\id 2TI - Burum Mindik NT (Gen, Ruth, Jona) [bmu] -Papua New Guinea 2002 (DBL -2014) \h 2 Timoti \toc1 Polnöŋ Timotigöra Kimbi aliga 2 ahök. \toc2 2 Timoti \toc3 2 Tim \mt1 Timotigö Kimbi 2 \mt2 Polnöŋ Timotigöra Kimbi aliga 2 ahök. \imt1 Jim-asa-asari \ip Polnöŋ undumŋi aka gwabö alabaukŋi Timotigöra “Andö qambaŋni qöndökŋi waŋgimam,” jiba Buŋa Kimbi ki ohoyök. Keu areŋi bohonŋi mi kapaŋkölköl. Polnöŋ mi jim asariba uruŋi naŋgöba qambaŋi kewö waŋgiba ohoyök: Timoti göŋön mönö pöndaŋ kinda Jisös Kraistkö könaŋi naŋgöba jiba malman. Ölöwak Buŋa aka Jöhöjöhö Areŋ Walŋi mötzani, mönö miaŋgöreŋ qekötahöba miaŋgö keuŋi ölbölŋi mi ambazip kusum eŋgiba urukuŋgukuŋgu nup memakŋan. Tuarenjoŋ ak gihigetka sihimbölö könaŋi könaŋi miwikŋaiba mötpanak ewö, mönö töndup Anutunöŋ nup gihiyöhaŋgö dop mi kapaŋ köla memakŋan. \ip Polnöŋ galöm meme keu köhöikŋi Timoti kewö waŋgiyök: Tosatŋan “gukmaulem qakŋe aŋgururuk omaŋi aka kezapjupjup ahakzei,” göŋön mönö miaŋgö keunöŋ aŋgota nalögi mösöhöba ayuhubanbuk. Aŋgururuk keu mewöŋi mieŋön ambazip qahöpmahöp bauköm eŋgimakzemö, ambazip kezap ala mörakzei, mönö i mem bölim eŋgiiga ayuhume. \ip Polnöŋ qambaŋ keuŋi pakpak naŋgömamgöra nanŋi malmalŋaŋgö kösohotŋi ohoyök. Wuanöŋgöra aka denöwö nup areŋi ala bim qeba malöhi, Timotinöŋ miaŋgö keuŋi ölum qebapuköra mi kewö jim asariyök, “Nöŋön Jisös möt nariba lömböt möta mökösöŋda urukalem aka malal. Sesewerowero ak niŋgigetka sihimbölö möta kapaŋ köla köhöiba kinal.” \iot Buk kiaŋgö bahöŋi bohonŋi 5 mi kewö: \io1 Keu mutukŋi \ior 1.1-2\ior* \io1 Anutu möpöseiba Timoti qambaŋ waŋgiyök \ior 1.3–2.13\ior* \io1 Goro aka galöm meme keu tosatŋi \ior 2.14–4.5\ior* \io1 Pol öröm ureim ak waŋgigetka malök \ior 4.6-18\ior* \io1 Kimbigö keu kötŋi bohonŋi \ior 4.19-22\ior* \c 1 \p \v 1 Anutunöŋ jitsihitŋi jim kutuba Pol ni kuŋgum niŋgiiga Kraist Jisösgö aposol akzal. Kraist Jisösbuk qekötahöba kininga malmal köhöikŋi neŋgimapkö keu jöhöyöhi, miaŋgö Buŋa keuŋi jim asarimamgöra melaim niŋgiiga maljal. \p \v 2 \x * \xo 1.2 \xt Apo 16.1\x*Timoti göŋön mötnaripkö wölböt nahöni akzan. Nöŋön göbuk keu eraum mötpitköra kimbi ki ohozal. \p Iwi Anutu aka Kembunini Kraist Jisös, yetkön mönö ak kömumba kalem möriam gihiyohotka luainöŋ malman. \s1 Polnöŋ Timoti uruŋi naŋgöba keu jiyök. \p \v 3 Nöŋgö ambösakonan Anutu welenŋi qeba malgetka nöŋön toroqeba nupŋi membiga Anutunöŋ “Dop kölja,” jiiga urukezapnan mewö mörakzal. Uruni sarakŋi aiga Anutu möpöseimakzal. Möpöseiba suŋgem asak köuluköba gi qösösök mötmörim gihimakzal. \v 4 Gömosötpiga sahötnöŋga imbilgi eröhi, nöŋön mi mötmöriba gekŋamgö awöweŋgöba kapaŋ kölakzal. Geka köisirik tatziga sösöŋgainöŋ uruni kokolak qemapköra mötzal. \p \v 5 \x * \xo 1.5 \xt Apo 16.1, 11; 1 Tim 2.7\x*Göŋön geŋmoŋ qahö ölŋa Jisös möt nariba maljani, keu mi urukönömne ahöiga mötmörimakzal. Mutuk abugi Lois aka namgi