\id 1CO 1 Corinthians in Busa, Ross Jones \ide UTF-8 \h 1 KƆRINTIDENƆ \toc1 KƆRINTIDENƆ TAKADA KAAKU \toc2 1 KƆRINTIDENƆ \mt1 KƆRINTIDENƆ TAKADA KAAKU \io1 Kↄrinti Yesudenↄ kↄ̃kɛ̃kɛ̃kↄ̃anaa 1:1-4:21 \io1 Kↄrinti Yesudenↄ durunnakɛnaa 5:1-7:40 \io1 Ògↄ̃ kú kũ laakariio gↄ̃na ń zĩdanɛ yã musu 8:1-11:1 \io1 Donyĩkɛnaa 11:2-14:40 \io1 Gɛ̀nↄ vunaa 15:1-15:58 \io1 Pↄlu fↄkpammanaa 16:1-16:24 \c 1 \s1 Pↄlu fↄkpana Kↄrintidenↄa \p \v 1 Makũ Pↄlu kũ Luda ma sisi à ma sɛ lákũ à yei nà, ma gↄ̃ Kirisi Yesu zĩ̀ri ũ. Makũ kũ ó gbɛ̃ndo Sↄsↄtɛnɛo, \v 2 ókↄ̃nↄ mɛ́ o takada dí kɛ̃̀ sↄsi gbɛ̃ kũ ò kú Kↄrintinↄnɛ. Luda á sísi a gbɛ̃nↄ ũ, á kunna adona Kirisi Yesu gũn lɛɛlɛ kũ gbɛ̃ kũ òdigↄ̃ ó Dikiri Yesu Kirisi pì sísi gu sĩnda pínki gũnnↄo, ókↄ̃nↄ kũ ó Dikiri dokↄ̃nↄnↄ. \v 3 Luda ó De kũ Dikiri Yesu Kirisio gbɛ̃kɛ kɛárɛ, à á gba aafia. \p \v 4 Madìgↄ̃ Luda sáabu kɛ gↄrↄ sĩnda pínki á yã musu gbɛ̃kɛ kũ à kɛ̀árɛ á kunna Kirisi Yesu gũn yãi. \v 5 Kunna a gũn pↄ́ sĩnda pínki kàraárɛ, yã'ona sĩnda pínki kũ dↄ̃na sĩnda pínkio, \v 6 zaakũ ó Kirisi yã'onaárɛ zĩni pɛ̀tɛ á gũn, \v 7 akũ Luda Nini gba ke dí kĩaáwaro, gↄrↄ kũ á wɛ́ dↄ ó Dikiri Yesu Kirisi a zĩda mↄnaai. \v 8 Ó Dikiri Yesu Kirisi ni tó à zɛ gbãna ari gↄrↄ lɛ́ ká, de àgↄ̃ kun taari sari a sugↄrↄ zĩ. \v 9 Luda náani vĩ. Àkũ mɛ́ à á sísi, a gↄ̃ kↄ̃ gbɛ̃ ũ kũ a Nɛ́ Yesu Kirisi ó Dikirio. \s1 Kↄrinti Yesudenↄ kɛ̃kɛ̃kↄ̃anaa \p \v 10 Ma gbɛ̃nↄ, ma naárɛ ó Dikiri Yesu Kirisii, àgↄ̃ lɛ́dokↄ̃nↄ vĩ kũ kↄ̃o á pínki, de kɛ̃kɛ̃kↄ̃ana le à láka á tɛ́, à kↄ̃ kũ kũ laasun dokↄ̃nↄo kũ nɛ̀sɛ mɛ̀n doo. \v 11 Ma gbɛ̃nↄ, ma mà Koloe bedenↄ lɛ́i kũ yãkete kú á tɛ́. \v 12 Lákũ ma mà nàn dí: Á gbɛ̃kenↄ pì, ò zɛ̀ kũ Pↄluo. Gbɛ̃kenↄ pì, ò zɛ̀ kũ Apoloo. Gbɛ̃kenↄ pì, ò zɛ̀ kũ Pitao. Gbɛ̃kenↄ pì dↄ, ò zɛ̀ kũ Kirisio. \v 13 Kirisi kɛ̃kɛ̃kↄ̃anan yá? Ò Pↄlu pà lía á yãin yá? A da'itɛ kɛ̀ kũ Pↄlu tↄ́on yá? \v 14 Ma Luda sáabu kɛ̀, kũ mádi á gbɛ̃ke da'itɛ kɛro, séde Kirisipu kũ Gayusio baasiro. \v 15 Lákũ à de lɛ nà gbɛ̃ke ni le à o a da'itɛ kɛ̀, a gↄ̃ ma ìba ũro. \v 16 Ee, ma Sɛtɛfana bedenↄ da'itɛ kɛ̀ dↄ. Abire baasiro, tó ma gbɛ̃ pãnde da'itɛ kɛ̀, adi dↄmagu doro. \v 17 Kirisi dí ma zĩ gbɛ̃ da'itɛkɛna yãiro, séde a baaru nna kpanaa. Adi kɛ kũ yãdↄ̃naonlo, de a gana lía sún kɛ pãro yãimɛ. \s1 Kirisi bi Luda ↄ̃ndↄ̃ kũ a gbãnaomɛ \p \v 18 Kirisi gana lía bi mìsariyãmɛ gbɛ̃ kũ òtɛn sãtɛnↄnɛ. Ókↄ̃nↄ kũ Luda tɛni ó sura banↄ sↄ̃, à dewɛrɛ a gbãna ũ. \v 19 À kɛ̃na Luda yãn ò pì: \q1 Mani ↄ̃ndↄ̃rinↄ ↄ̃ndↄ̃ mì dɛ, \q1 mani wɛ́zɛ̃rinↄ wɛ́zɛ̃ kɛ pã. \m \v 20 Ɔ̃ndↄ̃ri kú mámɛɛ? Takadadↄ̃ri kú mámɛɛ? Andunia tera díkĩna yãpinkidↄ̃ri kú mámɛɛ? Luda dí andunia ↄ̃ndↄ̃ ditɛ mìsariyã ũroo? \v 21 Luda ↄ̃ndↄ̃ gũn, adi tó andunia gbɛ̃nↄ a dↄ̃ kũ ń zĩda ↄ̃ndↄ̃oro. À kɛ̀nɛ à gbɛ̃ kũ òtɛni a náani kɛnↄ sura ba waazi kũ ò dìtɛ mìsariyã ũ pìi gãi. \v 22 Yudanↄ ye dabodaboyãi, Girikinↄ dì ↄ̃ndↄ̃ wɛtɛ. \v 23 Ókↄ̃nↄ sↄ̃, Kirisi gana lía kpàkpan ótɛn kɛ, akũ àdi tó Yudanↄ kpágula, buri pãndenↄ dì pi mìsariyãmɛ, \v 24 ama gbɛ̃ kũ Luda ń sísi à ń sɛ́nↄ, Yudanↄ kũ Girikinↄ ń pínki, Kirisi deńnɛ Luda gbãna kũ a ↄ̃ndↄ̃o ũ. \v 25 Luda mìsarikɛ pì de bisãsiri ↄ̃ndↄ̃la. Luda gbãnasarikɛ pì de bisãsiri gbãnala. \p \v 26 Ma gbɛ̃nↄ, à gwa lákũ á de nà gↄrↄ kũ Luda á sísi. Dakenↄ kĩnaa á daside ↄ̃ndↄ̃ro, á paride gbãnade ũro, á paride kínɛ ũro. \v 27 Luda gbɛ̃ kũ ò de andunia mìsaride ũnↄ sɛ̀ de à wé'i dao ↄ̃ndↄ̃rinↄa. À gbɛ̃ kũ ò de andunia gbãnasaride ũnↄ sɛ̀ de à wé'i da gbãnadenↄa. \v 28 À gbɛ̃ kũ andunia ń dítɛ kpɛdenↄ ũ, kũ òdi ń ń gya bo akũsↄ̃ ń yã dìgↄ̃ kunlonↄ sɛ̀ de à gbɛ̃ kũ ń yã dìgↄ̃ kunnↄ kɛ kpɛdenↄ ũ, \v 29 de gbɛ̃ke sún le à ĩa dã Luda arɛro. \v 30 Ákↄ̃nↄ sↄ̃, Luda tò á kú Kirisi Yesu gũn, akũ à gↄ̃̀ ó ↄ̃ndↄ̃ ũ. Kunna Kirisi pìi gũn Luda tò yã bò kũoo nna, ó kunna adona, akũsↄ̃ à ó sura bà. \v 31 À yã mɛ́ à tò lákũ à kɛ̃na Luda yãn nà, tó gbɛ̃ ye à ĩa dã, à dã Dikiri yã musu. \c 2 \s1 Kirisi kũ a gana lía yão \p \v 1 Ma gbɛ̃nↄ, kũ ma su á kĩnaa, ma su Luda yã kpàkpa kɛárɛmɛ, adi kɛ ma su ↄ̃ndↄ̃ gbãna ke lɛ́nna kɛárɛnlo. \v 2 Ma zɛo kũ mani yãke oárɛro, séde Yesu Kirisi yã baasiro, atɛ̃nsa a gana lía yã. \v 3 Ma suna á kĩnaa gũn ma su kũ swɛ̃̀vĩnaao kũ vĩnao kũ lukalukanaao. \v 4 Ma waazikɛnaa gũn matɛn yã o kũ lɛ́nnao ke kũ ↄ̃ndↄ̃oro. Ma ò kũ Luda Nini gbãna mↄárɛnaaomɛ, \v 5 de á ludanaanikɛna sún bo bisãsiri ↄ̃ndↄ̃ gũnlo, sé Luda gbãna gũn. \s1 Ɔ̃ndↄ̃ kũ Luda Nini dì dańnɛ \p \v 6 Bee kũ abireo odì ↄ̃ndↄ̃yã o gbɛ̃ kàsaranↄnɛ. Adi kɛ andunia tera díkĩna ↄ̃ndↄ̃ ke a gbãnade kũ ń gbãna tɛn lákanↄ pↄ́nlo. \v 7 Luda ↄ̃ndↄ̃n ótɛni o, a pↄyenyĩna kũ à utɛna yã pìi. À gĩnakɛ à dìtɛ ó gakuri lena yãi zaade adi andunia kátɛro. \v 8 Andunia tera díkĩna gbãnade ke ↄ̃ndↄ̃ pì dↄ̃ro. Tó ò dↄ̃mɛ yã, de odi Dikiri gakuride pá líaro. \v 9 Lákũ à kɛ̃na Luda yãn nà ò pì: \q1 Pↄ́ kũ wɛ́ dí ero, akũsↄ̃ sã dí maro, \q1 a laasun dí gɛ̃ gbɛ̃ke swɛ̃̀ɛ gũnlo, \q1 àkũ Luda a soru kɛ̀ gbɛ̃ kũ ò yeinↄnɛ. \m \v 10 Luda mↄ̀wɛrɛ kũ a Nini gbãnao, zaakũ a Nini pì yã sĩnda pínki tàasikana, bee kũ Luda asiri zↄ̃kↄ̃nↄ. \p \v 11 Gbɛ̃ke a dake nɛ̀sɛgũnyã dↄ̃ro, tó adi kɛ a nini kũ à kú a gũn baasiro. Lɛmɛ dↄ gbɛ̃ke Luda nɛ̀sɛgũnyã dↄ̃ro, tó adi kɛ Luda pì Nini baasiro. \v 12 Andunia dí ninin o lèro, Nini kũ à bò Luda kĩnaan o lè, de ò gba kũ Luda dàwɛrɛ dↄ̃. \v 13 Yã kũ ótɛni on gwe, adi kɛ yã kũ bisãsiri ↄ̃ndↄ̃ dì dańnɛnlo, yã kũ Luda Nini dì dańnɛmɛ. Lɛn odì Luda Nini yã bↄkↄtɛ gbɛ̃ kũ ò Luda Nini vĩnↄnɛ lɛ. \v 14 Andunia gbɛ̃ dì Luda Nini yãnↄ síro, zaakũ à denɛ mìsariyã ũmɛ. Ani fↄ̃ à a mì dↄ̃ sero, zaakũ Luda Nini pì gbãnan òdi a yãzɛ dↄ̃o. \v 15 Gbɛ̃ kũ Luda Nini dì donɛ arɛ dì yã sĩnda pínki zɛ́ dↄ̃, gbɛ̃ke sↄ̃ à zɛ́ vĩ à a vãni boro. \v 16 À kɛ̃na Luda yãn ò pì: Dí mɛ́ à Dikiri