\id MAL Malachi in Boko, Ross Jones 2/08 \ide UTF-8 \h Malaki \toc1 Malaki \toc2 Malaki \toc3 Mal \mt1 MALAKI \imt1 Yã́ pↄ́ kú láɛ bee guuↄ \ip Malaki a lá kɛ̃̀ e wàↄ gɛ́ Yesu Kilisi ii wɛ̃̀ 500 e 450. Isailiↄ sù ń zↄblea Babilonio wɛ̃̀ 538 guu. An suapi gbɛa an kúsu nà kwɛawa busɛbusɛ. E ãnabi Malaki àↄ gɛ́ ãnabikɛkɛi, Isailiↄ tɛ̀ ãnabi Age ń ãnabi Zakalio yãdanɛↄi, ↄ̃ aa ɛ̀a Lua kpɛ́ dↄ̀ Yelusalɛũ wɛ̃̀ 520 e 515 guu. Ãma za gↄↄ bee an wɛ́ dↄa yã́ dafu pↄ́ a kɛ dↄaana Zolobabɛli ↄzĩ i zɛkɛo. An lousisiyãↄ ↄ̃̀ↄkpà mɛ́ yãvãi lɛ́ kã́fĩ. Aa pãkpà sa'oa Luawai (1.6-14), wiↄ Lua kpãi'o gbaↄ daa guu (3.6-11), sa'onkiaↄ sↄ̃ aalɛ laaidↄ zĩwa lↄo, mɛ́ wìli ikoyã pↄ́ Lua dìlɛnɛ́ da lↄo (2.1-16). \ip Yã́piↄ yã́i Malaki lɛdà sa'onaↄwa ń gbɛ̃́ↄ píi aa nↄ̀sɛlilɛ. A dↄ̀ńgu kɛ́ Lua yeńzi (1.1-5), ãma a ònɛ́ lↄ aà mↄa ń aà yã́kpalɛkɛa ń gbɛ̃́ↄ gↄↄ kà kãi (2.17-3.5, 3.13-24). À zĩna pↄ́ Lua a gbaɛ yã'ònɛ́ (3.1), aↄ dɛ ãnabi ũ lán Ɛliawa (3.23). Baona lá pↄ́ Matiee ń Lukuo kɛ̃̀ↄ guu, Malaki yã́ bee dɛ Zãa Daa'ilɛna pↄ́ à mↄ̀ gbɛ̃́ↄ da zɛ́wa Yesu Kilisiɛ yã́ ũɛ (Mat 17.11-13, Luk 1.17). \ip Kɛ́ Malaki fɛ̀lɛ ń Isailiↄ an kua pↄ́ ↄ̃̀ↄkpà ń ń pãkpaa Lua yã́io, à lɛdàda luanaaikɛnaↄnɛ aaↄ kú ń Lua yã́kpalɛkɛańnↄ sↄuo. Wápiↄ sↄ̃ Malaki lɛ́ owɛ̃ɛ wá baade àↄ kú ń Lua yã́kpalɛkɛaanↄ sↄuo za káau. \c 1 \s1 Sa'oyã \p \v 1 Yã́ pↄ́ Dii ò Isailiↄnɛ Malaki sabain kɛ: \v 2 Ma Dii ma mɛ̀ má yeázi, ↄ̃ a mɛ̀ ma yeaázi dɛ kpelewa ni? Ma Dii ma mɛ̀ Esauá Yakↄbu vĩ̀i nolo? Kási Yakↄbu má yei, \v 3 má ye Esauio,\f + \fr 1.3 \fr*\ft Lom 9.13\ft*\f* ↄ̃ ma aà gusĩsĩde lìlɛ guwaiwai ũ, ma aà bùsu tò gbáa gbɛ̃gbonaↄ kúkĩi ũ. \v 4 Ɛdↄũpiↄ ì mɛ, baa kɛ́ wà ń wɛ̃́lɛↄ dɛ̃ↄnzↄ̃, aa ɛa ń bɛziaↄ fɛlɛɛ. Ɔ̃ ma Dii Zĩgↄ̃de ma mɛ̀: Tó aa ɛ̀a kàlɛ, má ń dɛɛlɛmpaɛ, wi onɛ́ Vãibusudeↄ, gbɛ̃́ pↄ́ Dii ń kpɛ̃nɛ kũa gↄↄpiiↄ!