Yunis yetkön uruŋiri meleŋnohotka mötnaripŋiran ahuyök. Yetkö andöŋire göŋön mewöyök aka maljani, mewö möt narim köhöizal. \p \v 6 Miaŋgöra ikmaok malbanbuköra keu kewö köl gulim gihizal: Nöŋön mutuk böröni nöröpke ala köuluköbiga Anutunöŋ nup memegö mötmöt kalem gihiiga uruge ahözawi, mi mönö mem gulinöŋga könöp bölam ewö köhöiba jeba qahö iliŋ alma. \v 7 Keu ki mötmörinöŋ anök: Anutunöŋ Uŋa Töröŋi mi ziriŋziriŋ aka qarösömbu mötpingöra qahöpmö, nanŋi kukösumgö Uŋaŋi neŋgiiga ölöp uruninan jöpaköm aŋguba ahakmemenini törörök galöm köl aŋguba kinbin. \p \v 8 Miaŋgöra Kembuninaŋgö keuŋi naŋgöba jim sehimamgö taŋqaŋ kude akŋan. Mewö qahöpmö, mönö ni ewö aka malman. Nöŋön Kembugö nupŋi memba malbiga miaŋgöra kösö mire al niŋgigetka tatzalmö, töndup nöŋgöra aka gamu kude möta malman. Mönö köhöiba ni ewö awösamkakak kinda urugö nup memba malman. Ölöwak Buŋagöra aka aŋgösirip ak gihibeak ewö, mönö miaŋgö sihimbölöŋi möta mökösöŋda bisiba malman. Anutunöŋ kukösum gihimakzawaŋgö dop mi ölöp nömbuk mohotŋe kapaŋ köla bisiba malbit. \p \v 9 Anutunöŋ möpŋaŋgö möpŋe Suep gölme qahö miwikŋaim etkiba nalö miaŋgöreŋ neŋgöra mötmöriba areŋ kewö alök: Anutunöŋ Kraist Jisösgöra aka kalem möriam neŋgima. Areŋ mi ali ahöiga mala kota malgetka nini ahuin. Ahuinga Anutunöŋ nini yaŋgö buŋaŋi aka sarakŋi malbingöra neŋgohola amöt qem neŋgiyök. Naninak yuai ölöpŋi ahinaŋgöra aka qahö möwölöhöm neŋgiba neŋgoholökmö, nanŋi areŋ walŋi mi wuataŋgöba kinda neŋgoholök. \v 10 Areŋ walŋi miaŋgö ölŋi mi nalö kewöŋe aukŋe asuhuyök. Amötqeqe Toninan asuhuba Anutugö kalem möriamŋi mokom neŋgiyök. Kraist Jisösnöŋ asuhuba kömupkö ösumŋi qeba tulumgöi eriga Ölöwak Buŋaŋi indeliga asariyök. Buŋa keu mi möt nariba ölöp malmal kömbönaŋi miwikŋaiba teteköŋi qahö köhöiba mala nalö kunöŋ qahö kömum köhöibin. \p \v 11 Anutunöŋ ni Ölöwak Buŋa jim asariba ambazip kusum eŋgimamgöra kuŋgum niŋgiiga melaimelai azi aposol akzal. \v 12 Aposol akzalaŋgöra aka nupŋi köhöiba membiga aŋgösiripŋi bisiba sihimbölö mörakzal. Suep Azi möt narim waŋgimakzali, nöŋön yaŋgö könaŋi ölöp möt yaközal. Miaŋgöra awösamkakak kinda gamuni qahö mörakzal. Qahö! Anutunöŋ möt narim niŋgiba Buŋa nupŋi al niŋgiyöhaŋgö dop ni galöm köl niŋgimapkö köhöiba malma. Mewö maliga nupŋan qahö sohoba eriga mal öŋgöba nalö ketaŋe aŋgotpin. Mewö möt narim köhöizal. \v 13 Mötnaripkö keu urunini möhamgömapkö köhöizawi, nöŋön keu ölŋi mi kusum gihiba silik ölöpŋi kondel gihiba malal. Mi mönö uru könömge ala wuataŋgöba malman. Nini Kraist Jisösbuk mohot kininga jöpaköm neŋgimakzawi, göŋön mönö urukalem miaŋgö uruŋe malman. \p \v 14 Anutunöŋ geka möt narim gihiba yuai ölöpŋi pakpak gihiiga buŋagi akzawi, miaŋön loloŋqaloŋ aka sohobapuköra mönö mi galöm memba malman. Uŋa Töröŋan urunine kinda maljawi, mönö yaŋgö kukösum qakŋe yuai ölŋi mi galöm kölnöŋga kahaimök ahöma. \p \v 15 Eisia prowinsgö