nɛ̀sɛ dↄ̃ gbasa à lɛ́ daaa? Ama ókↄ̃nↄ ó Kirisi nɛ̀sɛ vĩ. \c 3 \s1 Zĩkɛna Ludanɛ \p \v 1 Ma gbɛ̃nↄ, mádi fↄ̃ mà yã òárɛ lákũ madì o gbɛ̃ kũ Luda Nini dońnɛ arɛnↄnɛ bàro, akũ ma òárɛ lán andunia gbɛ̃nↄ bà, zaakũ nɛ́kpãntɛ̃nↄn á ũ Kirisi gũn. \v 2 Vĩn ma kpàáwa, adi kɛ pↄ́ lomadenlo, zaakũ ádi ká kↄ̀ro. Bee kũ terao ádi káro, \v 3 zaakũ dàdenↄn á ũ ari tera. Lákũ á zãkↄ̃gu nà, akũsↄ̃ á yãkete vĩ, dàdenↄn á ũroo? Á dà mɛ́ à doárɛ arɛ. \v 4 Kũ á gbɛ̃ke pì a zɛ kũ Pↄluo, akũ gbɛ̃ pãnde pì a zɛ kũ Apoloo, á kú kũ á dàaon gweroo? \v 5 Dín Apolo ũu? Dín Pↄlu ũu? Zĩkɛrinↄn ó ũ, akũ a Kirisi náani kɛ̀ ó gãi. Ó baadi tɛn zĩ kũ Dikiri dànɛ kɛmɛ. \v 6 Ma pↄ́ tↄ̃̀, Apolo í kànɛ, akũ Luda tò à gbã̀. \v 7 Lɛmɛ pↄ́tↄ̃ri kũ íkariio de pↄ́ke ũro, sé Luda kũ àdi tó à gbã. \v 8 Pↄ́tↄ̃ri kũ íkariio lɛɛlɛmɛ. Ń baadi ni a àre le a zĩ lɛ́mmɛ. \v 9 Luda zĩkɛri dakenↄn ó ũ. Luda búgbɛɛn á ũ, Luda kpɛ́n á ũ. \p \v 10 Gba kũ Luda kɛ̀mɛnɛ mɛ́ à tò ma ɛ̃ pɛ̀tɛ lán ɛ̃bori gonide bà, akũ gbɛ̃ pãnde sù àtɛn kpɛ́ pì bo. Baadi laakari kɛ a kpɛ́bonaaa, \v 11 zaakũ gbɛ̃ke ni fↄ̃ à ɛ̃ ke pɛ́tɛ doro, sé ɛ̃ kũ à pɛtɛna Yesu Kirisi ũ baasiro. \v 12 Tó gbɛ̃ kpɛ́ pìi dↄ̀ kũ wuraao ke andurufu ke gbɛ̀ bɛ̀ɛrɛde ke tó à dↄ̀ kũ lío ke lá ke sɛ̃̀ɛ, \v 13 baadi zĩ yãpura ni bo gupuraa. Oni e yãkpatɛkɛgↄrↄ zĩ, zaakũ gu ni dↄ kũ tɛ́omɛ, oni baadi zĩ taka gwa tɛ́ pìi gũn. \v 14 Tó gbɛ̃ zĩ kũ à kɛ̀ɛ bò tɛ́n aafia, ade ni àre le. \v 15 Tó gbɛ̃ zĩ tɛ́ kũ̀, ani kisira le, ade ni bo ↄkori lákũ òdi bo tɛ́n nà. \p \v 16 Á dↄ̃ kũ Luda kpɛ́n á ũ, Luda Nini kú á gũnloo? \v 17 Tó gbɛ̃ Luda kpɛ́ pìi yàka, Luda ni ade kakatɛ, zaakũ kpɛ́ pì kunna adonamɛ, akũsↄ̃ ákↄ̃nↄmɛ kpɛ́ pì ũ. \p \v 18 Gbɛ̃ke sún a zĩda sãtɛro. Tó á gbɛ̃ke tɛni a zĩda ditɛ andunia díkĩna ↄ̃ndↄ̃ri ũ, à gↄ̃ńnɛ mìsaride ũ de à le à ↄ̃ndↄ̃ kũ. \v 19 Zaakũ andunia díkĩna ↄ̃ndↄ̃ de Ludanɛ mìsariyã ũmɛ. À kɛ̃na Luda yãn ò pì: Àdi ↄ̃ndↄ̃rinↄ kũ ń wɛ́zɛ̃ gũn. \v 20 À kɛ̃na dↄ: Dikiri dↄ̃ kũ ↄ̃ndↄ̃rinↄ laasun pã. \v 21 Abire yãi gbɛ̃ke sún ĩa dã bisãsiri yã musuro. Pↄ́ sĩnda pínki bi á pↄ́mɛ: \v 22 Pↄlu, Apolo, Pita, andunia, wɛ̃̀ndii, ga, tera pↄ́nↄ, zia pↄ́nↄn yá, ń pínki bi á pↄ́mɛ. \v 23 Ákↄ̃nↄ sↄ̃, Kirisi pↄ́n á ũ, Kirisi sↄ̃ bi Luda pↄ́mɛ. \c 4 \s1 Kirisi zĩ̀rinↄ \p \v 1 Abire yãi à ó gwa Kirisi zĩkɛrinↄ ũ, Luda asiriyã gwàrinↄ ũ. \v 2 À kũ̀ gwàrinↄ gↄ̃ náani vĩ. \v 3 Tó ákↄ̃nↄ ke bisãsiri yãkpatɛkɛrinↄ ma taari è, yã pãmɛ ma kĩnaa. Madì ma zĩda manakɛna ke vãnikɛna boro. \v 4 Yãke tɛni ma swɛ̃̀ vĩro, ama abirekũ ni ma boro, Dikirin ma yãkpatɛkɛri ũ. \v 5 Abire yãi àsun gĩnakɛ à gbɛ̃ke taari le Dikiri sugↄrↄ ãro. Àkũmɛ ani gu pu pↄ́ kũ à utɛna gusiraaa à nɛ̀sɛ yã bo gupuraa. Zĩ kũ̀a baadi ni ma lákũ Luda ni a sáabu kpá nà. \p \v 6 Yã kũ ma òárɛ dínↄ, ma ò makũ kũ Apoloo yã musumɛ de àgↄ̃ yã díkĩna dↄ̃: Òsun vĩ Luda yãlaro. Á gbɛ̃ke sún ĩa dã à zɛ kũ gbɛ̃ doo, à bo gbɛ̃ do kpɛro. \v 7 Bↄ́ ń deońlaa? Ń pↄ́ke vĩ n zĩdanɛ, kũ odi n gbaro yá? Ò n gba, akũ ntɛn ĩa dã lákũ odi n gbaro bà yá? \v 8 A kãn gwe kↄ̀ yá? A kɛ ↄgↄdenↄ ũn gwe kↄ̀ yá? Átɛn kí ble ó sarin gwe yá? Má ye àgↄ̃ kí ble, ògↄ̃ lɛɛlɛ. \v 9 Zaakũ ma è ókↄ̃nↄ Luda zĩ̀rinↄ, Luda ó dítɛ zã lán gbɛ̃ kũ òdi ń dɛ pari wára bàmɛ. Gu sĩnda pínki gbɛ̃nↄ wɛ́ fĩ̀wá, malaikanↄ kũ bisãsirinↄ ń pínki. \v 10 O gↄ̃ mìsaridenↄ ũ Kirisi yãi, akũ kunna Kirisi pìi gũn á de ↄ̃ndↄ̃rinↄ ũroo? Ó busana akũ á gbãna vĩroo? Ó kpebona akũ á kpetanaroo? \v 11 Ari tera nà kũ ímio tɛni ó dɛ, ó tɛ́ punsi, o gↄ̃ pↄ́gbɛ̃nanↄ ũ, bɛsaridenↄ ũ. \v 12 Odì zĩ gbãna kɛ ari ò kpasa. Tó ò ó ká, odì sa mana ońnɛmɛ. Tó ò wari dↄ̀wá, odì mɛna fↄ̃. \v 13 Tó ò ó sↄ̃sↄ̃, odì kútɛ kɛńnɛmɛ. Ari tera òtɛni ó ditɛ andunia bↄtↄ pↄ́nↄ ũ, gbɛ̃ sĩnda pínki bìsa ũ. \p \v 14 Matɛn yã dí oárɛ wé'idanaáwa yãinlo. Matɛni á gba laakari ma nɛ́ yenyĩdenↄ ũmɛ. \v 15 Bee tó Kirisi gũn á gwàrinↄ kà gbɛ̃nↄn ũgbangba, á de'ina dasiro. Makũ mɛ́ ma á í kũ Kirisi Yesu baarunnakpanaárɛo, akũ á kú a gũn. \v 16 Abire yãi matɛn kútɛ kɛárɛ, àgↄ̃ ma kɛna kɛ. \v 17 Abire yãi ma a nɛ́ yenyĩde Timↄti zĩ̀áwa. Àpi bi náanidemɛ Dikiri gũn, àkũ mɛ́ ani ma kunna Kirisi gũn yãkɛna dↄágu. Yã kũ madì da sↄsi gbɛ̃nↄnɛ wɛ̃tɛ kũ wɛ̃tɛon gwe. \v 18 Á gbɛ̃kenↄ tɛn ĩa dã, lákũ mani su á gwaro bà. \v 19 Tó Dikiri wè, mani su á gwa tera, mani ĩadãrii pìnↄ gbãna lɛ́ e, adi kɛ ń yã'onaa adonlo. \v 20 Zaakũ kpata kũ à bò Luda kĩnaa bi yã'ona yãnlo, gbãnamɛ. \v 21 Á yei deramɛɛ? Mà suái kũ gòon yá, ke mà su kũ yenyĩo kũ nɛ̀sɛyĩdaomɛ? \c 5 \s1 Pãpãkɛna Yesudenↄ tɛ́ \p \v 1 Ma mà pãpãkɛnaa gɛ̃̀ á tɛ́, yã kũ a taka kú bee kifirinↄ tɛ́ sero. Ò pì, á gbɛ̃nↄ doke a de nↄ wɛ̀tɛ. \v 2 Akũ átɛn ĩa dã yá? À kũ̀ á nɛ̀sɛɛ yaka, à gbɛ̃ kũ à yã pìi kɛ̀ bo á tɛ́. \v 3 Bee tó má kú kãáoro, ma nini kú kãáo, akũ ma yãkpatɛ kɛ̀ kũ gbɛ̃ kũ à yã pìi kɛ̀ɛo gↄ̃̀nↄ lákũ ò pi má kú gwe bà. \v 4-5 Tó a kↄ̃ kàkara, tó ó Dikiri Yesu gbãna kú kãáo, tó ma nini kú kãáo, à gbɛ̃ pì kpá Setanwa kũ ó Dikiri Yesu tↄ́o, de a dà kakatɛ, a nini le à bo aafia Dikiri sugↄrↄ zĩ. \p \v 6 Á ĩadãna manaro. Á dↄ̃ kũ lùbɛnɛ fíti dì flawadɛna zↄ̃kↄ̃ sɛ́roo? \v 7 À lùbɛnɛ zĩ kↄ́tɛ, á gↄ̃ flawa dufu ũ a lùbɛnɛɛ sari, lákũ à kↄ̃ sìo àgↄ̃ de nà, zaakũ Kirisi gà ó Vĩnla sãnɛ bↄ̀rↄ ũmɛ. \v 8 A yã mɛ́ à tò ògↄ̃ kun Burodi Futɛnasari dikpɛkɛrinↄ ũ yãpura gũn kũ nɛ̀sɛpurao. Òsungↄ̃ kun lùbɛnɛ zĩ dikpɛkɛrinↄ ũ manafiki kũ yãvãnikɛnaao gũnlo. \p \v 9 Takada kũ ma kɛ̃̀árɛ gũn ma pì, àsun kakara kũ pãpãkɛrinↄoro. \v 10 Adi kɛ andunia dí pãpãkɛrinↄ ke wãkũdenↄ kũ gbɛ̃blerinↄ ke tãnagbagbarinↄnlo, zaakũ tó gbɛ̃ díkↄ̃nↄmɛ, séde áni bo andunia gũn. \v 11 Oi, ma òárɛ gbɛ̃ kũ ò pì ó gbɛ̃mɛ, akũsↄ̃ à de pãpãkɛri ke wãkũde ke tãnagbagbari ke gbɛ̃yakari ke wɛ̃dɛri ke gbɛ̃bleri ũ, àsun kakara kãaoro, àsun ↄ kakara kãao sero. \v 12 Ma bàka ũgba