\id 1TI - Bora NT -Peru 2008 (DBL -2013) \h 1 Timotéo \toc1 Tujkénú Timotéo éllevu Páávoro cáátúnuháámɨ \toc2 1 Timotéo \toc3 1Ti \mt1 1 TIMOTÉO \mt2 Tujkénú Timotéo éllevu Páávoro cáátúnuháámɨ \c 1 \s1 Duurúvaju \p \v 1 Oo Páávoro o íjcyáábekée Mépájtyetétsoobe Píívyéébe picyóó Jetsocríjtodítyú íjcyáné uwááboju úwááboobéré o péhíjcyaki. \v 2 Aabe íhyaamɨ diéllevu ó caatúnú ópée o úwáábóneri Píívyéébeke u cáhcújtsónéllii ávyeta tájtsɨɨménédú uke o ɨ́jtsúcunúúbé Timotéo éllevu. Aane ihdyu óvíi meke ɨɨ́daatsóllédú íjcyamútsí Máavyéjuube Jetsocríjtoma uke pɨ́aabó ɨ́búwajɨ́ɨ́ u íjcyaki. \s1 Átérééné uwáábotu Páávoro teɨ́búwajtsóne \p \v 3-4 Muuráhjáa Matsedóóniá iiñújɨvu o péébe uke ó neíñú Éépetsóvú u cóéváne tétsii átéréenéhjɨ́ ɨ́hdé múnáaúvúu ícyahíjcyanéhjɨ́ úwáábohíjcyámeke u bóíjcyu ditye teene iúwaabójúcóótuki. Muurá bañúháñé ténéhjɨríyé meíjcyame tsá meméénúítyuró Píívyéébée tsíjtyeke ɨ́mɨáájuvu mewáájácútsóiñévú meke níwaavéne. \p \v 5 Áánéllii uke o néé diityéké u úwáábo ɨ́ɨ́né ɨ́jtsaméí ɨ́ɨ́buúúneri íjcyájúcootúmé tsaímíyé Píívyéébeke icyáhcújtsóne iwájyújcatsí muhdú ɨ́mɨááné mewájyúcatsíhdyu. \v 6 Ehdu iíjcyaíyótsihvu tsaate ɨ́ɨ́netú diityéké pɨ́áábóítyúnéhjɨríyé ityáhjájcatsíñe tsá tehdu íjcyatúne. \v 7 Aame muurá imíllerá Píívyéébé taúhbájú uwáábojte iíjcyane. Árónáa tsá ditye wáájácutú ɨ́ɨ́nélliihyéhjáa ímichi meke téénevu dibye ájcune. Úwáábohíjcyámé íévenéré iwáájácutúne. \p \v 8 Muurá ɨ́ɨ́nélliihyéhjáa meke dibye téénevu ájcune mewáájácúhajchíí tehdújuco teéne. \v 9 Tsá teene taúhbaju tsaímíyé íjcyámé wáábyuta íjcyatúne. Muurá ihdyu meúwaabóné cáhcújtsotúmé ímítyunéhjɨ́ méénuhíjcyámé wáábyuta teéne. Píívyéébeke ávyejúúlletúmé dsɨ́jɨvétso múnaa, cáánímuke, tsɨ́ɨ́júmuke, dsɨ́jɨ́vétsohíjcyámé wáábyuta teéne. \v 10 Áhdure ihdícyáméhjɨma idyómácójcatsíñe, tsamééré wajpíímú walléémú dómácócatsíhíjcyámé wáábyuta teéne. Mɨ́amúnáadívú náhjɨ́hénuhíjcyáme, állíu múnaa, pánehjɨ́dú imyéénúityúné íhjyúvahíjcyáme, ɨ́mɨá uwááboju íllure éhdɨɨvállehíjcyáme, éhdúmé wáábyuta teéne. \v 11 Ááné uwááboju muurá íñe ɨ́mɨáájú pajtyéteju úwááboobéré ó pehíjcyá Píívyéébée oke níwaavéne. \s1 Páávoro duurúvá Píívyéébe dííbyedi ɨdáátsovéne \p \v 12 Áánéllii mítyane ó téhdujtsó Máavyéjuube Jetsocríjtoke ávyetáa múhdurá o nééróóbeke oke téénevu ipícyóóbeke dibye tsɨ́pátsohíjcyánélliíhye. \v 13 Dííbyedíi o úúhɨ́vaténe dííbyé cahcújtso múnáadi o ɨ́cúbáhrahíjcyáróóbeke