\id 2KI 2 Kings in Busa, Ross Jones \ide UTF-8 \h 2 KINANƆ \toc1 KINANƆ TAKADA PLADE \toc2 2 KINANƆ \mt1 KINANƆ TAKADA PLADE \io1 Iliasu yã 1:1-2:18 \io1 Ɛlisa yã 2:19-8:15 \io1 Yudanↄ kínanↄ kũ Isarailanↄ kínanↄo 8:16-16:20 \io1 Isarailanↄ gↄ̃na zĩ̀zↄnↄ ũ 17:1-17:41 \io1 Yudanↄ kínanↄ 18:1-24:20 \io1 Yudanↄ gↄ̃na zĩ̀zↄnↄ ũ 25:1-25:30 \c 1 \s1 Iliasu kũ kína Ahaziao \p \v 1 Ahabu gana gbɛra Mↄabunↄ ń zĩda sì Isarailanↄa. \v 2 Gↄrↄ kũ Ahazia bàkɛ̃ zaa a kpɛ́ musu wondoo gũn Samaria, à kĩ̀nna manamana. Akũ à gbɛ̃nↄ zĩ̀ à pì: À gɛ́ à Ɛkɛrↄnu tãna Baalizɛbubu gbɛkamɛnɛ, tó mani aafia le. \v 3 Akũ Dikiri Malaikaa pì Tisibɛ gbɛ̃ Iliasunɛ: Ǹ futɛ ǹ gɛ́ da Samaria kína zĩ̀rinↄlɛ ǹ ń la, Luda kú Isarailanↄ bùsunlo, gbasa òtɛn gɛ́ yã gbɛka Ɛkɛrↄnu tãna Baalizɛbubua yá? \v 4 Abire yãin ma pì, Ahazia ni futɛ a gyãpɛ kũ à wutɛnaaaro, ani gamɛ. Akũ Iliasu gɛ̀ɛ à ò lɛ. \p \v 5 Kũ zĩ̀rii pìnↄ ɛ̀ra ò tà kína kĩnaa, akũ à ń lá à pì: À kɛ̀ dera a ɛra a su likalika lɛɛ? \v 6 Akũ ò wèa ò pì: Gↄ̃gbɛ̃ ke mɛ́ à sù à dàólɛ à pìwɛrɛ ò ɛra ò su ò onnɛ, Dikiri pì á kú Isarailanↄ bùsunlo, akũ n gbɛ̃nↄ zĩ̀ ò yã gbɛka Ɛkɛrↄnu tãna Baalizɛbubua yá? Abire yãin ĩni futɛ n gyãpɛ kũ n wutɛnaaaro, ĩni gamɛ. \v 7 Akũ kína ń lá à pì: Gↄ̃gbɛ̃ kũ à sù à dàálɛ à yã òárɛ pì dɛ deramɛɛ? \v 8 Ò wèa ò pì: Pↄ́kã utan gↄ̃gbɛ̃ pì dana, akũsↄ̃ à bára asa dↄna a pi. Akũ kína pì: Tisibɛ gbɛ̃ Iliasun gwe. \p \v 9 Kína a zĩ̀kari gbɛ̃nↄn bupla akuri kũ ń don'arɛdeo zĩ̀ ò Iliasu kũ, akũ ò gɛ̀ɛ ò a lè vutɛna sĩ̀sĩi musu. Don'arɛde pìi pìnɛ: Luda gbɛ̃, kína pì ǹ kipa ǹ mↄ́! \v 10 Iliasu wèa à pì: Tó Luda gbɛ̃n ma ũ, tɛ́ bo ludambɛ à a dɛdɛ kũ n zĩ̀kari gbɛ̃nↄn bupla akurinↄ. Akũ tɛ́ bò ludambɛ à ń dɛdɛ ń pínki. \v 11 Akũ kína ɛ̀ra à zĩ̀kari gbɛ̃nↄn bupla akuri pãndenↄ zĩ̀ dↄ kũ ń don'arɛdeo. Don'arɛde pìi pì: Luda gbɛ̃, kína pì ǹ kipa ǹ su likalika! \v 12 Iliasu pìnɛ: Tó Luda gbɛ̃n ma ũ, tɛ́ bo ludambɛ à a dɛdɛ kũ n zĩ̀kari gbɛ̃nↄn bupla akurinↄ. Akũ Luda tɛ́ bò zaa musu, à ń dɛdɛ ń pínki. \v 13 Akũ kína ɛ̀ra à zĩ̀kari gbɛ̃nↄn bupla akuri pãndenↄ zĩ̀ kũ ń don'arɛdeo a gɛ̃̀n aakↄ̃dei. Don'arɛde pìi gɛ̀ɛ à kùtɛ Iliasunɛ à kútɛ kɛ̀nɛ à pì: Luda gbɛ̃, makũ kũ n zↄ̀bleri gbɛ̃nↄn bupla akuri dínↄ, ǹ ó wɛ̃̀ndi bɛ̀ɛrɛ gwa. \v 14 Tɛ́ bò ludambɛ à don'arɛde gbɛ̃nↄn pla káakunↄ dɛ̀dɛ kũ ń zĩ̀karinↄ ń pínki. Tera sà ǹ ma wɛ̃̀ndi bɛ̀ɛrɛ gwa. \v 15 Akũ Dikiri Malaikaa pì Iliasunɛ: Ǹ kipa ǹ tɛ́i, ǹsun vĩna kɛnɛro. Akũ à kìpa, ò gɛ̀ɛ kína kĩnaa lɛɛlɛ. \v 16 Akũ Iliasu pì kínanɛ: Dikiri pì á kú Isarailanↄ bùsunlo, gbasa n gbɛ̃nↄ zĩ̀ ò yã gbɛka Ɛkɛrↄnu tãna Baalizɛbubua yá? Abire yãin ĩni futɛ gyãpɛ kũ n wutɛnaaaro, ĩni gamɛ. \v 17 Akũ kína Ahazia gà lákũ Dikiri ò Iliasu gãi nà. \p Yudanↄ kína Yehoramu, Yosafata nɛ́ kíblena wɛ̃̀ plade gũnn Yoramu vùtɛ Ahazia gɛ̃nɛ ũ, kũ Ahazia nɛ́gↄ̃gbɛ̃ vĩro yãi. \v 18 Ahazia yã kparanↄn kú Isarailanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan kũ yã kũ à kɛ̀nↄ. \c 2 \s1 Iliasu tana Dikiri kĩnaa \p \v 1 Gↄrↄ kũ Dikiri ye à Iliasu sɛ́ kũ zàga'ĩao à tá kãao a kĩnaa, Iliasu kũ Ɛlisao bò Giligala ò tɛ́ zɛ́n. \v 2 Akũ Iliasu pì Ɛlisanɛ: Ǹ zɛ la! Dikiri ma zĩ Bɛtɛli. Akũ Ɛlisa pì: Kũ Dikiri kunnaao kũ n kunnaao mani kɛ̃mmaro. Kũ òtɛn gɛ́ Bɛtɛli, \v 3 akũ annabinↄ gã̀ gbɛ̃ kũ ò kú Bɛtɛlinↄ bò ò sù ò Ɛlisa là ò pì: Asa ń dↄ̃ kũ Dikiri ye à n dikiri símma gbãraa? À wèḿma à pì: Má dↄ̃ bi. À abire tó! \v 4 Akũ Iliasu pì Ɛlisanɛ: Ǹ zɛ la! Dikiri ma zĩ Yɛriko. À wèa à pì: Kũ Dikiri kunnaao kũ n kunnaao mani kɛ̃mmaro. Akũ ò gɛ̀ɛ Yɛriko lɛɛlɛ. \v 5 Annabinↄ gã̀ gbɛ̃ kũ ò kú Yɛrikonↄ bò ò sù ò Ɛlisa là ò pì: Asa ń dↄ̃ kũ Dikiri ye à n dikiri símma gbãraa? À wèḿma à pì: Má dↄ̃ bi! À abire tó! \v 6 Akũ Iliasu pìnɛ: Ǹ zɛ la! Dikiri ma zĩ Yodan. Akũ à wèa à pì: Kũ Dikiri kunnaao kũ n kunnaao mani kɛ̃mmaro. \p Akũ ò tɛ́kↄ̃i, \v 7 annabi gbɛ̃nↄn bupla akurinↄn tɛ́ńyĩ. Kũ gbɛ̃nↄn pla pìnↄ zɛ̀ Yoda bara, akũ annabii pìnↄ zɛ̀ zã̀zã òtɛni ń gwa. \v 8 Akũ Iliasu a utagyabaa bò à fĩ̀ à í lɛ̀o, akũ í pìi zↄ̃̀kↄ̃rɛ zaa bara la ari bara dire. Gukori bò, akũ gbɛ̃nↄn pla pìnↄ bikũ̀. \v 9 Kũ ò bikũ̀, akũ Iliasu Ɛlisa là à pì: Bↄ́n ń ye mà kɛnnɛ ari Luda gↄ̃ gɛ́ ma símmaa? Ɛlisa wèa à pì: Ǹ tó n annabikɛgbãna kũ ń vĩ gↄ̃mɛnɛ túbi ũ lɛu pla. \v 10 Akũ Iliasu pìnɛ: Yã kũ n gbɛ̀kama pì zĩ'ũ. Gↄrↄ kũ Luda tɛni ma símma, tó n ma e, ani gↄ̃nnɛ. Tó ńdi ma e sↄ̃ro, ĩni lero. \v 11 Kũ ò tɛna, òtɛn yã o lɛɛlɛ, akũ sↄ̃go tɛ́de kũ sↄ̃ tɛ́denↄ ń kɛ̃kↄ̃a, akũ Iliasu tà musu kũ zàga'ĩao. \v 12 Kũ Ɛlisa è lɛ, à wiki lɛ̀ à pì: Baa! Baa! Mↄkↄ̃mmɛ Isaraila sↄ̃gonↄ kũ a sↄ̃denↄ ũ. Adi a e doro, akũ à a pↄ́kasanↄ gà à kɛ̃̀kↄ̃rɛ. \v 13 À Iliasu utagyaba kũ à bò à lɛ̀tɛaa sɛ̀, akũ à ɛ̀ra à gɛ̀ɛ à zɛ̀ Yoda bara. \v 14 À í lɛ̀ kũ Iliasu utagyaba kũ à kũnaa pìio à pì: Dikiri Iliasu Luda kú mámɛɛ? Kũ à í lɛ̀o, akũ à zↄ̃̀kↄ̃rɛ zaa bara la ari bara dire, akũ à bikũ̀. \p \v 15 Annabinↄ gã̀ gbɛ̃ kũ ò bò Yɛrikonↄ tɛni a gwa, akũ ò pì: Iliasu annabikɛgbãna gↄ̃̀ Ɛlisanɛ. Akũ ò sù ò dàalɛ ò kùtɛnɛ \v 16 ò pì: Ókↄ̃nↄ n zↄ̀blerinↄ, ó gↄ̃sa gbãna gbɛ̃nↄn bupla akurinↄ vĩ. Ǹ tó ò gɛ́ n dikiri wɛtɛ. Òdigↄ̃ dↄ̃ro tó Dikiri Nini a sɛ̀ à zù kpi ke musu ke guvutɛ ken gwɛɛ. Akũ Ɛlisa pì: Àsun ń zĩro. \v 17 Ò nàkaraa, akũ à ń wé'i kũ̀ à pì: À ń zĩ. Akũ ò gbɛ̃nↄn bupla akurii pìnↄ gbàrɛ, ò kpátɛ kɛ̀ Iliasui gↄrↄ aakↄ̃, odi boaro. \v 18 Kũ ò ɛ̀ra ò sù, ò Ɛlisa lè Yɛriko, akũ à pìńnɛ: Asa má òárɛ àsun gɛ́ à a wɛtɛroo? \s1 Ɛlisa daboyã káakunↄ \p \v 19 Wɛ̃tɛpidenↄ pì Ɛlisanɛ: Ǹ gwa dikiri! Ó wɛ̃tɛ katɛna mana lákũ n è nà. A í mɛ́ à nnaro, a zĩtɛ dì pↄ́ kɛ manaro. \v 20 Akũ à pì: À wisi ká ta dufun à mↄ́omɛnɛ. Akũ ò sùonɛ. \v 21 À gɛ̀ɛ ísɛ̃bokia, akũ à wisi pìi kàn à pì: Dikiri pì a í pìi yↄ̀rↄↄ kɛ̀. Í pì ni su kũ gaga ke zĩtɛ pↄ́kɛnamanasario doro. \v 22 Akũ í pì kɛ̀ nna ari kũ a gbãrao lákũ Ɛlisa ò nà. \p \v 23 Kũ Ɛlisa bò gwe, àtɛn gɛ́ Bɛtɛli. Gↄrↄ kũ à tɛ́ zɛ́n, akũ kɛfɛnna kenↄ bↄ̀tɛ wɛ̃tɛ gũn ò a kɛ̀ pãpã ò pìnɛ: Mìgbarasude, ǹgↄ̃ gɛ́! Mìgbarasude, ǹgↄ̃ gɛ́! \v 24 À lìtɛ à ń gwá, akũ à ń ká kũ Dikiri tↄ́o. Akũ nↄ̀bↄ pãsĩnↄ bò líkpɛn mɛ̀n pla, ò nɛ́ gbɛ̃nↄn bupla awɛɛpla pìnↄ kɛ̃̀kɛ̃kↄ̃rɛ. \v 25 Kũ Ɛlisa bò gwe, à gɛ̀ɛ Kaamɛli kpi musu, akũ à ɛ̀ra à tà Samaria. \c 3 \s1 Mↄabunↄ ń zĩda sina Isarailanↄa \p \v 1 Yudanↄ kína Yosafata kíblena wɛ̃̀ baro plansaride gũnn Ahabu nɛ́ Yoramu kɛ̀ Isarailanↄ kína ũ Samaria, à kí blè wɛ̃̀ kuri awɛɛpla. \v 2 À yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀, ama adi ká a de kũ a dao pↄ́ ũro. À Baali gbɛ̀ kũ a de pɛ̀tɛ wò, \v 3 ama à zɛ̀ kũ durunna kũ Nɛbati nɛ́ Yeroboamu Isarailanↄ dà a kɛnanwo, adi pãnɛro. \p \v 4 Mↄabu kína Mɛsa sã kpàsanↄ vĩ, àdigↄ̃ sãnɛ bↄ̀rↄnↄ táfe bo Isarailanↄ kínanɛ dúbu basↄↄro kũ sãkaro dúbu basↄↄronↄ kão. \v 5 Kũ Ahabu gà, akũ Mↄabu kína a zĩda sì Isarailanↄ kínaa. \v 6 Gwe gↄ̃̀nↄ kína Yoramu bò Samaria à Isarailanↄ kàkara ń pínki. \v 7 À gbɛ̃nↄ zĩ̀ Yudanↄ kína Yosafataa à pì: Mↄabu kína a zĩda sìma. Ĩni gɛ́ kũmao zĩ̀ ká kũ Mↄabunↄroo? À wèa à pì: Mani gɛ́, zaakũ pↄ́ dokↄ̃nↄmɛ ó ũ. Ma zĩ̀karinↄ bi n zĩ̀karinↄmɛ, ma sↄ̃nↄ bi n sↄ̃nↄmɛ. \p \v 8 Kũ Yosafata sù, akũ à Yoramu là à pì: Mákpan óni sɛ́tɛn ò lɛ́tɛḿmaa? Yoramu wèa à pì: Óni sɛ́tɛ Ɛdↄmu gbáranna kpamɛ. \v 9 Akũ Isarailanↄ kína dà zɛ́n kũ Yudanↄ kínao kũ Ɛdↄmu kínao. Kũ ò lìka gui gↄrↄ suppla, akũ í làka zĩ̀karinↄa kũ ń pↄ́kãdenↄ. \v 10 Akũ Isarailanↄ kína pì: Yã gì! Dikiri ókↄ̃nↄ kína gbɛ̃nↄn aakↄ̃nↄ kàkara à ó ná Mↄabunↄnɛ ń ↄĩ yá? \v 11 Akũ Yosafata pì: Dikiri annabi ke kú la à Dikiri gbɛkawɛrɛroo? Akũ Isarailanↄ kína ìbanↄ doke pì: Safata nɛ́ Ɛlisa kun. Àkũ mɛ́ àdi í kú Iliasunɛ a ↄa yã. \v 12 Akũ Yosafata pì: Dikiri kú kãao. Akũ Isarailanↄ kína kũ Yosafatao kũ Ɛdↄmu kínao gɛ̀ɛ Ɛlisa kĩnaa. \v 13 Akũ Ɛlisa pì Isarailanↄ kínanɛ: Ó bàka kú kũ kↄ̃o mámɛɛ? Ǹ gɛ́ n de kũ n dao tãnagbagbarinↄ kĩnaa. Akũ Isarailanↄ kína wèa à pì: Oi! Ókↄ̃nↄ kína gbɛ̃nↄn aakↄ̃nↄ, Dikiri mɛ́ à ó kákara à ó ná Mↄabunↄnɛ ń ↄĩ. \v 14 Akũ Ɛlisa pìnɛ: Kũ Dikiri Zĩ̀karide kũ matɛn zĩ kɛnɛ kunnaao, tó adi kɛ Yudanↄ kína Yosafata yãinlo, mani wɛ́ sɛ́ mà n gwa sero. \v 15 À sumɛnɛ kũ mↄrↄlɛriio. Kũ mↄrↄlɛrii pìi nà a lɛnaaa, akũ Dikiri gbãna sù Ɛlisaa \v 16 à pì: Dikiri pì à wɛ̀ɛ yↄ̃yↄ̃ swawɛɛ díkĩnan. \v 17 Dikiri pì áni zàga'ĩa kũ legũo ero, ama í ni guvutɛ díkĩna pa, áni mi kũ á pↄ́kãdenↄ. \v 18 Dikiri kĩnaan yã pì zĩ'ũro. Ani Mↄabunↄ naárɛ á ↄĩmɛ dↄ. \v 19 Áni lɛ́tɛ ń wɛ̃tɛ mana bĩnidenↄa pínki. Áni lí kũ òdi a nɛ́ blenↄ zↄ̃zↄ̃ pínki. Áni ísɛ̃bokinↄ tata pínki. Áni búgbɛ mananↄ yaka kũ gbɛ̀ɛo pínki. \v 20 Kũ gu dↄ̀ sa kↄnkↄ ogↄrↄ, akũ í bò Ɛdↄmu bùsu kpa à dà zĩtɛla pínki. \p \v 21 Kũ Mↄabunↄ mà kína pìnↄ sù zĩ̀ ká kũńwo, ò gbɛ̃ kũ ò kà ò zĩ̀ kánↄ sìsi ń pínki nɛ́ fíti gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃, akũ ò ń kákara ń bùsu lɛ́zɛkia. \v 22 Kũ ò fùtɛ kↄnkↄ, ifãntɛ̃ dↄ̀ í pìia ń arɛ, à deńnɛ tɛ̃ɛ lán aru bà. \v 23 Akũ ò pì: Arun gwe fá! Kína pìnↄ arɛ dↄ̀kↄ̃a ò kↄ̃ dɛ̀dɛ! Mↄabunↄ, ò gɛ́ ò ń pↄ́nↄ sɛ́tɛ! \v 24 Kũ ò kà Isarailanↄ bùran, akũ Isarailanↄ fùtɛ ò lɛ̀tɛḿma, akũ Mↄabu pìnↄ fã̀kↄ̃a. Akũ Isarailanↄ sì ń bùsun ò ń dɛdɛ. \v 25 Ò ń wɛ̃tɛnↄ wìwi. Baadi gbɛ̀ɛ sɛ̀tɛ ò zùzu búgbɛ mananↄn, ò dà búgbɛɛ pìnↄla pínki. Ò ísɛ̃bokinↄ tàta pínki. Ò lí kũ òdi a nɛ́ blenↄ zↄ̃̀zↄ̃ pínki. Ń wɛ́ra Kirarɛsɛ mɛ́ à gↄ̃̀ lési ado, akũ gbɛ̀zurinↄ lìkai, òtɛn wɛ̃tɛ pì bĩni pápa kũ gbɛ̀ zↄ̃kↄ̃nↄ. \v 26 Kũ Mↄabu kína è ò ye ò zĩ̀ bleawa, akũ à fɛ̃nɛdadenↄ sɛ̀ gbɛ̃nↄn wàa aakↄ̃ kũ basↄↄroo, de ò gbɛ̃nↄ kɛ̃ kùo gɛna Ɛdↄmu kína kĩnaa, ama ò fùa. \v 27 Akũ à a daudu kũ ani kí ble a gɛ̃nɛ ũ sɛ̀ à sa ò kãao bĩnia. Akũ vĩna Isarailanↄ kũ̀, ò gò Mↄabunↄla ò tà ń bùsun. \c 4 \s1 Gyaanↄ nísi tùru yã \p \v 1 Annabinↄ gã̀ gbɛ̃ke nanↄ ↄ́ↄ dↄ̀ Ɛlisaa à pì: Ma zã kũ à de n gbɛ̃ ũ gà. Ń dↄ̃ kũ n gbɛ̃ pì Dikiri vĩna vĩ. A fĩnade tɛn su à ma nɛ́gↄ̃gbɛ̃ gbɛ̃nↄn planↄ sɛ́tɛ a zↄ̀nↄ ũ. \v 2 Akũ Ɛlisa pìnɛ: Bↄ́n ń ye mà kɛnnɛɛ? Ǹ omɛnɛ, bↄ́n ń vĩ n kpɛ́nn? À pì: Makũ n zↄ̀bleri, nísi kũ à kú tùruu gũn baasiro má pↄ́ke vĩro. \v 3 Akũ Ɛlisa pì: Ǹ gɛ́ bàai ǹ ta korinↄ gbɛkagbɛka n gbɛ̃dakenↄa ń pínki, àgↄ̃ dasi, \v 4 ń gɛ̃ kpɛ́n ǹ zɛ́ tatanlɛ kũ n nɛ́nↄ, ǹgↄ̃ nísi káka ta pìnↄ gũn, ta kũ à pà ńgↄ̃ ditɛ kpado. \p \v 5 Akũ nↄgbɛ̃ pìi fùtɛ à bò a kĩnaa à gɛ̀ɛ kɛ lɛ. À gɛ̃̀ kpɛ́n kũ a nɛ́nↄ à zɛ́ tàta, òtɛn ta dↄnɛ, akũ àtɛn nísi kákan. \v 6 Kũ ta pìnↄ pà pínki, à pì a nɛ́nↄ dokenɛ à ta pãnde dↄarɛ, akũ à pìnɛ ta ke kun doro, akũ nísi pìi yonaa zɛ̀. \v 7 À gɛ̀ɛ à ò Luda gbɛ̃ pìinɛ, akũ Luda gbɛ̃ pìi pì: Ǹ gɛ́ ǹ nísi pì yía ǹ fĩna boo, mↄkↄ̃n kũ n nɛ́nↄ ánigↄ̃ pↄ́ ble kũ a kpara kũ à gↄ̃̀ↄo. \s1 Ɛlisa Sunɛmu nↄgbɛ̃ nɛ́ futɛna gan \p \v 8 Zĩkea Ɛlisa gɛ̀ɛ Sunɛmu. Nↄgbɛ̃ tↄ́de ke kú gwe, à nàkaraa à pì, à pↄ́ ble a bɛa, akũ à pↄ́ blè. Zaa gↄrↄ birea tó àtɛn gɛ̃tɛ, àdi bↄtɛ à pↄ́ ble gwe. \v 9 Akũ nↄgbɛ̃ tↄ́de pìi pì a zãnɛ: Má dↄ̃ kũ gbɛ̃ kũ àdigↄ̃ gɛ̃tɛ la gɛ̃̀n baaakↄ̃ pì bi Luda gbɛ̃mɛ súsu. \v 10 Ò kpɛ́nɛ bo ó kpɛ́ musu ò gádo ditɛnɛ gwe kũ teburuuo kũ gbàao kũ fitilaao. Tó à sù ó gwa, anigↄ̃ kipa gwe. \p \v 11 Zĩkea kũ Ɛlisa sù gwe, à gɛ̃̀ a kpɛ́ pìn à wùtɛ. \v 12 Akũ à pì a zĩkɛri Geazinɛ. Ǹ Sunɛmu nↄgbɛ̃ pì sísi. Kũ à a sìsi, akũ à sù à zɛ̀ Ɛlisa arɛ. \v 13 Akũ Ɛlisa pì Geazinɛ: Ǹ onɛ à nibↄkɛnaa kɛ̀wɛrɛ manamana. Bↄ́n à ye ò kɛarɛ sↄ̃ↄ? À ye ò yãke oarɛ kínanɛ ke zĩ̀kari don'arɛdenɛ yá? Akũ nↄgbɛ̃ pìi pì: Pↄ́ke tɛn kĩama ma gbɛ̃nↄ tɛ́ro. \v 14 Akũ Ɛlisa Geazi là à pì: Bↄ́n à de ò kɛnɛɛ? Akũ Geazi wèa à pì: Too, à nɛ́gↄ̃gbɛ̃ ke vĩro, akũsↄ̃ a zã zĩ kũ̀. \v 15 Akũ Ɛlisa pì: Ǹ a sísi. Kũ à a sìsi, akũ à sù à zɛ̀ kpɛ́lɛlɛa. \v 16 Akũ Ɛlisa pìnɛ: Ziki mandara'i ĩnigↄ̃ nɛ́gↄ̃gbɛ̃ kũna n ↄĩ. Akũ nↄgbɛ̃ pìi pì: Oi ma dikiri Luda gbɛ̃, ǹsun makũ n zↄ̀bleri kɛkɛro. \p \v 17 Akũ nↄgbɛ̃ pìi nↄ̀ↄ sì. Kũ wɛ̃̀ɛ pìi kà, à nɛ́ ì gↄ̃gbɛ̃ ũ lákũ Ɛlisa ònɛ nà. \v 18 Kũ nɛ́ pìi kɛ̀ zↄ̃kↄ̃, akũ zĩkea à gɛ̀ɛ à a de lè bura kũ pↄ́kɛ̃rinↄ. \v 19 Akũ à pì a de pìinɛ: Ma mìi! Ma mìi! Akũ a de pìi pì a zĩkɛriinɛ: Ǹ nɛ́ pì sɛ́ ǹ tá kãao a danɛ. \v 20 Kũ à a sɛ̀ à tà kãao a danɛ, akũ a da pìi a sɛ̀ à dì a gbála. Kũ ifãntɛ̃ kà mìdangura, akũ à gà. \v 21 Akũ à a sɛ̀ à dìdi kãao Luda gbɛ̃ pì kpɛ́n à a wùtɛ a gádoa, akũ à bò à zɛ́ tàtaalɛ. \v 22 Akũ à a zã sìsi à pìnɛ: Ǹ zĩkɛrinↄ doke gbarɛmɛnɛ kũ zaakio. Má ye mà gɛ́ Luda gbɛ̃ kĩnaa likalika. \v 23 Akũ à a lá à pì: À kɛ̀ dera ntɛn gɛ́ a kĩnaa gbãraa? Mↄ dufu ke kámmabogↄrↄ zĩn gbãraro. Akũ nↄgbɛ̃ pìi pì: Yãke kunlo. \v 24 À gàarii yĩ̀ zaakinɛ à dìa, akũ à pì a zĩkɛriinɛ: Ǹ a kpakɛ ò gɛ́. Ǹsun zɛro, séto ma ònnɛ. \v 25 Ò dà zɛ́n ò gɛ̀ɛ Luda gbɛ̃ pì kĩnaa zaa Kaamɛli kpi musu. Kũ Luda gbɛ̃ pìi a è tɛ́ zaa zã̀, à pì a zĩkɛri Geazinɛ: Ǹ Sunɛmu nↄgbɛ̃ gwa, à tɛ́ dire! \v 26 Ǹ bàa lɛ́ ǹ gɛ́ daalɛ, ń a la, tó à aafia kũ a zão kũ a nɛ́o. Akũ nↄgbɛ̃ pìi wèa à pì: Aafiaamɛ! \v 27 Kũ à kà Luda gbɛ̃ kĩnaa kpi pìi musu, akũ à a kũ̀ a gbáa. Kũ Geazi sù à ↄ sↄ̃i, akũ Luda gbɛ̃ pìi pì: Ǹ a tó. A nɛ̀sɛɛ yàka, ama Dikiri abire ùtɛmɛnɛ, adi omɛnɛro. \v 28 Akũ nↄgbɛ̃ pìi pì: Ma dikiri, ma nɛ́gↄ̃gbɛ̃ wɛ́ kɛ̀mman yá? Mádi pi ǹsun ma kɛkɛroroo? \p \v 29 Akũ Ɛlisa pì Geazinɛ: Ǹ n asa dↄmma ǹ ma gò sɛ́ ǹ gɛ́. Tó n dakarɛ kũ gbɛ̃keo, ǹsun fↄ kpáaro. Tó gbɛ̃ke fↄ kpàmma sↄ̃, ǹsun wero. Ǹ gɛ́ ǹ ma gòo pì na nɛ́ pì arɛa. \v 30 Akũ nɛ́ pì da pì: Kũ Dikiri kunnaao kũ n kunnaao mani tá n sariro. Akũ Ɛlisa bò à tɛ́i. \v 31 Geazi dò arɛ à gɛ̀ɛ à gòo pìi nà nɛ́ pì arɛa, ama adi kĩni ke kɛro, adi yĩgãro. Akũ Geazi ɛ̀ra à gɛ̀ɛ à dà Ɛlisalɛ à pìnɛ: Nɛ́ pì dí futɛro. \v 32 Kũ Ɛlisa kà bɛ pìn, à nɛ́ pìi è wutɛna a gádoa gɛ̀ ũ. \v 33 Akũ à gɛ̃̀ nɛ́ pìii ado, à zɛ́ tàta à wɛ́ kɛ̀ Dikiria. \v 34 Akũ à wùtɛ nɛ́ pìia. À lɛ́ pɛ̀ a lɛ́a à wɛ́ pɛ̀ a wɛ́n à ↄ dàda a ↄnↄn. Lákũ à wùtɛ nɛ́ pìia nà, akũ a mɛ̀ɛ kɛ̀ lↄ́gↄlↄgↄ. \v 35 Ɛlisa fùtɛ à zɛ̀ à táa ò kpɛ́ pìn à gɛ̀ɛ à sù, akũ à ɛ̀ra à wùtɛ nɛ́ pìia dↄ. Akũ nɛ́ pì yĩ sã̀ gɛ̃̀n suppla à wɛ́ wɛ̃̀. \v 36 Akũ Ɛlisa Geazi sìsi à pìnɛ: Ǹ Sunɛmu nↄgbɛ̃ pì sísi. Kũ à à sìsi à sù, akũ Ɛlisa pìnɛ: N nɛ́n dí. \v 37 Akũ à kùtɛ à mìi pɛ̀tɛ a gbá sarɛ à a nɛ́ pìi sɛ̀ à bò kãao. \s1 Sɛwɛ kana do'oron \p \v 38 Ɛlisa tà Giligala. Gↄrↄ birea nà kú bùsuu pìn. Annabinↄn kátɛ a arɛ, akũ à pì a zĩkɛriinɛ: Ǹ dàga di tɛ́a, ń dò kuku annabi dínↄnɛ. \v 39 Kũ ń gbɛ̃ke gɛ̀ɛ dò pↄ́nↄ wɛtɛ bura, akũ à bò sɛ̃̀ntɛ boboa. À a nɛ́ bòbo à kà a uta lɛ́baran à pà. Kũ à sùo, akũ ò pàrapara ò kà dòn, gbɛ̃ke dↄ̃ lákũ à de nàro. \v 40 Kũ ò dòo pìi dã̀ gbɛ̃ pìnↄnɛ ò pↄ́ bleo, kũ ò lɛ́ kɛ̀, ò wiki lɛ̀ ò pì: Luda gbɛ̃, ga kú do'oro pìn. Akũ odi fↄ̃ ò blèro. \v 41 Akũ Ɛlisa pì: À flawa sɛ́ à suo. Akũ à dã̀ à kà do'oro pìn à pì: Ǹ kpaatɛńnɛ ò ble. Akũ sɛwɛ pìi làka do'oron. \s1 Pↄ́blekpana gbɛ̃nↄn basↄↄroa \p \v 42 Gbɛ̃ke bò Baali Salisa à sù Luda gbɛ̃ pìinɛ kũ burodi kũ ò kɛ̀ kũ pↄ́wɛ káakuo mɛ̀n baro kũ gbado dufuo. Akũ Ɛlisa pì: Ǹ kpá gbɛ̃nↄa ò só. \v 43 Akũ a zĩkɛri a là à pì: Gbɛ̃ pìnↄ kà gbɛ̃nↄn basↄↄro, deran mani abire kpaatɛńnɛ nàa? À wèa à pì: Ǹ kpáḿma ò só, zaakũ Dikiri pì oni só, a kpara ni gↄ̃. \v 44 Akũ à kpàḿma, ò sò, a kpara gↄ̃̀ lákũ Dikiri ò nà. \c 5 \s1 Naama werekↄ̃ana kũ a kusuo \p \v 1 Naamamɛ Siria kína zĩ̀karinↄ don'arɛde ũ. À bɛ̀ɛrɛ vĩ a dikiri ↄĩ akũsↄ̃ a tↄ́ bò, zaakũ a gãin Dikiri tò Sirianↄ zĩ̀i blè. Nɛ́gↄ̃gbɛ̃mɛ zĩ̀i gũn, ama à kusu kũ̀. \v 2 Gↄrↄ kũ Siria zĩ̀kari gbãnamↄnnɛrinↄ gɛ̀ɛ Isarailanↄ bùsun yã, ò nɛ́nↄkpare ke kũ̀, akũ à gↄ̃̀ Naama nanↄ zĩkɛri ũ. \v 3 Akũ nɛ́nↄkpare pìi pì a dikiriinɛ: Tó ó bede ni fↄ̃ à gɛ́ annabi kũ à kú Samaria kĩnaa yã, de à a wèrekↄ̃a kũ a kusuo. \v 4 Akũ Naama gɛ̀ɛ kína kĩnaa à pì: Yã kũ nↄkpare kũ à bò Isarailanↄ bùsun òn dí. \v 5 Akũ Siria kína pì: Ǹ gɛ́, má takada kɛ̃ Isarailanↄ kínanɛ. Akũ Naama andurufuu sɛ̀tɛ kiloo wàa do kũ basupplao kũ wuraao kiloo baaakↄ̃ akuri kũ utao waka kuri. \v 6 À gɛ̀ɛ kũ takada kũ kína kɛ̃̀ Isarailanↄ kínanɛɛo dↄ. Takada pìi gũn kína pì: Ma takada dí kpã̀zãnnɛ kũ ma ìba Naamao, de ǹ a werekↄ̃amɛnɛ kũ a kusuo. \v 7 Kũ Isarailanↄ kína takada pì kyó kɛ̀, à a uta zↄ̃kↄ̃ↄ gà à kɛ̃̀ à pì: Ludamɛ ma ũ kũ mani gbɛ̃ wɛ̃̀ndi bo mà ɛraonɛ dↄ yá? Bↄ́yãin à gbɛ̃ díkĩna gbàrɛma mà a werekↄ̃a kũ a kusuooo? À gwa lákũ àtɛni ma lɛ́ wɛtɛ nà fá! \p \v 8 Luda gbɛ̃ Ɛlisa mà kũ Isarailanↄ kína a uta zↄ̃kↄ̃ↄ gà à kɛ̃̀, akũ à lɛ́gbãzã kɛ̀nɛ à pì: Bↄ́yãin n n uta zↄ̃kↄ̃ↄ gà n kɛ̃̀ɛ? Ǹ tó ade pì su ma kĩnaa, ani dↄ̃ kũ annabi kú Isarailanↄ bùsun. \v 9 Akũ Naama gɛ̃̀ a sↄ̃gon à gɛ̀ɛ à zɛ̀ Ɛlisa bɛ gãnulɛa. \v 10 Akũ Ɛlisa gbɛ̃ zĩ̀a à pì: Ǹ gɛ́ ǹ zú o Yoda swan gɛ̃̀n suppla, n mɛ̀ ni ɛra à su a gbɛ̀n, ĩni werekↄ̃a swáswa. \v 11 Akũ Naama pɛ̃tɛ̃ kɛ̀, àtɛn tá à pì: Matɛn da ani bo a kpɛ́n à su à zɛ ma arɛ à Dikiri a Luda sísi à ↄ lika ma bↄ̀ↄi, de ma kusu pì lákamɛ. \v 12 Damasuku swanↄ Abana kũ Faapao í mana de Isaraila swanↄ ílaroo? Mani fↄ̃ mà zú o gwe mà gↄ̃ swáswaroo? Akũ à ɛ̀ra kũ pↄfɛ̃o, àtɛn tá. \p \v 13 Akũ a ìbanↄ tɛ̀i ò pì: Baa, tó yã zĩ'ũn annabii pìi dànnɛ yã, ĩni kɛroo? Kũ à pìnnɛ ǹ gɛ́ zú o, ń gↄ̃ swáswa, abire ni n fu yá? \v 14 Akũ à gɛ̀ɛ à a zĩda kpàtɛ Yoda ín gɛ̃̀n suppla lákũ Luda gbɛ̃ pìi òarɛ nà. Akũ a mɛ̀ɛ ɛ̀ra à sù a gbɛ̀n swáswa lán nɛ́ fíti pↄ́ bà. \v 15 Akũ Naama kũ a ìbanↄ ɛ̀ra ò gɛ̀ɛ Luda gbɛ̃ kĩnaa ń pínki. À zɛ̀ a arɛ à pì: Má dↄ̃̀ sà kũ Luda kú gukea andunia gũnlo, séde Isarailanↄ bùsun. Ǹ gba kũ makũ n zↄ̀bleri ma suonnɛ dí sí. \v 16 Akũ Ɛlisa pì: Kũ Dikiri kũ madì zĩ kɛnɛ kunnaao mani síro. Naama nàkaraa à sí, bee kũ abireo à gì síi. \v 17 Akũ Naama pì: Tó ńdi síro, ǹ makũ n zↄ̀bleri gba zɛ́ mà bùsu sɛ́ baragbãsↄ̃ aso pla, zaakũ mani sa o tãnaa doro, séde Dikiri. \v 18 Dikiri sùru kɛmɛnɛ kũ yã díkĩnao. Tó ma kína gɛ̀ɛ Rimↄ gbagba a kpɛ́n, tó ma gɛ zɛnɛ, tó ma kutɛ Rimↄ kpɛ́ pìn, Dikiri sùru kɛmɛnɛ kũ yã pìio. \v 19 Akũ Ɛlisa pìnɛ: Ǹ ká bɛ aafia! \p Kũ à dà zɛ́n, à táa ò fíti, \v 20 akũ Luda gbɛ̃ Ɛlisa zĩkɛri Geazi laasun lɛ̀ à pì: Ma dikiri tò Siria gbɛ̃ Naama tɛn tá pã, adi pↄ́ kũ à sùoarɛ síro. Kũ Dikiri kunnaao mani pɛ́tɛi mà pↄ́ke sía. \v 21 Akũ Geazi pɛ̀tɛ Naamai. Kũ Naama è à tɛ́ ń kpɛ kũ bàao, akũ à bò a sↄ̃gon, àtɛni a dã. Kũ à kà, akũ Naama a là à pì: Aafiaan yá? \v 22 À wèa à pì: Aafiaamɛ. Ma dikiri mɛ́ à ma zĩmma, à pì annabinↄ gã̀ kɛfɛnna gbɛ̃nↄn pla kenↄ mɛ́ ò bò Ɛflaimu gusĩsĩden ò sù a kĩnaa tera. Ǹ ń gba andurufu kiloo bupla kũ utao waka pla. \v 23 Akũ Naama pì: Tó lɛmɛ, ǹ andurufu kiloo basiikↄ̃ sí gↄ̃̀nↄ. À kànɛ asasan mɛ̀n pla kũ utao waka pla. À kpà a ìba gbɛ̃nↄn planↄa, akũ ò sɛ̀ ò dò Geazinɛ arɛ. \v 24 Kũ ò kà Ɛlisa bɛa sĩ̀sĩi musu, akũ Geazi pↄ́ pìnↄ sìḿma à kàtɛ a kpɛ́n, akũ à gbɛ̃ pìnↄ gbàrɛ ò tà. \v 25 Kũ à gɛ̀ɛ a dikiri Ɛlisa kĩnaa, akũ Ɛlisa à là à pì: Geazi, mán n gɛnn? À wèa à pì: Makũ n zↄ̀bleri, mádi gɛ́ gukearo. \v 26 Akũ Ɛlisa pìnɛ: Kũ gↄ̃gbɛ̃ pìi bò a sↄ̃gon, àtɛni n dã, ń dↄ̃ kũ ma nini kú kũnwo gweroo? Andurufu ke utanↄ símmana gↄrↄn díro, ke kùkpɛnↄ ke geepi búnↄ ke sãnↄ ke zùnↄ ke gↄ̃gbɛ̃ kũ nↄgbɛ̃ zĩkɛrinↄo. \v 27 Naama kusu ni gↄ̃nnɛ kũ n burinↄ ari gↄrↄ sĩnda pínki. Kũ à bò Ɛlisa kĩnaa, akũ kusu pìi lìi púu lán buu bà. \c 6 \s1 Kpásawɛ funa íla \p \v 1 Annabi gã̀ gbɛ̃nↄ pì Ɛlisanɛ: Ǹ gwa, gu kũ òtɛn kↄ̃kakarana kɛn kɛ̀wɛrɛ fíti. \v 2 Ò gɛ́ Yodai, ó baadi ni lí zↄ̃ ò kpɛ́ boo gwe, gu kũ ónigↄ̃ kun. Akũ Ɛlisa pì: À gɛ́. \v 3 Akũ ń gbɛ̃ke pì: Ĩni sùru kɛ ǹ gɛ́ kũooroo? Akũ à pì: Mani gɛ́. \v 4 Akũ à gɛ̀ɛ kũńwo. Kũ ò kà Yodai, òtɛn lí zↄ̃zↄ̃. \v 5 Kũ ń gbɛ̃ke tɛn lí zↄ̃, akũ a kpásawɛ wò a pán à zù ín bùdum, akũ à wiki lɛ̀ Ɛlisaa à pì: O'o dikiri, ma kpása pìi sɛ̀ḿmamɛ fá! \v 6 Akũ Luda gbɛ̃ pì: Mákpan à zùn súsuu? Kũ à mↄ̀nɛ, akũ Ɛlisa lí zↄ̃̀ à zù ín gwe, à tò kpásawɛ pìi fù íla. \v 7 Ɛlisa pì: Ǹ sɛ́ ǹ boo! Akũ gbɛ̃ pì ↄ bò à kũ̀. \s1 Siria zĩ̀karinↄ vĩ̀nakũnaa \p \v 8 Siria kína fùtɛ Isarailanↄi kũ zĩ̀io. À lɛ́ kpàkũsũ kũ a ìbanↄ, akũ à pìńnɛ gukean oni bùra kátɛn. \v 9 Akũ Luda gbɛ̃ lɛ́gbãzã kɛ̀ Isarailanↄ kínanɛ à pì, àgↄ̃ gu pì dãkpã àsun gɛ̃alaro, zaakũ Sirianↄ tɛn su gwemɛ. \v 10 Akũ Isarailanↄ kína gbɛ̃nↄ zĩ̀ gu kũ Luda gbɛ̃ a yã òarɛ pìi gũn. Lɛn Ɛlisa dìgↄ̃ lɛ́ daa gɛ̃̀n baaakↄ̃ lɛ, akũ àdi tó ògↄ̃ gu pìnↄ dãkpã. \v 11 Akũ Siria kína laakarii fùtɛ yã pìi yãi. À a ìbanↄ kàkara, akũ à ń lá à pì: Ó dí mɛ́ à de Isarailanↄ kína gbɛ̃ ũu? À omɛnɛ. \v 12 A ìbaa pìnↄ doke wèa à pì: Ma dikiri kí, adi kɛ ó gbɛ̃ke bi a gbɛ̃nlo. Isarailanↄ bùsu annabi Ɛlisa mɛ́ àdi yã kũ ndì o zaa n kpɛ́nɛ gũn gbã Isarailanↄ kínanɛ. \v 13 Akũ kína pì: À gɛ́ à a wɛtɛ gu kũ à kún, mani gbɛ̃nↄ zĩ ò a kũ. Akũ ò pìnɛ: À kú Dotãmɛ. \v 14 Akũ kína zĩ̀karinↄ gbàrɛ gwe dasidasi kũ sↄ̃denↄ kũ sↄ̃gonↄ. Ò gɛ̀ɛ gwe gwãani ò lìka wɛ̃tɛ pìii. \p \v 15 Kũ Luda gbɛ̃ zĩkɛrii fùtɛ kↄnkↄ káaku, à bò, akũ à zĩ̀karii pìnↄ è likana wɛ̃tɛi kũ sↄ̃denↄ kũ sↄ̃gonↄ. Akũ à pì Ɛlisanɛ: O'o dikiri, óni kɛ deramɛɛ? \v 16 À wèa à pì: Ǹsun tó vĩna n kũro. Gbɛ̃ kũ ò kú kũoonↄn dasi de gbɛ̃ kũ ò kú kũńwonↄla. \v 17 Akũ Ɛlisa wɛ́ kɛ̀ à pì: Dikiri, ǹ a wɛ́ kɛ̃nɛ. Akũ Dikiri zĩkɛrii pì wɛ́ kɛ̃̀nɛ. Kũ à gu gwà dↄ, akũ à sↄ̃denↄ kũ sↄ̃go tɛ́denↄ è likana Ɛlisai, ò dà sĩ̀sĩi pìla. \v 18 Kũ Sirianↄ tɛn su Ɛlisa kũ, akũ à wɛ́ kɛ̀ Dikiria à pì: Ǹ tó gbɛ̃ pìnↄ vĩ̀na kũ. Akũ Dikiri tò ò vĩ̀naa kũ̀ lákũ Ɛlisa wɛ́ kɛ̀awa nà. \v 19 Akũ Ɛlisa pì Siria zĩ̀karii pìnↄnɛ: Zɛ́ díkĩnanlo! Wɛ̃tɛ díkĩnanlo! À tɛ́mai mà gɛ́ kãáo gbɛ̃ kũ átɛn wɛtɛ kĩnaa. Akũ à gɛ̀ɛ kũńwo Samaria. \v 20 Kũ ò gɛ̃̀ wɛ̃tɛ pìi gũn, akũ Ɛlisa pì: Dikiri, ǹ ń wɛ́ wɛ̃ńnɛ sà. Kũ Dikiri ń wɛ́ wɛ̃̀ńnɛ, ò gu gwà ò è Samarian ò kún. \v 21 Kũ Isarailanↄ kína ń é, à Ɛlisa là à pì: Mà ń dɛdɛn yá? Baa, mà ń dɛdɛn yá? \v 22 Akũ Ɛlisa wèa à pì: Ǹsun ń dɛdɛro. Ndì gbɛ̃ kũ n ń kũkũ zĩ̀lannↄ dɛdɛn yá? Ǹ pↄ́ble kpáḿma ò ble. Ǹ í kpáḿma ò mi, gbasa ò ta ń dikiri kĩnaa. \v 23 Akũ kína pↄnna pↄ́ble kɛ̀ńnɛ, ò blè ò í mì, akũ ò ń gbárɛ, ò tà ń dikiri kĩnaa. Abire gbɛra Siria gbãnamↄnnɛrinↄ dí ɛra ò sù lɛ́tɛ Isarailanↄ bùsuua doro. \s1 Sirianↄ Samaria kagurakɛnaa \p \v 24 Gↄrↄ pla gbɛra Siria kína Bɛnadada a zĩ̀karinↄ kàkara ń pínki, akũ ò sù ò Samaria kaguraa kɛ̀. \v 25 Akũ nà gbãna kũ̀ wɛ̃tɛ pìn, ò a kaguraa kɛ̀ à gìi kɛ̀ ari òtɛn zaaki mì yía andurufu kiloo do, lukuluku gbↄ̃̀ zaka fítinna lɛ́ do sↄ̃ andurufu ↄgↄ mɛ̀n sↄↄro. \v 26 Kũ Isarailanↄ kína tɛ́ bĩni musu, akũ nↄgbɛ̃ ke ↄ́ↄ dↄ̀nɛ à pì: Ma dikiri kí, ǹ ma sura ba. \v 27 Akũ kína pìnɛ: Tó Dikiri dí n sura baro, mani le mà n sura ba deramɛɛ? Má pↄ́wɛ ke wɛ̃ vĩn yá? \v 28 Akũ à ɛ̀ra à a là à pì: Bↄ́ mɛ́ à n lee? Akũ nↄgbɛ̃ pìi wèa à pì: Nↄgbɛ̃ ke mɛ́ à pìmɛnɛ mà su kũ ma nɛ́gↄ̃gbɛ̃o ò só gbãra, zia sↄ̃ ó a pↄ́ só. \v 29 Akũ o ma nɛ́ kùku o sò. Kũ gu dↄ̀, akũ ma pìnɛ à su kũ a pↄ́o se ò só, akũ à a pↄ́ ki ùtɛ. \v 30 Kũ kína mà yã kũ nↄgbɛ̃ pìi ò, akũ à a uta zↄ̃kↄ̃ↄ gà à kɛ̃̀. Kũ ò wɛ́ sɛ̀ ò a gwà lákũ à tɛ́ bĩni musu nà, ò a è kũ uta kasanↄ dana a uta zↄ̃kↄ̃ↄ gɛ̃i. \v 31 Akũ kína pì: Tó mádi Safata nɛ́ Ɛlisa mì zↄ̃ gbãraro, Luda yã kɛmɛnɛ pãsĩpãsĩ. \p \v 32 Ɛlisa vutɛna a kpɛ́n kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ. Akũ kína gbɛ̃ zĩ̀ à doarɛ arɛ à gɛ́ Ɛlisa kũ ari àgↄ̃ ká. Ari zĩ̀rii pì gↄ̃ ká gwe, akũ Ɛlisa pì gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìnↄnɛ: Gbɛ̃dɛri pì gbɛ̃ zĩ̀, àtɛn su à ma mì zↄ̃. À laakari kɛ! Tó zĩ̀rii pìi kà, à zɛ́ tatanɛ, àsun tó à gɛ̃ro. Ádi a dikiri gɛ̀sɛ kĩni ma dↄ a kpɛroo? \v 33 Kũ à kpɛ́ àtɛn yã ońnɛ, akũ zĩ̀rii pìi kà. Akũ kína pìi kà à pì: Sunyĩ dí bò Dikiri kĩnaamɛ, bↄ́ mani wɛ́ dↄi dↄↄ? \c 7 \p \v 1 Akũ Ɛlisa pì: À Dikiri yã ma! À pì zia mandara'i oni flawa yía Samaria bĩnilɛa zaka lɛ́ do andurufu ↄgↄ mɛ̀n do, pↄ́blewɛ zaka lɛ́ pla sↄ̃, andurufu ↄgↄ mɛ̀n do. \v 2 Akũ kína kpàasi yã sì Luda gbɛ̃ pìla à pì: Bee tó Dikiri legũ foro fↄ̃̀, yã pì ni sí kɛ yá? Akũ Ɛlisa pìnɛ: Ĩni wɛ́ sialɛ, ama ĩni le ǹ blero. \s1 Kusunↄ baaru nna kpanaa \p \v 3 Kusu gbɛ̃nↄn siikↄ̃nↄn kú bĩnilɛa. Akũ ò pìkↄ̃nɛ: Bↄ́yãin ónigↄ̃ vutɛna la ari ò gɛ́ gagaa? \v 4 Tó o pì óni gɛ̃ wɛ̃tɛ gũn, nà kú gwe, óni gagamɛ. Tó o gↄ̃ la sↄ̃, ga dokↄ̃nↄ pìimɛ. Ò futɛ ò gɛ́ na Sirianↄ bùraai. Tó ò ó tó bɛ̃nɛ, ónigↄ̃ kun. Tó ò ó dɛdɛmɛ sↄ̃, o gagan gwe. \v 5 Akũ ò fùtɛ ↄkↄsi, òtɛn gɛ́ Sirianↄ bùran. Kũ ò kà bùra lɛ́a, ò è gbɛ̃ke kú gwero. \v 6 Dikiri tò Siria bùradenↄ sↄ̃gonↄ kũ sↄ̃nↄ kũ zĩ̀kari dasinↄ kĩni mà, akũ ò pìkↄ̃nɛ, Isarailanↄ kína fĩna bò Iti kínanↄa kũ Misila kínanↄ ò su ò lɛ́tɛwá. \v 7 Akũ ò bàa sì ↄkↄsii pìia gↄ̃̀nↄ ò ń bizakutanↄ tò gwe kũ ń sↄ̃nↄ kũ ń zaakinↄ. Ò ń bùraa tò gwe lákũ à de nà, ò lɛ̀kↄ̃a ò ń zĩda mìboki wɛ̀tɛ. \p \v 8 Kũ kusu pìnↄ kà bùraa pìn gwe, ò gɛ̃̀ bizakuta pìnↄ doke gũn, ò pↄ́ blè ò