\id ACT Acts in Busa, Ross Jones \ide UTF-8 \h ZĨRINƆ \toc1 ZĨRINƆ YÃKƐNANƆ \toc2 ZĨRINƆ \mt1 ZĨRINƆ YÃKƐNANƆ \io1 Yesu tana ludambɛ 1:1-1:26 \io1 Luda Nini kipanaa 2:1-2:47 \io1 Yudanↄ Yesu yã sinaa 3:1-12:25 \io1 Pↄlu wɛ̃tɛgɛna káakude 13:1-14:28 \io1 Pↄlu wɛ̃tɛgɛna gɛ̃̀n plade 15:1-18:22 \io1 Pↄlu wɛ̃tɛgɛna gɛ̃̀n aakↄ̃de 18:23-21:16 \io1 Pↄlu gɛna Romu 21:17-28:31 \c 1 \s1 Lɛ́sɛna Luda Nini yã musu \p \v 1 Tiofilu, ma ònnɛ ma takada káaku gũn lákũ Yesu kɛ̀ nà kũ yã kũ à dàńnɛnↄ pínki zaa a naana gↄrↄ \v 2 ari gↄrↄ kũ à yã dìtɛ a zĩ̀rinↄnɛ kũ Luda Nini gbãnao, akũ Luda a sɛ̀ à tà kãao a kĩnaa. \v 3 Zaakũ a ganaa gbɛra à a zĩda mↄ̀ńnɛ à sèedayãnↄ kɛ̀ńnɛ dasi kũ à tò ò dↄ̃̀ sikaa sari kũ à bɛ̃nɛ. À a zĩda mↄ̀ńnɛ gↄrↄ bupla à kpata kũ à bò Luda kĩnaa yã òńnɛ. \v 4 Kũ ò kakarana, akũ à pìńnɛ: Àsun bo Yurusalɛmuro. Àgↄ̃ lɛ́ kũ ma De sɛ̀árɛ dã, lákũ ma a yã òárɛ nà. \v 5 Zaakũ Yahaya gbɛ̃nↄ da'itɛ kɛ̀ í gũmmɛ, ama gↄrↄ pla la mani á da'itɛ kɛ Luda Nini gũn. \s1 Tana kũ Yesuo ludambɛ \r (Maa 16:19-20, Luk 24:50-53) \p \v 6 Kũ ò kakarana lɛ, akũ ò a là ò pì: Dikiri, gↄrↄ dí gũnn ĩni Isarailanↄ kpata ɛrańnɛ yá? \v 7 À wèḿma à pì: Á zɛ́ vĩ àgↄ̃ gↄrↄ kesↄ̃ gↄrↄ zaka kũ ma De dìtɛ kũ a zĩda ikooo dↄ̃ro. \v 8 Tó Luda Nini kìpaáwa, áni gbãna le àgↄ̃ de ma sèedadenↄ ũ Yurusalɛmu kũ Yudea bùsu gu sĩnda pínkio kũ Samaria bùsuuo ari à gɛ́ pɛ́ andunia lɛ́a. \v 9 Yã bire onaa gbɛra Luda a sɛ̀ ń wára ari à gɛ̀ɛ à sã̀tɛ ń wɛ́a ludambɛ lukun. \v 10 A tanaa gũn lákũ ń wɛ́ pɛ́ ludambɛa nà, akũ gbɛ̃nↄn pla kenↄ bò ò zɛ̀ ń sarɛ ò pↄ́kasa puranↄ dana. \v 11 Ò pì: Galili bùsudenↄ, à kɛ̀ dera á zɛna átɛn ludambɛ gwaa? Yesu kũ Luda a bò á tɛ́ à tà kãao a kĩnaa pìi, ani ɛra à su lákũ a è àtɛn tá gwe nà. \s1 Yudasi gɛ̃nɛkɛnaa \p \v 12 Akũ ò kìpa Kùkpɛ sĩ̀sĩia ò sù Yurusalɛmu. Sĩ̀sĩi pìi zã̀ kũ Yurusalɛmuo à kà lán kiloo do taka bà. \v 13 Kũ ò kà, akũ ò dìdi kpɛ́ musu, gu kũ òdigↄ̃ kún. Pita kú gwe kũ Yuhanao kũ Yamisio kũ Anduruo kũ Filipio kũ Tomasio kũ Batↄlↄmiuo kũ Matiuo kũ Alafeu nɛ́ Yamisio kũ Simↄ Kokarideo kũ Yamisi nɛ́ Yudasio. \v 14 Ń pínki ń zĩda kpà aduakɛnaaa lɛɛlɛ kũ Mariama Yesu dao kũ Yesu dakũnanↄ kũ nↄgbɛ̃ kparanↄ. \p \v 15 Gↄrↄ birea Pita fùtɛ à zɛ̀ Yesu ìba kũ ò kà gbɛ̃nↄn basuddo takanↄ tɛ́ à pì: \v 16 Ma gbɛ̃nↄ, yã kũ Dauda ò kũ Luda Nini gbãnao Yudasi kũ à dò gbɛ̃ kũ ò Yesu kũ̀nↄnɛ arɛ yã musu, tilasimɛ Luda yã pì papa. \v 17 Ó gbɛ̃ domɛ yã a baka kú ó zĩ díkĩna gũn. \v 18 À zĩtɛ lù kũ ↄgↄ kũ à lè a vãnikɛnaa gũnwo. Gwen à bàkɛ̃ à lɛ̀tɛn, a nɛ̀sɛɛ pũ̀tã a nukãninↄ bↄ̀tɛ pínki. \v 19 Yurusalɛmudenↄ pínki yã pìi mà, akũ ò tↄ́ kpà gu pìinɛ Akɛlɛdama kũ ń buri yão. Tↄ́ pìi pì gbɛ̃dɛri zĩtɛ. \v 20 Ò a yã ò Zabura takada gũn ò pì: \q1 A bɛ gↄ̃ bɛzĩ ũmɛ, \q1 gbɛ̃ke súngↄ̃ kú a gũn doro. \m Ò pì dↄ: \q1 Gbɛ̃ pãnde gↄ̃ a gɛ̃nɛ ũ. \m \v 21-22 A yã mɛ́ à tò gbɛ̃ kũ òdigↄ̃ tɛ́wái gↄrↄ kũ ó kú lɛɛlɛ kũ Dikiri Yesuo zaa Yahaya gbɛ̃nↄ da'itɛkɛgↄrↄa ari gↄrↄ kũ Luda a bò ó tɛ́nↄ, ò ń gbɛ̃ do bo àgↄ̃ de a vuna gan sèedade ũ kũoo. \v 23 Akũ ò gbɛ̃nↄn planↄ bò, Yusufu kũ òdi pinɛ Baasaba òdi pinɛ dↄ Yusutu kũ Matiao. \v 24 Akũ ò adua kɛ̀ ò pì: Dikiri, ń gbɛ̃ sĩnda pínki nɛ̀sɛ dↄ̃. Gbɛ̃nↄn pla dínↄ tɛ́ ǹ gbɛ̃ kũ n bò mↄwɛrɛ, \v 25 de a bàka gↄ̃ kú kũ ókↄ̃nↄ zĩ̀rinↄ zĩ díkĩna gũn yãi, zĩ kũ Yudasi bòn à gɛ̀ɛ gu kũ kↄ̃ sɛ̀ kãao gũn. \v 26 Akũ ò kàpaa kpà gbɛ̃nↄn pla pìnↄ yã musu. Akũ líkpana Matia kũ̀, akũ ò a dà zĩ̀ri gbɛ̃nↄn kuri awɛɛdonↄ tɛ́. \c 2 \s1 Luda Nini kipanaa \p \v 1 Kũ Pɛntikↄsi dikpɛ gↄrↄ kà, ò kú gu dokↄ̃nↄa ń pínki. \v 2 Kãnto ò kĩni mà bona ludambɛ lán zàga'ĩa gbãna bà, akũ kpɛ́ kũ ò vutɛna wã̀. \v 3 Ò pↄ́ è lán tɛ́nɛnɛnↄ bà à fã̀kↄ̃a à dìdi ń baadia. \v 4 Akũ Luda Nini kìpaḿma ń pínki, akũ ò nà yãkeburi'onaaa lákũ Nini pì ń gbá lɛ́ nà. \p \v 5 Yuda kenↄ kú Yurusalɛmu gwe, ludayãmari kũ ò bò andunia bùsu sĩnda pínki gũnnↄ ũ. \v 6 Kũ ò ń zuka pìi mà, ò kàkarańyĩ dasidasi, akũ ò bídi kɛ̀, kũ ò mà òtɛni ń gbɛ̃ sĩnda pínki buri yã o. \v 7 Yã pì ń kũ gbãna à bò ń sarɛ ò pì: Yã'orii pìnↄ bi Galilidenↄmɛ ń pínkiroo? \v 8 À kɛ̀ dera o mà òtɛni ó baadi bùsu yã oo? \v 9 Patianↄ kũ Midianↄ kũ Elamunↄn ó ũ kũ gbɛ̃ kũ ò kú Mɛsↄpↄtamianↄ kũ Yudeao kũ Kapadosiao kũ Pↄntuo kũ Asiao \v 10 kũ Firigiao kũ Pamfiliao kũ Misilao kũ Libia bùsu kũ à kú Sirɛni sarɛo kũ gbɛ̃ kũ ò bò Romunↄ. \v 11 Yudanↄ kũ gbɛ̃ kũ ò ń donyĩ zɛ́ sɛ̀nↄn ó ũ kũ Kɛrɛtinↄ kũ Larubunↄ, akũ ótɛn ma òtɛn Luda yãbonsarɛ kɛnanↄ o kũ ó baadi buriyãnↄ. \v 12 Yã pì ń kũ gbãna ò bídi kɛ̀, òtɛn kↄ̃ lala òtɛn pi: Yã kpate takan gwee? \v 13 Gbɛ̃kenↄ sↄ̃ òtɛni ń lalandi kɛ ò pì: Í mɛ́ à ń kũ. \s1 Pita waazikɛnaa \p \v 14 Akũ Pita fùtɛ à zɛ̀ kũ a gbɛ̃ kpara gbɛ̃nↄn kuri awɛɛdonↄ à yã ò gbãngbãn à pì: Ákↄ̃nↄ Yudanↄ kũ gbɛ̃ kũ á kú Yurusalɛmunↄ pínki, à sã kpá à tó mà yã pì oárɛ. \v 15 Í dí gbɛ̃ pìnↄ kũ lákũ átɛn da nàro, zaakũ kↄnkↄ mↄ̀ kɛ̃ndon tera. \v 16 Yã kũ annabi Yoɛli òon dí: \q1 \v 17 Luda pì: \q1 Gↄrↄ kpɛdenↄ zĩ mani ma Nini pisi gbɛ̃ sĩnda pínkia, \q1 á nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ kũ á nɛ́nↄgbɛ̃nↄ ni annabikɛyã o, \q1 á kɛfɛnnanↄ ni wɛ́gupu e, \q1 á mare zↄ̃kↄ̃nↄ ni nana o. \q1 \v 18 Gↄrↄ birenↄa \q1 mani ma Nini pisi ma zↄ̀blerinↄa \q1 gↄ̃gbɛ̃nↄ kũ nↄgbɛ̃nↄ ń pínki \q1 oni annabikɛyã o. \q1 \v 19 Mani sèedanↄ kɛ musu, \q1 mani yãbonsarɛnↄ kɛ andunia gũn, \q1 aru kũ tɛ́o kũ túsukpɛ síi lukuo nigↄ̃ kún. \q1 \v 20 Ifãntɛ̃ ni sira kũ, \q1 mↄvura ni tɛ̃ra kũ lán aru bà \q1 ari Dikiri sugↄrↄ zↄ̃kↄ̃ gakuride gↄ̃ gɛ́ ká, \q1 \v 21 gbɛ̃ sĩnda pínki kũ òdi Dikiri sísinↄ ni bo. \m \v 22 Isarailanↄ, à yã dí ma. Lákũ á dↄ̃ á zĩdanɛ nà, Luda Yesu Nazɛra mↄ̀árɛ a gbɛ̃ ũ kũ daboyãnↄ kũ yãbonsarɛnↄ kũ sèeda kũ à kɛ̀ a gãi á tɛ́nↄ. \v 23 Luda zɛ̀o a pↄyenyĩna kũ a dↄ̃naao gũn kũ ò a kpàáwa, akũ a tò kifirinↄ a pà lía ò a dɛ̀. \v 24 Akũ Luda ga bàa pòroa à a vù, zaakũ à zɛ́ vĩ kũ ga ni fↄ̃ àgↄ̃ a kũnaro. \v 25 Zaakũ Dauda a yã ò à pì: \q1 Madìgↄ̃ Dikiri e ma wɛ́n gↄrↄ sĩnda pínki, \q1 lákũ à kú ma ↄplai nà \q1 pↄ́ke ni ma lukaro. \q1 \v 26 Abire yãin ma pↄ dìgↄ̃ nna, \q1 ma nɛ̀sɛgũn pù. \q1 Ma tãmaa vĩ kũ ma mɛ̀ nigↄ̃ kun, \q1 \v 27 zaakũ ĩni ma tó mira gũnlo, \q1 ĩni we n gbɛ̃ kũ à kú adona yagi kũro. \q1 \v 28 N ma da wɛ̃̀ndi zɛ́a, \q1 ma pↄnna nigↄ̃ pana n kĩnaa. \m \v 29 Ma gbɛ̃nↄ, mani fↄ̃ mà ó dizi káaku Dauda yã oárɛ swáswa. À gà ò a vĩ̀ a mira kú wɛ̃tɛ dín ari kũ a gbãrao. \v 30 A annabikɛ gũn à dↄ̃̀ kũ Luda lɛ́ sɛ̀awa à pì, áni a burinↄ doke ká a kpatan. \v 31 Dauda gĩnakɛ à Arumasihu vuna gan è, akũ à a yã ò à pì: Luda ni a tó mira gũnlo, ani we a mɛ̀ yagi kũro. \v 32 Yesu pìin Luda a vù gan. A sèedadenↄn ó ũ ó pínki. \v 33 Vutɛna Luda ↄplai à a Nini kũ à a lɛ́ sɛ̀wɛrɛ sì a Dea. Yã kũ átɛn e akũsↄ̃ átɛn ma tera de Luda Nini kũ à pìsiwá ũmɛ. \v 34 Zaakũ adi kɛ Dauda mɛ́ à fùtɛ à gɛ̀ɛ ludambɛro, à pì: \q1 Dikiri ò ma dikirinɛ à vutɛ a ↄplai \q1 \v 35 ari àgↄ̃ a ibɛrɛnↄ kɛnɛ a tìntin ũ. \m \v 36 Isarailanↄ, àgↄ̃ dↄ̃ sãnsãn kũ Yesu kũ a a pà líaan Luda dìtɛ Dikiri ũ, Arumasihu ũ dↄ. \p \v 37 Kũ ò yã pìi mà, à ń zↄ̃, akũ ò Pita kũ zĩ̀ri kparanↄ là ò pì: Gbɛ̃nↄ, óni kɛ deraa? \v 38 Akũ Pita pìńnɛ: Á baadi nɛ̀sɛ litɛ à da'itɛ kɛ kũ Yesu Kirisi tↄ́o, á durunnanↄ ni kɛ̃áwa áni Luda Nini sí gba ũ. \v 39 Zaakũ lɛ́ kũ Luda sɛ̀ɛ pì de á pↄ́ ũmɛ kũ á nɛ́nↄ kũ gbɛ̃ kũ ò kú zã̀nↄ, gbɛ̃ kũ Dikiri ó Luda ni ń sísi pìnↄ ń pínki. \v 40 À yã pãndenↄ òńnɛ dasi à nàkaraḿma à pì: À á zĩda bo gbãragbɛ̃ vãni dínↄ tɛ́. \v 41 Akũ gbɛ̃ kũ ò a yã pìi sìnↄ da'itɛ kɛ̀. Zĩ birean ò kàra ń tɛ́ gbɛ̃nↄn wàa gɛ̃ro. \v 42 Ò laakarii dↄ̀ zĩ̀rinↄ yãdannɛnaaa kũ kↄ̃gbɛ̃kɛnaao kũ Dikiri pↄ́blenaao kũ aduakɛnaao. \s1 Yesudenↄ kunna kũ kↄ̃o \p \v 43 Zĩ̀rii pìnↄ tɛn sèeda kũ yãbonsarɛnↄ kɛ, akũ vĩna gbɛ̃ sĩnda pínki kũ̀. \v 44 Dikiri náanikɛrinↄ pínki gã̀ dokↄ̃nↄmɛ. Pↄ́ kũ ò vĩnↄ gↄ̃̀ ń pínki pↄ́ ũ. \v 45 Tó ò ń pↄ́ kũ ò vĩnↄ yìa, òdi a ↄgↄ kpaatɛtɛkↄ̃nɛ lákũ baadi bↄkↄtɛ de nà. \v 46 Lákũ gu dìgↄ̃ dↄ nà òdigↄ̃ kↄ̃ kakara Luda ↄnn, òdigↄ̃ pↄ́ ble kↄ̃ bɛa kũ pↄnnao kũ nɛ̀sɛ mɛ̀n doo. \v 47 Òdigↄ̃ Luda tↄ́ kpá, akũsↄ̃ òdigↄ̃ nna kũ baadi pínkio. Dikiri dìgↄ̃ gbɛ̃ kũ átɛni ń sura banↄ kara ń tɛ́ lákũ gu dìgↄ̃ dↄ nà. \c 3 \s1 Gↄ̃gbɛ̃ ɛrɛ werekↄ̃anaa \p \v 1 Zĩkea Pita kũ Yuhanao gɛ̀ɛ Luda ↄnn fãnantɛ̃ mↄ̀ aakↄ̃ aduakɛgↄrↄa. \v 2 Gↄ̃gbɛ̃ ke kú gwe ò a ì ɛrɛ ũmɛ. Lákũ gu dìgↄ̃ dↄ nà òdi a sɛ́ ò su ò a ditɛ Luda ↄnn gãnu kũ òdi pi Gãnu Mana gũn. Gwen àdigↄ̃ bara kɛ gbɛ̃ kũ òtɛn gɛ̃ ↄn pìi gũnnↄa. \v 3 Kũ à Pita kũ Yuhanao è, òtɛn su gɛ̃ Luda ↄnn, akũ à baraa kɛ̀ḿma. \v 4 Ò wɛ́ pɛ̀a, akũ Pita pìnɛ: Ǹ ó gwa la. \v 5 Akũ à wɛ́ pɛ̀ḿma àtɛni ń gba dã. \v 6 Akũ Pita pìnɛ: Má ↄgↄ vĩro, ama pↄ́ kũ má vĩn mani n gba. Kũ Yesu Kirisi Nazɛra tↄ́o ǹ futɛ ǹ táa o. \v 7 Akũ Pita a kũ̀ a ↄplaa à a fùtɛ a zɛ̀. Gwe gↄ̃̀nↄ a gbálanↄ kũ a gɛ̀sɛwaanↄ gbãna kũ̀. \v 8 À vĩ̀ à zɛ̀, akũ à nà táa'onaaa. À gɛ̃̀ kũńwo Luda ↄnn àtɛn táa o àtɛn vĩvĩ àtɛn Luda sáabu kpá. \v 9 Baadi pínki a è àtɛn táa o àtɛn Luda sáabu kpá, \v 10 akũ ò a dↄ̃̀ barakɛri kũ àdigↄ̃ vutɛ Luda ↄnn Gãnu Manan ũ, akũ yã kũ à a lè ń kũ gbãna à bò ń sarɛ. \s1 Pita waazikɛna Luda ↄnn \p \v 11 Lákũ à na Pita kũ Yuhanaoa nà gu kũ òdi pi Sulemanu èdan, akũ baadi pínki tɛn gɛ̃ ń kĩnaa, kũ yã pìi bò ń sarɛ yãi. \v 12 Kũ Pita gbɛ̃nↄ è, à pìńnɛ: Isarailanↄ, bↄ́ yã mɛ́ à tò yã pìi bò á sarɛɛ? Bↄ́ yã mɛ́ à tò á wɛ́ fĩ̀wá lɛɛ? Átɛn da ó zĩda gbãna kesↄ̃ ó ludayãmana mɛ́ à tò gbɛ̃ dí táa ò yá? \v 13 Ó dizi káakunↄ Ibrahĩ kũ Isaakuo kũ Yakubuo Luda gwenaa kpà a zĩkɛri Yesua. Ákↄ̃nↄ sↄ̃ a a kpà gbãnadenↄa a bo a kpɛ Pilati kũ à zɛ̀ kũ a gbarɛnaao arɛ. \v 14 A bo Luda gbɛ̃ mana kũ à kú adona pì kpɛ, akũ a wɛ́ kɛ̀ Pilatia à gbɛ̃dɛri gbarɛárɛ. \v 15 A Wɛ̃̀ndikpammarii dɛ̀, akũ Luda a vù bona gan. A sèedadenↄn ó ũ. \v 16 Yesunaanikɛna mɛ́ à tò gↄ̃gbɛ̃ kũ á a dↄ̃ átɛni a gwa dí wèrekↄ̃a Yesu tↄ́ gbãna yãi. Yesunaanikɛna mɛ́ à a gbà aafia á pínki wára. \v 17 Tera ma gbɛ̃nↄ, má dↄ̃ kũ ákↄ̃nↄ kũ á gbãnadenↄ yã pìi kɛ̀ wɛ́sirakɛnaa gũmmɛ. \v 18 Luda dò annabinↄnɛ arɛ, akũ ò gĩnakɛ ò pì ń pínki kũ Arumasihu ni wɛ́tãmma e, akũsↄ̃ à kɛ̀ lɛ. \v 19 Abire yãi à nɛ̀sɛ litɛ à arɛ dↄ Ludaa, á durunnanↄ ni kɛ̃áwa de à suárɛ kũ nɛ̀sɛkpatɛnaao \v 20 à Yesu kũ à gĩnakɛ à a dìtɛárɛ Arumasihu ũ pì zĩáwa. \v 21 Séde àgↄ̃ kú musu gĩa ari gↄrↄ kũ Luda ni pↄ́ pínki kɛkɛ à kɛ dufu, lákũ à dà a annabinↄnɛ nà ò ò zaa káaku. \v 22 Musa pì, Dikiri á Luda ni á gbɛ̃ke sɛ́ annabi ũ lán a bà. À yã kũ ani oárɛ ma pínki. \v 23 Gbɛ̃ kũ adi annabii pì yã ma sↄ̃ro, Luda ni ade bo á tɛ́ à a dɛmɛ. \v 24 Annabi kũ ò Luda yã ònↄ pínki naana Samuɛli kĩnaa gↄrↄ díkĩna baaruu kpà. \v 25 Yã kũ annabii pìnↄ òo kũ Luda bàka kũ à kú kũ á dizi káakunↄo gↄ̃̀ á pↄ́ ũ, lákũ à ò Ibrahĩnɛ nà à pì áni arubarika da andunia buri pínkigu a buri gãi. \v 26 Kũ Luda a zĩkɛri pìi dìtɛ, à a zĩ̀áwa káaku, de à arubarika daágu à á baadi kpɛ li a yãvãnikɛnanↄnɛ. \c 4 \s1 Yãkpatɛkɛna kũ Pitao kũ Yuhanao \p \v 1 Kũ Pita kũ Yuhanao tɛn yã o gbɛ̃nↄnɛ, sa'orinↄ kũ Luda kpɛ́ dogari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄo kũ Sadusinↄ gɛ̃̀ńyĩ. \v 2 Ń pↄ fɛ̃̀ kũ òtɛn yã da gbɛ̃nↄnɛ yãi, òtɛn gɛ̀nↄ vuna Yesu gũn kpàkpa kɛ. \v 3 Akũ ò ń kũ ò ń dá kpɛ́siran ari gu dↄ̀, zaakũ gu gĩnakɛ à sì kↄ̀. \v 4 Ama gbɛ̃ dasi kũ ò ń yã mànↄ Yesu náani kɛ̀ ari ń gↄ̃gbɛ̃nↄ dasi kũ̀ à kà gbɛ̃nↄn dúbu sↄↄro taka bà. \p \v 5 Kũ gu dↄ̀, Yuda gbãnadenↄ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ ludayãdannɛrinↄ kàkara Yurusalɛmu. \v 6 Sa'oriki Anasa kú gwe kũ Kayafao kũ Yuhanao kũ Alɛsandao kũ gbɛ̃ kũ ò de sa'oriki pìi danɛ ũnↄ ń pínki. \v 7 Ò sù kũ Pitao kũ Yuhanao gbãnade pìnↄ arɛ, akũ ò ń lá ò pì: Bↄ́ gbãna ke dí tↄ́n a abirekũ kɛ̀oo? \v 8 Akũ Luda Nini sù Pitaa à pìńnɛ: Gbãnadenↄ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ, \v 9 lákũ átɛni ó lala gbãra nà yã mana kũ o kɛ̀ ɛrɛɛnɛ yãi, deran o kɛ̀ à wèrekↄ̃a nà, \v 10 ákↄ̃nↄ kũ Isarailanↄ pínki àgↄ̃ dↄ̃ kũ gbɛ̃ kũ à zɛna á arɛ dí aafiaa lè kũ Yesu Kirisi Nazɛra kũ a a pà lía Luda a vù bona gan tↄ́omɛ. \v 11 Lɛmɛ gbɛ̀ kũ ákↄ̃nↄ kpɛ́borinↄ a pã kpài mɛ́ à gↄ̃̀ kpɛ́ kusuru gbɛ̀ mìde ũ. \v 12 Gbɛ̃ pãnde ke kun kũ ani gbɛ̃ sura baro, zaakũ andunia gũn pínki Luda dí gbɛ̃ke ditɛ bisãsirinↄnɛ à ń sura baro, séde àpii. \p \v 13 Kũ ò Pita kũ Yuhanao kùgbãnakɛnaa è, akũsↄ̃ ò dↄ̃̀ kũ talaka wɛ́siradenↄmɛ ń ũ, à bò ń sarɛ, akũ ò dↄ̃̀ sà kũ ò gĩnakɛ ò kú kũ Yesuomɛ yã. \v 14 Lákũ ò gbɛ̃ kũ à werekↄ̃anaa pìi è zɛ nà ń sarɛ, odi fↄ̃ ò yãke ò doro. \v 15 Ò pìńnɛ ò bↄtɛ, akũ ò yã gↄ̃̀gↄ̃ \v 16 ò pì: Óni kɛ dera kũ gbɛ̃ pìnↄoo? Zaakũ Yurusalɛmudenↄn dↄ̃ pínki kũ ò daboyã zↄ̃kↄ̃ↄ kɛ̀, óni fↄ̃ ò gíiro. \v 17 De yã pì sún dagula de adilaro, ò kpã̀kɛ̃ńyĩ pãsĩpãsĩ de òsun yã o gbɛ̃kenɛ kũ tↄ́ pìio doro. \v 18 Akũ ò ń sísi ò yã dìtɛńnɛ òsun yã o kesↄ̃ ò yã dańnɛ kũ Yesu tↄ́oro sãnsãn. \v 19 Akũ Pita kũ Yuhanao wèḿma ò pì: À gwa á zĩdanɛ. Á yãn óni ma yá, ke Luda pↄ́? A kpate mɛ́ à mana Ludanɛɛ? \v 20 Zaakũ óni fↄ̃ ò gí ò yã kũ o mà akũsↄ̃ o è oiro. \v 21 Gbãnade pìnↄ ɛ̀ra ò vĩna dàdańyĩ, akũ ò ń gbárɛ. Odi wɛ́tãmmana zɛ́ lero, zaakũ baadi pínki tɛn Luda sáabu kpá yã kũ à kɛ̀ɛ pì yãi. \v 22 Gbɛ̃ kũ ò werekↄ̃ana daboyã bire kɛ̀nɛɛ pì zĩ kũ̀ de wɛ̃̀ buplala. \s1 Yesudenↄ kùgbãna wɛ́kɛnaa \p \v 23 Kũ ò ń gbárɛ, akũ ò tà ń gbɛ̃nↄ kĩnaa, ò òńnɛ lákũ sa'orikinↄ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ òńnɛ nà. \v 24 Kũ ò mà, ò ↄ́ gbãna dↄ̀ Ludaa lɛɛlɛ ò pì: Dikiri, mↄkↄ̃n mɛ́ n musu kɛ̀ kũ zĩtɛo kũ ísirao kũ pↄ́ kũ ò kú ń gũnnↄ pínki. \v 25 N dà n zĩkɛri ó dizi Daudanɛ kũ n Nini gbãnao, akũ à pì: \q1 Bↄ́ yã mɛ́ à tò burinↄ tɛn zuka káa? \q1 À kɛ̀ dera òtɛn lɛ́ pã kpákũsũu? \q1 \v 26 Andunia kínanↄ tɛn zĩ̀ soru kɛ, \q1 kpatablerinↄ tɛn kakara Dikirii \q1 kũ Kína kũ à kàao. \m \v 27 Yãpuramɛ, Hɛrↄdu kũ Pↄntiu Pilatio kàkara wɛ̃tɛ dí gũn kũ Isarailanↄ kũ buri pãndenↄ n zĩkɛri kũ à kú adona Yesu kũ ń kà kína ũ pìii. \v 28 Ò kɛ̀ lákũ n gĩnakɛ n zɛo nà n gbãna kũ n pↄyenyĩnaaooa. \v 29 Tera sà Dikiri, ǹ yã pãsĩ kũ ò ò ma gwe. Ókↄ̃nↄ n zↄ̀blerinↄ, ǹ ó gba lɛ́ ò n yã o kũ kùgbãnao manamana. \v 30 Ǹ ↄ dawá de ò gbɛ̃nↄ werekↄ̃a ò daboyãnↄ kũ yãbonsarɛnↄ kɛ kũ n zĩkɛri kũ à kú adona Yesu tↄ́o. \v 31 Kũ ò adua kɛ̀ ò làka, gu kũ ò kↄ̃kakaranan yĩ̀gãyĩgã, Luda Nini sùḿma ń pínki, akũ ò gɛ̀ɛ òtɛn Luda yã ońnɛ kũ kùgbãnao. \s1 Yesudenↄ nɛ̀sɛdokↄ̃nↄkɛna kũ kↄ̃o \p \v 32 Yesu náanikɛrinↄ laasun dokↄ̃nↄ vĩ kũ lɛ́dokↄ̃nↄo. Ń gbɛ̃ke dì pi a pↄ́ kũ á vĩnↄ bi a pↄ́mɛ adoro. Ń pↄ́ pínki bi ń pínki pↄ́mɛ. \v 33 Luda zĩ̀rinↄ tɛn Dikiri Yesu vuna gan yã o gbɛ̃nↄnɛ kũ gbãna zↄ̃kↄ̃ↄo. Ò Luda gbɛ̃kɛ zↄ̃kↄ̃ lè ń pínki. \v 34 Pↄ́ke dí kĩa ń gbɛ̃kearo, zaakũ gbɛ̃ kũ ò bú ke kpɛ́ vĩnↄ dì yía ò su kũ a ↄgↄo \v 35 ò kpá zĩ̀rinↄa, de ò kpá baadia lákũ à a bↄkↄtɛ de nà. \v 36 Levi buri Yusufu kũ à bò Sipiru bùsun kú ń tɛ́. Luda zĩ̀rinↄ tↄ́ kpànɛ Baanaba. Tↄ́ pìi pì Laakarikpatɛrii. \v 37 À bú kũ à vĩ yìa, akũ à sù à a ↄgↄ kpà zĩ̀rinↄa. \c 5 \s1 Anania kũ Safirao \p \v 1 Gↄ̃gbɛ̃ kũ òdi pinɛ Anania kun dↄ kũ a nanↄ Safirao. A zĩtɛ yìa \v 2 à a ↄgↄ fĩnti bò kũ a nanↄ dↄ̃naao, akũ à gɛ̀ɛ à a kpara kpà zĩ̀rinↄa. \v 3 Akũ Pita pìnɛ: Anania, bↄ́yãi n tò Setan dònnɛ arɛ lɛ sɛ́ɛ? N n zĩtɛ ↄgↄ fĩnti bò, akũ n ɛ́kɛ tò Luda Nininɛ. \v 4 Gↄrↄ kũ ńdi zĩtɛ pì yíaro, n pↄ́nloo? Kũ n yìa sↄ̃, lákũ ń yei nà ĩni kɛ kũ a ↄgↄoroo? À kɛ̀ dera n yã bire kɛna laasun lɛ̀ɛ? Adi kɛ bisãsirin n ɛ́kɛ tònɛro, Ludan n tònɛ. \v 5 Kũ Anania yã pìi mà, à lɛ̀tɛ à gà. Akũ vĩna gbɛ̃ kũ ò yã pìi mànↄ kũ̀ manamana. \v 6 Kɛfɛnnanↄ gɛ̃̀ ò biza dàala, akũ ò a sɛ̀ ò gɛ̀ɛ ò a vĩ̀. \p \v 7 Kũ à kà lán awa aakↄ̃ bà, yãke manaa sari a nanↄ sù à gɛ̃̀. \v 8 Akũ Pita a là à pì: Ǹ omɛnɛ, a zĩtɛ pìi yìa lán dí bàn yá? À wèa à pì: Ee, lɛmɛ. \v 9 Akũ Pita pìnɛ: Bↄ́ yã mɛ́ à tò a Luda Nini lɛ̀ a gwàa? Gbɛ̃ kũ ò n zã vĩ̀nↄn kú kpɛ́lɛlɛa, oni n sɛ́ ò bo kũnwo se. \v 10 Gwe gↄ̃̀nↄ à lɛ̀tɛ a arɛ à gà. Kũ kɛfɛnnanↄ gɛ̃̀, ò è à gà, akũ ò a sɛ̀ ò gɛ̀ɛ ò a vĩ̀ a zã sarɛ. \v 11 Akũ vĩna sↄsi gbɛ̃nↄ kũ̀ manamana ń pínki kũ gbɛ̃ kũ ò yã pìi mànↄ ń pínki. \s1 Daboyãnↄ kũ yãbonsarɛnↄ \p \v 12 Luda zĩ̀rinↄ tɛn daboyã kũ yãbonsarɛnↄ kɛ dasi gbɛ̃nↄ tɛ́. Yesu náanikɛrinↄ dì kↄ̃kakarana kɛ lɛɛlɛ Sulemanu èdan ń pínki. \v 13 Gbɛ̃ pãndenↄ dì we ò nàḿmaro, ama gbɛ̃ sĩnda pínki dì ń tↄ́ nna sí, \v 14 ama gbɛ̃ dasi kũ òtɛn Dikiri Yesu náani kɛnↄ, gↄ̃gbɛ̃nↄ kũ nↄgbɛ̃nↄ ń pínki, òdigↄ̃ kara ń tɛ́. \v 15 Akũ ò gyãrenↄ sɛ̀tɛ kũ wútɛbↄnↄ kũ gyãresɛbↄnↄ ò ń kátɛ zɛ́n, de tó Pita tɛn gɛ̃tɛ, a nini le à da ń gbɛ̃kenↄla yãi. \v 16 Pari bò wɛ̃tɛ kũ ò kú Yurusalɛmu sarɛnↄn ò sù kũ gyãrenↄ kũ gbɛ̃ kũ tãnanↄ tɛn wari dↄḿmanↄ, akũ ò wèrekↄ̃a ń pínki. \s1 Wɛ́tãmma mↄna zĩ̀rinↄnɛ \p \v 17 Akũ sa'oriki kũ Sadusi gã̀ gbɛ̃ kũ ò de a gbɛ̃ ũnↄ fùtɛ ò nɛ̀sɛgↄ̃baa kpà kũńwo. \v 18 Ò zĩ̀rinↄ kũ̀kũ ò ń ká kpɛ́siran, \v 19 akũ Dikiri malaika sù à kpɛ́ pì zɛ́ wɛ̃̀ńnɛ gwãani à ń bↄ́tɛ à pì: \v 20 À gɛ́ àgↄ̃ kú Luda ↄnn, à wɛ̃̀ndi dufu pì yã o baadi pínkinɛ. \v 21 Zĩ̀rinↄ yã pìi mà, akũ ò gɛ̀ɛ Luda ↄnn kↄnkↄkↄnkↄ òtɛn yã dańnɛ. \p Kũ sa'oriki kũ a gbɛ̃nↄ fùtɛ, ò Isaraila gbãnadenↄ kũ ń gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kàkara, akũ ò dogarinↄ zĩ̀ ò gɛ́ zĩ̀rinↄ bↄtɛ kpɛ́siran ò su kũńwo. \v 22 Kũ dogari pìnↄ kà gwe, odi ń le kpɛ́nlo. Akũ ò ɛ̀ra ò tà ò pìńnɛ: \v 23 Kũ o ka kpɛ́ pì kĩnaa, o lè gbànↄn tatana gíngin a dãkpãrinↄn kú kpɛ́lɛlɛa, ama kũ o wɛ̃̀, ódi gbɛ̃ke lenlo. \v 24 Kũ Luda ↄn dãkpãrinↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ kũ sa'orikinↄ yã pìi mà, ò bídi kɛ̀ lán yã pì de nà. \v 25 Akũ gbɛ̃ke sù à pìńnɛ: À ma! Gbɛ̃ kũ a ń ká kpɛ́sira gũnnↄn kú Luda ↄnn òtɛn yã dańnɛ. \v 26 Akũ Luda ↄn dãkpãrinↄ kũ ń gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄo gɛ̀ɛ ò ń kũkũ ò sù kũńwo yãkete sari, zaakũ òtɛn vĩna kɛ gbɛ̃nↄnɛ, de òsun ń pápa kũ gbɛ̀ɛoro yãi. \p \v 27 Kũ ò sù kũńwo, ò ń zɛ́ gbãnadenↄ arɛ, akũ sa'oriki ń lala yãi à pì: \v 28 O giárɛ sãnsãn à yã dańnɛ kũ tↄ́ pìio, akũ a tò yã pì kpɛ́ àtɛn da Yurusalɛmula pínki, akũsↄ̃ á ye à gbɛ̃ pì ga yã diwa yá? \v 29 Akũ Pita kũ zĩ̀ri kparanↄ wèḿma ò pì: Luda yã mɛ́ à kũ̀ ò ma de bisãsiri pↄ́la. \v 30 Ó dizinↄ Luda mɛ́ à Yesu kũ a a lòko lía a dɛ̀ pìi vù. \v 31 Luda a sɛ̀ à vùtɛ a ↄplai Kínanɛ Surabari ũ, de à Isarailanↄ gba zɛ́ ò nɛ̀sɛ litɛ à ń durunnanↄ kɛ̃ḿma. \v 32 Yã pìnↄ sèedadenↄn ó ũ, ókↄ̃nↄ kũ Luda Nini kũ Luda dì kpá gbɛ̃ kũ òdi a yã manↄaao. \p \v 33 Kũ ò yã pìi mà, ń pↄ fɛ̃̀ manamana, akũ ò ye ò ń dɛdɛ. \v 34 Farisi kũ òdi pinɛ Gamaliɛli kú ń tɛ́. Ludayãdannɛriimɛ, gbɛ̃ sĩnda pínki dì a tↄ́ nna sí. À fùtɛ à zɛ̀ à pì ò bo kũ gbɛ̃ pìnↄo gĩa. \v 35 Akũ à pìńnɛ: Isarailanↄ, à laakari kɛ yã kũ á ye à kɛ gbɛ̃ pìnↄnɛɛa. \v 36 Adi gì kɛro kũ Tuda fùtɛ àtɛni a zĩda ditɛ a ka. Ò tɛ̀i lán gbɛ̃nↄn wàa pla bà. Kũ ò a dɛ̀, akũ a ìbanↄ fã̀kↄ̃a, akũ yã làka. \v 37 A gbɛra Galili gbɛ̃ Yudasi fùtɛ gbɛ̃nↄ narogↄrↄa à gbɛ̃nↄ gàtɛ à nàawa dasi. À gà se, akũ a ìbanↄ fã̀kↄ̃a ń pínki. \v 38 Matɛn oárɛ tera, àsun gbɛ̃ pìnↄ yã daro, à ń tó. Tó ń pↄyeina kũ ń yãkɛnanↄ bò bisãsiri kĩnaamɛ, ani mì dɛ. \v 39 Tó à bò Luda kĩnaamɛ sↄ̃, áni fↄ̃ à kpáńnɛro. À laakari kɛ zĩ̀kana kũ Ludaoi. \v 40 Ò a yã mà, akũ ò zĩ̀rinↄ sìsi ò ń gbɛ̃. Ò gìńnɛ ò yã o kũ Yesu tↄ́o, akũ ò ń gbárɛ. \p \v 41 Zĩ̀rinↄ bò gbãnadenↄ kĩnaa kũ pↄnnao, zaakũ ò è ò kà kũ ò wé'i daḿma Yesu tↄ́ yãi. \v 42 Lákũ gu dìgↄ̃ dↄ nà òdigↄ̃ yã dańnɛ Luda ↄnn kũ ń bɛnↄo, òdigↄ̃ Yesu baaru nna kpáńnɛ kámmabonaa sari, òdi pi àkũmɛ Arumasihu ũ. \c 6 \s1 Kpanyĩri gbɛ̃nↄn supplanↄ ditɛnaa \p \v 1 Gↄrↄ birea kũ Yesu ìbanↄ tɛn kara, ń Girikiyãmarinↄ tɛn yãkete ká ń Eberuyãmarinↄi ò pì, tó òtɛn pↄ́ble kpaatɛ lákũ gu dìgↄ̃ dↄ nà, òdi pã kpá ń gyaanↄnↄimɛ. \v 2 Akũ zĩ̀ri gbɛ̃nↄn kuri awɛɛplanↄ Yesudenↄ sìsi ń pínki ò pì: À zɛ́ vĩ ò pã kpá Luda yãi ò laakari dↄ pↄ́ble kpaatɛnaaaro. \v 3 À gↄ̃gbɛ̃nↄ bo á tɛ́ gbɛ̃nↄn suppla, gbɛ̃ mana kũ ↄ̃ndↄ̃ kũ Luda Ninio pɛ̀kɛrɛḿmanↄ, de ò ń ditɛ zĩ pì gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ ũ, \v 4 óni laakari dↄ aduakɛnaaa kũ Luda yã'ońnɛnaao. \v 5 Yã pìi kàńgu ń pínki, akũ ò Sitivĩ kũ Luda Nini kũ ludanaanikɛnaao pɛ̀kɛrɛaa sɛ̀ kũ Filipio kũ Porokoruo kũ Nikanↄo kũ Timↄo kũ Pamɛnao kũ Antiↄku gbɛ̃ Nikola kũ à Yudanↄ donyĩzɛ sɛ̀ yão. \v 6 Ò gɛ̀ɛ kũńwo zĩ̀rinↄ kĩnaa, akũ ò adua kɛ̀ńnɛ ò ↄ nàḿma. \p \v 7 Luda yã tɛn dagula, Yesu ìbanↄ tɛn kara Yurusalɛmu manamana, akũ sa'orinↄ Yesu yã sì dasidasi. \s1 Sitivĩ kũnaa \p \v 8 Luda arubarika kũ gbãnao pɛ̀kɛrɛ Sitivĩa, akũ àtɛn daboyã kũ yãbonsarɛnↄ kɛ gbɛ̃nↄ tɛ́. \v 9 Aduakɛkpɛ ke kun kũ òdi pi zĩdadenↄ aduakɛkpɛ. Ń gbɛ̃kenↄ bò Sirɛni kũ Alɛsandariao kũ Silisia bùsuuo kũ Asia bùsuuo. Akũ ò ibɛrɛɛ sɛ̀ kũ Sitivĩo ò lɛ́kpakↄ̃a kɛ̀ kãao. \v 10 Ama odi a fↄ̃ro ↄ̃ndↄ̃ kũ Luda Nini a gbà yãi. \v 11 Ò tɛ́ kà gbɛ̃nↄn, akũ gbɛ̃ pìnↄ pì: O mà à bò Musa kũ Ludao yã kpɛ. \v 12 Ò Yudanↄ kũ ń gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ ludayãdannɛrinↄ laakarii fùtɛ, akũ ò gɛ̀ɛ ò Sitivĩ kũ̀, ò gɛ̀ɛ kãao ń gbãnadenↄ kĩnaa. \v 13 Akũ ò sù kũ sèedade ɛ́kɛnↄ ò pì: Gbɛ̃ dí mɛ́ àdigↄ̃ Luda kpɛ́ kũ a dokao vãni bo lakanaa sari. \v 14 Zaakũ o mà à pì Yesu Nazɛra ni kpɛ́ pì kakatɛ à ó futɛokarayã kũ Musa dàwɛrɛ litɛ sɛ́. \v 15 Akũ gbãnade kũ ò vutɛna gwenↄ wɛ́ pɛ̀ Sitivĩa ń pínki, ò è a ãn de lán malaika ãnn bà. \c 7 \s1 Sitivĩ yã'ona gbãnadenↄnɛ \p \v 1 Akũ sa'oriki Sitivĩ là à pì: N yã pìnↄ ò yãpuran yá? \v 2 Akũ à pì: Ma gbɛ̃nↄ kũ ma denↄ, à ma! Luda Gakuride bò à sù ó dizi káaku Ibrahĩa gↄrↄ kũ à kú Mɛsↄpↄtamia bùsun, zaade à kpɛ́ à gɛ́ vutɛ Arana. \v 3 À pìnɛ: Ǹ bo n bùsun n danɛnↄ tɛ́ ǹ tá bùsu kũ mani mↄnnɛn. \v 4 Akũ à bò Kaladia bùsuu pìi gũn à gɛ̀ɛ à vùtɛ Arana. A de ga gbɛra Luda sù kãao bùsu kũ á kun tera dí pìn. \v 5 Luda dí bùsuu pì zĩtɛ ke kpáa bee gɛ̀sɛ doro, ama à a lɛ́ sɛ̀nɛ à pì ani gↄ̃ a pↄ́ ũ kũ a burinↄ. Gↄrↄ birea sↄ̃ Ibrahĩ nɛ́ vĩro. \v 6 Luda pìnɛ lán dí bà: N burinↄ ni nibↄ ble bùsu pãnden. Gwen oni zↄ̀ blen, oni wɛ́ tãḿma ari wɛ̃̀ wàa pla. \v 7 Luda pì áni wari dↄ buri kũ oni zↄ̀ bleńnɛnↄa, Ibrahĩ buri pìnↄ ni bↄtɛ ò su ò donyĩ kɛarɛ gu dí pìn. \v 8 Akũ Luda tↄ̃̀zↄ̃yã dà Ibrahĩnɛ a bàka kunna kãao sèeda ũ. Kũ à Isaaku ì, à tↄ̃̀ↄ zↄ̃̀nɛ a gↄrↄ sↄraakↄ̃de zĩ. Lɛn Isaaku kɛ̀ Yakubunɛ lɛ dↄ, akũ Yakubu kɛ̀ ó dizi káaku gbɛ̃nↄn kuri awɛɛplanↄnɛ lɛ se dↄ. \v 9 Akũ ó dizi káaku pìnↄ nɛ̀sɛgↄ̃baa kpà kũ ń gbɛ̃ndo Yusufuo, ò a yìa ò tà kãao Misila. Luda kú kãao, \v 10 à a bò a wari sĩnda pínki gũn. Luda Yusufu pìi gbà ↄ̃ndↄ̃ à tò à nna kũ Misila kína Firi'aunao, akũ à a dìtɛ Misila bùsu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ ũ kũ a bɛ ↄnnwo. \v 11 Akũ nàa kà Misila kũ Kanaanↄ bùsuuo pínki. Wari kɛ̀ zↄ̃kↄ̃, ó dizi pìnↄ dí pↄ́ke le ò blèro. \v 12 Kũ Yakubu mà pↄ́blewɛ kú Misila, à ó dizi pìnↄ zĩ̀ gwe. Ń gɛna káakuden gwe. \v 13 A gɛ̃̀n pladen Yusufu a zĩda mↄ̀ a vĩ̀ninↄnɛ, akũ Firi'auna Yusufu danɛnↄ dↄ̃̀. \v 14 Akũ Yusufu gbɛ̃ zĩ̀ a de Yakubua à mↄ́ kũ a danɛnↄ ń pínki. Ń pínki gbɛ̃nↄn baaakↄ̃ akuri awɛɛsↄↄromɛ. \v 15 Akũ Yakubu gɛ̀ɛ Misila. Gwen à gàn kũ ó dizi pìnↄ ń pínki. \v 16 Ò sù kũ ń gɛ̀nↄo Sɛkɛmu, akũ ò ń vĩ gbɛ̀wɛɛ kũ Ibrahĩ lù mira ũ gũn Amↄ nɛ́nↄa à fĩnaa bòńnɛ kũ andurufuuo. \p \v 17 Kũ lɛ́ kũ Luda sɛ̀ Ibrahĩnɛ gↄrↄ ye à ká, ó buri dasi kũ̀ à kàra Misila manamana. \v 18 Akũ kína dufu kũ à Yusufu dↄ̃ro kpata blè Misila. \v 19 À pãsĩ kũ ó burio à wɛ́ tã̀ ó dizinↄa, à tò ò ń nɛ́nↄ kↄ̀tɛ ò gàga. \v 20 Gↄrↄ birean ò Musa ì a àlesi mana. Ò a gwà a de bɛa mↄ aakↄ̃mɛ. \v 21 Kũ ò a zùkũna, akũ Firi'auna nɛ́nↄgbɛ̃ a sɛ̀ a a gwà a zĩda nɛ́ ũ. \v 22 Ò Misilanↄ ↄ̃ndↄ̃ dà Musanɛ pínki, à gↄ̃̀ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ ũ yã'ona kũ yãkɛnaao gũn. \p \v 23 Kũ à kà wɛ̃̀ bupla, à dà a nɛ̀sɛɛ gũn à gɛ́ a Isaraila dakenↄ gwa. \v 24 Kũ à è Misila gbɛ̃ tɛn wari dↄ a gbɛ̃ mɛ̀n doa, akũ à yã sì a gbɛ̃nɛ à fĩna bòa à a dɛ̀. \v 25 Kũ Luda ye à a gbɛ̃nↄ sura ba a gãi, àtɛn da ò dↄ̃mɛ, ama ò dↄ̃ro. \v 26 Kũ gu dↄ̀, Isaraila gbɛ̃nↄn planↄ tɛn fìti kɛ, akũ a sù à ń kpaatɛ à kútɛ kɛ̀ńnɛ à pì: Ma gbɛ̃nↄ, à kɛ̀ dera átɛn wari dↄkↄ̃a átɛ̃nɛɛ? \v 27 Akũ gbɛ̃ kũ àtɛn wari dↄ a gbɛ̃ndoa ↄ sↄ̃̀ Musai à pì: Dí mɛ́ à n kɛ kína yãgↄ̃gↄ̃ri ũwɛrɛɛ? \v 28 Ń ye ǹ ma dɛ lákũ n Misila gbɛ̃ dɛ̀ nà gĩan yá? \v 29 Kũ Musa yã pìi mà, à bàa lɛ̀ à tà Midiã bùsun. Gwen à nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ ìn gbɛ̃nↄn pla. \p \v 30 Wɛ̃̀ bupla gbɛran malaika bò à sùa gbárannan Sinai kpi sarɛ tariankpã tɛ́ gũn. \v 31 Kũ Musa daboyã bire è, à bò a sarɛ. Kũ à nài à gwa, à Dikiri kòtoo mà à pì: \v 32 Makũmɛ n dizinↄ Ibrahĩ kũ Isaakuo kũ Yakubuo Luda ũ. Vĩna Musa kũ̀ àtɛn lukaluka, adi fↄ̃ à wɛ́ sɛ̀ à gwàro. \v 33 Akũ Dikiri pìnɛ: Ǹ n kyate bobo, zaakũ gu kũ ń zɛn kú adonamɛ. \v 34 Ma wɛ́tãmma kũ òtɛn mↄ ma gbɛ̃ kũ ò kú Misilanↄnɛ è sãnsãn ma ń ndanaa mà, akũ ma su mà ń sura ba. Mani n zĩ Misila sà. \v 35 Musa kũ ò gìnɛ yã ò pì dí mɛ́ à a kɛ̀ kína yãgↄ̃gↄ̃ri ũńnɛ pìin Luda yã ònɛ malaika kũ à bò à sùa tariankpã gũn gãi, à a zĩ̀ kína kũ ani ń gbarɛ ũ. \v 36 Àkũ mɛ́ à bò kũńwo à yãbonsarɛnↄ kũ daboyãnↄ kɛ̀ Misila kũ Isira Tɛ̃rao kũ gbáranna gũnwo wɛ̃̀ bupla. \v 37 Musa pì mɛ́ à pì Isarailanↄnɛ, Luda ni ń gbɛ̃ke sɛ́ annabi ũ lán a bà. \v 38 Musa pì kú kũ gbɛ̃ kũ ò kakarana pìnↄo gbárannan, à kú gwe kũ ó dizinↄ kũ malaika kũ à yã ònɛ Sinai kpi musuo. Àkũ mɛ́ à yã wɛ̃̀ndidenↄ sì à kpáwá. \p \v 39 Ó dizinↄ dí a yã maro, akũ ò gìi ń laasun ɛ̀ra à tà Misila. \v 40 Ò pì Harunanɛ: Ǹ tãna kenↄ kɛwɛrɛ ò dowɛrɛ arɛ, zaakũ Musa kũ à ó bↄ́tɛ Misila, ó dↄ̃ yã kũ à a lèro. \v 41 Gↄrↄ birean ò tãna pì lán zùsanɛ bↄ̀rↄↄ bà, akũ ò sa òa ò dikpɛ kɛ̀ pↄ́ kũ ò kɛ̀ ń zĩdanɛ pì yã musu. \v 42 Akũ Luda kpɛ lìńnɛ à tò ò donyĩ kɛ̀ ludambɛ pↄ́nↄnɛ lákũ ò kɛ̃̀ annabinↄ takada gũn nà ò pì: \q1 Isarailanↄ, adi kɛ makũ a sa òma gbárannan wɛ̃̀ buplaro. \q1 \v 43 Tãna Mↄlɛki bizakutan á sɛna \q1 kũ susunɛ tãna Rɛfã kũ a zɛo takao. \q1 Dikiri kũ a pì a donyĩ kɛ̀ńnɛnↄ yãin \q1 mani tó ò tá kãáo Babilↄnu dire kpa. \m \v 44 Ó dizinↄ Luda bàka kunna kũńwo kuta vĩ gbárannan. Luda a taka mↄ̀ Musanɛ, akũ ò kɛ̀ lákũ Luda ònɛ nà. \v 45 Kuta pìi gↄ̃̀ Yↄsuanɛ kũ ó dizinↄ, akũ ò sù ò buri kũ Luda pɛ̀ḿmańnɛnↄ bùsuu sìḿma. Kuta pì kú gwe ari Dauda gↄrↄa. \v 46 Dauda pì nna kũ Ludao, akũ à wɛ́ kɛ̀a de à le à kpɛ́ bo Yakubu Ludanɛ. \v 47 Sulemanu mɛ́ à kpɛ́ pìi bònɛ. \v 48 Ama Luda Musude dìgↄ̃ kú kpɛ́ kũ bisãsirinↄ bòo gũnlo, lákũ annabii ò nà: \q1 \v 49 Dikiri pì: \q1 Musu bi ma kíblegbaamɛ, \q1 zĩtɛ bi ma tìntimmmɛ. \q1 Kpɛ́ kpate takan áni bomɛnɛɛ? \q1 Mákpan ma kipaki kunn? \q1 \v 50 Makũ mɛ́ ma pↄ́ sĩnda pínki kɛ̀roo? \m \v 51 Ludayãdarisarinↄn á ũ! Á nɛ̀sɛ vĩro! Á sã gbãnamɛ! Adìgↄ̃ gí Luda Ninii adìgↄ̃ kɛ lán á dizinↄ bà. \v 52 Annabi kpaten á dizinↄ gì wɛ́ tãaii? Ò gbɛ̃ kũ ò gĩnakɛ ò Gbɛ̃ Mana suna yã òo pìnↄ dɛ̀dɛ. Ade pìin a bo a kpɛ a a dɛ̀ sà. \v 53 A doka kũ malaikanↄ sùoo sì, ama ádi zĩ kɛ a yãaro. \s1 Sitivĩ papana kũ gbɛ̀ɛo \p \v 54 Kũ ò yã pìi mà, ń pↄ fɛ̃̀i ò saka sòi. \v 55 Akũ Luda Nini dìdi Sitivĩa à wɛ́ pɛ̀ ludambɛa, akũ à Luda gakuri è kũ Yesuo zɛna a ↄplai. \v 56 Akũ à pì: À ma! Ma ludambɛ è wɛ̃na, Bisãsiri Nɛ́ zɛna Luda ↄplai. \v 57 Akũ ò ↄ tàta ń sãa ò wiki gbãna lɛ̀, akũ ò kùsia lɛɛlɛlɛɛlɛ. \v 58 Ò a gàtɛ ò bò kãao wɛ̃tɛ kpɛ, akũ òtɛni a pápa kũ gbɛ̀ɛo de ò a dɛ. Ò ń uta zↄ̃kↄ̃nↄ bò ò kàtɛ kɛfɛnna kũ òdi pinɛ Solu sarɛ. \v 59 Kũ òtɛn Sitivĩ pápa kũ gbɛ̀ɛo lɛ, à adua kɛ̀ à pì: Dikiri Yesu, ǹ ma nini sí. \v 60 Akũ à kùtɛ à wiki gbãna lɛ̀ à pì: Dikiri, ǹsun ń durunna díkĩna daro. Yã bire onaa gbɛran à gà. \c 8 \p \v 1 Solu kú gbɛ̃ kũ ò Sitivĩ dɛ̀nↄ kpɛ. \s1 Solu wɛ́tãmma mↄna Yesudenↄnɛ \p Zĩ birean ò nà wɛ́tãna sↄsi gbɛ̃ kũ ò kú Yurusalɛmunↄa manamana. Zĩ̀rinↄ baasi ò fã̀kↄ̃a ń pínki Yudea kũ Samaria bùsunↄ gũn. \v 2 Ludayãmari kenↄ Sitivĩ vĩ̀ ò a gɛ̀ ↄ́ↄ dↄ̀ kũ wiki gbãnao. \v 3 Akũ Solu kokari kɛ̀ kũ sↄsi gbɛ̃nↄ kakatɛnaao. Àdigↄ̃ gɛ̃ ↄn kũ ↄnnwo àgↄ̃ gↄ̃gbɛ̃nↄ kũ nↄgbɛ̃nↄ kũkũ àgↄ̃ ń gátɛ à gɛ́ à ń ká kpɛ́siran. \s1 Baarunnakpana Samaria bùsun \p \v 4 Gbɛ̃ kũ ò fã̀kↄ̃anↄ gɛ̀ɛ ò Yesu baaruu kpà gu sĩnda pínkin. \v 5 Filipi gɛ̀ɛ Samaria bùsu wɛ̃tɛ ken, akũ à Arumasihu waazi kɛ̀ńnɛ. \v 6 Kũ gbɛ̃nↄ Filipi yã mà, akũsↄ̃ ò daboyã kũ à kɛ̀nↄ è, ò laakarii dↄ̀ yã kũ àtɛn oa kũ nɛ̀sɛ mɛ̀n doo. \v 7 Zaakũ gbɛ̃ kũ ń tãnanↄ gòḿma kũ wiki gbãnaonↄn dasi, akũsↄ̃ kↄ̃̀nↄdenↄ kũ ɛrɛnↄ wèrekↄ̃a dasi. \v 8 Akũ ò pↄnna kɛ̀ manamana wɛ̃tɛ pìi gũn. \p \v 9 Gↄ̃gbɛ̃ ke kú gwe zaa zĩ òdi pinɛ Simↄ. Àdigↄ̃ daboyã kɛ à bò Samariadenↄ sarɛ, akũ à a zĩda dìtɛ gbɛ̃ bɛ̀ɛrɛde ũ. \v 10 Nɛ́ fíti gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ pínki dì laakari dↄ a yãa ò pi: Gbɛ̃ pì bi gbɛ̃ kũ òdi pinɛ Luda gbãna zↄ̃kↄ̃demɛ. \v 11 Daboyã kũ àdigↄ̃ kɛ ń tɛ́ zaa gìkɛna ń kũ gbãna. \v 12 Ama kũ ò kpata kũ à bò Luda kĩnaa baaru kũ Filipi kpàńnɛ kũ Yesu Kirisi tↄ́oo mà, ò sì, akũ ò da'itɛ kɛ̀ gↄ̃gbɛ̃nↄ kũ nↄgbɛ̃nↄ ń pínki. \v 13 Bee Simↄ yã pìi sì à da'itɛ kɛ̀, akũ à nà Filipia. Kũ à daboyã kũ gbãna yã zↄ̃kↄ̃ kũ Filipi tɛn kɛnↄ è, yã pìnↄ bò a sarɛ. \p \v 14 Kũ zĩ̀rinↄ mà zaa Yurusalɛmu Samariadenↄ Luda yã sì, ò Pita kũ Yuhanao zĩ̀ḿma. \v 15 Kũ ò kà gwe, ò adua kɛ̀ńnɛ de ò Luda Nini le yãi. \v 16 Ò ń da'itɛ kɛ̀ yã kũ Dikiri Yesu tↄ́o, ama Luda Nini dí didi ń gbɛ̃kearo. \v 17 Kũ ò ↄ nàḿma, akũ ò Luda Nini lè sà. \v 18 Kũ Simↄ è ò Luda Nini è kũ zĩ̀rinↄ ↄnammanaao, akũ à sùńnɛ kũ ↄgↄo \v 19 à pì: À ma gba gbãna pì se, de gbɛ̃ kũ ma ↄ nàa ni Luda Nini le. \v 20 Akũ Pita pìnɛ: N ↄgↄ kakatɛ kũnwo, zaakũ ntɛn da ĩni Luda gba lú kũ ↄgↄomɛ. \v 21 N ↄ kú zĩ pìi gũnlo, n baka kú a gũnlo, zaakũ n nɛ̀sɛ mana Ludanɛro. \v 22 Ǹ kpɛ li n yã vãni pìinɛ ǹ adua kɛ Dikiria, ke ani sùru kɛ kũnwo kũ n laasun bire takao gwɛɛ? \v 23 Zaakũ ma è kũ sɛwɛ zĩni kú n gũn, durunna bàa kànnɛ. \v 24 Akũ Simↄ pì: À adua kɛmɛnɛ Dikiria de yã kũ a ò ke sún ma lero yãi. \p \v 25 Kũ Pita kũ Yuhanao Dikiri sèedaa kɛ̀ ò a yã dàńnɛ, akũ ò ɛ̀ra òtɛn tá Yurusalɛmu, òtɛn baaru nna kpá Samaria lakutunↄ gũn dasidasi. \s1 Filipi kũ Etiopia gbãnade keo \p \v 26 Dikiri malaika yã ò Filipinɛ à pì: Ǹ futɛ ǹ gɛ́ gɛ̀nↄmidↄki kpa. Ǹ zɛ́ kũ à bò Yurusalɛmu à gɛ̀ɛ Gaza sɛ́, zɛ́ kũ à bↄ̀tɛ gbárannan. \v 27 Akũ à dà zɛ́n. Etiopia gbɛ̃ke tɛ́ zɛ́ pìn. Etiopia bùsu saraunia kũ òdi pinɛ Kandase bɛgwariimɛ, a aruzɛkɛ dãkpãrinↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄmɛ. À sù à donyĩ kɛ̀ Yurusalɛmu, \v 28 akũ à ɛ̀ra àtɛn tá à vutɛna a sↄ̃go gũn, àtɛn annabi Isaya takada kyó kɛ. \v 29 Akũ Luda Nini pì Filipinɛ: Ǹ gɛ́ ǹ na sↄ̃go direi. \v 30 Akũ Filipi bàa lɛ̀ à gɛ̀ɛ. À mà àtɛn annabi Isaya takada kyó kɛ, akũ à a là à pì: Ń kyó kũ ntɛn kɛ bↄkↄtɛ dↄ̃ yá? \v 31 À wèa à pì: Tó gbɛ̃ke dí a bↄkↄtɛmɛnɛro, mani fↄ̃ mà a dↄ̀rↄ dↄ̃ yá? Akũ à Filipi sìsi à gɛ̃̀ à vùtɛ a sarɛ. \v 32 Yã kũ àtɛni a kyó kɛ pìin dí: \q1 Lán sã kũ òtɛn gɛ́ a kùtu kpá bà, \q1 lán sãnɛ bↄ̀rↄ kũ òtɛni a kã kɛ̃ bà, \q1 à yĩtɛ kpɛ̃n adi lɛ́ wɛ̃kↄ̃aro. \q1 \v 33 Ò wé'i dàa, \q1 odi yãkpatɛ kɛ kãao a zɛ́aro. \q1 Dí mɛ́ ani fↄ̃ à a gↄrↄ bire yã oo? \q1 Zaakũ ò a wɛ̃̀ndii bò andunia gũn. \m \v 34 Akũ gↄ̃gbɛ̃ pìi pì Filipinɛ: Ǹ omɛnɛ, dí musun annabi yã bire òo? A zĩdan yá ke gbɛ̃ pãndemɛ? \v 35 Naana Luda yã pìia Filipi Yesu baaru nna kpànɛ. \v 36 Kũ òtɛn gɛ́ arɛ, ò kà í ke kĩnaa, akũ gↄ̃gbɛ̃ pìi pì: Ǹ í gwa la. Bↄ́ mɛ́ ani kpámɛnɛ mà da'itɛ kɛɛ? \v 37 Akũ Filipi pìnɛ: Tó n yã pìi sì kũ nɛ̀sɛ mɛ̀n doo, ĩni fↄ̃. À wèa à pì: Ma sì kũ Yesu Kirisi bi Luda Nɛ́mɛ. \v 38 Akũ à pì ò gó zɛ. Akũ ń pla ń pínki ò kìpa ò gɛ̃̀ ín. Akũ à a da'itɛ kɛ̀. \v 39 Kũ ò bikũ̀ bara, akũ Dikiri Nini Filipi kpàgui, gↄ̃gbɛ̃ pì dí a e doro, akũ pↄnna gũn à dà zɛ́la. \v 40 Filipi a zĩda è zɛ Azotu, akũ à gɛ̀ɛ à Yesu baaru nna kpà wɛ̃tɛ kũ wɛ̃tɛo ari à gɛ̀ɛ à kào Sizaria. \c 9 \s1 Yesu bo à suna Solua \r (Zĩr 22:6-16, 26:12-18) \p \v 1 Gↄrↄ birea sↄ̃ Solu tɛn pↄ́ bo a yĩn, àtɛn yã pãsĩ o Dikiri ìbanↄ dɛdɛna yã musu. À gɛ̀ɛ sa'oriki kĩnaa, \v 2 à gbɛ̀kaa à lá kɛ̃ Damasuku aduakɛkpɛdenↄnɛ à kpáawa, de tó à zɛ́ pì denↄ lè gwe, gↄ̃gbɛ̃nↄ kũ nↄgbɛ̃nↄ ń pínki, ani ń kũkũ à su kũńwo Yurusalɛmu. \v 3 Kũ à dà zɛ́n, àtɛn gɛ́ à kà kãni kũ Damasukuo, akũ kãnto gupura bò ludambɛ à dàmala. \v 4 À bò à lɛ̀tɛ, akũ à kòtoo mà à pìnɛ: Solu, Solu, bↄ́ mɛ́ à tò ntɛn wɛ́ tãmaa? \v 5 Akũ à pì: Dímɛ n ũu, Dikiri? Akũ à wèa à pì: Makũmɛ Yesu kũ ntɛn wɛ́ tãa ũ. \v 6 Ǹ futɛ ǹ gɛ̃ wɛ̃tɛ gũn, oni onnɛ yã kũ ĩni kɛ. \v 7 Gbɛ̃ kũ òtɛn gɛ́ kãaonↄ gↄ̃̀ sã̀ii. Ò kòtoo pìi mà, ama odi gbɛ̃ke ero. \v 8 Kũ Solu fùtɛ, à a wɛ́ wɛ̃̀, akũ adi gu ero. Akũ ò a kũ̀ a ↄa ò gɛ̀ɛ kãao Damasuku. \v 9 À kɛ̀ gↄrↄ aakↄ̃ gu'enaa sari, adi pↄ́ blero adi í miro. \p \v 10 Yesude ke kú Damasuku kũ òdi pinɛ Anania. Dikiri yã ònɛ wɛ́gupu'enaa gũn à pì: Anania. Akũ à wèa à pì: Makũn dí, Dikiri. \v 11 Akũ Dikiri pìnɛ: Ǹ futɛ ǹ da zɛ́ kũ òdi pi Súsun ari Yudasi bɛ ↄnn ǹ Taasu gbɛ̃ kũ òdi pinɛ Solu gbɛka. Àtɛn adua kɛ gwe. \v 12 Wɛ́gupu'enaa gũn à n e, n su n ↄ nàa de à gu e. \v 13 Akũ Anania pìnɛ: Dikiri, ma mà ò gbɛ̃ pì yã ò dasi, lákũ à yã vãni kɛ̀ n gbɛ̃ kũ ò kú Yurusalɛmunↄnɛ nà. \v 14 Sa'orikinↄ a gbà zɛ́ à gbɛ̃ kũ òtɛni n sísi lanↄ kũkũ. Abire yãin à sù. \v 15 Akũ Dikiri pìnɛ: Ǹ gɛ́, zaakũ ma gbɛ̃ pìi sɛ̀ à gɛ́ ma tↄ́ bo buri pãndenↄnɛ kũ ń kínanↄ kũ Isarailanↄomɛ. \v 16 Lákũ ani wɛ́tãmma le ma tↄ́ yãi nà mani mↄnɛ. \v 17 Akũ Anania bò à gɛ̀ɛ à gɛ̃̀ ↄn pìn, à ↄ nà Solua à pì: Solu ma gbɛ̃, Dikiri Yesu kũ à bò à sùmma zɛ́n gↄrↄ kũ ntɛn su la, àkũ mɛ́ à ma zĩ de ǹ gu e Luda Nini summa yãi. \v 18 Gwe gↄ̃̀nↄ pↄ́ bↄ̀tɛ a wɛ́n lán kpↄ̀tɛkɛɛ bà ò lɛ̀tɛ, akũ à gu è. Akũ à fùtɛ à da'itɛ kɛ̀. \v 19 Kũ à pↄ́ blè, à gbãna kũ̀. \s1 Solu waazikɛna zaa Damasuku \p Solu gↄrↄ pla kɛ̀ kũ Damasuku Yesudenↄo, \v 20 akũ à nà Yesu yã waazikɛnaaa gↄ̃̀nↄ Yudanↄ aduakɛkpɛnↄ gũn, à pì Yesu bi Luda Nɛ́mɛ. \v 21 Yã pìi bò gbɛ̃ kũ ò mànↄ sarɛ ò pì: Gbɛ̃ bire mɛ́ adi gbɛ̃ pìi sìsirinↄ ásaru kɛ Yurusalɛmuroo? Àkũ mɛ́ adi su la à ń kũkũ à tá kũńwo sa'orikinↄ kĩnaaroo? \v 22 Solu sↄ̃, a gbãna dìgↄ̃ kara, akũ a yã Yuda kũ ò kú Damasukunↄ fù à bìriańnɛ kũ Yesu bi Arumasihumɛ. \p \v 23 Gↄrↄ pla gbɛra Yudanↄ lɛ́dokↄ̃nↄ kɛi ò a dɛ, \v 24 akũ à ń lɛ́kpakũsũnaai pìi mà. Òtɛn wɛ̃tɛ bĩnilɛnↄ dãkpã fãnantɛ̃ kũ gwãanio de ò a dɛ yãi. \v 25 Gwãanin Solu gbɛ̃nↄ a dà tãnkon ò a gbàrɛ kũ bàao bàai bona bĩni musu. \s1 Solu waazikɛna zaa Yurusalɛmu \p \v 26 Kũ à kà Yurusalɛmu, à wɛ̀tɛ à na Yesudenↄa, akũ ò vĩna kɛ̀nɛ ń pínki, odi a Yesudekɛna náani kɛro. \v 27 Akũ Baanaba a sɛ̀ à gɛ̀ɛ kãao zĩ̀rinↄ kĩnaa, à gbã̀ńnɛ lákũ Solu Dikiri è zɛ́n nà kũ yã kũ Dikiri ònɛɛo kũ lákũ à Yesu yã ò gupuraa nà zaa Damasukuo. \v 28 Akũ Solu gɛ̃̀ ń tɛ́ à kurè kũńwo Yurusalɛmu à yã ò gbɛ̃nↄnɛ kũ Dikiri tↄ́o gupuran. \v 29 Kũ à yã ò Yuda Girikiyãmarinↄnɛ à lɛ́kpakↄ̃a kɛ̀ kũńwo, akũ òtɛn wɛtɛ ò a dɛ. \v 30 Kũ a gbɛ̃nↄ dↄ̃̀, ò zɛ̀nɛ Sizaria, akũ à tà Taasu. \p \v 31 Abire gbɛra sↄsi gbɛ̃ kũ ò kú Yudea kũ Galilio kũ Samaria bùsuuonↄn kun aafia pínki. Òtɛn gbãna kũ òtɛn gɛ́ arɛ vĩnakɛna Dikirinɛɛ gũn, òtɛn kara kũ Luda Nini ń nɛ̀sɛ kpàtɛńnɛ yãi. \s1 Ainɛa werekↄ̃anaa \p \v 32 Pita dì kure wɛ̃tɛ kũ wɛ̃tɛo pínki, akũ à gɛ̀ɛ Luda gbɛ̃ kũ ò kú Lidanↄ gwa. \v 33 À gↄ̃gbɛ̃ kũ òdi pinɛ Ainɛa è gwe, à kↄ̃̀nↄ kù katɛna wɛ̃̀ sↄraakↄ̃. \v 34 Akũ Pita pìnɛ: Ainɛa, Yesu Kirisi n werekↄ̃a. Ǹ futɛ ǹ n pɛ̀ koko. Akũ à fùtɛ gↄ̃̀nↄ. \v 35 Lidadenↄ kũ Sarↄnudenↄ a è, akũ ò lìtɛ ò arɛ dↄ̀ Dikiria. \s1 Tabita vuna gan \p \v 36 Nↄgbɛ̃ Yesude ke kú Yↄpa a tↄ́n Tabita, kũ Giriki yão sↄ̃ Dↄkasi. Tↄ́ pìi pì zↄ̃. Yã mana kɛnaa pɛ̀kɛrɛa, akũsↄ̃ àdi takasidenↄ wɛ̃nda gwa. \v 37 Gↄrↄ birean à gyã kɛ̀ à gà. Kũ ò a zú ò, ò a sɛ̀ ò wùtɛ kpɛ́ musu gũn. \v 38 Yↄpa sↄ̃ à zã̀ kũ Lidaoro. Kũ Yesudenↄ mà Pita kú gwe, ò ń gbɛ̃nↄn planↄ zĩ̀a ò wɛ́ kɛ̀a ò pì: Ǹ mↄ́ ó kĩnaa likalika. \v 39 Akũ Pita fùtɛ à gɛ̀ɛ kũńwo. Kũ à kà, ò dìdi kãao kpɛ́ pìi musu. Akũ gyaanↄnↄ nài ń pínki kũ ↄ́ↄdↄo, ò uta kũ pↄ́kasa kũ Tabita kɛ̀ gↄrↄ kũ à kpɛ́ kú kũńwonↄ mↄ̀nɛ. \v 40 Pita pɛ̀ḿma à ń bↄ́tɛ bàai. À kùtɛ à adua kɛ̀, akũ à arɛ dↄ̀ gɛ̀ɛ pìia à pì: Tabita, ǹ futɛ. Kũ à wɛ́ wɛ̃̀, à Pita è, akũ à vùtɛ. \v 41 Pita a kũ̀ a ↄa à a fùtɛ à a zɛ̀. Akũ à Luda gbɛ̃ pìnↄ sìsi kũ gyaanↄnↄ, akũ à a kpàḿma bɛ̃nɛ. \v 42 Yã pìi dà Yↄpala pínki, akũ ò Dikiri náani kɛ̀ gwe dasi. \v 43 Pita gↄrↄ pla kɛ̀ gwe Simↄ Ãna bɛa. \c 10 \s1 Pita kũ Kↄnɛliuo \p \v 1 Gbɛ̃ke kú Sizaria a tↄ́n Kↄnɛliu. Àkũmɛ soza gã̀ kũ òdi pi Itali gã̀ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ ũ. \v 2 Gbɛ̃ pì bi ludayãmariimɛ, àdigↄ̃ Luda vĩna vĩ àpii kũ a bedenↄ ń pínki. Àdi gba da manamana, akũsↄ̃ àdigↄ̃ adua kɛ gɛ̃̀n baaakↄ̃. \v 3 Zĩkea fãnantɛ̃ mↄ̀ aakↄ̃ à Luda malaikaa è tɛ̃tɛ̃ntɛ̃ wɛ́gupu gũn, à gɛ̃̀ a bɛa à pìnɛ: Kↄnɛliu. \v 4 Akũ Kↄnɛliu wɛ́ wɛ̃̀a kũ vĩnao, akũ à pì: Bↄ́mɛɛ, Dikiri? À wèa à pì: N aduakɛna kũ n gbadana gbɛ̃nↄnɛɛo kà Luda kĩnaa, akũ à sì. \v 5 Ǹ gbɛ̃nↄ zĩ Yↄpa sà, de ò Simↄ kũ òdi pinɛ Pita sísi. \v 6 À kìpa gbɛ̃ kũ òdi pinɛ Simↄ Ãna bɛa. A bɛ kú ísira lɛ́a. \v 7 Kũ malaikaa pìi tà, Kↄnɛliu a zĩkɛri gbɛ̃nↄn pla kenↄ sìsi kũ soza ludayãmari kũ à naaao. \v 8 Kũ à yã pìi bàbańnɛ pínki, akũ à ń zĩ Yↄpa. \p \v 9 Kũ gu dↄ̀, akũ ò dà zɛ́n, ò kà kãni kũ wɛ̃tɛ pìio. Gↄrↄ birea kũ ifãntɛ̃ kà mìdangura, Pita dì kpɛ́ musu de à adua kɛ. \v 10 Nà tɛni a dɛ à ye à pↄ́ ble, akũ gↄrↄ kũ òtɛn pↄ́ble kɛ à wɛ́gupu è. \v 11 À ludambɛ è wɛ̃kↄ̃ana, pↄ́ke tɛn kipa lán biza zↄ̃kↄ̃ↄ bà. Bà dↄdↄna a kusuru mɛ̀n siikↄ̃nↄa pínki, àtɛn su zĩtɛ. \v 12 Pↄ́ buri sĩnda pínki kú a gũn, nↄ̀bↄnↄ kũ pↄ́ kũ òdi táa o kũ kùaonↄ kũ bãnↄ. \v 13 Akũ ò pìnɛ: Pita, ǹ futɛ ǹ dɛ ǹ só. \v 14 Akũ Pita pì: Agya Dikiri. Mádi tɛ̃̀ pↄ́ ke pↄ́ gbãsĩ ble zikiro. \v 15 Akũ à kòtoo pìi mà a gɛ̃̀n plade dↄ ò pì: Pↄ́ kũ Luda pì à swáswa, ǹsun a tɛ̃̀ boro. \v 16 À kɛ̀ lɛ gɛ̃̀n aakↄ̃, akũ kãnto ò pↄ́ pìi gà ò tào ludambɛ. \p \v 17 Pita tɛn bídi kɛ wɛ́gupu kũ à è pìia, akũ Kↄnɛliu zĩ̀ri kũ ò Simↄ bɛ gbɛ̀kanↄ kà gↄ̃̀nↄ, ò zɛna gãnu lɛ́a. \v 18 Ò lɛ́ zù ò gbɛ̀ka tó gwen Simↄ kũ òdi pinɛ Pita kìpan. \v 19 Ari tera Pita tɛn laasun lɛ́ wɛ́gupu kũ à èea, akũ Luda Nini pìnɛ: Gbɛ̃nↄn aakↄ̃nↄ tɛni n gbɛka. \v 20 Ǹ kipa ǹ gɛ́ kũńwo sikaa sari, zaakũ makũ mɛ́ ma ń zĩmma. \v 21 Akũ Pita kìpa à gɛ̀ɛ gbɛ̃ pìnↄ kĩnaa à pì: Makũmɛ gbɛ̃ kũ átɛn gbɛka ũ. Bↄ́ yã mɛ́ à tò a su laa? \v 22 Ò pì: Sozanↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ Kↄnɛliu mɛ́ à ó zĩ. Gbɛ̃ manamɛ, à Luda vĩna vĩ. Yudanↄ pínki dì a tↄ́ nna sí. Luda malaikaa pìnɛ à n sísi ǹ su a bɛa de à n yã ma. \v 23 Akũ Pita gɛ̃̀ kũńwo ↄnn à ń yàrii kɛ̀. \p Kũ gu dↄ̀, à fùtɛ à dà kũńwo zɛ́n. Yↄpa Yesude kenↄ gɛ̀ɛ kãao lɛɛlɛ. \v 24 A gↄrↄ aakↄ̃den ò kà Sizaria. Kↄnɛliu a danɛnↄ kũ a gbɛ̃nna kãninↄ kàkara àtɛni ń dã. \v 25 Kũ Pita gɛ̃̀ ↄnn, akũ Kↄnɛliu gɛ̀ɛ à dàalɛ à kùtɛ a arɛ. \v 26 Akũ Pita a fùtɛ à pì: Ǹ futɛ ǹ zɛ. Bisãsirin ma ũ se. \v 27 Àtɛn yã o kãao ari ò gɛ̀ɛ ò gɛ̃̀ kãao kpɛ́n, akũ à gbɛ̃nↄ lè kakarana gwe dasidasi. \v 28 À pìńnɛ: Á dↄ̃ kũ Yudanↄ zɛ́ vĩ ò yãkatɛ kũ buri pãndeo ari ò gɛ̃ ń ↄnnlo. Ama Luda mↄ̀mɛnɛ màsun gbɛ̃ke gbãsĩ gwa ke mà a tɛ̃̀ boro. \v 29 A yã mɛ́ à tò kũ ò ma sisi, ma su sikaa sari. Má ye mà yã kũ a ma sisiia ma sà. \v 30 Akũ Kↄnɛliu pì: A gↄrↄ siikↄ̃den dí kũ matɛn adua kɛ ma bɛa ifãntɛ̃ mↄ̀ aakↄ̃ mandara'i. Akũ kãnto ma gbɛ̃ke è zɛna ma arɛ à pↄ́kasa kũ àtɛn tɛ́ kɛ dana \v 31 à pì: Kↄnɛliu, Luda n aduakɛnaa sì, n gbadanaa kàagu. \v 32 Ǹ gbɛ̃nↄ zĩ Yↄpa Simↄ kũ òdi pinɛ Pita sísi. À kìpa Simↄ Ãna bɛa zaa ísira lɛ́a. \v 33 Akũ ma gbɛ̃nↄ zĩ̀mma gↄ̃̀nↄ. Lákũ n su nà à kɛ̀ mana. Tera sà ó pínki ó kú la Luda dↄ̃naa gũn, de ò yã kũ Dikiri ònnɛ ǹ owɛrɛ ma yãi. \s1 Pita yã'onaa \p \v 34 Pita nà yã'onaaa à pì: Ma sì yãpura sà kũ Luda dì gbɛ̃ke wɛ́ gwaro. \v 35 Buri sĩnda pínki tɛ́ gbɛ̃ kũ àtɛn vĩna kɛnɛ, akũsↄ̃ àdi yã mana kɛ, ade yã mɛ́ àdi káagu. \v 36 Á lɛ́gbãzã kũ Luda kɛ̀ Isarailanↄnɛ dↄ̃, à kɛna kãao nna Yesu Kirisi gãi baaru nna kpàńnɛ. Àkũmɛ buri sĩnda pínki Dikiri ũ. \v 37 Á yã kũ à kɛ̀ Yudea gu sĩnda pínki dↄ̃, lákũ à nàa nà zaa Galili Yahaya waazikɛna da'itɛkɛna yã musu gbɛra. \v 38 Á dↄ̃ lákũ Luda a Nini pìsi Yesu Nazɛraa nà, akũ à kú kũ gbãnao à gɛ̀ɛ wɛ̃tɛ kũ wɛ̃tɛo, à yã mana kɛ̀ńnɛ à gbɛ̃ kũ Ibilisi ń ↄ fɛ̃̀ńnɛ ń kpɛnↄa wèrekↄ̃a, zaakũ Luda kú kãao. \v 39 Ókↄ̃nↄmɛ yã kũ à kɛ̀ Yudea bùsun kũ Yurusalɛmuo pínki sèedadenↄ ũ. Ò a lòko lía ò a dɛ̀, \v 40 akũ Luda a vù gan a gↄrↄ aakↄ̃de zĩ à tò à a zĩda mↄ̀wɛrɛ. \v 41 Adi kɛ gbɛ̃ sĩnda pínki mɛ́ à a èro, sé ókↄ̃nↄ kũ Luda gĩnakɛ à ó sɛ́ a sèedadenↄ ũ. A vuna gan gbɛra o pↄ́ blè o í mì kãao. \v 42 Akũ à dàwɛrɛ ò waazi kɛ gbɛ̃nↄnɛ ò ońnɛ kũ akãamɛ gbɛ̃ kũ Luda dìtɛ gbɛ̃ bɛ̃nɛnↄ kũ gyãwãndenↄ pínki yãkpatɛkɛri ũ. \v 43 Annabinↄ pínki a yã ò ò pì gbɛ̃ kũ ò a náani kɛ̀nↄ durunnanↄ ni kɛ̃ḿma a tↄ́ gãi. \s1 Luda Nini kipana buri pãndenↄnɛ \p \v 44 Gↄrↄ kũ Pita kpɛ́ àtɛn yã pì ońnɛ, Luda Nini kìpa gbɛ̃ kũ òtɛn yã pì manↄa ń pínki. \v 45 Yã pìi bò Yuda Yesude kũ ò sù kũ Pitaonↄ sarɛ, kũ bee buri pãndenↄn Luda a Nini pìsiḿma gba ũ yãi. \v 46 Zaakũ ò mà òtɛn yãke buri o òtɛn Luda yãbonsarɛ kɛnanↄ o. Akũ Pita pì: \v 47 Gbɛ̃ pìnↄ Luda Nini lè lán ó bà. Dí mɛ́ ani fↄ̃ à gíńnɛ ò da'itɛ kɛɛ? \v 48 Akũ à pì ò da'itɛ kɛńnɛ kũ Yesu Kirisi tↄ́o. Akũ ò wɛ́ kɛ̀a à gↄrↄ pla kɛ kũńwo. \c 11 \s1 Pita buri pãndenↄ yã gbãna Yuda Yesudenↄnɛ \p \v 1 Zĩ̀rinↄ kũ Yesude kũ ò kú Yudeanↄ mà lákũ buri pãndenↄ Luda yã sì nà se. \v 2 Kũ Pita sù Yurusalɛmu, gbɛ̃ kũ ò zɛ̀ kũ tↄ̃̀zↄ̃yãonↄ a taari lè \v 3 ò pì: N gɛ̃ gyↄfↄrↄdenↄ bɛa n pↄ́ blè kũńwo. \v 4 Akũ Pita fùtɛ àtɛn yã pì bↄkↄtɛńnɛ zɛ́azɛa à pì: \v 5 Má kú Yↄpamɛ, matɛn adua kɛ, akũ ma wɛ́gupu è. Ma pↄ́ke è lán biza zↄ̃kↄ̃ↄ bà, bà dↄdↄna a kusuru mɛ̀n siikↄ̃nↄa, à bò ludambɛ àtɛn kipa ma kĩnaa. \v 6 Ma wɛ́ pɛ̀a tíii, ma nↄ̀bↄnↄ è a gũn, sɛ̃̀ntɛ pↄ́nↄ kũ pↄ́ kũ òdi táa o kũ kùaonↄ kũ bãnↄ. \v 7 Akũ ma kòtoo mà ò pìmɛnɛ: Pita, ǹ futɛ ǹ dɛ ǹ só. \v 8 Akũ ma pì, agya Dikiri, tɛ̃̀ pↄ́ kesↄ̃ pↄ́ gbãsĩ ke dí gɛ̃ ma lɛ́n zikiro. \v 9 Kòtoo pì bona ludambɛ gɛ̃̀n plade pì dↄ, pↄ́ kũ Luda kɛ̀kɛ à gↄ̃̀ swáswa, màsun a tɛ̃̀ boro. \v 10 À kɛ̀ lɛ gɛ̃̀n aakↄ̃, akũ ò ɛ̀ra ò gà pínki ò tào ludambɛ. \v 11 Gↄrↄ bire gↄ̃̀nↄ gbɛ̃nↄn aakↄ̃ kũ ò ń zĩma bona Sizarianↄ sù ↄn kũ má kún. \v 12 Akũ Luda Nini pìmɛnɛ mà gɛ́ kũńwo sikaa sari. Ó gbɛ̃nↄ gbɛ̃nↄn suddo díkĩnanↄ gɛ̀ɛ kũmao lɛɛlɛ se, akũ o gɛ̃ gbɛ̃ kũ à gbɛ̃ pìnↄ zĩ̀ma bɛa. \v 13 Akũ à òwɛrɛ lákũ a malaikaa è nà, à bò à sùawa a kpɛ́n à òarɛ à gbɛ̃ zĩ Yↄpa à ma sísi, \v 14 de mà