\id 1CO \h 1 Korin \toc1 1 Korin \toc2 1 Korin \toc3 1 Korin \mt1 1 KORIN \c 1 \s1 Pol a Yesus aqa anjam mare mare laqnu \p \v 1-2 E Pol. Kristus Yesus na e qariŋbej deqa e aqa anjam mare mare laqnum. Qotei aqa segi areqalo na e metbosiqa wau di ebej. O ijo was kalil, aqo gago was Sostenes wo anjam endi neŋgreŋyosim nuŋgoq qariŋyonum. Niŋgi Korin qureq di Qotei qa loueqnub qaji. Kristus Yesus na niŋgi eleŋosiqa Qotei aqa segi kumbra boleq di atej. Qotei na niŋgi aqa segi tamo uŋgasari sqa marsiqa niŋgi giltŋgej. Osiqa Kristen kalil qure qureq di gago Tamo Koba Yesus Kristus aqa ñam meteqnub qaji naŋgi dego giltnjrej. Yesus a gago Tamo Koba. A Kristen kalil naŋgo Tamo Koba. \v 3 Gago Abu Qotei wo Tamo Koba Yesus Kristus wo naŋgi aiyel niŋgi qa are boleinjrimqa niŋgi lawo na soqniy. \s1 Pol a Korin Kristen naŋgi qa are qaloqnsiq Qotei biŋiyeqnu \p \v 4 Kristus Yesus aqa wau na Qotei a niŋgi qa are boleiyej. Deqa e bati gaigai niŋgi qa are qaloqnsim ijo Qotei biŋiyeqnum. \v 5-6 Kristus aqa anjam iga nami niŋgi merŋgoqnem qaji di nuŋgo are miligiq di siŋgila na waueqnu. Niŋgi Kristus beteryejunub deqa Qotei na nuŋgo kumbra kalil qa ti nuŋgo anjam maro qa ti nuŋgo powo qa ti niŋgi tulaŋ keretŋgej. \v 7 Deqa niŋgi gago Tamo Koba Yesus Kristus a mondoŋ brantim unqajqa tariŋoqnsib unub. Niŋgi Qotei aqa Mondor aqa siŋgila ejunub deqa niŋgi siŋgila bei qa truquosaieqnub. \v 8 Yesus Kristus a niŋgi gaigai siŋgilatŋgoqnimqa niŋgi siŋgila na tigeloqnsib gilsib gilsib diŋo bati itqab. Yimqa gago Tamo Koba Yesus Kristus a laŋ qureq na brantim niŋgi Qotei aqa ŋamgalaq di une saiqoji sqab. \v 9 Yesus Kristus a Qotei aqa Ŋiri. A gago Tamo Koba. Qotei na niŋgi metŋgej deqa niŋgi Yesus beteryosib a ombla are qujaitosib unub. Qotei a tamo bole unu deqa a niŋgi uratŋgwasai. \s1 Korin Kristen naŋgi ŋiriŋoqnsib pupoeqnub \p \v 10 Ariya ijo was kalil, e gago Tamo Koba Yesus Kristus aqa ñam na niŋgi siŋgila na endegsi merŋgwai. Niŋgi kalil anjam qujai maroqniy. Niŋgi anjam bei bei qa ŋiriŋosib pupoeleŋaib. Niŋgi areqalo qujaitosib koba na geregere soqniy. \v 11 Tamo naŋgi Kloe aqa talq di unub qaji naŋgi na e endegsib merbonab quem, “Korin Kristen naŋgi ŋiriŋoqnsib anjam na qoteqnub.” \v 12 O ijo was kalil, niŋgi anjam na qoteqnub qaji nuŋgo utru agiende. Niŋgi qudei mareqnub, “E Pol dauryo qaji tamo.” Niŋgi qudei mareqnub, “E Apolos dauryo qaji tamo.” Niŋgi qudei mareqnub, “E Pita dauryo qaji tamo.” Ariya niŋgi qudei mareqnub, “E Kristus dauryo qaji tamo.” Niŋgi anjam na qoteqnub qaji nuŋgo utru agide. \v 13 Niŋgi kiyaqa kumbra degyeqnub? Kristus a segi poeleŋosiq tamo gargekobaej kiyo? E Pol e segi niŋgi qa ŋamburbasq di moiyem kiyo? Niŋgi ijo ñam na yanso eb kiyo? Di sai. \v 14 E nami nuŋgo ambleq di sosim e tamo qudei naŋgi yansnjrosaioqnem. E ijo kumbra deqa are qaloqnsim Qotei biŋiyeqnum. Od, Krispus Gaius wo naŋgi aiyel e na yansnjrem. \v 15 Deqa tamo bei a endegsi marqa keresai, “E Pol aqa ñam na yanso em.” \v 16 Bole, tamo naŋgi Stefanas aqa talq di unub qaji naŋgi dego e na yansnjrem. Ariya e tamo qudei naŋgi dego yansnjrem kiyo di e poibosai. \v 17 Kristus na e tamo naŋgi yansnjrqa marsiq e qariŋbosai. E aqa anjam bole palontqajqa osiq e qariŋbej. Deqa e mandam tamo naŋgo powo na Kristus aqa anjam palontosaieqnum. E degyeqnum qamu Kristus a ŋamburbasq di moiyej di a laŋa moiyej qamu. \s1 Kristus a Qotei aqa siŋgila ti powo ti unu \p \v 18 Tamo naŋgi padalqa gamq di unub qaji naŋgi mareqnub, “Kristus a ŋamburbasq di moiyej anjam di nanari anjam.” Naŋgi degsib mareqnub. Ariya iga Qotei na eleŋeqnu qaji iga mareqnum, “Kristus a ŋamburbasq di moiyej anjam di Qotei aqa siŋgila ti unu.” \v 19 Agi Qotei aqa anjam bei nami endegsib neŋgreŋyeb unu, “Powo tamo naŋgo powo e na taqal atetnjrqai. Qalie tamo naŋgo qalie dego e na kobotetnjrqai.” \v 20 O ijo was kalil, powo tamo ti dal anjam qalie tamo ti naŋgi qa iga kiyersi marqom? Iga endegsi marqom. Naŋgi mandam qaji powo ejunub deqa Qotei na naŋgi olo nanaritnjreqnu. Od, tamo naŋgi anjam na qotqajqa arearetnjreqnu qaji naŋgi di Qotei na olo nanaritnjreqnu. \p \v 21 Mandam tamo naŋgo powo na naŋgi Qotei qalieqa keresai. Qotei na aqa segi powo na gam getentetnjrej deqa naŋgi a qa qalieqa keresai. Naŋgi a qa qalieqajqa gam bei a na osornjrej. Gam agiende. Anjam iga palonteqnum qaji di tamo naŋgi qusib Yesus qa naŋgo areqalo siŋgilatqab di Qotei na naŋgi eleŋqas. Gam dena qujai naŋgi Qotei qa qalieqab. Ariya tamo qudei naŋgi anjam di quoqnsib mareqnub, “Di nanari anjam.” \v 22 Agi Juda naŋgi Qotei aqa maŋwa laŋa unqajqa mareqnub. Grik naŋgi mandam qaji powo oqajqa tulaŋ siŋgilaeqnub. \v 23 Kristus a ŋamburbasq di moiyej anjam di iga palontoqnsim laqnam Juda naŋgi quoqnsib uge qa mareqnub. Grik naŋgi anjam di quoqnsib nanari qa mareqnub. \v 24 Ariya tamo uŋgasari Qotei na metnjrej qaji di Juda ti Grik ti naŋgi qalie, Kristus a Qotei aqa siŋgila ti powo ti unu. \v 25 Mandam tamo naŋgi mareqnub, “Anjam di nanari anjam.” Di sai. Anjam di Qotei aqa powo ti unu. Anjam dena mandam tamo naŋgo powo tulaŋ buŋyejunu. Mandam tamo naŋgi mareqnub, “Anjam di siŋgila saiqoji.” Di sai. Anjam di Qotei aqa siŋgila ti unu. Siŋgila dena mandam tamo naŋgo siŋgila tulaŋ buŋyejunu. \p \v 26 O ijo was niŋgi are qaliy. Qotei na niŋgi metŋgej bati deqa niŋgi gargekoba mandam qaji powo saiqoji soqneb. Niŋgi gargekoba siŋgila saiqoji soqneb. Niŋgi gargekoba ñam saiqoji soqneb. \v 27 Tamo qudei naŋgi mandam qaji powo ejunub deqa naŋgi mareqnub, “Tamo Qotei na giltnjrej qaji naŋgi nanari tamo.” Yeqnab nanari tamo naŋgi dena olo mandam qaji tamo naŋgi di jemai enjreqnub. Tamo siŋgila ti unub qaji naŋgi mareqnub, “Tamo Qotei na giltnjrej qaji naŋgi siŋgila saiqoji unub.” Yeqnab tamo siŋgila saiqoji naŋgi dena olo mandam qaji tamo naŋgi di jemai enjreqnub. \v 28 Tamo ñam ti unub qaji naŋgi mareqnub, “Tamo Qotei na giltnjrej qaji naŋgi ñam saiqoji unub.” Yeqnab tamo ñam saiqoji naŋgi dena olo mandam qaji tamo naŋgi di ñam aguq atetnjreqnub. \v 29 Deqa iga qalieonum, Qotei aqa ŋamgalaq di tamo bei na aqa segi ñam soqtqa keresai. \v 30 Qotei a segi na niŋgi Kristus Yesus aqa baŋq di atej. Deqa Kristus aqa wau na iga Qotei aqa powo ejunum. Kristus aqa wau na iga tamo bole tiŋtiŋ unum. Aqa wau na iga Qotei aqa segi kumbra boleq di sosim walweleqnum. Aqa wau na Qotei a gago uneq na iga awaigej deqa gago une na iga olo taqatgwa keresai. \v 31 Utru deqa iga gago segi ñam soqtqa keresai. Agi Qotei aqa anjam bei nami endegsib neŋgreŋyeb unu, “Tamo bei a ñam bei soqtqa marsimqa a Tamo Koba aqa ñam segi soqteme.” \c 2 \s1 Korin Kristen naŋgi Yesus qa naŋgo areqalo siŋgilateqnub \p \v 1 O ijo was kalil, e nami nuŋgoq bosim Qotei aqa anjam palontoqnsim merŋgoqnem bati deqa e mandam qaji powo na anjam palontosaioqnem. E anjam kokba laŋa laŋa palontosaioqnem. \v 2 E endegsi are qaloqnem. E nuŋgo ambleq di sosiy Yesus Kristus aqa anjam segi merŋgoqnqai. A ŋamburbasq di moiyej anjam di segi niŋgi merŋgoqnqai. E degsi are qaloqnem. \v 3 E nuŋgo ambleq di soqnem bati deqa e siŋgila saiqoji soqnem. Deqa e ulaugetoqnsim ginda gindaŋoqnem. \v 4 Anjam e palontoqnem qaji di e Qotei aqa Mondor aqa siŋgila na palontoqnem. E mandam qaji powo na anjam palontit niŋgi qusib are bulyqajqa deqa are qalosaioqnem. \v 5 Deqa niŋgi Kristus qa nuŋgo areqalo siŋgilateb di mandam tamo naŋgo powo na sai. Di Qotei aqa siŋgila na. \s1 Qotei aqa Mondor na iga powo bole egeqnu \p \v 6 Bole, Kristen qudei naŋgi Qotei aqa kumbra dauryqajqa siŋgila ti unub. Deqa iga naŋgi anjam minjreqnam naŋgi powo bole eqnub. Powo di mandam qaji powo sai. Tamo kokba padalqa gamq di unub qaji naŋgo powo sai dego. \v 7 Di Qotei aqa segi powo nami ulitesoqnej qaji. Powo di iga ubtoqnsim mareqnum. Powo di aqa utru agiende. Tulaŋ nami Qotei na iga laŋ qureq oqwajqa gam gereiyetgej. \v 8 Powo di mandam qaji tamo kokba naŋgi poinjrosaieqnu. Naŋgi poinjrej qamu naŋgi na Tamo Koba laŋ qureq di unu qaji a osib ŋamburbasq di qamosai qamu. \v 9 Agi Qotei aqa anjam bei nami endegsib neŋgreŋyeb unu, “Tamo naŋgo ŋamdamu na laŋ qure qa iŋgi iŋgi unosaieqnub. Naŋgo dabkala na iŋgi iŋgi deqa quosaieqnub. Naŋgo areqaloq di iŋgi iŋgi di yala sosai. Iŋgi iŋgi di Qotei na tamo uŋgasari a tulaŋ qalaqalaiyeqnub qaji naŋgi segi gereiyetnjrej unu. Deqa naŋgi oqsib oqab.” \v 10 O ijo was kalil, anjam di nami uliesonaqa Qotei aqa Mondor na babtosiq iga mergej. Qotei aqa areqalo uliejunu qaji di Mondor a segi qalie. Qalie kalil agi Mondor aqaq di unu. \v 11 Tamo bei a tamo bei aqa areqalo qalieqa keresai. Tamo aqa mondor aqa are miligiq di unu qaji a segi aqa areqalo qalie. Dego kere tamo bei a Qotei aqa areqalo qalieqa keresai. Qotei aqa Mondor a segi Qotei aqa areqalo qalie. \v 12 O ijo was kalil, iga mandam qaji mondor osai. Iga Mondor agi Qotei aqaq na bej qaji di em. Deqa laŋ qure qa iŋgi iŋgi Qotei na egeqnu qaji di iga qalie. Mondor na iŋgi iŋgi di iga osorgeqnu. \v 13 Iga iŋgi iŋgi deqa anjam mare mare laqnum. Iga mandam qaji tamo naŋgo powo na anjam marosaieqnum. Mondor na iga powo egeqnaqa iga anjam mareqnum. Mondor aqa anjam di iga na tamo uŋgasari Mondor ti unub qaji naŋgi minjreqnum. \p \v 14 Tamo uŋgasari Qotei aqa Mondor ti sosai qaji naŋgi laŋ qure qa iŋgi iŋgi di oqa keresai. Di kiyaqa? Naŋgi mareqnub, “Iŋgi iŋgi di nanari tamo naŋgo iŋgi.” O ijo was kalil, iŋgi iŋgi di iga Mondor aqaq na eleŋeqnum. Deqa tamo uŋgasari Mondor ti sosai qaji naŋgi iŋgi iŋgi deqa poinjrqa keresai. Tamo uŋgasari Mondor ti unub qaji naŋgi segi iŋgi iŋgi deqa poinjrqa kere. \v 15 Od, tamo uŋgasari Mondor ti unub qaji naŋgi iŋgi iŋgi kalil geregere pegiyeqnub. Ariya tamo uŋgasari naŋgi di mandam tamo bei na peginjrqa keresai. \v 16 Agi Qotei aqa anjam bei nami endegsib neŋgreŋyeb unu, “Tamo yai a Qotei aqa areqalo qalieqa kere? Osim a gam osoryqa kere? Tamo dego bei sosai.” Ariya iga Kristus aqa areqalo ejunum. \c 3 \s1 Pol Apolos wo naŋgi Qotei aqa wau tamo bole \p \v 1 O ijo was kalil, e nuŋgo ambleq di soqnem bati deqa niŋgi Kristus aqa kumbra geregere qalieosaisoqneb. Niŋgi aŋgro mom bul soqneb. E na tamo uŋgasari Qotei aqa Mondor dauryeqnub qaji naŋgi anjam damu ti minjreqnum. Ariya niŋgi areqalo namij dauryoqneb deqa e na anjam damu ti niŋgi merŋgwa yeqnam ugeiboqnej. \v 2 Niŋgi aŋgro mom bul soqneb deqa niŋgi damu uyqa keresai. Deqa e niŋgi damu anaiŋgosaioqnem. E niŋgi muŋgum anaiŋgoqnem. Agi bini niŋgi damu uyqa keresai unub. \v 3 Niŋgi areqalo namij dauryoqnsib unub. Agi niŋgi nuŋgo Kristen was naŋgi qa are ugeiŋgeqnaqa koba na anjam na qotoqnsib laqnub. Nuŋgo kumbra di jejamu qa kumbra uge. Di mandam tamo naŋgo kumbra. \v 4 Agi niŋgi qudei mareqnub, “E Pol dauryo qaji tamo.” Niŋgi qudei mareqnub, “E Apolos dauryo qaji tamo.” O ijo was kalil, nuŋgo kumbra di mandam tamo naŋgo kumbra. \p \v 5 Apolos a tamo kiyero? E Pol e segi tamo kiyero? Aqo aiyel Qotei aqa wau tamo segi. Tamo Koba a na aqo aiyel wau segi segi egej. Deqa iga