neŋakurupni yeŋön körek nömosöta andö nuŋguget, mi mötzan. Azi qetŋiri Figelus aka Hermogenes yetkön yeŋgö sutŋine maljahot. \v 16 Tosatŋan nömosötketmö, Onesiforus yaŋön qahö. Miaŋgöra Kembu, gi mönö Onesiforusgö saiwaurupŋi ak kömum eŋginöŋga malme. Azi miaŋön mönö nöŋgö tapepnaŋgöra (muŋgamuŋga) sisit gamu qahö ak niŋgimakzapmö, nalö gwötpuk miaŋgöreŋ körö-ölöwak qem niŋgiiga imbini bönjöŋ kölök. \v 17 Onesiforusnöŋ Rom sitinöŋ ki kaŋgota nalö miaŋgöreŋök nöŋgöra kapaŋ köla jaruba mala miwikŋaim niŋgiyök. \v 18 Yaŋön mutuk Efesus sitinöŋ denöwö baukbauk ketaŋi ketaŋi aka mem amqem niŋgiba malöhi, mi nangak ölöp möt kömuzan. Miaŋgöra nalö ketaŋe Kembugö qöhöröŋe aŋgoringa Onesiforusnöŋ ak-kömukömugö töwaŋi miwikŋaimapköra köuluközal. Mewö. \c 2 \s1 Kraist Jisösgöra mönö bim qeba malman. \p \v 1 O mötnarip nahöni Timoti, gi mönö Kraist Jisösbuk qekötahöba kalem möriam uruŋe böŋ qeba köhöiba kinman. \v 2 Nöŋön Buŋa keu kusum gihibiga gwötpukŋan neka naŋgöba jiget mötnöŋi, mi ambazip möt narim eŋgieŋgigö dop akzei, mönö yeŋgö buŋaya ahömapköra al eŋgiman. Mewö al eŋginöŋga ahöi ölöp ambazip tosatŋi toroqeba kusum eŋgimeaŋgö dop akŋe. \p \v 3 O Timoti, gi mönö Kraist Jisösbuk kinda yarö aziŋi aködamunŋambuk aka kapaŋ köla köhöikŋanök bim qeba malman. Aŋgösirip ak gihimei, miaŋgö sihimbölöŋi mönö möta mökösöŋda bisiba malman. \v 4 Yarö azigö tandökŋi kewö: Suahö galöm bohonŋinan azi eŋgömeiga yarö kambugö areŋnöŋ aŋgota anda kaba nup töp memba maljei, yeŋön mönö körek galömŋinan jim kutumakzawaŋgö dop tem köla akingö jöjöröba kinje. Mewö kinda nanŋini malmalgö naŋgönaŋgögöra yuai kun qahö memba malje. Uru deŋqeŋ qahö malje. \p \v 5 Miaŋgö dopkeuŋi kun kewö: Mönahot aŋgolat azinöŋ aoŋgitnöŋ aŋgota jimkutukutu galömgö keuŋi oŋgita ösumŋan laŋ anjawi, yaŋön mönö aködamunŋambuk qahö akŋa. Yaŋgö nöröpŋe luhut alalgö ila kun qahö kölgetka gema. Miaŋgöra gi mönö diŋdiŋanök anman. \v 6 Mewöŋanök kölkömöt azinöŋ nup lömbötŋi meiga ölŋi asuhuiga mutuk anda jeŋi qeba neiga dop kölma. Tosatŋan löwörigeri, yeŋön yaŋgö andöŋe kame. Gi mönö miaŋgö dop köhöiba nup memba malman. \v 7 Keu ohozali, mi oyoŋnöŋ lömböriiga Kembunöŋ mönö mötkutukutu gihiiga mi pakpak ölöp möt asariman. Miaŋgöra mi mönö uru könömge ala mötmöriba malman. \p \v 8 Mönö Jisös Kraist mötmöriba malman. Nöŋön Ölöwak Buŋa jim asarimakzali, Jisösnöŋ keu miaŋgö dop kiŋ Deiwidkö gwölönarökŋa ahuba Amötqeqe Toŋi aiga Anutunöŋ mem gulii kömupnöhök wahörök. \p \v 9 Nöŋön Ölöwak Buŋa keu kapaŋ köla jim asariba aŋgösiripkö sihimbölöŋi mötpiga kegwek-kahasililiŋ azi ewö kösö gwarö mem niŋgigetka tatzal. Mewö tatzalmö, Anutugö Buŋa keuŋi mi mönö qahö jöhöba gwaröhöget. \v 10 Könaŋi miaŋgöra aka nöŋön sihimbölö pakpak möta mökösöŋda köhöiba kinjal. Anutunöŋ ambazip nanŋaŋgöra möwölöhöm eŋgiyöhi, nöŋön mönö yeŋgöra aka kapaŋ köla bim qeba maljal. Kraist