\id GAL 2011-04-02 SIL-BFB Buamu-Ouarkoye \h Kalasiisa \toc1 Ho vũahṹ na ó o Poole túara nɔn ho Kalasii kèrètĩ́ɛwa kuure yi \toc2 Kalasiisa \toc3 GAL \mt2 Ho vũahṹ na ó o Poole túara nɔn ho \mt1 Kalasii \mt2 kèrètĩ́ɛwa kuure yi \is1 Vũahṹ túaró ɲúhṹ \ip Ho vũahṹ mu lé o Poole túara ho nɔn ho Kalasii kɔ̃hṹ kèrètĩ́ɛwa kuure yi. Bìo ó o yánkaa buera le Dónbeenì bín-tente bĩ́n, á ɓa nùpua ɓúi dó mí sĩa o Yeesu yi (Bè-wénia 16.6). \ip Ɓa ɓúi ló ɓueé bía le bìa yínɔń ɓa *zúifùwa ko ɓa kúio míten làa bìo ho làndá bòráa mu. Ó o Poole túara ho vũahṹ nɔn ɓa yi le ɓa yí bè hón kàránló so yi, lé bìo ho yí héhaa là a Yeesu *Krista bín-tente. O bía le bìo ɓa dó mí sĩa o Yeesu yi, lé bṹn te bìo ɓa térénnanáa le Dónbeenì yahó, ká yínɔń bìo ɓa bò ho làndá yi. O Poole nín-yání zéenía bìo ó o Yeesu yánkaa vonnáa wo ó o wó a tonkaro (1–2). \ip O Poole dĩ̀n le Dónbeenì vɔ̃n-kĩ́a wán á zéenía le yìa dó mí sĩi o Yeesu yi, á wón ǹ kã̀ní, ká yínɔń ɓa zúifùwa làndá bèró lé bìo ò kã̀ní ɓànso (3–4). \ip Ho vũahṹ lii véeníi ó o bía le ɓa ko ɓa ɓua miten lòn nùpua na wi miten bìo síi. Ɓa ko ɓa día le le Dónbeenì Hácírí dí ɓa yahó, á ɓa à yí le mukɔ̃n-fĩnle, á mún ǹ wań mín (5–6). \c 1 \s1 Le tɛ̀ɛníi \p \v 1 Ĩnɛ́n Poole lé o Yeesu *Krista tonkaro. Mu yínɔń nùpua wó mi là a tonkaro, á ĩ mún yí dĩ̀n nìi woon wán á wóráa wo. Mu lé o Yeesu Krista là a Maá Dónbeenì lé bìa tonkaa mi, lerɛ́n Dónbeenì mu na vèenía wo léra ɓa nì-hía tĩ́ahṹ. \v 2 Mu lé ĩnɛ́n lè wàn zàwa na làa mi páanía wi ɓúenɓúen lé warɛ́n wee túa ho vũahṹ na kà á à na minɛ́n kèrètĩ́ɛwa kuio na wi ho Kalasii kɔ̃hṹ yi. \p \v 3 Le wàn Maá Dónbeenì lè wa Ɲúhṹso Yeesu Krista à wé mí sãamu làa mia, à na ho hɛ́ɛrà mia. \v 4 O Krista tà nɔn míten á wó wa bè-kora sɛ́ndíaró muinì yìa, á kã̀níanáa wɛn ho zuia dĩ́míɲá kohó na kà níi yi. Lé kà síi ó o Krista wóráa wàn Maá Dónbeenì sĩi bìo, \v 5 wón na ho cùkú bìo sã̀ yi hã lúlúio na ɲii mía yi. *Amiina! \s1 Le Dónbeenì bín-tente lée dà-kéní mí dòn \p \v 6 Bìo mi pã́ le Dónbeenì na von mia o *Krista sãamu pànká yi à mi yèrèmáa bò bín-tente veere na bìo yí bon yi fùafùa ɓɛ̀ntĩ́n lée bìo na vã̀ mi làa sòobɛ́ɛ. \v 7 Mu yí máa zéení le bín-tente ɓúi bĩnía wi, ɓùeé! Ɓa nùpua ɓúi lé bìa wee lùnka mi yilera, á wi ɓa yèrèmá a Krista bín-tente. \v 8 Àwa! Ká a ɓúi, tàá warɛ́n wa bɛɛre, tàá wáayi tonkaro ɓúi khíi ɓueé buera bín-tente ɓúi na wi mí dòn làa dìo á warɛ́n buera nɔn mia, à wón ɓànso à hã dánkáa yí. \v 9 Wa bía mu, á ĩ pá bĩnía wee bío mu: Hen ká a ɓúi ló ɓueé buera bín-tente na wi mí dòn làa dìo mi tà bìo, à ɓànso à hã dánkáa yí. \v 10 Àwa! Á mi so wee leéka le ĩ wi à ɓa nùpua tà ĩ bìo lée, tàá lé le Dónbeenì? Lé ɓa nùpua á ĩ so wi à ĩ bìo wé sĩ yi le? Ká mu lé à wé à ĩ bìo wé sĩ ɓa nùpua yi, se ĩ lá máa wé Krista ton-sá. \s1 Bìo ó o Ɲúhṹso vonnáa o Poole wó là a tonkaro \p \v 11 Wàn zàwa lè wàn hĩ́nni, le ĩ bío bìo kà na mia: Le Dónbeenì bín-tente na á ĩ buera nɔn mia á yí ló nùpue cɔ̃́n. \v 12 Á le mún yínɔń dɛ̀ɛ na á ĩ yú nùpue ɓúi cɔ̃́n, tàá dɛ̀ɛ na ó o ɓúi kàránna làa mi. Le bín-tente na á ĩ wee bue lé o Yeesu *Krista mí bɛɛre lé