yã kũ ani a sura ba oarɛ, akãa kũ a bedenↄ ń pínki. \v 15 Kũ ma na yã'onaaa, Luda Nini kìpaḿma lákũ à kìpawá káaku nà. \v 16 Akũ yã kũ Dikiri ò dí dↄ̀magu kũ à pì, Yahaya gbɛ̃nↄ da'itɛ kɛ̀ kũ ío, akãa sↄ̃ áni ó da'itɛ kɛ kũ Luda Ninio. \v 17 Lákũ Luda gba dokↄ̃nↄ kɛ̀ńnɛ kũ ókↄ̃nↄ kũ o Dikiri Yesu Kirisi náani kɛ̀nↄ nà, dín ma ũ mà fↄ̃ mà gí Ludanɛɛ? \v 18 Kũ ò yã pìi mà, odi yãke o doro, akũ ò Luda tↄ́ bò ò pì: O è Luda ɛ̀ra à buri pãndenↄ gbà zɛ́ dↄ ò nɛ̀sɛ litɛ ò wɛ̃̀ndi kũ àdi lákaro le. \s1 Antiↄkudenↄ zɛna kũ Yesuo \p \v 19 Wɛ́tãmmana kũ à fùtɛ Sitivĩ ga gbɛra mɛ́ à tò gbɛ̃nↄ fã̀kↄ̃a ò tà Fenisia bùsun kũ Sipiru bùsuuo kũ Antiↄkuo, òtɛn Luda yã o Yudanↄnɛ ńtɛ̃nɛ. \v 20 Ama ń gbɛ̃kenↄ bi Sipiru bùsu kũ Sirɛni bùsuuo gbɛ̃nↄnɛ, akũ ò gɛ̀ɛ Antiↄku òtɛn yã o buri pãndenↄnɛ se dↄ, òtɛn Dikiri Yesu baaru nna kpáńnɛ. \v 21 Dikiri tɛn ↄ daḿma, akũ gbɛ̃nↄ yã pìi sì dasidasi ò arɛ dↄ̀ Dikiria. \p \v 22 Akũ yã pì baaruu kà Yurusalɛmu sↄsi gbɛ̃nↄ kĩnaa, akũ ò Baanaba zĩ̀ Antiↄku. \v 23 Kũ à kà gwe, à è lákũ Luda arubarikaa kɛ̀ńnɛ nà, akũ a pↄ kɛ̀ nna. À lɛ́ dàḿma ń pínki ò zɛ kũ Dikirio kũ nɛ̀sɛ mɛ̀n doo. \v 24 Baanaba bi gbɛ̃ manamɛ, Luda Nini kũ ludanaanikɛnaao pɛ̀kɛrɛa, akũ ò kàra Dikiri gbɛ̃nↄ gũn dasidasi. \v 25 Akũ Baanaba gɛ̀ɛ Taasu de à Solu wɛtɛ. \v 26 Kũ à a lè, akũ à sù kãao Antiↄku. Òdigↄ̃ kakara kũ sↄsi gbɛ̃nↄ dasidasi ògↄ̃ yã dańnɛ ari wɛ̃̀ do papana. Antiↄku gwen ò Yesu ìbanↄ sìsin Yesudenↄ ũ káaku. \p \v 27 Gↄrↄ kũ̀a annabinↄ bò Yurusalɛmu ò sù Antiↄku. \v 28 Ń gbɛ̃ kũ òdi pinɛ Agabu fùtɛ à zɛ̀ à gĩnakɛ à nà zↄ̃kↄ̃ kũ ani ká andunia gũn pínki yã òńnɛ kũ Luda Nini gbãnao. Kalaudiu kíblena gↄrↄn nàa pìi kà. \v 29 Akũ Yesudenↄ zɛ̀o ò ń gbɛ̃ kũ ò kú Yudeanↄ kámaza kɛ lákũ baadi gbãna kà nà ò kpãzãńnɛ. \v 30 Akũ ò kɛ̀ lɛ ò Baanaba kũ Soluo zĩ̀o ò kpá ń gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄa. \c 12 \s1 Yamisi dɛna kũ Pita dana kpɛ́siranwo \p \v 1 Gↄrↄ kũ̀a kína Hɛrↄdu ↄ pɛ̀tɛ Yesude kenↄa pãsĩpãsĩ. \v 2 À Yuhana vĩ̀ni Yamisi dɛ̀ kũ fɛ̃nɛdao. \v 3 Kũ à è yã bire kɛ̀ Yudanↄnɛ nna, akũ à ɛ̀ra à Pita kũ̀ dↄ. À abirekũ kɛ̀ Burodi Futɛnasari dikpɛ zĩmɛ. \v 4 Kũ à Pita kũ̀, à a dà kpɛ́siran à a nà sozanↄnɛ ń ↄĩ ò a dãkpã. Soza pìnↄ gã̀ do bi gbɛ̃nↄn siisiikↄ̃mɛ lɛu siikↄ̃. À dìtɛ à yãkpatɛ kɛ kãao gbɛ̃nↄ wára Vĩnla dikpɛ gbɛra. \v 5 Akũ ò Pita kũna kpɛ́siran, ama sↄsi gbɛ̃nↄ tɛn adua kɛnɛ zɛnaa sari. \s1 Pita bona kpɛ́siran \p \v 6 Zĩ kũ tó gu dↄ̀ kũ Hɛrↄdu ni bo kãao, zĩ birea gwãanin Pita tɛn i o soza gbɛ̃nↄn planↄ dagura yĩna kũ mↄ̀kakↄ̃anaao mɛ̀n pla, akũsↄ̃ gbɛ̃nↄn planↄn kú kpɛ́lɛlɛa òtɛn kpɛ́ pì dãkpã. \v 7 Kãnto gↄ̃̀nↄ Dikiri malaikaa gɛ̃̀ gwe, akũ kpɛ́ pì pura kũ̀. À Pita lɛ̀ a gbã̀ntɛrɛɛa à a vù à pì: Ǹ futɛ likalika. Akũ mↄ̀kakↄ̃anaa pìnↄ bↄ̀tɛ a ↄa. \v 8 Akũ malaikaa pìi pìnɛ: Ǹ n uta da ǹ n kyate kpá. Pita kɛ̀ lɛ, akũ malaikaa pìi pì: Ǹ n uta kakara ǹ kũ ǹ tɛ́mai. \v 9 Akũ Pita bò à tɛ̀i. Adi yã kũ malaika tɛn kɛnɛ dↄ̃ yãpura ũro, àtɛn da átɛn nana omɛ. \v 10 Ò gɛ̃̀tɛ gudãkpãri káakula kũ a pladeo, akũ ò kà bĩnilɛa. Bĩnilɛ pìi gbà bi mↄ̀ↄmɛ, akũ à wɛ̃̀ńnɛ kũ a zĩdao. Ò bↄ̀tɛ òtɛn gɛ̃ wɛ̃tɛn, akũ gwe gↄ̃̀nↄ malaikaa pì Pita tò zɛ́da gũn. \v 11 Kũ Pita wɛ́ kɛ̃̀ à pì: Má dↄ̃ sãnsãn sà kũ Dikiri a malaikaa zĩ̀ de à ma bo Hɛrↄdu ↄĩ kũ yã kũ Yudanↄ wɛ́ dↄi ò kɛmɛnɛo pínki. \p \v 12 Kũ a laakarii sù, à gɛ̀ɛ Yuhana kũ òdi pinɛ dↄ Maaku da Mariama bɛa. Ò kakarana gwe dasidasi òtɛn adua kɛ. \v 13 Kũ à gãnu gbà lɛ̀, akũ nↄgbɛ̃ zĩkɛri kũ òdi pinɛ Roda gɛ̀ɛ gwa. \v 14 Kũ à Pita kòtoo dↄ̃̀, pↄnna gũn adi zɛ́ wɛ̃ro, à bàa lɛ̀ à ɛ̀ra à gɛ̀ɛ à pìńnɛ Pita zɛ kpɛ́lɛlɛa. \v 15 Ò pìnɛ: Ĩa tɛn kámman yá? Akũ à zɛ̀o kũ yãpuramɛ. Akũ ò pì: A malaikaamɛ. \v 16 Pita kpɛ́ àtɛn gbà lɛ́. Kũ ò wɛ̃̀, ò a è, akũ yã pìi bò ń sarɛ. \v 17 Akũ à ↄ kɛ̀ńnɛ yáku ò yĩtɛ, akũ à bàbańnɛ lákũ Dikiri a bo kpɛ́siran nà. Akũ à pì: À gɛ́ à o Yamisinɛ kũ ó gbɛ̃ kparanↄ. Akũ à bò à gɛ̀ɛ gu pãndea dↄ. \p \v 18 Kũ gu dↄ̀, zuka gbãna kà sozanↄ dagura òtɛn kↄ̃ lala: Bↄ́ mɛ́ à Pita lèe? \v 19 Hɛrↄdu pì ò a wɛtɛ. Kũ odi a lero, akũ à yã làla gudãkpãrii pìnↄa, akũ à pì ò ń dɛdɛ. \s1 Hɛrↄdu ganaa \p Abire gbɛra Hɛrↄdu bò Yudea à gɛ̀ɛ à gↄrↄ pla kɛ̀ Sizaria. \v 20 À pↄ fɛ̃̀ Tayadenↄ kũ Sidↄ̃denↄi manamana, akũ gbɛ̃ birenↄ lɛ́dokↄ̃nↄ kɛ̀ ò sù a gwa lɛɛlɛ. Ò gɛ̀ɛ kína pì bɛgwari Blasatu kĩnaa. Kũ Blasatu ń yãzɛ è, ò gɛ̀ɛ lɛ́dokↄ̃nↄ kɛ kũ Hɛrↄduo, zaakũ ń bùsu pↄ́ble dì bo a bùsummɛ. \p \v 21 Kũ gↄrↄ kũ ò dìtɛ kà, Hɛrↄdu a kíble'utanↄ dà à gɛ̀ɛ à vùtɛ a tìntinnwa, akũ à yã ò gbɛ̃nↄnɛ. \v 22 Gbɛ̃nↄ wiki lɛ̀ ò pì: Luda ke mɛ́ àtɛn yã o, adi kɛ bisãsirinlo. \v 23 Gwe gↄ̃̀nↄ Dikiri malaika a lɛ̀ à a nɛ̀, kũ adi zↄ̃kↄ̃kɛ dↄ̃ Ludanɛro yãi, akũ a mɛ̀ɛ kↄ̀kↄↄ kà à gà. \p \v 24 Luda yã tɛ́n dagula àtɛn kara. \v 25 Baanaba kũ Soluo sↄ̃, kũ ò ń kámaza yã kɛ̀kɛ ò làka, ò bò Yurusalɛmu ò Yuhana kũ òdi pinɛ Maaku sɛ̀ ò tà kãao. \c 13 \s1 Baanaba kũ Soluo zĩnaa \p \v 1 Annabinↄ kũ yãdannɛrinↄn kú Antiↄku sↄsi gbɛ̃nↄ tɛ́, ń tↄ́n Baanaba kũ Simɛↄ kũ òdi pinɛ Bárasirao kũ Sirɛni bùsu gbɛ̃ Lusiuo kũ Manaɛ kũ à nɛ́ blè kũ kína Hɛrↄduo lɛɛlɛ kũ Soluo. \v 2 Gↄrↄ kũ òtɛn donyĩ kɛ Dikirinɛ kũ lɛ́yĩnaao, Luda Nini pì: À Baanaba kũ Soluo ditɛ ńdona zĩ kũ ma ń sɛ́a yãi. \v 3 Kũ ò lɛ́ yĩ̀ ò adua kɛ̀, akũ ò ↄ dìdiḿma ò ń gbárɛ, ò dà zɛ́n. \s1 Kunna Sipiru bùsun \p \v 4 Kũ Luda Nini Baanaba kũ Soluoo zĩ̀ lɛ, ò gɛ̀ɛ Sɛlusia. Zaa gwe ò gɛ̃̀ gó'itɛn ò gɛ̀ɛ Sipiru bùsun. \v 5 Kũ ò kà Salami, ò Luda yã waazi kɛ̀ Yudanↄ aduakɛkpɛnↄ gũn. Yuhana Maaku kú kũńwo kpanyĩri ũ. \v 6 Ò gɛ̃̀tɛ luan pìla ari Pafↄ, akũ ò kpàkũ kũ Yuda dabokɛri kũ à de annabi ɛ́kɛ ũo gwe. A tↄ́n Yesunɛ. \v 7 Àdigↄ̃ kú kũ bùsuu pì gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ Sɛgiu Pↄluo. Gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pì bi ↄ̃ndↄ̃riimɛ, akũ à Baanaba kũ Soluo sìsi kũ à ye à Luda yã ma yãi. \v 8 Dabokɛrii pì tↄ́n Ɛlima kũ Giriki yão. À ibɛrɛɛ sɛ̀ kũńwo, àtɛn wɛtɛ à gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ pì sã vú de àsun Yesu náani kɛro yãi. \v 9 Akũ Solu kũ òdi pi dↄ Pↄlu, Luda Nini dìdia, akũ a wɛ́ pɛ̀ Ɛlimaa à pì: \v 10 Ibilisi nɛ́nↄ doke kemɛ n ũ! Mana sĩnda pínki kparaside! Bisãsiri kũ yã vãni sĩnda pínki pɛ̀kɛrɛa! Wɛ́zɛ̃ri pãsĩ! Ĩni Dikiri zɛ́ súsu litɛna kpɛdangara tóroo? \v 11 Tera sà Dikiri ni ↄ kútɛmma de ǹ vĩ̀na kũ. Ĩni gↄrↄ pla kɛ kũ ifãntɛ̃'enaao. Gwe gↄ̃̀nↄ Ɛlima wɛ́ gↄ̃̀ dãadãa, gusira kùtɛa. Akũ àtɛn ↄ mátɛmatɛ à gbɛ̃ wɛtɛ à a ↄ kũ. \v 12 Kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pì yã kũ à kɛ̀ɛ pìi è, à Dikiri náani kɛ̀, zaakũ Dikiri yã kũ Pↄlu dànɛ a kũ̀ gbãna. \s1 Kunna Antiↄku kũ à kú Pisidia bùsun \p \v 13 Akũ Pↄlu gɛ̃̀ gó'itɛn kũ a gbɛ̃nↄ ò bò Pafↄ ò gɛ̀ɛ Pɛga, Pamfilia bùsun. Gwen Yuhana Maaku ń tón à ɛ̀ra à tà Yurusalɛmu. \v 14 Bona Pɛga ò gɛ̀ɛ Antiↄku kũ à kú Pisidia bùsun. Kámmabogↄrↄ zĩ ò gɛ̀ɛ ò vùtɛ aduakɛkpɛn. \v 15 Doka kũ annabinↄ takadanↄ kyókɛnaa gbɛra aduakɛkpɛ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ gbɛ̃ zĩ̀ à pìńnɛ: Gbɛ̃nↄ, tó á karana yãke vĩ à o gbɛ̃nↄnɛ, à o. \v 16 Akũ Pↄlu fùtɛ à ↄ kɛ̀ńnɛ à pì: Isarailanↄ kũ buri pãnde donyĩrinↄ, à ma yã ma. \v 17 Isarailanↄ Luda ó dizinↄ sɛ̀, akũ à ń buri kàra kũ ò kú Misila bùsun. Akũ à bò kũńwo gwe kũ a gbãna zↄ̃kↄ̃ↄo. \v 18 À ń gwa gbárannan lán wɛ̃̀ bupla taka bà. \v 19 À gbãna blè Kanaanↄ bùsu buri mɛ̀n supplanↄa, akũ à ń bùsuu pìi kpàḿma. \v 20 A pínki kà wɛ̃̀ wàa pla kpɛ́ bupla akuri taka bà. Abire gbɛra à yãgↄ̃gↄ̃rinↄ dìtɛńnɛ ari à gɛ̀ɛ pɛ́ annabi Samuɛlia. \v 21 Kũ ò kína gbɛ̀ka, akũ Luda Kisi nɛ́ Solu, Biliaminu buri dìtɛńnɛ. À kpata blè wɛ̃̀ bupla, \v 22 akũ Luda a bò kpatan à Dauda kà a gɛ̃nɛ ũ. Luda Dauda yã ò à pì a lè Yɛsɛ nɛ́ Dauda laasun pↄ kɛ̀arɛ, ani a pↄyeina pínki yã kɛmɛ. \v 23 A buri gũn à Yesu bòn Isarailanↄnɛ Surabari ũ lákũ à a lɛ́ sɛ̀ nà. \v 24 Ari Yesu pì gↄ̃ gɛ́ su Yahaya gĩnakɛ à waazi kɛ̀ Isarailanↄnɛ ń pínki, à òńnɛ ò ń nɛ̀sɛ litɛ ò da'itɛ kɛ. \v 25 Kũ Yahaya zĩ ye à láka à pì: Dín átɛn da má de a ũu? Gbɛ̃ kũ átɛn wɛ́ dↄin ma ũro. À ma! Ade tɛn su ma gbɛra, mádi ká mà a kyate bobonɛro. \p \v 26 Ma gbɛ̃nↄ, Ibrahĩ burinↄ kũ buri pãnde donyĩrinↄ, ókↄ̃nↄn Luda surabana yã díkĩna kpã̀zãwɛrɛ. \v 27 Yurusalɛmudenↄ kũ ń gbãnadenↄ dí Yesu dↄ̃ro, odi annabinↄ takada kũ òdigↄ̃ a kyó kɛ kámmabogↄrↄ zĩ pínki zɛ́ dↄ̃ro, akũ ò tò annabii pìnↄ yã pàpa ò yã dàala. \v 28 Odi yãke lea kũ à kà ò a dɛro, akũ ò wɛ́ kɛ̀ Pilatia de ò a dɛ. \v 29 Kũ ò yã kũ ò kɛ̃̀ a yã musu kɛ̀ pínki, ò a kìpa lía ò a wùtɛ miran. \v 30 Ama Luda a vù bona gan. \v 31 A gↄrↄ pla kɛnaa gũn à bò à sù gbɛ̃ kũ ò bò Galili ò gɛ̀ɛ kãao Yurusalɛmunↄa. Mↄ́kↄ̃nↄmɛ a sèedadenↄ ũ gbɛ̃nↄnɛ. \v 32 Ókↄ̃nↄ sↄ̃, o su a baaru nna kpáárɛ. Lákũ Luda lɛ́ sɛ̀ ó dizinↄnɛ nà \v 33 à kɛ̀ ókↄ̃nↄ kũ ó de ń buri ũnↄnɛ, à Yesu vù lán ò ò Zabura plade gũn nà. Luda pì: \q1 Ma nɛ́mɛ n ũ, \q1 gbãran ma n i. \m \v 34 Adi yagi kɛro, ama Luda a vù bona gan lákũ Luda ò nà yã à pì: \q1 Mani kúadona arubarika kɛárɛ yãpura \q1 lákũ ma ò Daudanɛ nà. \m \v 35 Akũ ò ò gukea dↄ ò pì: \q1 Ĩni we n gbɛ̃ kũ à kú adona yagi kɛro. \m \v 36 Dauda sↄ̃ à Luda pↄyenyĩnaa kɛ̀ a gↄrↄa, à gà ò a mira kpàkũsũ kũ a dizinↄ pↄ́o, akũ à yagi kɛ̀. \v 37 Gbɛ̃ kũ Luda a vù bona gan pì dí yagi kɛro. \v 38 Ma gbɛ̃nↄ, àgↄ̃ dↄ̃ kũ durunnanↄ kɛ̃mmana waazi kũ ótɛn kɛárɛ bò Yesu gãimɛ. \v 39 Musa doka dì fↄ̃ à tò Luda yã bo kũńwo nnaro, ama Luda dì tó yã bo kũ gbɛ̃ kũ òtɛn Yesu náani kɛnↄ nna a pínki gũn. \v 40 À laakari kɛ, de yã kũ annabinↄ ò sún á lero \v 41 ò pì: \q1 À ma, ákↄ̃nↄ lalandikɛrinↄ, \q1 à kɛ gìri à kakatɛ, \q1 zaakũ mani yãke kɛ á gↄrↄa. \q1 Bee tó ò òárɛ, áni síro. \p \v 42 Kũ Pↄlu kũ Baanabao tɛn bↄtɛ aduakɛkpɛn, ò wɛ́ kɛ̀ḿma ò ɛra ò su yã pì ońnɛ kámmabogↄrↄ làa dↄ. \v 43 Kũ òtɛn fãkↄ̃a, Yudanↄ kũ gbɛ̃ kũ òdi donyĩ kɛ kũńwonↄ bò ò tɛ̀ Pↄlu kũ Baanabaooi dasi. Ò yã òńnɛ ò lɛ́ dàḿma, de ògↄ̃ gɛ́ arɛ kũ gbɛ̃kɛ kũ Luda kɛ̀ńnɛo. \p \v 44 Kámmabogↄrↄ làa wɛ̃tɛdenↄ kàkara ń pínki ò sù Dikiri yã ma. \v 45 Kũ Yudanↄ pari è lɛ, ò nɛ̀sɛgↄ̃baa kpà manamana, akũ òtɛn Pↄlu yã ɛ́kɛ bo òtɛni a sↄ̃sↄ̃. \v 46 Akũ Pↄlu kũ Baanabao yã òńnɛ kũ swɛ̃̀gbãnao ò pì: Ákↄ̃nↄn à kũ̀ ò Luda yã oárɛ káaku gĩa. Zaakũ a gii átɛn da ádi ká à wɛ̃̀ndi kũ àdi lákaro lero, óni ɛra ò arɛ dↄ buri pãndenↄa sà. \v 47 Zaakũ Dikiri yã dí dìtɛwɛrɛ à pì: \q1 Ma n ditɛ gupura ũ buri pãndenↄnɛ, \q1 de ǹ gɛ́ kũ surabana yão ari zĩtɛ lɛ́a. \p \v 48 Kũ buri pãndenↄ yã pìi mà, ń pↄ kɛ̀ nna ò bɛ̀ɛrɛɛ lì Dikiri yãnɛ, akũ gbɛ̃ kũ Luda ń dítɛ wɛ̃̀ndi kũ àdi lákaro pↄ́ ũnↄ Yesu náani kɛ̀. \p \v 49 Akũ Dikiri yã dà bùsuu pìla pínki. \v 50 Yudanↄ ↄ zↄ̃̀ buri pãnde nↄgbɛ̃ donyĩri bɛ̀ɛrɛdenↄi kũ wɛ̃tɛ gbãnadenↄo, akũ ò wɛ́ tã̀ Pↄlu kũ Baanabaooa ò pɛ̀ḿma ń bùsun. \v 51 Ò lukutɛ̃ kpùkɛkpukɛ ń gbánↄa ń tona kũ Ludao sèeda ũ, akũ ò gɛ̀ɛ Ikↄniu. \v 52 Yesudenↄ sↄ̃, Luda Nini pɛ̀kɛrɛḿma kũ pↄnnao. \c 14 \s1 Kunna Ikↄniu \p \v 1 Ò kɛ̀ Ikↄniu lákũ òdi kɛ nà, ò gɛ̃̀ Yudanↄ aduakɛkpɛn ò yã ò ari Yudanↄ kũ buri pãndenↄ Dikiri náani kɛ̀ dasidasi. \v 2 Akũ Yuda kũ ò gì yã pì síinↄ buri pãndenↄ sã vù Yesudenↄnɛ ò ibɛrɛɛ sɛ̀ kũńwo. \v 3 Bee kũ abireo Pↄlu kũ Baanabao gↄrↄ pla kɛ̀ gwe ò Dikiri yã ò kũ swɛ̃̀gbãnao, akũ Dikiri ń gbá zɛ́ ò sèedanↄ kũ daboyãnↄ kɛ̀, kũ à yãpura kpà a gbɛ̃kɛyã kũ òtɛn oa. \v 4 Akũ wɛ̃tɛdenↄ kɛ̃̀kɛ̃kↄ̃a, gbɛ̃kenↄ zɛ̀ kũ Yudanↄ, gbɛ̃kenↄ sↄ̃ kũ zĩ̀rinↄ. \v 5 Akũ Yudanↄ kũ buri pãndenↄ kũ ń gbãnadenↄ zɛ̀o ò wɛ́ tãḿma ò ń pápa kũ gbɛ̀ɛo. \v 6 Kũ Pↄlu kũ Baanabao ń yã dↄ̃̀, akũ ò bàa sì ò tà Likaonia bùsu wɛ̃tɛnↄ gũn, Lisitira kũ Dɛbio kũ ń lakutunↄ. \v 7 Akũ ò kpɛ́ òtɛn baaru nna pì kpáńnɛ gwe. \s1 Kunna Lisitira \p \v 8 Gↄ̃gbɛ̃ ke kú Lisitira a gbánↄ íbana. Zaa lákũ ò a ì nà ɛrɛɛmɛ, adi táa o zikiro. \v 9 Àtɛn sã kpá Pↄlu yãi, akũ Pↄlu wɛ́ pɛ̀a tíii, à è a ludanaanikɛnaa kà à a werekↄ̃a, \v 10 akũ à pìnɛ kũ kòto gbãnao: Ǹ futɛ ǹ zɛ n gbáa. Akũ à vĩ̀ à zɛ̀ à nà táa'onaa. \v 11 Kũ gbɛ̃nↄ è lákũ Pↄlu kɛ̀ nà, akũ ò wiki kàkara kũ Likaonia yão ò pì: Tãnanↄ lì bisãsirinↄ ũ ò kìpawá. \v 12 Ò tↄ́ kpà Baanabanɛ Zusu, Pↄlu sↄ̃ Ɛmɛsi kũ àkũ mɛ́ àdi dońnɛ arɛ kũ yã'onaao yãi. \v 13 Zusu pì kpɛ́ kú wɛ̃tɛ kpɛ, akũ a gbàgbarii sù kũ zùsa kũ ò lávu zãblebↄↄ kɛ̀ńnɛnↄo wɛ̃tɛ bĩnilɛa. À ye gbɛ̃nↄ sa oo zĩ̀rinↄa. \v 14 Kũ Baanaba kũ Pↄluo yã pìi mà, ò ń utanↄ gàga ò kɛ̃̀kɛ̃, akũ ò sì gbɛ̃nↄ tɛ́ kũ wikio \v 15 ò pì: Gbɛ̃nↄ, bↄ́ yã mɛ́ à tò átɛn kɛ lɛɛ? Bisãsirinↄn ó ũ se lán á bà. Baaru nnan ótɛn kpáárɛ, de à kpɛ li pↄ́ gina dínↄnɛ à arɛ dↄ Luda Wɛ̃̀ndidea. Àkũ mɛ́ à musu kɛ̀ kũ zĩtɛo kũ ísirao kũ pↄ́ kũ ò kú a gũnnↄ pínki. \v 16 À buri sĩnda pínki tò yã ò ń zĩda zɛ́ sɛ̀. \v 17 Bee kũ abireo à a zĩda mↄ̀árɛ yãmanakɛnaa gũn. Àdi tó legũ maárɛ de à pↄ́ kɛ̃ a gↄrↄa. Àdi á gba pↄ́ble dasi de àgↄ̃ kú pↄnna gũn. \v 18 Bee kũ yã bire onaao, gbãna kũ gbãnao ò gbasa ò gì gbɛ̃nↄnɛ ò sa oḿma. \p \v 19 Akũ Yudanↄ bò Antiↄku kũ Ikↄniuo ò sù ò gbɛ̃nↄ sã vù. Akũ ò Pↄlu pàpa kũ gbɛ̀ɛo ò a gàtɛ ò bò kãao wɛ̃tɛ kpɛ, òtɛn da à gàmɛ. \v 20 Kũ Yesudenↄ kàkarai, akũ à fùtɛ à gɛ̃̀ wɛ̃tɛ gũn. Kũ gu dↄ̀, àpii kũ Baanabao gɛ̀ɛ Dɛbi. \s1 Zĩ̀rinↄ tana Antiↄku \p \v 21 Kũ ò baaru nna kpàńnɛ wɛ̃tɛ pìi gũn, ò gbɛ̃nↄ lè dasidasi. Akũ ò ɛ̀ra ò gɛ̀ɛ Lisitira kũ Ikↄniuo kũ Antiↄkuo, \v 22 òtɛn Yesudenↄ gba gbãna, òtɛn lɛ́ daḿma ò wɛ́ tã Yesu náanikɛnaaa ò pì: Séde ò wari kɛ manamana, gbasa ò gɛ̃ kpata kũ à bò Luda kĩnaa gũn. \v 23 Ò gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ dìtɛńnɛ sↄsi kũ sↄsio, akũ ò adua kɛ̀ńnɛ kũ lɛ́yĩnaao ò ń ná Dikiri kũ ò a náani kɛ̀ ↄĩ. \p \v 24 Kũ ò bↄ̀tɛ Pisidia bùsu kpa, akũ ò kà Pamfilia bùsun. \v 25 Ò Luda yã ò Pɛga, akũ ò gɛ̀ɛ Atalia. \v 26 Gwen ò gɛ̃̀ gó'itɛn ò tà Antiↄku, gu kũ ò ń ná Ludanɛ a ↄĩ yã, de à gbɛ̃kɛ kɛńnɛ zĩ kũ ò kɛ̀ ò làka tera yã musu. \v 27 Kũ ò kà, ò sↄsi gbɛ̃nↄ kàkara ò yã kũ Luda kɛ̀ńnɛ gbã̀ńnɛ pínki, lákũ à buri pãndenↄ gbà zɛ́ ò a náani kɛ̀ nà. \v 28 Akũ ò gↄrↄ pla kɛ̀ kũńwo gwe. \c 15 \s1 Yãgↄ̃gↄ̃na Yurusalɛmu \p \v 1 Gbɛ̃kenↄ bò Yudea ò sù Antiↄku, akũ ò yã dà Yesudenↄnɛ ò pì: Tó ádi tↄ̃̀ zↄ̃ lákũ Musa dìtɛ nàro, áni surabana lero. \v 2 Pↄlu kũ Baanabao zuka kàńyĩ ò lɛ́kpakↄ̃a kɛ̀ kũńwo