Jisösnöŋ amöt qem eŋgii yeŋön mewöyök letota oyaeŋkoyaeŋ akŋegöra mötzal. Uruŋini meleŋda malme ewö, mönö Suepkö asakmararaŋnöŋ öŋgöba teteköŋi qahö köhöiba mala mal öŋgöme. \v 11 Keu ki mönö pöwöwöm köhöikŋi akza, \q1 “Nini urunini walŋan yambuk mohotŋe kömui maljin ewö, mönö mewöŋanök yambuk köhöiba malbin. \q2 \v 12 \x * \xo 2.12 \xt Mat 10.33; Luk 12.9\x*Yambuk mohotŋe sihimbölö möta mökösöŋda maljin ewö, mönö mewöŋanök yaŋgö bemtohoŋ uruŋe yambuk galömkölköl akin. \q1 Nini i qaŋ köljin ewö, yaŋön mönö mewöŋanök qaŋ köl neŋgiba neŋgehöröŋ kölma. \q2 \v 13 Nini andö qem waŋgiinga likepŋi meleŋ neŋgimapkö keu jöhöi ahözawi, yaŋön mi qeapkömamgö osima. \q1 Mindiŋqindiŋ aka nanŋi könaŋi utekömamgö qötötaŋgömakza. \q1 Miaŋgöra peksek aka keunini pöndaŋ qahö wuataŋgöbin ewö, yaŋön mönö töndup (misila) keuŋi pöndaŋ wuataŋgöba miaŋgö dop ak neŋgima.” Mewö. \s1 Anutugö Buŋa nup azi kewö aka malman: \p \v 14 O Timoti, keu ki ölum eŋgubapuköra mi mönö jim gulim eŋgiba Anutugö jemesoholŋe kewö jim kutum eŋgiba malman: Mötnaripkö keu imbiŋi imbiŋi mi mönö meleŋqeleŋda möndömkösök kude akŋe. Jitnakölik mönö qahöpmahöp bauköm neŋgimakzapmö, tosatŋan goranora keu mewöŋi möta eŋololoŋ aketka mötnaripŋinan sohoi ayuhubepuk. \v 15 Göŋön mönö Buŋa nupkö esapesap könaŋi könaŋi mi luhut alnöŋga Anutunöŋ geka “Dop köljan,” jimapköra kapaŋ köla kinman. Gi Kraistkö nupköra gamu kude möta malmanmö, Buŋa keu ölŋi mönö törörök mendeŋda uruŋini kuŋgum eŋgiba malman. \p \v 16 Gölmegö keu oyoŋdewedewet omaŋi omaŋi mi mönö yaköriba andö qeman. Tosatŋan mi sehiba jiba mala mewö miaŋön gölmegö aŋgöjörakŋe qekötahöba Anutu toroqeba nönöŋgan aka kahapmahap ahakze. \v 17 Uzi köhöikŋi (qetŋi kensö) miaŋön busu siribuk qem qariba yöhöba anakzawi, yeŋön miaŋgö dop keu omaŋi jiba miaŋön ambazip mem bölim eŋgimakze. Yeŋgö kambunöŋ azi yahöt qetŋiri Himeneus aka Filetus maljahot. \v 18 Yetkön keu ölŋaŋgö könaŋi mosöta jaŋjuŋ aka keu sinŋi kewö jimakzahot, “Urumeleŋ ambazip neŋön lök guliba wahöta maljin. Miaŋgöra könaŋgep kömupnöhök kunbuk qahö guliba wahötpin.” Mewö jiba tosatŋi eŋololoŋ mem eŋgiyohotka mötnaripŋinan bölimakza. \p \v 19 \x * \xo 2.19 \xt Jaŋ 16.5\x*Mewö bölimakzapmö, Anutunöŋ tandö pöwöwöm köhöikŋi kuŋguyöhi, miaŋön mönö töndup qahö uruba kinja. Miaŋgö muŋgemŋi mi kewö ohoget ahöza, “Kembunöŋ nanŋi buŋaŋi akzei, mi ölöp möt kutum eŋgiza.” Muŋgemŋi kun kewö, “Ambazip Kembugö qetŋi memba qetzei, yeŋön körek mönö ahakmeme bölöŋi qem yaköriba malme.” \p \v 20 Miri ketaŋi miaŋgöreŋ jout, kimbut, alnene, umnene könaŋi könaŋi ahöza. Tosatŋan ipnöŋ aka gwaköm gölmenöŋ memeŋi, mi nalö dop memba nupnöŋ alakzin. Tosatŋan goul aka silwönöŋ memeŋa. Aködamunŋinambuk mewöŋi mi sösöŋgai nalöŋeyök nupnöŋ alakzin. \v 21 Miaŋgö dop kunŋan keu omaŋi mosöta nanŋi köl könjörat mem aŋguzawi, yaŋön mönö kimbut goulnöŋ memeŋi kun ewö