\id JHN - Muinane NT -Colombia 2009 (DBL -2013) \h SAN JUAN \toc1 San Juan \toc2 San Juan \toc3 Jn \mt1 SAN JUAN \c 1 \s1 Moocaani Iimaa Cristo. Jaabofeenedɨ Miyamɨnaaco Fiivusuuhi. \p \v 1 Itɨconɨ paryɨ fanoova fiivuutɨnaaca Moocaani Iimaa icacuuhi. Jaabo toono Iimaa Moocaanima icauhi Cristo. Jaabo bu diibo Moocaani. \v 2 Mɨɨro itɨconɨ diibo Moocaanima icauhi. \v 3 Diibofeenedɨ Moocaani paryɨ fanoovaaco eetavuuhi; mɨɨro chahano aivo diibofeenedɨ eheetavuutɨno iicano\x + \xo 1:3 \xt Heb 1.2; Col 1.16-17\x* \v 4 Diiboma icano fiivo. Jaano toono fiivo miyamɨnaadi aachɨcɨnɨno iicauno. \v 5 Jaano cɨvonofañotɨ achɨcɨhi. Jaanoco icɨvo jabacarutɨhi. \p \v 6 Mɨɨro icaubo saafi Moocaani agalluubo Jua onoobo. \v 7 Jaabo saauhi diibo aachɨcɨɨbo iicaubeditɨ ijɨɨbeguequi. Jaabo ɨjɨɨbogonofeenedɨ miyamɨnaa imiyaaveguequi. \v 8 Jaabo diibo Jua aachɨcɨɨbo icatɨno. Jillɨ aachɨcɨɨbo iicaabo jɨɨbogomɨnaafitɨ iicaqui agalluubo. \v 9 Jaanotɨ jino imiya achɨcɨ, miyamɨnaaco aachɨcɨnɨɨbo, jino jiinɨjehallɨvɨ gasefivucuuhi. \p \v 10 Mɨɨro jaabo johono Iimaa iicaabo jino jiinɨjehallɨri icacuuhi. Jaabofeenedɨ Moocaani jiinɨjeque eheetavehinɨrunofaño jiinɨjemɨnaa diiboco gaajautɨhi. \v 11 Mɨɨro ijiinɨjevɨ saauruubo. Jaaruuboco miyamɨnaa diiboco gaayɨcɨutɨhi. \v 12 Jaarunofaño saatoho diiboco agaayɨcɨmoro miyaaveguehi. Jaamoco ficuubo Moocaani seemetɨ iicaqui. \v 13 Jaano miyamɨnaatɨ saatɨhi miyamɨnaatɨ ifiivomo icatɨno, bu gaifi iimoyɨɨcɨnotɨ icatɨno jillɨ Moocaanitɨro diibo seemetɨro minifutucuumo. \p \v 14 Jaabo johono Iimaa iicahinɨɨbo miyamɨnaafi ifiitɨ iminiiyuuboro mofeeneri icauhi, miyaanoma, igaijɨma icano. Jaabo imico mɨɨhai mahatyɨmeuhi, diibo ɨdɨɨboro Moocaani Seemene iicaabo imico. \v 15 Mɨɨro diibeditɨ Jua ɨjɨɨbuguubo nuuhi: Jaanɨ diibo diibotɨ uujoho unuubo taabuunatɨ asaabo tajanaanɨcɨ iicaabo, uujoho chahaunaacaro iicacuumaño, nooboro. \v 16 Mɨɨro jaabotɨ paryɨ mɨɨhai diiboma sihidɨ iicanotɨ magaayɨcɨhi diibo imino aacɨnoco siino dojɨcutɨ, siino dojɨcutɨ icano. \v 17 Mɨɨro Moisefeenedɨ Moocaani tajɨɨba saauhi. Jaanotɨ gaijɨ, miyaano icano Jesucristofeenedɨ saahi. \v 18 Mɨɨro mɨɨhaiñooba Moocaanico atyɨmetɨhi, ɨdɨɨboro Illi Caanifaño iicaabo, diibo mɨɨhaico Caanico gaajasuhi. \s1 Jua Nitɨmɨnaafi Jesucristotɨ Jɨɨbeguehi. \r (Mt 3.11-12; Mr 1.7-8; Lc 3.15-17) \p \v 19 Jaanaa Jerusale cuumiri iicaumo judiomɨ sacerdotemɨco, levitamɨco icano galluuhi Juajaago diiboco: ¿Mɨɨjoho ɨɨjoho? noomoro idilluqui. \v 20 Jaamoco diibo imino