kũ yãgↄ̃gↄ̃na kũ Yesusaridenↄoo? Á zĩda gbɛ̃nↄ mɛ́ à kↄ̃ sìo à yã gↄ̃gↄ̃ kũńworoo? \v 13 Luda mɛ́ ani yãkpatɛ kɛ kũ Yesusaridenↄo. À gbɛ̃ vãni pì bo á tɛ́. \c 6 \s1 Yãkpatɛkɛna kũ kↄ̃o \p \v 1 Tó á gbɛ̃ke yã vĩ kũ a Yesude dakeo, bↄ́yãi àdi gɛ́ yãkpatɛ kɛ kũ adeo Luda gbɛ̃nↄ kĩnaaroo, sé ludadↄ̃risarinↄ kĩnaa? \v 2 Á dↄ̃ kũ Luda gbɛ̃nↄ mɛ́ oni yãkpatɛ kɛ kũ anduniaoroo? Lákũ ákↄ̃nↄ mɛ́ áni yãkpatɛ kɛ kũ anduniao nà, ádi ká à yãketenↄ gↄ̃gↄ̃roo? \v 3 Á dↄ̃ kũ ókↄ̃nↄ mɛ́ óni yãkpatɛ kɛ kũ malaikanↄoroo? Oni andunia díkĩna pↄ́ o dↄ yá? \v 4 Tó á yã bire taka gↄ̃gↄ̃na vĩ, áni gbɛ̃ kũ ò de sↄsi gbɛ̃nↄnɛ pↄ́ke ũronↄ sɛ́ yãgↄ̃gↄ̃rinↄ ũ yá? \v 5 Ma abirekũ ò de mà wé'i daáwa yãimɛ. Á gbɛ̃ke vĩ á tɛ́ kũ a ↄ̃ndↄ̃ kà à a gbɛ̃nↄ yã gↄ̃gↄ̃ńnɛroo? \v 6 Séto á gbɛ̃ do a gbɛ̃dake sísi yãkpatɛa Yesusaridenↄ kĩnaa yá? \v 7 Lákũ á yã vĩ kũ kↄ̃o nà, a zã yãa kↄ̀ mámmam. Bↄ́yãin áni we ò á taki kɛroo? Bↄ́yãin áni tó ò á bleroo? \v 8 Ákↄ̃nↄ adì gbɛ̃ taki kɛ, adì gbɛ̃ ble, bee á kↄ̃ tɛ̃nɛ. \v 9 Á dↄ̃ kũ gbɛ̃ vãninↄ ni gɛ̃ kpata kũ à bò Luda kĩnaa gũnloo? Àsun á zĩda sãtɛro, pãpãkɛrinↄ ke tãnagbagbarinↄ ke zinakɛrinↄ ke gↄ̃gbɛ̃ karuanↄ ke gbɛ̃ kũ òdi wútɛ kũ ń gↄ̃gbɛ̃ dakeonↄ \v 10 ke kpãninↄ ke wãkũdenↄ ke wɛ̃dɛrinↄ ke gbɛ̃yakarinↄ ke gbɛ̃blerinↄ, ń gbɛ̃ke ni gɛ̃ kpata kũ à bò Luda kĩnaa gũnlo. \v 11 Á gbɛ̃kenↄ de lɛmɛ yã, akũ a zú ò, a gↄ̃ Luda pↄ́ ũ, Luda tò yã bò kãáo nna kũ Dikiri Yesu Kirisi tↄ́o kũ ó Luda Nini gbãnao. \s1 Ò pãpãkɛna tó \p \v 12 Adì pi, á yã sĩnda pínki kɛna zɛ́ vĩmɛ. Ama yãkenↄ àre vĩro. Adì pi, á yã sĩnda pínki kɛna zɛ́ vĩmɛ. Ama àsun tó yãke bà káárɛ á yĩnlo. \v 13 Adì pi dↄ, pↄ́ble bi nɛ̀sɛ pↄ́mɛ, akũsↄ̃ nɛ̀sɛ bi pↄ́ble pↄ́mɛ. Bee kũ abireo Luda ni ń pínki kakatɛ. Mɛ̀ bi pãpãkɛbↄnlo, Dikiri pↄ́mɛ, akũsↄ̃ Dikiri mɛ́ à mɛ̀ɛ pìi gwàri ũ. \v 14 Luda ó Dikiri bò gan, akũsↄ̃ ani ó bo gan kũ a gbãnao. \v 15 Á dↄ̃ kũ á mɛ̀ mɛ́ à Kirisi mɛ̀gunↄ ũroo? Oni Kirisi mɛ̀gu sɛ́ ò kɛ karua mɛ̀gu ũn yá? Oi! \v 16 Á dↄ̃ kũ gbɛ̃ kũ à kàkara kũ karuao kɛ̀ kãao mɛ̀ɛ dokↄ̃nↄ ũnloo? À kɛ̃na Luda yãn ò pì, ń gbɛ̃nↄn pla ni gↄ̃ mɛ̀ do ũ. \v 17 Gbɛ̃ kũ à kàkara kũ Dikirio kɛ̀ kãao mɛ̀n do Nini gũn. \v 18 À kɛ̃kↄ̃a kũ pãpãkɛnaao. Durunna pãnde kũ gbɛ̃ dì kɛ pínki bàka kú kũ a mɛ̀ɛoro. Pãpãkɛri sↄ̃, àdi durunna kɛ a mɛ̀ɛnɛmɛ. \v 19 Á dↄ̃ kũ á mɛ̀ mɛ́ à Nini kũ Luda á gbá, kũ à kú á gũn kpɛ́ ũroo? Ákↄ̃nↄ á á zĩda vĩro, \v 20 Luda á lú, à fĩnaa bò. Abire yãi à Luda tↄ́ bo kũ á mɛ̀ɛo. \c 7 \s1 Nↄsɛnaa \p \v 1 Takada kũ a kɛ̃̀ yã musu, à manamɛ gↄ̃gbɛ̃ gↄ̃ kun nↄ sari. \v 2 Ama kũ pãpãkɛna dàgula yãi, gↄ̃gbɛ̃ sĩnda pínki gↄ̃ a nↄ vĩ, nↄgbɛ̃ sĩnda pínki gↄ̃ a gↄ̃ vĩ. \v 3 Gↄ̃gbɛ̃ gↄ̃ pↄ́ kũ à kↄ̃ sìo kɛ a nanↄnɛ. Nↄgbɛ̃ gↄ̃ kɛ a zãnɛ lɛ se dↄ. \v 4 Nↄgbɛ̃ mɛ̀ kun a zĩda pↄ́ ũro, sé a zã pↄ́ ũ. Lɛmɛ dↄ gↄ̃gbɛ̃ mɛ̀ kun a zĩda pↄ́ ũro, sé a nanↄ pↄ́ ũ. \v 5 Àsun gíkↄ̃nɛro, séde a màkↄ̃nɛ de à laakari dↄ aduakɛnaaa gĩa, gbasa à á kɛna kɛ, de Setan sún ↄ̃ndↄ̃ kɛárɛ à fu mɛnaaro yãi. \v 6 Lɛ́n ma dàáwa, adi kɛ tilasinlo. \v 7 Má ye gbɛ̃ sĩnda pínki gↄ̃ de lán ma bà, ama baadi kũ a gba kũ Luda dànɛɛomɛ, gbɛ̃ dí kũ a pↄ́o, gbɛ̃ dire kũ a pↄ́o. \p \v 8 Matɛn yã díkĩna o posenↄnɛ kũ gyaanↄnↄ. À mana ògↄ̃ kun ńdo lán ma bà, \v 9 ama tó oni fↄ̃ ò ń zĩda kũro, ò nↄ sɛ́, ò zã kɛ, zaakũ kↄ̃sɛna mana de lukana kↄ̃ila. \p \v 10 Matɛn yã ditɛ nↄdenↄnɛ kũ gↄ̃denↄ, adi kɛ makũnlo, Dikirimɛ. Nↄgbɛ̃ sún gí a zãiro, \v 11 gↄ̃gbɛ̃ sún pɛ́ a nanↄaro. Tó nↄgbɛ̃ sù à gì a zãi, à gↄ̃ pose kesↄ̃ à ɛra a zãi. \p \v 12 Matɛn o gbɛ̃ kparanↄnɛ, adi kɛ Dikiri mɛ́ à òro. Tó á gbɛ̃ke nↄ Yesusaride vĩ, akũ nↄ pì ye àgↄ̃ kú kãao lɛɛlɛ, àsun pɛ́aro. \v 13 Lɛmɛ dↄ tó nↄgbɛ̃ gↄ̃ Yesusaride vĩ, akũ gↄ̃ pì ye àgↄ̃ kú kãao lɛɛlɛ, àsun gíiro. \v 14 Zaakũ Luda dì gↄ̃ Yesusaride sí a nanↄ yãi, akũsↄ̃ àdi nↄ Yesusaride sí a zã yãi. Tó lɛnlo, ń nɛ́nↄ nigↄ̃ gbãsĩmɛ. Ama tera ń kunna adona. \v 15 Tó Yesusaride pìi gìi, à gíi. Yã bire taka gũn ń kunna kũ kↄ̃o bi tilasinlo. Luda á sísi, à á sɛ́ àgↄ̃ kun aafiamɛ. \v 16 Nↄgbɛ̃, ke ĩni n zã sura ba, ń dↄ̃ yá? Gↄ̃gbɛ̃, ke ĩni n nanↄ sura ba, ń dↄ̃ yá? \s1 À zɛ kũ á gwenaao \p \v 17 Baadi zɛ kũ a gwena kũ Luda a dìtɛnwo gↄrↄ kũ Dikiri a sìsi. Lɛn madì da sↄsi gbɛ̃nↄnɛ lɛ wɛ̃tɛ kũ wɛ̃tɛo pínki. \v 18 Luda gbɛ̃ sìsi tↄ̃̀zↄ̃naden yá, àsun wɛtɛ à kɛ gyↄfↄrↄde ũro. Luda gbɛ̃ sìsi gyↄfↄrↄden yá, àsun tↄ̃̀ zↄ̃ro. \v 19 Tↄ̃̀zↄ̃na yãke vĩro, akũsↄ̃ gyↄfↄrↄ yãke vĩro, sé àgↄ̃ yã kũ Luda dìtɛnↄ kũna. \v 20 Lákũ baadi kun nà gↄrↄ kũ Luda a sìsi, à zɛo lɛ. \v 21 Luda n sisi zↄ̀ ũn yá? Ǹsun a damu kɛro. Ama tó n su n gↄ̃ zĩdade ũ zɛ́ è, ǹ bo zↄ̀blenan. \v 22 Zↄ̀ kũ Dikiri a sìsi gↄ̃̀ zĩdade ũ Dikiri pìi gũmmɛ. Lɛmɛ dↄ zĩdade kũ Dikiri a sìsii gↄ̃̀ Kirisi zↄ̀ ũ. \v 23 Luda á lú, à fĩnaa bò. Àsun gↄ̃ bisãsiri zↄ̀ ũro. \v 24 Ma gbɛ̃nↄ, lákũ baadi kun nà gↄrↄ kũ Luda a sìsi, à zɛ kũ Ludao lɛ. \s1 Kɛfɛnnanↄ kũ nↄkparenↄ \p \v 25 Kɛfɛnnanↄ kũ nↄkparenↄ yã musu mádi yãke ma Dikiri kĩnaaro, ama lákũ má náani vĩ Dikiri sùruu gũn nà, lán ma laasun de nàn mani oárɛ. \v 26 Wɛ́tãmmana kũ à kun tera mɛ́ à tò, matɛn da à mana kũ gbɛ̃ zɛ kũ a kunnaao. \v 27 Tó ń nↄ vĩ, ǹsun pi ĩni a gbarɛro. Tó ń vĩ sↄ̃ro, ǹsun wɛtɛ ǹ sɛ́ro. \v 28 Tó n sɛ̀ sↄ̃, ńdi durunna kɛro. Tó nↄkpare zã kɛ̀ sↄ̃, adi durunna kɛro. Gbɛ̃ birenↄ ni yã le andunian, akũ má ye abire taka á lero. \v 29 Ma gbɛ̃nↄ, yã kũ matɛn on dí: Gↄrↄ dí gↄ̃ zã̀ro. Zaa tera nↄdenↄ gↄ̃ lán gbɛ̃ kũ ò vĩronↄ bà. \v 30 Ɔ́ↄdↄrinↄ gↄ̃ lán gbɛ̃ kũ òtɛn ↄ́ↄ dↄronↄ bà. Pↄnnadenↄ gↄ̃ lán gbɛ̃ kũ ń pↄ nnaronↄ bà. Pↄ́lurinↄ gↄ̃ lán gbɛ̃ kũ ò pↄ́ke vĩronↄ bà. \v 31 Anduniablerinↄ gↄ̃ lán gbɛ̃ kũ òtɛn bleronↄ bà, zaakũ lákũ andunia dí kun nà tera tɛn gɛ̃tɛmɛ. \p \v 32 Má ye àgↄ̃ kun damu sarimɛ. Pose dì laakari dↄ Dikiri yãnↄa, yã kũ à kɛ̀ Dikirigun àdi kɛ. \v 