aqa anjam niŋgi merŋgonam qusib Yesus qa nuŋgo areqalo siŋgilateb. \v 6 E wauq di iŋgi yagonam Apolos a iŋgiq di ya atej. Ariya Qotei a segi na iŋgi boletej. \v 7 Deqa tamo iŋgi yageqnu qaji a ñam saiqoji unu. Tamo iŋgiq di ya ateqnu qaji a dego ñam saiqoji unu. Ariya Qotei iŋgi boleteqnu qaji a segi ñam koba ti unu. \v 8 Tamo iŋgi yageqnu qaji wo tamo iŋgiq di ya ateqnu qaji wo naŋgi aiyel ombla Qotei aqa wau ojeqnub. Mondoŋ Qotei na naŋgo wau segi segi pegiyosim awai enjrqas. \v 9 Aqo aiyel Qotei ombla wau ojeqnum. Qotei aqa iŋgi wau agi niŋgi. \s1 Qotei aqa wau tamo naŋgi tal gereiyo qaji tamo bul \p Niŋgi Qotei aqa tal bul unub. \v 10 Qotei a e qa are boleiyosiq wau ebej deqa e tal gereiyo qaji tamo bul unum. E tal gereiyqajqa qalie bole deqa e tal aqa utru atem. E tal aqa utru atem deqa tamo qudei naŋgi olo tal ai gogeq di tal ateqnub. Deqa e naŋgi endegsi minjreqnum, “Niŋgi tal geregere atoqniy.” \v 11 O ijo was niŋgi qalie, Qotei na Yesus Kristus osiq a tal ai tuma qaji bul tigeltej unu. Deqa tamo qudei na olo tal ai tuma qaji bei ataib. Yesus a segi qujai tal ai tuma qaji bole. \v 12 Ariya tamo naŋgi tal ai gogeq di tal atqa oqnsib gol na ti silva na ti meniŋ naimyo na ti ŋamtaŋ na ti liki na ti iŋgi ñeŋgi aqa sau na ti tal ateqnub. \v 13 Mondoŋ Qotei na tamo naŋgi peginjro batiamqa a ŋamyuwo bulosim tamo kalil naŋgo wau segi segi boleq atsim pegiyosim naŋgo wau bole kiyo uge kiyo di unqas. \v 14 Tamo qudei naŋgo wau di ŋamyuwo na yugwasai deqa naŋgi awai bole oqab. \v 15 Tamo qudei naŋgo wau di ŋamyuwo na yueleŋqas deqa naŋgo wau kalil torei loumqas. Ariya tamo naŋgi di padalqasai. Naŋgi ŋamyuwoq di padalqa jojomoqnib Qotei na naŋgi dena olo eleŋqas. \s1 Niŋgi Qotei aqa atra tal bul unub \p \v 16 Niŋgi Qotei aqa atra tal bul unub. Qotei aqa Mondor a nuŋgo ambleq di unu. Di niŋgi qaliesai kiyo? \v 17 Qotei aqa atra tal di agi niŋgi. Deqa tamo bei na atra tal di ugeugeiyqas di Qotei na kamba tamo di ugeugeiyqas. \s1 Iga tamo naŋgo ñam soqtqasai \p \v 18 Niŋgi nuŋgo segi jejamu gisaŋyaib. Niŋgi qudei mandam qaji powo ti sosib endegsib are qaleqnub kiyo, “E powo koba ti unum”? Di sai. Niŋgi endegsib mariy, “Bole, e nanari tamo.” Degsib marib Qotei na olo powo eŋgimqa dena niŋgi powo bole oqab. \v 19 Tamo naŋgi mandam tamo naŋgo powo ti unub qaji naŋgi Qotei aqa ŋamgalaq di nanari tamo unub. Agi Qotei aqa anjam bei nami endegsib neŋgreŋyeb unu, “Tamo naŋgi mandam tamo naŋgo powo ti unub qaji naŋgi kumbra uge uge yeqnub. Yeqnab Qotei a kamba naŋgi padaltnjreqnu.” \v 20 Anjam bei dego unu, \q1 “Tamo naŋgi mandam tamo naŋgo powo ti unub qaji naŋgo areqalo Tamo Koba a segi qalie. \q1 A qalie, naŋgo areqalo di uge deqa naŋgi wau bei bei yeqnab ugeinjreqnu.” \p \v 21 Deqa niŋgi na mandam tamo naŋgo ñam soqtoqnaib. Iŋgi iŋgi kalil di nuŋgo. \v 22 Apolos, Pita, e Pol, mandam, ŋambile, moiyo, iŋgi iŋgi kalil bini unub qaji ti iŋgi iŋgi kalil bunuqna branteleŋqab qaji ti di nuŋgo. \v 23 Ariya niŋgi Kristus aqa. Kristus a Qotei aqa. \c 4 \s1 Qotei a segi na aqa wau tamo naŋgi peginjreqnu \p \v 1 O ijo was kalil, aqo Apolos wo iga Kristus aqa wau tamo. Iga Qotei aqa wau taqateqnum. Gago wau agiende. Iga Qotei aqa uli anjam mare mare laqnum. Niŋgi iga qa degsib are qaloqniy. \v 2 Niŋgi qalie, wau taqato tamo a na wau lanja aqa medabu dauryoqnqas. Dego kere e Qotei aqa medabu dauryeqnum. \v 3 Deqa anjam pegiyo tamo bei na kiyo niŋgi na kiyo ijo kumbra pegiyqab di uŋgum. E deqa yala are qalqasai. E segi dego ijo kumbra pegiyosaieqnum. \v 4 Ijo kumbra uge bei unu kiyo di e geregere poibosai. Ariya e une saiqoji unum degsi marqa keresai. Tamo Koba a segi na e pegibqas. \v 5 Pegiyo bati brantosaiunu deqa niŋgi na tamo qudei naŋgi peginjroqnaib. Niŋgi mati tariŋesoqnibqa mondoŋ Tamo Koba a bosimqa a segi na iŋgi iŋgi kalil ambruq di uliejunub qaji di suwaŋoq di atqas. Osim tamo kalil naŋgo areqalo dego boleq atqas. Yim bati deqa Qotei a gago segi segi kumbra unsim bole kiyo sai kiyo deqa mergwas. \s1 Korin Kristen naŋgi naŋgo segi ñam soqteqnub \p \v 6 O ijo was kalil, aqo Apolos wo gago kumbra qa agi e na niŋgi merŋgonum. Di kiyaqa? Niŋgi Qotei aqa anjam neŋgreŋq di unu qaji de ti olo anjam qudei ti turtosib diqoqnaib deqa. Osib tamo qudei naŋgo ñam soqtoqnsib olo tamo qudei naŋgo ñam aguq atoqnaib deqa. \v 7 Niŋgi gate kokba unub e? Sai. Nuŋgo iŋgi bole kiye Qotei na niŋgi eŋgosai? Nuŋgo iŋgi iŋgi kalil agi Qotei na niŋgi eŋgej. Deqa niŋgi kiyaqa mareqnub, “Iga gago segi siŋgila na iŋgi iŋgi kalil di ejunum”? Niŋgi kiyaqa nuŋgo segi ñam soqteqnub? \p \v 8 Agi niŋgi are qaleqnub, “Iga iŋgi iŋgi kalil kere na unum. Iga ñoro koba ejunum. Deqa iga na Pol Apolos wo naŋgi aiyel buŋnjrsimqa iga segi mandor kokba bulonum.” O was niŋgi degsib are qalaib. Niŋgi mandor kokba bulonub qamu e niŋgi qa tulaŋ areboleboleibqoqa Apolos ombla na niŋgi beterŋgosim niŋgi koba na mandor kokba bulonum qamu. \v 9 Ijo areqalo agiende. Iga Yesus aqa anjam maro tamo unum deqa Qotei na gago ñam tulaŋ aguq atej. Deqa iga tamo uge naŋgi bulonum. Tamo uge naŋgi agi anjam pegiyo tamo a na une ti qa minjroqnsiq moiyotnjreqnu. Od, a na mandam tamo ti laŋ aŋgro ti naŋgo ŋamgalaq di naŋgi moiyotnjreqnu. O ijo was kalil, iga tamo uge naŋgi di bulonum. \v 10 Iga Kristus aqa ñam osi laqnum deqa iga nanari tamo bulonum. Ariya niŋgi powo ti sosib deqa niŋgi Kristus qa qalie bole. Iga siŋgila saiqoji unum. Ariya niŋgi siŋgila ti unub. Iga ñam saiqoji unum. Ariya niŋgi ñam ti unub. \v 11 Iga nami mam ti ya qar ti soqnem agi bini unum. Iga gara bolesai. Tamo qudei na iga ugeugeigeqnub. Iga tal saiqoji. \v 12 Iga ŋes na ti gago segi baŋ na ti wauoqnsim unum. Tamo qudei na iga misiliŋgeqnab iga kamba olo naŋgi qa pailyeqnum. Tamo qudei na iga ugeugeigeqnab iga gulbe di qoboiyeqnum. \v 13 Tamo qudei na iga yomuigeqnab iga kamba olo naŋgi anjam bole minjreqnum. Iga tamo sougetejunub qaji naŋgi bulonum. Iga tamo uŋgasari kalil naŋgo ŋamgalaq di iŋgi tulaŋ jigat bulosim unum. Iga nami degsi soqnem agi bini unum. \s1 Pol na Korin Kristen naŋgi minjrej, “Niŋgi ijo kumbra dauryiy” \p \v 14 O ijo was, niŋgi ijo anjam endi sisiyosib jemaiŋgwajqa e deqa neŋgreŋyosai. E nuŋgo areqalo tingitetŋgwajqa deqa osim anjam endi neŋgreŋyonum. Niŋgi ijo aŋgro bole. E niŋgi tulaŋ qalaqalaiŋgeqnum. \v 15 Nuŋgo abu qujai agi e segi. Nuŋgo abu gargekoba sai. Tamo 10,000 naŋgi na Kristus aqa kumbra niŋgi osorŋgoqnqab di uŋgum. E qujai Kristus Yesus aqa anjam bole niŋgi merŋgonam qusib are bulyeb. Dena e nuŋgo abuem. \v 16 Deqa e niŋgi endegsi merŋgwai. Niŋgi ijo kumbra kalil dauryoqniy. \v 17 Utru deqa e Timoti qariŋyonum a nuŋgoq bqo. E nami Tamo Koba aqa anjam Timoti minjnam a are bulyej. Deqa a ijo aŋgro bole. E a tulaŋ qalaqalaiyeqnum. A nuŋgoq bosim ijo kumbra qa niŋgi saiŋgim quqwab. Ijo kumbra agiende. E Kristus beteryesosim a dauryeqnum. Ijo kumbra di e na sawa sawa kalilq di Kristen naŋgi osornjreqnum. \p \v 18 Ariya niŋgi qudei endegsib are qaleqnub, “Pol a gagoq bqasai.” Osib niŋgi diqoqnsib laqnub. \v 19 O was niŋgi degaib. Tamo Koba a na odbimqa e nuŋgoq urur boqujatqai. Tamo naŋgi diqoqnsib laqnub qaji naŋgo siŋgila qabe na eqnub di unqajqa bqai. E naŋgo anjam maro laŋa quqwajqa bqasai. \v 20 Niŋgi qalie, Qotei a gago Mandor Koba sosiq iga taqatgeqnu. A laŋa anjam maro na iga taqatgosaieqnu. A siŋgila na iga taqatgeqnu. \v 21 Nuŋgo are kiyersiq unu? E nuŋgoq bosiy ŋiriŋtŋgosiy tingitŋgwai kiyo e bosiy niŋgi qalaqalaiŋgosiy lawo na gereiŋgwai kiyo? Niŋgi segi mariy. \c 5 \s1 Sambala kumbra a Korin Kristen naŋgo ambleq di unu \p \v 1 O ijo was kalil, e anjam bei endegsi quem. Nuŋgo ambleq di tamo bei a sambala kumbra yeqnu. Aqa sambala kumbra di tulaŋ ugedamu. Tamo naŋgi Qotei qaliesai qaji naŋgi sambala kumbra deqaji yosaieqnub. Aqa sambala kumbra agiende. A na aqa abu aqa ŋauŋ oqnsiq ombla sambalaeqnub. \v 2 Niŋgi aqa sambala kumbra deqa are ugeiŋgosaieqnu, Niŋgi akamosaieqnub. Niŋgi diqoqnsib laqnub. Niŋgi are ugeiŋgej qamu niŋgi tamo di osib nuŋgo ambleq dena taqal waiyeb qamu. \p \v 3 E niŋgi koba na sosai. E isaq endi unum. Ariya niŋgi ijo are miligiq di unub deqa e niŋgi ti sobulejunum. Deqa e sambala tamo di aqa une qa pegiyonum koboqo. \v 4 E niŋgi endegsi merŋgwai. Niŋgi gago Tamo Koba Yesus aqa ñam na korooiy. Yim koroq di e niŋgi ti sobulitqa Tamo Koba Yesus aqa siŋgila dego nuŋgoq di sqas. \v 5 Niŋgi koroesosibqa tamo di ojsib Satan aqa baŋq di atibqa Satan na a osim aqa jejamu gulbe yqas. Yim mondoŋ Tamo Koba Yesus a bqajqa batiamqa Qotei na tamo di aqa qunuŋ olo oqas. \s1 Pol na Kristen naŋgi minjrej, “Niŋgi tamo uge di wiyiy” \p \v 6 Niŋgi nuŋgo segi ñam soqteqnub di kumbra bolesai. Niŋgi qalie, tamo naŋgi sum kiñala oqnsib bem ti bulyeqnab bem tiyekritoqnsiq tulaŋ kobaqujaeqnu. \v 7 Deqa ijo was kalil, niŋgi bem tiyeqnu qaji sum namij di taqal atiy. Osib dena niŋgi olo bem bunuj bulosib sum saiqoji sqab. E qalieonum, niŋgi sum saiqoji unub koboqo. Di kiyaqa? Jeu tamo naŋgi na Kristus qalnab a kaja du bulosiq gago une qa moisiq aqa leŋ aiyej. Juda naŋgo yori bati koba qa naŋgi Yesus degyeb. \v 8 Deqa iga yori bati koba di unqom. Unsim bem tiyeqnu qaji sum namij di taqal atsim olo bem bunuj sum saiqoji unu qaji di oqom. Sum namij di kumbra uge ti une ti sigitejunu. Bem bunuj sum saiqoji unu qaji di are bole ti anjam bole ti sigitejunu. \p \v 9 E nami anjam endegsi neŋgreŋyosim nuŋgoq qariŋyem, “Niŋgi sambala tamo naŋgi koba na laqnaib.” \v 10 O ijo was, e na tamo Yesus qaliesai qaji naŋgi qa niŋgi degsi merŋgosai. Niŋgi naŋgi koba na laqnqa kere. Tamo sambalaeqnub qaji naŋgi ti tamo ñoro qa maulnjreqnu qaji naŋgi ti tamo gisaŋ na silali eqnub qaji naŋgi ti tamo gisaŋ qotei qa loueqnub qaji naŋgi ti niŋgi naŋgi koba na laqajqa e deqa niŋgi saidŋgosai. Niŋgi naŋgi koba na laqasai di niŋgi torei mandam uratqab. Di keresai. \v 11 Ariya tamo bei a marqas, “E nuŋgo Kristen was bole.” Osim a olo sambala kumbra yqas kiyo, tamo bei aqa ñoro qa maulyqas kiyo, gisaŋ qotei qa louqas kiyo, tamo naŋgi misiliŋnjrqas kiyo, ya uge uyoqnsim nanarioqnqas kiyo, gisaŋ na tamo naŋgo silali yainjrqas kiyo a kumbra degyimqa niŋgi a ombla laqnaib. Niŋgi a ombla iŋgi uyoqnaib dego. Agi e nami anjam deqa neŋgreŋyosim nuŋgoq qariŋyem. \v 12-13 Deqa e na tamo Yesus qaliesai qaji naŋgo une qa peginjrqai e? Sai. Di ijo wau sai. Di Qotei aqa wau. Ariya Kristen naŋgo une qa peginjrqajqa wau di nuŋgo wau tiŋtiŋ. Deqa niŋgi tamo uge di osib nuŋgo ambleq dena taqal waiyiy. \c 6 \s1 Niŋgi nuŋgo Kristen was bei osib anjam pegiyo talq gilaib \p \v 1 Niŋgi qudei kumbra uge endegsib yeqnub. Niŋgi nuŋgo Kristen was bei qa anjam soqnim a osib anjam pegiyo tamo Qotei qaliesai qaji naŋgo ulatamuq di tigeltqab. Niŋgi a osib Qotei aqa tamo uŋgasari naŋgo ulatamuq di tigeltqab di kere. Ariya niŋgi degyosaieqnub. Nuŋgo kumbra uge deqa niŋgi jemaiŋgosaieqnu. \v 2 Iga Qotei aqa segi tamo uŋgasari unum deqa mondoŋ iga na tamo kalil mandamq