\id 1PE - Bola Bible; Brent and Sandi Wiebe; April 5, 2011 \h 1 Petrus \toc1 A Mugana Raukea i Herea e Petrus \toc2 1 Petrus \toc3 1Pe \mt2 A Mugana Raukea i Herea e \mt1 Petrus \imt1 A Nita Vakalohoka \ip A viri i herea a raukea iea, e Petrus (1:1), a apostolo ne Isu Kristo (Mrk 3:16), a matakari na tara ne Kristo (Mat 16:16-19; 1Ko 9:5; Gal 1:18). \ip E Petrus i herea ra raukea iea na tahuna i made o Rom, ra ni gale kalahihi e Babilon (5:13). I here muga popote ne ia ni gi rabalaki ne AD 65, na parava e Nero i rabalaki e huriki ri luhoi tora e Kristo. \ip A vuhuna raukea iea ni here, ge vakatora e huriki ri bole a maregoa i kupo, a vuhuna ri luhoi torea e Kristo (1:6; 2:19-21; 3:14-17; 4:1; 5:12-19). E Petrus i here lakea ne ria, i ngaru ni vakalohoka ria vona a velenga kamumu ne Isu Kristo, ra i mate, i mahuri mule, bara i hamule valai tabu (1:3-12). Ra i maea, ri gi pesi tora na tahuna a maregoa, a nitoni legelege i bele ne ria. A vuhuna bara ri bole a mapa na tahuna e Isu Kristo ge hamule valai. I taki ria tabu maea, ri gi laho manga ria a tara ne Kristo. \c 1 \s1 A Nita Muga \p \v 1 Iau e Petrus, a apostolo ne Isu Kristo. \p A here lakene mua e huriki a Vure i vulaki mua, mu made manga mosi na provins e Pontus, e Galesia, e Kapadosia, e Asia, e Bitinia. \v 2 \x * \xo 1:2 \xt Nim 24:1-11; Rom 8:29; 2Tes 2:13\x*A Vure, e Tamane Hita, i lohoka muga pali ge vulaki mua. A Hanuna Vure i vulaki mua, ge mua ne vona kunana, mu gu longototo e Isu Kristo, a darana ge vahilolo mua, mu gu malamala. \p A Vure ge rata kamumu mua, ge habi ne mua a nivalemu, ge uka harena. \s1 Si Pasimata Vona a Nimahuri Vakaroro \p \v 3 Si gi kavurikea a Vure, e Tamane Isu Kristo, a Bakovi Dagi ne hita! I dodo hateka hita, lakea i habi ne hita a nimahuri karaba. Ngane si pasimata muholi, a vuhuna e Isu Kristo i mahuri mule na matenga. \v 4 \x * \xo 1:4 \xt Kol 1:12\x*Si pasimata vona a maki ni kado puru ne hita meli na hunu. A maki nga, ri gi tabuli vakaroro. I uka ma ri gi hale, i uka ma ri gi lobo. \v 5 \x * \xo 1:5 \xt Ion 10:28; 17:11\x*Mu luhoi torea pali e Kristo, lakea a nitora na Vure i matakari mua. Ge matakari mua ge vano ge harena na nilobona parava na tahuna ge vakasiri kavakava ne huriki a naro i korimule mua vona. \p \v 6 \x * \xo 1:6 \xt Iak 1:2; 1Pe 5:10\x*I mavonga, mu vivi hateka. Pali i muholi, ngane bara mu bole a nimadihi na nitoni legelege na parava popote kunana. \v 7 \x * \xo 1:7 \xt Snd 17:3; Sek 13:9; Mal 3:3; Iak 1:3\x*Mu gu bole taro a nimadihi na nitoni legelege, ge vakasiri mu luhoi tora muholi. A gol a maki i uka ma ge tabuli vakaroro. Pali ia tara, ni toni na kanono. I mavonga, a niluhoi ne mua, ra i dagi hateka na gol, ni gi toni taro, ge tabuli tabaka. Na tahuna mu bole a nitoni, pali mu pesi tata ni luhoi tora, bara ni kavurike mua, bara ni vakabagetu mua, bara ni togo mua na tahuna e Isu Kristo i bele kavakava. \v 8 \x * \xo 1:8 \xt Ion 20:29; 2Ko 5:7\x*I uka ma mu masia hosi, pali mu ngaru hatekea. I uka ma mu masia ngane, pali mu luhoi tora ia, mu vivi hateka. A nivivi