33 Nↄde dì laakari dↄ andunia yãnↄa, yã kũ à kɛ̀ a nanↄgun àdi kɛ, \v 34 akũ àdigↄ̃ kú kũ laasun plao. Nↄ pose ke nↄkpare dì laakari dↄ Dikiri yãnↄa, àdi a mɛ̀ kũ a ninio kpáa. Nↄzãre sↄ̃, àdi laakari dↄ andunia yãnↄa, yã kũ à kɛ̀ a zãgun àdi kɛ. \v 35 Adi kɛ matɛn mↄ̀kakↄ̃ana kpáárɛnlo. Ma abirekũ ò á aafia yãimɛ, de à yã kɛ a zɛ́a, à á zĩda kpá Dikiria gu pãnde gwanaa sari. \p \v 36 Tó gbɛ̃ nↄkpamma vĩ, tó a sɛ́gↄrↄ tɛn gɛ̃, akũ à kɛ̀nɛ wé'iyã ũ, tó à a kàka lán dí bà, à a sɛ́ lákũ à kɛ̀nɛ nà, adi kɛ durunna ũro. Ò kↄ̃ sɛ́. \v 37 Ama tó à yã pìi bò a nɛ̀sɛmmɛ, akũ tilasi dí a kákaro, akũ à a zĩda kũna dↄ̃, tó à dà a swɛ̃̀n kũ áni a nↄkpare pì sɛ́ro, à kɛ̀ manamɛ. \v 38 Lɛmɛ gbɛ̃ kũ à a pↄ́ sɛ̀ kɛ̀ mana, ama gbɛ̃ kũ adi a pↄ́ sɛ́ro kɛ̀ mana de abirekũla. \p \v 39 Nↄgbɛ̃ bi a zã pↄ́mɛ gↄrↄ kũ a zã kú kũ wɛ̃̀ndiio. Tó a zã sù à andunia tò, à zɛ́ vĩ à zã kɛ kũ gↄ̃ kũ à yeiio, ama gↄ̃ pì gↄ̃ kun Dikiri pↄ́ ũ. \v 40 Bee kũ abireo tó à gↄ̃̀ pose, matɛn da a pↄ nigↄ̃ nna de tó à zã kɛ̀la. Matɛn da makũ, má Luda Nini vĩ se. \c 8 \s1 Sa'opↄble \p \v 1 Sa'opↄble yã musu, ó dↄ̃ kũ ó pínki ó dↄ̃na vĩ. Dↄ̃na sↄ̃, à sɛna lei vĩ, yenyĩ mɛ́ à karana vĩ. \v 2 Tó gbɛ̃ tɛn da á yã dↄ̃, adi dↄ̃ lákũ à kũ̀ à dↄ̃ nà gĩaro. \v 3 Tó gbɛ̃ ye Ludai, Luda a dↄ̃. \v 4 Tↄ̀, sa'opↄblena yã musu ó dↄ̃ kũ tãna bi pↄ́kemɛ andunia gũnlo, zaakũ Luda mɛ̀n do kunnan ó dↄ̃. \v 5 Bee tó pↄ́ kũ òdi pińnɛ tãnanↄn kú musu kũ zĩtɛo, akũ dakenↄ kĩnaa tãnanↄn dimmɛ, dikirinↄn dimmɛ, \v 6 ó kĩnaa Luda mɛ̀n domɛ, àkũmɛ ó De ũ, kũ pↄ́ sĩnda pínki bò a kĩnaa, akũsↄ̃ ó kun a yãi. Dikiri mɛ̀n domɛ dↄ, àkũmɛ Yesu Kirisi ũ, kũ pↄ́ sĩnda pínki kɛ̀, akũsↄ̃ ó kun a gãi. \p \v 7 Ama gbɛ̃ sĩnda pínki dↄ̃ lɛro. Gbɛ̃kenↄ kↄ̃ dↄ̃̀ kũ tãna yão ari tera, akũ òdi pↄ́ kũ òtɛni ble dítɛ sa'opↄble ũ, ò yãke dↄ̃kↄ̃nɛro, akũ ń laasun kú zɛ́a doro. \v 8 Pↄ́ble mɛ́ ani ó na Ludairo. Tó ódi blero, kĩananlo. Tó o blè, karanaanlo. \v 9 À laakari kɛ á kunna zĩdadenↄ ũi, de ásun kɛ gɛ̃̀siki ũ gbɛ̃ kũ ludanaanikɛnaa kĩ̀aḿmanↄnɛro. \v 10 Mↄkↄ̃n kũ ń dↄ̃na vĩ, tó gbɛ̃ kũ à yãke dↄ̃kↄ̃nɛro n e, ntɛn pↄ́ ble tãna kuru, ani a gba swɛ̃̀ɛ à sa'opↄ ble seroo? \v 11 Tó n kɛ̀ lɛ, n dↄ̃na n gbɛ̃dake kũ ludanaanikɛna kĩana kũ Kirisi gà a yãi kàkatɛn gwe. \v 12 Tó a durunna kɛ̀ á Yesude dakenↄnɛ a gbɛ̃ kũ à yãke dↄ̃kↄ̃nɛro karii kɛ̀n gwe, akũsↄ̃ Kirisin a durunna kɛ̀nɛ. \v 13 Abire yãi tó ma nↄ̀bↄsona mɛ́ ani tó ma Yesude dake fu, mani só ziki doro, de ma Yesude dake sún furo yãi. \c 9 \s1 Zĩ̀rinↄ ń zĩda busana Kirisi baaru nna yãi \p \v 1 Má a zĩda vĩnloo? Zĩ̀riin ma ũroo? Mádi wɛ́ si ó Dikiri Yesu lɛ́roo? Ákↄ̃nↄmɛ á de ma zĩ gbɛ̀ ũ Dikiri gũn fá? \v 2 Bee tó má de zĩ̀ri ũ gbɛ̃ pãndenↄnɛro, má deárɛ a ũ fá. Kunna Dikiri gũn ma kunna zĩ̀ri ũ sèedaan á ũ. \p \v 3 Yã kũ madì o ma vãniborinↄnɛn dí: \v 4 Má pↄ́blena kũ pↄ́minaao zɛ́ vĩ ma zĩ gũnloo? \v 5 Má a zɛ́ vĩ màgↄ̃ tɛ́ kũ nↄ Yesudeo gu kũ matɛn gɛ́n lán zĩ̀ri kparanↄ kũ Dikiri dakũnanↄ kũ Pitao bàroo? \v 6 Makũ kũ Baanabao ó gbɛ̃nↄn pla, ókↄ̃nↄ ó zɛ́ vĩ ò ó ↄzĩ tónloo? \v 7 Dí mɛ́ àdi soza ble kũ a zĩda bↄ̀kↄ ↄgↄoo? Dí mɛ́ àdi lí ba, akũ àdi a nɛ́ bleroo? Dí mɛ́ àdigↄ̃ zù dã, akũ àdi a vĩ miroo? \p \v 8 Bee kũ bisãsiri yãkɛnanↄn ma lɛ̀kↄ̃aárɛ, à kú Musa doka gũn lɛroo? \v 9 À kɛ̃na Musa doka takadan ò pì, àsun lɛ́sↄ da zùunɛ gↄrↄ kũ àtɛn pↄ́wɛ gbɛ̃ro. Zùun Luda dì laakari dↄa yá? \v 10 Ó yãi à yã pìi òroo? Ee, ó yãin ò yã pìi kɛ̃̀, de búbari gↄ̃ sɛ̃̀ wa kũ tãmaaao, pↄ́wɛgbɛ̃ri gↄ̃ pↄ́ gbɛ̃ kũ tãmaaao, de à a baka le a gũn. \v 11 Tó o Luda yã tↄ̃̀ á tɛ́, akũ o ó bakaa lèáwa, yãken yá? \v 12 Tó dakenↄ zɛ́ bire vĩáwa, óni ó pↄ́ o dↄ yá? Ódi sɛ́tɛ zɛ́ bire gũnlo, o yã sĩnda pínki fↄ̃̀, de òsun zɛ́ zↄ̃ Kirisi baaru nnanɛro yãi. \v 13 Á dↄ̃ kũ Luda ↄn zĩkɛrinↄ dì Luda ↄn pↄ́ bleroo? Luda gbagbaki sa'orinↄ dì ń baka le gbagbaki pìi gũnloo? \v 14 Lɛn Dikiri dìtɛ a baarunnakparinↄ gↄ̃ pↄ́ ble baaruu pì kpana yã musu lɛ. \v 15 Bee kũ abireo mádi zɛ́ pìnↄ ke sɛ́ro, akũsↄ̃ mádi abirekũ o de ò kɛmɛnɛ yãinlo. Ga manamɛnɛ de abirekũla. Gbɛ̃ke ni le à kpá ma ĩadãna dínɛro. \v 16 Kirisi baarunnakpana demɛnɛ ĩadãna yã ũro, tilasi mɛ́ à gbá dìma. Waiyoo makũ, tó matɛn baaru nna pì kpáro. \v 17 Tó matɛn zĩ pì kɛ kũ ma zĩda pↄyeinaaomɛ, mani wɛ́ dↄ ma bakaaimɛ. Lákũ Luda mɛ́ à nàmɛnɛ ma ↄĩ nà, à kↄ̃ sì kũmao mà kɛ. \v 18 Bↄ́mɛ ma àre ũu? Tó ma baaru nna pìi kpà ↄsãsãnaa sari, tó mádi doka kũ má vĩ baaru nna pì kpanaa gũn kɛḿmaro, ma àreen gwe. \p \v 19 Bee kũ gbɛ̃ke ma vĩro, ma a zĩda dìtɛ zↄ̀ ũ gbɛ̃ pínkinɛ, de mà gbɛ̃nↄ le dasi yãi. \v 20 Kũ má kú kũ Yudanↄ, ma gↄ̃ lán ń bà, de ò ma yãzɛ e yãi. Kũ má kú kũ Musa dokadarinↄ, ma gↄ̃ a dàri ũ, bee kũ à iko vĩmaro, de a yã dàrinↄ ma yãzɛ e yãimɛ. \v 21 Kũ má kú kũ dokadarisarinↄ, ma gↄ̃ lán ń bà, de ò ma yãzɛ e yãi. Adi kɛ ma bo Luda doka zɛ́nnlo, Kirisi mɛ́ à iko vĩma. \v 22 Kũ má kú kũ gbɛ̃ busananↄ, ma busa, de ò ma yãzɛ e yãi. Madì gↄ̃ pↄ́ sĩnda pínki ũ gbɛ̃ sĩnda pínkinɛ, bee dera, de mà le mà ń gbɛ̃kenↄ sura ba. \v 23 Yã kũ madì kɛ pínki, madì kɛ Kirisi baaru nna yãimɛ, de mà a baka le a arubarikaa gũn. \p \v 24 Bàkpakũsũnaa gũn, gbɛ̃ sĩnda pínki mɛ́ àdi bàa lɛ́, ama á dↄ̃ kũ gbɛ̃ mɛ̀n do mɛ́ àdi bleroo? À bàa lɛ́ lɛ se, à le à ble. \v 25 Kↄ̃kↄ̃'ori sĩnda pínki dì a zĩda tùtu kɛ, àdi a zĩda foru kɛ yã sĩnda pínki musu. Àdi kɛ lɛ fùra kũ àdi yaka lena yãi. Ókↄ̃nↄ sↄ̃, a pↄ́ kũ àdi yakaro yãimɛ. \v 26 Abire yãi bà kũ matɛn lɛ́, má dↄ̃ pↄ́ kũ matɛn pɛ́a, adi kɛ matɛn ↄsi ká gukorianlo. \v 27 Oi, madì wari dↄ ma mɛ̀ɛa, madì ma mɛ̀ɛ taki kɛ, de ma waazikɛna dakenↄnɛ gbɛra, másun bo pãro yãi. \c 10 \s1 Laakarikɛna tãnagbagbanaai \p \v 1 Ma gbɛ̃nↄ, má ye ó dizinↄ yã díkĩna dↄágu. Ò tɛ̀ tɛ́lukui ń pínki, ò táa ò ò bↄ̀tɛ Isira Tɛ̃ran ń pínki. \v 