\id 2CO 2 Corinthians in Boko, Ross Jones 2/08 \ide UTF-8 \h 2 Kↄlɛnideↄ \toc1 Kↄlɛnideↄ lá plaade \toc2 2 Kↄlɛnideↄ \toc3 2Kln \mt1 KƆLƐNIDEƆ LÁ PLAADE \imt1 Yã́ pↄ́ kú láɛ bee guuↄ \ip Kↄlɛnideↄ lá plaadeɛ bee lɛ́ Kↄlɛni Yesudeↄ ↄkaakↄ̃'ↄu ń Pↄluo yã'owɛ̃ɛ. An gbɛ̃eↄ tàaekɛ̀ɛ̀ yãa, aa seakɛ̀ aà gↄ̃a Lua zĩna ũwa. Pↄlu ye wàↄ na ń kↄ̃o, ↄ̃ à azĩa yã́ bↄↄlɛkɛ̀nɛ́ ń yeańzio. A ònɛ́ lá a pↄ kɛ̀ na gↄↄ pↄ́ a ń baona mà (7.5-15). \ip À kai pↄ́ à a le Ɛfɛsɛ bùsuu bↄↄlɛkɛ̀nɛ́ (1.1-11), ↄ̃ à taasi pↄ́ á kɛ̀ Kↄlɛniↄ yã́ dↄ̀ńgu. Yã́piↄ píiá aà Kilisi zĩnakɛyãↄnɛ. À yã́ pↄ́ tò a yã'ònɛ́ pãsĩpãsĩ a lá sɛ̃́ia guu bↄↄlɛkɛ̀nɛ́ ń lá a pↄnakɛ̀ gbɛzã, kɛ́ a yã́pi oa gbɛsù (1.12-7.16). \ip Yude Yesudeↄ kámasakaa yã́ musu (8-9), à wabikɛ̀ Kↄlɛnideↄwa aa gbada ń nↄ̀sɛmɛndoo, asa à mɛ̀: Á wa Dii Yesu Kilisi gbɛ̃kɛ dↄ̃. Aà pↄde'ia à gↄ̃̀ pↄsaide ũ á yã́i, ↄ̃ aà pↄsaidekɛ guu à á kɛ́ pↄdeↄ ũ. (8.9) \ip Lápi láakĩi (10-13) Pↄlu a yã'oa lìlɛ. À ɛ̀a sù gbɛ̃́ pↄ́ aalɛ a dilɛ zĩna ũoↄ yã́wa. Ɔ̃ lápì yã́ mìdɛ ń gbɛ̃kɛkɛakↄ̃ɛo (13.11-13). \ip Wásu to Pↄlu azĩa yã'oa ń nↄ̀sɛpuao wá sã́são. I kɛ aàzĩa bↄa maa ge aàzĩa yã́zɛ'ea àlɛ yáo, àlɛ a zĩnakɛ'iko ↄlↄnɛ́ɛ, kɛ́ wà e Yesu Kilisi baona sí, wí aà dↄ̃ Dii ũ. \c 1 \s1 Nↄ̀sɛninia \p \v 1 Mámɛmaa Kilisi Yesu zĩna Pↄlu lá Lua yeiwa ń wá gbɛ̃do Timↄteeo, wámɛ wa láɛ bee kɛ̃̀ Lua gãlide pↄ́ kú Kↄlɛniↄnɛ ń Lua gbɛ̃́ pↄ́ kú Gɛlɛsi bùsuuↄ píi. \v 2 Lua wá Mae ń Dii Yesu Kilisio gbɛ̃kɛkɛɛ́, i á gba aafia. \p \v 3 Wà Lua wá Dii Yesu Kilisi Mae sáaukpa, Mae Lua sósobide gbɛ̃nↄsɛnininapi. \v 4 Ì wá nↄ̀sɛ níniwɛ̃ɛ wá ĩadama píi guu, kɛ́ wà e gbɛ̃́ pↄ́ kú baa ĩadama kpeletaa guuↄ nↄ̀sɛ níninɛ́ sↄ̃ ń nↄ̀sɛ nínibↄ pↄ́ Lua wá nↄ̀sɛ nìniowɛ̃ɛo. \v 5 Lá taasi pↄ́ Kilisi kɛ̀ ì liwázi, màa lↄ wá nↄ̀sɛ ì níni maamaa Kilisi yã́i. \v 6 Tó wà wá wɛtã̀, á nↄ̀sɛninia ń á bↄao yã́iɛ. Tó Lua wá nↄ̀sɛ nìni, á nↄ̀sɛninia yã́iɛ, kɛ́ à e taasi doũ pↄ́ wálɛ kɛ fↄ̃́. \v 7 Wá á náai vĩ seasai, asa wá dↄ̃ lá á bàa kú ń taasi pↄ́ Kilisi kɛ̀o, á bàa kú ń nↄ̀sɛniniapio lↄ. \p \v 8 Gbɛ̃́ↄ, wá ye àↄ dↄ̃ lá wà wá wɛtã̀ Azi bùsuu. À tↄ̃̀wá maamaa, a dɛ wá gbãa lɛ́a, baa wá wɛ̃ni wá wɛ́ dↄi lↄ seo. \v 9 Yã́ daawála, wálɛ e wa gaɛ. Bee wá lé kɛ́ wásu zɛ ń wázĩa gbãaoo, sema Lua pↄ́ ì gɛↄ vu gbãa. \v 10 À wá bↄ́ kai zↄ̃ↄ guu, mɛ́ a wá bↄu. Aàpi wá wɛ́ dↄi aà wá bↄu lↄ \v 11 wabi pↄ́ álɛ kɛwɛ̃ɛ sabai. Beewa gbɛ̃́ↄ Lua sáaukpa dasi wá yã́ musu gbɛ̃kɛ pↄ́ a kɛ̀wɛ̃ɛ gbɛ̃́ dasiↄ wabikɛawɛ̃ɛ yã́i. \s1 Pↄlu wɛ̃́lɛgɛ gbooa \p \v 12 Yã́ pↄ́ wi a ĩ́anadãn kɛ: Wá làasoo daa doũ, asa ń Lua gbãao wá kú ń nↄ̀sɛpuao mↄafilisai dṹnia guu, atɛ̃sa á kĩ́i. Dṹnia ↄ̃nↄ wá kuòo, sema Lua gbɛ̃kɛ. \v 13 Wili láe kɛ̃́ɛ́o, sema pↄ́ i a kyokɛ á dↄ̃ bàasio. \v 14 Lá á wá dↄ̃ gĩa yↄↄ, má ye à wá dↄ̃ sã́asã, kɛ́ à ĩ́anadã wá yã́ musu Dii Yesu mↄ́zĩ, lá wá dã á yã́ musuwa. \p \v 15-16 Kↄ̃ náaikɛapi guu má dìlɛ yãa ma Masedoni gɛa guu mà bↄlɛ á gwai káau, mí ɛa su ń á kĩ́io, í báaa e gɛ̃n pla, í dↄnlɛkɛmɛɛ ma Yude gɛa guu.\f + \fr 1.15-16 \fr*\ft Zĩn 19.21\ft*\f* \v 17 Kɛ́ ma gɛa bee dìlɛ, ma lɛplayã'ò yã̀? Tó má dìlɛ mà yãkɛ, dṹnia yã́ ì dↄaamɛɛ, ↄ̃ ì kɛmɛɛ kã́ndo ao ao ge aawo aawo ũa? \v 18 Lá Lua náai vĩ, yã́ pↄ́ wá òɛ́ dɛ ao aawo ũo. \v 19 Lua Nɛ́ Yesu Kilisi pↄ́ mapi ń Silivɛ̃ɛo ń Timↄteeo\f + \fr 1.19 \fr*\ft Zĩn 18.5\ft*\f* wa aà yã́ waasokɛ̀ɛ́ á gbɛ̃́ pↄ́ ì mɛ ao aawo no, Lua pↄ́ ì mɛ aon aà ũ. \v 20 Asa lɛ́ pↄ́ Lua gbɛ̃̀ píi sĩana ì kɛ aà guuɛ. Ayãmɛto ń Yesu Kilisipi tↄ́o ↄ̃ wì mɛ ãmi, Lua tↄbↄa yã́i. \v 21 Lua mɛ́ wá zĩ́napɛ̀lɛ naa Kilisiwa ń ápiↄ, à wá dílɛ adoa, \v 22 à a seela kɛ̀wá, à a Nisĩna dà wá sↄ̃u gba pↄ́ Lua dↄ̀aa dàwɛ̃ɛ ũ. \p \v 23 Lua mɛ́ ma seelade ũ, a ma nↄ̀sɛ dↄ̃. Kɛ́ má ye ĩadawáo yã́i mi gɛ́ Kↄlɛni lↄo. \v 24 I kɛ wálɛ gbãamↄɛ́ á luanaaikɛa guu no, asa a zɛ̀dↄu kↄ̀, wálɛ zĩkɛánↄ á pↄna yã́iɛ. \c 2 \p \v 1 Ɔ̃ má è mazĩawa a maa mà mↄ́ á kĩ́i ń pↄyao lↄo. \v 2 Tó ma á pↄ yàɛ́, démɛ a ma pↄ kɛ nai, mɛ́ i kɛ á gbɛ̃́ pↄ́ ma á pↄ yàɛ́ↄ bàasio? \v 3 Ma lakɛ̃̀ɛ́ màa, kɛ́ tó ma mↄ á gwai, á gbɛ̃́ pↄ́ á dɛ à ma pↄ kɛ naↄ su ma pↄ yaoɛ. Má á náai vĩ ápii, kɛ́ ma pↄna dɛ á pↄna ũ. \v 4 Ma lápi kɛ̃̀ɛ́ ń pↄsiao ń nↄ̀sɛpusuo ń wɛ́'ioɛ, i kɛ kɛ́ mà á pↄ ya yã́i no, kɛ́ àↄ dↄ̃ lá ma yeaázi kà yã́iɛ. \p \v 5 Lá gbɛ̃e pↄyayã kɛ̀, i kɛ ma pↄ a yào, ápiiɛ, ge á gbɛ̃eↄ, kɛ́ ma yã'oa su gɛ̃agɛ̃o. \v 6 Ĩa pↄ́ á daside dà gbɛ̃́piwa mↄ̀wà. \v 7 Ayãmɛto à sùuukɛaànↄ sa, à aà nↄ̀sɛ níniɛ̀, kɛ́ aà pↄsia zↄ̃ↄ su aà mↄ ĩ́io yã́i. \v 8 Bee yã́i ma awakpàɛ́, à ↄlↄɛ̀ wásawasa kɛ́ á yeaàzi. \v 9 A yã́i ma lápi kɛ̃̀ɛ́, ma likpàlɛwá mà e dↄ̃ tó á yã́ pↄ́ má òɛ́ kũa píi. \v 10 Tó a sùuukɛ̀ ń gbɛ̃́o, mi kɛaànↄ sↄ̃ɛ. Sùuu pↄ́ má kɛ̀, tó yãe su ku, má kɛ̀ á yã́i Kilisi gɛ̃ɛ ũɛ, \v 11 kɛ́ Setãu su ↄ̃nↄkɛwɛ̃ɛo yã́i, asa wá gí aà kↄ̃ni dↄ̃io. \s1 Luabaakuańnↄ yã́ dafu \p \v 12 Kɛ́ ma gɛ Kilisi baokpai Toloasi, Dii zɛpòomɛɛ, \v 13 ãma ma nisĩna zɛao, kɛ́ mi a gbɛ̃do Titu eo yã́i. Ɔ̃ ma lɛzàmá we, ma da Masedoni zɛ́u.\f + \fr 2.13 \fr*\ft Zĩn 20.1\ft*\f* \p \v 14 Ma sáaukɛ̀ ń Luao, asa ìↄ dↄaawɛ̃ɛ gↄↄpiiɛ, wiↄ zĩ̀blenaↄ ũ naa Kilisiwa, wi aà dↄ̃a gĩ fã́ɛ gupiiu. \v 15 Asa wá dɛ tulaleti gĩ na pↄ́ Kilisi kpàsa Luaɛ ũ gbɛ̃́ pↄ́ àlɛ ń suabaↄ ń gbɛ̃́ vũaaaↄ guuɛ. \v 16 Wá gɛ̀ gĩ ũ gbɛ̃eↄnɛ, ↄ̃ ì ga inɛ́. Wá wɛ̃ni gĩ ũ gbɛ̃́ kĩniↄnɛ, ↄ̃ ì wɛ̃ni inɛ́. Wá démɛ kà bee kɛai? \v 17 Wá dɛ lán gbɛ̃́ pↄ́ aaìↄ Lua yã́ laataↄwao. Naa Kilisiwa wi yã'o ń nↄ̀sɛpuao ń Lua dↄ̃ao a zĩnaↄ ũ. \c 3 \p \v 1 Wa ɛa su wázĩa sáaukpaawa yã̀? Wá bàa kú ń seela lá pↄ́ wa kɛ̃̀ɛ́ ge pↄ́ á kɛ̃̀nɛ́o lán gbɛ̃eↄwa yã̀? \v 2 Ámɛ á wá taalapi ũ, a kɛ̃a wá sↄ̃wa. Gbɛ̃́pii a fↄ̃ dↄ̃, i a kyokɛ. \v 3 Á yã́ bↄ̀ gupuau, á dɛ lá pↄ́ Kilisi kɛ̃̀ a nà wá ↄzĩ ũ. I lápi kɛ̃́ ń gàalula ío no, a kɛ̃̀ ń Lua bɛ̃́ɛ Nisĩnaoɛ. I kɛ̃ gbɛ̀ pɛ̀pɛɛwa no,\f + \fr 3.3 \fr*\ft Bↄa 24.12\ft*\f* a kɛ̃̀ á sↄ̃waɛ.\f + \fr 3.3 \fr*\ft Zel 31.33, Eze 11.19\ft*\f* \p \v 4 Wá a náai vĩ màa Lua aɛ ń Kilisi gbãao. \v 5 I kɛ ń wázĩao wi ka wà mɛ zĩpi bↄ̀ wá gã̀uɛo, Lua mɛ́ wá káwà. \v 6 Ɔ̃mɛ wá káwà, ↄ̃ wá dɛ aà bàa kua ń gbɛ̃́ↄ yã́ dafu zĩkɛnaↄ ũ.\f + \fr 3.6 \fr*\ft Zel 31.31\ft*\f* I kɛ ikoyã no, Lua Nisĩna yã́ɛ. Asa ikoyã ì ga inɛ́ɛ, Nisĩnapi sↄ̃ ì wɛ̃ni inɛ́. \p \v 7 Kɛ́ Lua ikoyã kɛ̃̀ gbɛ̀ pɛ̀pɛɛwa, a gawi bↄ̀ Mↄizi oawa.\f + \fr 3.7 \fr*\ft Bↄa 34.29\ft*\f* Ń a tɛkɛa gɛ̃azɛakɛo Isailiↄ i fↄ̃ gwào. Tó zɛ́ pↄ́ ì ga inɛ́pi bↄ̀ ń gawi bee taao, \v 8 Nisĩnapi zɛ́ gawi dɛai? \v 9 Lá zɛ́ pↄ́ ì yãdańla gawi vĩ, zɛ́ pↄ́ ì to yã́ bↄńnↄ na gawi dɛa zↄ̃ↄ. \v 10 Pↄ́ pↄ́ gawi vĩ yãa gawi vĩ lↄo, gawi pↄ́ dɛaàlapi yã́i. \v 11 Tó pↄ́ gↄↄsoplana bↄ̀ ń gawio, pↄ́ pↄ́ ìↄ ku gawi dɛa zↄ̃ↄ. \p \v 12 Wɛdↄa beei guu wi yã'o seasai. \v 13 Wá dɛ lán Mↄiziwao. À sálana kù a oaa, kɛ́ Isailiↄ su a oa tɛkɛa pↄ́ lɛ́ gɛ̃zɛa láaa eo.