oke téénevu pícyoóbe. Árónáacáa ihdyu táwaajácútubááné ehdu ó dárɨ́ɨ́vémeíhijcyá dííbyekéikyée o wáájácútúnélliíhye. Áróóbedíi ihdyu Píívyéébe óhdi ɨ́dáátsovéhi. \v 14 Aabe oke mítyane pɨ́áábóneri íñe Críjtoke o cáhcújtsóóbedívú o cátsɨ́páávéne botsíi pamévakéré ó wajyúhi. \p \v 15 Áánéllii ó ijyácunúhijcyá pámeere dííbyeke cáhcújtsóíyóneri. Muuráhjáa ɨ́mɨááné mewájyuri tsaabe ííñujɨ́vú ímityúmé meíjcyámeke ipájtyetétsoki. Aanéhjáa muurá oo pámé ehnííñevúré ávyétá imítyuúbe. \v 16 Áróóbedíi óhdi Píívyéébe ɨɨ́dáátsóvéne oke ímíjpyetétsó muhdú pámeere ímityúmé íjcyárómeke iwájyune tajtyééveri iúújétsoki. Áánetu méwaajácú pámeere ímityúmé íjcyarómé Críjtoke icyáhcújtsócooca újcuíñé múijyú ɨdsɨ́jɨvéjúcóóítyúne bóhɨ. \v 17 Áánéllii metsu Píívyéébe apáábyéré íjcyaabe múijyú muhdú íjcyáítyuube pane wáájácúúbeke maávyéjútsohíjcya maájtyúmɨ́túróóbeke. Ehdu teéne. \p \v 18 Ahdícyane Llihíu Timotéoj, imíchi díícyáne ɨ́hnáhóóróné pañe ímíñeúvú tsaɨ́ɨ́buwáré díícyáne dúwááboco Píívyéébé ihjyúvúu uke o níwaavéné muhdúhjáa ménahbémú dííbyere túkévéjtsóneri úhdityu néhijcyádu. \v 19 Muurá tsaate ímí iíjcyáiyóné wáájacújúcoorómé tehdu iíjcyane iímíllehíjcyátúné nɨ́jcaúvú ílluréjuco tútáváávehíjcyáne. Ááne ílluréjuco Críjtodi ditye úúhɨ́vatéhijcyáne. \v 20 Tehdúu Himenéomútsí Arejáádorómá dárɨ́ɨ́vémeíñéllii diityétsikye ó ɨ́hvejtsó Naavéné hójtsɨ́ pañévú dityétsí iwáájácu Píívyéébeke múhdurá idyárɨ́ɨ́vehíjcyáne. \c 2 \s1 Muhdú Píívyéébema meíhjyuváne \p \v 1 Aane uke o néé pámeere mɨ́amúnáá hallúvú Píívyéébeke pɨáábó ámuha métáúmeíhíjcya panévá hallúvúré téhdújtsomére. \v 2 Múu táúmeíhijcya múhdumé méiiñújɨ́ avyéjujte íjcyámé hallúvú Píívyéébe diityéké pɨ́áábónej péévé ímí ditye meke ityúkévéjtso tsaímíyé dííbyema meíjcyame maávyejúúlléjcatsíki. \v 3 Ehdu meíjcyane ímí ɨjtsúcunúúbé Mépájtyetétsoobe Píívyéébeé. \v 4 Muurá imílleebe pámeere mɨ́amúnaa dííbyé uwááboju icyáhcújtsóne pájtyeténe. \v 5 Muurá tsáápiiye Píívyéébe ijcyáhi. Áábemáa ímí meíjcyaíñé téhdure tsáápiiye mééma ímíbajchó Jetsocríjtó mɨ́amúnáájpidívú iípívyéévénema. \v 6 Muuráhjáa wájyúmeítyuubéré dsɨ́jɨvé pámeere mɨ́amúnaa ipájtyeté Píívyéébée dííbyeke nééne éévé úújetétsihvu. \v 7 Ááné uwáábojúu jodíómú íjcyátúrómeke úwááboobéré o péhíjcya oke dibye pícyoobe íñe ó úwáábohíjcyá teene mecáhcujtsómé mepájtyeténe. Ehdu íñe uke ó nehíjcyá ɨ́mɨáánéjuco íjcyane Jetsocríjtó cahcújtso múnáajpi o