í mì, akũ ò andurufu kũ wuraao kũ pↄ́kasanↄ sɛ̀tɛ ò gɛ̀ɛ ò ùtɛ. Kũ ò ɛ̀ra ò sù, ò gɛ̃̀ bizakuta pãnden dↄ, ò pↄ́nↄ kàkara ò gɛ̀ɛ ò ùtɛ. \v 9 Akũ ò pìkↄ̃nɛ: Yã kũ ótɛn kɛ dí manaro. Gbãra mɛ́ à de ò baaru nna kpá, akũ ó yĩtɛna yá? Tó o yĩtɛ lɛ ari gu gɛ̀ɛ à dↄ̀o, a gò ni ó lɛ́. Ò futɛ gↄ̃̀nↄ ò gɛ́ o kínabɛdenↄnɛ. \v 10 Kũ ò kà gwe, ò lɛ́ zù wɛ̃tɛ zɛ́dãkpãrinↄi ò pì: O gɛ Sirianↄ bùran, ódi gbɛ̃ke e gwero, ódi gbɛ̃ke kĩni maro. Ń sↄ̃nↄ kũ ń zaakinↄ mɛ́ ò bàdↄdↄna gwe, akũsↄ̃ ń bizakutanↄn kú ń gbɛ̀n gboronaa sari. \v 11 Kũ zɛ́dãkpãrii pìnↄ lɛ́ zù ò òńnɛ wɛ̃tɛn, akũ ò a baaruu kpà kínabɛ ↄnn. \v 12 Akũ kína fùtɛ gwãani, à pì a ìbanↄnɛ: Mani yã kũ Sirianↄ kɛ̀wɛrɛ oárɛ. Kũ ò dↄ̃ kũ nà ó kũ gbãna, abire yãin ò bↄ̀tɛ ń bùran ò gɛ̀ɛ ò ùtɛ sɛ̃̀n. Òtɛn da óni bↄtɛ wɛ̃tɛmmɛ, gbasa ò ó kũkũ bɛ̃nɛ ò ó wɛ̃tɛ sí. \v 13 Akũ a ìbanↄ doke pìnɛ: Zaakũ ókↄ̃nↄ kũ o gↄ̃nↄ ó kú ga lɛ́i, ǹ tó ò sↄ̃ mɛ̀n sↄↄro kũ ò gↄ̃̀nↄ sɛ́ ò gbɛ̃nↄ zĩo, de ò yã kũ à kɛ̀ gwa. \v 14 Akũ ò sↄ̃gonↄ sɛ̀ mɛ̀n pla kũ sↄ̃nↄ, akũ kína ń gbárɛ à pì: À gɛ́ à Siria zĩ̀karinↄ gbɛsɛ à gwa! \v 15 Akũ ò ń gbɛsɛ ari Yodai. Ò è kũ Sirianↄ bàa sìmɛ, ò ń pↄ́kasanↄ kũ ń gↄ̃kɛbↄnↄ fã̀kↄ̃a zɛ́ gũn gwe. Akũ zĩ̀rii pìnↄ ɛ̀ra ò sù ò yã pì gbã̀ kínanɛ. \p \v 16 Akũ ò bↄ̀tɛ ò gɛ̀ɛ Sirianↄ bùran ò pↄ́nↄ sɛ̀tɛ, akũ òtɛn flawa yía zaka lɛ́ do andurufu ↄgↄ mɛ̀n do, pↄ́blewɛ zaka lɛ́ pla andurufu ↄgↄ mɛ̀n do lákũ Dikiri ò nà. \v 17 Kína a kpàasii dìtɛ bĩnilɛ dãkpãri ũ, akũ gbɛ̃nↄ gɛ̀sɛɛ zɛ̀zɛa bĩnilɛa gwe à gà, lákũ Luda gbɛ̃ gĩnakɛ à ò nà gↄrↄ kũ kína sù a bɛa. \v 18 À kɛ̀ lákũ Luda gbɛ̃ pìi ò kínanɛ nà à pì: Oni flawa yía zia mandara'i Samaria bĩnilɛa zaka lɛ́ do andurufu ↄgↄ mɛ̀n do, pↄ́blewɛ sↄ̃ zaka lɛ́ pla andurufu ↄgↄ mɛ̀n do. \v 19 Kína kpàasi yã wè Luda gbɛ̃a à pì: Bee tó Dikiri legũ foro fↄ̃̀, yã pì ni kɛ yá? Akũ Luda gbɛ̃ pìnɛ: Ĩni wɛ́ sialɛ, ama ĩni le ǹ blero. \v 20 Lɛn à kɛ̀ lɛ, ò gɛ̀sɛɛ zɛ̀zɛa bĩnilɛa à gà. \c 8 \s1 Kína Sunɛmu nↄgbɛ̃ bura ɛrananɛ \p \v 1 Ɛlisa pì nↄgbɛ̃ kũ à a nɛ́ fùtɛ pìinɛ à futɛ à tá bùsu pãnden kũ a bedenↄ à gↄrↄ pla kɛ gwe, zaakũ Dikiri dìtɛ nà ni gɛ̃ Isarailanↄ bùsun ari wɛ̃̀ supplamɛ. \v 2 Akũ nↄgbɛ̃ pìi kɛ̀ lákũ Luda gbɛ̃ òarɛ nà. Àpii kũ a bedenↄ gɛ̀ɛ ò vùtɛ Filisitini bùsun ari wɛ̃̀ suppla. \v 3 Wɛ̃̀ suppla pìi gbɛran à bò Filisitini bùsun à sù, akũ à gɛ̀ɛ wɛ́ kɛ kínaa a bɛ kũ a burao yã musu. \v 4 Gↄrↄ birea kína tɛn fàai bo kũ Luda gbɛ̃ zĩkɛri Geazio à pì: Ǹ yã zↄ̃kↄ̃ kũ Ɛlisa kɛ̀nↄ babamɛnɛ. \v 5 Gↄrↄ kũ àtɛni a gɛ̀futɛna yã o kínanɛ, akũ nↄgbɛ̃ kũ à a nɛ́gↄ̃gbɛ̃ fùtɛnɛɛ pìi sù wɛ́ kɛ kína pìia, de à a bɛ kũ a burao ɛraarɛ. Akũ Geazi pì: Ma dikiri kí, nↄgbɛ̃ kũ Ɛlisa a nɛ́ fùtɛnɛɛ pìin dí kũ a nɛ́o. \v 6 Kũ kína a làla yã pìii, akũ nↄgbɛ̃ pì yã pìi bàbanɛ. Akũ kína pì a ìbanↄ dokenɛ: Ǹ nↄgbɛ̃ pì pↄ́nↄ ɛranɛ kũ pↄ́ble kũ à kɛ̀ a buranwo zaa gↄrↄ kũ à fùtɛ la ari kũ a gbãrao. \s1 Azaili kína Bɛnadada dɛnaa \p \v 7 Ɛlisa gɛ̀ɛ Damasuku gↄrↄ kũ Siria kína Bɛnadada tɛn gyã kɛ. Kũ ò ònɛ Luda gbɛ̃ sù la, \v 8 akũ kína pì Azailinɛ: Ǹ gba sɛ́ ǹ gɛ́ dao Luda gbɛ̃lɛ ǹ kpáa ǹ onɛ à Dikiri gbɛkamɛnɛ, tó mani futɛ kũ gyã díkĩnao. \v 9 Akũ Azaili Damasuku pↄ́ mananↄ sɛ̀tɛ lakumi aso bupla, akũ à gɛ̀ɛ dao Ɛlisalɛ. Kũ à kà a kĩnaa à pì: N zↄ̀bleri Siria kína Bɛnadada mɛ́ à ma zĩmma mà n gbɛka, tó áni futɛ kũ a gyão. \v 10 Akũ Ɛlisa wèa à pì: Ǹ gɛ́ ǹ onɛ ani futɛ kũ abireo, ama Dikiri mↄ̀mɛnɛ kũ ani gamɛ. \v 11 Akũ Luda gbɛ̃ wɛ́ pɛ̀ Azailia ari wé'i a kũ̀, akũ Luda gbɛ̃ nà ↄ́ↄdↄnaaa. \v 12 Akũ Azaili a là à pì: Ma dikiri, bↄ́yãin ntɛn ↄ́ↄ dↄi? À wèa à pì: Kũ má yã vãni kũ ĩni kɛ Isarailanↄnɛ dↄ̃ yãimɛ. Ĩni tɛ́ na ń zɛki gbãnanↄa, ĩni ń kɛfɛnnanↄ dɛdɛ kũ fɛ̃nɛdao, ĩni ń nɛ́nↄ yãmiyãmi, ĩni ń nↄ̀sindarenↄ nɛ̀sɛ fↄ̃fↄ̃. \v 13 Akũ Azaili pì: Makũ n zↄ̀bleri, gbɛ̃dan ma ũ, deran mani yã zↄ̃kↄ̃ bire taka kɛɛ? Akũ Ɛlisa pìnɛ: Dikiri mↄ̀mɛnɛ kũ ĩni gↄ̃ Siria kína ũ. \p \v 14 Kũ à bò Ɛlisa kĩnaa, à ɛ̀ra à tà a dikiriia. Kũ kína yã kũ Ɛlisa òo gbɛ̀kaa, akũ à pì: À òmɛnɛ ĩni futɛ aafia. \v 15 Kũ gu dↄ̀, Azaili biza gègetee sɛ̀ à yàku, akũ à kù kína ãnla ari à gà, akũ Azaili a gɛ̃nɛ blè. \s1 Yudanↄ kína Yehoramu \p \v 16 Isarailanↄ kína Ahabu nɛ́ Yoramu kíblena wɛ̃̀ sↄↄrode gũn, Yudanↄ kína Yosafata nɛ́ Yehoramu nà kíblenaaa. \v 17 A wɛ̃̀ baraakuri awɛɛpladen à kí blè, à vùtɛ kín Yurusalɛmu wɛ̃̀ sↄraakↄ̃. \v 18 À zɛ̀ kũ Isarailanↄ kínanↄ yãkɛnaao lán Ahabu bedenↄ bà, zaakũ à Ahabu nɛ́nↄgbɛ̃ sɛ̀ nↄ ũ, akũ à yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀. \v 19 Bee kũ abireo Dikiri dí we à Yudanↄ dúgu zↄ̃̀ro a zↄ̀bleri Dauda yãi, zaakũ à lɛ́ sɛ̀nɛ à pì, a buri nigↄ̃ kí ble gↄrↄ sĩnda pínki. \p \v 20 Yehoramu kíblegↄrↄan Ɛdↄmunↄ ń zĩda sì Yudanↄa ò ń zĩda kína kà. \v 21 Abire yãi Yehoramu gɛ̀ɛ Zai kũ a sↄ̃gonↄ pínki, akũ Ɛdↄmunↄ lìkai kũ a sↄ̃godenↄ. À fùtɛ à ń kɛ̃ kùo gwãani à tà, akũ a zĩ̀karinↄ bàa sì ò tà bɛ. \v 22 Ɛdↄmunↄ ń zĩda sì Yudanↄa ari kũ a gbãrao. Gↄrↄ birean Libinadenↄ ń zĩda sì Yudanↄa se. \v 23 Yehoramu yã kparanↄ kũ yã kũ à kɛ̀nↄ pínki kú Yudanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan. \v 24 Yehoramu gà, ò a mira kpàkũsũ kũ a dizinↄ Dauda wɛ̃tɛn, akũ a nɛ́ Ahazia a gɛ̃nɛ blè. \s1 Yudanↄ kína Ahazia \p \v 25 Isarailanↄ kína Ahabu nɛ́ Yoramu kíblena wɛ̃̀ kuri awɛɛplade gũn Yudanↄ kína Yehoramu nɛ́ Ahazia nà kíblenaaa. \v 26 A wɛ̃̀ baro awɛɛplade gũn à kí blè, à kú kín Yurusalɛmu wɛ̃̀ domɛ. A da tↄ́n Atalia, Isarailanↄ kína Ɔmiri daikoremɛ. \v 27 Ahazia zɛ̀ kũ Ahabu bedenↄ yãkɛnaao, à yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀ lán Ahabu bedenↄ bà, zaakũ a anzurenↄmɛ. \v 28 À gɛ̀ɛ à nà Ahabu nɛ́ Yoramua, akũ òtɛn zĩ̀ ká lɛɛlɛ kũ Siria kína Azailio zaa Ramↄ Giliada. Kũ Sirianↄ Yoramu kĩ̀nna, \v 29 akũ à ɛ̀ra à tà Yɛzɛrili ari a bↄ̀ↄ pì gↄ̃ láka. Akũ Ahazia gɛ̀ɛ wɛ́ kpátɛi gwe. \c 9 \s1 Yehu kana Isarailanↄ kína ũ \p \v 1 Annabi Ɛlisa annabi gã̀ gbɛ̃ke sìsi, akũ à pìnɛ: Ǹ asa dↄmma ǹ kũ, ǹ nísi tùru dí sí ǹ gɛ́o Ramↄ Giliada. \v 2 Tó n ka gwe, ǹ kpátɛ kɛ Yosafata nɛ́ Yehu, Nimisi daikorei ǹ bo kãao a gbɛ̃nↄ tɛ́, ń gɛ̃ kpɛ́n ari kpɛ́nɛn. \v 3 Ǹ tùruu pì nísi kú a mìia, ń onɛ kũ Dikiri pì a a kà Isarailanↄ kína ũ. Abire gbɛra ǹ zɛ́ wɛ̃, ń bàa sí ǹ su. Ǹsun gì kɛ gwero. \v 4 Akũ annabi kɛfɛnna pìi gɛ̀ɛ Ramↄ Giliada. \v 5 Kũ à kà gwe, à zĩ̀kari don'arɛdenↄ è katɛna, akũ à pì: Don'arɛde, má yã vĩ mà onnɛ. Akũ Yehu a là à pì: Ó dímɛ ntɛn oo? À wèa à pì: Mↄkↄ̃mmɛ don'arɛde. \v 6 Kũ Yehu fùtɛ à gɛ̃̀ kpɛ́n, akũ kɛfɛnna pì nísi kù a mìia à pì: Dikiri Isarailanↄ Luda pì a n ka a gbɛ̃ Isarailanↄ kína ũ. \v 7 Ǹ Ahabu bedenↄ dɛdɛ, Dikiri ni a zↄ̀bleri annabinↄ fĩna boḿma kũ a zↄ̀bleri kũ Yɛzɛbɛli ń dɛ́nↄ ń pínki. \v 8 Ǹ Ahabu bede pìnↄ dɛdɛ zↄ̀nↄ kũ zĩdadenↄ ń pínki. Ń gↄ̃gbɛ̃ ke sún gↄ̃ Isarailanↄ bùsunlo, \v 9 Ahabu ↄn ni gↄ̃ lán Nɛbati nɛ́ Yeroboamu ↄnn bà, lán Ahia nɛ́ Baasa ↄnn bà. \v 10 Gbɛ̃danↄ ni Yɛzɛbɛli gɛ̀ só Yɛzɛrili bĩnikpɛmɛ, gbɛ̃ke ni a vĩro. Akũ annabii pì zɛ́ wɛ̃̀ à bàa sì. \v 11 Kũ Yehu bò à gɛ̀ɛ a don'arɛde dakenↄ kĩnaa, akũ ò a là ò pì: À kɛ̀ deran ĩade pìi sù n kĩnaaa? À wèḿma à pì: Á a dↄ̃ kũ yãzↄ̃zↄ̃riimɛ. \v 12 Akũ ò pì: Ɛ́kɛmɛ! Ǹ owɛrɛ. Akũ à pì: Yã kũ à òmɛnɛn dí. À pì Dikiri pì a ma ka Isarailanↄ kína ũ. \v 13 Akũ ń baadi kɛ̀ likalika à a uta zↄ̃kↄ̃ↄ sɛ̀ à kàtɛ a gbá sarɛ didikia, akũ ò kuru pɛ̀ ò pì: Yehu kɛ̀ kína ũ. \p \v 14 Akũ Yehu lɛ́ kpàkũsũ kũńwo Yoramui. Gↄrↄ birea kína Yoramu pì kũ Isarailanↄ ń pínki tɛn gí kũ Ramↄ Giliadao, òtɛn zĩ̀ ká kũ Siria kína Azailio. \v 15 Kũ Sirianↄ a kĩ̀nna, akũ à ɛ̀ra à tà Yɛzɛrili ari à aafia le. Akũ Yehu pì a gbɛ̃ pìnↄnɛ: Tó a zɛ kũmaomɛ, àsun tó gbɛ̃ke bo wɛ̃tɛn à gɛ́ yã dí baaru kpá Yɛzɛriliro. \v 16 Akũ Yehu gɛ̃̀ a sↄ̃gon, àtɛn gɛ́ Yɛzɛrili. Yoramu wutɛna gwe kĩnnana, Yudanↄ kína Ahazia kú gwe dↄ, à gɛ̀ɛ wɛ́ kpátɛi. \v 17 Kũ gudãkpãri kũ à kú Yɛzɛrili gudãkpãki lei musu Yehu è kũ a gbɛ̃nↄ, òtɛn su, akũ à wiki lɛ̀ à pì: Ma gbɛ̃nↄ è, òtɛn su. Akũ Yoramu pì: Ǹ sↄ̃de gbarɛ à gɛ́ dańlɛ à ń la tó aafiaan òtɛn suo. \v 18 Akũ sↄ̃de bò à gɛ̀ɛ à Yehu lè à pì: Kína pì, aafiaan ntɛn suo yá? Yehu wèa à pì: N bàka ũgba kũ aafiaaoo? Ǹ mↄ́ ǹgↄ̃ tɛ́mai. Akũ gudãkpãrii pì: Zĩ̀rii pì ń lé, ama adi ɛra à sùro. \v 19 Akũ kína sↄ̃de plade gbàrɛ dↄ. Kũ à ń lé, à pì: Kína pì, aafiaan ntɛn suo yá? Akũ Yehu wèa à pì: N bàka ũgba kũ aafiaaoo? Ǹ mↄ́ ǹgↄ̃ tɛ́mai. \v 20 Akũ gudãkpãrii pìi pì: À ń lé, ama àkũ sↄ̃ adi ɛra à sùro. Gbɛ̃ pì gófĩna de lán Nimisi daikore Yehu bà, àdi gó baka lán ĩade bàmɛ. \p \v 21 Akũ kína Yoramu pì: Ǹ gó dↄmɛnɛ sↄ̃nↄa! Kũ ò dↄ̀a, akũ à bò wɛ̃tɛn kũ Yudanↄ kína Ahaziao, baadi kũ a sↄ̃goo, òtɛn gɛ́ da Yehulɛ. Akũ ò dàkarɛ Yɛzɛrili gbɛ̃ Nabↄti kũ ò a dɛ̀ yã bura. \v 22 Kũ Yoramu wɛ́ sì Yehulɛ, akũ à a là à pì: Yehu, aafiaan ntɛn suo yá? À wèa à pì: Aafia kú mámɛɛ? Zaakũ n da Yɛzɛbɛli tãnagbagbana kũ a pↄ́dammanaao dàgula. \v 23 Kũ Yoramu lìtɛ àtɛn bàa sí, akũ à lɛ́ zù Ahaziai à pì: Bonkpɛyãmɛ Ahazia! \v 24 Akũ Yehu a sá gà à Yoramu pà a ↄplɛ dagura. Kàa pìi a swɛ̃̀ɛ kũ̀, akũ à kɛ̀ yↄ̀kↄↄ a sↄ̃gon. \v 25 Akũ Yehu pì a zĩ̀kari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ Bidikanɛ: Ǹ a gɛ̀ sɛ́ ǹ zu Yɛzɛrili gbɛ̃ Nabↄti buran gwe. Ma dↄn kũ ó kú sↄ̃go gũn lɛɛlɛ yã ó pla, ó tɛ́ a de Ahabu kpɛ, gↄrↄ kũ̀a Dikiri gĩnakɛ à lɛ́ kɛ̀ a yã musu à pì \v 26 a è lán ò Nabↄti dɛ̀ nà kũ a nɛ́nↄ. Bura dín áni Nabↄti pↄ́ fĩna bonɛ Ahabua. Abire yãin ǹ a gɛ̀ sɛ́ ǹ zukũna buran gwe lákũ Dikiri ò nà. \p \v 27 Kũ Yudanↄ kína Ahazia è lɛ, akũ à dà Bɛtagã zɛ́n kũ bàao. Akũ Yehu pɛ̀tɛi àtɛn pi: À a dɛ se. Akũ ò a pà a sↄ̃go gũn gↄrↄ kũ àtɛn Guru sĩ̀sĩ kũ Ibleamu sarɛ. Akũ à ń kɛ̃ à tà Mɛgido, gwe à gɛ̀ɛ à gàn. \v 28 A ìbanↄ a gɛ̀ɛ sɛ̀ ò dà sↄ̃go gũn ò tào Yurusalɛmu, akũ ò a mira kpàkũsũ kũ a dizinↄ Dauda wɛ̃tɛn. \v 29 Ahabu nɛ́ Yoramu kíblena wɛ̃̀ kuri awɛɛdode gũnn Ahazia kɛ̀ Yudanↄ kína ũ. \s1 Yɛzɛbɛli ganaa \p \v 30 Kũ Yehu sù Yɛzɛrili, Yɛzɛbɛli a baaruu mà, akũ à kiro kà à a mìkã kɛ̀kɛ. Zaa bĩni kpɛ́ musu wondoo gũn àtɛn wɛ́ kpátɛ. \v 31 Kũ Yehu gɛ̃̀ bĩnilɛa, akũ Yɛzɛbɛli pì: N kɛ lɛɛlɛ kũ Zimirio, n n dikirii dɛ̀. Aafiaan n suo la yá? \v 32 Kũ Yehu wɛ́ sɛ̀ musu, à wondoo gwà, akũ à pì: Dí mɛ́ à zɛ̀ kũmaoo? Dí mɛ́ à kú ma kpaa? Kũ kínabɛ zĩkɛri gbɛ̃nↄn pla ke aakↄ̃nↄ sù ò wɛ́ kpàtɛ wondoo gũn, \v 33 akũ Yehu pìńnɛ: À ↄ sↄ̃i à lɛ́tɛ. Kũ ò ↄ sↄ̃̀i à lɛ̀tɛ, akũ Yehu gɛ̀sɛ pɛ̀tɛpɛtɛa kũ sↄ̃goo ari a aru fã̀ gbĩ̀ia kũ a sↄ̃nↄ. \v 34 Kũ Yehu gɛ̃̀ kínabɛa, à pↄ́ blè à í mì, akũ à pì: Bee kũ ò láari bò nↄgbɛ̃ pìia, ò a vĩ, zaakũ kína burimɛ. \v 35 Kũ ò gɛ̀ɛ ò a gɛ̀ sɛ́ ò vĩ, akũ odi pↄ́ke lero, tó adi kɛ a mìtoko kũ a gbálanↄ kũ a ↄlanↄ baasiro. \v 36 Akũ ò ɛ̀ra ò gɛ̀ɛ ò ò Yehunɛ, akũ à pì: Yã kũ Dikiri ò a zↄ̀bleri Tisibɛ gbɛ̃ Iliasu gãin gwe, à pì: Gbɛ̃danↄ ni Yɛzɛbɛli nↄ̀bↄ só Yɛzɛrili bĩni kpɛ. \v 37 Yɛzɛbɛli gɛ̀ ni gↄ̃ kátɛ zĩtɛ lán pↄ́kãde gbↄ̃̀ↄ bà Yɛzɛrili bĩni kpɛ. Gbɛ̃ke ni le à pi Yɛzɛbɛlin díro. \c 10 \s1 Ahabu burinↄ dɛdɛnaa \p \v 1 Ahabu burinↄn kú Samaria gↄ̃gbɛ̃nↄ ũ gbɛ̃nↄn baaakↄ̃ akuri. Akũ Yehu takada kɛ̃̀ à kpã̀zã Samaria gbãnadenↄnɛ kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ gbɛ̃ kũ òtɛn Ahabu nɛ́ gwanↄ à pì: \v 2 Tó takada díkĩna gɛ̃̀ á ↄĩ, zaakũ á dikiri Ahabu burinↄn kú kãáo akũsↄ̃ á sↄ̃gonↄ vĩ kũ sↄ̃nↄ kũ wɛ̃tɛ bĩnideo kũ zĩ̀kabↄnↄ, \v 3 à á dikiri nɛ́ kũ à kɛ̀árɛ mana de gbɛ̃ kparanↄla ká a de gɛ̃nɛ ũ à zĩ̀ ká á dikiri pì bedenↄnɛ. \v 4 Akũ vĩna ń kũ manamana ò pì: Zaakũ kína gbɛ̃nↄn planↄ dí fↄ̃ ò gìnɛro, ókↄ̃nↄ óni fↄ̃ ò gínɛ yá? \v 5 Akũ kínabɛ dãkpãri kũ wɛ̃tɛ don'arɛdeo kũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ nɛ́gwarii pìnↄ gbɛ̃nↄ zĩ̀ Yehua ò pì: N zↄ̀blerinↄmɛ ó ũ. Yã kũ n òwɛrɛ pínki óni kɛ. Óni gbɛ̃ke ká kína ũro. Ǹ kɛ lákũ à kɛ̀nnɛ mana nà. \v 6 Akũ Yehu takada pãnde kɛ̃̀ńnɛ à pì: Tó a zɛ kũmao, átɛni ma yã ma, à á dikiri Ahabu nɛ́gↄ̃gbɛ̃ pìnↄ mì zↄ̃zↄ̃ à suomɛnɛ Yɛzɛrili zia mandara'i. \p Kínanɛ pìnↄ sↄ̃ ò kà gbɛ̃nↄn baaakↄ̃ akuri, ò kú kũ wɛ̃tɛ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ kũ òtɛni ń tùtu kɛnↄ. \v 7 Kũ takada pìi kà, akũ ò kínanɛ gbɛ̃nↄn baaakↄ̃ akurii pìnↄ kũ̀kũ ò ń dɛdɛ ń pínki, akũ ò ń mìnↄ zↄ̃̀zↄ̃ ò kàka tãnkon ò kpã̀zãnɛ zaa Yɛzɛrili. \v 8 Kũ zĩ̀rii pìi kà, akũ à pì Yehunɛ: Ò sù kũ kínanɛ pìnↄ mìnↄo. Akũ Yehu pì