĩ kámmabogↄrↄa se. \c 3 \p \v 1 Yesu ɛ̀ra à gɛ̀ɛ aduakɛkpɛn. Gↄ̃gbɛ̃ ke kú gwe a ↄ do íbana. \v 2 Gbɛ̃kenↄ tɛn Yesu tàasi ká, tó ani a werekↄ̃a kámmabogↄrↄ zĩ, de ò yã le ò dia. \v 3 Akũ Yesu pì gbɛ̃ kũ a ↄ íbanaa pìinɛ: Ǹ futɛ ǹ zɛ zàa gũn. \v 4 Akũ à ń lá à pì: Kámmabogↄrↄ zĩ à zɛ́ vĩ ò a mana kɛn yá, ke a vãni? Ò gbɛ̃ mì sín yá, ke ò dɛmɛ? Akũ odi yãke oro. \v 5 Yesu ń gwá pↄfɛ̃o à lìkai, zaakũ a pↄ yàka ń sãgbãna yãi. Akũ à pì gↄ̃gbɛ̃ pìinɛ: Ǹ n ↄ pìi poro. Kũ à pòro, akũ a ↄ pìi kɛ̀ a gbɛ̀n. \v 6 Akũ Farisinↄ bↄ̀tɛ ò gɛ̀ɛ ò yã gↄ̃gↄ̃ kũ kína Hɛrↄdu gbɛ̃nↄ gↄ̃̀nↄ, deran oni kɛ nà ò Yesu dɛ. \s1 Dasi kↄ̃kakarana sɛ̀bɛ lɛ́a \p \v 7 Yesu kũ a ìbanↄ ń zĩda gàńnɛ gwe ò gɛ̀ɛ sɛ̀bɛ lɛ́a. Akũ pari bò Galili ò tɛ̀i. \v 8 Gbɛ̃kenↄ bò Yudea dↄ kũ Yurusalɛmuo kũ Ɛdↄmu bùsuuo kũ Yoda barao kũ Tayao kũ Sidↄ̃o ò sù a kĩnaa dasidasi, kũ ò yã kũ àtɛn kɛnↄ baaruu mà yãi. \v 9 Pari yãi Yesu ò a ìbanↄnɛ ò gó'itɛ soru kɛarɛ, de òsun nakaraawaro yãi. \v 10 Zaakũ Yesu gbɛ̃nↄ wèrekↄ̃a dasi yãi, akũ gyãrenↄ tɛn nakaraa dasi de ò le ò ↄ naa. \v 11 Tãnadenↄ sↄ̃, tó ò a wɛ́ è, òdi su ò wútɛ a arɛmɛ, òdi wiki lɛ́ ò pi: Mↄkↄ̃mmɛ Luda Nɛ́ ũ. \v 12 Akũ Yesu dì gíńnɛ ò o gbɛ̃ kũ á de a ũ. \s1 Yesu zĩ̀ri gbɛ̃nↄn kuri awɛɛplanↄ ditɛnaa \r (Mat 10:1-4, Luk 6:12-16) \p \v 13 Kũ Yesu dìdi kpia, à gbɛ̃ kũ à yeinↄ sìsiai, akũ ò sù a kĩnaa. \v 14 Akũ à gbɛ̃nↄn kuri awɛɛplanↄ dìtɛ ògↄ̃ kú kãao, de àgↄ̃ ń zĩ waazi kɛ, \v 15 ògↄ̃ iko vĩ ò tãnanↄ goḿma. À tↄ́ kpàńnɛ zĩ̀rinↄ. \v 16 Ń tↄ́n dí: Simↄ kũ à tↄ́ kpànɛ Pita. \v 17 Zebedi nɛ́ Yamisi kũ a dakũna Yuhanao. À tↄ́ kpàńnɛ Bↄanɛgɛ. Tↄ́ bire pì surapatammarinↄ. \v 18 Abire gbɛra Anduru, Filipi, Batↄlↄmiu, Matiu, Tomasi, Alafeu nɛ́ Yamisi, Tadeu, Simↄ Kokaride \v 19 kũ Yudasi Isikariↄti kũ à bò a kpɛo. \s1 Tãnagona gbɛ̃nↄa \r (Mat 12:22-32, Luk 11:14-23) \p \v 20 Kũ Yesu tà bɛ, akũ gbɛ̃nↄ ɛ̀ra ò kàkara dↄ dasi, akũ Yesu kũ a ìbanↄ dí zɛ́ le ò pↄ́ blè sero. \v 21 Kũ a bedenↄ yã pìi mà, ò dà zɛ́n ò a gbɛsɛ, zaakũ òtɛn pi ĩa kàamɛ. \p \v 22 Ludayãdannɛri kũ ò bò Yurusalɛmu ò sùnↄ pì: À Bɛlɛzɛbubu vĩ, tãnanↄ kína pì gbãnan àdi tãna gooḿma. \v 23 Akũ Yesu ń sísiai à yãlɛkↄ̃ana òńnɛ à pì: Setan ni fↄ̃ à a zĩda goḿma yá? \v 24 Tó kpata gbɛ̃nↄ ibɛrɛɛ sɛ̀ kũ kↄ̃o, kpata pì ni gì kɛ yá? \v 25 Tó bɛ kɛ̃̀kↄ̃a lɛu pla, akũ ibɛrɛ kú ń dagura, bɛ pì ni gì kɛ yá? \v 26 Tó Setan ibɛrɛɛ sɛ̀ kũ a zĩda gbɛ̃nↄ ò kɛ̃̀kↄ̃a, ani gì kɛro, ani mì dɛmɛ. \v 27 Gbɛ̃ke ni fↄ̃ à gɛ̃ gↄ̃sa gbãna kpɛ́n à a pↄ́nↄ sɛ́tɛro, séto à a yĩ̀ gĩa, gbasa à a kpɛ́ wara. \p \v 28 Yãpuran matɛn oárɛ, Luda ni gbɛ̃nↄ durunnanↄ kɛ̃ḿma kũ a tↄ́ vãni kũ òdi sísinↄ pínki, \v 29 ama tó gbɛ̃ Luda Nini tↄ́ vãni sìsi, ani kɛ̃aro, zaakũ ade durunna kũ àdi sí kɛ̃ḿmaro kɛ̀mɛ. \v 30 Yesu ò lɛ kũ ò pì à tãna vĩ yãimɛ. \s1 Yesu danɛnↄ \r (Mat 12:46-50, Luk 8:19-21) \p \v 31 Kũ a da kũ a dakũnanↄ kà, ò zɛ̀ bàai, akũ ò gbɛ̃ zĩ̀ ò a sísi. \v 32 Gbɛ̃nↄn vutɛna ò likai dasi, akũ ò pìnɛ: Ǹ gwa! N da kũ n dakũnanↄ zɛ bàai òtɛni n gbɛka. \v 33 Akũ à wèḿma à pì: Dín ma da kũ ma dakũnanↄ ũu? \v 34 Akũ à gbɛ̃ kũ ò vutɛnaainↄ gwà à pì: Ma da kũ ma dakũnanↄn dí. \v 35 Gbɛ̃ kũ àdi Luda pↄyenyĩna kɛmɛ ma dakũna kũ ma dãreo kũ ma dao ũ. \c 4 \s1 Yãlɛkↄ̃ana kũ pↄ́wɛfãriio \r (Mat 13:1-23, Luk 8:4-15) \p \v 1 Yesu ɛ̀ra àtɛn yã dańnɛ sɛ̀bɛɛ sarɛ. Ò kàkarai dasidasi, akũ à gɛ̃̀ à vùtɛ gó'itɛn íla, gbɛ̃nↄ gↄ̃̀ katɛna sĩ̀sĩ bara sɛ̀bɛ lɛ́a ń pínki. \v 2 À yã dàńnɛ kũ yãlɛkↄ̃ananↄ dasi. Lákũ àtɛn dańnɛ nà à pì: \v 3 À sã kpá! Búbari ke mɛ́ à kun à bò à gɛ̀ɛ pↄ́wɛ fã. \v 4 Lákũ àtɛn fã nà, akũ a kenↄ lɛ̀tɛ zɛ́ gũn, bãnↄ sù ò blè. \v 5 A kenↄ lɛ̀tɛ gbɛ̀ sàraa musu, gu kũ à bùsu vĩ dasiro, akũ ò bùtɛ gↄ̃̀nↄ, kũ bùsuu gègete gwero yãi. \v 6 Kũ ifãntɛ̃ fùtɛ, akũ ò tɛ́ kũ̀ ò gàga, kũ ò zĩni vĩro yãi. \v 7 A kenↄ lɛ̀tɛ lɛ̀nↄ gũn, akũ lɛ̀ɛ fùtɛ à nàkaraḿma odi nɛ́ iro. \v 8 A kenↄ sↄ̃ ò lɛ̀tɛ zĩtɛ mana gũn. Ò bùtɛ ò fùtɛ ò nɛ́ ì, a kenↄ karanaa kɛ̀ baraakurikuri, kenↄ baaakↄ̃kↄ̃, kenↄ basↄsↄↄro. \v 9 Akũ Yesu pì: Gbɛ̃ kũ à sã vĩ à yã pì ma. \p \v 10 Kũ Yesu gòńnɛ gwe à kú ado, akũ a gbɛ̃nↄn kuri awɛɛplanↄ kũ gbɛ̃ kũ ò kúinↄ sù ò yã pìnↄ mìi gbɛ̀kaa. \v 11 Akũ à pìńnɛ: Luda kpata kũ à bò a kĩnaa asiri kpàáwa àgↄ̃ dↄ̃, ama madì yã sĩnda pínki o gbɛ̃ kparanↄnɛ kũ yãlɛkↄ̃ananↄmɛ, \q1 \v 12 de ògↄ̃ gwagwa pↄ́ke'enaa sari, \q1 ògↄ̃ sã kpákpa a dↄ̀rↄ dↄ̃naa sari, \q1 de òsun arɛ dↄ Ludaa, \q1 à ń durunnanↄ kɛ̃ḿmaro yãi. \m \v 13 Akũ Yesu ń lá à pì: Á yã pì dↄ̃roo? Deran áni yãlɛkↄ̃ana ke dↄ̃ↄ? \v 14 À ma! Búbari pìi Luda yãn àtɛn fã. \v 15 Gbɛ̃kenↄ de lán zɛ́ gũn pↄ́wɛ bà, gu kũ ò Luda yã fã̀n. Tó ò mà, akũ Setan dì su à Luda yã kũ ò fã̀ ń tɛ́ pì síḿma gↄ̃̀nↄ. \v 16 Gbɛ̃kenↄ de lán pↄ́wɛ kũ à lɛ̀tɛ gbɛ̀ sàraa musu bà. Tó ò Luda yã mà, òdi sí gↄ̃̀nↄ kũ pↄnnao. \v 17 Zaakũ ò zĩni vĩro, òdi kɛ gↄrↄ plaro. Tó yã̀'ũmmana ń lé ke tó ò wɛ́ tã̀ḿma yã pì yãi, òdi fumɛ gↄ̃̀nↄ. \v 18 Gbɛ̃kenↄ de lán pↄ́wɛ kũ à lɛ̀tɛ lɛ̀nↄ gũn bà. Ò Luda yã mà, \v 19 ama andunia yã damukɛna kũ yena aruzɛkɛiio kũ pↄ́ kparanↄ nidɛnao dì nakaraḿma, akũ yã pìi dì gↄ̃ àree sari. \v 20 Gbɛ̃kenↄ de lán pↄ́wɛ kũ ò lɛ̀tɛ zĩtɛ manaanↄ bà. Òdi Luda yã ma ò sí, akũ òdi kɛ karana pↄ́ ũ, ń kenↄ baraakurikuri, kenↄ baaakↄ̃kↄ̃, kenↄ basↄsↄↄro. \s1 Yãlɛkↄ̃ana kũ fitilao \r (Luk 8:16-18) \p \v 21 Yesu pìńnɛ: Òdi fitila na ò gbaka kútɛa ke ò ditɛ gádo gbáru yá? fitiladibↄↄ musun òdi dinloo? \v 22 Asiri ke kun kũ oni gí boaairo. Pↄ́ke kun utɛna kũ ani bo gupuraaro. \v 23 Gbɛ̃ kũ à sã vĩ à yã pì ma. \p \v 24 À pìńnɛ dↄ: À laakari kɛ yã kũ átɛn maa. Zaka kũ adì yↄ̃̀ońnɛn Luda ni yↄ̃oárɛ ani ɛra à karaárɛ dↄ. \v 25 Gbɛ̃ kũ à pↄ́ vĩ Luda ni karanɛ. Gbɛ̃ kũ à pↄ́ke vĩro sↄ̃, bee a fítinna kũ à vĩ Luda ni sía. \s1 Yãlɛkↄ̃ana kũ pↄ́wɛbutɛnaao \p \v 26 À pì dↄ: Kpata kũ à bò Luda kĩnaa de lán pↄ́wɛ kũ gbɛ̃ fã̀ bura bà. \v 27 Gwãani kũ fãnantɛ̃o bee tó àtɛn i o ke à bɛ̃nɛ, pↄ́wɛ pìi dì butɛ à zↄ̃kↄ̃ kũ, gbɛ̃ pìi dìgↄ̃ dↄ̃ lákũ àdi kɛ nàro. \v 28 Zĩtɛ mɛ́ àdi pↄ́blewɛ i a zĩda. Àdi kà pá gĩa gbasa à nↄ̀ sí, a gbɛran àdi pia. \v 29 Tó à mà, akũ òdi kɛ̃ kũ kòmao, zaakũ a kɛ̃gↄrↄ mɛ́ à kà. \s1 Yãlɛkↄ̃ana kũ musadi wɛ́o \r (Mat 13:31-32, 34, Luk 13:18-19) \p \v 30 À pì dↄ: Bↄ́n kpata kũ à bò Luda kĩnaa bòkↄ̃aoo? Bↄ́n óni le ò lɛkↄ̃aoo? \v 31 À de lán musadi wɛ́ bà, kũ a wɛ́ kete de pↄ́wɛ kũ òdi tↄ̃nↄla pínki, \v 32 ama tó ò tↄ̃̀, àdi butɛ à zↄ̃kↄ̃ kũ de dò pↄ́nↄla pínki. Àdi ↄnɛ gègetenↄ kɛ ari bãnↄ dì su ò didi a lá uran. \p \v 33 Yesu Luda yã òńnɛ dasi kũ yãlɛkↄ̃ana bire takanↄ ń mana lɛ́n. \v 34 Adi yãke ońnɛ yãlɛkↄ̃anaa sariro. Tó à kú kũ a ìbanↄ ńtɛ̃nɛ, akũ àdi yã sĩnda pínki bↄkↄtɛńnɛ. \s1 Yesu zàga'ĩa zɛnaa \r (Mat 8:23-27, Luk 8:22-25) \p \v 35 Kũ ↄkↄsi tɛn kɛ, à pì a ìbanↄnɛ: Ò bikũ bara. \v 36 Lákũ Yesu kú gó gũn nà, akũ ò gɛ̃̀ kãao lɛɛlɛ ò dà zɛ́n lɛ ò pari tò gwe. Gó pãndenↄ gɛ̀ɛ kũńwo. \v 37 Akũ zàga'ĩa gbãna fùtɛ. Í tɛn gó yĩpayĩpa àtɛn ká a gũn ari à ye à pa. \v 38 Yesu kú gó kpɛ kpa, àtɛn i o a mì di mìbↄkↄↄa. Akũ a ìbanↄ a vù ò pìnɛ: Dannɛri! Kũ ótɛn kákatɛ, ńdi bídi kɛroo? \v 39 Akũ à fùtɛ à pàta ĩaa à pì ínɛ: Ǹ yĩtɛ! Ǹ zɛ tɛɛnɛ! Akũ ĩa kpàtɛ, gu yĩ̀ kítikiti. \v 40 Akũ à ń lá à pì: À kɛ̀ dera á sika vĩ lɛɛ? Ase á ma náani vĩro ari tera yá? \v 41 Akũ ò gↄ̃̀ bídi gũn òtɛn kↄ̃ lala ò pì: Dín gbɛ̃ dí ũ sɛ́ɛ? Bee ĩa kũ ío dì a yã mamɛ. \c 5 \s1 Tãnanↄ gbarɛna alɛdɛnↄa \r (Mat 8:28-34, Luk 8:26-39) \p \v 1 Ò kà Gadara bùsun sɛ̀bɛɛ bara. \v 2 Kũ Yesu bò gó gũn gↄ̃̀nↄ, tãnade ke bò gɛ̀vĩkia à sù à dàalɛ. \v 3 Àdigↄ̃ kú gbɛ̀wɛɛ kũ à de mira ũnↄ gũn. Bee mↄ̀kakↄ̃anaa dì fↄ̃ à a yĩ̀ doro. \v 4 Zaakũ òdi a yĩ kũ mↄ̀kakↄ̃anaaomɛ òdi a da lín baala'i, ama àdi mↄ̀ↄ pìnↄ kɛ̃kɛ̃ àdi lí pìnↄ gborogboro. Gbɛ̃ke dì a gbãna fↄ̃ro. \v 5 Gwãani kũ fãnantɛ̃o pínki àdigↄ̃ kure gɛ̀vĩkin kũ sĩ̀sĩgɛrɛnↄo, àdigↄ̃ wiki lɛ́ àdigↄ̃ a zĩda líli kũ gbɛ̀ɛo. \p \v 6 Kũ à Yesu è zãa, akũ à bàa lɛ̀ à sù à kùtɛ a arɛ. \v 7-8 Kũ Yesu pì tãna pì goa, akũ à wiki gbãna lɛ̀ à pì: Yesu, Luda Musude Nɛ́, bↄ́n ó vĩ kↄ̃ ↄĩi? Ma nannɛ Ludai, ǹsun wɛ́ tãmaro. \v 9 Akũ Yesu a là à pì: N tↄ́n deraa? Akũ à wèa à pì: Ma tↄ́n Dasi, zaakũ ó dasi. \v 10 Akũ ò kútɛ kɛ̀ Yesunɛ manamana ò pì àsun pɛ́ḿma bùsuu pìi gũnlo. \p \v 11 Alɛdɛ kpàsa zↄ̃kↄ̃ kú gwe, òtɛn pↄ́ ble sĩ̀sĩgɛrɛɛi. \v 12 Akũ tãna pìnↄ wɛ́ kɛ̀ Yesua ò pì: Ǹ ó gbarɛ alɛdɛnↄ tɛ́ ò diḿma. \v 13 Yesu ń gbá zɛ́, akũ tãna pìnↄ gòa ò dì alɛdɛɛ pìnↄa. Akũ alɛdɛ kpàsa kũ à kà wàa kuri taka pìnↄ bò kũ bàao ò sòro sĩ̀sĩgɛrɛɛi ò sì sɛ̀bɛn, akũ ò gàga gwe. \v 14 Akũ alɛdɛdãrinↄ bàa lɛ̀ ò gɛ̀ɛ yã pì bàbańnɛ wɛ̃tɛ gũn kũ buranↄ. Akũ gbɛ̃nↄ bↄ̀tɛ ò gɛ̀ɛ yã kũ à kɛ̀ɛ pì gwa. \v 15 Kũ ò sù Yesu kĩnaa, ò gↄ̃gbɛ̃ kũ tãna kú a gũn dasi yã pìi è vutɛna gwe, à uta dana à bã̀nn pìi wèrea, akũ vĩna ń kũ. \v 16 Gbɛ̃ kũ ò yã pìi è kũ wɛ́onↄ yã kũ à tãnade pì lèe òńnɛ kũ alɛdɛnↄ yão. \v 17 Akũ ò kútɛ kɛ̀ Yesunɛ kũ à bońnɛ ń bùsun. \p \v 18 Kũ Yesu tɛn gɛ̃ gó'itɛn, gↄ̃gbɛ̃ kũ à tãnanↄ vĩ yã pì wɛ́ kɛ̀a de à le à tá kãao. \v 19 Yesu dí wero à pìnɛ: Ǹ tá n bɛa n gbɛ̃nↄ kĩnaa, ǹ yã kũ Dikiri kɛ̀nnɛ ońnɛ pínki, dera à n wɛ̃nda bò nà. \v 20 Akũ gↄ̃gbɛ̃ pìi tà, àtɛn yã kũ Yesu kɛ̀nɛ kpàkpa kɛ Wɛ̃tɛmɛnkuri bùsun, akũ yã pìi bò gbɛ̃ sĩnda pínki sarɛ. \s1 Yairu nɛ́ vuna kũ nↄgbɛ̃ kũ à ↄ nà Yesu utaaao \r (Mat 9:18-26, Luk 8:40-56) \p \v 21 Yesu ɛ̀ra à bikũ̀ sɛ̀bɛɛ bara kũ góo, akũ pari kàkarai sɛ̀bɛ lɛ́a. \v 22 Aduakɛkpɛ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ kũ òdi pinɛ Yairu sù gwe. Kũ à Yesu è, à wùtɛ a kùaa a gbá sarɛ, \v 23 akũ à kútɛ kɛ̀nɛ manamana à pì: Ma nɛ́nↄgbɛ̃ kú ga lɛ́i. Ǹ mↄ́ ǹ ↄ naa de à gbãna kũ àgↄ̃ kú wɛ̃̀ndiio. \v 24 Akũ Yesu dà zɛ́n kãao. Pari tɛ́i òtɛn nakaraa. \p \v 25 Nↄgbɛ̃ ke kú gwe aru dì bↄtɛa à kà wɛ̃̀ kuri awɛɛpla. \v 26 Ɛzɛdenↄ a kɛ̀ takaside ũ manamana, à a ↄgↄ dɛ̀ pínki. Adi aafia lero, àdi kɛkɛ àgↄ̃ karamɛ. \v 27 Kũ à Yesu baaruu mà, akũ à nà Yesui pari gũn kpɛ kpa. Akũ à ↄ nà a utaa, \v 28 zaakũ à pì: Bee tó ma ↄ nà a utaa dé, mani werekↄ̃a. \v 29 Akũ a arubↄtɛnaa pìi zɛ̀ gↄ̃̀nↄ. À dↄ̃̀ a mɛ̀ɛ gũn a werekↄ̃a kũ a gyã pìio. \v 30 Zaa gwe gↄ̃̀nↄ Yesu dↄ̃̀ a mɛ̀ɛ gũn gbãna ke bò a gũn, akũ à lìtɛ pari gũn à pì: Dí mɛ́ à ↄ nà ma utaaa? \v 31 Akũ a ìbanↄ pìnɛ: N è lákũ gbɛ̃nↄ tɛn nakaramma nà, akũ n pì dí mɛ́ à ↄ nàmma yá? \v 32 Akũ Yesu gbɛ̃nↄ gwà à lìkai de à gbɛ̃ kũ à yã pìi kɛ̀ e. \v 33 Vĩna nↄgbɛ̃ pìi kũ̀ àtɛn lukaluka, zaakũ à dↄ̃ yã kũ à a lè a mɛ̀ɛ gũn, akũ à sù à wùtɛ a kùaa a gbá sarɛ à a yãpura ònɛ pínki. \v 34 Akũ Yesu pìnɛ: Nↄgbɛ̃, ma náani kũ n kɛ̀ mɛ́ à n werekↄ̃a. Ǹ tá bɛ aafia, n gyã pìi kɛ̃̀mman gwe. \p \v 35 Kũ Yesu kpɛ́ àtɛn yã o, ò bò aduakɛkpɛ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pì bɛa ò sù ò ònɛ: N nɛ́ pìi kɛ̀ sari, ǹsun wari dↄ dannɛriia doro. \v 36 Yesu dí sã kpá ń yãiro, ben à pì gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìinɛ: Ǹsun tó swɛ̃̀ kɛ̃nguro, ǹ ma náani kɛ dé. \v 37 Adi we gbɛ̃ke gɛ́ zɛarɛro, sé Pita kũ Yamisio kũ Yamisi dakũna Yuhanao. \v 38 Kũ ò kà gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pì bɛa, Yesu è òtɛn ↄ́ↄ dↄ òtɛn wiki gbãna lɛ́ òtɛn ń zĩda kɛ̃kɛ̃ manamana. \v 39 Kũ à gɛ̃̀ kpɛ́n, à ń lá à pì: Bↄ́yãi átɛni á zĩda kɛ̃kɛ̃ átɛn ↄ́ↄ dↄↄ? Nɛ́ pì dí garo, àtɛn i omɛ. \v 40 Kũ òtɛni a lalandi kɛ, akũ à pɛ̀ḿma ò bↄ̀tɛ bàai ń pínki. Sé nɛ́ pì de kũ a dao kũ a ìba kũ ò kú kãaonↄ, mↄ́kↄ̃nↄmɛ à ń sɛ́ à gɛ̃̀ kũńwo gu kũ nɛ́ pì kunwa. \v 41 Akũ à nɛ́ pì ↄ kũ̀ à pìnɛ: Talita kum! Yã pìi pì, nɛ́nↄkpare, ǹ futɛ. \v 42 Zaa gwe gↄ̃̀nↄ nɛ́ pìi fùtɛ à táa ò. Nɛ́ pì sↄ̃ à kà wɛ̃̀ kuri awɛɛpla. Yã pìi bò ń sarɛ manamana. \v 43 Akũ Yesu gìńnɛ sãnsãn òsun o gbɛ̃ke maro. Akũ à pì ò pↄ́ble kpáa à ble. \c 6 \s1 Nazɛradenↄ gina Yesui \r (Mat 13:53-58, Luk 4:16-30) \p \v 1 Yesu bò gwe à gɛ̀ɛ a bɛ wɛ̃tɛn, a ìbanↄn tɛ́i. \v 2 Kũ kámmabogↄrↄ kà, akũ àtɛn yã dańnɛ aduakɛkpɛn. Akũ pari kũ ò a yã mànↄ bídi kɛ̀ ò pì: Mákpan gↄ̃gbɛ̃ pì yã dínↄ lènn? Ɔ̃ndↄ̃ kpaten ò kpàa, akũ àtɛn daboyã dí takanↄ kɛɛ? \v 3 Àkũmɛ lí'ari ũroo? Mariama nɛ́nloo? Yamisi kũ Yusufuo kũ Yudao kũ Simↄnↄ vĩ̀nin gweroo? A dãrenↄ mɛ́ ò kú kũoo laroo? Akũ ò gìi. \v 4 Akũ Yesu pìńnɛ: Annabii dìgↄ̃ bɛ̀ɛrɛɛ sariro, sé a bɛ wɛ̃tɛn kũ a danɛnↄ kĩnaao kũ a ↄnnwo baasiro. \v 5 Yesu dí fↄ̃ à daboyã ke kɛ̀ gwero, sé gyãre kũ à ↄ nàḿma à ń wérekↄ̃a kenↄ baasiro. \v 6 Kũ odi a náani kɛro, ń yã bò a sarɛ manamana. \s1 Yesu zĩ̀rinↄ zĩnaa \r (Mat 10:5-15, Luk 9:1-6) \p Akũ à gɛ̀ɛ lakutu kũ lakutuo, àtɛn yã dańnɛ. \v 7 Akũ à a ìba gbɛ̃nↄn kuri awɛɛplanↄ sìsiai, akũ à ń zĩ gbɛ̃nↄn plapla, à ń gbá iko ò tãnanↄ goḿma. \v 8 À pìńnɛ: Àsun pↄ́ke sɛ́ à gɛ́oro, zàna ke bↄ̀kↄlokona ke ↄgↄ, sé gòo. \v 9 À kyate kpá, ama àsun uta da mɛ̀n plaro. \v 10 Bɛ kũ a kipan, àgↄ̃ kú gwe ari à gɛ́ boo wɛ̃tɛ pìi gũn. \v 11 Gu kũ odi gbãnakɛ kpáái ke odi sã kpá á yãiro, tó átɛn tá, à lukutɛ̃ warawara á gbánↄa ń tona kũ Ludao sèeda ũ. \v 12 Akũ ò dà zɛ́n ò nɛ̀sɛlitɛna waazi kɛ̀ gbɛ̃nↄnɛ \v 13 ò tãnanↄ gòḿma dasi, ò nísi màma gyãrenↄa dasi ò ń wérekↄ̃a. \s1 Yahaya Da'itɛkɛri ganaa \r (Mat 14:1-12, Luk 9:7-9) \p \v 14 Kí Hɛrↄdu yã pìnↄ mà, zaakũ Yesu tↄ́ kà gu sĩnda pínkia. Gbɛ̃kenↄ tɛn pi Yahaya Da'itɛkɛri mɛ́ à fùtɛ bona gan, abire yãin à gbãna lè àtɛn daboyãnↄ kɛ. \v 15 Gbɛ̃kenↄ pì Iliasumɛ, gbɛ̃kenↄ pì annabiimɛ lán annabi yãnↄ doke bà. \v 16 Kũ Hɛrↄdu mà à pì: Yahaya kũ ma a mìi zↄ̃̀ mɛ́ à vù bona gan. \p \v 17-18 Zaakũ Hɛrↄdu dokↄ̃nↄ pì mɛ́ à a vĩ̀ni Filipi nↄ Hɛrↄdia sìa à sɛ̀. Kũ Yahaya dìgↄ̃ onɛ a vĩ̀ni nↄ sinaa manaro, akũ Hɛrↄdu tò ò Yahaya kũ̀ ò mↄ̀ↄ kàa ò a dà kpɛ́siran. \v 19 Hɛrↄdia sↄ̃ à Yahaya pɛ̃tɛ̃ kũnamɛ à ye à a dɛ, ama adi zɛ́ lero, \v 20 zaakũ Hɛrↄdu dↄ̃̀ kũ Yahaya bi Luda gbɛ̃ súsumɛ, akũ àdi vĩna kɛnɛ àdi tó ò wari dↄaro. Tó à gɛ̀ɛ à a yã ma, laasun dì gɛ̃mmɛ. Bee kũ abireo àdigↄ̃ ye a fàaibonaai. \p \v 21 Hɛrↄdia zɛ́ è Hɛrↄdu ina gↄrↄ kↄ̃kↄ̃ zĩ. Hɛrↄdu gbãnadenↄ kũ soza gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ Galili gbɛ̃ bɛ̀ɛrɛdenↄ kàkara pↄ́blekia. \v 22 Akũ Hɛrↄdia nɛ́nↄkpare gɛ̃̀ à ũ wã̀. À kɛ̀ Hɛrↄdunɛ nna kũ a nibↄnↄ ń pínki, akũ kína pì nɛ́ pìinɛ: Pↄ́ kũ ń yei ǹ a wɛ́ kɛma, mani n gba. \v 23 Akũ à ɛ̀ra à pìnɛ: Ma la dànnɛ pↄ́ kũ n a wɛ́ kɛ̀ma pínki, mani n gbamɛ, bee ma kpata kpaatɛ. \v 24 Akũ nɛ́nↄkpare pìi bò à gɛ̀ɛ à a da là à pì: Bↄ́n mani wɛ́ kɛaa? Akũ a da pìnɛ, Yahaya Da'itɛkɛrii mìi. \v 25 Gwe gↄ̃̀nↄ à ɛ̀ra à sù likalika à gɛ̀ɛ à ò kínanɛ: Má yei ǹ ma gba Yahaya Da'itɛkɛrii mì dana tiree gũn la tera. \p \v 26 Akũ kína pↄ yàka manamana, ama kũ à la dà nibↄnↄ wára yãin adi fↄ̃ à gì doro. \v 27 Akũ kína pì a dogari ke zĩ̀ gↄ̃̀nↄ, à pìnɛ à gɛ́ à a mì zↄ̃ à mↄ́o. Akũ à gɛ̀ɛ à a mìi zↄ̃̀ kpɛ́siran \v 28 à dà tiree gũn à sù à kpà nɛ́ pìia, akũ à kpà a daa. \v 29 Kũ Yahaya ìbanↄ yã pìi mà, akũ ò sù ò a gɛ̀ɛ sɛ̀ ò vĩ̀. \s1 Pↄ́blekpana gbɛ̃nↄn dúbu sↄↄronↄa \r (Mat 14:13-21, Luk 10:9-17, Yuh 6:1-15) \p \v 30 Yesu zĩ̀rii pìnↄ sù a kĩnaa, akũ ò yã kũ ò kɛ̀nↄ kũ yã kũ ò dàńnɛnↄ ònɛ pínki. \v 31 Òtɛn gɛ́ òtɛn su, akũ Yesu kũ a zĩ̀rinↄ dí zɛ́ le ò pↄ́ blè sero pari yãi. Akũ à pìńnɛ: À mↄ́ ò gɛ́ gusarɛ ó tɛ̃nɛ ò kámma bo fíti. \v 32 Akũ ò dà zɛ́n gó'itɛ gũn òtɛn gɛ́ gusarɛ ńtɛ̃nɛ. \v 33 Kũ gbɛ̃nↄ ń gɛnaa è, ò ń dↄ̃, akũ ò bò wɛ̃tɛ kũ wɛ̃tɛo dasi ò bàa lɛ̀ gɛ̀sɛ ò kà gwe ń ã. \v 34 Kũ Yesu bò gó gũn, à gbɛ̃nↄ è dasidasi, akũ ò kɛ̀nɛ wɛ̃nda, zaakũ ò de lán sã kũ ò dã̀ri vĩronↄ bàmɛ. Akũ àtɛn yã dańnɛ manamana. \p \v 35 Kũ ifãntɛ̃ bùsa, akũ a ìbanↄ nài ò pì: Gu dí bi sɛ̃̀ntɛpↄrↄtumɛ, akũsↄ̃ gu tɛn si. \v 36 Ǹ gbɛ̃nↄ gbarɛ ò tá bura kũ lakutu kũ ò kú kãninↄa, ò pↄ́ wɛtɛ ò lú ò ble. \v 37 Akũ Yesu wèḿma à pì: À pↄ́ kpáḿma ò ble. Akũ ò pìnɛ: Ń ye ò gɛ́ burodi lú andurufu ↄgↄ wàa do ò kpáḿma ò blen yá? \v 38 Akũ Yesu ń lá à pì: Burodi mɛ̀n ũgban á vĩi? À gɛ́ gwa. Kũ ò kà, ò pì: Burodi kun mɛ̀n sↄↄro kũ kpↄ̀ↄo mɛ̀n pla. \p \v 39 Akũ à pìńnɛ: À gbɛ̃nↄ vutɛvutɛ sɛ̃̀la bↄ̀tↄↄa gã̀agãa. \v 