\f + \fr 1.4 \fr*\ft Isa 34.5-17, 63.1-6\ft*\f* \v 5 Á wɛsiɛ, í mɛ Dii zↄ̃ↄ, baa wá bùsu zↄ̃lɛ kpɛle. \p \v 6 Nɛ́ ì a mae kpɛla, mɛ́ zↄ̀blena ì a dii kpɛla. Kɛ́ má dɛ á mae ũ, álɛ ma kpɛlae? Kɛ́ má dɛ á dii ũ, á ma vĩa vĩe? Ma Dii Zĩgↄ̃de mámɛ málɛ á la. Á sa'onaↄ, ámɛ álɛ sakamagu. I mɛ: Kpelewa wa sakàngui? \v 7 Kɛ́ a sakà ma táabũnuu yã́iɛ. I mↄ ma gbagbakĩi ń blɛ gbãlɛaoɛ. I mɛ: Kpelewa wa n gbagbakĩi gbãlɛ̀i? \v 8 Kɛ́ a mↄ sa'òa ń pↄ́ vĩ̀aↄ, yãvãin weoa? Kɛ́ a sa'òa ń nↄ̀ↄ ɛɛↄ ge a gyãeↄ, yãvãin weoa?\f + \fr 1.8 \fr*\ft Iko 15.21\ft*\f* À gɛ kpa bùsu gbɛ̃zↄ̃ↄwa à gwa! Á yã́ a kaaàgua? A á sáaukpaa? Ma Dii Zĩgↄ̃de mámɛ málɛ á la. \p \v 9 Tó a awakpàmɛɛ tia kɛ́wa, má á wɛgwae? Tó pↄ́ bee taaↄ kú á ↄzĩ, má síánↄe? Ma Dii Zĩgↄ̃de mámɛ málɛ á la. \v 10 Tó á gbɛ̃e gɛ̀ ma ua zɛ́ tà yãa, kɛ́ wasu gɛ̃ tɛ́kai ma gbagbakĩi pão, bee sã̀ↄ. Ma Dii Zĩgↄ̃de mámɛ má ò. Á yã́ lɛ́ kɛmɛɛ nao, má á gba sio. \v 11 Za ĩatɛ̃ bilɛa e a gɛ̃kpɛukĩi ma tↄ́ aↄ zↄ̃ↄ buiↄnɛ. Wa tulaletikamɛɛ tɛ́a, wi mↄmɛɛ ń gba gbãlɛsaiↄ gupiiu, asa ma tↄ́ aↄ zↄ̃ↄ buiↄ guuɛ. Ma Dii Zĩgↄ̃de mámɛ má ò. \v 12 Kási ápiↄ i ma tↄ́ ↄ̃̀ↄkpaɛ, álɛ e ma táabũnu gbãlɛaɛ, ↄ̃ i sa'owà ń pↄ́ giaↄ. \v 13 Ma Dii Zĩgↄ̃de ma mɛ̀: I mɛ, bee á kṹ gbãaɛ, ↄ̃ a nifɛ̃̀i. Tó a mↄ ma gbagbai ń pↄ́ kↄ̃̀ↄkũaↄ ń pↄ́ ɛɛkũaↄ ń pↄ gyãeↄ, má beeↄ sia? Ma Dii mámɛ málɛ á la. \v 14 Mↄafilide pↄ́ pↄ́ sa vĩ a kpàsa guu, a zɛ̀mɛɛ, mɛ́ à gɛ̀ ma gbagba ń pↄ́ sãadeo a gɛ̃ɛ ũ, adeá láaipↄɛ. Asa mámɛmaa Kía zↄ̃ↄ, ma tↄ́ ì to vĩa bui píi kṹ. Ma Dii Zĩgↄ̃de mámɛ má ò. \c 2 \p \v 1 Ma Dii Zĩgↄ̃de ma mɛ̀: Á sa'onaↄ á yã́n la sa. \v 2 Tó i swã́sɛio, tó