\id 2CH \ide UTF-8 \h Bɑndun Gɑri II \toc1 ISIRELIBAN BANDUN GARI YIRUSE \toc2 Bɑndun Gɑri II \mt1 ISIRELIBAN BANDUN GARI YIRUSE \ip Sɑlomɔɔn bɑndun fɑɑgiwɑ tire te, tɑ mɔ̀ kɑ nge mɛ Isirelibɑn bwese kɛri wɔkuru tɑ win bii Roboɑmu seesi mɑ tɑ Yeroboɑmu kuɑ ten sinɑ boko. Mɑ Roboɑmu u kuɑ Yudɑbɑ tɔnɑn sinɑ boko mɑ win bibun bweserɑ bɑn te wɛ̃ɛnɑmɔ sere Bɑbilonigibu bɑ rɑ kɑ nɑ bɑ Yerusɑlɛmu wɔri bɑ kɑmiɑ. \is1 Tire ten kpunɑɑ \iq1 1. Sɑlomɔɔn bɑndun gɑri, wiru 1n di sere wiru 9. \iq1 2. Isirelibɑn bɑndɑ bɔnu kuɑ yiru, wiru 10:1n di sere wiru 11:4. \iq1 3. Yudɑbɑn bɑndun gɑri, wiru 11:5n di sere wiru 36:23. \ie \c 1 \ms1 SALOMƆƆ, ISIRELIBAN SINA BOKON GARI \p \v 1 Sɑlomɔɔ, Dɑfidin biin bɑndɑ dɑm kuɑ domi Gusunɔ win Yinni u wɑ̃ɑ kɑ wi, mɑ u nùn wɔlle suɑ. \s1 Sɑlomɔɔ u bwisi kɑnɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 3:4-15) \p \v 2 Sɔ̃ɔ teeru Sɑlomɔɔ u kɑ Isirelibɑ kpuro gɑri kuɑ kɑ ben tɑbu kowobu nɔrɔm nɔrɔm (1.000) kɑ wunɔm wunɔm sinɑmbu kɑ ben siri kowobu kɑ ben yɛnu yɛ̃robu, ben wirugibu kpuro gesi. \v 3 U kɑ tɔn be kpuro dɑ Gɑbɑoniɔ gungurɔ. N deemɑ miyɑ Yinni Gusunɔn kuu bekurugiru tɑ wɑ̃ɑ te Mɔwisi Gusunɔn sɔm kowo u kuɑ sɑnɑm mɛ Isirelibɑ bɑ wɑ̃ɑ gbɑburɔ. \p \v 4 Adɑmɑ bɑ Yinni Gusunɔn woodɑn kpɑkororu suɑ sɑɑ Kiriɑti Yɑrimun di bɑ kɑ dɑ Yerusɑlɛmuɔ bɑ yi kuu bekurugirɔ. \v 5 N deemɑ kuu ten wuswɑɑɔrɑ yɑ̃ku yee te Bɛsɑlɛli, Urin bii, Hurin debubu u kuɑ kɑ sii gɑndu tɑ wɑ̃ɑ. \p Miyɑ Sɑlomɔɔ kɑ tɔn be kpuro bɑ bikiɑru kuɑ Yinni Gusunɔn mi. \v 6 Yerɑ Sɑlomɔɔ u dɑ u yɑ̃kuru kuɑ yɑ̃ku yee ten mi, te tɑ wɑ̃ɑ kuu bekurugii ten wuswɑɑɔ. Yɑ̃ɑnu nɔrɔbuwɑ (1.000) u kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu kuɑ. \v 7 Ye n kuɑ wɔ̃kuru, yerɑ Yinni Gusunɔ u Sɑlomɔɔ kure. Mɑ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ mɑn bikio ye ɑ kĩ n nun kɛ̃. \p \v 8 Mɑ Sɑlomɔɔ u nɛɛ, wee ɑ nɛn tundo Dɑfidi durom kuɑ. Mɑ ɑ mɑn kɔsire kuɑ win ɑyerɔ. \v 9 Tɛ̃, ɑ de wunɛn nɔɔ mwɛɛru tu yibiɑrɑ te ɑ nɛn tundo Dɑfidi kuɑ. Domi ɑ derɑ nɑ bɑndu di tɔn wuurun suunu sɔɔ te tɑ dɑbi nge yɑni sɛɛri. \v 10 Yen sɔ̃ tɛ̃, ɑ mɑn bwisi kɑ lɑɑkɑri kɛ̃ɛyɔ, kpɑ n kpĩ n kɑ tɔn be kpɑrɑ. Mɑ n kun mɛ, wɑrɑ u koo kpĩ u wunɛn tɔn dɑbi te kpɑrɑ. \p \v 11 Gusunɔ u Sɑlomɔɔ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɑ nuɑ ye yɑ wɑ̃ɑ wunɛn gɔ̃ruɔ. Wee, ɑ ǹ dukiɑ kɑ ɑrumɑni bikie, ǹ kun mɛ bɛɛrɛ, ǹ kun mɛ be bɑ nun tusɑn gɔɔ. Mɛyɑ ɑ ǹ mɑɑ bikie wunɛn wɑ̃ɑru tu dɑkɑɑ dɑ. Adɑmɑ bwisi kɑ lɑɑkɑriwɑ ɑ bikiɑ ɑ kɑ nɛn tɔmbu kpɑrɑ bèn wɔllɔ nɑ derɑ ɑ bɑndu dii. \v 12 Tɛ̃, kon nun bwisi kɑ lɑɑkɑri ye wɛ̃. Ye bɑɑsi, kon mɑɑ nun dukiɑ kɑ ɑrumɑni kɑ bɛɛrɛ wɛ̃ ye sinɑm be bɑ nun gbiiye bɑ ǹ wɑɑre ɑ sere bɑndu di. Mɛyɑ wunɛn biru, goo kun mɑɑ ye wɑsi. \p \v 13 Yenibɑn biru, Sɑlomɔɔ u sɑrɑmɑ gunguu ten min di, mi Yinni Gusunɔn kuu bekurugirɑ wɑ̃ɑ. Mɑ u wurɑmɑ Yerusɑlɛmuɔ u bɑndu dii Isirelibɑ kpuron wɔllɔ. \s1 Yiiko kɑ ɑrumɑni \s2 ye Sɑlomɔɔ u mɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio 9:25-28, Sinɑmbu I, 10:26-29) \p \v 14 Sɑlomɔɔ u tɑbu kɛkɛ yi dumi gɑwe mɛnnɑ nɔrɔbu kɑ nɛɛru (1.400). Mɑ u mɑɑ mɑɑsɔbu mɛnnɑ nɔrɔbun subɑ wɔkurɑ yiru (12.000). Mɑ u be kpuro yi yi wusu gɑsu sɔɔ kɑ sere mɑɑ Yerusɑlɛmuɔ mi win tii u wɑ̃ɑ. \v 15 U derɑ wurɑ kɑ sii geesu dɑbiɑ Yerusɑlɛmuɔ nge kpenu. Mɑ u derɑ dɑ̃ɑ ye bɑ mɔ̀ sɛduru yɑ mɑɑ dɑbiɑ bɑɑmɑ nge dɑ̃ɑ ye bɑ mɔ̀ sikɑmɔre ye yɑ rɑ n wɑ̃ɑ Sefɑlɑn wɔwɑɔ. \v 16 Egibitin diyɑ bɑ rɑ kɑ nùn dumi nɑɑwɛ. Tenkubɑrɑ bɑ rɑ yi dwem de. \v 17 Bɑ rɑ nùn tɑbu kɛkɛ yi dumi gɑwen tiɑ dɔrewɑ sii geesun gobi nɑtɑ (600). Kpɑ bu mɑɑ nùn dumɑ dɔre sii geesun gobi wunɑɑ weeru kɑ wɔkuru. Berɑ bɑ rɑ mɑɑ kɑ Hɛtibɑn sinɑmbu kɑ Sirigibun sinɑmbu dumi dɑɑwe. \c 2 \s1 Sɑlomɔɔ u sɑ̃ɑ yerun bɑnɑn \s2 sɔɔru mɔ̀ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 5:15-32, 7:13-14) \p \v 1 Sɑlomɔɔ u woodɑ wɛ̃ bu Yinni Gusunɔ diru bɑniɑ, kpɑ bu mɑɑ win tii sinɑ kpɑɑru bɑniɑ. \p \v 2 Yerɑ u tɔmbu nɔrɔbun subɑ wɑtɑ kɑ wɔkuru (70.000) gɔsɑ be bɑ ko n dɑ sɔmunu sue, kɑ tɔmbu nɔrɔbun subɑ wɛnɛ (80.000) be bɑ ko n dɑ kpenu dɑ̃ku guunɔ. Mɑ u mɑɑ tɔmbu nɔrɔbun subɑ itɑ kɑ nɑtɑ (3.600) gɔsɑ be bɑ ko n sɔmbu te nɔni doke. \p \v 3 Sɑlomɔɔ u Hirɑmu, Tirin sunɔ gɔriɑ u nɛɛ, nge mɛ ɑ rɑɑ nɛn tundo Dɑfidi dɑ̃ɑ ye bɑ mɔ̀ sɛduru kɑ̃ u kɑ win sinɑ kpɑɑru bɑnɑ, nge mɛyɑ nɛn tii nɑ mɑɑ kĩ ɑ mɑn kɛ̃ɛmɑ. \v 4 Wee nɑ Gusunɔ nɛn Yinni diru bɑniɑmmɛ tɑ n sɑ̃ɑ wigiru. Miyɑ bɑ ko n dɑ nùn turɑre nubu durorugiɑ dɔ̃ɔ dokeye, kpɑ bu win pɛ̃ɛ yi mi bɑɑdommɑ. Miyɑ bɑ ko n dɑ mɑɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu ko bururu kɑ yokɑ, tɔ̃ɔ bɑɑtere, kɑ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑrugiru sɔɔ, kɑ suru kpɑo bɑɑwure sɔɔ, kɑ Yinni Gusunɔn tɔ̃ɔ bɑkɑru bɑɑtere sɔɔ nge mɛ bɑ Isirelibɑ yen woodɑ wɛ̃ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \v 5 Dii te, tɑ ko n kpɑ̃. Domi Gusunɔ bɛsɛn Yinni u bũnu kpuro kpɑ̃ɑru kere. \v 6 Ǹ n mɛn nɑ, goo kun kpɛ̃ u nùn diru bɑniɑ. Domi bɑɑ wɔllu kɑ ten kpɑ̃ɑru tɑ ǹ kpɛ̃ tu nùn mwɑ. Yen sɔ̃, wɑrɑ rɑ n nɛ, Sɑlomɔɔ n sere kɑ nùn diru bɑniɑ. Nɛgiɑ n ko mi ko nɑ n dɑ nùn turɑre dɔ̃ɔ dokeye. \v 7 Yen sɔ̃ tɛ̃, wunɛ Hirɑmu, ɑ mɑn goo mɔrisiɑmɑ wi u wurɑ kɑ sii geesu kɑ sii gɑndu kɑ sii wɔ̃kusun sɔmburu yɛ̃ kɑ sere bekɑ ye bɑ wɔ̃kuɑ kɑ wunɔm kɑ mɑɑ gɑɑdurɑ kpɑ u n mɑɑ gɑ̃ɑnun weenɑsinun kobu yɛ̃ gɑnɑ sɔɔ, kpɑ bu sɔmburu ko sɑnnu kɑ nɛn tɔn be bɑ mɑɑ yɛ̃ru mɔ bɑ kɑ wɑ̃ɑ Yerusɑlɛmu mini kɑ Yudɑn tem kpuro sɔɔ. Tɔn be, bɑ sɑ̃ɑwɑ be nɛn tundo Dɑfidi u gɔsɑ. \v 8 A de ɑ mɑn dɑ̃ɑ ye bɑ mɔ̀ sɛduru kɑ sipɛrɛ kɑ sɑntɑli mɔrisiɑmɑ Libɑnin di. Domi nɑ yɛ̃ mɑ wunɛn sɔm kowobu bɑ yen burɑbu yɛ̃. Nɛn sɔm kowobu bɑ koo bu somi sɔmbu te sɔɔ. \v 9 A de bu mɑn dɑ̃ɑ ye kɑsuɑmɑ yɑ n kpɑ̃. Domi dii te nɑ kĩ n bɑni mi, tɑ kpɑ̃. Tɑ ko n mɑɑ wɑ̃. \v 10 Sɑɑ ye sɔɔ, kon wunɛn sɔm kowobu ɑlikɑmɑn som tɔnnu nɔrɔbun subɑ nɔɔbɑ tiɑ (6.000) wɛ̃ kɑ dĩɑ bimi yi bɑ mɔ̀ ɔɔsun som tɔnnu nɔrɔbun subɑ nɔɔbɑ tiɑ kɑ tɑm ditiri nɔrɔbun subɑ nɛnɛ (800.000) kɑ sere mɑɑ gum ditiri nɔrɔbun subɑ nɛnɛ. \p \v 11 Mɑ Hirɑmu, Tirin sunɔ, u Sɑlomɔɔ wisɑ tireru sɔɔ u nɛɛ, geemɑ, yèn sɔ̃ Yinni Gusunɔ u win tɔmbu kĩ, yen sɔ̃nɑ u nun kuɑ ben sunɔ. \v 12 I kɑ mɑn Gusunɔ Isirelibɑn Yinni siɑro wi u wɔllu kɑ tem tɑkɑ kuɑ. Wee u Dɑfidi bii bwisigii kɑ lɑɑkɑrigii kɑ̃ wi u koo wi, Yinni Gusunɔ sɑ̃ɑ yeru bɑniɑ kɑ sere mɑɑ win tiin sinɑ kpɑɑru. \v 13 Tɛ̃, wunɛ Sɑlomɔɔ, kon sɔm yɛ̃ro goo mɔrisiɑmɑ. Yɛ̃ro u bwisi mɔ too. Win yĩsirɑ Hurɑmɑbi. \v 14 U sɑ̃ɑwɑ kurɔ goon bii. Kurɔ wi, u sɑ̃ɑwɑ Dɑnun bweserugii. Mɑ win tundo u sɑ̃ɑ Tirigii. Hurɑmɑbi wi, u wurɑ kɑ sii geesu kɑ sii gɑndu kɑ sii wɔ̃kusu kɑ kpenu kɑ dɑ̃ɑn sɔmburu yɛ̃. U mɑɑ bekɑn sɔmburu yɛ̃, ye bɑ kuɑ kɑ wɛ̃ɛ wunɔmgii kɑ gɑɑdurɑgii, kɑ wɛ̃ɛ swɛ̃ɛ kɑ sere mɑɑ wɛ̃ɛ dɑmgii. Mɛyɑ u mɑɑ gɑ̃ɑnun weenɑsinun kobu gɑni sɔɔn sɔmburu yɛ̃. Sɔmbu te bɑ gesi nùn nɔmu sɔndiɑ kpuro, u koo kpĩ u tu kowɑ. U koo sɔmbu te kowɑ kɑ wunɛn sɔm kowobu sɑnnu kɑ sere be nɛn Yinni Dɑfidi wunɛn tundo u gɔsɑ. \v 15 Tɛ̃, wunɛ mɑɑ, ɑ sun ɑlikɑmɑ kɑ ɔɔsu kɑ gum kɑ tɑm mɛ mɔrisiɑmɑ yèn gɑri ɑ geruɑ mi. \v 16 Bɛsɛ sɑ ko mɑɑ nun dɑ̃ɑ bɔɔriɑ nge mɛ̀n nɔɔ ɑ kĩ, kpɑ su ye mɔrisiɑmɑ kɑ goo nimkusu sere Yɑfoɔ. Kpɑ wunɛgibu bu mɑɑ nɑ bu kɑ ye dɑ Yerusɑlɛmuɔ. \p \v 17 Sɑlomɔɔ u sɔbu gɑrɑ be bɑ wɑ̃ɑ Isirelibɑ sɔɔ. N deemɑ win tundo Dɑfidi u rɑɑ bu gɑrɑ. Sɔɔ ben geerɑ kuɑwɑ tɔnu nɔrɔbun subɑ wunɑɑ weeru kɑ wɔkurɑ itɑ kɑ nɑtɑ (153.600). \v 18 Mɑ u ben nɔrɔbun subɑ wɑtɑ kɑ wɔkuru (70.000) gɔsɑ bɑ n dɑ sɔmunu sue, kpɑ ben nɔrɔbun subɑ wɛnɛ (80.000) bɑ n dɑ kpenu dɑ̃ku guunɔ. Ben nɔrɔbun subɑ itɑ kɑ nɑtɑ (3.600) ye yɑ tie, bɑ n dɑ sɔm kowo be bɑ tie nɔni doke. \s1 Sɑ̃ɑ yerun bɑnɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 6:1-38) \c 3 \p \v 1 Sɑlomɔɔ u sɑ̃ɑ yee ten bɑnɑ toruɑ Yerusɑlɛmuɔ guu te bɑ mɔ̀ Mɔriyɑn wɔllɔ mi bɑ win tundo Dɑfidi sɔ̃ɔsi. N deemɑ yɑm mi n dɑɑ sɑ̃ɑwɑ Ɔɔnɑni, Yebusin doo soo yeru. \v 2 U sɑ̃ɑ yee ten bɑnɑ toruɑwɑ win bɑndun wɔ̃ɔ nnɛsen suru yirusen sɔ̃ɔ yiruse sɔɔ. \p \v 3 Bɑ dii te yĩirɑwɑ kɑ yellun yĩirutiɑ ye bɑ rɑ kɑ gɑ̃ɑnu yĩire. Ten dɛ̃ɛbu bu sɑ̃ɑwɑ gɔm soonu wɑtɑ. Ten yɑsum mɑɑ sɑ̃ɑ gɔm soonu yɛndu. \v 4 Dii ten yɑsum kɑ ten duu yee gbiikirun dɛ̃ɛbu n nɛwɑ. N sɑ̃ɑwɑ gɔm soonu yɛndu. Mɑ ten gunum mu sɑ̃ɑ gɔm soonu wunɑɑ teeru. Mɑ Sɑlomɔɔ u ten sɔɔwɔ wurɑ geɑ pote. \v 5 Mɑ u dii ten tiin gɑni dɑ̃ɑ ye bɑ mɔ̀ sipɛrɛ wukiri. Yen biru, u mɑɑ ye wurɑ ye yɑ geɑ sɑ̃ɑ pote. Mɑ u derɑ bɑ kpɑkpɑ wurusu kɑ yɔnin weenɑsii kuɑ kuɑ gɑni yi sɔɔ. \v 6 Mɑ u tu burɑru kuɑ kɑ kpee gobiginu. N deemɑ wurɑ ye u kɑ sɔmɑ ye kpuro kuɑ mi, yɑ weewɑ sɑɑ Pɑɑfɑimun di. \v 7 U dii te wurɑ potewɑ kɑ ten gberebɑ sɔɔ, kɑ ten kɔnnɔ suukusɔ kɑ ten gɑniɔ, kɑ ten gɑmbobɑ sɔɔ, mɑ u wɔllun kɔ̃sobun weenɑsibu kuɑ ten gɑni sɔɔ. \p \v 8 Mɑ u dii te tɑ dɛɛre gem gem bɑnɑ mi. Ten dɛ̃ɛbu kɑ dii ten tiin yɑsum mu nɛwɑ. Mu sɑ̃ɑwɑ gɔm soonu yɛndu. Mɑ ten yɑsum mɑɑ sɑ̃ɑ gɔm soonu yɛndu. Mɑ u tu wurɑ geɑ pote. Wurɑ yen geerɑ sɑ̃ɑwɑ tɔnnu yɛndu. \v 9 Wurɑ ye bɑ kɑ kulumbɑ kuɑn geerɑ sɑ̃ɑwɑ kilon bɔnu. Bɑɑ kɑ diɑ ye yɑ wɑ̃ɑ wɔllɔ kpuro bɑ ye wurɑ potewɑ. \p \v 10 U mɑɑ kɔ̃sobun weenɑsibu yiru kuɑ dii te tɑ dɛɛre gem gem mi sɔɔ. Mɑ u ye wurɑ pote. \v 11 Wɔllun kɔ̃so ben kɑsɑ nnɛ ye kpuron dɛ̃ɛbu bu sɑ̃ɑwɑ gɔm soonu yɛndu. Kɑsɑ yen tiɑn dɛ̃ɛbu bu sɑ̃ɑwɑ gɔm soonu nɔɔbu. Mɑ ben turon kɑse teeru tɑ gɑnɑ girɑri. Mɑ tee teni tɑ kɑ kɔ̃so yirusegirun teeru girɑrinɛ. \v 12 Mɑ kɔ̃so yiruse win kɑse teeru tɑ mɑɑ dii ten goo teɔnɔ girɑri. N deemɑ ten yirusewɑ tɑ kɑ gbiikoo wigiru girɑrinɛ. \v 13 Kɔ̃so be kpuron kɑsɑ yɑ dɛriɑrewɑ. Mɑ yen dɛ̃ɛbu kuɑ gɔm soonu yɛndu. Mɑ bɑ yɔ̃ bɑ wuswɑɑ tĩi dii ten kɔnnɔ giɑ. \v 14 Mɑ u dii ten beku kɑreru kuɑ kɑ wɛ̃ɛ dɑmgii yi bɑ wɔ̃kuɑ kɑ gɑɑdurɑ kɑ wunɔm kɑ sere mɑɑ tom. Mɑ bɑ mɑɑ kɔ̃sobun weenɑsibu kuɑ beku te sɔɔ. \s1 Dii ten gbere be bɑ kuɑ \s2 kɑ sii gɑndu \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 7:15-22) \p \v 15 U dii ten wuswɑɑɔ gbere yiru kuɑ. Yen bɑɑyeren gunum mu sɑ̃ɑwɑ gɔm soonu tɛnɑ kɑ nɔɔbu. Mɑ bɑ ye furɔsu sɔndiɑ wɔllɔ. Sin gunum mu sɑ̃ɑwɑ gɔm soonu nɔɔbu. \v 16 U mɑɑ yɔnin weenɑsiin burɑru gɑru kuɑ nge te u rɑɑ kuɑ sɑ̃ɑ yeru mi. Mɑ u burɑ te doke furɔ sin wɔllɔ. Mɑ u dɑ̃ɑ mɑrum gɑm weenɑsim kuɑ wunɔbu (100) u doke yɔni yi sɔɔ. \v 17 Mɑ u gbere yiru ye girɑ sɑ̃ɑ yee ten wuswɑɑɔ. Tiɑ nɔm geuɔ, tiɑ mɑɑ nɔm dwɑrɔ. Mɑ u nɔm geugiɑ ye yĩsiru kɑ̃ Yɑkini. Mɑ u mɑɑ nɔm dwɑrugiɑ ye yĩsiru kɑ̃ Boɑsi. \c 4 \p \v 1 U mɑɑ yɑ̃ku yeru kuɑ kɑ sii gɑndu. Ten dɛ̃ɛbu bu sɑ̃ɑwɑ gɔm soonu yɛndu. Mɑ ten yɑsum mɑɑ sɑ̃ɑ gɔm soonu yɛndu. Mɑ ten gunum mu sɑ̃ɑ gɔm soonu wɔkuru. \s1 Boo sii gɑnduguu \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 7:23-26) \p \v 2 U boo sii gɑnduguu kuɑ. Gen nɔɔn yɑsum mu sɑ̃ɑwɑ gɔm soonu wɔkuru. Gen gunum mɑɑ gɔm soonu nɔɔbu. Mɑ gen kɛkɛrɑ sɑ̃ɑ gɔm soonu tɛnɑ. Gɑ sɑ̃ɑwɑ bwɛɛrɛkɛ mɑm mɑm. \v 3 Bɑ gen nɔɔ bɔkɑn temɔ kɛtɛbɑn weenɑsii kuɑ bɑ kɑ sikerenɑ. Gɔm soo teerun bɑɑ sɔɔ, kɛtɛ wɔkurɑ bɑ kuɑ. Bɑ kɛtɛn weenɑsii yi kuɑwɑ sĩɑ yiru. Mɑ ye kpuro yɑ sɑ̃ɑ sii bɔri tiɑ kɑ boo sii gɑnduguu ge. \v 4 Bɑ boo ge sɔndiwɑ kɛtɛn weenɑsii wɔkurɑ yirun wɔllɔ. Yen itɑ yɑ wuswɑɑ kisi sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm geu giɑ, itɑ mɑɑ sɔ̃ɔ duu yeru giɑ, itɑ yeni mɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm dwɑru giɑ, itɑ ye yɑ mɑɑ tie, sɔ̃ɔ yɑri yeru giɑ. Mɑ boo ge, gɑ sɔndi kɛtɛn weenɑsii yin wɔllɔ. Mɑ kɛtɛ ben biru gɑ wurɑ sɔɔwɔ. \v 5 Boo gen sinum mu kɑ nɔm tɑrɑru nɛ. Mɑ bɑ gen nɔɔ bɔkɑ kuɑ nge nɔrɑgiɑ. Mɑ gɑ mɑɑ nɔɔ dɛriɑre nge biibii. Gɑ koo kpĩ gu nim mwɑ ditiri nɔrɔbun subɑ wunɑɑ teeru (120.000). \p \v 6 U wekenu wɔkuru kuɑ mɑ u nin nɔɔbu yi sɑ̃ɑ yee ten nɔm geuɔ. Nɔɔbu yeni mɑɑ ten nɔm dwɑrɔ bu wɑ bu kɑ tii sɑ̃rɑsiɑ, kpɑ bu mɑɑ kɑ yɑ̃ku yɑɑ kpɑkiɑ bɑ̀ n yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu mɔ̀. Boo sii gɑnduguu gen nimɑ yɑ̃ku kowobu bɑ rɑ kɑ ben nɔmɑ kɑ nɑɑsu kpɑkie. \s1 Dendi yɑ̃ɑ ni bɑ kuɑ kɑ sisu \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 7:40-51) \p \v 7 U mɑɑ dɑbu wurɑginu kuɑ wɑsi wɔkuru. U nu kuɑwɑ nge mɛ bɑ nin woodɑ yi. Mɑ u nin nɔɔbu yi sɑ̃ɑ yee ten nɔm geuɔ. Nɔɔbu yeni mɑɑ nɔm dwɑrɔ. \p \v 8 U tɑbulu wɔkuru kuɑ u yi sɑ̃ɑ yeru mi. U nɔɔbu yi nɔm dwɑrɔ, mɑ u mɑɑ nɔɔbu yi nɔm geuɔ. \p Mɑ u mɑɑ gbɛ̃ɛ wurɑginu kuɑ wunɔbu (100) nì sɔɔ bɑ ko n dɑ yɑ̃ku yɑɑ yɛm doke bu kɑ yɛ̃kɑ. \p \v 9 U yɑɑrɑ gɑɑ kuɑ yɑ̃ku kowobun sɔ̃. Yen biru, u mɑɑ yɑɑrɑ bɑkɑ gɑɑ kuɑ kɑ yen gɑmbobɑ. Mɑ u gɑmbo be sii gɑndu pote. \p \v 10 U boo sii gɑnduguu ge yiwɑ yɑɑrɑ yen nɔm geuɔ sɔ̃ɔ yɑri yerun nɔm dwɑru giɑ. \p \v 11 Hurɑmu u torom gurɑtii kuɑ kɑ kɑɑtonu kɑ gbɛ̃ɑ yè sɔɔ bɑ ko n dɑ yɑ̃ku yɑɑ yɛm doke bu kɑ yɛ̃kɑ. Nge mɛyɑ u kɑ sɔmbu te kuɑ u kpɑ te sinɑ boko Sɑlomɔɔ u nùn yiire u ko Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yee ten sɔ̃. \v 12 Wee ye u mɑɑ kuɑ. Yerɑ gbere yiru \m kɑ furɔsu yiru si bɑ koo doke gbere ben wɔllɔ \m kɑ kɔkɔsɔ bwesenu yiru ye bɑ koo sɔndi furɔ sin wɔllɔ. \m \v 13 U mɑɑ dɑ̃ɑ mɑrum weenɑsim kuɑ nɛɛru (400) kɔkɔsɔ yiru yen sɔ̃. Kɔkɔsɔ yiru yen bɑɑyere sɔɔ, dɑ̃ɑ mɑrum weenɑsim mɛn sĩɑ yiru yiruwɑ u kuɑ u kɑ sɔndi furɔ sin wɔllɔ. \m \v 14 U wekenu kuɑ wɔkuru kɑ nin sɔwɑritii wɔkuru. \m \v 15 U boo sii gɑnduguu kuɑ, kɑ kɛtɛn weenɑsii wɔkurɑ yiru yi yi boo ge sɔɔwɑ. \m \v 16 U mɑɑ torom gurɑtii kuɑ, kɑ kɑɑtonu, kɑ kɑɑto donnuginu. \p Dendi yɑ̃ɑ ni sinɑ boko Sɑlomɔɔ u derɑ Hurɑmɑbi u kuɑ mi, u nu kuɑwɑ kɑ sii gɑn te bɑ wɔriɑsiɑ. \v 17 U derɑ bɑ yɑ̃ɑ ni kpuro kuɑ kɑ sii gɑndu Yuudɛnin wɔwɑɔ mi sɔndɑ wɑ̃ɑ Sukɔtu kɑ Seredɑn bɑɑ sɔɔ. \v 18 Sɑlomɔɔ u derɑ bɑ dendi yɑ̃ɑ ni kuɑ nu dɑbi sere bɑ ǹ mɑɑ sii gɑn ten bunum yĩirɑ. \p \v 19 Sɑlomɔɔ u mɑɑ derɑ bɑ dendi yɑ̃ɑ ni nu tie kuɑ. Niyɑ \m yɑ̃ku yee wurɑgii te, \m kɑ tɑbulu yè sɔɔ bɑ rɑ pɛ̃ɛ sɔndi, \m \v 20 kɑ dɑbunu kɑ nin fitilɑnu ni bɑ kuɑ kɑ wurɑ geɑ. Bɑ koo nu sɔ̃rɑwɑ nge mɛ sɑ̃ɑ yerun woodɑ yɑ geruɑ. \m \v 21 U mɑɑ biibiin weenɑsii kuɑ kɑ fitilɑnu kɑ nin bɑkusu. U ye kpuro kuɑwɑ kɑ wurɑ geɑ. \m \v 22 U mɑɑ wobɑ kuɑ, kɑ nɔri, kɑ gbɛ̃ɑ, kɑ dɔ̃ɔ gurɑtii. Bɑ ye kpuro kuɑwɑ kɑ wurɑ geɑ. \m U mɑɑ dii te tɑ dɛɛre gem gem gɑmbobɑ kɑ sɑ̃ɑ yee ten tiin kɔnnɔn gɑmbobɑ kuɑ kɑ wurɑ. \c 5 \p \v 1 Ye Sɑlomɔɔ u sɑ̃ɑ yee ten sɔmburu kuɑ u kpɑ, yerɑ u sii geesu kɑ wurɑ kɑ gɑ̃ɑ ni win tundo u rɑɑ yi sɑ̃ɑ yee ten sɔ̃ kpuro gurɑmɑ u doke Yinni Gusunɔn ɑrumɑnin beru yerɔ. \s1 Bɑ woodɑn kpɑkororu yi \s2 Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 8:1-13) \p \v 2 Yen biru, Sɑlomɔɔ u Isirelibɑn guro gurobu kɑ ben yɛnu yɛ̃robu kɑ bwese kɛrɑ bɑɑyeren wirugibu sokusiɑ Yerusɑlɛmuɔ bu kɑ Yinni Gusunɔn woodɑn kpɑkororu suɑmɑ sɑɑ Dɑfidin sinɑ kpɑɑrun di te bɑ mɑɑ mɔ̀ Siɔni, kpɑ bu tu doke sɑ̃ɑ yeru mi. \v 3 Yerɑ Isirelibɑ kpuro bɑ mɛnnɑ Sɑlomɔɔn mi wɔ̃ɔn suru nɔɔbɑ yiruse wì sɔɔ bɑ rɑ tɔ̃ɔ bɑkɑru gɑru ko. \v 4 Ye ben guro guro be kpuro bɑ tunumɑ, yerɑ Lefibɑ bɑ Yinni Gusunɔn woodɑn kpɑkoro te suɑ, \v 5 kɑ win kuu bekurugii te, kɑ sere sɑ̃ɑrun dendi yɑ̃ɑ ni nu wɑ̃ɑ te sɔɔ kpuro. Yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑrɑ bɑ ye kpuro suɑmɑ. \v 6 Sinɑ boko Sɑlomɔɔ kɑ Isirelibɑ kpuro be bɑ mɛnnɛ mi, bɑ nɑ bɑ yɔ̃rɑ Yinni Gusunɔn woodɑn kpɑkoro ten wuswɑɑɔ. Mɑ bɑ yɑ̃ɑnu kɑ kɛtɛ dɑbinu go bɑ kɑ yɑ̃kunu kuɑ. Sɑbe ni bɑ go mi, nu ǹ gɑrirɔ. \p \v 7 Mɑ yɑ̃ku kowobu bɑ kɑ Yinni Gusunɔn woodɑn kpɑkoro te dɑ ten ɑyerɔ dii te tɑ dɛɛre gem gem sɔɔ. Bɑ tu yiwɑ wɔllun kɔ̃sobun weenɑsibu yirun kɑsin kɔkɔrɔ. \v 8 Kɔ̃so be, bɑ kɑsɑ dɛriewɑ bɑ woodɑn kpɑkoro te kɑ ten nɛnutii wukiri. \v 9 Bɑ koo kpĩ bu nɛnutii yi wɑ yi tere sɑɑ dii te tɑ dɛɛre gem gem kɔnnɔn di. Domi bɑ yi kuɑwɑ yi dɛ̃u. Adɑmɑ bɑ ǹ kpɛ̃ bu yi wɑ sɑɑ tɔɔn di. Miyɑ kpɑkoro te, tɑ wɑ̃ɑ sere kɑ gisɔn gisɔ. \v 10 Gɑ̃ɑnu sɑri kpɑkoro te sɔɔ, mɑ n kun mɔ woodɑ wɔkurun kpee bɛsi yiru ye Mɔwisi u doke mi. Yinni Gusunɔwɑ u nùn yi wɛ̃ Horɛbun guurɔ sɑnɑm mɛ u kɑ Isirelibɑ ɑrukɑwɑni bɔkuɑ ye bɑ yɑrimɑ Egibitin di. \p \v 11 Yɑ̃ku kowobu bɑ tii dɛɛrɑsiɑ. Adɑmɑ bɑ ǹ kue nge mɛ woodɑ yɑ nɛɛ bu ko wuuru kɑ wuuru. Mɑ be kpuro bɑ yɑrɑ sɑ̃ɑ yee ten min di. \v 12 Mɑ Lefibɑ kpuro be bɑ sɑ̃ɑ wom kowobu, Asɑfu kɑ Hemɑni kɑ Yedutum kɑ ben bibu kɑ begibu kpuro bɑ yɑbenu sebuɑ ni bɑ kuɑ kɑ wɛ̃ɛ dɑmgii bɑ kɑ yɔ̃ yɑ̃ku yerun sɔ̃ɔ yɑri yeru giɑ bɑ sɛkɛtirɛnu nɛni kɑ guunu kɑ mɔrɔkunu. Mɑ yɑ̃ku kowobu wunɑɑ teeru bɑ wɑ̃ɑ ben bɔkuɔ bɑ kɔbi soomɔ. \v 13 Be bɑ kɔbi soomɔ kɑ be bɑ womusu mɔ̀ bɑ Yinni Gusunɔ siɑrɑmɔ bɑ mɔ̀, i Yinni Gusunɔ siɑro, domi u sɑ̃ɑwɑ tɔn geo, win durom mu ko n wɑ̃ɑwɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \p Ye bɑ mɔ̀ mɛ, sɑɑ yerɑ guru wii wurorɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yee te wukiri. \v 14 Mɑ yɑ̃ku kowobu bɑ kpɑnɑ bu yɔ̃rɑ bu ben sɔmburu ko guru wii ten sɔ̃. Domi Yinni Gusunɔn yiikon girimɑ yɑ dii te yibɑ. \c 6 \p \v 1 Yerɑ Sɑlomɔɔ u nɔɔgiru suɑ u nɛɛ, \q1 Yinni Gusunɔ, ɑ bwisikɑ ɑ n wɑ̃ɑ guru wii sinumgiru sɔɔ. \q1 \v 2 Adɑmɑ nɛ, nɑ nun wɑ̃ɑ yee geeru bɑniɑ \q1 mi kɑɑ n wɑ̃ɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \s1 Gɑri yi Sɑlomɔɔ \s2 u Isirelibɑ sɔ̃ɔwɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 8:14-21) \p \v 3 Yerɑ sinɑ boko Sɑlomɔɔ u sĩirɑ Isirelibɑ kpuron mi giɑ, mi bɑ yɔ̃. Mɑ u bu domɑru kuɑ. \v 4 U geruɑ u nɛɛ, nɑ Gusunɔ Isirelibɑn Yinni siɑrɑ. Domi u win nɔɔ mwɛɛru yibiɑ te u Dɑfidi nɛn tundo kuɑ u nɛɛ, \v 5 sɑɑ mìn di u win tɔmbu Isirelibɑ yɑrɑmɑ Egibitin di, u ǹ wuu gɑgu gɔsɑ ben wusu gɑsu sɔɔ bu kɑ diru bɑni mi bɑ koo nùn sɑ̃. U ǹ mɑɑ goo gɔsɑ u n kɑ sɑ̃ɑ win tɔmbun kpɑro. \v 6 Adɑmɑ Yerusɑlɛmuwɑ u gɔsɑ bu kɑ nùn sɑ̃ɑ yeru bɑniɑ mi. Mɛyɑ u mɑɑ Dɑfidi gɔsɑ u n kɑ sɑ̃ɑ ben kpɑro. \v 7 Nɛn tundo Dɑfidi wi, u rɑɑ gɔ̃ru doke u Gusunɔ bɛsɛn Yinni diru bɑniɑ. \v 8 Mɑ Yinni Gusunɔ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, yɑ wɑ̃ ye u gɔ̃ru doke u kɑ nùn diru bɑniɑ. \v 9 Adɑmɑ n ǹ wi, u koo nùn tu bɑniɑ. Win bii wi u koo mɑ, wiyɑ u koo tu bɑni. \v 10 Tɛ̃, Yinni Gusunɔ u win nɔɔ mwɛɛ te yibiɑ. Wee nɛ, Sɑlomɔɔ, nɑ sinɑ bɛsɛ Isirelibɑn sinɑ gɔnɑ wɔllɔ nɑ kuɑ nɛn tundo Dɑfidin kɔsire. Yen biru, nɑ Gusunɔ bɛsɛn Yinni dii te bɑniɑ mi bɑ ko n dɑ nùn sɑ̃. \v 11 Dii te sɔɔrɑ nɑ win woodɑn kpɑkororu wɑ̃ɑ yeru kuɑ. Kpee bɛsi yiruwɑ yi wɑ̃ɑ kpɑkoro te sɔɔ, yì sɔɔ bɑ win woodɑbɑ yoruɑ be u bɛsɛn bɑɑbɑbɑ wɛ̃. \s1 Sɑlomɔɔn kɑnɑru \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 8:22-53) \p \v 12 Yerɑ Sɑlomɔɔ u yɔ̃rɑ Yinni Gusunɔn yɑ̃ku yerun wuswɑɑɔ Isirelibɑn nɔni biru, mɑ u nɔmɑ yiiyɑ wɔllɔ u kɑnɑru kuɑ. \v 13 N deemɑ Sɑlomɔɔ u rɑɑ turɑru gɑru kuɑ kɑ sii gɑndu. Mɑ u tu doke sɑ̃ɑ yerun yɑɑrɑ yen suunu sɔɔ. Turɑ ten dɛ̃ɛbu bu sɑ̃ɑwɑ gɔm soonu nɔɔbu. Ten yɑsum mɑɑ gɔm soonu