2 Luda ń da'itɛ kɛ̀ tɛ́luku pìi gũn kũ ísira pìio ń pínki Musa ìbanↄ ũ. \v 3 Ò Luda pↄ́ble dokↄ̃nↄ blè ń pínki, \v 4 ò Luda í dokↄ̃nↄ mì ń pínki, zaakũ ò Luda kpi kũ à kú kũńwo í mì. Kpi pì sↄ̃ mɛ́ à Kirisi ũ. \v 5 Bee kũ abireo ń daside yã dí ká Ludaguro, akũ ń gɛ̀ɛ gↄ̃̀ kpátɛ gbárannan. \v 6 Yã pì dewɛrɛ sèeda ũ, de òsun yã vãni ni dɛ, lákũ ò a ni dɛ̀ nàro. \v 7 Àsungↄ̃ de tãnagbagbarinↄ ũ lán ń gbɛ̃kenↄ bàro. À kɛ̃na Luda yãn ò pì: Gbɛ̃nↄ vùtɛ òtɛn pↄ́ ble, òtɛn í mi, akũ ò fùtɛ òtɛn pãpã kɛ. \v 8 Òsungↄ̃ de pãpãkɛrinↄ ũ lán ń gbɛ̃kenↄ bàro. Ò pãpã kɛ̀, akũ ò gàga gↄrↄ dokↄ̃nↄ zĩ gbɛ̃nↄn dúbu baro awɛɛ'aakↄ̃. \v 9 Òsun Dikiri lɛ́ ò gwa lán ń gbɛ̃kenↄ bàro. Ò a lɛ̀ ò gwà, akũ mlɛ̃̀nↄ ń sóso ò gàga. \v 10 Àsun yãkete ká lán ń gbɛ̃kenↄ bàro. Ò yãkete kà, akũ ga malaika ń dɛdɛ. \p \v 11 Yã pì ń lé sèeda ũ ókↄ̃nↄ kũ ó kú gↄrↄ kpɛdenↄaanɛ, akũ ò kɛ̃̀ takadan de ò ó gbao laakari yãi. \v 12 Gbɛ̃ kũ àtɛn da á zɛna gbãna, à laakari kɛ lɛtɛnaai. \v 13 Yↄ̃ogwana ke dí á léro, séde kũ àdi gbɛ̃ sĩnda pínki le baasiro. Luda náani vĩ, ani tó ò á yↄ̃ ò gwa de á gbãna lɛ́laro. Yↄ̃ogwanaa gũn ani á gba zɛ́ à mɛna fↄ̃ à bon. \p \v 14 Abire yãi ma gbɛ̃ yenyĩdenↄ, à mì kɛ̃ tãnagbagbanaaa. \v 15 Matɛn yã oárɛ laakaridenↄ ũ. À yã kũ matɛn oárɛ laasun lɛ́ á zĩda à gwa. \v 16 Toko arubarikade kũ odì sáabu kpáoo, tó o mì, ó bàka kú kũ Kirisi aruoroo? Burodi kũ odì lílikↄ̃rɛ, tó o sò, ó bàka kú kũ Kirisi mɛ̀ɛoroo? \v 17 Zaakũ burodi mɛ̀n domɛ, bee kũ ó dasikɛo ó mɛ̀ dokↄ̃nↄmɛ, ó baadi a baka vĩ burodi dokↄ̃nↄ pìi gũmmɛ. \v 18 À gwa Isarailanↄa. Gbɛ̃ kũ à sa'opↄ blè bàka kú kũ Luda gbagbakioroo? \v 19 Ma ò deramɛɛ? Matɛn o tãna sa'opↄble bi pↄ́ken yá? Ke ń tãnanↄ bi pↄ́ken yá? \v 20 Lɛnlo, ma pì pↄ́ kũ ò sa òo, ò ò tãnaamɛ, adi kɛ Ludaanlo. Má ye á bàka gↄ̃ kú kũ tãnaoro. \v 21 Áni fↄ̃ à Dikiri toko í mi kũ tãna pↄ́oro. Áni fↄ̃ à Dikiri pↄ́ ble kũ tãna pↄ́oro. \v 22 Ke ó ye ò Dikiri nɛ̀sɛgↄ̃ba futɛmɛɛ? Ó gbãna kà a ũn yá? \p \v 23 Òdi pi, yã sĩnda pínki zɛ́ vĩ. Lɛmɛ, ama yã sĩnda pínki àre vĩro. Òdi pi, yã sĩnda pínki zɛ́ vĩ. Lɛmɛ, ama yã sĩnda pínki karana vĩro. \v 24 Gbɛ̃ke zĩda yã sún donɛ arɛro, sé a gbɛ̃dake yã. \v 25 À nↄ̀bↄ kũ òtɛn yía ɛtɛn só yãke gbɛkanaa sari á laasun yãi, \v 26 zaakũ zĩtɛ kũ pↄ́ kũ ò kúanↄ pínki bi Dikiri pↄ́mɛ. \v 27 Tó Yesusaride á sísi pↄ́blea, tó à kɛ̀árɛ, tó a gɛ, à pↄ́ kũ ò kpàáwa ble yãke gbɛkanaa sari á laasun yãi. \v 28 Tó ò sù ò òárɛ sa'opↄblemɛ, àsun blero laasun yãi kũ gbɛ̃ kũ à òárɛ yãio. \v 29 Matɛn abirekũ o ade laasun yãimɛ, adi kɛ á pↄ́nlo. \p Gbɛ̃ pãnde laasun yãin manigↄ̃ ma zĩda vĩro yá? \v 30 Tó ma pↄ́ blè kũ sáabukɛnaao, bↄ́yãin òdi ma vãni bo pↄ́ kũ ma sáabu kɛ̀ɛii pì yã musuu? \v 31 Yã kũ átɛn kɛ pínki, átɛn pↄ́ blen yá, átɛn í min yá, àgↄ̃ a pínki kɛ Luda tↄ́bona yãi. \v 32 Àsun tó Yudanↄ ke Girikinↄ ke Luda sↄsi gbɛ̃nↄ fu á yãkɛna yãiro. \v 33 Lɛn madì kɛ lɛ. Yã sĩnda pínki gũn madì kokari kɛ, de ma yã ká gbɛ̃ sĩnda pínkigumɛ. Madì ma zĩda pↄnna wɛtɛro, sé pari pↄ́, de ò le ò bo yãi. \c 11 \p \v 1 Àgↄ̃ ma yãkɛnaa dada, lákũ madì Kirisi pↄ́ dada nà. \s1 Nↄgbɛ̃nↄ pↄ́kuna ń mìia yã \p \v 2 Ma á sáabu kpà kũ ma yã dìgↄ̃ dↄágu yã sĩnda pínki gũn, akũsↄ̃ á kɛ̀otokↄ̃nɛ kũ ma dàárɛnↄ kũna. \v 3 Má ye àgↄ̃ dↄ̃ kũ Kirisi mɛ́ à gↄ̃gbɛ̃ sĩnda pínki mì ũ, gↄ̃gbɛ̃ mɛ́ à nↄgbɛ̃ mì ũ, akũsↄ̃ Luda mɛ́ à Kirisi mì ũ. \v 4 Gↄ̃gbɛ̃ kũ àtɛn adua kɛ ke àtɛn annabikɛyã o kũ pↄ́o kuna a mìia tɛni a mì kpe bomɛ. \v 5 Nↄgbɛ̃ kũ àtɛn adua kɛ ke àtɛn annabikɛyã o mìgbã tɛni a mì kpe bomɛ, à de lákũ à mì kpárankparan bàmɛ. \v 6 Tó nↄgbɛ̃ dí pↄ́ kú a mìiaro, à a mìkã kɛ̃rɛ. Lákũ mìkãkɛ̃rɛna ke mìbona de nↄgbɛ̃nɛ wé'iyã ũ nà, à pↄ́ kú a mìia. \v 7 Adi kũ gↄ̃gbɛ̃ pↄ́ kú a mìiaro, kũ à de Luda taka kũ a gakurio ũ yãi. Nↄgbɛ̃ sↄ̃, àkũmɛ gↄ̃gbɛ̃ gakuri ũ. \v 8 Zaakũ Luda dí gↄ̃gbɛ̃ bo nↄgbɛ̃ gũnlo, nↄgbɛ̃n à bò gↄ̃gbɛ̃ gũn. \v 9 Adi gↄ̃gbɛ̃ kɛ nↄgbɛ̃ yãiro, nↄgbɛ̃n à kɛ̀ gↄ̃gbɛ̃ yãi. \v 10 Abire yãi kũ malaikanↄ yão dↄ, séde nↄgbɛ̃ gↄ̃ pↄ́ kú a mìia a zã doka sèeda ũ. \v 11 Dikiri gũn nↄgbɛ̃ kun a zĩdanɛ gↄ̃gbɛ̃ sariro, gↄ̃gbɛ̃ sↄ̃, à kun a zĩdanɛ nↄgbɛ̃ sariro. \v 12 Lákũ nↄgbɛ̃ bò gↄ̃gbɛ̃ gũn nà, lɛn dↄ gↄ̃gbɛ̃ dì bo nↄgbɛ̃ gũn lɛ, akũsↄ̃ pↄ́ sĩnda pínki dì bo Luda kĩnaamɛ. \p \v 13 À yã pìi laasun lɛ́ à gwa. Nↄgbɛ̃ aduakɛna mìgbã mana yá? \v 14 Á dↄ̃ á zĩdanɛ kũ mìkã gbã̀na de gↄ̃gbɛ̃nɛ wé'iyã ũroo? \v 15 Ama tó nↄgbɛ̃ vĩ, à denɛ gakuri ũmɛ, zaakũ Luda nↄgbɛ̃ gbà mìkã à daalamɛ. \v 16 Tó gbɛ̃ke ye à lɛ́kpakↄ̃a kɛ, àgↄ̃ dↄ̃ kũ ókↄ̃nↄ kũ Luda sↄsi gbɛ̃nↄ, ó yã pãnde kũnaro, sé abirekũ. \s1 Dikiri pↄ́ble \r (Mat 26:26-29, Maa 14:22-25, Luk 22:14-20) \p \v 17 Yã kũ má ye mà daárɛ tera gũn, mani á sáabu kpáro, zaakũ á kↄ̃kakaranaa dì vãni iárɛ de a manala. \v 18 Káaku gĩa ma mà, tó a kↄ̃ kàkara, adì bo kↄ̃ kpɛ gã̀ kũ gã̀aomɛ. Ma yã pìi sì kpado. \v 19 Séde kɛ̃kɛ̃kↄ̃ana gↄ̃ kú á tɛ́, de ò yãpuradenↄ dↄ̃ á tɛ́. \v 20 Tó a kↄ̃ kàkara, adi kɛ Dikiri pↄ́blen adì blero, \v 21 zaakũ á baadi dì wã a pↄ́bleimɛ. Nàa dì gbɛ̃kenↄ dɛ, wɛ̃ dì gbɛ̃kenↄ dɛ. \v 22 Á bɛ vĩ à pↄ́ ble, à í minloo? Ke adì Luda sↄsi gbɛ̃nↄ gya bo à wé'i da pↄ́saridenↄamɛ? Mani oárɛ deramɛɛ? Mani á sáabu kpán yá? Kài! Mani á sáabu kpá yã bire musuro. \p \v 23 Yã kũ ma sì Dikiri kĩnaa, ma dàárɛn dí: Zĩ kũ ò Dikiri Yesu kpàḿma, a gwãani pìia à burodii sɛ̀, \v 24 akũ à aubarika dàn, à lìlikↄ̃rɛ, akũ à pì, a mɛ̀ kũ áni kpá á yãin dí, àgↄ̃ abirekũ kɛ a yã dↄnaágu yãi. \v 25 Lɛmɛ dↄ kũ ò pↄ́ blè ò làka, à toko sɛ̀ à pì, Luda bàka kunna kũ gbɛ̃nↄ dufu a aru gãin dí. Tó átɛn mi, àgↄ̃ mi a yã dↄnaágu yãi. \v 26 Zaakũ tó a burodii pìi sò, tó a í pìi mì, átɛn Dikiri ga baaru kpá ari àgↄ̃ gɛ́ sumɛ. \p \v 27 Abire yãi tó gbɛ̃ burodii pìi sò, tó à Dikiri í pìi mì, burodi kũ í pìio yãdanaa