i da á sↄ̃u à ma tↄbↄo, má láaizĩwá à gↄ̃ báaasaiɛ. Má zĩ̀wá kↄ̀ se, asa i da á sↄ̃u a ma tↄbↄ̀o. \v 3 Gwa! Má á buiↄ lele á yã́i, mí dikpɛ sa pↄ́ á ò pↄgbↄ̃ fã́ɛ á oawa, wi á kↄ́lɛò. \v 4 Íↄ dↄ̃ sa kɛ́ ma yã́ bee dìlɛɛ́, kɛ́ ma bàa kua ń á Levii buiↄ gi kuɛ.\f + \fr 2.4 \fr*\ft Nao 3.11-13\ft*\f* Ma Dii Zĩgↄ̃de mámɛ má ò. \v 5 Ma bàakuańnↄpi guu ma wɛ̃ni ń aafiao kpàmá, kɛ́ aaↄ ma vĩa vĩ, ↄ̃ aa ma vĩa vĩ, aa lùalua ma aɛ. \v 6 An lɛ́ yãdanɛ sĩana dↄ̃, wi ma yãkpaanla bↄ̀ ń lɛ́uo. Aa táa'òmanↄ ń lɛdoũo ń nↄ̀sɛpuao, aa gbɛ̃́ↄ bↄ̀ vãi guu dasi. \v 7 A maa sa'ona àↄ dↄ̃a vĩɛ, kɛ́ gbɛ̃́ↄ e yãdanɛ mawà, asa ↄ̃mɛ ma Dii Zĩgↄ̃de ìwa ũ. \v 8 Ápiↄ sↄ̃ a pãzɛa, á yãdanɛↄ tò gbɛ̃́ↄ fù dasi, a ma bàa kua ń á Levii buiↄ gbòo. Ma Dii Zĩgↄ̃de mámɛ má ò. \v 9 Ɔ̃ má tò wà sakàágu, ma á sↄaa gbɛ̃́piiɛ, kɛ́ i tɛ ma tufaio, mɛ́ i kɛ gbɛ̃́ↄnɛ kɛ̀kɛ ikoyã musu yã́i. \s1 Nↄyaa yã́ \p \v 10 Wá De doũ nolo? Lua doũ mɛ́ wá kɛo lò? Bↄ́yãi wá kↄ̃ náai vĩo, ↄ̃ wa Lua bàa kua ń wá deziↄ yã́ gbòoi? \v 11 Yudaↄ náaisaiyãkɛ̀, aa yãbɛ̃ɛkɛ̀ Yelusalɛũ ń Isaili bùsuo, asa aa tã́agbagbanaↄ sɛ̀ nↄ ũ, aa Dii kpɛ́ pↄ́ a yei gbãlɛ̀ò. \v 12 Gbɛ̃́ pↄ́ yã́ bee taa kɛ̀, Dii aà kɛ̃ Yakↄbu buiↄwa, i dɛ, bↄ̀mↄ ge bele no, baa tó à mↄ̀ ń gbaↄ Dii Zĩgↄ̃deɛ. \p \v 13 Yã́ plaade pↄ́ i kɛn la. Iↄ ↄ́ↄlↄ àↄ aaukɛ, á wɛ́'i ìↄ ka Dii gbagbakĩiwa, kɛ́ à wɛsɛ̀ lɛ́ gba pↄ́ a mↄòɛ gwa à gbasa sio yã́i. \v 14 I mɛ: Bↄ́mɛ mↄ̀ ń yã́ɛo? Kɛ́ Dii mɛ́ seelade ũ ápiↄ ń á baade ɛ̀waasogↄↄ nↄo yã́ musu yã́iɛ. Asa n nↄ mɛ́ n gbɛ̃do pↄ́ a kↄ̃ yãmà ũ, ↄ̃ n bↄ aà kpɛ. \v 15 Dii i á kɛ lán sàwakula ń gbalaowa, kɛ́ á mɛ ń á lɛ́o àↄ doũo lé? Bↄ́ Lua lɛ́ yá á mɛdoũkɛpi musui? Kɛ́ á nɛ́ↄ e aa a yãma yã́iɛ. Bee yã́i àↄ ázĩa kũa dↄ̃, kɛ́ ásu