yìa zéenía le làa mi. \v 13 Mi yàá ɲá bìo á ĩ kuio lá cannáa ɓa *zúifùwa làndá bèró yi. Ĩ lá wee ɲíiní le Dónbeenì nìpomu sãnía làa sòobɛ́ɛ, á wi à ĩ ɓúe mu ɲúhṹ. \v 14 Ɓa zúifùwa làndá bèró á ĩ lá henía bìo po wa ninzàwa na ká. Á bìo á wàn maáwà bò henía á ĩ lá wee là hɛɛrè á po ɓa nùpua na ká. \v 15 Ɛ̀ɛ ká le Dónbeenì màhã́ fèra léra mi bàrá mí dòn ká ĩ yàá dĩǹ yí ton. Le sãamu na le wó làa mi lé bṹn bìo yi á le vonnáa mi. \v 16 Le zéenía mí Za Yeesu bìo làa mi, à ĩnɛ́n ɓɛ̀n bĩní zéení mu làa bìa yí zũ le Dónbeenì. Á ĩ dɛ̀ɛnía hĩ́nɔn wà à ĩ yí tùara nùpue yi làa bìo á ĩ ì wé. \v 17 Ĩ yàá yí van ho Zeruzalɛɛmu á yí vaá mɔn mín làa bìa wó a Yeesu tonkarowà ló mi, à ĩ wà van ho Arabii kɔ̃hṹ, á dĩ̀n bĩ́n bĩnía ɓuararáa ho Damaasi lóhó yi. \v 18 Lúlúio bìo tĩn bṹn mɔ́n á ĩ wà van ho Zeruzalɛɛmu á vaá zũna a Sefaasi, á wó hã wizooní pírú hònú bĩ́n làa wo. \v 19 O Yeesu tonkarowà na ká ó o ɓúi á ĩ yí mɔn ká yínɔń o Ɲúhṹso ɓàn za Zaaki. \v 20 Le Dónbeenì lé ĩ sɛɛ́ràso, bìo á ĩ wee túa á à na mia kà yínɔń sabéré. \v 21 Bṹn mɔ́n á ĩ wà van ho Siirii lè ho Silisii kãna yi. \v 22 Ɛ̀ɛ ká ho *Zudee kɔ̃hṹ kèrètĩ́ɛwa kuio màhã́ lá dĩǹ yí mɔn mi. \v 23 Bìo ɓa ɲá mí dòn lé bìo kà: «Yìa lá wee ɲíiní wa sãnía lé wón wã́a wee bue le sĩidéró bìo na ó o lá wi ò o ɓúe ɲúhṹ». \v 24 Á ɓa wee khòoní le Dónbeenì ĩ bìo yi. \c 2 \s1 O Poole lè ɓa tonkarowà na ká \p \v 1 Lúlúio pírú náa bṹn mɔ́n á ĩnɛ́n là a Baanabaasi bò mín yòora ho Zeruzalɛɛmu. Ĩ mún fó a Tiite bòráa. \p \v 2 Ĩ tà yòora ho Zeruzalɛɛmu, lé bìo le Dónbeenì zéenía mu làa mi le ĩ wé mu. Ĩ yòó dɔ̃n, á ɓa kèrètĩ́ɛwa ya-díwá mí dòn lé bìa á ĩ zéenía le bín-tente na á ĩ wee bue na bìa yínɔń ɓa *zúifùwa yi bìo nɔn yi. Lé bìo á ĩ lá yí wi à ho tonló na á ĩ sá khĩína, làa hìa á ĩ lá lan wee sá hã laà na kà wán à wé ton-kã́amáa. \p \v 3 O Tiite lé o kɛrɛɛki nìi, à ɓa yàá pá yí kĩ̀kã́a wo yi le o bè ho *kúiiró làndá yi. \v 4 Ká ɓa ɓúi na le mí lé wàn zàwa à mu ɲɔǹ yí bon, á sà míten zon wa tĩ́ahṹ, à loń bìo ó o Yeesu *Krista wó á wa wiráa waten, bèra a na ɓa yèrèmá wɛn wé lè ho làndá wobáaní. \p \v 5 Ɛ̀ɛ ká wa màhã́ yí tà yí nɔn mu níi ɓa yi hùúu, bèra a na à le bín-tente tũ̀iá poni kɛń bĩ́n mi bìo yi. \p \v 6 Ɓa kèrètĩ́ɛwa kuure ya-díwá (bìo ɓa karáa bìo yí ciran mi, le Dónbeenì yí máa hueeka nùpua mín yi), ɓa ya-díwá mu á yí kĩ̀kã́a miì le ĩ bĩní bè bìo ɓúi mu wán. \v 7 Ɓa yàá zũna le le bín-tente bue naló bìa yínɔń ɓa zúifùwa yi ɓàn tonló á le Dónbeenì kàràfáa miì làa bìo le kàràfáaráa ho o Piɛre yi le o bue le na ɓa zúifùwa yi. \v 8 Mu bon, yìa wó ó o Piɛre lé o Yeesu tonkaro ɓa zúifùwa cɔ̃́n, lé wón mún wó á ĩ lé o Yeesu tonkaro bìa yínɔń ɓa zúifùwa cɔ̃́n. \v 9 O Zaaki, là a Piɛre là a Zãn, bán na ɓa wee lá lòn bòròbòròwa na ɓuan ɓa kèrètĩ́ɛwa ɓúenɓúen kuure dĩ̀nía á zũna le lé le Dónbeenì lè mí sãamu á kàràfáa ho tonló mu miì. Lé bṹn nɔn á ɓa dá mí níní ĩnɛ́n là a Baanabaasi yi á wa tɛ̀ɛnía mín yi, à zéení le ɓa tà wa bìo, le ɓa lée dà-kéní làa wɛn. Á wa le warɛ́n ǹ va làa bìa yínɔń ɓa zúifùwa cɔ̃́n, ká ɓarɛ́n ɓɛ̀n ǹ va làa bìa lé ɓa zúifùwa cɔ̃́n. \v 10 Bìo ɓa cà wa cɔ̃́n séenía, lé à wa wé pa ɓa kèrètĩ́ɛwa kuure nì-khenia bìo. Á ĩ ɓɛ̀n sòobáa ĩten bṹn wéró yi. \p \v 11 Ká pã̀ahṹ na ó o Piɛre ɓuara ho Ãntiosi lóhó yi, á ĩ zéenía o wékheró làa wo ɓa ɓúenɓúen yìo yi. \v 12 Mu bon, pã̀ahṹ na ɓa nùpua ɓúi na là a Zaaki zũ mín dĩǹ yí ɓuara, ká a Piɛre mu wee páaní dí lè wàn zàwa na yínɔń ɓa *zúifùwa. Ká pã̀ahṹ na á bán nùpua so ɓueé dɔ̃n yi, ó o khú á yí máa dí làa ba, lé bìo ó o zã́na ɓa kèrètĩ́ɛwa na wee hení ɓa zúifùwa làndá bìo. \v 13 Wàn zàwa kèrètĩ́ɛwa na lé ɓa zúifùwa mún zon o Piɛre mu bìo yi. Hàrí o Baanabaasi ɓa yàá pá cá dó mu yi. \v 14 Ɛ̀ɛ ká pã̀ahṹ na á ĩ mɔn à ɓa varáa yí térénna à héha lè ho tũ̀iá poni na le Dónbeenì bín-tente le mu koráa, á ĩ bía làa wo wàn zàwa ɓúenɓúen yìo yi kà síi: «Ũnɛ́n na lé o zúifù à ũ wee ɓua ũten làa bìa yínɔń ɓa zúifùwa bìo síi à ũ día mu zúifùmu, á dà à wé kaka à kĩ̀kã́náa wàn zàwa na yínɔń ɓa zúifùwa yi le ɓa ɓua míten lè ɓa zúifùwa bìo síi?» \s1 Bìa le ɓa zúifùwa làa bìa yínɔń ɓa kã̀níló bìo \p \v 15 Warɛ́n na lé ɓa *zúifùwa tonnáa, wa yí mà yí dó bán bè-kora wérowà so na yínɔń ɓa zúifùwa ɲii. \v 16 Ɛ̀ɛ ká wa màhã́ zũ le mu yínɔń o *Mɔyiize làndá bèró wee wé ò o nùpue térénnáa le Dónbeenì yahó, ká lé bìo á ɓànso dó mí sĩi o Yeesu *Krista yi. Lé bṹn nɔn á wa dóráa wa sĩa o Yeesu Krista mu yi á à wéráa ɓa nùpua na térénna bìo wa dó wa sĩa wo yi bìo yi, ká mu yínɔń bìo wa bò ho làndá yi. \v 17 Ká warɛ́n wi à wa térén le Dónbeenì yahó o Yeesu Krista pànká yi, à lé bṹn tĩ́n bĩnía wee wé wɛn lè ɓa bè-kora wérowà, se bṹn so wee zéení le o Krista wee sá na mu bè-kora yi le? Ɓùeé dɛ́! \v 18 Mu bon, hen ká ĩ yèrèmáa bò ho làndá na á ĩ pã́ día yi, se bṹn wee zéení le ĩ síinía ĩ ɲúhṹ ĩten. \v 19 Ho làndá bìo dã́ní yi, á ĩ ka lòn nùpue na húrun. Á lé horɛ́n làndá mu ɲɔǹ mún wó mu. Bṹn wó bèra a na à ĩ dàń kɛń le mukãnì yi le Dónbeenì bìo yi. Ĩ ka lòn nùpue na páanía ɓúaa ho *kùrùwá wán là a Krista. \v 20 Ĩ mukãnì wi bṹn bon, ká ĩ wã́a yí te ĩten, o Krista mí bɛɛre lé yìa wi miì. Le mukãnì na á ĩ wi yi hã laà na kà wán á ĩ wi yi ĩ sĩidéró o Krista yi bìo yi, wón na wara mi, á tà nɔn míten ĩ bìo yi. \v 21 Ĩ yí dà máa pĩ́ le Dónbeenì sãamu na le wó làa mi bìo. Mu bon, hen ká mu lá lé o Mɔyiize làndá lé hìa wee wé ò o nùpue térén le Dónbeenì yahó, se o Krista húrun kã́amáa. \c 3 \s1 Ho Kalasiisa bɔ̃́nbúmu bìo \p \v 1 Éee! Kalasii kɔ̃hṹsa, mi so lée bɔ̃́nbúwá le? Yìa khà mia vĩ́inía lée wée? O *Krista na ɓúaa ho *kùrùwá wán bìo ɲɔǹ zéenía làa mia wéréwéré. \v 2 Ĩ ì tùa mia làa bìo dà-kéní: Bìo mi yú le Dónbeenì Hácírí so lé bìo mi tiíra ho làndá ɲii lée? Ɓùeé! Mu lé bìo mi dó mi sĩa le Dónbeenì bín-tente na mi ɲá yi. \v 3 Mi bɔ̃́nbúra vaá ɓó bṹn yi le? Mi ɓúakáa lè le Dónbeenì Hácírí, á lé hã laà na kà wán á mi wi mi dĩ̀n mi kùrú pànká wán le? \v 4 Bìo sá mia ɓúenɓúen so lée kã́amáa le? Ɓùeé! Mu yí dà máa wé kã́amáa. \v 5 Mi wa loń lon! Hen ká le Dónbeenì wee na mí Hácírí wɛn, á wee wé ho yéréké bìowa mi tĩ́ahṹ à le so wé mu lé bìo mi wee bè o *Mɔyiize làndá yi lée, tàá lé bìo mi dó mi sĩa le bín-tente na mi ɲá yi? \s1 Le Dónbeenì wee wé ò o nùpue térén le yahó \p \v 6 Bìo ó o *Abarahaamu bìo wóráa lé bìo kà: «O dó mí sĩi le Dónbeenì yi, lé bṹn nɔn le càtío wo là a nùpue na térénna le yahó.»