manamana yã pìi musu. Akũ Yesudenↄ zɛ̀o Pↄlu kũ Baanabao kũ ń gbɛ̃kenↄ gɛ́ Yurusalɛmu de ò yã pì gↄ̃gↄ̃ kũ zĩ̀rinↄ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ. \v 3 Ò gɛ̀ɛ ò zɛ̀ńnɛ, akũ ò bↄ̀tɛ Fenisia kũ Samariao bùsu kpao. Ò buri pãndenↄ nɛ̀sɛlitɛna yã bàba ń gbɛ̃nↄnɛ gwe, akũ ń pↄ kɛ̀ nna manamana. \v 4 Kũ ò kà Yurusalɛmu, sↄsi gbɛ̃nↄ kũ zĩ̀rinↄ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ gbãnakɛ kpàńyĩ, akũ ò yã kũ Luda kɛ̀ńnɛ pínki baaruu kpàńnɛ. \v 5 Akũ Farisi Yesude kenↄ fùtɛ ò pì: Séde buri pãndenↄ tↄ̃̀ zↄ̃, ò ońnɛ ògↄ̃ Musa doka kũna. \v 6 Akũ zĩ̀rinↄ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kↄ̃ kàkara òtɛn yã pì gwa. \v 7 Kũ yãgↄ̃gↄ̃naa gbã̀na kũ̀, Pita fùtɛ à pìńnɛ: Ma gbɛ̃nↄ, á dↄ̃ kũ Luda ma ditɛ á tɛ́ à gìi kɛ̀, de buri pãndenↄ Yesu baaru nna ma ma lɛ́n ò a náani kɛ. \v 8 Luda gbɛ̃ sĩnda pínki nɛ̀sɛ dↄ̃, akũ à ń gbá a Nini ń sinaa sèeda ũ lákũ à ó gbá nà. \v 9 Luda dí ń ditɛ dodo kũ ókↄ̃nↄro. À ń nɛ̀sɛɛ pìpińnɛ kũ ò Yesu náani kɛ̀ yãi. \v 10 Bↄ́ yã mɛ́ à tò átɛn Luda lɛ́ átɛn gwa teraa? Aso kũ ó dizinↄ fùa ò sɛ́ kũ ókↄ̃nↄn á ye à dińnɛ yá? \v 11 Lɛnlo! Ó sì kũ óni surabana le Dikiri Yesu gbɛ̃kɛ yãi lán mↄ́kↄ̃nↄ bà se. \p \v 12 Gbɛ̃nↄ kɛ̀ kítikiti ń pínki, akũ ò sã kpà Baanaba kũ Pↄluooi, òtɛn sèedanↄ kũ daboyã kũ Luda kɛ̀ ń gãi buri pãndenↄ tɛ́nↄ ońnɛ. \v 13 Kũ ò yã ò ò làka, Yamisi fùtɛ à yã ò à pì: Ma gbɛ̃nↄ, à ma yã ma. \v 14 Simↄ ò lákũ Luda wɛ́ pã̀ buri pãndenↄla káaku nà à gbɛ̃nↄ sɛ̀ ń tɛ́ a pↄ́ ũ. \v 15 Annabinↄ yãnↄ kↄ̃ sɛ̀ kũ abireo, zaakũ ò pì: \q1 \v 16 Abire gbɛra mani ɛra mà su mà Dauda bɛzĩ bo, \q1 mani a guforo kɛkɛ mà tata mà a futɛ, \q1 \v 17 de bisãsiri kparanↄ ma ki wɛtɛ, \q1 buri pãnde gbɛ̃ kũ ma tↄ́ kúḿma pìnↄ ń pínki. \q1 Dikiri kũ àtɛn yã pì kɛ mɛ́ à ò, \q1 \v 18 àkũ mɛ́ à tò ò yã pì dↄ̃ zaa káaku. \m \v 19 A yã mɛ́ à tò ma è à mana ò yã kũ à zĩ'ũ ditɛ buri pãnde kũ òtɛn arɛ dↄ Ludaanↄnɛro. \v 20 Ò takada kɛ̃ńnɛ ò mì kɛ̃ tãna pↄ́blea kũ pãpãkɛnaao kũ nↄ̀bↄ kùtukpanasario kũ aruo. \v 21 Zaakũ à gìi kɛ̀ kũ òdigↄ̃ Musa takada kyó kɛ aduakɛkpɛnↄ gũn kámmabogↄrↄ zĩ pínki òdigↄ̃ a doka waazi kɛ wɛ̃tɛ kũ wɛ̃tɛo. \s1 Gbɛ̃nↄ zĩna buri pãnde Yesudenↄa \p \v 22 Akũ zĩ̀rinↄ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ sↄsi gbɛ̃nↄ pínki zɛ̀o ò gbɛ̃nↄ bo ń tɛ́ ò ń zĩ Antiↄku kũ Pↄluo kũ Baanabao. Akũ ò ń arɛde kenↄ bò, Yudasi kũ òdi pinɛ Baasaba kũ Silasio. \v 23 Ò ń zĩ kũ takadao, yã kũ ò kɛ̃̀ a gũnn dí: \pi1 Ókↄ̃nↄ zĩ̀rinↄ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ o fↄ kpà ákↄ̃nↄ ó gbɛ̃ kũ ò de buri pãnde ũnↄa zaa Antiↄku kũ Siria bùsuuo kũ Silisia bùsuuo. \v 24 O mà ó gbɛ̃kenↄ gɛ̀ɛ á kĩnaa ó lɛ́ sari, ò á nɛ̀sɛɛ yàkaárɛ ò á dá bídin ń yã'onaa gũn. \v 25 Akũ o lɛ́dokↄ̃nↄ kɛ̀ o zɛo kũ ò gbɛ̃nↄ bo ò ń zĩáwa kũ ó gbɛ̃ yenyĩdenↄ Baanaba kũ Pↄlu \v 26 kũ ò gì ń wɛ̃̀ndiii ó Dikiri Yesu Kirisi tↄ́bona yãiio. \v 27 A yã mɛ́ à tò ótɛn Yudasi kũ Silasio zĩáwa, de ò yã kũ o kɛ̃̀ takadan oárɛ kũ lɛ́o. \v 28 Zaakũ Luda Nini kũ ókↄ̃nↄ o zɛo òsun aso ke diárɛro, séde pↄ́ kũ à zɛ́ vĩ díkĩnanↄ. \v 29 À mì kɛ̃ nↄ̀bↄ kũ ò sa òo tãnaaa kũ aruo kũ nↄ̀bↄ kùtukpanasario kũ pãpãkɛnaao. À mana à mì kɛ̃ adinↄa. Ò kↄ̃ e aafia! \p \v 30 Akũ ò ń gbárɛ ò gɛ̀ɛ Antiↄku. Ò sↄsi gbɛ̃nↄ kàkara ń pínki, akũ ò takada pìi kpàḿma. \v 31 Kũ ò a kyó kɛ̀, akũ ń pↄ kɛ̀ nna manamana kũ nɛ̀sɛyĩdakũna yã pìio. \v 32 Yudasi kũ Silasio bi annabinↄmɛ, akũ ò lɛ́ dà ń gbɛ̃ pìnↄa manamana ò ń gbá gbãna. \v 33 Kũ ò gↄrↄ pla kɛ̀ gwe, Yesudenↄ lɛ́ zàḿma, akũ ò tà ń zĩ̀rinↄ kĩnaa aafia. \v 34-35 Pↄlu kũ Baanabao gↄ̃̀ Antiↄku. Kũ gbɛ̃ dasi pãndenↄ ò Dikiri yã dàńnɛ, ò baaru nna kpàńnɛ. \s1 Pↄlu kũ Baanabao kɛ̃kↄ̃anaa \p \v 36 Gↄrↄ pla gbɛra Pↄlu pì Baanabanɛ: Ò ɛra ò gɛ́ ó gbɛ̃nↄ gwa wɛ̃tɛ kũ o Dikiri yã waazi kɛ̀n yãnↄ gũn, ògↄ̃ dↄ̃ lákũ ò kun nà. \v 37 Baanaba ye à Yuhana Maaku sɛ́ à gɛ́ kũńwo, \v 38 akũ Pↄlu tɛn da à mana ò gbɛ̃ kũ à kɛ̃̀ḿma Pamfilia à gì tɛ́ńyĩ ń zĩ gũn sɛ́ doro. \v 39 Kũ odi kↄ̃ yã maro, akũ ò kɛ̃̀kↄ̃a. Baanaba Maaku sɛ̀ ò gɛ̃̀ gó'itɛn ò gɛ̀ɛ Sipiru. \v 40 Akũ Pↄlu Silasi sɛ̀. Yesudenↄ ń ná Dikirinɛ a ↄĩ de à gbɛ̃kɛ kɛńnɛ, akũ ò dà zɛ́n, \v 41 ò gɛ̃̀tɛ Siria kũ Silisiaola ò sↄsi gbɛ̃nↄ gbà gbãna. \c 16 \s1 Pↄlu wɛ̃tɛgɛna kũ Timↄtio kũ Silasio \p \v 1 Pↄlu kà Dɛbi kũ Lisitirao. Gwen Yesude ke kun a tↄ́n Timↄti. A da bi Yuda Yesudemɛ, a de sↄ̃ bi Girikimɛ. \v 2 A tↄ́ nna Yesude kũ ò kú Lisitira kũ Ikↄniuonↄ kĩnaa. \v 3 Pↄlu ye à gɛ́ kãao, akũ a tↄ̃̀ↄ zↄ̃̀nɛ Yuda kũ ò kú wɛ̃tɛ pìnↄ gũnnↄ yãi, zaakũ ń pínki dↄ̃ kũ a de bi Girikimɛ. \v 4 Wɛ̃tɛ kũ ò gɛ̀ɛn pínki, ò yã kũ zĩ̀rinↄ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ dìtɛ Yurusalɛmu ò sↄsi gbɛ̃nↄnɛ ògↄ̃ kũna. \v 5 Akũ òtɛn gbãna kũ ń ludanaanikɛnaa gũn òtɛn dasi kũ lákũ gu dìgↄ̃ dↄ nà. \s1 Pↄlu wɛ́gupu'ena Toroasi \p \v 6 Luda Nini gìńnɛ ò gɛ́ Luda yã o Asia bùsun, akũ ò gɛ̃̀tɛ Firigia kũ Galatia bùsunↄola. \v 7 Kũ ò kà Misia bùsu lɛ́n, ò ye ò gɛ̃ Bitinia bùsun, akũ Yesu Nini dí weńnɛro. \v 8 Kũ ò gɛ̃̀tɛ Misia bùsula, akũ ò kà Toroasi. \v 9 Gwãani Pↄlu Masedonia bùsu gbɛ̃ke è zɛna wɛ́gupu'enaa gũn, àtɛn kútɛ kɛnɛ à pì: Ǹ bikũ ǹ su ó kĩnaa Masedonia ǹ kpawái. \v 10 Kũ à wɛ́gupu è lɛ, akũ o Masedonia soru kɛ̀ gↄ̃̀nↄ, zaakũ o dↄ̃̀ sà kũ Luda mɛ́ àtɛni ó sísi ò gɛ́ baaru nna kpáńnɛ. \s1 Lidia Yesu zɛ́ sɛnaa \p \v 11 Akũ o gɛ̃ gó'itɛn Toroasi o mìi pɛ̀ Samↄtarasia. Kũ gu dↄ̀ o ka Nɛapↄli. \v 12 Bona gwe o gɛ Filipi. Àkũmɛ Masedonia bùsu kpado pì wɛ́ra ũ, kũ Romudenↄn vĩ. Akũ o gↄrↄ pla kɛ̀ wɛ̃tɛ pìi gũn. \v 13 Kámmabogↄrↄ zĩ o bo wɛ̃tɛ kpɛ o gɛ swa sarɛ, gu kũ o mà aduakɛki kunwa. Akũ o vutɛ o yã ò nↄgbɛ̃ kũ ò kakarana gwenↄnɛ. \v 14 Nↄgbɛ̃ ke kú gwe òdi pinɛ Lidia. Tiatira gbɛ̃mɛ, biza wɛ́ tɛ̃ra búgu yìariimɛ, akũsↄ̃ Luda donyĩriimɛ. Àtɛn yã kũ Pↄlu tɛn o ma, akũ Dikiri a swɛ̃̀ɛ wɛ̃̀nɛ à yã pìi sì. \v 15 À da'itɛ kɛ̀ kũ a bɛdenↄ, akũ à wɛ́ kɛ̀wá à pì: Tó a ma Dikiri náanikɛnaa sì, à mↄ́ à kipa ma bɛa. Akũ o a yãze è. \s1 Pↄlu kũ Silasio dana kpɛ́siran Filipi \p \v 16 Zĩkea kũ ótɛn gɛ́ aduakɛkia, o dakarɛ kũ zↄ̀nↄgbɛ̃ kũ à mlɛ̃̀ tãna vĩo. A dikirinↄ dì ↄgↄ le manamana a ziayã'onnɛnaa musu. \v 17 Akũ à bò à tɛ́wái, ókↄ̃nↄ kũ Pↄluo, àtɛn wiki lɛ́ à pì: Gbɛ̃ dínↄ bi Luda Musude zↄ̀blerinↄmɛ, òtɛn surabana zɛ́ kpàkpa kɛárɛ. \v 18 Àdigↄ̃ kɛ lɛ lán gu dìgↄ̃ dↄ nà, akũ Pↄlu kpàsa kãao. À lìtɛ à pì tãna pìinɛ: Ma ònnɛ kũ Yesu Kirisi tↄ́o ǹ goa. Akũ à gòa gↄ̃̀nↄ. \p \v 19 Kũ a dikirinↄ dↄ̃ ń àrelena a yã musu wɛ́dↄinaa làka, akũ ò Pↄlu kũ Silasioo kũ̀ ò ń gátɛ ò gɛ̀ɛ kũńwo gbãnadenↄ kĩnaa ɛtɛ gũn. \v 20 Ò gɛ̀ɛ kũńwo yãkpatɛkɛrinↄ kĩnaa ò pì: Gbɛ̃ dínↄ bi Yudanↄmɛ, òtɛni ó wɛ̃tɛ yakawɛrɛ. \v 21 Futɛokarayã kũ ókↄ̃nↄ Romudenↄ doka gìi ò sí ke ò kɛn òtɛn dańnɛ. \v 22 Pari fùtɛńyĩ, akũ yãkpatɛkɛri pìnↄ pì ò ń pↄ́nↄ boḿma ò ń lɛ́lɛ gòoo. \v 23 Kũ ò gbɛ̃na mana kɛ̀ńnɛ, akũ ò ń dá kpɛ́siran ò pì kpɛ́ pìi dãkpãriinɛ à ń dãkpã manamana. \v 24 Kũ ò ònɛ lɛ, akũ à ń dá kpɛ́ tú à ń gbánↄ yĩ̀ lía gíngin. \p \v 25 Lizãndo gũn Pↄlu kũ Silasio tɛn adua kɛ òtɛn lɛ̀ sí Ludanɛ, gbɛ̃ kparanↄ tɛn sã kpá ń yãi. \v 26 Kãnto zĩtɛ yĩ̀gãyĩgã kũ gbãnao ari kpɛ́ pìi gbĩ̀nↄ kɛ̀ gìri. Gwe gↄ̃̀nↄ a gbànↄ wɛ̃̀wɛ̃ pínki, akũ purusunanↄ mↄ̀kakↄ̃ananↄ bↄ̀tɛḿma pínki. \v 27 Kũ kpɛ́ dãkpãrii pìi vù, à gbànↄ è wɛ̃wɛ̃na pínki, akũ à a fɛ̃nɛda wòto à ye à a zĩda dɛ, zaakũ àtɛn da purusunanↄ bàa sìmɛ. \v 28 Akũ Pↄlu pũ̀tã kũ kòto gbãnao à pì: Ǹsun n zĩda kari boro. Ó kú la ó pínki. \v 29 Kpɛ́ dãkpãrii pìi pì ò mↄ́ fitilaao, akũ à sì ń tɛ́ kũ bàao à kùtɛ Pↄlu kũ Silasio arɛ àtɛn lukaluka. \v 30 À bò kũńwo bàai, akũ à pì: Marenↄ, deran mani kɛ mà surabana lee? \v 31 Ò pìnɛ: Ǹ Dikiri Yesu náani kɛ ĩni surabana le, mↄkↄ̃n kũ n bedenↄ á pínki. \v 32 Akũ ò Dikiri yã ònɛ kũ a bedenↄ ń pínki. \v 33 Lizãndo kũ̀a kpɛ́ dãkpãrii pì ń sɛ́ à gɛ̀ɛ à ń bↄ̀nↄ pìpińnɛ, akũ à da'itɛ kɛ̀ gↄ̃̀nↄ kũ a gbɛ̃nↄ ń pínki. \v 34 Akũ à gɛ̃̀ kũńwo a bɛa à pↄ́ble kɛ̀ńnɛ. Àpii kũ a bedenↄ, ń pↄ kɛ̀ nna manamana kũ ò Luda náani kɛ̀ yãi. \p \v 35 Kũ gu dↄ̀, yãkpatɛkɛrinↄ dogarinↄ zĩ̀ ò gɛ́ onɛ à gbɛ̃ pìnↄ gbarɛ. \v 36 Akũ kpɛ́ dãkpãrii pìi pì Pↄlunɛ: Yãkpatɛkɛrinↄ gbɛ̃nↄ zĩ̀ma de mà á gbarɛ. À bↄtɛ à tá aafia. \v 37 Akũ Pↄlu pì dogarii pìnↄnɛ: Ò ó gbɛ̃ gbɛ̃nↄ wára yãkpatɛkɛna kũoo sari ò ó dá kpɛ́siran, ókↄ̃nↄ kũ Romudenↄn ó ũ. Tera sà ò ye ò ó bↄtɛ asiri gũn yá? O'o! Oi! Séde ò su ò ó bↄtɛ ń zĩda. \v 38 Dogarii pìnↄ yã pì gbã̀ yãkpatɛkɛrinↄnɛ. Kũ ò mà Romudenↄmɛ ń ũ, akũ vĩna ń kũ. \v 39 Akũ ò sù ò kútɛ kɛ̀ńnɛ ò ń bↄ́tɛ kpɛ́siran, akũ ò wɛ́ kɛ̀ḿma ò bońnɛ ń wɛ̃tɛ gũn. \v 40 Kũ ò bↄ̀tɛ kpɛ́siran, ò gɛ̀ɛ Lidia bɛa. Ò Yesudenↄ lè gwe, akũ ò ń nɛ̀sɛ yĩda kũńnɛ ò dà zɛ́n. \c 17 \s1 Pↄlu kunna Tɛsalonika \p \v 1 Ò bↄ̀tɛ kũ Amfipↄlio kũ Apↄlↄniao, akũ ò kà Tɛsalonika, gu kũ Yudanↄ aduakɛkpɛ kún. \v 2 Akũ Pↄlu gɛ̃̀ aduakɛkpɛn lákũ àdigↄ̃ kɛ nà, à waazi kɛ̀ńnɛ yã kũ à kɛ̃na Luda yãn musu kámmabogↄrↄ aakↄ̃. \v 3 Àtɛn bↄkↄtɛńnɛ lákũ à kↄ̃ sɛ̀o Arumasihu wɛ́tãmma le nà à futɛ bona gan à pì: Yesu kũ matɛni a yã oárɛ mɛ́ à Arumasihu pì ũ. \v 4 Ń gbɛ̃kenↄ yã pì zɛ́ è, akũ ò nà Pↄlu kũ Silasiooa. Lɛn Giriki donyĩrinↄ nàḿma lɛ dasi se ari kũ nↄgbɛ̃ kũ ò tↄ́ bònↄ dasi dↄ. \p \v 5 Akũ Yudanↄ nɛ̀sɛgↄ̃baa kpà kũńwo, ò kurepãpã'orinↄ kàkara ò dasi kũ̀, akũ ò wɛ̃tɛ wã̀. Ò gɛ̀ɛ ò lìka Yasↄ̃ bɛi, òtɛn Pↄlu kũ Silasio wɛtɛ de ò ń kũ ò bo kũńwo gupuraa. \v 6 Kũ odi ń lero, ò Yasↄ̃ kũ Yesude pãndenↄ gàtɛ ò bò kũńwo wɛ̃tɛ gbãnadenↄ kĩnaa, òtɛn wiki lɛ́ òtɛn pi: Gbɛ̃ pìnↄ bi andunia gudɛrinↄmɛ. Ò sù la, \v 7 akũ Yasↄ̃ ń dítɛ a bɛa. Gbɛ̃ pìnↄ tɛn pã Siza dokanɛ ń pínki, òdi pi kína pãnde kun òdi pinɛ Yesu. \v 8 Yã pìi zↄ̃̀ gbɛ̃nↄ pↄa kũ wɛ̃tɛ gbãnadenↄ. \v 9 Akũ ò ↄgↄ sì Yasↄ̃a kũ a gbɛ̃ kparanↄ ò ń gbárɛ. \s1 Pↄlu kunna Bɛrea \p \v 10 Gwãani birea gↄ̃̀nↄ Yesudenↄ Pↄlu kũ Silasio gbàrɛ Bɛrea. Kũ ò kà gwe, akũ ò gɛ̃̀ Yudanↄ aduakɛkpɛn. \v 11 Gbɛ̃ birenↄ nɛ̀sɛ mana de Tɛsalonikadenↄ pↄ́la ò Luda yã sì ↄplapla. Lákũ gu dìgↄ̃ dↄ nà òdigↄ̃ Luda yã gwagwa de ò dↄ̃ tó Pↄlu yã pìnↄn yãpura vĩ. \v 12 Ń gbɛ̃nↄ Dikiri náani kɛ̀ dasidasi kũ Giriki nↄgbɛ̃ bɛ̀ɛrɛdenↄ kũ Giriki gↄ̃gbɛ̃nↄo dasidasi dↄ. \v 13 Kũ Tɛsalonika Yudanↄ mà Pↄlu tɛn Luda yã waazi kɛ Bɛrea dↄ, akũ ò sù gwe ò yãkete dà gbɛ̃nↄ tɛ́ ò ń pↄ fùtɛ. \v 14 Akũ Yesudenↄ Pↄlu gbàrɛ gↄ̃̀nↄ ísira kpa, ama Silasi kũ Timↄtio gↄ̃̀ gwe. \v 15 Gbɛ̃ kũ ò gɛ̀ɛ zɛ Pↄlunɛnↄ gɛ̀ɛ kãao Atɛni, akũ ò ɛ̀ra ò tà Silasi kũ Timↄtio kĩnaa kũ Pↄlu lɛ́gbɛɛo, à pì ò mↄ́ ò a le likalika. \s1 Pↄlu kunna Atɛni \p \v 16 Kũ Pↄlu tɛni ń dã Atɛni, a pↄ yàka kũ à è tãna di wɛ̃tɛ pìi gũn yãi. \v 17 Akũ à waazi kɛ̀ Yudanↄnɛ kũ buri pãnde donyĩrinↄ aduakɛkpɛn kũ gbɛ̃ kũ àdigↄ̃ ń le ɛtɛ gũnnↄ lákũ gu dìgↄ̃ dↄ nà. \v 18 Pↄlu tɛn yã lɛkↄ̃a kũ yãwaaripari kũ òdi ń sísi Ɛpikurenↄ kũ Sotoikinↄ. Akũ ń gbɛ̃kenↄ pì: Bↄ́ yãn titimako dí tɛn bↄtɛɛ? Gbɛ̃kenↄ pì: Ótɛn da tãna dufunↄ yã kpàkpan àtɛn kɛ. Ò ò lɛ kũ àtɛn Yesu yã kũ a vuna ganwo baaru nna kpańnɛ yãimɛ. \v 19 Akũ ò Pↄlu sɛ̀ ò gɛ̀ɛ kãao gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kĩnaa Areopagu ò pì: Ĩni yã dufu kũ ndì dańnɛ owɛrɛroo? \v 20 O yãbonsarɛ mà n lɛ́n, ó ye ò a bↄkↄtɛna dↄ̃. \v 21 Atɛnidenↄ pínki kũ nibↄ kũ ò kú gwenↄ dìgↄ̃ ye yã pãndeiro, séde yã dufu mana kũ a wàaripanaao. \p \v 22 Akũ Pↄlu fùtɛ à zɛ̀ Areopagude pìnↄ tɛ́ à pì: Atɛnidenↄ, ma è á mìnatɛna tãnanↄnɛ kokari vĩ manamana yã sĩnda pínki gũn. \v 23 Kũ matɛn kure á wɛ̃tɛ gũn, matɛn pↄ́ kũ adì donyĩ kɛńnɛnↄ tàasi ká, akũ ma sa'oki ke è, ò pↄ́ kɛ̃̀a ò pì: Luda kũ ó dↄ̃ro pↄ́. Luda kũ á a dↄ̃ro átɛn donyĩ kɛnɛ baaruun matɛn kpáárɛ. \v 24 Luda andunia kɛ̀ kũ pↄ́ kũ ò kú a gũnnↄ pínki. Àkũmɛ musu kũ zĩtɛo Dikiri ũ, àdigↄ̃ kú kpɛ́ kũ bisãsirinↄ bònɛnↄ gũnlo. \v 25 A bàka kú kũ bisãsiri ↄdamma keoro. Àkũ mɛ́ àdi wɛ̃̀ndi kũ we'oo kpá gbɛ̃ sĩnda pínkia kũ pↄ́ sĩnda pínkio. \v 26 À buri sĩnda pínki bò gbɛ̃ mɛ̀n do kĩnaamɛ, akũ ò kú andunia kusuru siikↄ̃ pínkia. A gĩnakɛ à gↄrↄ dìtɛditɛ buri pínkinɛ kũ gu kũ onigↄ̃ kunwa lɛ́o. \v 27 À ń kɛ́ de ògↄ̃ a wɛtɛ ò ↄ mátɛmatɛ ari ò gɛ́ boa. Bee kũ abireo à zã̀ kũ ó gbɛ̃keoro. \v 28 Zaakũ àkũ mɛ́ àdi tó ògↄ̃ wɛ̃̀ndi vĩ ò fↄ̃ ò ó mɛ̀ sɛ́ ògↄ̃ kún. Lákũ á kɛrɛ kenↄ ò nà: A burinↄn ó ũ se. \v 29 Lákũ Luda burinↄn ó ũ nà, òsungↄ̃ da Luda de lán tãna bàro kũ bisãsiri kɛ̀ kũ wuraao ke andurufu ke gbɛ̀ɛ kũ à a ↄzĩ kɛ̀a a laasunnwa. \v 30 Luda mìkpɛrɛ zù ó wɛ́siragↄrↄ yãnɛ, ama àtɛn yã ditɛ gbɛ̃nↄa gu sĩnda pínkia tera de ò nɛ̀sɛ litɛ. \v 31 Zaakũ à gↄrↄ dìtɛ kũ gbɛ̃ kũ à a sɛ̀ yãkpatɛ kɛ kũ anduniao a zɛ́a. À gbɛ̃ kũ à a sɛ̀ɛ pìi vù gan sèeda ũ gbɛ̃ sĩnda pínkinɛ. \p \v 32 Kũ ò gɛ̀nↄ vuna yã pìi mà, ń gbɛ̃kenↄ a fobò, ama ń gbɛ̃kenↄ pì: Óni n yã pì ma zĩkea dↄ. \v 33 Akũ Pↄlu bò ń kĩnaa. \v 34 Gbɛ̃kenↄ nàa, akũ ò Yesu náani kɛ̀. Areopagu gbɛ̃ kũ òdi pinɛ Diↄnisiu kú ń tɛ́ kũ nↄgbɛ̃ kũ òdi pinɛ Damario kũ gbɛ̃kenↄ dↄ. \c 18 \s1 Pↄlu gↄrↄ pla kɛna Kↄrinti \p \v 1 Abire gbɛra Pↄlu bò Atɛni à gɛ̀ɛ Kↄrinti. \v 2 À kpàkũ kũ Yuda keo gwe, Pↄntu bùsu gbɛ̃ kũ òdi pinɛ Akila kũ a nanↄ Pirisilao. Ò sù kũ Itali bùsuuo dufumɛ, kũ Siza Kalaudiu dìtɛ Yudanↄnɛ ò bↄtɛ Romu yãi. Pↄlu gɛ̀ɛ ń kĩnaa, \v 3 akũ à kìpaḿma, àtɛn zĩ kɛ kũńwo kũ ↄzĩdokↄ̃nↄkɛrinↄmɛ ń ũ yãi. Zaakũ bizakutakɛrinↄmɛ ń ũ ń pínki. \v 4 Kámmabogↄrↄ zĩ pínki àdi waazi kɛ aduakɛkpɛn àtɛn wɛtɛ Yudanↄ kũ Girikinↄ a yãzɛ e. \p \v 5 Kũ Silasi kũ Timↄtio bò Masedonia bùsun ò sù, Pↄlu zɛ̀ kũ waazikɛnaao àtɛn o Yudanↄnɛ swáswa kũ Yesumɛ Arumasihu ũ. \v 6 Kũ Yudanↄ ibɛrɛɛ sɛ̀ kãao ò a sↄ̃̀sↄ̃, akũ à a pↄ́kasanↄ kpùkɛ à pì: Yã kũ a kɛ̀ wí á musu, ma yãn doro. Zaa tera mani gɛ́ buri pãndenↄ kĩnaamɛ. \v 7 Kũ à bò gwe à gɛ̀ɛ à kìpa buri pãnde donyĩri kũ òdi pinɛ Titiu Yusutu bɛa aduakɛkpɛ pìi sarɛ. \v 8 Aduakɛkpɛ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ Kirisipu Dikiri náani kɛ̀ kũ a bedenↄ ń pínki. Kↄrintide kũ ò Pↄlu yã mànↄ Yesu náani kɛ̀ dasi, akũ ò da'itɛ kɛ̀. \v 9 Gwãani kea Dikiri ò Pↄlunɛ wɛ́gupu'enaa gũn à pì: Ǹsun tó vĩna n kũro, ǹsun kámma bo kũ yã'onnɛnaaoro, \v 10 zaakũ gbɛ̃nↄn kú ma pↄ́ ũ dasidasi wɛ̃tɛ dí gũn. Makũ mɛ́ má kú kũnwo, gbɛ̃ke ni n kũ à wari dↄmmaro. \v 11 Akũ Pↄlu wɛ̃̀ do kũ mↄ suddoo kɛ̀ gwe àdigↄ̃ Luda yã da