íjcyánélliíhye. \p \v 8 Áánéllii uke o néé pahúlleváré íjcyáné cahcújtso múnaa ɨ́mɨááméré iíjcyáne ɨ́ɨ́nevú táhjájcatsítyúmé tsaímíyé Píívyéébema iíhjyúvahíjcya íhyójtsɨne cáámevu iíhbúcúnema. \v 9 Aane walléémú waajácutábáré ímíbájkímyeíiyáhi. Tsá ditye mítyane áhdómeíjyahjɨ́vú iújcámeíñe páhduváré íhñíwaúúné idyárɨ́ɨ́véne ícyáávéítyuró téhdure mítyane áhdómeíñé icyáávevu. \v 10 Píívyéébedívúré ɨɨ́hvéjtsámeíñe dibye ímillédúré íjcyáiyóme. \v 11 Aame dííbyé uwááboju iávyejúúlléne cúúvéhulléré lleebúcunúiyáhi. \v 12 Tsá muurá walle úwáábóítyuróne. Áhdure tsá dille wájpiikye ityáhjálléne dííbyeke túkévéjtsóítyuróne. Áánéllii o néé walléémú cúúvéhulléré iíjcya pihcyáávé pañe. \v 13 Muuráhjáa Píívyéébe tujkénú Adáake iípívyéjtsóné boone Éébáke ípívyejtsóhi. Ehdu néénéllii tsá walle wájpí túkevéjtsolle íjcyáítyuróne. \v 14 Tsáháa muurá Adáá Naavénedívú állítsámeítyúne. Muuráhjáa ihdyu Éébáre iállítsámeíñéllii ímityúné meenúhi. \v 15 Ehdu néénéllii muurá walle ɨtsɨ́ɨ́máváneri ɨ́cúbáhrámeíhijcyáhi. Árólleke ihdyu Píívyéébe pájtyetétsoó dííbyeke icyáhcújtsóne dille ɨ́mɨáálléré íjcyáhajchííjyu. \c 3 \s1 Muhdú cahcújtso múnáá uwáábojte íjcyane \p \v 1 Áánetu cahcújtso múnáá uwáábojte tsaate iíjcyane ímílléhajchíí tehdújuco ɨ́mɨá wákimyéí íjcyane ditye ímilléne. \v 2 Árónáa ihdyu tééné wákimyéí méénume ɨ́ɨ́netú néétsámeítyúmé panévatúré ɨ́mɨááméré iíjcyáne úwáábóiyáhi. Aame tsáápíllekéré táábáváiyáhi. Áhdure tsaímíyé íaahɨ́ve múnáake waatsúcúpétsohíjcyáiyóme. \v 3 Aame tsá llíyíícyávéítyuróne. Tsá ditye tsaatémá úhbájcatsíítyuróne. Tsá mítyane ɨdsɨ́ɨ́dsɨ́váíyóneri ditye íjyácunúítyuróne. Ɨ́mɨááméré iíjcyáne pɨ́áábóiyá pamévakéré ɨɨ́daatsóllénema. \v 4 Áhdure piivyétéiyómé méwámyuma ɨ́ɨ́tsɨ́ɨ́meke ímíñeúvú ityúkévejtsóné ditye ɨ́mɨááméré iíjcyáne pamévakéré iávyejúúlleki. \v 5 Muurá ɨ́ɨ́tsɨ́ɨ́meke ityúkévejtsóné píívyetétúmé tsá Píívyéébé cahcújtso múnáake túkévéjtsóítyuróne. \v 6 Áhdure botsíi béhnére cáhcujtsómé tsá uwáábojte íjcyáítyuróne. Muurá béhméréi íjcyame tsáijyu múúne íllure imítyájkímyeíñeri tútávájtsámeíiyá muhdúhjáa Naavéné tútávájtsámeídyu. \v 7 Áhdure panévatúré ɨ́mɨááméré íjcyáiyá cahcújtso múnaa íjcyáturómé diityéké iávyejúúlleki. Áijyu tsá ɨ́ɨ́nej tééverí Naavéné diityéké íicyánejcúvú llíúcúítyuróne. \s1 Muhdú túkevéjtsojte íjcyane \p \v 8 Téhdure idyé túkevéjtsojte ɨ́mɨááméré íjcyáiyá pame diityéké iávyejúúlleki. Tsá ditye állíúúítyuróne. Áhdure