\id HEB Hebrews in Busa, Ross Jones
\ide UTF-8
\h EBERUNƆ
\toc1 EBERUNƆ
\toc2 EBERUNƆ
\mt1 EBERUNƆ
\io1 Kirisi de malaikanↄla 1:1-2:18
\io1 Kirisi de Musala 3:1-4:13
\io1 Kirisi de Haruna buri sa'orinↄla 4:14-7:28
\io1 Kirisi sa'orikɛna deńla 8:1-10:39
\io1 Ò Luda náani kɛ 11:1-12:25
\io1 Lɛ́dammanaa 13:1-13:25
\c 1
\s1 Luda Nɛ́ de malaikanↄla
\p
\v 1 Luda yã ò ó dizinↄnɛ yã káaku annabinↄ gãi gɛ̃̀n baaakↄ̃ zɛ́nↄ gũn dasi, 
\v 2 ama à yã òwɛrɛ a Nɛ́ gãi gↄrↄ kpɛde díkĩnanↄn sà. Nɛ́ pì gãin Luda andunia kɛ̀o, à dìtɛ kũ àkũ mɛ́ anigↄ̃ pↄ́ sĩnda pínki vĩ. 
\v 3 Àkũ mɛ́ à Luda gakuri tɛ́kɛna ũ, à de a kunna ũ sãnsãn. Àkũ mɛ́ à pↄ́ sĩnda pínki kũna kũ a yã'ona gbãnao. Durunnanↄ kɛ̃mmana gbɛra à vùtɛ musu Luda zↄ̃kↄ̃de ↄplai. 
\v 4 Lákũ tↄ́ kũ à blèe pì de malaikanↄ pↄ́la nà, lɛn a zↄ̃kↄ̃ deńla lɛ. 
\v 5 Luda yã dí ò malaika kenɛ yã yá?
\q1 Ma Nɛ́mɛ n ũ, ma n i gbãra,
\m Kesↄ̃:
\q1 Manigↄ̃ de a De ũ,
\q1 anigↄ̃ de ma Nɛ́ ũ.
\m
\v 6 Kũ Luda tò a dauduu sù andunia gũn à pì:
\q1 A malaikanↄ donyĩ kɛnɛ ń pínki.
\m
\v 7 Malaikanↄ yã musu à pì:
\q1 Adì a zĩ̀rinↄ li ĩa ũ,
\q1 a zĩkɛrinↄ sↄ̃ tɛ́vura ũ.
\m
\v 8 A Nɛ́ yã musu sↄ̃ à pì:
\q1 Luda, ĩnigↄ̃ vutɛna kíblegbaaa gↄrↄ sĩnda pínkimɛ,
\q1 ndìgↄ̃ n kíkɛgo kũna yãzɛde ũ.
\q1
\v 9 Ń ye yãmanakɛnaai, n zã vãnikɛna gu.
\q1 Abire yãi Luda, n Luda, n ka kín,
\q1 à pↄnna pìsimma de n gbɛ̃nↄla.
\m
\v 10 Ò pì dↄ:
\q1 Dikiri, n andunia zĩni pɛ̀tɛ zaa káaku,
\q1 musu bi n ↄzĩmɛ.
\q1
\v 11 Ń pínki ni gɛ̃tɛ, ama ĩnigↄ̃ kun.
\q1 Oni zĩ kũ lán pↄ́kasa bà,
\q1
\v 12 ĩni ń koko lán uta bà,
\q1 ĩni ń litɛ lán pↄ́kasa bà.
\q1 Mↄkↄ̃n sↄ̃, n kuuna dìgↄ̃ dokↄ̃nↄ,
\q1 n gↄrↄ lakana vĩro.
\m
\v 13 À yã dí ò malaika kenɛ yã yá?
\q1 Ǹ vutɛ ma ↄplai
\q1 ari màgↄ̃ n ibɛrɛnↄ kɛnnɛ n tìntin ũ.
\m
\v 14 Malaikanↄ bi nini zĩkɛrinↄmɛ ń pínki. Luda dì ń zĩ de ò kpá gbɛ̃ kũ oni surabana lenↄimɛ.
\c 2
\s1 Surabana zↄ̃kↄ̃ↄ
\p
\v 1 Abire yãi ò yãpura kũ o mà kũ ↄplapla gíngin, de òsun kɛ̃ zɛ́aro yãi. 
\v 2 Zaakũ yã kũ Luda dìtɛ malaikanↄ gãi bi tilasimɛ, akũ ò fĩnaa bò gbɛ̃ kũ ò gì mai ò pã̀nɛnↄnɛ a zɛ́a, 
\v 3 tó ódi surabana zↄ̃kↄ̃ↄ pì yã da sↄ̃ro, óni bo yá? Surabana yã pìi bò Dikiri kĩnaamɛ, akũ gbɛ̃ kũ ò mànↄ yãpura kpàawɛrɛ. 
\v 4 Luda ɛ̀ra à yãpura kpà yã pìia kũ sèedanↄ kũ yãbonsarɛnↄ kũ daboyã dasi kɛnanↄ kũ a Nini gba kũ à kpàatɛtɛńnɛnↄ a pↄyenyĩnaaa.
\s1 Yesu gↄ̃na bisãsiri ũ lán ó bà
\p
\v 5 Adi kɛ malaikanↄn Luda andunia zia kũ ótɛni a yã o nàńnɛ ń ↄĩro. 
\v 6 À kú Luda yãn gukea ò pì:
\q1 Bↄ́n bisãsiri ũ kũ a yã dìgↄ̃ dↄnguu?
\q1 Bↄ́n a ũ kũ ndì laakari dↄaa?
\q1
\v 7 N a kɛ̀ kĩana malaikanↄi féte,
\q1 n a kà kpatan kũ gakurio kũ bɛ̀ɛrɛɛo,
\q1
\v 8 n tò pↄ́ sĩnda pínki mìi nàtɛnɛ.
\m Kũ Luda tò pↄ́ sĩnda pínki mìi nàtɛnɛ, adi a ke tó mìnatɛnanɛɛ sariro. Tera lán dí bà, ódi e kũ pↄ́ sĩnda pínki mìi nàtɛnɛ gĩaro, 
\v 9 ama o è kũ Yesun ò tɛ́a. Luda a kĩ̀a malaikanↄi ari gↄrↄ pla, de Luda gbɛ̃kɛ gũn à ga gbɛ̃ sĩnda pínki gɛ̃nɛ ũ, akũ à a kà kpatan kũ gakurio kũ bɛ̀ɛrɛɛo ga wari kũ à kɛ̀ yãi.
\p
\v 10 Lákũ pↄ́ sĩnda pínki bò Luda kĩnaa nà, akũsↄ̃ pↄ́ sĩnda pínki de a pↄ́ ũ, kũ à ye à gɛ̃ kũ gbɛ̃nↄ dasi a gakuri gũn a nɛ́nↄ ũ, à kↄ̃ sì kãao à gbɛ̃ kũ à surabana zɛ́ bóńnɛ papa warikɛnaa gũn. 
\v 11 Gbɛ̃ kũ ò gↄ̃̀ Luda gbɛ̃nↄ ũ kũ gbɛ̃ kũ àdi ń kɛ Luda gbɛ̃nↄ ũo, ń pínki de dokↄ̃nↄmɛ. Abire yãi ń sísina a gbɛ̃nↄ ũ dì a wé'i kũro. 
\v 12 À pì:
\q1 Mani n tↄ́ bo ma gbɛ̃nↄ tɛ́,
\q1 mani n sáabu kpá kↄ̃kakaranaa gũn.
\m
\v 13 À pì dↄ:
\q1 Mani a náani kɛ.
\m À pì dↄ:
\q1 Makũmɛ la kũ nɛ́ kũ Luda kpàmanↄ.
\p
\v 14 Zaakũ nɛ́ pìnↄ bi bisãsirinↄmɛ, akãa se à gↄ̃̀ bisãsiri ũ lán ń bà, de à ga à Ibilisi kũ àdi su kũ gao kakatɛ, 
\v 15 à gbɛ̃ kũ òtɛn vĩna kɛ ganɛ òtɛn zↄ̀ ble ari ń wɛ̃̀ndi lɛ́nnↄ bo. 
\v 16 Yãpura gũn malaikanↄn àtɛn ↄ daḿmaro, Ibrahĩ burinↄmɛ. 
\v 17 À kↄ̃ sìo à gↄ̃ lán a dakũnanↄ bà yã sĩnda pínki gũn, de à gↄ̃ Sa'oriki sùrude náanide ũ Luda zĩ gũn, gbɛ̃nↄ durunna kútɛkɛbↄ ũ dↄ. 
\v 18 Lákũ à wari kɛ̀ à yↄ̃ogwanaa fↄ̃̀ nà, ani fↄ̃ à gbɛ̃ kũ òtɛni ń yↄ̃ ò ń gwanↄ faaba kɛ.
\c 3
\s1 Yesu de Musala
\p
\v 1 Abire yãi ma gbɛ̃nↄ, ákↄ̃nↄ kũ Luda á sísi a su a kĩnaanↄ, à laasun lɛ́ Yesu kũ Luda a zĩ̀ Sa'oriki kũ o zɛo ũa. 
\v 2 Náanidemɛ Luda kũ à a dìtɛnɛ lákũ Musa de nà Luda ↄnn. 
\v 3 Lákũ ↄnkatɛrii bɛ̀ɛrɛɛ dìgↄ̃ de ↄnla nà, lɛn Yesu gakuri zↄ̃kↄ̃ de Musa pↄ́la lɛ. 