jɨɨbuguuhi: Uujoho Cristo icatɨhi, nooboro. \p \v 21 Jaanegui siino diiboco dilluumo: ¿Jaanaa mɨɨjoho ɨɨjoho? ¿Nacu Moocaani iimaamɨnaafi, Elia? noomoro. \p Jaanegui Jua nuuhi: Chahano uujoho diibo icatɨhi, nooboro. \p Jaanegui diiboco nuumo: ¿Nacu ɨɨjoho oono Moocaani iimaamɨnaafi asaajiibo? noomoro. \p Jaanegui nuubo: Chahano, nooboro. \p \v 22 Jaanegui diiboco nuumo: Jaanaa mɨɨjoho ɨɨjoho mɨɨhaico dɨɨbogo, oono mɨɨhaico agalluumoco mɨjɨɨbeguequi mɨllɨ difiitɨ ɨɨjoho neehi, noomoro. \p \v 23 Jaanegui Jua diitoco nuuhi: Uujoho sɨcaihɨgovɨ ocoovadiicɨnɨɨbo: Aivojɨɨbedi jɨɨhaico sanotɨcovoro mihimibachu, onoobo Moocaani iimaamɨnaafi Isaia unuubadɨ, nooboro. \p \v 24 Jaamo diito Juama ihiimaatuumou fariseomɨ agalluumo. \v 25 Jaamo diiboco nuuhi: Jaabogahabu Cristo idiicatɨɨbo, bu Elia idiicatɨɨbo, bu johono Moocaani iimaamɨnaafi idiicatɨɨbo icano, ¿collɨhi jana nitɨhicahi? noomoro. \p \v 26 Jaanegui Jua diitoco nuuhi: Uujoho nɨfaihuriro nitɨhi. Jaanotɨ amɨɨhaifeeneri iicaabo saafi amɨɨhai magaajatɨɨbo. \v 27 Jaabo taabuunatɨ asaabo tajanaanɨcɨvɨ iicaabo, diibovɨ uujoho ɨfototɨhi. Jaamaño diibo tɨhaipaaje duujeque sinaayujitɨrahi, nooboro. \p \v 28 Paryɨ jino jillɨ icauhi Betabara onoomañovɨ, Jordan onoohi onegueehivɨ Jua initɨhicauhɨgo. \s1 Jesu Guijevefeenedɨ Mohimitɨ Buusucafetehi. \p \v 29 Jaano sifucutɨ Jua, Jesu diibojaa asaauboco aatyɨmeuboro nuuhi: Memeecɨ jaanɨ Moocaani Cordero, iguijevefeenedɨ jiinɨjemɨnaa imitɨco ubuusujiibo. \v 30 Johono uujoho diibotɨ ihiimaaubo: Taabuunatɨ saajiibo tajanaanɨcɨvɨ iicaabo uujoho chahaunaacaro iicacuumaño. \v 31 Uujoho icaruubo diiboco gaajahinɨtɨhi. Jaanotɨ naha uujoho nɨfaihuri nitɨɨboro saahi Israel cuumimɨnaa diiboco igaajaqui, nooboro. \p \v 32 Jaadɨ bu siino nuubo: Uujoho atyɨmehi Moocaani Gaijaco nimɨihubadɨ jeevaabo diibohallɨvɨ niquejefañotɨ iniitooboro iicanoco. \v 33 Jaaruuboco uujoho gaajahicatɨhi mɨɨjoho diibo iicanoco; jillɨ naha uco nɨfaihuri nitɨqui agalluubo nuuhi: Tagaija cajaanɨhallɨvɨhacho iniitooboro iicaabo diibo tagaijari initɨjiibo, nooboro nuuhi. \v 34 Jaaboco atyɨmecuuhi. Jaamaño uujoho jɨɨbeguehi diibo miyaano Moocaani Achi iicanoco, nooboro. \s1 Itɨconɨoto Jesu Jɨɨbogomɨnaa. \p \v 35 Jaano seseevedɨ siino Jua tomañeri icauhi miimɨsiicɨ ijɨɨbogomɨnaatɨsima. \v 36 Jaabo Jesu afatyunoco aatyɨmeuboro nuuhi: Memeecɨ ajaanɨ Moocaani Cordero, nooboro. \p \v 37 Jaanoco Jua jɨɨbogomɨnaatɨsi uguubuumɨsiro Jesu dojɨcutɨ fuuhi. \v 38 Jaanegui Jesu