\id GAL Galatians in Boko, Ross Jones 2/08 \ide UTF-8 \h Galatiↄ \toc1 Galatiↄ \toc2 Galatiↄ \toc3 Gal \mt1 GALATIƆ \imt1 Yã́ pↄ́ kú láɛ bee guuↄ \ip Galati bùsu gbɛ̃eↄ Yesu baona mà wa sì Pↄlu wɛ̃́lɛgɛa gɛ̃n plaade ń a àaↄ̃deo guuɛ (Zĩn 16.6, 18.23). Ãma waasokɛn pãleↄ gɛ̀ we lↄ, ↄ̃ aa dàda gbɛ̃́ↄnɛ aa mɛ̀, sema Yesude pↄ́ aa dɛ Yudaↄ ũↄ misiilɛ Mↄizi ikoyãɛ, aai tↄ̃zↄ̃. Pↄlu kĩ́i yãdanɛ bee bↄ̀ Yesu Kilisi yã́ kpɛɛ, àlɛ Galati bùsu Yesudeↄ da zↄbleu. Kɛ́ a mà gbɛ̃́piↄ lɛ́ swã́sɛ yã́pizi, ↄ̃ à láɛ bee kɛ̃̀nɛ́. \ip Kɛ́ Pↄlu ye a gbɛ̃́ↄ ɛa laaidↄ baona zɛ́ mɛ̀ndonawa, ↄ̃ à yãdàdanɛ́ à mɛ̀: \imq À azĩa yã́ bↄↄlɛkɛ̀nɛ́, aà nↄ̀sɛlilɛa ń lɛdoũ pↄ́ wa kɛ̀ ń kↄ̃o ń Yelusalɛũ dↄaanaↄ ikoyãpi musu ń a kↄ̃yãmasai ń Piɛɛo yã́pi musuo. Pↄlu a zĩnakɛyã bↄↄlɛkɛ̀nɛ́, à kpàlɛ à sìwà kɛ́ a zĩnakɛpi bↄ̀ Dii kĩ́iɛ (1-2). \imq À gbãa'è Luabaakuańnↄ káau yã́ↄwa, ↄ̃ à mɛ̀ gbɛ̃e a e bↄ maa Mↄizi ikoyã maà sabaio, sema Yesu Kilisi náaikɛa (3-4). \imq À tɛkpàńgu aa wɛtã wàↄ ńzĩa vĩ ń Lua Nisĩna dↄaaanɛ́o, asa Nisĩnapi ì yãmaaↄ inɛ́ dasi, a sɛ̃́ia mɛ́ yeakↄ̃zi ũ (5-6). \ip À kũ̀ Yesu gãli píi ń Yesudeↄ píi swã́sɛ Pↄlu yã́pizi, aai sí ń nↄ̀sɛmɛndoo kɛ́ aa e bↄ zↄblea bui píiu. \c 1 \s1 Baona pãle kuo \p \v 1-2 Ma Lua zĩna Pↄlu ń ma Yesude dee pↄ́ wá sãnuↄ píi wámɛ wa láɛ bee kɛ̃̀ Yesude pↄ́ aa ku Galati bùsuuↄnɛ.\f + \fr 1.1-2 \fr*\ft Zĩn 16.6\ft*\f* Ma zĩnakɛ i bↄ gbɛ̃nazĩna kĩ́io, gbɛ̃nazĩna mɛ́ i a lɛdↄɛkɛo, Yesu Kilisi ń Mae Lua pↄ́ aà bↄ̀ gauo mɛ́ ma zĩ. \v 3 Lua wá Mae ń Dii Yesu Kilisio gbɛ̃kɛkɛɛ́, aai á gba aafia. \v 4 Kilisipi gì a wɛ̃nii Lua wá Mae pↄeãwa, à wá duuna kɛ̃̀wá, kɛ́ à e wá bↄ dṹnia tia vãiɛ beeu. \v 5 Lua mɛ́ gawi vĩ gↄↄpii! Ãmi. \p \v 6 Kɛ́ álɛ bↄ Lua pↄ́ á sisi a gbɛ̃kɛ guu kpɛ màa gↄ̃̀ↄ, álɛ zɛ ń bao koleao, yã́pi dìa maamaaɛ. \v 7 Baona pãle kuo. Gbɛ̃́ pↄ́ ye Kilisi baopi lilɛↄ lɛ́ á liaaɛ. \v 8 Baa tó wápiↄ ge malaikae bↄ̀ luabɛ à baona pↄ́ i kpaaĩ ń pↄ́ pↄ́ wá òɛ́oo waasokpàɛ́, Lua láaikɛwà. \v 9 Wá òɛ́ yãa mɛ́ málɛ oɛ́ lↄ, tó gbɛ̃e baona pↄ́ i kpaaĩ ń pↄ́ pↄ́ á màoo waasokpàɛ́, Lua láaikɛwà. \p \v 10 Málɛ sáau wɛɛlɛ gbɛ̃nazĩnawa yã̀, ge Luaɛ? Málɛ wɛɛlɛ ma yã́ ká gbɛ̃nazĩnagu yã̀? Tó gbɛ̃nazĩna má ye à káńgu e tia, dↄ̃ Kilisi zↄ̀blenan ma ũo. \s1 Yesu Pↄlu sɛa a zĩna ũ \p \v 11 Ma gbɛ̃́ↄ, má ye à dↄ̃ kɛ́ baona pↄ́ mi kpáɛ́ i bↄ gbɛ̃nazĩna kĩ́io. \v 12 Mi ma gbɛ̃nazĩna kĩ́io, gbɛ̃e mɛ́ i damɛɛo, Yesu Kilisi mɛ́ bↄ̀ mↄ̀oa. \p \v 13 Á mà lá má kú yãa Yudaↄ zɛ́u. Ma Yesudeↄ wɛtã̀ wɛ̃́lɛ ń wɛ̃́lɛo pãsĩpãsĩ, má wɛ̀ɛlɛ mà ń midɛ.\f + \fr 1.13 \fr*\ft Zĩn 8.3\ft*\f* \v 14 Ma Yudaↄ zɛ́pi yã́ kũ̀ ↄplapla dɛ ma sáaↄla dasi, ma ãia dɛńla wá deziↄ fɛlɛkaayãpi guu. \v 15 Ãma Lua ma dilɛ a pↄ́ ũ za ma da nↄ̀sɛu.\f + \fr 1.15 \fr*\ft Isa 49.1\ft*\f* Kɛ́ aà ma sísia a gbɛ̃kɛ guu gↄↄ kàɛ̀, \v 16 ↄ̃ à a Nɛ́ gbàɛa,\f + \fr 1.16 \fr*\ft Zĩn 9.3-6\ft*\f* kɛ́ mà aà baona kpá buipãleↄnɛ. Mi gɛ́ kpálɛi gbɛ̃e gɛ̃zĩo, \v 17 mi gɛ́ Yelusalɛũ gbɛ̃́ pↄ́ aa dɛ zĩnaↄ ũ ma ãaↄ kĩ́io, ma gɛ Laalubuↄ bùsuu gↄ̃̀ↄɛ, ↄ̃ ma ɛa ta Damasi. \p \v 18 Wɛ̃̀ àaↄ̃ gbɛa ↄ̃ ma gɛ Yelusalɛũ, kɛ́ wà kↄ̃ dↄ̃ ń Piɛɛo, ↄ̃ ma kɛaànↄ gↄↄ gɛ̃o.\f + \fr 1.18 \fr*\ft Zĩn 9.26-30\ft*\f* \v 19 Mi zĩna pãle eo, sema Dii dãuna Zaaki bàasio. \v 20 Yã́ pↄ́ má kɛ̃̀ɛ́pi, má sì ń Luao, ɛɛ málɛ tóo. \v 21 Bee gbɛa ma gɛ Sili bùsuu ń Silisi bùsuo. \v 22 Gↄↄ bee Yesude pↄ́ kú Yudeↄ i wɛsimalɛo, \v 23 ãma aa su mà wà mɛ̀, gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ ń wɛtã yãa mɛ́ lɛ́ zɛ́ pↄ́ á wɛ̀ɛlɛ kaalɛpi waasokpa tiasa, \v 24 ↄ̃ aa Lua tↄbↄ̀ ma yã́ musu. \c 2 \s1 Pↄlu kↄ̃ yãmaa ń zĩna pãleↄ \p \v 1 Wɛ̃̀ gɛ̃o mɛ̀ndosai gbɛa ma ɛa gɛ Yelusalɛũ ń Baanabao.\f + \fr 2.1 \fr*\ft Zĩn 15.2-4\ft*\f* Ma Titu sɛ̀, à gɛ̀wanↄ lↄ. \v 2 Ma gɛ we, kɛ́ Lua mɛ́ bↄ̀ mↄ̀oa à kũ̀ mà gɛɛ. Ɔ̃ ma baona pↄ́ mi kpa buipãleↄnɛ bↄↄlɛkɛ̀ dↄaanaↄnɛ ńtɛ̃ɛ, kɛ́ zĩ pↄ́ má kɛ̀ ń pↄ́ pↄ́ málɛ kɛo su kɛ pão. \v 3 Titu pↄ́ wá sãnu ń a Gɛlɛkikɛo, aai gãnawà aà tↄ̃zↄ̃o. \v 4 Yesude ɛgɛna pↄ́ gɛ̃̀ wá guu kpã́iↄ mɛ́ aa yã́pi dà. Aa gɛ̃̀ wá naa Kilisi Yesuwa wɛ̃́ɛkɛa tàasikaiɛ. Aa ye wá da zↄbleuɛ, \v 5 ↄ̃ wi we wa misìilɛnɛ́o baa yↄↄ, kɛ́ à e àↄ baona sĩana kũa yã́i. \v 6 Gbɛ̃́ pↄ́ wàlɛ ń gwa