endi unub qaji naŋgo une qa peginjrqom. Di niŋgi qaliesai kiyo? Iga degyqom deqa kiyaqa niŋgi nuŋgo Kristen was naŋgo anjam kiñilala qudei qa naŋgi peginjrqa keresai? \v 3 Mondoŋ iga laŋ aŋgro naŋgo une qa dego peginjrqom. Niŋgi di qaliesai kiyo? Iga degyqom deqa e endegsi are qalonum, iga mandamq endi gago Kristen was naŋgo anjam kalil dego pegiyqa kere. \v 4 Deqa niŋgi Kristen was bei qa anjam soqnim kiyaqa niŋgi na a osib anjam pegiyo tamo Qotei qaliesai qaji naŋgoq gilqab? Anjam pegiyo tamo naŋgi di Kristen tamo sai. \v 5 E anjam endi niŋgi merŋgonum. Di kiyaqa? Niŋgi nuŋgo kumbra uge deqa jemaiŋgim uratqajqa deqa. Nuŋgo ambleq di powo tamo bei unu kiyo? Sqas di Kristen was bei a was bei qa anjam soqnim powo tamo dena naŋgo anjam pegiyqa kere. \v 6 Kiyaqa Kristen was bei a was bei osim anjam pegiyo tamo Yesus qa naŋgo areqalo siŋgilatosaieqnub qaji naŋgoq gilsim naŋgo ulatamuq di tigeltqas? \p \v 7 Niŋgi nuŋgo Kristen was bei qa anjam soqnim a osib anjam pegiyo tamo naŋgoq gilqab di kumbra uge. Nuŋgo kumbra dena niŋgi Yesus dauryqajqa uratosib uloŋqab. Niŋgi nuŋgo Kristen was bei qa anjam soqnim, uŋgum, niŋgi a uratib une eŋgem. Osim nuŋgo iŋgi iŋgi bajiŋem. \v 8 Ariya niŋgi degyosaieqnub. Niŋgi segi kamba olo nuŋgo Kristen was naŋgi kumbra uge enjroqnsib naŋgo iŋgi iŋgi gisaŋ na yainjreqnub. \p \v 9-10 Tamo uŋgasari kumbra uge uge yeqnub qaji naŋgi Qotei na taqatnjrsim naŋgo Mandor Koba sqasai. Di niŋgi qaliesai kiyo? O ijo was niŋgi na nuŋgo segi jejamu gisaŋyaib. Tamo sambala kumbra yeqnub qaji naŋgi ti, tamo gisaŋ qotei qa loueqnub qaji naŋgi ti, tamo was bei aqa ŋauŋ jejamu ojeteqnub qaji naŋgi ti, tamo uŋa wo ŋereŋqa uratoqnsib olo tamo bei bei wo ŋereŋeqnub qaji naŋgi ti, bajiŋ tamo naŋgi ti, tamo was bei aqa iŋgi iŋgi qa mamaulnjreqnu qaji naŋgi ti, tamo ya uge uyoqnsib nanarieqnub qaji naŋgi ti, tamo was bei yomuiyeqnub qaji naŋgi ti, tamo was bei aqa silali gisaŋ na yaiyeqnub qaji naŋgi ti, tamo deqaji kalil naŋgi Qotei na taqatnjrsim naŋgo Mandor Koba sqasai. \v 11 Nami niŋgi qudei tamo uge deqaji soqneb. Ariya bunuqna Qotei na nuŋgo are miligi yansetŋgosiqa niŋgi aqa segi kumbra boleq di atej. Atsiqa Tamo Koba Yesus Kristus aqa ñam na ti gago Qotei aqa Mondor aqa siŋgila na ti niŋgi tamo bole une saiqoji qa merŋgej. \s1 Nuŋgo jejamu a Qotei aqa Mondor aqa atra tal bul unu \p \v 12 Kristen qudei naŋgi mareqnub, “E kumbra gargekoba yqa kere. Dal anjam na getentosai.” Di naŋgi bole mareqnub. Ariya e kumbra qudei yoqnqai dena e aqaryaibqa keresai. Od, e kumbra gargekoba yqa kere. Ariya e kumbra bei aqa sorgomq di sqasai. \v 13 Tamo qudei naŋgi mareqnub, “Iŋgi uyo aqa wau agi aisim meneq di sqas. Mene aqa wau agi iŋgi uyqas.” Di naŋgi bole mareqnub. Ariya mondoŋ Qotei na iŋgi uyo ti mene ti di torei kobotqas. Gago jejamu di sambala kumbra yqajqa sai. Gago jejamu di Tamo Koba aqa. A segi na taqateqnu. \v 14 Qotei aqa siŋgila na a Tamo Koba olo subq na tigeltej. Deqa mondoŋ a na iga dego tigeltgwas. \p \v 15 Nuŋgo jejamu di Kristus aqa jejamu qujai. Di niŋgi qaliesai kiyo? Deqa e Kristus aqa jejamu osiy sambala uŋa aqa jejamuq di betertqai di kumbra bolesai. \v 16 Tamo bei a sambala uŋa wo beterqab di a uŋa de wo jejamu qujaitosib sqab. Di niŋgi qaliesai kiyo? Agi Qotei aqa anjam bei nami endegsib neŋgreŋyeb unu, “Tamo bei aqa ŋauŋ wo beterosib naŋgi jejamu qujaitosib sqab.” \v 17 Ariya tamo bei a Tamo Koba Yesus wo beterqab di naŋgi aiyel Mondor qujai ti sqab. \v 18 Deqa ijo was, niŋgi gaigai sambala kumbra uratoqnsib isaq giloqniy. Une kalil tamo naŋgi yeqnub qaji di naŋgo jejamuq di beterosaieqnu. Ariya sambala kumbra a tamo naŋgo jejamuq di beteroqnsiq naŋgo jejamu ugeteqnu. \v 19 Nuŋgo jejamu di Mondor Bole aqa atra tal bul unu. Qotei a segi na Mondor di niŋgi eŋgej deqa a nuŋgo are miligiq di unu. Niŋgi di qaliesai kiyo? Nuŋgo jejamu di nuŋgo segi jejamu sai. Di Qotei aqa jejamu. \v 20 Qotei a awai kobaquja na niŋgi awaiŋgej. Deqa kumbra kalil niŋgi yeqnub qaji di niŋgi Qotei aqa ñam soqtqa are qaloqnsib yoqniy. \c 7 \s1 Uŋa oqajqa anjam \p \v 1 Ariya anjam qudei niŋgi neŋgreŋyosib ijoq qariŋyeb qaji deqa kamba merŋgwai. Anjam bei agi uŋa oqajqa anjam. Deqa merŋgwai. Tamo naŋgi laŋa sosib uŋa oqa uratqab di kumbra bole. \v 2 Ariya sambala kumbra kobaaim deqa niŋgi segi segi uŋa oiy. Uŋa niŋgi dego segi segi tamo oiy. \v 3 Tamo aqa jejamu di aqa ŋauŋ qa. Deqa a aqa jejamu getentaiq. Uŋa aqa jejamu di dego aqa gumbuluŋ qa. Deqa a aqa jejamu getentaiq. \v 4 Uŋgasari naŋgi na naŋgo segi jejamu taqatosaieqnub. Naŋgo jejamu di naŋgo gumbuluŋ na taqateqnub. Tamo naŋgi dego naŋgo segi jejamu taqatosaieqnub. Naŋgo jejamu di naŋgo ŋauŋ na taqateqnub. \v 5 Deqa niŋgi nuŋgo jejamu getentaib. Ariya bati bei niŋgi nuŋgo uŋa wo ombla areqalo qujaitosib pailyqa bati atsib di niŋgi nuŋgo jejamu getentosib pailyoqniy. Bunuqna pailyo bati koboamqa niŋgi nuŋgo jejamu olo turtiy. Niŋgi nuŋgo segi jejamu geregere taqatqa keresai deqa Satan na niŋgi osim sambala kumbraq di olo breiŋgo uge. \v 6 Ijo anjam di e niŋgi aqaryaiŋgwa osim deqa merŋgonum. E siŋgila na merŋgosai. \v 7 Ijo are endegsi unu. Tamo kalil naŋgi e bul laŋa sqab di bole. Ariya Qotei na tamo naŋgi siŋgila segi segi enjreqnu. A na tamo qudei naŋgi siŋgila bei enjreqnu. Osiqa tamo qudei naŋgi siŋgila bei enjreqnu. \p \v 8 Ariya tamo uŋa osai qaji naŋgi ti uŋa tamo osai qaji naŋgi ti e na anjam endegsi minjrqai. Uŋa qobul naŋgi dego e na anjam endegsi minjrqai. Niŋgi e bul laŋa sqab di bolequja. \v 9 Ariya niŋgi nuŋgo segi jejamu taqatqa keresaiamqa niŋgi uŋa oiy. Niŋgi tamo oiy. Niŋgi sambala kumbra yqajqa are tulaŋ prugŋgoqnqas di kumbra bolesai. \p \v 10 Niŋgi tamo ti uŋa ti unub qaji e na anjam endegsi merŋgwai. E segi na merŋgwasai. Tamo Koba a dego niŋgi merŋgwas. Anjam agiende. Uŋa naŋgi na naŋgo tamo naŋgi uratnjraib. \v 11 Ariya uŋa bei na aqa tamo uratqas di a olo tamo bei aiq. A laŋa soqnem. Saiamqa a na aqa tamo nami uratej qaji di olo eme. Tamo naŋgi dego naŋgo uŋa naŋgi uratnjraib. \p \v 12 Niŋgi qudei e na anjam endegsi merŋgwai. Anjam endi Tamo Koba aqa anjam sai. E segi na merŋgwai. Ni Kristen tamo. Ariya ino ŋauŋ a Kristen uŋa sai. Di uŋgum. Ni a urataim. A ni ombla sqa are soqnim ni a urataim. \v 13 E uŋa naŋgi dego anjam di minjrqai. Ni Kristen uŋa. Ariya ino gumbuluŋ a Kristen tamo sai. Di dego uŋgum. Ni a urataim. A ni ombla sqa are soqnim ni a urataim. \v 14 Niŋgi quiy. Tamo bei a Yesus qa aqa areqalo siŋgilatosaiosim Kristen uŋa oqas. Kumbra dena a Kristen naŋgo miligiq aisim Qotei aqa jojomq di sqas. Uŋa bei dego a Yesus qa aqa areqalo siŋgilatosaiosim Kristen tamo oqas. Kumbra dena a Kristen naŋgo miligiq aisim Qotei aqa jojomq di sqas. Degsi sosai qamu naŋgo aŋgro naŋgi Qotei aqa ŋamgalaq di jiga ti so qamu. Ariya naŋgi Kristen naŋgo miligiq di unub deqa naŋgo aŋgro naŋgi Qotei aqa jojomq di unub. \v 15 Ariya Kristen tamo bei aqa uŋa a Yesus qa aqa areqalo siŋgilatosai deqa uŋa dena a uratqa marsim uratem. Tamo a deqa gulbe oqasai. Qotei na odyqas. Kristen uŋa dego aqa tamo a Yesus qa aqa areqalo siŋgilatosai deqa tamo dena a uratqa marsim uratem. Uŋa a dego gulbe oqasai. Qotei na odyqas. Qotei a niŋgi kalil koba na geregere lawo na sqajqa osiq metŋgeqnu. Deqa niŋgi ijo anjam di dauryiy. \v 16 O Kristen uŋa, ni ino gumbuluŋ Qotei aqa anjam minjimqa a are bulyqas kiyo sai kiyo di ni qalieqasai. O Kristen tamo, ni dego ino ŋauŋ Qotei aqa anjam minjimqa a are bulyqas kiyo sai kiyo di ni qalieqasai. \s1 Qotei na iga gam segi segi dauryqa marsiq giltgej \p \v 17 Qotei na nami iga gam segi segi dauryqa marsiq giltgej deqa iga gam di dauryoqnsim sqom. Gam kiye Qotei na iga dauryqa metgej qaji di segi dauryqom. Ijo anjam di e na Kristen tamo uŋgasari qure qure kalilq di unub qaji naŋgi minjre minjre laqnum. \v 18 Niŋgi qudei nami muluŋ aisib sonabqa Qotei na niŋgi metŋgej deqa niŋgi degsib soqniy. Niŋgi qudei nami muluŋ aiyosai sonabqa Qotei na niŋgi metŋgej deqa niŋgi dego degsib soqniy. \v 19 Niŋgi nami muluŋ aiyeb kiyo niŋgi muluŋ aiyosai kiyo di laŋa. Niŋgi Qotei aqa dal anjam dauryqab di kumbra bole utru ti. \v 20 Iga nami kiyersim sonamqa Qotei na iga metgej degsim sqom. \v 21 Niŋgi qudei kaŋgal tamo sonabqa Qotei na niŋgi metŋgej. Ariya niŋgi deqa are gulbeiŋgaiq. Niŋgi kaŋgal tamo soqniy. Bunuqna niŋgi kaŋgal tamo sqa uratosib olo nuŋgo segi wau ojqa gam soqnimqa degyiy. \v 22 Tamo naŋgi kaŋgal tamo sonabqa Qotei na metnjrej qaji naŋgi Tamo Koba aqa. Deqa naŋgi aqa ŋamgalaq di kaŋgal tamo sosai. Dego kere tamo naŋgi kaŋgal tamo sosai sonabqa Qotei na metnjrej qaji naŋgi olo Kristus aqa kaŋgal tamo unub. \v 23 Qotei a awai kobaquja na niŋgi awaiŋgej deqa niŋgi mandam tamo bei aqa kaŋgal tamo saib. \v 24 O ijo was kalil, iga nami kiyersim sonamqa Qotei na iga metgej degsim olo Qotei ombla sqom. \s1 Pol a tamo uŋa osai qaji naŋgi ti uŋa tamo osai qaji naŋgi ti anjam minjrej \p \v 25 Ariya e na tamo uŋa osai qaji naŋgi ti uŋa tamo osai qaji naŋgi ti anjam bei minjrqai. Anjam endi Tamo Koba aqa anjam sai. E ijo segi areqalo na naŋgi minjrqai. Qotei a e qa dulej deqa e qalieonum, ijo anjam endi bole. \v 26 E endegsi are qalonum. Bini bati endi gulbe kokba bqa jojomeqnub. Deqa niŋgi kalil kiyersib unub degsib olo soqniy. \v 27 Niŋgi uŋa ti unub qaji niŋgi degsib soqniy. Niŋgi nuŋgo uŋa uratqa gam ŋamaib. Niŋgi uŋa osai qaji niŋgi dego degsib soqniy. Niŋgi uŋa oqa are qalaib. \v 28 Niŋgi uŋa ti tamo ti oqab di niŋgi une yosai. Duŋgeŋge naŋgi dego tamo oqab di naŋgi une yosai. Ariya tamo uŋa ejunub qaji naŋgi ti uŋa tamo ejunub qaji naŋgi ti gulbe itoqnqab. Naŋgi gulbe di itaib deqa e na anjam endi naŋgi minjronum. \p \v 29 O ijo was kalil, diŋo bati jojomqo deqa e na niŋgi endegsi merŋgwai. Tamo uŋa ti unub qaji naŋgi uŋa saiqoji so bul soqnebe. \v 30 Tamo akameqnub qaji naŋgi akamosai bul soqnebe. Tamo areboleboleinjreqnu qaji naŋgi areboleboleinjrosai bul soqnebe. Tamo iŋgi iŋgi awaiyeqnub qaji naŋgi iŋgi iŋgi saiqoji so bul soqnebe. \v 31 Tamo mandam qa iŋgi iŋgi qa waueqnub qaji naŋgi iŋgi iŋgi qa wauosai bul soqnebe. Niŋgi qalie, sokiñala mandam ti iŋgi iŋgi kalil ti torei koboekritqab. \p \v 32 Ijo are endegsi unu. Niŋgi mandam qa iŋgi iŋgi qa are qaloqnaib. Niŋgi qalie, tamo uŋa ti sosai qaji naŋgi Tamo Koba aqa kumbra torei dauryqajqa are qaleqnub. Deqa kumbra kalil Tamo Koba a tulaŋ areareteqnu qaji di naŋgi yeqnub. \v 33 Ariya tamo uŋa ti unub qaji naŋgi mandam qa iŋgi iŋgi qa are qaleqnub. Deqa kumbra kalil naŋgo uŋa a areareteqnu qaji di naŋgi yeqnub. \v 34 Deqa naŋgi areqalo aiye aiyelteqnub. Duŋgeŋge naŋgi ti uŋa tamo osai qaji naŋgi ti dego Tamo Koba aqa kumbra torei dauryqajqa are qaleqnub. Deqa naŋgi naŋgo segi jejamu ti qunuŋ ti torei Qotei yekriteqnub. Ariya uŋa tamo ti unub qaji naŋgi mandam qa iŋgi iŋgi qa are qaleqnub. Deqa kumbra kalil naŋgo tamo a areareteqnu qaji di naŋgi yeqnub. \v 35 E niŋgi aqaryaiŋgwa osim deqa anjam di