\v 4 Ɔn sĩnda pínki a kàtɛri vĩ, akũsↄ̃ pↄ́ sĩnda pínki Kàtɛrin Luda ũ. 
\v 5 Luda ↄn zĩkɛri náaniden Musa ũ, yã kũ Luda ni o sèedademɛ. 
\v 6 Kirisi sↄ̃ bede pì nɛ́mɛ. Luda a ↄn nànɛ a ↄĩ. Ókↄ̃nↄmɛ ↄn pì ũ, tó ó kpɛ́ ótɛn tãmaa kũ ó vĩ lɛ́ gbɛ̃ kũ kù gbãnao.
\s1 Luda gbɛ̃nↄ kámmaboki
\p
\v 7 Abire yãi lákũ Luda Nini ò nà:
\q1 Tó a Luda kòtoo mà gbãra,
\q1
\v 8 àsun sãgbãna kɛ lákũ á dizinↄ kɛ̀ nàro,
\q1 kũ ò ma lɛ ò ma gwa gↄrↄ kũ ò bò ma kpɛ gbárannan.
\q1
\v 9 Bee kũ ò ma yãkɛnanↄ è wɛ̃̀ bupla,
\q1 ò ma lɛ ò ma gwa gwe, ò ma gbãna lɛ́ gwà.
\q1
\v 10 Akũ ma pↄ fɛ̃̀ gbɛ̃ pìnↄi,
\q1 ma pì gbɛ̃ sãsãnanↄmɛ ń ũ,
\q1 odi ma zɛ́nↄ dↄ̃ro.
\q1
\v 11 Akũ ma la dà ma pↄfɛ̃ gũn ma pì,
\q1 oni gɛ̃ ma kámmabokinlo fá.
\p
\v 12 Ma gbɛ̃nↄ, à laakari kɛ á gbɛ̃ke súngↄ̃ swɛ̃̀ vãni ludanaanikɛnasari vĩ ari à gɛ́ kɛ̃o Luda Wɛ̃̀ndidearo. 
\v 13 Gu kũ àdi dↄ kũ adì pi Gbãra pínki, àgↄ̃ lɛ́ dakↄ̃a, de durunna sún á gbɛ̃ke sãtɛ à sãgbãna kũro yãi. 
\v 14 Zaakũ Kirisi gbɛ̃nↄn ó ũ, tó ó náani kũ ó vĩ zaa káaku kũna gbãnagbãna ari a lɛ́a. 
\v 15 Lákũ ò ò nà:
\q1 Tó a a kòtoo mà gbãra,
\q1 àsun sãgbãna kɛ lákũ á dizinↄ kɛ̀ nà
\q1 gↄrↄ kũ ò bò ma kpɛro.
\p
\v 16 Dínↄn gbɛ̃ kũ ò Luda kòtoo màa ò bò a kpɛnↄ ũ, tó adi kɛ gbɛ̃ kũ Musa ń bↄ́tɛ Misilanↄ baasiroo? 
\v 17 Dínↄn Luda pↄ fɛ̃̀ńyĩ ari wɛ̃̀ bupla, tó adi kɛ gbɛ̃ kũ ò durunna kɛ̀, ń gɛ̀ɛ gↄ̃̀ katɛna gbáranna gũnnↄ baasiroo? 
\v 18 Dínↄn à la dàńnɛ kũ oni gɛ̃ a kámmabokinlo, tó adi kɛ gbɛ̃ kũ ò gì a yã mainↄ baasiroo? 
\v 19 O è kũ odi le ò gɛ̃̀nlo ń ludanaanikɛnasari yãi.
\c 4
\p
\v 1 Zaakũ gɛ̃na kámmabokin kũ Luda a lɛ́ sɛ̀ kpɛ́ kun, ò laakari kɛ, de ó gbɛ̃ke sún kurairo. 
\v 2 Zaakũ o baaru nna mà lán ń bàmɛ, ama yã kũ ò màa pìi àre vĩńnɛro, kũ odi ma kũ ludanaanikɛnaaoro yãi. 
\v 3 Ókↄ̃nↄ kũ o yã pìi sìnↄ, odì gɛ̃ kámmaboki pìn. Mↄ́kↄ̃nↄ sↄ̃ Luda pì:
\q1 Ma la dà kũ pↄfɛ̃o ma pì,
\q1 oni gɛ̃ ma kámmabokinlo,
\m À yã bire ò bee kũ à a zĩ mìi dɛ̀ zaa anduniakatɛna gↄrↄ, 
\v 4 zaakũ ò gↄrↄ supplade yã ò Luda yãn gukea ò pì, gↄrↄ supplade zĩ Luda kámma bò kũ zĩ kũ à kɛ̀ɛo pínki. 
\v 5 O mà tera à pì, oni gɛ̃ a kámmabokinlo. 
\v 6 Zaakũ gbɛ̃ kũ ò baaru nna pìi mà zaa káakunↄ dí gɛ̃nlo, kũ odi síro yãi, akũ a gɛ̃naa gↄ̃̀ gbɛ̃ pãndenↄnɛ. 
\v 7 Akũ Luda ɛ̀ra à gↄrↄ ke dìtɛ dↄ òdi pi Gbãra, abire gbɛra a gìi kɛ̀ akũ à Dauda gbà lɛ́, à ò lákũ ò ò nà tera:
\q1 Tó a a kòtoo mà gbãra,
\q1 àsun sãgbãna kɛro.
\p
\v 8 Tó Yↄsua gɛ̃̀ kũńwo kámmaboki pìn yã, de Luda dí gↄrↄ pãnde yã o kpɛkpɛro. 
\v 9 Àkũ mɛ́ à tò kámmaboki gↄ̃̀ Luda gbɛ̃nↄ pↄ́ ũ. 
\v 10 Zaakũ gbɛ̃ kũ à gɛ̃̀ Luda kámmabokin kámma bò kũ a zĩomɛ, lákũ Luda kámma bò kũ a zĩo nà. 
\v 11 Tó lɛmɛ, ò wɛ́ tã ò gɛ̃ kámmaboki pìn, de ó gbɛ̃ke sún gí Luda yã mai, à fu lán ń bàro yãi. 
\v 12 Luda yã bɛ̃nɛ, akũsↄ̃ à gbãna, a lɛ́ nna de fɛ̃nɛda kpa plaplala. Àdi ń zↄ̃ à gɛ̃ nɛ̀sɛɛ gũn ari ninin, àdi gɛ̃ mɛ̀pɛpɛkɛrɛkin ari wá bↄ́rↄgↄn, àdi laasun kũ nɛ̀sɛ yão gwagwa. 
\v 13 Luda pↄ́kɛna ke utɛnanɛro, a ke kpánɛ guiro. Luda kũ óni ó yãnↄ sɛ́tɛ ò onɛ dì pↄ́ sĩnda pínki e ari a bia.
\s1 Yesu de sa'orikinↄla
\p
\v 14 Zaakũ ó sa'oriki zↄ̃kↄ̃ kũ ludambɛ wɛ̃̀kↄ̃a ari Luda kĩnaa vĩ Luda Nɛ́ Yesu ũ, ògↄ̃ zɛ́ kũ o sɛ̀ yã kũna gíngin. 
\v 15 Zaakũ ó sa'oriki vĩ kũ ani fↄ̃ à ó wɛ̃nda dↄ̃ ó gbãnasarikɛ gũn. Ò a yↄ̃̀ ò gwà lán ó bà yã sĩnda pínki gũn, adi durunna kɛro. 
\v 16 Abire yãi ò na Luda Gbɛ̃kɛkɛnnɛri kíblegbaai kũ swɛ̃̀ɛo kpatɛna, de à ó wɛ́ gwa à gbɛ̃kɛ kɛwɛrɛ a gↄrↄa.
\c 5
\p
\v 1 Òdi sa'oriki sĩnda pínki sɛ́ gbɛ̃nↄ tɛ́mɛ, òdi a ditɛ ń wɛ́de ũ Luda kĩnaa, àgↄ̃ gba kpáa, àgↄ̃ a gbagbańnɛ ń durunnanↄ yãi. 
\v 2 Ani fↄ̃ à kɛ kũ gbɛ̃ kũ ò sã̀tɛ ń dↄ̃nasarikɛ gũnnↄo busɛbusɛ, zaakũ àpii kú kũ gbãnasarikɛomɛ se. 
\v 3 Abire yãi séde à sa o a zĩda durunna yã musu, lákũ àdi o gbɛ̃ kparanↄ pↄ́ musu nà dↄ. 
\v 4 Gbɛ̃ke dì a zĩda ká kpataa pìi gũnlo. Luda mɛ́ àdi a ká, lákũ à Haruna kàn nà.
\p
\v 5 Lɛn se Kirisi dí a zĩda ká sa'oriki kpataa gũnlo, Luda mɛ́ à a kàn à pì:
\q1 Ma Nɛ́mɛ n ũ,
\q1 gbãran ma n i.
\m
\v 6 À pì Luda yãn gukea dↄ:
\q1 Ĩnigↄ̃ de sa'ori ũ gↄrↄ sĩnda pínki lán Mɛlɛkizɛdɛki bà.
\p
\v 7 Gↄrↄ kũ Yesu kú andunia gũn à adua kɛ̀ kũ wiki gbãnao kũ wɛ́'io, à kútɛ kɛ̀ Luda kũ ani fↄ̃ à a sí gaaanɛ, akũ Luda a yã mà, kũ àdi a yã da yãi. 