dↄaana ũↄ, aai yãe kã́fĩmɛɛo. Lá aa dɛ, i kɛmɛɛ yãe ũo, asa Lua lí gbɛ̃e zãboo. \v 7 Aa è Lua a baonakpaa buipãleↄnɛ nàmɛɛ ma ↄzĩ, lá à a kpaa Yudaↄnɛ nà Piɛɛɛ a ↄzĩwa. \v 8 Asa lá Lua zĩkɛ̀ Piɛɛ guu a zĩnakɛ yã́ musu Yudaↄ kĩ́i, màa à zĩkɛ̀ ma guu buipãleↄ kĩ́i. \v 9 Zaaki ń Piɛɛo ń Zãa pↄ́ wàlɛ ń gwa Lua kpɛ́ gbapɛlɛ ũↄ gbɛ̃kɛ pↄ́ Lua kɛ̀mɛɛ dↄ̃̀, ↄ̃ aa ↄkpàwá, wá ń Baanabao gbɛ̃kɛ vĩa ń kↄ̃o seela ũ. Aa sì wápiↄ wà gɛ́ buipãleↄ kĩ́i, ḿpiↄ sↄ̃ Yudaↄ kĩ́i. \v 10 Yã́ pↄ́ aa yei lé, ń taasideↄ yã́ àↄ dↄwágu. Gↄↄ bee sↄ̃ wá mɛ wã̀ ń a kɛao kↄ̀. \s1 Yesu náaikɛa mɛ́ ì wá suaba \p \v 11 Kɛ́ Piɛɛ mↄ̀ Antiↄsi, ma giɛ̀ wɛliwɛ kɛ́ à zã̀ yã́wa yã́i. \v 12 Asa e Zaaki zĩnaↄ aaↄ gɛ́ kái, ì pↄble ń buipãleↄɛ. Kɛ́ aa kà, ↄ̃ à bↄ̀zã à kɛ̃̀má, kɛ́ àlɛ vĩakɛ Yuda pↄ́ aa zɛ̀ ń tↄ̃zↄ̃yãoↄnɛ yã́i. \v 13 Yuda kĩniↄ nàwà mↄafilipi guu. Baa se aa Baanaba gà nàmá. \v 14 Kɛ́ má è aa baona sĩana kũa a zɛ́wao, má ò Piɛɛɛ ampii wáa: N Yuda ia ń kú lán buipãlewa, i kɛ lán Yudawa no. Kpelewa ńyↄ̃ fↄ̃ gãna buipãleↄwa aaↄ Yudaↄ yã́ kũai? \p \v 15 Yudaↄn wá ũ, buipãle pↄ́ aa Lua dↄ̃oↄn wá ũo. \v 16 Ãma wá dↄ̃ kɛ́ gbɛ̃e lí bↄ maa zĩkɛa ikoyãpiwa yã́io, sema Yesu Kilisi náaikɛa ado bàasio.\f + \fr 2.16 \fr*\ft Lom 3.20, 22\ft*\f* Baa wápiↄ, wa Kilisi Yesu náaikɛ̀, kɛ́ wà e bↄ maa wá Kilisi náaikɛapi yã́iɛ, i kɛ zĩkɛa ikoyãpiwa yã́i no, asa gbɛ̃e lí bↄ maa zĩkɛa ikoyãwa yã́io.\f + \fr 2.16 \fr*\ft Soũ 143.2\ft*\f* \v 17 Gↄↄ pↄ́ wálɛ wɛɛlɛ wà bↄ maa naa Kilisiwa, tó wá è duunkɛnaↄn wá ũ sↄ̃, bee mɛ̀ Kilisi lɛ́ duuna wɛ̃zĩgba yã̀? Aawo! \v 18 Tó ma ɛa lɛ́ ikoyã pↄ́ má gbòo kɛkɛ, a tàaeden ma ũ we. \v 19 Asa má dɛ gɛ ũ ikoyãpi musuɛ, ↄ̃ ma bↄ a yã́u kɛ́ màↄ ku Lua pↄ́ ũ yã́i. Ma ga líwa ń Kilisio. \v 20 Mapi má kú lↄo, Kilisi mɛ́ kú ma guu. Tiasa ma gbɛ̃nazĩnkɛ guu má kú Lua Nɛ́ pↄ́ yemazi à gì a wɛ̃nii ma yã́i náaikɛa guuɛ. \v 21 Málɛ Lua gbɛ̃kɛ bãdɛo. Tó wì bↄ maa ikoyãpi yã́iɛ, Kilisi gà pãɛ. \c 3 \s1 Mↄizi ikoyã ń luanaaikɛao \p \v 1 Galati mìsaideↄ! Wa Yesu Kilisi gaa líwa sã́asã òɛ́ wásawasa. Wà pↄdàwá yã̀? \v 2 Má ye mà yã́ mɛ̀ndo