\f + \fr 3:6 \ft Mi loń Bìo ɲúhṹ ɓúɛɛníi vũahṹ (Genèse) 12.3\f* \v 7 Àwa, mi wã́a zũń bìo kà: Bìa dó mí sĩa le Dónbeenì yi bán lé bìa lé o Abarahaamu zàwa. \v 8 Mu fèra túara le Dónbeenì bíonì vũahṹ yi le bìa yínɔń ɓa *zúifùwa á le Dónbeenì ì wé á ɓa à térén le yahó ɓa sĩadéró le yi bìo yi. Le bín-tente fèra túara a Abarahaamu dã́ní yi á bía nɔn wo yi: «Le Dónbeenì á à dĩ̀n ũnɛ́n wán á à wéráa mu bè-tentewà lè hã sìíwà ɓúenɓúen.»\f + \fr 3:8 \ft Mi loń Bìo ɲúhṹ ɓúɛɛníi vũahṹ (Genèse) 12.3\f* \v 9 Àwa, á bìa dó mí sĩa le Dónbeenì yi á le è wé lè mu tentemu là a Abarahaamu mu bìo síi. \v 10 Mu bon, bìa wi ɓa bè ho làndá yi à kã̀nínáa á hã dánkáa á à yí. Mu túara le Dónbeenì bíonì vũahṹ yi kà síi: «Le o nùpue na yí máa bè bìo túara ho làndá vũahṹ yi ɓúenɓúen fɛ́ɛɛ à tií ɲii à dánkání.»\f + \fr 3:10 \ft Mi loń Làndá bìo zéeníló vũahṹ (Deutéronome) 27.26\f* \v 11 Mu lée kɛ̃́nkɛ̃́n, nùpue yí dà máa térén le Dónbeenì yahó ho làndá na á ɓànso bò yi bìo yi, lé bìo mu túara le Dónbeenì bíonì vũahṹ yi le «yìa térénna le Dónbeenì yahó bìo á ɓànso dó mí sĩi le yi bìo yi, wón á à kɛń le mukãnì binbirì yi.»\f + \fr 3:11 \ft Mi loń Habakuuki vũahṹ 2.4\f* \v 12 Ho làndá bèró bìo yí cɛɛ́ra le sĩidéró le Dónbeenì yi. Ká yìa màhã́ wee bè bìo ho làndá bò henía yi à tií ɲii, wón yìo á à wé lua ho pànká yi. \v 13 Hã dánkáa na lá ɲà wa ɲúná yi ho làndá bìo yi ó o *Krista fó bò míten wán wa lahó yi, á wa wi waten. Lé bìo mu túara: «Le yìa ɓúaa le ɓùɛɛnì wán à dánkání.»\f + \fr 3:13 \ft Mi loń Làndá zéeníló vũahṹ (Deutéronome) 21.23\f* \v 14 Bṹn wó bèra a na à mu bè-tentewà na le Dónbeenì dó mí ɲii le mí ì wé là a Abarahaamu à bɛ̀nbɛ́n dã bìa yínɔń ɓa zúifùwa ɓa páaníló là a Krista bìo yi, à wa yí le Dónbeenì Hácírí na le dó mí ɲii le mí ì na, wa sĩadéró le yi bìo yi. \s1 Ho làndá lè le ɲii déró bìo \p \v 15 Wàn zàwa lè wàn hĩ́nni, mi wa héha mu lè ɓa nùpua bìo. Mu bìo na ó o nùpue le mí ì wé na ó o túara bàrá, ká mu héhaa lè ho kɔ̃hṹ làndá, á nùpue yí dà máa yèrèmá mu. \v 16 Lé kà síi le Dónbeenì dó mí ɲii nɔn o *Abarahaamu là a nɔnkãni yi. À mu ɲɔǹ lé o Abarahaamu làa yìa nɔnkãni can wo yi á bìo le Dónbeenì dó mí ɲii le mí ì wé bìo sã̀ yi. Mu yí túara le: «Làa bìa nɔnkãní can wo yi», à wã́a kɛń lè hã boo. Mu túara le Dónbeenì bíonì vũahṹ yi le: «Yìa nɔnkãni can foǹ», wón na lé o *Krista. \v 17 Àwa! Á ĩ wã́a wee bío bìo kà: Le Dónbeenì bìo na le le mí ì wé na le dó mí ɲii bìo yi vó á ho làndá na ɓuara hã lúlúio khĩá-náa làa ɓóní làa pírú le ɲii déró mu mɔ́n yí dà máa khíní yi, tàá máa yèrèmá le. \v 18 Mu bon, ká hã kĩ́a wee yí le Dónbeenì cɔ̃́n ho làndá bèró pànká yi, se hã bìo wã́a yí ló bìo le Dónbeenì dó mí ɲii le mí ì wé yi. Á mu ɲɔǹ lé bìo le dó mí ɲii le mí ì wé á le dĩ̀n wán wóráa mí sãamu là a Abarahaamu. \s1 Ho làndá bèró ɓàn ɲúhṹ \p \v 19 Àwa, á lée webio nɔn le Dónbeenì bòráa ho làndá? Le bò ho bèra a na ɓa nùpua wé zũń mí wékheró fúaa ho pã̀ahṹ na á yìa khíi te