40 Akũ ò vùtɛvutɛ gã̀ kũ gã̀ao, gã̀ kenↄ gbɛ̃nↄn basↄↄro, gã̀ kenↄ gbɛ̃nↄn bupla akuri. \v 41 Akũ Yesu burodi mɛ̀n sↄↄro kũ kpↄ̀ↄo mɛ̀n pla pìioo sɛ̀ à wɛ́ sɛ̀ musu à arubarikaa dàn. Akũ à burodii pìi ɛ̀'ɛ à kpà a ìbanↄa, ò kpàatɛtɛ gbɛ̃nↄnɛ. Akũ à kpↄ̀ mɛ̀n pla pìnↄ kpàatɛtɛńnɛ ń pínki. \v 42 Ò pↄ́ blè ò kã̀ ń pínki. \v 43 Akũ ò burodi kpara kũ kpↄ̀ kpara kũ à gↄ̃̀nↄ sɛ̀tɛ tãnko mɛ̀n kuri awɛɛpla pà. \v 44 Gↄ̃gbɛ̃ kũ ò pↄ́ blènↄ kà gbɛ̃nↄn dúbu sↄↄro. \s1 Yesu táa'ona sɛ̀bɛla \r (Mat 14:22-36, Yuh 6:16-21) \p \v 45 Yesu gã nà a ìbanↄa gↄ̃̀nↄ ò gɛ̃ gó'itɛn, de ò donɛ arɛ gɛna Bɛtɛsaida ari àgↄ̃ pari gbarɛ. \v 46 Kũ à lɛ́ zàḿma, akũ à dìdi kpi musu à gɛ̀ɛ adua kɛ. \v 47 Kũ ↄkↄsi kɛ̀ gó'itɛ kú sɛ̀bɛɛ dagura, Yesu sↄ̃ à kú í bara ado. \v 48 Akũ à è gófĩna tɛn wari dↄḿma, kũ ĩa gbãna tɛn kákańyĩ yãi. Gudↄnaao à gɛ̀ɛ ń kĩnaa àtɛn táa o íla, akũ à kɛ̀ deran á ye à gɛ̃tɛḿma bà. \v 49 Kũ ò a è àtɛn táa o íla, òtɛn da gyãwãndemɛ, akũ ò wiki lɛ̀. \v 50 Zaakũ ò a è ń pínki, akũ swɛ̃̀ɛ kɛ̃̀ńgu. Akũ Yesu pìńnɛ gↄ̃̀nↄ: À á laakari kpátɛ, makũmɛ. Àsun tó vĩna á kũro. \v 51 Kũ à gɛ̃̀ gó gũn, akũ ĩa zɛ̀, akũ yã pìi bò ń sarɛ manamana, \v 52 zaakũ ń wɛ́ dí kɛ̃ burodi yãaro kũ laasun kĩ̀aḿma yãi. \s1 Yesu gyãrenↄ werekↄ̃ana zaa Gɛnɛsarɛti \r (Mat 14:34-36) \p \v 53 Kũ ò bikũ̀ bara, ò kà Gɛnɛsarɛti, akũ ò ń gó bàa dↄ̀ gwe. \v 54 Kũ ò bↄ̀tɛ gó gũn, ò Yesu dↄ̃̀ gↄ̃̀nↄ, \v 55 akũ ò bàa lɛ̀ ò gɛ̀ɛ bùsuu pì lakutu pínkin, ò gyãrenↄ sɛ̀tɛ kũ wútɛbↄnↄ, gu kũ ò mà à kunwa pínki òdigↄ̃ su kũńwo a kĩnaa. \v 56 Gu kũ à gɛ̀ɛn pínki, lakutunↄ ke wɛ̃tɛnↄ ke buranↄ, òdigↄ̃ sunɛ kũ gyãrenↄ ari ò ń kátɛ ɛtɛnↄn, akũ òdi wɛ́ kɛa de ò ↄ na bee a uta lɛ́a. Akũ gbɛ̃ kũ ò ↄ nàanↄ wèrekↄ̃a ń pínki. \c 7 \s1 Futɛokarayã \r (Mat 15:1-9) \p \v 1 Farisinↄ kũ ludayãdannɛri kũ ò bò Yurusalɛmu kenↄ sù Yesu kĩnaa, \v 2 akũ ò è a ìba kenↄ tɛn pↄ́ ble ↄpipinaa sari. \v 3 Zaakũ Farisinↄ kũ Yudanↄ ń pínki ń dizinↄ futɛokarayã kũnamɛ, òdi pↄ́ ble ↄpipina a zɛ́a sariro. \v 4 Tó ò bò ɛtɛn ò sù, òdi pↄ́ ble zú'onaa sariro. Ò futɛokarayã pãndenↄ kũna dasi. Lɛmɛ òdi tokonↄ kũ lonↄ kũ butanↄ pípi lɛ. \v 5 Akũ Farisinↄ kũ ludayãdannɛrii pìnↄ Yesu là ò pì: Bↄ́yãi n ìbanↄ dìgↄ̃ ó dizinↄ futɛokarayã kũnaroo? Òdi pↄ́ ble ↄpipinaa sari. \v 6 Yesu wèḿma à pì: Isaya annabikɛyã ò á manafikidenↄ yã musu swáswa lákũ à kɛ̃̀ Luda yãn nà à pì: \q1 Buri bire dì bɛ̀ɛrɛ limɛnɛ kũ lɛ́omɛ, \q1 ń swɛ̃̀ kúmaro. \q1 \v 7 Òdigↄ̃ donyĩ kɛmɛnɛ pãmɛ, \q1 bisãsiri yãzɛkpatɛn òdi dańnɛ. \m \v 8 A pã kpà Luda yãdannɛnaai, akũ á bisãsiri futɛokarayã kũna. \v 9 Akũ à pìńnɛ dↄ: A pã Luda yãnɛ de à le àgↄ̃ á futɛokarayã kũna manan yá? \v 10 Musa pì, àgↄ̃ á de kũ á dao bɛ̀ɛrɛ dↄ̃. À pì dↄ, gbɛ̃ kũ à a de ke a da kpe bò, ò ade dɛ. \v 11 Ákↄ̃nↄ sↄ̃, adì pi tó gbɛ̃ pì a de ke a danɛ, pↄ́ kũ á vĩ à ń kpe tao bi Kↄↄbãmɛ, \v 12 à zɛ́ vĩ à a de kũ a dao kpe tao doro. Kↄↄbãmɛ pↄ́ kũ òdi kpá Ludaa ũ. \v 13 Lɛmɛ adì Luda yã kɛ pã lɛ á futɛokarayã kũ adì dańnɛ yãi. Yã bire takanↄn adì kɛ dasi. \s1 Yã kũ àdi tó ògↄ̃ gbãsĩ \r (Mat 15:10-20) \p \v 14 Akũ Yesu ɛ̀ra à pari sìsiai à pì: À sã kpá à ma yã ma á pínki. \v 15 Pↄ́ke kun kũ àdi gɛ̃ gbɛ̃ gũn kũ àdi a gbã̀ lɛ́ro. Pↄ́ kũ àdi bo gbɛ̃ gũn mɛ́ àdi tó àgↄ̃ gbãsĩ. \v 16 Gbɛ̃ kũ à sã vĩ, à yã pì ma. \v 17 Kũ à pari tò gwe à tà bɛ, akũ a ìbanↄ a là yã pìi mìii. \v 18 À pìńnɛ: Á laasun kpɛ́ yĩda se yá? Kũ pↄ́ke kun kũ àdi gɛ̃ gbɛ̃ gũn à tó àgↄ̃ gbãsĩro, á dↄ̃roo? \v 19 Pↄ́ pìi dì gɛ̃ a swɛ̃̀ɛ gũnlo, sé a gbɛrɛn, gbasa à bo mɛ̀n. Lɛn Yesu pↄ́ble sĩnda pínki kɛ̀ blena pↄ́ ũ lɛ tɛ̃̀ɛ sari. \v 20 Akũ à pì: Yã kũ àdi bo gbɛ̃ gũn mɛ́ àdi tó àgↄ̃ gbãsĩ. \v 21 Zaakũ zaa bisãsiri swɛ̃̀ɛ gũn laasun vãni dì bon: Pãpãkɛnaa, kpãni'onaa, gbɛ̃dɛnaa, zinakɛnaa, \v 22 wãkũu, nɛ̀sɛvãni, manafiki, wé'isariyã, sãnkara, gbɛ̃sↄ̃sↄ̃naa, karambaani kũ mìsariyão. \v 23 Yã vãni pìnↄ dì bo swɛ̃̀ɛ gũn pínki, àkũ mɛ́ àdi tó gbɛ̃ gↄ̃ gbãsĩ. \s1 Nↄgbɛ̃ zĩ̀tↄ Yesu náanikɛnaa \r (Mat 15:21-28) \p \v 24 Yesu bò gwe à gɛ̀ɛ Taya bùsun, akũ à kìpa bɛ kea. À ye ò a dↄ̃ro, ama adi le à a zĩda ùtɛro. \v 25 Nↄgbɛ̃ kũ a nɛ́nↄkpare tãna vĩ Yesu baaruu mà, akũ à sù à wùtɛ a arɛ gↄ̃̀nↄ. \v 26 Nↄgbɛ̃ pì sↄ̃ Giriki gbɛ̃mɛ ò a ì Siria Fenisia bùsun. À wɛ́ kɛ̀ Yesua de à tãna goarɛ a nɛ́a. \v 27 Akũ Yesu pìnɛ: Ǹ tó ò pↄ́ble kpá nɛ́nↄa gĩa, zaakũ à mana ò nɛ́nↄ pↄ́ble sɛ́ ò zu gbɛ̃danↄnɛro. \v 28 Akũ nↄgbɛ̃ pìi wèa à pì: Dikiri, bee gbɛ̃da kũ òdi wútɛńyĩnↄ dì nɛ́nↄ pↄ́ble bùru sɛ́sɛ. \v 29 Yesu pìnɛ: Kũ n yãwenama mana yãi, ǹ tá, n nɛ́ tãna gòa. \v 30 Kũ à kà bɛ, à a nɛ́ lè wútɛna pɛ̀ɛa, tãna pìi gòa. \s1 Sãto werekↄ̃anaa \p \v 31 Akũ Yesu fùtɛ Taya bùsun à gɛ̀ɛ Sidↄ̃, akũ à bↄ̀tɛ kũ Wɛ̃tɛmɛnkuri bùsuuo ari à gɛ̀ɛ à kà Galili sɛ̀bɛɛi. \v 32 Akũ ò sùnɛ kũ sãto bebekariio, ò wɛ́ kɛ̀a de à ↄ naa. \v 33 Yesu bò pari gũn kũ sãto pìio à a ↄnɛterere pɛ̀pɛ a sãn. Kũ à lɛ́'i sù, akũ à ↄ nà sãto pì nɛ́nɛa. \v 34 À wɛ́ sɛ̀ musu à wesa kàkara à bò, akũ à pìnɛ: Ɛfata. Yã pìi pì ǹ wɛ̃. \v 35 Zaa gwe gↄ̃̀nↄ gↄ̃gbɛ̃ pì sã wɛ̃̀ a nɛ́nɛ fùtɛ, akũ à yã ò swáswa. \v 36 Yesu pìńnɛ òsun o gbɛ̃ke maro, ama lákũ àtɛn gíńnɛ nà, lɛmɛ òtɛni a kpàkpa kɛńnɛ lɛ. \v 37 Yã pìi bò ń sarɛ manamana à gɛ̃̀ onala, akũ ò pì: A yã sĩnda pínki kɛnaa dìgↄ̃ manamɛ. Àdi tó bee sãtonↄ yã ma, akũ àdi tó bebekarinↄ yã o. \c 8 \s1 Pↄ́blekpana gbɛ̃nↄn dúbu siikↄ̃nↄa \r (Mat 15:32-39) \p \v 1 Gↄrↄ kũ̀nↄ gũn dↄ gbɛ̃nↄ kàkarai dasi. Ò pↄ́ble vĩ ò blero, akũ Yesu a ìbanↄ sìsiai à pìńnɛ: \v 2 Gbɛ̃ dínↄ kɛ̀mɛnɛ wɛ̃nda, zaakũ ò gĩnakɛ ò kú kũmao gↄrↄ aakↄ̃, akũ ò pↄ́ke vĩ kũ ò blero. \v 3 Tó ma ń gbárɛ ò tá bɛ kũ nàao, gu ni liḿma zɛ́ gũn, zaakũ ń gbɛ̃kenↄ boki zã̀. \v 4 Akũ a ìbanↄ a là ò pì: Mákpan óni pↄ́ble len sɛ̃̀ntɛpↄrↄtu la kũ ani gbɛ̃ pìnↄ kãa? \v 5 Akũ Yesu ń lá à pì: Burodi mɛ̀n ũgban á vĩi? Ò pì: Mɛ̀n supplamɛ. \v 6 Akũ à pì pari vutɛ zĩtɛ. Akũ à burodi mɛ̀n suppla pìnↄ sɛ̀ à sáabu kɛ̀, ben à ɛ̀'ɛ à kpà a ìbanↄa ò kpaatɛtɛ parinɛ, akũ ò kpàatɛtɛńnɛ. \v 7 Ò kpↄ̀ fítinnanↄ vĩ fíti dↄ. Kũ à arubarikaa dàn, à pìńnɛ ò ɛra ò abirekũ kpaatɛtɛńnɛ dↄ. \v 8 Akũ ò blè ò kã̀, akũ ò a kpara kũ ò gↄ̃̀nↄ sɛ̀tɛ tãnko mɛ̀n suppla. \v 9 Gbɛ̃ pìnↄ kà kãni dúbu siikↄ̃. Kũ Yesu ń gbárɛ, \v 10 akũ à gɛ̃̀ gó'itɛ gũn kũ a ìbanↄ, ò gɛ̀ɛ Dalamanuta bùsun. \s1 Farisinↄ sèedagbɛkanaa \r (Mat 16:1-12) \p \v 11 Akũ Farisinↄ sù òtɛn lɛ́kpakↄ̃a kpá kãao òtɛn lí kpátɛa, òtɛn wɛtɛ à sèeda ke kɛńnɛ kũ Luda gbãnao. \v 12 Akũ à wesa bò à pì: Bↄ́yãi gbãragbɛ̃nↄ dì sèeda gbɛkamaa? Yãpuran matɛn oárɛ, mani sèeda ke kɛńnɛro. \v 13 Akũ à ń tó gwe à ɛ̀ra à gɛ̃̀ gó'itɛ gũn à tà bara. \p \v 14 A ìbanↄ sã̀n ò burodi zàna sɛ́. Burodi mɛ̀n do mɛ́ à gↄ̃̀ńnɛ gó gũn. \v 15 Akũ Yesu lɛ́ dàḿma à pì: Àgↄ̃ á zĩda kũna dↄ̃. À laakari kɛ Farisinↄ kũ Hɛrↄdu gbɛ̃nↄ lùbɛnɛɛi. \v 16 Akũ òtɛn pikↄ̃nɛ: Kũ ó burodi vĩro yã mɛ́ à tò à ò lɛ. \v 17 Yesu dↄ̃̀ḿma, akũ à ń lá à pì: Bↄ́yãi átɛn pi kũ á burodi vĩro yãii? Ari tera á wɛ́ dí kɛ̃ à dↄ̃roo? Á laasun vĩroo? \v 18 Á wɛ́ vĩ à gu eoroo? Á sã vĩ à yã maoroo? Yãke dì dↄáguroo? \v 19 Kũ ma burodi mɛ̀n sↄↄro ɛ̀'ɛ ma kpà gbɛ̃nↄn dúbu sↄↄronↄa, a a kpara sɛ̀tɛ tãnko mɛ̀n ũgbamɛɛ? Ò wèa ò pì: Mɛ̀n kuri awɛɛplamɛ. \v 20 Akũ à ɛ̀ra à ń lá à pì: Kũ ma burodi mɛ̀n suppla ɛ̀'ɛ ma kpà gbɛ̃nↄn dúbu siikↄ̃nↄa, a a kusu sɛ̀tɛ sù mɛ̀n ũgbaa? Ò wèa ò pì: Mɛ̀n suppla. \v 21 Akũ à pìńnɛ: Ari tera á dↄ̃roo? \s1 Bɛtɛsaida vĩ̀na wɛ́wɛ̃naa \p \v 22 Kũ ò kà Bɛtɛsaida, akũ ò sùnɛ kũ vĩ̀naao ò wɛ́ kɛ̀a à ↄ naa. \v 23 Akũ à vĩ̀naa pìi kũ̀ a ↄa à bò kãao wɛ̃tɛ kpɛ. À lɛ́'i kà a wɛ́a à ↄ nàa, akũ à a là à pì: Ntɛni gu e yá? \v 24 Akũ gↄ̃gbɛ̃ pì a wɛ́ sɛ̀ musu à pì: Matɛn gbɛ̃nↄ e lán línↄ bà òtɛn táa o. \v 25 Akũ Yesu ɛ̀ra à ↄ nà a wɛ́a dↄ. Kũ gↄ̃gbɛ̃ pì wɛ́ kɛ̀ biribiri, akũ a wɛ́ wɛ̃̀ àtɛn pↄ́ sĩnda pínki e sà swáswa. \v 26 Akũ Yesu a gbàrɛ à tá bɛ à pì: Ǹsun bↄtɛ lakutu gũnlo. \s1 Pita Yesu Arumasihukɛna onaa \r (Mat 16:13-23, Luk 9:18-22) \p \v 27 Kũ Yesu tɛn gɛ́ kũ a ìbanↄ Sizaria Filipi lakutunↄ gũn, akũ à a ìbanↄ là zɛ́ gũn à pì: Dín gbɛ̃nↄ dì pi má de a ũu? \v 28 Ò wèa ò pì: Gbɛ̃kenↄ dì pi Yahaya Da'itɛkɛriimɛ, gbɛ̃kenↄ dì pi Iliasu, gbɛ̃kenↄ dì pi dↄ annabi yãnↄ dokemɛ n ũ. \v 29 Akũ à ń lá à pì: Ákↄ̃nↄ sↄ̃, dín adì pi má de a ũu? Pita wèa à pì: Arumasihumɛ n ũ. \v 30 Akũ Yesu ń sã fĩ̀ńnɛ de òsun yã pì o gbɛ̃ke maro. \s1 Yesu a ga kũ a vunaao yã'onaa \r (Mat 16:21-28, Luk 9:22-27) \p \v 31 Akũ à nà yãdannɛnaaa à pì: Séde Bisãsiri Nɛ́ wɛ́tãmma le manamana, gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ sa'orikinↄ kũ ludayãdannɛrinↄ ni gíi, oni a dɛ, a gↄrↄ aakↄ̃de zĩ ani futɛ. \v 32 À yã pìi òńnɛ swáswa, akũ Pita gɛ̀ɛ kãao kpado, àtɛn gínɛ. \v 33 Kũ Yesu lìtɛ à a ìbanↄ gwà, akũ à pàta Pitaa à pì: Ǹ gomɛnɛ gwe Setan! N laasun bi Luda pↄ́nlo, bisãsiri pↄ́mɛ. \p \v 34 Abire gbɛra Yesu pari sìsiai kũ a ìbanↄ à pìńnɛ: Tó gbɛ̃ ye à kɛ ma ìba ũ, séde à gí a zĩda wɛ̃̀ndiii à a lígbãndurukpana sɛ́ à tɛ́omai. \v 35 Gbɛ̃ kũ à ye àgↄ̃ a wɛ̃̀ndi kũna ni kurai. Gbɛ̃ kũ à gì a wɛ̃̀ndiii ma yãi kũ ma baaru yão sↄ̃, ade nigↄ̃ wɛ̃̀ndi vĩ. \v 36 Tó gbɛ̃ gↄ̃̀ andunia vĩ pínki, tó à kùra a wɛ̃̀ndiii, bↄ́ àreen à vĩi? \v 37 Bↄ́n bisãsiri ni le à a wɛ̃̀ndi lilin kɛoo? \v 38 Tó gbɛ̃ makũ kũ ma yãnↄ wé'i dɛ̀ gbãragbɛ̃ durunnade ludanaanikɛrisarinↄ tɛ́, Bisãsiri Nɛ́ ni ade wé'i dɛ gↄrↄ kũ ani su a De gakuri gũn kũ a malaikanↄ. \c 9 \p \v 1 Akũ à pìńnɛ: Yãpuran matɛn oárɛ, gbɛ̃kenↄ kú la kũ oni garo ari ò kína kũ Luda kà e, àtɛn su kũ gbãnao. \s1 Yesu linaa \r (Mat 16:24-17:13, Luk 9:23-36) \p \v 2 Gↄrↄ suddo gbɛra Yesu Pita kũ Yamisio kũ Yuhanao sɛ̀ à dìdi kũńwo kpi leia ńtɛ̃nɛ. Akũ à lì ń wára, \v 3 a pↄ́kasanↄ tɛn tɛ́ kɛ púu táitai. Gbɛ̃ke kú andunia gũn kũ ani fↄ̃ à a pura kũ lɛro. \v 4 Akũ Iliasu kũ Musao bò ò sùḿma, òtɛn yã o kũ Yesuo. \v 5 Akũ Pita pì Yesunɛ: Dannɛri, à mana kũ ó kú la. Ò kuta dↄ mɛ̀n aakↄ̃, n pↄ́ mɛ̀n do, Musa pↄ́ mɛ̀n do, Iliasu pↄ́ mɛ̀n do. \v 6 À dↄ̃ yã kũ átɛn oro, zaakũ vĩna ń kũ manamana. \v 7 Ludambɛ luku kìpa à dàńla, akũ ò kòtoo mà a gũn à pì: Àkũmɛ ma Nɛ́ mɛ̀n do légelege yenyĩde ũ. À a yã ma. \v 8 Kãnto kũ ò gu gwàgwa, odi gbɛ̃ke e doro, sé Yesu ado. \p \v 9 Kũ òtɛn kipa kpi pìia, akũ Yesu pìńnɛ òsun yã kũ ò èe pì o gbɛ̃ke maro ari Bisãsiri Nɛ́ vuna gan. \v 10 Ò yã pì kũna, ama òtɛn kↄ̃ lala òtɛn pi: Vuna gan yã bire de deramɛɛ? \v 11 Akũ ò a là ò pì: Bↄ́ yã mɛ́ à tò ludayãdannɛrinↄ dì pi Iliasu mɛ́ ani su káakuu? \v 12 À wèḿma à pì: Iliasu ni su káaku yãpuramɛ, ani yã sĩnda pínki kɛkɛ a gbɛ̀n, ama à kɛ̀ dera ò kɛ̃̀ Luda yãn ò pì, Bisãsiri Nɛ́ ni wɛ́tãmma le manamana ari ò gíii? \v 13 Ama matɛn oárɛ Iliasu sù kↄ̀, akũ ò kɛ̀nɛ ń pↄyeinaaamɛ, lákũ ò a yã ò Luda yãn nà. \s1 Yesu nɛ́gↄ̃gbɛ̃ tãnade werekↄ̃anaa \r (Mat 17:14-21, Luk 9:37-42) \p \v 14 Kũ ò sù ń gbɛ̃ kparanↄ kĩnaa, ò è pari likańyĩ, ludayãdannɛrinↄ tɛn lɛ́kpakↄ̃a kɛ kũńwo. \v 15 Kũ pari Yesu è, a yã bò ń sarɛ, akũ ò bàa lɛ̀ ò gɛ̀ɛ ò fↄ kpàa gↄ̃̀nↄ ń pínki. \v 16 Akũ à a ìbanↄ là à pì: Bↄ́ lɛ́kpakↄ̃an átɛn kɛ kũńwo lɛɛ? \v 17 Akũ gↄ̃gbɛ̃ ke wèa zàa gũn à pì: Dannɛri, ma sunnɛ kũ ma nɛ́omɛ, tãna mɛ́ à a nɛ́nɛ nàtɛ. \v 18 Tó à dìdia, àdi a pãtɛ zĩtɛ, àdigↄ̃ lɛ́'ifuta bↄtɛ, àdigↄ̃ saka só, àdi gbãgbã sↄ̀rↄrↄ. Ma pì n ìbanↄnɛ ò pɛ́ tãna pìia à bo, akũ ò fùa. \v 19 Akũ Yesu pìńnɛ: Gbãragbɛ̃ ludanaanikɛrisarinↄ! Manigↄ̃ kú kãáo ari bↄrɛmɛɛ? Manigↄ̃ mɛna kãáo ari bↄrɛmɛɛ? À mↄ́mɛnɛ kũ nɛ́ pìio la. \p \v 20 Kũ ò sùnɛ kãao, kũ tãna pì Yesu è gↄ̃̀nↄ, akũ à nɛ́ pìi yĩ̀gãyĩgã à a pã̀tɛ zĩtɛ bèn. Akũ àtɛn gbigiri kɛ àtɛn lɛ́'ifuta bↄtɛ. \v 21 Yesu nɛ́ pì de là à pì: Zaa bↄrɛmɛ à kúo lɛɛ? À wèa à pì: Zaa a nɛ́ fíti zĩmɛ. \v 22 Àdigↄ̃ a zu tɛ́ kũ ío gũn baala'i, àdigↄ̃ ye à a dɛ. Tó ĩni fↄ̃ ǹ pↄ́ke kɛ ǹ ó wɛ̃nda gwa, ǹ kpáwái. \v 23 Yesu pìnɛ: N pì, tó mani fↄ̃ yá? Bee pↄ́ sĩnda pínki dì sí kɛ gbɛ̃ kũ à ma náani vĩnɛ. \v 24 Akũ nɛ́ pì de wiki lɛ̀ gↄ̃̀nↄ à pì: Má n náani vĩ. Ǹ n náani kũ àtɛn kĩama karamɛnɛ. \v 25 Kũ Yesu è zà tɛn nakaraḿma, à gì tãna pìinɛ à pì: Tãna sãto kpáturuku, ma ònnɛ ǹ go nɛ́ pìia. Ǹsun gɛ̃ a gũn doro. \v 26 Akũ tãna pì wiki lɛ̀ à a yĩ̀gã pãsĩpãsĩ, akũ à gòa. Nɛ́ pìi gↄ̃̀ wútɛna lán gɛ̀ɛ bà ari gbɛ̃ daside pì à gàmɛ. \v 27 Akũ Yesu a kũ̀ a ↄa à a fùtɛ à zɛ̀. \p \v 28 Kũ Yesu gɛ̃̀ ↄnn, akũ a ìbanↄ a gbɛ̀ka gusarɛ ò pì: À kɛ̀ dera ódi fↄ̃ ò pɛ́ tãna pìia à boroo? \v 29 Akũ à wèḿma à pì: Adi taka dì sí boro, sé kũ aduakɛnaao. \s1 Yesu ɛra à a ga kũ a vunaao yã'onaa \r (Mat 17:22-23, Luk 43-45) \p \v 30 Kũ ò bò gwe, akũ ò pã̀ Galilinɛ. Yesu ye ògↄ̃ a kúki dↄ̃ro, \v 31 zaakũ àtɛn yã da a ìbanↄnɛmɛ. À pìńnɛ: Oni Bisãsiri Nɛ́ na gbɛ̃nↄnɛ ń ↄĩ ò a dɛ, a gↄrↄ aakↄ̃de zĩ ani futɛ. \v 32 Odi a yã pìi dↄ̀rↄ dↄ̃ro, akũ vĩna ń kũ ò yã pì gbɛkaa. \s1 Tɛna Yesui lán nɛ́ fíti bà \r (Mat 18:1-9, Luk 9:46-50) \p \v 33 Akũ ò kà Kapɛnamu. Gↄrↄ kũ à kú bɛ, à a ìbanↄ là à pì: Bↄ́ lɛ́kpakↄ̃an átɛn kɛ zɛ́ gũnn? \v 34 Akũ ò yĩtɛna, zaakũ òtɛn lɛ́kpakↄ̃a kɛ zɛ́ gũn deńla yã musumɛ. \v 35 Akũ à vùtɛ à gbɛ̃nↄn kuri awɛɛpla pìnↄ sìsiai à pì: Tó gbɛ̃ ye à kɛ gbɛ̃ káaku ũ, ade gↄ̃ gbɛ̃ kpɛde ũ, àgↄ̃ gbɛ̃ sĩnda pínkinɛ zĩ̀ri ũ. \v 36 À nɛ́ fíti sɛ̀ à a zɛ̀ ń arɛ, akũ à a sɛ̀ à a kpà a kùla à pìńnɛ: \v 37 Gbɛ̃ kũ à nɛ́ dínↄ do sì ma ìbakɛ yãi, makũmɛ à sì. Gbɛ̃ kũ à ma si sↄ̃, makũmɛ à sì madoro, gbɛ̃ kũ à ma zĩn à sì. \s1 Gbɛ̃ kũ adi ibɛrɛ kpá kũooro bi ó gbɛ̃mɛ \r (Luk 9:49-50) \p \v 38 Akũ Yuhana pìnɛ: Dannɛri, o gbɛ̃ke è, àtɛn tãnanↄ goḿma kũ n tↄ́o, akũ o ginɛ, zaakũ ó gbɛ̃nlo. \v 39 Akũ Yesu pì: Àsun gínɛro, zaakũ gbɛ̃ke ni fↄ̃ à daboyã kɛ kũ ma tↄ́o à ɛra à ma tↄ́ vãni sí doro. \v 40 Gbɛ̃ kũ adi ibɛrɛ kpá kũooro bi ó baakpɛmɛ. \v 41 Yãpuran matɛn oárɛ, gbɛ̃ kũ à á gba ímina kũ á kun Kirisi pↄ́ ũ yãi, ade ni kura a láadairo. \p \v 42 Tó gbɛ̃ tò nɛ́ kũ ò ma náani vĩ dínↄ doke sã̀tɛ, anigↄ̃ sã̀na adenɛ ò wísilↄgbɛ zↄ̃kↄ̃ dↄ a wakalɛ ò a zu sɛ̀bɛɛ gũn. \v 43-44 Tó n ↄ mɛ́ àdi tó ǹ fu, ǹ zↄ̃ ǹ zukũna. À sã̀nannɛ ǹ gɛ̃ wɛ̃̀ndii gũn kũ ↄ kusuo de n gↄ̃ kũ ↄ mɛ̀n plaola ǹ gɛ̃ tɛ́ kũ àdi garo gũn gyãwãn. \v 45-46 Tó n gbá mɛ́ àdi tó ǹ sãtɛ, ǹ zↄ̃ ǹ zukũna. À sã̀nannɛ ǹ gɛ̃ wɛ̃̀ndii gũn ɛrɛ ũ de n gↄ̃ kũ gbá mɛ̀n plaola ò n zu tɛ́n. \v 47 Tó n wɛ́ mɛ́ àdi tó ǹ fu, ǹ bo. À sã̀nannɛ ǹ gɛ̃ kpata kũ à bò Luda kĩnaa gũn kũ wɛ́ doo de n gↄ̃ kũ wɛ́ mɛ̀n plaola ò n zu tɛ́n, \v 48 gu kũ ń kↄ̀kↄbirii dì lákaro, tɛ́ pìi dì garo. \p \v 49 Tɛ́ ni mɛ̀ ũ gbɛ̃ sĩnda pínkia lákũ òdi pↄ́ kɛkɛ kũ wisio nà. \v 50 Wisi bi pↄ́ manamɛ, ama tó a nna tà, deran oni kɛ nà à gↄ̃ wisi ũ dↄↄ? À tó wisi gↄ̃ kú á gũn, ánigↄ̃ nna kũ kↄ̃o. \c 10 \s1 Yìgidɛna yã \r (Mat 19:1-12) \p \v 1 Akũ Yesu bò gwe à gɛ̀ɛ Yudea bùsun ari Yoda bara. Pari ɛ̀ra ò kàkarai gwe, akũ à yã dàńnɛ lákũ àdi kɛ nà. \v 2 Farisi kenↄ sù ò a yↄ̃ ò gwa, akũ ò a là ò pì: Gↄ̃gbɛ̃ zɛ́ vĩ à yìgi dɛ yá? \v 3 À wèḿma à pì: Musa dàárɛ deraa? \v 4 Ò pì: Musa gↄ̃gbɛ̃ gbà zɛ́ à yìgidɛtakada kɛ̃ à a nanↄ gbarɛo. \v 5 Akũ Yesu pìńnɛ: Á sãgbãna yã mɛ́ à tò Musa doka birekũ dàárɛ. \v 6 Zaa káaku kũ Luda andunia kɛ̀, à gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ kũ nↄgbɛ̃omɛ. \v 7 Abire yãi gↄ̃gbɛ̃ ni a de kũ a dao tó, ò nakↄ̃a kũ a nanↄo, \v 8 ń gbɛ̃nↄn pla oni gↄ̃ mɛ̀ do ũ. Ò kun pla doro, sé do. \v 9 A yã mɛ́ à tò gbɛ̃ kũ Luda ń nakↄ̃anↄ, bisãsiri sún ń kɛ̃kↄ̃aro. \v 10 Kũ Yesu tà bɛ, a ìbanↄ a là yã pìi mìii. \v 11 Akũ à pìńnɛ: Gbɛ̃ kũ à yìgii dɛ̀ kũ a nanↄo à nↄ pãnde sɛ̀, ade zina kɛ̀ a nↄ káakunɛ. \v 12 Nↄgbɛ̃ kũ à yìgii dɛ̀ kũ a zão à gↄ̃ pãnde sɛ̀ sↄ̃, à zina kɛ̀ɛn gwe. \s1 Yesu arubarikadana nɛ́nↄn \r (Mat 19:13-15, Luk 18:15-17) \p \v 13 Òtɛn su Yesunɛ kũ nɛ́nↄ de à ↄ naḿma, akũ a ìbanↄ gìńnɛ. \v 14 Kũ Yesu è lɛ, à pↄ fɛ̃̀ à pìńnɛ: À tó nɛ́nↄ mↄ́ ma kĩnaa, àsun gíńnɛro, zaakũ kpata kũ à bò Luda kĩnaa mɛ́ à ń takanↄ pↄ́ ũ. \v 15 Yãpuran matɛn oárɛ, gbɛ̃ kũ adi kpata kũ à bò Luda kĩnaa sí lán nɛ́ fíti bàro ni gɛ̃nlo. \v 16 Akũ à nɛ́nↄ sɛ̀ à ń kpákpa a kùla, à