merŋgonum. E niŋgi gulbe eŋgwa osim anjam di merŋgosai. Deqa niŋgi quiy. Niŋgi kumbra bole bole dauryoqnsib gaigai Tamo Koba aqa wau ojoqniy. Mandam qa iŋgi iŋgi na niŋgi titŋgaiq. \p \v 36 Tamo bei aqa duŋge a kobaqujaosim tamo oqa kereamqa a endegsi are qalqas, “Ijo duŋge a laŋa sqa keresai. Deqa uŋgum, a tamo em. E na a tamo oqa getentqasai.” A degsi are qalqas di kere. A une atosai. \v 37 Ariya tamo bei aqa are miligiq di siŋgilaosim marqas, “E bole qalieonum, ijo duŋge a laŋa sqa kere. Deqa e na getentqai. Yim a tamo oqasai.” A degsi marsimqa aqa segi areqalo dauryosim aqa duŋge getentqas di kere. A dego une atosai. \v 38 Deqa tamo bei na aqa duŋge odyim a tamo oqas di a kumbra bole yqo. Ariya tamo bei na aqa duŋge getentim a tamo oqasai di a kumbra tulaŋ boledamu yqo. \p \v 39 Uŋa bei aqa tamo a moiyosaisoqnimqa uŋa dena a uratqa keresai. Aqa tamo a moiyimqa a olo tamo bei oqa are soqnim a na oqa kere. Ariya a Kristen tamo segi em. \v 40 Ijo areqalo agiende. A olo tamo bei oqa uratosim laŋa sqas di a areboleboleiyqas. Qotei aqa Mondor ijoq di unu deqa e anjam di niŋgi merŋgonum. \c 8 \s1 Sulum atrainjro qaji iŋgi uyqajqa kumbra \p \v 1 O ijo was kalil, e sulum atrainjro qaji iŋgi uyqajqa kumbra qa niŋgi merŋgwai. Bole, iga kalil powo ti unum. Ariya iga olo diqoqnsim gago segi ñam soqtoqnqom di uge. Iga qalaqalaiyo kumbra dauryosim gago Kristen was naŋgi siŋgilatnjroqnqom di kere. \v 2 Tamo bei a marqas, “E powo ti unum.” A degsi marqo deqa iga qalieonum, aqa powo kereosaiunu. \v 3 Ariya tamo bei a Qotei qalaqalaiyoqnqas di Qotei a tamo deqa poiyqas. \p \v 4 Deqa e sulum atrainjro qaji iŋgi uyqajqa kumbra qa niŋgi endegsi merŋgwai. Mandamq endi sulum naŋgi unub di naŋgi gisaŋ qotei laŋa sigiteqnub. Iga qalie, Qotei bole a segi qujai unu. Qotei bei sosai. \v 5 Tamo qudei naŋgi mareqnub, “Qotei gargekoba unub. Tamo kokba dego gargekoba unub.” Tamo qudei naŋgi degsib mareqnub di uŋgum. Laŋq di, mandamq di qotei deqaji naŋgi unub di laŋa. \v 6 Iga qalieonum, Qotei qujai unu. A gago Abu. A iŋgi iŋgi kalil qa utru. Iga aqa segi tamo uŋgasari tiŋtiŋ unum. Tamo Koba qujai dego unu. Di Yesus Kristus. A iŋgi iŋgi kalil ateleŋej. Iga kalil aqaq dena ŋambile em. \p \v 7 Ariya Kristen qudei naŋgi anjam deqa geregere poinjrosai unu. Naŋgi nami iŋgi uyo eleŋoqnsib gisaŋ qotei naŋgo sulum atrainjroqneb. Deqa bini naŋgi iŋgi di uyqa oqnsib are gulbeinjreqnaqa endegsib are qaleqnub, “Iga sulum atrainjro qaji iŋgi di uyqom di iga sulum naŋgi olo atrainjrobulqom. Dena iga une oqom.” Naŋgi degsib are qaleqnub. \v 8 Bole, gago iŋgi uyo na iga Qotei aqa areq gilqa keresai. Iga iŋgi getentqom dena iga Qotei aqa ŋamgalaq di une ti sqasai. Iga iŋgi uyqom dena iga tamo bole sqasai dego. \v 9 Niŋgi geregere are qaliy. Niŋgi iŋgi bei uyqa are soqnim uyiy. Di une sai. Ariya niŋgi iŋgi di uyibqa Kristen was qudei powo bole osai qaji naŋgi niŋgi nuŋgsib dena uloŋosib uneq aiqab di uge. Deqa uŋgum, niŋgi iŋgi di uyaib. \p \v 10 Niŋgi powo bole ti unub qaji niŋgi sulum naŋgo atra tal miligiq gilsib dia iŋgi uyoqnib Kristen was bei powo bole osai qaji a bosim niŋgi nuŋgsimqa a endegsi are qalqas, “Kristen was naŋgi iŋgi di uyeqnub deqa uŋgum, e dego uyqai.” Osim a uloŋosim uneq aiqas. \v 11 Nuŋgo powo dena niŋgi na was bei di powo bole osai qaji a uneq waiyonub. Niŋgi qalie, Kristus a was deqa moiyej. \v 12 Deqa niŋgi quiy. Niŋgi na Kristen was naŋgi uneq breinjrsib naŋgo areqalo Kristus qa siŋgilateb qaji di ugetetnjrqab di niŋgi Kristus dego une yonub. \v 13 Deqa e damu uyitqa dena ijo was a uneq aiqas di e olo damu uyqasai. Ijo was a uloŋosim uneq aiyaim deqa e damu uratqai. \c 9 \s1 Pol a Yesus aqa wau ojoqnej dena a silali osaioqnej \p \v 1 Niŋgi ijo kumbra uniy. E tamo bei aqa sorgomq di sosai. E kumbra kiye yqa are soqnim e yqai. E Qotei aqa anjam maro tamo bole. E gago Tamo Koba Yesus unem. E aqa wau ojoqnem dena niŋgi are bulyeb. Niŋgi ijo kumbra deqa qaliesai kiyo? \v 2 Tamo qudei naŋgi mareqnub, “Pol a Qotei aqa anjam maro tamo bolesai.” Naŋgi degsib mareqnub di uŋgum. Niŋgi segi e qa qalie. E nami Tamo Koba aqa anjam niŋgi merŋgonam qusib are bulyeb. Deqa niŋgi qalie, e Qotei aqa anjam maro tamo bole. \p \v 3 Tamo qudei naŋgi ijo kumbra pegiyeqnub deqa e na kamba endegsi minjreqnum. \v 4 Iga Qotei aqa anjam mare mare laqnum dena iga silali osim gago segi iŋgi ti ya ti uyqa kere. \v 5 Iga uŋa oqa are soqnim Kristen uŋa osim laqnqa kere. Agi Pita a uŋa oqnsiq laqnu. A segi sai. Qotei aqa anjam maro tamo qudei ti Tamo Koba aqa was naŋgi ti dego uŋa oqnsib laqnub. \v 6 Niŋgi quiy. Qotei aqa anjam maro tamo kalil naŋgi silali wau uratoqnsib Qotei aqa wau ojeqnub. Deqa aqo Barnabas wo dego silali wau uratqa kere. \v 7 Niŋgi qalie, qoto tamo bei a qotqas di a silali oqas. A aqa segi silali wau ojqasai. Tamo bei a iŋgi yagwas di a iŋgi meli osim uyqas. Tamo bei a kaja naŋgi taqatnjrqas di a muŋgum qaq osim uyqas. \p \v 8 E mandam tamo naŋgo areqalo dauryosim anjam di merŋgosai. Anjam di Qotei aqa dal anjamq di dego unu. \v 9 Agi Moses a nami dal anjam bei endegsi neŋgreŋyej, “Makau naŋgi iŋgi ñeŋgi paraparaiyoqnsib aqa sau taqal ateqnub. Deqa naŋgi iŋgi ñeŋgi aqa damu uyqa yoqnib niŋgi na naŋgi saidnjraib.” O ijo was, Qotei a makau naŋgi qa are qalsiq anjam di marej kiyo? Sai.\fig |alt="Oxen" src="cn02067b.tif" size="span" loc="1Co 9:9" copy="Cook" ref="1 Korin 9:9" \fig* \v 10 A iga qa osiqa anjam di marej. Od, Moses a iga qa osiqa anjam di neŋgreŋyej. Niŋgi are qaliy. Tamo bei a iŋgi yagwas di iŋgi meliamqa a osim uyqas. Tamo bei a iŋgi ñeŋgi ñoqoryosim damu segitqas di a damu osim uyqas. \v 11 O ijo was, iga Qotei aqa anjam qa niŋgi aqaryaiŋgoqnem di nuŋgo qunuŋ qa. Deqa niŋgi na kamba jejamu qa iŋgi iŋgi qa iga aqaryaigwajqa merŋgwom di iga une yosai. Iga nuŋgo are miligiq di Mondor aqa iŋgi yagobulem. Iŋgi di meliqo deqa niŋgi na olo otorosib jejamu qa iŋgi iŋgi egwajqa merŋgwom di iga une yosai. \v 12 Tamo qudei naŋgi Qotei aqa anjam qa niŋgi aqaryaiŋgeqnub deqa naŋgi nuŋgoq dena olo silali iŋgi iŋgi yaiŋgeqnub. Deqa iga dego nuŋgoq dena silali iŋgi iŋgi yaiŋgwa kere. \p Ariya iga Kristus aqa anjam bole ugetaim deqa iga nuŋgoq dena silali iŋgi iŋgi yaiŋgwa uratem. Osim dena iga gulbe gargekoba qoboiyoqnem. \v 13 Atra tamo naŋgi atra talq dena iŋgi oqnsib uyeqnub. Tamo naŋgi atra bijal taqateqnub qaji naŋgi atra bijalq dena atraiyqa wagme oqnsib uyeqnub. Niŋgi di qaliesai kiyo? \v 14 Dego kere Tamo Koba a endegsi marej, “Tamo naŋgi Qotei aqa anjam bole mare mare laqnub qaji naŋgi dena silali oqnsib naŋgo segi iŋgi awaiyoqnsib uyoqnqab.” \p \v 15 Ariya e nuŋgo iŋgi bei yaiŋgwa osim anjam endi neŋgreŋyosai. E nuŋgoq dena silali iŋgi iŋgi yaiŋgwa uratem agi bini unum. Degsi sosiy e moiqai. E ijo kumbra deqa tulaŋ areboleboleibeqnu. Deqa tamo bei na ijo kumbra di olo uge qa maraiq. \v 16 E Yesus aqa anjam bole mare mare laqnum deqa e ijo segi ñam soqtqa keresai. Qotei na e qariŋbej deqa e aqa anjam mare mare laqnqai. E wau di uratqa keresai. Uratqai di Qotei na e gulbe ebqas. \v 17 E ijo segi areqalo na Yesus aqa anjam mare mare laosaieqnum. E Qotei aqa wau tamo unum deqa e aqa areqalo dauryoqnsim aqa anjam mare mare laqnum. E ijo segi areqalo na Yesus aqa anjam mare mare laqnum qamu e dena silali iŋgi iŋgi eqnum qamu. \v 18 Deqa e awai kiye oqai? Ijo awai agiende. E Yesus aqa anjam bole mare mare laqnsim dena e silali oqa urateqnum. Ijo awai bole agide. Bole, e silali oqa kere. Ariya e oqa urateqnum. E laŋa tamo uŋgasari naŋgi Yesus aqa anjam bole minjre minjre laqnum. Ijo awai bole agide. \s1 Pol a tamo uŋgasari kalil naŋgo kaŋgal tamo soqnej \p \v 19 E kumbra kiye yqa are soqnim e yqai. E tamo bei aqa sorgomq di sosai. Di uŋgum, e ijo segi areqalo na tamo kalil naŋgo sorgomq di sosim naŋgi kaŋgalnjreqnum. E degyeqnum. Di kiyaqa? E tamo gargekoba naŋgi are bulyetnjroqnit Qotei na naŋgi eleŋqajqa deqa. \v 20 Deqa e Juda naŋgo kumbra dauryeqnum. Di kiyaqa? E naŋgi are bulyetnjroqnit Qotei na naŋgi eleŋqajqa deqa. Tamo naŋgi dal anjam aqa sorgomq di unub qaji naŋgo kumbra dego e dauryoqnsim dal anjam aqa sorgomq di sobulejunum. Bole, e segi dal anjam aqa sorgomq di sosai. Ariya e naŋgo kumbra di dauryeqnum. Di kiyaqa? E naŋgi are bulyetnjroqnit Qotei na naŋgi eleŋqajqa deqa. \v 21 Tamo naŋgi dal anjam saiqoji unub qaji naŋgo kumbra dego e dauryoqnsim dal anjam saiqoji sobulejunum. Bole, e Qotei aqa dal anjam ti unum. Agi e Kristus aqa dal anjam aqa sorgomq di unum. Ariya e tamo naŋgi dal anjam saiqoji unub qaji naŋgi are bulyetnjroqnit Qotei na naŋgi eleŋqajqa deqa e naŋgo kumbra dauryeqnum. \v 22 Tamo siŋgila saiqoji unub qaji naŋgo kumbra dego e dauryoqnsim siŋgila saiqoji sobulejunum. Di kiyaqa? E naŋgi are bulyetnjroqnit Qotei na naŋgi eleŋqajqa deqa. O ijo was niŋgi quiy. E tamo kalil naŋgo sorgomq di sosim naŋgo kumbra dauryeqnum. Di kiyaqa? E naŋgi qudei are bulyetnjroqnit Qotei na naŋgi eleŋqajqa deqa. \v 23 E Yesus aqa anjam bole qa are qaloqnsim deqa kumbra kalil di yeqnum. Deqa mondoŋ Yesus na awai boledamu e ebqas. Tamo kalil Yesus aqa anjam bole qa naŋgo areqalo siŋgilateqnub qaji naŋgi dego awai di oqab. \s1 Iga laŋ qure qaji awai oqajqa deqa gurgurqom \p \v 24 E mandam tamo naŋgo alaŋ qa merŋgwai. Tamo naŋgi gurguroqnsib bubuŋeqnub di naŋgi awai oqajqa deqa. Ariya tamo qujai a segi na naŋgi kalil buŋnjrsim awai oqas. Dego kere niŋgi laŋ qure qaji awai oqa marsib siŋgila na gurguroqniy. \v 25 Tamo gurgureqnub qaji naŋgi awai oqa marsib gurgur qalieqa osib naŋgo segi jejamu qaloqnsib siŋgilateqnub. Deqa gurgur batiamqa naŋgi siŋgila na gurgurqab. Naŋgo awai di mandam qaji awai. Deqa naŋgo awai di koboqas. Ariya laŋ qure qaji awai iga oqa mareqnum di koboqasai. Di gaigai sqas. \v 26 Deqa e ururoqnsim laŋa laŋaq di ŋam atosaieqnum. E awai bole di koqyoqnsim urureqnum. E qoto tamo bul unum deqa e laŋa laŋaq di ijo baŋ waiyosaieqnum. E tamo qalqajqa deqa ijo baŋ tiŋsim geregere waiyeqnum. \v 27 E ijo segi jejamu qaloqnsim geregere taqatoqnsim dena e siŋgila eqnum. Di yawo anjam. Aqa utru agiende. Tamo uŋgasari naŋgi laŋ qure qaji awai oqajqa deqa e na Yesus aqa anjam bole naŋgi minjre minjre laqnum. Ariya e segi dego awai di osaiaim deqa e siŋgila na waueqnum. \c 10 \s1 Iga kumbra uge uge dauryqajqa are prugwasai \p \v 1 O ijo was niŋgi ijo anjam endeqa geregere poiŋgem. Nami gago moma naŋgi wadau sawaq di laqnabqa Qotei a laŋbi miligiq di sosiqa naŋgi gam osornjroqnej. Bati di naŋgi Yuwal Lent di gentosib mandam boleq aisib walwelosib gileb. \v 2 Naŋgi kalil Moses dauryeb deqa naŋgi laŋbi ti Yuwal Lent ti dena yanso obuleb. \v 3 Bati deqa Qotei aqa Mondor a laŋ goge na naŋgi kalil iŋgi anainjreqnaq uyoqneb. \v 4 Ya dego Mondor na naŋgi kalil anainjreqnaq uyoqneb. Mondor na naŋgi meniŋ bei osornjrnaqa meniŋ dena ya branteqnaqa naŋgi uyoqneb. Meniŋ di wadau sawaq di naŋgi daurnjrsiq giloqnej. Meniŋ di agi Kristus. \v 5 Ariya Qotei a naŋgi qa