o *Abarahaamu yi ɓueé ton. Lé orɛ́n bìo yi á le Dónbeenì dó mí ɲii. Le Dónbeenì tonkarowà na ho wáayi lé bìa zéenía ho làndá. Ká a nùpue ɓúi lé yìa mu dĩ̀n wán wóráa. \v 20 Ká mu lée nùpue nì-kéní le mí ì wé mí bìo, se o màkóo máa kɛń yìa o ò dĩ̀n wán yi. À le Dónbeenì dén màhã́ lé lerɛ́n mí dòn, á le dó mí ɲii nɔn. \v 21 Àwa! Bṹn so wee zéení le ho làndá làa bìo le Dónbeenì dó mí ɲii le mí ì wé yí máa tà mín yi le? Ɓùeé, hen ká làndá ɓúi lá dà wee na le mukãnì ɓa nùpua yi, á hón làndá so pànká yi, á ɓa lá dà à térén le Dónbeenì yahó. \v 22 Ká le Dónbeenì bíonì vũahṹ yi á mu bía le mu bè-kohó pànká wi ho dĩ́míɲá nùpua ɓúenɓúen wán, bèra a na à bìo le Dónbeenì dó mí ɲii le mí ì na bìa sĩa dó le yi à bìo sĩ̀ ɓa yi ɓa sĩadéró o Yeesu Krista yi pànká yi. \s1 Hã kĩ́a na le Dónbeenì dó mí ɲii le mí ì na wɛn \p \v 23 Sã́ni à le sĩidéró o *Krista yi pã̀ahṹ dã, à wa ka lè wa wi ho kàsó yi ho làndá níi yi, á pannáa ho pã̀ahṹ na le Dónbeenì ì wé á wa à zũń dén sĩidéró so. \v 24 Ho làndá lé hìa wó wa paro fúaa o Krista ɓuenló, bèra a na à wa térén le Dónbeenì yahó wa sĩadéró o Krista mu yi pànká yi. \v 25 Hã laà na kà wán á le sĩidéró o Krista yi pã̀ahṹ dɔ̃n, wa bìo wã́a bĩnía mía o paro mu níi yi. \p \v 26 Mu bon, mi ɓúenɓúen lé le Dónbeenì zàwa mi sĩadéró o Krista yi bìo yi. \v 27 Minɛ́n ɓúenɓúen na ho *bátɛ́ɛ̀mù wó á mi páanía là a Krista á wã́a ka lè mi zã́ a Krista mu. \v 28 Hueekaró wã́a mía ɓa *zúifùwa làa bìa yínɔń ɓa zúifùwa pã̀ahṹ. Hueekaró mía ɓa wobáaní làa bìa wi míten pã̀ahṹ, hueekaró mía báawa làa hã́awa pã̀ahṹ, lé bìo mi ɓúenɓúen lée dà-kéní mi páaníló là a Yeesu Krista bìo yi. \v 29 Ká mi bìo sã̀ a Krista yi, se mi wã́a lé o *Abarahaamu mɔ̀nmànía. Á hã kĩ́a na le Dónbeenì dó mi ɲii le mí ì na a yi á bìo ò sĩ̀ mia. \c 4 \s1 Mu wobámu lè ho kɛń míten bìo \p \v 1 Bìo kà lé bìo á ĩ wi à ĩ zéení: Pã̀ahṹ na ó o kĩ́a ɓànso lé o háyónza yi, ó orɛ́n là a wobá-nìi á hueekaró mía pã̀ahṹ, hàrí bìo mu bìo ɓúenɓúen sã̀ a yi mí cúee. \v 2 Ɛ̀ɛ ká ɓa nùpua ɓúi lé bìa màhã́ wee loń orɛ́n làa bìo sã̀ a yi yi, à paráa ho pã̀ahṹ na á ɓàn maá bàrá. \v 3 Pã̀ahṹ na warɛ́n mún hĩ́a ka lòn háyúwá, á wa lé ho dĩ́míɲá bìowa wobáaní. \p \v 4 Ká ho pã̀ahṹ na le Dónbeenì bàrá á dɔ̃n, á le tonkaa mí za ó o ɓueé ton o hã́a yi. O ɓuan míten làa bìo ó o *Mɔyiize làndá bòráa mu. \v 5 O ɓuara ɓueé wó bèra a na à bìa lá wee bè ho làndá yi kɛń míten, á mún wó wɛn lè le Dónbeenì zàwa. \v 6 Mu bon, mi lé le Dónbeenì zàwa. Lé bṹn nɔn le dó mí Za Hácírí wa sĩa yi, dìo wee wé à wa dàń ve le pɔ̃́npɔ̃́n le: «Abaa.» Mu kúará le: Ĩ Maá. \v 7 Àwa, á fo wã́a yínɔń wobá-nìi, fo lé le Dónbeenì za. Á bìo fo lé le za, á le kĩ́a na bìo sã̀ le zàwa yi, á le mún ǹ na foǹ. \s1 O Poole yilera lùnkaa ho Kalasiisa bìo yi \p \v 8 Bìo mi yánkaa yí zũ le Dónbeenì, á mi wee sá lòn wobáaní à na hã dofĩ́ina na yínɔń le Dónbeenì yi. \v 9 Ɛ̀ɛ ká hã laà na kà wán á mi zũ le Dónbeenì. Bìo yàá here lé bìo le zũna le mi bìo sã̀ mí yi. Àwa! Á mu wó kaka á mi bĩnía bò bṹn bìowa so na pànkáwá mía, á bìo ɲúhṹ mía yi? Mi wi mi bĩní wé mu bìowa mu wobáaní le? \v 10 Hã wizooní