ò kátɛ bĩnilɛa lɛu pla ari gu dↄ̀. \p \v 9 Kũ gu dↄ̀, akũ Yehu bò à gɛ̀ɛ à zɛ̀ gbɛ̃nↄ arɛ à pì: Ákↄ̃nↄ á yãke vĩro, makũ mɛ́ ma bo ma dikiri kpɛ ma a dɛ̀, ama dí mɛ́ à gbɛ̃ dínↄ dɛ̀dɛɛ. \v 10 Àgↄ̃ dↄ̃ sà kũ yã kũ Dikiri gĩnakɛ à ò Ahabu bedenↄ yã musu, a ke ni lɛ́tɛ pãro. Dikiri kɛ̀ lákũ à ò a zↄ̀bleri Iliasu gãi nà. \v 11 Akũ Yehu Ahabu bede kũ ò gↄ̃̀ Yɛzɛrilinↄ dɛ̀dɛ ń pínki kũ a ìba gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ a gbɛ̃nnanↄ kũ a sa'orinↄ. Adi a gbɛ̃ke tó kũ wɛ̃̀ndiioro. \p \v 12 Akũ à fùtɛ à dà Samaria zɛ́n. Kũ à kà sãdãrinↄ bùrakũkia, \v 13 akũ à dàkarɛ kũ Yudanↄ kína Ahazia danɛnↄ à ń lá à pì: Dínↄmɛ á ũu? Ò wèa ò pì: Ahazia danɛnↄmɛ ó ũ, o su fↄ kpá kína Yoramu bedenↄamɛ kũ a da Yɛzɛbɛli bedenↄ. \v 14 Akũ Yehu pì a gbɛ̃nↄnɛ: À ń kũkũ bɛ̃nɛ! Akũ ò ń kũkũ ò ń dɛdɛ bùraa pìn lↄ̀gↄↄ sarɛ. Ń gbɛ̃nↄn bupla awɛɛplamɛ, ń gbɛ̃ke dí boro. \p \v 15 Kũ à bò gwe, à dàkarɛ kũ Rekabu nɛ́ Yonadabuo, àtɛn su daalɛ. Akũ Yehu a là à pì: N swɛ̃̀ kúma lákũ ma swɛ̃̀ kúmma nà yá? Yonadabu wèa à pì: Ee! Akũ Yehu pì: Zaakũ lɛmɛ, ǹ n ↄ dↄmɛnɛ. Kũ à ↄ dↄ̀ Yehui, akũ Yehu a kũ̀ à gɛ̃̀ kãao a sↄ̃go gũn. \v 16 Yehu pì: Ò gɛ́ lɛɛlɛ, ĩni kokari kũ má vĩ kũ Dikiri yão e. Akũ à tò à gɛ̀ɛ kãao lɛɛlɛ a sↄ̃go gũn. \v 17 Kũ Yehu kà Samaria, à Ahabu buri kũ ò gↄ̃̀ gwenↄ dɛ̀dɛ ń pínki. À ń dúgu zↄ̃̀ lákũ Dikiri ò Iliasu gãi nà. \s1 Baali tãnagbagbarinↄ dɛdɛnaa \p \v 18 Yehu gbɛ̃nↄ kàkara ń pínki, akũ à pìńnɛ: Ahabu dò Baalii fítinlemɛ, makũ Yehu, mani doi manamana. \v 19 Ǹ Baali tãnadenↄ sísimɛnɛ ń pínki kũ a gbàgbarinↄ kũ a don'arɛdenↄ ń pínki. Ń gbɛ̃ke sún gí suiro, má ye mà sa zↄ̃kↄ̃ o Baaliamɛ. Gbɛ̃ kũ à gì sui, à gàmɛ. Yehu tɛn ↄ̃ndↄ̃ kɛńnɛ de à le à Baali gbàgbarii pìnↄ kakatɛmɛ. \v 20 Akũ à pì: À dikpɛ ditɛ Baali pↄ́ ũ. Akũ ò a kpàkpaa kɛ̀. \v 21 À lɛ́gbãzã kɛ̀ Isarailanↄ bùsun pínki, akũ Baali gbàgbarinↄ sù ń pínki, ń gbɛ̃ke dí gↄ̃ro. Kũ ò gɛ̃̀ Baali kpɛ́n, ò kpɛ́ pìi pà gíngin, gbápɛtɛki kunlo. \v 22 Akũ Yehu pì kpɛ́ pìi utakatɛki dãkpãriinɛ: Ǹ bↄtɛ kũ utanↄ Baali gbàgbarinↄnɛ ń pínki. Akũ à bↄ̀tɛńnɛ kũ uta pìnↄ. \v 23 Yehu kũ Rekabu nɛ́ Yonadabuo gɛ̃̀ Baali kpɛ́n, akũ Yehu pì Baali gbàgbarii pìnↄnɛ: À wɛ́ pá gbɛ̃nↄa à ń gwagwa manamana, de Dikiri gbàgbarinↄ súngↄ̃ kú kãáo laro, sé ákↄ̃nↄ Baali gbàgbarinↄ átɛ̃nɛ baasiro. \v 24 Akũ Yehu kũ Yonadabuo gɛ̃̀ de ò sa o. À sù à lè Yehu gĩnakɛ à gbɛ̃nↄ kàtɛkatɛ bàai gbɛ̃nↄn basiikↄ̃. À kpã̀kɛ̃ńyĩ à pì tó ń gbɛ̃ke tò gbɛ̃ kũ àtɛni ń nańnɛ ń ↄĩnↄ doke pìtiawa, à wɛ̃̀ndii musumɛ. \v 25 Kũ Yehu sa'opↄ kũ òdi ká tɛ́n à tɛ́ kũ ò à làka, akũ à pì dogarinↄ kũ zĩ̀kari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìnↄnɛ: À gɛ̃ à ń dɛdɛ! Àsun tó ń gbɛ̃ke pitiáwaro. Kũ ò ń dɛdɛ kũ fɛ̃nɛdao ò ń gɛ̀nↄ kↄ̀tɛ bàai, akũ ò gɛ̃̀ Baali kúkia. \v 26 Ò Baali tãnakpɛ gbɛ̀ɛ sɛ̀ ò bòo ò tɛ́ sↄ̃̀a, \v 27 akũ ò wìwi ò a kpɛ́ gbòro, akũ ò gu pìi kɛ̀ bĩnikpɛkɛki ũ ari kũ a gbãrao. \p \v 28 Lɛn Yehu Baali tãnagbagbanaa mìi dɛ̀ lɛ Isarailanↄ bùsun. \v 29 Bee kũ abireo adi kpɛ li durunna kũ Nɛbati nɛ́ Yeroboamu Isarailanↄ dà a kɛnannɛro, à tɛ́ wura zùsanɛ bↄ̀rↄ kũ ò kú Bɛtɛli kũ Dãonↄi. \v 30 Dikiri pìnɛ: Zaakũ n yã kɛ̀ mana, n yã kũ má yeii kɛ̀, n kɛ̀ Ahabu bedenↄnɛ lákũ ma zɛo nà, n buri nigↄ̃ kana Isarailanↄ kín ari n nasionↄa. \v 31 Ama Yehu dí zɛ kũ Dikiri Isarailanↄ Luda dokayãoro, adi laakari dↄa kũ nɛ̀sɛ mɛ̀n dooro. Adi kpɛ li durunna kũ Yeroboamu Isarailanↄ dà a kɛnannɛro. \p \v 32 Gↄrↄ kũ̀a Dikiri tò Isarailanↄ bùsuu nà lagonaa. Azaili gbãna blè Isarailanↄ bùsu \v 33 kũ à kú Yoda ifãboki kpaa pínki sɛna zaa Aroa kũ à kú Anↄ swadↄrↄↄi ari Giliada kũ Basã bùsuuo. Gada burinↄ kũ Rubɛni burinↄ kũ Manase burinↄn kú gwe. \v 34 Yehu yã kpara kũ à kɛ̀nↄn kú Isarailanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan kũ a nɛ́gↄ̃gbɛ̃kɛyãnↄ pínki. \v 35 Yehu gà, ò a vĩ̀ Samaria, akũ a nɛ́ Yoaza kɛ̀ a gɛ̃nɛ ũ. \v 36 Yehu vùtɛ Samaria à kí blè Isarailanↄnɛ wɛ̃̀ baraakuri plansari. \c 11 \s1 Yoasi kũ a dai Ataliao \p \v 1 Kũ Ahazia da Atalia è a nɛ́ gà, akũ à fùtɛ àtɛn kína burinↄ dɛdɛ ń pínki. \v 2 Akũ kína Yehoramu nɛ́nↄgbɛ̃ Yosɛba, Ahazia dãre, Ahazia nɛ́ Yoasi sɛ̀ ń sarɛ kínanɛ kũ òtɛni ń dɛdɛnↄ tɛ́. À a ùtɛ Atalianɛ kpɛ́ kũ gádonↄn katɛnan kũ nↄgbɛ̃ kũ àtɛn yↄ̃ kpáaao lɛɛlɛ, akũ odi le ò a dɛ̀ro. \v 3 Nɛ́ pìi gↄ̃̀ utɛna Dikiri ↄnn kũ a gwàrii pìio ari wɛ̃̀ suddo. Gↄrↄ birea Ataliamɛ Yudanↄ bùsu kína ũ. \p \v 4 A wɛ̃̀ supplade gũnn sa'oriki Yoyada kínabɛ dogari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ zĩ̀kari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ sìsi, akũ ò sù kũńwo a kĩnaa Dikiri ↄnn. Akũ à yã yĩ̀ kũńwo à tò ò la dà Dikiri ↄnn gwe, akũ à kína nɛ́gↄ̃gbɛ̃ pì mↄ̀ńnɛ. \v 5 Akũ à yã dìtɛńnɛ à pì: Yã kũ áni kɛn dí. Tó a su gu dãkpã kámmabogↄrↄ zĩ, á gã̀ káaku nigↄ̃ kínabɛ dãkpã, \v 6 á gã̀ plade sↄ̃ Suru gãnu, á gã̀ aakↄ̃de nigↄ̃ gãnu kũ à kú dogari kparanↄ kpɛ dãkpã. \v 7 Á gã̀ pla kũ òtɛn kámma bo kámmabogↄrↄ zĩnↄ nigↄ̃ kína pì dãkpã Dikiri ↄnn. \v 8 À likai, á baadi kũ a gↄ̃kɛbↄↄo kũna. Gbɛ̃ kũ à sù à nài sↄ̃, à a dɛ. Àgↄ̃ tɛ́ kína pìii gu kũ àtɛn gɛ́n pínki. \p \v 9 Zĩ̀kari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kɛ̀ lákũ sa'oriki Yoyada òńnɛ nà. Ń baadi a gbɛ̃nↄ sɛ̀ à gɛ̀ɛ kũńwo Yoyada kĩnaa, gbɛ̃ kũ òtɛn kámma bonↄ kũ gbɛ̃ kũ òtɛn su ń lilin kɛnↄ ń pínki. \v 10 Akũ Yoyada kína Dauda sárinↄ kũ a sɛ̃gbako kũ ò kú Dikiri ↄnnnↄ kpà zĩ̀kari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìnↄa. \v 11 Akũ dogarii pìnↄ sù ò kàtɛ Dikiri kpɛ́ kũ sa'okio kpɛ́lɛlɛa sɛna zaa Dikiri ↄn ↄplai ari a ↄzɛi, baadi kũ a gↄ̃kɛbↄↄo kũna, de ògↄ̃ kína pì dãkpão. \v 12 Akũ Yoyada bò kũ kína nɛ́gↄ̃gbɛ̃ pìio à kífuraa kùnɛ à doka takada kpàa. Kũ ò nísi kù a mìia ò a kà kína ũ, akũ ò ↄkpa lɛ̀ ò wiki lɛ̀ ò pì: Luda kína dↄ̃ kũ aafiaao! \v 13 Kũ Atalia dogarinↄ kũ gbɛ̃ kparanↄ kĩni pìi mà, akũ à fùtɛ à gɛ̀ɛ ń kĩnaa Dikiri ↄnn. \v 14 Kũ à wɛ́ sɛ̀, à kína pìi è zɛna gbɛ̀gba sarɛ lákũ òdi kɛ nà. Zĩ̀kari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ kãkãkipɛrinↄn zɛna a sarɛ, akũsↄ̃ gbɛ̃ sĩnda pínki tɛn pↄnna kɛ òtɛn kãkãki pɛ́. Akũ Atalia a pↄ́kasanↄ gà à kɛ̃̀ à pũ̀tã kũ wikio à pì: Ò bò ma kpɛ! Ò bò ma kpɛ! \v 15 Akũ sa'oriki Yoyada pì zĩ̀kari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìnↄnɛ: À nↄgbɛ̃ pì sɛ́ à bo kãao bàai, á gbɛ̃ kũ ò bò ò tɛ́inↄ dɛdɛ kũ fɛ̃nɛdao. Zaakũ à pì òsun a dɛ Dikiri ↄnnlo. \v 16 Gↄrↄ kũ nↄgbɛ̃ pìi kà kínabɛ gãnu lɛ́ kũ sↄ̃nↄ dì gɛ̃n zɛ́n, akũ ò ↄ pɛ̀tɛa gwe ò a dɛ̀. \p \v 17 Yoyada tò kína kũ a gbɛ̃nↄ Dikiri bàka kunna kũńwo yã kɛ̀kɛ, de ò le ògↄ̃ de Dikiri gbɛ̃nↄ ũ yãi. À tò kína kũ a gbɛ̃nↄ lɛ́dokↄ̃nↄ kɛ̀ kũ kↄ̃o dↄ. \v 18 Akũ ò gɛ̀ɛ ò Baali kpɛ́ gbòro, ò a gbagbakinↄ kũ a tãnanↄ wìwi dúgudugu, akũ ò Baali gbàgbari Matã dɛ̀ gbagbaki pìnↄ sarɛ. \p Yoyada Dikiri ↄnn nà gudãkpãrinↄnɛ ń ↄĩ, \v 19 akũ à zĩ̀kari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ sɛ̀tɛ kũ dogarinↄ kũ gbɛ̃ kparanↄ ń pínki, ò bò Dikiri ↄnn kũ kína pìio, ò kínabɛ gãnu lɛ́ kũ dogarinↄ dì gɛ̃n zɛ́ sɛ̀. Kũ ò kà kínabɛa, akũ kína pìi vùtɛ kpatan, \v 20 akũ bùsuu pì gbɛ̃ sĩnda pínki pↄ kɛ̀ nna, akũsↄ̃ wɛ̃tɛ gↄ̃̀ yãkete sari, kũ ò Atalia dɛ̀ kũ fɛ̃nɛdao kínabɛa yãi. \v 21 Yoasi kí blè a wɛ̃̀ supplade gũn. \c 12 \s1 Dikiri ↄn kɛkɛnaa \p \v 1 À kɛ̀ kína ũ Yehu kíblena wɛ̃̀ supplade gũn, akũ à kí blè Yurusalɛmu wɛ̃̀ bupla. A da bi Bɛsɛba gbɛ̃mɛ, a tↄ́n Zibia. \v 2 Gↄrↄ kũ sa'oriki Yoyada lɛ́ dà Yoasia, akũ à yã kũ à mana Dikirinɛɛ kɛ̀. \v 3 Ama adi tãnagbagbaki kũ ò bònↄ gbororo, ò kpɛ́ òtɛn sa o gwe, òtɛn turaretiti kpáta. \p \v 4 Yoasi pì sa'orinↄnɛ: À ↄgↄ kũ ò sùo Dikiri ↄnn kakara, ↄgↄ kũ ò lìli baadinɛ kũ lɛ́gbɛ̃na ↄgↄo kũ pↄyeina gbanↄ pínki. \v 5 Sa'orinↄ gↄ̃ ↄgↄ pì sí ↄgↄsirinↄa ò Dikiri ↄn gu kũ à yàkanↄ kɛkɛo. \v 6 Akũ Yoasi kí blè ari wɛ̃̀ baro awɛɛ'aakↄ̃, ama sa'orinↄ dí Dikiri ↄn gu kũ à yàkanↄ kɛkɛro, \v 7 akũ kína Yoasi sa'oriki Yoyada sìsi kũ sa'orinↄ ń pínki à ń lá à pì: À kɛ̀ dera adì Dikiri ↄn gu kũ à yàkanↄ kɛkɛroo? Àsun ↄgↄ sí ↄgↄsirinↄa doro. À tó ògↄ̃ Dikiri ↄn gu kũ à yàkanↄ kɛkɛo. \v 8 Akũ sa'orinↄ wè kũ oni ↄgↄ ke sí gbɛ̃nↄa doro, oni sↄ̃ Dikiri ↄn gu kũ à yàkanↄ kɛkɛro. \v 9 Akũ sa'oriki Yoyada àkpatii sɛ̀ à a nɛ́ fↄ̃̀, akũ à dìtɛ sa'oki sarɛ tó òtɛn gɛ̃ Dikiri ↄn ↄplai. Akũ sa'ori kũ òtɛn kpɛ́ zɛ́ dãkpãnↄ dì ↄgↄ kũ ò sùo Dikiri ↄnn kán pínki. \v 10 Tó ò è àkpatii pìi ↄgↄ kɛ̀ dasi, akũ kína takadakɛ̃ri kũ sa'orikio dì naro ò káka asasanↄ gũn. \v 11 Òdi ↄgↄ pì dedebaru kɛ ò na gbɛ̃ kũ ò Dikiri ↄn zĩ dàńnɛnↄnɛ ń ↄĩ, akũ òdi fĩna boo lí'arinↄnɛ kũ kpɛ́borinↄ \v 12 kũ gbĩ̀borinↄ kũ gbɛ̀'arinↄ. Akũ ò lí kũ gbɛ̀ ananↄ lùluo dↄ, de ò Dikiri ↄn gu kũ à yàkanↄ kɛkɛo yãi kũ kpɛ́ kɛkɛna zĩ pãndenↄ pínki. \v 13 Odi Dikiri ↄn andurufu tanↄ pi kũ ↄgↄ kũ ò sùo Dikiri ↄnn pìioro, ke fitila tɛ́dɛbↄnↄ ke arusibↄnↄ ke kãkãkinↄ ke wura pↄ́nↄ ke andurufu pↄ́ kparanↄ. \v 14 Dikiri ↄn kɛ̀kɛrinↄn òdi fĩna boońnɛ. \v 15 Gbɛ̃ kũ ò ↄgↄ pìi kpàḿma ò fĩna boo zĩkɛrinↄnɛnↄ, òdi ń gbɛka ↄgↄ pì yãiro, zaakũ gbɛ̃ pìnↄ bi náanidenↄmɛ. \v 16 Ɔgↄ kũ ò kpà taari fĩnabobↄ ke durunna kútɛkɛbↄ ũnↄ, òdi gɛ̃o Dikiri ↄnnlo, sa'orinↄ pↄ́mɛ. \p \v 17 Gↄrↄ kũ̀a Siria kína Azaili gɛ̀ɛ à lɛ̀tɛ Gataa à sì, akũ à ɛ̀ra àtɛn su lɛ́tɛ Yurusalɛmua dↄ. \v 18 Akũ Yudanↄ kína Yoasi pↄ́ kũ a dizi Yudanↄ kínanↄ Yosafata kũ Yoramuo kũ Ahaziao kpà Dikirianↄ sɛ̀tɛ kũ pↄ́ kũ à kpà Dikirianↄ dↄ kũ wura kũ à kú Dikiri ↄn laasii gũnwo kũ a bɛ laasii gũnwo pínki, à kpã̀zã Azailinɛ, akũ Azaili gò Yurusalɛmula. \v 19 Yoasi yã kparanↄ kũ yã kũ à kɛ̀nↄ pínki kú Yudanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan. \v 20 A ìbanↄ lɛ́ kpàkũsũi, akũ ò a dɛ̀ zaa Bɛtɛmilo Sila zɛ́n. \v 21 Gbɛ̃ kũ ò a dɛ̀ɛ pìnↄ tↄ́n dí: Simɛata nɛ́ Yozabada kũ Soma nɛ́ Yozabadao. Kũ Yoasi gà, ò a mira kpàkũsũ kũ a dizinↄo Dauda wɛ̃tɛn, akũ a nɛ́ Amazia a gɛ̃nɛ blè. \c 13 \s1 Isarailanↄ kína Yoaza \p \v 1 Yudanↄ kína Ahazia nɛ́ Yoasi kíblena wɛ̃̀ baro awɛɛ'aakↄ̃de gũnn Yehu nɛ́ Yoaza kɛ̀ Isarailanↄ kína ũ, akũ à kí blè Samaria wɛ̃̀ gɛ̃ro awɛɛpla. \v 2 À yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀ à zɛ̀ kũ durunna kũ Nɛbati nɛ́ Yeroboamu Isarailanↄ dà a kɛnanwo, adi pãnɛro. \v 3 Akũ Dikiri pↄ fɛ̃̀ Isarailanↄi à ń ná Siria kína Azailinɛ a ↄĩ kũ a nɛ́ Bɛnadadao ari Yoaza kíblena lɛ́n. \v 4 Yoaza kútɛ kɛ̀ Dikirinɛ, akũ Dikiri sì, zaakũ à è deran Siria kína pì tɛn wɛ́ tã Isarailanↄa nà. \v 5 Dikiri tò ò surabarii lè, akũ ò bò Sirianↄ ↄĩ, akũ baadi kú a ↄnn lán zĩ bà. \v 6 Ama odi kpɛ li durunna kũ Nɛbati nɛ́ Yeroboamu ń dá a kɛnannɛro, ò zɛ̀o. Asɛra lí sↄ̃ à kpɛ́ pɛtɛna Samaria. \v 7 Yoaza zĩ̀karinↄ kà lakana, séde sↄ̃de gbɛ̃nↄn bupla akurinↄ kũ sↄ̃go mɛ̀n kurinↄ kũ zĩ̀kari gɛ̀sɛde gbɛ̃nↄn dúbu kurinↄ baasiro, zaakũ Siria kína ń kɛ́ búgubugu, ò gↄ̃̀ lán bùsutiti bà. \v 8 Yoaza yã kparanↄ, yã kũ à kɛ̀nↄ kũ a nɛ́gↄ̃gbɛ̃kɛyãnↄn kú Isarailanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan. \v 9 Kũ Yoaza gà, akũ ò a vĩ̀ Samaria, akũ a nɛ́ Yehoasi a gɛ̃nɛ blè. \s1 Isarailanↄ kína Yehoasi \p \v 10 Yudanↄ kína Yoasi kíblena wɛ̃̀ baraakuri awɛɛsupplade gũnn Yoaza nɛ́ Yehoasi kɛ̀ Isarailanↄ kína ũ, akũ à kí blè wɛ̃̀ gɛ̃ro awɛɛdo. \v 11 À yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀, adi kpɛ li durunna kũ Nɛbati nɛ́ Yeroboamu Isarailanↄ dà a kɛnannɛro, à kpɛ́ àtɛn kɛ. \v 12 Yehoasi yã kpara kũ à kɛ̀nↄ kũ a nɛ́gↄ̃gbɛ̃kɛyãnↄ kũ zĩ̀ kũ à kà kũ Yudanↄ kína Amaziao kú Isarailanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan. \v 13 Kũ à gà, ò a mira kpàkũsũ kũ Isarailanↄ kínanↄo Samaria, akũ Yeroboamu a gɛ̃nɛ blè. \s1 Ɛlisa ganaa \p \v 14 Ɛlisa tɛn gyã kɛ, ani fↄ̃ à ble doro, akũ Isarailanↄ kína Yehoasi gɛ̀ɛ à à lè, àtɛn ↄ́ↄ dↄ à pìnɛ: Baa! Baa! Mↄkↄ̃mmɛ Isarailanↄ sↄ̃gonↄ ũ kũ ń sↄ̃denↄ. \v 15 Akũ Ɛlisa pìnɛ: Ǹ sá sɛ́ kũ kànↄ. Kũ à sɛ̀, \v 16 akũ Ɛlisa pìnɛ: Ǹ kà kpá sála. Kũ à kpà sála, akũ Ɛlisa a ↄnↄ dìdi kína pì ↄnↄa \v 17 à pì: Ǹ ifãboki kpa wondo wɛ̃. Kũ à wɛ̃̀, akũ Ɛlisa pì: Ǹ kàa pì zu. Kũ à zù, akũ Ɛlisa pì: Dikiri zĩ̀blena kàan gwe. Zĩ̀blena Sirianↄa kàamɛ. Ĩni Sirianↄ kakatɛ mámmam zaa Afɛki. \v 18 Akũ Ɛlisa pì: Ǹ kàa pìnↄ sɛ́tɛ. Kũ à sɛ̀tɛ, akũ Ɛlisa pìnɛ: Ǹ zĩtɛ lɛ́o. À lɛ̀o gɛ̃̀n aakↄ̃, akũ à zɛ̀. \v 19 Akũ Luda gbɛ̃ pì pↄ fɛ̃̀i à pì: Tó n zĩtɛ lɛ̀o yã gɛ̃̀n sↄↄro ke suddomɛ, de n zĩ̀i blè Sirianↄa mámmam. Tera sà ĩni zĩ̀ bleḿma gɛ̃̀n aakↄ̃mɛ. \p \v 20 Ɛlisa gà, akũ ò a vĩ̀. Tó Sɛ̃̀tãgↄrↄ kà, akũ Mↄabu gbãnamↄnnɛrinↄ dì su lɛ́tɛ Isarailanↄ bùsuua. \v 21 Gↄrↄ kũ̀a gbɛ̃nↄ tɛn gɛ̀ vĩ. Kũ ò gbãnamↄnnɛrinↄ gã̀a è, akũ ò gɛ̀ɛ pìi sɛ̀ ò zù Ɛlisa miran. Kũ gɛ̀ɛ pìi lɛ̀tɛ à nà Ɛlisa wánↄa, akũ à vù à fùtɛ à zɛ̀. \p \v 22 Siria kína Azaili gbãna mↄ̀ Isarailanↄnɛ ari Yoaza kíblena lɛ́n. \v 23 Akũ Dikiri sùruu kɛ̀ kũńwo à wɛ̃nda dↄ̃̀ńnɛ, à ń wɛ́ gwà a bàka kũ à kú kũ Ibrahĩo kũ Isaakuo kũ Yakubuo yãi. Adi we à ń dúgu zↄ̃ro, adi ń zukũnaro ari kũ a gbãrao. \v 24 Kũ Siria kína Azaili gà, akũ a nɛ́ Bɛnadada a gɛ̃nɛ blè. \v 25 Kũ Yoaza nɛ́ Yehoasi zĩ̀i kà kũ Azaili nɛ́ Bɛnadada pìio, à ɛ̀ra à wɛ̃tɛ kũ Azaili sì a de Yoazaanↄ sìa. Yehoasi zĩ̀i blèa gɛ̃̀n aakↄ̃mɛ, akũ à Isaraila wɛ̃tɛ pìnↄ sìa. \c 14 \s1 Yudanↄ kína Amazia \p \v 1 Isarailanↄ kína Yoaza nɛ́ Yehoasi kíblena wɛ̃̀ plade gũnn Yoasi nɛ́ Amazia kɛ̀ Yudanↄ kína ũ. \v 2 A wɛ̃̀ baraasↄↄrode gũnn à kí blè, à vùtɛ kín Yurusalɛmu wɛ̃̀ baraakuri donsari. A da bi Yurusalɛmu gbɛ̃mɛ, a tↄ́n Yoadĩ. \v 3 À yã kũ Dikiri yeii kɛ̀, ama adi ká a dizi Dauda pↄ́ ũro. À a de Yoasi ágba sɛ̀ súsu. \v 4 Adi tãnagbagbaki kũ ò bònↄ gbororo, ò kpɛ́ òtɛn sa o gwe òtɛn turaretiti kpátan. \v 5 Kũ à kpata zĩni pɛ̀tɛ à làka, akũ à a ìba kũ ò a de dɛ̀nↄ dɛ̀dɛ se. \v 6 Lákũ à kú Musa doka takadan nà, adi gbɛ̃dɛrii pìnↄ nɛ́nↄ dɛdɛro. Takada pìi gũn Dikiri pì òsun denↄ dɛdɛ ń nɛ́nↄ durunna yãiro, akũsↄ̃ òsun nɛ́nↄ dɛdɛ ń denↄ durunna yãiro. Baadi ni ga a zĩda durunna yãimɛ. \v 7 Amazia mɛ́ à zĩ̀i blè Ɛdↄmunↄa gbɛ̃nↄn dúbu kuri zaa Guvutɛ Wisiden. Zĩ̀i pìi gũnn à Sela sì, akũ à tↄ́ kpànɛ Yↄkↄtɛli, tↄ́ pì kpɛ́ kúa ari kũ a gbãrao. \p \v 8 Abire gbɛra Amazia gbɛ̃nↄ zĩ̀ Isarailanↄ kína Yoaza nɛ́ Yehoasi, Yehu daikorea, à pìnɛ: Ǹ mↄ́ ò kↄ̃ le wɛ́dewɛ zĩ̀lan. \v 9 Isarailanↄ kína Yoasi wèa à pì: Lɛbana bùsu lɛ̀kara lɛ́gbãzã kɛ̀ Lɛbana bùsu sida línɛ à pì à a nɛ́nↄgbɛ̃ kpãzã a nɛ́a, akũ Lɛbana bùsu nↄ̀bↄ pãsĩ sù à kìtii pà lɛ̀karaa pìia. \v 10 N zĩ̀i blè Ɛdↄmunↄa, akũ n n zĩda bì. Ǹ zɛ kũ n tↄ́manakɛo ǹ vutɛ tɛɛnɛ. À kɛ̀ dera ntɛn ↄ ká yã pãsĩii? Abire ni sunnɛ kũ kisirao kũ Yudanↄ se. \v 11 Ama Amazia yã pìi kpà sãkoto, akũ Yehoasi sù lɛ́tɛa. Ò dàkarɛ zaa Bɛsɛmɛsi Yudanↄ bùsun. \v 12 Isarailanↄ zĩ̀i blè Yudanↄa, akũ Yudanↄ bàa sì ò tà ń bɛa. \v 13 Bɛsɛmɛsi gwen Yehoasi Amazia kũ̀n à gɛ̀ɛ kãao Yurusalɛmu. À a bĩni gbòro lán mita wàa do bà zaa Ɛflaimu gãnu lɛ́a ari gɛna Kusuru gãnu lɛ́a. \v 14 À wura kũ andurufuuo kũ pↄ́ kũ ò kú Dikiri ↄnnnↄ kũ pↄ́ kũ ò kú kínabɛ laasinnↄ sɛ̀tɛ pínki, akũ à gbɛ̃kenↄ kũ̀kũ à tà kũńwo Samaria zĩ̀zↄnↄ ũ. \p \v 15 Yehoasi yã kpara kũ à kɛ̀nↄ kũ a nɛ́gↄ̃gbɛ̃kɛyãnↄn kú Isarailanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan. Lákũ à zĩ̀i kà kũ Yudanↄ kína Amaziao nà kú gwe dↄ. \v 16 Kũ Yehoasi gà, ò a mira kpàkũsũ kũ Isarailanↄ kínanↄo Samaria, akũ a nɛ́ Yeroboamu vùtɛ a gɛ̃nɛ ũ. \p \v 17 Yudanↄ kína Amazia kɛ̀ wɛ̃̀ gɛ̃ro Yehoasi ganaa gbɛra. \v 18 Amazia yã kparanↄn kú Yudanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan. \v 19 Ò lɛ́ kpàkũsũi Yurusalɛmu, akũ à bàa sì à tà Lakisi. Akũ ò gbɛ̃nↄ gbàrɛ ò pɛ̀tɛi ò a dɛ̀ gwe. \v 20 Akũ ò a gɛ̀ɛ sɛ̀ kũ sↄ̃o ò sùo Yurusalɛmu, ò a mira kpàkũsũ kũ a dizinↄo Dauda wɛ̃tɛn. \v 21 Akũ Yudanↄ Uzia kũ à kà wɛ̃̀ gɛ̃ro awɛɛdo kà kína ũ a de Amazia gɛ̃nɛ ũ. \v 22 Àkũ mɛ́ à Elata sì à kɛ̀kɛ à kàtɛ Yudanↄnɛ a de ganaa gbɛra. \s1 Isarailanↄ kína Yeroboamu plade \p \v 23 Yudanↄ kína Yoasi nɛ́ Amazia kíblena wɛ̃̀ gɛ̃rode gũnn Isarailanↄ kína Yoasi nɛ́ Yeroboamu kɛ̀ kína ũ Samaria, à kú kín wɛ̃̀ bupla awɛɛdo. \v 24 À yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀, adi kpɛ li durunna kũ Nɛbati nɛ́ Yeroboamu Isarailanↄ dà a kɛnannɛro. \v 25 Àkũ mɛ́ à ɛ̀ra à Isarailanↄ bùsuu sìńnɛ zaa Lebo Amata ari gɛna Ísira Wisidei, lákũ Dikiri Isarailanↄ Luda ò a zↄ̀bleri Amitai nɛ́ Inusa, Gatɛfa gbɛ̃ gãi nà. \v 26 Zaakũ Dikiri è Isarailanↄ tɛn wari kɛ manamana, zↄ̀nↄ kũ zĩdadenↄ ń pínki, akũsↄ̃ ò gbɛ̃ke vĩ à kpáńyĩro. \v 27 Dikiri dí pi áni Isaraila tↄ́ dɛdɛ andunia gũnlo, akũ à ń sura bà Yehoasi nɛ́ Yeroboamu gãi. \v 28 Yeroboamu yã kpara kũ à kɛ̀nↄ kũ zĩ̀ kũ à kànↄn kú Isarailanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan. Lákũ à ɛ̀ra à Damasuku kũ Amataoo sì Isarailanↄnɛ nà kú gwe dↄ. \v 29 Kũ à gà, ò a mira kpàkũsũ kũ a dizi Isarailanↄ kínanↄ, akũ a nɛ́ Zakari vùtɛ a gɛ̃nɛ ũ. \c 15 \s1 Yudanↄ kína Uzia \p \v 1 Isarailanↄ kína Yeroboamu kíblena wɛ̃̀ baraasↄↄro awɛɛplade gũn Amazia nɛ́ Uzia kɛ̀ Yudanↄ kína ũ. \v 2 A wɛ̃̀ gɛ̃ro awɛɛdode gũnn à kí blè, akũ à kú kín Yurusalɛmu wɛ̃̀ bupla akuri awɛɛpla. A da bi Yurusalɛmu gbɛ̃mɛ, a tↄ́n Yɛkↄlia. \v 3 À yã kũ Dikiri yeii kɛ̀ lákũ a de Amazia kɛ̀ nà. \v 4 Ama adi tãnagbagbaki kũ ò bònↄ gbororo, ò kpɛ́ òtɛn sa o gwe òtɛn turaretiti kpátan. \v 5 Dikiri tò a kusu kũ̀, à kúo ari à gɛ̀ɛ à gào. À kpɛ́ kúki ado. A nɛ́ Yotamu mɛ́ à kínabɛ ↄn kũna, àkũmɛ Yudanↄ don'arɛde ũ. \v 6 Uzia yã kparanↄn kú Yudanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan kũ yã kũ à kɛ̀nↄ pínki. \v 7 Kũ à gà, ò a vĩ̀ kũ a dizinↄ Dauda wɛ̃tɛn, akũ a nɛ́ Yotamu vùtɛ a gɛ̃nɛ ũ. \s1 Isarailanↄ kína Zakari \p \v 8 Yudanↄ kína Uzia kíblena wɛ̃̀ bupla plansaride gũnn Yeroboamu nɛ́ Zakari kɛ̀ Isarailanↄ kína ũ Samaria, à kí blè mↄ suddo. \v 9 À yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀ lákũ a dizinↄ kɛ̀ nà. Adi kpɛ li durunna kũ Nɛbati nɛ́ Yeroboamu Isarailanↄ dà a kɛnannɛro. \v 10 Akũ Yabɛsi nɛ́ Salumu lɛ́ kpàkũsũi kũ gbɛ̃nↄ à a dɛ̀ zaa Ibleamu, akũ à a gɛ̃nɛ blè. \v 11 Zakari yã kparanↄn kú Isarailanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan. \v 12 Lɛn yã kũ Dikiri ò Yehunɛɛ kɛ̀ lɛ, à pì a burinↄ mɛ́ onigↄ̃ Isarailanↄ kí ble ari à gɛ́ pɛ́ a nasionↄa. \s1 Isarailanↄ kína Salumu \p \v 13 Yabɛsi nɛ́ Salumu kɛ̀ kína ũ Yudanↄ kína Uzia kíblena wɛ̃̀ bupla donsaride gũn, à kí blè Samaria mↄ do. \v 14 Akũ Gadi nɛ́ Mɛnahɛmu bò Tiza à gɛ̀ɛ Samaria, akũ à Yabɛsi nɛ́ Salumu lɛ̀ à dɛ̀ gwe, akũ à a gɛ̃nɛ blè. \v 15 Salumu yã kparanↄ kũ lɛ́ kũ à kpàkũsũ kũ gbɛ̃nↄ Zakariiio kú Isarailanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan. \v 16 Gↄrↄ birean Mɛnahɛmu bò Tiza à gɛ̀ɛ à lɛ̀tɛ Tifisaa kũ gbɛ̃ kũ ò kú a gũnnↄ kũ gu kũ à lìkainↄ pínki, zaakũ ò gì zɛ́ wɛ̃nɛi. À nↄ̀sindarenↄ nɛ̀sɛɛ pàrapara ń pínki dↄ. \s1 Isarailanↄ kína Mɛnahɛmu \p \v 17 Yudanↄ kína Uzia kíblena wɛ̃̀ bupla donsaride gũnn Gadi nɛ́ Mɛnahɛmu kɛ̀ Isarailanↄ kína ũ, akũ à kí blè Samaria wɛ̃̀ kuri. \v 18 À yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀ ari a wɛ̃̀ndi lɛ́n. Adi kpɛ li durunna kũ Nɛbati nɛ́ Yeroboamu Isarailanↄ dà a kɛnannɛro. \p \v 19 Kũ Asiria kína Tigila Pilɛsa lɛ̀tɛ Isarailanↄ bùsuua, akũ Mɛnahɛmu a gbà andurufu tↄn baraakuri awɛɛsiikↄ̃, de Tigila Pilɛsa le à ↄ daawa, à kpata zĩni le à pɛ́tɛ yãi. \v 20 Mɛnahɛmu tò Isarailanↄ andurufuu pì fĩnaa bò, akũ ↄgↄdenↄ andurufu ↄgↄ kpà ń mìiamiia mɛ̀n bupla akurikuri Asiria kína pↄ́ ũ. Akũ Asiria kína pìi ɛ̀ra à tà, adi zɛ ń bùsun doro. \v 21 Mɛnahɛmu yã kparanↄn kú Isarailanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan kũ yã kũ à kɛ̀nↄ pínki. \v 22 Kũ à gà, akũ a nɛ́ Pekaya a gɛ̃nɛ blè. \s1 Isarailanↄ kína Pekaya \p \v 23 Yudanↄ kína Uzia kíblena wɛ̃̀ bupla akuride gũnn Mɛnahɛmu nɛ́ Pekaya kɛ̀ Isarailanↄ kína ũ, à kí blè Samaria wɛ̃̀ pla. \v 24 À yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀, adi kpɛ li durunna kũ Nɛbati nɛ́ Yeroboamu Isarailanↄ dà a kɛnannɛro. \v 25 A zĩ̀kari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ Rɛmalia nɛ́ Pɛka lɛ́ kpàkũsũi kũ gbɛ̃nↄ. Akũ à Giliada bùsudenↄ sɛ̀ gbɛ̃nↄn bupla akuri à sì kũńwo kína pìii a zɛki gbãnan Samaria, à a dɛ̀ kũ Agobuo kũ Ariɛo, akũ à a gɛ̃nɛ blè. \v 26 Pekaya yã kparanↄn kú Isarailanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan kũ yã kũ à kɛ̀nↄ pínki. \s1 Isarailanↄ kína Pɛka \p \v 27 Yudanↄ kína Uzia kíblena wɛ̃̀ bupla akuri awɛɛplade gũnn Rɛmalia nɛ́ Pɛka kɛ̀ Isarailanↄ kína ũ, à kí blè Samaria wɛ̃̀ baro. \v 28 À yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀, adi kpɛ li durunna kũ Nɛbati nɛ́ Yeroboamu Isarailanↄ dà a kɛnannɛro. \v 29 Pɛka gↄrↄan Asiria kína Tigila Pilɛsa sù à Iyon sì kũ Abɛli Bɛtɛmakao kũ Yanↄao kũ Kɛdɛsio kũ Azoo. À Nafatali burinↄ gu sì dↄ, Giliada kũ Galilio pínki, akũ à gupidenↄ kũ̀kũ à tà kũńwo Asiria. \v 30 Ela nɛ́ Osea lɛ́ kpàkũsũ kũ gbɛ̃nↄ Pɛkai, akũ à a dɛ̀ à a gɛ̃nɛ blè Uzia nɛ́ Yotamu kíblena wɛ̃̀ barode gũn. \v 31 Pɛka yã kparanↄn kú Isarailanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan kũ yã kũ à kɛ̀nↄ pínki. \s1 Yudanↄ kína Yotamu \p \v 32 Isarailanↄ kína Rɛmalia nɛ́ Pɛka kíblena wɛ̃̀ plade gũnn Uzia nɛ́ Yotamu kɛ̀ Yudanↄ kína ũ. \v 33 A wɛ̃̀ baraasↄↄrode gũnn à kí blè, akũ à kú kín Yurusalɛmu wɛ̃̀ gɛ̃ro awɛɛdo. A da tↄ́n Yɛrusa, Zadↄki nɛ́mɛ. \v 34 À yã kũ Dikiri yeii kɛ̀ lákũ a de Uzia kɛ̀ nà. \v 35 Ama adi tãnagbagbaki kũ ò bònↄ gbororo, ò kpɛ́ òtɛn sa o gwe òtɛn turaretiti kpátan. Àkũ mɛ́ à Dikiri ↄn gãnu kũ à kú musu kɛ̀kɛ. \v 36 Yotamu yã kparanↄn kú Yudanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan kũ yã kũ à kɛ̀nↄ pínki. \v 37 Gↄrↄ birean Dikiri tò Siria kína Rezĩ kũ Rɛmalia nɛ́ Pɛkao nà lɛtɛna Yudanↄaaa. \v 38 Kũ Yotamu gà, ò a mira kpàkũsũ kũ a dizinↄ Dauda wɛ̃tɛn, akũ a nɛ́ Aza vùtɛ a gɛ̃nɛ ũ. \c 16 \s1 Yudanↄ kína Aza \p \v 1 Rɛmalia nɛ́ Pɛka kíblena wɛ̃̀ gɛ̃ro awɛɛplade gũnn Yotamu nɛ́ Aza kɛ̀ Yudanↄ kína ũ. \v 2 A wɛ̃̀ barode gũnn à kí blè, akũ à kú kín Yurusalɛmu wɛ̃̀ gɛ̃ro awɛɛdo. Adi yã kũ Dikiri a Luda yei kɛ lán a dizi Dauda bàro. \v 3 À zɛ̀ kũ Isarailanↄ kínanↄ yãkɛnaao ari sé à sa'opↄ kũ òdi ká tɛ́n à tɛ́ kũ ò kũ a nɛ́gↄ̃gbɛ̃o. À yã vãni kɛ̀ lákũ buri kũ Dikiri pɛ̀ḿma Isarailanↄnɛnↄ dì kɛ nà yã. \v 4 À sa ò à turaretiti kpàta tãnagbagbaki kũ ò bònↄa kũ sĩ̀sĩi musunↄ kũ lí zↄ̃kↄ̃ sĩnda pínki gbáruo. \p \v 5 Abire gbɛra Siria kína Rezĩ kũ Isarailanↄ kína Rɛmalia nɛ́ Pɛkao sù zĩ̀ ká Yurusalɛmu. Gwen ò lìka Azai, ama odi fↄ̃ ò a blè kũ zĩ̀ioro. \v 6 Gↄrↄ birean Rezĩ pɛ̀ Yudanↄa à ń bↄ́tɛ Elata à ɛ̀ra à gwe sìḿma, akũ Ɛdↄmunↄ sù ò vùtɛ gwe ari kũ a gbãrao. \v 7 Akũ Aza gbɛ̃nↄ zĩ̀ Asiria kína Tigila Pilɛsaa à pì: N zↄ̀bleriimɛ ma ũ, n nɛ́mɛ ma ũ. Ǹ mↄ́ ǹ ma bo Siria kína kũ Isarailanↄ kína kũ ò fùtɛmainↄ ↄĩ. \v 8 Aza andurufu kũ wura kũ à kú Dikiri ↄnn kũ a bɛ laasii gũnwoo sɛ̀tɛ à Asiria kína gbà à kpã̀zãnɛ. \v 9 Akũ Asiria kína a yã mà, à gɛ̀ɛ à lɛ̀tɛ Damasukua à sì. À Rezĩ dɛ̀, akũ à tà kũ Damasukudenↄo ari Kiri. \v 10 Kína Aza gɛ̀ɛ à dà Asiria kína Tigila Pilɛsalɛ zaa Damasuku. À sa'oki è gwe, akũ à a taka gà takada gũn à kpã̀zã sa'ori Urianɛ kũ a kɛna takao pínki. \v 11 Sa'ori Uria sa'oki pìi kɛ̀ lákũ kína Aza kpã̀zãarɛ nà kyáu, à a mìi dɛ̀ ari kína pì gↄ̃ su kũ Damasukuo. \v 12 Kũ à sù, à sa'oki pìi è, akũ à nài. \v 13 À sa'opↄ kũ òdi ká tɛ́n à tɛ́ kũ òa à wísiti kàn à í tↄ̀a à kɛnnakũkↄ̃o sa'o'aru kùa. \v 14 Dikiri gbagbaki kũ ò pì kũ mↄ̀gotɛ̃o kú sa'oki dufu pì kũ Dikiri kpɛ́o dagura, akũ Aza sɛ̀ à dìtɛ sa'oki dufu pì ↄplai. \v 15 Akũ à yã dìtɛ sa'ori Urianɛ à pì: Ĩnigↄ̃ sa'o kↄnkↄpↄ kũ òdi ká tɛ́n à tɛ́ kũ o sa'oki zↄ̃kↄ̃ↄ pìia kũ ↄkↄsi pↄ́blewɛ gbao kũ kína sa'opↄ kũ òdi ká tɛ́n à tɛ́ kũo kũ a pↄ́blewɛ gbao kũ gbɛ̃nↄ sa'opↄ kũ òdi ká tɛ́n à tɛ́ kũo kũ ń pↄ́blewɛ gbao kũ ń sa'o'io. Ĩnigↄ̃ sa'opↄ kũ òdi ká tɛ́n à tɛ́ kũ kúa kũ kɛnnakũkↄ̃o sa'o'aruo. Sa'oki kũ ò pì kũ mↄ̀gotɛ̃o sↄ̃, anigↄ̃ de ma màsokɛki ũ. \v 16 Akũ sa'ori Uria kɛ̀ lákũ kína Aza òarɛ nà. \p \v 17 Kína Aza mↄ̀ lɛ̀kɛtɛnↄ gògo tadibↄnↄa à ń tanↄ gò à dìtɛ. À íkaki gò mↄ̀gotɛ̃ zùsa kũ ò kú a zĩtɛnↄa à dìtɛ kĩni gbɛ̀ɛa. \v 18 À kína tìntin kũ ò bò Dikiri ↄnn kũ a gãnu kũ à kú gweoo gbòro mìnatɛna Asiria kínanɛ yãi. \v 19 Aza yã kparanↄn kú Yudanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan kũ yã kũ à kɛ̀nↄ pínki. \v 20 Aza gà, akũ ò a mira kpàkũsũ kũ a dizinↄ Dauda wɛ̃tɛn, akũ a nɛ́ Ɛzɛkaya vùtɛ a gɛ̃nɛ ũ. \c 17 \s1 Isarailanↄ kína kpɛde Osea \p \v 1 Yudanↄ kína Aza kíblena wɛ̃̀ kuri awɛɛplade gũnn Ela nɛ́ Osea kɛ̀ Isarailanↄ kína ũ Samaria, à kí blè wɛ̃̀ kɛ̃ndo. \v 2 À yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀, ama adi kɛ lákũ Isarailanↄ kína kũ ò dòarɛ arɛnↄ kɛ̀ nàro. \v 3 Asiria kína Samanɛsa sù à lɛ̀tɛa, akũ Osea kɛ̀ a zↄ̀bleri ũ, àtɛn táfe bonɛ. \v 4 Osea gbɛ̃nↄ zĩ̀ Misila kína Soa, akũ adi táfe kũ àdi bo Samanɛsanɛ wɛ̃̀ kũ wɛ̃̀ɛo bonɛ doro. Kũ Samanɛsa è Osea bò a kpɛ, akũ à a kũ̀ à a dà kpɛ́siran. \v 5 Akũ Samanɛsa lɛ̀tɛ Isarailanↄ bùsuua pínki. A gbɛ̃nↄ sù ò Samaria kaguraa kɛ̀ ari wɛ̃̀ aakↄ̃. \v 6 Osea kíblena wɛ̃̀ kɛ̃ndode gũnn Samanɛsa Samaria sì à tà kũ Isarailanↄ a bùsun, à ń kátɛkatɛ Ala kũ Gozã kũ à kú Abo barao kũ Midiã bùsu wɛ̃tɛnↄ gũnwo. \s1 Isarailanↄ gↄ̃na zĩ̀zↄnↄ ũ ń durunna yãi \p \v 7 Yã pìi kɛ̀ lɛ, kũ Isarailanↄ durunna kɛ̀ Dikiri ń Ludanɛ kũ à ń bↄ́tɛ Misila kína Firi'auna ↄĩ yãi. Ò donyĩ kɛ̀ tãnanↄnɛ \v 8 ò buri kũ Dikiri pɛ̀ḿmańnɛnↄ ágba sɛ̀ ò zɛ̀ kũ yã kũ Isarailanↄ kínanↄ dàńnɛnↄo. \v 9 Ò yã dↄ̀rↄsari dìtɛ Dikiri ń Luda yã gbɛ̀n ò tãnagbagbakinↄ bò ń zĩdanɛ ń wɛ̃tɛnↄ gũn pínki zaa gudãkpãkia gɛna ari wɛ̃tɛ bĩnidea. \v 10 Ò gbɛ̀nↄ kũ línↄ pɛ̀tɛpɛtɛ sĩ̀sĩ leinↄa pínki kũ lí zↄ̃kↄ sĩnda pínki gbáruo. \v 11 Ò turaretiti kpàta tãnagbagbaki kũ ò bòo pìnↄa pínki lákũ buri kũ Dikiri pɛ̀ḿmańnɛnↄ kɛ̀ nà. Yã vãni kũ ò kɛ̀ɛ pìnↄ mɛ́ à Dikiri pↄ fɛ̃̀nɛ. \v 12 Ò kùtɛ tãnanↄnɛ, bee kũ Dikiri pìńnɛ òsun kɛro. \v 13 Dikiri Isarailanↄ kũ Yudanↄ sã gà a annabinↄ kũ wɛ́gupu'erinↄ gãi ń pínki à pì, ò kpɛ li ń yã vãninↄnɛ, ògↄ̃ Dikiri yãditɛnanↄ kũ a yãdannɛnaao kũna, lákũ à kú doka takada kũ à dìtɛ ń dizinↄnɛɛ gũn nà, akũ à ɛ̀ra à ò a zↄ̀bleri annabinↄ gãi. \p \v 14 Bee kũ abireo Isarailanↄ gìmai, ń sã gbãna lán ń dizi kũ odi Dikiri ń Luda náani kɛronↄ pↄ́ bàmɛ. \v 15 Ò gì a ↄdↄki gwai, ò a bàka kunna kũ ń dizinↄ yã gbòro, odi laakari kũ à dàńnɛ yã daro. Ò tɛ̀ pↄ́ pãpãnↄi, akũ mↄ́kↄ̃nↄ kɛ̀ pã. Ò buri kũ ò likańyĩnↄ ágba sɛ̀, buri kũ Dikiri pì òsun ń dà sɛ́ro pìnↄ. \v 16 Ò pã kpà Dikiri ń Luda yãditɛnanↄi, ò mↄ̀ↄ kàsa mɛ̀n pla lán zùsanɛ bↄ̀rↄnↄ bà ń tãnanↄ ũ, ò Asɛra lí pɛ̀tɛ, ò susunɛnↄ gbàgba, ò kùtɛ Baalinɛ. \v 17 Ò sa'opↄ kũ òdi ká tɛ́n à tɛ́ kũ ò kũ ń nɛ́nↄ, gↄ̃gbɛ̃nↄ kũ nↄgbɛ̃nↄ, ò màsoo kɛ̀ ò ɛzɛ vãni kɛ̀, ò ń zĩda kpà yã kũ Dikiri yeiroa, ò a pↄ fɛ̃̀nɛ. \v 18 Akũ Dikiri pↄ fɛ̃̀ńyĩ manamana à pɛ̀ḿma. Yudanↄ mɛ́ ò gↄ̃̀ ńtɛ̃nɛ. \v 19 Bee se Yudanↄ dí Dikiri ń Luda yãditɛnanↄ maro, ò Isarailanↄ ágba sɛ̀. \v 20 Akũ Dikiri gì Isaraila buri pìnↄi ń pínki. À wɛ́ tã̀ḿma à ń ná gbɛ̃ kũ òtɛn gbãna mↄńnɛnↄnɛ ń ↄĩ ari à gɛ̀ɛ pɛ́oḿma. \p \v 21 Kũ Dikiri Isarailanↄ kɛ̃̀ Dauda burinↄa, akũ ò Nɛbati nɛ́ Yeroboamu dìtɛ ń kína ũ. Yeroboamu mɛ́ à Isarailanↄ sã gbã̀gbã Dikirinɛ, à tò ò durunna zↄ̃kↄ̃ↄ kɛ̀. \v 22 Isarailanↄn kpɛ́ òtɛn durunna kũ Yeroboamu kɛ̀nↄ kɛ, odi kpɛ linɛro, \v 23 akũ Dikiri pɛ̀ḿma lákũ à ò a zↄ̀bleri annabinↄ gãi nà. Asirianↄ Isarailanↄ sɛ̀tɛ ń bùsun ò tà kũńwo zĩ̀zↄnↄ ũ, akũ ò kú gwe ari kũ a gbãrao. \s1 Samariadenↄ yã \p \v 24 Asiria kína tò gbɛ̃nↄ bↄ̀tɛ Babilↄnu kũ Kutao kũ Avao kũ Amatao kũ Sefavaimuo, akũ à ń kátɛkatɛ Samaria wɛ̃tɛnↄ gũn Isarailanↄ gbɛ̀n. Lɛn ò Samaria bùsuu kɛ̀ ń pↄ́ ũ lɛ, ò vùtɛvutɛ a wɛ̃tɛnↄ gũn. \v 25 Kũ ò kà gwe káaku, odi donyĩ kɛ Dikirinɛro, akũ à músunↄ gbàrɛḿma, òtɛni ń gbɛ̃kenↄ dɛdɛ. \v 26 Akũ ò gɛ̀ɛ ò ò Asiria kínanɛ ò pì: Gbɛ̃ kũ n ń sɛ́ n ń kátɛkatɛ Samaria wɛ̃tɛnↄ gũnnↄ, ò bùsuu pì tãnakɛkɛna dↄ̃ro, akũ à músunↄ gbàrɛḿma, òtɛni ń dɛdɛ. \v 27 Akũ Asiria kína pì: Ò Samaria sa'ori kũ o su kũńwonↄ doke gbarɛ, à tá gwe à bùsuu pì tãnakɛkɛna dadańnɛ. \v 28 Akũ Samaria sa'orinↄ doke ɛ̀ra à tà gwe à vùtɛ Bɛtɛli. À dàda gbɛ̃nↄnɛ deran oni kɛ nà ò donyĩ kɛ Dikirinɛ. \p \v 29 Gↄrↄ birea gbɛ̃ kũ ò sù ò vùtɛ wɛ̃tɛ pìnↄ gũnnↄ, buri sĩnda pínki kũ a tãnao, akũ ò ń tãna pìnↄ taka kɛ̀ ò pɛ̀tɛpɛtɛ tãnagbagbaki kũ Isarailanↄ bònↄ kpɛ́nↄ gũn. \v 30 Babilↄnudenↄ Sukobɛnↄti tãna kɛ̀, Kutadenↄ Nɛgali tãna kɛ̀, Amatadenↄ Asima tãna kɛ̀, \v 31 Avadenↄ Nibazi kũ Tatakio tãna kɛ̀, Sefavaimudenↄ sa'opↄ kũ òdi ká tɛ́n à tɛ́ kũ ò kũ ń nɛ́nↄ ń tãna Adaramɛlɛkia kũ Anamɛlɛkio. \v 32 Akũ ò ɛ̀ra ò donyĩ kɛ̀ Dikirinɛ dↄ. Gbɛ̃nↄ ditɛna tãnagbagbaki pìnↄ sa'orinↄ ũ tɛ̃̀ vĩńnɛro, akũ òdigↄ̃ sa ońnɛ tãnagbagbaki pìnↄ kpɛ́nↄ gũn. \v 33 Ò donyĩ kɛ̀ Dikirinɛ, akũ òtɛni ń tãnanↄ gbagba lákũ bùsu kũ ò bòn futɛokarayã de nà. \v 34 Lɛn ò ń futɛokarayã kũna lɛ ari kũ a gbãrao. Odi vĩna kɛ Dikirinɛro, zaakũ òdi a ↄdↄki gwaro, òdigↄ̃ a yãdannɛna kũnaro ke a doka ke yã kũ à dìtɛ Yakubu kũ à ɛ̀ra à tↄ́ kpànɛ Isaraila burinↄnɛnↄo. \v 35 Kũ Dikiri pì a bàka nigↄ̃ kú kũ Isaraila pìnↄ yã, à pì òsun do tãnanↄiro òsun kútɛńnɛro, òsun ń gbagbaro òsun sa oḿmaro, \v 36 séde akãa kũ a ń bↄ́tɛ Misila kũ a gbãna zↄ̃kↄ̃ↄo kũ a gã̀sã gbãnao. Akãamɛ ògↄ̃ donyĩ kɛarɛ, ògↄ̃ kútɛarɛ, ògↄ̃ sa oawa. \v 37 À pì ògↄ̃ a ↄdↄki gwa, ògↄ̃ a yãdannɛnanↄ kũna kũ a dokayãnↄ kũ yãditɛna kũ a kɛ̃̀ńnɛ takada gũnnↄ ari gↄrↄ sĩnda pínki. Òsun donyĩ kɛ tãnanↄnɛro. \v 38 Òsun tó a bàka kunna kũńwo yã sãńguro. Òsun tãnanↄ sísiro. \v 39 Ògↄ̃ donyĩ kɛ akãa Dikiri ń Ludanɛ ado. Akãa mɛ́ áni ń bo ń ibɛrɛnↄ ↄĩ ń pínki. \p \v 40 Bee kũ abireo ò gì mai, akũ ò zɛ̀ kũ ń futɛokarayão. \v 41 Buri pìnↄ donyĩ kɛ̀ Dikirinɛ, ama ò kpɛ́ òtɛni ń tãnanↄ gbagba dↄ, akũ ń nɛ́nↄ kũ ń daikorenↄn tɛn kɛ lákũ ń dizinↄ kɛ̀ nà ari kũ a gbãrao. \c 18 \s1 Yudanↄ kína Ɛzɛkaya \p \v 1 Isarailanↄ kína Ela nɛ́ Osea kíblena wɛ̃̀ aakↄ̃de gũnn Aza nɛ́ Ɛzɛkaya kɛ̀ Yudanↄ kína ũ. \v 2 A wɛ̃̀ baraasↄↄrode gũnn à kí blè, à kú kpatan Yurusalɛmu wɛ̃̀ baraakuri donsari. A da tↄ́n Abia, Zakari nɛ́mɛ. \v 3 À yã kũ Dikiri yeii kɛ̀ lákũ a dizi Dauda kɛ̀ nà pínki. \v 4 À tãnagbagbaki kũ ò bònↄ gbòro à tãna gbɛ̀nↄ wìwi à Asɛra lípɛtɛnↄ zↄ̃̀zↄ̃. À mↄ̀gotɛ̃ mlɛ̃̀ kũ Musa pìi gbɛ̃̀gbɛ̃ à ɛ̀'ɛ, zaakũ ari gↄrↄ birea Isarailanↄn kpɛ́ òtɛn turaretiti kpátaa. Mlɛ̃̀ɛ pìin ò tↄ́ kpànɛ Nɛusutã. \v 5 Ɛzɛkaya Dikiri Isarailanↄ Luda náani kɛ̀. Yudanↄ kína ke dí sí lɛkↄ̃a kãaoro, gbɛ̃ kũ ò kí blè a ãnↄ kesↄ̃ gbɛ̃ kũ ò kí blè a kpɛnↄ. \v 6 À nà Dikirii, adi kpɛ linɛro. À yã kũ Dikiri dà Musanɛnↄ kũna. \v 7 Dikiri kú kãao, akũ yã kũ à kɛ̀nↄ sa'a kɛ̀ pínki. À bò Asiria kína yã kpɛ, adi zↄ̀ blenɛ doro. \v 8 À zĩ̀i blè Filisitininↄa ari Gaza kũ gu kũ ò likainↄ sɛna zaa gudãkpãkia ari wɛ̃tɛ bĩnidea. \p \v 9 Kína Ɛzɛkaya kíblena wɛ̃̀ aakↄ̃de gũn, Isarailanↄ kína Ela nɛ́ Osea kíblena wɛ̃̀ supplade gũnn Asiria kína Samanɛsa sù ò Samaria kaguraa kɛ̀. Ò katɛna gwe \v 10 ari wɛ̃̀ aakↄ̃, ò wɛ̃tɛ pìi sì Ɛzɛkaya kíblena wɛ̃̀ suddode gũn. Isarailanↄ kína Osea kíblena wɛ̃̀ kɛ̃ndoden gwe. \v 11 Asiria kína Isarailanↄ sɛ̀tɛ à tà kũńwo a bùsun à ń kátɛkatɛ Ala kũ Gozã kũ à kú Abo bara kũ Midiã bùsu wɛ̃tɛnↄ gũnwo. \v 12 Yã pìi kɛ̀ lɛ kũ odi Dikiri ń Luda yã maro yãimɛ. Ò a bàka kunna kũńwo yãnↄ kũnaro, odi yã kũ Dikiri zↄ̀bleri Musa dìtɛ ma ò zĩ kɛ̀aro. \s1 Asiria kína vĩnadadana Yurusalɛmudenↄi \p \v 13 Kína Ɛzɛkaya kíblena wɛ̃̀ gɛ̃ro donsaride gũnn Asiria kína Sɛnakeribi sù à lɛ̀tɛ Yuda wɛ̃tɛ bĩnidenↄa à sì pínki. \v 14 Akũ Yudanↄ kína Ɛzɛkaya gbɛ̃nↄ zĩ̀ Asiria kínaa zaa Lakisi à pì: Ma taari kɛ̀. Ǹ gomala, manigↄ̃ fĩna bonnɛ lákũ ĩni límɛnɛ nà. Akũ Asiria kína andurufuu lì Ɛzɛkayanɛ tↄn kuri kũ wuraao tↄn do. \v 15 Akũ Ɛzɛkaya andurufu kũ à lè Dikiri ↄnn kũ a bɛ laasii gũnwoo kpàa pínki. \v 16 Gↄrↄ birea à wuraa gò Dikiri kpɛ́ gbànↄa kũ pↄ́ kũ à kùtɛ gbàa pìnↄ lípɛtɛnↄaao à kpà Asiria kínaa. \p \v 17 Akũ Asiria kína a kpàasi kũ a ìbanↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄo kũ a zĩ̀kari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄo zĩ̀, ò bò Lakisi ò sù Yurusalɛmu kína Ɛzɛkaya kĩnaa kũ zĩ̀karinↄ dasidasi. Kũ ò kà Yurusalɛmu, ò sù ò zɛ̀ musu kpa íkaki sarɛ òsiwɛɛra zɛ́n. \v 18 Ò kína sìsi, akũ kínabɛgwari Ilikia nɛ́ Ɛliakimu kũ a takadakɛ̃ri Sɛbɛnao kũ a yãzĩbaarukɛ̃ri Asafa nɛ́ Yoao bò ò gɛ̀ɛ ń kĩnaa. \v 19 Akũ zĩ̀karinↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìi pìńnɛ: À gɛ́ o Ɛzɛkayanɛ, Asiria kína zↄ̃kↄ̃ mɛ́ àtɛni a la à pì: Bↄ́n à gɛ̀sɛɛ pɛ̀tɛa lɛɛ? \v 20 À pì á zĩ̀kana gbá dↄ̃ akũsↄ̃ á gbãna, ama yã pã korimɛ. Dín àtɛn náani kɛ, akũ à bò ma yã kpɛɛ? \v 21 À Misila kína kũ àtɛni a náani kɛ pì gwa. À de lán leba gò ɛnaa bàmɛ. Gbɛ̃ kũ à gbãna lèa, àdi a lí a ↄamɛ. \v 22 Tó a pìmɛnɛ Dikiri á Ludamɛ á náanikɛna, à de a tãnagbagbakinↄ kũ a sa'okinↄn Ɛzɛkaya gbòro fá! Akũ à pì Yurusalɛmudenↄ kũ Yudanↄnɛ ń pínki ò su ò donyĩ kɛ sa'oki día Yurusalɛmu. \v 23 À gↄ̃gↄ̃ à dↄkↄ̃i kũ ma dikiri Asiria kínao, mani a gba sↄ̃ dúbu pla, tó á gbɛ̃nↄ vĩ kũ oni diḿma dé! \v 24 Zaakũ àtɛn Misila sↄ̃gonↄ kũ sↄ̃denↄ náani kɛ, deran ani fↄ̃ à kpá bee ma dikiri zĩ̀kari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ kũ à kĩ̀ańyĩnↄ dokenɛɛ? \v 25 Àtɛn da ma dikiri sù lɛ́tɛ gu día à a kakatɛ Dikiri lɛ́ sarin yá? Dikiri mɛ́ à pìnɛ à lɛ́tɛ bùsu dí pìia à a kakatɛ. \p \v 26 Akũ Ɛliakimu kũ Sɛbɛnao kũ Yoaoo pì zĩ̀karinↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìinɛ: Ǹ yã o ókↄ̃nↄ n zↄ̀blerinↄnɛ kũ Siria yão, zaakũ odì ma. Ǹsun yã owɛrɛ kũ Eberu yãoro, de gbɛ̃ kũ ò kú bĩni musunↄ sún maro yãi. \v 27 Akũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìi wèḿma à pì: Ma dikiri dí ma zĩ mà yã pìi òárɛ kũ á dikirio átɛ̃nɛro, kũ gbɛ̃ kũ ò vutɛna bĩni musunↄmɛ dↄ, zaakũ oni ń zĩda bↄtↄ ble, oni ń zĩda osoro mi lán á bà. \v 28 Akũ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pìi fùtɛ à pũ̀tã kũ Eberu yão à pì: À Asiria kína zↄ̃kↄ̃ yã ma! \v 29 Kína pìi pì, àsun tó Ɛzɛkaya á kɛkɛro, zaakũ ani fↄ̃ à á bo a ↄĩro. \v 30 Ɛzɛkaya pì Dikiri ni á bo ani á wɛ̃tɛ dí kpá Asiria kínaaro. Àsun Ɛzɛkaya yã ma à Dikiri náani kɛ yã dí musuro. \v 31 Àsun Ɛzɛkaya yã maro. Asiria kína pì, à a yã ma à su a kpa, á baadi ni a zĩda geepi nɛ́ kũ a zĩda kaka nɛ́o ble, ani a zĩda orozã í mi \v 32 ari àgↄ̃ su á sɛ́tɛ à tá kãáo bùsu kũ à de lán á pↄ́ bàa gũn. Pↄ́blewɛ kũ sèwɛ̃ nnao dimmɛ, burodi kũ geepi búo kũ kù línↄ kũ zↄ́'io dimmɛ. À zɛ kũ wɛ̃̀ndiio. Àsun zɛ kũ gaoro. Ɛzɛkaya pì Dikiri ni á bo, ama àsun weiro, àsun tó à á kɛkɛro. \v 33 Burinↄ tãna ke fↄ̃̀ à gì Asiria kínanɛ kũ ń bùsuuo de àsun síḿmaro yá? \v 34 Amata kũ Apadao tãnanↄn kú mámɛɛ? Sefavaimu ke Ena ke Iva tãnanↄn kú mámɛɛ? Samaria tãnanↄ fↄ̃̀ ò gìnɛ kũ ń wɛ̃tɛo yá? \v 35 Bùsuu pìnↄ kpate tãna mɛ́ à fↄ̃̀ à gìnɛ kũ a bùsuuoo? Gbasa ò pi Dikiri ni fↄ̃ à gínɛ kũ Yurusalɛmuoo? \p \v 36 Gbɛ̃nↄ yĩtɛna kítikiti, odi yã wearo, zaakũ ń kína pìńnɛ òsun yã wearo. \v 37 Akũ kínabɛgwari Ilikia nɛ́ Ɛliakimu kũ a takadakɛ̃ri Sɛbɛnao kũ Asafa nɛ́ Yoa a yãzĩbaarukɛ̃riio ń pↄ́kasanↄ kɛ̃̀kɛ̃ ò ɛ̀ra ò sù Ɛzɛkayaa ò zĩ̀karinↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ yã pìi gbã̀nɛ. \c 19 \s1 Ɛzɛkaya wɛ́kɛna Dikiria \p \v 1 Kũ kína Ɛzɛkaya yã pìi mà, à a uta gà à kɛ̃̀, akũ à uta kasa dàala à gɛ̀ɛo Dikiri ↄnn. \v 2 À a bɛgwari Ɛliakimu kũ a takadakɛ̃ri Sɛbɛnao kũ sa'orikinↄ zĩ̀ annabi Isaya, Amↄzu nɛ́a kũ uta kasanↄo dadana. \v 3 Ò pìnɛ: Ɛzɛkaya pì yã gì gbãra, ò kpã̀kɛ̃wái ò wé'i dàdawá. O gↄ̃ lán nↄgbɛ̃ kũ a nɛ́ kà bona à gbãna vĩ à fↄ̃ à iro bà. \v 4 Asiria kína a zĩ̀kari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ zĩ̀, à sù à Luda Wɛ̃̀ndide lalandii kɛ̀. Dikiri n Luda yã pìi mà, ani kpãkɛ̃i yã pì ona yãin yá, ó dↄ̃ro. Ǹ adua kɛ ókↄ̃nↄ gbɛ̃ kpara kũ o gↄ̃nↄnɛ. \p \v 5 Kũ kína Ɛzɛkaya zĩ̀rii pìnↄ gɛ̀ɛ ò Isaya lè lɛ, \v 6 à pìńnɛ: À gɛ́ o á dikiriinɛ, Dikiri pì àsun tó vĩna a kũ Asiria kína ìbanↄ dↄkɛna kãao yã kũ à màa pì yãiro. \v 7 À ma! Tó Asiria kína baaru ke mà, Dikiri ni tó laasun gɛ̃agu à tá a bùsun, Dikiri ni tó ò a dɛ kũ fɛ̃nɛdao gwe. \p \v 8 Kũ zĩ̀kari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ mà Asiria kína fùtɛ Lakisi, akũ à ɛ̀ra à gɛ̀ɛ à a lè, àtɛn zĩ̀ ká kũ Libinadenↄ. \v 9 Kũ Asiria kína mà Etiopia kína Tiraka tɛn su zĩ̀ ká kãao, akũ à ɛ̀ra à zĩ̀rinↄ gbàrɛ Ɛzɛkayaa kũ takadao à pì: \v 10 À o Yudanↄ kína Ɛzɛkayanɛ, tãna kũ àtɛni a náani kɛ gbasa à pì áni Yurusalɛmu namɛnɛ ma ↄĩro, àsun tó tãna pì a kɛkɛro. \v 11 Adi ma lákũ Asiria kínanↄ kɛ̀ bùsunↄnɛ nà à ń kɛ́ búgubugu pínkiroo? Àkũ mɛ́ ani bo ado sàa? \v 12 Buri kũ ma dizinↄ ń kákatɛ Gozã kũ Aranao kũ Rɛzɛfio kũ Ɛdɛni kũ à kú Tɛlasaonↄ, ń tãnanↄ ń bó yá? \v 13 Amata kína kú máa? Apada kína kú máa? Sefavaimu ke Ena