\v 8 Bee kũ a Ludanɛkɛo, à mìnatɛna Ludanɛ dàda a warikɛnaa gũn. 
\v 9-10 Kũ mana pɛ̀kɛrɛa à làka, Luda a kà sa'oriki ũ lán Mɛlɛkizɛdɛki bà, akũ à gↄ̃̀ surabana kũ àdi lákaro boki ũ gbɛ̃ kũ òdi a yã manↄnɛ ń pínki.
\s1 Laakarikɛna funaai
\p
\v 11 Yã bire musu ó yã vĩ dasi ò oárɛ, ama a bↄkↄtɛna zĩ'ũmɛ, zaakũ adì yã dↄ̀rↄ dↄ̃ likaro. 
\v 12 Ákↄ̃nↄ kũ a gìi kɛ̀n lán dí bà, à mana àgↄ̃ de yãdannɛrinↄ ũmɛ, ama ari tera á kpɛ́ kú ò ɛra ò Luda yã kũ òdi dada gbɛ̃ dufunↄnɛ daárɛ dↄ. Yↄ̃'i mɛ́ à kↄ̃ sì kãáo, adi ká à yũku pↄ́ blero. 
\v 13 Zaakũ yↄ̃miri sĩnda pínki bi nɛ́mɛ, adi ká à ↄzɛ dↄ̃kↄ̃nɛ kũ ↄplaoro. 
\v 14 Yũku sↄ̃, gbɛ̃ kàsara kũ ò dↄ́nɛ kɛ̀onↄ pↄ́mɛ. Ò a mana dↄ̃na kↄ̃nɛ kũ a vãnioo dàda.
\c 6
\p
\v 1 Abire yãi ò Kirisi yãdannɛna káakupↄnↄ kpá kpɛ, ò gɛ́ arɛ ari ò gↄ̃ gbɛ̃ pɛkɛrɛnanↄ ũ. Adi kɛ óni ɛra ògↄ̃ yãtãkpatɛna dínↄ gbɛ̀ sísi dↄnlo: Kpɛlina yã gɛ̀nↄnɛɛ, ludanaanikɛnaa, 
\v 2 da'itɛ yãdadanaa, ↄnammanaa, gɛ̀nↄ vuna ke zia yãkpatɛkɛnaa. 
\v 3 Tó Luda wè, óni yã birenↄ kpá kpado ò gɛ́ arɛ. 
\v 4 Zaakũ tó gbɛ̃ wɛ́ kɛ̃̀, à Luda gba lè, a baka kú Luda Nini gũmmɛ, 
\v 5 tó à Luda yã kũ andunia kũ àtɛn su gbãnao í kɛ̀, à a nna dↄ̃̀ 
\v 6 tó à fùa, zɛ́ kun kũ à ɛra à nɛ̀sɛ litɛ doro, zaakũ àtɛn Luda Nɛ́ pá lía dↄmɛ, àtɛn wé'i daa gupuraamɛ. 
\v 7 Tó legũ tɛn ma zĩtɛ gɛ̃̀n baaakↄ̃ àtɛn mↄtↄ le, akũ à pↄ́ kũ à àre vĩ búbarinↄnɛ bùtɛ, Luda dì arubarika dan. 
\v 8 Tó à lɛ̀ kũ lɛ̀karaaoo bùtɛ sↄ̃, à ginaamɛ, à zã̀ kũ lɛ́kɛnnɛnaaoro. Ani mì dɛ kũ tɛ́omɛ.
\p
\v 9 Ákↄ̃nↄ sↄ̃ ma gbɛ̃ yenyĩdenↄ, bee kũ o ò lɛ, ó laakari kpatɛna á yã musu kũ á kú kũ yã mana kũ ò bò surabana zɛ́ gũnnↄ. 
\v 10 Luda dì yã kɛ a zɛ́a, á yãkɛnanↄ kũ yenyĩ kũ á vĩ kãaoo ni sãaguro, zaakũ a kpányĩ kɛ̀ a gbɛ̃nↄnɛ, akũsↄ̃ á kpɛ́ átɛn kɛ. 
\v 11 Ó ye á baadi gↄ̃ ania vĩ lɛ ari a lɛ́a, de ásun sika kɛ pↄ́ kũ á wɛ́ dↄi yã musuro. 
\v 12 Ásun ma'ã kɛro. À gbɛ̃ kũ òtɛn Luda náani kɛ kũ mɛnao òtɛn pↄ́ kũ Luda a lɛ́ sɛ̀ lenↄ ágba sɛ́.
\s1 Lɛ́ kũ Luda sɛ̀ sika vĩro
\p
\v 13 Gↄrↄ kũ Luda tɛn lɛ́ sɛ́ Ibrahĩnɛ, kũ gbɛ̃ke kun deala à sí kãaoro, a yãin à sì kũ a kunnaao 
\v 14 à pìnɛ, áni arubarika daagu yãpura à tó a buri karanɛ. 
\v 15 Ibrahĩ mɛna fↄ̃̀, akũ à pↄ́ kũ Luda a lɛ́ sɛ̀nɛɛ lè. 
\v 16 Òdi la da kũ gbɛ̃ kũ à deńla tↄ́omɛ. Ladana mɛ́ àdi tó ò yã yãpura dↄ̃, akũsↄ̃ àdi lɛ́kpakↄ̃ana kɛ̃kↄ̃ańnɛ. 
\v 17 Luda ye à mↄ́ gbɛ̃ kũ a lɛ́sɛna ni gↄ̃ ń pↄ́ ũnↄnɛ swáswa kũ a lɛ́ litɛna vĩro, akũ à sì kũ a kunnaao. 
\v 18 Lɛmɛ yã mɛ̀n pla kun kũ à litɛna vĩro, Luda ni fↄ̃ à ɛ́kɛ to a musuro. Yã pìnↄ tɛni ókↄ̃nↄ kũ o nainↄ gba swɛ̃̀ manamana, de ò tãmaa kũ ó wɛ́ dↄi kɛ sikaa sari. 
\v 19 Ó tãmaa bire vĩ ó wɛ̃̀ndibadↄbↄ ũ. À náani vĩ, akũsↄ̃ à gbãna, àdi gɛ̃ kũoo Luda kúkia lábure kpɛ, 
\v 20 gu kũ Yesu gĩnakɛ à gɛ̃̀n ó yãi, à gↄ̃̀ sa'oriki ũ ari gↄrↄ sĩnda pínki lán Mɛlɛkizɛdɛki bà.
\c 7
\s1 Sa'oriki Mɛlɛkizɛdɛki
\p
\v 1 Mɛlɛkizɛdɛkimɛ Salɛmu kína ũ yã, Luda Musude sa'oriimɛ. Gↄrↄ kũ Ibrahĩ zĩ̀i blè kínanↄa àtɛn su, akũ Mɛlɛkizɛdɛki gɛ̀ɛ à dàalɛ, à sa mana ònɛ, 
\v 2 akũ Ibrahĩ aruzɛkɛ kũ àtɛn suo pínki kuride kpàa. Mɛlɛkizɛdɛki tↄ́ pìi pì, yãzɛde kína. Abire gbɛra Salɛmu kína bire pì, aafia kína. 
\v 3 À de kũ dao kũ dizinↄ vĩro, a wɛ̃̀ndi naana ke mìdɛna vĩro. À bò lán Luda Nɛ́ bàmɛ, sa'oriin a ũ gↄrↄ sĩnda pínki.
\p
\v 4 À gwa lákũ à zↄ̃kↄ̃ nà. Ó dizi káaku Ibrahĩ aruzɛkɛ kũ à sɛ̀tɛ zĩ̀lan kuride kpàa. 
\v 5 Musa doka dìtɛ Levi buri kũ ò de sa'ori ũnↄnɛ, ò pↄ́ kuride sí ń Isaraila dakenↄa, bee kũ ń Ibrahĩ burikɛo. 
\v 6 Mɛlɛkizɛdɛki bi Levi burinlo. Bee kũ abireo à Ibrahĩ pↄ́nↄ kuride sì, à sa mana ò Ibrahĩ kũ Luda lɛ́ sɛ̀nɛɛnɛ. 
\v 7 Sikaa sari gbɛ̃ kũ à sa mana ò gbɛ̃nɛ zↄ̃kↄ̃ de gbɛ̃ kũ à sa mana ònɛla. 
\v 8 Sa'ori kũ òdi pↄ́ kuride sí pìnↄ bi gbɛ̃ kũ òdi ganↄmɛ. Mɛlɛkizɛdɛki sↄ̃, gbɛ̃ kũ ò pì àdigↄ̃ kun gↄrↄ sĩnda pínkin a ũ. 
\v 9-10 Gↄrↄ kũ Mɛlɛkizɛdɛki gɛ̀ɛ à dà Ibrahĩlɛ, odi Levi i kↄ̀ro, à kú a dizi de Ibrahĩ wógbammɛ. Abire yãi oni fↄ̃ ò pi sé, gↄrↄ kũ Ibrahĩ pↄ́ kuride pìi kpà, Levi buri kũ òdi pↄ́ kuride kpáḿmanↄ mɛ́ ò kpà.
\s1 Yesu de lán Mɛlɛkizɛdɛki bà
\p
\v 11 Levi buri sa'orii pìnↄmɛ doka kũ Musa kpà Isarailanↄa zĩni ũ. Tó oni fↄ̃ ò tó gbɛ̃nↄ gↄ̃ papana, onigↄ̃ sa'ori pãnde ni vĩ lán Mɛlɛkizɛdɛki bà doro, sé Haruna buri sa'ori gã̀a. 
\v 12 Tó sa'orinↄ lìtɛ, séde doka litɛ. 
\v 13 Gbɛ̃ kũ ò yã birenↄ ò a musu bi Isaraila buri kũ a gbɛ̃ke dí sa'ona zĩ kɛ zikiromɛ. 
\v 14 Zaakũ ó dↄ̃ sãnsãn kũ ó Dikiri bò Yuda buri gũmmɛ. Ódi ma kũ Musa sa'ona yã ò buri pìi musuro. 
\v 15 Yã kũ yã pì wɛ́ bòn dí: Sa'ori pãnde bò lán Mɛlɛkizɛdɛki bà. 
\v 16 A gↄ̃na sa'ori ũ bi doka ke burikɛ yãnlo. A wɛ̃̀ndi kũ àdi lákaro gbãna yãimɛ. 
\v 17 Zaakũ ò pì:
\q1 Ĩnigↄ̃ de sa'ori ũ gↄrↄ sĩnda pínki Mɛlɛkizɛdɛki gã̀n.
\m
\v 18 Ò doka kũ à kun yã pìi kpà kpado, kũ à gbãnaro, akũsↄ̃ à kun pↄ́ke ũro. 
\v 19 Zaakũ doka pì dí tó gbɛ̃ke gↄ̃̀ papanaro. Akũ tãmaa kũ à sã̀na zɛ́ bòwɛrɛ, kũ o nao Ludai.
\p
\v 20 Abire gbɛra Luda dí abirekũ kɛ ladanaa sariro. Gbɛ̃ kparanↄ gↄ̃̀ sa'orinↄ ũ ladanaa sarimɛ, 
\v 21 ama Yesu gↄ̃̀ sa'ori ũ kũ ladanaao, kũ Luda pìnɛ:
\q1 Dikiri la dà ani lɛ́ sukparo,
\q1 à pì anigↄ̃ de sa'ori ũ gↄrↄ sĩnda pínki.
\m
\v 22 Ladanaa pì yãi Yesumɛ zɛnkpɛkɛ ũ kũ Luda bàka kunna kũńwo dufu de a zĩla. 
\v 23 Abire gbɛra sa'orinↄn dasi yã, zaakũ ga dì tó ògↄ̃ kú ń zĩ gũn gↄrↄ sĩnda pínkiro. 
\v 24 Ama kũ Yesu kun gↄrↄ sĩnda pínki yãi, a sa'orikɛnaa gɛ̃nɛblena vĩro. 
\v 25 Abire yãi ani fↄ̃ à gbɛ̃ kũ òdi na Ludai kũ a gbãnaonↄ sura ba mámmam, zaakũ à kun gↄrↄ sĩnda pínki de àgↄ̃ kútɛ kɛńnɛ Ludanɛ.
\p
\v 26 Sa'oriki bire taka mɛ́ à kↄ̃ sì kũoo. A kunna adona. À yã vãni ke gbãsĩ vĩro. Luda a kɛ̃̀kↄ̃a kũ durunnakɛrinↄ, à a sɛ̀ à tào musu ari a kĩnaa. 
\v 27 A bàka kú kũ sa'ona lákũ gu dìgↄ̃ dↄ nào lán sa'oriki kparanↄ bàro. Gbɛ̃ pìnↄ dì sa o ń zĩda durunnanↄ yãi kũ ń gbɛ̃nↄ pↄ́nↄ dↄ. Àkãa sↄ̃, à ò gɛ̃̀n domɛ, kũ à a zĩda kpà. 
\v 28 Musa doka dì gbɛ̃nↄ ká sa'orikinↄ ũ ń gbãnasarikɛ gũmmɛ, ama kũ Luda sì kũ a kunnaao doka pì ditɛnaa gbɛra, akũ à a Nɛ́ kũ à gↄ̃̀ papana ari gↄrↄ sĩnda pínki kàn.
\c 8
\s1 Yesumɛ ó Sa'oriki ũ
\p
\v 1 Yã kũ ótɛn o mìin dí: Ó sa'oriki bire taka vĩ vutɛna kíblegbaaa musu Luda zↄ̃kↄ̃de ↄplai. 
\v 2 Àdi zĩ kɛ Ludakukia, bizakuta yãpura kũ Dikiri dↄ̀n, adi kɛ pↄ́ kũ bisãsirinↄ dↄ̀nlo. 
\v 3 Zaakũ suna kũ gbanↄ kũ sa'onaao yãin òdi sa'oriki sĩnda pínki kái, à mana àpii gↄ̃ pↄ́ vĩ à kpá se. 
\v 4 Tó à kú andunia gũn, anigↄ̃ de sa'ori ũro, zaakũ sa'ori kũ òdi su kũ gbanↄ lákũ doka dìtɛ nànↄ kun kↄ̀. 
\v 5 Zĩ kũ òtɛn kɛ bi pↄ́ kũ à kú musu takamɛ, a ninimɛ. Abire yãi kũ Musa ye à bizakuta dↄ, Luda pìnɛ à laakari kɛ à pↄ́ kũ a a taka mↄ̀nɛ kpi musu kɛ lákũ à de nà pínki. 
\v 6 Yesu mɛ́ à Luda bàka kunna kũoo yãkɛkɛri ũ. Zaakũ Luda bàka kunna kũooo pì de a bàka kunna kũńwo zĩla, zĩ kũ ò dànɛ de sa'oriki pìnↄ pↄ́la. Luda bàka kunna kũooo pìi lɛ́sɛna de a zĩla dↄ. 
\v 7 Tó Luda bàka kunna kũńwo zĩ pì papanamɛ yã, de a plade zɛ́ vĩro. 
\v 8 Kũ Dikiri Isarailanↄ taari lè à pì:
\q1 A gↄrↄ tɛn su kũ mani ma bàka
\q1 kunna kũ Isarailanↄ kũ Yudanↄ dufu kɛ.
\q1
\v 9 Anigↄ̃ de lán ma bàka kunna kũ ń dizinↄo
\q1 gↄrↄ kũ ma ń kũ ń ↄa ma ń bↄ́tɛ Misila bàro.
\q1 Zaakũ odi zɛ kũ ma bàka kunna kũńwoooro,
\q1 akũ ma ń tón.
\q1
\v 10 Ma bàka kunna kũ Isarailanↄ gↄrↄ birenↄ gbɛra yãn dí:
\q1 Mani ma dokayãnↄ dańnɛ ń nɛ̀sɛn,
\q1 mani kɛ̃ ń swɛ̃̀ɛa.
\q1 Manigↄ̃ de ń Luda ũ,
\q1 onigↄ̃ de ma gbɛ̃nↄ ũ.
\q1
\v 11 Ń gbɛ̃ke ni yã dada a dakenɛro,
\q1 ń gbɛ̃ke ni ma dↄ̃na da a gbɛ̃nɛro,
\q1 zaakũ ń pínki nigↄ̃ ma dↄ̃mɛ,
\q1 nɛ́ fíti gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ ń pínki.
\q1
\v 12 Mani sùru kɛ kũńwo kũ ń taarinↄ,
\q1 mani ń durunnanↄ yã da doro.
\m
\v 13 Kũ Luda bàka kunna kũńwo dufu pì yã ò, à a káakupↄ zĩ bò. Pↄ́ kũ à zĩ kũ̀ à bùsa, a kpana gui zã̀ro.
\c 9
\s1 Luda bàka kunna kũńwo zĩ sa'onaa
\p
\v 1 Luda bàka kunna kũńwo káaku donyĩ zɛ́ vĩ kũ Ludakuki kũ à kú zĩtɛo. 
\v 2 Fitila kũ teburu kũ òdi burodi kátɛa Ludanɛɛo kú kpɛ́da kũ òdi pi gu kũ à kú adonan. 
\v 3 Kpɛ́nɛ kũ òdi pi Ludakuki pì kú lábure plade kpɛ. 
\v 4 A gũnn turaretitikpataki kũ ò pì kũ wuraao kun kũ Luda bàka kunna kũńwo àkpati kũ wura kútɛa mámmamwo. Wura lo kũ mana kú a gũn kú àkpatii pìi gũn kũ Haruna gò kũ à lá bↄ̀tↄↄ pàao kũ Luda yãditɛna gbɛ̀ anlonↄo. 
\v 5 Àkpatii pìi musu kɛrubu gakuridenↄn kú durunnakɛ̃mmakila. Pↄ́ pìnↄ bↄkↄtɛna dodo gↄrↄn díro.
\p
\v 6 Ń katɛna lɛ gũn, sa'orinↄ dìgↄ̃ gɛ̃ kpɛ́da gũn gɛ̃̀n baaakↄ̃ ò ń sa'ona zĩ kɛ. 
\v 7 Sa'oriki mɛ́ àdi gɛ̃ kpɛ́nɛ wɛ̃̀ do gɛ̃̀n do, akũsↄ̃ àdi gɛ̃ aru sariro. Àdi aru pì fãfã a zĩda durunna yãi kũ a gbɛ̃nↄ pↄ́ kũ ò kɛ̀ dↄ̃nasarikɛ gũnwo. 
\v 8 Luda Nini tɛn mↄwɛrɛ, gↄrↄ kũ kpɛ́ káaku pì kun, Ludakuki zɛ́ wɛ̃naro. 
\v 9 Abirekũ tɛn yã lɛkↄ̃awɛrɛ kũ tera yão à pì, pↄ́ kũ donyĩrii dì Luda gbanↄ kũ sa'opↄ kũ àdi kpáanↄ dì fↄ̃ à a nɛ̀sɛ danɛ dokↄ̃nↄ swáswaro. 