\f + \fr 3.13 \fr*\ft Bↄa 34.33\ft*\f* \v 14 An nↄ̀sɛ tàta, asa e gbã tó aalɛ Luabaakuańnↄ lá kyokɛ, sálana doũpi ìↄ kua ń làasooaɛ. Ìli goo, sema tó gbɛ̃́ naa Kilisiwa bàasio. \v 15 E tia tó wàlɛ Mↄizi yã́ kyokɛ, sálanapi ìↄ kua ń làasooaɛ. \v 16 Ãma tó aa zɛ̀ ń Diio, sálanapi a go ń làasooa. \v 17 Diipi mɛ́ Lua Nisĩnapi ũ, mɛ́ gu pↄ́ Dii Nisĩnapi kuu, we wì gↄ̃ wɛ̃́ɛↄ ũ. \v 18 Wá gbɛ̃́ pↄ́ pↄ́ gò wá oawaↄ, wálɛ Dii gawi ↄlↄnɛ́ lán díiwa, wiↄ li laaàwa, wá gawi iↄ kã́fĩ. Dii pↄ́ dɛ Lua Nisĩna ũpi zĩn we. \c 4 \s1 Zĩnaↄ kua ga lɛ́zĩ \p \v 1 Ayãmɛto lá Lua zĩ bee dàwɛ̃ɛ a sùuu guu, wá kúsu lí kwɛ́o. \v 2 Wa ↄkpà asii wisaiyãↄzi, wili yãkɛ ń wɛzɛ̃oo, mɛ́ wili Lua yã́ koleo. Wi sĩana'ònɛ́ wásawasa wà wázĩa kɛkɛ gbɛ̃́piiɛ Lua dↄ̃a guuɛ. \v 3 Tó baona pↄ́ wálɛ kpá ulɛaɛ, gbɛ̃́ vũaaaↄ ↄ̃ a ulɛanɛ́. \v 4 Asa dṹniaɛ bee dii Yesusaideↄ wɛ́ vĩ̀akũ̀, kɛ́ aasu baona sí, Kilisi pↄ́ dɛ Lua taa ũ gawi gupunɛ́o yã́iɛ. \v 5 Wá zĩa kpàwa wálɛ kɛo, Yesu Kilisi diikɛ kpàwa wálɛ kɛ, mɛ́ wálɛ zↄbleɛ́ aà yã́i. \v 6 Lá Lua ò yãa, gu pu gusiau,\f + \fr 4.6 \fr*\ft Daa 1.3\ft*\f* à gupù wá sↄ̃u màa lↄ. Gupuapi dɛ aà gawi pↄ́ lɛ́ tɛkɛ Kilisi oawa dↄ̃a ũ. \p \v 7 Ń beeo wá gbɛ̃́ pↄ́ wá àizɛɛ bee kũaↄ, wá dɛ lán gĩ̀ oowa, kɛ́ wà e dↄ̃ gbãa zↄ̃ↄ ì bↄ Lua kĩ́iɛ, wá kĩ́i no. \v 8 Wìↄ ĩadawá gupiiuɛ, ń beeo wili fuo. Wi bílikɛ, ãma wá wɛ́ dↄa Luazi lí busao. \v 9 Wì wá wɛtã, ãma Lua lí wá tó weo. Wì wá pã́lɛ, ãma wili gao. \v 10 Gↄↄpii wá kú Yesu ga suawá guu, kɛ́ aà wɛ̃ni e bↄ gupuau wá mɛwa yã́i. \v 11 Wá gbɛ̃́ bɛ̃́ɛↄ wiↄ ku ga lɛ́zĩ Yesu yã́i, kɛ́ aà wɛ̃ni e bↄ gupuau wá mɛ pↄ́ a ga guu yã́i. \v 12 Màa gapi lɛ́ zĩkɛ wá guu, mɛ́ wɛ̃nipi lɛ́ zĩkɛ á guu. \v 13 A kɛ̃a Lua taalau wà mɛ̀: Ma Lua náaikɛ̀ ↄ̃ ma yã'ò.\f + \fr 4.13 \fr*\ft Soũ 116.10\ft*\f* Wápiↄ sↄ̃ wa Lua náai doũpi kɛ̀, ↄ̃ wálɛ yã'o a yã́i. \v 14 Asa wá dↄ̃ lá Lua Dii Yesu bↄ̀ gau, a wá bↄaànↄ gau sↄ̃, i wá kpá a kùɛ sãnu ń ápiↄ. \v 15 Beeↄ lɛ́ wá le píi á yã́i, Lua gbɛ̃kɛ i li gbɛ̃́ dasidea, aà sáaukpaa i kã́fĩ aà tↄbↄa yã́i. \s1 Wɛdↄa mɛ̀ dafui \p \v 16 Ayãmɛto wá kúsu lí kwɛ́o. Baa tó wá mɛkaa lɛ́ yaikɛ, wá guu ìↄ dafukũ lá gu lɛ́ dↄɛ. \v 17 Wá ĩadama gↄↄ do lɛɛnaɛ bee lɛ́ gawi zↄ̃ↄ láasai iwɛ̃ɛ, a dɛ beeao. \v 18 Wá wɛ́ kú pↄ́ pↄ́ wì wɛsiɛ kĩ́io, sema pↄ́ pↄ́ wìli wɛsiɛo. Asa pↄ́ pↄ́ wì wɛsiɛá gↄↄpla pↄ́ɛ. Pↄ́ pↄ́ wìli wɛsiɛo sↄ̃ ìↄ ku gↄↄpiiɛ. \c 5 \p \v 1 Wá dↄ̃ tó wá sↄ pↄ́ wá kúu kpɛ́ ũ dṹnia guuɛ bee yàa, Lua a kpɛ́ pↄ́ wi dↄ ń ↄoo kpáwá a bɛ e gↄↄpii. \v 2 Wi we sↄpi guu fɛ̀ɛɛ, wá ye luabɛ pↄ́pi daɛ, \v 3 asa tó wa bↄ sↄu, wáↄ ku mɛsaio. \v 4 Gↄↄ pↄ́ wá kú sↄɛ bee guu, wi we fɛ̀ɛɛ lá wá asosɛawa. I kɛ wá ye bↄ a guu no, wá ye luabɛ pↄ́ daɛ, kɛ́ wɛ̃ni wá sↄ pↄ́ ì gapi mↄ́. \v 5 Bee yã́i ↄ̃ Lua wá kɛ́i, ↄ̃ à a Nisĩna kpàwá gba pↄ́ à dↄ̀aa dàwɛ̃ɛ ũ. \p \v 6 A yã́i tò wá sↄ̃ ìↄ dilɛa. Wá dↄ̃ gↄↄ pↄ́ wá mɛɛ bee ku, wá kú Dii kĩ́io. \v 7 Asa Dii náai wá kuò, i kɛ wɛsia pↄelɛ yã́ no. \v 8 Wá sↄ̃ ìↄ dilɛa. Bↄa sↄu gɛa Dii kĩ́i mɛ́ maawɛ̃ɛ. \v 9 Kua mɛ guun nò, bↄa a guun nò, wiↄ wɛɛlɛ wá yã́ kaaàgu. \v 10 Asa Kilisi aↄ zↄ̃lɛa a gĩ́naa, wápii wí bↄ zɛ aà aɛ, i fĩabo wá baadeɛ aà kua mɛ guu yãkɛawa, a maa ge a vãi.\f + \fr 5.10 \fr*\ft Lom 14.10-12\ft*\f* \s1 Gbɛ̃nazĩnaↄ kɛa na ń Luao zĩ \p \v 11 Lá wálɛ vĩakɛ Diiɛ màa, wi wɛɛlɛ gbɛ̃́ↄ yã́pi zɛ́ e. Lua wá sã́asã dↄ̃, mɛ́ wá ye à wá dↄ̃ á sↄ̃u màa. \v 12 Wálɛ wázĩa sáaukpaɛ́ lↄ no, wálɛ á gba zɛ́ à ĩ́anadã wá yã́ musuɛ, í e yã́zãsi gbɛ̃́ pↄ́ ì ĩ́anadã pↄ́ pↄ́ àlɛ e ń wɛ́o, i kɛ sↄ̃̀ yã́ nowa. \v 13 Tó álɛ e wá liaaaɛ, Lua yã́iɛ. Tó wa su wá dↄ̀ↄwa, á yã́iɛ. \v 14 Asa Kilisi yeawázi yã́ mɛ́ wá kũa gbãa. Wá è tó gbɛ̃́ mɛ̀ndo gà gbɛ̃́pii gɛ̃ɛ ũ, aa gà ḿpiin we. \v 15 À gà gbɛ̃́pii gɛ̃ɛ ũ, kɛ́ gbɛ̃́ pↄ́ gↄ̃̀ↄ su wàↄ kú ńzĩa pↄ́ ũ lↄo, sema gbɛ̃́ pↄ́ gà ń gɛ̃ɛ ũ à vù pↄ́. \p \v 16 Bee