akŋa. Toŋan i memba nup aködamunŋambuknöŋ ali memakŋa. Mi meiga töhötmöriamŋambuk aiga Ketaŋamŋan yaŋgöra söŋgaimakŋa. Anutunöŋ mem sarahim waŋgiiga titiŋgitŋi kinda nup ölöpŋi pakpak memamgö jöjöröba kinma. \p \v 22 Sepguli malmalgö sihim kömbönaŋi bölöŋan galöm ak gihibapuköra mönö galöm mem aŋguba malman. (Nupkahö ölŋan etpapuköra mi jizal.) Esapesapnöŋ öröm gihimakzei, mi mönö qizingöba andö qeba malmal kewöŋi malmangöra kapaŋ köla malman: Ambazip uru sarakŋaŋgö qakŋe Kembu bauköm eŋgimapköra qerakzei, yembuk mönö ahakmeme diŋdiŋi wuataŋgöba Anutu törörök möt nariba ölŋa jöpaköm aŋguba luainöŋ malme. \p \v 23 Tosatŋan kezapjupjup keu jiba oyoŋdewedewet ala jitnakölik aketka goranora aŋgururuk asuhumakza, mi ölŋa mötzan. Miaŋgöra mi mönö yaköriba andö qeba malman. \p \v 24 Kembugö nup meme azi akzawaŋön mönö aŋgururuk akŋawaŋgö dop qahöpmö, ambazip körek guŋbönjönjöŋ qakŋe ak eŋgiba amqeba kusum eŋgiba malma. Aŋgösirip ak waŋgigetka mi köhöiba mökösöŋda malma. \v 25 Tosatŋan tuarenjoŋ ak waŋgigetka i ölöp uruluai qakŋe mutulaŋgöba mindiŋgöm eŋgimakŋa. Mewö ak eŋgiiga Anutunöŋ uru mölöwörim eŋgiiga ölöp Buŋa keu möt kutuba uruŋini meleŋbeak. \v 26 Tuarenjoŋ ambazip yeŋön Bölöŋi Toŋaŋgö mötöp simbanöŋ tötekögetka gwaröhöm eŋgii jitŋi tem köla ahakze. Mewö aka imbiŋini möta urumötmötŋini ahuiga yaŋgö kösönöhök lolohoba etpeak. Mewö. \c 3 \s1 Nalö teteköŋe malmal böliba aŋgöjörakŋambuk akŋa. \p \v 1 Keu kötŋi ki mönö möt kutuba malman: Jisös kaka nalöŋan töriiga ambazip könaŋamŋinan böliiga teteköŋe malmal kanjamŋambuk kewö asuhuma: \v 2 Ambazipnöŋ nanŋinaŋgörök mötmöriba moneŋ yuai giriŋjabak membagun membingö nepaqepalok (gridi) köpösöŋgömakŋe. Sileŋini möpöseiba korua ewö ginginŋini töröreiba söŋgöröqök mala uruqeqe keu töhöreŋ laŋ jimakŋe. Iwinamŋini yeŋgö jitŋini qahö tem köla yuai ölöpŋaŋgöra saiwap qahö jiba nemsep-pamsep (nem-hölölök) ahakŋe. Anutugö nesampurek nönöŋgan ahakŋe. \p \v 3 “Nanŋi lömböra,” jiba wösö mötmöt qahö ahakŋe. Tosatŋi yeŋgö siŋgisöndokŋini qahö mosöta miaŋgö urubölöŋi bisimakŋe. Andöqeqe keu yöhösaŋ jiba nanŋini qahö galöm köl aŋguba ambazip lapköba öröm ureim ak eŋgimakŋe. Ahakmeme ölöpŋi tököba miaŋgö ölan eŋgöhömakŋa. \p \v 4 Mamalolo aka nanŋini imbi-imbi wuataŋgöba jaubatbat ahakŋe. Söŋgöröqök mala jakbak-öraŋböraŋnöŋ uruŋini uwutapköiga urukönöp ahakŋe. Silegö sihim sösöŋgaiŋinaŋgöra gwötpuk ak eŋgiiga Anutugöra mötket eretŋi aiga göragöra ahakŋe. \v 5 Anutugö Buŋa nup bahösapsap bisiba silebile memba Sonda areŋ laŋ wuataŋgöba möndömakzemö, ahakmemeŋinan Anutugö kukösumŋi mi je köndat qeba qaŋ kölakze. Ambazip mewöŋi mi mönö jabö ala qizingöba andö eŋguba malman. \v 6 Yeŋgöreŋök tosatŋan laŋ liliköba ambazip miriŋine öŋgöba kelök keunöŋ uruqeqe mem eŋgiba kezapŋini kumbaumakze. Kumbaugetka ambi tosatŋan löwöriba yeŋgöreŋ qekötahömakze. Ambi siŋgisöndokŋinaŋgö gamugöra