tsá ditye llíyíícyávéítyuróne. Tsá ditye átéréénéhjɨ́ hallúvú dsɨ́ɨ́dsɨ́váítyuróne. \v 9 Tsá ditye ɨ́ɨ́netú néétsámeíítyuróne. Aame íñe mecáhcújtsonéjcú ímíñeúvú waajácúiyáhi. \v 10-13 Áánéllii múu tujkénú diityéké tsáneeri waajácullé ímí ditye méénúhajchíí botsíi diityéké tééné wákimyéivu ipícyoóki. Aame tsáápíllekéré táábáváiyáhi. Téhdure piivyétéiyómé méwámyuma ɨ́ɨ́tsɨ́ɨ́meke ímíñeúvú ityúkévejtsóne. Áhdure méwamyu panévatúré ɨ́mɨááméré íjcyáiyá ditye diityéké iávyejúúlleki. Tsá ditye álliúúnújcatsíítyuróne. Ehdu muurá tsaímíyé tééné wákimyéi múnaa íjcyámeke pame avyéjuulléhi. Aame ihdyu Jetsocríjtoke icyáhcújtsóné uwááboju éhnííñevu ɨ́ɨ́nerí núhnévetúmé úwaabóhi. \s1 Muhdú néjɨjto meúraavyéne \p \v 14-15 Aane lléváhréjuco uke o ááhɨ́vetéiñe. Árónáa ihdyu tsáijyu múúne ɨ́ɨ́cúi o péétúnéllii íñe uke apáhajchíí ó nehíjcyá muhdú Píívyéébeéjté íjcyame dííbyé uwááboju ɨ́hvéjtsotúmé úráávyehíjcyámema u íjcyaíñe. \v 16 Muurá íñe meúráávyehíjcyajɨ́jtó ɨ́mɨááné ɨ́htsutúné íjcyánéllii íllu nééneé: \q1 Píívyéébée méhdivu bóhówaavé mɨ́amúnáájpidívú iípívyéévénema. Aabée ɨ́mɨáábé íjcyane Íapííchó bóhówátsohíjcyáhi. Áábekée níjkyéjɨ múnaa ɨ́ɨ́cúvehíjcyáábé uwááboju pámehdíyé tsújaavéné cáhcujtsóme. Átsihdyúu tsiiñe peebe íavyéjuvu níjkyejɨ́vu. \m Ehdu muurá nééneé. \c 4 \s1 Píívyéébeke icyáhcujtsóné tsaate ɨ́hvétsoíñe \p \v 1 Aane Píívyéébe Íapííchoj tééveri meke boohówáwu nehíjcyá páneere tsíhdyuréjuco cápáyóóvéíñé ɨhde nihñéétsihvúré tsaate dííbyeke icyáhcújtsoróné ɨɨ́hvéjtsóne naavéneéjté átéréenéhjɨ́ úwaabóneréjuco úráávyeíñe. \v 2 Aame ílluréjuco mújtaíñé eene ɨ́ɨ́jtsaméiúvú wáájácúmeítyúmé pánehjɨ́dú ɨ́mɨáámeúvúdú úwáábohíjcyáné icyáhcújtsónema. \v 3 Muurá téeméjtéjuco úwáábohíjcyáné metáábávájcatsíñé ímityúné íjcyane. Áhdure tsáneetsa majchóháñé ímityúné íjcyane nehíjcyáme. Árónáacáa muurá Píívyéébe páneere majcho ípívyejtsó dííbyé cahcújtso múnaa meíjcyame tééne tájpí meíjcyáné hallúvú dííbyeke metéhdútsohíjcyaki. \v 4-5 Muuráhjáa páneere tsaímíyé ípívyéjtsoóbe. Áánéllii tééne tájpí meícyahíjcyánéhjɨtu tsáneetsa tsá múhdurá meɨ́jtsúcunúítyuróne. Muurá panéváré dííbyedívú ímí néénéllii ténehjɨ méóóvéiyá dííbyeke téhdújtsomére. \s1 Muhdú uwáábojte íjcyane \p \v 6 Ehdu íñe uke o úwaabóné ménahbémuke ímí u úwáábóhajchíí ɨ́mɨááné Jetsocríjtó wákimyéi múnáajpi ú íjcyaáhi. Aabe dííbyedítyú íjcyáné uwááboju u cáhcujtsóné ímí u úráávyéhajchíí éhnííñevu