yã́i wili gbɛ̃e gwa lá dṹnia ì aà gwawa tia lↄo. Baa kɛ́ wá Kilisi dↄ̃ lá dṹnia aà dↄ̃wa yãa, wá aà dↄ̃ màa tia lↄo. \v 17 Tó gbɛ̃́ naa Kilisiwa, gbɛ̃́ dafuɛ. Aà kua zi gɛ̃̀, a dafu mɛ́ mↄ̀. \v 18 Bee bↄ̀ Lua kĩ́i píiɛ. À wá kɛanↄ na ń Kilisi gbãao, ↄ̃ à gbɛ̃́ↄ kɛa naanↄ zĩ dàwɛ̃ɛ. \v 19 Kilisi sabai Lua dṹnia kɛ̀anↄ na gbɛ̃́ↄ tàaeↄ yãdasai. À gbɛ̃́ↄ kɛaanↄ napi yãdàwɛ̃ɛ. \v 20 Beewa Kilisi gɛ̃ɛↄn wá ũ. Lua lɛ́ gbɛ̃́ↄ sisi wá musu. Wa wabikɛ̀wá Kilisi gbɛu, à kɛ na ń Luao. \v 21 Lua tò duunsaide gↄ̃̀ duuna awakpabↄ ũ wá yã́i, kɛ́ naawà guu Lua i to yã́ bↄwanↄ na. \c 6 \p \v 1 Lá wálɛ zĩkɛ Luaɛ, wa awakpàɛ́, ásu to gbɛ̃kɛ pↄ́ Lua kɛ̀ɛ́ kɛ pão. \v 2 Asa Lua mɛ̀: \q1 Ma n yãmà a gↄↄwa, \q1 ma dↄnlɛ suabagↄↄ.\f + \fr 6.2 \fr*\ft Isa 49.8\ft*\f* \m Gↄↄ kà sa, gbã mɛ́ suabagↄↄpi ũ. \p \v 3 Wili yã́ pↄ́ a to gbɛ̃́ fu kɛo, kɛ́ wasu wá zĩ sãa eo yã́i. \v 4 Wi wá luazĩkɛnkɛ ↄlↄ gbɛ̃́ↄnɛ yã́pii guu. Wi mɛnafↄ̃ maamaa ń ĩadaawáo ń taasio ń wɛ́tɛ̃ao. \v 5 Wà wá gbɛ̃́, wà wá ká kpɛ́u, wà fɛ̀lɛwanↄ. Wa zĩ gbãa kɛ̀, wi e i'òo, nↄana wá dɛ́. \v 6 Wá ↄ̀lↄnɛ́ ń nↄ̀sɛmɛndoo ń dↄ̃ao ń sùuuo ń maakɛao ń nↄ̀sɛpuao ń yenzi mↄafilisaio \v 7 ń sĩana'oao ń Lua gbãao. Wá maakɛbↄↄ kũa wá ↄplaau ń zɛɛo. \v 8 Wì wá kpɛla, wì wá kpɛbↄ. Wì wá tↄ́ vãi sí, wì wá tↄnasi. Sĩandeↄn wá ũ, ↄ̃ wì wá dilɛ mↄafilideↄ ũ. \v 9 Tↄdeↄn wá ũ, ↄ̃ wì wá dilɛ gbɛ̃andoↄ ũ. Wá bɛ̃́ɛɛ fá, ↄ̃ wì wá dilɛ gɛↄ ũ. Wì wá dilɛ pↄgbɛ̃aↄ ũ, ãma wìli wá dɛo. \v 10 Wá pↄ ìↄ naɛ, ↄ̃ wìↄ wá dilɛ pↄsiadeↄ ũ. Wi gbɛ̃́ↄ kɛ ↄdeↄ ũ dasi, ↄ̃ wìↄ wá dilɛ taasideↄ ũ. Wá pↄ́pii vĩ, ↄ̃ wìↄ wá dilɛ pↄesaideↄ ũ. \p \v 11 Kↄlɛnideↄ, wa yã'òɛ́ wásawasa, wa wá nↄ̀sɛ wɛ̃̀ɛ́. \v 12 Wi wá nↄ̀sɛ kṹkpaɛ́o, ámɛ a á pↄ́ kũ̀kpawɛ̃ɛ. \v 13 Ma yã'òɛ́ lán ma nɛ́ↄwaɛ. Lá wa wá nↄ̀sɛ wɛ̃̀ɛ́, à á nↄ̀sɛ wɛ̃wɛ̃ɛ sↄ̃. \s1 Kɛ̃a Yesusaideↄwa \p \v 14 Ásu nakↄ̃wa ń Yesusaideↄo. Kpelewa maa ń vãio aa gbɛ̃́kpa ń kↄ̃oi? Baa kpele gupua ń gusiao vĩ ń kↄ̃oi? \v 15 Kilisi yã́ a kↄ̃sɛ ń Setãu pↄ́o kpelewa ni? Bↄ́ Yesude ń Yesusaideo vĩ ń kↄ̃oi? \v 16 Kpelewa Lua kpɛ́ lɛ́ a kɛ doũ ń tã́aↄi? Lua bɛ̃́ɛ kpɛ́n wá ũ, lá a òwa à mɛ̀: \q1 Máↄ kúńnↄ, máↄ bɛbɛ ń guu,\f + \fr 6.16 \fr*\ft 1Kln 3.16, 6.19\ft*\f* \q1 míↄ dɛ ń Lua ũ, \q1 aaiↄ dɛ ma gbɛ̃́ↄ ũ.\f + \fr 6.16 \fr*\ft Eze 37.27\ft*\f* \m \v 17 Ayãmɛto Dii mɛ̀: \q1 À kɛ̃́má, àliↄ kú ádoa, \q1 ásu ↄkã pↄ́ gbãlɛawao,\f + \fr 6.17 \fr*\ft Isa 52.11\ft*\f* \q1 mí á sí, \v 18 míↄ dɛ á Mae ũ, \q1 íↄ dɛ ma nɛgↄ̃ɛↄ ń ma nɛnↄɛↄ ũ.\f + \fr 6.18 \fr*\ft 2Sam 7.14\ft*\f* \q1 Dii Gbãapiide mɛ́ ò. \c 7 \p \v 1 Ma gbɛ̃́ yenzideↄ, lá Lua lɛgbɛ̃̀wɛ̃ɛ màa, wà kɛ̃ yã́ pↄ́ ì mɛ ń nisĩnao gbãlɛwa míↄmiↄ, wí wɛɛlɛ wà wá kua adoa lɛpapa vĩakɛa Luaɛ guu. \s1 Pↄlu pↄ kɛa Kↄlɛnideↄwa na \p \v 2 À wá kṹ ↄplapla. Wi tàaekɛ gbɛ̃eɛo, wi gbɛ̃e ↄ̃̀ↄkpao, wi gbɛ̃e taiinkɛo. \v 3 Mi bee o mà yãdaála no. Má ò kↄ̀, wa gan nò, wá kún nò, á yã́ dↄ wá sↄ̃waɛ. \v 4 Má á náai vĩ zↄ̃ↄ, mi ĩ́anadã á yã́ musu maamaa. Wɛ́tɛ̃a mↄawɛ̃ɛ guu píi ma nↄ̀sɛninia kpɛ lↄo, ma pↄ kɛ̀na yã́iyãi. \v 5 Baa kɛ́ wa ka Masedoni bùsuu,\f + \fr 7.5 \fr*\ft 2Kln 2.13\ft*\f* wá mɛ i e dↄ̀o. Wɛ́tɛ̃a píi wá lé, wà fɛ̀lɛwá ń sòleo, ↄ̃ wá kú sↄ̃̀deedee guu. \v 6 Ɔ̃ Lua pↄ́ ì yɛ̃̀ɛɛsaideↄ nↄ̀sɛ níni wá nↄ̀sɛ nìniwɛ̃ɛ Titu mↄa guu. \v 7 I kɛ aà mↄa ado no, kɛ́ a aà nↄ̀sɛ nìniɛ̀ yã́iɛ lↄ. A òwɛ̃ɛ álɛ ma bɛɛkɛ, á kú déndↄ̃mɛɛ guu, a zɛmanↄ sa, ↄ̃ ma pↄna kã̀fĩ. \p \v 8 Baa kɛ́ lá pↄ́ má kɛ̃̀ɛ́ á pↄ yà, má làasoo pãle dao. Ma làasoo pãle dà yãa, kɛ́ má è lápi á pↄ yà gↄↄpla, \v 9 ãma ma pↄ kɛ̀na sa. I kɛ kɛ́ ma á pↄ yàɛ́ yã́i no, kɛ́ á pↄsia tò a nↄ̀sɛlìlɛ yã́iɛ. Á pↄyaapi bↄ̀ Lua kĩ́iɛ. Bee yã́i ásoo wá kɛ̀ɛ́o. \v 10 Pↄsia pↄ́ bↄ̀ Lua kĩ́i ì to gbɛ̃́ nↄ̀sɛlilɛ Luapi i aà suaba líↄ déndↄ̃mɛɛ vĩo. Dṹnia pↄsia mɛ́ ì ga inɛ́. \v 11 À gwa lá pↄsia pↄ́ bↄ̀ Lua kĩ́ipi zĩkɛ̀ á guu. Á mɛ wã̀ sa, a gi ń ázĩao, á pↄ fɛ̀lɛ, vĩa á kṹ, a ma bɛɛkɛ̀, a wɛtã̀, a vãikɛna swãgàga. Apii guu a ázĩa ↄ̀lↄnɛ́ kɛ́ á tàae vĩ yã́pi guuo. \p \v 12 Baa kɛ́ ma lápi kɛ̃̀ɛ́, i kɛ gbɛ̃́ pↄ́ tàaekɛ̀ ge gbɛ̃́ pↄ́ à tàaekɛ̀ɛ̀ yã́i no, má kɛ̃̀ Lua dↄ̃a guu, kɛ́ á yeawázi e bↄ gupuauɛ. \v 13 Wá nↄ̀sɛninia bee bàasi, wá pↄna kã̀fĩ maamaa Titu pↄna yã́ musu, kɛ́ ápii á tò aà nisĩna sù yã́i. \v 14 Ma ĩ́anadã̀ɛ̀ yãa á yã́ musu, i to wí ma kũo. Lá wa sĩana'òɛ́ yã́pii guu, màa wá ĩ́andãa Tituɛ kɛ̀ sĩana ũ. \v 15 Lá a aà dìlɛ gbia a aà kpɛlà, mɛ́ a aà yãmà ápii, tó à làasookɛ̀ yã́piwa, aà nↄ̀sɛ ì ɛa yáalↄwáɛ. \v 16 Ma pↄ kɛ̀na, kɛ́ má á náai vĩ yã́pii guu yã́i. \c 8 \s1 Kↄ̃ kámasakaa \p \v 1 Gbɛ̃́ↄ, wá ye àↄ gbɛ̃kɛ pↄ́ Lua kɛ̀ Yesude pↄ́ aa ku Masedoni bùsuu wɛ̃́lɛ ń wɛ̃́lɛoↄnɛ dↄ̃. \v 2 An yↄ̃a ń ĩadaama pãsĩo guu, an pↄ kɛ̀na maamaa, ↄ̃ baa ń ń taaside búubuukɛo aa gbadà sↄũsↄũ. \v 3 Má òɛ́ aa gbadà ń gbãa lɛ́u, a dɛ ń gbãa lɛ́a se. \v 4 Aa gbɛ̀awá ńzĩa awa ń awao, wà ń gba zɛ́ ń ↄ e àↄ ku Lua gbɛ̃́ↄ kámasa guu.\f + \fr 8.4 \fr*\ft Lom 15.26\ft*\f* \v 5 Aa kɛ̀ dɛ lá wá wɛ́ dↄia, aa ńzĩa kpà Diiwa gĩa ń wápiↄ lↄ lá Lua yeiwa. \v 6 Ɔ̃ wa wabikɛ̀ Tituwa aà gɛ́ kámasa yã́ pↄ́ a dàalɛ á guu lɛkpaaĩi. \v 7 Lá á gbãa yã́pii guu, luanaaikɛa ń yã'oao ń dↄ̃ao ń yã́pii ãiao ń á yeawázio, àↄ gbãa kámasapi kaa guu lↄ. \p \v 8 I kɛ ma yãdìlɛɛ́ no, kↄai pↄ́ gbɛ̃pãleↄ kɛ̀ ↄ̃ má òɛ́, kɛ́ mà e mà á yea gbɛ̃́ↄzi sĩana dↄ̃. \v 9 Á wá Dii Yesu Kilisi gbɛ̃kɛ dↄ̃. Aà pↄde'ia à gↄ̃̀ pↄsaide ũ á yã́i, ↄ̃ aà pↄsaidekɛ guu à á kɛ́ pↄdeↄ ũ. \v 10 Lá má è yã́pi musun we. Bee kↄ̃sì ń á gbɛ̃́ pↄ́ a zɛ ń yã́pio za muyãa, mɛ́ á kɛ̀ↄ. \v 11 À yã́pi lɛkpaaĩ sa. Lá á sↄu mà ń a kɛao, à kɛ á gbãa lɛ́u. \v 12 Tó gbɛ̃́ gbadà ń nↄ̀sɛmɛndoo a pↄvĩa lɛ́u, bee ì ká, i kɛ pↄ́ pↄ́ a vĩo no. \v 13 I kɛ áↄ taasikɛ gbɛ̃́ kĩniↄ aaↄ namable no. Àↄ kpaaĩa. \v 14 Tia kɛ́wa pↄ́ pↄ́ diázi à yoonɛ́ an pↄ́kɛ̃sãama guu. Gↄↄewa sↄ̃, pↄ́ pↄ́ dińzi aai ɛa yooɛ́ á pↄ́kɛ̃sãawá guu. Beewa áↄ kpaaĩa. \v 15 Lá a kɛ̃a láuwa wà mɛ̀: \q1 Sɛ̀lɛnzↄ̃ↄde pↄ́ i fɛ̃o, \q1 yↄↄnde pↄ́ i kɛ̃́são.\f + \fr 8.15 \fr*\ft Bↄa 16.18\ft*\f* \s1 Pↄlu Tituↄ sáaukpaa Kↄlɛnideↄnɛ \p \v 16 Ma sáaukɛ̀ ń Luao, kɛ́ a tò á yã́ dↄ Titu sↄ̃wa lamawa. \v 17 À wá yãmà, aà mɛ wã̀ à mↄ á gwai, àlɛ mↄ́ teasi no. \v 18 Wá gbɛ̃do pↄ́ aà tↄ́ lìgua Yesudeↄ guu píi baonakpaa musu ↄ̃ wá dàɛ̀. \v 19 Bee gbɛa lↄ Yesudeↄ aà sɛ̀ aà gɛ́wanↄ kámasa zĩ pↄ́ wálɛ kɛ kɛi. Wálɛ zĩpi kɛ Dii tↄbↄa yã́iɛ ń nↄ̀sɛmaa pↄ́ wá dào. \v 20 Wálɛ gbɛ̃́ↄ wá tàae'ea gba zↄ̃ↄ pↄ́ na wá ↄzĩ yã́ musu abaa bↄ. \v 21 I kɛ yã́ pↄ́ maa Diiɛ ↄ̃ wálɛ wɛɛlɛ adoo, ń pↄ́ pↄ́ maa gbɛ̃nazĩnaↄnɛo lↄɛ.\f + \fr 8.21 \fr*\ft Yaa 3.4\ft*\f* \v 22 Wa wá gbɛ̃pãle dànɛ́ lↄ. Wa aà laai gwà a gɛ̃na lɛ́ vĩo, wá è a ãiavĩ yã́pii guu, mɛ́ aà ãia ɛ̀a kã̀fĩ tia, kɛ́ a á náai vĩ yã́i. \v 23 Titu gbɛ̃́ bee sↄ̃, ma zĩkɛndee pↄ́ wi á maa wɛɛlɛ sãnun aà ũ. Wá gbɛ̃́ kĩniↄ sↄ̃, Yesudeↄ zĩnaↄnɛ, aaì Kilisi tↄbↄ. \v 24 Ayãmɛto à ↄlↄnɛ́ kɛ́ á yeńzi, Yesudeↄ i dↄ̃ kɛ́ wá ĩ́andãa á yã́ musu sĩana vĩ. \c 9 \p \v 1 Má lákɛ̃ɛ́ Lua gbɛ̃́ↄ kↄ̃ kámasa pↄ́ wálɛ kápi yã́ musuo, \v 2 asa má dↄ̃ a nↄ̀sɛmaa dà, ↄ̃ ma ĩ́anadã̀ Masedoniↄnɛ ma mɛ̀ Gɛlɛkiↄ sↄu mà za muyãa. Á ãiapi ń gbɛ̃́ daside mɛ fɛ̀lɛ. \v 