et eŋguiga sihim kömbönaŋini könaŋi könaŋi mieŋön yeyaseŋseŋ mem eŋgigetka siksauk akzei, yeŋön i bawian mönera aka köpeim eŋgigetka keu mötöpŋine et eŋgumakza. \p \v 7 Ambi mewöŋi mieŋön möt lömböriba sundan keu kusum eŋgimegö möndöba mörakzemö, Buŋa keu ölŋaŋgö könaŋi mi nalö dop möt kutubingö osimakze. \v 8 \x * \xo 3.8 \xt Eks 7.11\x*Ijipt kantrigö tirip qözölqözöl azi qetŋiri Janes aka Jambres yetkön Moses tuarenjoŋ ak waŋgiyohot. Takapulaka ambazip yeŋön mietkö dop Buŋa ölŋaŋgö tuarenjoŋ ahakze. Ambazip mewöŋi yeŋgö mötmötŋinan sohoiga kahapmahap akzei, mieŋön Anutunöŋ mötnaripŋini esapköi et eŋguiga Kembubuk kinkinŋinan söröreima. \p \v 9 Nalö töröpŋi sileŋini memba öŋgömemö, nupŋinaŋgö ölŋi mi nalö qahö köriiga pömsöm qema. Ijipt azi yetkö könaŋamŋiran aukŋe asuhuyöhi, yeŋgö uruqahöpŋinaŋgö könaŋan mönö miaŋgö dop aukŋe asuhui ambazip körekŋan ek asarime. Mewö. \s1 Polgöreŋ jimkutukutu keu teteköŋi \p \v 10 Yeŋgöreŋ mewö asuhumapmö, nöŋön malmalnaŋgö tohotŋi murutŋi kuŋguba areŋ alal. Ambazip Buŋa keu kusum eŋgiba ahakmemeni aka memba malali, göŋön mi lök eka möt kömuzan. Malmalnaŋgö tohotŋi wuataŋgöba mötnaripkö kölguliguli pöndaŋ memba sihimbölö mökösöŋda malali, miaŋgö kösohotŋi jiba jigetka möt sölöŋgözan. Urumeleŋ alaurup urunan jöpaköm eŋgiba malal. Tuarenjoŋ aŋgösirip ak niŋgigetka miaŋgöreŋ kapaŋ köla köhöiba kinda malal. \v 11 \x * \xo 3.11 \xt Apo 13.14-52; 14.1-20\x*Sesewerowero kahasililiŋ könaŋi könaŋi ak niŋgiba malgeri, mi mötzan. Antiokia, Aikoniam aka Listra taon karöbut miaŋgöreŋ sihimbölö nöŋgö qakne öŋgöiga wahöjaliŋ mörali, mi yuai kanjamŋambuk ahök. Iwinaŋgö jitŋi! Aŋgösirip mökösöŋda bisiba malalmö, Kembunöŋ mi pakpak miaŋgöreŋök meköm niŋgiyök. \p \v 12 Keu ki mötnöŋ: Ambazip Kraist Jisösbuk mohot kinda malmal köhöikŋi mala miaŋgö kölguliguliŋi akingö mötzei, yeŋön körek sesewerowero miwikŋaime. Ni aŋgösirip ak niŋgiget ewö, tosatŋi iŋini mewöyök ak eŋgime. \v 13 Tirip qözölqözöl ambazip bölöŋi Buŋa nup silesile memba öŋömböböp akzei, yeŋön toroqeba bölimqölimakŋe. Yeŋön ambazip tosatŋi tilipköm eŋgiba nanŋini mewöyök tilipköm aŋguba malme. \p \v 14 Yeŋön mewö malmemö, Timoti gi Buŋa keu ölŋi möta uru könömge ala möt narim köhöizani, mönö miaŋgöreŋ toroqeba böŋ qeba kin köhöiba malman. Denike yeŋön kusum gihigeri, göŋön yeŋgö könaŋamŋini möt kutuzan. I möt narim eŋgizanaŋgöra mönö Buŋa keu töp memba kude sörörauba mosötman. \v 15 Urumeleŋgö Buŋa Kimbi Töröŋi mi morökötkeyök möt sölöŋgöba mala kotzan. Göŋön mönö mi oyoŋda mötmörinöŋga mötkutukutugi asariiga miaŋgö qakŋe kinda Amötqeqe Toŋaŋgö könaŋi möt asariman. Mi möt asariba Kraist Jisös möt narim waŋginöŋga amöt qem gihiiga toroqeba letota malman. \p \v 16 Anutunöŋ Buŋa Kimbigö keuŋi pakpak mi ambazip tosatŋi sölölöhöm eŋgii ohogetka kewö mem ölöwak neŋgimapköra aka ahöza: Mi oyoŋninga Anutunöŋ urunine sölölöhöba köna ölŋi kusum neŋgiba bölöŋamninaŋgöra tembula jim neŋgiba mindiŋgöm neŋgimakza aka malmal solanŋi malbingöra goro neŋgiba köl gulim neŋgimakza. \v 17 Anutugö ambazip neŋön mi oyoŋda köl guliba Anutu jitŋaŋgö dop köhöiba aködamuninambuk aka nup ölöpŋi pakpak membingö jöjöröba malbin. Mewö. \c 4 \s1 Polnöŋ nupŋi undumŋi Timotigö qakŋe alök. \p \v 1 Kiŋ Kembunini Kraist Jisösnöŋ asuhuba jebuk malbini me kömumba ahöbini, neŋgö keunini kewöta jim teköba tosatŋi nini bemtohoŋe ala galöm köl neŋgima. Nöŋön Jisös mi aka Anutu yetkö jemesoholŋire kinda gi urugö nup memangöra jim kutum gihizal. Mi wuataŋgömangö jiba keu mi jöjöpaŋ keunöŋ jöhönöŋga mötpi dop kölma. \p \v 2 Kewö jim kutum gihizal: Göŋön Buŋa keu jiba ambazip uru kuŋgum eŋgiba malman. Mötmegö nalöŋini dop köl eŋgiza me qahö dop köl eŋgiza, mönö töndup kapaŋ köla wahöta keu jim asariba malman. Ambazip bölöŋamŋinaŋgöra jim eŋgiba mindiŋqindiŋ aka galöm meme keu jiba uruwahöt keu eŋgiba malman. Keu mötme me qahö mötmea kun, mi töndup mönö mökösöŋda kinda köna ölŋi nalö dop kusum eŋgiba malman. \p \v 3 Neŋön mötnaripkö keu nalö kewöŋe ambazip ölöwakŋegöra kusum eŋgimakzinmö, nalö murutŋi kun kam kuŋguiga miaŋgöreŋ mötnaripkö keu kembaŋi kun mötpepuköra tököba kezapŋini gwözöŋ akŋe. Keu murutŋi murutŋi mötpingö kezapŋini köröpŋi köröpŋi aka aziŋa azi sesegilgil öröm eŋgigetka kaba ambazip keu i me wai mötpingö sihimŋi mötzei, miaŋgö dop kusum eŋgigetka malme. \p \v 4 Mewö mala Buŋa keu ölŋi mötpinbuköra nönöŋgan aka kezapŋini gwözöŋda bem sambanŋi sambanŋi laŋ jiji jimakzeaŋgöreŋ göröken meleŋda mi kezap ala möta malme. \v 5 Malmal mewö me mewö uteköba asuhumawi, Timoti gi mönö töndup böŋ qeba zeŋ kinda ahakmemegi törörök galöm köl aŋguba malman. Aŋgösirip ak gihimei, miaŋgö sihimbölöŋi mönö mökösöŋda bisiba malman. Urukuŋgukuŋgu (ewanjelis) azigö nup areŋ mi körek dop köla mem teköman. \p \v 6 Nalö köröpŋi bauköm gihimamgö osimamaŋgöra mewö jizal. Tandö lopioŋ möpöseibingöra sömbup qeba jakenöŋ ala ohogetka köwaknöŋ öŋgözapma. Miaŋgö dop nöŋön malmalni Anutugöra ala köleŋda nupŋi memba malalaŋgöra gawman yeŋön keuni jöhöba nuŋgugetka nani sepni mokomamgö dopdowizal. Gölme ki mosötmami, miaŋgö nalöŋan lök kam kuŋgumamgö dopdowiiga mötzal. \p \v 7 Mönahot aŋgolat azinöŋ ösumtiti aoŋgit nalöŋe luhut almamgöra ösumŋi pakpak qezaköba tiba anjawi, nöŋön miaŋgö dop mötnarip köl guliba aoŋgit aködamunŋambuk ak teközal. Kraist möt narimamgö keu jim jöhöyali, mi qahö köyatiba qaŋ kölalmö, miaŋgö bimŋi mönö pöndaŋ köhöiba qeba malal. \p \v 8 Kembunöŋ jimtekötekö Toŋi diŋdiŋi aka malmalni kewöta solanŋi aka malali, miaŋgö ila soromŋi mi jim teköm niŋgiiga nöŋgö mamböt ahöza. Kembunöŋ liliŋgöba kamawi, nalö miaŋgöreŋ mi niŋgiba imbine köli geiga qetbuŋanambuk akŋam. Mi nöŋgörök qahö niŋgimapmö, ambazip jöpaköm waŋgiba kunbuk asuhumapkö al mambörakzei, mi