ɓúi, lè hã pĩina ɓúi, lè hã pɔ̃̀nna ɓúi, lè hã lúlúio ɓúi á mi wee hení bìo dà. \v 11 Ĩ zã́na à ho tonló na á ĩ sá mi bìo yi à wé kã́amáa. \s1 Le bín-tente zúkúsa \p \v 12 Wàn zàwa lè wàn hĩ́nni, ĩ wee fìo mu mi cɔ̃́n, mi wé lè ĩ bìo síi. Ĩnɛ́n so yí wó ĩten lè mi bìo síi le? Mi yí wó bìo na yí se làa mi. \v 13 Mi zũ le mu vã́mú lé bìo nɔn á ĩ dĩ̀nnáa mi cɔ̃́n á nín-yání bueraráa le bín-tente nɔn mia. \v 14 Mi lò bon ĩ vã́mú bìo yi. Mi lá dà à pĩ́ ĩ bìo, ká mi yí wó mu. Mi ɓuan mi lòn Dónbeenì wáayi tonkaro. Mi yàá ɓuan mi là a *Krista Yeesu bìo. \v 15 Mi sĩ-wɛɛ na fù dén bìo wó kaka? Mu bon, ĩ láa mu yi le ká mi lá dà à khũaa mi yìo á à na miì, se mi wó mu. \v 16 Lé ho tũ̀iá poni na á ĩ wee mì na mia bìo yi á ĩ wóráa mi zúkúso le? \v 17 Ɓa nùpua mu here mi sã, ká hã yilera na màhã́ wi ɓa yi mi dã́ní yi á yí se. Ɓa wi ɓa khɛɛ́ mia làa mi ká ɓa wé à mi yèrèmá hení ɓarɛ́n bìo. \v 18 Ká a nùpue here mu bìo na se sã, se mu se. Ká a wee wé mu hã pɔ̃̀nna ɓúenɓúen yi, se mu se, ká mu yí wé pã̀ahṹ na á ĩ wi làa mia mí dòn. \v 19 Ĩ zàwa, ĩ wíokaa lò wee be mi bìo yi lòn hã́a na wee te bìo síi, fúaa bìo mi lá a Krista fɛrɛnkóomu. \v 20 Mu ɓɛ̀ntĩ́n lá à wé sĩ miì à ĩ kɛń mi nìsã́ní, à yèrèmá ĩ bíonì bíoró à bíoráa làa mia. Lé bìo á ĩ yilera yáara mi bìo yi. \s1 O Akaare là a Sara bìo \p \v 21 Mi bío lon! Minɛ́n na wi mi bè ho làndá yi, mi yí ɲá bìo ho bía le? \v 22 Mu bon, mu túara ho *làndá vũahṹ yi le «o *Abarahaamu yú ɓa zàwa bùaa ɲun. O yà-kéní ó o yú là a Akaare na lé o wobá-hã́nìi, ká yìa so ó o yú lè mín hã́a Sara.»\f + \fr 4:22 \ft Mi loń Bìo ɲúhṹ ɓúɛɛníi vũahṹ (Genèse) 16.15; 21.2\f* \v 23 O za na ó o wobá-hã́nìi ton, wón ton héhaa lè ɓa nùpua sĩa bìo. Ká a za na ó o yú lè mín hã́a wón ton le Dónbeenì ɲii déró pànká yi. \v 24 Bìo bía kà ɓàn kúará binbirì wi: Ɓa hã́awa nùwã ɲun mu bìo wee zéení le páaníi cúa-ɲun na le Dónbeenì bò. Le nín-yání páaníi bò ho pã̀ahṹ na le Dónbeenì nɔn ho làndá yi le Sinayii ɓúee wán. Dén páaníi so zàwa lé ɓa wobáaní làa bìo ó o wobá-hĩ́nzoró Akaare zàwa lé ɓa wobáaní bìo síi. \v 25 O Akaare bìo wee zéení ho Sinayii ɓúee na wi ho Arabii kɔ̃hṹ yi bìo. O bìo mún wee zéení ho Zeruzalɛɛmu na hã laà na kà wán bìo, hón na lè mí zàwa lé ɓa wobáaní. \v 26 Ká ho Zeruzalɛɛmu na ho wáayi hón wi míten. Lé horɛ́n lé wàn nu. \v 27 Mu bon! Bìo kà lé bìo túara le Dónbeenì bíonì vũahṹ yi: \q1 «Ũnɛ́n na yí dà máa yí za, \q2 wɛɛ́ ũ sĩi. \q1 Ũnɛ́n na yí zũna a za teró vía, \q2 wé zèeka lè le sĩ-wɛɛ. \q1 Mu bon, o hã́a na ɓa pã́ día \q2 zàwa boo po a hã́a na ɓàn báa wi.»\f + \fr 4:27 \ft Mi loń Ezayii vũahṹ 54.1\f* \p \v 28 Minɛ́n wàn zàwa lè wàn hĩ́nni, mi lé le Dónbeenì ɲii déró zàwa là a *Izaaki bìo síi. \v 29 Ká ho fù lè ho yahó ó o Abarahaamu za na ton héhaa lè ɓa nùpua sĩa bìo á wee beé yìa ton le Dónbeenì Hácírí pànká yi lò. Lé bṹn mu pá karáa hã laà na kà wán. \v 30 Ɛ̀ɛ ká lée webio túara le Dónbeenì bíonì vũahṹ yi? «Día le o wobá-hã́nìi lɛ́n lè mí za. Lé bìo ó o wobá-hã́nìi za yí ko ò o lɛɛ́ hã kĩ́a yi là a hã́a na wi míten za.»