ne mua i rangi a nivivi lobo na malala, i uka ngava ge tuvevea a nivivi ne mua, \v 9 a vuhuna a mapane mua mu luhoi torea e Kristo, bara i korimule mua. \p \v 10 \x * \xo 1:10 \xt Mat 13:16-17\x*E huriki a propet ri ta muga vona a naro a Vure ta ge rata kamumu mua vona. Ri ngaru hateka ni lohoka vona a Vure ge korimule navai hita. \v 11 \x * \xo 1:11 \xt Sng 22; Ais 53; Luk 24:26-27\x*A Hanune Kristo i leho pololilo ne ria, ri ta muga na nimadihi ta ge bolea e Kristo, a bagetuanga ta ge bolea muri, lakea ri ngaru ni lohoka vona ia e rei, pali garika ge valai? \v 12 Ni vakalongo ria vona a nita propet ri rata i uka ma ne vona ni korimule ria. A nita propet ri ratea ne vona ni kori mua. A nita propet ne ria i bele muholi na ngava ni vakalongo ne mua pali, na tahuna e huriki ri vara ne mua a Velenga Kamumu na nitora na Hanu Kiripiripi, ra i valai na hunu. E huriki a agelo ranga, ri ngaru ni lohoka vona a ngava nga. \s1 Si Gi Made Malamala \p \v 13 I mavonga, mu luhoi kamumu, mu matakari a nilaho ne mua. Mu pasimata vona a naro kamumu a Vure ge rata virihi mua vona na tahuna e Isu Kristo ge hamule valai, ge bele kavakava ne huriki lobo. \v 14 \x * \xo 1:14 \xt Rom 12:2; Epe 2:3; 4:17-18\x*Naha ni longototo a ningaru hosi na kakaine mua, ra mu ramai hosi na tahuna i uka ma mu lohoka, a vuhuna ngane mua e huriki a tuna Vure, mu longototoa. \v 15 A Viri i gale mua i malamala. I mavonga, mua ranga, mu laho malamala na maki lobo mu rata, \v 16 \x * \xo 1:16 \xt Levi 11:44-45; Mat 5:48\x*a vuhuna ni here hosi i maea, “Mu ramai a naro ge kiripiripi, a vuhuna iau a kiripiripi.” \p \v 17 \x * \xo 1:17 \xt Rom 2:11; Kap 2:23\x*A Viri mu vasileki vona, e Tamane hita, i pelekado e huriki lobo na naro i taku kunana, i pelekado ria i ramai a narone ria. I mavonga, mu mangenge na Vure, mu laho kamumu manga a mosi koea na malala. \v 18 A Vure i konamule mua na maka naro tavulavula mu bole ne huriki a gare ne mua. I uka ma i konamule mua na mahala ge lobo, manga a silva o a gol. \v 19 \x * \xo 1:19 \xt Apo 20:28; Hib 9:12-14\x*I konamule mua na mapana i dagi hateka, ra darane Kristo. I manga a darana tuna sipsip gavutuvutu. \v 20 \x * \xo 1:20 \xt Epe 1:4; 2Tim 1:9-10\x*A Vure i vulaki mugea na malala ni ratarike. Pali i bele kavakava ne mua ngane, na nilobona parava. \v 21 \x * \xo 1:21 \xt Ion 14:6; Rom 5:1-2\x*I rata mua mu luhoi torea a Vure. Mu luhoi tora ia, mu lohoka vona ge korimule mua, a vuhuna i vakamahuri mulea na matenga e Kristo, i vakabagetua. \p \v 22 \x * \xo 1:22 \xt Ion 13:34; Rom 12:10\x*Naha ni tamilalu. Mu vangaru muholi na naro kiripiripi, i manga mua a maki tari, a vuhuna mu longo pali a ngava muholi, i rata a hanune mua i malamala pali. \v 23 Mu vangaru a vuhuna mu bole pali a nimahuri karaba. A nimahuri karaba iea i uka ma ge lobo. Bara i tabuli vakaroro. I valai na nita mahuri na Vure. A nita iea bara i tabuli vakaroro. \v 24 \x * \xo 1:24 \xt Ais 40:6-8\x*I manga a ngava ni here na Hinere, i maea, \q1 “E huriki a bakovi a ngatavine ri manga a varili kunana. \q2 A bagetua