gbɛ̃nↄnɛ. \p \v 12 Gↄrↄ kũ Romu gbɛ̃ Galio de Girisi bùsu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ ũ, Yudanↄ lɛ́dokↄ̃nↄ kɛ̀ ò fùtɛ Pↄlui, ò gɛ̀ɛ kãao yãkpatɛkɛkia \v 13 ò pì: Àkũ mɛ́ àtɛn tɛ́ ká gbɛ̃nↄgu ògↄ̃ donyĩyã kũ à pã̀ ó dokanɛ kũna. \v 14 Kũ Pↄlu ye à yã o, akũ Galio pì Yudanↄnɛ: Yudanↄ, tó dà ke taari zↄ̃kↄ̃ↄn à kɛ̀ yã, à kũ̀ mà mɛna kãáo. \v 15 Lákũ átɛn yãkete ká gbɛ̃nↄ tↄ́ yã musu nà kũ á zĩda dokao, abirekũ gↄ̃̀ á yã ũmɛ. Ma gi yã bire taka kɛkɛnaaimɛ. \v 16 Akũ à pɛ̀ḿma à ń bↄ́tɛ yãkpatɛkɛkpɛn. \v 17 Akũ pari aduakɛkpɛ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ Sↄsↄtɛnɛ kũ̀ ò a gbɛ̃̀gbɛ̃ yãkpatɛkɛkpɛ lɛ́a. Ama adi kɛ Galionɛ yãke ũro. \s1 Pↄlu tana Antiↄku \p \v 18 Pↄlu gↄrↄ pla kɛ̀ Kↄrinti dↄ, akũ à lɛ́ zà Yesudenↄa à gɛ̃̀ gó'itɛn àtɛn tá Siria bùsun. Pirisila kũ Akilao gɛ̀ɛ kãao. À mìi bò Kɛnkɛrɛa lɛ́ kũ à sɛ̀ à Ludanɛ yãi. \v 19 Kũ ò kà Ɛfesu, Pↄlu Pirisila kũ Akilaoo tò gwe. A gɛ̀ɛ aduakɛkpɛn ò yã lɛ̀kↄ̃a kũ Yudanↄ, \v 20 akũ ò wɛ́ kɛ̀a à gↄrↄ pla kɛ kũńwo. Akũ à gì, \v 21 ama kũ àtɛn lɛ́ zaḿma à pì: Tó Luda wè, mani ɛra mà su á gwa. Akũ à bò Ɛfesu kũ gó'itɛo. \v 22 Kũ à kà Sizaria, à gɛ̀ɛ à fↄ kpà sↄsi gbɛ̃nↄa zaa Yurusalɛmu, akũ à tà Antiↄku. \v 23 Kũ à gↄrↄ pla kɛ̀ gwe, à ɛ̀ra à dà zɛ́n à gɛ̀ɛ wɛ̃tɛ kũ wɛ̃tɛo Galatia bùsun kũ Firigia bùsuuo à Yesudenↄ gbà gbãna ń pínki. \s1 Apolo waazikɛna Ɛfesu \p \v 24 Yuda ke kun a tↄ́n Apolo, Alɛsandaria gbɛ̃mɛ. A lɛ́nna, akũsↄ̃ à Luda yã dↄ̃ manamana. \v 25 Ò Dikiri zɛ́ yã dànɛ, akũ Yesu yãdannɛna a kũ̀ gbãna. Àdi dańnɛ a zɛ́a, ama Yahaya da'itɛkɛna yãn à dↄ̃. À sù Ɛfesu, \v 26 akũ à nà yã'onaaa aduakɛkpɛn kũ swɛ̃̀gbãnao. Kũ Pirisila kũ Akilao a yã mà, akũ ò a sìsi ò Luda zɛ́ yã bↄ̀kↄtɛnɛ sãnsãn. \v 27 Kũ Apolo ye à gɛ́ Girisi bùsun, Yesudenↄ a gbà swɛ̃̀ɛ, akũ ò takada kɛ̃̀ Yesude kũ ò kú gwenↄnɛ de ò a kũ ↄplapla. Kũ à kà gwe, à ↄ dà gbɛ̃ kũ ò Yesu náani kɛ̀ Luda gbɛ̃kɛ gãinↄa manamana. \v 28 Zaakũ a yã Yudanↄ fù pari gũn mámmam, à mↄ̀ńnɛ Luda yã gũn kũ Yesumɛ Arumasihu ũ. \c 19 \s1 Pↄlu kunna Ɛfesu \p \v 1 Gↄrↄ kũ Apolo kú Kↄrinti, Pↄlu gɛ̃̀ Asia bùsuu guragura. Kũ à kà Ɛfesu, à Yesude kenↄ lè gwe, \v 2 akũ à ń lá à pì: Kũ a Dikiri náani kɛ̀, a a Nini lè yá? Akũ ò wèa ò pì: Oi, ódi a Nini kunna yã ma sero. \v 3 Akũ à ń lá à pì: Da'itɛ kpaten a kɛ̀ɛ? Ò wèa ò pì: Yahaya pↄ́mɛ. \v 4 Akũ Pↄlu pìńnɛ: Yahaya gbɛ̃nↄ da'itɛ kɛ̀ ń nɛ̀sɛlitɛnaa sèeda ũmɛ. À ò gbɛ̃nↄnɛ ò gbɛ̃ kũ ani su a kpɛ náani kɛ. Yesun à tɛ́a gwe. \v 5 Kũ ò yã pìi mà, ò da'itɛ kɛ̀ kũ Dikiri Yesu tↄ́o. \v 6 Kũ Pↄlu ↄ nàḿma, Luda Nini dìdiḿma, akũ ò yãke buri ò ò annabikɛyã ò. \v 7 Gbɛ̃ pìnↄ kà lán gbɛ̃nↄn kuri awɛɛpla bà ń pínki. \p \v 8 Pↄlu dìgↄ̃ gɛ́ aduakɛkpɛn ari mↄ aakↄ̃. À yã òńnɛ kũ swɛ̃̀gbãnao, àtɛn yã gága kũńwo de ò a yãzɛ e kpata kũ à bò Luda kĩnaa musu. \v 9 Ama ń gbɛ̃kenↄ sãgbãna kɛ̀ odi Luda yã síro, akũ ò zɛ́ pì vãni bò pari gũn. Akũ Pↄlu gbɛ̃ kũ ò Yesu náani kɛ̀nↄ sɛ̀tɛ ò bò ń tɛ́. Akũ àdigↄ̃ yã gága kũńwo Tiranu kyókpɛn lákũ gu dìgↄ̃ dↄ nà. \v 10 À kɛ̀ lɛ ari wɛ̃̀ pla, akũ Asia bùsudenↄ Dikiri yã mà Yudanↄ kũ Girikinↄ ń pínki. \s1 Seva nɛ́nↄ \p \v 11 Luda Pↄlu gbà zɛ́ à daboyã bonsarɛnↄ kɛ̀. \v 12 Lɛn bee tó ò ísimmawarabↄnↄ ke fùranↄ nà Pↄlu mɛ̀ɛa ò gɛ̀ɛ ò nà gyãrenↄa, òdi werekↄ̃amɛ ń tãnanↄ dì goḿma. \v 13 Yuda tãnagommari kũ òdigↄ̃ kure kenↄ wɛ̀tɛ ò tãna go kũ Dikiri Yesu tↄ́o ò pì: O òárɛ kũ Yesu kũ Pↄlu dì a yã waazi kɛ tↄ́o, à goḿma. \v 14 Yudanↄ sa'oriki kũ òdi pinɛ Seva nɛ́gↄ̃gbɛ̃ gbɛ̃nↄn supplanↄ mɛ́ òdi kɛ lɛ. \v 15 Akũ tãna pìńnɛ: Má Yesu dↄ̃, akũsↄ̃ ma Pↄlu baaruu mà. Ákↄ̃nↄ sↄ̃, dín á ũu? \v 16 Akũ tãnade pìi kùsiḿma à gbãna mↄ̀ńnɛ, à ń nɛ́ ń pínki à ń kĩnna, akũ ò bàa lɛ̀ ò bↄ̀tɛ ↄn pìi gũn punsi. \v 17 Kũ Ɛfesudenↄ yã pìi mà Yudanↄ kũ Girikinↄ ń pínki, vĩna ń kũ, akũ ò Dikiri Yesu tↄ́ sɛ̀ lei. \v 18 Akũ gbɛ̃ kũ ò Yesu náani kɛ̀nↄ sù òtɛni ń yãkɛnanↄ o gupuraa dasidasi. \v 19 Pↄ́dammari kenↄ ń takadanↄ nàkↄ̃a ò sù ò kà tɛ́n pari wára. Kũ ò takada pìnↄ ↄgↄ dↄ̀dↄ, ò è à kà andurufu ↄgↄ mɛ̀n dúbu bupla akuri. \v 20 Lɛn Dikiri yã tɛn dagula lɛ àtɛn gbãna kũ. \s1 Yãkete futɛna Ɛfesu \p \v 21 Yã birenↄ kɛnaa gbɛra Pↄlu zɛ̀o a nɛ̀sɛɛ gũn kũ ani bↄtɛ kũ Masedonia bùsuuo kũ Girisi bùsuuo à gɛ́ Yurusalɛmu à pì tó a gɛɛ gwe, séde à gɛ́ Romu. \v 22 Akũ à a kpanyĩri gbɛ̃nↄn pla kenↄ zĩ̀ Masedonia, Timↄti kũ Erasatuo. Àkũ sↄ̃ à gↄ̃̀ Asia bùsun gĩa. \p \v 23 Gↄrↄ birean yãkete fùtɛ manamana Dikiri zɛ́ yã musu. \v 24 Andurufupiri ke kun a tↄ́n Dɛmɛtɛriu, àdi Atɛmi tãnakpɛ taka pi kũ andurufuuo. A pìri dakenↄ dì àre zↄ̃kↄ̃ le zĩ pìia. \v 25 Akũ à ń kákara kũ ń gbɛ̃dake kũ òdi zĩ bire taka kɛnↄ à pìńnɛ: Gbɛ̃nↄ, á dↄ̃ kũ ↄzĩ dimɛ ó bleki ũ. \v 26 Átɛn e akũsↄ̃ átɛn ma lákũ Pↄlu tɛn kɛ nà, kũ à pì tãna kũ ò ń pínↄ bi dikirinↄnlo. À gbɛ̃nↄ mìi lìtɛ dasidasi, ò a yãzɛ è. Adi kɛ Ɛfesu lan adoro, ari kũ Asia bùsu gu dasiomɛ. \v 27 Yã dí ni fↄ̃ à kisira iwɛrɛ fá. Adi kɛ ó ↄzĩ lɛtɛna adonlo, a yã ni tó tãna nↄgbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ Atɛmi kpɛ́ kɛ pã, tãna kũ Asia bùsudenↄ kũ andunia gbɛ̃nↄ pínki dì donyĩ kɛnɛɛ pì gakuri kↄ̀ ni ɛ́. \p \v 28 Kũ ò yã pìi mà, ń pↄ fɛ̃̀, akũ ò nà wikilɛnaaa ò pì: Ɛfesudenↄ Atɛmi zↄ̃kↄ̃. \v 29 Wɛ̃tɛ wã̀, gbɛ̃nↄ bàa lɛ̀ òtɛn sí kↄ̃kakarakɛkin, akũ ò Masedonia bùsu gbɛ̃nↄn pla Gayusi kũ Arisitaku kũ òdi gɛ́ wɛ̃tɛa kũ Pↄluonↄ kũ̀ ò gɛ̀ɛ kũńwo gwe. \v 30 Pↄlu ye à gɛ̃ zà pìi gũn, akũ Yesudenↄ dí wenɛro. \v 31 Asia bùsu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ kenↄ bi a gbɛ̃nnanↄmɛ, akũ ò gbɛ̃nↄ zĩ̀a ò lɛ dàa àsun gɛ̃ zànlo. \v 32 Kↄ̃kakaranaa yàka, gbɛ̃nↄ tɛn wiki lɛ́ òtɛn kↄ̃ yã maro, zaakũ pari dↄ̃ tó bↄ́yãin ò kàkarairo. \v 33 Yudanↄ ↄ sↄ̃̀ Alɛsandai à yã o, akũ zàa gũn gbɛ̃kenↄ tɛn lɛ́ dↄa. Akũ Alɛsanda ↄ kɛ̀ńnɛ de ò yĩtɛ, à ye à Yudanↄ bàka bo yãn gbɛ̃nↄ wára. \v 34 Kũ ò a dↄ̃̀ Yuda ũ, akũ ń pínki wiki sìkũn lɛɛlɛ lán awa pla bà ò pì: Ɛfesudenↄ Atɛmi zↄ̃kↄ̃. \p \v 35 Akũ wɛ̃tɛ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ ń zuka zɛ̀ à pì: Ɛfesudenↄ, gbɛ̃ sĩnda pínki dↄ̃ kũ á de tãna zↄ̃kↄ̃ Atɛmi kpɛ́ dãkpãri ũ kũ a surakpasao. \v 36 Lákũ gbɛ̃ke ni fↄ̃ à bo abirekũ kpɛro nà, à á zĩda kũ tɛɛnɛ. Àsun yãke kɛ kũ wãnaoro. \v 37 A su kũ gbɛ̃ dínↄ la, odi ↄ na ó tãnakpɛ pↄ́kearo odi ó tãna tↄ́ vãni síro. \v 38 A yã mɛ́ à tò, tó Dɛmɛtɛriu kũ a pìri dakenↄ yã vĩ kũ gbɛ̃keo, yãkpatɛkɛgↄrↄ kun kũ yãkɛkɛrinↄ. Ò gɛ́ kↄ̃ sísi gwe. \v 39 Tó á yã pãnde vĩ dↄ, oni gↄ̃gↄ̃árɛ kↄ̃kakarana kũ gbãnadenↄ gbɛ̀kaa gũn. \v 40 Zaakũ oni fↄ̃ ò ó taari le zuka kũ ò kà gbãra díkĩna yãi. Óni yãzɛde le ò o zuka pìi musuro, zaakũ à gbá vĩro. \v 41 Yã bire onaa gbɛran à gbɛ̃nↄ gbàrɛ. \c 20 \s1 Pↄlu gɛna Masedonia bùsun kũ Girisio \p \v 1 Kũ zuka làka, Pↄlu Yesudenↄ kàkara à ń gbá swɛ̃̀ɛ à lɛ́ zàḿma, akũ à gɛ̀ɛ Masedonia. \v 2 Kũ àtɛn gɛ̃tɛ bùsu birela, à gbɛ̃nↄ gbà swɛ̃̀ kũ yãnↄ dasi ari à gɛ̀ɛ à kào Girisi, \v 3 akũ à mↄ aakↄ̃ kɛ̀ gwe. Kũ àtɛn gɛ́ gɛ̃ gó'itɛn de à tá Siria bùsun, à mà Yudanↄ lɛ́ kpàkũsũai, akũ à zɛ̀o à ɛra à tá kũ Masedonia kpao. \v 4 Gbɛ̃ kũ ò gɛ̀ɛ zɛnɛnↄ tↄ́n dí: Bɛrea gbɛ̃ Piru nɛ́ Sopata kũ Tɛsalonika gbɛ̃nↄ Arisitaku kũ Sɛkunduo kũ Dɛbi gbɛ̃ Gayusio kũ Timↄtio kũ Asia bùsu gbɛ̃nↄ Tikiku kũ Torofimuo. \v 5 Gbɛ̃ birenↄ dòwɛrɛ arɛ ò gɛ̀ɛ, òtɛni ó dã Toroasi. \v 6 Ókↄ̃nↄ sↄ̃ Burodi Futɛnasari dikpɛ gbɛra o gɛ̃ gó'itɛn Filipi, akũ gↄrↄ sↄↄro gbɛra o ń lé Toroasi. Gwen o azuma do dɛ̀n. \s1 Yutiku lɛtɛna bona wondon \p \v 7 Azumanɛnna zĩ o kↄ̃ kàkara de ò burodi só lɛɛlɛ. Pↄlu tɛn waazi kɛńnɛ. Kũ à ye à tá tó gu dↄ̀, akũ à dà yãla ari lizãndo. \v 8 Fitila dasi kú kpɛ́ musu gu kũ ó kↄ̃kakaranan. \v 9 Kɛfɛnna ke vutɛna wondoo gũn kũ òdi pinɛ Yutiku, àtɛn idekũ dɛdɛ. Kũ Pↄlu waazikɛnaa kɛ̀ gbã̀na, i a lɛ̀, akũ à bò zaa kpɛ́ musu pì lɛu aakↄ̃de wondoo gũn à lɛ̀tɛ, akũ ò à sɛ̀ gɛ̀ ũ. \v 10 Akũ Pↄlu kìpa à kùsia, akũ à a sɛ̀ à kpà a kùla à pì: Àsun tó swɛ̃̀ kɛ̃águro, à kú wɛ̃̀ndiio. \v 11 Kũ à ɛ̀ra à dìdi musu, à burodii lìlikↄ̃rɛ à sò, akũ à yã ò manamana ari gu dↄ̀o, akũ à dà zɛ́n. \v 12 Akũ ò tà kũ kɛfɛnna pìio bɛ̃nɛ, gbɛ̃nↄ nɛ̀sɛ yĩda kũ̀ manamana. \s1 Zaa Toroasi ai Milɛtu \p \v 13 Ókↄ̃nↄ sↄ̃ o gɛ o gɛ̃ gó'itɛn, o do Pↄlunɛ arɛ o ta Aso, wɛ̃tɛ kũ óni a sɛ́n. Lɛn à zɛ̀o lɛ, zaakũ à ye à gɛ́ gwe gɛ̀sɛmɛ. \v 14 Kũ à ó lé Aso, akũ o a sɛ̀ o gɛ Mitilɛni. \v 15 Kũ gu dↄ̀, o bo gwe kũ gó'itɛo o gɛ Kio. Gu làa dↄna o gɛ Samↄ, akũ a gↄrↄ aakↄ̃de zĩn o ka Milɛtu. \v 16 Pↄlu zɛ̀o yã à do Ɛfesui de gↄrↄ sún gɛ̃a Asia bùsunlo yãi, zaakũ àtɛn wã de à le à ká Yurusalɛmu ari Pɛntikↄsi dikpɛ gↄ̃ kámɛ, tó ani sí kɛ. \s1 Pↄlu lɛ́zana Ɛfesu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄa \p \v 17 Pↄlu gbɛ̃nↄ zĩ̀ sↄsi gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄa Ɛfesu à pì ò su Milɛtu. \v 18 Kũ ò kà, akũ à pìńnɛ: Á dↄ̃ lákũ madì kɛ nà gↄrↄ kũ má kú kãáo zaa zĩ kũ ma gbá pɛ̀tɛ Asia bùsun la. \v 19 Ma zĩ kɛ̀ Dikirinɛ zĩdabusanaa gũn kũ wɛ́'io. Ma wari kɛ̀ Yudanↄ lɛ́kpakũsũnamai yãi. \v 20 Mádi karana yãke utɛárɛro, ma waazi kɛ̀árɛ ma dàárɛ gupuraa kũ á bɛnↄ. \v 21 Ma lɛ́ dà Yudanↄa kũ Girikinↄ ń pínki ò arɛ dↄ Ludaa ò ó Dikiri Yesu náani kɛ. \v 22 Tera sà matɛn gɛ́ Yurusalɛmu lákũ Luda Nini ma dan nà, yã kũ ani ma le gwe má dↄ̃ro. \v 23 Wɛ̃tɛ kũ wɛ̃tɛo Luda Nini tɛn omɛnɛ kpɛ́sira kũ wɛ́tãmmanaao tɛni ń dã. \v 24 Ama ma wɛ̃̀ndi bɛ̀ɛrɛ vĩmɛnɛ doro, séde mà yã kũ matɛn pɛ́a le mà zĩ kũ Dikiri Yesu dàmɛnɛ kɛ mà a mì dɛ. Àkũmɛ Luda gbɛ̃kɛ baarunnakpana gbɛ̃nↄnɛ ũ. \p \v 25 Ákↄ̃nↄ kũ ma kure á tɛ́ ma kpata kũ à bò Luda kĩnaa waazi kɛ̀árɛnↄ, má dↄ̃ tera sà kũ óni wɛ́ kɛ pla doro. \v 26 A yã mɛ́ à tò ma òárɛ gbãra, tó á gbɛ̃ke sã̀tɛ, ma yãn gwe doro. \v 27 Ma Luda pↄyenyĩna pínki òárɛ, mádi a ke utɛárɛro. \v 28 À laakari dↄ á zĩdaa kũ sã kũ Luda Nini á dítɛ ń gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ ũnↄ ń pínki. À Luda sↄsi gbɛ̃ kũ à ń lú kũ a zĩda aruo pìnↄ gwa. \v 29 Má dↄ̃ kũ ma tanaa gbɛra lɛwanna pãsĩ kũ ò sãnↄ wɛ̃nda vĩronↄ ni si á tɛ́. \v 30 Bee á gbɛ̃kenↄ ni futɛ ò yãlɛkpɛrɛ dańnɛ de ò gbɛ̃nↄ gá ò naḿma. \v 31 A yã mɛ́ à tò àgↄ̃ kú a laakariia. Lákũ ma lɛ́ dà á baadia kũ wɛ́'io nà fãnantɛ̃ kũ gwãanio wɛ̃̀ aakↄ̃ dagura kámmabonaa sari, à tó a yã gↄ̃ dↄágu. \p \v 32 Tera sà matɛni á na Ludanɛ a ↄĩ kũ a gbɛ̃kɛ yã kũ ani fↄ̃ à gbãna karaárɛo, à á gba zɛ́ de á baka gↄ̃ kú kũ a gbɛ̃nↄ ń pínki. \v 33 Mádi gbɛ̃ke ↄgↄ ke a pↄ́kasa ke ni dɛro. \v 34 Á dↄ̃ kũ á zĩdao kũ ma zĩ kɛ̀ kũ ma zĩda ↄomɛ, akũ ma pↄ́ kũ ó a ni vĩ kũ ma gbɛ̃nↄo lè. \v 35 Má mↄ̀árɛ yã sĩnda pínki gũn à zĩ kɛ lán dí bà à kpá gbãnasaridenↄi. Yã kũ Dikiri Yesu ò gↄ̃ dↄágu kũ à pì gbadana pↄnna vĩ de gbasinala. \p \v 36 Yã bire onaa gbɛra à kùtɛ a kosoa kũ ń gbɛ̃ sĩnda pínkio à adua kɛ̀. \v 37 Ń wɛ́ pà kũ wɛ́'io ń pínki ò mlɛ̃̀mlɛ̃ Pↄlua ò lɛ́ pɛ̀pɛa. \v 38 Yã kũ à tò ń pↄ sira kũ̀ zↄ̃kↄ̃ mɛ́ à de kũ à pì ń wɛ́ ni kɛ pla doro. Akũ ò zɛ̀nɛ ari gó'itɛ kĩnaa. \c 21 \s1 Pↄlu tana Yurusalɛmu \p \v 1 Ó kɛ̃naḿma gbɛra o gɛ̃ gó'itɛn o da zɛ́n o mìi pɛ̀ Kosua. Gu làa dↄnaao o ka Rode, akũ bona gwe o gɛ Patara. \v 2 Gwen o gó'itɛ kũ àtɛn gɛ́ Fenisia bùsun lèn, akũ o gɛ̃n o da zɛ́n. \v 3 Kũ o Sipiru è zã̀ dire, o pãnɛ ↄzɛi ótɛn gɛ́ Siria bùsun, akũ o ka Taya, gu kũ ò gó'itɛ aso bↄ̀tɛn. \v 4 O Yesudenↄ wɛ̀tɛ, akũ o azuma do kɛ̀ kũńwo. Ń gbɛ̃kenↄ ò Pↄlunɛ kũ Luda Nini gbãnao kũ àsun gɛ́ Yurusalɛmuro. \v 5 Ama kũ gↄrↄ pàpa kũ óni tá, o futɛ ótɛn tá. Ò gɛ̀ɛ zɛwɛrɛ ń pínki kũ ń nↄnↄ kũ ń nɛ́nↄ wɛ̃tɛ kpɛ ari ísira lɛ́a. Akũ o kutɛ ó kosoa o adua kɛ̀. \v 6 Kũ o lɛ́ zàkↄ̃a, o gɛ̃ gó'itɛn. Mↄ́kↄ̃nↄ sↄ̃ ò ɛ̀ra ń bɛa. \p \v 7 Bona Taya o ɛra o da zɛ́n ari o ka Tↄlɛmai. O fↄ kpà Yesudenↄa o kɛ kũńwo gↄrↄ do. \v 8 Kũ gu dↄ̀, o futɛ o gɛ Sizaria. O gɛ o kipa baarunnakpari Filipi bɛa. Gbɛ̃nↄn suppla kũ ò ń sɛ́ yãnↄ domɛ. \v 9 À nɛ́nↄgbɛ̃ annabinↄ vĩ gbɛ̃nↄn siikↄ̃ odi zã kɛ kↄ̀ro. \v 10 O gↄrↄ pla kɛna gwe gũn annabi kũ òdi pinɛ Agabu bò Yudea bùsun à sù. \v 11 Kũ à sù ó kĩnaa, à Pↄlu utabaa sɛ̀ à a zĩda gbánↄ kũ a ↄnↄ yĩ̀o à pì: Lákũ Luda Nini ò nàn dí: Gbɛ̃ kũ à bà dí vĩ, lɛn Yudanↄ ni a yĩ Yurusalɛmu ò a kpá buri pãndenↄa lɛ. \v 12 Kũ o yã pìi mà, ókↄ̃nↄ kũ wɛ̃tɛpidenↄ o kútɛ kɛ̀ Pↄlunɛ àsun gɛ́ Yurusalɛmuro. \v 13 Akũ à pì: Bↄ́yãi átɛn ↄ́ↄ dↄ átɛni ma nɛ̀sɛɛ yakamɛnɛɛ? Àsungↄ̃ yĩna ũ sero. Bee tó mani ga Yurusalɛmu Dikiri Yesu tↄ́ yãi, ma soru kɛ̀ kↄ̀. \v 14 Kũ òdi fↄ̃ ò a milɛ blèro, o kámma bò o pì: Dikiri pↄyenyĩna kɛ. \v 15 Abire gbɛra o soru kɛ̀, akũ o gɛ Yurusalɛmu. \v 16 Yesude kũ ò kú Sizaria kenↄ gɛ̀ɛ ò kìpa kũoo Sipiru gbɛ̃ Nasↄ̃ bɛa. Yesudemɛ a ũ zaa zĩ. \s1 Pↄlu gɛna Yamisi gwa \p \v 17 Kũ o ka Yurusalɛmu, Yesudenↄ ó sí kũ pↄnnao. \v 18 Kũ gu dↄ̀, Pↄlu gɛ̀ɛ kũoo Yamisi bɛa. Gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kakarana gwe ń pínki. \v 19 Pↄlu fↄ kpàḿma, akũ à yã kũ Luda kɛ̀ a zĩ gãi buri pãndenↄ tɛ́ bàbańnɛ mámmam zɛ́azɛa. \v 20 Kũ ò yã pìi mà, ò Luda sáabu kpà. Akũ ò pìnɛ: Ǹ yã pì gwa, ó gbɛ̃. Yudanↄ Yesu náani kɛ̀ dúbu ũgbangba, akũ ń pínki kokari vĩ Musa doka musu. \v 21 Ò mà kũ ntɛn yã da Yuda kũ ò kú buri pãndenↄ tɛ́nↄnɛ ò kpɛ li Musa dokanɛ, òsun tↄ̃̀ zↄ̃ ń nɛ́nↄnɛro òsungↄ̃ ń futɛokarayãnↄ kũnaro. \v 22 Óni kɛ deraa? Zaakũ oni gí n suna yã mairo. \v 23 Ǹ kɛ lákũ óni onnɛ nà. Ó tɛ́ gbɛ̃nↄn siikↄ̃ kenↄ lɛ́ kɛ̀ Ludaa. \v 24 Ǹ ń sɛ́ à gɛ́ gbã̀ bo á zĩdanɛ, ǹ ń fĩna bo de ò le ò mì bo, gbɛ̃ sĩnda pínki gↄ̃ dↄ̃ kũ yã kũ ò mà n musu bi yãpuranlo. Oni e kũ mↄkↄ̃n sↄ̃ ń tɛ́ Musa dokai. \v 25 Buri pãnde Yesu náanikɛrinↄ sↄ̃, o takada kɛ̃̀ o òńnɛ o zɛo ò mì kɛ̃ nↄ̀bↄ kũ ò sa òo tãnaaaa kũ aruo kũ nↄ̀bↄ kùtukpanasario kũ pãpãkɛnaao. \p \v 26 Akũ Pↄlu gbɛ̃ pìnↄ sɛ̀ à tà kũńwo. Kũ gu dↄ̀, ò gbã̀ bò ń zĩdanɛ, akũ à gɛ̃̀ Luda ↄnn de à gbã̀bogↄrↄ lɛ́ dìtɛ kũ sa kũ oni o ń baadinɛɛo. \s1 Pↄlu kũna Luda ↄnn \p \v 27 Kũ gbã̀bona gↄrↄ suppla bire kà lakana, Asia bùsu Yuda kenↄ Pↄlu è Luda ↄnn. Ò tɛ́ kà parigu, akũ ò a kũ̀. \v 28 Òtɛn wiki lɛ́ ò pì: Isarailanↄ, à ó leo. Gbɛ̃ díkĩna mɛ́ àdigↄ̃ yã da gbɛ̃ sĩnda pínkinɛ gu sĩnda pínkia, kũ à bo ó gbɛ̃nↄ yã kpɛ kũ ó dokao kũ gu díkĩnao. Abire gbɛra à dↄkɛ̀ kũ Luda ↄnnwo dↄ à gɛ̃̀n kũ Girikinↄ. \v 29 Ò ò lɛ kũ ò Ɛfesu gbɛ̃ Torofimu è kũ Pↄluo wɛ̃tɛ gũn yã yãimɛ, akũ òtɛn da Pↄlu gɛ̃̀ kãao Luda ↄn gũmmɛ. \p \v 30 Wɛ̃tɛ wã̀, gbɛ̃nↄ bò kũ bàao zaa gu sĩnda pínkia ò sù ò Pↄlu kũ̀ Luda ↄnn ò a gàtɛ ò bò kãao. Gwe gↄ̃̀nↄ ò Luda ↄn pìi gbànↄ tàta. \v 31 Kũ ò ye ò a dɛ, yã pì baaru Romu sozanↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ kĩnaa lè, à mà Yurusalɛmu wã̀. \v 32 Gwe gↄ̃̀nↄ à soza bàdenↄ sɛ̀ kũ a bàsaridenↄ, akũ ò gɛ̃̀ḿma kũ bàao. Kũ gbɛ̃nↄ sozanↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìi è kũ sozanↄ lɛɛlɛ, ò Pↄlu gbɛ̃naa tò. \v 33 Akũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìi nà Pↄlui à a kũ̀ à pì ò a yĩ kũ mↄ̀kakↄ̃ananↄ mɛ̀n pla. À ń lá à pì: Dín gbɛ̃ pì ũu? Bↄ́ yãn à kɛ̀ɛ? \v 34 Akũ zàa gũn gbɛ̃nↄ tɛn wiki lɛ́ òtɛn yã dokↄ̃nↄ oro. Kũ zuka dí tó gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìi fↄ̃̀ à yã pì sãnsãn maro, à pì ò gɛ́ kãao sozanↄ bùran. \v 35 Kũ ò kà kãao didikia, sozanↄ mɛ́ ò a sɛ̀ gbɛ̃nↄ nanakↄ̃ana yãi. \v 36 Zaakũ gbɛ̃ sĩnda pínki tɛ́i kũ wikio òtɛn pi: À a dɛ. \s1 Pↄlu gina kũ a zĩdao \p \v 37 Kũ ò ye ò gɛ̃ kũ Pↄluo sozanↄ bùran, akũ à gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìi là à pì: Ĩni we mà yã ońnɛ yá? Akũ à a là à pì: Ndì Giriki yã ma yá? \v 38 Misila gbɛ̃ kũ à fùtɛ kũ gbãnadenↄo zĩna à gɛ̀ɛ gbárannan kũ bùsudɛri gbɛ̃nↄn dúbu siikↄ̃nↄmɛ n ũroo? \v 39 Pↄlu wèa à pì: Yudan ma ũ. Ò ma i Taasu, Silisia bùsummɛ. Wɛ̃tɛ tↄ́saridenlo. Ma wɛ́ kɛ̀mma ǹ ma gba zɛ́ mà yã o gbɛ̃nↄnɛ. \v 40 À a gbà zɛ́, akũ Pↄlu zɛ̀ didikia à ↄ sɛ̀ gbɛ̃nↄnɛ. Kũ ò yĩ̀tɛ kítikiti, à yã òńnɛ kũ Eberu yão à pì: \c 22 \p \v 1 Ma gbɛ̃nↄ kũ ma marenↄ, à sã kpá à ma yãzɛ ma tera. \v 2 Kũ ò mà àtɛn yã ońnɛ kũ Eberu yão, ò zɛ̀ kítikiti. Akũ Pↄlu pì: \v 3 Yudan ma ũ, ò ma i Taasu, Silisia bùsummɛ, akũ ma kɛfɛn blè wɛ̃tɛ gũn la. Gamaliɛli kĩnaan ma doka kũ ó dizinↄ kũna dàdan a zɛ́a. Má ania vĩ Ludanɛ lákũ á kun nà gbãra á pínki. \v 4 Ma wɛ́ tã̀ donyĩ zɛ́ pì sɛ̀rinↄa ari ń gbɛ̃kenↄ gàga, ma gↄ̃gbɛ̃ kũ nↄgbɛ̃nↄ kũ̀kũ ma ń ká kpɛ́siran. \v 5 Sa'oriki kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄn de ma sèedadenↄ ũ ń pínki. Ma takada kũ ò kɛ̃̀ Damasuku Yudanↄnɛ sì ń ↄĩ, matɛn gɛ́ gwe mà gbɛ̃ pìnↄ kũkũ mà su kũńwo Yurusalɛmu ò wɛ́ tãḿma. \s1 Pↄlu a Yesu zɛ́ sɛna bàbannɛnaa \r (Zĩr 9:1-19, 26:12-18) \p \v 6 Kũ má tɛ́ zɛ́n, ma ka kãni kũ Damasukuo ifãntɛ̃ kà mìdangura, akũ kãnto gupura zↄ̃kↄ̃ↄ bò ludambɛ à dàmala. \v 7 Ma bo ma lɛtɛ zĩtɛ, akũ ma kòtoo mà ò pìmɛnɛ: Solu, Solu, à kɛ̀ dera ntɛn wɛ́ tãmaa? \v 8 Akũ ma pì: Dímɛ n ũu, Dikiri? Akũ à pìmɛnɛ: Makũmɛ Yesu Nazɛra kũ ntɛn wɛ́ tãa ũ. \v 9 Gbɛ̃ kũ ò kú kũmaonↄ gupura pìi è, ama odi gbɛ̃ kũ àtɛn yã o kũmao kòto maro. \v 10 Akũ ma a là: Bↄ́n mani kɛɛ, Dikiri? Akũ à pìmɛnɛ mà futɛ mà gɛ̃ Damasuku. Gwen oni yã kũ a dìtɛmɛnɛ mà kɛ omɛnɛ pínki. \v 11 Gupura pì í gbãna tò ma wɛ́ dí gu e doro, akũ ma gbɛ̃nↄ ma kũ ma ↄa ò gɛ̃̀ kũmao Damasuku. \p \v 12 Donyĩri ke kú gwe kũ òdi pinɛ Anania. Àdi mì natɛ Luda dokanɛ, akũsↄ̃ Damasuku Yudanↄ pínki dì a tↄ́ nna sí. \v 13 À sù ma kĩnaa à zɛ̀ ma sarɛ, akũ à pìmɛnɛ: Solu ma gbɛ̃, ǹ ɛra ǹ gu e. Gwe gↄ̃̀nↄ ma wɛ́ wɛ̃̀, akũ ma a è. \v 14 À pì ó dizinↄ Luda mɛ́ à ma sɛ de mà wɛ́ kɛ pla kũ Gbɛ̃ Manao mà yã ma a lɛ́n mà a pↄyenyĩna dↄ̃. \v 15 À pì manigↄ̃ de a sèedade ũ màgↄ̃ yã kũ ma è kũ yã kũ ma màao o gbɛ̃ sĩnda pínkinɛ. \v 16 Akũ à pì bↄ́n matɛn dã dↄↄ, mà futɛ mà da'itɛ kɛ ma durunnanↄ ni kɛ̃ma kũ à sísinaao. \s1 Pↄlu zĩna buri pãndenↄ kĩnaa \p \v 17 Kũ ma ɛra Yurusalɛmu, matɛn adua kɛ Luda ↄnn, akũ ma wɛ́gupu è. \v 18 Ma Dikiri è, à òmɛnɛ mà kɛ likalika mà bo Yurusalɛmu, zaakũ gbɛ̃nↄ ni yã kũ matɛn o a musu síro. \v 19 Akũ ma pì Dikirinɛ, ò dↄ̃ sãnsãn kũ madìgↄ̃ gɛ̃ aduakɛkpɛ kũ aduakɛkpɛnwo de màgↄ̃ a náanikɛrinↄ ká kpɛ́siran ògↄ̃ ń gbɛ̃. \v 20 Kũ òtɛni à sèedade Sitivĩ dɛ sↄ̃, makũ má kú gwe ma zɛ kũ a dɛ̀rinↄ má ń utanↄ kũnańnɛ. \v 21 Akũ Dikiri pìmɛnɛ mà gɛ́, áni ma zĩ ari buri pãndenↄ kĩnaa zã̀zã. \s1 Pↄlu bi Romu gbɛ̃mɛ \p \v 22 Ò sã kpà a yãi ari à gɛ̀ɛ à kà buri pãndenↄ yã pìia, akũ ò nà wikia ò pì: À a dɛ! Gbɛ̃ dí taka kunna zɛ́ vĩro! \v 23 Òtɛn wiki lɛ́ òtɛni ń utanↄ kpukɛ òtɛn bùsutiti fã musu. \v 24 Akũ Romu sozanↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pì ò gɛ̃ kũ Pↄluo ń bùran, ò a gbɛ̃ kũ flã̀ao ari à yãpura o ò le ò yã kũ òtɛn wiki dↄa a yãi ma. \v 25 Kũ òtɛn Pↄlu ↄnↄ poro de ò a yĩ, à pì soza bàde kũ à kú gwenɛ: Á a zɛ́ vĩ à Romu gbɛ̃ gbɛ̃ yãkpatɛkɛnaa sari yá? \v 26 Kũ sozaa pì yã pìi mà, à gɛ̀ɛ à pì ń gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄnɛ: Bↄ́n ĩni kɛɛ? Gbɛ̃ pì bi Romu gbɛ̃mɛ. \v 27 Akũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìi sù à Pↄlu là à pì: Ǹ omɛnɛ, Romu gbɛ̃mɛ n ũ yá? À wèa à pì: Ee. \v 28 Akũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìi pìnɛ: Ma ↄgↄ dasi kpàmɛ, akũ ma gↄ̃ Romu gbɛ̃ ũ. Akũ Pↄlu pìnɛ: Makũ sↄ̃ ò ma i a ũmɛ. \v 29 Akũ gbɛ̃ kũ ò yei ò yã lalaa yãnↄ bòru kpɛ gↄ̃̀nↄ. Kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìi dↄ̃̀ kũ Pↄlu bi Romu gbɛ̃mɛ, vĩna a kũ̀ kũ à tò ò mↄ̀ↄ kàa yãi. \s1 Yuda gbãnadenↄ yãkpatɛkɛna kũ Pↄluo \p \v 30 A gu dↄ̀ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pì ye à yã kũ Yudanↄ sùo sãnsãn ma, à mↄ̀ↄ pòroa, akũ à sa'orikinↄ kũ Yuda gbãnadenↄ kàkara à sù kũ Pↄluo ń arɛ. \c 23 \p \v 1 Pↄlu wɛ́ pɛ̀ gbãnadenↄa à pì: Ma gbɛ̃nↄ, yãke tɛni ma swɛ̃̀ vĩ Luda arɛro ari kũ a gbãrao. \v 2 Akũ sa'oriki Anania ò a dogarinↄnɛ ò a lɛ́ a lɛ́a. \v 3 Akũ Pↄlu pìnɛ: Luda n lɛ́ se, bisãsiri kaka nɛ́. Ń vutɛna ntɛn yãkpatɛ kɛ kũmao doka musu, akũ mↄkↄ̃n sↄ̃ n bo a kpɛ, n pì ò ma lɛ́. \v 4 Akũ dogari pìnↄ pì: Mↄkↄ̃mmɛ ntɛn Luda sa'oriki sↄ̃sↄ̃ lɛ yá? \v 5 Pↄlu pì: Gbɛ̃nↄ, má dↄ̃ sa'orikinlo, zaakũ ò kɛ̃̀ Luda yãn ò pì òsun ó bùsu gbãnade tↄ́ vãni síro. \p \v 6 Pↄlu dↄ̃ kũ gbãnade pìnↄ gbɛ̃kenↄ bi Sadusinↄmɛ, ń gbɛ̃kenↄ sↄ̃ Farisinↄ, akũ à òńnɛ gbãngbãn: Ma gbɛ̃nↄ, Farisin ma ũ, Farisinↄ nɛ́n ma ũ. Gɛ̀nↄ vuna tãmaa kũ má vĩ yãin átɛn yãkpatɛ kɛ kũmao. \v 7 Kũ à yã pìi ò, Farisinↄ kũ Sadusinↄ fùtɛ kũ kↄ̃o kũ lɛ́kpakↄ̃ao, akũ kↄ̃kakararinↄ kpàatɛ lɛu pla. \v 8 Sadusinↄ dì pi gɛ̀nↄ dì vuro, akũsↄ̃ malaikanↄ kũ nininↄ kunlo. Farisinↄ sↄ̃ ò zɛ̀ kũ yã pìnↄo pínki. \v 9 Ò zuka gbãna kà ń tɛ́, akũ Farisi kũ òdi doka dańnɛ kenↄ fùtɛ kũ lɛ́kpakↄ̃a gbãnao ò pì: Ódi yã vãni ke le gbɛ̃ diaro. Tó nini ke malaika mɛ́ à yã ònɛ sↄ̃ bi? \v 10 Kũ lɛ́kpakↄ̃a kɛ̀ gbãna, sozanↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ tɛn vĩna ma de gbɛ̃nↄ sún Pↄlu kɛ yákiyakiro yãi, akũ à ò a sozanↄnɛ ò kipa ò gɛ̃ ń tɛ́ ò a kũ ò gɛ́ kãao ń bùran. \p \v 11 Zĩ birea gwãani Dikiri bò à sù Pↄlua à pì: Ǹ laakari kpátɛ! Lákũ n ma yã ò Yurusalɛmu la nà, séde ǹ o Romu dↄ. \s1 Lɛ́kpakũsũna Pↄlui \p \v 12 Kũ gu dↄ̀, Yuda kenↄ kàkara asiri gũn ò la dà ò pì oni pↄ́ blero oni í miro ari ò gɛ́ Pↄlu dɛo. \v 13 Lɛ́kpakũsũrii pìnↄ de gbɛ̃nↄn buplala. \v 14 Ò gɛ̀ɛ sa'orikinↄ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kĩnaa ò pìńnɛ: O sì kũ Ludao o pì tó ódi Pↄlu dɛro, tó o pↄ́ blè, Luda láari bowá. \v 15 Ákↄ̃nↄ kũ gbãnadenↄ á pínki à gɛ́ à o sozanↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄnɛ à suárɛ kũ Pↄluo lákũ ò pi á ye à a yãnↄ tàasi ká tera de a káakupↄla bà. Ókↄ̃nↄ sↄ̃ ónigↄ̃ kú soru gũn ò a dɛ zɛ́n ari àgↄ̃ gɛ́ ká la. \p \v 16 Kũ Pↄlu dãre nɛ́gↄ̃gbɛ̃ ń yã kũ ò gↄ̃̀gↄ̃ↄ pìi mà, akũ à gɛ̀ɛ à gɛ̃̀ sozanↄ bùran à ò Pↄlunɛ. \v 17 Akũ Pↄlu soza bàde sìsi à pìnɛ: Ǹ gɛ́ kũ kɛfɛnna dio á gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ kĩnaa, zaakũ à ye à baaru ke kpánɛ. \v 18 Akũ à a sɛ̀ à gɛ̀ɛ kãao ń gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ kĩnaa à pì: Pↄlu kũ ò a dà kpɛ́n ma sisi à kútɛ kɛ̀mɛnɛ mà su n kĩnaa kũ kɛfɛnna dio. À yãke vĩ à ye à onnɛ. \v 19 Akũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìi kɛfɛnna pìi kũ̀ a ↄa à gɛ̀ɛ kãao gukpado ń pla, akũ à a là à pì: Bↄ́ yãn ń vĩ ǹ omɛnɛɛ? \v 20 Akũ à pì: Yudanↄ mɛ́ ò lɛ́ kpàkũsũ, ò ye ò kútɛ kɛnnɛ ǹ su kũ Pↄluo ń gbãnadenↄnɛ zia, lákũ ò pi ò ye ò a yã gwa tera de a káakupↄla bà. \v 21 Ǹsun weńnɛro, zaakũ ń gbɛ̃nↄ tɛni a dã zɛ́n ò de gbɛ̃nↄn buplala. Ò la dà ò pì oni pↄ́ blero oni í miro ari ò gɛ́ a dɛo. Ò soru kɛ̀ kↄ̀, n yãn ń sã dↄi. \v 22 Gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìi pì kɛfɛnna pìinɛ: Ǹsun tó gbɛ̃ke dↄ̃ kũ n òmɛnɛro. Akũ à a gbàrɛ. \s1 Pↄlu gbarɛna Sizaria \p \v 23 Akũ à soza bàde gbɛ̃nↄn planↄ sìsi à pìńnɛ: À o soza fɛ̃nɛdade gbɛ̃nↄn wàa donↄnɛ ò soru kɛ ò gɛ́ Sizaria ↄkↄsi úblegↄrↄ kũ sↄ̃de gbɛ̃nↄn baaakↄ̃ akurinↄ kũ sáride gbɛ̃nↄn wàa donↄ. \v 24 À sↄ̃ yã kɛkɛ Pↄlunɛ à dia à gɛ́o bùsu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ Felisi kĩnaa aafia. \v 25 Akũ à takada kɛ̃̀nɛ à pì: \pi1 \v 26 Bùsu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ Felisi, makũ Kalaudiu Lisia ma takada díkĩna kɛ̃̀nnɛ ma fↄ kpàmma. \v 27 Yudanↄ mɛ́ ò gbɛ̃ díkĩna kũ̀ ò ye ò a dɛ. Kũ ma a dↄ̃̀ Romu gbɛ̃ ũ, akũ ma gɛ kũ sozanↄ ma a sìḿma. \v 28 Kũ má ye mà a taari kũ ò lèa ma, ma a sɛ̀ ma gɛ kãao ń yãkpatɛkɛrinↄ kĩnaa. \v 29 Gwen ma dↄ̃̀n kũ taari kũ ò lèa bi ń doka yãmɛ, adi yã kũ à kà ò a dɛ ke ò a da kpɛ́siran kɛro. \v 30 Kũ ò lɛ́ kpàkũsũi, ò a yã kpãni kɛ̀mɛnɛ, akũ ma a gbàrɛmma gↄ̃̀nↄ ma ò yãdenↄnɛ ò gɛ́ kũ a yão n kĩnaa gwe. \p \v 31 Akũ sozanↄ kɛ̀ lákũ ò òńnɛ nà ò Pↄlu sɛ̀ ò gɛ̀ɛ kãao Antipatari gwãani. \v 32 Kũ gu dↄ̀, soza kũ òtɛn táa o gɛ̀sɛɛ pìnↄ Pↄlu nà sↄ̃denↄnɛ ń ↄĩ ò do kãao arɛ, akũ ò ɛ̀ra ò tà ń bùran. \v 33 Kũ sↄ̃denↄ kà Sizaria, ò takada pìi kpà bùsu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìia, akũ ò Pↄlu nànɛ a ↄĩ. \v 34 Bùsu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pì takada pì kyó kɛ̀, akũ à Pↄlu là bùsu kũ à bòn. À mà kũ Silisia bùsuun à bòn, \v 35 akũ à pìnɛ: Tó gbɛ̃ kũ ò yã vĩ kũnwonↄ sù, mani ma lákũ oni o nà. Akũ à pì ògↄ̃ a dãkpã Hɛrↄdu kipakia. \c 24 \s1 Yudanↄ Pↄlu káarakpanaa \p \v 1 Gↄrↄ sↄↄro gbɛra sa'oriki Anania sù Sizaria kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ kenↄ kũ dokadↄ̃ri kũ òdi pinɛ Tɛtuluo. Ò sù Pↄlu káara kpá bùsu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ kĩnaa. \v 2 Kũ ò Pↄlu sìsi, Tɛtulu fùtɛ àtɛn yã daala à pì: Felisi, kũ n arubarikaao ó bùsu katɛna aafia. N zia laasunlɛna mɛ́ à ó bùsuu kɛ̀ mana. \v 3 Òdi n tↄ́ nna sí ògↄ̃ n sáabu kpá gu sĩnda pínkin gↄrↄ sĩnda pínki. \v 4 Kũ má ye mà n yã gágaro, mani wɛ́ kɛmma ǹ sùru kɛ kũoo ǹ ó yã fítinna dí ma. \v 5 O è kũ gbɛ̃ pì bi gudɛriimɛ. Àdi yãkete da Yudanↄ tɛ́ andunia gũn pínki, à de donyĩzɛ ɛ́kɛ kũ òdi ń sísi Nazɛradenↄ don'arɛde ũ. \v 6 À ye se à Luda ↄn gbã̀ lɛ́, akũ o a kũ̀. \v 7-8 Tó n a làla n zĩda, ĩni taari kũ ó lèa yãpura dↄ̃. \v 9 Akũ Yudanↄ yã'i kàra ò pì lɛn yã pìnↄ de lɛ. \s1 Pↄlu gina kũ a zĩdao Felisi arɛ \p \v 10 Akũ bùsu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìi mìi kɛ̀ dékũ Pↄlunɛ de à yã o. Akũ Pↄlu pì: Lákũ má n dↄ̃ yãkpatɛkɛri ũ bùsu dí gũn a wɛ̃̀ dasi kɛ̀, a yãi matɛni ma mìbona yã o ma laakariia. \v 11 Tó n gbɛ̀ka, oni onnɛ kũ ma gɛna Yurusalɛmu mà donyĩ kɛ de gↄrↄ kuri awɛɛplalaro. \v 12 Odi ma e matɛn lɛ́kpakↄ̃a kɛ kũ gbɛ̃keo Luda ↄnnlo. Odi ma e matɛn yãkete da aduakɛkpɛnↄ gũn ke wɛ̃tɛ gũnlo. \v 13 Gbɛ̃ pìnↄ ni fↄ̃ ò taari kũ ò lèma sèedade lennɛro. \v 14 Ma sì kũ zɛ́ kũ òtɛn sísi donyĩzɛ ɛ́kɛ pìi gũnn matɛn do ó dizinↄ Ludai. Má yã kũ ò kɛ̃̀ Musa doka gũn kũ annabinↄ takadanↄ náanikɛna pínki. \v 15 Ma wɛ́ dↄ Ludai lán mↄ́kↄ̃nↄ bà, kũ gbɛ̃ mananↄ kũ gbɛ̃ vãninↄ ni vu ń pínki. \v 16 A yã mɛ́ à tò madìgↄ̃ ma zĩda toto gↄrↄ sĩnda pínki de ma swɛ̃̀ súngↄ̃ vĩ Luda arɛ ke bisãsiri arɛro. \v 17 Ma wɛ̃̀kɛna kũ ma bùsuuo gbɛra ma ɛra ma su ma ↄ dàḿma ma sa ò \v 18 Luda ↄnn. Kũ matɛn sa o ma gbã̀bonaa gbɛra, akũ ò ma le gwe. Mádi gbɛ̃nↄ kákararo, yãkete kunlo. \v 19 Asia bùsu Yuda kenↄmɛ yãdenↄ ũ. Séde ò su ò yã bo kↄ̃ lɛ́n n kĩnaa. \v 20 Tó lɛnlo, ǹ tó gbɛ̃ kũ ò kú lanↄ dà kũ ò lèma gↄrↄ kũ ò yãkpatɛ kɛ̀ kũmao o. \v 21 Sé yã mɛ̀n do kũ ma òńnɛ kũ kòto gbãnao, gɛ̀nↄ vuna yã musun òtɛn yãkpatɛ kɛ kũmao. \p \v 22 Felisi Yesu zɛ́ bↄkↄtɛna dↄ̃, akũ à lá kù Yudanↄ yãla à pì: Tó sozanↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ Lisia sù, mani á yã mì dɛárɛ. \v 23 À ò soza bàdenɛ àgↄ̃ Pↄlu dãkpã, ama à a gba zɛ́ à ĩam pá, à tó a gbɛ̃nↄ kpái. \s1 Pↄlu kunna kpɛ́siran Sizaria \p \v 24 Gↄrↄ pla gbɛra Felisi sù kũ a Yuda nanↄ kũ òdi pinɛ Durusilao. À Pↄlu sìsi, akũ à Kirisi Yesu náanikɛna yã màa. \v 25 Pↄlu tɛn yã o manakɛnaa musu kũ zĩdakũnadↄ̃naao kũ yãkpatɛkɛna kũ àtɛn suo, akũ vĩna Felisi kũ̀ à pì: Ǹ futɛ ǹ tá gĩa. Gↄrↄ kũ ma ↄ lè mani ɛra mà n sísi. \v 26 Àtɛn wɛ́ dↄ Pↄlui kũ ani gusarɛgba daarɛmɛ, akũ àdigↄ̃ a sísi gɛ̃̀n baaakↄ̃ à su fàai bo kãao. \v 27 Kũ à kɛ̀ wɛ̃̀ pla, Pↄsiu Fɛsutu vùtɛ Felisi gɛ̃nɛ ũ. Kũ Felisi ye àgↄ̃ nna kũ Yudanↄ yãi, akũ à Pↄlu tò dana kpɛ́siran. \c 25 \s1 Pↄlu zɛ̀ kũ gɛna Siza kĩnaao \p \v 1 Fɛsutu vutɛna kpatan gↄrↄ aakↄ̃ gbɛra à fùtɛ Sizaria à gɛ̀ɛ Yurusalɛmu. \v 2 Gwen sa'orikinↄ kũ Yuda gbãnadenↄ sù a kĩnaa ò fùtɛ kũ Pↄlu yão. Ò wɛ́ kɛ̀a \v 3 à sùru kɛ à tó Pↄlu su Yurusalɛmu. Zaakũ ò zɛ̀o ò tankutɛ kpákpanɛ zɛ́n ò a dɛmɛ. \v 4 Akũ Fɛsutu pìńnɛ: Pↄlu kú kpɛ́siran Sizaria, makũ sↄ̃ mani tá gwe tera. \v 5 Á gbãnade kenↄ su ò gɛ́ kũmao. Tó à yã vãni kɛ̀mɛ, áni o. \p \v 6 Fɛsutu kɛ̀ kũńwo lán gↄrↄ sↄraakↄ̃ ke gↄrↄ kuri taka bà, akũ à ɛ̀ra à tà Sizaria. Kũ gu dↄ̀, à vùtɛ a tìntinnwa à pì ò mↄ́ kũ Pↄluo. \v 7 Kũ ò sù kãao, Yuda kũ ò bò Yurusalɛmunↄ lìkai, akũ ò yã zↄ̃kↄ̃ kũ odi fↄ̃ ò a sèedade lèronↄ dìa dasidasi. \v 8 Pↄlu zɛ̀ kũ a zĩdao à pì: Mádi taari kɛ Yudanↄ doka ke Luda ↄnnnɛro, ke Siza. \v 9 Fɛsutu tɛn wɛtɛ àgↄ̃ nna kũ Yudanↄ, akũ à Pↄlu là à pì: Ĩni we ǹ gɛ́ Yurusalɛmu de mà yãkpatɛ kɛ kũnwo gwe yã dínↄ musu yá? \v 10 Pↄlu pì: Siza doka kũ à kũ̀ ò yãkpatɛ kɛomɛnɛ arɛn má zɛn la. Mádi taari kɛ Yuda kenɛro lákũ mↄkↄ̃n ń dↄ̃ sãnsãn nà. \v 11 Tó ma taari kũ à kà ò ma dɛ kɛ̀, matɛn gí mà garo. Ama lákũ mádi yã kũ gbɛ̃ dínↄ tɛn o ma musu ke kɛro nà, gbɛ̃ke zɛ́ vĩ à ma kpáḿmaro. Gɛna Siza kĩnaan ma zɛo. \v 12 Kũ Fɛsutu lɛ́ kpàkũsũ kũ a gbɛ̃nↄ à pì: Kũ Sizamɛ n zɛo, a kĩnaan ĩni gɛ́n. \s1 Gɛna kũ Pↄluo kína Agaripa kũ Benisio arɛ \p \v 13 Gↄrↄ pla gbɛra kína Agaripa kũ Benisio sù Sizaria de ò fↄ kpá Fɛsutua. \v 14 Kũ òtɛn gↄrↄ pla kɛ gwe yãi, Fɛsutu bò kũ Pↄlu yão kína pìinɛ à pì: Gↄ̃gbɛ̃ ke kú la kũ Felisi a tò da kpɛ́siran. \v 15 Kũ ma gɛ Yurusalɛmu, sa'orikinↄ kũ Yuda gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ sùmɛnɛ kũ a yão ò pì mà sùru kɛ mà yã daala. \v 16 Ma pìńnɛ tó gbɛ̃ kũ ò sù kũ a yão dí zɛ́ le à kↄ̃ e kũ gbɛ̃ kũ ò yã vĩ lɛɛlɛnↄ à yã wèḿmaro, ókↄ̃nↄ Romudenↄ odì a kpáḿmaro. \v 17 Kũ o su la lɛɛlɛ, mádi zɛzɛro. Kũ gu dↄ̀ gↄ̃̀nↄ, akũ ma vutɛ ma tìntinnwa ma pì ò mↄmɛnɛ kũ adeo. \v 18 Gbɛ̃ kũ ò taari lèaa pìnↄ yã ò, odi yã vãni kũ matɛn kpákpa o a musuro. \v 19 Ò yãkete vĩ kãao ń donyĩzɛ yã musu kũ gↄ̃gbɛ̃ kũ òdi pinɛ Yesu yão. À gà, akũ Pↄlu zɛ̀ kũ a kunna wɛ̃̀ndin yão. \v 20 Ma bídi kɛ̀ yã pì zɛ́ dↄ̃naaa, akũ ma a là tó à ye à gɛ́ Yurusalɛmu ò yã pì gↄ̃gↄ̃nɛ gwe. \v 21 Akũ Pↄlu pì Romu kínan a zɛo ògↄ̃ a kũna. Akũ ma pì ògↄ̃ a dãkpã ari màgↄ̃ gɛ́ a gbarɛ Sizaa. \v 22 Akũ Agaripa pì Fɛsutunɛ: Má ye mà gbɛ̃ pì yã ma ma zĩda. Akũ Fɛsutu pì: Ĩni yã ma a lɛ́n zia. \p \v 23 Kũ gu dↄ̀ Agaripa kũ Benisio sù kũ gakuri zↄ̃kↄ̃ↄo, akũ ò gɛ̃̀ kↄ̃kakarakɛkpɛn kũ soza gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ wɛ̃tɛ gbɛ̃ bɛ̀ɛrɛdenↄ. Kũ Fɛsutu yã ò, ò sù kũ Pↄluo. \v 24 Akũ Fɛsutu pì: Kí Agaripa kũ ákↄ̃nↄ kũ á kú kũoo lanↄ pínki, a gbɛ̃ dí è yá? Yuda kũ ò kú Yurusalɛmunↄ kũ gu dínↄ ń pínki gbɛ̃ pì yã sɛ̀ ò sùoma, òtɛn wiki lɛ́ma ò pì à mana àgↄ̃ kun doro. \v 25 Makũ sↄ̃, mádi e à yãke kɛ̀ kũ à kà ò a dɛro, akũ lákũ à zɛ̀ kũ Sizao nà, ma zɛo mà a gbarɛa. \v 26 Mádi yã pì gbá dↄ̃ gbasa mà takada kɛ̃ kínanɛ a yã musuro. A yã mɛ́ à tò ma su kãao á arɛ, atɛ̃nsa mↄkↄ̃n kína Agaripa, de yãlalanaaa gbɛra mà yã le mà kɛ̃. \v 27 Zaakũ purusuna gbarɛḿmana taari kũ ò lèa sãnsãn onaa sari zɛ́ vĩ ma kĩnaaro. \c 26 \s1 Pↄlu a zĩda yã bↄkↄtɛna kína Agaripa arɛ \p \v 1 Akũ Agaripa pì Pↄlunɛ: Ń zɛ́ vĩ ǹ n yã o. Akũ Pↄlu ↄ sɛ̀ à a zĩda yã bↄ̀kↄtɛ à pì: \v 2 Kí Agaripa, ma è ma mìnna kɛ̀, kũ ma lè matɛni ma zĩda yã bↄkↄtɛ n arɛ gbãra taari kũ Yudanↄ dìma pínki yã musu. \v 3 Atɛ̃nsa kũ ń Yudanↄ futɛokarayã dↄ̃ pínki kũ ń yãketenↄ. Abire yãi ma wɛ́ kɛ̀mma ǹ ma yã dí mamɛnɛ. \v 4 Yudanↄ ma kunna dↄ̃ zaa ma nɛ́ fíti zĩ naana zaa ma bùsun ari Yurusalɛmu. \v 5 Ò ma dↄ̃ à gìi kɛ̀. Tó ò yei, oni fↄ̃ ò o kũ má kú ó donyĩrinↄ gã̀ kũ à gbãna kũ Luda yão kũ òdi pi Farisinↄ tɛ́. \v 6 Tera sà òtɛn yãkpatɛ kɛ kũmao kũ ma wɛ́ dↄ lɛ́ kũ Luda sɛ̀ ó dizinↄnɛɛi yãi. \v 7 Ó buri mɛ̀n kuri awɛɛplanↄ dìgↄ̃ do Ludai fãnantɛ̃ kũ gwãanio wɛ́dↄna lɛ́sɛna dokↄ̃nↄ pìii. Kí, tãmaa pì yãin Yudanↄ fùtɛmai. \v 8 Bↄ́yãin Luda gɛ̀nↄ vunaa kɛ̀árɛ yãzɛsari ũ sɛ́ɛ? \p \v 9 Makũ sↄ̃ yã, ma zɛo kũ yã kũ ani bo Yesu Nazɛra kpɛ pínkin manigↄ̃ kɛ. \v 10 Lɛn ma kɛ̀ lɛ Yurusalɛmu. Sa'orikinↄ ma gba zɛ́, akũ ma Luda gbɛ̃nↄ kà kpɛ́siran dasi. Tó òtɛni ń dɛdɛ sↄ̃, ma lɛ́ dìgↄ̃ kú a gũmmɛ. \v 11 Madìgↄ̃ gɛ́ aduakɛkpɛ kũ aduakɛkpɛo gɛ̃̀n baaakↄ̃, màgↄ̃ wɛ́ tãḿma mà gã naḿma de ò ledi kpá Yesui. Ma pↄ fɛ̃nańyĩ, akũ madì gɛ́ wari dↄḿma ari buri pãnde wɛ̃tɛnↄa. \s1 Pↄlu a Yesu zɛ́ sɛna yã'onaa \r (Zĩr 9:1-19, 22:6-16) \p \v 12 Abire yãi matɛn gɛ́ Damasuku kũ doka kũ sa'orikinↄ ma gbarɛooo. \v 13 Kína, kũ má tɛ́ zɛ́n kũ ifãntɛ̃o di mìdangura, ma gupura è à bò ludambɛ à damala kũ ma gbɛ̃nↄ, à pãsĩ de ifãntɛ̃la. \v 14 O lɛtɛ zĩtɛ ó pínki, akũ ma kòtoo mà ò òmɛnɛ kũ Eberu yão ò pì: Solu, Solu, à kɛ̀ dera ntɛn wɛ́ tãmaa? Lɛ̀zↄ̃na kũ gbáo kyate sari tɛn wari dↄmma fá! \v 15 Ma pì: Dímɛ n ũu, Dikiri? Akũ Dikiri pì: Makũmɛ Yesu kũ ntɛn wɛ́ tãa ũ. \v 16 Ǹ futɛ ǹ zɛ. Ma bo ma summa de mà n sɛ́ ma zĩkɛri ũmɛ, ǹgↄ̃ de yã kũ n è kũ yã kũ mani mↄnnɛoo sèedade ũ. \v 17 Mani n sura ba Yudanↄ ↄĩ kũ buri pãndenↄ. Mani n zĩḿma \v 18 de ǹ ń wɛ́ kɛ̃ńnɛ, ò kpɛ li gusiranɛ ò arɛ dↄ gupuraa, ò bo Setan gbãnan ò gɛ̃ Luda pↄ́n, de ń durunnanↄ le à kɛ̃ḿma, ń baka gↄ̃ kú kũ Luda gbɛ̃nↄ ma náanikɛna yãi. \s1 Pↄlu zĩkɛna Yesunɛ \p \v 19 Kí Agaripa, àkũ mɛ́ à tò mádi gí ludambɛ gbɛ̃ kũ à bò à sùma yãiro. \v 20 Ma waazi kɛ̀ Damasuku gĩa kũ Yurusalɛmuo, akũ ma kɛ̀ Yudea bùsu gu sĩnda pínkia kũ buri pãndenↄ kĩnaao. Ma òńnɛ ò nɛ̀sɛ litɛ ò arɛ dↄ Ludaa, ò yã kũ ani tó ò dↄ̃ kũ ò nɛ̀sɛɛ lìtɛ kɛ. \v 21 Abire yãin Yudanↄ ma kũ Luda ↄnn, ò ye ò ma dɛ. \v 22 Luda kpányĩn má kunwo ari kũ a gbãrao, akũ má zɛna a sèedade ũ nɛ́ fíti gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄnɛ ń pínki. Madì yã pãnde oro, sé yã kũ annabinↄ kũ Musao ò à kɛ baasiro. \v 23 Ò pì Arumasihu ni wari le, àkũ mɛ́ ani futɛ bona gan káaku à gupura yã o Yudanↄnɛ kũ buri pãndenↄ. \p \v 24 Kũ Pↄlu tɛni a zĩda yã bↄkↄtɛ lɛ, Fɛsutu wiki dↄ̀a à pì: Ĩa kàmman yá Pↄlu? N dↄ̃na zↄ̃kↄ̃ mɛ́ àtɛni n mì litɛ. \v 25 Akũ Pↄlu pì: Ĩa dí kámaro, gbɛ̃ bɛ̀ɛrɛde Fɛsutu. Yãzɛden matɛn o, akũsↄ̃ yãpuramɛ. \v 26 Kí, lákũ ń yã birenↄ dↄ̃ nà mani fↄ̃ mà yã onnɛ súsu vĩna sari. Má dↄ̃ kũ a ke dí kɛ n mì kpɛro, zaakũ yã pì bi gukpado yãnlo. \v 27 Kí Agaripa, n yã kũ annabinↄ òo sì yá? Má dↄ̃ kũ n sì. \v 28 Akũ Agaripa pì Pↄlunɛ: Gↄrↄ fíti dí lɛ́n ntɛn da ĩni fↄ̃ ǹ ma litɛ mà gↄ̃ Yesude ũn yá? \v 29 Pↄlu pì: Bee tera ke gìkɛna má yei, tó Luda wè. Adi kɛ ndonlo, kũ gbɛ̃ kũ òtɛni ma yã ma gbãranↄ ń pínki, ò gↄ̃ lákũ má de nà mↄ̀kakↄ̃ana dínↄ baasi. \v 30 Akũ kína pì kũ bùsu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄo kũ Benisio fùtɛ kũ gbɛ̃ kũ ò kakarana gwenↄ. \v 31 Kũ ò bↄ̀tɛ, òtɛn o'okↄ̃nɛ: Gbɛ̃ pì dí yã kũ à kà ò a dɛ ke ò a da kpɛ́siran kɛro. \v 32 Akũ Agaripa pì Fɛsutunɛ: Tó gbɛ̃ pì dí zɛ kũ gɛna Siza kĩnaao yãro, de óni fↄ̃ ò a gbarɛ. \c 27 \s1 Gɛna kũ Pↄluo Romu gó'itɛ gũn \p \v 1 Kũ ò zɛ̀o ò da Itali zɛ́n, akũ ò Pↄlu kũ purusuna kpara kenↄ nà soza bàde kũ òdi pinɛ Yuliunɛ a ↄĩ. À de soza gã̀ kũ òdi pi Siza sozanↄ don'arɛdenↄ do ũ. \v 2 O gɛ̃ gó'itɛ kũ à bò Adaramitiumu gũn, àtɛn bↄtɛ kũ Asia bùsu wɛ̃tɛnↄ, akũ o da zɛ́n. Masedonia bùsu gbɛ̃ Arisitaku Tɛsalonika kú kũoo. \v 3 Kũ gu dↄ̀ o ka Sidↄ̃. Yuliu Pↄlu kũna kũ nɛ̀sɛdoo, akũ à a gbà zɛ́ à gɛ́ a gbɛ̃nↄ gwa, de ò kpái. \v 4 Kũ o bo gwe, o ka í dagura. Kũ ĩa tɛn daólɛ yãi, akũ o do Sipiru bùsuui kpɛ kpa. \v 5 Táa'ona ísira dagura o do Silisia kũ Pamfilia bùsunↄi, akũ o ka Mira, Lisia bùsun. \v 6 Gwen soza bàde pì Alɛsandaria gó'itɛ kũ àtɛn gɛ́ Itali lèn, akũ à ó kán. \p \v 7 Gↄrↄ kenↄ gũn ó tá bùsa. O ↄsi kà ari o ka Sinidu lɛ́a. Kũ ĩa dí wewɛrɛ ò gɛ́ súsuro, o pãnɛ o bo Kɛrɛti bùsu kpɛ kpa Salamↄnɛ sarɛ. \v 8 Ɔsikanaa gũn ótɛn pã Kɛrɛtinɛ, akũ o ka gu kũ òdi pi Gódↄki Manan. A kãni kũ wɛ̃tɛ kũ òdi pi Laseao. \v 9 Lákũ o gìi kɛ̀ zɛ́n nà, ó gɛna arɛ gↄ̃̀ kari yã ũ, zaakũ Yudanↄ lɛ́yĩgↄrↄ gɛ̃̀ kↄ̀. A yã mɛ́ à tò Pↄlu lɛ́ dàḿma \v 10 à pì: Gbɛ̃nↄ, ma è tá dí ni su kũ ásaru zↄ̃kↄ̃ↄo kũ kisirao. Adi kɛ gó pì kũ a asonↄ adonlo, kũ ókↄ̃nↄmɛ se. \v 11 Ama soza bàde gódↄdↄri kũ gódeo yã sì de Pↄlu pↄ́la. \v 12 Gu pì mana ò gó dↄn ò bunsirɛ blenlo, akũ gbɛ̃nↄ zɛ̀ dasi kũ ò ɛra ò da zɛ́n ò tá. Ò ye ò ká Fenisi, wɛ̃tɛ kũ à kú Kɛrɛti ifãlɛtɛ kpa, tó ani sí kɛ ò bunsirɛ ble gwe. \s1 Zàga'ĩa futɛna ísirala \p \v 13 Kũ ĩa busɛ fùtɛ gɛ̀nↄmidↄki kpa, òtɛn da ò fↄ̃ ò ń pↄyeina kɛmɛ. Akũ ò ń gó pòro ò dà zɛ́n òtɛn pã Kɛrɛtinɛ kãnikãni. \v 14 Adi gì kɛro zàga'ĩa gbãna kũ òdi pi ĩa pãsĩ bò Kɛrɛti kpi kpa. \v 15 À gó lìtɛ, ódi fↄ̃ ò arɛ dↄa doro, akũ o gↄ̃ tɛ́i. \v 16 Kũ à ó kpá luan fítinna kũ òdi pi Kodai, à kɛ̀wá sã̀na fíti. Ɔsikanaa gũn o ó gó fítinna surababↄↄ lè o kũ̀ gwe. \v 17 Kũ ò sɛ̀ ò gɛ̃̀o gó zↄ̃kↄ̃ↄ gũn, akũ ò kɛ̀kɛ ò bàa dↄ̀ gó zↄ̃kↄ̃ↄ pìia. Kũ òtɛn vĩna kɛ Libia bùsu í sàrara gɛ̃nanɛ yãi, akũ ò gó kúra gbàrɛ ín ò gↄ̃̀ tɛ́ ĩai. \v 18 Kũ gu dↄ̀, lákũ zàga'ĩa kpɛ́ àtɛni ó gó yĩpayĩpa gbãngbãn nà, akũ ò nà asonↄ zuzunaaa í gũn. \v 19 A gↄrↄ aakↄ̃de zĩ ò ń gó zĩkɛbↄnↄ bↄ̀tɛ ò kↄ̀tɛ ń zĩda. \v 20 À kà gↄrↄ ũgbangba ifãntɛ̃ kũ susunɛnↄ dí boro, ĩa pãsĩ pìi kũ legũo dí kpátɛro. Surabana tãmaa kũ ó vĩ yã làkawá pínki. \p \v 21 O gↄrↄ pla kɛ̀ ódi le o pↄ́ blèro, akũ Pↄlu fùtɛ à pìńnɛ: Gbɛ̃nↄ, tó a ma yã màmɛ yã, de ódi futɛ Kɛrɛti, kisira kũ ásaru dínↄ gbasa à ó léro. \v 22 Ari tera matɛn lɛ́ daáwa à laakari kpátɛ! Á gbɛ̃ke ni garo, sé gó pìi yaka. \v 23 Gĩa gwãani Luda kũ má de a pↄ́ ũ matɛn doi malaika bò à sùma \v 24 à pì: Ǹsun vĩna kɛro, Pↄlu. Séde ǹ Siza arɛ le. Luda gbɛ̃ kũ ò kú kũńwo gó gũnnↄ bònnɛ aafia ń pínki. \v 25 A yã mɛ́ à tò gbɛ̃nↄ, à laakari kpátɛ! Má Luda náani vĩ kũ ani kɛ lákũ à òmɛnɛ nà. \v 26 Séde ò ká luan ke í sàraran. \p \v 27 A gↄrↄ gɛ̃ro donsaride zĩ gwãani ĩa pãsĩ pì tɛni ó gátɛ Adariatiki íla ari tera. Akũ lizãndo gó gbɛ̃nↄ tɛn da o ka kãni kũ í baraomɛ. \v 28 Akũ ò bà ílↄgwabↄↄ gbàrɛ ín, ò è gã̀sãkuru basiikↄ̃. Kũ à kɛ̀ saa fíti ò gbàrɛ dↄ, ò lè a lòkotoo kà gã̀sãkuru baaakↄ̃. \v 29 Òtɛn kpana gbɛ̀la vĩna kɛ, akũ ò kúra mɛ̀n siikↄ̃ gbàrɛ gó pↄ̀rↄ kpɛ, akũ òtɛn adua kɛ de gu dↄḿma. \v 30 Gó gbɛ̃nↄ tɛn zɛ́ wɛtɛ ò bↄtɛ gó gũn ò bàa lɛ́, akũ òtɛn gó surababↄↄ pìi kipa ò da íla, òtɛn kɛ lákũ ò ye ò kúranↄ gbarɛ gó arɛ bà. \v 31 Akũ Pↄlu pì soza bàdenɛ kũ a bàsaridenↄ: Tó gbɛ̃ birenↄ dí gↄ̃ gó gũnlo, áni fↄ̃ à boro. \v 32 Akũ sozanↄ gó surababↄↄ bànↄ zↄ̃̀zↄ̃ ò tò à lɛ̀tɛ ín. \p \v 33 Kũ gu ye à dↄ, Pↄlu kútɛ kɛ̀ńnɛ ń pínki ò pↄ́ ble à pì: A gↄrↄ gɛ̃ro donsarin gbãra a gↄ̃ lokona pↄ́ble sari. \v 34 Matɛn kútɛ kɛárɛ à pↄ́ ble de à gbãna le à bo aafia. Bee á mìkã mɛ̀n do ni lɛ́tɛro. \v 35 Pↄlu yã bire onaa gbɛra à burodii sɛ̀ à Luda sáabu kpà gbɛ̃ sĩnda pínki wára, akũ à ɛ̀ àtɛn só. \v 36 Ń gbɛ̃ sĩnda pínki laakarii kpàtɛ, akũ ò pↄ́ blè sà. \v 37 Ókↄ̃nↄ kũ ó kú gó gũnnↄ ó pínki o ka gbɛ̃nↄn wàa do kpɛ́ baaakↄ̃ akuri awɛɛsuddo. \v 38 Kũ ò pↄ́ blè ò kã̀, ò pↄ́blewɛ bↄ̀tɛ ò kà ín, de gó le à kɛ futa yãi. \s1 Gó'itɛ yakanaa \p \v 39 Kũ gu dↄ̀, ò sĩ̀sĩaa lè odi dↄ̃ro. Kũ ò luankore è kũ bùsu'atɛ̃ sàraao, akũ ò zɛ̀o ò gɛ́ kũ góo í sàraran gwe, tó oni fↄ̃. \v 40 Ò kúranↄ pòro ò dà í gũn, akũ ò báli gódↄdↄbↄnↄ bàa pòro gↄ̃̀nↄ. Ò gó arɛ biza pòro ĩanɛ, akũ ò mìi pɛ̀ gu sàraa pìia. \v 41 Akũ ò sì bùsu'atɛ̃n dↄ̃naa sari, akũ gó zɛ̀ gwe. Bùsu'atɛ̃ pì gó arɛ kũ̀ gíngin adi fↄ̃ à yĩgãro, akũ ísↄ̃kɛna kũ àtɛn káka kũ gbãnao tɛn gó pↄ̀rↄ kpɛ yaka. \v 42 Sozanↄ zɛ̀o ò purusunanↄ dɛdɛ, de ń gbɛ̃ke sún í kpá ò pitiḿmaro yãi. \v 43 Ama soza bàde ye à Pↄlu mì sí, akũ à gìńnɛ ò ń pↄyeina kɛ. À pì íkparinↄ dońnɛ arɛ ò kusi ía ò bikũ, \v 44 gbɛ̃ kparanↄ gↄ̃ tɛ́ ń kpɛ lí lɛ̀kɛtɛnↄ ke gó kasonↄ musu. Lɛn gbɛ̃ sĩnda pínki í bara lè aafia lɛ. \c 28 \s1 Pↄlu kunna Malata luan \p \v 1 Kũ o í bara lè aafia, o mà luan pì tↄ́n Malata. \v 2 Bedenↄ ó sí kũ yenyĩo manamana. Ò gbãnakɛ kpàwái, ò tɛ́ sàa lèwɛrɛ, zaakũ legũ nà manaaa, akũ ĩa bↄ̀tɛ. \v 3 Pↄlu yàka kete kàkara à sù àtɛn ká tɛ́n, pitiko kú a gũn. Kũ tɛ́ puusu a pà, à bò à Pↄlu sò a ↄa. \v 4 Kũ bedenↄ mlɛ̃̀ɛ pìi è dↄ a ↄa, ò pìkↄ̃nɛ: Gbɛ̃ bire bi gbɛ̃dɛriimɛ yãpura. Bee kũ à bikũ̀ í bara aafia, yãpura dí wenɛ àgↄ̃ kunlo. \v 5 Ama Pↄlu mlɛ̃̀ɛ pìi gbã̀kɛ à dà tɛ́n, adi pↄ́ke kɛnɛro. \v 6 Gbɛ̃nↄ wɛ́ dↄi kũ a ↄ ni ká à lɛ́tɛ à ga gwe gↄ̃̀nↄmɛ. Kũ à gìi kɛ̀, ò è pↄ́ke dí a lero, akũ ò lɛ́ lìtɛ ò pì, gbɛ̃ pì bi tãna zↄ̃kↄ̃ kemɛ. \p \v 7 Gu pìi sarɛn luan gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ kũ òdi pinɛ Publiu bɛ kunwa. À ó dítɛ gↄrↄ aakↄ̃ à nibↄkɛnaa kɛ̀wɛrɛ kũ yenyĩo. \v 8 Publiu de wútɛna kũ mɛ̀wãnao àtɛn bãdubãdu kɛ. Akũ Pↄlu gɛ̃̀ a kĩnaa à adua kɛ̀nɛ, à ↄ nàa à a wèrekↄ̃a. \v 9 Kũ à kɛ̀ lɛ, luan pì gyãre kparanↄ sù a kĩnaa, akũ ò wèrekↄ̃a se. \v 10 Ò ó kpe tà manamana. Kũ ótɛn tá, ò zànaa kɛ̀wɛrɛ dↄ. \s1 Pↄlu kana Romu \p \v 11 Ó kunna luan pìi gũn mↄ aakↄ̃ gbɛra o gɛ̃ gó'itɛ kũ à bunsirɛ blè gwen o da zɛ́n. Gó pìi bò Alɛsandaria ò sìka tãnanↄ sèedaa kɛ̀a. \v 12 Kũ o ka Sirakusi, o gↄrↄ aakↄ̃ kɛ̀ gwe. \v 13 Bona gwe o do í lɛ́i ari o gɛ káo Rɛgiumu. Kũ gu dↄ̀ ĩa bò gɛ̀nↄmidↄki kpa, a gↄrↄ pladen o ka Putɛↄli. \v 14 Wɛ̃tɛ pìi gũnn o Yesudenↄ lèn. Ò pì ò sùru kɛ ò azuma do kɛ kũńwo. O kɛ̀ lɛ, akũ o da Romu zɛ́n. \v 15 Romu Yesudenↄ ó baaruu mà, akũ ò sù daólɛ. Gbɛ̃kenↄ ó lé Apiu Ɛtɛn, gbɛ̃kenↄ sↄ̃ gu kũ òdi pi Kipakimɛn'aakↄ̃n. Kũ Pↄlu ń é, à Luda sáabu kpà a laakarii kpàtɛ. \s1 Pↄlu waazikɛna Romu \p \v 16 Kũ o ka Romu, ò Pↄlu gbà zɛ́ àgↄ̃ kun adona kũ soza kũ anigↄ̃ a dãkpão. \v 17 Gↄrↄ aakↄ̃ gbɛra Pↄlu Yuda gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ sìsi. Kũ ò kàkara, à pìńnɛ: Ma gbɛ̃nↄ, mádi zã Yudanↄnɛ yãkearo. Mádi bo ó dizinↄ futɛokarayãke kpɛro, akũ ò ma kũ Yurusalɛmu ò ma kpa Romudenↄa. \v 18 Ò ma lala yãi odi yãke le ma musu kũ à kà ò ma dɛro, akũ ò ye ò ma gbarɛ. \v 19 Akũ Yudanↄ bò ma kpɛ. Tilasi ma zɛ kũ gɛna Siza kĩnaao, adi kɛ má yã vĩ kũ ma bùsu gbɛ̃nↄnlo. \v 20 A yã mɛ́ à tò ma á gbɛ́ka, de ò kↄ̃ e mà yã o kãáo, zaakũ gbɛ̃ kũ Isarailanↄ wɛ́ dↄi yãin ò mↄ̀ dí kàmai. \p \v 21 Akũ ò pìnɛ: Ódi takada ke le à bò Yudea bùsun n yã musuro. Ó gbɛ̃ke sↄ̃ adi bo gwe à sùwɛrɛ kũ n baaru vãnioro. \v 22 O è à mana ò yã kũ ń vĩ ma n lɛ́n, zaakũ o mà òdi donyĩzɛ pì vãni bo gu sĩnda pínkiamɛ. \p \v 23 Ò gↄrↄ dìtɛkↄ̃nɛ kũ Pↄluo, akũ ò sù a kĩnaa ↄn kũ à kìpan dasidasi. À ye ò a yãzɛ dↄ̃ Yesu yã musu, akũ à nà Musa dokaa kũ annabinↄ yãnↄ, à kpata kũ à bò Luda kĩnaa yã òńnɛ à bↄ̀kↄtɛńnɛ zaa kↄnkↄ ari ↄkↄsi. \v 24 Gbɛ̃kenↄ yã kũ àtɛn onↄ zɛ́ lè, ama gbɛ̃kenↄ gìi. \v 25 Kũ òtɛn kɛ̃kↄ̃a kũ lɛ́kpakↄ̃ao, Pↄlu yã mɛ̀n do kàrańnɛ à pì: Yã kũ Luda Nini dà annabi Isayanɛ à ò á dizinↄnɛ bi yãpuramɛ, kũ à pì: \q1 \v 26 Ǹ gɛ́ ǹ o gbɛ̃ kũ̀nↄnɛ, \q1 onigↄ̃ sã kpá yãkemanaa sari, \q1 onigↄ̃ gu gwa yãke'enaa sari. \q1 \v 27 Ò nɛ̀sɛ vĩro de òsun ↄ̃ndↄ̃ kũro yãi, \q1 ń sã gbãna de òsun yã maro yãi, \q1 ń wɛ́ kukurɛna de òsun gu ero yãi, \q1 zaakũ ò ye ò arɛ dↄma mà ń gba aafiaro. \m \v 28-29 A yã mɛ́ à tò, àgↄ̃ dↄ̃ kũ Luda gbɛ̃nↄ zĩ̀ kũ surabana yão buri pãndenↄa. Mↄ́kↄ̃nↄmɛ oni sí. \p \v 30 Pↄlu kɛ̀ kpɛ́ kũ àtɛn fĩna bo gũn wɛ̃̀ pla mámmam. Àdigↄ̃ gbɛ̃ kũ òdi su fàai bo kãaonↄ kũ ↄplapla ń pínki. \v 31 À kpata kũ à bò Luda kĩnaa yã waazi kɛ̀ńnɛ à Dikiri Yesu Kirisi yã dàńnɛ kũ laakariio kpatɛna, gbɛ̃ke dí kpánɛro.