gbɛawá. A Lua Nisĩna è zĩkɛa ikoyãwa yã́i yã̀, ge yã́ pↄ́ á màpi náaikɛa yã́iɛ? \v 3 Àkɛa a gↄ̃ mìsai kɛ́wai? Á dàalɛ ń Lua Nisĩna gbãaoɛ, ↄ̃ álɛ a midɛ ń ázĩa gbãao saa? \v 4 A taasi saɛ kɛ̀ pã yã̀? Aↄ pão. \v 5 Lua a Nisĩna kpàwá à dabudabuↄ kɛ̀ á guu á zĩkɛa ikoyãwa yã́i yã̀, ge yã́ pↄ́ á màpi náaikɛa yã́iɛ? \p \v 6 À gwa Ablahaũwa. À Lua náaikɛ̀, ↄ̃ Lua tò yã́ bↄ̀aànↄ na.\f + \fr 3.6 \fr*\ft Daa 15.6, Lom 4.3\ft*\f* \v 7 Àↄ dↄ̃ kɛ́ gbɛ̃́ pↄ́ aa Lua náai vĩↄ mɛ́ Ablahaũ buiↄ ũ.\f + \fr 3.7 \fr*\ft Lom 4.16\ft*\f* \v 8 Lua baonakpà Ablahaũɛ à mɛ̀ á báaada bui píigu aà sabai,\f + \fr 3.8 \fr*\ft Daa 12.3\ft*\f* asa wà dↄ̀aa wa kɛ̃̀ Luayãtaalau wà mɛ̀ Lua a to yã́ bↄ ń buipãleↄ na a náai pↄ́ aa kɛ yã́i. \v 9 Beewa Lua ì báaada gbɛ̃́ pↄ́ aa a náaikɛ̀ↄgu, lá a kɛ̀ a náaikɛna Ablahaũɛwa. \v 10 Gbɛ̃́ pↄ́ zɛ̀ ń zĩkɛa ikoyãwao gↄ̃̀ láaipↄ ũɛ, asa a kɛ̃a láu wà mɛ̀, gbɛ̃́ pↄ́ líↄ yã́ pↄ́ kú ikoyã lá guuↄ kũa píi a zɛ́waoá láaipↄɛ.\f + \fr 3.10 \fr*\ft Iko 27.26\ft*\f* \v 11 Wá dↄ̃ sã́asã kɛ́ Lua lí tó yã́ bↄ̀ńnↄ na zĩkɛa ikoyãwa guuo, asa wà mɛ̀ gbɛ̃́ pↄ́ Lua tò yã́ bↄ̀aànↄ na a náai pↄ́ àlɛ kɛ yã́i mɛ́ aↄ ku.\f + \fr 3.11 \fr*\ft Abk 2.4\ft*\f* \v 12 Ikoyã i kↄ̃'e ń luanaaikɛaoo, asa wà mɛ̀ gbɛ̃́ pↄ́ ikoyãpi kũa mɛ́ a wɛ̃ni e a guu.\f + \fr 3.12 \fr*\ft Lev 18.5\ft*\f* \v 13 Kilisi gↄ̃̀ láaipↄ ũ wá gbɛu, à wá bↄ́ ikoyã láai guu, asa a kɛ̃a láu wà mɛ̀, gbɛ̃́ pↄ́ wa lòo líwaá láaipↄɛ.\f + \fr 3.13 \fr*\ft Iko 21.23\ft*\f* \v 14 Bee kɛ̀ màa kɛ́ báaa pↄ́ Lua dà Ablahaũgu e gↄ̃ buipãleↄnɛ Kilisi Yesu sabaiɛ, wí Nisĩna pↄ́ Lua a lɛgbɛ̃̀ e aà náaikɛa yã́i. \s1 Mↄizi ikoyã ń Lua lɛgbɛ̃ao \p \v 15 Ma gbɛ̃́ↄ, gbɛ̃nazĩn yãkɛa taa málɛ owàɛ́. Tó gbɛ̃́ lɛgbɛ dìlɛ mɛ́ a seeladeↄ vĩ, wa fↄ̃ wà a bãdɛo, wa fↄ̃ yãe kã́fĩuo. \v 16 Beewa Lua lɛgbɛ̃̀ Ablahaũɛ ń aà buio. A kɛ̃a Luayãtaalau, wi mɛ ń aà buiↄ lán dasi wàlɛ owao,\f + \fr 3.16 \fr*\ft Daa 12.7\ft*\f* wà mɛ̀ ń aà buioɛ, gbɛ̃́ mɛ̀ndoɛ, ↄ̃n Kilisi ũ. \v 17 Yã́ pↄ́ má ye on kɛ: Lua dↄ̀aa lɛgbɛ̃̀ɛ̀ yãa, à mɛ̀ a bàa àↄ kuaànↄ. A wɛ̃̀ ↄ̀aa pla ń baakwio (430) gbɛa ↄ̃ ikoyã mↄ̀.\f + \fr 3.17 \fr*\ft Bↄa 12.40\ft*\f* Ikoyãpi a fↄ̃ lɛgbɛ̃api gbooo, a fↄ̃ à a bãdɛo. \v 18 Tó wì Lua báaa e zĩkɛa ikoyãwa guuɛ, báaapi a bↄ aà lɛgbɛ̃a guu lↄo. Lua gbɛ̃kɛkɛ̀ Ablahaũɛ kɛ́ à a lɛgbɛ̃̀ɛ̀ yã́iɛ.\f + \fr 3.18 \fr*\ft Lom 4.14\ft*\f* \v 19 Bↄ́yãi à ikoyã dìlɛ lↄi? A kã̀fĩ e Ablahaũ bui pↄ́ Lua lɛgbɛ̃̀ aà yã́ musu àↄ mↄɛ, kɛ́ gbɛ̃́ↄ e dↄ̃ wa dɛ Luaɛ tàaedeↄ ũ yã́i. Lua a ikoyãpi kpà malaikaↄwa, aa nà kↄ́ↄɛ a ↄzĩ, ↄ̃ a dìlɛ gbɛ̃́ↄnɛ. \v 20 Lua lɛgbɛ̃a sↄ̃, Luapi yã́ɛ ado, aà bàa kú ń kↄ́ↄeoo. \p \v 21 Tↄ̀ↄ! Ikoyãpi bↄ̀ Lua lɛgbɛ̃a kpɛ yã̀? Màa no! Tó ikoyã pↄ́ ì wɛ̃ni kpámá kú yãa, dↄ̃ wa bↄ maa ikoyãpi sabai. \v 22 A kɛ̃a Luayãtaalau wà mɛ̀, duuna gbɛ̃́pii kákpɛukɛ̀, kɛ́ báaa pↄ́ Lua a lɛgbɛ̃̀pi e gↄ̃ Yesu Kilisi náaikɛnaↄ pↄ́ ũ aà náai pↄ́ aalɛ kɛpi yã́i. \p \v 23 Za dↄ̃ Yesu náaikɛa i mↄo, ikoyã wá kákpɛu kɛ̀, a wá kũa dakpɛunaↄ ũ e Yesu náaikɛa pↄ́ lɛ́ mↄ́ gɛ̀ bↄ̀ò. \v 24 Beewa ikoyãpi dɛ wá gwana ũ yãa e Kilisi àↄ mↄ́, kɛ́ wà bↄ maa aà náaikɛa yã́i. \v 25 Lá Yesu náaikɛa kà sa, wa bↄ wá gwana yã́u. \p \v 26 Á naa Kilisi Yesuwa guu á dɛ Lua nɛ́ↄ ũ ápii aà náai pↄ́ álɛ kɛ yã́i, \v 27 asa á gbɛ̃́ pↄ́ a da'ilɛkɛ̀ Kilisi pↄ́ ũↄ, a Kilisi dàɛ. \v 28 Yudaↄ ń buipãleↄ, zↄↄ ń wɛ̃́ɛↄ, gↄ̃ɛↄ ń nↄɛↄ dodoa kↄ̃ɛo, asa ápiiá doũɛ naa Kilisi Yesuwa. \v 29 Tó á dɛ Kilisi pↄ́ ũ, á dɛ Ablahaũ buiↄ ũɛ, mɛ́ á dɛ àizɛɛ pↄ́ Lua a lɛgbɛ̃̀ɛ̀ blenaↄ ũ.\f + \fr 3.29 \fr*\ft Lom 4.13\ft*\f* \c 4 \p \v 1 Málɛ oɛ́, gↄↄ pↄ́ túbiblena dɛ nɛ́ ũ, baa tó aà mae pↄ́ↄ dɛ aà pↄ́ ũ píi, a zↄ kɛ̃ao. \v 2 Ì misiilɛ a gwanaↄnɛ ń ziiaↄ e gↄↄ pↄ́ aà mae dìlɛwa. \v 3 Màa sↄ̃ wápiↄ, gↄↄ pↄ́ wi kàsaakũo, wi zↄble fɛlɛkaa pↄ́ pↄ́ wì misiilɛnɛ́ↄnɛ.\f + \fr 4.3 \fr*\ft Gal 4.9, Kls 2.8, 20\ft*\f* \v 4 Kɛ́ gↄↄ pↄ́ Lua dìlɛ kà, à a Nɛ́ zĩ̀, wà aà ì gbɛ̃nazĩna iawa Mↄizi ikoyã guu, \v 5 kɛ́ aà wá gbɛ̃́ pↄ́ Mↄizi yã́ iko vĩwáↄ bo, wí gↄ̃ a nɛ́ↄ ũ. \v 6 Lua a Nɛ́ Nisĩna dà wá sↄ̃ guu, kɛ́ wá dɛ a nɛ́ↄ ũ yã́i. Nisĩnapi ì wiilɛ ì mɛ: Baa, ma Mae! \v 7 Ayãmɛto zↄn n ũ lↄo, nɛ́n n ũ. Lá Lua Nɛ́n n ũ, à n kɛ a àizɛɛblena ũɛ.