ↄ nànaḿma à arubarikaa dàńgu. \s1 Aruzɛkɛde \r (Mat 19:16-30, Luk 18:18-30) \p \v 17 Kũ Yesu dà zɛ́n àtɛn gɛ́, akũ gↄ̃gbɛ̃ ke bàa lɛ̀ à sù à kùtɛ a arɛ à a là à pì: Dannɛri mana, deran mani kɛ nà mà wɛ̃̀ndi kũ àdi lákaro lee? \v 18 Akũ Yesu pìnɛ: À kɛ̀ dera n pì má manaa? Gbɛ̃ke manaro, sé Luda ado. \v 19 Ń dokanↄ dↄ̃: Ǹsun gbɛ̃ dɛro, ǹsun zina kɛro, ǹsun kpãni oro, ǹsun yã di n gbɛ̃dakearo, ǹsun gbɛ̃ blero, ǹgↄ̃ bɛ̀ɛrɛ lí n de kũ n daoonɛ. \v 20 Akũ à pì: Dannɛri, zaa ma nɛ́ fiti gↄrↄan má yã birenↄ kũna pínki. \v 21 Akũ Yesu a gwà kũ yenyĩ wɛ́o à pìnɛ: Yã mɛ̀n do mɛ́ à gↄ̃̀nnɛ. Ǹ gɛ́ ǹ pↄ́ kũ ń vĩnↄ yía pínki ǹ a ↄgↄ kpá takasidenↄa, ǹ mↄ́ ǹ tɛ́mai, ĩnigↄ̃ aruzɛkɛ vĩ ludambɛ. \v 22 Akũ gↄ̃gbɛ̃ pì ãnn sìsi yã pì yãi, à tà kũ pↄsirao kũ à aruzɛkɛnↄ vĩ zↄ̃kↄ̃ yãi. \v 23 Akũ Yesu a ìbanↄ gwàgwa à pìńnɛ: À zĩ'ũ manamana aruzɛkɛdenɛ à gɛ̃ kpata kũ à bò Luda kĩnaa gũn. \v 24 A yã pìi bò a ìbanↄ sarɛ, akũ Yesu ɛ̀ra à pìńnɛ: Gbɛ̃nↄ, à zĩ'ũ gbɛ̃nɛ manamana à gɛ̃ kpata kũ à bò Luda kĩnaa gũn! \v 25 Lakumi gɛ̃na pↄrↄwɛɛn araga de aruzɛkɛde gɛ̃na kpata kũ à bò Luda kĩnaa gũnla. \v 26 Akũ yã pìi bò a ìbanↄ sarɛ manamana, ò pìkↄ̃nɛ: Dí mɛ́ ani fↄ̃ à surabana lee? \v 27 Yesu ń gwá à pì: Bisãsiri ni fↄ̃ro, sé Luda. Luda kĩnaa bee pↄ́ sĩnda pínki dì sí kɛ. \p \v 28 Akũ Pita pìnɛ: O bee pↄ́ sĩnda pínki tò o tɛnyĩ. \v 29 Yesu pì: Yãpuran matɛn oárɛ, gbɛ̃ kũ à a bɛ tò ke a vĩ̀ninↄ ke a dakũnanↄ ke a da ke a de ke a nɛ́nↄ ke a bura ma yãi kũ ma baarukpannɛna yão, \v 30 ade ni ɛra à bɛnↄ kũ vĩ̀ninↄ kũ dakũnanↄ kũ danↄ kũ nɛ́nↄ kũ buranↄ e lɛu basↄↄro andunia dí gũn, ama kũ wɛ́tãmmaomɛ, ani wɛ̃̀ndi kũ àdi lákaro le andunia kũ àtɛn su gũn. \v 31 Gbɛ̃ káakunↄ nigↄ̃ gbɛ̃ kpɛdenↄ ũ dasi, gbɛ̃ kpɛdenↄ nigↄ̃ gbɛ̃ káakunↄ ũ. \s1 Yesu ɛra à a ga kũ a vunaao yã'onaa \r (Mat 20:17-19, Luk 18:31-34) \p \v 32 Ò ɛ̀ra ò dà zɛ́n òtɛn gɛ́ Yurusalɛmu. Yesu do a ìbanↄnɛ arɛ, akũ yã pìi bò ń sarɛ, vĩna gbɛ̃ kũ ò tɛ́ a kpɛnↄ kũ̀. Akũ Yesu a gbɛ̃nↄn kuri awɛɛplanↄ sɛ̀tɛ ń dona, à ɛ̀ra à yã kũ oni kɛarɛ òńnɛ dↄ \v 33 à pì: À ma! Ótɛn gɛ́ Yurusalɛmumɛ. Oni Bisãsiri Nɛ́ kpá sa'orikinↄ kũ ludayãdannɛrinↄa, oni yã daala à ga, oni a kpá kifirinↄa. \v 34 Oni a lalandi kɛ oni lɛ́'i káa oni a gbɛ̃ kũ flã̀ao oni a dɛ, a gↄrↄ aakↄ̃de zĩ ani futɛ. \s1 Yamisi kũ Yuhanao wɛ́kɛnaa \r (Mat 20:20-28) \p \v 35 Akũ Zebedi nɛ́nↄ Yamisi kũ Yuhanao nà Yesui ò pìnɛ: Dannɛri, ó ye ǹ yã kũ ótɛn wɛ́ kɛmma kɛwɛrɛ. \v 36 Akũ à ń lá à pì: Bↄ́n á ye mà kɛárɛɛ? \v 37 Ò wèa ò pì: Ǹ tó ò vutɛ kũnwo n kpata gũn, gbɛ̃ do n ↄplai gbɛ̃ do ↄzɛi. \v 38 Yesu pìńnɛ: Á yã kũ átɛni a wɛ́ kɛma dↄ̃ro. Toko'i kũ mani mi, áni fↄ̃ à mi yá? Wɛ́tãmma kũ mani gɛ̃n áni fↄ̃ à gɛ̃ a gũn yá? \v 39 Ò wèa ò pì: Óni fↄ̃. Akũ Yesu pìńnɛ: Toko'i kũ mani mi áni mi, wɛ́tãmma kũ mani gɛ̃n áni gɛ̃n, \v 40 ama vutɛna ma ↄplai ke ma ↄzɛi bi ma yãnlo. Gbɛ̃ kũ Luda kɛ̀kɛńnɛnↄ pↄ́mɛ. \p \v 41 Kũ a ìba gbɛ̃nↄn kuri kparanↄ yã pìi mà, ń pↄ fɛ̃̀ Yamisi kũ Yuhanaooi. \v 42 Akũ Yesu ń kákara à pìńnɛ: Á dↄ̃ kũ gbɛ̃ kũ òtɛni ń gwa buri pãnde kínanↄ ũnↄ dì gbãna ble ń gbɛ̃nↄa, gbãnadenↄ sↄ̃ òdi iko mↄńnɛ, \v 43 ama à de lɛ á kĩnaaro. Á tɛ́ gbɛ̃ kũ à ye à gↄ̃ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ ũ, sé ade kɛ á zĩ̀ri ũ. \v 44 Lɛmɛ dↄ gbɛ̃ kũ à ye à gↄ̃ gbɛ̃ káaku ũ, sé ade kɛ á sĩnda pínki zↄ̀ ũ. \v 45 Zaakũ Bisãsiri Nɛ́ dí su de ò zĩ kɛnɛro, à sù de à zĩ kɛńnɛmɛ à a zĩda wɛ̃̀ndi kpá de à gbɛ̃nↄ bo dasi yãi. \s1 Batimɛu wɛ́wɛ̃naa \r (Mat 20:29-34, Luk 18:35-43) \p \v 46 Ò kà Yɛriko. Kũ Yesu tɛn bo gwe kũ a ìbanↄ kũ pario, vĩ̀na Timɛu nɛ́ Batimɛu vutɛna zɛ́ lɛ́a, àtɛn bara kɛ. \v 47 Kũ à mà ò pì Yesu Nazɛra mɛ́ àtɛn gɛ̃tɛ, akũ à nà lɛ́ gbãna zunaa à pì: Yesu, Dauda Buri, ǹ ma wɛ̃nda gwa! \v 48 Akũ pari tɛn gínɛ òtɛn pi à yĩtɛ. Akũ a lɛ́ gbãna zunaa kàra àtɛn pi: Dauda Buri, ǹ ma wɛ̃nda gwa. \v 49 Yesu zɛ̀ à pì: À a sísi. Akũ ò vĩ̀naa pìi sìsi ò pìnɛ: Ǹ laakari kpátɛ ǹ futɛ. Àtɛni n sísi. \v 50 Akũ vĩ̀naa pì a uta bò à vĩ̀ à fùtɛ à sù Yesu kĩnaa. \v 51 Akũ Yesu a là à pì: Bↄ́n ń ye mà kɛnnɛɛ? Vĩ̀naa pìi wèa à pì: Rabi, má ye ma wɛ́ gu emɛ. \v 52 Akũ Yesu pìnɛ: Ǹ gɛ́, ma náani kũ n kɛ̀ mɛ́ à n werekↄ̃a. Zaa gwe gↄ̃̀nↄ a wɛ́ gu è, akũ à dà kãao zɛ́n. \c 11 \s1 Gbãnakɛkpana Yesui Yurusalɛmu \r (Mat 21:1-11, Luk 19:28-40, Yuh 12:12-19) \p \v 1 Kũ ò kà kãni kũ Yurusalɛmuo, ò kà Bɛtɛfage kũ Bɛtani kũ à kú Kùkpɛ sĩ̀sĩgɛrɛɛiio, akũ Yesu a ìbanↄ zĩ̀ gbɛ̃nↄn pla \v 2 à pìńnɛ: À gɛ́ lakutu kũ à kátɛ á arɛ dire gũn. Tó a gɛ̃ gↄ̃̀nↄ, áni zaakinɛ bↄ̀rↄ e bàdↄna gwe, gbɛ̃ke dí dia zikiro. À poro à suo. \v 3 Tó ò á lá ò pì, bↄ́n átɛn kɛ gwe, à pi Dikiri mɛ́ à yei, ani ɛra à suo tera. \v 4 Akũ ò gɛ̀ɛ ò zaaki è bàdↄna kpɛ́lɛlɛ bàai. Kũ òtɛn poro, \v 5 akũ gbɛ̃ kũ ò zɛ gwenↄ ń lá ò pì: Bↄ́n átɛn kɛ kũ zaaki pìio kũ átɛn poroo? \v 6 ò wèḿma lákũ Yesu òńnɛ nà, akũ ò ń tó ò táo. \v 7 Ò sù kũ zaaki pìio Yesunɛ, ò ń utanↄ kpàtɛa, akũ Yesu dìa. \v 8 Gbɛ̃nↄ tɛni ń utanↄ kpátɛ zɛ́ gũn dasi, gbɛ̃kenↄ tɛn lánↄ zↄ̃ sɛ̃̀n òtɛn kpátɛ dↄ. \v 9 Gbɛ̃ kũ ò tɛ́ arɛnↄ kũ gbɛ̃ kũ ò tɛ́ kpɛnↄ tɛn wiki lɛ́ òtɛn pi: \q1 Ǹ gbãna kɛ! \q1 Arubarikaden gbɛ̃ kũ àtɛn su kũ Dikiri tↄ́o ũ. \q1 \v 10 Luda arubarika da ó dizi Dauda kpata kũ àtɛn bo gupuraan. \q1 Ò gbãnakɛ kpái ari ludambɛ. \m \v 11 Kũ Yesu kà Yurusalɛmu, à gɛ̃̀ Luda ↄnn, akũ à pↄ́ sĩnda pínki gwà à lìkai. Kũ ifãntɛ̃ tɛn gɛ̃ kpɛ́n yãi, akũ à bò à gɛ̀ɛ Bɛtani kũ a ìba gbɛ̃nↄn kuri awɛɛplanↄ. \s1 Yesu láaribona kaka lía kũ a kunna Luda ↄnnwo \r (Mat 21:12-22, Luk 19:45-48, Yuh 2:13-22) \p \v 12 Kũ gu dↄ̀, ò bò Bɛtani, akũ nà tɛn Yesu dɛ. \v 13 À kaka lí è zã̀ dire a lá kù. Akũ à gɛ̀ɛ gwa ke tó à nɛ́ vĩ. Kũ à kà gwe, adi pↄ́ke lero, sé a lánↄ, zaakũ kaka gↄrↄ dí ká kↄ̀ro. \v 14 Akũ à pì lí pìinɛ: Gbɛ̃ke ni n nɛ́ ble ziki doro. A ìbanↄ yã pìi mà. \p \v 15 Kũ ò kà Yurusalɛmu, Yesu gɛ̃̀ Luda ↄnn, akũ à pɛ̀ ɛtɛblerinↄa kũ lagatarinↄ à ń bↄ́tɛ. À ↄgↄlilinkɛrinↄ teburunↄ kũ potɛ̃nɛyarinↄ gbànↄ yĩ̀pa à kↄ̀tɛńnɛ. \v 16 Adi we gbɛ̃ke a aso sɛ̀ à gɛ̃̀tɛo Luda ↄnnlo. \v 17 Akũ à yã dà gbɛ̃nↄnɛ à pì: Ò kɛ̃̀ Luda yãn ò pì: Ma kpɛ́ nigↄ̃ de aduakɛkpɛ ũ buri sĩnda pínkinɛ, akũ a kɛ̀ gbɛ̃blerinↄ tò ũ. \v 18 Sa'orikinↄ kũ ludayãdannɛrinↄ yã pìi mà, akũ òtɛn zɛ́ wɛtɛ ò a dɛ. Òtɛn vĩna kɛnɛ, zaakũ a yãdannɛnaa bò gbɛ̃ sĩnda pínki sarɛ. \v 19 Kũ ↄkↄsi kɛ̀, akũ Yesu kũ a ìbanↄ bↄ̀tɛ wɛ̃tɛ pìi gũn. \p \v 20 Kũ gu dↄ̀, òtɛn gɛ̃tɛ, akũ ò kaka lí pìi è à kori kɛ̀ kũ a zĩnio. \v 21 Akũ à yã dↄ̀ Pitan, akũ à pì Yesunɛ: Rabi, ǹ kaka lí kũ n láari bòa gwa, à kori kũ̀. \v 22 Yesu wèḿma à bè: Àgↄ̃ Luda náani vĩ. \v 23 Yãpuran matɛn oárɛ, tó gbɛ̃ ò kpi dínɛ à futɛ à a zĩda sɛ́ à zu sɛ̀bɛn, tó ádi sika kɛ a nɛ̀sɛɛ gũnlo, tó à náani vĩ kũ yã kũ à òo pì ni kɛ, ani kɛnɛmɛ. \v 24 Abire yãi matɛn oárɛ, tó átɛn adua kɛ, yã kũ a a wɛ́ kɛ̀ pínki, à ditɛ à gĩnakɛ a lè kↄ̀, áni le sↄ̃. \v 25 Tó a futɛ átɛn adua kɛ, tó á nɛ̀sɛ vãni kũna kũ gbɛ̃keo, à kɛ̃nɛ, de á De kũ à kú musu á durunnanↄ kɛ̃árɛ dↄ. \v 26 Tó ádi gbɛ̃nↄ kɛ̃ sↄ̃ro, á De kũ à kú musu ni á durunnanↄ kɛ̃árɛ sero. \s1 Yesu gbɛkana a ikooi \r (Mat 21:23-27, Luk 20:1-8) \p \v 27 Akũ ò kà Yurusalɛmu. Lákũ Yesu tɛn kure Luda ↄnn nà, sa'orikinↄ kũ ludayãdannɛrinↄ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ sù \v 28 ò a la ò pì: Iko kpaten ntɛn yã dínↄ kɛoo? Dí mɛ́ à n gba yã pì kɛna ikoo? \v 29 Akũ Yesu wèḿma à pì: Yã mɛ̀n don mani gbɛkaáwa. À wema, mani iko kũ matɛn yã dínↄ kɛo oárɛ. \v 30 À omɛnɛ. Yahaya gbɛ̃nↄ da'itɛkɛnaa bò Luda kĩnaan yá, ke bisãsiri kĩnaamɛ? \v 31 Akũ ò yã gↄ̃̀gↄ̃ ò pì: Tó o pì Luda kĩnaamɛ, ani ó lá bↄ́yãin ódi Yahaya yã síroo? \v 32 Tó o pì bisãsiri kĩnaamɛ sↄ̃, tↄ̀! Ò gbɛ̃nↄ vĩna vĩ, zaakũ gbɛ̃ sĩnda pínki Yahaya annabikɛ sì. \v 33 Akũ ò wè Yesua ò pì: Ó dↄ̃ro. Akũ Yesu pìńnɛ: Ɛ̃hɛ̃ makũ se, mani iko kũ matɛn yã dínↄ kɛo oárɛro. \c 12 \s1 Geepi líkpɛ arukɛrinↄ \r (Mat 21:33-46, Luk 20:9-18) \p \v 1 Akũ Yesu fùtɛ àtɛn yãlɛkↄ̃ańnɛ à pì: Gbɛ̃ke mɛ́ à geepi líkpɛ bà à karaa lìkai, à wɛ̀ɛɛ yↄ̃̀ geepi'ifɛ̃ki ũ à búdãkpãgbaa kɛ̀, akũ à bú pìi nà arukɛrinↄnɛ ń ↄĩ, akũ à fùtɛ kũ táo. \v 2 Kũ geepizↄ̃gↄrↄ kà, akũ à a zĩ̀rii zĩ̀ arukɛrii pìnↄa de à a geepi nɛ́ sí. \v 3 Akũ arukɛrii pìnↄ a kũ̀ ò a gbɛ̃̀, ò a gbàrɛ ↄkori. \v 4 Akũ à ɛ̀ra à zĩ̀ri pãnde zĩ̀ dↄ. Akũ ò gbɛ̃ bire lɛ̀ a mìia ò wé'i dàa. \v 5 A ɛ̀ra à gbɛ̃ pãnde zĩ̀ dↄ, akũ ò gbɛ̃ bire dɛ̀. Lɛn à gbɛ̃ pãndenↄ zĩ̀ lɛ dasi, ò ń gbɛ̃kenↄ gbɛ̃̀ ò ń gbɛ̃kenↄ dɛ̀. \v 6 À nɛ́gↄ̃gbɛ̃ mɛ̀n do yenyĩde mɛ́ à gↄ̃̀nɛ sà, akũ à a zĩ̀ zã à pì: Oni ma nɛ́ yã da. \v 7 Akũ arukɛrii pìnↄ pìkↄ̃nɛ: Túbibleriimɛ dí. À tó ò a dɛ, a túbi ni gↄ̃ ó pↄ́ ũ. \v 8 Akũ ò a kũ̀ ò a dɛ̀, akũ ò a gɛ̀ɛ sɛ̀ ò bòo bura gũn. \v 9 Tↄ̀! Bↄ́n burade pì ni kɛɛ? Ani su à arukɛrii pìnↄ dɛdɛ à bura pì na gbɛ̃ pãndenↄnɛ ń ↄĩ. \v 10 Ádi Luda yã dí kyó kɛroo? \q1 Gbɛ̀ kũ kpɛ́borinↄ pã kpài \q1 mɛ́ à gↄ̃̀ kpɛ́ kusuru gbɛ̀ mìde ũ. \q1 \v 11 Dikiri mɛ́ à abirekũ kɛ̀, \q1 akũ à kɛ̀wɛrɛ yãbonsarɛ ũ. \m \v 12 Akũ ò zɛ́ wɛ̀tɛ ò a kũ, zaakũ ò dↄ̃̀ kũ ń yãin à yãlɛkↄ̃anaa pìi ò, ama ò vĩna kɛ̀ parinɛ, akũ ò a tò gwe ò tà. \s1 Bɛ'ↄgↄkpana Sizaa yã \r (Mat 22:15-22, Luk 20:20-26) \p \v 13 Akũ ò Farisi kenↄ kũ Hɛrↄdu gbɛ̃nↄ zĩ̀ Yesu kĩnaa kũ ↄ̃ndↄ̃o, de ò a kũ a yã'onaa gũn. \v 14 Kũ ò kà, akũ ò pìnɛ: Dannɛri, ó dↄ̃ kũ gbɛ̃ yãpurademɛ n ũ. Ndì gbɛ̃ wɛ́ gwaro, ndì gbɛ̃ gwena gwaro, ndì Luda zɛ́ dańnɛ súsu. À zɛ́ vĩ ò bùsu'ↄgↄ kpá Sizaa yá, ke à zɛ́ vĩro? Ò kpáan yá, ke òsun kpáaro? \v 15 Yesu ń manafikikɛ dↄ̃̀ḿma, akũ à pìńnɛ: Bↄ́yãin átɛni ń lɛ́ átɛn gwaa? À mↄ́ kↄ̃n ↄgↄ pì doo mà gwa. \v 16 Kũ ò kpàa, akũ à pìńnɛ: Dí mì wãnzãn dí kũ a tↄ́oo? Ò wèa ò pì: Siza pↄ́mɛ. \v 17 Akũ Yesu pìńnɛ: À pↄ́ kũ à de Siza pↄ́ ũ kpá Sizaa, à pↄ́ kũ à de Luda pↄ́ ũ kpá Ludaa. A yã bò ń sarɛ. \s1 Gɛ̀nↄ vuna yã \r (Mat 22:23-33, Luk 20:27-40) \p \v 18 Akũ Sadusi kũ òdi pi gɛ̀nↄ dì vuronↄ sù Yesu kĩnaa, ò a gbɛ̀ka ò pì: \v 19 Dannɛri, Musa òwɛrɛ a takada gũn à pì, tó gbɛ̃ gà à a nanↄ tòn nɛ́'isari, a dakũna gyaanↄ pì sɛ́, de à nɛ́ buri dato a vĩ̀ninɛ. \v 20 Tↄ̀! Dedokↄ̃nↄnↄn kun gbɛ̃nↄn suppla. Woru nↄ sɛ̀, akũ à gà nɛ́'isari. \v 21 Akũ Sabi nↄ pìi sɛ̀ dↄ, akũ à gà à nↄ pìi tò nɛ́'isari. Akũ Biↄ kɛ̀ lɛ dↄ \v 22 ari à gɛ̀ɛ à pɛ̀ ń suppladea. Ń pínki ò gà nɛ́'isari. Ń pínki gbɛran nↄ pìi gà se. \v 23 Gɛ̀nↄ vuna gↄrↄ zĩ ń dí mɛ́ anigↄ̃ nↄ pì vĩi? Zaakũ ń gbɛ̃nↄn suppla ń pínki ò a dↄ̃̀ nↄ ũmɛ. \v 24 Akũ Yesu wèḿma à pì: Á Luda yã kũ a gbãnao dↄ̃nasari yãin a sãtɛroo? \v 25 Tó gɛ̀nↄ fùtɛ, oni nↄ sɛ́ro, oni zã kɛro, onigↄ̃ kun lán malaikanↄn kun nà ludambɛmɛ. \v 26 Gɛ̀vuna yã musu, ádi Musa takada kyó kɛroo? Gu kũ à lɛ̀kara yã òn Luda pìnɛ akãamɛ Ibrahĩ kũ Isaakuo kũ Yakubuo Luda ũ. \v 27 Luda dì kɛ gɛ̀nↄ Luda ũro, gbɛ̃ bɛ̃nɛnↄ Ludamɛ a ũ. A sãtɛ à kɛ̀ zↄ̃kↄ̃. \s1 Dokayã kũ à deńla \r (Mat 22:34-40, Luk 10:25-28) \p \v 28 Ludayãdannɛri ke kú gwe, à lɛ́kpakↄ̃a kũ òtɛn kɛ mà. Kũ à è Yesu yã wèḿma manamana, akũ à nài à a là à pì: Dokayã kpate mɛ́ à de a kparanↄla pínkii? \v 29 Yesu wèa à pì: Yã kũ à deńlan dí: Isarailanↄ à sã kpá. Dikiri ó Ludamɛ Dikiri ũ ado. \v 30 Ǹgↄ̃ ye Dikiri n Ludai kũ nɛ̀sɛ mɛ̀n doo kũ n ninio pínki kũ n laasunnwo pínki n gbãna lɛ́n. \v 31 A pladen dí: Ǹgↄ̃ ye n gbɛ̃dakei lán n zĩda wɛ̃̀ndii bà. Dokayã ke de abirenↄlaro. \v 32 Akũ ludayãdannɛrii pìi pìnɛ: Yã manamɛ, dannɛri. N yãpura ò, n pì Luda mɛ̀n domɛ, a pãnde kunlo, sé àpii. \v 33 Yena Ludai kũ nɛ̀sɛ mɛ̀n doo kũ n laasunnwo pínki n gbãna lɛ́n kũ yena n gbɛ̃dakei lán n zĩda wɛ̃̀ndi bàao de sa'opↄ kũ òdi ká tɛ́n à tɛ́ kũla kũ sa'ona buri sĩnda pínkio. \v 34 Kũ Yesu è à yã wèawa kũ laakariio, à pìnɛ: Gɛ̃na kpata kũ bò Luda kĩnaa gũn zã̀ kũnworo. Zaa gↄrↄ birea gbɛ̃ke dí sù a yãke laa doro. \s1 Arumasihu buri yã \r (Mat 22:41-46, Luk 20:41-44) \p \v 35 Yesu ɛ̀ra àtɛn yã dańnɛ Luda ↄnn, akũ à gbɛ̃nↄ là à pì: À kɛ̀ dera ludayãdannɛrinↄ dì pi Dauda burin Arumasihu ũu? \v 36 Kũ Luda Nini dìdi Daudaa, à pì: \q1 Dikiri pì ma dikirinɛ à vutɛ a ↄplai \q1 ari àgↄ̃ a ibɛrɛnↄ kátɛnɛ a gbá gbáru. \m \v 37 Lákũ Dauda pìnɛ Dikiri ũ, à kɛ̀ dera anigↄ̃ de a buri ũ dↄↄ? \s1 Ludayãdannɛrinↄ kũ Farisinↄ manafiki \r (Mat 23:1-36, Luk 20:45-47) \p Akũ pari tɛni a yã ma kũ pↄnnao. \v 38 A yãdannɛnaa gũn à pì: À laakari kɛ ludayãdannɛrinↄi. Òdigↄ̃ ye kurenaai kũ uta zↄ̃kↄ̃nↄ dana, de ògↄ̃ fↄ kpákpaḿma ɛtɛnↄa. \v 39 Òdigↄ̃ wɛtɛ ò vutɛ aduakɛkpɛ vutɛki mananↄ gũn kũ dikpɛ vutɛki mananↄ. \v 40 Òdi adua gbã̀na kɛ de gbɛ̃nↄ ń e yãi, akũ òdi gyaanↄnↄ kpɛ́ síḿma. Ń wɛ́tãmma nigↄ̃ pãsĩpãsĩ de gbɛ̃ sĩnda pínki pↄ́la. \s1 Gyaanↄ takaside gba \r (Luk 21:1-4) \p \v 41 Akũ Yesu vùtɛ Luda ↄnn ↄgↄdakia arɛ, àtɛn gbɛ̃nↄ gwa lákũ òtɛn ↄgↄ dan nà. Ɔgↄdasidenↄ tɛn ↄgↄ zↄ̃kↄ̃ dan. \v 42 Akũ gyaanↄ takaside sù à kↄbↄ pla dàn, adi ká sisiro. \v 43 Akũ Yesu a ìbanↄ kàkara à pìńnɛ: Yãpuran matɛn oárɛ, gyaanↄ takaside dí ↄgↄ dà ↄgↄdaki gũn de gbɛ̃ sĩnda pínkila. \v 44 Zaakũ ń ↄgↄ dasi gũnn ò bòn ò kàn ń pínki. Nↄgbɛ̃ dí sↄ̃, a takasikɛ gũnn pↄ́ kũ à vĩ à pↄ́ bleon à dàn pínki. \c 13 \s1 Yurusalɛmu yakana kũ andunialakagↄrↄ sèedanↄ \r (Mat 24:1-22, Luk 21:5-24) \p \v 1 Lákũ Yesu tɛn bo Luda ↄnn nà, a ìbanↄ doke pìnɛ: Dannɛri, ǹ gwa lákũ ò kpɛ́ mana dí takanↄ bò nà kũ gbɛ̀ mana dí takanↄ. \v 2 Akũ Yesu pìnɛ: N kpɛ́ zↄ̃kↄ̃ dínↄ è pínki yá? Gbɛ̀ ke kú gu dí kũ oni tó dikↄ̃aro, oni gboro pínkimɛ. \p \v 3 Yesu vutɛna Kùkpɛ sĩ̀sĩgɛrɛɛi arɛdↄkↄ̃ana kũ Luda ↄnnwo, akũ Pita kũ Yamisio kũ Yuhanao kũ Anduruo a gbɛ̀ka gusarɛ ò pì: \v 4 Ǹ owɛrɛ, bↄrɛn yã dínↄ ni kɛɛ? Bↄ́ mɛ́ anigↄ̃ de a pínki kɛgↄrↄ sèeda ũu? \v 5 Akũ Yesu pìńnɛ: À laakari kɛ, àsun tó ò á sãtɛro. \v 6 Oni su dasi kũ ma tↄ́o, onigↄ̃ pi Arumasihumɛ ń ũ oni gbɛ̃nↄ sãtɛ dasi. \v 7 Tó a zĩ̀nↄ baaruu mà kũ a òpiio, àsun bídi kɛro. Sé abirekũnↄ kɛ, ama andunia lakana kpɛ́. \v 8 Buri kũ burio ni futɛkↄ̃i, lɛmɛ dↄ bùsu kũ bùsuuo. Zĩtɛ yĩgãyĩgãna nigↄ̃ kú gukenↄn kũ nàao. Yã dínↄmɛ nↄ̀wãwã naana ũ. \p \v 9 À laakari kɛ. Oni á kũkũ ò á na yãkpatɛkɛrinↄnɛ ń ↄĩ, oni á gbɛ̃gbɛ̃ aduakɛkpɛnↄ gũn. Oni á zɛ bùsu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ kínanↄ arɛ ma yãi, de àgↄ̃ deńnɛ ma sèedadenↄ ũ. \v 10 Sé ò ma baaru nna waazi kɛ buri pínki ma gĩa. \v 11 Tó ò gɛ̀ɛ kãáo yãkpatɛkɛkia, àsun gĩnakɛ à bídi kɛ yã kũ áni oaro. Yã kũ Luda dàárɛ á lɛ́n gↄrↄ kũ̀a à o, zaakũ ákↄ̃nↄ mɛ́ áni yã oro, Luda Ninimɛ. \v 12 Vĩ̀ni kũ dakũnanↄ ni kↄ̃ kpáḿma ò dɛ. Denↄ ni bo ń nɛ́nↄ kpɛ. Nɛ́nↄ ni bo ń denↄ kũ ń danↄ kpɛ ò ń dɛ. \v 13 Gbɛ̃ sĩnda pínki ni zãágu ma yãi, ama gbɛ̃ kũ à zɛna gbãna ari a gↄrↄ lɛ́a ni surabana le. \p \v 14 Tó a tɛ̃̀ guyakari è gu kũ à de àgↄ̃ kunlo, kyókɛri gↄ̃ dↄ̃, gbɛ̃ kũ ò kú Yudeanↄ bàa sí ò mì pɛ́ kpinↄa. \v 15 Gbɛ̃ kũ à kú a kpɛ́ musu sún kipa à gɛ̃ kpɛ́ gũn à pↄ́ke sɛ́ à booro. \v 16 Gbɛ̃ kũ à kú bura sún ɛra bɛ à a uta sɛ́ro. \v 17 Waiyoo nↄ̀sindarenↄ kũ nɛ́randenↄ gↄrↄ birea. \v 18 À adua kɛ de yã pì sún kɛ bunsirɛ gↄrↄro, \v 19 zaakũ wɛ́tãmma nigↄ̃ kun gↄrↄ pìnↄa. Zaa gↄrↄ kũ Luda andunia kɛ̀ ari gbãra a taka dí kɛro, ani sↄ̃ kɛ zikiro. \v 20 Tó Dikiri dí gↄrↄ pìnↄ lagoro, de gbɛ̃ke ni boro. Ama à gↄrↄ pìnↄ làgo a gbɛ̃ kũ à ń sɛ́nↄ yãimɛ. \s1 Bisãsiri Nɛ́ sunaa \r (Mat 24:23-44, Luk 21:25-38) \p \v 21 Gↄrↄ birea tó gbɛ̃ke pìárɛ, à Arumasihu gwa la kesↄ̃ à Arumasihu gwa zã̀ dire, àsun síro. \v 22 Zaakũ Arumasihu ɛ́kɛnↄ kũ annabi ɛ́kɛnↄ ni su ò sèedanↄ kũ daboyãnↄ kɛ, de ò gbɛ̃ kũ Luda ń sɛ́nↄ sãtɛo, tó ani sí kɛ. \v 23 À laakari kɛ. Ma gĩnakɛ ma yã pínki òárɛ zaa káaku kↄ̀. \p \v 24 Gↄrↄ pìnↄ wɛ́tãmmanaa gbɛra ifãntɛ̃ ni sira kũ, mↄvura ni í kɛro, \v 25 susunɛnↄ ni woro ludambɛ, gbãna kũ ò kú musunↄ ni yĩgã, \v 26 gbasa ò Bisãsiri Nɛ́ suna e ludambɛ lukun kũ gbãna zↄ̃kↄ̃ↄo kũ gakurio. \v 27 Ani a malaikanↄ zĩ andunia kusuru siikↄ̃ gũn, de ò gbɛ̃ kũ Luda ń sɛ́nↄ kakara zaa andunia lɛ́ díkũ kũ a lɛ́ direkũo. \p \v 28 À yã dada kaka lía. Tó a ↄnɛnↄ í kpàkpa àtɛn