\v 10 Yã ditɛnaa pìnↄ bi mɛ̀barayãmɛ. Pↄ́ble kũ pↄ́minaao kũ gbã̀bona buri sĩnda pínkio yãmɛ. Ò dìtɛ ari zɛ́ dufu gↄrↄ gↄ̃ kámɛ.
\s1 Luda bàka kunna kũńwo dufu sa'onaa
\p
\v 11 Akũ Kirisi sù yã mana kũ à kà tera sa'oriki ũ. À gɛ̃̀ bizakuta kũ à zↄ̃kↄ̃ akũsↄ̃ à papana de a káakupↄla gũn, kũ bisãsiri mɛ́ à dↄ̀ro, andunia díkĩna pↄ́n sↄ̃ro. 
\v 12 Adi gɛ̃ Ludakukin kũ blè ke zù aruoro, à gɛ̃̀ kũ a zĩda aruo gɛ̃̀n domɛ, à gbɛ̃nↄ bòo ari gↄrↄ sĩnda pínki. 
\v 13 Zaakũ òdi blè aru kũ zùsa aruo kũ zùnunu kũ ò kpàta túbuo fãfã gbɛ̃ kũ ò gbãsĩnↄa ò gbã̀ boońnɛ, 
\v 14 oni Kirisi pↄ́ o dↄ yá? À a zĩda kpà Ludaa mamberu sari kũ Nini kũ àdigↄ̃ kun gↄrↄ sĩnda pínki gbãnao. A aru dì ó swɛ̃̀ pípiwɛrɛ bona yã pã kɛkɛna pìnↄ gũn, de ò zĩ kɛ Luda Wɛ̃̀ndidenɛ.
\p
\v 15 Abire yãi Kirisi mɛ́ à Luda bàka kunna kũńwo dufu yãkɛkɛri ũ, de gbɛ̃ kũ Luda ń sísinↄ wɛ̃̀ndi kũ àdi lákaro kũ à a lɛ́ sɛ̀ le yãi. À gà de à ń bo, à taari kũ ò kɛ̀ Luda bàka kunna kũńwo káakupↄ yã musunↄ kɛ̃ḿma. 
\v 16 Tó ò ye ò zĩ kɛ gbɛ̃ lɛ́gbɛditɛnaaa, sé ògↄ̃ dↄ̃ sãnsãn kũ ade gà, 
\v 17 zaakũ ga gbɛran lɛ́gbɛɛ dìgↄ̃ gbãna vĩ. Tó lɛ́gbɛditɛri kpɛ́ bɛ̃nɛ, lɛ́gbɛ dìgↄ̃ gbãnaro. 
\v 18 Abire yãin odi Luda bàka kunna kũńwo káakupↄ pì sa kɛ aru sariro. 
\v 19 Kũ Musa doka yãditɛnanↄ ò gbɛ̃ sĩnda pínki wára, à sãkã tɛ̃ra zónzon kũ sɛ̃̀sↄ̃vlãoo sɛ̀ à zↄ̃̀ zùsanɛ bↄ̀rↄ kũ blèkofĩni aru kũ ò yã̀katɛ kũ íooa, à fã̀fã Musa dokaa kũ gbɛ̃nↄo dↄ ń pínki 
\v 20 à pì, Luda bàka kunna kũńwo arun gwe, kũ à dìtɛárɛ à kũna. 
\v 21 Lɛn Musa aru fã̀fã bizakutaa kũ sa'ona zĩkɛbↄnↄo dↄ pínki. 
\v 22 Doka gũn aru mɛ́ àdi gbã̀ bo pↄ́ daside pínkinɛ. Arukↄtɛnaa sari durunnanↄ kɛ̃mmana kunlo.
\s1 Kirisi a zĩda kpà sa'opↄ ũ durunna mìdɛna yãi
\p
\v 23 Zaakũ à kↄ̃ sìo ò gbã̀ bo pↄ́ kũ ò kú ludambɛ taka pìnↄnɛ lán abire bà, sa'opↄ kũ à de abirekũla kↄ̃ sì kũ ludambɛ pↄ́ pìnↄ. 
\v 24 Zaakũ Kirisi dí gɛ̃ Ludakuki taka kũ bisãsiri bònlo, à gɛ̃̀ a yãpuran ludambɛmɛ, gu kũ à kun tera ó Zɛkũnwode ũ Luda arɛ. 
\v 25 Sa'oriki dì gɛ̃ Ludakukin kũ pↄ́kãde aruo wɛ̃̀ kũ wɛ̃̀ɛo, ama Kirisi dí gɛ̃ de à a zĩda kpá gɛ̃̀n baaakↄ̃ yãiro. 
\v 26 Tó adi kɛ lɛro, de àtɛn wari kɛ gɛ̃̀n baaakↄ̃ zaa anduniakatɛna gↄrↄa. Yãpura gũn à sù gɛ̃̀n domɛ gↄrↄ kũ andunia kà a kákia sà, à a zĩda kpà sa'opↄ ũ, de à durunna mì dɛo. 
\v 27 Luda dìtɛ bisãsirinɛ à ga gɛ̃̀n do, gbasa à yãkpatɛ kɛ kãao, 
\v 28 lɛn Kirisi a zĩda kpà gɛ̃̀n do lɛ, à gbɛ̃nↄ durunna dì a mìia dasi. Ani ɛra à su a gɛ̃̀n pladeo, adi kɛ durunna yãin doro, de à gbɛ̃ kũ ń wɛ́ dↄinↄ sura ba yãimɛ.
\c 10
\p
\v 1 Musa doka bi yã mana kũ àtɛn su takamɛ, adi kɛ yã pìinlo. Abire yãi sa dokↄ̃nↄ pì ona gɛ̃̀n baaakↄ̃ wɛ̃̀ kũ wɛ̃̀ɛo dì fↄ̃ à gbɛ̃ kũ òtɛn na Ludainↄ kɛ papana zikiro. 
\v 2 Tó sa pì onaa gbã̀ bò donyĩrinↄnɛ gɛ̃̀n do ari gↄrↄ sĩnda pínkimɛ yã, de ń kù gbãna, ò a onaa tò. 
\v 3 Yãpura gũn sa'onaa pì mɛ́ àdigↄ̃ gbɛ̃nↄ durunna yã dↄńgu wɛ̃̀ kũ wɛ̃̀ɛo. 
\v 4 Zaakũ zùsa kũ blèkofĩnioo aru dì fↄ̃ à durunna kɛ̃ḿma zikiro. 
\v 5 Abire yãi kũ Kirisi tɛn su andunia gũn, à pì Ludanɛ:
\q1 Ń ye sa'opↄ ke gbairo,
\q1 akũ n bisãsiri mɛ̀ɛ kɛ̀mɛnɛ.
\q1
\v 6 Sa'opↄ kũ òdi ká tɛ́n à tɛ́ kũ
\q1 kũ sa'opↄ kũ òdi o durunna yã musuo
\q1 dì kánguro.
\q1
\v 7 Akũ ma pì: Makũmɛ la!
\q1 Lákũ ò kɛ̃̀ takadan ma yã musu nà
\q1 ma su n pↄyenyĩna kɛmɛ, Luda.
\m
\v 8 Káaku gĩa à pì, sa'ona kũ gbao kũ sa kũ òdi ká tɛ́n à tɛ́ kũo kũ sa kũ òdi o durunna yã musuo dì ká Ludaguro, à yeiro, bee kũ doka mɛ́ à dìtɛ. 
\v 9 Akũ à pì, akãamɛ dí, a su a pↄyenyĩna kɛmɛ. À a káakupↄ kpà kpado a plade ditɛna yãi. 
\v 10 Luda pↄyenyĩnaa pì kɛnaa gũn Yesu Kirisi a zĩda kpà sa'opↄ ũ gɛ̃̀n do, à tò ó kú adona Luda gbɛ̃nↄ ũ.
\p
\v 11 Gↄrↄ sĩnda pínki sa'orinↄ dìgↄ̃ kú ń zĩ gũmmɛ, ògↄ̃ sa dokↄ̃nↄ kũ àdi fↄ̃ à durunna kɛ̃ḿma zikiro o gɛ̃̀n baaakↄ̃. 
\v 12 Kirisi sↄ̃, à sa ò durunna yã musu gɛ̃̀n domɛ ari gↄrↄ sĩnda pínki, akũ à gɛ̀ɛ à vùtɛ Luda ↄplai. 
\v 13 Zaa gↄrↄ kũ̀a à kú gwe, àtɛn dã Luda a ibɛrɛnↄ kɛarɛ a tìntin ũ. 
\v 14 Zaakũ sa'ona gɛ̃̀n do pìi gũn, à tò gbɛ̃ kũ à gbã̀ bòńnɛnↄ gↄ̃̀ papana ari gↄrↄ sĩnda pínki. 
\v 15 Luda Nini ɛ̀ra àtɛn yã pì owɛrɛ dↄ à pì:
\q1
\v 16 Ma bàka kunna kũńwo gↄrↄ birenↄ gbɛra yãn dí:
\q1 Mani ma dokayãnↄ dańnɛ ń nɛ̀sɛɛ gũn,
\q1 mani kɛ̃ ń swɛ̃̀ɛa.
\m
\v 17 Akũ gbasa à pì:
\q1 Mani ń durunna kũ ń taarinↄ yã da doro.
\m
\v 18 Lákũ à ń durunna kɛ̃̀ḿma nà, sa'ona ń yãi zɛ́ vĩ doro.
\s1 Ò na Ludai
\p
\v 19 Abire yãi ma gbɛ̃nↄ, kũ Yesu aru gbãnao ó gɛ̃na Ludakukin zɛ́ vĩ kũ swɛ̃̀ɛo kpatɛna. 
\v 20 À wɛ̃̀ndi zɛ́ dufu bòwɛrɛ a mɛ̀ɛ gãi à gɛ̃̀ kũoo lábure kpɛ ari Ludakukia. 
\v 21 Lákũ ó sa'ori zↄ̃kↄ̃ vĩ nà Luda ↄnkũri ũ, 
\v 22 ò na Ludai kũ nɛ̀sɛ doo kũ a náanikɛna sikaa sario kũ swɛ̃̀ kũ ò pìpi ò taari laasun bò a gũnwo kũ mɛ̀ kũ ò a zú ò kũ í swáswao. 
\v 23 Ògↄ̃ tãmaa kũ o zɛo kũna gíngin, zaakũ Luda a lɛ́ sɛ̀, akũsↄ̃ à náani vĩ. 
\v 24 Ò laakari dↄkↄ̃a, ò tɛ́ kákↄ̃gu yenyĩ kũ yãmanakɛnaao yã musu. 
\v 25 Òsun pã kpá ó kↄ̃kakaranaai lákũ gbɛ̃kenↄ dì kɛ nàro. Ò lɛ́ dakↄ̃a, atɛ̃nsa lákũ a è Dikiri sugↄrↄ tɛn ká kãni nà.
\p
\v 26 Tó o yãpura mà o dↄ̃̀, tó o gi ótɛn durunna kɛ, sa'ona kũ ani durunna kɛ̃wá kun doro. 
\v 27 Pↄ́ kũ à gↄ̃̀wɛrɛ mɛ́ à de ògↄ̃ wɛ́ dↄ yãkpatɛi ũ kũ swɛ̃̀kɛ̃nguo kũ tɛ́ gbãna kũ ani Luda ibɛrɛnↄ kakatɛo. 
\v 28 Òdi gbɛ̃ kũ à gì Musa doka dai dɛ a wɛ́ gwanaa sari gbɛ̃nↄn pla ke aakↄ̃ sèedakpanaa musu. 
\v 29 Tó gbɛ̃ gɛ̀sɛɛ pɛ̀tɛ Luda Nɛ́a, akũ à Luda bàka kunna kũńwo aru kũ à gbã̀ bòarɛ gya bò, akũ à Nini Gbɛ̃kɛkɛnnɛri sↄ̃̀sↄ̃, àgↄ̃ dↄ̃ kũ a wɛ́tãmma nigↄ̃ zↄ̃kↄ̃ de abirekũla manamana. 
\v 30 Zaakũ ó yã díkĩna òri dↄ̃ à pì, akãa mɛ́ áni fĩna boḿma, akãa mɛ́ áni fĩna bońnɛ. Ò pì dↄ, Dikiri ni yãkpatɛ kɛ kũ a gbɛ̃nↄ. 
\v 31 Yã pãsĩmɛ, tó n lɛtɛ n da Luda Wɛ̃̀ndide ↄĩ.
\p
\v 32 À laasun lɛ́ á kunna yãa. Á wɛ́kɛ̃naa gbɛra a wari fↄ̃̀ á ↄsi zↄ̃kↄ̃ kanaa gũn. 
\v 33 Zĩkenↄa òdi á sↄ̃sↄ̃, òdi á wɛ́ tã pari gũn. Zĩkenↄa adì zɛ kũ gbɛ̃ kũ òtɛni wɛ́ tã lɛnↄ. 
\v 34 A purusunanↄ wɛ̃nda dↄ̃̀. Kũ ò á pↄ́nↄ sìáwa, a we kũ pↄnnao, zaakũ á dↄ̃ kũ á aruzɛkɛ mana kũ anigↄ̃ kun gↄrↄ sĩnda pínki vĩ. 
\v 35 Abire yãi àsun tó á wↄ́rↄgↄ kũ à àre vĩárɛ zↄ̃kↄ̃ gɛ̃tɛáwaro. 
\v 36 Séde àgↄ̃ mɛna vĩ de à pↄ́ kũ Luda a lɛ́ sɛ̀ le a pↄyenyĩnakɛnaa gbɛra.
\q1
\v 37 Zaakũ à gↄ̃̀ fítimɛ, ani gì kɛro,
\q1 kũ gbɛ̃ kũ àtɛn su ni kipa.
\q1
\v 38 Gbɛ̃ mana nigↄ̃ kun ma náani kũ àtɛn kɛ yãi,
\q1 ama tó à ɛ̀ra kpɛ, ma pↄ nigↄ̃ nnaro.
\m
\v 39 Gbɛ̃ kũ òdi boru kũ kpɛo ò ń zĩda kakatɛnↄn ó ũro. Gbɛ̃ kũ ò Luda náani kɛ̀ ò surabanaa lènↄn ó ũ.
\c 11
\s1 Gbɛ̃ káakunↄ ludanaanikɛnaa
\p
\v 1 Ludanaanikɛnaamɛ tãmaa kunna Luda kĩnaa sikaa sari ũ, yã kũ òdi wɛ́ sialɛro sina yãpura ũ. 
\v 2 Gbɛ̃ káakunↄ ludanaanikɛna mɛ́ à tò Luda ń sáabu kpà.
\p
\v 3 Ó ludanaanikɛna mɛ́ à tò ó dↄ̃ kũ a yã'ona mɛ́ à andunia kàtɛ. Pↄ́ kũ òdi wɛ́ sialɛron à pↄ́ kũ òdi wɛ́ sialɛ kɛ̀o.
\p
\v 4 Habila ludanaanikɛna mɛ́ à tò a sa'ona Ludaa mana de Kainu pↄ́la. A ludanaanikɛna yãin Luda a sáabu kpà, à a dìtɛ gbɛ̃ mana ũ, akũ à a gba sì. Bee kũ à gà, ó kpɛ́ ótɛni a yã ma Luda náani kũ à kɛ̀ɛ pì yãi.
\p
\v 5 Ɛnↄku ludanaanikɛna mɛ́ à tò Luda a sɛ̀, de àsun garo yãi. Odi a e doro, kũ Luda a sɛ̀ bona andunia gũn yãi. Ari Luda gↄ̃ a sɛ́, à a sáabu kpà, à pì a yã kàagu. 
\v 6 Gbɛ̃ke yã dì ká Ludagu a náanikɛnaa sariro. Séde gbɛ̃ kũ àtɛn nai sí kũ à kun akũsↄ̃ àdi fĩna bo a ki wɛtɛrinↄnɛ.
\p
\v 7 Kũ Luda lɛ́ dà Nuhua yã kũ odi e yãro musu, akũ à Luda náani kɛ̀, à a yã mà, à gó'itɛ kɛ̀, à a ↄndenↄ sura bào. A ludanaanikɛna mɛ́ à tò yã vùtɛ andunia, akũsↄ̃ Luda tò yã bò kãao nna a náani kũ à kɛ̀ɛ pì yãi.
\p
\v 8 Kũ Luda Ibrahĩ sìsi de à gɛ́ bùsu kũ áni kpáa àgↄ̃ vĩ gũn, akũ Ibrahĩ Luda náani kɛ̀, à Luda yã pìi mà. À bò bɛ, bee kũ à gu kũ àtɛn gɛ́n pì dↄ̃ro. 
\v 9 À Luda náani kɛ̀, akũ à bɛ pɛ̀tɛ bizakuta ũ bùsu kũ Luda a lɛ́ sɛ̀nɛɛ pìi gũn nibↄ ũ. Lɛn Isaaku kũ Yakubuo dↄ, zaakũ Luda lɛ́sɛnaa pìi gↄ̃̀ ń pↄ́ ũmɛ. 
\v 10 Zaakũ wɛ̃tɛ kũ Luda kàtɛ à bò a zĩni pɛtɛnaan Ibrahĩ wɛ́ dↄi.
\p
\v 11 Sara ludanaanikɛna mɛ́ à tò à zɛ́ lè à nↄ̀ↄ sì, bee kũ paramɛ, akũsↄ̃ à zĩ kũ̀, zaakũ à dↄ̃ kũ Luda kũ à lɛ́ sɛ̀arɛ náani vĩ. 
\v 12 Bee kũ à zĩ kũ̀, gↄ̃gbɛ̃ mɛ̀n do pì buri kɛ̀ dasi lán susunɛnↄ ke ísiralɛ bùsu'atɛ̃ bà, oni fↄ̃ ò a lɛ́ dↄ̃ro.
\p
\v 13 Gbɛ̃ pìnↄ gàga ń pínki ń ludanaanikɛnaa gũn, pↄ́ kũ à a lɛ́ sɛ̀ńnɛnↄ lenaa sari. Ò è zã̀ dire ò gbãnakɛ kpài. Ò pì, nibↄ bòasunↄmɛ ń ũ zĩtɛa la. 
\v 14 Gbɛ̃ kũ òdi o lɛnↄ tɛn mↄwɛrɛ kũ òtɛni ń zĩda bùsu ni dɛmɛ. 
\v 15 Tó bùsu kũ ò bòn bɛgɛn òtɛn kɛ yã, de ò zɛ́ lè ò ɛ̀ra ò tà gwe. 
\v 16 Ama bùsu kũ a mana de abirekũlan òtɛni a ni dɛ, àkũ ludambɛ pↄ́ ũ. Abire yãi tó ò Luda sìsi ń Luda ũ, àdi kɛnɛ wé'iyã ũro, zaakũ à wɛ́ra kàtɛ ń pↄ́ ũ.