\f + \fr 4.7 \fr*\ft Lom 8.15-17\ft*\f* \s1 Pↄlu bílikɛa Galatiↄwa \p \v 8 Gↄↄ pↄ́ á Lua dↄ̃o, i zↄble pↄ́ pↄ́ aa dɛ Lua ũoↄnɛ.\f + \fr 4.8 \fr*\ft 1Kln 8.4-6\ft*\f* \v 9 Lá a Lua dↄ̃̀ tiasa, atɛ̃sa kɛ́ Lua á dↄ̃́, bↄ́yãi a ɛa lɛ́ zɛ ń pↄ́ gia yãfũna gbãasaipiↄ lↄi? Bↄ́yãi a ɛa á ye zↄblenɛ́ dafu lↄi? \v 10 I gↄↄeↄ ń mↄeↄ ń dikpɛeↄ ń wɛ̃eↄ tɛ̃bo.\f + \fr 4.10 \fr*\ft Lom 14.5, Kls 2.16\ft*\f* \v 11 Vĩa ma kũ á yã́ musu. Asi taasi pã má kɛ̀ á guua? \p \v 12 Ma gbɛ̃́ↄ, ma wabikɛ̀wá, à gↄ̃mawa, asa ma gↄ̃áwaɛ. Yãa i tàaekɛmɛɛo. \v 13 Á dↄ̃ kɛ́ gyãekɛ guu ↄ̃ ma baonakpàuɛ́ sɛ̃́ia. \v 14 Baa kɛ́ ma gyãkɛa kɛ̀ɛ́ yↄ̃a ũ, i sakamaguo, i gyaũkɛao, a ma si lán Lua malaika ge Kilisi Yesupiwaɛ. \v 15 Báaa pↄ́ álɛ kɛmɛɛ yãa kɛ̀a ni? Má fↄ̃ o á yã́ musu, tó à zɛkɛ̀ yãa, á á wɛ́ bↄbↄ kpaaɛ. \v 16 Kɛ́ ma sĩana'òɛ́ yã́i ↄ̃ ma gↄ̃ á zangude ũ saa? \v 17 Gbɛ̃́piↄ kɛaɛ́ kɛ̀kɛ, i kɛ á maa yã́i no. Aa ye à kɛ̃́wáɛ, í namá. \v 18 Wãa ń yãmaao gↄↄpii mɛ́ na, i kɛ gↄↄ pↄ́ má kúánↄ ado no. \v 19 Ma nɛ́ yenzideↄ, málɛ á ia wãwãkɛ lↄ e Kilisi àↄ sadaágu. \v 20 Má ye màↄ kúánↄ tia, mí a yã'oa lilɛ, asa ma bílikɛ̀ á yã́waɛ. \s1 Hagaa ń Salao \p \v 21 À omɛɛ, á gbɛ̃́ pↄ́ á ye misiilɛ ikoyãɛↄ, i ma lá a ku Mↄizi ikoyã guuo lé? \v 22 Wà mɛ̀ Ablahaũ nɛgↄ̃ɛↄ ì gbɛ̃ↄn pla. À ado ì ń zↄoɛ,\f + \fr 4.22 \fr*\ft Daa 16.15\ft*\f* mɛ́ à ado ì ń wɛ̃́ɛo.\f + \fr 4.22 \fr*\ft Daa 21.1-2\ft*\f* \v 23 Zↄpi nɛ'ì gbɛ̃nazĩnkɛ guuɛ, ↄ̃ wɛ̃́ɛ a pↄ́ ì Lua lɛgbɛ̃a yã́i.\f + \fr 4.23 \fr*\ft Lom 9.7-8\ft*\f* \v 24 Nↄɛpiↄ yã́ dɛwɛ̃ɛ yãtaa ũ, Luabaakuańnↄ yã́ lɛɛ pla ũ. Ado bↄ̀ Sinai gbɛ kĩ́iɛ, ì zↄkɛ inɛ́. Bee mɛ́ Hagaa ũ. \v 25 A dɛ Sinai gbɛ pↄ́ kú Laalubuↄ bùsuu yãtaa ũ. Yelusalɛũ tia dɛ a ũ lↄ, asa àlɛ zↄble ń a gbɛ̃́ↄ píiɛ. \v 26 Yelusalɛũ pↄ́ kú musu mɛ́ wɛ̃́ɛ ũ. Ɔ̃mɛ wá da ũ. \v 27 Asa a kɛ̃a láu wà mɛ̀: \q1 Pↄnakɛ, fĩi pↄ́ ni nɛ'io! \q1 Gulakɛ, n gbɛ̃́ pↄ́ ni nↄwãwãkɛo! \q1 Asa n gbɛ̃́ pↄ́ n gↄ̃ pãkpànzi, \q1 n nɛ́ dasi aↄ dɛ nↄɛ pↄ́ a gↄ̃ aɛdↄ̀wà pↄ́a.