lá bↄ̀tↄ kú, á dↄ̃ kũ guwãnagↄrↄ kà kãni. \v 29 Lɛmɛ sↄ̃, tó a è yã pìnↄ tɛn kɛ, àgↄ̃ dↄ̃ kũ a sunaa kà kãni, à kú kpɛ́lɛlɛa. \v 30 Yãpuran matɛn oárɛ gↄrↄ dí gbɛ̃nↄ ni gɛ̃tɛro ari yã pìnↄ gɛ́ kɛo pínki. \v 31 Musu kũ zĩtɛo ni gɛ̃tɛ, ama ma yãnↄn gɛ̃tɛna vĩro. \v 32 Gbɛ̃ke a gↄrↄ ke a gↄrↄ zaka dↄ̃ro, bee malaika kũ ò kú musunↄ ke Luda Nɛ́, sé De Luda. \p \v 33 À laakari kɛ, á wɛ́ gↄ̃ dↄ, zaakũ á dↄ̃ gↄrↄ kũ ani suro. \v 34 A de lán gbɛ̃ kũ àtɛn gɛ́ wɛ̃tɛa bà. À a bɛ tò a zĩkɛrinↄnɛ baadi kũ a zĩo, akũ à pì a gudãkpãriinɛ á wɛ́ gↄ̃ dↄ. \v 35 Ákↄ̃nↄ sↄ̃, á dↄ̃ gↄrↄ kũ bede ni suro, ↄkↄsin yá, lizãndon yá, kolɛzuon yá, ke gudↄo. A yã mɛ́ à tò á wɛ́ gↄ̃ dↄ, \v 36 de àsun su kãnto à á le átɛn i oro yãi. \v 37 Yã kũ matɛn oárɛ matɛn o gbɛ̃ sĩnda pínkinɛmɛ, à wɛ́ gↄ̃ dↄ. \c 14 \s1 Lɛ́kpakũsũna Yesui \r (Mat 26:1-5, Luk 22:1-2, Yuh 11:45-53) \p \v 1 Vĩnla dikpɛ kũ Burodi Futɛnasari dikpɛo gↄ̃̀ gↄrↄ pla, akũ sa'orikinↄ kũ ludayãdannɛrinↄ tɛn zɛ́ wɛtɛ kũ ↄ̃ndↄ̃o ò Yesu kũ ò dɛ. \v 2 Zaakũ ò pì: Òsun kɛ dikpɛ zĩro, de gbɛ̃nↄ sún zuka káro yãi. \s1 Nísi gbĩ nna kuna Yesu mìia \r (Mat 26:6-13, Yoh 12:1-8) \p \v 3 Gↄrↄ kũ Yesu kú Bɛtani, Simↄ kusu bɛa, àtɛn pↄ́ ble gɛngɛsɛkɛna, akũ nↄgbɛ̃ ke nài a lo fítinna kũ nísi gbĩ nna buri mana ↄgↄde kú a gũn kũna. Akũ à lo pì wakaa ɛ̀, à nísi pìi kù Yesu mìia. \v 4 Gbɛ̃kenↄ kú gwe, ń pↄ fùtɛ ò pì: Bↄ́mɛ nísi pì laalasekɛna ũu? \v 5 Oni fↄ̃ ò yía de andurufu wàa do kpɛ́ basↄↄrola ò a ↄgↄ kpá takasidenↄa. Akũ ò lɛ́fↄtↄ kpà nↄgbɛ̃ pìii. \v 6 Akũ Yesu pì: À a tó gwe. Bↄ́ yã mɛ́ à tò átɛn wari dↄaa? À zĩ mana kɛ̀mɛnɛmɛ. \v 7 Takasidenↄ nigↄ̃ kú kãáo gↄrↄ sĩnda pínki, gↄrↄ kũ á yei, áni fↄ̃ à kɛńnɛ. Makũ sↄ̃ manigↄ̃ kú kãáo gↄrↄ sĩnda pínkiro. \v 8 À kɛ̀ a gbãna lɛ́mmɛ, à gĩnakɛ à nísi kù ma mɛ̀ɛa de à ma gɛ̀ kɛomɛ. \v 9 Yãpuran matɛn oárɛ, gu kũ òtɛni ma baaru nna waazi kɛn andunia gũn pínki, onigↄ̃ yã kũ nↄgbɛ̃ pìi kɛ̀ o a dↄngu yãi. \s1 Yudasi bona Yesu kpɛ \r (Mat 26:14-16, Luk 22:3-6) \p \v 10 Abire gbɛra gbɛ̃nↄn kuri awɛɛplanↄ do kũ òdi pinɛ Yudasi Isikariↄti gɛ̀ɛ sa'orikinↄ kĩnaa de à Yesu kpáḿma. \v 11 Kũ ò a yã mà, akũ ń pↄ kɛ̀ nna, akũ ò lɛ́ sɛ̀nɛ kũ oni ↄgↄ kpáa. Akũ àtɛn zɛ́ wɛtɛ à Yesu kpáḿma. \s1 Vĩnla pↄ́ble kɛkɛnaa \r (Mat 26:17-25, Luk 22:7-14, 21-23, Yuh 13:21-30) \p \v 12 Burodi Futɛnasari dikpɛgↄrↄ káaku zĩ kũ òdi Vĩnla sãnɛ bↄ̀rↄↄ kùtu kpá, Yesu ìbanↄ a là ò pìnɛ: Mán ń ye ò gɛ́ kɛkɛnnɛ ǹ Vĩnla pↄ́ blenn? \v 13 Yesu gbɛ̃nↄn pla zĩ̀ a ìbanↄ tɛ́ à pìńnɛ: À gɛ́ wɛ̃tɛ gũn. Gↄ̃gbɛ̃ ke ni daálɛ à í sɛna kũ loo. À tɛ́i \v 14 ari ↄn kũ ani gɛ̃n. À o ↄn pì bedenɛ, dannɛri pì mán a kipaki kunn, gu kũ áni Vĩnla pↄ́ blen kũ a ìbanↄo? \v 15 Ani kpɛ́ musu zↄ̃kↄ̃ kũ ò kɛ̀kɛ mↄárɛ. À pↄ́bleyã kɛkɛwɛrɛ gwe. \v 16 Yesu ìbaa pìnↄ dà zɛ́n, ò gɛ̃̀ wɛ̃tɛ pìi gũn, akũ ò lè lákũ à òńnɛ nà. Akũ ò Vĩnla pↄ́bleyã kɛ̀kɛ gwe. \p \v 17 Kũ ↄkↄsi kɛ̀, akũ Yesu gɛ̀ɛ gwe kũ a gbɛ̃nↄn kuri awɛɛpla pìnↄ. \v 18 Kũ ò gɛngɛsɛkɛna òtɛn pↄ́ ble, akũ à pì: Yãpuran matɛn oárɛ, á gbɛ̃ mɛ̀n do kũ ótɛn pↄ́ ble lɛɛlɛ ni ma kpáḿma. \v 19 Ń nɛ̀sɛɛ yàka, akũ òtɛni a la dodo: Asa makũroo? \v 20 Akũ à pìńnɛ: Á gbɛ̃nↄn kuri awɛɛplanↄ do kũ ótɛn pↄ́ ble ta gũn lɛɛlɛmɛ. \v 21 Bisãsiri Nɛ́ ni kpágui lákũ a kɛ̃na a yã musu nà, ama waiyoo gbɛ̃ kũ ani Bisãsiri Nɛ́ kpáḿma pìi. Ani kɛ sã̀na adenɛ tó odi a i yãro. \s1 Dikiri pↄ́ble \r (Mat 26:26-30, Luk 22:14-20, 1Kↄ 11:23-25) \p \v 22 Kũ òtɛn pↄ́ ble, Yesu burodii sɛ̀ à arubarikaa dàn, akũ à lìkↄ̃rɛ à kpà a ìbanↄa à pì: À sí, ma mɛ̀ɛn dí. \v 23 Akũ à toko sɛ̀ à arubarikaa dàn à kpàḿma, akũ ò mì ń pínki. \v 24 Akũ à pìńnɛ: Ma arun yɛ̀, Luda bàka kunna kũ gbɛ̃ dasinↄ aru ũ kũ ani bↄtɛma. \v 25 Yãpuran matɛn oárɛ, mani geepi'i mi gĩa doro ari kpata kũ à bò Luda kĩnaa gɛ́ boo gupuraa, gbasa mà a dufu mi sà. \v 26 Kũ ò lɛ̀ɛ sì, akũ ò bↄ̀tɛ ò gɛ̀ɛ Kùkpɛ sĩ̀sĩgɛrɛɛi. \s1 Yesu gĩnakɛ à dↄ̃ yã kũ Pita ni kɛ \r (Mat 26:31-35, Luk 22:31-34, Yuh 13:36-38) \p \v 27 Akũ Yesu pìńnɛ: Á pínki áni fuma, zaakũ ò kɛ̃̀ Luda yãn ò pì: Mani sãdãri lɛ́, sãnↄ ni fãkↄ̃a. \v 28 Ama ma vunaa gbɛra mani doárɛ arɛ gɛna Galili. \v 29 Akũ Pita pìnɛ: Bee tó ò fù ń pínki, mani furo. \v 30 Akũ Yesu pìnɛ: Yãpuran matɛn onnɛ, gwãaniala ari ko gↄ̃ gɛ́ lɛ́ zu gɛ̃̀n pla, ĩni ledi kpámai gɛ̃̀n aakↄ̃. \v 31 Akũ Pita pì mámmam: Bee tó mani sù mà ga kũnwo, mani ledi kpányĩ zikiro. Akũ ò ò lɛ se ń pínki. \s1 Yesu aduakɛna zaa Gɛtɛsɛmani \r (Mat 26:36-46, Luk 22:39-46) \p \v 32 Ò kà gu kũ òdi pi Gɛtɛsɛmani, akũ Yesu pì a ìbanↄnɛ: À vutɛ la ari mà gɛ́ adua kɛ. \v 33 À Pita kũ Yamisio kũ Yuhanao sɛ̀ à gɛ̀ɛ kũńwo. Pↄsira a kũ̀ a nɛ̀sɛyↄkↄ sì. \v 34 Akũ à pìńnɛ: Ma pↄ sira kũ̀ manamana ari ga lɛ́i. À zɛ la à ibɛ̃nɛ kɛ. \v 35 Kũ à gɛ̀ɛ arɛ fíti, akũ à kùtɛ zĩtɛ à adua kɛ̀ tó ani sí kɛ, gↄrↄ zakaa pì gɛ̃tɛala. \v 36 À pì: Baa, ma De, pↄ́ sĩnda pínki dì sí kɛnnɛ. Ǹ toko'i dí síma, ama adi kɛ yã kũ má yeinlo, sé kũ ń yeii. \v 37 Akũ à ɛ̀ra à sù à a ìbanↄ lè, òtɛn i o. Akũ à pì Pitanɛ: Simↄ, ntɛni i on yá? Ńdi fↄ̃ n ibɛ̃nɛ kɛ̀ bee awa doroo? \v 38 À ibɛ̃nɛ kɛ àgↄ̃ adua kɛ de àsun fu yↄ̃ogwanaaaro yãi. Nini yei, ama mɛ̀ busɛ. \v 39 À ɛ̀ra à gɛ̀ɛ adua kɛ, akũ à yã dokↄ̃nↄ pìi ò dↄ. \v 40 Kũ à ɛ̀ra à sù à ń lé, òtɛn i o, zaakũ òtɛn idekũ dɛdɛ. Ò dↄ̃ deran oni yã onɛ nàro. \v 41 A suna gɛ̃̀n aakↄ̃deo à pìńnɛ: Átɛn i o átɛn kámma bo ari teran yá? À mↄ̀ lɛ. Gↄrↄ kà sà. À gwa, ò Bisãsiri Nɛ́ kpà durunnakɛrinↄa. \v 42 À futɛ ò gɛ́. Gbɛ̃ kũ à ma kpaḿma pì tɛn su fá. \s1 Yesu kũnaa \r (Mat 26:47-56, Luk 22:47-53, Yuh 18:3-12) \p \v 43 Kũ à kpɛ́ àtɛn yã pì o, akũ Yudasi a ìba gbɛ̃nↄn kuri awɛɛplanↄ doke sù kũ pario, ò fɛ̃nɛdanↄ kũkũna kũ gònↄ. Ò bò sa'orikinↄ kũ ludayãdannɛrinↄ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kĩnaa. \v 44 Bonkpɛde pì sↄ̃ à sèedaa òńnɛ à pì: Gbɛ̃ kũ mani lɛ́ pɛ́a, àkũn dí. À a kũ gbãna à tá kãao. \v 45 Akũ à mìi pɛ̀ Yesua gↄ̃̀nↄ à pìnɛ: Rabi! Akũ à lɛ́ pɛ̀a. \v 46 Akũ ò ↄ pɛ̀tɛ Yesua ò a kũ̀ gíngin. \v 47 Akũ gbɛ̃ kũ ò zɛna gwenↄ doke a fɛ̃nɛda wòto à sa'oriki zĩ̀ri ke lɛ̀o à a sã gò. \v 48 Akũ Yesu pìńnɛ: Kpãni wɛ́dewɛn ma ũ kũ a su à ma kũ kũ fɛ̃nɛdanↄ kũ gònↄo yá? \v 49 Madìgↄ̃ kú kãáo Luda ↄnn lákũ gu dìgↄ̃ dↄ nà, madìgↄ̃ yã daárɛ, ádi ma kũro. Ama sé yã kũ ò kɛ̃̀ Luda yãn papa. \v 50 Akũ a ìbanↄ bàa lɛ̀ ń pínki ò a tòn. \p \v 51 Kɛfɛnna ke tɛ́i à pↄ́ke danaro, bizatarun à kùala. Kũ ò a kũ̀, \v 52 akũ à bò ń ↄĩ à a biza tòńnɛ gwe à bàa sì à tà punsi. \s1 Yuda gbãnadenↄ yãpatɛkɛna kũ Yesuo \r (Mat 26:57-68, Luk 22:54-55, 63-71, Yuh 18:13-14, 19-24) \p \v 53 Akũ ò gɛ̀ɛ kũ Yesuo sa'oriki zↄ̃kↄ̃ bɛa. Sa'orikinↄ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ ludayãdannɛrinↄ kàkara gwe ń pínki. \v 54 Pita tɛ́ a kpɛ zã̀ dire ari à gɛ̀ɛ à gɛ̃̀ sa'oriki zↄ̃kↄ̃ bɛ ↄnn. À vùtɛ gwe àtɛn tɛ́ kpákpa kũ dogarinↄ lɛɛlɛ. \v 55 Sa'orikinↄ kũ Yuda yãkpatɛkɛrinↄ ń pínki tɛn sèeda wɛtɛ Yesui ò a dɛ, akũ odi a lero. \v 56 Ò ɛ́kɛyã dìdia dasi, ama ń yãke dí kↄ̃ sɛ́ro. \v 57 Akũ gbɛ̃kenↄ fùtɛ ò ɛ́kɛyã dìdia ò pì: \v 58 O mà à pì áni Luda kpɛ́ kũ bisãsiri bò wí áni a pãnde bo gↄrↄ aakↄ̃ dagura kũ bisãsiri dí boro. \v 59 Bee kũ abireo ń yã dí kↄ̃ sɛ́ro. \v 60 Akũ sa'oriki zↄ̃kↄ̃ↄ fùtɛ à zɛ̀ ń arɛ à Yesu gbɛ̀ka: Ń yãke vĩ ǹ weḿmaroo? Yã kũ òtɛn didimma dí de deraa? \v 61 Yesu yĩtɛ kpɛ̃n adi yãke wearo, akũ sa'oriki zↄ̃kↄ̃ↄ pìi ɛ̀ra à a gbɛ̀ka: Mↄkↄ̃n Arumasihu, Luda arubarikade Nɛ́ ũ yá? \v 62 Akũ Yesu pì: Makũmɛ a ũ. Áni Bisãsiri Nɛ́ e vutɛna Gbãnasĩndapinkide ↄplai, akũsↄ̃ áni a suna e ludambɛ lukun. \v 63 Akũ sa'oriki zↄ̃kↄ̃ↄ pì a utanↄ gà à kɛ̃̀ à pì: À kɛ̀ dera ótɛn sèedade pãnde kenↄ wɛtɛ dↄↄ? \v 64 A mà lákũ à dↄkɛ̀ kũ Ludao nà. Yã kpaten a zɛo teraa? Akũ ò yã dàala ń pínki ò pì ò a dɛ. \v 65 Akũ gbɛ̃kenↄ fùtɛ ò lɛ́'i kàa. Akũ ò pↄ́ yĩ̀nɛ a ãnnwa, òtɛni a lɛ́lɛ kũ okũo òtɛn pinɛ: Ǹ annabikɛyã o ǹ gbɛ̃ kũ à n lɛ o. Akũ dogarinↄ a kũ̀ ò a sãn kɛ̀kɛ. \s1 Pita ledikpana Yesui \r (Mat 26:69-75, Luk 