sari, à taari kɛ̀ Dikirinɛ a mɛ̀ kũ a aruo yã musumɛ. \v 28 Baadi a zĩda yã gwa, gbasa à burodii pì só, à í pì mi, \v 29 zaakũ tó gbɛ̃ sò, tó à mì Dikiri mɛ̀ dↄ̃naa sari, à yã dà a zĩdalamɛ. \v 30 Abire yãi gyãrenↄ kũ aafiasaridenↄ kɛ̀ dasi á tɛ́, akũsↄ̃ gbɛ̃ kũ ò kɛ̀ sarinↄn kĩanaro. \v 31 Tó óni ó zĩda yã gwa, Dikiri ni ó taari lero. \v 32 Tó à ó taari è, àtɛni ó totomɛ, de yã sún daóla kũ anduniaoro yãi. \v 33 Abire yãi ma gbɛ̃nↄ, tó a kↄ̃ kàkara, átɛn Dikiri pↄ́ ble, àgↄ̃ kↄ̃ dã. \v 34 Tó nà tɛn gbɛ̃ dɛ, à pↄ́ ble a bɛa, de á kↄ̃kakarana sún yã iárɛro yãi. Mani yã kũ gↄ̃̀nↄ bↄkↄtɛárɛ, tó ma su. \c 12 \s1 Luda Nini gbanↄ \p \v 1 Ma gbɛ̃nↄ, Luda Nini gbanↄ yã musu, má ye àgↄ̃ dↄ̃nasariro. \v 2 Á dↄ̃ kũ gↄrↄ kũ á de kifirinↄ ũ, tãna kũ òdi yã oronↄ mɛ́ òdigↄ̃ á gátɛ, ògↄ̃ doárɛ arɛ. \v 3 Abire yãi ma ye àgↄ̃ dↄ̃ kũ Luda Nini dì didi gbɛ̃a à Yesu láari kɛro, akũsↄ̃ gbɛ̃ke ni fↄ̃ à o Yesumɛ Dikiri ũro, séto Luda Nini donɛ arɛ. \p \v 4 Gba buri dasi, ama Luda Nini mɛ̀n do pìimɛ. \v 5 Zĩ buri dasi, ama Dikiri mɛ̀n do pìimɛ. \v 6 Gbãna sèedanↄ buri dasi, ama Luda mɛ̀n do pìimɛ, àkũ mɛ́ àdi a pínki kɛ baadinɛ. \v 7 Luda Nini dì didi baadia gbɛ̃ sĩnda pínki karana yãimɛ. \v 8 Luda Nini dì gbɛ̃ke gba zɛ́ à ↄ̃ndↄ̃ yã o, akũ Nini mɛ̀n do pìi dì gbɛ̃ pãnde gba zɛ́ à dↄ̃na yã o. \v 9 Nini mɛ̀n do pìi dì gbɛ̃ pãnde gba ludanaanikɛna zɛ́, gbɛ̃ pãnde sↄ̃ gbɛ̃ werekↄ̃ana zɛ́. \v 10 Àdi gbɛ̃ gba daboyãkɛna zɛ́, gbɛ̃ pãnde sↄ̃ annabikɛyã'ona zɛ́. Àdi gbɛ̃ gba zɛ́ à nininↄ dↄ̃kↄ̃nɛ. Àdi gbɛ̃ gba zɛ́ à yãke buri o, àdi gbɛ̃ gba yãke buri pì bↄkↄtɛna zɛ́. \v 11 Nini dokↄ̃nↄ mɛ̀n do pì mɛ́ àdi a pínki kɛ, àdi gba pì da baadinɛ lákũ à yei nà. \s1 Mɛ̀ kũ a gunↄ \p \v 12 Mɛ̀ mɛ̀n do gunↄn dasi. Bee kũ a dasikɛo, mɛ̀ mɛ̀n domɛ pínki. Lɛn ó kunna Kirisi gũn de lɛ se. \v 13 Ókↄ̃nↄ pínki, Yudanↄ ke buri pãndenↄ, zↄ̀nↄ ke zĩdadenↄ, Luda ó kɛ́ mɛ̀ dokↄ̃nↄ ũ kũ a Nini mɛ̀n do pì gbãnaomɛ, à ó gbá a Nini mɛ̀n do pìi, akũ o mì ó pínki. \v 14 Mɛ̀gunↄn dasi, adi kɛ mɛ̀n donlo. \v 15 Tó gbá pì, lákũ ↄn a ũro nà, á de mɛ̀ pↄ́ ũro, abire yãi anigↄ̃ de mɛ̀ pↄ́ ũro yá? \v 16 Tó sã pì, lákũ wɛ́n a ũro nà, á de mɛ̀ pↄ́ ũro, abire yãi anigↄ̃ de mɛ̀ pↄ́ ũro yá? \v 17 Tó mɛ̀ bũnu de wɛ́ ũ, bↄ́n oni yã maoo? Tó mɛ̀ bũnu de sã ũ, bↄ́n oni pↄ́ gbĩ maoo? \v 18 Lákũ à de nà, Luda mɛ̀gunↄ pɛ̀pɛkɛrɛ ń pínki, lákũ à yei nà. \v 19 Tó ń pínki de mɛ̀gu buri dokↄ̃nↄ ũ, mɛ̀ nigↄ̃ kú mámɛɛ? \v 20 Tera sà mɛ̀gunↄn dasi, mɛ̀ mɛ̀n domɛ. \v 21 Wɛ́ ni fↄ̃ à pi ↄnɛ a bàka kú kãaororo. Lɛmɛ dↄ mì ni fↄ̃ à pi gbánɛ a bàka kú kãaororo. \v 22 Mɛ̀gu kũ òtɛn da à kĩana, mɛ̀ ni fↄ̃ à kɛ a sariro. \v 23 Mɛ̀gu kũ òtɛn da à gakuri vĩro, òdi a kpe ta de mɛ̀gu kparanↄla. A gu kũ òtɛni a ena ditɛ wé'iyã ũ, òdi pↄ́ nai de mɛ̀gu kparanↄla, \v 24 ama a pↄ́ kũ à mana bàka kú kũ adioro. Kũ Luda mɛ̀ɛ kàkara, à gakuri kàra mɛ̀gu kũ gakuri tɛn kĩaḿmanↄnɛ de mɛ̀gu kparanↄla, \v 25 lɛ mɛ̀ súngↄ̃ kpaatɛtɛnaro, a gunↄn kↄ̃ yã dↄ̃. \v 26 Tó mɛ̀gunↄ doke tɛn wari kɛ, a mɛ̀gu kparanↄ pínki dì kɛ kãaomɛ. Tó ò mɛ̀gunↄ doke kpe tà, a mɛ̀gu kparanↄ pínki dì pↄnna kɛ kãaomɛ. \p \v 27 Ákↄ̃nↄmɛ Kirisi mɛ̀ ũ, akũsↄ̃ á baadi de mɛ̀ɛ pì gu ũ. \v 28 Káaku gĩa Luda zĩ̀rinↄ dìtɛ sↄsi gbɛ̃nↄnɛ, a plade annabinↄ, a aakↄ̃de yãdannɛrinↄ, abire gbɛra dabokɛrinↄ, abire gbɛra gbɛ̃ kũ à ń gbá gbɛ̃ werekↄ̃ana zɛ́nↄ kũ kpanyĩrinↄ kũ yãgↄ̃gↄ̃rinↄ kũ gbɛ̃ kũ òdi yãke buri onↄ. \v 29 Zĩ̀rinↄmɛ ń ũ ń pínki yá? Annabinↄmɛ ń ũ ń pínki yá? Yãdannɛrinↄmɛ ń ũ ń pínki yá? Dabokɛrinↄmɛ ń ũ ń pínki yá? \v 30 Luda gbɛ̃ werekↄ̃ana gba dàńnɛ ń pínkin yá? Òdi yãke buri o ń pínkin yá? Òdi yãke buri bↄkↄtɛ ń pínkin yá? \v 31 À wɛ́ pɛ́ gba kũ ò deńlanↄa. \p Tera sà mani zɛ́ kũ à mana deńla mↄárɛ. \c 13 \s1 Yenyĩ \p \v 1 Tó ma yãke buri ò, bisãsiri ke malaika pↄ́, tó má yenyĩ vĩro, ma kĩni kɛ̀ lán mↄ̀lɛna ke sɛ̃̀gɛ̃panaa bàmɛ. \v 2 Tó ma annabikɛyã'ona gba lè, tó ma yã sĩnda pínki asiri mà, akũsↄ̃ má dↄ̃na pínki vĩ, tó ma ludanaanikɛnaa kà mà kpi go a tía, tó má yenyĩ vĩro, pↄ́ken ma ũro. \v 3 Tó ma pↄ́ kũ má vĩnↄ kpàatɛ takasidenↄnɛ pínki, tó ma tò ò tɛ́ sↄ̃̀ma, tó má yenyĩ vĩro, à àre vĩmɛnɛro. \p \v 4 Yenyĩ mɛna vĩ, à gbɛ̃kɛ vĩ. Yenyĩ dì gↄ̃ba kpá kũńworo, àdi a zĩda biro, àdi ĩa dãro. \v 5 Àdi wé'i daḿmaro, àdi a zĩda yã wɛtɛro, àdi fɛ̃ńyĩ likalikaro, àdigↄ̃ ń yã kũna a nɛ̀sɛɛ gũnlo. \v 6 Àdi yáa dↄ yã vãniaro, àdi pↄnna kɛ kũ yãpuraomɛ. \v 7 Yenyĩ dì yã sĩnda pínki fↄ̃, àdi yã sĩnda pínki náani kɛ, àdigↄ̃ yã sĩnda pínki tãmaa vĩ, àdi mɛna kũ yã pínkio. \p \v 8 Yenyĩ lakana vĩro. Ama tó annabikɛyã'onaamɛ, ani láka, tó sↄ̃ yãkeburi'onaamɛ, a lɛ́ ni zɛ, tó dↄ̃naamɛ, ani gɛ̃ zɛ́la. \v 9 Zaakũ ó dↄ̃na kũ ó annabikɛyã'onaao dí paparo. \v 10 Tó yãpapana gↄrↄ sù, a kũ adi paparo ni gɛ̃ zɛ́la. \v 11 Kũ má de nɛ́ fíti ũ, madì nɛ́ fíti yã o, madì nɛ́ fíti laasun lɛ́, madì yã gwa lán nɛ́ fíti bà. Kũ ma kɛ gbɛ̃ ↄ̃ndↄ̃na ũ, ma ↄ gbàrɛ nɛ́fitikɛyãi. \v 12 Tera la ótɛn gu e dígi gũn bùruburu, zĩ birea sↄ̃ óni wɛ́ sikↄ̃lɛ. Tera la ma dↄ̃na dí paparo, zĩ birea sↄ̃ mani yã dↄ̃ swáswa lákũ Luda ma dↄ̃ nà. \v 13 Tera sà yã mɛ̀n aakↄ̃ dínↄ mɛ́ ò gↄ̃̀: Ludanaanikɛna kũ tãmaaao kũ yenyĩo, ama yenyĩ mɛ́ à deńla. \c 14 \s1 Yãkeburi'ona kũ annabikɛyã'onaao \p \v 1 À tó yenyĩ doárɛ arɛ, à wɛ́ pɛ́ Luda Nini gbanↄa, atɛ̃nsa annabikɛyã'onaa. \v 2 Gbɛ̃ kũ àtɛn yãke buri o tɛn yã o kũ gbɛ̃nↄonlo, sé Luda, zaakũ gbɛ̃ke tɛn maro, àtɛn asiriyã o kũ Luda Nini gbãnaomɛ. \v 3 Gbɛ̃ kũ àtɛn annabikɛyã o tɛn yã o kũ gbɛ̃nↄomɛ, àtɛni ń gba gbãna, àtɛn lɛ́ daḿmamɛ, àtɛni ń nɛ̀sɛ kpátɛńnɛmɛ. \v 4 Gbɛ̃ kũ àtɛn yãke buri o tɛni a zĩda karamɛ, gbɛ̃ kũ àtɛn annabikɛyã o tɛn sↄsi gbɛ̃nↄ karamɛ. \v 5 Má ye à yãke buri o á pínki, ama má ye à annabikɛyã o de abirekũla. Annabikɛyã'ori de yãkeburi'orila, séto òtɛn