ne ria i manga a bagetua na keke. \q1 A varili bara i malai, a keke bara i mapasi. \q2 \v 25 Pali a Nitane Bakovi Dagi bara i tabuli vakaroro.” \m A nita iea, a Velenga Kamumu ni vara mua vona. \c 2 \s1 A Kedo Mahuri \p \v 1 \x * \xo 2:1 \xt Epe 4:22; Iak 1:21\x*I mavonga, mu lobo liu ni rata a naro hale. Mu lobo ni tatami, mu lobo ni ngava naru, mu lobo ni tahate ne huriki ri tahoka a maki, mu lobo ni vakahale a rana turane mua. \v 2-3 \x * \xo 2:2-3 \xt Sng 34:8\x*Ge muholi mu hataki pali a naro kamumu ne Bakovi Dagi, mu ngaru hateka a nita na Vure, i manga a koma kiroko, ni poda karaba, i ngaru hateka ni ruru. Muri bara mu korurike, a Vure ge korimule mua. \p \v 4-5 \x * \xo 2:4-5 \xt Epe 2:21-22; Kap 1:6\x*E Kristo i manga a kedo mahuri, ri koi vona e huriki a bakovi. Pali a Vure i vulakia, i ngaru hatekea. Na tahuna mu valai ne Kristo, mua ranga mu manga a kedo mahuri. Ni ru palupu mua, mu bele manga a roho na Vure, ge mua e huriki a prister na Vure, mu gu habi na Vure a nihabi ge vivi vona, a vuhuna a leho i ratea e Isu Kristo. \v 6 \x * \xo 2:6 \xt Ais 28:16; Epe 2:20\x*A Hinere i ta maea, \q1 “A ru puru o Sion a kedo. \q2 Ia a vuhu kedo a vulakia. A ngaru hatekea. \q1 E rei a viri i luhoi tora ia \q2 i uka ma ge maruhu.” \m \v 7 \x * \xo 2:7 \xt Sng 118:22\x*Lakea mua e huriki mu luhoi torea a kedo iea, mu ngaru hatekea. Pali e huriki i uka ma ri luhoi torea, a Hinere i ta maea, \q1 “A kedo i marikoi vona e huriki a mari ni hae a ruma, \q2 i bele manga a vuhu butu.” \m \v 8 \x * \xo 2:8 \xt Ais 8:14\x*I ta maea tabu, \q1 “A kedo iea i rata e huriki ri sibo, \q2 ri boru.” \m Ri sibo a vuhuna ri longotaroa a nitana, i manga a hini a Vure i taki muga ri gi rata. \v 9 \x * \xo 2:9 \xt Vin 7:6; 14:2; Ais 9:2; Apo 26:18; Epe 5:8\x*Pali mua, a Vure i vulaki mua. Mua e huriki a prister na hariki, a tara malamala, ne vona a Vure kunana. A Vure i rata mavonga, mu gu vakasiri e huriki vona a Vure i kamumu hateka, a vuhuna muga mu made na uvo. Pali i gale tala mua, mu gu made na nipara kamumu vona. \v 10 \x * \xo 2:10 \xt Hos 2:23\x*I muga mu manga a bakovi a ngatavine tavula. Pali ngane mua e huriki a bakovi a ngatavine na Vure. I muga i uka tara viri ge dodo mua. Pali ngane a Vure i vakasiri pali ne mua a nidodo vona. \p \v 11 \x * \xo 2:11 \xt Gal 5:17,24\x*Mua o huriki a turagu, mu manga a mosi, mu laho polo kunanea a malala iea. A taki tora mua mu gu pile a ningaru hale na kakaine mua. A ningaru hale nga ri vaubi na hanune mua. \v 12 \x * \xo 2:12 \xt Mat 5:16\x*Mu laho malamala na matane huriki ri made na uvo. Lakea na tahuna ri padi virihi mua, ta mu rata a naro hale, bara ri matakilaka vona a naro malamala ne mua. Muri bara ri kavurikea a Vure na Parava i valai vona. \p \v 13 \x * \xo 2:13 \xt Tit 3:1\x*Mu longototo a matakari lobo koea na malala, a vuhuna e Bakovi Dagi i ngaru si gi rata mavonga. Mu longototoa a hariki i matakari. \v 14 Mu longo tabu e huriki a matakari, ra i rudu a hariki ge vakamadihi e huriki ri rata a naro hale, ge kavurike e huriki ri rata a naro kamumu. \v 