arearetosaioqnej. Deqa a wadau sawaq di naŋgi gargekoba ñumnaq moreŋeb. \p \v 6 Qotei na naŋgi ñumnaq moreŋeb. Di kiyaqa? Iga bini unum qaji iga ulaosim naŋgo kumbra uge dauryqa are pruggaim deqa. \v 7 Deqa ijo was kalil, niŋgi gisaŋ qotei naŋgi qa louoqnaib. Agi gago moma qudei naŋgi gisaŋ qotei naŋgi qa louoqneb. Qotei aqa anjam bei naŋgi qa endegsib neŋgreŋyeb unu, “Naŋgi naŋgo segi jejamu qa areboleboleinjreqnaq iŋgi ti ya ti uyoqnsib alaŋoqneb.” \v 8 O ijo was kalil, iga sambala kumbra dego yqasai. Agi gago moma qudei naŋgi sambala kumbra yoqneb deqa bati qujai qa Qotei na 23,000 tamo uŋgasari naŋgi ñumnaq moreŋeb. \v 9 Iga Tamo Koba aqa siŋgila laŋa tenemtqa osim a gisaŋyqasai dego. Agi gago moma qudei naŋgi degyoqneb deqa Qotei na amal uge qariŋnjrnaqa bosib naŋgi uñinjrnab moreŋeb. \v 10 Iga Qotei ŋiriŋtqasai dego. Agi gago moma qudei naŋgi degyoqneb deqa Qotei na padalto qaji laŋ aŋgro bei qariŋyonaq aisiq naŋgi padaltnjrej. \p \v 11 Qotei na gago moma naŋgi degsi ŋolawotnjrej. Onaqa Moses a anjam di neŋgreŋyonaq soqnej. Iga diŋo bati jojomyonum deqa iga anjam di sisiyosim ulaosim gago moma naŋgo kumbra uge dauryqa uratqom. \v 12 Tamo bei a endegsi are qalqas, “E siŋgila na tigelejunum.” Ariya a olo geregere ŋam ateme. A uloŋosim uneq aiyo uge. \v 13 Gulbe kalil nuŋgoq di branteqnu qaji di mandam tamo kalil naŋgoq di dego branteqnu. Qotei a tamo bole unu deqa a niŋgi uratŋgwasai. A marimqa gulbe di aqa siŋgila na nuŋgo siŋgila buŋyqasai. Qotei na gam waqtetŋgoqnimqa niŋgi gulbe di britoqnsib siŋgila na tigelesqab. \s1 Iga Qotei bole ti mondor uge naŋgi ti turtnjrsim biŋinjrqa keresai \p \v 14 Deqa ijo was bole, niŋgi gisaŋ qotei naŋgi qa louoqnaib. Niŋgi naŋgi torei uratnjrsib isaq giliy. \v 15 Niŋgi powo ti unub deqa e na anjam di niŋgi merŋgonum. Deqa niŋgi ijo anjam di qusib geregere pegiyiy. \v 16 E niŋgi beŋgem qa anjam merŋgwai. Iga Qotei pailyoqnsim wain gambaŋ uyeqnum di iga Kristus aqa leŋ aiyej qaji deqa are qaloqnsim a ombla korooqnsim uyeqnum. Iga bem giŋgeŋyoqnsim uyeqnum di iga Kristus aqa jejamu qa are qaloqnsim a ombla korooqnsim uyeqnum. \v 17 Bem qujai unu agi Kristus aqa jejamu. Deqa iga kalil koba na korooqnsim bem qujai di uyeqnum. Iga kalil Kristus aqa jejamu qujai. \v 18 Niŋgi Israel naŋgo kumbra qa are qaliy. Israel naŋgi atra bijalq di damu koitoqnsib oto bei Qotei atraiyoqnsib olo oto bei uyeqnub. Naŋgo kumbra dena naŋgi Qotei ombla korooqnsib damu uyeqnub. \p \v 19 Sulum naŋgi qotei bole edegaib. Sulum atrainjro qaji iŋgi di atraiyqa iŋgi bole edegaib. \v 20 Iŋgi di sawa bei bei qaji naŋgi na oqnsib mondor uge naŋgi atrainjreqnub. Naŋgi Qotei bole atraiyosaieqnub. Naŋgi Qotei qaliesai deqa naŋgi kumbra di yeqnub. Deqa ijo was niŋgi kumbra di uratiy. Uratqasai di niŋgi mondor uge naŋgi ti beterqab. \v 21 Niŋgi Tamo Koba aqa wain gambaŋ ti mondor uge naŋgo wain gambaŋ ti di turtoqnsib dena uyoqnaib. Niŋgi Tamo Koba aqa atra bijal ti mondor uge naŋgo atra bijal ti di dego turtoqnsib dena uyoqnaib. \v 22 Iga kumbra degyqom di iga Tamo Koba aqa are ugetetim a iga qa minjiŋ oqwas. Gago siŋgila na Qotei aqa siŋgila buŋyqa kere e? Keresai. \s1 Iga bati gaigai Qotei aqa ñam soqtoqnqom \p \v 23 Kristen qudei naŋgi mareqnub, “E kumbra gargekoba yqa kere. Dal anjam na getentosai.” Di naŋgi bole mareqnub. Ariya iga kumbra qudei yoqnqom dena iga aqaryaigwa keresai. Od, iga kumbra gargekoba yqa kere. Ariya iga kumbra qudei yoqnqom dena iga siŋgilaqasai. \v 24 Iga gago segi jejamu aqaryaiyqajqa are qalqasai. Iga tamo kalil naŋgi qa are qaloqnsim naŋgi aqaryainjroqnqom. \p \v 25 Niŋgi iŋgi qariŋyo sawaq dena damu awaiyoqnsib uyoqniy. Damu di nami tamo qudei na sulum atrainjroqneb kiyo sai kiyo niŋgi deqa nenemoqnaib. Niŋgi oqnsib uyoqniy. Niŋgi nuŋgo are miligiq di qalieonub, kumbra di bole. \v 26 Agi Qotei aqa anjam bei nami endegsib neŋgreŋyeb unu, \q1 “Mandam endi Tamo Koba aqa segi mandam. \q1 Iŋgi iŋgi kalil mandamq endi unub qaji di dego Tamo Koba aqa.” \p \v 27 Deqa tamo bei Yesus qaliesai qaji a na iŋgi goisim niŋgi metŋgimqa niŋgi a ombla gilqa are soqnim giliy. Gilsib iŋgi kalil a na anaiŋgwas qaji di niŋgi osib uyiy. Niŋgi deqa nenemoqnaib. Niŋgi nuŋgo are miligiq di qalieonub, kumbra di bole. \v 28 Ariya Kristen was bei na niŋgi merŋgwas, “Iŋgi di sulum atrainjro qaji iŋgi.” Degsi merŋgimqa niŋgi was deqa are qalsib iŋgi di osib uyaib. Niŋgi uyqab di niŋgi unetqab. \v 29 Bole, niŋgi une yosai. Ariya tamo anjam merŋgwo qaji a are qalqas, niŋgi une yonub. E deqa niŋgi merŋgonum. \p Ariya Kristen was deqaji bei sosaiamqa e iŋgi uyqa are soqnim uyqai. Di e une yosai. Kiyaqa e tamo bei aqa areqalo dauryosiy iŋgi getentqai? \v 30 E Qotei pailyosiy iŋgi di uyqai di tamo bei a kiyaqa e misiliŋbqas? \p \v 31 Deqa niŋgi iŋgi ti ya ti uyqa oqnsib Qotei aqa ñam soqtoqnsib uyoqniy. Niŋgi kumbra bei yqa oqnsib Qotei aqa ñam soqtoqnsib yoqniy. \v 32 Niŋgi na Juda ti Grik ti Qotei aqa segi tamo uŋgasari naŋgi ti uneq breinjraib. \v 33 Niŋgi e nubiy. E na tamo uŋgasari kalil naŋgi kumbra bole bole enjreqnam naŋgi e qa areboleboleinjreqnu. E ijo segi jejamu aqaryaiyqajqa are qalosaieqnum. E tamo uŋgasari gargekoba naŋgi Qotei na eleŋqajqa deqa are qaloqnsim aqaryainjreqnum. \c 11 \p \v 1 Niŋgi ijo kumbra kalil dauryoqniy. Agi e segi Kristus aqa kumbra kalil dauryeqnum dego kere. \s1 Uŋa naŋgo gate kabutqajqa kumbra \p \v 2 E qalieonum, niŋgi gaigai e qa are qaloqnsib anjam kalil e nami merŋgoqnem qaji di geregere dauryeqnub. Deqa e niŋgi qa tulaŋ areboleboleibeqnu. \v 3 Ariya niŋgi ijo anjam bei dego qusib poiŋgem. Niŋgi qalie, tamo kalil naŋgo gate di Kristus. Uŋa naŋgo gate di tamo naŋgi. Kristus aqa gate di Qotei. \v 4 Deqa tamo naŋgi pailyqa osib kiyo anjam palontqa osib kiyo naŋgi gate tatal ataib. Naŋgi gate tatal atqab di naŋgi naŋgo gate jemai yqab. Naŋgo gate agi Kristus. \v 5 Ariya uŋa naŋgi pailyqa osib kiyo anjam palontqa osib kiyo naŋgi naŋgo gate kabutebe. Uŋa a aqa gate kabutqasai di a aqa gate jemai yqas. Osim a uŋa qudei naŋgo gate baŋga torei milalteqnub qaji naŋgi bul sqas. \v 6 Deqa a aqa gate kabuteme. A aqa gate kabutqa asgiyqas di uŋgum, a aqa gate baŋga dego gentosim milalteme. Ariya a dena jemaiyqa uratqas di a aqa gate kabuteme. \v 7 Tamo naŋgi naŋgo gate kabutaib. Di kiyaqa? Naŋgi Qotei sigitoqnsib aqa ñam ti siŋgila ti boleq ateqnub. Ariya uŋa naŋgi naŋgo segi tamo naŋgo ñam ti siŋgila ti boleq ateqnub. \p \v 8 Qotei a uŋa aqa tanu osiqa dena tamo gereiyosai. A tamo aqa tanu osiqa dena uŋa gereiyej. \v 9 Qotei a uŋa qa are qalsiqa tamo gereiyosai. A tamo qa are qalsiqa uŋa gereiyej. \v 10 Deqa uŋa naŋgi naŋgo segi gate kabutebe. Naŋgi degyqab di laŋ aŋgro naŋgi unsib marqab, “Bole, naŋgi naŋgo segi tamo naŋgo sorgomq di unub.” \p \v 11 Tamo Koba aqa areqalo endegsi unu. Uŋa naŋgi naŋgo segi qa sai. Tamo naŋgi dego naŋgo segi qa sai. \v 12 Qotei a tamo aqa tanu osiqa dena uŋa gereiyej deqa uŋa naŋgi tamo naŋgo. Tamo naŋgi uŋa naŋgoq dena ŋambabeqnub deqa tamo naŋgi uŋa naŋgo. Ariya Qotei a segi qujai iŋgi iŋgi kalil qa utru. \p \v 13 Uŋa a aqa segi gate kabutosaiosim Qotei pailyqas di kumbra bole e? Niŋgi segi mariy. \v 14 Iga qalie, tamo naŋgi gate mariŋ uratqab di kumbra bolesai. \v 15 Ariya uŋa naŋgi gate mariŋ uratqab di bolequja. Di naŋgo wala bole. Naŋgo gate mariŋ di Qotei na enjroqnsiq dena naŋgo gate kabuteqnu. \v 16 O ijo was kalil, tamo bei a ijo anjam deqa ŋiriŋosim gotraŋyaiq. A gotraŋyqas di a endegsi poiyem, iga kumbra bei dauryosaieqnum. Qotei aqa tamo uŋgasari qure qure kalilq di unub qaji naŋgi dego kumbra bei dauryosaieqnub. \s1 Korin Kristen naŋgi louqa korooqnsibqa kumbra uge babteqnub \p \v 17 Ariya e nuŋgo kumbra qudei qa areboleboleibosaieqnu. E deqa niŋgi merŋgwai. Niŋgi Qotei louqa korooqnsibqa niŋgi kumbra bole babtosaieqnub. Niŋgi kumbra uge babteqnub. \v 18 E mati deqa niŋgi merŋgwai. E anjam endegsi quem. Niŋgi Qotei louqa korooqnsibqa niŋgi pupooqnsibqa anjam na qoteqnub. E anjam di qusim endegsi are qalem, “Bole, naŋgi degyeqnub.” \v 19 O was niŋgi pupoeqnub di kere. Niŋgi pupoosai qamu tamo yai naŋgi Qotei aqa kumbra geregere dauryeqnub di niŋgi qaliesai qamu. \v 20 E quem, niŋgi koroeqnub di niŋgi Tamo Koba a qa are qalsib iŋgi uyqajqa deqa koroosaieqnub. \v 21 Niŋgi qudei qunjaŋ bolet deqa niŋgi namo boqnsib Qotei tal miligiq di iŋgi uyekriteqnab Kristen was qudei naŋgi bunu boqnsib mamnjreqnu. Niŋgi qudei koroq di wain koba dego uyoqnsib nanarieqnub. \v 22 Nuŋgo kumbra dena niŋgi Qotei tal ugetoqnsib tamo iŋgi saiqoji naŋgi jemai enjreqnub. Nuŋgo segi segi tal unu deqa niŋgi mati nuŋgo talq di iŋgi ti ya ti uysib bunuqna bosib Qotei louqa korooiy. Ariya niŋgi degyosaieqnub. Deqa e anjam kiyersiy merŋgwai? E nuŋgo kumbra deqa areboleboleibeqnu degsi merŋgwai e? Sai. E degsi merŋgwasai. \s1 Pol a beŋgem qa anjam marej \p \v 23-24 Ariya beŋgem qa anjam e nami merŋgem qaji di olo merŋgwai. Anjam di Tamo Koba Yesus na merbonaq quem. Anjam agiende. Nami Judas na Yesus osiq jeu tamo naŋgo baŋq di atej. Qolo qujai deqa Yesus a bem osiqa Qotei pailyosiqa bem di giŋgeŋyosiqa aqa aŋgro naŋgi enjrsiqa minjrej, “Endi ijo jejamu. E na niŋgi aqaryaiŋgwa osim deqa eŋgonum. Deqa niŋgi osib uyiy. Bunuqna niŋgi gaigai uyoqnsib e qa are qaloqniy.” \v 25 Degsi minjrnaqa naŋgi bem uynab koboonaqa a na olo wain gambaŋ osiq Qotei pailyosiqa minjrej, “Wain gambaŋ endi ijo leŋ. Leŋ di aisim Qotei aqa anjam bunuj siŋgilatqas. Deqa niŋgi osib uyiy. Bunuqna niŋgi gaigai uyoqnsib e qa are qaloqniy.” \v 26 O ijo was, niŋgi Yesus aqa anjam deqa are qaloqnsib bati gaigai bem ti wain gambaŋ ti di uyoqnsib anjam endegsib palontoqniy, “Tamo Koba a jaqatiŋ osiq moiyej.” Palontoqnsib soqnib mondoŋ a olo bqas. \s1 Niŋgi bem ti wain ti uyqa osibqa niŋgi mati nuŋgo segi so peleiyiy \p \v 27 Deqa tamo bei a Tamo Koba Yesus aqa bem ti wain gambaŋ ti uyqa osimqa a kumbra uge bei yqas di a Yesus aqa jejamu ti leŋ ti ugetqas. Dena a une yqas. \v 28 Deqa tamo bei a bem ti wain gambaŋ ti uyqa osimqa a mati aqa segi so peleiyosim di a uyem. \v 29 A Yesus aqa jejamu geregere peleiyosaiosim bem ti wain gambaŋ ti uyqas di a une yqas. Deqa Qotei na a kamba gulbe yqas. \v 30 Utru deqa niŋgi gargekoba siŋgila saiqoji sosib maiŋgeqnu. Osib niŋgi qudei moreŋeqnub. \v 31 Iga gago segi segi so geregere peleiyosim bem ti wain gambaŋ ti uyqom di iga unetqasai. Deqa Qotei na iga gulbe egwasai. \v 32 Tamo Koba a gago kumbra uge qudei qa iga pegigoqnsiq gulbe egeqnu. Di a iga tingitgwajqa deqa. Yim mondoŋ iga tamo kalil mandamq endi unub qaji naŋgi ti une osim padalqasai. \p \v 33 Deqa ijo was kalil, niŋgi bem ti wain gambaŋ ti uyqa korooqnsibqa niŋgi urur uyaib. Niŋgi nuŋgo Kristen was naŋgi qa tariŋoiy. \v 34 Niŋgi qudei mamŋgimqa niŋgi mati nuŋgo segi talq di iŋgi uysib bunuqna bosib korooiy. Niŋgi namo bosib koroosib Qotei tal miligiq di iŋgi koba uyekritaib. Niŋgi degyqab di niŋgi une yqab. Deqa Qotei na kamba niŋgi