bↄkↄtɛ de sↄsi gbɛ̃nↄ le ò kara. \p \v 6 Ma gbɛ̃nↄ, tó ma suái, akũ ma yãke buri ò kãáo, bↄ́ àreen à vĩárɛɛ? Séde ma yã'ona gↄ̃ de yãwɛwɛ̃na ũ ke dↄ̃na ke annabikɛyã'ona ke yãdannɛnaa. \v 7 Lɛn à de lɛ kũ pↄ́'ↄborinↄ dↄ. Úra ke mↄrↄↄ, tó àtɛn ũ bo súsuro, oni le ò dↄ̃ deran àtɛn o nà yá? \v 8 Tó kãkãki ũ dí bo súsuro, sozanↄ ni zĩ̀ soru kɛro. \v 9 Lɛmɛ ákↄ̃nↄ se, tó átɛn yãke buri o, akũ òtɛn maro, deran oni yã kũ átɛn o gbá dↄ̃ nàa? Á yã ni gɛ̃ ĩamɛ. \v 10 Yãnↄ buri dasi andunia gũn, ń ke bↄkↄtɛnaa sariro. \v 11 Tó òtɛn buri kũ madì a yã maro o, manigↄ̃ de a òriinɛ gbɛ̃ zĩ̀tↄ ũmɛ, akũsↄ̃ anigↄ̃ demɛnɛ gbɛ̃ zĩ̀tↄ ũ se. \v 12 Lɛmɛ ákↄ̃nↄ sↄ̃, lákũ á kokari vĩ kũ Luda Nini gbanↄ nà, à kokari kɛ àgↄ̃ gɛ́o arɛ, de sↄsidenↄ le ò kara. \p \v 13 Abire yãi yãkeburi'ori wɛ́ kɛ de à le à yã kũ àtɛn o bↄkↄtɛ. \v 14 Tó ma adua kɛ̀ kũ yãke burio, ma nini mɛ́ à kɛ̀, ma laasun dí domɛnɛ arɛro. \v 15 Tↄ̀, yã pì de deramɛɛ? Mani adua kɛ kũ ninio, mani kɛ kũ laakariio dↄ. Mani lɛ̀ sí kũ ninio, mani sí kũ laakariio dↄ. \v 16 Tó n Luda tↄ́ nna sì kũ ninio, deran gbɛ̃ dufu kũ à kú gwe ni pi, aami, sáabu kũ n kpà yã musuu? Zaakũ adi yã kũ n òo dↄ̀rↄ dↄ̃ro. \v 17 Bee tó n sáabu kpà a zɛ́a, adi n Yesude dake gbãna kararo. \v 18 Ma Luda sáabu kɛ̀, kũ madì yãke buri o deála á pínki, \v 19 ama kↄ̃kakaranaa gũn tó ma yã mɛ̀n sↄↄro ò kũ laakariio, ma yã dàońnɛ, à manamɛnɛ de mà yã mɛ̀n ũgbangba o kũ yãke buriola. \p \v 20 Ma gbɛ̃nↄ, á laasun súngↄ̃ de lán nɛ́nↄ pↄ́ bàro. Àgↄ̃ de lán nɛ́ fítinↄ bà yãvãnikɛnaa musu, ama á laasun gↄ̃ de gbɛ̃ ↄ̃ndↄ̃nanↄ pↄ́ ũ. \v 21 À kɛ̃na Luda yãn ò pì: \q1 Mani buriyã pãnde o gbɛ̃ díkĩnanↄnɛ gbɛ̃ zĩ̀tↄnↄ lɛ́n, \q1 bee kũ abireo oni sã kpá ma yãiro. \m \v 22 Abire yãi yãkeburi'ona de sèeda ũ Yesu náanikɛrinↄnɛro, sé Yesu náanikɛrisarinↄ. Lɛn dↄ annabikɛyã'ona dí kɛ Yesu náanikɛrisarinↄ pↄ́ke ũro, sé Yesu náanikɛrinↄ. \v 23 Tó sↄsi gbɛ̃nↄ kↄ̃ kàkara ń pínki, akũ òtɛn yãke buri o ń pínki, tó gbɛ̃ dufunↄ ke Yesusaridenↄ sù gwe, oni pi ĩa kàḿmanloo? \v 24 Tó gbɛ̃ sĩnda pínki tɛn annabikɛyã o sↄ̃, akũ Yesusaride ke gbɛ̃ dufu sù gwe, ani ń pínki yãzɛ dↄ̃ à a taari e, \v 25 asiriyã kũ à kú a nɛ̀sɛn ni bo gupuraa, ani wútɛ a gbɛrɛa à mì natɛ Ludanɛ, gbasa à pi Luda kú á tɛ́ yãpura. \s1 Donyĩkɛna zɛ́ \p \v 26 Óni pi deramɛɛ ma gbɛ̃nↄ? Tó a kↄ̃ kàkara, á baadi gↄ̃ lɛ̀ vĩ ke yãdannɛna ke yãwɛwɛ̃na ke yãkeburi'ona ke yãke buri pì bↄkↄtɛnaa. À a pínki kɛ, de gbɛ̃nↄ le ò kara. \v 27 Tó òtɛn yãke buri o, gbɛ̃nↄn pla ke aakↄ̃, àsun de abirekũlaro. Ò kↄ̃ gba zɛ́, gbɛ̃ mɛ̀n do bↄkↄtɛ. \v 28 Tó a bↄkↄtɛri kunlo, à lɛ́ nakↄ̃a kↄ̃kakaranaa gũn, à a pↄ́ o ado kũ Ludao. \v 29 Annabikɛyã'orinↄ gbɛ̃nↄn pla ke aakↄ̃nↄ yã o, gbɛ̃ kparanↄ laasun lɛ́ ń yãa. \v 30 Tó Luda yã sù gbɛ̃ kũ à vutɛnaa, gbɛ̃ kũ àtɛn yã o yĩtɛ. \v 31 Á pínki áni fↄ̃ à annabikɛyã o dodo, à yã dadakↄ̃nɛ á pínki, à kↄ̃ kara. \v 32 Sé annabikɛyã'orinↄ gↄ̃ ń lɛ́ kũna dↄ̃, \v 33 zaakũ Luda ye yã yàaairo, sé a zɛ́de. \p Lákũ sↄsi gbɛ̃nↄ dì kɛ wɛ̃tɛ kũ wɛ̃tɛo nà pínki, \v 34 nↄgbɛ̃nↄ gↄ̃ yĩtɛna kↄ̃kakaranaa gũn, zaakũ ò yã'ona zɛ́ vĩro. Ò mì natɛ, lákũ ò ò Musa doka gũn nà. \v 35 Tó ò ye ò yãke dↄ̃, ò ń zã gbɛkai bɛ, zaakũ nↄgbɛ̃ yã'ona kↄ̃kakaranaa gũn bi wé'iyãmɛ. \v 36 Á kĩnaan Luda yã bòn yá? Ke á mɛ̀n do yãin à sùu? \p \v 37 Tó gbɛ̃ tɛn da annabikɛyã'oriin a ũ ke gbɛ̃ kũ Luda Nini donɛ arɛ, àgↄ̃ dↄ̃ kũ yã kũ ma kɛ̃̀árɛ pì bi Dikiri yãditɛnaamɛ. \v 38 Tó gbɛ̃ pã kpà adii, oni pã kpái se. \v 39 Abire yãi ma gbɛ̃nↄ, à wɛ́ pɛ́ annabikɛyã'onaaa, ama àsun gí yãkeburi'onaairo. \v 40 À yã sĩnda pínki kɛ a zɛ́a súsu. \c 15 \s1 Kirisi vuna gan \p \v 1 Ma gbɛ̃nↄ, baaru nna kũ ma kpàárɛ, kũ a sì a zɛon, má ye mà ɛra mà dↄágu. \v 2 Baaru nna pì mɛ́ ani á sura ba, tó á waazi kũ ma kɛ̀árɛ pì kũna. Tó lɛnlo, á Yesunaanikɛnaa kɛ̀ pãmɛ. \v 3 Yã kũ à deńla kũ ma sì, ma dàárɛn dí: Kirisi gà ó durunna yãi, lákũ à kɛ̃na Luda yãn nà. \v 4 Ò a vĩ̀, akũ à fùtɛ a gↄrↄ aakↄ̃de zĩ, lákũ à kɛ̃na Luda yãn nà. \v 5 À a zĩda mↄ̀ Pitanɛ, akũ à a zĩda mↄ̀ a ìba gbɛ̃nↄn kuri awɛɛplanↄnɛ dↄ. \v 6 Abire gbɛra à a zĩda mↄ̀ ó gbɛ̃nↄnɛ kũ ò kↄ̃ kàkara gu dokↄ̃nↄn, ò de gbɛ̃nↄn wàa pla kpɛ́ basↄↄrola. Ń daside kun ari tera, ama ń gbɛ̃kenↄ andunia tò. \v 7 Abire gbɛra à a zĩda mↄ̀ Yamisinɛ, akũ à a zĩda mↄ̀ zĩ̀rinↄnɛ ń pínki. \v 8 Ń pínki gbɛra à bò à sùmai, ma gↄ̃ lán nɛ́ kↄ̃nↄsɛnaa bà. \v 9 Zaakũ Luda zĩ̀rinↄ tɛ́ makũmɛ kpɛ́, mádi ká ò ma sísi zĩ̀riro, zaakũ ma wari dↄ̀ sↄsi gbɛ̃nↄa. \v 10 Gba kũ Luda dàmɛnɛ yãi má de gbɛ̃ kũ má de a ũ ũ, akũsↄ̃ gba kũ à dàmɛnɛ pì ginaro, zaakũ ma kokari kɛ̀ deńla ń pínki. Makũ mɛ́ ma kɛ̀ro, gba kũ Luda dàmɛnɛ mɛ́ à tò ma kɛ̀. \v 11 Tↄ̀, à bò ma kĩnaan yá ke ń kĩnaa, yã kũ ótɛni a waazi kɛ a sìn gwe. \s1 Gɛ̀nↄ vuna gan \p \v 12 Lákũ ótɛn Kirisi futɛna gan waazi kɛ nà, à kɛ̀ dera á gbɛ̃kenↄ dì o gɛ̀nↄ ni vuroo? \v 13 Tó gɛ̀nↄ ni futɛ ganlo, de Kirisi dí vuro. \v 14 Tó Kirisi dí vuro sↄ̃, de ó waazikɛnaa kɛ̀ pã, akũsↄ̃ á Kirisi náanikɛnaa kɛ̀ pã, \v 15 o gↄ̃ Luda sèedade ɛ́kɛdenↄ ũ, kũ o ò à Kirisi vù yãi. Zaakũ tó gɛ̀nↄ dì vuro, de Luda dí a vuro. \v 16 Tó Luda dì gɛ̀nↄ vuro, de Kirisi dí vuro. \v 17 Tó Kirisi dí vuro, á Kirisi náanikɛna àre vĩro, akũ á kú á durunna gũn ari tera, \v 18 gbɛ̃ kũ ò andunia tò Kirisi gũnnↄ sↄ̃, ò sã̀tɛ. \v 19 Tó ó kunna kũ wɛ̃̀ndiio dí yãin ó wɛ́ dↄ Kirisii ado, de wɛ̃ndadenↄn ó ũ de gbɛ̃ sĩnda pínkila. \p \v 20 Yãpura gũn Kirisi fùtɛ bona gan, àkũ mɛ́ à gàavu káaku ũ gbɛ̃ kũ ò wùtɛ ò i ònↄ tɛ́. \v 21 Lákũ ga bò bisãsiri gãi nà, lɛn gɛ̀nↄ vunaa bò bisãsiri gãi lɛ. \v 22 Kunna Adamu buri ũ tò ga dà gbɛ̃ sĩnda pínkila. Lɛmɛ dↄ gbɛ̃ kũ ò kú Kirisi gũnnↄ ni wɛ̃̀ndi le ń pínki. \v 23 Baadi kũ a gↄrↄomɛ. Kirisi mɛ́ à gàavu káaku ũ, a gbɛra a gbɛ̃nↄ ni vu a sugↄrↄa. \v 