nɔɔbu. Mɑ ten gunum mɑɑ sɑ̃ɑ gɔm soonu itɑ. Miyɑ u yɔɔwɑ u yiirɑ Isirelibɑ kpuron wuswɑɑɔ. Mɑ u nɔmɑ yiiyɑ wɔllɔ u nɛɛ, \v 14 Gusunɔ, bɛsɛ Isirelibɑn Yinni, goo mɑɑ sɑri nge wunɛ wɔllɔ kɑ temɔ. Wunɛn bwɑ̃ɑ be bɑ nun mɛm nɔɔwɑmmɛ kɑ gɔ̃ru tiɑ, ɑ rɑ ɑrukɑwɑni ye ɑ kɑ bu bɔkuɑ yibie, kpɑ ɑ bu wunɛn wɔnwɔndu sɔ̃ɔsi. \v 15 Wee ɑ wunɛn nɔɔ mwɛɛru yibiɑ te ɑ wunɛn bɔ̃ɔ Dɑfidi nɛn tundo kuɑ. Ye ɑ nùn sɔ̃ɔwɑ kpuro, ɑ ye kuɑ gisɔ kɑ wunɛn dɑm. \v 16 Yen sɔ̃, Gusunɔ bɛsɛn Yinni, ɑ nɔɔ mwɛɛ te yibio te ɑ nùn kuɑ mi. A nɛɛ, u ǹ kɔsire biɑmɔ win bibun bweseru sɔɔ wi u koo win bɑndu di, bii be, bɑ̀ n tii nɛni dee dee ben wɑ̃ɑru sɔɔ, mɑ bɑ nun mɛm nɔɔwɑmmɛ nge mɛ wi, Dɑfidi u kuɑ. \v 17 Ǹ n mɛn nɑ, Gusunɔ bɛsɛn Yinni, ɑ de wunɛn gɑri yi ɑ nùn sɔ̃ɔwɑ mi kpuro yi koorɑ. \p \v 18 Adɑmɑ kɑɑ sere kpĩ ɑ sinɑ tem mɛ sɔɔ kɑ gem? Domi wɔllɑ kun nun turɑ. Kɑɑ sere gere dii te nɑ nun bɑniɑ mini? \v 19 Kɑ mɛ, Gusunɔ nɛn Yinni, ɑ nɛn gere swɑɑ dɑkio, kpɑ ɑ nɛn kɑnɑru nɔ te nɑ mɔ̀ gisɔ. \v 20 A de wunɛn nɔni yi n wɑ̃ɑ dii te sɔɔ wɔ̃kuru kɑ sɔ̃ɔ sɔɔ. A nɛn kɑnɑru swɑɑ dɑkio te nɑ mɔ̀ yɑm mini. Domi miyɑ ɑ nɛɛ, kɑɑ tii sɔ̃ɔsi. \v 21 Nɛ kɑ wunɛn tɔmbu, sɑ̀ n mɛnnɑ yɑm mini, sɑ kɑnɑru mɔ̀, ɑ sun swɑɑ dɑkio sɑɑ wɔllun di mi ɑ wɑ̃ɑ kpɑ ɑ sun suuru kuɑ. \p \v 22 Goo ù n win winsim torɑri, mɑ bɑ yɛ̃ro tilɑsi kuɑ u kɑ nɑ mini u bɔ̃re yɑ̃ku yerɔ, \v 23 nɑ nun kɑnɑmɔ ɑ yɛ̃ro swɑɑ dɑkio wɔllun di kpɑ ɑ bu siriɑ. A tɔn kɔ̃so nùn win kɔ̃sɑ kɔsieyo, kpɑ ɑ mɑɑ gemgii nùn win gem wɛ̃. \p \v 24 Yibɛrɛbɑ bɑ̀ n wunɛn tɔmbu Isirelibɑ kɑmiɑ yèn sɔ̃ bɑ nun torɑri, mɑ bɑ gɔ̃ru gɔsiɑ bɑ nɑ bɑ nun suuru kɑnɑmɔ dii teni sɔɔ, \v 25 ɑ bu swɑɑ dɑkio sɑɑ wɔllun di, kpɑ ɑ bu ben durum suuru kuɑ. Kpɑ ɑ de be bɑ yoru mwɛɛrɑ bu wurɑmɑ tem mɛ sɔɔ mɛ ɑ rɑɑ ben bɑɑbɑbɑ wɛ̃. \p \v 26 À n derɑ gurɑ yɑ yɔ̃rɑ yèn sɔ̃ bɑ nun torɑri, mɑ bɑ gɔ̃ru gɔsiɑ yèn sɔ̃ ɑ bu sekuru doke, mɑ bɑ mɛɛrimɑ yɑm mini bɑ nun sɑ̃ɑmɔ bɑ kɑnɑru mɔ̀, \v 27 ɑ bu swɑɑ dɑkio sɑɑ wɔllun di, kpɑ ɑ bu ben durum suuru kuɑ. A bu swɑɑ geɑ sɔ̃ɔsio yè sɔɔ bɑ koo sĩ, kpɑ ɑ de gurɑ yu nɛ tem mɛ sɔɔ, mɛ bɛsɛ wunɛn tɔmbu sɑ tubi di mi. \p \v 28 Gɔ̃ɔru tɑ̀ n duɑ tem mɛ sɔɔ, ǹ kun mɛ kɛ̃si kɛ̃si bɑrɑru, ǹ kun mɛ dĩɑnun gɔɔ, ǹ kun mɛ twee, ǹ kun mɛ kɔkɔnu gɑnu ni nu rɑ dĩɑnu sɑnku, ǹ kun mɛ yibɛrɛbɑ bɑ̀ n tem mɛn wusu tɑrusi, ǹ kun mɛ bɑrɑ bwese bwesekɑ yɑ̀ n wunɛn tɔmbu deemɑ, ǹ kun mɛ wɑhɑlɑ gɑɑ, \v 29 bɑ̀ n seewɑ bɑ kɑnɑru mɔ̀ mɑ ben bɑɑwure u win torɑru wurɑ win gɔ̃ruɔ, mɑ u win nɔmɑ suemɑ dii tenin berɑ giɑ, \v 30 ɑ bu swɑɑ dɑkio sɑɑ wɔllun di mi ɑ wɑ̃ɑ kpɑ ɑ bu suuru kuɑ ɑ bɑɑwure kuɑ nge mɛ u sɑ̃ɑ. Domi wunɛ turowɑ ɑ tɔnun gɔ̃ru yɛ̃. \v 31 Kpɑ bu nun nɑsiɑ bɑ n sĩimɔ wunɛn swɛɛ sɔɔ ben wɑ̃ɑru kpuro sɔɔ tem mɛ sɔɔ, mɛ ɑ ben bɑɑbɑbɑ wɛ̃. \p \v 32 Tɔn tuko goo ù n nɑ u kɑ nun sɑ̃ yèn sɔ̃ u nuɑ wunɛn yĩsirɑ kpɑ̃, mɑ ɑ dɑm bɑkɑm mɔ, mɑ yɛ̃ro u kɑnɑru mɔ̀ dii te sɔɔ, \v 33 ɑ nùn swɑɑ dɑkio sɑɑ wɔllun di mi ɑ wɑ̃ɑ, kpɑ ɑ nùn kuɑ ye u nun bikiɑmɔ. Kpɑ hɑnduniɑn tɔmbu kpuro bu nun giɑ, kpɑ bu nun nɑsiɑ nge mɛ wunɛn tɔmbu Isirelibɑ bɑ nun nɑsie, kpɑ bɑ n yɛ̃ mɑ wunɑ bɑ rɑ sɑ̃ dii te sɔɔ, te nɑ bɑnɑ mini. \p \v 34 À n wunɛn tɔmbu Isirelibɑ woodɑ wɛ̃ bu dɑ bu ben yibɛrɛbɑ tɑbu wɔri, mɑ bɑ kɑnɑru koosimɑ wunɛn mi, bɑ mɛɛrimɑ wunɛn gee ɑ gɔsɑ, kɑ dii te nɑ nun bɑniɑn berɑ giɑ, \v 35 ɑ ben kɑnɑru swɑɑ dɑkio wɔllun di kpɑ ɑ bu kuɑ dee dee. \p \v 36 Bɑ̀ n dɑɑ mɑɑ nun torɑri domi goo sɑri wi u ku rɑ tore, mɑ wunɛn mɔru yɑ seewɑ, ɑ bu yibɛrɛbɑ nɔmu sɔndiɑ, mɑ bɑ bu mwɛɛrɑ bɑ kɑ dɑ bɑ yoru dimɔ turukuɔ ǹ kun mɛ mi n tomɑ, \v 37-38 bɑ̀ n bwisikɑ tem mi bɑ yoru dimɔ mi mɑ bɑ gɔ̃ru gɔsiɑ mɑm mɑm bɑ nun tii wɛ̃, mɑ bɑ tem mɛni mɛɛrimɑ mɛ ɑ ben bɑɑbɑ wɛ̃, kɑ wuu geni ge ɑ gɔsɑ kɑ sɑ̃ɑ yee te nɑ nun bɑniɑ mini, bɑ̀ n kɑnɑru mɔ̀ bɑ mɔ̀, bɑ nun torɑri, bɑ durum kuɑ, \v 39 ɑ bu swɑɑ dɑkio sɑɑ wɔllun di mi ɑ wɑ̃ɑ kpɑ ɑ bu kuɑ dee dee, kpɑ ɑ bu ben torɑnu kpuron suuru kuɑ. \v 40 Tɛ̃, Gusunɔ nɛn Yinni, ɑ de ɑ nɔni wukiɑ kpɑ ɑ swɑɑ dɑki kɑnɑ te nɑ mɔ̀. \q1 \v 41 Yinni Gusunɔ, \q1 ɑ seewo ɑ nɑ mi ɑ rɑ wɛ̃re, \q1 wunɛ kɑ wunɛn woodɑn kpɑkororu, \q1 mi wunɛn dɑm mu rɑ sɔ̃ɔsire. \q1 A de wunɛn yɑ̃ku kowobu bɑ n fɑɑbɑ mɔ. \q1 Kpɑ be bɑ nun mɛm nɔɔwɑmmɛ \q1 bɑ n nuku dobu mɔ̀ doo nɔɔru sɔ. \q1 \v 42 Yinni Gusunɔ, \q1 ɑ ku wi ɑ gɔsɑ biru kisi. \q1 A wunɛn durom yɑɑyo \q1 mɛ ɑ Dɑfidi wunɛn sɔm kowo kuɑ. \s1 Sɑ̃ɑ yee ten wukiɑbu \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 8:62-66) \c 7 \p \v 1 Sɑnɑm mɛ Sɑlomɔɔ u kɑnɑru kuɑ u kpɑ, yerɑ dɔ̃ɔ u sɑrɑmɑ wɔllun di u yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑrugii ni kɑ yɑ̃ku ni nu tie mwɑ. Mɑ Yinni Gusunɔn yiikon girimɑ yɑ dii te wukiri. \v 2 Yɑ̃ku kowobu bɑ ǹ kpĩɑ bu du Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ, domi win yiikon girimɑ yɑ yibɑ ten mi. \v 3 Ye Isirelibɑ kpuro bɑ dɔ̃ɔ wi kɑ Yinni Gusunɔn yiikon girimɑ ye wɑ yɑ sɑrɑmɑ yɑ wɑ̃ɑ sɑ̃ɑ yee ten wɔllɔ, yerɑ bɑ yiirɑ bɑ siriru tem girɑri turɑrun wɔllɔ te bɑ kuɑ kɑ kpenu. Mɑ bɑ Yinni Gusunɔ siɑrɑmɔ bɑ mɔ̀, Yinni Gusunɔ u sɑ̃ɑwɑ tɔn geo. Win durom mu rɑ n wɑ̃ɑwɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \p \v 4 Isirelibɑ kpuro kɑ sinɑ boko bɑ yɑ̃kunu kuɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 5 Yen dɔmɑ te, Sɑlomɔɔ u nɑɑ kinɛnu nɔrɔbun subɑ yɛndɑ yiru (22.000) go kɑ yɑ̃ɑnu nɔrɔbun subɑ wunɑɑ teeru (120.000). Nge mɛyɑ bɑ kɑ sɑ̃ɑ yee te wukiɑ. \v 6 Yɑ̃ku kowobu bɑ yɔ̃ ben ɑyenɔ, mɑ Lefibɑ bɑ dwee yɑ̃nu soomɔ, ni sinɑ boko Dɑfidi u derɑ bɑ kuɑ bu kɑ Yinni Gusunɔ sɑ̃. N deemɑ u rɑɑ bu yiire bu womu geni ko bu nɛɛ, Gusunɔn durom mu ko n wɑ̃ɑwɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. Mɑ yɑ̃ku kowobu bɑ kɔbi soomɔ Isirelibɑ kpuron wuswɑɑɔ mi bɑ yɔ̃. \v 7 Sɑlomɔɔ u sɑ̃ɑ yee ten yɑɑrɑn suunu dɛɛrɑsiɑ ye yɑ wɑ̃ɑ sɑ̃ɑ yee ten tii tiin wuswɑɑɔ. Domi miyɑ u yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu kɑ siɑrɑbun yɑ̃kunu kuɑ yèn sɔ̃ yɑ̃ku yee te bɑ kuɑ kɑ sii gɑndu ten ɑyerɑ kun turɑ bu kɑ yɑ̃ku ni kpuro ko mi. \p \v 8 Sɑlomɔɔ kɑ Isirelibɑ kpuro bɑ tɔ̃ɔ bɑkɑ te diwɑ sere sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. Mɑ tɔn dɑbiru tɑ nɑ sɑɑ Hɑmɑtin tem kpuron di, n kɑ girɑri Egibitin dɑɑru giɑn di. \v 9 Sɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑse, bɑ mɑɑ mɛnnɑ be kpuro bɑ yɑ̃ku yee te dɛɛrɑsiɑ bɑ yi nɛnɛm. Bɑ ye kuɑwɑ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. Yen biruwɑ bɑ mɑɑ tɔ̃ɔ bɑkɑrun tii di sere sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. \v 10 Wɔ̃ɔn suru nɔɔbɑ yirusen sɔ̃ɔ yɛndɑ itɑse sɔɔrɑ Sɑlomɔɔ u derɑ tɔmbɑ wurɑ ben yɛnusɔ. Mɑ bɑ nuku dobu mɔ̀ durom mɛ Gusunɔ u Dɑfidi kɑ Sɑlomɔɔ kɑ sere win tɔmbu Isirelibɑ kuɑn sɔ̃. \s1 Yinni Gusunɔ \s2 u kpɑm Sɑlomɔɔ kure \r (I mɑɑ mɛɛrio 1:7-12, Sinɑmbu I, 9:1-9) \p \v 11 Sɑnɑm mɛ Sɑlomɔɔ u Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru kɑ win tiin sinɑ kpɑɑru bɑnɑ u kpɑ, mɑ ye kpuro yɑ koorɑ, ye u gɔ̃ru doke u ko Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ kɑ sere mɑɑ win tiin sinɑ kpɑɑrɔ, \v 12 yerɑ Yinni Gusunɔ u nùn kure wɔ̃kuru. Mɑ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɑ wunɛn kɑnɑru nuɑ. Nɑ yɑm mi gɔsɑ. Miyɑ bɑ ko n dɑ mɑn yɑ̃kunu kue. \v 13 Nɑ̀ n wɔllu kɛnuɑ, mɑ gurɑ kun mɑɑ nɛmɔ, ǹ kun mɛ nɑ derɑ twee yi tem mɛ wukiri yi mɛn dĩɑnu di, ǹ kun mɛ nɑ̀ n mɛn tɔmbu kɛ̃si kɛ̃si bɑrɑnu sure, \v 14 sɑɑ ye sɔɔ, bɛɛ be i sɑ̃ɑ nɛn tɔmbu, i nɛn yĩsiru sɔɔwɑ, mɑ i tii kɑwɑ i bɛɛn dɑɑ kɔ̃sɑ deri, mɑ i mɑn sokɑ, kon bɛɛ wurɑri wɔllun di kpɑ n bɛɛ bɛɛn torɑnu suuru kuɑ, kpɑ n bɛɛn tem ɑrumɑni wesiɑ. \v 15 Sɑɑ ye sɔɔ, kon bɛɛ mɛɛri kpɑ n kɑnɑ ni i mɑn koosimɑ sɑ̃ɑ yeru mini swɑɑ dɑki. \v 16 Tɛ̃, nɑ tu gɔsɑ nɑ yi nɛnɛm nɛn sɔ̃, tɑ n kɑ nɛn yĩsiru sɔɔwɑ. Ten miyɑ nɛn nɔni kɑ nɛn gɔ̃ru kpuro ko n woo. \v 17 Wunɛ mɑɑ Sɑlomɔɔ, ɑ̀ n sĩimɔ nge mɛ wunɛn tundo Dɑfidi u sĩɑ, mɑ ɑ mɔ̀ ye nɑ nun yiire kpuro, mɑ ɑ nɛn woodɑbɑ mɛm nɔɔwɑmmɛ, \v 18 kon wunɛn bɑndun dɑm sire nge mɛ nɑ wunɛn tundo Dɑfidi nɔɔ mwɛɛru kuɑ nɑ nɛɛ, u ǹ kɔsire biɑmɔ wi u koo bɑndu di Isireliɔ. \v 19 Adɑmɑ ì n gɔsirɑ i nɛn woodɑbɑ deri be nɑ bɛɛ wɛ̃, mɑ i mɑɑ dɑ i bũnu sɑ̃wɑ, \v 20 kon bɛɛ wunɑwɑ nɛn tem di mɛ nɑ bɛɛ wɛ̃. Kpɑ n dii te yinɑ te nɑ gɔsɑ nɑ yi nɛnɛm nɛn yĩsirun sɔ̃ mi. Kpɑ n de bwesenu kpuro nu tu yɛ̃ɛ. \v 21 Be bɑ rɑɑ ten kpɑ̃ɑru yɛ̃ yellu, bɑ̀ n sɑrɔ mi, biti koo bu mwɑ kpɑ bu bikiɑ bu nɛɛ, mbɑn sɔ̃nɑ Yinni Gusunɔ u wuu geni kɑ dii teni kuɑ mɛ. \v 22 Kpɑ bu wisi bu nɛɛ, bɑ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni deriwɑ, wi, wi u bu yɑrɑmɑ Egibitin di mɑ bɑ dɑ bɑ bũnu yiirɑmmɛ bɑ sɑ̃ɑmɔ. Yen sɔ̃nɑ u derɑ wɑhɑlɑ yeni kpuro yɑ bu deemɑ. \s1 Ye Sɑlomɔɔ u mɑɑ kuɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 9:10-28) \c 8 \p \v 1 Wɔ̃ɔ yɛndun bɑɑ sɔɔrɑ Sɑlomɔɔ u Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru kɑ sere mɑɑ win tiin sinɑ kpɑɑru bɑnɑ u kpɑ. \v 2 U mɑɑ wuu si Hurɑmu u nùn kɑ̃ sɔnwɑ. Mɑ u derɑ Isirelibɑ bɑ sinɑ mi. \p \v 3 Sɑlomɔɔ u Hɑmɑti wɔri ye yɑ wɑ̃ɑ Sobɑn berɑ giɑ, mɑ u ye mwɑ. \v 4 U tem mi gɑ̃ɑnu ku rɑ kpin wuu ge bɑ mɔ̀ Tɑdimɔri bɑnɑ kɑ sere mɑɑ Hɑmɑtin wuu sìn mi bɑ ko n dɑ win dĩɑnu bere. \v 5 U Bɛti Horoni ye yɑ wɑ̃ɑ gunguru wɔllɔ kɑ ye yɑ wɑ̃ɑ wɔwɑɔ bɑnɑ. Wuu si, su gbɑ̃rɑnu kɑ gɑmbobɑ mɔ, kɑ mɑɑ yen sɛ̃retinu. \v 6 U mɑɑ wuu ge bɑ mɔ̀ Bɑlɑti bɑnɑ kɑ wuu sìn mi u ko n dɑ win dĩɑnu bere. Mɑ u sin gɑsu sɔɔ win tɑbu kɛkɛ yi dumi gɑwe beruɑ kɑ mɑɑsɔbu. Ye Sɑlomɔɔn gɔ̃ru gɑ kĩ, yerɑ u bɑnɑ Yerusɑlɛmuɔ kɑ Libɑniɔ, kɑ sere wuu si u mɔ sɔɔ. \p \v 7 Tɔn be bɑ tie Hɛtibɑ sɔɔ, kɑ Amɔrebɑ sɔɔ, kɑ Feresibɑ sɔɔ, kɑ Hefibɑ sɔɔ, kɑ Yebusibɑ sɔɔ, be, be bɑ ǹ sɑ̃ɑ Isirelibɑ, \v 8 ben bibun bwese te tɑ seewɑ ben biru, terɑ Sɑlomɔɔ u yoo sɔmɑ koosiɑ sere kɑ gisɔn gisɔ. \v 9 Sɑlomɔɔ u ǹ Isirelibɑn goo yoo sɔmburu koosie. Be, bɑ sɑ̃ɑwɑ win tɑbu kowobu kɑ wirugibu, kɑ tɑbu sinɑmbu, kɑ tɑbu kɛkɛ yi dumi gɑwen kpɑrobu. \v 10 Wirugii be Sɑlomɔɔ u gɔsɑ bu kɑ win tɔmbu kpɑrɑ sɔmbu te sɔɔ, ben geerɑ sɑ̃ɑwɑ goobu kɑ weerɑɑkuru (250). \p \v 11 Sɑlomɔɔ u derɑ win kurɔ wi u sɑ̃ɑ Egibiti sunɔn bii u yɑrɑ Dɑfidin yɛnun di ge u bɑnɑ. U nɛɛ, win kurɔ kun sinɑmɔ Dɑfidi Isirelibɑn sinɑ bokon yɛnuɔ. Domi mi bɑ woodɑn kpɑkororu doke, yɑm mi, mu kuɑwɑ mi yɑm dɛɛrɑm. \p \v 12 Yerɑ Sɑlomɔɔ u yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu kuɑ yɑ̃ku yee ten wɔllɔ te u bɑnɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun wuswɑɑɔ. \v 13 U rɑ yɑ̃kunu ko nge mɛ Mɔwisin woodɑ yɑ geruɑ tɔ̃ɔ bɑɑteren sɔ̃, kɑ suru kpɑon sɔ̃, kɑ tɔ̃ɔ wɛ̃ɛrɑrugiru sɔɔ kɑ tɔ̃ɔ bɑkɑnu itɑ yenin sɔ̃ ni bɑ rɑ ko wɔ̃ɔ tiɑ sɔɔ. Niyɑ pɛ̃ɛ ye bɑ ku rɑ seeyɑtiɑ doken tɔ̃ɔ bɑkɑru, kɑ duurubun tɔ̃ɔ bɑkɑru, kɑ sere mɑɑ Kunun tɔ̃ɔ bɑkɑru. \v 14 U yɑ̃ku kowobu yi wuu wuukɑ nge mɛ win tundo Dɑfidi u rɑɑ kuɑ. Yɑ̃ku kowo ben bɑɑwure kɑ win sɔmburu. Lefibɑ kɑ mɑɑ ben sɔmburu. Berɑ bɑ rɑ n Yinni Gusunɔ siɑrɑmɔ tɔ̃ɔ bɑɑtere kpɑ bu mɑɑ yɑ̃ku kowobu somi ben sɔmɑ sɔɔ. Mɑ bɑ kɔnnɔsun kɔ̃sobu yi yi wuu wuukɑ. \v 15 Bɑ ǹ sinɑ bokon woodɑ sɑre ye u yi yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑn sɔ̃ kɑ sere mɑɑ ɑrumɑni beru yerun sɔ̃. \p \v 16 Nge mɛyɑ bɑ kɑ sɑ̃ɑ yee ten sɔmbu te kpuro kpɑrɑ sɑɑ ten torubun di sere bɑ dɑ bɑ kɑ tu wiru go. Nge mɛyɑ bɑ kɑ dii te bɑnɑ bɑ kpɑ. \p \v 17 Yen biru Sɑlomɔɔ u dɑ Ɛsioni Gebɛɛɔ kɑ Elɔtuɔ. Wuu si, su wɑ̃ɑwɑ nim wɔ̃kun bɔkuɔ Edɔmun temɔ. \v 18 Hurɑmu u derɑ win sɔm kowo be bɑ nim yɛ̃ bɑ kɑ Sɑlomɔɔ goo nimkusu dɑɑwɑ. Mɑ bɑ dɑ Ofiriɔ kɑ Sɑlomɔɔn sɔm kowobu sɑnnu. Min diyɑ bɑ kɑ sinɑ boko Sɑlomɔɔ wurɑn tɔnnu wɔkurɑ itɑ nɑɑwɑ. \s1 Sebɑn sunɔ tɔn kurɔ \s2 u Sɑlomɔɔ mɛɛrim dɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 10:1-13) \c 9 \p \v 1 Sɑɑ yè sɔɔ Sebɑn sunɔ tɔn kurɔ u nuɑ mɑ Yinni Gusunɔ u derɑ Sɑlomɔɔ u yĩsiru yɑrɑ, yerɑ u dɑ u kɑ Sɑlomɔɔn bwisi yin sɑkɑ mɛɛri kpɑ u nùn gɑ̃ɑ dɑbinu bikiɑ. U turɑ Yerusɑlɛmuɔ, kɑ win sinɑ bwɑ̃ɑ dɑbinu be bɑ nùn swĩi, kɑ yooyoo si su turɑre kɑ wurɑ dɑbinu sɔɔwɑ, kɑ kpee gobiginu. Ye u turɑ Sɑlomɔɔn mi, mɑ u geruɑ kpuro ye yɑ wɑ̃ɑ win gɔ̃ruɔ. \v 2 Mɑ Sɑlomɔɔ u nùn wisɑ kpuro ye u bikiɑ. Yen gɑɑ kun nùn wisibu sɛ̃sie. \v 3 Ye kurɔ wi, u Sɑlomɔɔn bwisi yi kpuro wɑ, kɑ dii te u bɑnɑ \v 4 kɑ dĩɑ ni u rɑ di, kɑ win bwɑ̃ɑbun wɑ̃ɑ yeru, kɑ win sɔm kowobun yɑ̃ɑ ni bɑ rɑ doke bu kɑ nùn nɔɔri, kɑ sere be bɑ rɑ nùn tɑm dokeye nɔrɑɔginu, kɑ yɑ̃ku ni u rɑ ko diru mi u rɑ Yinni Gusunɔ sɑ̃, \v 5 ye kpuro yɑ nùn biti mwɑ sere u wom mwɛ. Mɑ u sinɑ boko Sɑlomɔɔ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wunɛn dɑm kɑ wunɛn bwisin bɑɑru ye nɑ nuɑ sɑɑ nɛn tem di, ye kpuro geemɑ. \v 6 Adɑmɑ nɑ ǹ dɑɑ gɑri yi nɑɑnɛ kue sere nɑ kɑ tunumɑ mini. Wee nɛn nɔni yi ye kpuro wɑ. Kɑ gem, ye nɑ wɑ mini, bɑ ǹ dɑɑ mɑn yen bɔnu sɔ̃ɔwɑ. Wunɛn bwisi kɑ wunɛn dukiɑ yɑ kpɑ̃ n kere nge mɛ wunɛn yĩsirɑ yɑrɑ. \v 7 Doo nɔɔrugibɑ wunɛn tɔmbu kɑ wunɛn sɔm kowo be bɑ nun nɔɔrimɔ sɑɑ bɑɑyere. Mɑ bɑ wunɛn bwisi yin gɑri swɑɑ dɑki. \v 8 Nɑ Gusunɔ wunɛn Yinni siɑrɑ wi u nun durom kuɑ u nun swĩi Isirelibɑn sinɑ gɔnɑ wɔllɔ. U bu kĩwɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. Yen sɔ̃nɑ u nun kuɑ ben sunɔ ɑ n dɑ kɑ bu sirie dee dee. \p \v 9 Mɑ u sinɑ boko wurɑ kɑ̃ tɔnnu itɑ kɑ bɔnu, kɑ mɑɑ turɑre kɑ kpee gobiginu. Sɑlomɔɔ kun mɑɑ turɑre wɑɑre gɑm gum di yɑ n kpɑ̃ɑru nɛ mɛ. \p \v 10 Hurɑmun sɔm kowobu kɑ Sɑlomɔɔgii be bɑ kɑ wurɑ nɑɑmɔ Ofirin di, beyɑ bɑ mɑɑ kɑ dɑ̃ɑ geɑ ye bɑ mɔ̀ sɑntɑli kɑ kpee gobiginu nɑɑmɔ. \v 11 Mɑ sinɑ boko u kɑ dɑ̃ɑ ye yɔɔtii kuɑ sɑ̃ɑ yerɔ kɑ sere mɑɑ win tiin dirɔ. Dɑ̃ɑ yerɑ u mɑɑ kɑ wom kowobun mɔrɔkunu kɑ ben guunu kuɑ. Dɑ̃ɑ yen bweserɑ kun sɑɑrɑ mɔ. Mɛyɑ bɑ ǹ mɑɑ yen bweseru wɑɑre Yudɑn temɔ. \p \v 12 Sɑlomɔɔ u sunɔ tɔn kurɔ wi wɛ̃ kpuro ye u bikiɑ. U nùn kɛ̃ru kɑ̃wɑ n kere ye u kɑ nɑ. Yen biru, mɑ kurɔ wi, u gɔsirɑ u wurɑ win temɔ kɑ win bwɑ̃ɑbu. \s1 Sɑlomɔɔn dukiɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 10:14-29) \p \v 13 Wurɑ ye Sɑlomɔɔ u rɑ wɑ wɔ̃ɔ kɑ wɔ̃ɔ yɑ sɑ̃ɑwɑ tɔnnu yɛndu. \v 14 Ye bɑɑsi, u rɑ mɑɑ wurɑ kɑ sii geesu mwɛ tenkubɑn mi kɑ mɑɑ sinɑm be u kɑ ɑrukɑwɑni bɔkuɑn mi, kɑ sere mɑɑ win tem beri berikɑn wirugibun mi. \p \v 15-16 U derɑ bɑ tɛrɛ bɑkɑnu goobu (200) kɑ tɛrɛ piiminu goobɑ wunɔbu (300) kuɑ kɑ wurɑ. Tɛrɛ bɑkɑ nin teerun bunum mu sɑ̃ɑwɑ kilo nɔɔbɑ tiɑ. Mɑ piimii nin teerun bunum mu mɑɑ sɑ̃ɑ kilo itɑ. Mɑ u tɛrɛ ni doke diru gɑru sɔɔ te bɑ sokumɔ Libɑnin dɑ̃ɑ sɔ̃ɔ, win sinɑ kpɑɑrɔ. \p \v 17 Yerɑ u mɑɑ sinɑ kitɑru kuɑ kɑ suunu donnu, mɑ u tu wurɑ geɑn tii pote. \v 18 Sinɑ kitɑ te, tɑ yɔɔtiɑ mɔwɑ nɑɑ dɑbusɑnu nɔɔbɑ tiɑ. Mɑ bɑ ten nɑɑ sɔnditiɑ kuɑ kɑ wurɑ. Mɑ tɑ nɔm sɔnditiɑ mɔ yɛ̃si yɛ̃sikɑ. Yen bɑɑyeren bɔkuɔrɑ bɑ gbee sunɔn weenɑsiɑ kuɑ yɑ yɔ̃, tiɑ nɔm dwɑrɔ, tiɑ mɑɑ nɔm geuɔ. \v 19 Mɑ bɑ mɑɑ gbee sinɑn sin weenɑsisu kuɑ wɔkurɑ yiru bɑ doke tiɑ tiɑ yɔɔtiɑ yen nɑɑ dɑbusɑru bɑɑteren yɛ̃si yɛ̃sikɑɔ. Nɔɔbɑ tiɑ yɑ wɑ̃ɑ nɔm dwɑrɔ, nɔɔbɑ tiɑ mɑɑ wɑ̃ɑ nɔm geuɔ. Sunɔ goo mɑɑ sɑri wi bɑ mɑɑ kitɑ ten bweseru kuɑre. \p \v 20 Sɑlomɔɔn nɔri kpuro yi sɑ̃ɑwɑ wurɑ geɑ kɑ sere mɑɑ win gbɛ̃ɑ ye u rɑ kɑ di win sinɑ kpɑɑrɔ te bɑ sokumɔ Libɑnin dɑ̃ɑ sɔ̃ɔ. Gɑ̃ɑnu gɑnu sɑri mi ni bɑ kuɑ kɑ sii geesu, domi win wɑɑti ye sɔɔ, bɑ ǹ sii geesu gɑrisi gɑ̃ɑnu. \v 21 Yèn sɔ̃ Hurɑmun sɔm kowobu bɑ kɑ Sɑlomɔɔn goo nimkusu tenkuru mɔ̀ su rɑ n nɑɑmɔ wɔ̃ɔ itɑ kɑ wɔ̃ɔ itɑ sɑɑ tontonden di, su n wurɑbɑ kɑ sii geesu sɔɔwɑ kɑ suunu donnu, kɑ wɔnnu kɑ gunɔ burɑsu. \p \v 22 Sɑlomɔɔ u sinɑm be bɑ wɑ̃ɑ duniɑ sɔɔ kpuro bwisi kɑ dukiɑ kere. \v 23 Sinɑmbu kpuro bɑ rɑ n kɑsuwɑ bu win gɑri nɔ win bwisi yi Yinni Gusunɔ u nùn kɑ̃n sɔ̃. \v 24 Wɔ̃ɔ bɑɑgere, ben bɑɑwure u rɑ kɑ nùn kɛ̃ru nɑɑwɛwɑ. Gɑbu sii geesu, gɑbu wurɑ, gɑbu yɑbenu, gɑbu tɑbu yɑ̃nu, gɑbu turɑre, gɑbu mɑɑ dumi kɑ kɛtɛkunu. \p \v 25 Mɑ Sɑlomɔɔ u tɑbu kɛkɛbɑ kɑsu yi dumi gɑwe kɑ mɑɑsɔbu. U dum gɔ̃nu kuɑ nɔrɔbun subɑ nnɛ (4.000). Mɑɑsɔ be, bɑ mɑɑ sɑ̃ɑ nɔrɔbun subɑ wɔkurɑ yiru (12.000). Mɑ u bu yi yi wuu mɑrosɔ, mi win tɑbu kɛkɛbɑ bɑ wɑ̃ɑ kɑ sere mɑɑ Yerusɑlɛmuɔ mi win tii u wɑ̃ɑ. \v 26 Sinɑm be bɑ wɑ̃ɑ sɑɑ dɑɑ te bɑ mɔ̀ Efɑrɑtin di sere n kɑ girɑri Filisitibɑn temɔ, n kɑ dɑ Egibitin dɑɑrɔ, Sɑlomɔɔwɑ u be kpuro mɔ. \v 27 Mɑ u derɑ sii geesu koorɑ Yerusɑlɛmu mi nge kpenu. Mɛyɑ u mɑɑ derɑ dɑ̃ɑ geɑ ye bɑ mɔ̀ sɛduru yɑ dɑbiɑ nge yɑkɑsun dɑ̃ɑ ye bɑ mɔ̀ sikɑmɔre ye yɑ rɑ n wɑ̃ɑ Sefɑlɑn wɔwɑɔ. \v 28 Sɑlomɔɔ u tenkubɑ mɔ be bɑ rɑ nùn dumi dwem dɑɑwe Egibitiɔ kɑ sere mɑɑ tem bɑɑmɑɔ. \s1 Sɑlomɔɔn gɔɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 11:41-43) \p \v 29 Sɑlomɔɔn kookoo si u kuɑ, gbiikisu kɑ dɑ̃ɑkisu, si kpuron gɑrin sukum yoruɑ Gusunɔn sɔmɔ Nɑtɑnin tireru sɔɔ, kɑ Gusunɔn sɔmɔ Akiyɑ, Silogiin tireru sɔɔ, kɑ sere mɑɑ Gusunɔn sɔmɔ Yedon kɑ̃sinun tireru sɔɔ. Yedo wiyɑ u Yeroboɑmu, Nɛbɑtin bii, Isirelibɑn sinɑ bokon wɑ̃ɑrun fɑɑgi yoruɑ. \v 30 Sɑlomɔɔ u bɑndu diwɑ wɔ̃ɔ weeru Isirelibɑ kpuron wɔllɔ Yerusɑlɛmuɔ. \v 31 Yen biruwɑ u kpunɑ u gu. Mɑ bɑ nùn sikuɑ win tundo Dɑfidin wuuɔ. Mɑ win bii Roboɑmu u bɑndu kɔsire kuɑ. \ms1 YUDAN SINAMBUN GARI \s1 Isirelibɑn bɑndɑ \s2 bɔnu kuɑ yiru \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 12:1-15) \c 10 \p \v 1 Roboɑmu u dɑ Sikɛmuɔ. Domi Isirelibɑ kpurowɑ bɑ dɑ mi bu kɑ nùn ko sunɔ. \v 2 N deemɑ Yeroboɑmu, Nɛbɑtin bii, u rɑɑ kpikiru suɑ Sɑlomɔɔn sɔ̃ u dɑ u wɑ̃ɑ Egibitiɔ. Sɑnɑm mɛ u nuɑ Roboɑmu u bɑndu di, yerɑ u gɔsirɑmɑ Egibiti min di. \v 3 Yerɑ bɑ nùn sɔmɔ gɔriɑ bɑ nɛɛ, u nɑ. Ye u tunumɑ, yerɑ wi kɑ Isirelibɑn bwese kɛri wɔkuru bɑ mɛnnɑ bɑ dɑ bɑ Roboɑmu sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, \v 4 wunɛn tundo u sun yoo sɔmɑ koosiɑ, mɑ yɑ sun buniɛ nge kɛtɛn sugu. Adɑmɑ wunɛ ɑ sun tu kɑwo kpɑ su nun swĩi. \p \v 5 Mɑ u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i ginɑ doo. Ǹ n kuɑ sɔ̃ɔ itɑ kpɑ i wurɑmɑ. \p Mɑ tɔn be, bɑ doonɑ. \v 6 Yerɑ Roboɑmu u Isirelibɑn bukurobu mɛnnɑ win mi, be bɑ rɑ rɑɑ win tundo Sɑlomɔɔ bwisi kɛ̃. Mɑ u bu bikiɑ u nɛɛ, bwisi yirɑ̀ i mɑn kɛ̃mɔ n tɔn be sɔ̃. \p \v 7 Mɑ bɑ nùn wisɑ bɑ nɛɛ, ɑ̀ n wurɑ sɑɑ gisɔn di, ɑ tɔn be nɔɔri kpɑ ɑ ko ye bɑ nun bikiɑ, kpɑ ɑ bu wisi kɑ kĩru, bɑ ko n sɑ̃ɑwɑ wunɛn tɔmbu sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \p \v 8 Adɑmɑ Roboɑmu wi, u ǹ bukuro ben gɑri wure. Win sɑɑrɑsi kɑ be u biru di sɑnnu, berɑ u bwisi bikiɑ. \v 9 U bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bwisi yirɑ̀ i mɑn kɛ̃mɔ n kɑ tɔn be wisi be bɑ nɛɛ, n bu yoo sɔmɑ kɑwo ye nɛn tundo u rɑɑ bu koosiɑ. \p \v 10 Yerɑ bɑ nùn wisɑ bɑ nɛɛ, ɑ bu sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, wunɛn niki bii piibu gɑ wunɛn tundon pɔrɑ bɔɔrum kere. \v 11 Wunɛn tundo u rɑɑ bu yoo sɔmɑ koosiɑ. Mɛyɑ kɑɑ mɑɑ tu sosi. Wunɛn tundo u rɑɑ bu sɛɛyɑsiɑ kɑ yii sɛnnu. Mɛyɑ kɑɑ mɑɑ bu sɛɛyɑsiɑ kɑ som kpɑki. \p \v 12 Yerɑ Yeroboɑmu kɑ tɔn be kpuro bɑ nɑ Roboɑmun mi sɔ̃ɔ itɑse te, nge mɛ u rɑɑ geruɑ. \v 13 Roboɑmu u tɔn be wisɑ kɑ dɑm. U ǹ bukuro ben gɑri yi gɑrisi gɑ̃ɑnu. \v 14 Adɑmɑ win sɑɑrɑsi ben bwisiyɑ u kɑ sɔmburu kuɑ, mɑ u nɛɛ, nɛn tundo u rɑɑ bɛɛ yoo sɔmɑ koosiɑ. Adɑmɑ tɛ̃, nɛgirɑ tɑ koo kerɑ. U rɑɑ bɛɛ sɛɛyɑsiɑ kɑ yii sɛnnu. Adɑmɑ nɛ, som kpɑkiyɑ kon kɑ bɛɛ sɛɛyɑsiɑ. \p \v 15 Nge mɛyɑ Roboɑmu u yinɑ u tɔn begii swɑɑ dɑki, domi Yinni Gusunɔwɑ u derɑ n koorɑ mɛ, kpɑ win gɑri yi kɑ koorɑ yi u rɑɑ Yeroboɑmu, Nɛbɑtin bii sɔ̃ɔwɑ sɑɑ Akiyɑ, Silogiin nɔɔn di. \s1 Roboɑmu \s2 u kuɑ Yudɑbɑn sunɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 12:16-25) \p \v 16 Ye Isirelibɑ kpuro bɑ wɑ mɑ sinɑ boko u ǹ ben gere swɑɑ dɑki, yerɑ bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, \q1 mbɑ n sun mɔɔsinɛ bɛsɛ kɑ Dɑfidi, Isɑin bii. \q1 Sɑ ǹ mɑɑ bɔnu gɑɑ mɔ kɑ wi. \q1 Bɛsɛ Isirelibɑ i de su gɔsirɑ \q1 su wurɑ bɛsɛn yɛnusɔ. \q1 Wunɛ Roboɑmu, \q1 ɑ wunɛn bweserun wunɑnɔ koowo. \p Mɑ Isireli be, bɑ gɔsirɑ bɑ wurɑ ben yɛnusɔ. \v 17 Mɑ Roboɑmu u kuɑ Yudɑbɑ tɔnɑn sunɔ. \v 18 Sɑɑ ye sɔɔrɑ u Hɑdorɑmu gɔrɑ Isirelibɑn mi, wi u rɑ bu kpɑre bu kɑ wɔ̃ɔ gobi mwɑ. Mɑ bɑ nùn kpenu kɑsukɑ bɑ go. Yerɑ n derɑ Roboɑmun tii u win tɑbu kɛkɛ wɔri fuuku fuuku u dɑ Yerusɑlɛmuɔ. \v 19 Nge mɛyɑ Isirelibɑn bwese kɛri wɔku te, tɑ kɑ Dɑfidin yɛnugibu kɑrɑnɑ sere kɑ gisɔ. \c 11 \p \v 1 Sɑɑ yè sɔɔ Roboɑmu u tunumɑ Yerusɑlɛmuɔ, yerɑ u Yudɑbɑ kɑ Bɛnyɑmɛɛbɑ kpuro mɛnnɑ, mɑ u be sɔɔ tɑbu durɔ dɑmgibu nɔrɔbun subɑ wunɔbu kɑ wɛnɛ (180.000) gɔsɑ bu dɑ bu Isirelibɑn bwese kɛri wɔku te wɔri kpɑ bu bɑn te wɔrɑmɑ bu nùn wesiɑ. \v 2 Adɑmɑ Gusunɔ u kɑ win sɔmɔ Semɑyɑ gɑri kuɑ u nɛɛ, \v 3 ɑ Roboɑmu, Sɑlomɔɔn bii, Yudɑbɑn sunɔ kɑ Yudɑbɑ kɑ Bɛnyɑmɛɛbɑ kpuro sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, \v 4 wee ye nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ geruɑ. Nɑ nɛɛ, bu ku rɑɑ dɑ bu kɑ ben mɛro bisibu Isirelibɑ tɑbu ko. Ben bɑɑwure u gɔsiro win yɛnuɔ. Domi yeni yɑ nɑwɑ sɑɑ nɛn min di. \p Mɑ bɑ Yinni Gusunɔn gere wurɑ, bɑ gɔsirɑ bɑ wurɑ ben yɛnusɔ. \s1 Roboɑmu \s2 u wusu gbɑ̃rɑnu bɑnisi \p \v 5 Roboɑmu u dɑ u sinɑ Yerusɑlɛmuɔ. Mɑ u Yudɑn wusu gbɑ̃rɑnu bɑnisi. \v 6 U Bɛtelehɛmu bɑnɑ, kɑ Etɑmu kɑ Tekoɑ \v 7 kɑ Bɛti Suri kɑ Soko kɑ Adulɑmu \v 8 kɑ Gɑti kɑ Mɑresɑ kɑ Sifu \v 9 kɑ Adorɑimu kɑ Lɑkisi kɑ Asekɑ \v 10 kɑ Soreɑ kɑ Ayɑloni kɑ Heboroni. Wuu si, su wɑ̃ɑwɑ Yudɑn temɔ kɑ Bɛnyɑmɛɛn temɔ. Mɑ u su tɑ̃sisiɑ. \v 11 U su gbɑ̃rɑnu toosi, mɑ u tɑbu sinɑmbu yi yi mi. Mɑ u diɑ kuɑ mi bɑ ko n dɑ dĩɑnu kɑ gum kɑ tɑm bere. \v 12 U wuu sin bɑɑgere sɔɔ tɛrɛnu kɑ yɑɑsi yi. Mɑ u su tɑ̃sisiɑ. Mɑ Yudɑbɑ kɑ Bɛnyɑmɛɛbɑ bɑ kɑ nùn yɔ̃rɑ. \s1 Yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ \s2 bɑ wurɑ Roboɑmun mi giɑ \p \v 13 Yɑ̃ku kowobu kɑ Lefi be bɑ wɑ̃ɑ Isirelibɑn tem sɔɔ kpuro, bɑ seewɑ ben wɑ̃ɑ yerun di bɑ nɑ Roboɑmun mi. \v 14 Lefibɑ bɑ ben wɑ̃ɑ yenu deri mɑ bɑ nɑ Yudɑɔ kɑ Yerusɑlɛmuɔ yèn sɔ̃ Yeroboɑmu kɑ win bibu bɑ bu yinɑri bu ben yɑ̃ku kowo sɔmɑ ko. \v 15 Yeroboɑmu u yɑ̃ku kowobu yi yi win bwɑ̃ɑrokunun sɔ̃, ni u kuɑ nu kɑ boo kinɛnu kɑ kɛtɛbɑ weenɛ. \v 16 Isireli be bɑ tie bɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑrun kĩru mɔ, bɑ Lefibɑ swĩi Yerusɑlɛmuɔ bu kɑ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni yɑ̃kuru kuɑ. \v 17 Mɑ bɑ Yudɑn bɑndun dɑm sire, bɑ Roboɑmu, Sɑlomɔɔn bii tɑ̃sisiɑ wɔ̃ɔ itɑ. Wɔ̃ɔ itɑ ye sɔɔrɑ bɑ sĩɑ Dɑfidi kɑ Sɑlomɔɔn yirɑ sɔɔ. \s1 Roboɑmun bweseru \p \v 18 Roboɑmu u Mɑhɑlɑti suɑ kurɔ. Mɑhɑlɑtin tundon yĩsirɑ Yerimɔti, Dɑfidin bii. Win mɛron yĩsirɑ Abihɑili, Eliɑbun bii, Isɑin debubu. \v 19 Mɑhɑlɑti wi, u bii tɔn durɔbu mɑrɑ. Berɑ Yeusi kɑ Semɑriɑ kɑ Sɑhɑmu. \v 20 Mɑhɑlɑtin biru, u Mɑɑkɑ suɑ kurɔ. Mɑɑkɑ wi, u sɑ̃ɑwɑ Abusɑlɔmun bii. Mɑ u Roboɑmu Abiɑ kɑ Atɑi mɑruɑ kɑ mɑɑ Sisɑ kɑ Selomiti. \v 21 Roboɑmu u Mɑɑkɑ kĩ too n kere win kurɔ be bɑ tie. Domi kurɔbu yɛndu yiru sɑriwɑ u sue yɛnuɔ mɑ u mɑɑ kurɔ tɑnɔbu mɔ wɑtɑ tɔɔwɔ. Bii tɔn durɔbu tɛnɑ yiru sɑriwɑ u mɑrɑ. Bii tɔn kurɔbu mɑɑ wɑtɑ. \v 22 Roboɑmu u Abiɑ, Mɑɑkɑn bii yerumɑru wɛ̃. Mɑ u nùn kuɑ win mɑɑbu kɑ win wɔnɔbun guro guro. Domi u kĩ u nùn ko sunɔ. \v 23 Yen biru, u win bii be bɑ tie yɑrinɑsiɑ kɑ bwisi. U derɑ bɑ dɑ bɑ wɑ̃ɑ Yudɑbɑ kɑ Bɛnyɑmɛɛn wuu gbɑ̃rɑnugisu sɔɔ. U bu dĩɑnu wɛ̃ nu kpɑ̃. Mɑ u mɑɑ bu kurɔ dɑbinu suɑ. \s1 Egibitin sunɔ Sisɑki \s2 u Yudɑbɑ wɔri \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 14:25-28) \c 12 \p \v 1 Ye Roboɑmu u wɑ mɑ win bɑndɑ dɑm kuɑ, u tɑ̃sɑ, yerɑ u Yinni Gusunɔn woodɑbɑ deri. Mɑ Isirelibɑ kpuro bɑ mɑɑ win yirɑ swĩi. \v 2 Roboɑmun bɑndun wɔ̃ɔ nɔɔbuse sɔɔrɑ Sisɑki, Egibitin sunɔ u Yerusɑlɛmu wɔri. Domi Roboɑmu kɑ wigibu bɑ Yinni Gusunɔ torɑri. \v 3 Sisɑki wi, u tɑbu kɛkɛbɑ mɔwɑ nɔrɔbu kɑ goobu (1.200), mɑɑsɔbu mɑɑ nɔrɔbun subɑ wɑtɑ (60.000). Mɑ u nɑ sɑɑ Egibitin di kɑ tɔn dɑbi dɑbinu. Berɑ Libigibu kɑ Sukigibu kɑ Etiopigibu. \v 4 Mɑ u Yudɑn wuu gbɑ̃rɑnugisu mwɛɛrɑ sere n kɑ girɑri Yerusɑlɛmuɔ. \v 5 Yerɑ Gusunɔn sɔmɔ Semɑyɑ u dɑ u Roboɑmu deemɑ kɑ Yudɑbɑn tɑbu sinɑmbu be bɑ duki suɑ sɑnɑm mɛ Sisɑki u wee. Mɑ u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wee ye Yinni Gusunɔ u geruɑ. U nɛɛ, i nùn deri. Wee u koo mɑɑ bɛɛn tii deri, kpɑ u bɛɛ bɛri Sisɑkin nɔmuɔ. \p \v 6 Isirelibɑn tɑbu sinɑmbu kɑ ben sinɑ bokon tii, bɑ ben torɑnu wurɑ bɑ nɛɛ, Yinni Gusunɔ u sɑ̃ɑwɑ gemgii. \p \v 7 Ye Yinni Gusunɔ u wɑ bɑ tii kɑwɑ, yerɑ u Semɑyɑ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wee bɑ tii kɑwɑ. Yen sɔ̃, nɑ ǹ mɑɑ bu kpeerɑsiɑmɔ. Nɑ ǹ tɛɛmɔ n kɑ bu somiru nɑ. Nɑ ǹ derimɔ Sisɑki u mɑɑ Yerusɑlɛmu wɔri nɛn mɔrun sɔ̃. \v 8 Adɑmɑ bɑ koo ko Sisɑkin yobu kpɑ bu giɑ mɑ nɛn yinniru kɑ hɑnduniɑn sinɑmbun yinniru nu ǹ tiɑ. \p \v 9 Sisɑki, Egibitin sinɑ boko u dɑ u Yerusɑlɛmu wɔri mɑ u Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru kɑ sinɑ bokon dirun ɑrumɑni gurɑ. Ye kpurowɑ u suɑ. U mɑɑ tɛrɛnu gurɑ ni Sɑlomɔɔ u kuɑ kɑ wurɑ. \v 10 Mɑ Roboɑmu u tɛrɛ nin kɔsire kuɑ kɑ sii gɑndu. Mɑ u nu sinɑ kpɑɑrun kɔnnɔn kɔ̃sobun wirugibu nɔmu sɔndiɑ. \v 11 Mɛ̀n nɔɔ sinɑ boko u gesi dɔɔ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ, kɔnnɔ kɔ̃so be, bɑ rɑ nɛwɑ bu nu suɑ. Yen biru, kpɑ bu mɑɑ kɑ nu wurɑ bu yi ben dirɔ. \p \v 12 Mɔru ye Yinni Gusunɔ u rɑɑ kɑ Roboɑmu sɑ̃ɑ yɑ sure yèn sɔ̃ u tii kɑwɑ. Mɑ u ǹ dere bu nùn kɑm koosiɑ mɑm mɑm. Mɑ u derɑ gɑ̃ɑ geenu tiɑrɑ Yudɑɔ. \s1 Roboɑmun bɑndun kpeeru \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 14:21-24,29-31) \p \v 13 Roboɑmu u mɔwɑ wɔ̃ɔ weeru kɑ tiɑ sɑnɑm mɛ u bɑndu di Yerusɑlɛmuɔ. Mɑ u win bɑndun dɑm sire. U kuɑwɑ wɔ̃ɔ wɔkurɑ nɔɔbu kɑ yiru bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmu mi. N deemɑ wuu gerɑ Yinni Gusunɔ u gɔsɑ Isirelibɑ kpuron sɔ̃ gɑ n kɑ win yĩsiru sɔɔwɑ. Roboɑmu win mɛron yĩsirɑ Nɑɑmɑ, wi u sɑ̃ɑ Amɔni. \v 14 Kɔ̃sɑ u kuɑ, domi u ǹ Yinni Gusunɔ kɑsu kɑ win gɔ̃ru kpuro. \p \v 15 Roboɑmun kookoo si u kuɑ, gbiikisu kɑ dɑ̃ɑkisu, ye kpuron gɑri yi yoruɑ Gusunɔn sɔmɔbu Semɑyɑ kɑ Idon tirenu sɔɔ. Tire ni sɔɔrɑ bɑ ben yĩsɑ yoruɑ nge mɛ bɑ kɑ swĩinɛ. Roboɑmu kɑ Yeroboɑmu bɑ rɑ n tɑbu mɔ̀wɑ bɑɑdommɑ. \v 16 Roboɑmu u kpunɑ u gu, mɑ bɑ nùn sikuɑ win bɑɑbɑbɑn sikɑɔ Dɑfidin wuuɔ. Mɑ win bii Abiɑ u bɑndu kɔsire kuɑ. \s1 Abiɑ u bɑndu di Yudɑɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 15:1-8) \c 13 \p \v 1 Yeroboɑmun bɑndun wɔ̃ɔ wɔkurɑ nɔɔbu kɑ itɑse sɔɔrɑ Abiɑ u bɑndu di Yudɑɔ. \v 2 U bɑndu diwɑ wɔ̃ɔ itɑ Yerusɑlɛmuɔ. Win mɛron yĩsirɑ Mɑɑkɑ, Uriɛli, Gibeɑgiin bii. \p Abiɑ kɑ Yeroboɑmu bɑ tɑbu kuɑwɑ ben wɑ̃ɑru kpuro sɔɔ. \v 3 Abiɑ u tɑbu kowo dɑmgibu suɑ nɔrɔbun subɑ nɛɛru (400.000) u kɑ Yeroboɑmu wɔri. Mɑ Yeroboɑmu u mɑɑ tɑbu durɔ dɑmgibu suɑ nɔrɔbun subɑ nɛnɛ (800.000) u bu sure. \v 4 Yerɑ Abiɑ u seewɑ u nɔɔgiru suɑ sɑɑ guu te bɑ mɔ̀ Semɑrɑimun di. Guu te, tɑ sɑ̃ɑwɑ Efɑrɑimun guurun bee tiɑ. U nɛɛ, Yeroboɑmu, wunɛ kɑ Isirelibɑ, i mɑn swɑɑ dɑkio i nɔ. \v 5 I ǹ yɛ̃ mɑ Dɑfidi kɑ win bibun bweserɑ Gusunɔ Isirelibɑn Yinni u bɑndu wɛ̃ Isirelibɑ kpuro sɔɔ? U mɑɑ nɛɛ, u ǹ ɑrukɑwɑni ye kusiɑmɔ. \v 6 Adɑmɑ Yeroboɑmu, Nɛbɑtin bii, Sɑlomɔɔ, Dɑfidin biin sɔm kowo u win yinni seesi. \v 7 N deemɑ gɑru koo sɑribɑrɑ bɑ mɛnnɑ bɑ nɑ wi Yeroboɑmun mi. Mɑ bɑ Roboɑmu kɑmiɑ. Roboɑmu u sɑ̃ɑwɑ ɑluwɑɑsi. U ku rɑ gɑ̃ɑnu ko kɑ toro sindu. Mɑ u kpɑnɑ u yɔ̃rɑ dim dim ben wuswɑɑɔ. \v 8 Tɛ̃, i tɑmɑɑ i ko i kɑ bɑn te yinɑ te Yinni Gusunɔ u Dɑfidin bibun bweseru nɔɔ mwɛɛru kuɑ. Geemɑ i dɑbi too. Mɑ i kɛtɛn bwɑ̃ɑrokunu mɔ ni Yeroboɑmu u bɛɛ kuɑ kɑ wurɑ nu n sɑ̃ɑ bɛɛn yinnibu. \v 9 Mɑ i Yinni Gusunɔn yɑ̃ku kowobu Aronin bibu kɑ sere Lefibɑ yinɑ. Mɑ i tii yɑ̃ku kowo kpɑobu kuɑ nge bwese tukunu. Wi u gesi seewɑ u kɑ nɑɑ kpɛmɑ kɑ yɑ̃ɑ kinɛnu nɔɔbɑ yiru nɑ, wiyɑ bɑ rɑ ko bwɑ̃ɑroku nin yɑ̃ku kowo, ni, ni nu ǹ sɑ̃ɑ Gusunɔ. \v 10 Adɑmɑ bɛsɛ Yudɑbɑ, Gusunɔwɑ u sɑ̃ɑ bɛsɛn Yinni. Sɑ ǹ mɑɑ nùn deri. Yɑ̃ku kowobu Aronin bweseru kɑ Lefibɑ, berɑ bɑ win sɔmɑ mɔ̀. \v 11 Sɑ rɑ Yinni Gusunɔ tɔ̃ɔ bɑɑteren yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu kue bururu kɑ yokɑ. Sɑ rɑ nùn turɑre dɔ̃ɔ dokeye kpɑ su nùn pɛ̃ɛ yiiyɑ tɑbulu dɛɛrɑ yen wɔllɔ. Mɛyɑ sɑ rɑ mɑɑ fitilɑnu sɔ̃re yokɑ bɑɑyere dɑbu wurɑguu gen wɔllɔ. Bɛsɛ, sɑ nùn mɛm nɔɔwɑmmɛ. Adɑmɑ bɛɛ i nùn deri. \v 12 Mɛyɑ Gusunɔ kɑ win yɑ̃ku kowobu bɑ wɑ̃ɑ kɑ bɛsɛ. Bɑ sun swɑɑ gbiiye. Mɛyɑ sɑ kɔbi mɔ yìn swĩi yi dɑm mɔ. Sɑ ko bɛɛ yi swee. Bɛɛ Isirelibɑ, i ku kɑ Gusunɔ bɛɛn bɑɑbɑbɑn Yinni tɑbu ko. Domi i ǹ kɑmiɑmɔ. \p \v 13 Yerɑ Yeroboɑmu u derɑ win tɔn be bɑ kukuɑ Yudɑbɑn biruɔ bɑ yɑrimɑ bɑ Yudɑ be wɔri. N deemɑ Yeroboɑmun tɑbu kowobu gɑbu bɑ wɑ̃ɑ Yudɑbɑn wuswɑɑɔ. Nge mɛyɑ n kuɑ bɑ kɑ bu suunu doke. \v 14 Ye Yudɑbɑ bɑ sĩirɑ, yerɑ bɑ wɑ mɑ bɑ koo tɑbu kowɑ biruɔ kɑ wuswɑɑɔ. Mɑ bɑ nɔɔgiru suɑ bɑ Yinni Gusunɔ somiru kɑnɑ. Sɑnɑm mɛ, yɑ̃ku kowobu bɑ kɔbi soomɔ, \v 15 yerɑ Yudɑbɑ kpuro bɑ tɑbun kuuki wurɑ. Mɑ Yinni Gusunɔ u Yeroboɑmu kɑ wigibu wɔri Abiɑ kɑ Yudɑbɑn wuswɑɑɔ. \v 16 Isirelibɑ bɑ duki yɑkikirɑ ɑdɑmɑ Gusunɔ u bu bɛri Yudɑbɑn nɔmɑɔ. \v 17 Mɑ Abiɑ kɑ win tɔmbu bɑ Isirelibɑ kɑmiɑ. Isireli be sɔɔ, tɔmbu nɔrɔbun subɑ nɛɛrɑ wunɔbuwɑ (500.000) bɑ wɔrukɑ bɑ gu. \v 18 Isirelibɑ bɑ sekuru wɑ dɔmɑ te. Mɑ Yudɑbɑ bɑ nɑsɑrɑ suɑ. Domi Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinniwɑ bɑ tɑ̃sɑ. \v 19 Abiɑ u Yeroboɑmu nɑɑ girɑ, mɑ u nùn wuu sini mwɑɑri, Betɛli kɑ yen bɑru kpɑɑnu kɑ Yesɑnɑ kɑ yen bɑru kpɑɑnu kɑ Eforoni kɑ yen bɑru kpɑɑnu. \p \v 20 Yeroboɑmun dɑm kpuro mu kpɑ Abiɑn wɑɑti ye sɔɔ. Mɑ Yinni Gusunɔ u derɑ u gu. \v 21 Yen biru, Abiɑ u win bɑndun dɑm sire. U kurɔbu suɑ wɔkurɑ nnɛ. Mɑ u bii tɔn durɔbu yɛndɑ yiru mɑrɑ kɑ bii tɔn kurɔbu wɔkurɑ nɔɔbu kɑ tiɑ. \p \v 22 Ye Abiɑ u kuɑn sukum kɑ ye u geruɑ, yɑ yoruɑ Gusunɔn sɔmɔ Idon tireru sɔɔ. \c 14 \p \v 1 Abiɑ u kpunɑ u gu, mɑ bɑ nùn sikuɑ win bɑɑbɑbɑn sikɑɔ, Dɑfidin wuuɔ. Mɑ win bii Asɑ u bɑndu kɔsire kuɑ. \s1 Asɑ u bɑndu di Yudɑɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 15:9-11) \p Mɑ bɔri yɛndɑ duɑ tem mɛ sɔɔ sere wɔ̃ɔ wɔkuru. \p \v 2 Asɑ u sĩɑ dee dee Gusunɔ win Yinnin wuswɑɑɔ. \v 3 U bũu yɑ̃ku yenu kɑ gungunu kɑ bwɑ̃ɑrokunu kɔsukɑ. \v 4 U Yudɑbɑ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bu Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni kɑsuo, kpɑ bu win yiirebu kɑ win woodɑbɑ mɛm nɔɔwɑ. \v 5 U bwɑ̃ɑroku kɑ gungunu mi bɑ rɑ bũnu sɑ̃ kpuro kɔsukɑ. Mɑ win bɑndɑ wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \v 6 U derɑ bɑ wuu gbɑ̃rɑnugisu seeyɑ. Win bɑndu sɔɔ, tɑbu sɑri. Bɔri yɛndɑ tɑ wɑ̃ɑ, domi Yinni Gusunɔ u derɑ u wɛ̃rɑ. \v 7 Asɑ u mɑɑ Yudɑbɑ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, su wuu si sɔmɛ su si gbɑ̃rɑnu kɑ kɔ̃su yenu toosi kpɑ su sin kɔnnɔsun gɑmbobɑ kɔkɔrɔbɑ doke, domi tem mɛ, mu sɑ̃ɑwɑ bɛsɛgim. Mɛyɑ sɑ Gusunɔ bɛsɛn Yinni kɑsu mɑ u sun wɛ̃rɑbu wɛ̃ beri berikɑ kpuro. \p Mɑ bɑ kpĩɑ bɑ wuu si sɔnwɑ. \p \v 8 Asɑ u tɑbu kowobu nɔrɔbun subɑ goobɑ wunɔbu (300.000) mɔ Yudɑbɑ sɔɔ be bɑ tɛrɛnu kɑ yɑɑsi mɔ. Bɛnyɑmɛɛbɑ sɔɔ mɑɑ, tɔmbu nɔrɔbun subɑ goobu kɑ wɛnɛ (280.000) be bɑ tɛrɛnu nɛni mɑ bɑ tɛn toobu yɛ̃. Be kpuro bɑ sɑ̃ɑwɑ tɑbu durɔ dɑmgibu. \v 9 Yerɑ Serɑki, Etiopigii u Yudɑbɑ wɔrim wee. Mɑ u tunumɑ Mɑresɑɔ kɑ win tɑbu kowobu nɔrɔbun subɑ nɔrɔbu (1.000.000), kɑ tɑbu kɛkɛ yi dumi gɑwe goobɑ wunɔbu (300). \v 10 Mɑ Asɑ u seemɑ u kɑ nùn yinnɑ wɔwɑ ye bɑ mɔ̀ Sefɑtɑɔ, Mɑresɑn bɔkuɔ. \v 11 Mɑ Asɑ u Gusunɔ win Yinni kɑnɑ u nɛɛ, Yinni Gusunɔ, wunɛ turowɑ kɑɑ kpĩ ɑ dɑmgii ǹ kun mɛ dɑm sɑrirugii somiru nɑ. Yen sɔ̃, ɑ nɑ ɑ sun somi. Domi wunɛ sɔɔrɑ sɑ tɑ̃sɑ. Mɛyɑ kɑ wunɛn yĩsirɑ sɑ kɑ tɔn dɑbi teni wɔrim nɑ. Gusunɔ bɛsɛn Yinni, ɑ ku de tɔnu u nɑsɑrɑ wɑ wunɛn wɔllɔ. \p \v 12 Mɑ Yinni Gusunɔ u derɑ Asɑ kɑ Yudɑbɑ bɑ Etiopigibu kɑmiɑ, bɑ duki yɑrinɑ Yudɑbɑn wuswɑɑn di. \v 13 Mɑ Asɑ kɑ wigibu bɑ bu nɑɑ girɑ sere Gerɑɔ. Mɑ Etiopigii be, bɑ wɔrukɑ bɑ gu. Domi Yinni Gusunɔ kɑ win tɑbu kowobɑ bɑ Etiopigii be kɑm koosiɑ. Yen dɔmɑ te, Yudɑbɑ bɑ yɑ̃nu gurɑwɑ too. \v 14 Asɑ kɑ win tɔmbu bɑ wuu si su wɑ̃ɑ Gerɑɔ wɔri bɑ kɔsukɑ. Mɑ bɑ dukiɑ bɑkɑ gurɑ. Domi sin tɔmbɑ Yinni Gusunɔn bɛrum kuɑ bɑ nɑndɑ. \v 15 Bɑ be bɑ yɑɑ sɑbenu kɔ̃sun kuu bekunuginu kɑsukɑ. Mɑ bɑ yɑ̃ɑnu kɑ yooyoosu mwɛɛrɑ dɑbi dɑbinu. Yen biru, bɑ gɔsirɑ bɑ wurɑ Yerusɑlɛmuɔ. \s1 Asɑ u bũu sɑ̃ɑru yinɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 15:12-15) \c 15 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u derɑ win Hunde u Asɑriɑ, Odɛdin bii yɔɔwɑ. \v 2 Mɑ u dɑ Asɑn wuswɑɑɔ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, Asɑ, wunɛ kɑ Yudɑbɑ, kɑ Bɛnyɑmɛɛbɑ, i swɑɑ dɑkio i nɔ. Yinni Gusunɔ u wɑ̃ɑ kɑ bɛɛ, ì n kɑ nùn yɔ̃rɑ. Ì n nùn kɑsu, i ko i nùn wɑ. Adɑmɑ ì n nùn deri, u koo mɑɑ bɛɛ deri. \v 3 N deemɑ sɑɑ ye sɔɔ, Isirelibɑ bɑ Yinni Gusunɔ deri. Bɑ ǹ yɑ̃ku kowobu mɔ be bɑ koo bu Yinni Gusunɔn woodɑbɑ sɔ̃ɔsi. Mɛyɑ bɑ ǹ mɑɑ Gusunɔn woodɑ gɑɑ mɔ. \v 4 Adɑmɑ ben nuku sɑnkirɑnu sɔɔ, bɑ gɔsirɑmɑ Gusunɔ ben Yinnin mi bɑ nùn kɑsu. Mɑ u tii bu sɔ̃ɔsi. \v 5 Wɑɑti ye sɔɔ, be bɑ dumɔ kɑ be bɑ yɑrimɔ bɑ ǹ bɔri yɛndu mɔ. Domi tɑbu wɑ̃ɑwɑ tem kpuro sɔɔ. \v 6 Tɑbu wɑ̃ɑ bwesenu sɔɔ kɑ wusu sɔɔ. Domi Gusunɔwɑ u bu wɑhɑlɑ dɑbi ni suremɔ. \v 7 Yen sɔ̃ tɛ̃, i yɔ̃ro dim dim, kpɑ i ku mwiɑ kpɑnɑ. Domi i ko i bɛɛn kookoosun ɑre wɑ i mwɑ. \p \v 8 Ye Asɑ u Gusunɔn sɔmɔ Asɑriɑ, Odɛdin biin gɑri yi nuɑ, yerɑ u dɑm wɑ mɑ u bũu ni nu wɑ̃ɑ Yudɑn tem sɔɔ kɑ Bɛnyɑmɛɛn tem sɔɔ kpuro kpeerɑsiɑ kɑ sere mɑɑ ni nu wɑ̃ɑ wuu si bɑ mwɛɛrɑ sɔɔ Efɑrɑimun guurɔ. Mɑ u Yinni Gusunɔn yɑ̃ku yeru seeyɑ te tɑ rɑ n wɑ̃ɑ sɑ̃ɑ yerun wuswɑɑɔ. \v 9 Mɑ u Yudɑbɑ kpuro mɛnnɑ kɑ Bɛnyɑmɛɛbɑ kɑ Efɑrɑimubɑ kɑ Mɑnɑsebɑ kɑ sere Simɛɔbɑ, be, be bɑ wurɑmɑ win mi Yudɑɔ. Domi Isirelibɑ dɑbirɑ tɑ wurɑmɑ Yudɑɔ yèn sɔ̃ bɑ wɑ mɑ Gusunɔ, Asɑn Yinni u kɑ nùn wɑ̃ɑ. \v 10 Mɑ bɑ mɛnnɑ Yerusɑlɛmuɔ wɔ̃ɔn suru itɑse sɔɔ. N deemɑ Asɑn bɑndun wɔ̃ɔ wɔkurɑ nɔɔbuse sɔɔrɑ mi. \v 11 Yen tɔ̃ɔ te, ɑrumɑni ye bɑ gurɑ sɔɔ, kɛtɛ nɑtɑ kɑ wunɔbu (700) kɑ yɑ̃ɑnu nɔrɔbun subɑ nɔɔbɑ yiruwɑ (7.000) bɑ kɑ Yinni Gusunɔ yɑ̃kunu kuɑ. \v 12 Bɑ nɔɔ mwɛɛru kuɑ mɑ bɑ koo Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni kɑsuwɑ kɑ ben gɔ̃ru kpuro, kɑ ben bwɛ̃rɑ kpuro. \v 13 Ben wi u yinɑ u Gusunɔ Isirelibɑn Yinni kɑsu, bɑ koo yɛ̃ro gowɑ, bɑɑ ù n sɑ̃ɑn nɑ bukuro ǹ kun mɛ bii, tɔn durɔ ǹ kun mɛ tɔn kurɔ. \v 14 Mɑ bɑ bɔ̃ri yi wurɑmɔ kɑ dɑm Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ, mɑ bɑ nuku dobun kuuki mɔ̀ bɑ kɔbi kɑ guunu soosimɔ. \v 15 Mɑ Yudɑbɑ kpuro bɑ nuku dobu kuɑ ben nɔɔ mwɛɛ te bɑ kuɑn sɔ̃. Domi bɑ tu kuɑwɑ kɑ ben gɔ̃ru kpuro. Mɑ bɑ Yinni Gusunɔ kɑsu kɑ ben gɔ̃ru kpuro. Mɑ u bu tii sɔ̃ɔsi, u bu wɛ̃rɑbu wɛ̃ beri berikɑ. \p \v 16 Asɑ u mɑm Mɑɑkɑ win mɛro yɑrɑ bɑndun di. Domi u bwɑ̃ɑroku kuɑ Asitɑɑten sɔ̃. Mɑ Asɑ u gu kɔsukɑ muku muku u dɔ̃ɔ mɛni wɔwɑɔ ye bɑ mɔ̀ Sedoroni. \v 17 Adɑmɑ Asɑ u ǹ kpĩɑ u gungunu mi bɑ rɑ bũnu sɑ̃ kpuro kpeerɑsie bɑɑ mɛ u tii Gusunɔ wɛ̃ mɑm mɑm win wɑ̃ɑru kpuro sɔɔ. \v 18 Wi kɑ win tundo bɑ sii geesu kɑ wurɑ kɑ gɑ̃ɑ bwese bwesekɑ yi Yinni Gusunɔn sɔ̃. Mɑ u ye kpuro suɑ u kɑ dɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. \p \v 19 Mɑ tɑbu yɔ̃rɑ sɑɑ ye sɔɔ, sere n kɑ kuɑ Asɑn bɑndun wɔ̃ɔ tɛnɑ kɑ nɔɔbuse sɔɔ. \s1 Asɑ u kɑ Bɑsɑ, \s2 Isirelibɑn sinɑ boko tɑbu kuɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 15:16-22) \c 16 \p \v 1 Asɑn bɑndun wɔ̃ɔ tɛnɑ kɑ nɔɔbɑ tiɑse sɔɔ, yerɑ Bɑsɑ, Isirelibɑn sinɑ boko u Yudɑbɑ tɑbu wɔrimɑ. Mɑ u Rɑmɑ gbɑ̃rɑru toosi u kɑ Asɑn tɔmbu Yudɑbɑ yinɑri bu du bu yɑri. \v 2 Yerɑ Asɑ u sii geesu kɑ wurɑ yɑrɑmɑ Yinni Gusunɔn ɑrumɑni beru yerun di kɑ mɑɑ sinɑ bokon ɑrumɑni beru yerun di. Mɑ u kɑ ye kpuro gɔrɑ Sirin sinɑ boko Bɛni Hɑdɑdin mi, wi u wɑ̃ɑ Dɑmɑsiɔ. \v 3 U nɛɛ, u de bu ɑrukɑwɑni bɔke nge mɛ ben bɑɑbɑbɑ bɑ rɑɑ bɔkuɑ. Wee u nùn sii geesu kɑ wurɑ mɔrisiɑmmɛ. Yen sɔ̃, u de u win ɑrukɑwɑni kusiɑ ye wi kɑ Bɑsɑ Isirelibɑn sinɑ boko bɑ bɔkuɑ, kpɑ Bɑsɑ u wɑ u wi, Asɑ deri. \v 4 Mɑ Bɛni Hɑdɑdi u Asɑn gɑri yi wurɑ. Mɑ u win tɑbu sinɑmbu gɔrɑ bu Isirelibɑn wusu wɔri. Mɑ bɑ Iyoni wɔri kɑ Dɑnu kɑ Abɛli Mɑimu kɑ sere mɑɑ Nɛfitɑlin wuu sìn mi bɑ rɑ dĩɑnu bere. \v 5 Sɑnɑm mɛ Bɑsɑ u ye nuɑ, yerɑ u win sɔmburu yɔ̃rɑsiɑ u Rɑmɑn bɑnɑ ye deri. \v 6 Mɑ Asɑ u derɑ Yudɑbɑ bɑ kpenu kɑ dɑ̃ɑ ye Bɑsɑ u rɑɑ kɑ Rɑmɑ bɑnimɔ mi gurɑ. Mɑ bɑ kɑ ye Gebɑ kɑ Misipɑ bɑnɑ. \s1 Asɑ u Gusunɔn sɔmɔ Hɑnɑni \s2 pirisɔm doke \p \v 7 Sɑɑ ye sɔɔrɑ, Gusunɔn sɔmɔ Hɑnɑni u dɑ u Asɑ Yudɑbɑn sinɑ boko deemɑ u nɛɛ, yèn sɔ̃ ɑ wunɛn nɑɑnɛ doke Sirin sinɑ boko sɔɔ, n ǹ mɔ Gusunɔ wunɛn Yinni sɔɔ, yen sɔ̃, Sirin sinɑ bokon tɑbu kowobu bɑ koo nun kisirɑri. \v 8 Etiopigibu kɑ Libigibu bɑ tɑbu kowo dɑbi dɑbinu mɔ kɑ tɑbu kɛkɛ dɑbi dɑbinu yi dumi gɑwe, kɑ sere mɑɑ mɑɑsɔbu. Kɑ mɛ, Yinni Gusunɔ u nun bu nɔmu bɛriɑ yèn sɔ̃ ɑ nùn nɑɑnɛ kuɑ. \v 9 Domi Yinni Gusunɔ u kpuro mɛɛrɑ hɑnduniɑ ye sɔɔ u kɑ wɑ be bɑ nùn kĩ kɑ ben gɔ̃ru kpuro. Adɑmɑ wunɛ, ɑ gɑri bɑkɑ kookoosu kuɑ gɑri yi sɔɔ. Yen sɔ̃, sɑɑ tɛ̃n di, bɑ koo kɑ nun tɑbu ko. \p \v 10 Mɑ Asɑ u kɑ Gusunɔn sɔmɔ wi mɔru kuɑ gem gem. Mɑ u derɑ bɑ nùn pirisɔm doke. Sɑɑ ye sɔɔrɑ u mɑɑ Yudɑbɑn gɑbu dɑm dɔremɔ. \s1 Asɑn bɑndun kpeeru \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 15:23-24) \p \v 11 Asɑn bɑndun tore kɑ ten kpeerun gɑri yi yoruɑ Yudɑbɑn sinɑmbu kɑ Isirelibɑn sinɑmbun tireru sɔɔ. \v 12 Asɑn bɑndun wɔ̃ɔ weeru tiɑ sɑrise sɔɔ, u nɑɑsu bɑrɑ sere u nɔni sɔ̃ɔrɑ. Bɑɑ mɛ u bɑrɔ, kɑ mɛ, u ǹ Yinni Gusunɔ kɑsu. Timgibɑ u kɑsu. \v 13 Mɑ Asɑ u kpunɑ u gu win bɑndun wɔ̃ɔ weeru kɑ tiɑse sɔɔ. U dɑ u win bɑɑbɑbɑ deemɑ. \v 14 Bɑ nùn sikuɑ siki ni u derɑ bɑ gbɑn teerɔ Dɑfidin wuuɔ. Bu sere nùn sike, bɑ nùn kpĩwɑ kpin yeru gɑrun mi tè sɔɔ bɑ turɑre bwese bwesekɑ mɛnnɑ ye bɑ kuɑ nge mɛ turɑre kowobu bɑ rɑ ko. Mɑ bɑ nùn ye dɔ̃ɔ dokeɑ gem gem. \c 17 \s1 Yosɑfɑti u bɑndu di \p \v 1 Asɑn gɔɔn biru, win bii Yosɑfɑtiwɑ u bɑndu kɔsire kuɑ. \v 2 U win bɑndun dɑm sire Isirelibɑn sɔ̃. Mɑ u tɑbu kowobu yi yi Yudɑn wuu gbɑ̃rɑnugisu kpuro sɔɔ. Mɑ u mɑɑ wirugibu yi yi Yudɑn tem mɛ sɔɔ kɑ sere mɑɑ Efɑrɑimun wusu sɔɔ si win tundo Asɑ u rɑɑ mwɛɛrɑ. \v 3 Yinni Gusunɔ u kɑ Yosɑfɑti wɑ̃ɑ. Domi u sĩɑ Dɑfidi win sikɑdon yiri gbiikii sɔɔ. U ǹ bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑli kɑsu u sɑ̃wɑ. \v 4 Gusunɔ win sikɑdon Yinniwɑ u kɑsu. Mɑ u win woodɑbɑ mɛm nɔɔwɑ. U ǹ Isirelibɑn yirɑ swĩi. \v 5 Yinni Gusunɔ u Yosɑfɑtin bɑndu dɑm sire. Mɑ Yudɑbɑ kpuro bɑ kɑ nùn kɛ̃nu nɑɑwɑmmɛ. U dukiɑ bɑkɑ kɑ bɛɛrɛ bɑkɑ wɑ. \v 6 Mɑ win gɔ̃ru gɑ tɑ̃sɑ Yinni Gusunɔ sɔɔ. Mɑ u derɑ bɑ bũnu kɑ nin sɑ̃ɑ yenu kɔsukɑ Yudɑɔ. \p \v 7 Win bɑndun wɔ̃ɔ itɑse sɔɔ, yerɑ u win tɑbu sinɑm beni gɔsɑ bu dɑ bu keu sɔ̃ɔsi Yudɑn wusu sɔɔ. Berɑ Bɛni Hɑili kɑ Abudiɑsi kɑ Sɑkɑri kɑ Nɛtɑnɛɛli kɑ Misee. \v 8 Mɑ u derɑ Lefibɑ bɑ bu swĩi. Lefi berɑ Semɑyɑ kɑ Nɛtɑniɑ kɑ Sebɑdiɑ kɑ Asɑɛli kɑ Semirɑmɔtu kɑ Yonɑtɑm kɑ Adoniyɑ kɑ Tobiyɑ kɑ Tobi Adoniyɑ kɑ sere yɑ̃ku kowo beni, Elisɑmɑ kɑ Yorɑmu. \v 9 Bɑ Yinni Gusunɔn woodɑn tireru nɛni bɑ kɑ Yudɑbɑn wusu bukiɑnɛ, bɑ bu woodɑ yen keu sɔ̃ɔsimɔ. \s1 Yosɑfɑtin bɑndun dɑm \p \v 10 Sinɑm be bɑ kɑ Yudɑbɑ sikerenɛ bɑ bɛrum duurɑ Yinni Gusunɔn sɔ̃. Bɑ ǹ mɑɑ kɑ Yosɑfɑti tɑbu kue. \v 11 Filisitibɑ bɑ kɑ Yosɑfɑti kɛ̃nu nɑɑwɑ, kɑ sere mɑɑ wɔ̃ɔ gobi yi bɑ rɑ nùn kɔsie kɑ sii geesun gobi. Mɑ Dɑɑrububɑ bɑ kɑ nùn yɑɑ sɑbenu nɑɑwɑ. Niyɑ yɑ̃ɑnu nɔrɔbun subɑ nɔɔbɑ yiru kɑ nɑtɑ kɑ wunɔbu (7.700) kɑ bonu nɔrɔbun subɑ nɔɔbɑ yiru kɑ nɑtɑ kɑ wunɔbu. \p \v 12 Mɑ Yosɑfɑtin yiiko yɑ sosimɔ yɑ dɔɔ. Mɑ u dii dɑmginu kɑ mɑɑ wusu bɑnɑ Yudɑɔ mi bɑ rɑ dĩɑnu bere. \v 13 U sɔm dɑbi dɑbinu kuɑ Yudɑn wusu sɔɔ. Mɑ u tɑbu kowo wɔrugɔbɑ mɔ Yerusɑlɛmuɔ. \v 14 Tɑbu kowo ben geeru wee yɛnu kɑ yɛnu. Yudɑbɑ sɔɔ, be bɑ sɑ̃ɑ tɑbu kowobu nɔrɔm nɔrɔm (1.000) wirugibu, be wee. Adinɑ kɑ win tɑbu kowo wɔrugɔbɑ nɔrɔbun subɑ goobɑ wunɔbu (300.000). \v 15 Yen biru, Yokɑnɑni kɑ win tɑbu kowobu nɔrɔbun subɑ goobu kɑ wɛnɛ (280.000). \v 16 Mɑ Amɑsiɑ, Sikirin bii wi u tii Yinni Gusunɔ wɛ̃ kɑ kĩru, u mɑɑ tɑbu kowobu nɔrɔbun subɑ goobu (200.000) kpɑre. \v 17 Bɛnyɑmɛɛn bweseru sɔɔ, Eliɑdɑ tɑbu kowo wɔrugɔwɑ u tɑbu kowobu nɔrɔbun subɑ goobu (200.000) kpɑre be bɑ tɛnnu kɑ tɛrɛnu mɔ. \v 18 Mɑ Sosɑbɑdi u mɑɑ tɔmbu nɔrɔbun subɑ wunɔbu kɑ wɛnɛ (180.000) kpɑre be bɑ tɑbu yɑ̃nu nɛni. \v 19 Tɑbu kowo beniwɑ bɑ sinɑ bokon sɔmɑ mɔ̀, be bɑ wɑ̃ɑ Yudɑn wuu gbɑ̃rɑnugisu sɔɔ bɑɑsi. \s1 Yosɑfɑti u kɑ Akɑbu \s2 ɑrukɑwɑni bɔkuɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 22:1-4) \c 18 \p \v 1 Yosɑfɑti u dukiɑ bɑkɑ kɑ bɛɛrɛ bɑkɑ wɑ. Mɑ u kɑ Akɑbu ɑrukɑwɑni bɔkuɑ kurɔ kɛ̃ɛnɑɑ sɔɔ. \v 2 Amɛn biru, u dɑ u Akɑbu deemɑ Sɑmɑriɔ. Mɑ Akɑbu u derɑ bɑ kɑ yɑ̃ɑnu kɑ kɛtɛ dɑbi dɑbinu go Yosɑfɑti kɑ win tɔmbun sɔ̃. Mɑ Akɑbu u Yosɑfɑti kɑnɑ bu dɑ bu Rɑmɔti wɔri ye yɑ wɑ̃ɑ Gɑlɑdin temɔ. \v 3 U nɛɛ, Yosɑfɑti, kɑɑ kɑ mɑn dɑ Rɑmɔtiɔ, Gɑlɑdin temɔ? \p Mɑ Yosɑfɑti u nùn wisɑ u nɛɛ, oo. À n sɔɔru kpɑ, nɑ mɑɑ kpɑwɑ mi. Wunɛn tɔmbu bɑ̀ n seewɑ, nɛgibɑ mɑɑ seewɑwɑ mi. Sɑ ko kɑ nun tɑɑ bi dɑ kpɑ su wuu ge wɔri sɑnnu. \s1 Sɔmɔ weesugibɑ nɛɛ, \s2 Akɑbu koo tɑbu di \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 22:5-12) \p \v 4 Mɑ Yosɑfɑti u Isirelibɑn sinɑ boko sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑdɑmɑ ɑ ginɑ Yinni Gusunɔ bikio ɑ nɔ mɛ u koo nun sɔ̃. \p \v 5 Mɑ Isirelibɑn sinɑ boko u sɔmɔbu mɛnnɑ tɔmbu nɛɛru (400). Mɑ u bu bikiɑ u nɛɛ, su tɑbu doo Rɑmɔtiɔ Gɑlɑdin temɔ? Nge su ku dɑ. \p Mɑ bɑ wisɑ bɑ nɛɛ, ɑ doo, Gusunɔ u koo nun ge nɔmu bɛriɑ. \p \v 6 Adɑmɑ Yosɑfɑti u mɑɑ bikiɑ u nɛɛ, Yinni Gusunɔn sɔmɔ goo mɑɑ sɑri mini wìn min di sɑ ko win gere nɔ? \p \v 7 Isirelibɑn sinɑ boko u wisɑ u nɛɛ, Gusunɔn sɔmɔ turowɑ u wɑ̃ɑ mini wìn min di sɑ ko kpĩ su Gusunɔn gere nɔ. Adɑmɑ nɑ nùn tusɑ domi u ku rɑ mɑn gɑ̃ɑ geenu sɔ̃ mɑ n kun mɔ gɑ̃ɑ kɔ̃sunu. Win yĩsirɑ Misee Yimilɑn bii. \p Mɑ Yosɑfɑti u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, sinɑ boko, ɑ ku gere mɛ. \p \v 8 Yerɑ Isirelibɑn sinɑ boko u win sɔm kowo gɔrɑ u dɑ u Misee Yimilɑn bii sokumɑ fuuku. \p \v 9 Mɑ Isirelibɑn sinɑ boko wi, kɑ Yosɑfɑti Yudɑbɑn sinɑ boko bɑ ben sinɑ yɑ̃nu doke, ben bɑɑwure u sɔ̃ win sinɑ kitɑrɔ Sɑmɑrin gbɑ̃rɑ kɔnnɔwɔ. Mɑ Gusunɔn sɔmɔ be kpuro bɑ wɑ̃ɑ ben wuswɑɑɔ bɑ gɑri mɔ̀. \v 10 Yerɑ Sedesiɑsi, Kenɑɑnɑn bii u sisun kɔbunu sekɑ. U nɛɛ, ɑmɛniwɑ Yinni Gusunɔ u geruɑ. U nɛɛ, kɔbi yini yi sɑ̃ɑwɑ yĩreru te tɑ wunɛn dɑm sɔ̃ɔsimɔ mɛ kɑɑ kɑ Sirigibu go mɑm mɑm. \p \v 11 Mɑ Gusunɔn sɔmɔ be kpuro bɑ gɑri tee yi geruɑ. Bɑ mɔ̀, ɑ doo Rɑmɔtiɔ Gɑlɑdin temɔ. Kɑɑ nɑsɑrɑ wɑ. Yinni Gusunɔ u koo nun wuu ge nɔmu bɛriɑ. \s1 Misee u nɛɛ, \s2 bɑ koo Akɑbu kɑmiɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 22:13-28) \p \v 12 Sɔmɔ wi bɑ gɔrɑ u bu Misee sokuɑ u Misee sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wee Gusunɔn sɔmɔ be bɑ wɑ̃ɑ mi kpuro bɑ sinɑ boko gɑri dori geruɑ. Yen sɔ̃, ɑ de wunɛ kɑ ben gɑri yi ko tee. \p \v 13 Mɑ Misee u wisɑ u nɛɛ, sere kɑ Yinni Gusunɔn wɑ̃ɑru, ye wi, Gusunɔ nɛn Yinni u mɑn sɔ̃ɔwɑ, yerɑ kon gere. \p \v 14 Ye Misee u tunumɑ sinɑ bokon mi, yerɑ sinɑ boko u nùn bikiɑ u nɛɛ, Misee, sɑ ko kpĩ su tɑbu dɑ Rɑmɔtiɔ Gɑlɑdin temɔ? Nge su ku dɑ. \p Mɑ Misee u wisɑ u nɛɛ, i doo mɛ. I ko i nɑsɑrɑ wɑ. Yinni Gusunɔ u koo nun bu nɔmu bɛriɑ. \p \v 15 Adɑmɑ sinɑ boko u nɛɛ, nɔn nyewɑ kon nun bɔ̃rusiɑ ɑ sere mɑn gem sɔ̃ mɛ Yinni Gusunɔ u nun sɔ̃ɔwɑ ɑ gere. \p \v 16 Misee u nɛɛ, \q1 nɑ Isirelibɑ wɑ bɑ yɑrinɛ guunu wɔllɔ, \q1 bɑ sɑ̃ɑ nge yɑ̃ɑ ni nu kun kpɑro mɔ. \q1 Mɑ Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 tɔn beni bɑ ǹ kpɑro mɔ. \q1 Ben bɑɑwure u gɔsiro u wurɑ yɛnuɔ kɑ ɑlɑfiɑ. \p \v 17 Yerɑ Isirelibɑn sinɑ boko u Yosɑfɑti sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɑ ǹ dɑɑ nun sɔ̃ɔwɑ mɑ u ku rɑ mɑn gɑ̃ɑ geenu sɔ̃, mɑ n kun mɔ gɑ̃ɑ kɔ̃sunu? \p \v 18 Yerɑ Misee u Akɑbu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ Yinni Gusunɔn gɑri swɑɑ dɑkio. Nɑ nùn wɑ u sɔ̃ win sinɑ kitɑrɔ. Mɑ win tɑbu kowobu bɑ yɔ̃ win nɔm geuɔ kɑ win nɔm dwɑrɔ. \v 19 Mɑ u nɛɛ, wɑrɑ koo Akɑbu nɔni wɔ̃ke u kɑ tɑɑ bi dɑ Rɑmɔtiɔ Gɑlɑdin temɔ, kpɑ u gbi mi. Mɑ bɑ yen wesiɑnɔ mɔ̀. Wini ù n geruɑ mɛni, wiɔnɔ u gere mɛ. \v 20 Yerɑ hunde gɑɑ yɑ yɑrimɑ yɑ yɔ̃rɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ yɑ nɛɛ, kon Akɑbu wi nɔni wɔ̃ke. Mɑ Yinni Gusunɔ u ye bikiɑ u nɛɛ, ɑmɔnɑ kɑɑ koosinɑ. \v 21 Hunde ye, yɑ nɛɛ, kon yɑri kpɑ n du Gusunɔn sɔmɔ be sɔɔ, kpɑ n de bu weesu ko bu kɑ sinɑ boko nɔni wɔ̃ke. Mɑ Yinni Gusunɔ u ye wisɑ u nɛɛ, yɑ wɑ̃. Swɑɑ geɑ. Kɑɑ mɑɑ kpĩ ɑ bu nɔni wɔ̃ke. Ǹ n mɛn nɑ, ɑ yɑrio ɑ dɑ ɑ ko mɛ. \v 22 Wee tɛ̃, Yinni Gusunɔ u derɑ hunde ye, yɑ duɑ win sɔmɔ be sɔɔ bu kɑ nun weesu kuɑ. Yen sɔ̃, ɑ n yɛ̃ mɑ kɔ̃sɑ Yinni Gusunɔ u koo de yu nun deemɑ. \p \v 23 Yerɑ Sedesiɑsi, Kenɑɑnɑn bii u susi Miseen bɔkuɔ, u nùn bɑɑrɑ so. Mɑ u nɛɛ, swɑɑ yerɑ̀ Yinni Gusunɔn hunde u kɑ yɑrɑ nɛn min di u kɑ sere nun gɑri kuɑ. \p \v 24 Misee u nùn wisɑ u nɛɛ, kɑɑ ye giɑ dɔmɑ te kɑɑ n duku dukubu mɔ̀ ɑ n kuku yeru kɑsu diɑɔ. \p \v 25 Yerɑ Isirelibɑn sinɑ boko u nɛɛ, i Misee mɔɔ i kɑ dɑ Amɔɔ wi u sɑ̃ɑ wuun wirugii kɑ mɑɑ Yoɑsi sinɑ bokon biin mi. \v 26 Kpɑ i bu sɔ̃ i nɛɛ, ɑmɛniwɑ nɛ sinɑ boko nɑ geruɑ. Nɑ nɛɛ, bu nùn mɔɔ bu kpɛ̃ɛ pirisɔm sɔɔ kpɑ bɑ n nùn dĩɑnu kɑ nim wɛ̃ɛmɔ sɑkɑ sɔɔ sere n kɑ wurɑmɑ tɑbu gberun di kɑ ɑlɑfiɑ. \p \v 27 Misee u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ̀ n wurɑmɑ kɑ ɑlɑfiɑ, n ǹ Yinni Gusunɔ u kɑ mɑn gɑri kuɑ. Bɛɛ be i wɑ̃ɑ mini, bɛɛn bɑɑwure u gɑri yi swɑɑ suo. \s1 Akɑbun gɔɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 22:29-40) \p \v 28 Yenibɑn biru, Isirelibɑn sinɑ boko kɑ Yosɑfɑti, Yudɑbɑn sinɑ boko bɑ seewɑ bɑ tɑɑ bi dɑ Rɑmɔtiɔ Gɑlɑdin temɔ. \v 29 Yerɑ Isirelibɑn sinɑ boko u Yosɑfɑti sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, kon yɑ̃nu gɑnu kɔsi ni bɑ ǹ kɑ mɑn tubu. Adɑmɑ wunɛ, ɑ n wunɛn sinɑ yɑ̃nu doke. \p Mɛsumɑ Isirelibɑn sinɑ boko u kuɑ u kɑ tɑɑ bi dɑ. \v 30 N deemɑ Sirin sinɑ boko u win tɑbu kɛkɛbɑn tɑbu sinɑmbu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i ku goo go mɑ n kun mɔ Isirelibɑn sinɑ boko tɔnɑ. \p \v 31 Ye tɑbu sinɑm be, bɑ Yosɑfɑti wɛndɛ kuɑ, yerɑ bɑ nɛɛ, Isirelibɑn sunɔwɑ. Mɑ bɑ nùn kooro bure bu kɑ nùn wɔri. Adɑmɑ u nɔɔgiru suɑ u somiru kɑnɑ. Mɑ Yinni Gusunɔ u nùn somi, u bu girɑ bɑ kɑ nùn tondɑ. \v 32 Ye tɑbu sinɑm be, bɑ wɑ mɑ n ǹ Isirelibɑn sinɑ boko mi, yerɑ bɑ nùn deri bɑ doonɑ. \p \v 33 Yerɑ goo u sɛ̃u toomɑ Isirelibɑn mi giɑ. U ǹ goo yĩisi. Adɑmɑ gɑ nɑ gɑ Akɑbu wɔri deedeeru mi win tɑrɑkpe gɑ yɔ̃rɑ. Yerɑ u win tɑbu kɛkɛ swɑɑ sɔ̃ɔsio sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ tɑbu kɛkɛ ye sĩiyɔ biruɔ, kpɑ ɑ mɑn yɑrɑ tɑbu sĩɑn di. Domi bɑ mɑn mɛɛrɑ kuɑ. \p \v 34 Tɑbu swĩɑ yen dɔmɑ te, sere bɑ sinɑ boko nɛni u kɑ yɔ̃ win tɑbu kɛkɛ sɔɔ u mɛɛrɑ Sirigibun sɑnsɑni giɑ sere n kɑ kuɑ yokɑ. Ye sɔ̃ɔ u duɑ, mɑ u gu. \c 19 \s1 Yosɑfɑti u wirugibu gɔsɑ \p \v 1 Yenibɑn biru, Yosɑfɑti u wurɑmɑ Yerusɑlɛmuɔ kɑ bɔri yɛndu. \v 2 Mɑ Yehu, Gusunɔn sɔmɔ Hɑnɑnin bii u nùn sennɔ dɑ. Mɑ u Yosɑfɑti sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bɑ rɑ tɔn kɔ̃so somi? A be bɑ Gusunɔ tusɑ kĩ? Yenibɑn sɔ̃, Yinni Gusunɔ u kɑ nun mɔru sɑ̃ɑ. \v 3 Adɑmɑ u gɑ̃ɑ geenu wɑ ni ɑ kuɑ. Yerɑ ɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Asitɑɑten bwɑ̃ɑrokunu kpuro kɔsukɑ mɑm mɑm tem mɛ kpuro sɔɔ. Mɑ ɑ wunɛn tii wɛ̃ ɑ kɑ wi, Yinni Gusunɔ kɑsu. \p \v 4 Yen biru Yosɑfɑti u mɑɑ sinɑ Yerusɑlɛmuɔ. Mɑ u win tɔmbu berɑ sɑɑ Beri Sebɑn di n kɑ dɑ Efɑrɑimun guunɔ. Mɑ u ben gɔ̃rusu wesiɑ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinnin mi. \v 5 Mɑ u siri kowobu yi Yudɑn wuu gbɑ̃rɑruguu bɑɑgere sɔɔ. \v 6 Mɑ u siri kowo be sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i de i n tii sɛ ye i sirimɔ sɔɔ. Domi n ǹ tɔmbun sɔ̃ i siribu mɔ̀. Yinni Gusunɔn sɔ̃nɑ i sirimɔ. U ko n mɑɑ wɑ̃ɑ bɛɛn bɔkuɔ. \v 7 Yen sɔ̃, i de i nùn nɑsiɑ kpɑ i n tii sɛ. Domi Yinni Gusunɔn mi, weesu sɑri. U ku rɑ mɑɑ goo gɑrisi tuko. Mɛyɑ u ku rɑ mɑɑ nɔm birɑm kɛ̃nu mwɛ. \p \v 8 Sɑnɑm mɛ bɑ wurɑmɑ Yerusɑlɛmuɔ, Yosɑfɑti u Lefibɑ kɑ yɑ̃ku kowobu yi, kɑ sere mɑɑ Isirelibɑn guro gurobu, bu kɑ tɔmbu siriɑ bɑ̀ n gɑri gɛɛ mɔ. \v 9-10 Wee woodɑ ye u bu wɛ̃. U nɛɛ, goo ù n kɑ siribu nɑ bɛɛn mi sɑɑ wuu gɑgun di yèn sɔ̃ bɑ goo go, ǹ kun mɛ goo u woodɑ sɑrɑ, ǹ kun mɛ u Yinni Gusunɔn yiirebu gɑbu yinɑ, i ko i nùn siriɑwɑ dee dee Gusunɔn nɑsiɑru sɔɔ, kɑ murɑfitiru sɑriru sɔɔ, kɑ gɔ̃ru dɛɛrɔ. I de i bu swɑɑ geɑ sɔ̃ɔsi kpɑ bu ku rɑɑ Yinni Gusunɔ torɑri kpɑ u ku bɛɛ kɑ bɛɛgibu mɔru ko. Nge mɛyɑ i ko i n dɑ kɑ bu sirie kpɑ i ku kɑ tɑɑrɛ wɑ. \v 11 Wee yɑ̃ku kowo tɔnwero Amɑriɑ u ko n sɑ̃ɑ wirugii sɑ̃ɑrun swɑɑ sɔɔ, kpɑ Sebɑdiɑ, Isimɛɛlin bii Yudɑbɑn yɛnu yɛ̃ro u n sɑ̃ɑ wi u rɑ sinɑ bokon yɛnun wunɑnɔsu ko, kpɑ Lefibɑ bɑ n mɑɑ sɑ̃ɑ siri kowobu. Yen sɔ̃, i tii dɑm kɛ̃ɛyɔ kpɑ i se i sɔmɑ ko, kpɑ Yinni Gusunɔ u n wɑ̃ɑ kɑ wi u koo geɑ ko. \c 20 \s1 Yosɑfɑti u kɑ Edɔmubɑ \s2 tɑbu kuɑ \p \v 1 Yenibɑn biru, Mɔɑbubɑ kɑ Amɔnibɑ bɑ seewɑ bɑ Yosɑfɑti tɑbu wɔrim wee. \v 2 Mɑ bɑ nɑ bɑ ye Yosɑfɑti sɔ̃ɔwɑ. Bɑ nɛɛ, wee tɔn dɑbiru tɑ nun wɔrim wee sɑɑ nim wɔ̃ku bɔruguun guru giɔn di, Edɔmun temɔ. Bɑ wɑ̃ɑ Hɑsɑsɔn Tɑmɑɑɔ ye yɑ wɑ̃ɑ Engɛdiɔ. \p \v 3 Yerɑ Yosɑfɑti u nɑndɑ. Mɑ u Gusunɔ kɑsu. U derɑ bɑ nɔɔ bɔkuɑ Yudɑn tem kpuro sɔɔ. \v 4 Mɑ Yudɑbɑ kpuro bɑ mɛnnɑ bu kɑ Yinni Gusunɔ kɑnɑ. Tɔmbu kpurowɑ bɑ nɑ sɑɑ Yudɑn wusu kpuron di bu kɑ Yinni Gusunɔ kɑsu. \v 5 Yosɑfɑti u seewɑ u yɔ̃rɑ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmugii ben suunu sɔɔ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun yɑɑrɑ kpɑɑn wuswɑɑɔ. \v 6 Mɑ u nɛɛ, Gusunɔ bɛsɛn bɑɑbɑbɑn Yinni, wunɑ ɑ sɑ̃ɑ Yinni wɔllɔ. Wunɑ ɑ bwesenu kpuron bɑndu nɛni. Wunɑ ɑ mɑɑ dɑm kpuro nɛni wunɛn nɔmɑɔ. Goo sɑri wi u koo kɑ nun tɑbu ko. \v 7 Yinni Gusunɔ, wunɑ ɑ tem min tɔmbu girɑ bɛsɛ, wunɛn tɔmbu Isirelibɑn wuswɑɑn di. Mɑ ɑ mu bɛsɛ, Aburɑhɑmu wi u nun kĩɑn bibun bweseru wɛ̃. \v 8 Sɑ sinɑ tem mɛ sɔɔ. Mɑ sɑ sɑ̃ɑ yeru bɑnɑ te tɑ wunɛn yĩsiru sɔɔwɑ. \v 9 Sɑ nɛɛ, wɑhɑlɑ gɑɑ yɑ̀ n sun deemɑ, ɑɑ, tɑbɑ? Wunɛn siribu bu sun wɔriwɑ? Aɑ, bɑrɑrɑ? Aɑ, gɔ̃ɔrɑ? Mɑ sɑ seemɑ sɑ nɑ diru mini wunɛn wuswɑɑɔ sɑ nun kɑnɑ bɛsɛn wɑhɑlɑ sɔɔ, kɑɑ sun wurɑri kpɑ ɑ sun fɑɑbɑ ko. \v 10-11 Wee tɛ̃, Mɔɑbubɑ kɑ Amɔnibɑ kɑ Edɔmubɑ be bɑ wɑ̃ɑ Seirin guurɔ bɑ nɑ bu bɛsɛ Isirelibɑ girɑ tem mɛ ɑ sun wɛ̃n di. N deemɑ ɑ rɑɑ bɛsɛn bɑɑbɑbɑ sɔ̃ɔwɑ ɑ nɛɛ, bu ku du bwese ni sɔɔ sɑnɑm mɛ bɑ wee Egibitin di. Mɑ bɑ bu deri, bɑ ǹ bu kɑm koosie. Wee, bɑ wee bu sun kɔ̃sɑ kuɑ. \v 12 Yerɑ wunɛ Yinni Gusunɔ, ɑ ǹ kɑɑ bwese ni siri? Domi bɛsɛ, sɑ ǹ dɑm gɑm mɔ. Wee tɔn dɑbirɑ sun wɔrim wee, sɑ ǹ yɛ̃ ye sɑ ko ko. Adɑmɑ wunɑ sɑ mɛɛrɑ. \p \v 13 Mɑ Yudɑbɑ kpuro bɑ yɔ̃ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ kɑ ben kurɔbu kɑ bibu kpuro. \s1 Gusunɔ u derɑ \s2 Yudɑbɑ bɑ tɑbu di \p \v 14 Yerɑ Yinni Gusunɔn Hunde u Yɑɑsiɛli, Sɑkɑrin bii yɔɔwɑ tɔmbun suunu sɔɔ. Yɑɑsiɛli wi, u sɑ̃ɑwɑ Asɑfun bweseru, Lefibɑ sɔɔ. Win sikɑdobɑrɑ Bɛnɑyɑ kɑ Yeyɛli kɑ Mɑtɑniɑ. \v 15 Mɑ Yɑɑsiɛli u nɛɛ, bɛɛ Yudɑbɑ kpuro, kɑ bɛɛ Yerusɑlɛmugibu kpuro, kɑ sere wunɛ sinɑ boko Yosɑfɑti, i swɑɑ dɑkio i nɔ ye Yinni Gusunɔ u gerumɔ. U nɛɛ, i ku nɑndɑ, i ku mɑɑ wururɑ tɔn dɑbi ten wuswɑɑɔ. Domi n ǹ bɛɛ i ko i tɑbu ko. Wi, Yinni Gusunɔn tiiwɑ u koo tɑɑ bi ko. \v 16 Siɑ i doo i bu wɔri. Bɑ koo kurɑnɑ sɑɑ gunguu te bɑ mɔ̀ Sisin di, kpɑ i bu deemɑ wɔwi piibu gɑgu sɔɔ gbɑbu te bɑ mɔ̀ Yeruɛliɔ. \v 17 Bɛɛn tii i ǹ tɑbu mɔ̀. Adɑmɑ i gesi doo i yɔ̃rɑ mi. I ko i wɑ fɑɑbɑ ye Yinni Gusunɔ u koo bɛɛ ko. Bɛɛ Yudɑbɑ kɑ bɛɛ Yerusɑlɛmugibu, i ku nɑndɑ, i ku mɑɑ wururɑ. Siɑ i yɑrio i kɑ bu yinnɑ. Wi, Yinni Gusunɔ u ko n kɑ bɛɛ wɑ̃ɑ. \p \v 18 Yerɑ Yosɑfɑti kɑ Yudɑbɑ kpuro kɑ Yerusɑlɛmugibu bɑ yiirɑ bɑ wuswɑɑ tem girɑri Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ bu kɑ nùn bɛɛrɛ wɛ̃. \v 19 Yerɑ Lefibɑ sɔɔ, Kehɑtibɑ kɑ Korebɑ bɑ seewɑ bɑ Gusunɔ Isirelibɑn Yinni siɑrɑmɔ kɑ nɔɔgiru. \p \v 20 Yerɑ bɑ yɑrɑ buru buru yellu bɑ dɑ gbɑburu giɑ te bɑ mɔ̀ Tekoɑ. Sɑnɑm mɛ bɑ yɑriɔ, yerɑ Yosɑfɑti u seewɑ u yɔ̃rɑ. U nɛɛ, bɛɛ Yudɑbɑ kɑ bɛɛ Yerusɑlɛmugibu, i mɑn swɑɑ dɑkio i nɔ. I Gusunɔ bɛɛn Yinni nɑɑnɛ koowo, kpɑ i dɑm wɑ. I bɛɛn nɑɑnɛ dokeo win sɔmɔbun gere sɔɔ, kpɑ i nɑsɑrɑ wɑ. \p \v 21 Mɑ bɑ nɔɔsinɑ kɑ tɔn be. Yerɑ Yosɑfɑti u wom kowobu gɔsɑ bɑ n sɑ̃ɑ yɑ̃nu sebuɑ, kpɑ bɑ n tɑbu kowobu gbiiye, bɑ n Yinni Gusunɔ siɑrɑmɔ kɑ womu geni, bɑ n mɔ̀, i Yinni Gusunɔ siɑro. Domi win durom mu ǹ nɔru mɔ. \p \v 22 Sɑnɑm mɛ tɔn be, bɑ tɑki seewɑ bɑ womu mɔ̀ bu kɑ Yinni Gusunɔ siɑrɑ, yerɑ Yinni Gusunɔ u Amɔnibɑ kɑ Mɔɑbubɑ kɑ Edɔmu be bɑ wɑ̃ɑ guu te bɑ mɔ̀ Seiriɔ burisinɑ. Mɑ bɑ sɛ̃sukunɑ ben tii tiinɛ. \v 23 Amɔnibɑ kɑ Mɔɑbubɑ bɑ Edɔmubɑ wɔri bɑ kɑm koosiɑ mɑm mɑm. Ye bɑ bu go bɑ kpɑ, yerɑ bɑ wɔrinɑ ben tii tiinɛ bɑ goonɑ. \v 24 Sɑnɑm mɛ Yudɑbɑ bɑ tunumɑ mìn di bɑ rɑ n tem mi gɑ̃ɑnu ku rɑ kpi wɛndɛ sɑ̃ɑ, yerɑ bɑ mɛɛrɑ berɑ mì giɑ tɔn dɑbirɑ rɑɑ wɑ̃ɑ, mɑ bɑ deemɑ gonɑ nu kpĩ kpĩ. Goo kun kisire. \v 25 Yerɑ Yosɑfɑti kɑ wigibu bɑ nɑ bɑ goo nin yɑ̃nu potirɑ. Bɑ dukiɑ gurɑwɑ be sɔɔ kɑ sere gɑ̃ɑ gobiginu. Bɑ yɑ̃ɑ ni gurɑwɑ nge mɛ̀n nɔɔ bɑ koo kpĩ bu suɑ. Bɑ kuɑwɑ sɔ̃ɔ itɑ bɑ yɑ̃ɑ ni gurɑmɔ. Domi nu kpɑ̃. \p \v 26 Sɔ̃ɔ nnɛse, bɑ mɛnnɑ wɔwɑɔ ye bɑ mɔ̀ Berɑkɑ. Mɑ bɑ Yinni Gusunɔ siɑrɑ. Yen sɔ̃nɑ bɑ yɑm mi yĩsiru kɑ̃ Berɑkɑ. Terɑ bɑ kɑ mu sokumɔ sere kɑ gisɔ. Yĩsi ten tubusiɑnɑ, mi bɑ Yinni Gusunɔ siɑrɑ. \v 27 Yosɑfɑti u Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmugibu kpuro kpɑrɑ kɑ nuku dobu bɑ kɑ wurɑ Yerusɑlɛmuɔ. Domi Yinni Gusunɔ u bu nuku dobu wɛ̃ ben yibɛrɛ be u bu kɑmiɑn sɔ̃. \v 28 Bɑ duɑ Yerusɑlɛmuɔ bɑ womusu mɔ̀ kɑ mɔrɔkunu kɑ gɔ̃ɔgenu kɑ kɔbi bɑ kɑ duɑ sere Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. \p \v 29 Mɑ tem tukum sinɑmbu kpuro bɑ Yinni Gusunɔ nɑsiɑ sɑnɑm mɛ bɑ nuɑ mɑ u Isirelibɑn yibɛrɛbɑ kpeerɑsiɑ. \v 30 Yosɑfɑti u win bɑndu diwɑ bɔri yɛndu sɔɔ. Mɑ Gusunɔ win Yinni u nùn wɛ̃rɑbu wɛ̃ beri berikɑ kpuro. \s1 Yosɑfɑtin bɑndun kpeeru \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 22:41-51) \p \v 31 Sɑnɑm mɛ Yosɑfɑti u bɑndu di Yudɑɔ, wɔ̃ɔ tɛnɑ kɑ nɔɔbuwɑ u mɔ. Win mɛron yĩsirɑ Asubɑ, Silikin bii. Mɑ u kuɑ wɔ̃ɔ yɛndɑ nɔɔbu bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. \v 32 Yosɑfɑti u win tundo Asɑn yirɑ swĩiwɑ mɑm mɑm. Geɑ u kuɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 33 Adɑmɑ u ǹ gunguu nìn mi bɑ rɑ bũu yɑ̃kunu ko kpuro kpeerɑsie. Domi win tɔmbu Yudɑbɑ bɑ ǹ ben gɔ̃ru Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni wɛ̃ mɑm mɑm. \v 34 Yosɑfɑtin kookoosun sukum, gbiikisu kɑ dɑ̃ɑkisu, ye kpuro yɑ yoruɑ Yehu, Hɑnɑnin biin tireru sɔɔ te bɑ doke Isirelibɑn sinɑmbun fɑɑgin tireru sɔɔ. \p \v 35 Yenibɑn biru, Yosɑfɑti u dɑ u kɑ Akɑsiɑ Isirelibɑn sinɑ boko ɑrukɑwɑni bɔkuɑ. Akɑsiɑ wi, u ǹ Yinni Gusunɔn bɛɛrɛ yɛ̃. \v 36 Durɔ wiyɑ Yosɑfɑti u kɑ ɑrukɑwɑni bɔkuɑ mɑ bɑ goo nimkusu kuɑ si su rɑ de Tɑɑsisiɔ. Bɑ goo nimkuu si kuɑwɑ Ɛsioni Gebɛɛɔ. \v 37 Yerɑ Ɛliesɛɛ, Dodɑfɑn bii, Mɑresɑgii u Gusunɔn gɑri geruɑ Yosɑfɑtin sɔ̃ u nɛɛ, Yinni Gusunɔ u koo wunɛn sɔmburu kɑm koosiɑ yèn sɔ̃ ɑ kɑ Akɑsiɑ ɑrukɑwɑni bɔkuɑ. \p Yen biruwɑ goo nimkuu si, su kɔsikirɑ. Su ǹ mɑɑ kpĩɑ su Tɑɑsisi de. \c 21 \p \v 1 Yenibɑn biru, Yosɑfɑti u kpunɑ u gu. Mɑ bɑ nùn sikɑ win bɑɑbɑbɑn sikɑɔ, Dɑfidin wuuɔ. Mɑ win bii Yorɑmu u bɑndu kɔsire kuɑ. \s1 Yorɑmu u bɑndu di \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 8:16-24) \p \v 2 Yorɑmu u wɔnɔbu mɔwɑ nɔɔbɑ tiɑ. Be kpuro bɑ sɑ̃ɑwɑ Yosɑfɑtin bibu. Berɑ Asɑriɑ kɑ Yeyɛli kɑ Sɑkɑri kɑ Asɑriɑ kɑ Mikɑɛli kɑ Sefɑtiɑ. \v 3 Ben tundo u ben bɑɑwure kɛ̃ru wɛ̃ tɑ kpɑ̃. Terɑ sii geesu kɑ wurɑ kɑ gɑ̃ɑ gobiginu kɑ wuu si su gbɑ̃rɑnu mɔ Yudɑn temɔ. Adɑmɑ Yorɑmuwɑ u bɑndu wɛ̃ domi wiyɑ u sɑ̃ɑ win bii gbiikoo. \p \v 4 Sɑnɑm mɛ Yorɑmu u bɑn te di u kpɑ, mɑ u tu tɑ̃sisiɑ, yerɑ u win wɔnɔ be kpuro kɑ Isirelibɑn bukurobu gɑbu go. \v 5 Sɑnɑm mɛ Yorɑmu u bɑn te di, u mɔwɑ wɔ̃ɔ tɛnɑ kɑ yiru. Mɑ u kuɑ wɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑ bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. \v 6 Isirelibɑn sinɑmbun yirɑ u swĩi nge mɛ Akɑbun yɛnugibu bɑ kuɑ. Domi Akɑbun bii tɔn kurɔwɑ u suɑ kurɔ. Kɔ̃sɑ u kuɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 7 Adɑmɑ Yinni Gusunɔ u ǹ wure u nùn go, ɑrukɑwɑni ye u kɑ Dɑfidi bɔkuɑn sɔ̃ ye u nɛɛ, Dɑfidi kun kɔsire biɑmɔ bɑndu sɔɔ win bweserɔ. \p \v 8 Yorɑmun wɑɑti ye sɔɔ, Edɔmubɑ bɑ kɑ tii yinɑ, mɑ bɑ ben sunɔ kuɑ. \v 9 Yerɑ Yorɑmu u seewɑ kɑ win tɑbu