15 \x * \xo 2:15 \xt 1Pe 3:16\x*A Vure i ngaru mu gu longototo ria. Na naro iea, bara mu tukari a ngavane huriki a bakovi manga manga. \v 16 I muholi i uka ma mua a vora. Pali mu laho manga a vora na Vure, mu ramai a ningaru vona. Naha ni rata a naro hale. \v 17 \x * \xo 2:17 \xt Rom 12:10\x*Mu togo e huriki lobo. Mu ngaru e huriki e turane hita. Mu mangenge na Vure. Mu togoa a hariki. \s1 A Vorakato \p \v 18 \x * \xo 2:18 \xt Epe 6:5\x*Mua o huriki a vorakato, mu longo­toto, mu togo e huriki a matakari ne mua. Ria a bakovi navai, mu longototo ria. Ge ria a bakovi kamumu, a bakovi madoru, o ge ria a bakovi hale, mu longototo ria. \v 19 A viri i luhoi torea a Vure, lakea i bole tavula a nimadihi, i uka ma i rata a naro hale ge bole a nimadihi vona. Ia ge kaloho kunana, i rata a naro kamumu. \v 20 \x * \xo 2:20 \xt 1Pe 3:14,17\x*Mua bara mu rata a naro hale, ni lagu mua, pali mu kalohoa, ni gi kavurike navai mua? Pali mua bara mu rata a naro kamumu, ni lagu mua, mu kalohoa, a Vure bara i vivi ne mua. \v 21 \x * \xo 2:21 \xt Mat 16:24; Ion 13:15\x*I gale mua mu gu rata mavonga, a vuhuna e Kristo tara i bole a nimadihi na murine mua, mu gu muri mai a narona. \v 22 \x * \xo 2:22 \xt Ais 53:9\x*I uka ma i ratea tara naro hale. I uka ma i ratea tara ngava taminga. \v 23 \x * \xo 2:23 \xt Ais 53:7; 1Pe 3:9\x*Na tahuna e huriki ri harogia, i uka ma i koli. Na tahuna i bole a nimadihi, i uka ma i ta vakamengenge. I ru kunana ia na limana Viri i pelekado e huriki na naro malamala. \v 24 \x * \xo 2:24 \xt Ais 53:5-6; Rom 6:11\x*Na tahuna i tavore na kai tavalavala, i bole na kakaina a naro hale ne hita. I rata mavonga, si gi mate na naro hale, si gi mahuri mule na naro malamala. A harena lebo na kakaina i vakatavaga mua. \v 25 \x * \xo 2:25 \xt Ese 34:5-6; Mat 9:36; Ion 10:14; Hib 13:20-21\x*I muga mu manga a maka sipsip ri ruru. Pali mu hamule pali na Matakari na hanune mua. \c 3 \s1 A Mata Girihina \p \v 1 \x * \xo 3:1 \xt Epe 5:22\x*Mua o huriki a ngatavine, mua ranga, mu longototo e girihine mua. Bara mu rata mavonga, bara ri pulo a vilone ria e girihine mua i uka ma ri luhoi torea a nita na Vure. I uka ma ni gi vara ria, pali bara ri pulo a vilone ria na tahuna ri matai a naro kamumu ne girihine ria, \v 2 ra naro ni togo, a naro malamala. \v 3 \x * \xo 3:3 \xt 1Tim 2:9\x*Nahea mu gu roe vona a maki polovavo ga bagetua ne mua, manga a naro ni kolo tata a vune mua, ni rodo a gol, ni rodo a maki kamumu hateka. \v 4 A bagetua ne mua ge valai pololilo na hatene mua, manga a naro ni vakakiroko mua, ni made madoru. A Vure i ngaru hateka a bagetua maea. I uka ma ge lobo. \v 5 E huriki a ngatavine malamala ri luhoi tora a Vure hosi, ri rata maea. A bagetua ne ria, ri longototo e girihine ria. \v 6 \x * \xo 3:6 \xt Vuh 18:12\x*E Sara i longototoa e Abraham, i galea a bakovi dagi vona. Bara mua e huriki a ngatavine kamumu manga e Sara na tahuna i uka ma mu mangenge vona a maki tara, mu rata a naro kamumu. \p \v 7 \x * \xo 3:7 \xt Epe 5:25\x*Mua o huriki a bakovi ranga, mu lohoka vona e huriki