3 Ɔ̃ ma wá gbɛ̃́piↄ zĩ̀wá àↄ ku sↄu guu lá má òwa, kɛ́ ĩ́ana pↄ́ wá dã̀ yã́pi musu su kɛ pão. \v 4 Tó Masedoniↄ mↄ̀manↄ, tó aa è á sↄu i mao, wí a wá kũɛ, kɛ́ wa á náaikɛ̀ yã́i. Á è, má á pↄ́ o lↄe? \v 5 Ayãmɛto má è a maa mà o gbɛ̃́piↄnɛ aa dↄaamɛɛ, aa gba pↄ́ a dↄaa a a lɛgbɛ̃̀ yã́ kɛkɛ káau, a sↄu i ma, iↄ dɛ nↄ̀sɛmɛndo gba ũ, i kɛ gba teaside no. \s1 Gbadaa ń nↄ̀sɛmɛndoo \p \v 6 À làasookɛ yã́ɛ beewa. \q1 Tó ń tↄ̃̀ yↄↄ, ni kɛkɛ yↄↄɛ, \q1 tó ń tↄ̃̀ zↄ̃ↄ, ni kɛkɛ zↄ̃ↄɛ. \m \v 7 Baade kpá lá à zɛ̀ò a sↄ̃ guuwa oosisisai teasisai. Lua ye gbɛ̃́ pↄ́ ì gbada ń pↄnaozi. \v 8 Lua a fↄ̃ to ɛ̀fãai píi liála, gↄↄpii pↄ́pii i mↄ́wá yã́pii guu e à lìála maakɛa píi guu. \v 9 A kɛ̃a Lua taalau wà mɛ̀: \q1 Ì pↄ́ fã́ɛ taasideↄnɛ, \q1 aà maakɛa ìↄ ku gↄↄpiiɛ.\f + \fr 9.9 \fr*\ft Soũ 112.9\ft*\f* \m \v 10 Lá Lua ì pↄbui kpa pↄtↄ̃nawa mɛ́ ì pↄblea kpa gbɛ̃́piiwa,\f + \fr 9.10 \fr*\ft Isa 55.10\ft*\f* a pↄbui kpáwá, i kↄ̃́ɛ́, á maakɛa gbɛ i yàasa kṹ. \v 11 A á kɛ pↄdeↄ ũ yã́pii guu, íↄ gbada sↄũsↄũ gↄↄpii, gbɛ̃́ↄ i Lua sáaukpa gba pↄ́ á dànɛ́ wá sabai yã́i. \v 12 Asa Lua gbɛ̃́ↄ pↄ́kɛ̃sãma bↄↄlɛ ↄ̃ kámasa zĩpi lɛ́ kɛ adoo, a to Lua sáaukpaa ligua maamaa lↄɛ. \v 13 Gbɛ̃́ↄ Lua tↄbↄ, asa kámasa pↄ́ á kàpi lɛ́ ↄlↄnɛ́ a misìilɛ Kilisi bao pↄ́ a zɛ̀òɛ, mɛ́ a gbɛ̃kɛkɛ̀nɛ́ ń gbɛ̃́piio ń nↄ̀sɛmɛndoo, \v 14 aai wabikɛɛ́, aai á nidɛ Lua gbɛ̃kɛ pↄ́ tↄ̃̀wá yã́i. \v 15 À Lua sáaukpa aà gba pↄ́ gɛ̃̀ oaa yã́i. \c 10 \s1 Pↄlu gia ń azĩao \p \v 1 Ma Pↄlu, ma awakpàɛ́ ń Kilisi nↄ̀sɛniɛ sùuuo, ma gbɛ̃́ pↄ́ i mɛ má busɛ á guu mɛ́ má pãsĩ á kpɛ. \v 2 Ma wabikɛ̀wá, tó ma mↄ, ásu to màↄ pãsĩánↄo, asa má fↄ̃ mà a pãsĩ ↄlↄ á gbɛ̃́ pↄ́ aaì mɛ dṹnia yã́ mɛ́ lɛ́ dↄaawɛ̃ɛↄnɛ. \v 3 Wá kú dṹnia guuɛ, ãma wili zĩka lán dṹnia gbɛ̃́ↄwao. \v 4 Wá gↄ̃kɛbↄↄá dṹnia pↄ́ no, Lua gↄ̃kɛbↄ gbãa pↄ́ wi zɛgikĩi gbooòↄnɛ. Wi ↄ̃nↄ búinaↄ suumpaò \v 5 ń wala pↄ́ ì gínɛ́ wà Lua dↄ̃o píi. Wi làasoo píi kṹ zĩ̀zↄↄ ũ aa misiilɛ Kilisiɛ. \v 6 Tó a misìilɛwɛ̃ɛ wásawasa, wá sↄu mà wà swã́gbãadeↄ swã́gaga. \p \v 7 I gbɛ̃́ gwa a bɛawaɛ. Tó gbɛ̃́ dìlɛ Kilisi pↄ́n a ũ, aà ɛa làasookɛ yã́ɛ beewa. Kilisi pↄ́n wá ũ laaàwa sↄ̃. \v 8 Baa tó ma ĩ́anadã̀ zↄ̃ↄ iko pↄ́ Dii kpàwá yã́ musu, wí a ma kũo, asa á zɛdↄa yã́iɛ, i kɛ á gbooa yã́i no. \v 9 Má ye ma lákɛ̃aɛ́ àↄ dɛɛ́ vĩadadanzi ũo. \v 10 Wì mɛ ma láↄ gbia, ì ń gba gbãa, ãma tó wá kú kↄ̃ wɛ́u, ma lɛ́ ìↄ busɛ, ma yã́ lí tↄ̃́máo. \v 11 Gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ o màaↄ dↄ̃ kɛ́ lá wá dɛ láↄ guu, màa wáↄ dɛ kua kↄ̃ wɛ́u. \p \v 12 Wá kɛ muaa ge wá wá lɛɛũ ń gbɛ̃́ pↄ́ aalɛ ńzĩa sáaukpaↄo. Aa ńzĩa kpaaĩa ń kↄ̃o ń ńzĩa lɛɛũa ń kↄ̃o ↄ̃nↄ vĩo. \v 13 Wá gbɛ̃́ beeↄ, wá ĩ́anadã dɛ a lɛ́ao. Wá dã kↄↄ pↄ́ Lua dàwɛ̃ɛ lɛ́uɛ. Baa ápiↄ, kↄↄpi á ká. \v 14 Lá wa ka á kĩ́i, wálɛ vĩ wá pↄ́ lɛ́ao, asa wa mↄ ń Kilisi baoo e á kĩ́i. \v 15 Wili ĩ́anadã dɛ a lɛ́a wa gbɛ̃pãleↄ zĩkàuo. Lá á luanaaikɛa lɛ́ kã́fĩ, wá ye zĩ pↄ́ wálɛ kɛ á guu ↄta maamaa e kↄↄ pↄ́ Lua dàwɛ̃ɛ lɛ́uɛ, \v 16 wí gɛ́ baopi kpái bùsu pↄ́ kú á aɛↄ guu, gbɛ̃pãleↄ tàaabaa ĩ́andãsai. \v 17 Tó gbɛ̃́ ye ĩ́anadã, aà dã Dii yã́ musu.