sinɑmbu kɑ tɑbu kɛkɛ yi dumi gɑwe, mɑ bɑ bu tɑrusi. Adɑmɑ, ye n kuɑ wɔ̃kuru, mɑ bɑ duki yɑkurɑ. \v 10 Sɑɑ yen dɔmɑ ten diyɑ Edɔmubɑ bɑ kɑ tii yinɛ sere kɑ gisɔn gisɔ. \p Mɑ Libinɑgibu bɑ mɑɑ Yudɑbɑ seesi yèn sɔ̃ bɑ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni deri. \v 11 Yorɑmu u mɑm bũu yɑ̃ku yenu kuɑ Yudɑbɑn guunu wɔllɔ. Mɑ u derɑ bɑ bũu gɑsirinu wɔri. U bu bɔriewɑ ni sɔɔ mɑm mɑm. \p \v 12 Yerɑ Gusunɔn sɔmɔ Eli u nùn yoruɑ u nɛɛ, ɑmɛniwɑ Gusunɔ wunɛn bɑɑbɑ Dɑfidin Yinni u geruɑ. U nɛɛ, wee, ɑ ǹ sĩɑ wunɛn bɑɑbɑbɑ Yosɑfɑti kɑ Asɑ, Yudɑbɑn sinɑmbun yirɑ sɔɔ. \v 13 Isirelibɑn sinɑmbun yirɑ sɔɔrɑ ɑ sĩɑ. Mɑ ɑ derɑ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmugibu kpuro bɑ bũu gɑsirinu wɔri nge mɛ Akɑbun yɛnugibu bɑ derɑ Isirelibɑ bɑ kuɑ. Yen biru, ɑ mɑɑ wunɛn wɔnɔbu mwɛɛrɑ ɑ go, be, be bɑ nun sɑnɔ kere wunɛn tundon yɛnuɔ. \v 14 Yen sɔ̃, Yinni Gusunɔ u koo wunɛn tɔmbu wɑhɑlɑ bɑkɑ doke, kɑ wunɛn kurɔbu kɑ wunɛn bibu kɑ sere mɑɑ bɛɛn ɑrumɑni ye i mɔ. \v 15 Kpɑ u wunɛn tii bɑrɑ bɑkɑru kpɛ̃ɛ nuki sɔɔ. Kpɑ tɑ n kpɛ̃ɑmɔ tɔ̃ɔ bɑɑtere sere tu kɑ wunɛn nuki yɑrɑmɑ tɔɔwɔ. \p \v 16 Yerɑ Yinni Gusunɔ u Filisitibɑ seeyɑ kɑ Dɑɑrububɑ be bɑ wɑ̃ɑ Kusigibun bɔkuɔ. Mɑ bɑ Yorɑmu wɔri. \v 17 Yerɑ bɑ Yudɑbɑ wɔri bɑ ben dukiɑbɑ mwɛɛrɑ ye yɑ wɑ̃ɑ sinɑ bokon yɛnuɔ kɑ mɑɑ win bibu kɑ win kurɔbu bɑ kɑ doonɑ. Win bii dɑ̃ɑko Akɑsiɑwɑ bɑ deri, wi bɑ mɑɑ mɔ̀ Yoɑkɑsi. \p \v 18 Yenibɑn biru, Yinni Gusunɔ u sinɑ bokon tii bɑrɑru kpɛ̃ɛ nukurɔ te u ǹ bɛkurɑmɔ. \v 19 Mɑ win bɑrɑ te, tɑ sosimɔ tɔ̃ɔ bɑɑtere. Bɑrɑ ten wɔ̃ɔ yiruse sɔɔrɑ win nuki yɑrimɑ ten wɑhɑlɑn sɔ̃. Mɑ u gu nɔni swɑ̃ɑ bɑkɑru sɔɔ. Win tɔmbu bɑ ǹ nùn turɑre dɔ̃ɔ dokeye nge mɛ u win bɑɑbɑbɑ kuɑ. \p \v 20 Yorɑmu u mɔwɑ wɔ̃ɔ tɛnɑ kɑ yiru sɑnɑm mɛ u bɑndu di. Mɑ u kuɑ wɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑ bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. Ye u gu, goo kun nùn wɔnwɔndu kue. Mɑ bɑ nùn sikuɑ Dɑfidin wuuɔ. Adɑmɑ n ǹ mɔ sinɑmbun sikɑɔ. \s1 Akɑsiɑ u bɑndu di Yudɑɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 8:25-29, 9:27-29) \c 22 \p \v 1 Yerusɑlɛmugibu bɑ derɑ Akɑsiɑ, Yorɑmun bii dɑ̃ɑko u bɑndu di win tundon ɑyerɔ. Domi yibɛrɛ be bɑ nɑ kɑ Dɑɑrububɑ bɑ win mɑɑbu kpuro wɔri bɑ go. Nge mɛyɑ Akɑsiɑ u kɑ bɑndu wɑ u di. \v 2 Sɑnɑm mɛ u bɑndu di, u mɔwɑ wɔ̃ɔ yɛndɑ yiru. Wɔ̃ɔ tiɑ u kuɑ bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. Win mɛron yĩsirɑ Atɑli, Omirin bii. \v 3 U sĩɑwɑ Akɑbun yɛnugibun yirɑ sɔɔ. Domi bwisi kɔ̃siyɑ win mɛro u nùn kɛ̃mɔ u kɑ kɔ̃sɑ ko. \v 4 Kɔ̃sɑ u kuɑ Yinni Gusunɔn nɔni sɔɔ nge mɛ Akɑbun yɛnugibu bɑ kuɑ. Ben miyɑ u bwisi kɛ̃ɔbu wɑ win tundon gɔɔn biru. Bɑ nùn bwisi kɔ̃si kɑ̃, mɑ yi nùn kɑm koosiɑ. \v 5 Domi u kɑ Yorɑmu Akɑbun bii, Isirelibɑn sinɑ boko tɑbu dɑ bu kɑ Hɑsɑɛli, Sirin sinɑ boko tɑbu wɔri Rɑmɔtiɔ Gɑlɑdin temɔ. Mɑ Sirigibu bɑ Yorɑmu mɛɛrɑ kuɑ. \v 6 Mɑ u gɔsirɑ Yisirɛɛliɔ bu kɑ win mɛɛrɑ ye tim kuɑ. Yerɑ Akɑsiɑ, Yorɑmun bii, Yudɑbɑn sinɑ boko u nɑ Yisirɛɛli mi u kɑ nùn wɑ mi bɑ nùn tim nɛndu kuɑmmɛ. Domi mɛɛrɑ ye, yɑ ǹ sɑnɔ mɔ̀. \p \v 7 Yinni Gusunɔ u derɑ Akɑsiɑ u Yorɑmu berɑm dɑ kpɑ u kɑ kɑm ko mi. Ye Akɑsiɑ u turɑ mi, yerɑ wi kɑ Yorɑmu bɑ Yehu, Nimusin bii wɔrim dɑ. N deemɑ Yinni Gusunɔwɑ u Yehu wi gɔsɑ u kɑ Akɑbun yɛnugibu kpeerɑsiɑ. \v 8 Sɑnɑm mɛ u Akɑbun yɛnugii be kpeerɑsiɑmɔ, yerɑ u kɑ Akɑsiɑn sinɑ bwɑ̃ɑbu yinnɑ kɑ win mɑɑbun bibu be bɑ nùn kɔ̃su. Mɑ Yehu u be kpuro mwɛɛrɑ u go. \v 9 Mɑ bɑ Akɑsiɑn tii kɑsu bɑ mwɑ Sɑmɑriɔ, mi u kukuɑ. Bɑ kɑ nùn nɑ Yehun mi, bɑ go. Mɑ bɑ nùn sikuɑ yèn sɔ̃ u sɑ̃ɑ sinɑ boko Yosɑfɑti wi u Gusunɔ kɑsu kɑ win gɔ̃ru kpuron bii. \p Akɑsiɑn bwese te sɔɔ, goo sɑri wi u sɑ̃ɑ dee dee u kɑ bɑndu di. \s1 Atɑli u bɑndu di \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 11:1-3) \p \v 10 Ye Atɑli u wɑ win bii Akɑsiɑ u gu, yerɑ u Yudɑbɑn sinɑ bibu kpuro go. \v 11 Sɑnɑm mɛ bɑ bii be goomɔ, yerɑ Yosebɑ, sinɑ boko Yorɑmun bii tɔn kurɔ u Yoɑsi, Akɑsiɑn bii suɑ u beruɑ ɑsiri sɔɔ. Mɑ u nùn suɑ u kɑ dɑ kɑ win nɔɔrio mi kpin yenu wɑ̃ɑ sɑ̃ɑ yerɔ. Nge mɛyɑ Yosebɑ, yɑ̃ku kowo Yehoyɑdɑn kurɔ u kɑ Yoɑsi wɔrɑ Atɑlin nɔmɑn di, u ǹ kɑ nùn wɑ u go. Yosebɑ wi, u sɑ̃ɑwɑ Akɑsiɑn sesu. \v 12 Bɑ nùn beruɑwɑ wɔ̃ɔ nɔɔbɑ tiɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. Domi Atɑli u bɑndu dii sɑɑ ye. \s1 Bɑ Atɑli bɑndu yɑrɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 11:4-20) \c 23 \p \v 1 Wɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruse sɔɔ, Yehoyɑdɑ u wɔrugɔru kuɑ u kɑ tɑbu kowobun wirugii be bɑ tɑbu kowobu wunɔm wunɔm kpɑre ɑrukɑwɑni bɔkuɑ. Berɑ Asɑriɑ, Yerohɑmun bii kɑ Isimɛɛli, Yokɑnɑnin bii kɑ Asɑriɑ, Obɛdin bii kɑ Mɑseyɑ, Adɑyɑn bii kɑ Elisɑfɑti, Sikirin bii. \v 2 Bɑ Yudɑn tem bukiɑnɑ. Mɑ bɑ Lefibɑ mɛnnɑ sɑɑ Yudɑn wusu kpuron di kɑ sere Isirelibɑn yɛnu yɛ̃robu. Be kpuro bɑ nɑ Yerusɑlɛmuɔ. \v 3 Mɑ be kpuro bɑ kɑ sinɑ bokon bii Yoɑsi ɑrukɑwɑni bɔkuɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. Yerɑ Yehoyɑdɑ u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wee, sinɑ bokon bii u koo bɑndu di Yerusɑlɛmuɔ nge mɛ Yinni Gusunɔ u geruɑ Dɑfidin bibun sɔ̃. \v 4 Wee ye bɑ koo ko. Be bɑ koo sɔmburu ko tɔ̃ɔ wɛ̃rɑrugiru sɔɔ, yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ, bɑ koo tii bɔnu kowɑ wuunu itɑ. \v 5 Wuu teeru tɑ n sɑ̃ɑ yerun kɔnnɔsu kɔ̃su, kpɑ wuu teeru tɑ n sinɑ kpɑɑru kɔ̃su, kpɑ itɑseru tɑ n wɑ̃ɑ kɔnnɔwɔ ge bɑ mɔ̀ Kpɛɛkpɛɛku, kpɑ tɔn be bɑ tie kpuro bɑ n yɔ̃ sɑ̃ɑ yerun yɑɑrɑɔ. \v 6 Goo u ku rɑɑ du Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ mɑ n kun mɔ yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ be bɑ sɔmburu mɔ̀ dɔmɑ te. Beyɑ bɑ koo kpĩ bu du mi, domi beyɑ bɑ dɛɛre. Tɔmbu kpuro bɑ koo yɔ̃rɑwɑ tɔɔwɔ bu kɔnnɔ kɔ̃su. \v 7 Lefibɑ bɑ koo sinɑ boko sikerenɑwɑ, kpɑ ben bɑɑwure u n tɑbu yɑ̃nu nɛni, wi u duɑ mi, bu kɑ nùn go. I ko i n wɑ̃ɑwɑ sinɑ bokon bɔkuɔ sɑnɑm mɛ u duɔ kɑ sɑnɑm mɛ u yɑriɔ. \p \v 8 Lefibɑ kɑ Yudɑbɑ kpuro bɑ kuɑ kpuro ye yɑ̃ku kowo Yehoyɑdɑ u geruɑ. Ben bɑɑwure u win tɔmbu suɑ be bɑ duɔ sɔmburu sɔɔ kɑ be bɑ yɑriɔ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑrugii te sɔɔ. Domi yɑ̃ku kowo Yehoyɑdɑ u ǹ goo bure. \v 9 U tɑbu kowobu wunɔm wunɔm wirugibu yɑɑsi kɑ tɛrɛ bɑkɑnu kɑ piiminu wɛ̃. Tɛrɛ ni, nu sɑ̃ɑwɑ sinɑ boko Dɑfidiginu ni nu wɑ̃ɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. \v 10 Mɑ u tɔmbu yi yi bɑ sinɑ boko sikerenɛ sɑɑ sɑ̃ɑ yee ten nɔm geu giɑn di n kɑ dɑ ten nɔm dwɑrɔ yɑ̃ku yerun bɔkuɔ. Ben bɑɑwure u win tɑbu yɑ̃nu nɛni. \v 11 Yerɑ bɑ kɑ Yoɑsi susimɑ. Mɑ Yehoyɑdɑ kɑ win bibu bɑ nùn bɑndun gum tɑ̃re u kuɑ sinɑ boko. Mɑ bɑ nùn sinɑ furɔ dokeɑ. Mɑ bɑ nùn woodɑn tireru wɛ̃ bɑ nɛɛ, sinɑ boko, wunɛn wɑ̃ɑru tu dɑkɑɑ dɑ. \p \v 12 Ye Atɑli u nuɑ tɔmbɑ duki mɔ̀ bɑ sinɑ boko tɔmɑmɔ, \v 13 yerɑ u nɑ ben mi, Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. U mɛɛrɑ u deemɑ sinɑ boko u yɔ̃ turɑru wɔllɔ. Mɑ wirugibu kɑ be bɑ kɔbi wurɑmɔ bɑ yɔ̃ win bɔkuɔ. Tɔmbu kpuro bɑ nuku dobu mɔ̀, bɑ kɔbi soomɔ. Yerɑ wom kowobu bɑ womusu mɔ̀ kɑ ben dwee yɑ̃nu bɑ Yinni Gusunɔ siɑrɑmɔ. Yerɑ Atɑli u win yɑ̃nu nɛnuɑ u gɛ̃ɛkɑ nuku sɑnkirɑnun sɔ̃. U nɛɛ, bɑ mɑn seesi! Bɑ mɑn seesi! \p \v 14 Mɑ Yehoyɑdɑ u tɑbu sinɑm be yɑrɑ be bɑ sɑ̃ɑ tɑbu kowobu wunɔm wunɔm wirugibu. U bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i Atɑli wi yɑro. Wi u mɑɑ nùn swĩi, kpɑ i yɛ̃ro go kɑ tɑkobi. N deemɑ yɑ̃ku kowo Yehoyɑdɑ u rɑɑ bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bu ku nùn go sɑ̃ɑ yeru mi. \p \v 15 Mɑ bɑ nùn deri u dɑ sinɑ bokon dirɔ sɑɑ dumin kɔnnɔn di. Miyɑ bɑ nùn sɛ̃re bɑ go. \p \v 16 Yenibɑn biru, Yehoyɑdɑ kɑ tɔn be bɑ tie kɑ sinɑ boko Yoɑsi bɑ ɑrukɑwɑni bɔkuɑ bɑ nɛɛ, bɑ ko n sɑ̃ɑwɑ Yinni Gusunɔn tɔmbu. \v 17 Mɑ tɔn be kpuro bɑ duɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑlin dirɔ bɑ ye kɔsukɑ kɑ yen turɑrɔ kɑ yen bwɑ̃ɑrokunɔ. Mɑ bɑ yen yɑ̃ku kowo Mɑtɑni go yen yɑ̃ku yenɔ. \v 18 Yehoyɑdɑ u Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru Lefi be bɑ sɑ̃ɑ yɑ̃ku kowobu nɔmu bɛriɑ bu kɔ̃su. N deemɑ Dɑfidi u rɑɑ bu bɔnu kuɑ wuu wuukɑ bu kɑ Yinni Gusunɔ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu kuɑ nge mɛ Mɔwisin woodɑ yɑ geruɑ. Kpɑ bɑ n dɑ mɑɑ womusu ko kɑ nuku dobu bu kɑ Gusunɔ siɑrɑ. \v 19 U kɔnnɔn kɔ̃so be yiwɑ sɑ̃ɑ yee ten kɔnnɔwɔ kpɑ disigii goo u ku rɑɑ kɑ du mi. \p \v 20 U tɑbu sinɑmbu kɑ sinɑ bibu kɑ wuun bukurobu kɑ sere tɔmbu kpuro mɛnnɑ. Mɑ u derɑ bɑ kɑ sinɑ boko yɑrɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun di, mɑ bɑ kɑ nùn dɑ sinɑ kpɑɑrɔ sɑɑ kɔnnɔ ge gɑ wɑ̃ɑ gunguru giɑn di. Miyɑ bɑ sinɑ boko sinɑsiɑ sinɑ kitɑrɔ. \v 21 Mɑ tɔmbu kpuro bɑ nuku dobu mɔ̀. \p Wuu gɑ wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ yèn sɔ̃ bɑ Atɑli go. \s1 Yoɑsi u derɑ bɑ Yinni Gusunɔn \s2 sɑ̃ɑ yeru sɔnwɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 12:1-17) \c 24 \p \v 1 Wɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruwɑ Yoɑsi u mɔ sɑnɑm mɛ u bɑndu di. Mɑ u kuɑ wɔ̃ɔ weeru bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. Win mɛron yĩsirɑ Sibiɑ, Beri Sebɑgii. \v 2 Yoɑsi u kuɑwɑ ye yɑ Yinni Gusunɔ wɛ̃re yɑ̃ku kowo Yehoyɑdɑn wɑ̃ɑru kpuro sɔɔ. \v 3 Yerɑ Yehoyɑdɑ u Yoɑsi kurɔbu yiru suɑ. Mɑ bɑ Yoɑsi bii tɔn durɔbu kɑ tɔn kurɔbu mɑruɑ. \p \v 4 Yenibɑn biruwɑ Yoɑsi u gɔ̃ru doke u Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru sɔmɛ. \v 5 Mɑ u yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ mɛnnɑ u nɛɛ, i yɑrio i dɑ Yudɑbɑn wusu sɔɔ, kɑ Isirelibɑgisɔ i gobi mwɛɛri wɔ̃ɔ bɑɑgere i kɑ Gusunɔ bɛsɛn Yinnin sɑ̃ɑ yeru sɔmɛ. I de i ye ko fuuku. \p Adɑmɑ Lefibɑ bɑ ǹ ye kue. \v 6 Yerɑ sinɑ boko u yɑ̃ku kowo Yehoyɑdɑ sokɑ. U nùn bikiɑ u nɛɛ, mbɑn sɔ̃nɑ ɑ ǹ Lefibɑ gobi yi bikie yi Mɔwisi Yinni Gusunɔn sɔm kowo u Isirelibɑ bure bu kɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru sɔmɛ. \v 7 Domi Atɑli tɔn kɔ̃so wi kɑ win bibu bɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun yɑ̃nu gurɑ kɑ ten dendi yɑ̃nu bɑ kɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑli sɑ̃wɑ. \p \v 8 Yerɑ sinɑ boko u nɛɛ, bu de bu kpɑkoro piibu gɑgu ko, kpɑ bu gu yi sɑ̃ɑ yerun kɔnnɔwɔ tɔɔwɔ. \v 9 Mɑ bɑ kpɑrɑ Yudɑɔ kɑ Yerusɑlɛmuɔ bɑ nɛɛ, bu kɑ gobi yi nɑ yi Mɔwisi Gusunɔn sɔm kowo u Isirelibɑ bure gbɑburɔ mi gɑ̃ɑnu ku rɑ kpi. \v 10 Yɛnu yɛ̃robu kɑ tɔn be kpuro bɑ nuku dobu kuɑ. Mɑ bɑ kɑ gobi nɑ bɑ kpɛ̃ɛmɔ kpɑkoro te sɔɔ sere tɑ kɑ yibɑ. \v 11 Tɔ̃ɔ bɑɑtere Lefibɑ bɑ rɑ nɛwɑ bu kpɑkoro te suɑ bu kɑ dɑ tɔn be sinɑ boko u gɔsɑ bɑ n dɑ ginɑ tu mɛɛrim mi. Bɑ̀ n deemɑ kpɑkoro te, tɑ yibɑ, yerɑ sinɑ bokon tire yoro kɑ yɑ̃ku kowo tɔnweron sɔmɔ bɑ rɑ gobi yi wie kpɑ bu kpɑkoro te wesiɑ ten ɑyerɔ. Nge mɛyɑ bɑ rɑ ko tɔ̃ɔ bɑɑtere, kpɑ bu gobi wɑ yi n kpɑ̃. \v 12 Yen biru sinɑ boko kɑ Yehoyɑdɑ bɑ rɑ gobi yi tɔn be wɛ̃ be bɑ sɔmbu te nɔmu sɔndiɑ. Domi bɑ sɔm kowobu suɑ be bɑ koo gobi kɔsiɑ. Ben gɑbu bɑ sɑ̃ɑwɑ kpee dɑ̃kobu, gɑbu dɑ̃ɑ dɑ̃kobu, gɑbu mɑɑ be bɑ rɑ sisu kɑ sii gɑndun sɔmburu ko. Tɔn beni kpurowɑ bɑ koo dii te sɔmɛ. \v 13 Be bɑ sɔmbu te nɔmu sɔndiɑ, bɑ sɔmburu kuɑ. Mɑ bɑ derɑ bɑ sɑ̃ɑ yee te sɔmmɔ. Bɑ dii te sɔnwɑ tɑ dɑm kuɑ. \p \v 14 Sɑnɑm mɛ bɑ sɔmbu te kuɑ bɑ kpɑ yerɑ bɑ kɑ gobi yi yi tie nɑ sinɑ boko kɑ Yehoyɑdɑn mi. Bɑ sɑ̃ɑ yee ten dendi yɑ̃nu kuɑ kɑ mi bɑ rɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu kon dendi yɑ̃nu, kɑ nɔri, kɑ dendi yɑ̃nu gɑnu ni bɑ kuɑ kɑ wurɑ kɑ sii geesu. Bɑ rɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑrugii ni kowɑ Yehoyɑdɑn wɑ̃ɑrun tɔ̃ru kpuro sɔɔ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. \s1 Yoɑsi u Gusunɔ biru kisi \p \v 15 Yen biru, Yehoyɑdɑ u tɔkɔru kuɑ kɔ̃ɔ kɔ̃ɔ. Mɑ u kpunɑ u gu. U mɔwɑ wɔ̃ɔ wunɑɑ teeru kɑ wɔkuru sɑnɑm mɛ u gu. \v 16 Mɑ bɑ nùn sikuɑ Dɑfidin wuuɔ, mi bɑ rɑ sinɑmbu sike. Domi u geɑ kuɑ Isireliɔ kɑ mɑɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ kɑ sere sɑ̃ɑ yee ten mi. \p \v 17 Yehoyɑdɑn gɔɔn biru, Yudɑn wirugibu bɑ nɑ bɑ sinɑ boko kpunɑ kɑ bɛɛrɛ, mɑ u ben gɑri swɑɑ dɑki. \v 18 Yerɑ bɑ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinnin sɑ̃ɑ yeru biru kisi. Mɑ bɑ dɑ bɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Asitɑɑte sɑ̃ɑmɔ kɑ sere bwɑ̃ɑrokunu gɑnu. Yerɑ Yinni Gusunɔ u kɑ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmugibu mɔru kuɑ. Domi bɑ torɑ. \v 19 Yinni Gusunɔ u bu win sɔmɔbu gɔriɑ bu wɑ bu kɑ gɔ̃ru gɔsiɑ bu wurɑmɑ win mi. Mɑ sɔmɔ be, bɑ kɑ bu gɑri kuɑ. Adɑmɑ bɑ ǹ swɑɑ dɑki. \v 20 Yerɑ Yinni Gusunɔn Hunde u Sɑkɑri, yɑ̃ku kowo Yehoyɑdɑn bii yɔɔwɑ. Mɑ u yɔ̃rɑ tɔmbun wuswɑɑɔ u nɛɛ, ɑmɛniwɑ Yinni Gusunɔ u gerumɔ. U nɛɛ, mbɑn sɔ̃nɑ i win woodɑbɑ sɑrɑmɔ. I ǹ mɑɑ koorɔ. Domi i wi, Yinni Gusunɔ deri. Yen sɔ̃nɑ win tii u koo mɑɑ bɛɛ deri. \p \v 21 Yerɑ bɑ nɔɔ toosi kuɑ kɑ sinɑ boko. Mɑ u bu woodɑ wɛ̃ bu kɑ Sɑkɑri kpenu kɑsuku bu go Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun yɑɑrɑɔ. \v 22 Sinɑ boko Yoɑsi u duɑri geɑ ye Sɑkɑrin tundo Yehoyɑdɑ u nùn kuɑ. Ye Sɑkɑri u gɔɔ dɔɔ, yerɑ u nɛɛ, Yinni Gusunɔ, ɑ wɑɑwo kpɑ ɑ bɑɑwure siriɑ. \s1 Yoɑsin bɑndun kpeeru \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 12:18-22) \p \v 23 Wɔ̃ɔ tiɑn biru, Sirigibun tɑbu kowobu bɑ Yoɑsi wɔrimɑ. Bɑ Yudɑn tem kpuro wukiri, bɑ tunumɑ sere Yerusɑlɛmuɔ. Mɑ bɑ wirugibu go go bɑ ben yɑ̃nu gurɑ bɑ kɑ ben sinɑ boko dɑɑwɑ Dɑmɑsiɔ. \v 24 Tɑbu kowo be Sirigibu bɑ kɑ nɑ mi, bɑ ǹ dɑbi. Adɑmɑ kɑ mɛ, Yinni Gusunɔ u derɑ bɑ Yudɑbɑn tɑbu kowo dɑbi dɑbinu kɑmiɑ. Domi bɑ wi, Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni deri. Nge mɛyɑ Yinni Gusunɔ u Sirigibu dendɑ u kɑ Yoɑsi sɛɛyɑsiɑ. \v 25 Sɑnɑm mɛ Sirigii be, bɑ biru kisi, bɑ Yoɑsi deri wɑhɑlɑ bɑkɑ sɔɔ, mɑ win bwɑ̃ɑbɑ nùn seesi bɑ go win kpin yerɔ yèn sɔ̃ u yɑ̃ku kowo Yehoyɑdɑn bibu go. Mɑ bɑ nùn sikuɑ Dɑfidin wuuɔ. Adɑmɑ bɑ ǹ kɑ nùn de mi bɑ rɑ sinɑmbu sike. \v 26 Be bɑ nùn seesi, berɑ Sɑbɑdi kɑ Yosɑbɑdi. Sɑbɑdin mɛron yĩsirɑ Simɛɑti, wi u sɑ̃ɑ Amɔni, Yosɑbɑdin mɛron yĩsirɑ mɑɑ Simɛriti, wi u sɑ̃ɑ Mɔɑbu. \p \v 27 Yoɑsin bibun geeru kɑ gɑri yi bɑ geruɑ win sɔ̃ kɑ sere Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yee te u sɔnwɑ, ye kpuron gɑri yi yoruɑ sinɑmbun fɑɑgin tireru sɔɔ. Win bii Amɑsiɑwɑ u bɑndu di win ɑyerɔ. \s1 Amɑsiɑ \s2 u kuɑ Yudɑbɑn sinɑ boko \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 14:1-7) \c 25 \p \v 1 Amɑsiɑ u mɔwɑ wɔ̃ɔ yɛndɑ nɔɔbu sɑnɑm mɛ u bɑndu di Yerusɑlɛmuɔ. Mɑ u kuɑ wɔ̃ɔ yɛndɑ nɔɔbu kɑ nnɛ bɑndu sɔɔ. Win mɛron yĩsirɑ Yoɑdɑni, Yerusɑlɛmugii. \v 2 U kuɑ dee dee Yinni Gusunɔn nɔni sɔɔ. Adɑmɑ u ǹ win gɔ̃ru kpuro Yinni Gusunɔ wɛ̃. \p \v 3 Sɑnɑm mɛ win bɑndɑ dɑm kuɑ, yerɑ u win bwɑ̃ɑbu go be bɑ rɑɑ win tundo go. \v 4 Adɑmɑ u ǹ ben bibu go. U Yinni Gusunɔn woodɑ swĩiwɑ ye u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u yoruɑ woodɑn tireru sɔɔ u nɛɛ, bɑɑbɑbɑ bɑ ǹ gbimɔ ben bibun torɑnun sɔ̃. Mɛyɑ mɑɑ bibu bɑ ǹ gbimɔ ben bɑɑbɑbɑn torɑnun sɔ̃. Bɑɑwure u koo gbiwɑ win tiin torɑrun sɔ̃. \p \v 5 Yerɑ Amɑsiɑ u Yudɑbɑ kɑ Bɛnyɑmɛɛbɑ mɛnnɑ yɛnu kɑ yɛnu kɑ sere tɑbu sinɑm be bɑ tɑbu kowobu wunɔm wunɔm kɑ nɔrɔm nɔrɔm (1.000) kpɑre. Mɑ u bu gɑrɑ sɑɑ be bɑ wɔ̃ɔ yɛndu mɔn di n kɑ girɑri be bɑ kere mɛ. Mɑ bɑ kuɑ tɔmbu nɔrɔbun subɑ goobɑ wunɔbu (300.000). Bɑ sɑ̃ɑwɑ be bɑ tɑbu yɛ̃ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ. Bɑ koo kpĩ bu kɑ yɑɑsi kɑ tɛrɛnu sɑnnɑ. \v 6 Mɑ u mɑɑ tɑbu durɔ wɔrugɔbɑ kɑsu Isirelibɑ sɔɔ, tɔmbu nɔrɔbun subɑ wunɔbu (100.000) bu kɑ nùn somi kpɑ u bu sii geesun gobi tɔnnu itɑ wɛ̃. \v 7 Yerɑ Gusunɔn sɔmɔ goo u nɑ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, Yinni, ɑ ku de Isirelibɑ bu kɑ nun dɑ. Domi Yinni Gusunɔ u ǹ kɑ bu wɑ̃ɑ, be Efɑrɑimu be. \v 8 À n kɑ bu dɑ, bɑɑ mɛ ɑ dɑm mɔ, Gusunɔ u koo nun surɑ yibɛrɛbɑn wuswɑɑɔ. Domi wiyɑ u rɑ somi kpɑ u kɑmiɑ. \p \v 9 Mɑ Amɑsiɑ u sɔmɔ wi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑmɔnɑ kon ko tɛ̃ n kɑ nɛn sii geesun gobi tɔnnu itɑ ye mwɑ ye nɑ Isirelibɑn tɑbu kowo be wɛ̃ mi. \p Yerɑ sɔmɔ wi, u nùn wisɑ u nɛɛ, Gusunɔ u koo kpĩ u nun wɛ̃ n ye kpuro kere. \p \v 10 Yerɑ Amɑsiɑ u tɑbu kowo be bɑ nɑ sɑɑ Efɑrɑimubɑn min di mi wunɑ, kpɑ bu kɑ gɔsirɑ bu we. Adɑmɑ tɑbu kowo be, bɑ kɑ Yudɑbɑ mɔru kuɑ, mɑ bɑ gɔsirɑ ben yɛnusɔ kɑ mɔru bɑkɑ. \p \v 11 Mɑ Amɑsiɑ u wɔrugɔru seewɑ u win tɔmbu kpɑrɑ mɑ u dɑ u wɑ̃ɑ wɔwɑɔ ye bɑ mɔ̀ Bɔru. Miyɑ u tɔmbu nɔrɔbun subɑ wɔkuru (10.000) go Seirin bibun bweseru sɔɔ. \v 12 Mɑ bɑ mɑɑ tɔn ben nɔrɔbun subɑ wɔkuru (10.000) mwɛɛrɑ wɑsiru bɑ kɑ dɑ guuru wɔllɔ. Min diyɑ bɑ bu kɑsi koomɑ bɑ kɑsikirɑ. \p \v 13 Adɑmɑ Efɑrɑimu be Amɑsiɑ u yinɑri bu kɑ nùn tɑbu dɑ mi, bɑ pusi Yudɑn wusu sɔɔ sɑɑ Sɑmɑrin di n kɑ dɑ Bɛti Horoniɔ. Mɑ bɑ tɔmbu nɔrɔbun subɑ itɑ (3.000) go, bɑ ben yɑ̃nu gurɑ. \s1 Yoɑsi, Isirelibɑn sinɑ boko \s2 u Amɑsiɑ kɑmiɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 14:8-14) \p \v 14 Sɑnɑm mɛ Amɑsiɑ u Edɔmubɑ kɑmiɑ u wurɑmɑ, yerɑ u derɑ bɑ Seirin bibun bweserun bũnu gurɑmɑ bɑ kɑ nɑ win temɔ. Mɑ u nu kuɑ win tiiginu. U nu yiirɑmmɛ u sɑ̃ɑmɔ. Mɑ u nu turɑre dɔ̃ɔ dokeɑmmɛ. \v 15 Yerɑ Yinni Gusunɔ u kɑ Amɑsiɑ mɔru kuɑ. Mɑ u nùn win sɔmɔ goo gɔriɑmɑ. U nùn bikiɑ u nɛɛ, mbɑn sɔ̃nɑ ɑ Edɔmubɑn bũnu gurɑmɑ, ni, ni nu ǹ kpĩɑ nu bu wɔre wunɛn nɔmɑn di. \p \v 16 Sɑnɑm mɛ u gɑri yi mɔ̀ u dɔɔ, yerɑ Amɑsiɑ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wɑrɑ nun gɔsɑ ɑ n kɑ sɑ̃ɑ nɛ sinɑ bokon bwisi kɛ̃ɔ. A doonɔ min di. Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ kĩ bu nun go. \p Ye sɔmɔ wi, u doonɔ, yerɑ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɑ yɛ̃ mɑ Gusunɔ u gɔ̃ru doke u nun kpeerɑsiɑ yèn sɔ̃ ɑ kuɑ mɛ. Wee ɑ ǹ nɛn bwisi kɛ̃ru wure. \p \v 17 Sɑnɑm mɛ Amɑsiɑ kɑ wigibu bɑ nɔɔsinɑ, yerɑ u gɔrɑ bu Yoɑsi, Isirelibɑn sinɑ boko Yoɑkɑsin bii, Yehun debubu sɔ̃ bu nɛɛ, u nɑ bu tɑbu yinnɑ. \v 18 Yerɑ Yoɑsi Isirelibɑn sinɑ boko u wisimɑ u nɛɛ, sɑ̃kin kikiru gɑru tɑ wɑ̃ɑ Libɑnin guurɔ. Terɑ tɑ dɑ̃ɑ bɑkɑru sɔmɔbu gɔriɑ Libɑniɔ tɑ nɛɛ, ɑ mɑn wunɛn bii wɔndiɑ kɛ̃ɛmɑ u ko nɛn biin kurɔ. Adɑmɑ gbeeku yɛɛ yi seewɑ yi dɑ yi sɑ̃kin kiki te tɑɑkɑ yi go. \v 19 Geemɑ Amɑsiɑ. Wee, ɑ Edɔmubɑ kɑmiɑ. Mɑ ɑ tii sue. Yen sɔ̃, ɑ sinɔ sɛ̃ɛ wunɛn yɛnuɔ. Mbɑn sɔ̃nɑ kɑɑ tii tɑbu sure bi bu koo kɑ nun kɔ̃sɑ nɑɑwɑ. Domi wunɛ kɑ Yudɑbɑ, sɑ ko bɛɛ kɑm koosiɑ. \p \v 20 Adɑmɑ Amɑsiɑ kun nùn swɑɑ dɑki. Domi ye kpuro yɑ weewɑ sɑɑ Yinni Gusunɔn min di u kɑ wɑ u nùn yibɛrɛbɑ nɔmu bɛriɑ. Domi Amɑsiɑ wi, u Edɔmubɑn bũnu gurɑmɑwɑ u sɑ̃ɑmɔ. \v 21 Yerɑ Yoɑsi, Isirelibɑn sinɑ boko u seewɑ u dɑ u Amɑsiɑ, Yudɑbɑn sinɑ boko wɔri Bɛti Semɛsiɔ Yudɑbɑn temɔ. \v 22 Mɑ Isirelibɑ bɑ Yudɑbɑ kɑmiɑ. Mɑ Yudɑ ben bɑɑwure u dukɑ suɑ u wurɑ win yɛnuɔ. \v 23 Yoɑsi, Isirelibɑn sinɑ boko u Amɑsiɑ, Yudɑbɑn sinɑ boko Yoɑsin bii, Yoɑkɑsin debubu yoru mwɑ Bɛti Semɛsiɔ. Mɑ u kɑ nùn dɑ Yerusɑlɛmuɔ. Sɑɑ ye sɔɔrɑ wi, Yoɑsi, u Yerusɑlɛmun gbɑ̃rɑru surɑ gɔm soonu nɛɛru (400) sɑɑ kɔnnɔ ge bɑ mɔ̀ Efɑrɑimun di sere n kɑ dɑ kɔnnɔwɔ ge bɑ mɔ̀ Gɑni gɔmburu. \v 24 Mɑ Yoɑsi wi, u wurɑ kɑ sii geesu gurɑ kɑ sɑ̃ɑ yerun gɑ̃ɑ gee ni nu wɑ̃ɑ Obɛdi Edɔmun yɛnuɔ kɑ sere mɑɑ sinɑ kpɑɑrun ɑrumɑni. Mɑ u gɑbu mɔɔru mwɛɛrɑ u kɑ gɔsirɑ win wuuɔ Sɑmɑriɔ. \s1 Amɑsiɑn gɔɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 14:15-20) \p \v 25 Isirelibɑn sinɑ boko Yoɑsi, Yoɑkɑsin biin gɔɔn biru, Amɑsiɑ, Yudɑbɑn sinɑ boko Yoɑsin bii, u mɑɑ kuɑ wɔ̃ɔ wɔkurɑ nɔɔbu bɑndu sɔɔ. \v 26 Ye Amɑsiɑ u gbiɑ u kuɑ kɑ ye u kuɑ dɑ̃ku ten sukum, ye kpuro yɑ yoruɑ Yudɑbɑ kɑ Isirelibɑn sinɑmbun fɑɑgin tireru sɔɔ. \v 27 Ye Amɑsiɑ u kɑ Yinni Gusunɔ tondɑ u kpɑ, yerɑ bɑ nùn seesi Yerusɑlɛmuɔ. Mɑ u dukɑ suɑ u dɑ u wɑ̃ɑ Lɑkisiɔ. Miyɑ bɑ nùn nɑɑ swĩi bɑ go. \v 28 Mɑ bɑ win goru suɑmɑ kɑ dumi bɑ kɑ nɑ bɑ sikuɑ win bɑɑbɑbɑn sikɑɔ Dɑfidin wuuɔ. \s1 Osiɑsi \s2 u kuɑ Yudɑbɑn sinɑ boko \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 14:21-22, 15:1-3) \c 26 \p \v 1 Amɑsiɑn gɔɔn biru, Yudɑbɑ kpuro bɑ Osiɑsi suɑ bɑ swĩi bɑndu sɔɔ win tundo Amɑsiɑn ɑyerɔ. Sɑɑ ye sɔɔ, u mɔwɑ wɔ̃ɔ wɔkurɑ nɔɔbu kɑ tiɑ. \v 2 Wiyɑ u Elɑti bɑnɑ u sɔnwɑ. Mɑ u derɑ yɑ kuɑ Yudɑbɑgiɑ win tundon gɔɔn biru. \p \v 3 Osiɑsi u kuɑwɑ wɔ̃ɔ weerɑɑkuru kɑ yiru Yerusɑlɛmuɔ. Win mɛron yĩsirɑ Yekoliɑ Yerusɑlɛmugii. \v 4 U sĩɑwɑ dee dee Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ nge mɛ win tundo Amɑsiɑ u kuɑ. \s1 Osiɑsi u Gusunɔ biru kisi \p \v 5 Osiɑsi u kookɑri kuɑ u kɑ Yinni Gusunɔ sɑ̃wɑ Sɑkɑrin wɑ̃ɑru kpuro sɔɔ. Sɑkɑri wi, u bwisi mɔ u kɑ kɑ̃sinu tubusiɑ ni nu wee Gusunɔn min di. Sɑɑ ye sɔɔ, ye Osiɑsi u mɔ̀ kpuro yɑ rɑ nùn koorewɑ. \p \v 6 Sɔ̃ɔ teeru u yɑrɑ u kɑ Filisitibɑ wɔri. Mɑ u dɑ u Gɑtin gbɑ̃rɑru yɑbɑ kɑ Yɑbinɛgiru kɑ Asidɔdugiru. Mɑ u wusu bɑnɑ Asidɔdugibun temɔ Filisitibɑn wusun suunu sɔɔ. \v 7 Yinni Gusunɔ u nùn somi u kɑ Filisitibɑ kɑ Dɑɑrububɑ tɑbu kuɑ kɑ be bɑ wɑ̃ɑ Guri Bɑɑliɔ kɑ sere Mɑonibɑ. \p \v 8 Sɑɑ ye sɔɔ, Amɔnibɑ bɑ kɑ Osiɑsi kɛ̃nu nɑɑwɑmmɛ mɑ u yĩsiru yɑrɑ sere Egibitin tem nɔɔ burɑ yerɔ. Domi win dɑm mu nɔɔrɑ bɑɑmɑ kpuro. \v 9 Osiɑsi u kɔ̃su yenu kuɑ Yerusɑlɛmuɔ kɔnnɔwɔ ge bɑ mɔ̀ Gɑni gɔmburu, kɑ ge gɑ wɑ̃ɑ wɔwɑ giɑ, kɑ gbɑ̃rɑrun goo gɔmkirɔ. Mɑ u derɑ nu dɑm mɔ. \v 10 U mɑɑ kɔ̃su yenu bɑnɑ gbɑburɔ, mɑ u dɔkɔ dɑbi dɑbinu gbɑ, domi u sɑbe dɑbi dɑbinu mɔ ni nu wɑ̃ɑ Sefɑlɑn wɔwɑɔ kɑ nim wɔ̃kun goorɔ. Mɛyɑ u mɑɑ gbɑɑ wukobu mɔ kɑ be bɑ rɑ resɛm sɔmburu ko guunɔ kɑ guu te bɑ mɔ̀ Kɑɑmɛliɔ. Domi u rɑ gbee sɔmburu kɑ̃. \p \v 11 Osiɑsi u tɑbu durɔbu mɔ be bɑ rɑ tɑbu de wuu wuukɑ nge mɛ win tire yoro Yeyɛli kɑ win tɑbu sunɔ turo Mɑɑseyɑ bɑ kɑ bu gɑrɑ. Win sinɑ ɑsɑkpɔ turo wi bɑ mɔ̀ Hɑnɑniɑ, wiyɑ u bu kpɑre. \v 12 Yɛnu yɛ̃robu kɑ tɑbu durɔ wɔrugɔbɑ, be kpuron geerɑ sɑ̃ɑwɑ nɔrɔbun subɑ yiru kɑ nɑtɑ (2.600). \v 13 Tɔn be, bɑ tɑbu durɔbu nɔrɔbun subɑ goobɑ wunɔbu kɑ nɔɔbɑ yiru kɑ nɛɛrɑ wunɔbu mɔ bɑ kpɑre (307.500). Berɑ bɑ rɑ sinɑ boko somi tɑbu sɔɔ. \v 14 Osiɑsi u tɑbu kowo be kpuro tɛrɛnu kɑ yɑɑsi wɛ̃ kɑ sii furɔsu kɑ yɑbe tɑrɑkpenu kɑ tɛnnu kɑ kpurɑntɛɛnu. \v 15 U derɑ bwisigii goo u tɑbu yɑ̃nu gɑnu kuɑ ni bɑ yi kɔ̃su yenɔ kɑ gɑni gɔmunɔ. Niyɑ nu rɑ n sɛ̃ɛnu toomɔ, ǹ kun mɛ nu n kpenu kɑsukumɔ. Mɑ sinɑ boko Osiɑsi u yĩsiru yɑrɑ n tomɑ. Domi u somiru wɑ sere u kɑ win bɑndu tɑ̃sisiɑ. \p \v 16 Sɑnɑm mɛ Osiɑsi u win bɑndu tɑ̃sisiɑ u kpɑ, yerɑ u tii suɑ sere bu nùn kɑm kuɑ. U ǹ Gusunɔ win Yinni mɛm nɔɔwɛ. Mɑ u dɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ u kɑ turɑre dɔ̃ɔ doke mi, kɑ tii. \v 17 Yen biru, yɑ̃ku kowo Asɑriɑ u duɑ mi, kɑ yɑ̃ku kowobu wɛnɛ, \v 18 be bɑ wɔrugɔru mɔ. Mɑ bɑ sinɑ boko Osiɑsi sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, Osiɑsi, n ǹ wunɛ kɑɑ Yinni Gusunɔ turɑre dɔ̃ɔ dokeɑ. Aronin bibun bweserɑ bɑ gɔsɑ yen sɔ̃. Ǹ n mɛn nɑ, ɑ yɑrio sɑ̃ɑ yeru min di. Domi ɑ kuɑ mɛm nɔɔ sɑri. A ǹ mɑɑ bɛɛrɛ wɑsi Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \p \v 19 Yerɑ sinɑ boko Osiɑsi u mɔru seewɑ. N deemɑ u ye bɑ rɑ kɑ turɑre dɔ̃ɔ doke nɛni. Yerɑ bɑrɑ disigirɑ nùn wɔri win sirikɑnɑɔ yɑ̃ku kowo ben nɔni biru Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru mi, mi bɑ rɑ turɑre dɔ̃ɔ doken wuswɑɑɔ. \v 20 Yerɑ yɑ̃ku kowo tɔnwero Asɑriɑ kɑ yɑ̃ku kowo be bɑ tie, bɑ nùn mɛɛrɑ, mɑ bɑ deemɑ wee, bɑrɑ disigirɑ win sirikɑnɑɔ. Yerɑ bɑ yɑnde nɛɛ, u yɑrio tɔɔwɔ. Mɑ Osiɑsi u yɑrɑ tɔɔwɔ fuuku fuuku, domi u wɑ mɑ Yinni Gusunɔ u nùn bɑrɑ disigiru kpɛ̃ɛ. \s1 Osiɑsin bɑndun kpeeru \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 15:5-7) \p \v 21 Mɑ bɑrɑ disigii te, tɑ Osiɑsi wɑ̃ɑsi sere u dɑ u kɑ gu. Bɑ nùn yɑrɑ Isirelibɑn suunu sɔɔn di, u dɑ u wɑ̃ɑ wi turo. Win bii Yotɑmuwɑ u nùn kɔsire kuɑ u tem mɛ kpɑrɑmɔ. \v 22 Ye Osiɑsi u gbiɑ u kuɑ, kɑ ye u kuɑ win wɑ̃ɑ dɑ̃ɑkiru sɔɔ, ye kpuron gɑri yi yoruɑ Gusunɔn sɔmɔ Esɑi, Amɔtin biin tireru sɔɔ. \v 23 Osiɑsi u kpunɑ u gu. Mɑ bɑ kɑ nùn dɑ mi bɑ rɑ sinɑmbu sike. Adɑmɑ bɑ ǹ nùn sikuɑ win bɑɑbɑbɑn siki wɔruɔ, domi bɑ nɛɛ, u bɑrɑ disigiru mɔ. Mɑ win bii Yotɑmu u bɑndu kɔsire kuɑ. \s1 Yotɑmu \s2 u kuɑ Yudɑbɑn sinɑ boko \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 15:32-38) \c 27 \p \v 1 Wɔ̃ɔ yɛndɑ nɔɔbuwɑ Yotɑmu u mɔ sɑnɑm mɛ u bɑndu di. Mɑ u kuɑ wɔ̃ɔ wɔkurɑ nɔɔbu kɑ tiɑ bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. Win mɛron yĩsirɑ Yerusɑ, Sɑdɔkun bii. \v 2 U sĩɑwɑ dee dee Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. Win tundo Osiɑsin yirɑ u swĩi mɑm mɑm. Adɑmɑ u ǹ due Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. Yen biru, u derɑ tɔmbɑ sɑnkirɑmɔ win tem mɛ sɔɔ. \p \v 3 Wiyɑ u Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun kɔnnɔ ge gɑ wɑ̃ɑ gunguru giɑ bɑnɑ. Mɑ u mɑɑ bɑni dɑbinu kuɑ Ofɛlin gbɑ̃rɑrɔ. \v 4 U wusu bɑnɑ Yudɑn guunɔ. Mɑ u mɑɑ kɔ̃su mɑru yenu kuɑ kɑ dii bɑkɑ dɑmginu yɑkɑsɔ. \p \v 5 U mɑɑ kɑ Amɔnibɑ tɑbu kuɑ, mɑ u bu kɑmiɑ. Wɔ̃ɔ ge sɔɔ, Amɔnibɑ bɑ nùn sii geesun gobi wunɔbu (100) wɛ̃ kɑ dĩɑ bimi yi bɑ mɔ̀ ɔɔsun tɔnnu nɔrɔbun subɑ itɑ (3.000) kɑ ɑlikɑmɑn tɔnnu nɔrɔbun subɑ itɑ. Nge mɛyɑ bɑ mɔ̀ sere n kɑ girɑri wɔ̃ɔ itɑ. \v 6 Yotɑmu u dɑm kuɑ. Domi u win nɑɑnɛ doke Yinni Gusunɔ sɔɔ. \p \v 7 Ye Yotɑmu u kuɑn sukum, win tɑbu kɑ win sɔmɑ ye u kuɑ, ye kpuron gɑri yoruɑ Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑn sinɑmbun fɑɑgin tireru sɔɔ. \v 8 Yotɑmu u mɔwɑ wɔ̃ɔ yɛndɑ nɔɔbu sɑnɑm mɛ u kuɑ sinɑ boko. Mɑ u kuɑ wɔ̃ɔ wɔkurɑ nɔɔbu kɑ tiɑ bɑn te sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. \v 9 Yen biru, u kpunɑ u gu. Mɑ bɑ nùn sikuɑ Dɑfidin wuuɔ. Mɑ win bii Akɑsi u bɑndu kɔsire kuɑ. \s1 Akɑsi u kuɑ sinɑ boko Yudɑɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 16:1-6) \c 28 \p \v 1 Akɑsi u mɔwɑ wɔ̃ɔ yɛndu sɑnɑm mɛ u bɑndu di. U kuɑwɑ wɔ̃ɔ wɔkurɑ nɔɔbu kɑ tiɑ bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. U ǹ sĩɑ dee dee Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. U ǹ win sikɑdo Dɑfidin yirɑ swĩi. \v 2 Isirelibɑn sinɑmbun yirɑ u swĩi. U mɑm bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑlin bwɑ̃ɑroku sii gɑnduguu kuɑ. \v 3 U turɑre dɔ̃ɔ doke Hinɔmun bibun bweserun wɔwɑɔ. Mɑ u kɑ win tiin bibu yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu kuɑ nge mɛ bwese tukunu nu rɑ ko ni Yinni Gusunɔ u girɑ Isirelibɑn wuswɑɑn di. \v 4 U rɑ bũu yɑ̃kunu ko kpɑ u nu turɑre dɔ̃ɔ dokeɑ gungunɔ kɑ guunɔ kɑ sere dɑ̃ɑ kubenɔ. \p \v 5 Gusunɔ wi, Akɑsin Yinni u nùn Sirin sinɑ boko nɔmu bɛriɑ. Mɑ bɑ nùn kɑmiɑ bɑ win tɔn dɑbinu mwɛɛrɑ bɑ kɑ dɑ Dɑmɑsiɔ. Yen biru, Gusunɔ u mɑɑ nùn bɛri Isirelibɑn nɔmɑɔ. Mɑ Isireli be, bɑ nùn kɑmiɑ. \v 6 Pekɑ, Remɑliɑn bii, u tɔmbu nɔrɔbun subɑ wunɑɑ teeru (120.000) go sɔ̃ɔ teerun sɔ̃ɔ, yèn sɔ̃ bɑ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni deri. Tɔn be bɑ go mi, be kpuro bɑ sɑ̃ɑwɑ tɑbu durɔ wɔrugɔbɑ. \v 7 Sikiri, Efɑrɑimubɑn tɑbu durɔ u Mɑɑseyɑ, sinɑ bokon bii go kɑ Asirikɑmu wi u sɑ̃ɑ sinɑ bokon yɛnun sɔm kowobun wirugii kɑ sere Ɛlikɑnɑ sinɑ bokon sinɑ ɑsɑkpɔ gbiikoo. \v 8 Isirelibɑ bɑ ben mɛro bisibu Yudɑbɑ yoru mwɑ tɔmbu nɔrɔbun subɑ goobu (200.000), kurɔbu kɑ bibu. Mɑ bɑ ben yɑ̃ɑ dɑbinu gurɑ bɑ kɑ dɑ Sɑmɑriɔ. \p \v 9 N deemɑ Yinni Gusunɔn sɔmɔ goo u wɑ̃ɑ mi. Win yĩsirɑ Odɛdi. Yerɑ u tɑbu kowo be sennɔ dɑ. U nɛɛ, wee Gusunɔ bɛɛn bɑɑbɑbɑn Yinni u kɑ Yudɑbɑ mɔru kuɑ, mɑ u bɛɛ bu nɔmu bɛriɑ, mɑ i bu go kɑ wɔnwɔndu sɑriru sere ben wuri yi nùn girɑri. \v 10 Yerɑ i kĩ tɛ̃, Yudɑ be, kɑ Yerusɑlɛmugii be, bu ko bɛɛn yobu? I ǹ tɑmɑɑ i Gusunɔ bɛɛn Yinni torɑri? \v 11 I swɑɑ dɑkio i nɔ. I yoo be i mwɛɛrɑ bɛɛn mɛro bisibu sɔɔ mi yɔ̃suo bu wurɑ ben yɛnusɔ. Domi Yinni Gusunɔ u kɑ bɛɛ mɔru bɑkɑ mɔ̀. \p \v 12 Efɑrɑimubɑn wirugibu gɑbu, Asɑriɑ, Yokɑnɑnin bii kɑ Berekiɑ, Mɛsilemɔtun bii kɑ Esekiɑsi, Sɑlumun bii kɑ Amɑsɑ, Adilɑin bii, berɑ bɑ tɑbu kowobu seesi be bɑ wee tɑbu gberun di. \v 13 Bɑ bu sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, i ǹ kɑ yoo be duɔ mini. I kĩ i bɛsɛn tɑɑrɛ sosiwɑ Yinni Gusunɔn mi. Domi sɑ tore kɔ. Mɑ Yinni Gusunɔ u kɑ sun mɔru sɑ̃ɑ. \p \v 14 Yerɑ tɑbu kowo be, bɑ yoo be yɔ̃su, bɑ bu ben yɑ̃nu wesiɑ Isirelibɑ kɑ ben wirugibun wuswɑɑɔ. \v 15 Wirugii be bɑ sokɑ kɑ ben yĩsɑ bɑ yoo be suɑ, bɑ ben be bɑ wɑ̃ɑ tereru yɑ̃nu dokeɑ ni tɑbu kowobɑ mwɛɛrimɑ. Bɑ bu yɑ̃nu kɑ bɑrɑnu wɛ̃. Bɑ derɑ bɑ di mɑ bɑ nɔrɑ. Mɑ bɑ ben mɛɛrɑn bosu bɔkuɑ. Mɑ bɑ yoo be sɔɔ be bɑ kun kpɛ̃ bu sĩ kɛtɛkunu sɔndi bɑ kɑ dɑ Yerikoɔ mi kpɑkpɑ bɛ̃ɛ wɑ̃ɑ. Yen biru, Isireli be bɑ kɑ bu dɑ bɑ wurɑmɑ Sɑmɑriɔ. \s1 Akɑsi u somiru kɑsu \s2 Asirigibun mi \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 16:7-20) \p \v 16 Sɑɑ ye sɔɔrɑ sinɑ boko Akɑsi u gɔrɑ Asirin sinɑmbun mi, u bu somiru kɑnɑ. \v 17 Edɔmubɑ bɑ nɑ bɑ kpɑm Yudɑbɑ wɔri bɑ kɑmiɑ, mɑ bɑ Yudɑ be, yoru mwɛɛrɑ bɑ kɑ doonɑ. \v 18 Filisitibɑ bɑ wɔrɑɑ nɑ wuu si su wɑ̃ɑ Sefɑlɑn wɔwɑɔ kɑ si su wɑ̃ɑ Yudɑn tem sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm dwɑru giɑ. Mɑ bɑ Bɛti Semɛsi kɑ Ayɑloni mwɑ kɑ Gederɔtu kɑ Soko kɑ yen bɑru kpɑɑnu kɑ Tinnɑ kɑ yen bɑru kpɑɑnu kɑ Gimuso kɑ yen bɑru kpɑɑnu. Mɑ bɑ sinɑ wuu si sɔɔ. \v 19 Domi Yinni Gusunɔ u Yudɑbɑ sekuru doke ben sinɑ boko Akɑsin sɔ̃. Akɑsi wi, u kom bɛrɛtɛkɛ kuɑwɑ Yudɑɔ, u Yinni Gusunɔ mɛm nɔɔbu sɑriru koosiwɑ mɑm mɑm. \p \v 20 Mɑ Asirin sinɑ boko Tigilɑti Pilesɛɛ u nɑ u nùn wɔri nge yibɛrɛ. U ǹ nùn somi. \v 21 Domi Akɑsi u Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru kɑ sinɑ kpɑɑru kɑ win tem wirugibun ɑrumɑni gurɑ u Asirin sinɑ boko wɛ̃. Adɑmɑ kɑ mɛ, yen gɑɑ kun nùn yɑre. \v 22 Sɑnɑm mɛ u wɑ̃ɑ nuku sɑnkirɑnu sɔɔ, kɑ mɛ, u Yinni Gusunɔ mɛm nɔɔbu sɑriru koosimɔwɑ u dɔɔ. \v 23 U Dɑmɑsin bũnu yɑ̃kuru kuɑ ni nu nùn kɑmiɑ mi. Domi u nɛɛ, wee Sirin sinɑ bokon bũnu nu rɑ bu somi. Tɛ̃, win tii u koo mɑɑ nu yɑ̃kuru kuɑ kpɑ nu wɑ nu nùn somi. Adɑmɑ nu ǹ nùn somi. Nu nùn kɑm kuɑwɑ wi kɑ Isirelibɑ kpuro. \v 24 Akɑsi u Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun dendi yɑ̃nu kpɑɑsinɑ u kɔsukɑ. Mɑ u derɑ bɑ tu kɛnuɑ. Mɑ u bũu yɑ̃ku yenu kuɑ beri berikɑ kpuro Yerusɑlɛmuɔ. \v 25 Yerɑ u gungunu kuɑ Yudɑn wusu kpuro sɔɔ bu kɑ bũnu yɑ̃kuru kuɑ kpɑ bu mɑɑ nu turɑre dɔ̃ɔ dokeɑ mi. Nge mɛyɑ u kuɑ u kɑ Gusunɔ win bɑɑbɑbɑn Yinnin mɔru seeyɑ. \p \v 26 Akɑsin kookoosun sukum gbiikisu kɑ dɑ̃ɑkisu si kpuro su yoruɑ Yudɑbɑ kɑ Isirelibɑn sinɑmbun fɑɑgin tireru sɔɔ. \v 27 Yen biru, Akɑsi u kpunɑ u gu, mɑ bɑ nùn sikuɑ Yerusɑlɛmuɔ. Adɑmɑ bɑ ǹ nùn sikuɑ Isirelibɑn sinɑmbun sikɑɔ. Yen biru, win bii Esekiɑsi u bɑndu kɔsire kuɑ. \s1 Esekiɑsi u bɑndu di Yudɑɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 18:1-4) \c 29 \p \v 1 Esekiɑsi u mɔwɑ wɔ̃ɔ yɛndɑ nɔɔbu sɑnɑm mɛ u bɑndu di. Win mɛron yĩsirɑ Abiyɑ, Sɑkɑrin bii. U kuɑwɑ wɔ̃ɔ yɛndɑ nɔɔbu kɑ nnɛ bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. \v 2 U kuɑ ye yɑ Yinni Gusunɔ wɛ̃re. Win sikɑdo Dɑfidin yirɑ u swĩi mɑm mɑm. \p \v 3 Win bɑndun wɔ̃ɔ gbiikuun suru gbiikoo sɔɔ, u Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru kɛniɑ. Mɑ u ten gɑmbobɑ sɔnwɑ. \v 4 U derɑ yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ bɑ nɑ. Mɑ u bu mɛnnɑ sɑ̃ɑ yerun bɑtumɑɔ ye yɑ wɑ̃ɑ sɔ̃ɔ yɑri yeru giɑ. \v 5 Mɑ u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bɛɛ Lefibɑ i swɑɑ dɑkio i nɔ. I tii dɛɛrɑsio, kpɑ i mɑɑ Gusunɔ bɛɛn bɑɑbɑbɑn Yinnin sɑ̃ɑ yeru dɛɛrɑsiɑ. I ye yɑ disi mɔ kpuro yɑro sɑ̃ɑ yee ten min di. \v 6 Bɛsɛn bɑɑbɑbɑ bɑ kuɑ mɛm nɔɔ sɑribɑ. Bɑ kɔ̃sɑ kuɑ Gusunɔ bɛsɛn Yinnin nɔni sɔɔ. Bɑ wi kɑ win sɑ̃ɑ yeru biru kisi. \v 7 Mɑ bɑ sɑ̃ɑ yee te kɛnuɑ, bɑ ten fitilɑbɑ go. Bɑ ku rɑ nùn turɑre dɔ̃ɔ dokeye. Bɑ ku rɑ mɑɑ nùn yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu kue. \v 8 Yerɑ Yinni Gusunɔ u Yudɑ kɑ Yerusɑlɛmu mɔru seesi. Mɑ u derɑ ye kpuro yɑ kuɑ bɑnsu bɑ ye yɛ̃ɛmɔ nge mɛ i wɑɑmɔ gisɔ. \v 9 Bɛsɛn bɑɑbɑbɑ bɑ gbisukɑ tɑbu sɔɔ mɑ bɛsɛn bii tɔn durɔbu kɑ tɔn kurɔbu kɑ bɛsɛn kurɔbu bɑ yoru dɑ tem tukumɔ Yinni Gusunɔn mɔru yen sɔ̃. \v 10 Tɛ̃, nɑ kĩ n kɑ Gusunɔ bɛsɛ Isirelibɑn Yinni ɑrukɑwɑni bɔke, kpɑ win mɔru ye, yu wɑ yu sure u sun deri. \v 11 Yen sɔ̃, nɛn bibu, i ku mɑɑ Gusunɔ ɑtɑfiiru ko. Domi u bɛɛ gɔsɑwɑ i kɑ nùn sɔmburu kuɑ, i n nùn sɑ̃ɑmɔ, kpɑ i n nùn turɑre dɔ̃ɔ dokeɑmmɛ. \p \v 12 Lefibɑ be bɑ seewɑ bɑ nɑ, berɑ Mɑhɑti, Amɑsɑin bii kɑ Yoɛli, Asɑriɑn bii Kehɑtin bibun bweseru sɔɔ kɑ Kisi, Abudin bii kɑ Asɑriɑ, Yehɑlɛɛlin bii Mɛrɑrin bibun bweseru sɔɔ kɑ Yoɑsi, Simmɑn bii kɑ Edɛni, Yoɑn bii Gɛɛsɔnin bibun bweseru sɔɔ \v 13 kɑ Simuri kɑ Yeyɛli Elisɑfɑnin bibun bweseru sɔɔ kɑ Sɑkɑri kɑ Mɑtɑniɑ Asɑfun bibun bweseru sɔɔ \v 14 kɑ Yeyɛli kɑ Simɛi Hemɑnin bibun bweseru sɔɔ kɑ Semɑyɑ kɑ Usiɛli Yedutum bibun bweseru sɔɔ. \v 15 Bɑ ben mɛro bisibu mɛnnɑ ye bɑ tii dɛɛrɑsiɑ bɑ kpɑ. Yen biru, bɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru dɛɛrɑsiɑ nge mɛ sinɑ boko u geruɑ kɑ nge mɛ Yinni Gusunɔ u woodɑ wɛ̃. \v 16 Yɑ̃ku kowobu bɑ duɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ bu kɑ tu dɛɛrɑsiɑ. Mɑ bɑ disinu kpuro yɑrɑ ni nu wɑ̃ɑ sɑ̃ɑ yeru mi, kɑ ten yɑɑrɑɔ. Min diyɑ Lefibɑ bɑ disi ni gurɑ bɑ kɑ dɑ bɑ kube wɔwɑɔ ye bɑ mɔ̀ Sedoroni. \v 17 Bɑ sɑ̃ɑ yee ten dɛɛrɑsiɑbu toruɑwɑ wɔ̃ɔn suru gbiikoon tɔ̃ɔ gbiikirun di. Yen sɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑse, mɑ bɑ turɑ ten ɑdɛrɔwɔ. Yen biruwɑ bɑ mɑɑ kuɑ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑ bɑ kɑ tu dɛɛrɑsiɑ bɑ kpɑ. Sɔ̃ɔ wɔkurɑ nɔɔbu kɑ tiɑ bɑ kuɑ bɑ kɑ te kpuro dɛɛrɑsiɑ bɑ kpɑ. \p \v 18 Mɑ bɑ dɑ sinɑ boko Esekiɑsin mi bɑ nɛɛ, wee sɑ sɑ̃ɑ yee te dɛɛrɑsiɑ sɑ kpɑ kɑ yɑ̃ku yee te, kɑ ten dendi yɑ̃nu kɑ tɑbulu mi bɑ rɑ pɛ̃ɛ yi kɑ yen dendi yɑ̃nu. \v 19 Yɑ̃ɑ ni kpurowɑ sɑ sɔnwɑ, mɑ sɑ nu dɛɛrɑsiɑ ni Akɑsi u rɑɑ disi doke win mɛm nɔɔbu sɑrirun sɔ̃ sɑnɑm mɛ u bɑndu dii. Ni kpurowɑ sɑ yi Yinni Gusunɔn yɑ̃ku yerun wuswɑɑɔ. \s1 Esekiɑsi u mɑɑ \s2 Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑru seeyɑ \p \v 20 Yerɑ sɔ̃ɔ teeru, Esekiɑsi u seewɑ buru buru yellu u wuun wirugibu mɛnnɑ, mɑ bɑ dɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. \v 21 Mɑ bɑ kɑ nɑɑ kinɛnu nɔɔbɑ yiru nɑ kɑ yɑ̃ɑ kinɛnu nɔɔbɑ yiru kɑ yɑ̃ɑ kpɛmminu nɔɔbɑ yiru kɑ boo kinɛnu nɔɔbɑ yiru bu kɑ torɑnun yɑ̃kunu ko bɑndun sɔ̃ kɑ yɑ̃ku yee ten sɔ̃ kɑ sere Yudɑbɑn sɔ̃. Yerɑ sinɑ boko u yɑ̃ku kowobu Aronin bibun bweseru sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bu ye kpuro goowo Yinni Gusunɔn yɑ̃ku yerɔ. \v 22 Mɑ bɑ kɛtɛ kinɛ ni sɑkirɑ bɑ nin yɛm suɑ bɑ yɛ̃kɑ yɑ̃ku yerɔ. Yen biru, bɑ yɑ̃ɑ kinɛ ni sɑkirɑ mɑ bɑ nin yɛm yɛ̃kɑ yɑ̃ku yerɔ. Mɛyɑ bɑ mɑɑ yɑ̃ɑ kpɛmmii ni sɑkirɑ bɑ nin yɛm yɛ̃kɑ yɑ̃ku yerɔ. \v 23 Yen biru, bɑ mɑɑ kɑ boo kinɛ ni nɑ sinɑ bokon wuswɑɑɔ kɑ tɔmbu kpuron wuswɑɑɔ bu kɑ torɑnun yɑ̃kunu ko. Mɑ be kpuro bɑ ben nɔmɑ sɔndi boo nin wiru wɔllɔ. \v 24 Mɑ yɑ̃ku kowobu bɑ boo ni sɑkirɑ bɑ nin yɛm yɑri yɑ̃ku yerun temɔ. Bɑ yɑ̃ku te kuɑwɑ Isirelibɑ kpuron torɑnun sɔ̃. Domi sinɑ boko u nɛɛ, yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑrugii ni, kɑ torɑrun yɑ̃ku ni, bɑ koo nu kowɑ Isirelibɑ kpuron sɔ̃. \p \v 25 U Lefibɑ doke Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ bɑ sɛkɛtirɛnu nɛni kɑ guunu kɑ mɔrɔkunu nge mɛ Dɑfidi kɑ Gusunɔn sɔmɔbu Gɑdi kɑ mɑɑ Nɑtɑni bɑ woodɑ wɛ̃ bu ko. Yinni Gusunɔwɑ u bu woodɑ ye wɛ̃. \v 26 Mɑ Lefibɑ bɑ nɑ bɑ sinɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ kɑ dwee yɑ̃ɑ ni Dɑfidi u derɑ bɑ kuɑ. Mɑ yɑ̃ku kowobu bɑ mɑɑ duɑ kɑ ben kɔbi. \v 27 Mɑ Esekiɑsi u nɛɛ, bu yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑrugiru koowo yɑ̃ku yeru wɔllɔ. Ye bɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑrugii te toruɑ, yerɑ bɑ mɑɑ womusu toruɑ. Mɑ bɑ kɔbi so kɑ sere Dɑfidi Isirelibɑn sinɑ bokon dwee yɑ̃ɑ ni. \v 28 Mɑ tɔn be kpuro bɑ yiirɑ bu kɑ Yinni Gusunɔ bɛɛrɛ wɛ̃. Bɑ kɔbi soomɔ, bɑ womusu mɔ̀ sere bɑ kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑrugii te wiru go. \v 29 Sɑnɑm mɛ bɑ yɑ̃ku ni kuɑ bɑ kpɑ, yerɑ sinɑ boko kɑ win tɔn be kpuro bɑ yiirɑ bɑ Yinni Gusunɔ bɛɛrɛ wɛ̃. \v 30 Yerɑ Esekiɑsi kɑ Yudɑbɑn wirugibu bɑ Lefibɑ sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, bu Yinni Gusunɔ siɑro kɑ Dɑfidin womusu kɑ mɑɑ Asɑfun womusu. Mɑ bɑ Yinni Gusunɔ kpunɑ bɑ nùn sɑ̃wɑ kɑ nuku doo bɑkɑbu. \p \v 31 Esekiɑsi u nɛɛ, tɛ̃, wee i tii dɛɛrɑsiɑ, i kuɑ Yinni Gusunɔgibu. Yen sɔ̃, i susimɑ i nùn siɑrɑbun yɑ̃kunu kuɑ win sɑ̃ɑ yerɔ. \p Yerɑ tɔn be, bɑ mɑɑ kɑ yɑɑ sɑbenu nɑ bɑ kɑ nùn siɑrɑbun yɑ̃ku ni kuɑ. Mɑ gɑbɑ mɑɑ nùn yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu kuɑ kɑ nuku tiɑ. \v 32 Yɑɑ sɑbe ni bɑ kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑrugii ni kuɑ mi, nu dɑbi. Kɛtɛbɑn geerɑ sɑ̃ɑwɑ wɑtɑ kɑ wɔkuru, yɑ̃ɑ kinɛnu mɑɑ wunɔbu (100) kɑ sere yɑ̃ɑ kpɛmminu goobu (200). Ye kpurowɑ bɑ kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑrugii ni kuɑ. \v 33 Yen biru, bɑ mɑɑ kɛtɛ nɑtɑ (600) go kɑ yɑ̃ɑnu nɔrɔbun subɑ itɑ (3.000). \v 34 Adɑmɑ yɑ̃ku kowobu bɑ ǹ dɑbi dɔmɑ te. Yen sɔ̃nɑ bɑ ǹ kpĩɑ bu yɑ̃ku yɑ̃ɑ ni koku. Ben mɛro bisibu Lefibɑrɑ bɑ bu somi bɑ kɑ sɔmbu te kuɑ sere sɑɑ ye yɑ̃ku kowobu be bɑ tie bɑ tii dɛɛrɑsiɑ. Domi Lefibɑ bɑ tii wɛ̃ kɑ kĩru n kere yɑ̃ku kowobu. \v 35 Dɔmɑ te, bɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu kuɑ nu dɑbi kɑ siɑrɑbun yɑ̃ku ni bɑ kuɑ kɑ yɑɑ gum kɑ sere tɑm mɛ bɑ kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu kuɑ. \p Nge mɛyɑ bɑ kɑ sɑ̃ɑru seeyɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. \v 36 Esekiɑsi kɑ tɔn be kpuro bɑ nuku dobu kuɑ yèn sɔ̃ Gusunɔ u doke tɔmbun gɔ̃rusɔ bɑ kɑ win sɑ̃ɑru seeyɑ mɛsum fuuku. \c 30 \s1 Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑrun \s2 sɔɔru \p \v 1 Esekiɑsi u sɔmɔbu gɔrɑ Isireliɔ kɑ Yudɑɔ. N deemɑ u rɑɑ Efɑrɑimubɑ kɑ Mɑnɑsebɑ tireru yoruɑ bu kɑ nɑ bu Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑru di Gusunɔ, be Isirelibɑn Yinnin sɑ̃ɑ yerɔ, Yerusɑlɛmuɔ. \v 2 Sinɑ boko Esekiɑsi kɑ win sinɑ ɑsɑkpɔbu kɑ Yudɑbɑ bɑ nɔɔsinɑ mɑ bɑ koo Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑ te di wɔ̃ɔn suru yiruse sɔɔ. \v 3 Domi bɑ ǹ kpɛ̃ bu tu di ten sɑɑ sɔɔ yèn sɔ̃ yɑ̃ku kowo dɑbiru tɑ ǹ tii dɛɛrɑsie. Mɛyɑ tɔn dɑbirɑ kun mɑɑ mɛnnɛ Yerusɑlɛmuɔ. \v 4 Sinɑ boko kɑ tɔn be kpuro bɑ tɔ̃ɔ te wurɑ. \v 5 Mɑ bɑ derɑ bɑ kpɑrɑ Isirelin tem kpuro sɔɔ sɑɑ Beri Sebɑn di n kɑ dɑ sere Dɑnuɔ, tɔmbu bu kɑ nɑ Yerusɑlɛmuɔ bu Gusunɔ Isirelibɑn Yinni Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑ te diiyɑ. Domi tɔn dɑbiru tɑ ku rɑ rɑɑ mɑɑ tu di nge mɛ bɑ yoruɑ bu ko. \v 6 Mɑ gɔro be, bɑ sinɑ boko kɑ win sinɑ ɑsɑkpɔbun tire ni suɑ bɑ kɑ dɑ Isireliɔ kɑ Yudɑɔ. Mɑ bɑ bu sɔ̃ɔwɑ kɑ sinɑ bokon yĩsiru bɑ nɛɛ, bɛɛ Isirelibɑ, i wurɑmɑ Gusunɔ Aburɑhɑmu kɑ Isɑki kɑ Yɑkɔbun Yinnin mi, kpɑ win tii u mɑɑ wurɑmɑ bɛɛn mi. I de i wurɑmɑ bɛɛ be i kisirɑ Asirin sinɑ bokon nɔmɑn di. \v 7 I ku bɛɛn bɑɑbɑbɑ kɑ bɛɛn mɑɑbu sɑɑri be bɑ ǹ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni mɛm nɔɔwɛ, mɑ u bu kɑm koosiɑ nge mɛ i wɑɑmɔ gisɔ. \v 8 I ku swɑɑ tɑɑyɑ nge bɛɛn bɑɑbɑbɑ. I wurɑmɑ Yinni Gusunɔn mi. I nɑ i nùn sɑ̃ win sɑ̃ɑ yerɔ te u tii yiiye sere kɑ bɑɑdommɑ. I nɑ i Gusunɔ bɛɛn Yinni sɑ̃ kpɑ win mɔru bɑkɑ ye, yu bɛɛ doonɑri. \v 9 Ì n wurɑmɑ Yinni Gusunɔn mi, bɛɛn tɔmbu kɑ bɛɛn bii be bɑ mwɛɛrɑ bɑ kɑ yoru dɑ, bɑ koo bu wɔnwɔndu kuɑ kpɑ bu den de bu wurɑmɑ tem mɛ sɔɔ. Domi Gusunɔ bɛɛn Yinni u rɑ suuru ko. Win wɔnwɔndɑ kpɑ̃. U ǹ mɑɑ bɛɛ biru kisimɔ ì n wurɑmɑ win mi. \p \v 10 Nge mɛyɑ gɔro be, bɑ gerumɔ bɑ kɑ wusu gɑsirimɔ sɑɑ Efɑrɑimun tem di kɑ Mɑnɑsen temɔ n kɑ girɑri Sɑbulonin temɔ. Mɑ bɑ bu yɛ̃ɛmɔ bɑ yɑɑkoru koosimɔ. \v 11 Adɑmɑ gɑbɑ tii kɑwɑ Asɛɛn temɔ kɑ Mɑnɑsen temɔ kɑ Sɑbulonin temɔ, mɑ bɑ seemɑ bɑ nɑ Yerusɑlɛmuɔ. \v 12 Mɛyɑ mɑɑ Yinni Gusunɔ u kɑ Yudɑbɑ wɑ̃ɑ. Mɑ u derɑ ben gɔ̃ru gɑ kuɑ tiɑ bu kɑ sinɑ boko kɑ win sinɑ ɑsɑkpɔbun gɑri mɛm nɔɔwɑ nge mɛ wi, Yinni Gusunɔ u geruɑ. \s1 Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑru \p \v 13 Tɔn dɑbiru tɑ mɛnnɑ wɔ̃ɔn suru yiruse sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ bu kɑ pɛ̃ɛ ye bɑ kun seeyɑtiɑ doken tɔ̃ɔ bɑkɑru ko. Dɔmɑ te, tɔn be, bɑ dɑbiɑ. \v 14 Yerɑ bɑ seewɑ bɑ bũu yɑ̃ku yee ni nu wɑ̃ɑ Yerusɑlɛmuɔ kɔsukɑ kɑ sere mi bɑ rɑ nu turɑre dɔ̃ɔ dokeye. Mɑ bɑ ye kpuro gurɑ bɑ sure wɔwɑɔ ye bɑ mɔ̀ Sedoroni. \v 15 Yen biru, bɑ Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑrun yɑ̃ku yɑɑ sɑkirɑ wɔ̃ɔn suru yirusen sɔ̃ɔ wɔkurɑ nnɛse sɔɔ. Sekurɑ yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ mwɑ, mɑ bɑ tii dɛɛrɑsiɑ. Bɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu kuɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. \v 16 Ben bɑɑwure u dɑ u wɑ̃ɑ win ɑyerɔ nge mɛ Mɔwisi Yinni Gusunɔn tɔnu u yoruɑ woodɑn tireru sɔɔ. Mɑ yɑ̃ku kowobu bɑ yɛm yɛ̃kɑmɔ mɛ Lefibɑ bɑ bu wɛ̃ɛmɔ. \v 17 Nge mɛ tɔn dɑbirɑ wɑ̃ɑ be bɑ ǹ tii dɛɛrɑsie dɔmɑ te, yerɑ n derɑ Lefibɑ bɑ bu yɑ̃ku yɛɛ yi sɑkiriɑmmɛ, kpɑ bu kɑ yi dɛɛrɑsiɑ bu yi nɛnɛm Yinni Gusunɔn sɔ̃. \v 18-19 Tɔn dɑbiru tɑ wɑ̃ɑ te tɑ ǹ tii dɛɛrɑsie, n mɑm nɛɛre Efɑrɑimubɑ sɔɔ kɑ Mɑnɑsebɑ sɔɔ kɑ Isɑkɑribɑ sɔɔ kɑ sere Sɑbulonibɑ sɔɔ. Bɑ Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑru di. Adɑmɑ bɑ ǹ ten woodɑ swĩi. Yen sɔ̃nɑ Esekiɑsi u bu kɑnɑru kuɑ u nɛɛ, Yinni Gusunɔ, wunɛ tɔn geowɑ. Be bɑ tii wɛ̃ kɑ ben gɔ̃ru kpuro bɑ kɑ wunɛ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni kɑsu, bɑɑ mɛ bɑ ǹ tii dɛɛrɑsie, ɑ bu suuru kuo. \p \v 20 Yinni Gusunɔ u Esekiɑsin kɑnɑ te mwɑ mɑ u tɔn be suuru kuɑ. \p \v 21 Nge mɛyɑ Isireli be bɑ mɛnnɑ Yerusɑlɛmuɔ, bɑ kɑ pɛ̃ɛ ye bɑ kun seeyɑtiɑ doken tɔ̃ɔ bɑkɑru di sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru kɑ nuku dobu. Tɔ̃ɔ bɑɑtere yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ bɑ rɑ n Yinni Gusunɔ siɑrɑmɔwɑ kɑ dwee yɑ̃nu. \v 22 Esekiɑsi u Lefi bɑɑwure siɑrɑ sɔmbu te u kuɑn sɔ̃ Yinni Gusunɔn sɔ̃. Bɑ yɑ̃ku yɑɑ ye temɑ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. Mɑ bɑ siɑrɑbun yɑ̃kunu kuɑ bɑ kɑ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni siɑrɑ. \v 23 Yen biru, tɔn be, bɑ mɑɑ wurɑ bu tɔ̃ɔ bɑkɑru di sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. Mɑ bɑ mɑɑ sinɑ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru bɑ tɔ̃ɔ bɑkɑru di kɑ nuku dobu. \v 24 Domi Esekiɑsi u kɛtɛ kinɛnu nɔrɔbu (1.000) gɔsɑ kɑ yɑ̃ɑnu nɔrɔbun subɑ nɔɔbɑ yiru (7.000). Mɑ win sinɑ ɑsɑkpɔbu bɑ mɑɑ kɛtɛ kinɛnu nɔrɔbu gɔsɑ kɑ yɑ̃ɑnu nɔrɔbun subɑ wɔkuru (10.000). Mɑ yɑ̃ku kowobu dɑbinu bɑ tii dɛɛrɑsiɑ. \v 25 Yudɑbɑ kpuro kɑ yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ kɑ sere be bɑ nɑ Isirelin di kɑ sɔbu be bɑ wɑ̃ɑ Isireliɔ kɑ Yudɑɔ, be kpurowɑ bɑ nuku dobu kuɑ dɔmɑ te. \v 26 Nuku doo bɑkɑbu bu wɑ̃ɑ Yerusɑlɛmuɔ. Sɑɑ Sɑlomɔɔ Dɑfidi Isirelibɑn sinɑ bokon biin wɑɑtin di, bɑ ǹ tɔ̃ɔ bɑkɑ ten bweseru koore Yerusɑlɛmuɔ. \v 27 Yerɑ yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ bɑ seewɑ bɑ tɔn be domɑru kuɑ. Yinni Gusunɔ u ben nɔɔ nuɑ domi ben kɑnɑ te, tɑ nùn girɑri sere win wɑ̃ɑ yee dɛɛrɑrɔ wɔllɔ. \c 31 \s1 Esekiɑsi \s2 u Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑru seeyɑ \p \v 1 Yenibɑ kpuron biru, Isireli be bɑ wɑ̃ɑ mi, bɑ seewɑ bɑ dɑ Yudɑn wusu kpuro sɔɔ bɑ bwɑ̃ɑrokunu kɔsukɑ mɑ bɑ gungunu kɑ bũu yɑ̃ku yenu kpuro kɔsukɑ Yudɑn temɔ kɑ Bɛnyɑmɛɛn temɔ kɑ Efɑrɑimun temɔ kɑ Mɑnɑsen temɔ. Yen biru, be kpuro bɑ wurɑmɑ ben temɔ, ben bɑɑwure u dɑ u wɑ̃ɑ win wɑ̃ɑ yerɔ. \p \v 2 Esekiɑsi u wure u yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ wesiɑ ben sɔmburu sɔɔ nge mɛ bɑ kɑ bɔnu sɑ̃ɑ kɑ sɔmbu te bɑɑwure u rɑ ko. Berɑ bɑ ko n dɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu kɑ siɑrɑbun yɑ̃kunu ko kɑ sere womusu bu kɑ Yinni Gusunɔ siɑrɑ win sɑ̃ɑ yerun kɔnnɔwɔ. \v 3 Sinɑ boko Esekiɑsi u win dukiɑn sukum wɛ̃ bu kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu ko ni bɑ rɑ ko bururu kɑ yokɑ kɑ ni bɑ rɑ ko tɔ̃ɔ wɛ̃rɑrugiru sɔɔ kɑ suru kpɑon tɔ̃ɔ bɑkɑru sɔɔ kɑ sere tɔ̃ɔ bɑkɑ ni nu tie sɔɔ nge mɛ bɑ yoruɑ woodɑn tireru sɔɔ. \p \v 4 Yerɑ u Yerusɑlɛmugibu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bu yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ ben bɑɑ wɛ̃ɛyɔ, kpɑ bu kpĩ bu Yinni Gusunɔn woodɑbɑ mɛm nɔɔwɑ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ. \v 5 Sɑnɑm mɛ gɑri yi, yi nɔɔrɑ bɑɑmɑ, yerɑ Isirelibɑ bɑ ben ɑlikɑmɑ ye yɑ gbiɑ yɑ ye wɛ̃ kɑ tɑm kpɑm kɑ gum kɑ tim kɑ sere ben dĩɑnu gɑnu. Mɛyɑ bɑ mɑɑ kɑ gɑ̃ɑnu kpuron wɔkuru bɑɑteren wɔllɔn tiɑ tiɑ nɑ. \v 6 Mɛyɑ Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑ be bɑ wɑ̃ɑ Yudɑn wuu mɑrosɔ bɑ ben yɑɑ sɑbenun wɔkuru bɑɑteren wɔllɔn tiɑ tiɑ wɛ̃ kɑ sere gɑ̃ɑ ni bɑ gɔsɑ bɑ yi nɛnɛm Yinni Gusunɔn sɔ̃. Mɑ bɑ nu subɑ subɑ. \v 7 Bɑ nin subenu toruɑwɑ sɑɑ wɔ̃ɔn suru itɑsen di n kɑ dɑ wɔ̃ɔ gen suru nɔɔbɑ yiruse sɔɔ. \v 8 Esekiɑsi kɑ win sinɑ bwɑ̃ɑbu bɑ nɑ bɑ subu ni wɑ, yerɑ bɑ Yinni Gusunɔ kɑ win tɔmbu siɑrɑ. \p \v 9 Mɑ Esekiɑsi u yɑ̃ku kowobu kɑ Lefi be bikiɑ u nɛɛ, subu nirɑ̀ mini. \v 10 Yerɑ yɑ̃ku kowo tɔnwero Asɑriɑ, Sɑdɔkun bweseru sɔɔ, u nùn wisɑ u nɛɛ, sɑɑ mìn di bɑ kɑ kɛ̃nu nɑɑmɔ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ, dĩɑnu rɑ n wɑ̃ɑwɑ sɑ n dimɔ, sɑ n debumɔ. Ni nu tiɑrɑ nu kpɑ̃ niyɑ mini. Domi Yinni Gusunɔ u sun domɑru kuɑ. \p \v 11 Mɑ Esekiɑsi u woodɑ wɛ̃ bu dinu sɔmɛ mi bɑ koo nu yi. Mɑ bɑ dinu sɔnwɑ. \v 12 Mɑ bɑ kɑ kɛ̃nu kɑ wɔkuru bɑɑteren wɔllɔn tiɑ tiɑ nɑ kɑ yɑ̃ku dĩɑ ni nu sɑ̃ɑ Yinni Gusunɔginu. Lefi wi bɑ mɔ̀ Konɑniɑ wiyɑ bɑ dĩɑ ni nɔmu sɔndiɑ, mɑ win mɛro bisi Simɛi u sɑ̃ɑ win yiruse. \v 13 Yeyɛli kɑ Asɑsiɑ kɑ Nɑkɑti kɑ Asɑɛli kɑ Yerimɔti kɑ Yosɑbɑdi kɑ Eliɛli kɑ Yisimɑkiɑ kɑ Mɑkɑti kɑ Bɛnɑyɑ be kpurowɑ Konɑniɑ kɑ win mɛro bisi Simɛi bɑ kpɑre nge mɛ sinɑ boko Esekiɑsi kɑ yɑ̃ku kowo Asɑriɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun wirugii bɑ woodɑ wɛ̃. \v 14 Kore wi u sɑ̃ɑ Lefi Yiminɑn bii, u sɑ̃ɑwɑ kɔnnɔ ge gɑ wɑ̃ɑ sɔ̃ɔ yɑri yeru giɑn kɔ̃so. Wiyɑ bɑ kɛ̃ɛ ni nɔmu sɔndiɑ nì bɑ kɑ Yinni Gusunɔ nɑɑwɑ kɑ nuku tiɑ kɑ sere ni bɑ rɑ wunɛ Yinni Gusunɔn sɔ̃. Beyɑ bɑ ko n dɑ kɛ̃ɛ ni bɔnu ko. \v 15 Yɑ̃ku kowobun wusu sɔɔ, Edɛni kɑ Miyɑmini kɑ Yosue kɑ Semɑyɑ kɑ Amɑriɑ kɑ Sekɑniɑwɑ bɑ gɔsɑ bu Kore wi somi bɑ n dɑ kɑ kɛ̃ɛ ni begibu bɔnu kue dee dee bibu kɑ bukurobu kpuro nge mɛ bɑ kɑ bu bɔnu sɑ̃ɑ wuu wuukɑ. \v 16 Beyɑ tɔn durɔ bii be bɑ gɑrɑ sɑɑ wɔ̃ɔ itɑn di n kɑ dɑ be bɑ kere mɛ, kɑ be bɑ gesi dumɔ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ tɔ̃ɔ bɑɑtere bu kɑ ben sɔmɑ ko wuu wuukɑ, \v 17 kɑ yɑ̃ku kowo be bɑ gɑrɑ yɛnu kɑ yɛnu kɑ Lefibɑ be bɑ gɑrɑ sɑɑ be bɑ wɔ̃ɔ yɛndu mɔn di nge mɛ ben sɔmburɑ sɑ̃ɑ wuu wuukɑ, \v 18 kɑ sere mɑɑ tɔn be bɑ tie kpuro kɑ ben debuminu kɑ ben kurɔbu kɑ bii tɔn durɔbu kɑ tɔn kurɔbu, domi bɑ tii wɛ̃wɑ mɑm mɑm Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun sɔmburu sɔɔ. \v 19 Aronin bibun bweseru te tɑ sɑ̃ɑ yɑ̃ku kowobu bɑru kpɑɑnɔ wuu mɑrosun bɔkuɔ, bɑ tɔmbu gɔsɑ wuu bɑɑgere sɔɔ be bɑ ko n dɑ bu dĩɑnu bɔnu kue ben suunu sɔɔ, kɑ sere Lefi be bɑ gɑrɑ gɑrɑn suunu sɔɔ. \p \v 20 Wee ye Esekiɑsi u kuɑ Yudɑ kpuro sɔɔ. U sĩɑwɑ dee dee gem sɔɔ Gusunɔ win Yinnin wuswɑɑɔ. \v 21 Sɔmɑ ye u kuɑ bu kɑ sɑ̃ɑru ko Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ kɑ sere win woodɑn mɛm nɔɔbu, u ye kpuro kuɑwɑ kɑ gɔ̃ru tiɑ. Mɑ u koorɑ. \s1 Asirin sinɑ boko Sɑnkeribu \s2 u Yudɑn tem wɔri \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 18:13, Esɑi 36:1) \c 32 \p \v 1 Esekiɑsi u sĩɑ dee dee Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. Yenibɑn biruwɑ Sɑnkeribu, Asirin sinɑ boko u nɑ Yudɑɔ, mɑ u derɑ bɑ wuu gbɑ̃rɑrugisu tɑrusi. U nɛɛ, u koo su wɔriwɑ kɑ dɑm. \v 2 Ye Esekiɑsi u wɑ Sɑnkeribu u nɑ u kɑ Yerusɑlɛmu tɑrusi, yerɑ u wirugibu kɑ tɑbu kowo dɑmgibu sokɑ, \v 3 bu wesiɑnɑ bu kɑ bwii yi kɛnɛ yi yi wɑ̃ɑ wuun biruɔ. \v 4 Tɔn dɑbirɑ tɑ nùn somi bɑ kɑ bwii yi kɔruɑ kɑ nim torɑ ye yɑ kokumɔ berɑ yen suunu sɔɔ. Domi Esekiɑsi u nɛɛ, u ǹ kĩ Asirigibu bɑ̀ n tunumɑ bu nim deemɑ n kpɑ̃. \p \v 5 Mɑ u win bɑndun dɑm tɑ̃sisiɑ. U Yerusɑlɛmun gbɑ̃rɑrun mi n wɔrumɑ seeyɑ kɑ mɑɑ wuun kɔ̃su yenu. Mɑ u gbɑ̃rɑru gɑru bɑnɑ wuun biruɔ u kɑ sikerenɑ. Mɑ u kɑrì ye sɔnwɑ ye bɑ mɔ̀ Milo Dɑfidin wuuɔ. U tɑbu yɑ̃ɑ dɑbi dɑbinu kɑsu kɑ mɑɑ tɛrɛnu. \p \v 6 U tɑbu sinɑmbu kuɑ mɑ u bu mɛnnɑ wuun gbɑ̃rɑrun kɔnnɔwɔ. Mɑ u bu kirɔ kuɑ u nɛɛ, \v 7 bu tii dɑm kɛ̃ɛyɔ kpɑ bu wɔrugɔru sɔ̃ɔsi. Bu ku bɛrum ko bu diiri Asirin sinɑ boko kɑ win tɔn dɑbi ten wuswɑɑɔ. Domi be bɑ kɑ bu wɑ̃ɑ bɑ dɑbi n kere be bɑ kɑ nùn wɑ̃ɑ. \v 8 Tɔmbɑ bɑ kɑ nùn wɑ̃ɑ. Adɑmɑ be, Gusunɔ ben Yinniwɑ u koo bu somi. Wiyɑ u koo bu dɑm wɛ̃ tɑbu sɔɔ. \p Mɑ tɔn be, bɑ Esekiɑsi Yudɑn sinɑ bokon gɑri yi nɑɑnɛ kuɑ. \s1 Sɑnkeribu u gɔrɑ \s2 Yerusɑlɛmuɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 18:17-37, Esɑi 36:2-22) \p \v 9 Yenibɑn biru, Sɑnkeribu, Asirin sinɑ boko u win sɔm kowobu gɔrɑ Yerusɑlɛmuɔ sɑnɑm mɛ u wɑ̃ɑ Lɑkisiɔ kɑ win tɑbu kowobu kpuro. U sɔm kowo be gɔrɑwɑ Esekiɑsi kɑ Yudɑ be bɑ wɑ̃ɑ Yerusɑlɛmuɔ kpuron mi, \v 10 bu nɛɛ, ɑmɛniwɑ wi, Sɑnkeribu, Asirin sinɑ boko u geruɑ. U nɛɛ, mɑ sɔɔrɑ bɑ ben nɑɑnɛ doke bɑ kɑ wɑ̃ɑ Yerusɑlɛmuɔ kɑ nuku sɑnkirɑnu. \v 11 Bu ku de Esekiɑsi u bu nɔni wɔ̃ke kpɑ u de bu gbi gɔ̃ɔru kɑ nim nɔrun sɔ̃ ye u nɛɛ, Gusunɔ ben Yinni u koo bu wɔrɑ wi, Asirin sinɑ bokon nɔmɑn di. \v 12 Bɑ ǹ yɛ̃ mɑ wi, Esekiɑsiwɑ u gungunu kɔsukɑ kɑ Yinni Gusunɔn yɑ̃ku yee te? Mɑ u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, yɑ̃ku yee teeru tɔnɑn miyɑ bɑ ko n dɑ de bu yiirɑ bu Yinni Gusunɔ sɑ̃ kpɑ bu nùn turɑre dɔ̃ɔ dokeɑ. \v 13 Adɑmɑ be, bɑ ǹ yɑɑye ye wi, Sɑnkeribu kɑ win bɑɑbɑbɑ bɑ bwesenu kpuro kuɑ? Nin bũnu nu kpĩɑ nu bu yɑrɑ sɑɑ win nɔmɑn di? \v 14 Bwese ni win bɑɑbɑbɑ bɑ kɑm koosiɑ sɔɔ, nin niren bũnɑ nu kpĩɑ nu bu yɑkiɑ win nɔmɑn di ben tii bu kɑ sere nɛɛ, Gusunɔ ben Yinni u koo bu yɑkiɑ. \v 15 Yen sɔ̃, bu ku de Esekiɑsi u bu nɔni wɔ̃ke kpɑ u n bu gɑ̀rì seeyɑmɔ mɛsum. Bu ku nùn nɑɑnɛ ko. Domi bweseru gɑrun bũnu kun kpĩɑ nu tu wɔre win nɔmɑn di, ǹ kun mɛ win bɑɑbɑbɑn nɔmɑn di. Kɑɑ sere gere Yudɑbɑn bũnu? \p \v 16 Nge mɛyɑ Sɑnkeribun sɔmɔ be, bɑ Yinni Gusunɔ kɑ win sɔm kowo Esekiɑsi wɔmmɔ. \s1 Sɑnkeribun sɔmɔbu \s2 bɑ Yinni Gusunɔ wɔmmɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 19:14-19, Esɑi 37:14-20) \p \v 17 Sɑnkeribu u tireru yoruɑ u kɑ Gusunɔ Isirelibɑn Yinni wɔmɛ. U nɛɛ, nge mɛ bwese ni nu tien bũnu nu ǹ kpĩɑ nu nin tɔmbu wɔre win nɔmɑn di, nge mɛyɑ Gusunɔ, Esekiɑsin Yinni u ǹ mɑɑ kpɛ̃ u bu wɔrɑ win nɔmɑn di. \p \v 18 Mɑ Sɑnkeribun sɔmɔ be, bɑ gbɑ̃rɑmɔ kɑ dɑm kɑ Yudɑn bɑrum bu kɑ tɔmbu nɑndɑsiɑ be bɑ wɑ̃ɑ gbɑ̃rɑ ten sɔɔwɔ kpɑ bu wɑ bu wuu ge mwɑ. \v 19 Bɑ Gusunɔ Yerusɑlɛmugibun Yinnin gɑri mɔ̀ nge bwese ni nu tien bũu ni bɑ kɑ tii sekɑ. \s1 Asirigibu bɑ duki yɑkikirɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 19:15,35-37, Esɑi 37:15,36-38) \p \v 20 Yerɑ Esekiɑsi kɑ Gusunɔn sɔmɔ Esɑi, Amɔtin bii bɑ kɑnɑru wɔri gɑri yin sɔ̃ bɑ Yinni Gusunɔ nɔɔgiru sue wɔllɔ. \v 21 Yerɑ Yinni Gusunɔ u gɔrɑdo goo gɔrɑ u Asirigibun sɑnsɑni wɔri u ben tɑbu durɔ wɔrugɔbɑ kɑ ben tɑbu sinɑmbu kɑ ben wirugibu go. Yerɑ Asirin sinɑ boko u gɔsirɑ u wurɑ win temɔ kɑ sekuru. Mɑ u dɑ win bũu dirɔ. Miyɑ win tiin bibu bɑ nɑ bɑ nùn kɑ̃ɑsi bɑ go kɑ tɑkobi. \p \v 22 Nge mɛyɑ Yinni Gusunɔ u kɑ Esekiɑsi kɑ Yerusɑlɛmugibu fɑɑbɑ kuɑ sɑɑ Sɑnkeribun nɔmɑn di kɑ sere be bɑ tie kpuron nɔmɑn di. Mɑ u bu kɔ̃su be bɑ kɑ bu sikerenɛn sɔ̃. \v 23 Tɔn dɑbirɑ tɑ rɑ kɑ Yinni Gusunɔ kɛ̃nu nɑɑwɛ Yerusɑlɛmuɔ kpɑ tu mɑɑ kɑ Esekiɑsin tii kɛ̃ɛ gobiginu nɑɑwɑ. Sɑɑ yen dɔmɑ ten di, u yĩsiru yɑrɑwɑ bwesenu kpuro sɔɔ. \s1 Esekiɑsin bɑndun kpeeru \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 20:1-21, Esɑi 38:1-8, 39) \p \v 24 Sɑɑ ye sɔɔ, Esekiɑsi u bɑrɑ sere u gɔɔ turuku kuɑ. Mɑ u Yinni Gusunɔ kɑnɑ. Mɑ Yinni Gusunɔ u nùn wisɑ, mɑ u nùn sɔm mɑɑmɑɑkiginu kuɑ. \v 25 Adɑmɑ Esekiɑsi kun kue nge u durom wɑ Yinni Gusunɔn min di. Mɑ u tii suɑ. Yerɑ Yinni Gusunɔ u bu mɔru seesi wi kɑ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmugibu. \v 26 Ye u wɑ mɛ, yerɑ wi kɑ Yerusɑlɛmugibu bɑ tii kɑwɑ. Mɑ Yinni Gusunɔn mɔru yɑ doonɑ ben min di Esekiɑsin wɑɑti ye sɔɔ. \p \v 27 Esekiɑsi u dukiɑ bɑkɑ kɑ bɛɛrɛ bɑkɑ wɑ. U sii geesu kɑ wurɑ kɑ kpee gobiginu kɑ turɑrebɑ kɑsu kɑ tɛrɛnu kɑ gɑ̃ɑ bwese bwesekɑ ye yɑ wɑ̃. \v 28 U ɑlikɑmɑn birɑnu kuɑ, mɑ u tɑm kpɑm kɑ gum beru yenu kuɑ mɑ u yɑɑ sɑbenu bɑɑniren gɔ̃ru kuɑ kɑ sere nin dii yenu. \v 29 Mɑ u tii wusu bɑniɑ. U yɑɑ sɑbenu wɑ dɑbi dɑbinu, kɛtɛbɑ kɑ yɑ̃ɑnu kɑ bonu. Domi Yinni Gusunɔ u nùn dukiɑ bɑkɑ wɛ̃. \p \v 30 Wiyɑ u mɑɑ Gihonin yɛru gèn nɔɔ gɑ wɑ̃ɑ gungurun berɑ giɑ kɔruɑ, mɑ u nɔɔ kpɔɔ yɑbɑ Dɑfidin wuun sɔ̃ɔ duu yeru giɑ. \p Ye Esekiɑsi u gɔ̃ru doke u ko kpuro, yɑ nùn koorɑwɑ. \v 31 Adɑmɑ sɑnɑm mɛ Bɑbilonin sinɑ boko u sɔmɔbu mɔrisiɑ u kɑ wɑ sɔm mɑɑmɑɑki ye Yinni Gusunɔ u mɔ̀ Isireliɔ, yerɑ Gusunɔ u Esekiɑsi deri u kɑ wɑ ye yɑ wɑ̃ɑ win gɔ̃ruɔ. \p \v 32 Ye Esekiɑsi u kuɑn sukum kɑ nge mɛ u Gusunɔ sɑ̃wɑ kɑ nɑɑnɛ, ye kpuron gɑri yi yoruɑ Gusunɔn sɔmɔ Esɑi, Amɔtin biin kɑ̃sinun tireru sɔɔ kɑ mɑɑ Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑn sinɑmbun fɑɑgin tireru sɔɔ. \v 33 Esekiɑsi u kpunɑ u gu. Mɑ bɑ nùn sikuɑ Dɑfidin bibun bweserun siku yerɔ berɑ gee n gunum bo. Yerusɑlɛmugibu kɑ Yudɑbɑ bɑ nùn gɔɔ swĩiyɑ. Yen biru, win bii Mɑnɑse u bɑndu kɔsire kuɑ. \s1 Mɑnɑse \s2 u kuɑ Yudɑbɑn sinɑ boko \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 21:1-18) \c 33 \p \v 1 Mɑnɑse u mɔwɑ wɔ̃ɔ wɔkurɑ yiru sɑnɑm mɛ u bɑndu di Yudɑɔ. Mɑ u kuɑ wɔ̃ɔ weerɑɑkuru kɑ nɔɔbu bɑn te sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. \v 2 Kɔ̃sɑ u kuɑ Yinni Gusunɔn nɔni sɔɔ. Bwese ni Yinni Gusunɔ u girɑ Isirelibɑn wuswɑɑn di nin kom kɔ̃sum mɛyɑ u swĩi. \v 3 U wure u gungunu seeyɑ ni win tundo Esekiɑsi u kɔsukɑ. Mɑ u bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑlin yɑ̃ku yenu kuɑ kɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Asitɑɑten bwɑ̃ɑrokunu ni win tundo u rɑɑ kɔsukɑ. Mɑ u kperi kɑ sɔ̃ɔ kɑ surun sɑ̃ɑru wɔri. \v 4 U bũu turɑnu bɑnɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ tèn mi Yinni Gusunɔ u win yĩsiru doke sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \v 5 U mɑɑ suru kɑ sɔ̃ɔ kɑ kperin yɑ̃ku yenu kuɑ sɑ̃ɑ yee ten yɑɑri yiru ye sɔɔ. \v 6 U derɑ bɑ kɑ win bii tɔn durɔbu yɑ̃kuru kuɑ Hinɔmun wɔwɑɔ. U rɑ kɑ wɛɛ kɑ guru winu sɔroru ko kpɑ u dobo dobobɑ ko. U gɔri sokobu yii be bɑ rɑ nùn siɑn gɑri sɔ̃. Mɑ u kɔ̃sɑ mɔ̀ u dɔɔ ye yɑ Yinni Gusunɔn mɔru seeyɑ. \v 7 U win bũun bwɑ̃ɑroku kuɑ u yi Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. N deemɑ Yinni Gusunɔ u rɑɑ Dɑfidi kɑ win bii Sɑlomɔɔ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, sɑ̃ɑ yee teni kɑ Yerusɑlɛmu yeniwɑ nɑ gɔsɑ Isirelibɑn suunu sɔɔ yɑ n kɑ nɛn yĩsiru sɔɔwɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \v 8 Nɑ ǹ mɑɑ Isirelibɑ yɑrɑmɔ sɑɑ ben tem di mɛ nɑ ben bɑɑbɑbɑ wɛ̃ bɑ̀ n gesi nɛn woodɑbɑ kɑ nɛn gere mɛm nɔɔwɑmmɛ ye nɑ Mɔwisi wɛ̃ u yoruɑ. \v 9 Adɑmɑ Mɑnɑse u derɑ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmugibu bɑ kɑ Yinni Gusunɔ tondɑ, mɑ bɑ kɔ̃sɑ kuɑ n kere bwese ni Yinni Gusunɔn tii u girɑ be Isirelibɑn wuswɑɑn di. \p \v 10 Yinni Gusunɔ u kɑ Mɑnɑse kɑ win tɔmbu gɑri kuɑ. Adɑmɑ bɑ ǹ nùn swɑɑ dɑki. \v 11 Yerɑ Yinni Gusunɔ u Asirin sinɑ bokon tɑbu sinɑmbu gɔrɑ bɑ Mɑnɑse mwɑ bɑ yɔni doke, mɑ bɑ nùn bɔkuɑ kɑ sii gɑndun yɔni bɑ kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. \v 12 Sɑnɑm mɛ u wɑ̃ɑ nuku sɑnkirɑnu sɔɔ, yerɑ u tii kɑwɑ Gusunɔ win bɑɑbɑbɑn Yinnin wuswɑɑɔ. Mɑ u nùn kɑnɑ. \v 13 Mɑ Yinni Gusunɔ u gɔ̃ru gɔsiɑ u win kɑnɑru mwɑ, u kɑ nùn wurɑ Yerusɑlɛmuɔ win bɑndu sɔɔ. Sɑɑ ye sɔɔrɑ Mɑnɑse u giɑ mɑ Gusunɔwɑ u sɑ̃ɑ Yinni. \p \v 14 Yenibɑn biru, u gɑnɑ bɑnɑ Yerusɑlɛmun tɔɔwɔ Gihonin sɔ̃ɔ duu yeru giɑ wɔwɑɔ. Gɑnɑ ye, yɑ dɑwɑ sere kɔnnɔwɔ ge bɑ mɔ̀ Swɛ̃ɛ. Mɑ yɑ kɑ Yerusɑlɛmun wɔɔ berɑ ye bɑ mɔ̀ Ofɛli sikerenɑ. U derɑ gɑnɑ ye, yɑ guniɑ too. Mɑ u tɑbu sinɑmbu doke Yudɑn wuu si su gbɑ̃rɑnu mɔ kpuro sɔɔ. \v 15 Mɑ u tɔn tukobun bũnun bwɑ̃ɑrokunu kɑ win tiiguu ge, ni u rɑɑ doke Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ kpuro wunɑ kɑ sere bũu yɑ̃ku yee ni u bɑnɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun guurɔ Yerusɑlɛmuɔ. Mɑ u nu kɑsi kuɑ wuun biruɔ. \v 16 Yerɑ u Yinni Gusunɔn yɑ̃ku yeru wesiɑ sɑ̃ɑ yerɔ. Mɑ u siɑrɑbun yɑ̃kunu kuɑ. U Yudɑbɑ woodɑ wɛ̃ bu Gusunɔ Isirelibɑn Yinni wi turo sɑ̃. \v 17 Sɑɑ ye sɔɔ, tɔmbɑ yɑ̃kunu mɔ̀ gungunɔ, ɑdɑmɑ Gusunɔ ben Yinniwɑ bɑ nu kuɑmmɛ. \p \v 18 Ye Mɑnɑse u kuɑn sukum kɑ kɑnɑ te u kuɑ kɑ Yinni Gusunɔn gɑri yi win sɔmɔbu bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ, ye kpuro yɑ yoruɑ Isirelibɑn sinɑmbun fɑɑgin tireru sɔɔ. \v 19 Win kɑnɑru kɑ nge mɛ Yinni Gusunɔ u nùn wurɑri kɑ win torɑnu kɑ gunguu ni u kuɑ kɑ mɛm nɔɔbu sɑri te u kuɑ kɑ sere bwɑ̃ɑroku ni u sekɑ mɑ u nu girɑ u sɑ̃wɑ u sere tii kɑwɑ, ye kpuron gɑri yi yoruɑ Hosɑin tireru sɔɔ. \v 20 Yen biruwɑ Mɑnɑse u kpunɑ u gu. Mɑ bɑ nùn sikuɑ win tiin dirɔ. Mɑ win bii Amɔɔ u bɑndu kɔsire kuɑ. \s1 Amɔɔ u kuɑ sinɑ boko Yudɑɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 21:19-26) \p \v 21 Wɔ̃ɔ yɛndɑ yiruwɑ Amɔɔ u mɔ sɑnɑm mɛ u bɑndu di. Mɑ u kuɑ wɔ̃ɔ yiru bɑn te sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. \v 22 Kɔ̃sɑ u kuɑ Yinni Gusunɔn nɔni sɔɔ nge win tundo Mɑnɑse. U bwɑ̃ɑroku ni Mɑnɑse u kuɑ kpuro yɑ̃kuru kuɑ u sɑ̃wɑ. \v 23 U ǹ tii kɑwe Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ nge mɛ win tundo u tii kɑwɑ. Adɑmɑ u win torɑnu sosimɔwɑ u dɔɔ. \p \v 24 Win sɔm kowobu bɑ nùn seesi mɑ bɑ nùn go win dirɔ. \v 25 Adɑmɑ be bɑ nùn seesi bɑ go mi, tɔmbɑ mɑɑ ben tii so bɑ go. Mɑ bɑ win bii Yosiɑsi kɔsire kuɑ bɑndu sɔɔ. \s1 Yosiɑsi \s2 u kuɑ Yudɑbɑn sinɑ boko \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 22:1-2, 23:4-20) \c 34 \p \v 1 Wɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑwɑ Yosiɑsi u mɔ sɑnɑm mɛ u bɑndu di. Mɑ u kuɑ wɔ̃ɔ tɛnɑ kɑ tiɑ bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. \v 2 Geɑ u kuɑ Yinni Gusunɔn nɔni sɔɔ. Win sikɑdo Dɑfidin yirɑ sɔɔrɑ u sĩɑ mɑm mɑm. U ǹ yen gɑm gɛre. \p \v 3 Win bɑndun wɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑse sɔɔ, sɑnɑm mɛ u sɑ̃ɑ ɑluwɑɑsi, u Gusunɔ win sikɑdo Dɑfidin Yinni kɑsum wɔri. Win bɑndun wɔ̃ɔ wɔkurɑ yiruse sɔɔ, u Yerusɑlɛmu kɑ Yudɑ dɛɛrɑsiɑbu toruɑ. U gunguu nìn mi bɑ rɑ bũnu sɑ̃ kɔsukɑ kɑ nin bwɑ̃ɑroku bwese bwesekɑ. \v 4 Bɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑlin yɑ̃ku yenu kɔsukɑ win wuswɑɑɔ. Mɑ u bwɑ̃ɑroku ni bɑ kuɑ sɔ̃ɔn sɔ̃ kɑ ni bɑ kuɑ kɑ sii gɑndu kɔsukɑ. U derɑ bɑ nu munkɑwɑ mɑ bɑ nin kɛ̃ki gurɑ bɑ wisi be bɑ nu sɑ̃ɑmɔn sikɑn wɔllɔ. \v 5 Mɑ u bũu yɑ̃ku kowobun kukunu sikiɑ u dɔ̃ɔ doke ben yɑ̃ku yenɔ. Nge mɛyɑ u kɑ Yudɑ kɑ Yerusɑlɛmu dɛɛrɑsiɑ. \p \v 6 Mɑnɑsen wusu sɔɔ kɑ Efɑrɑimugisɔ kɑ Simɛɔgisɔ kɑ Nɛfitɑligisɔ si su kuɑ bɑnsu, u bũu yɑ̃ku yenu kɔsukɑwɑ \v 7 mɑ u bwɑ̃ɑrokunu sururɑ mɑ bɑ nu kɔsukɑ muku muku nu kuɑ tuɑ. Mɛyɑ u mɑɑ bwɑ̃ɑroku ni bɑ kuɑ sɔ̃ɔn sɔ̃ kɔsukɑ Isirelibɑn tem kpuro sɔɔ. Mɑ u gɔsirɑ u wurɑ Yerusɑlɛmuɔ. \s1 Yɑ̃ku kowo tɔnwero \s2 u woodɑn tireru wɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 22:3-10) \p \v 8 Yosiɑsin bɑndun wɔ̃ɔ yɛndu yiru sɑrise sɔɔ, sɑnɑm mɛ u tem mɛ, kɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yee te dɛɛrɑsiɑ u kpɑ, yerɑ u Sɑfɑni, Asɑliɑn bii gɔrɑ kɑ Mɑɑseyɑ wi u sɑ̃ɑ wuun guro guro kɑ Yoɑsi, Yoɑkɑsin bii wi u sɑ̃ɑ tire bero bu kɑ Gusunɔ win Yinnin sɑ̃ɑ yeru sɔmɛ. \v 9 Tɔn be kpuro bɑ dɑ yɑ̃ku kowo tɔnwero Hilikiyɑn mi. Mɑ bɑ nùn gobi wɛ̃ yi Lefibɑ bɑ rɑɑ mwɛɛrɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun sɔ̃ sɑɑ Mɑnɑsen tem di kɑ Efɑrɑimun tem di kɑ Yudɑbɑn min di kɑ Isirelibɑ kpuron min di kɑ Bɛnyɑmɛɛn tem di kɑ sere Yerusɑlɛmugibun min di. \v 10 Be bɑ sɔmbu te kpɑre berɑ bɑ gobi yi nɔmu sɔndiɑ mɑ bɑ yi sɔm kowobu wɛ̃ be bɑ sɑ̃ɑ yee te sɔmmɔ. \v 11 Berɑ dɑ̃ɑ dɑ̃kobu kɑ bɑnɔbu. Gobi yiyɑ bɑ koo kɑ kpee bɑkɑnu dwe kɑ dɑ̃ɑ ye bɑ koo kɑ diɑ kpɛ ye Yudɑbɑn sinɑmbɑ sɑnkɑ. \v 12 Tɔn be, bɑ sɔmburu kuɑwɑ kɑ nɑɑnɛ. Yɑsɑti kɑ Abudiɑsi be bɑ sɑ̃ɑ Lefibɑ, Mɛrɑrin bweseru sɔɔ kɑ Sɑkɑri kɑ Mɛsulɑmu, Kehɑtin bweseru sɔɔ, berɑ bɑ bu kpɑre. \v 13 Lefi be bɑ womusu kɑ dweebu yɛ̃, berɑ bɑ rɑ mɑɑ be bɑ rɑ sɔmunu sue nɔni doke kɑ sere mɑɑ sɑ̃ɑ yee ten sɔm bwese bwesekɑn kowobu. Mɑ Lefibɑ gɑbu bɑ sɑ̃ɑ tire yorobu kɑ sɔmɑn guro gurobu. Gɑbɑ mɑɑ sɑ̃ɑ kɔnnɔn kɔ̃sobu. \p \v 14 Sɑnɑm mɛ bɑ dɑ bu kɑ gobi yi suɑ yi bɑ wɛ̃ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun sɔ̃, yerɑ yɑ̃ku kowo Hilikiyɑ u woodɑn tireru wɑ tè Yinni Gusunɔ u rɑɑ Mɔwisi wɛ̃. \v 15 Yerɑ Hilikiyɑ u Sɑfɑni, tire yoro sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɑ woodɑn tireru wɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. Mɑ Hilikiyɑ u tu suɑmɑ u Sɑfɑni wɛ̃. \v 16 Mɑ Sɑfɑni u tire te suɑ u kɑ sinɑ boko dɑɑwɑ. Mɑ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wunɛn sɔm kowobu bɑ kuɑ kpuro ye ɑ bu yiire. \v 17 Bɑ tɔn be ɑ sɑ̃ɑ yee ten sɔmburu nɔmu sɔndiɑ kɑ tɔn be bɑ sɔmɑ mɔ̀ mi, gobi yi wɛ̃. \p \v 18 Yen biru, yɑ̃ku kowo Hilikiyɑ u mɑɑ mɑn tireru gɑru wɛ̃. \p Mɑ Sɑfɑni u tu gɑrɑ sinɑ bokon wuswɑɑɔ. \s1 Yosiɑsi u tɔmbu gɔrɑ \s2 bu bikiɑru ko Huludɑn mi \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 22:11-20ɑ) \p \v 19 Sɑnɑm mɛ sinɑ boko u woodɑ yen gɑri nuɑ, yerɑ u win yɑ̃nu nɛnuɑ u kɑrɑnɑ nuku sɑnkirɑnun sɔ̃. \v 20 Yerɑ sinɑ boko u Hilikiyɑ kɑ Akikɑmu, Sɑfɑnin bii kɑ Abudoni, Miseen bii kɑ tire yoro Sɑfɑni kɑ Asɑyɑ win sɔm kowo sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 21 i doo i bikiɑru ko Yinni Gusunɔn mi Isirelibɑ kɑ Yudɑ be bɑ tien sɔ̃ tire te sɑ wɑ minin gɑrin sɔ̃. Domi Yinni Gusunɔ u kɑ sun mɔru mɔ̀ yɑ kpɑ̃ yèn sɔ̃ bɛsɛn bɑɑbɑbɑ bɑ ǹ win gɑri mɛm nɔɔwɛ. Bɑ ǹ kue nge mɛ yɑ yoruɑ woodɑn tire te sɔɔ. \p \v 22 Hilikiyɑ kɑ tɔn be sinɑ boko u gɔsɑ mi, bɑ dɑ Gusunɔn sɔmɔ tɔn kurɔ Huludɑn mi. Huludɑ wi, u sɑ̃ɑwɑ Sɑlumun kurɔ, Tokehɑtin bii, Hɑsirɑ wi u rɑ sɑ̃ɑ yɑ̃nu kɔ̃sun debubu. Huludɑ wi, u wɑ̃ɑwɑ Yerusɑlɛmun wɔɔ beri kpɑɑɔ. Sɑnɑm mɛ bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ ye bɑ kĩ, \v 23 yerɑ u bu wisɑ u nɛɛ, ɑmɛniwɑ Gusunɔ Isirelibɑn Yinni u geruɑ. U nɛɛ, i durɔ wi u bɛɛ gɔrimɑ sɔ̃ɔwɔ i nɛɛ, \v 24 u koo de kɔ̃sɑ kɑ bɔ̃ri yi tem mɛn tɔmbu deemɑ yi yi yoruɑ tireru sɔɔ tè i gɑrɑ Yudɑbɑn sinɑ bokon wuswɑɑɔ. \v 25 Domi bɑ nùn biru kisi bɑ dɑ bɑ bũnu turɑre dɔ̃ɔ dokeɑmmɛ. Mɑ bɑ win mɔru seeyɑ kɑ bwɑ̃ɑroku ni bɑ tii kuɑ bɑ sɑ̃ɑmɔ. Yen sɔ̃, u ko n kɑ tem mɛn tɔmbu mɔru sɑ̃ɑwɑ, yɑ ǹ suremɔ. \v 26-27 Adɑmɑ i ko i Yudɑbɑn sinɑ boko wi u bɛɛ gɔrimɑ i kɑ bikiɑru ko Yinni Gusunɔn mi sɔ̃ i nɛɛ, Gusunɔ Isirelibɑn Yinni u nɛɛ, u win kɑnɑru mwɑ. Domi ye u win woodɑn gɑri yi nuɑ, yi win gɔ̃ru tɑɑrɛ wɛ̃, mɑ u tii kɑwɑ Gusunɔn wuswɑɑɔ, mɑ u win yɑberu nɛnuɑ u kɑrɑnɑ nuku sɑnkirɑnun sɔ̃, mɑ u swĩ wi, Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 28 Tɛ̃, Gusunɔ wi, u koo de u gbi bɔri yɛndu sɔɔ kpɑ bu nùn sike win sikirɔ. Win nɔni kun wɑhɑlɑ ye wɑsi ye u koo de yu Yerusɑlɛmu kɑ yen tɔmbu deemɑ. \s1 Yosiɑsi u wure u kɑ Gusunɔ \s2 ɑrukɑwɑni bɔkuɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 22:20b-23:3) \p Yerɑ Hilikiyɑ kɑ wigibu bɑ kɑ sinɑ boko gɑri yi dɑɑwɑ. \v 29 Mɑ sinɑ boko u gɔrɑ bu Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmun guro gurobu kpuro mɛnnɑ. \v 30 Yen biru, u dɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ kɑ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmugibu kpuro kɑ yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ tɔmbu kpuro gesi, sɑɑ bukurobun di n kɑ dɑ bibɔ. Mɑ u be kpuro Yinni Gusunɔn woodɑn tire te gɑriɑ te bɑ wɑ sɑ̃ɑ yee ten mi. \v 31 Yerɑ sinɑ boko u yɔ̃rɑ win turɑru wɔllɔ, mɑ u kɑ Yinni Gusunɔ ɑrukɑwɑni bɔkuɑ u nɛɛ, u koo wi, Yinni Gusunɔn woodɑbɑ kɑ win gere swĩiwɑ kɑ win gɔ̃ru kpuro kɑ win bwɛ̃rɑ kpuro kpɑ u kɑ gɑri yi mɛm nɔɔwɑ yi bɑ yoruɑ woodɑn tire te sɔɔ. \v 32 Mɑ u derɑ tɔn be bɑ wɑ̃ɑ Yerusɑlɛmuɔ kɑ Bɛnyɑmɛɛn temɔ bɑ duɑ ɑrukɑwɑni ye sɔɔ. Mɑ bɑ kuɑ nge mɛ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinnin ɑrukɑwɑni ye, yɑ gerumɔ. \v 33 Yosiɑsi u bũnun bwɑ̃ɑrokunu kɔsukɑ ni Isirelibɑ bɑ wɑɑmɑ tem tukum di. Mɑ u be bɑ wɑ̃ɑ Isireliɔ kpuro tilɑsi kuɑ bu kɑ Gusunɔ ben Yinni sɑ̃. Win wɑ̃ɑrun tɔ̃ru kpuro sɔɔ, bɑ ǹ gɛre Yinni Gusunɔn yirɑn di. \s1 Yosiɑsi \s2 u Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑru di \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 23:21-23) \c 35 \p \v 1 Yosiɑsi u Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑru di Yerusɑlɛmuɔ Yinni Gusunɔn sɔ̃. Bɑ ten yɑ̃ku yɛɛ sɑkirɑwɑ wɔ̃ɔn suru gbiikoon sɔ̃ɔ wɔkurɑ nnɛse sɔɔ. \v 2 U yɑ̃ku kowobu doke ben sɔmburu sɔɔ. Mɑ u bu dɑm kɑ̃ bu kɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun sɔmburu ko. \v 3 U Lefi be bɑ gɔsɑ nɛnɛm Yinni Gusunɔn sɔ̃ bɑ Isirelibɑ keu sɔ̃ɔsimɔ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i Yinni Gusunɔn woodɑn kpɑkoro dɛɛrɑ te dokeo sɑ̃ɑ yerɔ tè Sɑlomɔɔ Dɑfidi Isirelibɑn sinɑ bokon bii u bɑnɑ. I ǹ mɑɑ tu suɑmɔ senɔ. I de bɛɛ kɑ bɛɛn tɔmbu i Gusunɔ bɛɛn Yinni sɑ̃. \v 4 I de i n sɔɔru sɑ̃ɑ yɛnu kɑ yɛnu kɑ nge mɛ Dɑfidi Isirelibɑn sinɑ boko kɑ win bii Sɑlomɔɔ bɑ bɛɛ bɔnu kuɑ bɑ yoruɑ. \v 5 I de i bɛɛn ɑyeru mwɑ sɑ̃ɑ yerɔ yɛnu kɑ yɛnu nge mɛ bɑ bɛɛn mɛro bisibu Lefibɑ bɔnu sɑ̃ɑ. \v 6 Bɛɛyɑ i ko i Gɔɔ sɑrɑribun yɑ̃ku yɛɛ sɑkiri. Yen sɔ̃, i de i tii dɛɛrɑsiɑ, kpɑ i ten sɔɔru ko bɛɛn mɛro bisibun sɔ̃ nge mɛ Yinni Gusunɔ u Mɔwisi woodɑ wɛ̃. \p \v 7 Yosiɑsi u tɔn be bɑ wɑ̃ɑ mi yɑ̃ɑnu kɑ bonu wɛ̃ nɔrɔbun subɑ tɛnɑ (30.000) kɑ sere kɛtɛbɑ nɔrɔbun subɑ itɑ (3.000) bu kɑ ye kpuro Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑru ko. Yɑɑ sɑbe ni kpuro nu weewɑ sinɑ bokon ɑrumɑnin di. \v 8 Win sinɑ bwɑ̃ɑbu bɑ tɔmbu kɑ yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ kɛ̃nu kɑ̃ kɑ nuku tiɑ. Mɑ sɑ̃ɑ yerun wirugibu, Hilikiyɑ kɑ Sɑkɑri kɑ Yehiɛli bɑ yɑ̃ku kowobu yɑ̃ɑnu nɔrɔbun subɑ yiru kɑ nɑtɑ (2.600) kɑ sere kɛtɛbɑ goobɑ wunɔbu (300) wɛ̃. \v 9 Konɑniɑ kɑ Semɑyɑ kɑ Nɛtɑnɛɛli kɑ ben mɛro bisibu Lefibɑn wirugibu, Hɑsɑbiɑ kɑ Yeyɛli kɑ Yosɑbɑdi bɑ Lefibɑ yɑ̃ɑnu nɔrɔbun subɑ nɔɔbu (5.000) kɑ kɛtɛbɑ nɛɛrɑ wunɔbu (500) wɛ̃. \v 10 Wee nge mɛ bɑ tɔ̃ɔ bɑkɑ ten kpunɑɑ koosinɑ. Yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ bɑ ben ɑyeru suɑ wuu wuukɑ nge mɛ sinɑ boko u geruɑ. \v 11 Bɑ Gɔɔ sɑrɑribun yɛɛ go. Mɑ yɑ̃ku kowobu bɑ yɛm yɛ̃kɑmɔ mɛ Lefibɑ bɑ bu tĩimɔ. Yen biru, mɑ Lefi be, bɑ yɛɛ yi kokumɔ. \v 12 Bɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginun yɛɛ yi nɛnɛm bu kɑ ye tɔmbu wɛ̃ yɛnu kɑ yɛnu kpɑ bu kɑ ye Yinni Gusunɔ yɑ̃kuru kuɑ nge mɛ bɑ yoruɑ woodɑn tireru sɔɔ te Yinni Gusunɔ u Mɔwisi wɛ̃. Nge mɛyɑ bɑ mɑɑ kuɑ kɑ kɛtɛbɑ. \v 13 Bɑ Gɔɔ sɑrɑribun yɑ̃ku yɑɑ ye wɔ̃ɔwɑ nge mɛ woodɑ yɑ geruɑ. Yen biru, bɑ yɑɑ ye bɑ wĩɑ nɛnɛm Yinni Gusunɔn sɔ̃ yikuɑ. Mɑ bɑ yɑnde ye tɔmbu kpuro bɔnu kuɑ. \v 14 Yen biruwɑ bɑ ben tiigiɑ kɑ yɑ̃ku kowobugiɑ yikuɑ. Domi yɑ̃ku kowo Aronin bibu bɑ sɔmburu kuɑ sere kɑ wɔ̃kurɔ. Bɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu kɑ yɑɑ gum yɑ̃kunu mɔ̀. Yen sɔ̃nɑ Lefibɑ bɑ bu yɑɑ yikuɑmmɛ. \v 15 Wom kowo Asɑfun bibu bɑ wɑ̃ɑ ben ɑyerɔ nge mɛ Dɑfidi kɑ Asɑfu kɑ Hemɑni kɑ Yedutum, sinɑ bokon bwisi kɛ̃ɔ bɑ woodɑ yi. Mɑ kɔnnɔn kɔ̃sobu bɑ yɔ̃ kɔnnɔ bɑɑgeren mi. Bɑ ǹ doonɛ ben ɑyerun di, domi Lefibɑ bɑ bu ben dĩɑnu kuɑmmɛ. \v 16 Nge mɛyɑ bɑ kpunɑɑ yi dɔmɑ te, bu kɑ Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑru di, kpɑ bu yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruginu ko Yinni Gusunɔn yɑ̃ku yerɔ nge mɛ sinɑ boko u woodɑ yi. \p \v 17 Isireli be bɑ wɑ̃ɑ mi kpuro bɑ Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑru di dɔmɑ te, mɑ bɑ pɛ̃ɛ ye bɑ kun seeyɑtiɑ doken tɔ̃ɔ bɑkɑru di sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. \v 18 Sɑɑ Gusunɔn sɔmɔ Sɑmuɛlin wɑɑtin di sere n kɑ gisɔ girɑri, bɑ ǹ Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑru gɑru diire mɛ Isireliɔ. Mɛyɑ sinɑ boko goo mɑɑ sɑri Isireliɔ wi u Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑru diire nge Yosiɑsi kɑ yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ kɑ Yudɑbɑ kɑ Isirelibɑ be bɑ wɑ̃ɑ Yerusɑlɛmuɔ dɔmɑ te. \v 19 Yosiɑsin bɑndun wɔ̃ɔ yɛndu yiru sɑrise sɔɔrɑ bɑ Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑ te di. \s1 Yosiɑsin bɑndun kpeeru \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 23:28-30) \p \v 20 Ye Yosiɑsi u Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yee te sɔnwɑ u kpɑ, yen biruwɑ Egibitin sunɔ Nɛko u seewɑ u tɑbu dɔɔ Kɑɑkemisiɔ, dɑɑ te bɑ mɔ̀ Efɑrɑtiɔ. Yerɑ Yosiɑsi u seewɑ u nùn wɔrim dɑ mi. \v 21 Yerɑ Nɛko u nùn sɔmɔbu gɔriɑ u nɛɛ, mbɑ n sun mɔɔsinɛ nɛ kɑ wunɛ Yudɑbɑn sinɑ boko. Domi n ǹ wunɛ nɑ tɑbu wɔrim wee gisɔ. Yɛnu ge gɑ kɑ mɑn tɑbu mɔ̀, gerɑ nɑ wɔrim dɔɔ. Yinni Gusunɔwɑ u mɑn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, n doo fuuku. Yen sɔ̃, ɑ ku kɑ Gusunɔ gɑbirinɑ wi u kɑ mɑn wɑ̃ɑ, kpɑ u ku rɑɑ nun kɑm koosiɑ. \v 22 Adɑmɑ Yosiɑsi u yinɑ u nùn deri. U ǹ Nɛkon gɑri yi wure yi yi wee Yinni Gusunɔn min di. Mɑ u tii kɔsɑ bu ku kɑ nùn tubu. U dɑ u Nɛko tɑbu wɔri wɔwɑɔ ye bɑ mɔ̀ Mɛgido. \v 23 Yerɑ tɛn towobu bɑ Yosiɑsi twee. Mɑ u win sɔm kowobu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i kɑ mɑn doonɔ minin di, domi bɑ mɑn mɛɛrɑ kuɑ yɑ kpɑ̃. \p \v 24 Win sɔm kowobu bɑ nùn suɑ sɑɑ win tɑbu kɛkɛn di mɑ bɑ nùn doke win tɑbu kɛkɛ gɑɑ sɔɔ bɑ kɑ dɑ Yerusɑlɛmuɔ. Mɑ u kpunɑ u gu. Mɑ bɑ nùn sikuɑ win bɑɑbɑbɑn sikɑɔ. Mɑ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmugibu bɑ win gɔɔ swĩ. \p \v 25 Yeremi u gɔɔ swĩ Yosiɑsin sɔ̃. Mɑ wom kowobu, tɔn durɔbu kɑ tɔn kurɔbu bɑ Yosiɑsi doke gɔɔ swĩin womusu sɔɔ sere kɑ gisɔ. Su kuɑ wororu Isireliɔ. Womu si, su wɑ̃ɑ ben gɔɔ swĩin womusun tireru sɔɔ. \p \v 26-27 Ye Yosiɑsi u kuɑn sukum, ye u gbiɑ u kuɑ kɑ ye u kuɑ dɑ̃ku te, kɑ nge mɛ u Gusunɔ sɑ̃wɑ kɑ nɑɑnɛ nge mɛ Yinni Gusunɔn woodɑn tirerɑ geruɑ, ye kpuron gɑri yi yoruɑ Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑn sinɑmbun fɑɑgin tireru sɔɔ. \s1 Yoɑkɑsi kɑ Yoyɑkimu \s2 kɑ Yoyɑkini bɑ bɑndu di \s2 bɑ wɛ̃ɛnɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 23:30-24:17) \c 36 \p \v 1 Tɔmbɑ Yoɑkɑsi, Yosiɑsin bii suɑ mɑ bɑ nùn kuɑ sunɔ win tundon ɑyerɔ Yerusɑlɛmuɔ. \v 2 Yoɑkɑsi u mɔwɑ wɔ̃ɔ yɛndɑ itɑ sɑnɑm mɛ u bɑndu di Yudɑɔ. Mɑ u kuɑ suru itɑ bɑn te sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. \v 3 Egibitin sunɔwɑ u nùn bɑndu yɑrɑ. Mɑ u win tɔmbu sii geesun tɔnnu itɑ kɑ wurɑn kilo tɛnɑ bure bu kɔsiɑ wɔ̃ɔ kɑ wɔ̃ɔ. \v 4 Yen biruwɑ u Yoɑkɑsi win wɔnɔ, Eliɑkimu suɑ u kɔsire kuɑ bɑndu sɔɔ. Mɑ u nùn yĩsi kpɑɑru kɑ̃ Yoyɑkimu. Mɑ u Yoɑkɑsi suɑ u kɑ dɑ Egibitiɔ. \s1 Yoyɑkimu \s2 u kuɑ Yudɑbɑn sinɑ boko \p \v 5 Yoyɑkimu u mɔwɑ wɔ̃ɔ yɛndɑ nɔɔbu sɑnɑm mɛ u bɑndu di Yudɑɔ, mɑ u kuɑ wɔ̃ɔ wɔkurɑ tiɑ bɑndu sɔɔ. Kɔ̃sɑ u kuɑ Gusunɔ win Yinnin nɔni sɔɔ. \v 6 Yerɑ sɔ̃ɔ teeru Bɑbilonin sinɑ boko, Nɛbukɑnɛsɑɑ u nɑ u Yoyɑkimu tɑbu wɔri. Mɑ u nùn mwɑ u bɔkuɑ kɑ sii gɑndun yɔni u kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. \v 7 Nɛbukɑnɛsɑɑ u Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun dendi yɑ̃nu gurɑ u kɑ dɑ u yi win sinɑ kpɑɑrɔ. \p \v 8 Ye Yoyɑkimu u kuɑn sukum kɑ kɔ̃sɑ ye u kuɑ, ye kpuron gɑri yi yoruɑ Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑn sinɑmbun fɑɑgin tireru sɔɔ. Yen biru, win bii Yoyɑkiniwɑ u bɑndu kɔsire kuɑ. \s1 Yoyɑkini \s2 u kuɑ Yudɑbɑn sinɑ boko \p \v 9 Wɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑwɑ\f + \fr 36:9 \fr*\fk wɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑwɑ \fk*\ft - Sinɑmbu II, 24:8 yɑ nɛɛ, Yoyɑkini u mɔwɑ wɔ̃ɔ wɔkurɑ nɔɔbu kɑ itɑ sɑnɑm mɛ u bɑndu di.\ft*\f* Yoyɑkini u mɔ sɑɑ ye u bɑndu di. Mɑ u kuɑ suru itɑ kɑ sɔ̃ɔ wɔkuru bɑn te sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. Kɔ̃sɑ u kuɑ Yinni Gusunɔn nɔni sɔɔ. \v 10 Ye n kuɑ wɔ̃ɔ kpɔɔ, yerɑ Nɛbukɑnɛsɑɑ Bɑbilonin sinɑ boko u nɑ u Yoyɑkini mwɑ u kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. Mɑ u Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun dendi yɑ̃nu gɑnu gurɑ. Mɑ u Yoyɑkinin bɑɑ yɑ̃kɑbu Sedesiɑsi kuɑ sunɔ Yudɑbɑn suunu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. \s1 Sedesiɑsi u bɑndu di Yudɑɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 24:18-25:21, Yeremi 39:1-10, 52:1-27) \p \v 11 Sedesiɑsi u mɔwɑ wɔ̃ɔ yɛndɑ tiɑ sɑnɑm mɛ u bɑndu di Yudɑɔ. Mɑ u kuɑ wɔ̃ɔ wɔkurɑ tiɑ bɑn te sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. \v 12 Kɔ̃sɑ u kuɑ Gusunɔ win Yinnin wuswɑɑɔ. U ǹ tii kɑwe Gusunɔn sɔmɔ Yeremin wuswɑɑɔ wi u rɑ nùn Yinni Gusunɔn gɑri sɔ̃. \v 13 U swɑɑ tɑɑyɑ, mɑ u gɔ̃ru bɔbiɑ. U ǹ win gɔ̃ru wesie Gusunɔ Isirelibɑn Yinnin mi giɑ. U mɑm Nɛbukɑnɛsɑɑ seesiwɑ wi u nùn bɔ̃rusiɑ kɑ Yinni Gusunɔn yĩsiru sɑnɑm mɛ bɑ ɑrukɑwɑni bɔkumɔ. \v 14 Yɑ̃ku kowobun wirugibu kɑ Yudɑ be bɑ tie kpuro bɑ kɔ̃sɑ kuɑ yɑ kpɑ̃. Domi bɑ tɔn tukobun komɑnu swĩi. Mɑ bɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru disi doke te u gɔsɑ Yerusɑlɛmuɔ. \v 15 N deemɑ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni wi, u bu kirɔ kuɑ yee yellun di sɑɑ win sɔmɔbun min di. Domi u kĩ u win tɔmbu kɑ win sɑ̃ɑ yee te fɑɑbɑ ko. \v 16 Adɑmɑ bɑ Yinni Gusunɔn sɔmɔ be yɛ̃ɛ bɑ yɑɑkoru koosi. Bɑ ben gɑri ɑtɑfiiru kuɑ sere Yinni Gusunɔn tii u kɑ bu mɔru kuɑ ye bɑ ǹ kpɛ̃ bu suresiɑ. \v 17 Yerɑ Yinni Gusunɔ u derɑ Nɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ boko u bu tɑbu wɔri, mɑ u ben ɑluwɑɑsibɑ tɑkobinu sɔkurɑ u go ben sɑ̃ɑ yerɔ. U ǹ goo deri, ɑluwɑɑsibɑ kɑ wɔndiɑbɑ kɑ durɔ tɔkɔnu. Be kpurowɑ Yinni Gusunɔ u bɛri win nɔmɑɔ. \v 18 Nɛbukɑnɛsɑɑ u Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun ɑrumɑni gurɑ bɑkɑ kɑ piibu kɑ ben sinɑ kpɑɑrun ɑrumɑni kɑ sinɑ bokon tiigiɑ kɑ sere mɑɑ win sinɑ bwɑ̃ɑbugiɑ. \v 19 Mɑ bɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru kɑ Yerusɑlɛmun dii geenu dɔ̃ɔ sɔkɑ. Mɑ bɑ yen gɑ̃ɑ geenu kɔsukɑ. Mɑ bɑ yen gbɑ̃rɑru surɑ. \v 20 Nɛbukɑnɛsɑɑ u be bɑ ǹ go tɑbu sɔɔ gurɑ u kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. Mɑ bɑ kuɑ wi kɑ win bibun yobu sere Pɛɛsibɑ bɑ kɑ bɑndu di. \v 21 Nge mɛyɑ Yinni Gusunɔn gɑri yi kɑ koorɑ yi win sɔmɔ Yeremi u rɑɑ geruɑ u nɛɛ, bɑ koo Yudɑbɑ yoru mwɑ kpɑ tem mɛ, mu wɑ mu sɑnɑm wɛ̃rɑgim di kpɑ mu wɛ̃rɑ sere wɔ̃ɔ wɑtɑ kɑ wɔkuru, wɑhɑlɑ ye mu rɑɑ wɑn sɔ̃. \s1 Sirusi u Yudɑbɑ woodɑ wɛ̃ \s2 bu wurɑ ben temɔ \p \v 22 Sirusi, Pɛɛsin sinɑ bokon bɑndun wɔ̃ɔ gbiikuu sɔɔ, yerɑ Yinni Gusunɔ u gɔ̃ru doke u win gɑri yibiɑ yi u rɑɑ geruɑ sɑɑ win gɔro Yeremin nɔɔn di. Mɑ u doke Sirusin gɔ̃ruɔ bu kɑ gɑri yini yore. Mɑ bɑ yi kpɑrɑ win tem kpuro sɔɔ. \v 23 Yi nɛɛ, ɑmɛniwɑ Sirusi, Pɛɛsin sinɑ boko u geruɑ. U nɛɛ, Gusunɔ Wɔrukoo u mɑn hɑnduniɑn bɑnnu kpuro wɛ̃. Mɑ u mɑn yiire n nùn sɑ̃ɑ yeru bɑniɑ Yerusɑlɛmuɔ Yudɑbɑn temɔ. Yen sɔ̃, be bɑ sɑ̃ɑ Isirelibɑ kpuro bu wuro Yerusɑlɛmuɔ kpɑ Gusunɔ ben Yinni u n kɑ bu wɑ̃ɑ.