a ngatavine i uka ma ri tuhaka. Mu made kamumu turana e girihine mua. Mu togo ria, a vuhuna ria ranga, ri gi bole na Vure a nimahuri vakaroro. I uka ma mu gu rata mavonga, a Vure i uka ma ge longo a nivasileki ne mua. \s1 E Huriki Lobo \p \v 8 I pali. Mua lobo mu pesi na niluhoi i taku kunana. Mu vadodo. Mu vangaru i manga mua a maki tari. Mu valemu. Mu vakakiroko mua. \v 9 A viri ge rata hale mua, naha ni koli. A viri ge harogi mua, naha ni koli. Pali mu gamai ria, a vuhuna a Vure i gale mua mu gu rata mavonga, lakea mua ranga, bara ni gamai. \v 10 \x * \xo 3:10 \xt Sng 34:12-16\x*I manga a ngava ni here na Hinere, \q1 “E rei a viri i ngaru a nimahuri, \q2 i ngaru ni made kamumu, \q1 ge matakaria a tabelena, i uka ma ge rata a ngava hale, \q2 ge matakari a ngavana, i uka ma ge tatami. \q1 \v 11 Ge ngalahere na naro hale, ge rata kamumu kunana. \q2 Ge toni a buluna ni made na nivalemu. \q1 \v 12 A vuhuna e Bakovi Dagi i mata­kari e huriki a bakovi malamala, \q2 i longo a nivasileki ne ria. \q1 Pali i gege e huriki ri rata a naro hale.” \p \v 13 Mua bara mu leho tora ni ramai a naro kamumu, e rei ge rata hale mua? \v 14 \x * \xo 3:14 \xt Ais 8:12-13; Mat 5:10; 1Pe 2:20; 4:14\x*Pali bara mu laho malamala, lakea ni vakamadihi mua vona, a Vure bara i gamai mua. I mavonga, naha ni mangenge ne ria. Naha ni loho pae. \v 15 Pali mu togoa na hatene mua e Kristo, ia kikeri a Bakovi Dagi. Mu kisi mua, mu gu tuveve polo ne huriki ri nana mua, na ra maki mu pasimata vona. \v 16 \x * \xo 3:16 \xt 1Pe 2:12\x*Na tahuna mu tuveve ne ria, mu togo ria, mu ta madoru. Mu laho malamala, i uka ma mu gu hataki manga mu tahoka a naro hale, lakea na tahuna e huriki ri padi momo tavula mua, bara ri maruhu, a vuhuna ri matai mua, mu rata a naro kamumu, a vuhuna mu rihi e Kristo. \v 17 A koi mu gu bole a nimadihi. Pali bara mu bole, nahea mu gu bole a vuhuna mu rata a naro hale. Mu gu bole a vuhuna mu rata a naro kamumu. \p \v 18 E Kristo tara i bole a nimadihi. Ia a bakovi malamala, i mate balaka taku na naro hale ne hita, ge korimule e huriki a bakovi hale. I rata mavonga, ge tuli valai hita na Vure. A kakaina ni rabalaki, pali a Vure i vakamahuri mulea. \v 19 I vano, i vara ne huriki ri mate pali, ri made na bavi. \v 20 \x * \xo 3:20 \xt Vuh 6–7\x*Ri made vonga, a vuhuna hosi i uka ma ri longo mai a ngavane Noa, na tahuna a Vure i tabana ni hatenono, na tahuna e Noa i kisi a aga rungu vona. E huriki ala popote kunana ri dili na agarungu iea. A bakovi a ngatavine ala polotolu kunana a Vure i korimule ria na marungulolo vona. \v 21 A hilova tara i maea. I korimule mua. I uka ma ne vona ni vahilolo a kuline mua. E Kristo i mahuri mule na matenga, lakea i korimule mua na tahuna mu takia a Vure ge puga vuroki a naro hale ne mua. Ngane i uka ma mu gu hataki manga mu tahoka a naro hale. \v 22 I sike pali na hunu, i made na limana kanena Vure. I matakari e huriki a agelo, e huriki a matakari, a maka nitora ni habi na limana. \c 4 \s1 Mu Vuroki a Naro Hale \p \v 1 \x * \xo 4:1 \xt Rom 6:2,7\x*A vuhuna e Kristo i