\f + \fr 10.17 \fr*\ft Zel 9.23\ft*\f* \v 18 I kɛ gbɛ̃́ pↄ́ ì azĩa sáaukpa mɛ́ maao, sema gbɛ̃́ pↄ́ Dii ì aà sáaukpa. \c 11 \s1 Zĩna ɛgɛnaↄ \p \v 1 À ma fↄ̃ yↄↄ ń ma sↄũkɛyão, ãma álɛ kɛ kↄ̀. \v 2 Lá Lua lí sí sàao, màa ↄ̃ má kũa á yã́ musu. Á gↄ̃ mɛ̀ndoɛ, ↄ̃n Kilisi ũ. Ma á kpã́sãwà wɛ̃́ndia lɛ́so ũɛ. \v 3 Lá mlɛ̃ kↄ̃nikɛ̀ Ɛvaɛ à aà sã̀sã,\f + \fr 11.3 \fr*\ft Daa 3.1-5\ft*\f* vĩa lɛ́ ma kṹ kɛ́ a su á sã́sã sↄ̃, í á naa Kilisiwa gbãsĩsai ń nↄ̀sɛmɛndoo tó. \v 4 Tó gbɛ̃́ mↄ̀ Yesu yã́ pↄ́ dodo ń wá pↄ́o waasokɛ̀ɛ́, ge nisĩna pↄ́ dodo ń pↄ́ pↄ́ á èo ge baona pↄ́ dodo ń pↄ́ pↄ́ á sìo, i aà gba zɛ́ maamaaɛ. \v 5 Má è má kɛ̃́sãa zĩna pↄ́ a ń dílɛ dɛńlaↄzi yãe guuo. \v 6 Baa tó ma lɛ́na nao, má dↄ̃a vĩ. Wá ↄ̀lↄɛ́ ápii wásawasa yã́pii musu. \p \v 7 Kɛ́ ma baona pↄ́ bↄ̀ Lua kĩ́i waasokɛ̀ɛ́ pↄ́siwásai, mɛ́ ma azĩa bùsa á kã́fĩa yã́i, tàae má kɛ̀a? \v 8 Ma Yesude pãleↄ taiinkɛ̀, ma a asea èmá, kɛ́ mà e màↄ zĩkɛ á guu yã́i. \v 9 Gↄↄ pↄ́ má kúánↄ, tó pↄ́ lɛ́ kɛ̃́sãa, mili ĩada gbɛ̃ewao. Wá gbɛ̃́ↄ bↄ̀ Masedoni bùsuu, aa mↄ̀mɛɛ ń pↄ́ pↄ́ lɛ́ kɛ̃́sãaↄ.\f + \fr 11.9 \fr*\ft Flp 4.15-16\ft*\f* Má azĩa kũa, mi kɛ gbɛ̃eɛ aso ũo, mɛ́ máↄ mazĩa kũa màaɛ. \v 10 Ń Kilisi sĩana pↄ́ kú ma guuo, gbɛ̃e a kpa ma ĩ́andãyãpiɛ Gɛlɛsi bùsuuo. \v 11 Bↄ́yãi má ò màai? Má yeázi noa? Lua dↄ̃. \p \v 12 Yã́ pↄ́ málɛ kɛ máↄ kɛɛ, kɛ́ mà e zɛzↄ̃ gbɛ̃́ pↄ́ aalɛ ma lɛ́wɛↄnɛ aa ĩ́anadã láwáwa yã́i. \v 13 Gbɛ̃́piↄá zĩna ɛgɛnaↄnɛ! Zĩkɛn mↄafilideↄnɛ! Aaì li Kilisi zĩnaↄ ũ. \v 14 Yãbↄnsaɛ no. Baa Setãupi ì li gupua malaika ũɛ. \v 15 Lá màaɛ, tó aà zĩkɛnaↄ lì maa zĩkɛnaↄ ũ, yãbↄnsaɛ no. An zia aↄ dɛ ń yãkɛawaɛ. \s1 Pↄlu taasikɛa a zĩnakɛ guu \p \v 16 Ma ɛa lɛ́ o lↄ, gbɛ̃e su ma gwa sↄũ ũo. Tó màan sↄ̃o, àↄ ma kũa màa, kɛ́ mà e ĩ́anadã yↄↄ. \v 17 Yã́ pↄ́ málɛ o, Dii mɛ́ ma dauo. Ĩana pↄ́ málɛ dã mazĩa náaikɛa guuɛ bee, málɛ dã mìsaikɛ guuɛ. \v 18 Lá gbɛ̃́ↄ lɛ́ ĩ́anadã dasi dṹnia yã́ musu, mapi sↄ̃ má dãɛ. \v 19 Asa á ↄ̃nↄnaↄ i mɛnafↄ̃ ń mìsaideↄ ń pↄnao. \v 20 Tó wàlɛ á kɛ zↄↄ ũ, tó wàlɛ á só, tó wàlɛ á taiinkɛ, tó wàlɛ gbãablewá, tó wàlɛ á sãnkɛ, i mɛnafↄ̃. \v 21 Sĩanaɛ, wá busɛ! À kɛ̀mɛɛ wí ũ! Ãma pↄ́ pↄ́ gbɛ̃́ kũa àlɛ a wↄ́ↄ kɛ, má kũa sↄ̃ɛ. Málɛ o mìsaikɛ guuɛ. \v 22 Ɛbɛluↄ no lò? Má a ũ sↄ̃ɛ. Isailiↄ no lò? Má a ũ sↄ̃ɛ. Ablahaũ buiↄ no lò? Má a ũ sↄ̃ɛ. \v 23 Kilisi zĩkɛnaↄ no lò? Má a ũ dɛńla. Málɛ yã'o lán ĩ́andewaɛ. Ma zĩkɛ̀ dɛńla, ma daakpɛu dɛńla,\f + \fr 11.23 \fr*\ft Zĩn 16.23\ft*\f* má a gbɛ̃a lɛ́ dↄ̃o, ma kua ga lɛ́zĩ gɛ̃na lɛ́ vĩo. \v 24 Yudaↄ ma gbɛ̃ flàala lɛ bla mɛ̀ndosai\f + \fr 11.24 \fr*\ft Iko 25.3\ft*\f* gɛ̃n sↄo. \v 25 Wà ma gbɛ̃ ń goo\f + \fr 11.25 \fr*\ft Zĩn 16.22\ft*\f* gɛ̃n àaↄ̃. Wà ma papa ń gbɛo gɛ̃n do.\f + \fr 11.25 \fr*\ft Zĩn 14.19\ft*\f* Gó kpàlɛmanↄ gɛ̃n àaↄ̃, ma kɛ ísi guu gↄↄ do fãanɛ ń gwãasĩnao. \v 26 Ma wɛ̃́lɛ dasi gɛa guu miↄ ku kai guu: Swa kai, kpã́iwɛliwɛↄ kai, Yudaↄ kai, buipãleↄ kai, bɛnanguo kai, sɛ̃̀a kai, ísia kai, Yesude ɛgɛnaↄ kai. \v 27 Ma zĩ gbãa kɛ̀ ń wãwão, ma itɛ̃kɛ̀ a gɛ̃na lɛ́ vĩo, nↄana ń imio ma dɛdɛ, ma lɛyè a gɛ̃na lɛ́ vĩo, má kú bṹu ĩ́andɛa guu. \v 28 A kĩniↄ bàasi Yesudeↄ píi kã̀akɛa ìↄ tↄ̃aa lá gu lɛ́ dↄ. \v 29 Gbɛ̃e bùsa ↄ̃ mi busaoa? Gbɛ̃e fù ↄ̃ i ↄ̃aoa? \p \v 30 Tó a maa mà ĩ́anadãɛ, má dã ma yɛ̃̀ɛɛsaikɛ musuɛ. \v 31 Lua wá Dii Yesu Kilisi Mae dↄ̃ kɛ́ málɛ ɛɛtoo. Wàↄ aà sáaukpa gↄↄpii! \v 32 Gↄↄ pↄ́ má kú Damasi, kí Aleta ziia ò wà wɛ̃́lɛpi bĩ́ibↄlɛↄ dã wà ma kṹ, \v 33 ↄ̃ wà ma bↄ fɛnɛntiu, wà ma pila ń bao gbí guu bĩ́i kpɛ, ↄ̃ ma pilimá.