\p
\v 17-18 Kũ Luda Ibrahĩ yↄ̃̀ à gwà, akũ Ibrahĩ Luda náani kɛ̀, à Isaaku kpà sa'opↄ ũ. Luda lɛ́ sɛ̀nɛ yã à pì, Isaaku burinↄn onigↄ̃ pińnɛ a burinↄ ũ. Bee kũ abireo à zɛ̀ kũ a nɛ́ mɛ̀n do pì kpanaao. 
\v 19 À sì kũ Luda gbãna ni fↄ̃ à gɛ̀nↄ vu bona gan, akũ à de lákũ ò pì à ɛ̀ra à Isaaku lè bona gan bà. 
\v 20 Isaaku Luda náani kɛ̀, akũ à sa'olɛ kɛ̀ Yakubu kũ Isauonɛ. 
\v 21 Kũ Yakubu kú ga lɛ́i, akũ à Luda náani kɛ̀, à sa'olɛ kɛ̀ Yusufu nɛ́nↄnɛ, akũ à gbãna lè a gòoa à donyĩ kɛ̀. 
\v 22 Kũ Yusufu kà gana, akũ à Luda náani kɛ̀, à Isarailanↄ bona Misila yã ò kũ lákũ oni kɛ kũ a gɛ̀wao nà.
\p
\v 23 Musa de kũ a dao Luda náani kɛ̀, akũ ò a ùtɛ ari mↄ aakↄ̃ a inaa gbɛra, kũ ò è a àlesi mana yãi. Odi vĩna kɛ doka kũ Firi'auna dìtɛnɛro. 
\v 24 Kũ Musa kɛ̀ zↄ̃kↄ̃, akũ à Luda náani kɛ̀, à gì ò a sísi Firi'auna nɛ́nↄgbɛ̃ nɛ́ ũ. 
\v 25 À sì ò a wɛ́ tã kũ Luda gbɛ̃nↄ de kunna kũ pↄnnao durunna gũn gↄrↄ plala. 
\v 26 À dìtɛ kũ wé'i kũ òdi daḿma Kirisi yãi de Misila aruzɛkɛla, zaakũ ziakpɛzĩ láadan a wɛ́ kúa. 
\v 27 A ludanaanikɛna mɛ́ à tò à bò Misila, adi vĩna kɛ Firi'auna pↄfɛ̃nɛro, à zɛ̀ gíngin lákũ à Luda kũ òdi e kũ wɛ́oro èe bà. 
\v 28 A ludanaanikɛna mɛ́ à tò à Vĩnla dikpɛ dìtɛ kũ aru mamana kpɛ́ lɛ́ gbĩ̀iao, de gbɛ̃dɛri sún ↄ na ń daudunↄaro yãi. 
\v 29 Isarailanↄ Luda náani kɛ̀, ò bikũ̀ Isira Tɛ̃raa lán zĩtɛ kori bà. Kũ Misilanↄ yↄ̃̀a lɛ, akũ í dàńla. 
\v 30 Isarailanↄ Luda náani kɛ̀, ò táa ò ò lìka Yɛrikoi ari gↄrↄ suppla, akũ a bĩni kↄ̀tɛ. 
\v 31 Karua Rahabu Luda náani kɛ̀, à gu'asirigwarinↄ dìtɛ à ń gwá manamana, akũ adi kakatɛ kũ ludayãdarisarinↄoro.
\p
\v 32 Mani pi dera dↄↄ? Mani zɛ́ le mà Gidiↄn yã oro ke Baraki ke Samusi ke Yɛfɛta ke Dauda ke Samuɛli ke annabinↄ. 
\v 33 Ò Luda náani kɛ̀, akũ ò zĩ̀i blè kínanↄa, ò yã gↄ̃̀gↄ̃ gbɛ̃nↄnɛ a zɛ́a, ò lɛ́ kũ Luda sɛ̀ńnɛ gbɛ̀ɛ lè, ò músunↄ lɛ́ nàkↄ̃a, 
\v 34 ò tɛ́ pãsĩ dɛ̀, ò bò fɛ̃nɛda lɛ́i, ò gbãna lè ń gbãnasarikɛ gũn, ò pãsĩ kũ̀ zĩ̀i gũn, ò pɛ̀ buri pãnde zĩ̀karinↄa, 
\v 35 ò nↄgbɛ̃nↄ nɛ́ gɛ̀nↄ fùtɛ bona gan ò kpàḿma. Ò mɛ̀ɛ ũ̀ ń gbɛ̃kenↄa, akũ ò gì ò ń gbarɛ, de ò vu bona gan ò bo mana yãi. 
\v 36 Ò ń gbɛ̃kenↄ fobò, ò ń gbɛ̃ kũ flã̀ao. Ò mↄ̀ↄ kà ń gbɛ̃kenↄa, ò ń ká kpɛ́siran. 
\v 37 Ò ń pápa kũ gbɛ̀ɛo ò ń dɛdɛ, ò ń zↄ̃kↄ̃rɛ pla kũ sàkasakaao, ò ń dɛdɛ kũ fɛ̃nɛdao. Ò kurè sã bára kũ blè bárao dana. Ò gↄ̃̀ kori, ò ń wɛ́ tã̀, ò wari dↄ̀ḿma. 
\v 38 Andunia kunna dí kↄ̃ sí kũńworo. Ò lìkaralikara sɛ̃̀n kũ kpi musunↄo, ò kú gbɛ̀wɛɛnↄn kũ tↄ̃̀nↄwɛɛnↄ. 
\v 39 Bee kũ Luda gbɛ̃ pìnↄ sáabu kpà ń pínki a náani kũ ò kɛ̀ yãi, odi pↄ́ kũ à a lɛ́ sɛ̀ńnɛ lero, 
\v 40 Luda gĩnakɛ à dìtɛ, ò gwena mana le de ń pↄ́la, de òsungↄ̃ papana ó sariro.
\c 12
\s1 Luda a gbɛ̃nↄ totonaa
\p
\v 1 Abire yãi ókↄ̃nↄ se, lákũ sèedadenↄ diwái nà lɛ, ò ↄ kpá pↄ́ kũ òdi kpáwɛrɛnↄi kũ durunna kũ àdi ó kakũn aragao pínki, ò bàkpakũsũna kũ Luda dìtɛwɛrɛ lɛ́ kũ mɛnao. 
\v 2 Ò wɛ́ pɛ́ Yesua kũ à bò kũ ó ludanaanikɛna zɛ́o akũsↄ̃ à zɛ́ pìi kɛ̀ papana. À gana líaa fↄ̃̀, adi a wé'iyã daro pↄnna kũ à ditɛnanɛ lena yãi, akũ à gɛ̀ɛ à vùtɛ Luda kíblegba ↄplai. 
\v 3 À laasun lɛ́ a yãa, lákũ à mɛna fↄ̃̀ kũ durunnakɛri kũ ò ibɛrɛ bire taka sɛ̀ kãaonↄo, de àsun kpasa á nɛ̀sɛɛ yakaro yãi. 
\v 4 Zaakũ á ↄsikana kũ durunnaoo gũn, ádi zɛ a gi ari a gɛ a gaoro. 
\v 5 Nɛ̀sɛyĩdakũna yã kũ ò òárɛ lán nɛ́nↄ bà sã̀águn yá? Ò pì:
\q1 Ma nɛ́, tó Dikiri tɛni n toto, ǹsun ditɛ pãro.
\q1 Tó à kpã̀kɛ̃nyĩ, ǹsun tó n kã garo.
\q1
\v 6 Zaakũ gbɛ̃ kũ Dikiri yeiin àdi toto,
\q1 àdi wɛ́ tã gbɛ̃ kũ à sì a nɛ́ ũa.
\m
\v 7 À wɛ́tãmma ditɛ totona ũ. Luda mɛ́ àtɛn abirekũ kɛárɛ, kũ a nɛ́nↄn á ũ yãi. Nɛ́ ke kun kũ a de ni gí à a totoi yá? 
\v 8 Tó adi á toto lán a nɛ́ kparanↄ bàro, á de a nɛ́nↄ ũro, yìgisarinɛnↄn á ũ. 
\v 9 Ó denↄ vĩ andunia la kũ ò ó toto, akũ o ń yã mà. Lákũ à de lɛ nà, ò mì natɛ ó De kũ à kú musu de abirekũla ògↄ̃ kun. 
\v 10 Ó denↄ ó toto gↄrↄ pla pↄ́ ũ ń ↄ̃ndↄ̃ lɛ́n. Luda dì ó toto ó karana yãimɛ, de ó kunna le àgↄ̃ adona lán a bà. 
\v 11 Totona ke pↄnna vĩ a gↄrↄaro, sé pↄsira, ama gbɛ̃ kũ totonaa pì ń kɛ́kɛnↄ dì a gbɛ̀ le zã bona mana kũ aafiao ũ.
\p
\v 12 Abire yãi à á ↄ kũ ò gↄ̃̀ dↄáinↄ kũ á gbá kũ ò gↄ̃̀ tererenↄ gba gbãna, 
\v 13 à zɛ́ sɛ́ súsu, de ákↄ̃nↄ kũ átɛn tↄ̃ↄtɛnↄ sún kakũnlo, ò gↄ̃ kũ aafiaao.
\p
\v 14 À wɛtɛ àgↄ̃ nna kũ gbɛ̃ sĩnda pínkio, á kunna gↄ̃ adona, zaakũ tó gbɛ̃ kunna adonaro, ani Dikiri ero. 