ke Iva kínanↄn kú máa? \p \v 14 Ɛzɛkaya Asirianↄ takada sì zĩ̀rii pìnↄa. Kũ à a kyó kɛ̀, akũ à gɛ̀ɛ Dikiri ↄnn à pòro a arɛ \v 15 à wɛ́ kɛ̀a à pì: Dikiri Isarailanↄ Luda, ń kú kɛrubunↄ dagura, mↄkↄ̃mmɛ bùsu kũ à kú andunia gũn pínki Luda ũ. Mↄkↄ̃n mɛ́ n musu kũ zĩtɛoo kɛ̀. \v 16 Ǹ sã kpá ǹ yã ma, Dikiri. Ǹ wɛ́ sɛ́ ǹ gu gwa, Dikiri. Ǹ dↄkɛna kũ mↄkↄ̃n Luda Wɛ̃̀ndideo lɛ́gbãzã kũ Sɛnakeribi kɛ̀ ma fá! \v 17 Yãpuramɛ Dikiri, Asiria kínanↄ buri pìnↄ kàkatɛ ń pínki, ń bùsunↄ gↄ̃̀ bɛzĩ ũ. \v 18 Ò ń tãnanↄ kà tɛ́n ò ń kpáta, zaakũ pↄ́ pìnↄn kú pↄ́ke lɛ́iro, pↄ́ kũ bisãsiri kɛ̀ kũ lío kũ gbɛ̀ɛonↄmɛ. \v 19 Dikiri ó Luda, ǹ ó bo a ↄĩ, de bùsu kũ à kú andunia gũn sĩnda pínki gↄ̃ dↄ̃ kũ mↄkↄ̃n Dikiri, mↄkↄ̃mmɛ Luda ũ ndo. \s1 Sɛnakeribi ganaa \p \v 20 Akũ Amↄzu nɛ́ Isaya lɛ́gbãzã kɛ̀ Ɛzɛkayanɛ à pì: Dikiri Isarailanↄ Luda pì a wɛ́kɛna kũ n kɛ̀ Asiria kína Sɛnakeribi yã musu mà, \v 21 akũ à lɛ́ kɛ̀nɛ a pì: \q1 Zaiↄ̃ nↄkpare bũnu tɛni n gya bo, \q1 àtɛni n lalandi kɛ n kpɛ. \q1 Yurusalɛmu nↄgbɛ̃ tɛn ère kɛ, \q1 àtɛni a mì dada a gã̀n. \q1 \v 22 Dín n dↄkɛ kãao n sↄ̃̀sↄ̃ↄ? \q1 Dín n pataa n n mìi dànɛ íaa? \q1 Isarailanↄ Luda kũ à kú adonan n abire kɛ̀nɛ. \q1 \v 23 N dà n zĩ̀rinↄnɛ, akũ ò Dikiri sↄ̃̀sↄ̃, \q1 n pì n didi kpinↄ musu \q1 kũ n sↄ̃gonↄ dasidasi \q1 ari Lɛbana bùsu kpi mìsↄ̃ntɛa. \q1 N sida lí gbã̀nanↄ zↄ̃̀zↄ̃, \q1 n pini lí zↄ̃kↄ̃nↄ nɛ̀, \q1 n ka a lɛ́a musu ari a líkpɛ sisinan. \q1 \v 24 N lↄ̀gↄↄ yↄ̃̀ buri pãndenↄ bùsun, \q1 n a í mì, \q1 n gɛ̀sɛɛ pɛ̀tɛpɛtɛ Misila swanↄa ari ń í bàba. \q1 \v 25 Kũ makũ mɛ́ ma dìtɛ lɛ zaa zĩ, \q1 ńdi maroo? \q1 Ma zɛo à gìi kɛ̀, akũ ma tò à kɛ̀. \q1 Ma tò n ń wɛ̃tɛ bĩnidenↄ gbòro gbìrim, \q1 a gbɛ̀nↄ gↄ̃̀ katɛna. \q1 \v 26 Wɛ̃tɛpidenↄ gbãna kĩ̀a, \q1 ò gↄ̃̀ sùum, wé'i ń kũ, \q1 ò de lán sɛ̃̀ɛ bà, lán sɛ̃̀la bↄ̀tↄↄ bà, \q1 lán sɛ̃̀ kũ à bò kpɛ́ musu à kori kɛ̀ gↄ̃̀nↄ bà. \q1 \v 27 Má n kúki dↄ̃, \q1 má n gɛna kũ n sunaao dↄ̃, \q1 má n futɛnamai dↄ̃. \q1 \v 28 Zaakũ n futɛmai, \q1 n wɛ́kãkã kũ ń vĩ yã gɛ̃̀ ma sãn, \q1 mani bà kánnɛ n yĩn, \q1 mani sↄ̃mↄ kánnɛ n lɛ́n, \q1 mani tó ǹ ɛra ǹ tá kũ zɛ́ kũ n suooo. \m \v 29 Ɛzɛkaya, yã díkĩna nigↄ̃ dennɛ sèeda ũ: \q1 Áni pↄ́ zã̀ ble wɛ̃̀nla, \q1 ziki dↄ áni ble gwe. \q1 Ziki dire sà á pↄ́ tↄ̃ áni pↄ́ kɛkɛ, \q1 á geepi lí pɛ́pɛ áni a nɛ́ ble. \q1 \v 30 Yuda kpara kũ ò gↄ̃̀nↄ \q1 ni zĩni pɛ́tɛ zĩtɛ gbasa ò nɛ́ i musu. \q1 \v 31 Zaakũ gbɛ̃ kparanↄ ni bo Yurusalɛmumɛ, \q1 gbɛ̃ kũ ò gↄ̃̀ↄ pìnↄ ni ↄ tá zaa Zaiↄ̃ kpia. \m Dikiri Zĩ̀karide kokari mɛ́ ani abire kɛ. \q1 \v 32 Abire yãin ma yã dí ò Asiria kína musu: \q1 Ani gɛ̃ wɛ̃tɛ dínlo, \q1 ani kà zunlo, \q1 ani a sɛ̃gbako dↄnɛro, \q1 ani likai à gbà lei dairo. \q1 \v 33 Ani ɛra à tá kũ zɛ́ kũ à sùooo, \q1 ani gɛ̃ wɛ̃tɛ dínlo. \q1 Makũ Dikiri makũ mɛ́ ma ò. \q1 \v 34 Mani gí kũ wɛ̃tɛ díomɛ, \q1 mani a sura ba ma zĩda yãi \q1 kũ ma zↄ̀bleri Dauda yão dↄ. \m \v 35 Gwãani kũ̀a Dikiri Malaikaa bò à gɛ̀ɛ Asirianↄ bùran à gbɛ̃nↄ dɛ̀dɛ dúbu bakɛ̃ndo awɛɛsↄↄro. Kũ ò fùtɛ kↄnkↄ, akũ ò gɛ̀nↄ è katɛna gu sĩnda pínkia. \v 36 Akũ Asiria kína Sɛnakeribi fùtɛ a bùraa pìn à ɛ̀ra à tà Ninɛva à gↄ̃̀ gwe. \v 37 Zĩkea kũ à kutɛna a tãna Nisiroku kpɛ́n, akũ a nɛ́nↄ Adaramɛlɛki kũ Sarɛzao a dɛ̀ kũ fɛ̃nɛdao. Ò bàa sì ò tà Ararata bùsun, akũ a nɛ́ Esaradↄ̃ a gɛ̃nɛ blè. \c 20 \s1 Ɛzɛkaya gyãkɛnaa \p \v 1 Gↄrↄ birea Ɛzɛkaya gyã kɛ̀ à kà gana, akũ annabi Isaya, Amↄzu nɛ́ gɛ̀ɛ à a lè à pìnɛ: Dikiri pì ǹ lɛ́ ditɛ n gbɛ̃nↄnɛ, zaakũ ntɛn su gamɛ, ĩni futɛ doro. \v 2 Akũ Ɛzɛkaya arɛ dↄ̀ gbĩ̀ia à wɛ́ kɛ̀ Dikiria \v 3 à pì: Dikiri, n yã nna! Zaakũ ma donyĩ kũ yãpurao, akũsↄ̃ ma yã kũ ń yeii kɛ̀ kũ nɛ̀sɛ mɛ̀n doo, ǹ tó à dↄngu. Akũ à wɛ̃nda ↄ́ↄ dↄ̀. \v 4 De Isaya gↄ̃ gɛ́ bo ↄnn, akũ Dikiri yã sùa à pì: \v 5 Ǹ gɛ́ ǹ o ma gbɛ̃nↄ don'arɛde Ɛzɛkayanɛ, kũ makũ Dikiri a dizi Dauda Luda, ma pì ma a aduakɛnaa mà, ma a wɛ́'i è. Mani a gba aafiaa, a gↄrↄ aakↄ̃de zĩ ani gɛ́ ma kpɛ́n. \v 6 Ma a gↄrↄ kàranɛ wɛ̃̀ gɛ̃ro. Mani a sí Asiria kínaa kũ wɛ̃tɛ dío. Mani gí kũ wɛ̃tɛ dío ma zĩda yãi kũ ma zↄ̀bleri Dauda yão. \p \v 7 Isaya pì ò kaka nɛ́ lↄ́. Kũ ò lↄ̀, ò dↄ̀kↄ a bↄ̀bũnua, akũ à aafiaa lè. \v 8 Akũ Ɛzɛkaya Isaya là à pì: Zaakũ Dikiri pì áni ma gba aafiaa mani gɛ́ a kpɛ́n a gↄrↄ aakↄ̃de zĩ, bↄ́ mɛ́ anigↄ̃ de a sèeda ũu? \v 9 Akũ Isaya wèa à pì: Sèeda kũ Dikiri ni kɛnnɛ lɛ́ kũ à sɛ̀nnɛ yã musun dí. Ura kũ ifãntɛ̃ tɛn suo Aza didikinↄa, ń ye à gɛ́ ari a gbápɛki mɛ̀n kuriian yá, ke à ɛra à su kpɛ kpa mɛ̀n kuriiamɛ? \v 10 Akũ Ɛzɛkaya wèa à pì: Ura kipana gbápɛki mɛ̀n kuriia zĩ'ũro. À tó à ɛra kpɛ kpa gbápɛki mɛ̀n kuriia. \v 11 Kũ annabi Isaya Dikiri wɛ́ kɛ̀, akũ ura kũ ifãntɛ̃ tɛn suo ɛ̀ra à dìdi gbápɛki mɛ̀n kuri kũ à kìpaa yãnↄa. \s1 Babilↄnu bùsu zĩ̀rinↄ suna Yurusalɛmu \p \v 12 Gↄrↄ birea Baladã nɛ́ Mɛrodaki Baladã, Babilↄnu kína takada kpã̀zã Ɛzɛkayanɛ kũ gbao, kũ à a gyãkɛna baaruu mà yãi. \v 13 Ɛzɛkaya gbãnakɛ kpà zĩ̀rii pìnↄi à gɛ̀ɛ kũńwo a laasin, à a andurufu pↄ́nↄ mↄ̀ńnɛ kũ wura pↄ́nↄ kũ pↄ́ gbĩ nnanↄo kũ nísi manao. À gɛ̀ɛ kũńwo a gↄ̃kɛbↄkatɛkin dↄ à a aruzɛkɛnↄ mↄ̀ńnɛ mámmam. Pↄ́ke kú a bɛa ke a bùsun kũ à gì mↄńnɛiro. \v 14 Akũ annabi Isaya gɛ̀ɛ à a lè à a là à pì: Yã kpaten gbɛ̃ pìnↄ ònnɛɛ? Zaa mákpan ò bòn ò sù n kĩnaaa? Akũ Ɛzɛkaya wèa à pì: Ń boki zã̀, Babilↄnun ò bòn. \v 15 Akũ Isaya a là à pì: Bↄ́n ò è n bɛaa? À wèa à pì: Ò ma bɛ pↄ́ sĩnda pínki è. Ma aruzɛkɛ ke kun kũ ma gi mↄńnɛiro. \v 16 Akũ Isaya pìnɛ: Ǹ yã kũ Dikiri ò ma: \v 17 Gↄrↄ tɛn su, oni n bɛ pↄ́ sĩnda pínki kũ aruzɛkɛ kũ n dizinↄ tònnɛ ń kũna ari gbãranↄ sɛ́tɛ ò táo Babilↄnu. Dikiri pì a ke ni gↄ̃ro. \v 18 Oni nɛ́ kũ ĩni ń i kenↄ sɛ́tɛ ò tá kũńwo, oni gↄ̃ Babilↄnu kínabɛ zĩkɛrinↄ ũ. \v 19 Akũ Ɛzɛkaya pì Isayanɛ: Dikiri yã kũ n òmɛnɛ pì mana. Zaakũ àtɛn da vutɛna aafia yãkete sari ánigↄ̃ kun ari a wɛ̃̀ndi lɛ́mmɛ. \v 20 Ɛzɛkaya yã kparanↄ kũ a nɛ́gↄ̃gbɛ̃kɛyãnↄn kú Yudanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan kũ lákũ à íkaki kɛ̀ nà kũ íbazɛ kũ à sↄ̀ gbɛ̀n àdi su kũ ío wɛ̃tɛ gũnwo. \v 21 Kũ à gà, akũ a nɛ́ Manase a gɛ̃nɛ blè. \c 21 \s1 Yudanↄ kína Manase \p \v 1 Manase wɛ̃̀ kuri awɛɛplade gũnn à kí blè, akũ à kú kín Yurusalɛmu wɛ̃̀ baaakↄ̃ asↄↄrosari. A da tↄ́n Ɛfɛziba. \v 2 À yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀ à zɛ̀ kũ buri kũ Dikiri pɛ̀ḿma Isarailanↄnɛnↄ yãvãnikɛnanↄo. \v 3 À tãnagbagbaki kũ a de Ɛzɛkaya gbòronↄ kɛ̀kɛ à bò kũ Baali sa'okinↄ. À Asɛra lí pɛ̀tɛ lákũ Isarailanↄ kína Ahabu kɛ̀ nà yã. À kùtɛ susunɛnↄnɛ à ń gbagba. \v 4 À sa'okinↄ bò Dikiri ↄnn Yurusalɛmu, gu kũ Dikiri pì a tↄ́ nigↄ̃ kúaa pìi. \v 5 À sa'okinↄ bò Dikiri ↄn mɛ̀n planↄ gũn susunɛnↄnɛ pínki. \v 6 À sa'opↄ kũ òdi ká tɛ́n à tɛ́ kũ ò kũ a nɛ́gↄ̃gbɛ̃o, à pↄ́ dàḿma à màsonↄ kɛ̀, à yã gbɛ̀ka gɛ̀sisirinↄa kũ wedekũnnadenↄ, à yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀ manamana, akũ à a pↄ fɛ̃̀nɛ. \v 7 À Asɛra tãna kũ à kɛ̀ɛ pìi dìtɛ Dikiri ↄnn kũ Dikiri pì Daudanɛ kũ a nɛ́ Sulemanuo a tↄ́ nigↄ̃ kúa gↄrↄ sĩnda pínki, zaakũ Isaraila wɛ̃tɛnↄ tɛ́ pínki Yurusalɛmun à sɛ̀. \v 8 À pì, tó Isarailanↄn yã kũ a dìtɛńnɛnↄ kũna pínki, tó ò zɛ̀ kũ doka kũ a zↄ̀bleri Musa kpàḿmao pínki, áni ɛra à ń bↄtɛ bùsu kũ a kpà ń dizinↄanlo, áni tó ò likara zↄ̃ doro. \v 9 Bee kũ abireo ò gì a yã mai. Manase ń sãtɛ, akũ ò yã vãni kɛ̀ de buri kũ Dikiri ń kakatɛ ń dizinↄnɛnↄ pↄ́la. \p \v 10 Akũ Dikiri yã ò a zↄ̀bleri annabinↄ gãi à pì: \v 11 Zaakũ Yudanↄ kína Manase yã kũ à de tɛ̃̀ ũnↄ kɛ̀ à yã vãni kɛ̀ de Amↄri kũ ò kú a ãnↄla, à Yudanↄ dà durunnakɛnan tãna kũ à kɛ̀nↄ yã musu, \v 12 abire yãin makũ Dikiri Isarailanↄ Luda ma pì, mani ásaru zĩ Yurusalɛmua kũ Yudanↄ bùsuuo pínki. Gbɛ̃ kũ ò a baaruu mànↄ ni kɛ gìri. \v 13 Zaka kũ ma yↄ̃̀o Samarianɛn mani yↄ̃o Yurusalɛmunɛ se. Mani kɛnɛ lákũ ma kɛ̀ Ahabu bɛnɛ nà. Mani Yurusalɛmu wawa lákũ òdi ta wawa ò a lɛ́ kútɛ nà. \v 14 Mani pã kpá ma gbɛ̃ kpara pìnↄi mà ń na ń ibɛrɛnↄnɛ ń ↄĩ. Oni ń pↄ́nↄ nakↄ̃a ò ń sɛ́tɛ, \v 15 zaakũ ò yã kũ má yeiro kɛ̀, òdigↄ̃ ma pↄ fɛ̃mɛnɛ zaa gↄrↄ kũ ń dizinↄ bò Misila ari kũ a gbãrao. \p \v 16 Manase taarisaridenↄ dɛ̀dɛ dasidasi ari ń gɛ̀nↄ Yurusalɛmu pà zaa a lɛ́a la ari a lɛ́a dire, durunna kũ à kɛ̀ à Yudanↄ dà yã kũ Dikiri yeiro kɛnan baasi. \v 17 Manase yã kparanↄ kũ durunna kũ à kɛ̀nↄ pínki kú Yudanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan. \v 18 Kũ à gà, ò a vĩ̀ a bɛa, Uza karan, akũ a nɛ́ Amↄ a gɛ̃nɛ blè. \s1 Yudanↄ kína Amↄ \p \v 19 Amↄ wɛ̃̀ baro awɛɛplade gũnn à kí blè, akũ à kú kín Yurusalɛmu wɛ̃̀ pla. A da tↄ́n Mɛsulɛmɛ, Aruzu nɛ́, Yↄtↄba gbɛ̃mɛ. \v 20 À yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀ lákũ a de Manase kɛ̀ nà. \v 21 À a de ágba sɛ̀ pínki. À dò tãna kũ a de dòńyĩnↄi à kùtɛńnɛ. \v 22 À Dikiri a dizinↄ Luda tòn, adi a zɛ́ sɛ́ro. \v 23 Akũ a ìbanↄ lɛ́ kpàkũsũi ò a dɛ̀ a bɛa. \v 24 Kũ Yudanↄ gbɛ̃ kũ ò lɛ́ kpàkũsũii pìnↄ dɛ̀dɛ ń pínki, akũ ò a nɛ́ Yosia kà kína ũ a gbɛ̀n. \v 25 Amↄ yã kparanↄn kú Yudanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan kũ yã kũ à kɛ̀nↄ pínki. \v 26 Kũ ò a vĩ̀ Uza karan, akũ a nɛ́ Yosia vùtɛ a gɛ̃nɛ ũ. \c 22 \s1 Yudanↄ kína Yosia \p \v 1 Yosia wɛ̃̀ sↄraakↄ̃de gũnn à kí blè, akũ à kú kín Yurusalɛmu wɛ̃̀ baraakuri awɛɛdo. A da tↄ́n Yedida, Adaya nɛ́, Bↄzↄka gbɛ̃mɛ. \v 2 À yã kũ Dikiri yeii kɛ̀ à a dizi Dauda ágba sɛ̀ pínki, adi pãnɛ ↄplai ke ↄzɛiro. \v 3 A kíblena wɛ̃̀ baro plansaride gũnn à a takadakɛ̃ri Safana, Azalia nɛ́, Mɛsulamu daikore zĩ̀ Dikiri ↄnn à pì: \v 4 Ǹ gɛ́ sa'oriki Ilikia kĩnaa ǹ onɛ à ↄgↄ kũ ò sùo Dikiri ↄnn kũ zɛ́dãkpãrinↄ sì ń ↄĩ naro \v 5 à na gbɛ̃ kũ ò ń dítɛ Dikiri ↄn zĩkɛrinↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ ũnↄnɛ ń ↄĩ, ò fĩna boo gbɛ̃ kũ òtɛn kpɛ́ pì gu kũ à yàkanↄ kɛkɛnↄnɛ, \v 6 lí'arinↄ kũ kpɛ́borinↄ kũ gbɛ̀'arinↄ. Ò lí lúo dↄ kũ gbɛ̀ ananↄ ò kpɛ́ pì kɛkɛo. \v 7 Òsun gbɛka lákũ ò ↄgↄ kũ ò nàńnɛ ń ↄĩ pìi dɛ̀ nàro, zaakũ gbɛ̃ náanidenↄmɛ. \p \v 8 Sa'oriki Ilikia pì takadakɛ̃ri Safananɛ a bo Musa doka takadaa Dikiri ↄnn, akũ à kpàa. Kũ à a kyó kɛ̀, \v 9 akũ à gɛ̀ɛ kína kĩnaa à a yã gbã̀nɛ à pì: N ìbanↄ ↄgↄ kũ à kú Dikiri ↄnn bↄ̀tɛ ò nà ↄn zĩkɛrinↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄnɛ ń ↄĩ. \v 10 À ɛ̀ra à pìnɛ sa'ori Ilikia takada kpàawa, akũ à a kyó kɛ̀ kínanɛ. \v 11 Kũ kína Musa doka takada pì yã mà, akũ à a uta zↄ̃kↄ̃ↄ gà à kɛ̃̀. \v 12 Akũ à pì sa'ori Ilikianɛ kũ Safana nɛ́ Aikamuo kũ Mikaya nɛ́ Akaboo kũ takadakɛ̃ri Safanao kũ a ìba Asayao à pì: \v 13 À gɛ́ gbɛkamɛnɛ Dikiria Yudanↄnɛ ń pínki takada kũ ò bòa dí yã musu. Dikiri pↄ fɛ̃̀wái à kɛ̀ zↄ̃kↄ̃, zaakũ ó dizinↄ dí ó yã kũ à kú takada dí gũn ma ò zĩ kɛ̀aro. \v 14 Akũ sa'ori Ilikia kũ Aikamuo kũ Akaboo kũ Safanao kũ Asayao gɛ̀ɛ ò yã pìi ò nↄgbɛ̃ annabi Uludanɛ. Nↄgbɛ̃ pì kú Yurusalɛmu fárandi plade gũmmɛ, a zã tↄ́n Salumu, Tikiva nɛ́, Arasa daikoremɛ. Arasan Dikiri ↄn utakatɛki dãkpãri ũ. \v 15 Dikiri Isarailanↄ Luda yã sù nↄgbɛ̃ pìia à pì: À gɛ́ à o gbɛ̃ kũ à á zĩmanɛ, \v 16 makũ Dikiri ma pì mani kisira kpá gu díkĩnai kũ gbɛ̃ kũ ò kunnↄ lákũ à kú takada kũ Yudanↄ kína a kyó kɛ̀ɛ pìi gũn nà. \v 17 Mani pↄfɛ̃ kipa gu díkĩnaa, ma pↄfɛ̃ pì ni kpátɛro, zaakũ ò ma ton ò turaretiti kpàta tãnanↄa ò ma pↄ fɛ̃̀mɛnɛ tãna kũ ò kɛ̀ɛ pìnↄ yãi. \v 18 À o Yudanↄ kína kũ à á zĩ à gbɛkamanɛ, yã kũ à màa pìi musu, makũ Dikiri Isarailanↄ Luda ma pì \v 19 yã kũ ma ò gu díkĩnaa kũ gbɛ̃ kũ ò kunnↄ, ma pì ani gↄ̃ bɛzĩ ũ kana pↄ́ ũmɛ, zaakũ à swɛ̃̀ɛ kpà yã pìia à a zĩda bùsa à a uta zↄ̃kↄ̃ↄ gà à kɛ̃̀ à ↄ́ↄ dↄ̀, abire yãi ma a yã mà. Makũ Dikiri makũ mɛ́ ma ò. \v 20 Abire yãin mani tó à ga, ò a vĩ yĩda gũn. A wɛ́ ni si ásaru kũ mani zĩ gu díalɛro. Akũ zĩ̀rii pìnↄ ɛ̀ra ò tà kína kĩnaa kũ yã pìio. \c 23 \s1 Yosia zɛna kũ Dikiri bàka kunna kũ Isarailanↄ yão \p \v 1 Kína Yurusalɛmu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ Yuda gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ sìsi, akũ ò kàkarai ń pínki. \v 2 À gɛ̀ɛ kũńwo Dikiri ↄnn kũ sa'orinↄ kũ annabinↄ kũ Yurusalɛmudenↄ kũ Yudanↄ ń pínki, nɛ́ fíti gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃, akũ à tò ò Dikiri bàka kunna kũńwo takada kũ ò lè a ↄnn pì kyó kɛ̀ ń wára pínki. \v 3 Kína zɛna kpɛ́ gbɛ̀gba sarɛ, akũ à ɛ̀ra à zɛ̀ kũ Dikiri bàka kunna kũńwo yãnↄ. À pì á tɛ́ Dikirii, ánigↄ̃ a yãditɛnanↄ kũ a yãdannɛnanↄ kũna, ánigↄ̃ a ↄdↄki gwa kũ nɛ̀sɛ mɛ̀n doo kũ a pↄyeinaao pínki, lákũ à kú takada pìi gũn nà. Akũ baadi pínki zɛ̀ kũ Dikiri bàka kunna kũńwo yão dↄ. \p \v 4 Kína pì sa'oriki Ilikianɛ kũ a kpàasiio kũ Dikiri ↄn zɛ́dãkpãrinↄ ò pↄ́ kũ ò kɛ̀ Baalinɛ kũ Asɛrao kũ susunɛnↄ sɛ́tɛ ò boo Dikiri kpɛ́n. Akũ à gɛ̀ɛ à tɛ́ nàa Yurusalɛmu bĩni kpɛ Kidironu guvutɛ búgbɛn, akũ ò a túbu sɛ̀tɛ ò tào Bɛtɛli. \v 5 Akũ kína pɛ̀ tãna sa'orinↄa kũ Yudanↄ kínanↄ ń dítɛ ò sa o Yuda wɛ̃tɛ tãnagbagbakinↄa kũ pↄ́ kũ ò lìka Yurusalɛmuinↄ ń pínki kũ sa'ori kũ ò sa ò Baalianↄ kũ ifãntɛ̃o kũ mↄvuraao kũ susunɛ tↄ́denↄ kũ susunɛ kparanↄ pínki. \v 6 À Asɛra lípɛtɛ sɛ̀ à bòo Dikiri ↄnn à gɛ̀ɛ à tɛ́ nàa Yurusalɛmu bĩni kpɛ zaa Kidironu guvutɛn, akũ à a tí bò à a fã̀fã talakanↄ miranↄa. \v 7 À gↄ̃gbɛ̃ karuanↄ kpɛ́ kũ à kú Dikiri ↄnnnↄ gbòro dↄ. Kpɛ́ pìnↄ gũnn nↄgbɛ̃nↄ dì Asɛra kuta bizanↄ tãn. \v 8 À tò sa'ori kũ ò kú Yuda wɛ̃tɛnnↄ sù Yurusalɛmu, akũ à tãnagbagbaki kũ ò bò kũ sa'orinↄ sa òanↄ gbã̀a lɛ̀ sɛna zaa Gɛba ari Bɛsɛba. À tãnagbagbaki kũ ò kú wɛ̃tɛ don'arɛde Yↄsua gãnu lɛ́a wɛ̃tɛ pì bĩnilɛ ↄzɛinↄ gbòro. \v 9 Bee kũ tãnagbagbaki sa'orii pìnↄ dì sa ò Dikiria Yurusalɛmuro, òdi burodi futɛnasari só kũ ń sa'ori dakenↄ. \v 10 À tò sa'oki kũ à kú Tofɛti, Bɛninↄmu guvutɛn gbã̀a lɛ̀, de gbɛ̃ke sún sa'opↄ kũ òdi ká tɛ́n à tɛ́ kũ o Mↄlɛkia kũ a nɛ́gↄ̃gbɛ̃ ke a nɛ́nↄgbɛ̃o doro. \v 11 À sↄ̃ kũ Yudanↄ kínanↄ sa kɛ̀ ifãntɛ̃ pↄ́ ũnↄ Dikiri kpɛ́ kpɛ́lɛlɛa gò, akũ à sↄ̃ pìnↄ gónↄ kpàta. Sↄ̃ pìnↄn kú gbãnade Natãmɛlɛki kpɛ́ sarɛ. \v 12 À sa'oki kũ Yudanↄ kínanↄ bò Aza kpɛ́ musuanↄ gbòro kũ a kũ Manase bò Dikiri ↄn mɛ̀n pla gũnnↄo. À wìwi búgubugu, akũ à a bùruu sɛ̀tɛ à kↄ̀tɛ Kidironu guvutɛn. \v 13 Isarailanↄ kína Sulemanu tãnagbagbakinↄ bò yã Sidↄ̃denↄ tãna Asatorɛnɛ kũ Mↄabunↄ tãna Kɛmↄsio kũ Amↄninↄ tãna Mↄlɛkio Yurusalɛmu ifãboki kpa zaa Kùkpɛ sĩ̀sĩgɛrɛɛi gɛ̀nↄmidↄki kpa, akũ Yosia tãnagbagbaki pìnↄ gbã̀a lɛ̀. \v 14 À a gbɛ̀pɛtɛnↄ wìwi à a lípɛtɛnↄ zↄ̃̀zↄ̃, akũ à bisãsiri gɛ̀wanↄ fã̀kↄ̃a gu pìnↄla. \p \v 15 Bee tãnagbagbaki kũ Nɛbati nɛ́ Yeroboamu bò Bɛtɛli kũ a sa'okio à Isarailanↄ dào durunnakɛnan pìi, Yosia gbagbaki pì kũ a sa'okio gbòro. À gbagbaki pìi gbɛ̀nↄ wìwi à a tí bò à tɛ́ nà Asɛra lípɛtɛa dↄ. \v 16 Kũ à wɛ́ zù, à miranↄ è sĩ̀sĩia gwe, akũ à gɛ̀wanↄ bↄ̀tɛn à kpàta sa'oki pìia à a gbã̀a lɛ̀, lán Dikiri gĩnakɛ à ò nà Luda gbɛ̃ gãi. \v 17 Akũ kína pì: Dí miran ò sèedaa kɛ̀a zã̀ diree? Akũ wɛ̃tɛpidenↄ pì: Luda gbɛ̃ kũ à bò Yudanↄ bùsummɛ. Àkũ mɛ́ à gĩnakɛ à yã kũ n kɛ̀ Bɛtɛli sa'oki díkĩnanɛɛ pìi ò. \v 18 Akũ kína pì: À a tó gwe. Gbɛ̃ke sún a wá sɛ́ à sↄ̃sↄ̃oro. Akũ ò a wánↄ tò gwe kũ annabi kũ à bò Samaria wáo. \v 19 Tãnagbagbaki kpɛ́ kũ Isarailanↄ kínanↄ bò Samaria bùsu wɛ̃tɛnↄ gũn ò Dikiri pↄ fɛ̃̀onɛnↄn Yosia wìwi pínki lákũ à kɛ̀ Bɛtɛli pↄ́nɛ nà. \v 20 Akũ à gbagbaki pìnↄ sa'orinↄ kùtu kpàkpa sa'oki kũ òdi sa oanↄa ń pínki à bisãsiri gɛ̀wanↄ kpàtaa, akũ à ɛ̀ra à tà Yurusalɛmu. \p \v 21 Kína pì gbɛ̃ sĩnda pínkinɛ: À Vĩnla dikpɛ kɛ Dikiri á Ludanɛ lákũ à kú Dikiri bàka kunna kũoo takada dí gũn nà. \v 22 Zaa gↄrↄ kũ yãgↄ̃gↄ̃rinↄ dò Isarailanↄnɛ arɛ kũ gↄrↄ kũ Isarailanↄ kínanↄ kũ Yudanↄ kínanↄ tɛn kí bleo pínki, òdi Vĩnla dikpɛ pì kɛ à kà lɛro. \v 23 Kína Yosia kíblena wɛ̃̀ baro plansaride gũnn ò Vĩnla dikpɛ pìi kɛ̀ Yurusalɛmu. \v 24 Abire gbɛra à gɛ̀sisirinↄ kũ wedekũnnadenↄ mìi dɛ̀ kũ kpɛ́ gũn tãnanↄ kũ ↄn tãnanↄ kũ tɛ̃̀ pↄ́ kũ ò è Yurusalɛmu kũ Yudanↄ bùsuuonↄ pínki, de à zĩ kɛ dokayã kũ ò kú takada kũ sa'oriki Ilikia bòa Dikiri ↄnn pìnↄa. \v 25 Kína kũ ò kú a ãnↄ kũ kína kũ ò kú a gbɛranↄ tɛ́, ń gbɛ̃ke dí arɛ dↄ Dikiria kũ nɛ̀sɛ mɛ̀n doo kũ a pↄyeinaao pínki lákũ a bàro. À Musa doka kũna pínki a gbãna lɛ́n. \v 26 Bee kũ abireo Dikiri pↄfɛ̃na Yudanↄi kũ pɛ̃tɛ̃ pãsĩo yã vãni kũ Manase kɛ̀ yãi dí kpátɛro. \v 27 Dikiri pì: Mani pɛ́ Yudanↄa mà ń gomala lákũ ma pɛ Isarailanↄa ma ń gómala nà. Mani gí Yurusalɛmu kũ ma sɛ̀i kũ kpɛ́ kũ ma pì ma tↄ́ nigↄ̃ kúaao. \v 28 Yosia yã kparanↄn kú Yudanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan kũ yã kũ à kɛ̀nↄ pínki. \p \v 29 Kína Yosia gↄrↄa kũ Misila kína Firi'auna Nɛko tɛn gɛ́ Asiria kína le Yuflati, akũ Yosia gɛ̀ɛ zĩ̀ ká kãao Mɛgido. Kũ ò kↄ̃ lè, akũ Nɛko a dɛ̀. \v 30 A ìbanↄ a gɛ̀ɛ sɛ̀ ò dà sↄ̃go gũn ò sùo Yurusalɛmu ò vĩ̀. Akũ Yudanↄ a nɛ́ Yoaza kà kína ũ a gɛ̃nɛ ũ. \s1 Yudanↄ kína Yoaza \p \v 31 Yoaza wɛ̃̀ baro awɛɛ'aakↄ̃de gũnn à kí blè, akũ à kú kín Yurusalɛmu mↄ aakↄ̃. A da tↄ́n Amutali, Ilimia nɛ́, Libina gbɛ̃mɛ. \v 32 À yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀ lákũ a dizinↄ kɛ̀ nà. \v 33 Akũ Firi'auna Nɛko mↄ̀ↄ kàa Ribla, Amata bùsun, de àsungↄ̃ de kína ũ Yurusalɛmuro yãi, akũ à pì Yudanↄ fĩna boarɛ andurufu tↄn aakↄ̃ kũ a kusuo kũ wuraao kiloo baraakuri awɛɛsↄↄro. \v 34 Akũ à Yosia nɛ́ Ɛliakimu dìtɛ kína ũ a de gɛ̃nɛ ũ, akũ à a tↄ́ lìtɛnɛ Yoyakimu. Akũ à Yoaza sɛ̀ à tà kãao Misila, gwen à gàn. \v 35 Yoyakimu andurufu kũ wura kũ Firi'auna Nɛko gbɛ̀kaawa sì a bùsudenↄa baadi gbãna lɛ́n, akũ à kpàa. \s1 Yudanↄ kína Yoyakimu \p \v 36 Yoyakimu wɛ̃̀ baraasↄↄrode gũnn à kí blè, akũ à kú kín Yurusalɛmu wɛ̃̀ kuri awɛɛdo. A da tↄ́n Zebida, Pedaya nɛ́, Ruma gbɛ̃mɛ. \v 37 À yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀ lákũ a dizinↄ kɛ̀ nà. \c 24 \p \v 1 Yoyakimu kíblegↄrↄan Babilↄnu kína Nɛbukanɛza sù à lɛ̀tɛ Yudanↄ bùsuua, akũ Yoyakimu gↄ̃̀ a zↄ̀bleri ũ ari wɛ̃̀ aakↄ̃. Abire gbɛra Yoyakimu nɛ̀sɛɛ lìtɛ, akũ à bò a kpɛ. \v 2 Dikiri Babilↄnia gbãnamↄnnɛrinↄ gbàrɛa kũ Sirianↄ kũ Mↄabunↄ kũ Amↄninↄo. À ń gbárɛ ò Yudanↄ bùsu kakatɛ lákũ à ò a zↄ̀bleri annabinↄ gãi nà. \v 3 Yã pì Yudanↄ lè kũ Dikiri mɛ́ à ò yãi, de à pɛ́ḿma à ń goala durunna kũ Manase kɛ̀nↄ yãi kũ yã kũ à kɛ̀nↄ pínki \v 4 kũ taarisaride kũ à ń dɛdɛnↄ yão. Manase tò Yurusalɛmu pà kũ taarisaride kũ à ń dɛdɛnↄ aruo. Abire yãi Dikiri dí we à sùru kɛ̀ kãaoro. \v 5 Yoyakimu yã kparanↄn kú Yudanↄ kínanↄ gĩayãkɛnanↄ takadan kũ yã kũ à kɛ̀nↄ pínki. \v 6 Kũ à gà, akũ a nɛ́ Yoyakini a gɛ̃nɛ blè. \v 7 Misila kína dí ɛra à bò a bùsun doro, zaakũ Babilↄnu kína bùsu kũ à de Misila pↄ́ ũ yã sìa pínki sɛna zaa Misila bùsu lɛ́zɛki swai ari Yuflatii. \s1 Yudanↄ kína Yoyakini \p \v 8 Yoyakini wɛ̃̀ baro plansaride gũnn à kí blè, akũ à kú kín Yurusalɛmu mↄ aakↄ̃. A da tↄ́n Nɛusuta, Ɛlɛnatã nɛ́, Yurusalɛmu gbɛ̃mɛ. \v 9 À yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀ lákũ a de kɛ̀ nà. \v 10 Gↄrↄ birean Babilↄnu kína Nɛbukanɛza zĩ̀karinↄ sù Yurusalɛmu ò a kaguraa kɛ̀. \v 11 Akũ Nɛbukanɛza sù gwe gↄrↄ kũ a zĩ̀karii pìnↄn likai. \v 12 Akũ Yudanↄ kína Yoyakini bò à gɛ̀ɛ à a zĩda kpàa, àpii kũ a dao kũ a ìbanↄ kũ a sakpanↄ kũ a kpàasinↄ. Babilↄnu kína Yoyakini kũ̀ a kíblena wɛ̃̀ sↄraakↄ̃de gũn. \v 13 Akũ à Dikiri ↄn aruzɛkɛnↄ kàkara à bòo gwe kũ kínabɛ aruzɛkɛnↄ pínki. À wura pↄ́ kũ Isarailanↄ kína Sulemanu kɛ̀ Dikiri kpɛ́ pↄ́ ũnↄ zↄ̃̀zↄ̃kↄ̃rɛ pínki lákũ Dikiri gĩnakɛ à ò nà. \v 14 À Yurusalɛmu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ kũ zĩ̀karinↄ kũ̀kũ à tà kũńwo zĩ̀zↄnↄ ũ ń pínki. Ò kà gbɛ̃nↄn dúbu kuri. À tà kũ lí'arinↄ kũ sianↄ dↄ. Gbɛ̃ke dí gↄ̃ro, séde talakanↄ baasiro. \v 15 Lɛn à Yoyakini kũ̀ Yurusalɛmu lɛ kũ a dao kũ a nↄnↄ kũ a kpàasinↄ kũ bùsu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃nↄ à tà kũńwo Babilↄnu zĩ̀zↄnↄ ũ. \v 16 À tà Babilↄnu kũ gↄ̃ gbãnanↄ gbɛ̃nↄn dúbu suppla kũ ↄzĩkɛrinↄ kũ sianↄ gbɛ̃nↄn wàa sↄↄro. Ń pínki zĩ̀kari gbãnanↄmɛ. \v 17 À Yoyakini disɛ̃ Matania dìtɛ kína ũ a gɛ̃nɛ ũ, akũ à a tↄ́ lìtɛnɛ Zedekia. \s1 Yudanↄ kína Zedekia \p \v 18 Zedekia wɛ̃̀ baro awɛɛdode gũnn à kí blè, akũ à kú kín Yurusalɛmu wɛ̃̀ kuri awɛɛdo. A da tↄ́n Amutali, Ilimia nɛ́, Libina gbɛ̃mɛ. \v 19 À yã kũ Dikiri yeiro kɛ̀ lákũ Yoyakimu kɛ̀ nà. \v 20 Dikiri pↄfɛ̃ mɛ́ à tò yã pì Yurusalɛmu kũ Yudanↄ bùsuuoo lè pínki ari à gɛ̀ɛ pɛ́ḿma à ń goala. Akũ Zedekia bò Babilↄnu kína kpɛ. \c 25 \s1 Yurusalɛmu kakatɛnaa \p \v 1 Zedekia kíblena wɛ̃̀ kɛ̃ndode gũn, a mↄ kuri gↄrↄ kuriden Babilↄnu kína Nɛbukanɛza sù lɛ́tɛ Yurusalɛmua, àpii kũ a zĩ̀karinↄ ń pínki. Ò bùraa pɛ̀tɛ a bĩni sarɛ, akũ ò gbà leinↄ dↄ̀ ò lìkai. \v 2 Ò wɛ̃tɛ pì kaguraa kɛ̀ lɛ ari kína Zedekia kíblena wɛ̃̀ kuri awɛɛdode gũn. \v 3 A mↄ siikↄ̃ gↄrↄ kɛ̃ndoden nà gbãna kpà wɛ̃tɛ pìn, gbɛ̃ke pↄ́ble vĩ doro. \v 4 Kũ ò bĩni fↄ̃̀, bee kũ Babilↄnianↄn likana wɛ̃tɛ pìii, akũ Yuda zĩ̀karinↄ bàa sì ń pínki, ò bↄ̀tɛ kũ kínabɛ karaao ò bↄ̀tɛ wɛ̃tɛ gɛ̃kia gwãani, akũ ò pɛ̀tɛ Yoda sɛ̃̀n. \v 5 Akũ Babilↄnia zĩ̀karinↄ pɛ̀tɛ kína pìii ò a lè sɛ̃̀n Yɛriko kpa. Kũ Zedekia zĩ̀karinↄ lɛ̀kↄ̃a ò a tòn, \v 6 akũ ò a kũ̀ ò tà kãao Babilↄnu kínanɛ zaa Ribla, akũ ò yã dàala. \v 7 Ò a nɛ́nↄ dɛ̀dɛ a wára, akũ ò a wɛ́ bòbo ò mↄ̀gotɛ̃ kpàtii kpànɛ ò tà kãao Babilↄnu. \p \v 8 Babilↄnu kína kíblena wɛ̃̀ baro donsaride gũn, a mↄ sↄↄro gↄrↄ supplade zĩ a ìba Nɛbuzaradã sù Yurusalɛmu. Àkũmɛ Nɛbukanɛza dogarinↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ ũ. \v 9 À tɛ́ nà Dikiri ↄnnwa kũ kínabɛo kũ Yurusalɛmu kpɛ́nↄ pínki. Kpɛ́ kũ à de kpɛ́ zↄ̃kↄ̃ ũ pínki, à tɛ́ nàa. \v 10 Akũ à tò Babilↄnia zĩ̀karinↄ ń pínki Yurusalɛmu bĩni gbòro. \v 11 À gbɛ̃ kũ ò gↄ̃̀ wɛ̃tɛ pìi gũnnↄ kàkara à tà kũńwo Babilↄnu kũ gbɛ̃ kũ ò gɛ̀ɛ ò nà Babilↄnu kínaanↄ kũ gbɛ̃ kparanↄ. \v 12 Talakanↄn à tòn de ògↄ̃ geepi búnↄ kũ búgbɛnↄ sɛ̃̀ wa. \p \v 13 Babilↄnianↄ Dikiri ↄnn mↄ̀gotɛ̃ gbánↄ kũ tadibↄnↄ kũ íkaki zↄ̃kↄ̃ↄo wìwi ò tào Babilↄnu. \v 14 Ò túbukabↄnↄ kũ a sɛ́tɛbↄnↄ kũ fitiladɛbↄnↄ kũ gↄ̃mbↄnↄ kũ mↄ̀gotɛ̃ pↄ́ pãnde kũ òdi Dikiri zĩ kɛonↄ kàkara ò tào dↄ. \v 15 Akũ dogarinↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pì takasonↄ kũ arusibↄnↄ kũ pↄ́ kũ ò pì kũ wuraao ke kũ andurufuuonↄ sɛ̀tɛ pínki. \v 16 Mↄ̀gba mɛ̀n pla kũ íkaki pìio kũ tadibↄ kũ Sulemanu pì Dikiri ↄn pↄ́ ũnↄ, òdi fↄ̃ ò a mↄ̀gotɛ̃ yↄ̃̀ kilooaro, a tìkisii kɛ̀ zↄ̃kↄ̃. \v 17 Mↄ̀gba pìnↄ lei kà gã̀sãkuru baro plansari, akũsↄ̃ a fùra kũ ò kú musunↄ lei kà gã̀sãkuru sↄↄro. Mↄ̀kakↄ̃ana tãna kũ ↄzĩ kũ ò kɛ̀ lán bísi nɛ́ bànↄn likana fùraa pìnↄi pínki. Mↄ̀gba mɛ̀n pla pìnↄn lɛɛlɛmɛ. \p \v 18 Dogari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ↄ pì sa'oriki Seraya kũ̀ kũ a plade Zɛfanayao kũ zɛ́dãkpãri gbɛ̃nↄn aakↄ̃nↄ. \v 19 À gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ kũ à de zĩ̀kari don'arɛde ũ kũ̀ wɛ̃tɛ gũn kũ kína ìba gbɛ̃nↄn sↄↄro kũ à bòḿma wɛ̃tɛ gũnnↄ dↄ kũ zĩ̀kari gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ takadakɛ̃ri kũ àdi gbɛ̃nↄ tↄ́ da sozanwo kũ a gbɛ̃nↄ gbɛ̃nↄn baaakↄ̃ kũ ò bòḿma wɛ̃tɛ gũnnↄ. \v 20 Nɛbuzaradã ń kákara à tà kũńwo Babilↄnu kínanɛ zaa Ribla, \v 21 akũ Babilↄnu kína ń dɛdɛ Ribla gwe Amata bùsun. Lɛn ò Yudanↄ kàkara ń bùsun ò tà kũńwo lɛ. \s1 Gedalia ditɛna Yudanↄ bùsu gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ ũ \p \v 22 Babilↄnu kína Nɛbukanɛza Aikamu nɛ́ Gedalia, Safana daikore dìtɛ gbɛ̃ kũ ò gↄ̃̀ Yudanↄ bùsunnↄ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ ũ. \v 23 Kũ zĩ̀kari don'arɛdenↄ kũ ń gbɛ̃nↄ mà Babilↄnu kína Gedalia dìtɛ gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ ũ, akũ ò sù a kĩnaa Mizipa. Nɛtania nɛ́ Sumaila kú ń tɛ́ kũ Karea nɛ́ Yoananao kũ Tanumɛ nɛ́ Seraya, Nɛtofa gbɛ̃o kũ Maaka gbɛ̃ nɛ́ Yazaniao kũ ń gbɛ̃nↄ. \v 24 Akũ Gedalia la dàńnɛ kũ ń gbɛ̃ pìnↄ à pì: Àsun vĩna kɛ Babilↄnia gbãnadenↄnɛro. À vutɛ ó bùsun la à zↄ̀ ble Babilↄnu kínanɛ, ánigↄ̃ aafia. \v 25 Ama a mↄ supplade gũnn Nɛtania nɛ́ Sumaila, Ɛlisama daikore kũ à de kínɛ ũ sù kũ gbɛ̃nↄn kurinↄ à Gedalia dɛ̀ kũ Yuda kũ ò kú kãao Mizipanↄ kũ Babilↄnia kũ ò kú kãao gwenↄ. \v 26 Akũ Yudanↄ fùtɛ, nɛ́ fíti gbɛ̃ zↄ̃kↄ̃ ń pínki kũ zĩ̀kari don'arɛde pìnↄ, ò bàa sì ò tà Misila, kũ òtɛn vĩna kɛ Babilↄnianↄnɛ yãi. \s1 Yoyakini gbarɛnaa \p \v 27 Yudanↄ kína Yoyakini tana Babilↄnu wɛ̃̀ baraakuri awɛɛsupplade, a mↄ kuri awɛɛpla gↄrↄ baraasↄↄro awɛɛpladen Babilↄnu kína Ɛvili Mɛrodaki a bò kpɛ́siran a kíblena wɛ̃̀ káaku gũn. \v 28 À yã mana ònɛ, akũ à vutɛki kpàa kũ à de a kína dake kũ ò kú kãao Babilↄnunↄ pↄ́la. \v 29 Akũ Yoyakini a kpɛ́sira uta bò à kàtɛ, àdigↄ̃ pↄ́ ble kũ kínao lɛɛlɛ ari a wɛ̃̀ndi lɛ́n. \v 30 Lákũ gu dìgↄ̃ dↄ nà kína dìgↄ̃ pↄ́ble kũ à yei kpáa ari à gɛ̀ɛ à gà.