ímí ú íjcyaáhi. \p \v 7 Áánéllii éhnííñevu ténejcúrí pííñuméí ímíñeúvú u wáájácuki. Tsá múu ɨ́ɨ́cúvetú átéréenéhjɨ́ íhdityúré iújcune tsaate úúbállehíjcyánéhjɨri. \v 8 Muurá ɨ́ɨ́netú meke pɨ́áábóítyúnéllii meɨ́hnáho méjpi mépiiñúhi. Ááné ehnííñevu muurá panévatúré meke pɨ́aabóné Píívyéébé icyánéjcuri mepííñúmeíñe. Muurá meke pɨ́aabóné ííñújɨ́ hallúrí meíjcyánetu. Téhdure meke pɨ́áábóné dííbyema tsaímiyéjuco meíjcyáíñetu. \v 9 Ehdu íñe uke ó néé ɨ́mɨááné íjcyane. Aane ihdyu óvíi pámeere cáhcujtsóhi. \v 10 Muurá méwaajácú ɨ́ɨ́né imíjyaú tsaímíyé Mépájtyetétsoobe Píívyéébema meíjcyaíñé dííbyeke mecáhcujtsóme. Áánéllii muurá nehníwu méhdityu mɨ́amúnaa íhjyúvahíjcyámé panévaríyé meɨ́cúbáhrámeíyóné pañe tééné wákimyéí méméénuhíjcyáhi. \p \v 11 Aane páneere íñe uke o néhíjcyanéhjɨ́ óvíi ú úwaabóhi. \v 12 Árónáa ihdyu uke tsɨɨménéélledímyé ováhtsáré u íjcyáábeke. Áánéllii uke o néé cahcújtso múnáake u úújétso muhdú múúne ɨ́mɨáábé Críjtó cahcújtso múnáajpi íjcyadu u íjcyáneri, u úwáábóneri, pamévakéré u wájyúneri, panévatúré ɨ́mɨáábé u íjcyáneri. \v 13 Áámema íñe íílle o íjcyáné hajchótá Píívyéébé waajácuháámɨ́ déhvéne dúwáábohíjcyá tsápɨ́jtsoobére. \v 14 Aabe ihdyu ímíñeúvú méénuhíjcyá Píívyéébée uke ájcúné waajácuri ɨɨná u méénune u píívyeténe. Muuráhjáa dííbyere túkévéjtsóneri cahcújtso múnáá túkevéjtsojte díhyallúvú íhyójtsɨne ipícyóóne dííbyeke pɨáábó táúmeíñé tujkéveri téénevu uke ájcuúbe. \p \v 15 Ááné wákimyéí ihdyu ímíñeúvú méénuhíjcyá pámeere iwáájácu ténejcu ímí u úraavyéne. \v 16 Áánéllii uke o néé u úwáábohíjcyánéjcutu panévatúré ímíñeúvú u téhmémeíñe tsaímíyé ténejcu u úráávyeki. Ehdu u íjcyáhajchíí ámuha tsaméhjɨ́ mépájtyéteé múhdumé díuwáábó illéébone cáhcújtsómema. \c 5 \s1 Muhdú cahcújtso múnáama meíjcyane \p \v 1 Aabe múu kéémeke díícyáánidyu ɨɨ́jtsúcunúne ímíñeúvú chooco túkévejtsóhi. Tsá múu uhbádúré túkévéjtsotúne. Áhdure ováhtsámuke díñahbémúdú dɨ́jtsúcunúne ímíñeúvú túkevéjtso. \v 2 Kéémélleke dɨ́ɨ́tsɨ́ɨ́judu dɨ́jtsúcunúne ímíñeúvú túkevéjtso. Bádsɨ́jcake díñaallémúdú dɨ́jtsúcunúne ímíñeúvú túkevéjtsó ímityúné diityédítyú ɨ́jtsámeítyuubére. \p \v 3 Téhdure pííbájyujtéké pɨáábó tééne tájpí ditye íjcyáíñetu. \v 4 Áánetu ɨ́ɨ́tsɨ́ɨ́mema íaachímuma íjcyámeke óvíi diityéré pɨ́aabó cáánímutsíi diityéké píívyétsóne áhdódú ɨ́ɨ́vane. Ehdu nééne Píívyéébe ímí ɨjtsúcunúhi. \v 5 Áánetu ɨ́mɨááné iiye íjcyáné piibájyulle óvíi Píívyéébedívú