\f + \fr 4:30 \ft Mi loń Bìo ɲúhṹ ɓúɛɛníi vũahṹ (Genèse) 21.10\f* \v 31 Àwa, wàn zàwa lè wàn hĩ́nni, wa yínɔń wobá-hã́nìi zàwa, ká wa lé o hã́a na wi míten zàwa. \c 5 \s1 O Krista wó á wa wi waten \p \v 1 O *Krista léra wa ɲúná bèra a na à wa kɛń waten binbirì. Á mi cén ca vĩnvĩn. Mi yí bĩní yí día míten mu wobámu níi yi. \v 2 Ĩnɛ́n Poole wee bío le ká mi wee *kúio miten, se o Krista bìo ɲúhṹ wã́a bĩnía mía mi cɔ̃́n. \v 3 Ĩ wi à ĩ pá bĩní wíoka bío mu na mia: Nùpue lée nùpue na bĩnía kúio miten ho *làndá bìo yi ko ò o bè ho làndá mu ɓúenɓúen yi à tií ɲii. \v 4 Minɛ́n na wi à le Dónbeenì wé mia lè ɓa nì-térénnia ho làndá na mi wee bè yi bìo yi, mi là a Krista fáara mín yi. Mu sãamu na ó o wó làa mia á mi vĩ́inía. \v 5 Ká warɛ́n bán wee lòoní le Dónbeenì Hácírí pànká yi bìo wa à térén le yahó wa sĩadéró le yi bìo yi. \v 6 Mu bon, bìa páanía là a Krista cɔ̃́n, á bìo here yínɔń à ũ kúii tàá à ũ yí kúii. Ká bìo here lé ũ sĩidéró le Dónbeenì yi na wee mi le waminì wárá na fo wee wé yi. \p \v 7 Minɛ́n na lá wee va lè mí yahó sese, lé o yɛ́n hò mia le mi yí bĩní yí bè ho tũ̀iá poni yi? \v 8 Bìo hò mia kà yí ló le Dónbeenì na von mia yi. \v 9 Mu ka lè le ɲa-fĩ-za dɛ̀ɛ na ká le dó mu dũmu yi khan à mu ɓúenɓúen lé. \v 10 Ɛ̀ɛ ká ĩ láa mia, á dó ĩ sĩi o Ɲúhṹso yi le bìo mi wee leéka máa kɛń mí dòn lè ĩnɛ́n bè-leékanii. Ká yìa màhã́ kúaa mia mín yi hàrí ò o kɛń kaka, ó o ɲúhṹ á à sí. \p \v 11 Wàn zàwa lè wàn hĩ́nni, ká ĩnɛ́n lá bĩnía wee kàrán ɓa nùpua le ho *kúiiró lée bìo na ko, á lée webio nɔn á ɓa tĩ́n lá wé è ɲíinínáa ĩ sãnía? Mu bon, ká ĩ lá wee wé bṹn, se o Krista húmú ho *kùrùwá wán bìo lá máa kánká ɓa nùpua. \v 12 Àwa! Le bìa wee kúee mia mín yi wã́a ɓúe mí bámu ɲúhṹ kènkèrèkè le wa loń! \s1 Mi wé día le le Dónbeenì Hácírí dí mi yahó \p \v 13 Wàn zàwa lè wàn hĩ́nni, le Dónbeenì von mia à mi kɛń miten, ɛ̀ɛ ká mi màhã́ yí bè bṹn yi à wé wéráa bìo mí sĩa wee vá yi na yí se. Mi wé sá na mín yi lè le waminì. \v 14 Mu bon, o *Mɔyiize làndá ɓúenɓúen ɲii tun le bíonì na kà yi: «Wań mi ninza làa bìo á ũnɛ́n ũ bɛɛre waráa ũten bìo síi.»\f + \fr 5:14 \ft Mi loń Levii nùwã vũahṹ (Lévitique) 19.18\f* \v 15 Ɛ̀ɛ ká mi wee ɓóoníka mín yi, á wee fi mín yi, à mi zũń mu le lé minɛ́n mi bɛɛre wee yáa mín. \p \v 16 Ĩ wã́a à bío bìo kà à na mia: Mi día le le Dónbeenì Hácírí dí mí bìo ɓúenɓúen yahó. Lé bṹn ǹ na ká mi máa bè bìo mí sĩa wee vá yi na yí se yi. \v 17 Bìo hã sãnía sĩi wee vá yi na yí se lè le Dónbeenì Hácírí wee fi. Á le Dónbeenì Hácírí mún yí máa tà bìo ó o nùpue sĩi wee vá yi. Mu mí bìo ɲun yí máa tà mín yi. Lé bṹn nɔn á mi yí dà máa wé bìo mi le mi ì wé. \v 18 Ká mi wee día à le Dónbeenì Hácírí dí mi yahó, se mi bìo wã́a mía ho làndá níi yi. \p \v 19 Bìo wa sĩa wee vá yi na yí se á wee mi wéréwéré. Mu lé ho bá-fénló lè ho hã́-fénló lè mí sìíwà, lè hã nìyi-wárá. \v 20 Hã wɔ̃̀nna hãló, lè mu nín-símú wéró. Ho ɲinmínló, hã fio lè le yandee. Le sĩ-khùaarè, ho penka làa mín, ho máa ɲí mín yi à sanka mín lè hã kuio. \v 21 Hã yìo na wee lé mí ninzàwa bìo, ho ɲa-ɲunló, ho dàndĩ́nló, lè mu ɓàn síiwà. Bìo á ĩ bía nɔn mia lè ho yahó, lé bṹn á ĩ pá wíokaa wee bío ò na mia: Bìa wee