náaisaiyãkɛ á naɛo. \v 16 Ma Dii Isailiↄ Lua ma mɛ̀, má za nↄyaa ń pↄpiliawàouɛ. Ma Dii Zĩgↄ̃de mámɛ má ò. Àↄ ázĩa kũa dↄ̃, kɛ́ ásu náaisaiyãkɛɛ̀o. \s1 Dii yã́kpalɛkɛgↄↄ \p \v 17 Á tò á yã'o Dii kũ̀ gbãa. I mɛ: Wá yã́ kpele mɛ́ aà kũ̀ gbãai? Kɛ́ i mɛ, vãikɛnaↄ maa Diiɛ, an yã́ ì kaaàgu yã́iɛ. I mɛ lↄ, Lua pↄ́ ì yã́kpalɛkɛ ń gbɛ̃́ↄ ku máɛ? \c 3 \p \v 1 Ma Dii Zĩgↄ̃de ma mɛ̀: Gwa! Má a zĩna gbaɛ aà dↄaa zɛkɛkɛmɛɛ.\f + \fr 3.1 \fr*\ft Mat 11.10, Maa 1.2, Luk 1.76, 7.27\ft*\f* Dii pↄ́ i aà kĩ́i wɛɛlɛ i gɛ̃ a kpɛ́u kã́ndo. À ma, ma bàakuaánↄ zĩna pↄ́ á pↄ dↄwàpi lɛ́ mↄ́! \v 2 Démɛ a aà mↄgↄↄ fↄ̃i?\f + \fr 3.2 \fr*\ft Yoɛ 2.11, Zia 6.17\ft*\f* Tó à bìlɛ, démɛ a bↄi? Asa aↄ dɛ lán mↄ̀baasana tɛ́waɛ, lán pↄpina kasa baasaawa. \v 3 A zↄ̃lɛ à gbɛ̃́ↄ baasa à ń gbãsĩ wolo. A Levii buiↄ gbãbↄnɛ́, lá wì vua ń ã́nusuo, gbãsĩ wolowa, mↄ Diiɛ ń gbaↄ a zɛ́wa. \v 4 Gↄↄ bee Yelusalɛũdeↄ ń Yudaↄ píi gba a ka Diigu lán yãawa, lá a ziwa. \p \v 5 Ma Dii Zĩgↄ̃de ma mɛ̀: Má mↄ́wá yã́kpalɛu, ma mɛ a wã ń bↄbↄa ń gbɛ̃́ pↄ́ ma vĩa vĩoↄ: Gbɛ̃kↄↄlɛkɛnaↄ ń gbãsĩkɛnaↄ ń ɛɛ lɛgbɛ̃naↄ ń gbɛ̃́ pↄ́ aaì gbãamↄ ń zĩkɛnaↄnɛ ń gyaa taasideↄ ń tonɛ pↄ́ gwana vĩoↄ ń bↄ̀mↄↄ. \s1 Gbɛ̃nazĩna Lua kpã́i'oa \p \v 6 Ma Dii mili lilɛo. A yã́i á Yakↄbu buiↄ i kaalɛo. \v 7 Ma Dii Zĩgↄ̃de ma mɛ̀: Za á deziↄ gↄↄ ↄ̃ a pã ma yã́a, á kũao. À zɛmanↄ, mí zɛánↄ. I mɛ, kpelewa wá zɛnnↄi? \p \v 8 Gbɛ̃nazĩna ì Lua kpã́i'oa? Kási álɛ ma kpã́i'o. I mɛ, bↄ́ musu wálɛ n kpã́i'oui? Á pↄ́ kwide ń á gbao yã́ musuɛ. \v 9 Á bui píi gↄ̃̀ láaipↄ ũɛ, kɛ́ álɛ ma kpã́i'o yã́i. \v 10 À mↄ́ ń pↄ́ kwideo\f + \fr 3.10 \fr*\ft Lev 27.30\ft*\f* píi, í ká ma làasiu, kɛ́ blɛ e àↄ ku ma kpɛ́u. Ma Dii Zĩgↄ̃de mámɛ má ò. À ma lɛ bee musu à gwa. Tó mi musu