icyátsɨ́páávéne paíjyuváré pɨáábó táúmeíhijcyá dibye díílleke ɨpɨ́ááboki. \v 6 Áánetu iímillédú íjcyáné piibájyulle ímityúné méénuhíjcyálleke tsá múu pɨ́áábotúne. \v 7 Íllu íñe uke o néhíjcyanéhjɨ́ páneere duwáábó cahcújtso múnáake ditye ɨ́ɨ́netú iñéétsámeítyuki. \v 8 Muurá tsaate ihyájkímuke íñahbéjteke ɨpɨ́áábóiyóné ímílletúmé tsá ɨ́mɨá cahcújtso múnaa íjcyatúne. Ímityúmé diitye cáhcújtsótúmé ehnííñevu. \p \v 9-10 Téénéllii mépɨ́áábohíjcyá pííbájyujte walléémudítyú tsúúca 60 pijcyábájuco íjcyame ɨ́mɨááméré iíjcyánetu bóhówaúcunúmeke, tsáápiikyérée tájɨ́vámeke, tsaímíyée ɨ́ɨ́tsɨ́ɨ́meke píívyétsómeke, íaahɨ́ve múnáake tsaímíyé wáátsúcuhíjcyámeke, cahcújtso múnáake pɨ́áábohíjcyámeke, tsaatéké kímóhcó nénehjɨ pájtyémeke pɨ́áábohíjcyámeke, ɨ́mɨáánéré méénuhíjcyámeke. Éhdu ícyahíjcyáné piibájyujtékéré múu pɨ́aabóhi. \p \v 11 Áánetu badsɨ́jcáíchóméhjɨúvú nééné piibájyujtéké mépɨ́áábodí tsáijyu múúne bañúháñé ámuha mepɨ́áábohíjcyánáa tsiiñe ityájɨ́váne tútávaavémé Críjtoke icyáhcújtsónetu. \v 12 Aame tééneri ityútáváávéhajchíí íhyallúvúré ímityúné meenú tééné déjúcotu iwágóóóveíñé ípyée iñéhdu iíjcyátúnélliíhye. \v 13 Muurá téeméjté jááháñeri pehíjcyá tsííjyatúréjuco óvéhe múnaa íjcyame. Aame tsíjtyedi íhjyúvaméré pehíjcyá átéréenéhjɨ́ úbálléjcatsímyére. \v 14 Áánéllii o néé ditye ityájɨ́váne ɨtsɨ́ɨ́mávámeke tsaímíyé ityéhme múha diityédítyú ɨɨná iíhjyúvátuki. \v 15 Muurá tehdu nééné piibájyujtédítyú tsaatétsáhjɨ́ Críjtoke icyáhcujtsóné ɨɨ́hvéjtsóne Naavénekéréjuco úraavyéne. \p \v 16 Ahdícyane ámuha cahcújtso múnáadítyú ámúha hájkímú pííbájyujte íjcyáhajchíí múu iiye pɨ́aabó tsíjtyedívú tájpityúme. Áánetu ihyájkímuma íjcyátúmeke múu pámeere cahcújtso múnaa pɨ́aabóhi. \p \v 17 Áhdure múu túkevéjtsojtémá uwáábojtéké avyéjuulléhi. \v 18 Muurá Píívyéébé waajácúháámɨtu nééneé: “Tríígó tátsoújcori íjcyáábeke ócájikye tsá múu tsíeménevu íhjyu wátájcotú dibye imájchótuki.” Áhdure nééneé: “Wákimyéi múnáajpi íwákimyéi áhdó ujcúhi.” Ehdu nééne Píívyéébé waajácúháámɨtu. \p \v 19 Téhdure uke o néé tsaapi cahcújtso múnáá túkevéjtsoobe tsáijyu múhdurá íjcyane tsáápiiye dííbyé hallúvú úúbálléhajchíí tsá múu ɨ́ɨ́cúvetúne. Áánetu ihdyu míítyétsíuba pápihchúúmeváuba úúbálléhajchíí múu ɨ́ɨ́cuvéhi. \p \v 20 Múu pámeere cahcújtso múnáá húmɨ́j pɨɨnévú ɨhnáhóónécoba úwaabó ímityúné imyéénuhíjcyáné ɨ́hvejtsópítyúmeke tsijtye tééneri iñúhnévéne tehdu iíjcyátuki. \p \v 21 Aane