\f + \fr 11.33 \fr*\ft Zĩn 9.23-25\ft*\f* \c 12 \s1 Pↄlu wɛ́pungu'ea \p \v 1 À kũ̀ mà ĩ́anadãɛ. Baa tó a ài vĩo, má ɛa su wɛ́pungu'eaↄ ń yã́ pↄ́ Dii ↄ̀lↄmɛɛↄwa. \v 2 Má gbɛ̃e dↄ̃ naa Kilisiwa, wà aà sɛ̀ gɛ̀ò e luabɛ sĩanau, a wɛ̃̀ gɛ̃o mɛ̀ndosain la. À gɛ̀ ń mɛon nò, mɛsain nò, má dↄ̃o, Lua mɛ́ dↄ̃. \v 3 Má dↄ̃ kɛ́ wà gbɛ̃́pi sɛ̀ gɛ̀ò e àizãnablekĩi. À gɛ̀ ń mɛon nò, mɛsain nò, Lua mɛ́ dↄ̃. \v 4 À yã́ pↄ́ a oa kɛo mà, gbɛ̃nazĩna a zɛ́ vĩ à sɛ́lɛ siuo. \v 5 Má ĩ́anadã gbɛ̃́pi yã́ musuɛ, ãma má ĩ́anadã mazĩa yã́ musuo, sema ma yɛ̃̀ɛɛsaikɛ yã́ bàasio. \v 6 Tó má ye ĩ́anadã, má ĩ́anadã mìsaide ũo, asa sĩana má o. Ãma má dão, kɛ́ gbɛ̃e su ma dilɛ dɛ lá á è má dɛ ge lá á mà ma lɛ́ulao. \v 7 Kɛ́ másu mà wala kɛ yãzↄ̃ↄ pↄ́ Lua ↄ̀lↄmɛɛↄ musuo yã́i, à lɛ sↄ̀lↄ ma mɛu Setãu ìwa ũ, àↄ ma gbɛ̃. \v 8 Ma wabikɛ̀ Diiwa gɛ̃n àaↄ̃ yã́pi musu, aà pↄ́pi gomala, \v 9 ↄ̃ a òmɛɛ gbɛ̃kɛ pↄ́ i kɛmɛɛ mↄ̀a, yɛ̃̀ɛɛsaikɛ guu ↄ̃ a gbãa sĩana ì bↄu. Ayãmɛto má ĩ́anadã ń pↄnao ma yɛ̃̀ɛɛsaikɛ musu, kɛ́ Kilisi gbãa àↄ kumala. \v 10 Beewa mi pↄnakɛ ń ma yɛ̃̀ɛɛsaikɛo ń widaaao ń taasikɛao ń ĩadaaao ń wɛ́tɛ̃ao Kilisi yã́i, asa gↄↄ pↄ́ ma busa ↄ̃ miↄ gbãa. \s1 Pↄlu kã̀akɛa Kↄlɛnideↄnɛ \p \v 11 Ma mìsaikɛ kɛ̀, ámɛ a ma dau. Ámɛ a maa yãa à ma sáaukpa. Baa tó má pↄe ũo, má kɛ̃́sãa zĩna pↄ́ a ń dílɛ dɛńlapiↄzi yãe guuo. \v 12 Ma a zĩnakɛ seela ↄ̀lↄɛ́ ń mɛnao maamaa yãbↄnsaɛↄ ń dabudabukɛaↄ guu. \v 13 Bↄ́ ma á kɛ̃́sãò Yesude kĩniↄzii, kɛ́ mi gↄ̃ á gbɛ̃eɛ aso ũo bàasio? À sùuukɛmanↄ ń tàae beeo! \v 14 Tia kɛ́wa ma mↄa á kĩ́i gɛ̃n àaↄ̃de sↄu mà, mɛ́ má gↄ̃ á gbɛ̃eɛ aso ũo. Ámɛ málɛ á wɛɛlɛ, i kɛ á pↄ́ↄ no. Asa maeↄ mɛ́ aaì àizɛɛ dilɛ ń nɛ́ↄnɛ, i kɛ nɛ́ↄ mɛ́ aali dilɛnɛ́o. \v 15 Má a pↄ́ↄ ble píi, mí azĩa kpáwá ń pↄnao á wɛ̃ni yã́i. Tó ma yeaázi zↄ̃ↄkũ̀, á yeamazi a lao yã̀? \v 16 Ɛ̃hɛ̃, mi gↄ̃ɛ́ aso ũo, ãma wà mɛ̀ wɛzɛ̃nan ma ũ, má sìwá ń kↄ̃nioɛ. \v 17 Ma á blé gbɛ̃́ pↄ́ ma ń zĩ́wáↄ kee sabaia? \v 18 Ma wabikɛ̀ Tituwa aà gɛ́ á kĩ́i, ↄ̃ ma wá gbɛ̃dopi dàɛ̀. Titu á blé yã̀? Wá kã́ doũo lé? Wá tufa doũo lé? \p \v 19 Álɛ e yãa wálɛ bↄkĩi wɛɛlɛ yã̀? Aawo! Wálɛ yã'o ń Lua dↄ̃ao naa Kilisiwa guuɛ. Ma gbɛ̃́ yenzideↄ, ma bee òɛ́ píi á zɛdↄa yã́iɛ. \v 20 Vĩa lɛ́ ma kṹ, tó ma ka á kĩ́i, kɛ́ másu á le lá má yeiowao, mɛ́ ásu ma e lá á yeiowao. Málɛ vĩakɛ sòleɛ ń zaakↄ̃uo ń pↄkũmao ń dɛnlawɛɛlɛao ń kↄ̃yaaao ń kↄ̃peo ń yↄ̃̀ↄo ń zↄao. \v 21 Vĩa lɛ́ ma kṹ kɛ́ tó ma ɛa mↄ, ma Lua a to wí ma kṹ á yã́ musu. Gbɛ̃́ pↄ́ aa duunakɛ̀ yãa aa gbãsĩkɛ̀, aa wùlɛ ń gbɛ̃pãle nↄo aa wisaiyã kɛ̀, tó aai mikɛ̃ ń yã́piↄ kɛawao, má ↄ́ↄlↄnɛ́ɛ. \c 13 \s1 Lɛdama gbɛzã \p \v 1 Ma mↄa á gwai gɛ̃n àaↄ̃den kɛ. Wì yã́si seelade gbɛ̃ↄn pla ge gbɛ̃ↄn àaↄ̃ musuɛ.\f + \fr 13.1 \fr*\ft Iko 19.15\ft*\f* \v 2 Má òɛ́ yãa ma kuaánↄ gɛ̃n plaade guu, mɛ́ málɛ oɛ́ lↄ á kpɛ, tó ma ɛa mↄ, má gbɛ̃́ pↄ́ aa duunakɛ̀ yãaↄ ń gbɛ̃́ kĩniↄ kee tɛ̃boo. \v 3 Álɛ seela wɛɛlɛ kɛ́ Kilisi mɛ́ lɛ́ yã'o ma guu nolo? Too! I kɛ Kilisi gbãasai no, ìↄ gbãa á guu. \v 4 Sĩanaɛ, aà paa líwaá gbãasaikɛyãɛ, ãma a kú ń Lua gbãaoɛ. Màa naawà guu wá busɛ sↄ̃, ãma wáↄ kuaànↄ á guu ń Lua gbãaoɛ. \p \v 5 À ázĩa tàasika à gwa, tó á kú Yesu Kilisi náaikɛa guu. À làasookɛ ázĩawa. I dↄ̃ kɛ́ a kú á guuo lé? Tó màa no, a fuaɛ. \v 6 Má ye àↄ dↄ̃ kɛ́ wápiↄ wi fuao. \v 7 Wálɛ wabikɛ Luawa ásu vãie kɛo. I kɛ kɛ́ gbɛ̃́ↄ wá maabo yã́i no, kɛ́ à maakɛ yã́iɛ, baa tó wàlɛ wá gwa gbɛ̃́ fuaↄ ũ. \v 8 Wá fↄ̃ zɛzↄ̃ sĩanaɛo, sema wà zɛpooɛ̀. \v 9 Tó wá busɛ mɛ́ á gbãa, wá pↄ ìↄ naɛ. Yã́ pↄ́ wi a wabikɛ mɛ́ dɛ kɛ́ á yã́ e àↄ bↄlɛia wásawasa. \v 10 Ma yã́ beeↄ kɛ̃̀ɛ́, kɛ́ tó ma mↄ, másu wɛbiiwá mà iko pↄ́ Dii kpàa mↄɛ́o. A kpàa á zɛdↄa yã́iɛ, i kɛ á gbooa yã́i no. \p \v 11 Tòo gbɛ̃́ↄ, à gↄ̃̀ zia bàasi. À dɛ̃ɛka á yã́ e àↄ bↄlɛia wásawasa. À ma lɛdama ma. À lɛdoũkɛ àↄ na ń kↄ̃o, Lua yenzide aafiade iↄ kúánↄ. \v 12 À fↄkpakↄ̃wa ń Lua gbɛ̃́ↄ lɛ́pɛakↄ̃wao. Lua gbɛ̃́ↄ fↄkpàwá ḿpii. \p \v 13 Dii Yesu Kilisi gbɛ̃kɛkɛɛ́, Lua iↄ yeázi, aà Nisĩna iↄ gbɛ̃́kpaaánↄ ápii.