24 Gbasa gↄrↄ lɛ́ ká, Kirisi ni kíkɛ mì dɛ pínki kũ dokanↄ kũ gbãnanↄ, ani a kpata tó De Ludanɛ. \v 25 Séde Kirisi gↄ̃ kí ble ari Luda gↄ̃ a ibɛrɛnↄ kɛ a tìntin ũ. \v 26 Ibɛrɛ kũ ani a kakatɛ kpɛkpɛmɛ ga ũ, \v 27 zaakũ Luda pↄ́ sĩnda pínki nà Kirisinɛ a ↄĩ. Kũ à pì, pↄ́ sĩnda pínki kú a ↄĩ, ó dↄ̃ kũ Luda kũ à pↄ́ sĩnda pínki nànɛ a ↄĩ pìi baasimɛ. \v 28 Tó à pↄ́ sĩnda pínki nànɛ a ↄĩ, àpii Nɛ́ kũ à pↄ́ sĩnda pínki nànɛ a ↄĩ pì ni mì natɛnɛ, Luda pì nigↄ̃ de a pínki ũ pↄ́ sĩnda pínkinɛ. \p \v 29 Gbɛ̃ kũ òdi da'itɛ kɛ gɛ̀nↄ gɛ̃nɛ ũ sↄ̃ bi? Tó gɛ̀nↄ dì vu yãpuraro, bↄ́yãi òdi da'itɛ kɛ ń gɛ̃nɛ ũu? \v 30 Ókↄ̃nↄ sↄ̃, bↄ́yãi odìgↄ̃ ó zĩda da kari gũn gↄrↄ sĩnda pínkii? \v 31 Kũ ĩa kũ madì dã á yã musu kunna Kirisi Yesu ó Dikiri gũnwo, madìgↄ̃ kú ga lɛ́imɛ lákũ gu dí dↄ nà. \v 32 Tó ma zĩda yãin ma ↄsi kài kũ nↄ̀bↄ pãsĩnↄ zaa Ɛfesu, bↄ́ àreen à vĩmɛnɛɛ? Tó gɛ̀nↄ ni vuro, \q1 ò pↄ́ ble, ò í mi, \q1 zaakũ óni ga ziamɛ. \m \v 33 Àsun tó ò á sãtɛro, gbɛ̃nna vãni dì dà mana yakamɛ. \v 34 À su á laakariia súsu, àsun durunna kɛ doro, zaakũ á gbɛ̃kenↄ Luda dↄ̃ro. Ma abirekũ ò de à á wé'iyã dↄ̃ yãimɛ. \s1 Gàavunↄ mɛ̀ɛ \p \v 35 Gbɛ̃kenↄ ni pi, gɛ̀nↄ ni vu deramɛɛ? Mɛ̀ kpate takan onigↄ̃ vĩi? \v 36 Yↄ̃nkↄ yãmɛ! Odì pↄ́ tↄ̃ à bↄ̀tɛ fↄ̃̀mbabonaa sariro. \v 37 Tó ò pↄ́ tↄ̃̀, gbadon yoo ke pↄ́wɛ pãnde, àdi butɛ pↄ́wɛ pì ũro. \v 38 Luda dì tó à butɛ lákũ à dìtɛ nàmɛ, baadi kũ a burio. \v 39 Pↄ́ wɛ̃̀ndidenↄ pínki mɛ̀ dokↄ̃nↄro. Bisãsiri pↄ́ ado, nↄ̀bↄnↄ pↄ́ ado, bãnↄ pↄ́ ado, kpↄ̀nↄ pↄ́ ado. \v 40 Ludambɛ pↄ́nↄn kun, andunia pↄ́nↄn kun. Ludambɛ pↄ́nↄ gakuri ado, andunia pↄ́nↄ gakuri ado. \v 41 Ifãntɛ̃ gakuri ado, mↄvura pↄ́ ado, susunɛnↄ pↄ́ ado. Bee susunɛ pìnↄ ń gakuri adonadona kↄ̃omɛ. \p \v 42 Lɛn anigↄ̃ de lɛ gɛ̀nↄ vuna gↄrↄ zĩ. Òdi gɛ̀ vĩ à vã, ani vu vãnaa sari. \v 43 Òdi gɛ̀ vĩ bɛ̀ɛrɛɛ sari, ani vu kũ gakurio. Òdi gɛ̀ vĩ gbãna sari, ani vu kũ gbãnao. \v 44 Òdi gɛ̀ vĩ kũ andunia mɛ̀ɛo, ani vu kũ wɛ̃̀ndi kũ àdi lákaro mɛ̀ɛo. Lákũ andunia mɛ̀ kun nà, lɛmɛ wɛ̃̀ndi kũ àdi lákaro mɛ̀ kun lɛ dↄ. \v 45 À kɛ̃na Luda yãn ò pì, gbɛ̃ káaku Adamu gↄ̃̀ gbɛ̃ bɛ̃nɛ ũ, ama Adamu kpɛde gↄ̃̀ Nini wɛ̃̀ndikpammari ũ. \v 46 Adi kɛ wɛ̃̀ndi kũ àdi lákaro mɛ̀ mɛ́ àdi do arɛro, andunia mɛ̀ mɛ́ àdi do arɛ, a gbɛra sà wɛ̃̀ndi kũ àdi lákaro mɛ̀ɛ. \v 47 Bisãsiri káaku bò bùsutiti gũmmɛ, a plade bò ludambɛmɛ. \v 48 Gbɛ̃ kũ ò de zĩtɛ pↄ́ ũnↄ bòkↄ̃a kũ gbɛ̃ kũ à bò zĩtɛnwo. Gbɛ̃ kũ ò de ludambɛ pↄ́ ũnↄ bòkↄ̃a kũ gbɛ̃ kũ à bò ludambɛo. \v 49 Lákũ ó de gbɛ̃ kũ à bò zĩtɛn taka ũ nà, lɛn ónigↄ̃ de gbɛ̃ kũ à bò ludambɛ taka ũ lɛ se. \p \v 50 Yã kũ ma òon dí ma gbɛ̃nↄ. Tó kpata kũ à bò Luda kĩnaa bò gupuraa, óni le ò ble kũ ó mɛ̀ɛoro. Óni le ògↄ̃ kú gu kũ àdi vãro gũn kũ ó mɛ̀ kũ àdi vãoro. \v 51 À ma, mani asiriyã oárɛ. Óni ga ó pínkiro, ama óni li ó pínki \v 52 kãnto lán wɛ́'ipakɛnaa bà kãkãki kpɛde pɛna zĩ. Zaakũ kãkãki ni ũ bo, gɛ̀nↄ ni vu vãnaa sari, ókↄ̃nↄ sↄ̃ óni li. \v 53 Séde ó mɛ̀ kũ àdi vã dí gɛ̃ a kũ àdi vãro gũn. Séde ó mɛ̀ kũ àdi ga dí gɛ̃ a kũ àdi garo gũn. \v 54 Tó ó mɛ̀ kũ àdi vã gɛ̃̀ a kũ àdi vãro gũn, akũsↄ̃ ó mɛ̀ kũ àdi ga gɛ̃̀ a kũ àdi garo gũn, akũ yã kũ à kɛ̃na Luda yãn dí ni papa ò pì: \q1 Ò zĩ̀i blè gaa, à mìi dɛ̀. \q1 \v 55 Ga, n zĩ̀blena tↄ́n deraa? \q1 Ga, n sɛwɛ kú mámɛɛ? \m \v 56 Durunna mɛ́ à ga sɛwɛ ũ, durunna gbãna sↄ̃ àdi bo doka gũmmɛ. \v 57 Ò Luda sáabu kɛ, kũ àdi tó ò zĩ̀ ble ó Dikiri Yesu Kirisi gãi. \v 58 Abire yãi ma gbɛ̃ yenyĩdenↄ, à zɛ gbãna gíngin bona kũ kpɛo sari. À wɛ́ tã Dikiri zĩa gↄrↄ sĩnda pínki, zaakũ á dↄ̃ kũ zĩ kũ átɛn kɛ Dikirinɛ pãro. \c 16 \s1 Pↄlu wɛ̃tɛgɛna sorukɛnaa \p \v 1 Luda gbɛ̃nↄ kámazakɛnaa yã musu, lákũ ma ò Galatia bùsu sↄsinↄ gbɛ̃nↄnɛ nà, à kɛ lɛ se. \v 2 Azumanɛnna kũ azumanɛnnao á baadi gↄ̃ ↄgↄ kũ à lè a gbãna lɛ́n bo adona, àgↄ̃ kakara de àsun kámaza pì wɛtɛ gↄrↄ kũ ma suro yãi. \v 3 Tó ma su, mani gbɛ̃ kũ a ń dítɛ ò gɛ́nↄ zĩ Yurusalɛmu kũ takadao kũ kámaza kũ a kàkara pìio. \v 4 Tó à kũ̀ mà gɛ́mɛ sↄ̃, oni gɛ́ zɛmɛ. \s1 Yã kũ Pↄlu kpàkpa à kɛnↄ \p \v 5 Tó ma bↄtɛ kũ Masedonia bùsuuo, mani su á kĩnaa, zaakũ mani pã Masedonialamɛ. \v 6 Matɛn kpákpa mà gↄrↄpla kɛ kãáo. Bee bunsirɛ se manigↄ̃ ye mà ble kãáo, áni gɛ́ zɛmɛnɛ gu kũ mani gɛ́n. \v 7 Tera la má ye mà gɛ̃tɛáwala fàaro, matɛn kpákpa mà gↄrↄpla kɛ kãáo, tó Dikiri wè. \v 8 Mani gↄ̃ Ɛfesu ari Pɛntikↄsi dikpɛ zĩmɛ, \v 9 zaakũ Luda zɛ́ bòmɛnɛ manamana mà zĩ mana kɛ, akũsↄ̃ ma ibɛrɛnↄn dasi. \p \v 10 Tó Timↄti sù à sù, àsun kɛnɛ búgubugu à vĩna kɛárɛro, zaakũ àtɛn zĩ kɛ Dikirinɛ lán ma bàmɛ. \v 11 Á gbɛ̃ke sún a gya boro. À zàna kɛnɛ de à le à ká ma kĩnaa aafia, zaakũ makũ kũ ma gbɛ̃nↄ ó wɛ́ dↄi. \p \v 12 Ó gbɛ̃ndo Apolo sↄ̃, madìgↄ̃ nakaraa gɛ̃̀n baaakↄ̃ à su à á gwa kũ ó gbɛ̃ kparanↄ. À ye sunaai gĩaro. Tó à zɛ́ lè, ani su. \s1 Lɛ́dammana kpɛkpɛ \p \v 13 Àgↄ̃ kú á laakariia, àgↄ̃ zɛna Yesunaanikɛnaa gũn. Àgↄ̃ wↄ́rↄgↄ vĩ, àgↄ̃ gbãna. \v 14 À yã sĩnda pínki kɛ kũ yenyĩo. \p \v 15 Á Sɛtɛfana bedenↄ dↄ̃, kũ mↄ́kↄ̃nↄ mɛ́ ò Yesude káakunↄ ũ Girisi bùsun, akũ ò ń zĩda kpà ògↄ̃ kpá Luda gbɛ̃nↄi. Ma gbɛ̃nↄ, ma wɛ́ kɛ̀áwa, \v 16 à mì natɛ gbɛ̃ bire takanↄnɛ kũ gbɛ̃ kũ òtɛn kokari kɛ lɛɛlɛ zĩ dokↄ̃nↄ pìi gũnnↄ ń pínki. \v 17 Ma pↄ kɛ̀ nna Sɛtɛfana kũ Fↄtunatuo kũ Akaikuo sunaaa, zaakũ ò gↄ̃̀mɛnɛ á gɛ̃nɛ ũmɛ. \v 18 Ò tò ma laakarii kpàtɛ kũ á pↄ́o. À bɛ̀ɛrɛ lí gbɛ̃ bire takanↄnɛ. \p \v 19 Asia bùsu sↄsinↄ gbɛ̃nↄ fↄ kpàáwa. Akila kũ Pirisilao kũ sↄsi gbɛ̃ kũ òdi kↄ̃ kakara ń bɛanↄ fↄ kpàáwa manamana Dikiri gũn. \v 20 Ó gbɛ̃ kũ ó lɛɛlɛnↄ fↄ kpàáwa á pínki. À fↄ kpákↄ̃a kũ Luda gbɛ̃nↄ lɛ́pɛmmanaao. \v 21 Makũ Pↄlu, ma ↄgbɛn dí. Ma fↄ kpàáwa. \v 22 Tó gbɛ̃ke ye Dikiriiro, Luda láari boa. Ó Dikiri tɛn su. \v 23 Dikiri Yesu gbɛ̃kɛ kɛárɛ. \v 24 Má yeái á pínki kunna Kirisi Yesu gũn.