íñe Píívyéébeé, Ávyéjuube Jetsocríjtoo, níjkyéjɨ múnaa, íjcyámé húmɨ́j pɨɨnévú uke o níwaavéné tsáma ímíñeúvú dúwáábohíjcyá múhdí núhnévétuubére. \v 22 Árónáa ihdyu tsá múu tsaatéké peecútéré méménutú cahcújtso múnáá túkevéjtsojte ditye iíjcyaki. Muurá peecútéré tsáijyu ímityúmé íjcyámeke u méménúhajchíí tsaate uke ɨjtsúcunúiyá téhdure ímítyuube u íjcyane. Áánéllii uke o néé panévá ímítyunéhjɨtu u téhmémeíki. \p \v 23 Áánetu eene díhbáu uke ávyéneri u chémehíjcyánéllii uke o néé áyánéwu bíínójpácyotu u ádo uke tene ɨpɨ́ááboki. Tsá múu tsanééré nújpacyo ádotúne. \p \v 24 Muurá tsaate ímityúné méénune tsá téévetú diityémái tene ímíbájchómeítyúrónáaáca. Áhdure tsíñehjɨ wáájácúratúné íjcyaróné páneere ímíbájchómeícyooca bóhówááveéhi. \v 25 Muurá ɨ́mɨánéhjɨ́ meméénuhíjcyáné tsá téévetúne. Áhdure tsíñehjɨ wáájácúratúné íjcyaróné bóhówááveéhi. \c 6 \p \v 1 Áánéllii múu tsaaté hójtsɨ́ pañe íjcyame ímíñeúvú diityéké panévatúré avyéjuullé ímityúné Píívyéébedítyú múha iíhjyúvátu muha meúwáábohíjcyánetu. \v 2 Ahdícyane tsaaté avyéjujte cahcújtso múnaa íjcyáhajchíí múu avyéjuulléhi. Tsá ditye cahcújtso múnaa íjcyánéllii ávyejúúlletúmé íjcyáítyuróne. Awáá tsame íjcyame múu ímíñeúvú pɨ́áábójcatsíhi. Muurá cahcújtso múnaa meíjcyame mewájyújcatsíñe tsaímíyé mépɨ́áábójcatsíiyáhi. Ehdu íñe uke o néhíjcyanéhjɨ́ dúwáábohíjcya. \s1 Píívyéébeke meúraavyéne \p \v 3 Muurá Máavyéjuube Jetsocríjtó uwááboju ɨ́mɨáájú meúráávyéné tsɨjɨ́jtoríyéjuco tsaate úwáábohíjcyáne. \v 4 Ehdu úwáábohíjcyámé atéréejte íjcyame ɨ́ɨ́néubárá wáájácúturómé íllure tééneri imítyájkímyeíki. Áámé ɨ́ɨ́búwari muurá tsaanééré átérééné ɨ́jtsaméí íjcyame táhjácatsíhijcyá ténéhjɨri. Áámedítyú ímichi dóhéjúúvehíjcyáné ímítyunéhjɨ́ íjcyane nómíutááva, úhbajcátsi, áábojcátsi, tútávátsojcátsi. \v 5 Aame ɨ́mɨáájú wáájácutúmé méénúcatsíhijcyá ɨ́ɨ́jtsaméí wáájácúmeítyúme. Aame ɨtsúcunúhijcyá tééné hallúvú medsɨ́ɨ́dsɨ́va meúwáábohíjcyáné Píívyéébé uwááboju. Tsá múu ehdu néémedívú náhbévatúne. \v 6 Muurá ihdyu íñe méhdi íjcyadúnéwúuma tsíñéhjɨri ɨ́jtsámeítyúmé tsaímíyé Píívyéébeke meúráávyejɨ́jtó meúraavyémé nihñéétsihvúré ɨ́ɨ́né imíjyaú méíjcyaáhi. \v 7 Tsáháa muurá ehnémá ííñujɨ́vú metsɨ́ɨ́mávámeítyúne. Áhdure medsɨ́jɨ́vécooca tsá ɨɨná metsájtyetúne. \v 8 Áánéllii múu tééne tájpíjyuco memájchoma méwajyámuma, meíjcyane, ímí ɨjtsúcunú tehdújuco. \v 9 Muurá éhnííñevúré iéhnéváíyóneri tsúúrámeíhijcyámé tsá áábúcutú