\f + \fr 4.27 \fr*\ft Isa 54.1\ft*\f* \m \v 28 Ápiↄ sↄ̃ ma gbɛ̃́ↄ, Lua lɛgbɛ̃a nɛ́ↄn á ũ lán Izaakiwa. \v 29 Nɛ́ pↄ́ wa ì gbɛ̃nazĩnkɛ guu ĩadà nɛ́ pↄ́ wa ì ń Lua Nisĩna gbãaowa. Màa a dɛ ń a tiao. \v 30 A kɛ̃a Luayãtaalau kpelewa ni? Wà mɛ̀: Zↄ yá ń a nɛ́o, asa zↄ nɛ́ a e túbible ń wɛ̃́ɛ nɛ́oo.\f + \fr 4.30 \fr*\ft Daa 21.9-10\ft*\f* \v 31 Ayãmɛto ma gbɛ̃́ↄ, zↄ nɛ́ↄn wá ũo, wɛ̃́ɛ nɛ́ↄn wá ũ. \c 5 \s1 Gↄ̃a wɛ̃́ɛↄ ũ \p \v 1 Gↄ̃a wɛ̃́ɛↄ ũ yã́i Kilisi wá bói, wa gↄ̃ wɛ̃́ɛↄ ũ. À zɛò gíũgiũ, ásu to wà ɛa bakaɛ́ á níu zↄↄ ũ lↄo. \p \v 2 Mámɛmaa Pↄlu málɛ oɛ́, tó á tò wà tↄ̃zↄ̃̀ɛ́, Kilisi a kã́fĩakɛɛ́o. \v 3 Ma ɛa má ò ma idàwàɛ́, gbɛ̃́ pↄ́ tò wà tↄ̃zↄ̃̀ɛ, sema aà misiilɛ Mↄizi ikoyãɛ píi. \v 4 Á gbɛ̃́ pↄ́ álɛ wɛɛlɛ à bↄ maa ikoyã guuↄ, a ázĩa kɛ̃̀ Kilisiwa, a kɛ̃ Lua gbɛ̃kɛwaɛ. \v 5 Yesu náaikɛa guu wá dↄ̃ kɛ́ wá bↄ maa, wá wɛ́ dↄi ń aà Nisĩna gbãao. \v 6 Naa Kilisi Yesuwa tↄ̃zↄ̃a ge tↄ̃zↄ̃sai yãe vĩo, sema Yesu náaikɛa pↄ́ ì to wàↄ yekↄ̃i. \p \v 7 Álɛ gɛ́ aɛ yãa maamaaɛ. Démɛ tɛa sĩanai zɛzↄ̃̀ɛ́i? \v 8 Yã́ pↄ́ álɛ e a zɛvĩpi i bↄ Lua pↄ́ á sisi à á sɛ́ kĩ́io. \v 9 Pɛ̃ɛsɛ'ɛsɛ yↄↄna ì pɛ̃ɛti sɛ́ píi.\f + \fr 5.9 \fr*\ft 1Kln 5.6\ft*\f* \v 10 Má á náai vĩ naa Diiwa guu kɛ́ á làasoo pãle kɛo. Gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ á liaa sↄ̃, Lua a aà vãipi fĩaboɛ̀, baa dén nò. \v 11 Mapi sↄ̃ ma gbɛ̃́ↄ, tó tↄ̃zↄ̃yã waaso málɛ kɛ e gbã, bↄ́yãi wàlɛ ma wɛtãi lↄi? Tó màaɛ, dↄ̃ Kilisi gaa líwa yã́ a ↄ̃ gbɛ̃ewao. \v 12 Gbɛ̃́ pↄ́ aalɛ á liaa ń tↄ̃zↄ̃yão, aa gɛ ńzĩa lɛ wi se. \p \v 13 Ápiↄ sↄ̃ gbɛ̃́ↄ, Lua á sisi à gↄ̃ wɛ̃́ɛↄ ũɛ, ãma ásu tó á gↄ̃a wɛ̃́ɛↄ ũpi gↄ̃ɛ́ pↄeãkɛa zɛ́ ũo. Àↄ misiilɛkↄ̃ɛ àↄ yekↄ̃i, \v 14 asa yã́ mɛ̀ndoɛ bee mɛ́ dɛ Mↄizi ikoyã píi mi ũ: Ǹyↄ̃ ye n gbɛ̃́deezi lá nzĩa wɛ̃niwa. \v 15 Tó álɛ kↄ̃ soso kↄ̃ níwa, à laaika kↄ̃ kaalɛai. \s1 Lua Nisĩna dↄaaanɛ́ \p \v 16 Málɛ oɛ́ à to Lua Nisĩna dↄaaɛ́, ázĩa pↄeã i midɛ. \v 17 Ázĩa pↄeã lí kↄ̃'e ń Lua Nisĩna pↄ́oo, mɛ́ Lua Nisĩna pↄeã lí kↄ̃'e ń á pↄ́oo. Aa gìkↄ̃iɛ, ↄ̃ ili fↄ̃ yã́ pↄ́ á yei kɛ̀o.