gulbe eŋgwas. \p Ijo anjam qudei e mati neŋgreŋyqasai. Bunuqna e nuŋgoq bosiy anjam di nuŋgo ulatamuq di gereiyqai. \c 12 \s1 Qotei aqa Mondor na iga siŋgila segi segi egeqnu \p \v 1 O ijo was, Qotei aqa Mondor na iga siŋgila segi segi egeqnu. E deqa niŋgi merŋgit quiy. \v 2 Niŋgi qalie, nami niŋgi Qotei qalieosaisonabqa gisaŋ qotei naŋgi na niŋgi titŋgeqnabqa niŋgi naŋgi daurnjroqneb. Gisaŋ qotei naŋgi di anjam marqa keresai. \v 3 Deqa niŋgi endegsi poiŋgem. Qotei aqa Mondor a tamo bei aqa medabu siŋgilatetimqa a endegsi marqa keresai, “Yesus a tamo uge.” Tamo bei a Mondor Bole ti sqasai di a endegsi marqa keresai, “Yesus a Tamo Koba.” \p \v 4 Mondor na iga siŋgila segi segi egeqnu ariya Mondor qujai segi unu. \v 5 Iga wau segi segi ojeqnum ariya Tamo Koba qujai segi unu. \v 6 Qotei na iga kumbra segi segi egeqnu ariya Qotei qujai dena iga kalil keretgeqnu. \v 7 Mondor na iga segi segi aqaryaigeqnu. Di kiyaqa? Iga na Kristen tamo uŋgasari kalil naŋgi geregereinjrqajqa deqa. \v 8 Mondor na tamo qudei naŋgi aqaryainjreqnu deqa naŋgi Qotei aqa powo babteqnub. Mondor qujai dena tamo qudei naŋgi aqaryainjreqnu deqa naŋgi Qotei aqa qalie babteqnub. \v 9 Mondor qujai dena tamo qudei naŋgi aqaryainjreqnu deqa naŋgi Yesus qa naŋgo areqalo tulaŋ siŋgilaboleteqnub. Mondor qujai dena tamo qudei naŋgi aqaryainjreqnu deqa naŋgi tamo mainjro qaji naŋgi boletnjreqnub. \v 10 Tamo qudei naŋgi Qotei aqa maŋwa babteqnub. Tamo qudei naŋgi Qotei aqa medabu oqnsib anjam palonteqnub. Tamo qudei na mondor kalil naŋgi peginjroqnsib mareqnub, “Mondor naŋgi di bole. Mondor naŋgi di uge.” Tamo qudei naŋgi meŋ bulyoqnsib qure utru segi segi naŋgo anjam mareleŋeqnub. Tamo qudei naŋgi qure utru segi segi naŋgo anjam di quoqnsib damu poinjreqnaqa ubteqnub. \v 11 Ariya Mondor qujai dena aqa segi areqalo na tamo naŋgi segi segi keretnjreqnaqa naŋgi wau di yeqnub. \s1 Iga kalil Kristus aqa jejamu qujai \p \v 12 Tamo kalil naŋgi segi segi jejamu qujai. Naŋgo baŋ ti siŋga ti ŋamdamu ti dabkala ti osib jejamu qujaiq di turtosib unub. Kristus a dego degsi unu. \v 13 Agi Mondor qujai na iga kalil yansgobulosiqa turtgej deqa iga kalil jejamu qujaiq di unum. Iga qudei Juda. Iga qudei Grik. Iga qudei kaŋgal tamo. Iga qudei kaŋgal tamo sai. Di uŋgum. Iga kalil Mondor qujai osim ya jumbumq dena ya uyobuleqnum. \p \v 14 Gago jejamu miligiq di baŋ segi sosai. Siŋga segi sosai. Baŋ ti siŋga ti ŋamdamu ti dabkala ti kalil jejamu qujaiq di turtosib unub. \v 15 Siŋga a marqas, “E baŋ sai. Deqa e jejamu miligiq di sosai. Baŋ a segi unu.” Di bolesai. Siŋga a dego jejamu miligiq di unu. \v 16 Dabkala a marqas, “E ŋamdamu sai. Deqa e jejamu miligiq di sosai. Ŋamdamu a segi unu.” Di dego bolesai. Dabkala a dego jejamu miligiq di unu. \v 17 Gago jejamu a ŋamdamu segi sqas di iga kiyersim anjam quqwom? Keresai. Gago jejamu a dabkala segi sqas di iga kiyersim iŋgi quleqgwas? Di dego keresai. \v 18 Gago jejamu a degsi sosai. Qotei na baŋ ti siŋga ti ŋamdamu ti dabkala ti osiqa jejamu qujaiq di ateleŋej unub. A aqa segi areqalo na degyej. \v 19 Gago jejamu a ŋamdamu segi sqas kiyo, a baŋ segi sqas kiyo, a siŋga segi sqas kiyo di gago jejamu a kiyersi sqas? A bole sqa keresai. \v 20 Gago jejamu a degsi sosai. Baŋ ti siŋga ti ŋamdamu ti dabkala ti kalil jejamu qujaiq di turtosib unub. \p \v 21 Ŋamdamu na baŋ minjqas, “Ni ulaŋ. E segi wauqa kere.” Degsi minjqa keresai. Gate na siŋga minjqas, “Ni ulaŋ. E segi wauqa kere.” Degsi minjqa keresai. \v 22 Naŋgi kalil jejamu qujaiq di unub. Bole, naŋgi qudei siŋgila kiñala unub. Ariya naŋgi wau bole yeqnub deqa iga na naŋgi uratnjrqa keresai. \v 23 Iga naŋgi qudei kiñala bolesai qa mareqnum. Ariya iga na olo naŋgi gereinjreqnum. Naŋgi qudei iga jemai qa mareqnum. Ariya iga olo gara na naŋgi kabutnjreqnum. \v 24 Naŋgi qudei uno boledamu deqa iga na naŋgi kabutnjrosaieqnum. Ariya Qotei na naŋgi kalil jejamu qujaiq di ateleŋej unub. Deqa naŋgi qudei ñam saiqoji unub qaji di Qotei na olo ñam soqtetnjreqnu. \v 25 Gago jejamu a poeleŋaim deqa Qotei a degyeqnu. Deqa jejamu miligiq di naŋgi segi segi qa qalaqalaiyo kumbra yeqnub. \v 26 Bei a jaqatiŋ oqas di naŋgi kalil dego jaqatiŋ oqab. Bei a ñam koba oqas di naŋgi kalil a ombla areboleboleinjrqas. \p \v 27 Niŋgi kalil Kristus aqa jejamu qujai. Niŋgi segi segi aqa jejamu miligiq di unub. \v 28 Qotei na Kristen tamo uŋgasari naŋgi wau segi segi enjreqnu. Naŋgi qudei a na qariŋnjreqnaqa naŋgi aqa anjam mare mare laqnub. Naŋgi qudei a na wau enjreqnu deqa naŋgi aqa medabu oqnsib anjam palonteqnub. Naŋgi qudei a na wau enjreqnu deqa naŋgi aqa anjam plalteqnub. Naŋgi qudei a na siŋgila enjreqnu deqa naŋgi aqa maŋwa babteqnub. Naŋgi qudei a na siŋgila enjreqnu deqa naŋgi tamo mainjro qaji naŋgi boletnjreqnub. Naŋgi qudei a na wau enjreqnu deqa naŋgi na tamo uŋgasari naŋgi aqaryainjreqnub. Naŋgi qudei a na Kristen gate ateleŋeqnu deqa naŋgi na aqa wau taqateqnub. Naŋgi qudei a na meŋ bulyetnjreqnu deqa naŋgi qure utru segi segi naŋgo anjam mareleŋeqnub. \v 29 Deqa e niŋgi endegsi nenemŋgwai. Qotei na naŋgi kalil qariŋnjreqnaqa naŋgi aqa anjam mare mare laqnub e? Sai. Naŋgi kalil Qotei aqa medabu oqnsib anjam palonteqnub e? Sai. Naŋgi kalil Qotei aqa anjam plalteqnub e? Sai. Naŋgi kalil Qotei aqa maŋwa babteqnub e? Sai. \v 30 Naŋgi kalil tamo mainjro qaji naŋgi boletnjreqnub e? Sai. Naŋgi kalil meŋ bulyoqnsib qure utru segi segi naŋgo anjam mareleŋeqnub e? Sai. Naŋgi kalil qure utru segi segi naŋgo anjam di quoqnsib damu poinjreqnaqa ubteqnub e? Di dego sai. Qotei na naŋgi kalil wau segi segi enjreqnu. \v 31 O ijo was, Mondor aqa siŋgila segi segi kalil di bolequja. Niŋgi siŋgila di oqajqa are qaloqniy. \s1 Iga qalaqalaiyo kumbra dauryqom \p Ariya kumbra tulaŋ boledamu bei e na ubtosiy niŋgi merŋgit quiy. \c 13 \p \v 1 Kumbra boledamu di agi qalaqalaiyo kumbra. Niŋgi quiy. E meŋ bulyosiy qure utru segi segi naŋgo anjam kiyo laŋ aŋgro naŋgo anjam kiyo maroqnqai ariya e qalaqalaiyo kumbra dauryqasai di ijo anjam maro di bolesai. Ijo anjam maro di laŋa noul bulosim qatroŋkobaqas. Osim gruma bul laŋa anjam atqas. \v 2 E Qotei aqa medabu osiy anjam palontoqnqai kiyo, e Qotei aqa uli anjam kalil qalieosiy utru babteleŋqai kiyo, e qalie koba ti sqai kiyo, e Qotei qa ijo areqalo tulaŋ siŋgilaboletosiy dena mana kobaquja minjitqa a ijo anjam dauryosim tigelosim sawa beiq gilqas kiyo ariya e qalaqalaiyo kumbra dauryqasai di ijo kumbra kalil di Qotei aqa ŋamgalaq di bolesai. \v 3 E ijo iŋgi iŋgi kalil eleŋosiy tamo sougetejunub qaji naŋgi jeisiy enjrqai kiyo, e ijo segi jejamu osiy jeu tamo naŋgo baŋq di atitqa naŋgi na osib ŋamyuwo na koitqab kiyo ariya e qalaqalaiyo kumbra dauryqasai di ijo kumbra kalil dena e yala aqaryaibqa keresai. \p \v 4 Tamo uŋgasari naŋgi qalaqalaiyo kumbra dauryqab di naŋgi gaigai lawo na sqab. Sosib tamo kalil naŋgi kumbra bole enjroqnqab. Tamo bei a ñoro koba ti soqnim naŋgi a qa are ugeinjrqasai. Naŋgi naŋgo segi ñam soqtqasai dego. \v 5 Naŋgi diqoqnsib sqasai. Naŋgi naŋgo segi jejamu aqaryaiyqajqa are qalqasai. Naŋgi urur ŋiriŋqasai. Tamo bei na naŋgi kumbra uge enjrimqa naŋgi deqa a kambatqasai. \v 6 Naŋgi kumbra uge qa areboleboleinjrqasai. Naŋgi kumbra bole qa areboleboleinjroqnqas. \v 7 Naŋgi gulbe kalil qoboiyoqnsib siŋgila na tigelesqab. Sosib gaigai Qotei qa naŋgo areqalo siŋgilatoqnsib a qa tariŋoqnqab. \p \v 8 Qalaqalaiyo kumbra di koboqa keresai. Tamo qudei naŋgi Qotei aqa medabu oqnsib aqa anjam palonteqnub. Wau di koboqas. Tamo qudei naŋgi qure utru segi segi naŋgo anjam mareleŋeqnub. Wau di dego koboqas. Tamo qudei naŋgi Qotei aqa qalie babteqnub. Wau di dego koboqas. \v 9 Bole, iga qalie ti unum. Ariya gago qalie di oto oto deqa iga truquigeqnu. Iga Qotei aqa medabu oqnsim anjam palonteqnum. Anjam di dego oto oto deqa iga truquigeqnu. \v 10 Mondoŋ Yesus a olo bosim iŋgi iŋgi kalil keretimqa bati deqa qalie ti anjam ti iga truquigeqnu qaji di torei koboqas. \v 11 Nami e aŋgro kiñala sosimqa e aŋgro kiñilala naŋgo anjam ti powo ti areqalo ti oqnsim walweloqnem. Ariya bunuqna e tamo kobaqujaosimqa e aŋgro kiñilala naŋgo kumbra di uratem. \v 12 Dego kere bini iga Qotei aqa kumbra geregere qalieosai unum. Gago qalie di oto oto deqa iga truquigeqnu. Iga ya qolbiq di gago ulatamu geregere unqa keresai dego kere iga Qotei aqa kumbra geregere qalieosai unum. Mondoŋ iga Qotei aqa ulatamu unsimqa bati deqa iga a qa geregere qalieqom. A iga qa geregere qalieeqnu dego kere iga kamba a qa geregere qalieqom. \v 13 Iga Qotei qa gago areqalo siŋgilateqnum kumbra di gaigai sqas. Iga Qotei qa tariŋeqnum kumbra di dego gaigai sqas. Qalaqalaiyo kumbra di dego gaigai sqas. Ariya qalaqalaiyo kumbra di tulaŋ boledamu. Qalaqalaiyo kumbra dena kumbra kalil tulaŋ buŋnjrejunu. \c 14 \s1 Iga Qotei aqa anjam palontqom di wau bolequja \p \v 1 Deqa ijo was kalil, niŋgi gaigai qalaqalaiyo kumbra dauryoqniy. Osib wau kalil Qotei aqa Mondor na niŋgi eŋgeqnu qaji di yqajqa tulaŋ siŋgilaoqniy. Wau boledamu bei agiende. Niŋgi Qotei aqa medabu oqnsib anjam palontoqniy. \v 2 Niŋgi qalie, tamo naŋgi meŋ bulyoqnsib qure utru segi segi naŋgo anjam mareqnub di naŋgi Qotei segi minjeqnub. Naŋgi tamo naŋgi minjrosaieqnub. Mondor na naŋgi siŋgila enjreqnaqa naŋgi uli anjam mareqnub. Deqa tamo bei a qusim poiyqa keresai. \v 3 Ariya Qotei aqa medabu o qaji tamo naŋgi anjam aqa damu babteqnub di tamo naŋgi quoqnsib poinjreqnu. Deqa anjam dena naŋgi siŋgilatnjroqnsiq naŋgi kumbra bole yqajqa are tigeltetnjroqnsiq naŋgo are miligi latetnjreqnu. \v 4 Tamo naŋgi meŋ bulyeqnub di naŋgi naŋgo segi are miligi siŋgilateqnub. Ariya Qotei aqa medabu o qaji tamo naŋgi anjam aqa damu babteqnub di naŋgi na Kristen kalil naŋgi dego siŋgilatnjreqnub. \v 5 Ijo are endegsi unu. Niŋgi kalil meŋ bulyoqnqab di bole. Ariya niŋgi Qotei aqa medabu oqnsib anjam palontoqnqab di tulaŋ bolequja. Niŋgi quiy. Tamo bei a meŋ bulyosim qure utru bei naŋgo anjam marim tamo bei a kamba anjam di aqa damu poiyim ubtqas di kere. Anjam dena Kristen kalil naŋgi siŋgilatnjrqas. Ariya anjam ubtqajqa tamo bei sqasai di meŋ bulyo tamo a anjam maraiq. Aqa anjam dena Kristen naŋgi siŋgilatnjrqasai. \v 6 O ijo was, niŋgi ijo anjam endeqa are qaliy. E nuŋgoq bosiy meŋ bulyosiy qure utru bei naŋgo anjam merŋgit niŋgi qusib poiŋgwasai di anjam dena niŋgi kiyersim aqaryaiŋgwas? Keresai. Ariya e Qotei aqa uli anjam bei ubtosiy merŋgitqa kiyo, Qotei aqa qalie bei babtitqa kiyo, Qotei aqa medabu osiy anjam palontitqa kiyo, anjam bei plaltitqa kiyo niŋgi qusib poiŋgwas di bolequja. Anjam dena niŋgi aqaryaiŋgwas. \p \v 7 Iŋgi qudei ŋambile sosai qaji e deqa niŋgi merŋgit quiy. Tamo bei na yumba qamimqa kiyo gombiŋ anjamimqa kiyo ariya aqa anjam ato di jagwa na osi taqal waiyqas di iga kiyersim aqa lou poigwas? Di keresai. \v 8 Tamo naŋgi qoto qa gilqa marsib gul anjamibqa ariya gul aqa anjam ato di jagwa na osi taqal waiyqas di tamo yai naŋgi qoto qa gilqab? Tamo dego bei sosai. \v 9 