wé hɔ̃́n wárá so ɓúenɓúen lahó mía le Dónbeenì bɛ́ɛnì díiníi. \p \v 22 Bìo le Dónbeenì Hácírí wee wé à mu kɛń o nùpue yi lé bìo kà: Mu lé le waminì, le sĩ-wɛɛ, ho hɛ́ɛrà, le yi ɲìló, le hii wéró, le sĩi na se, le sĩidéró le Dónbeenì yi, \v 23 Ho wayiró, ho dàń míten ɓua yi. Bṹn bìowa so ɓúenɓúen á ho làndá yí pã́ bìo. \v 24 Bìa bìo sã̀ a *Krista yi bán ka lè ɓa ɓúaa bìo ɓa sĩa wee vá yi lè mí sìíwà na yí se ho *kùrùwá wán. \v 25 Bìo le Dónbeenì Hácírí nɔn á wa yìo wi luaráa, à mi le wa día waten à le Hácírí mu dí wa bìo ɓúenɓúen yahó. \v 26 Mi yí le wa wé yòoní waten, à wé yí cà hã bíoní làa mín, à yìo wé yí lé mín bìowa. \c 6 \s1 Mi wé tà séení mín \p \v 1 Wàn zàwa lè wàn hĩ́nni, ká a ɓúi mi zù yi ò o wee wé mu bìo na yí se, à minɛ́n na le Dónbeenì Hácírí dú yahó à bàrá a ho wã-tente wán. Ɛ̀ɛ ká mi màhã́ wayií miten à wéráa mu. Ká minɛ́n na wee wé mu cén pa miten bìo, à yí día à minɛ́n mi bɛɛre bĩní wé mu bè-kora. \v 2 Mi wé séení mín à láráa mín ɲún-sèró. Ká mi wee wé kà, á mi ì bè o *Krista làndá yi á à tií ɲii. \v 3 Ká a ɓúi wee leéka le mínɛ́n bìo ɲúhṹ wi ò o yàá yínɔń dɛ̀ɛ, se o wee khà míten. \v 4 Le mi nì-kéní kéní wíoka loń bìo minɛ́n mi bɛɛre wee ɓua lè míten, á mi ì mi bìo mi dà à wɛɛ́ mi sĩa bìo yi miten dã́ní yi, ká mi máa tèé miten là a ɓúi. \v 5 Mu bon, mi lè mí nì-kéní kéní wárá na mi wee wé bìo ciran mia. \v 6 Le yìa ɓa wee kàrán lè le Dónbeenì bíonì wé lén bìo ó o wee yí ɓúenɓúen ɓúi à hã làa yìa wee kàrán wo. \v 7 Mi yí khà miten. Le Dónbeenì yí máa zùań yi. Bìo ó o nùpue dù lé bṹn ó o ò lá. \v 8 Yìa wee dì bìo sĩ hã sãnía yi wón bìo khíi yáa. Ká yìa wee dì bìo sĩ le Dónbeenì Hácírí yi, ó ò yí le mukãnì na máa vé. \v 9 Mi yí le wa tèé wa bàra mu bè-tentewà wéró yi. Mu bon, ká wa yí khú mu wéró yi, á wa khíi lá bìo wa dù ho pã̀ahṹ na mu ko yi. \v 10 Lé bṹn te mu á pã̀ahṹ lée pã̀ahṹ na wa yú mu ɓàn níi yi, à mi wa wé wé mu bè-tentewà lè ɓa nùpua ɓúenɓúen, sɔ̃̀nkú bìa dó mí sĩa le Dónbeenì yi lè warɛ́n bìo. \s1 Mɔ́ndɛ́n tɛ̀ɛníi \p \v 11 Mi loń ho túaró na kà ɓùaakaró. Lé ĩnɛ́n lè ĩ nín-bia wee túa bìo kà á à na mia. \v 12 Bìa wee kĩ̀kã́ mia à mi *kúio miten, bán nùpua so wi ɓa zéení miten à ɓa mi. Bìo ɓa wee cà lé bìo ɓa à wé ká ɓa nùpua máa beé ɓa lò o *Krista *kùrùwá bìo yi. \v 13 Ɓa nùpua mu wee hení ho *kúiiró bìo ká ɓarɛ́n mí bɛɛre yí máa bè ho làndá yi. Ká ɓa màhã́ wi à mi mún kúio à ɓarɛ́n khòoní míten bìo yi. \v 14 Ĩnɛ́n máa khòoní ĩten bìo ɓúi bìo yi ká yínɔń wa Ɲúhṹso Yeesu Krista kùrùwá bìo yi. O Yeesu húmú ho kùrùwá wán bìo yi, á ho dĩ́míɲá ka lòn dɛ̀ɛ na húrun ĩnɛ́n cɔ̃́n. Á ho dĩ́míɲá bìo dã́ní yi á ĩ mún ka lè ĩ húrun. \v 15 Mu bon, fo kúio loo tàá fo yí kúio loo, bṹn yínɔń bìo na here. Bìo here lé bìo le Dónbeenì bĩnía wó wɛn lè ɓa nì-fĩa. \v 16 Le bìa ɓúenɓúen na à bè ho kàránló na á ĩ nɔn ɓa yi yi à le Dónbeenì wé lè mí hɛ́ɛrà, à zũń ɓa màkárí, à le mún wé mu lè mí nìpomu ɓúenɓúen. \v 17 Le bìo kà wán ò o ɓúi wã́a yí bĩní yí sɛɛ́ mi. Lé bìo ó o Krista bìo yi á hã fãani wi ĩ wán. \v 18 Wàn zàwa lè wàn hĩ́nni, le wa Ɲúhṹso Yeesu Krista wé mu bè-tentewà làa mia. *Amiina!