bole a nimadihi na kakaina, mua ngane mu bole a niluhoi vona, mu dava ni bole a nimadihi. E rei a viri i bole a nimadihi na kakaina, i lobo pali ni ratena a naro hale. \v 2 I uka ma ge ramai tabu a ningaru hale na kakaina. Bara i nunu muri mai kunana a ningaru na Vure. \v 3 \x * \xo 4:3 \xt Epe 2:2-3\x*A hini hosi mu rata a maka naro hale, ngane i lobo. A naro hale nga e huriki i uka ma ri lohoka na Vure ri ngaru ni rata: i manga a naro na molenga, a naro ni ngutu na viri, a naro ni ninu a naru vagole, a naro ni vapopo, ni ninu hateka, a naro ni mole, a naro ni lakea na klab, a naro hale ni kavurike a vure ranga. \v 4 Ri turutu na tahuna mu koi ni turane ria ni rata a naro hale nga, lakea ri harogi mua. \v 5 \x * \xo 4:5 \xt Apo 10:42\x*Pali muri ma, bara ri pesi na matana Viri ge pelekado a narone huriki ri mahuri, e huriki ri mate pali, ri takia i navai ri rata a maka naro ri rata. \v 6 I mavonga, a Velenga Kamumu ni vara pali ne huriki ri mate muga ne Kristo, i bele. Ri mate manga hita lobo bara si mate, pali ngane i mahuri a hanune ria, i manga a Vure. \p \v 7 \x * \xo 4:7 \xt Rom 13:11-12\x*A malala i tabukoi ge lobo, i mavonga, mu matakari kamumu a ningaru ne mua, mu matadoko, mu gu kara ni vasileki. \v 8 \x * \xo 4:8 \xt 1Pe 1:22\x*A maki dagi hateka, mu gu tabana ni vangaru muholi, a vuhuna na tahuna mu vangaru, bara i kavitagu a naro hale i kupo. \v 9 \x * \xo 4:9 \xt Hib 13:2\x*Mu bole dili na ruma ne mua e huriki a turane mua, mu matakari ria, naha ni marikoi. \v 10 \x * \xo 4:10 \xt Rom 12:6-8\x*Mu matakari kamumu a nitora legelege a Vure i habi ne mua. Mu vakori na nitora nga. \v 11 E rei a viri i moro ni ta, ge ta manga a Vure i habia a ngava vona. E rei a viri i moro ni kori e huriki, ge kori na nitora a Vure i habia vona. Mu rata mavonga, a maki lobo mu rata bara i habi a bagetua na Vure polo ne Isu Kristo. A bagetua lobo, a nitora lobo, ge ne vona kunana vakaroro. \s1 A Nimadihi \p \v 12 Mua o huriki a turagu, a maka nitoni dagi bara ri valai, ri toha mua manga a kanono. Naha ni turutu manga a maki maea i uka ma ge bele. \v 13 \x * \xo 4:13 \xt Apo 5:41; Iak 1:2; 1Pe 1:6-7\x*Na tahuna ri bele, mu vivi, a vuhuna mu bole a maregoa i manga e Kristo i bole a maregoa. Muri bara mu vivi hateka na tahuna a bagetuanga vona i bele kavakava. \v 14 \x * \xo 4:14 \xt 1Pe 2:20\x*Na tahuna e huriki ri harogi mua a vuhuna mu luhoi torea a rane Kristo, mu vivi, a vuhuna a Hanuna Vure i bagetu hateka i made turane mua. \v 15 Naha ni rabalaki a viri, naha ni panaho, naha ni rata a naro hale, naha ni rahi dili mua na maki na viri tara. A naro nga ri hale. Bara mu rata a maki nga, mu bole a maregoa, i kamumu. \v 16 Pali a viri i bole a maregoa a vuhuna ia a Kristian, nahea ge maruhu. Ge kavurikea a Vure, a vuhuna ni gale ia a viri ne Kristo. \v 17 A parava i bele pali e huriki a tara na Vure ni gi pelekado. A nipelekado ge tubu ne hita, ge bele navai ne huriki i uka ma ri longototo a Velenga Kamumu na Vure? \p \v 18 \x * \xo 4:18 \xt Snd 11:31\x*A Hinere i ta maea, \q1 “I gutu ni