\f + \fr 5.17 \fr*\ft Lom 7.15-23\ft*\f* \v 18 Tó Lua Nisĩna dↄaaaɛ́, Mↄizi yã́ iko vĩwáo. \p \v 19 Wá wá dàa dↄ̃ wásawasa: Káaluakaa, gbãsĩkɛa, wisaiyã, \v 20 tã́agbagbaa, gbɛ̃kↄↄlɛkɛa, ĩ́isɛa ń kↄ̃o, sòle, zangu, pↄkũma, dɛnlawɛɛlɛa, lɛkpaa, kↄ̃kpaalɛa, \v 21 wɛdↄakↄ̃ɛ, wɛ̃dɛkɛa, lalasi kↄ̃̀ↄ ń yã́ bee taaↄ. Málɛ a lɛdawá lá má dàwá yãawa, yãbeetaakɛnaↄ kpala pↄ́ bↄ̀ Lua kĩ́i bleo. \p \v 22 Lua Nisĩna sↄ̃ ì yã́ɛ beeↄ inɛ́: Yeakↄ̃i ń pↄnao ń aafiao ń mɛnao ń gbɛ̃kɛo ń maao ń náaio \v 23 ń zĩabusaao ń zĩakũadↄ̃o. Ikoyãe lí gí yã́ beeↄ tàaeio. \v 24 Gbɛ̃́ pↄ́ dɛ Kilisi Yesu pↄ́ ũↄ ń dàa pàliwa ń a pↄnidɛaↄ ń a pↄeãↄ sãnu. \v 25 Lá wá kú Lua Nisĩna sabai, wà aà dↄ̀ↄ sɛ́. \v 26 Wásu wàↄ yↄ̃̀ↄ vĩo, wásuli kↄ̃ pɛãao, wásuli wɛdↄkↄ̃ɛo. \c 6 \s1 Ɔdaakↄ̃wa \p \v 1 Gbɛ̃́ↄ, tó wasu gbɛ̃e kũ̀ ń zãa yã́wao, á gbɛ̃́ pↄ́ Lua Nisĩna dↄaaaɛ́ↄ, à gↄ̃́gↄ̃aànↄ busɛbusɛ, í laaika kɛ́ wasu á yↄ̃ sↄ̃o. \v 2 À kↄ̃ aso sɛ́. Álɛ Kilisi ikoyã papan we. \v 3 Tó gbɛ̃e lɛ́ azĩa gwa pↄ́ ũ mɛ́ a pↄe ũo, àlɛ azĩa sãsãɛ. \v 4 Baade a yãkɛa tàasika, i gbasa ĩ́anadã. Asu a yãlɛɛũ ń gbɛ̃pãleoo, \v 5 asa baade a azĩa aso sɛɛ. \v 6 Gbɛ̃́ pↄ́ wàlɛ Lua yãdaɛ̀, aà a àizɛɛ lí a yãdanɛdeɛ. \p \v 7 Ásu ázĩa sã́são, wìli kↄ̃nikɛ Luaɛo. Pↄ́ pↄ́ gbɛ̃́ tↄ̃̀ ↄ̃ ì kɛ̃́. \v 8 Tó gbɛ̃́ tↄ̃̀ a dàa dↄaaaɛ guu, a kaalɛa iɛ̀. Tó gbɛ̃́ tↄ̃̀ Lua Nisĩna dↄaaaɛ guu sↄ̃, a wɛ̃ni láasai iɛ̀. \v 9 Wásu kpasa ń maakɛaoo, asa tó wi kã́maboòo, wá ài'e a gↄↄwa. \v 10 Ayãmɛto tó wa zɛ'è, wàli maakɛ gbɛ̃́piiɛ, atɛ̃sa wá Yesu náaikɛn deeↄ. \s1 Lɛzaamá \p \v 11 À wɛ̃̀sã gbɛ̃̀nɛgbɛ̃nɛ pↄ́ má kɛ̃̀ ń mazĩa ↄo gwa sa. \v 12 Gbɛ̃́ pↄ́ aalɛ yãkɛ wɛ́ yã́iↄ mɛ́ lɛ́ gãnawá ń tↄ̃zↄ̃yão, kɛ́ wasu ĩadamá zɛa ń Kilisi gaa líwao yã́ musuo yã́iɛ. \v 13 Baa tↄ̃̀zↄ̃napiↄ se, aa ikoyã kũao. Aa ye à tↄ̃zↄ̃ kɛ́ wà e ĩ́anadã á seelapi musu yã́iɛ. \v 14 Má ĩ́anadã pↄe yã́ musuo, sema wá Dii Yesu Kilisi gaa líwa yã́ bàasio, asa a yã́i dṹnia gↄ̃̀mɛɛ gɛ ũ mɛ́ ma gↄ̃ gɛ ũ dṹniaɛ. \v 15 Tↄ̃zↄ̃a ge tↄ̃zↄ̃sai yãe vĩo, sema gↄ̃a gbɛ̃́ dafu ũ. \v 16 Lua gbɛ̃kɛkɛ gbɛ̃́ pↄ́ yã́pi kũaↄnɛ, i ń gba aafia. Aamɛ aa Isaili sĩanaↄ ũ. \p \v 17 Za gbã gbɛ̃e su ma wɛtã lↄo. Ĩa pↄ́ wa dàa Yesu yã́i gbɛ ku ma mɛwa. \p \v 18 Gbɛ̃́ↄ, wá Dii Yesu Kilisi gbɛ̃kɛkɛ á nisĩnaɛ! Ãmi.