22:56-62, Yuh 18:15-18, 25-27) \p \v 66 Pita kú ↄnn zĩtɛ, akũ sa'oriki zↄ̃kↄ̃ↄ zↄ̀nↄkparenↄ doke sù gwe. \v 67 Kũ à Pita è àtɛn tɛ́ kpákpa, akũ à wɛ́ dìa à pìnɛ: Mↄkↄ̃n sↄ̃ ndìgↄ̃ kú lɛɛlɛ kũ Yesu Nazɛrao. \v 68 Akũ à ledi kpà à pì: Má a dↄ̃ro, mádi yã kũ ntɛni o dↄ̀rↄ dↄ̃ro. Akũ à fùtɛ à gɛ̃̀ gãnun. \v 69 Kũ zↄ̀nↄkpare pì a è gwe dↄ, akũ à ò gbɛ̃ kũ ò zɛna gwenↄnɛ à pì: Ń gbɛ̃ mɛ̀n don dí. \v 70 Akũ Pita ledi kpà dↄ. Kũ à kɛ̀ saa fíti, gbɛ̃ kũ ò zɛna gwenↄ pì Pitanɛ: Yãpuramɛ ń gbɛ̃ domɛ n ũ, zaakũ Galili gbɛ̃mɛ n ũ. \v 71 Akũ Pita fùtɛ à a zĩda kà à la dà à pì: Má gbɛ̃ kũ átɛni a yã o pì dↄ̃ro. \v 72 Zaa gwe gↄ̃̀nↄ ko lɛ́ gɛ̃̀n plade zù, akũ yã kũ Yesu òo dↄ̀ Pitan, kũ à pì, ari ko gↄ̃ gɛ́ lɛ́ zu gɛ̃̀n pla, ani ledi kpáai gɛ̃̀n aakↄ̃. Akũ à nà ↄ́ↄdↄnaaa. \c 15 \s1 Pilati yãkpatɛkɛna kũ Yesuo \r (Mat 27:1-2, 11-14, Luk 23:1-5, Yuh 18:28-38) \p \v 1 Kũ gu dↄ̀ gↄ̃̀nↄ sa'orikinↄ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ ludayãdannɛrinↄ kũ gbãnadenↄ ń pínki yã gↄ̃̀gↄ̃, akũ ò Yesu yĩ̀ ò gɛ̀ɛ ò a nà Pilatinɛ a ↄĩ. \v 2 Akũ Pilati a là à pì: Mↄkↄ̃mmɛ Yudanↄ kína ũ yá? Yesu wèa à pì: Lɛn n ò lɛ. \v 3 Sa'orikinↄ tɛn yã didia, \v 4 akũ Pilati a là dↄ: Ĩni yãke oroo? Yã kũ òtɛn didimma ma fá! \v 5 Ama Yesu dí yãke weḿmaro, akũ yã pìi bò Pilati sarɛ. \s1 Yãdana Yesula \r (Mat 27:15-26, Luk 23:13-25, Yuh 18:39-19:16) \p \v 6 Vĩnla dikpɛ zĩ òdi purusunanↄ doke kũ gbɛ̃nↄ a wɛ́ kɛ̀ gbarɛńnɛ. \v 7 Gↄrↄ kũ̀a sↄ̃ gbɛ̃ke kú kpɛ́siran òdi pi Baraba. À kú kũ gbɛ̃ gaavude kũ ò gbɛ̃ dɛ̀nↄo. \v 8 Akũ pari nà Pilatii ò wɛ́ kɛ̀a à kɛ lákũ àdi kɛńnɛ nà. \v 9 Akũ Pilati ń lá à pì: Á ye mà Yudanↄ kína gbarɛárɛn yá? \v 10 Zaakũ à dↄ̃ kũ nɛ̀sɛgↄ̃ba kũ sa'orikinↄn vĩ kũ Yesuo yãin ò a kpàawa. \v 11 Akũ sa'orikinↄ gbɛ̃nↄ laakarii fùtɛ, de ò o Pilatinɛ à Baraba gbarɛńnɛ. \v 12 Akũ Pilati ń lá à pì: Bↄ́n á ye mà kɛ kũ gbɛ̃ kũ adì pi Yudanↄ kínao teraa? \v 13 Akũ ò wiki lɛ̀ ò pì: Ǹ a pá lía! \v 14 Akũ Pilati pìńnɛ: À kɛ̀ deraa? Bↄ́ dàan à kɛ̀ɛ? Akũ ò wiki lɛ̀ ò kàra ò pì: Ǹ a pá lía! \v 15 Pilati ye à gbɛ̃nↄ pↄnna wɛtɛ, akũ à Baraba gbàrɛńnɛ. À Yesu kpà sozanↄa ò a gbɛ̃ flã̀ao ò a pá lía. \s1 Yesu fobona \r (Mat 27:27-31, Yuh 19:2-3) \p \v 16 Akũ sozaa pìnↄ gɛ̀ɛ kãao bùsu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pì bɛ ↄnn, akũ ò ń gã̀ kàkara pínki. \v 17 Ò arukĩmba tɛ̃ra dànɛ, akũ ò lɛ̀ fùraa tã̀ ò kùnɛ. \v 18 Akũ òtɛn fↄ kpáa ò pì: Fↄↄ Yudanↄ kína! \v 19 Òtɛni a lɛ́ kũ gòoo a mìia òtɛn lɛ́'i káa òtɛn kútɛ ń kosoa òtɛn mì natɛnɛ. \v 20 Kũ ò a fobò ò làka, akũ ò arukĩmba tɛ̃ra pìi gòala ò a zĩda pↄ́kasa dànɛ. Akũ ò bò kãao òtɛn gɛ́ a pá lía. \s1 Yesu pana lía \r (Mat 27:32-44, Luk 23:26-43, Yuh 19:17-27) \p \v 21 Kũ òtɛn gɛ́, Sirɛni gbɛ̃ kũ ò pinɛ Simↄ bò lakutu kea àtɛn su wɛ̃tɛ gũn, akũ ò gã nàa à Yesu lígbãndurukpana sɛ́. Àkũmɛ Alɛsanda kũ Rufuo de ũ. \v 22 Akũ ò gɛ̀ɛ kũ Yesuo gu kũ òdi pi Gↄgↄta kũ à pì mìtokoki. \v 23 Akũ ò sèwɛ̃ kũ ò yã̀katɛ kũ ɛzɛo dↄ̀nɛ, ama adi miro. \v 24 Kũ ò a pà lía, akũ ò a pↄ́kasanↄ kpàatɛ ò kàtɛ, akũ ò kàpaa kpà lákũ ń baadi ni sɛ́ nà. \v 25 Ò a pà lía mↄ̀ kɛ̃ndomɛ. \v 26 Ò yã kũ ò dìaa kɛ̃̀ ò nà lía a mìla ò pì: \qc Yudanↄ kína. \m \v 27 Ò kpãni wɛ́dewɛnↄ pà lía a sarɛ gwe dↄ gbɛ̃nↄn pla, gbɛ̃ do a ↄplai gbɛ̃ do a ↄzɛi. \v 28 Lɛn yã kũ ò kɛ̃̀ Luda yãn pàpa lɛ kũ ò pì: Ò a kàkara kũ dàkɛrinↄ. \p \v 29 Gbɛ̃ kũ òtɛn gɛ̃ zɛ́la gwenↄ tɛni ń mì kɛ dékũdekũ, òtɛni a sↄ̃sↄ̃ ò pì: Ɛ̃hɛ̃! Mↄkↄ̃n kũ n pì ĩni Luda kpɛ́ wí ń ɛra ǹ bo gↄrↄ aakↄ̃ daguran gweroo? \v 30 Ǹ n zĩda mì sí ǹ kipa lía! \v 31 Lɛmɛ dↄ sa'orikinↄ kũ ludayãdannɛrinↄ tɛni a fobo lɛ ò pì: À gbɛ̃ pãndenↄ mìi sì, ama ani fↄ̃ à a zĩda mì síro. \v 32 Tó Arumasihu, Isarailanↄ kína kìpa lía tera ò e, óni a náani kɛ. Akũ gbɛ̃ kũ ò ń pá lía lɛɛlɛnↄ tɛni a sↄ̃sↄ̃ dↄ. \s1 Yesu ganaa \r (Mat 27:45-46, Luk 23:44-49, Yuh 19:28-30) \p \v 33 Kũ ifãntɛ̃ kà mìdangura, akũ gusira dà bùsuu pìla pínki ari fãnantɛ̃ mↄ̀ aakↄ̃. \v 34 Fãnantɛ̃ mↄ̀ aakↄ̃n Yesu wiki lɛ̀ gbãnagbãna à pì: Ɛloi, Ɛloi, lɛma sabatani! Abirekũ pì: Ma Luda, ma Luda, à kɛ̀ dera n ma tonn? \v 35 Kũ gbɛ̃ kũ ò zɛna gwe kenↄ yã pìi mà, akũ ò pì: À ma, àtɛn Iliasu sísi. \v 36 Akũ gbɛ̃ke bàa lɛ̀ à gɛ̀ɛ à sako sɛ̀ à dà sèwɛ̃ kpã̀kpãa gũn, à fĩ̀fĩ lebaa, akũ à dↄ̀ Yesunɛ à mi. Akũ à pì: À zɛ gĩa ò gwa, tó Iliasu ni su à a kipa. \v 37 Yesu wiki gbãna lɛ̀ à wɛ̃̀ndii tà. \v 38 Akũ Luda kpɛ́ lábure kɛ̃̀kↄ̃a pla bona musu suna zĩtɛ. \v 39 Kũ sozanↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ kũ à zɛ Yesu arɛ gwe è lákũ à gà nà, akũ à pì: Yãpuramɛ Luda Nɛ́n gbɛ̃ dí ũ. \v 40 Nↄgbɛ̃ kenↄ kú gwe dↄ òtɛn gu gwa zã̀ dire. Ń tɛ́n Mariama Magadalɛni kun kũ Mariamao Yamisi Fíti kũ Yusufuo da kũ Salomɛo. \v 41 Gↄrↄ kũ Yesu kú Galili, mↄ́kↄ̃nↄ mɛ́ òdigↄ̃ tɛ́i ògↄ̃ kpái. Nↄgbɛ̃ pãndenↄn kú gwe dↄ dasi kũ ò gɛ̀ɛ kãao Yurusalɛmu lɛɛlɛ. \s1 Yesu vĩnaa \r (Mat 27:57-61, Luk 23:50-56, Yuh 19:38-42) \p \v 42 Azuma zĩ ↄkↄsi. Kũ òtɛn kámmabogↄrↄ soru kɛ, \v 43 Yusufu Arimatea gbɛ̃ sù. Gbɛ̃ tↄ́demɛ Yuda gbãnadenↄ tɛ́. Àkũ sↄ̃ àtɛn kpata kũ à bò Luda kĩnaa dã. À kùgbãna kɛ̀ à gɛ̀ɛ Pilati kĩnaa à Yesu gɛ̀ɛ gbɛ̀kaa. \v 44 Kũ Pilati mà Yesu gĩnakɛ à gà kↄ̀, à bò a sarɛ. Akũ à sozanↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ sìsi à a là tó Yesu gà kↄ̀. \v 45 Kũ Pilati gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ yã pìi mà, akũ à Yusufu gbà zɛ́ à gɛ̀ɛ pì sɛ́. \v 46 Akũ Yusufu gɛ̀ɛ à táaru biza lù, akũ à gɛ̀ɛ à a gɛ̀ɛ kìpa lía à biza pìi fĩ̀fĩa. À a dà gbɛ̀wɛɛ kũ ò sↄ̀ mira ũ gũn, akũ à gbɛ̀ gbɛ̃̀ntɛ̃ gbigiri kɛ̀ à tàta wɛ̀ɛ pìlɛ. \v 47 Mariama Magadalɛni kũ Mariama Yusufu dao è gu kũ ò Yesu gɛ̀ɛ pìi wùtɛn. \c 16 \s1 Yesu vunaa \r (Mat 28:1-10, Luk 24:1-12, Yuh 20:1-10) \p \v 1 Kámmabogↄrↄ lakanaao ↄkↄsi Mariama Magadalɛni kũ Mariama Yamisi dao kũ Salomɛo nísi gbĩ nna lù, de ò gɛ́ ò kú Yesu mɛ̀ɛa yãi. \v 2 Azumanɛnna zĩ kↄnkↄkↄnkↄ ò bò òtɛn gɛ́ mira pì kĩnaa. \v 3 Ò kↄ̃ là zɛ́n ò pì: Dí mɛ́ ani gbɛ̀ɛ kũ̀ gbigiri kɛ à gowɛrɛ mira lɛ́a sↄ̃ↄ? \v 4 Zaakũ gbɛ̀ɛ pì zↄ̃kↄ̃ manamana. Kũ ò wɛ́ sɛ̀ ò gwà, akũ ò è ò gbɛ̀ɛ pì gbigiri kɛ̀ ò gò mira pì lɛ́a. \v 5 Kũ ò gɛ̃̀ mira pìi gũn, akũ ò kɛfɛnna ke è vutɛna ↄplai à utagyaba pura dana. Akũ ò kɛ̀ gìri. \v 6 À pìńnɛ: Àsun kɛ gìriro, Yesu Nazɛra kũ ò pà lían átɛn wɛtɛroo? À vù, à kú laro. À gu kũ ò a wùtɛn gwa, \v 7 áni gɛ́ à o a ìbanↄnɛ kũ Pitao kũ àtɛn dońnɛ arɛ gɛna Galili. Gwen oni a en lákũ à òńnɛ nà. \v 8 Òtɛn lukaluka, yã pìi bò ń sarɛ, akũ ò bò miran ò bàa lɛ̀. Odi yãke o gbɛ̃kenɛro kũ vĩna ń kũ yãi. \s1 Yesu bo à suna a ìbanↄnɛ \r (Mat 28:16-20, Luk 24:36-53, Yuh 20:11-23) \p \v 9 Kũ Yesu fùtɛ azumanɛnna zĩ kↄnkↄkↄnkↄ, à a zĩda mↄ̀ Mariama Magadalɛninɛ káaku. Nↄgbɛ̃ pìi gũnn Yesu pɛ̀ tãna mɛ̀n supplanↄa. \v 10 Akũ nↄgbɛ̃ pìi gɛ̀ɛ à ò gbɛ̃ kũ ò kú kãao yãnↄnɛ. Ń nɛ̀sɛɛ yakana òtɛn ↄ́ↄ dↄ. \v 11 Kũ ò mà kũ Yesu kú kũ wɛ̃̀ndiio ari nↄgbɛ̃ pì a è kũ wɛ́o, odi síro. \p \v 12 Abire gbɛra gↄrↄ kũ ń gbɛ̃nↄn planↄn tɛ́ zɛ́ gũn òtɛn gɛ́ wɛ̃tɛ gũn, à bò à sùḿma lán gbɛ̃ pãnde bà. \v 13 Kũ ò ɛ̀ra ò sù, ò ò gbɛ̃ kparanↄnɛ, ama odi ń yã síro. \v 14 Kũ à kɛ̀ saa à bò à sù a ìba gbɛ̃nↄn kuri awɛɛdonↄnɛ kũ òtɛn pↄ́ ble. Akũ à kpã̀kɛ̃ńyĩ ń sãgbãna yãi, zaakũ odi a náani kɛro akũsↄ̃ odi gbɛ̃ kũ ò a è à vùnↄ yã síro. \v 15 Akũ à pìńnɛ: À gɛ́ andunia gu sĩnda pínkia à ma baaru nna kpá gbɛ̃nↄnɛ ń pínki. \v 16 Gbɛ̃ kũ à sì akũ à da'itɛ kɛ̀ mɛ́ ani surabana le. Gbɛ̃ kũ adi sí sↄ̃ro, yã ni bo adenɛ vãni. \v 17 Gbɛ̃ kũ ò baaruu pìi sìnↄ yãkɛnanↄn dí: Oni tãnanↄ goḿma kũ ma tↄ́o, oni yãke buri o. \v 18 Oni mlɛ̃̀ sɛ́ kũ ↄo. Bee tó ò sɛwɛ mì, pↄ́ke ni ń lero. Oni ↄ na gyãrenↄa ò gbãna kũ. \s1 Tana kũ Yesuo ludambɛ \r (Luk 24:50-53, Zĩr 1:9-11) \p \v 19 Kũ Dikiri Yesu yã òńnɛ à làka, akũ Luda a sɛ̀ à tà kãao musu, akũ à vùtɛ Luda ↄplai. \v 20 Akũ a ìbaa pìnↄ gɛ̀ɛ ò waazi kɛ̀ gu sĩnda pínkia. Dikiri zĩ kɛ̀ kũńwo à a yã zĩni pɛ̀tɛ kũ daboyã kũ ò tɛ́inↄ.