panévá umúúpi. Aame éhnííñevu ɨdsɨ́ɨ́dsɨ́va átéréenéhjɨ́ wákímyeíhijcyámé ílluréjuco tútávaavémé tééné nɨ́jcaúvú wágóóóveéhi. \v 10 Muurá medsɨ́ɨ́dsɨ́váíyóneríyé meíjyácunúhíjcyánetu ímichi tsááne panéváré ímityúne. Muurá tsaate Píívyéébeke cáhcujtsójúcoorómé tééneríyé íjyácunúhijcyámé ílluréjuco teene ɨ́hvejtsóne. Aame ɨ́dátsó ijcyáhi. \s1 Tsaímíyé mecáhcujtsóne \p \v 11 Áánetu ihdyu tsúúca Píívyéébeéjpí u íjcyaabe tsá múu tééneri ɨ́ɨ́cúvetúne. Ɨ́mɨáábéré díícyáne ímíñeúvú dííbyeke mecáhcújtsojɨ́jtó duráávye. Ááne pamévakéré wajyu. Aabe panéváré ímítyunéhjɨ́ uke pátyehíjcyáronéhjɨ́ ɨ́mɨáábéré díícyáne daabúcuhíjcya. Tsá múu ‘mityáhmítyá’ néétune. \v 12 Aabe imíchi díícyáne ɨ́ɨ́nevú táhjátsámeítyuubéré ímíñeúvú Máavyéjuube Jetsocríjtoke cahcújtsó múijyú medsɨ́jɨvéjúcóóítyúne bóhɨ́ u újcuki. Muuráhjáa téénéllii Píívyéébe uke ujcúhi. Áábeke ímí u cáhcujtsóné tsúúca mítyame waajácúhi. \v 13-14 Ahdícyane ícyooca dííbye tájpí páneere íjcyaabe Píívyéébé húmɨ́j pɨɨnévuu, éhnée Póótsio Piráátó úmɨwávú ɨ́htsútuube iíjcyane úúbállémeííbyé Jetsocríjtó húmɨ́j pɨɨnévuu, íjcyane uke o néé íñe muhdú uke o néhijcyádú u úwáábohíjcya ɨ́ɨ́netú néétsámeítyuubéré múijyú tsiiñe dibye tsááiñévújuco. \v 15 Muurá Píívyéébe páñétúejpi ɨ́htsútujte ávyéjujte íjcyáróméhjɨ́ avyéjuube íjcyaabe Críjto tsááíñe éévé úújetécooca wálloó dííbyeke. \v 16 Aabe apáábyéré Píívyéébe ijcyá muhdú íjcyáítyuúbe. Áábé ámɨ́tsaráhcovu muurá tsá múha pɨ́ɨ́hɨ́véítyuróne. Áhdure tsá múha dííbyeke ájtyúmɨ́ítyuróne. Áábeke ihdyu metsu ɨ́htsútuube íjcyáábeke medúúrúvahíjcya múijyú nɨ́jkéváityúne. Ehdu teéne. \p \v 17 Ahdícyane ícyooca uke o néé téhdure ehnéva múnáake u úwááboki. Tsá ditye ítsíeméné múhajchótá íjcyáíñevújɨ́ɨ́ icyátsɨ́páávéne mítyájkímyeíítyuróne. Píívyéébe ɨ́mɨáábé íjcyaabe ɨ́ɨ́netú meke pɨ́htótsótúúbedívúré cátsɨ́páávéiyóme. \v 18 Dúwaabo diityéké iéhnevádú íjcyame tsaate pɨ́htóméhjɨke ítsíeméneri ɨpɨ́áábóíyóneri ɨɨ́jtsámeíki. \v 19 Áijyu muurá panévatúré tsaímíyé íjcyámé úmɨwa ɨ́ɨ́né imíjyaú nééme újcúiyá múijyú ɨdsɨ́jɨvéjúcóóítyúne bóhɨ. \s1 Timotéoke Páávoro téɨ́búwajtsóne \p \v 20 Ahdícyane uke o néé Timotéoke Píívyéébée uke níwáávéné wákimyéí ímíñeúvú u méénuki. Tsá múu ɨ́ɨ́cúvetú átéréenéhjɨ́ ɨ́jɨ́enéré íjcyane mɨ́amúnaa iwáájácúneri táhjácatsíhíjcyáneri. \v 21 Muurá ténehjɨ iúráávyéne tsaate tsáhájuco Píívyéébeke cáhcújtsotúne. Aabe ihdyu óvíi uke pɨ́aabóhi. Áyu tehdújuco.