Dego kere niŋgi meŋ bulyosib qure utru bei naŋgo anjam marqab di tamo naŋgi kiyersib qusib poinjrqas? Keresai. Nuŋgo anjam di dego jagwa na osi taqal waiyobulqas. \v 10 Bole, mandamq endi qure utru segi segi naŋgo anjam gargekoba unub. Anjam kalil di damu ti. \v 11 Ariya tamo bei na qure utru bei naŋgo anjam e merbim qusiy aqa damu poibqasai di a e qa marqas, “A yauŋ tamo.” Yim deqa e kamba a qa marqai, “A dego yauŋ tamo.” \v 12 O ijo was kalil, e qalieonum, niŋgi Qotei aqa Mondor aqa wau ojqajqa tulaŋ arearetŋgeqnu. Deqa niŋgi na Kristen naŋgi siŋgilatnjrqajqa wauoqniy. \s1 Meŋ bulyo kumbra \p \v 13 Ariya nuŋgo ambleq di tamo bei a meŋ bulyosim qure utru bei naŋgo anjam marqa osimqa a mati endegsi Qotei pailyem, “O Abu, ni na powo ebimqa e anjam endi marsiy olo aqa damu ubtqai.” \v 14 Niŋgi are qaliy. E meŋ bulyosiy qure utru bei naŋgo anjam na Qotei pailyqai di ijo mondor ijo are miligiq di unu qaji a segi pailyimqa ijo areqalo a laŋa quqwas. \v 15 Deqa e endegyqai. E ijo mondor ti ijo areqalo ti turtosiy pailyoqnqai. E ijo mondor ti ijo areqalo ti turtosiy louoqnqai dego. \v 16 Ni ino mondor na segi Qotei pailyosim biŋiyqam di tamo laŋaj bei a sosim ino pailyo di poiyqasai. Deqa a endegsi marqa keresai, “Ni bole maronum.” \v 17 Bole, ni Qotei pailyoqnsim biŋiyeqnum di bolequja. Ariya tamo bei a ino pailyo poiyqasai di ino pailyo dena a siŋgilatqa keresai. \v 18 E niŋgi kalil tulaŋ buŋgosim bati gargekoba meŋ bulyeqnum. Deqa e Qotei minjeqnum, “Keretonum.” \v 19 Ariya Kristen naŋgi Qotei louqa koroesoqnibqa e naŋgo koroq di anjam truquyala segi minjroqnit naŋgi qusib poinjrqas di tulaŋ bolequja. E meŋ bulyosiy qure utru segi segi naŋgo anjam olekoba totoryosiy naŋgi minjroqnit naŋgi poinjrqasai di bolesai. \p \v 20 O ijo was kalil, niŋgi aŋgro kiñilala naŋgi bulosib nanarioqnaib. Niŋgi tamo bole bole naŋgi bulosib areqalo bole na soqniy. Niŋgi aŋgro mom naŋgi dego bulosib kumbra uge qa nanariosib soqniy. Niŋgi qalie, aŋgro mom naŋgi kumbra uge qa poinjrosaieqnu. \v 21 Qotei aqa dal anjam bei nami endegsib neŋgreŋyeb unu, “Tamo Koba a marqo, ‘E qure utru bei bei naŋgo meŋ na niŋgi anjam merŋgit niŋgi ijo anjam quetbqasai.’” \v 22 Deqa ijo was, meŋ bulyqajqa kumbra di aqa utru agiende. Kumbra dena Qotei na tamo uŋgasari a qa naŋgo areqalo siŋgilatosaieqnub qaji naŋgi aqa maŋwa osornjreqnu. Tamo uŋgasari a qa naŋgo areqalo siŋgilateqnub qaji naŋgi qa sai. Ariya Qotei aqa medabu o qaji tamo naŋgi anjam palontqajqa kumbra di aqa utru agiende. Kumbra dena Qotei na tamo uŋgasari a qa naŋgo areqalo siŋgilateqnub qaji naŋgi aqa maŋwa osornjreqnu. Tamo uŋgasari a qa naŋgo areqalo siŋgilatosaieqnub qaji naŋgi qa sai. \p \v 23 Deqa Kristen koroq di niŋgi kalil meŋ bulyoqnsib qure utru segi segi naŋgo anjam maroqnqab di bolesai. Niŋgi degyqab di tamo laŋaj qudei kiyo tamo qudei Qotei qaliesai qaji naŋgi kiyo nuŋgo koro miligiq gilsib nuŋgo anjam di qusib niŋgi qa marqab, “Naŋgi nanarionub deqa anjam di mareqnub.” \v 24 Ariya niŋgi kalil Qotei aqa medabu oqnsib anjam palontoqnqab di tamo bei Qotei qaliesai qaji kiyo tamo laŋaj bei kiyo a nuŋgo koro miligiq gilsim nuŋgo anjam di qusim a poiyqas. Yim anjam dena aqa are qametim a aqa une qa geregere qalieqas. \v 25 Osim aqa areqalo uge kalil aqa are miligiq di uliejunu qaji di boleq atsim siŋga pulutosim Qotei aqa ñam soqtosim niŋgi merŋgwas, “Bole, Qotei a nuŋgo ambleq endi unu.” \s1 Qotei louqajqa kumbra \p \v 26 Deqa ijo was, niŋgi Qotei louqa korooqnsibqa niŋgi qudei lou babtoqniy. Niŋgi qudei Qotei aqa anjam plaltoqniy. Niŋgi qudei Qotei aqa uli anjam ubtoqniy. Niŋgi qudei meŋ bulyoqnsib qure utru segi segi naŋgo anjam maroqniy. Niŋgi qudei qure utru segi segi naŋgo anjam aqa damu poiŋgim ubtoqniy. O ijo was, nuŋgo wau segi segi dena niŋgi na Kristen tamo uŋgasari naŋgi siŋgilatnjroqniy. \v 27 Tamo qudei naŋgi meŋ bulyqa are soqnimqa niŋgi na minjrib naŋgi aiyel kiyo naŋgi qalub kiyo segi meŋ bulyqab. Tamo gargekoba naŋgi meŋ bulyqab di bolesai. Ariya naŋgi koba na turtosib meŋ bulyaib. Bei namoqna meŋ bulyim bei bunuqna meŋ bulyqas. Ariya naŋgi meŋ bulyosib anjam maroqnibqa niŋgi na anjam ubto tamo bei minjib a naŋgo anjam di aqa damu ubteme. Yim tamo uŋgasari kalil naŋgi qusib poinjrqas. \v 28 Kristen koroq di anjam ubtqajqa tamo bei sosaiamqa meŋ bulyo tamo naŋgi anjam maraib. Naŋgi mequmosib naŋgo segi are miligiq di Qotei pailyebe. \v 29 Niŋgi na Qotei aqa medabu o qaji tamo naŋgi dego minjribqa naŋgi aiyel kiyo naŋgi qalub kiyo segi anjam palontoqnebe. Tamo gargekoba naŋgi anjam palontoqnaib. Naŋgi anjam palontoqnibqa tamo qudei na naŋgo anjam di geregere pegiyoqnebe. \v 30 Tamo bei a Qotei aqa anjam palontoqnim ariya Qotei na tamo bei awejunu qaji a anjam bei osoryim tamo nami anjam palonteqnu qaji a mati medabu getentim tamo di a kamba tigelosim anjam palonteme. \v 31 Niŋgi segi segi kalil kumbra di dauryosib Qotei aqa medabu oqnsib anjam palontoqniy. Palontoqnib Kristen kalil naŋgi quoqnsib poinjroqnim anjam dena naŋgi siŋgilatnjroqnqas. \v 32 Niŋgi na Qotei aqa medabu o qaji tamo naŋgi minjribqa naŋgi naŋgo segi so geregere taqatoqnsib anjam palontoqnebe. \v 33-34 Qotei a aqa segi wau kalil geregere yoqnsiqa aqa wau bei niñaqyosaieqnu. A are lawo qa utru. \p Ariya uŋgasari naŋgi Kristen koroq di anjam maraib. Naŋgi mequmesoqnebe. Qure qure kalilq di Kristen uŋgasari naŋgi degyeqnub. Deqa uŋgasari naŋgi naŋgo segi ñam aguq atoqnsib naŋgo tamo naŋgo sorgomq di geregere mequmosib soqnebe. Agi anjam di Moses aqa dal anjamq di unu. \v 35 Deqa Kristen koroq di uŋgasari naŋgi anjam bei aqa damu geregere qalieqajqa are soqnim niŋgi na naŋgi endegsib minjriy, “Yaintim nuŋgo segi talq di niŋgi nuŋgo gumbuluŋ naŋgi nenemnjrib naŋgi na anjam aqa damu merŋgwab.” Niŋgi na uŋgasari naŋgi degsib minjriy. Di kiyaqa? Uŋgasari naŋgi Kristen koroq di anjam marqab di kumbra bolesai. \v 36 O ijo was, Qotei aqa anjam nuŋgoq dena namoqna brantej e? Niŋgi segi na Qotei aqa anjam osib nuŋgo areqaloq di siŋgilateb ariya Kristen tamo qudei naŋgi Qotei aqa anjam osaieqnub e? Sai. \p \v 37 Tamo bei a endegsi are qalqas, “E Qotei aqa medabu o qaji tamo bole. E Qotei aqa Mondor ti unum.” A kere degsi are qalqo. Ariya tamo di a olo endegsi poiyem, “Anjam Pol na neŋgreŋyosiq gagoq qariŋyqo qaji endi Tamo Koba aqa segi dal anjam tiŋtiŋ.” \v 38 Tamo di a ijo anjam endi urataiq. A uratqas di niŋgi na endegsib minjiy, “Ni Qotei aqa medabu o qaji tamo bolesai.” \v 39 Deqa ijo was, niŋgi Qotei aqa medabu osib anjam palontqajqa tulaŋ siŋgilaoqniy. Kristen koroq di tamo qudei naŋgi meŋ bulyoqnib niŋgi na naŋgi saidnjraib. \v 40 Niŋgi Qotei louqajqa kumbra kalil geregere taqatosib dauryosib soqniy. \c 15 \s1 Kristus a moisiq olo subq na tigelej \p \v 1 O ijo was kalil, Yesus aqa anjam bole e nami palontoqnsim merŋgoqnem qaji di bini e olo pulutosiy niŋgi merŋgwai. Anjam di agi niŋgi osib siŋgila na tigelejunub. \v 2 E qalie, anjam e palontoqnem qaji di niŋgi torei ojsib nuŋgo areqaloq di siŋgilateb. Deqa Qotei na niŋgi eleŋej. Niŋgi laŋa babaŋ na siŋgilateb qamu Qotei a niŋgi eleŋqa keresai qamu. \p \v 3 Anjam bole e niŋgi merŋgoqnem qaji di e Kristus aqa baŋq na em. Anjam di tulaŋ kobaquja. Anjam agiende. Kristus a gago une qa moiyej. Anjam di agi neŋgreŋq di unu. \v 4 A moinaqa subq ateb. Bati qalub koboonaqa a olo subq na tigelej. Anjam di dego neŋgreŋq di unu. \v 5 A subq na tigelosiqa Pita aqaq di brantonaq unej. Osiqa aqa aŋgro 12 naŋgoq di dego brantonaq uneb. \v 6 Osiqa bunuqna bati qujai qa a Kristen was 500 naŋgoq di dego brantonaq uneb. Naŋgi gargekoba bini unub. Ariya naŋgi qudei moreŋeb. \v 7 Bunuqna a Jems aqaq di dego brantonaq unej. Osiqa aqa anjam maro tamo kalil naŋgoq di dego brantonaq uneb. \p \v 8 Olo bunuqna a ijoq di dego brantonaq unem. Uŋa bei a bati grotosim aqa aŋgro ougetqas dego kere Kristus a ijoq di brantonaq unem. \v 9 E nami Qotei aqa tamo uŋgasari naŋgi ugeugeinjroqnem. Deqa niŋgi e Yesus aqa anjam maro tamo bolesai edegwab di kere. Yesus aqa anjam maro tamo kalil naŋgi na e buŋbejunub deqa ijo ñam tulaŋ aguq aiyejunu. \v 10 Ariya Qotei a e qa are boleiyej deqa bini e aqa anjam maro tamo unum. A e qa are boleiyej aqa kumbra di laŋa uloŋosai. E aqa kumbra di osim siŋgila na waukobaeqnum. Ijo wau di tulaŋ kobaoqnsiq Qotei aqa anjam maro tamo kalil naŋgo wau buŋyejunu. Ariya e ijo segi siŋgila na wau di yosaieqnum. Qotei a e qa are boleiyej deqa aqa siŋgila na e wau di yeqnum. \v 11 Qotei aqa anjam maro tamo qudei na kiyo e na kiyo wau di yeqnum di uŋgum. Yesus a moisiq olo subq na tigelej anjam di iga kalil koba na palonteqnum. Anjam di qujai niŋgi osib nuŋgo areqaloq di siŋgilateb. \s1 Tamo uŋgasari moreŋo qaji naŋgi olo subq na tigelqab \p \v 12 Kristus a moinaqa Qotei na olo subq na tigeltej anjam di iga gaigai palontoqnsim laqnum. Ariya kiyaqa niŋgi qudei mareqnub, “Tamo moreŋo qaji naŋgi olo subq na tigelqasai”? \v 13 Tamo moreŋo qaji naŋgi olo subq na tigelqasai anjam di bole qamu Qotei na Kristus dego subq na tigeltosai qamu. \v 14 Qotei na Kristus subq na tigeltosai qamu anjam iga palonteqnum qaji di bolesai qamu nuŋgo areqalo Kristus qa siŋgilateqnub qaji di laŋa uloŋej qamu. \v 15 Qotei na tamo moreŋo qaji naŋgi olo subq na tigeltnjrqasai anjam di bole qamu Qotei na Kristus dego subq na tigeltosai qamu iga Qotei aqa kumbra qa mare mare laqnum di iga gisaŋ anjam mare mare laqnum qamu. Agi iga endegsi mare mare laqnum, “Qotei a Kristus subq na tigeltej.” \v 16 Qotei na tamo moreŋo qaji naŋgi olo subq na tigeltnjrqas anjam di bolesai qamu Qotei na Kristus dego subq na tigeltosai qamu. \v 17 Qotei na Kristus subq na tigeltosai qamu nuŋgo areqalo Kristus qa siŋgilateqnub qaji di laŋa uloŋej qamu niŋgi nuŋgo uneq di unub qamu. \v 18 Deqa tamo naŋgi nami Kristus qa naŋgo areqalo siŋgilatosib moreŋeb qaji naŋgi torei padaleb qamu. \v 19 O ijo was kalil, iga iŋgi bole bole Kristus na mondoŋ egwas qaji deqa tariŋeqnum. Ariya iga subq na olo tigelqasai anjam di bole qamu iga mandam qa iŋgi iŋgi qa segi tariŋeqnum qamu iga tulaŋ sougetejunum qamu. Gago so uge dena mandam tamo kalil naŋgo so uge tulaŋ buŋyejunu qamu. \p \v 20 Ariya iga degsi sougetosai. Kristus a moinaqa Qotei na olo subq na tigeltej. Kristus a tamo kalil nami moreŋeb qaji naŋgi qa namoosiq subq na tigelej. \v 21 Niŋgi qalie, tamo qujai Adam a une atej deqa a moiyo qa utru. Dego kere Kristus a subq na tigelo qa utru. \v 22 Adam aqa moma kalil naŋgi moreŋeqnub. Dego kere Kristus aqa tamo kalil naŋgi olo ŋambile oqab. \v 23 Iga gago segi segi bati dauryosim subq na tigelosim ŋambile oqom. Namoqna Kristus a subq na tigelej. Mondoŋ a olo laŋ qureq na bamqa iga aqa segi tamo uŋgasari unum deqa iga dego subq na tigelqom. \p \v 24 Iga subq na tigelamqa diŋo bati brantqas. Bati deqa mandor naŋgi ti mondor uge uge ti gate kokba ti naŋgo siŋgila ti kalil Kristus na kobotnjrqas. Osim a na iŋgi iŋgi kalil eleŋosim aqa Abu Qotei aqa baŋq