korimule e huriki a bakovi malamala. \q2 I mavonga, ge bele navai ne huriki a bakovi hale ri marikoi a Vure?” \p \v 19 I mavonga, e huriki ri bole a maregoa na naro a Vure i vivi vona ri gi tabana ni rata a naro kamumu, ri gi ru mule ria na limana Viri i ratarike a maki lobo. I rata a maki lobo i taki ge rata. \c 5 \s1 E Huriki a Matakari \p \v 1 Mua o huriki a gare na lotu, iau tara a gare. Iau a matai a maregoa i bolea e Kristo. Bara te vaveru vona a bagetuanga vona, ra ge bele kavakava muri ma. I mavonga, a taki tora mua, \v 2 \x * \xo 5:2 \xt Ion 21:15-17; Apo 20:28\x*mu matakari kamumu a kabu na Vure, ra ri made turane mua. Mu rata mavonga, i uka ma mu ramai kunana a nitagu. Nahea mu gu rata kunana a leho ni bole a moni. A naro iea, a naro ni maruhu vona. Mu matakari ria a vuhuna mu ngaru hateka ni rata, i manga a Vure i ngaru. \v 3 \x * \xo 5:3 \xt 2Ko 1:24; Pili 3:17; Tit 2:7\x*Naha ni matakari hateka a kabu na Vure. Mu muga ria, mu vakasiri a naro kamumu ne ria, ri gi ramai. \v 4 Muri, na tahuna a Matakari dagi i bele, bara i habi ne mua a mapa kamumu ge tabuli vakaroro. \p \v 5 \x * \xo 5:5 \xt Snd 3:34; Epe 5:21; Iak 4:6\x*Mua o huriki a riau, mu longototo e huriki a gare ne mua. Mu vakakiroko mua, mu vakori, a vuhuna a Hinere i ta maea, \q1 “E huriki ri bibi rike mule a rane ria, a Vure bara i gege ria. \q2 Pali e huriki ri vakakiroko ria, a Vure bara i rata kamumu ria.” \m \v 6 \x * \xo 5:6 \xt Mat 23:12; Luk 14:11; Iak 4:10\x*I mavonga, mu vakakiroko mua polo­tano na nitora dagi na Vure. Muri, na parava i vulakia, bara i kavurike mua. \v 7 \x * \xo 5:7 \xt Mat 6:25-30\x*Mu habi na limana a maki lobo mu loho lege vona, a vuhuna i ngaru hateka mua. \p \v 8 \x * \xo 5:8 \xt 1Tes 5:6\x*Mu matapara, mu matadoko, a vuhuna a pile ne mua, e Satan, i laho viliha manga a laion i roro, i matakana a viri ge ratapilea. \v 9 \x * \xo 5:9 \xt Epe 6:11-13; Iak 4:7\x*Mu gegea, mu pesi tora na niluhoi tora, a vuhuna mu lohoka vona e huriki e turane mua na tabeke ranga na malala, ria ranga ri bole a nimadihi manga mua. \v 10 I mavonga, na tahuna mu bole pali a nimadihi popote, a Vure na nidodo bara i kisi mua, i vakatora mua, i rata mua mu pesi tora. Ra Vure i rata kamumu mua, i gale mua mu gu made turana vakaroro na bagetuanga vona, a vuhuna mu luhoi torea e Isu Kristo. \v 11 A nitora lobo ge ne vona kunana vakaroro. I muholi. \s1 A Nitalo \p \v 12 \x * \xo 5:12 \xt Apo 15:22,40\x*E Sailas i manga e turagu muholi, i rata kamumu a leho lobo a habi vona. I kori iau, i here poloa a raukea kiroko iea, ra a vara mua, a taki tala ne mua a naro kamumu muholi na Vure. Mu pesi tora vona. \p \v 13 \x * \xo 5:13 \xt Apo 12:25; 2Tim 4:11\x*A ngatavine ra i made o Babilon\f + \fr 5:13 \ft E huriki a bakovi na lohokanga ri takia ra ngatavine iea, a nita vakakika. I taki virihi e huriki a tara na Vure ri made o Babilon.\f* i talo mua. Ia tara, a Vure i vulakia. E tugu e Markus tara, i talo mua. \v 14 Mu vatagui na naro kamumu ni vangaru. \p Mua o huriki mu rihi e Kristo, a niva­lemu ge tabuli ne mua.