yeŋgö imbiŋine mewöyök köli gem eŋgima. Mewö. \s1 Neŋakurupnan nömosöta qeŋgalaŋga kölget. \p \v 9-10 \x * \xo 4.9-10 \xt Kol 4.14; Flm 24; 2 Kor 8.23; Gal 2.3; Tai 1.4\x*Nalö kewöŋe gölmegö ahakmeme aka memakzei, neŋakni Demas yaŋön uruŋi miaŋgöreŋ jöhöba nömosöta Tesalonaika sitinöŋ anök. Neŋakni Kresens yaŋön Galesia prowinsnöŋ anök. Taitusnöŋ Dalmesia gölmenöŋ anök. Miaŋgöra gi mönö zilaŋ nöŋgöreŋ kamamgö kapaŋ kölman. \v 11 \x * \xo 4.11 \xt Kol 4.14; Flm 24; Apo 12.12, 25; 13.13; 15.37-39; Kol 4.10\x*Luk yaŋön nanŋök nömbuk maljit. Maknöŋ welen qem niŋgimapköra gwötpuk möta yaŋgöra osizal. Miaŋgöra Mak waŋgita mohotŋe kamahot. \v 12 \x * \xo 4.12 \xt Apo 20.4; Ef 6.21-22; Kol 4.7-8; Apo 20.6\x*Neŋakni Tikikus melaim waŋgibiga Efesus sitinöŋ anök. \v 13 Troas taonöŋ mala malukuni azi qetŋi Karpus yaŋgö mire mosörali, mönö mi memba kaman. Mewöyök kulem lama sileŋe ohoba lipiŋgeri, nöŋgöreŋ lama sile mi mönö kapaŋ köla meman aka miaŋgö andöŋe buk tosatŋi mi mohotŋe memba kaman. \p \v 14 \x * \xo 4.14 \xt 1 Tim 1.20; Sum 62.12; Rom 2.6\x*Aleksander, silwö kopö ohom qeköqekötahö azi mötzani, yaŋön bölöŋi könaŋi könaŋi gwötpuk ak niŋgiba malök. Kembunöŋ ahakmemeŋi kewöta miaŋgö dop likepŋi meleŋ waŋgiiga qakŋe öŋgöi sihimbölö mötmawi, mi mötzal. \v 15 Yaŋön keuninaŋgöra gwötpuk tuarenjoŋ ak neŋgiba malök. Miaŋgöra gi mewöyök mönö yaŋgöra galöm mem aŋguba malman. \p \v 16 Indim mutukŋi kutukutulaŋ keu jake bohonŋe al niŋgigetka keuni likepŋi jibiga kunŋan kun qahö kaba ni naŋgöm niŋgiba jiyökmö, alaurup pakpak yeŋön buratiba nömosötket. Anutunöŋ siŋgisöndokŋini miaŋgö likepŋi qakŋine albapuköra köuluközal. \p \v 17 Yeŋön nömosötketmö, Kembunöŋ bauköm niŋgiyök. Nöŋön Buŋa keu jiba ambazip uru kuŋgum eŋgiba nup mi körek mem tekömamgöra aka mem köhöim niŋgiyök. Kantri pakpak yeŋön Buŋa mi mötmegöra möta bauköm niŋgiba laion sömbup kalŋi yeŋgö numbuŋine gil niŋgibepukö aŋgön köla jitŋineyök meköm niŋgiiga eral. \p \v 18 Kembunöŋ bölöŋi könaŋi könaŋi mem niŋgibepuköra meköm niŋgiiga ölöp Suep bemtohoŋaŋgö uruŋe eu öŋgömam. Kembugö qetŋi mönö sundan möpöseininga nalö teteköŋi qahö aködamunŋambuk aka ahöba öŋgöma. Keu mi ölŋa. \s1 Yaizökzök keu teteköŋi \p \v 19 \x * \xo 4.19 \xt Apo 18.2; 2 Tim 1.16-17\x*Gi mönö nöŋgö yaizökzökni Prisila aka apŋi Aqila yetköra aka Onesiforusgö saiwaurupŋi yeŋgöra jinöŋ mötme. \v 20 \x * \xo 4.20 \xt Apo 19.22; Rom 16.23; Apo 20.4; 21.29\x*Neŋakni Erastus mosötpiga Korint sitinöŋ malja. Trofimus i Miletus sitinöŋ mosötpiga kawöl yöhöi ahöza. \v 21 Miaŋgöra kömunjaŋ kie uru nalö qahö kaiga mönö bapŋe kiaŋgöreŋ nöŋgöreŋ kamamgö kapaŋ kölman. Azi qetŋini Yubulus, Pudens, Linus, Klodia aka urumeleŋ alaurup pakpak yeŋön yaizökzökŋini jiba algetka göhöreŋ kaza. \p \v 22 O Timoti, Kembunöŋ uŋagi kötuetköba göbuk kinma. \p Anutugö kalem möriamŋan mönö embuk ahöma. Mewö.