di uratqas. Yim Qotei a Mandor Koba sosim iŋgi iŋgi kalil di taqatqas. \v 25 Kristus a degyqas. Di kiyaqa? A Mandor Koba sosim gilsim gilsim diŋo bati brantimqa Qotei a Kristus aqa jeu tamo kalil naŋgi joqsim aqa sorgomq di atim a na naŋgi taqatnjresqas. \v 26 Osim bati deqa a na aqa jeu tamo kalil naŋgi di kobotnjrsim ariya a moiyo dego kobotqas. \v 27 Agi Qotei aqa anjam bei nami endegsib neŋgreŋyeb unu, “Qotei na iŋgi iŋgi kalil eleŋosim Kristus aqa sorgomq di atqas.” O ijo was, Qotei na iŋgi iŋgi kalil di eleŋosim Kristus aqa sorgomq di atqas deqa iga qalieonum, Qotei a segi Kristus aqa sorgomq di sqasai. \v 28 Mondoŋ Qotei na iŋgi iŋgi kalil di Kristus aqa sorgomq di atim soqnim Qotei aqa Ŋiri a kamba dego Qotei aqa sorgomq di sqas. Deqa Qotei a segi na iŋgi iŋgi kalil di tulaŋ buŋnjrsimqa a naŋgo Mandor Koba sosim bati gaigai naŋgi taqatnjroqnqas. \p \v 29 Niŋgi qalie, tamo qudei na tamo moreŋo qaji naŋgi aqaryainjroqnsib naŋgo sawa osib yanso eqnub. Tamo moreŋo qaji naŋgi olo subq na tigelqasai anjam di bole qamu naŋgi kiyaqa kumbra degyeqnub? \v 30 Od, tamo moreŋo qaji naŋgi olo subq na tigelqab anjam di iga mare mare laqnum. Mare mare laqnam tamo gargekoba naŋgi iga qa ŋiriŋoqnsib bati gaigai iga padaltgwa laqnub. Tamo moreŋo qaji naŋgi olo subq na tigelqab anjam di bolesai qamu iga kiyaqa anjam di mare mare laqnsim dena gulbe eqnum? \v 31 O ijo was, e bole maronum, e bati gaigai moiqa laqnum. E niŋgi qa are qaloqnsim deqa moiqa laqnum. Niŋgi gago Tamo Koba Kristus Yesus beteryejunub deqa e niŋgi qa tulaŋ areboleboleibeqnu. \v 32 Jeu tamo naŋgi wagme juwaŋ bul unub deqa naŋgi na e moiyotbqa laqnub. E Efesus qureq di naŋgi ti qotoqnem. E mandam qaji iŋgi iŋgi oqajqa marsim naŋgi ti qotosaioqnem. Tamo moreŋo qaji naŋgi olo subq na tigelqasai anjam di bole qamu iga endegsi mare mare laqnum qamu, “Iga nebe kiyo moiqom deqa uŋgum, iga alaŋoqnsim gago segi jejamu qa areboleboleigoqnim iŋgi ti ya ti uyoqnqom.” Degsi mare mare laqnum qamu. \p \v 33 O ijo was kalil, tamo qudei na niŋgi gisaŋgaib deqa niŋgi geregere ŋam atoqniy. Anjam bei unu di niŋgi qalie. Anjam agiende, “Niŋgi tamo uge uge naŋgi koba na laqnaib. Laqnqab di naŋgi na nuŋgo areqalo niñaqyetŋgibqa niŋgi kumbra bole uratosib naŋgi daurnjrqab.” Anjam degsi unu. \v 34 Deqa niŋgi areqalo bole ti sosib olo une yoqnaib. Niŋgi quiy. Nuŋgo ambleq di tamo qudei naŋgi Qotei qaliesai bole sai. Niŋgi jemaiŋgwajqa deqa e niŋgi degsi merŋgonum. \s1 Tamo moreŋo qaji naŋgo jejamu kiyero osib olo tigelqab? \p \v 35 Ariya ijo was kalil, tamo bei na e endegsi nenembqas, “Tamo moreŋo qaji naŋgi kiyersib olo subq na tigelqab? Naŋgo jejamu kiyero osib olo tigelqab?” \v 36 O ijo was kalil, tamo di a nanariosim deqa degsi nenembqas. Niŋgi qalie. Kurgus bunuj breiyibqa mandamq aisim a laŋa mandamq di sqas. Ariya kurgus moiyo breiyib a olo ŋambile sosim qoqitosim oqwas. \v 37 Kurgus kiyo saga kiyo qoqitosiq geitqo qaji di otorosim olo yagwasai. Aqa gei moiyo segi yagim dena oqwas. \v 38 Tamo bei na kurgus yago kiyo saga yago kiyo yagimqa a olo qoqitosim oqimqa Qotei aqa segi areqalo na naŋgi tanu segi segi enjrqas. Naŋgo tanu di uno segi segi. \v 39 Tamo ti wagme ti qebari ti qe ti naŋgi dego naŋgo jejamu uno segi segi. \v 40 Laŋ goge qaji iŋgi iŋgi naŋgo uno bei. Mandam qaji iŋgi iŋgi naŋgo uno bei. Laŋ goge qaji iŋgi iŋgi naŋgo wala bei. Mandam qaji iŋgi iŋgi naŋgo wala bei. \v 41 Seŋ ti bai ti bongar ti naŋgo riaŋ segi segi. Bongar kalil dego naŋgo riaŋ segi segi. \p \v 42 Tamo subq na tigelqab qaji naŋgi kere dego. Tamo naŋgi moreŋeqnab naŋgo jejamu subq ateqnub di qusaeqnu. Naŋgi subq na tigelabqa naŋgo jejamu olo qusaqasai. Naŋgi ŋambile gaigai sqab. \v 43 Tamo naŋgi moreŋeqnab naŋgo jejamu subq ateqnub di jejamu uge. Naŋgi subq na tigelabqa naŋgo jejamu tulaŋ boledamu sqas. Tamo naŋgi moreŋeqnab naŋgo jejamu subq ateqnub di siŋgila saiqoji. Naŋgi subq na tigelabqa naŋgo jejamu siŋgila ti sqas. \v 44 Tamo naŋgi moreŋeqnab naŋgo jejamu subq ateqnub di mandam qaji jejamu. Naŋgi subq na tigelabqa naŋgo jejamu laŋ qure qaji jejamu sqas. \p Mandam qaji jejamu unu. Laŋ qure qaji jejamu dego sqas. \v 45 Agi Qotei aqa anjam bei nami endegsib neŋgreŋyeb unu, “Adam namo qaji a mandamq endena brantej. Deqa a mandam qaji ŋambile osiq soqnej.” Ariya Adam bunu qaji a Mondor ti soqnej. Deqa a na iga laŋ qure qaji ŋambile egwas. \v 46 Laŋ qure qaji ŋambile a namoqna brantosai. Mandam qaji ŋambile a namoqna brantej. Laŋ qure qaji ŋambile a bunuqna brantqas. \v 47 Qotei na Adam namo qaji a mandam na gereiyej. Deqa a mandam tamo. Ariya Adam bunu qaji a laŋ qureq na bej. \v 48 Adam namo qaji a mandam tamo soqnej deqa aqa moma kalil naŋgi dego mandam tamo unub. Ariya Adam bunu qaji a laŋ qure qaji tamo unu deqa aqa tamo kalil naŋgi dego laŋ qure qaji tamo sqab. \v 49 Adam namo qaji a mandam tamo soqnej deqa iga a bulosim mandam tamo unum. Dego kere Adam bunu qaji a laŋ qure qaji tamo unu deqa mondoŋ iga a bulosim laŋ qure qaji tamo sqom. \p \v 50 O ijo was, e niŋgi endegsi merŋgwai. Qotei na mandam tamo naŋgi eleŋqa keresai. A naŋgo Mandor Koba sosim naŋgi taqatnjrqa keresai dego. Gago jejamu moisiq qusaeqnu qaji di ŋambile gaigai sqa keresai. \v 51 Deqa e uli anjam bei niŋgi endegsi merŋgwai. Iga kalil moiqasai. Iga kalil jejamu bulyosim jejamu bunuj oqom. \v 52 Qotei na gul bunu geteŋ qaji anjamimqa tamo nami moreŋeb qaji naŋgi subq na tigelqab. Deqa naŋgo jejamu olo bunu qusaqasai. Iga tamo moiyosai unum qaji iga dego jejamu bulyosim naŋgi ti koba na jejamu bunuj oqom. O ijo was, kumbra di urur brantoqujatqas. \v 53 Gago jejamu ugeqas qaji endi iga uratosim olo jejamu bei ugeqasai qaji di oqom. Gago jejamu moiqas qaji endi iga uratosim olo jejamu bei moiqasai qaji di oqom. \v 54 Bole, gago jejamu ugeqas qaji endi iga uratosim olo jejamu bei ugeqasai qaji di oqom. Gago jejamu moiqas qaji endi iga uratosim olo jejamu bei moiqasai qaji di oqom. Yim bati deqa Qotei aqa anjam bei nami neŋgreŋyeb qaji di aqa damu brantqas. Anjam agiende, “Qotei a tulaŋ siŋgilaosiq deqa a qoto buŋyosiq moiyo kobotej. \v 55 O Moiyo, ni gaigai siŋgilaoqnsim tamo naŋgi qoto itnjreqnum. Ariya ino siŋgila di qabi unu? A koboej. O Moiyo, ni gaigai tamo naŋgi qaja na ñumeqnum. Ariya ino qaja di qabi unu? A koboej.” \p \v 56 O ijo was niŋgi quiy. Moiyo aqa qaja agi gago une. Une aqa siŋgila agi Qotei aqa dal anjam. \v 57 Ariya gago Tamo Koba Yesus Kristus aqa wau na iga qoto buŋyoqnsim tigelejunum. Qotei a segi na iga siŋgilatgeqnu deqa iga a tulaŋ biŋiyoqnqom. \p \v 58 Deqa ijo was bole, niŋgi siŋgila na tigelesosib Tamo Koba Yesus qa waukobaoqniy. Niŋgi wau di uratosib asgiŋgaiq. Niŋgi qalie, niŋgi Yesus aqa wau ojeqnub di niŋgi laŋa wauosaieqnub. Wau di uloŋqa keresai. Deqa niŋgi gaigai siŋgila na wauoqniy. \c 16 \s1 Korin Kristen naŋgi silali koroiyqab \p \v 1 Ariya ijo was, niŋgi na Jerusalem Kristen naŋgi qa silali koroiyiy. Silali koroiyqajqa gam di e nami Galesia Kristen naŋgi osornjrnam naŋgi dauryeb. E niŋgi dego gam di osorŋgit dauryiy. Gam agiende. \v 2 Yori bati gaigai olo nebeoqnimqa niŋgi segi segi silali soqnim oto oqnsib nuŋgo segi talq di atoqniy. Bunuqna silali kobaamqa e botqa niŋgi nami silali ateb unu deqa urur koroiyib e na osiy qariŋyit Jerusalem aiqas. Deqa bati di niŋgi olo silali qa ŋamqasai. \v 3 E botqa niŋgi na tamo qudei giltnjrib e neŋgreŋ bei naŋgi enjrsiy qariŋnjrit naŋgi silali di osib Jerusalem aiqab. \v 4 E dego aiqa are soqnim naŋgi na e daurbosib iga koba na aiqom. \s1 Pol a Korin Kristen naŋgoq bqa marej \p \v 5 Ariya e mati Masedonia sawa ambleq na walwelosiy aisiy dia Kristen naŋgi unjrsiy bunuqna e nuŋgoq bqai. \v 6 E nuŋgoq bosiy niŋgi koba na sqai kiyo. E qaliesai, e bati olekoba kiyo niŋgi koba na soqnit ulili bati koboqas. E niŋgi koba na sosiy olo uratŋgosiy sawa beiq gilqa laqnit niŋgi na e silali qa aqaryaibib e gilqai. \v 7 Ijo are endegsi unu. E bati truquyala niŋgi koba na sqasai. Tamo Koba a na odbimqa e bati olekoba niŋgi koba na sqai. \v 8 Ariya e Efesus qureq endi soqnit Juda naŋgo yori bati koba ñam Pentikos di brantqas. \v 9 Qotei na gam waqtetbej deqa e qure endia Yesus aqa wau yoqnsim tamo uŋgasari gargekoba naŋgi are bulyetnjreqnum. Yeqnam jeu tamo gargekoba naŋgi ijo wau di ugeugeiyqajqa laqnub. \p \v 10 Timoti a nuŋgoq bamqa niŋgi a osib gereiyiy. Yim a ulaqasai. A niŋgi koba na are lawo sqas. Niŋgi quiy. Timoti a e ombla Tamo Koba aqa wau ojeqnum. \v 11 Deqa tamo bei na Timoti aqa ñam ugetaiq. Ariya Timoti a olo niŋgi uratŋgosim walwelqa laqnimqa niŋgi a silali qa aqaryaiyosib lawo na suweiyib a olo ijoq bqas. A Kristen was qudei naŋgi koba na ijoq bqab deqa e naŋgi qa tariŋoqnqai. \p \v 12 Gago was Apolos a endi unu. E a qa niŋgi saiŋgit quiy. E bati gargekoba siŋgila na Apolos minjoqnem, “Gago Kristen was qudei naŋgi Korin Kristen naŋgoq giloqnib ni naŋgi daurnjrsim gile.” Onaqa a gilqa uratoqnej. Bunuqna a nuŋgoq bqajqa bati kereamqa a nuŋgoq bqas. \s1 Pol aqa anjam mutu qudei \p \v 13 Ariya ijo was, niŋgi geregere ŋam atoqniy. Osib siŋgila na tigeloqnsib Yesus qa nuŋgo areqalo siŋgilatoqniy. Niŋgi gulbe bei qa ulaaib. Niŋgi siŋgila na soqniy. \v 14 Osib niŋgi kumbra bei yqa maroqnsib qalaqalaiyo kumbra na yoqniy. \p \v 15 Tamo kalil Akaia sawaq di unub qaji naŋgi are bulyosaisonabqa Stefanas aqa tal qujai naŋgi namoqna are bulyeb. Stefanas aqa tal qujai naŋgi Qotei aqa tamo uŋgasari naŋgi qa wauoqnsib unub. O ijo was niŋgi di qalie. Deqa e niŋgi siŋgila na endegsi merŋgwai. \v 16 Niŋgi tamo deqaji naŋgo sorgomq di geregere soqniy. Sosib tamo kalil Qotei aqa wau ojeqnub qaji naŋgo sorgomq di dego soqniy. \p \v 17 Nuŋgo ambleq dena Stefanas na Fortunatus na Akaikus na naŋgi qalub ijoq beb deqa e tulaŋ areboleboleibej. Niŋgi kalil ijoq bqa keresai deqa naŋgi kamba ijoq beb. \v 18 Bosib ijo are latetbeb. Naŋgi nami nuŋgo are dego latetŋgoqneb. Deqa niŋgi tamo deqaji naŋgi qa tulaŋ areboleboleiŋgoqneme. \p \v 19 Ariya tamo uŋgasari Esia sawaq endi Qotei qa loueqnub qaji naŋgi na niŋgi kaiyeiŋgonub. Akwila Prisila wo naŋgi aiyel dego niŋgi qa tulaŋ areboleboleinjreqnu deqa naŋgi Tamo Koba aqa ñam na niŋgi kaiyeiŋgonub. Tamo uŋgasari kalil naŋgo aiyel talq di Qotei qa loueqnub qaji naŋgi dego niŋgi kaiyeiŋgonub. \v 20 Kristen was kalil qure endia unub qaji naŋgi na dego niŋgi kaiyeiŋgonub. Ariya niŋgi na nuŋgo Kristen was naŋgi segi segi kundoqnjriy. Kumbra di agi Qotei aqa segi tamo uŋgasari kalil naŋgi yeqnub. \p \v 21 E Pol. E ijo segi baŋ na kaiye anjam endi neŋgreŋyosim nuŋgoq qariŋyonum. \p \v 22 E ijo anjam getentqai. Tamo bei a Tamo Koba Yesus qalaqalaiyqasai di Qotei na kamba tamo di qoreiyosim ŋolawotqas. O Tamo Koba Yesus, ni aue. \p \v 23 Tamo Koba Yesus a niŋgi qa are boleiyeme. \v 24 E Kristus Yesus aqa ñam na niŋgi kalil qalaqalaiŋgeqnum. Bole. \fig |alt="Paul pens epistle" src="CN02060B.TIF" size="col" loc="1Co 16:24" copy="Cook" ref="1 Korin 16:24" \fig*