zɛ́ wɛ̃ ma ɛ̀fãai pìsiɛ́, a kua a kákĩiwao, mámɛo! \v 11 Ma Dii Zĩgↄ̃de ma mɛ̀: Má kpá á buapↄ ↄ̃̀ↄkpanaↄnɛɛ. Aa á pↄ́ↄ míↄnzↄ̃o, á vɛ̃ɛliↄ nɛ́ a woloo. \v 12 Bui píi i oɛ́ ɛ̀fãaideↄ, asa á bùsu aↄ naɛ. \s1 Dii bↄa ń yã́o gↄↄ \p \v 13 Ma Dii ma mɛ̀: A yãvãi ò ma musu. I mɛ, bↄ́ yã́ wá ò n musui? \v 14 A mɛ̀, zↄblea Luaɛá pãɛ. Kɛ́ wa zĩkɛ̀ Dii Zĩgↄ̃de yã́wa mɛ́ wa zwã̀nkasaↄ dà aà yã́i, bↄ́ ài wá èi? \v 15 Tia kɛ́wa i mɛ waladeↄnɛ ɛ̀fãaideↄ. Álɛ e vãikɛnaↄ mɛ́ lɛ́ zɛdↄ, gbɛ̃́ pↄ́ ì mɛ Lua pila wà dɛ̃ɛka sↄ̃, yãe lí aà leo. \p \v 16 Gbɛ̃́ pↄ́ Dii vĩa vĩↄ yã'ò ń kↄ̃o, ↄ̃ à swãdↄ̀ ń yã́i a mà. Ɔ̃ wà gbɛ̃́ pↄ́ Dii vĩa vĩ aaì làasookɛwàↄ tↄ́ kɛ̃̀ ladau aà aɛ. \v 17 Ma Dii Zĩgↄ̃de ma mɛ̀, gↄↄ pↄ́ ma bↄ ń yã́o, aaↄ dɛ ma pↄ́ ũ, ma àizɛɛ ũ. Má wɛ̃nadↄ̃nɛ́ lá gbɛ̃́ ì wɛ̃nadↄ̃ a nɛ́ pↄ́ lɛ́ zĩkɛɛɛwa. \v 18 Í gbɛ̃maaↄ ń gbɛ̃vãiↄ dↄ̃kↄ̃ɛ sa, gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ zↄble Luaɛↄ ń gbɛ̃́ pↄ́ lí zↄbleɛ̀oↄ. \c 4 \p \v 1 Ma Dii Zĩgↄ̃de ma mɛ̀: Gwa! Gↄↄpi lɛ́ mↄ́, aↄ wãa lán mua tɛ́wa, mɛ́ waladeↄ ń vãikɛnaↄ aaↄ dɛ lán sɛ̃̀ giiwa. Gↄↄpi a kṹmá píi, an zĩ́na ge an ↄnɛ a gↄ̃o. \v 2 Á gbɛ̃́ pↄ́ á ma vĩa vĩↄ sↄ̃, á bↄa maa ĩatɛ̃ i bilɛɛ́, mɛ́ aafia aↄ ku a gupuai. Á bↄlɛ àↄ vĩvĩ lán zunɛ pↄ́ wà ń gbáɛↄwa. \v 3 Ma Dii Zĩgↄ̃de ma mɛ̀: Gↄↄ pↄ́ ma bↄ ń yã́o, á ↄ̃zↄ̃ gbɛ̃vãiↄwa, aaↄ dɛ túfu ũ á gbáu. \v 4 À to ikoyã pↄ́ má kpà ma zↄ̀blena Mↄiziwa Olebu àↄ dↄágu, yã́ pↄ́ má dìlɛ Isailiↄnɛ ń yã́ pↄ́ má dànɛ́o. \v 5 À ma! Má ãnabi Ɛlia\f + \fr 3.23 \fr*\ft Mat 11.14, 17.10-13, Zãa 1.21\ft*\f* zĩwá e ma mↄgↄↄ zↄ̃ↄ pↄ́ a to vĩa ń kṹ àↄ ká. \v 6 A to maeↄ lɛdoũkɛ ń ń nɛ́ↄ, mɛ́ nɛ́ↄ lɛdoũkɛ ń ń maeↄ,\f + \fr 3.24 \fr*\ft Luk 1.17\ft*\f* kɛ́ másu mↄ ↄlɛlɛ á bùsuɛo yã́i.