\v 15 À laakari kɛ, á gbɛ̃ke sún kura Luda gbɛ̃kɛkɛnnɛnaai à gↄ̃ gↄ̃nna ũ á tɛ́, à wari dↄ gbɛ̃nↄa dasi à ń yakaro. 
\v 16 Á gbɛ̃ke súngↄ̃ de pãpãkɛri ke ludayãdarisari ũ lán Isau bàro. À a daudukɛzɛ yìa pↄ́ gɛ̃̀n do blena yãi. 
\v 17 Á dↄ̃ kũ à sa'olɛ wɛ̀tɛ a dea zã, akũ Luda gìnɛ. Bee kũ à wɛ̀tɛ kũ wɛ́'io, adi zɛ́ le à yã kũ à kɛ̀ litɛro.
\s1 Luda bàka kunna kũńwo zĩ kũ a dufuo
\p
\v 18 Adi kɛ Sinai kpi kũ oni fↄ̃ ò ↄ naaan a nairo, kũ àtɛn tɛ́ kũ, à gusira vĩ kũ gu bùgubuguuo kũ zàga'ĩao 
\v 19 kũ kãkãki yĩsãmpanaao kũ Luda kòto gbãnao. Kũ Isarailanↄ kòtoo pìi mà, ò kútɛ kɛ̀nɛ ò pì, àsun yãke ońnɛ doro, 
\v 20 zaakũ oni yã kũ à dìtɛńnɛ díkĩna fↄ̃ro à pì: Bee pↄ́kãde mɛ́ à nà kpi pìia, ò pápa kũ gbɛ̀ɛo ò dɛ. 
\v 21 Luda kipanaa pì bi vĩna yãmɛ manamana ari Musa pì, vĩna a kũ, átɛn lukaluka.
\p
\v 22 Ama a na Zaiↄ̃ kpii kũ Luda Wɛ̃̀ndide wɛ́tɛ Yurusalɛmu kũ à kú musuo kũ a malaika dasidasi kũ ò kakarana gwenↄ 
\v 23 kũ daudu kũ ń tↄ́ kɛ̃na gwenↄ kↄ̃kakaranaao kũ Luda kũ à de gbɛ̃ sĩnda pínki yãkpatɛkɛri ũo kũ gyãwãn gbɛ̃ mana kũ ò gↄ̃̀ papananↄ 
\v 24 kũ Yesu kũ à de Luda bàka kunna kũńwo dufu yãkɛkɛri ũo kũ a aru fãfãna kũ àtɛn yã mana o de Habila pↄ́lao.
\p
\v 25 À laakari kɛ, àsun gí yã'orii pì yã mairo. Lákũ gbɛ̃ kũ ò gì Luda lɛ́damma mai zĩtɛ lanↄ dí boro nà, ókↄ̃nↄ se, lákũ Luda tɛn lɛ́ dawá zaa musu, tó o kpɛ lìnɛ, oni ó pↄ́ o dↄ yá? 
\v 26 A kòto zĩtɛ lùkaluka yã, akũ à lɛ́ sɛ̀ à pì, áni gu lukaluka gɛ̃̀n do dↄ, adi kɛ zĩtɛ adonlo, kũ musuomɛ sà. 
\v 27 Kũ à pì, gɛ̃̀n do dↄ, abirekũ tɛn piwɛrɛ Luda pↄ́kɛna kũ ani lukaluka pìnↄ ni gɛ̃ zɛ́lamɛ, de pↄ́ kũ àdi lukaronↄ le àgↄ̃ kun. 
\v 28 Abire yãi lákũ ótɛn kpata kũ àdi yĩgãro ble nà, ò Luda sáabu kpá, ògↄ̃ donyĩ kɛnɛ lákũ à yei nà, ògↄ̃ mì natɛnɛ vĩnakɛnanɛɛ gũn. 
\v 29 Zaakũ ó Luda bi tɛ́ kũ àdi kũḿmamɛ.
\c 13
\s1 Lɛ́dammanaa
\p
\v 1 À wɛ́ tã àgↄ̃ gbɛ̃kɛ vĩ kũ kↄ̃o. 
\v 2 À laakari dↄ nibↄkũnaaa, zaakũ lɛn gbɛ̃kenↄ malaikanↄ yàrii kɛ̀ dↄ̃naa sari lɛ. 
\v 3 À tó gbɛ̃ kũ ò ń ká kpɛ́sira gũnnↄ yã dↄágu, lákũ á kú kũńwo kpɛ́siran bà, kũ gbɛ̃ kũ òtɛn wɛ́ tãḿmanↄ, lákũ ákↄ̃nↄmɛ òtɛn wɛ́ tãáwa bà. 
\v 4 Baadi gↄ̃ nↄsɛna da yã bɛ̀ɛrɛde ũ. Òsun ń wútɛki gbãsĩ kpáro, zaakũ Luda ni yãkpatɛ kɛ kũ zinakɛrinↄ kũ pãpãkɛrinↄo. 
\v 5 Yena ↄgↄi sún doárɛ arɛro. À zɛ kũ pↄ́ kũ á vĩo, zaakũ Luda pì:
\q1 Mani n tónlo,
\q1 mani pã kpányĩ zikiro.
\m
\v 6 Abire yãi odì kùgbãna kɛ ò pi:
\q1 Dikirimɛ ma kpanyĩri ũ,
\q1 vĩna ni ma kũro.
\q1 Bↄ́n bisãsiri ni fↄ̃ à kɛmɛnɛɛ?
\s1 Sa yãpura onaa
\p
\v 7 À tó á don'arɛde kũ ò Luda yã òárɛnↄ yã dↄágu. À ń kunna tàasi ká ari a lɛ́a, á Luda náani kɛ lán ń bà. 
\v 8 Yesu Kirisi dokↄ̃nↄ gĩa kũ gbãrao ari gↄrↄ sĩnda pínki. 
\v 9 Àsun tó ò á sãtɛ kũ yã nibↄ dasi dannɛnanↄoro. À mana ó swɛ̃̀ gbãna le Luda gbɛ̃kɛ gũn, adi kɛ sa'opↄ́ble kũ àdi àre ke kɛ gbɛ̃ kũ ò zɛ̀onↄnɛronlo. 
\v 10 Bizakuta sa'orinↄ zɛ́ vĩ ò sa'oki kũ ó vĩ pↄ́ble blero. 
\v 11 Sa'oriki dì gɛ̃ Ludakukin kũ pↄ́kãde aruo durunnanↄ kɛ̃mmana yãi, akũ òdi a gɛ̀ kpata bùra kpɛ. 
\v 12 Abire yãi Yesu gà wɛ̃tɛ kpɛ se, à gbã̀ bò gbɛ̃nↄnɛ kũ a zĩda aruo. 
\v 13 Ò bo ò gɛ́ a kĩnaa bùra kpɛ, wé'i ó kũ kãao se. 
\v 14 Zaakũ ó wɛ̃tɛ kũ anigↄ̃ kun vĩ laro, wɛ̃tɛ kũ àtɛn sun ó wɛ́ dↄi. 
\v 15 Abire yãi ògↄ̃ Luda sáabu kpá lakanaa sari kũ Yesu gbãnao ó sa'ona ũ. Gba kũ a sìsirinↄ dì suon gwe. 
\v 16 À laakari dↄ yãmanakɛna kũ kↄ̃gbɛ̃kɛnaaoa. Sa bire taka ona mɛ́ àdi ká Ludagu. 
\v 17 À á don'arɛdenↄ yã ma, à mì natɛńnɛ, de ò le ò zĩ kɛ kũ pↄnnao, zaakũ ò de gbɛ̃ kũ oni ń zĩ yã baba Ludanɛnↄ ũ. Tó òtɛn zĩ kɛ kũ lɛ́suruo, ani àre kɛárɛro.
\s1 Lɛ́zammanaa
\p
\v 18 À adua kɛwɛrɛ. Yãke tɛni ó swɛ̃̀ vĩro, odìgↄ̃ ye ògↄ̃ kú ó dↄ̀rↄↄa yã sĩnda pínki gũn. 
\v 19 Ma wɛ́ kɛáwa à adua kɛmɛnɛ, atɛ̃nsa mà le mà su á kia likalika.
\p
\v 20 Luda aafiade kũ ó Dikiri Yesu fùtɛ bona gan sãdãriki ũ a bàka kunna kũoo gↄrↄ sĩnda pínki aru gãi, 
\v 21 à á kɛkɛ kũ mana pínkio, de à a pↄyenyĩna kɛ, à yã kũ à kàagu kɛ ó gũn Yesu Kirisi gãi. Àkũ mɛ́ à gakuri vĩ gↄrↄ sĩnda pínki, aami.
\p
\v 22 Ma gbɛ̃nↄ, ma wɛ́ kɛ̀áwa, àgↄ̃ lɛ́damma yã pì kũna kũ mɛnao, zaakũ takada kũ ma kɛ̃̀árɛ zↄ̃kↄ̃ro. 
\v 23 Àgↄ̃ dↄ̃ kũ ò ó gbɛ̃ do Timↄti gbàrɛ. Tó à kà la tera, óni su á gwa lɛɛlɛ. 
\v 24 À fↄ kpá á don'arɛdenↄa ń pínki kũ Luda gbɛ̃nↄ pínki. Itali bùsudenↄ fↄ kpàáwa. 
\v 25 Luda gbɛ̃kɛ kɛárɛ á pínki.