dojɨcuco emeecɨuboro, diibo dojɨcutɨ ufuunoco aatyɨmeuboro diitɨsico nuuhi: ¿Jinejeque miguiinehi? nooboro. \p Jaanegui nuumɨsi: ¿Jɨɨbogomɨnaafi, cuuca diicafihi? noomɨsiro. \p \v 39 Jaanegui Jesu diitɨsico nuuhi: Juu masaa. Jaamɨsiro memeecɨva, nooboro. \p Jaanegui ufuumɨsi atyɨmeuhi diibo iicahicauhɨgoco. Jaamɨsiro mihiijɨcuuneguiiha tufucu diiboma icaumɨsi. \p \v 40 Jaamɨsi diitɨsi Juatɨ uguubuumɨsiro Jesuma ufuumɨsitɨ saafi momo Andre, Simon Pedro nahabo. \v 41 Jaabo Andre jinejeque moonɨtɨɨboro inahabo Simonco iguiinutuuboro diiboco nuuhi: Meecɨ mahatyɨmecuuhi Mesia Cristo onooboco, nooboro. Mesia, Moocaanitɨ asaabo ihaivojɨɨsucuqui, eneejiruno. \p \v 42 Jaaboro Andre Simonco satyuuhi Jesu iicauhɨgo. Jaaboco Jesu aatyɨmeuboro nuuhi: Ɨɨjoho Simon Jona achi, jaaruubo jisumitɨro dimemeji Cefa, nooboro. Jaarunaa Cefa onoono jillɨ momoro, Pedro eneejiruno. \s1 Jesu Coovahi Felipe Natanae Icamɨsico. \p \v 43 Jaano seseevedɨ Jesu imuguuhi Galilea jiinɨjevɨ ufuunoco. Jaabo Felipeque aatyɨmeuboro diiboco nuuhi: Tadyojɨcutɨ disaa, nooboro. \p \v 44 Jaabo Felipe Betsaida cuumioobou. Jaacuumiri tollɨro Andre, Pedro icamɨsi icahicauhi. \v 45 Jaabo Felipe Natanaeque ɨɨcɨjeuboro nuuhi: Mɨɨhai mahatyɨmecuuhi, diibeditɨ Moise itajɨɨba aamefaño acaatɨnɨuboco. Tollɨro Moocaani iimaamɨnaa diibeditɨ acaatɨnɨɨboco. Jaabo Jesu, Jose Nazareoobo achi, nooboro. \p \v 46 Jaanegui Natanae nuuhi: ¿Nacu Nazare cuumitɨ iimino saajirahi? nooboro. \p Jaanegui Felipe diiboco nuuhi: Eneecau maha memeecɨtequi, nooboro. \p \v 47 Jaanaa Jesu Natanae asaaunoco aatyɨmeuboro nuuhi: Jaadi juuga saabo miya israelmɨnaafi abañɨfitatɨɨbo, nooboro. \p \v 48 Jaanegui Natanae diiboco dilluuhi: ¿Mɨllɨtɨ uco gaajahi? nooboro. \p Jaanegui Jesu diiboco nuuhi: Mɨɨro ɨco uujoho atyɨmehi Felipe ɨco coovatɨnaacaro higuerahoguiino diicaaboco, nooboro. \p \v 49 Jaanegui Natanae diiboco nuuhi: Jɨɨbogomɨnaafi ɨɨjoho Moocaani Achi, ɨɨjoho israelmɨ aivojɨɨbo, nooboro. \p \v 50 Jaanegui Jesu diiboco nuuhi: ¿Jillɨ ɨɨjoho uco miyaaveguehi, ɨco higuerahoguiino diicaaboco atyɨmehi eneeneguiiharo? Imi jino janaanɨcɨ icanehejeque daatyɨmeji, nooboro. \p \v 51 Tollɨro bu Jesu nuuhi: Miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Mahatyɨmeji niqueje faayɨcɨnɨnotɨ Moocaani toomomɨnaa uujoho Miyamɨnaafibadɨ Ifiivuubohallɨvɨ iniitocɨnɨmoro bu caamovɨ foocɨnɨmoco, nooboro. \c 2 \s1 Cana Onoocuumi Jɨɨbaimo. \p \v 1 Jaanobuunatɨ mifucucɨ, safucu icano taabava jɨɨbaimo icauhi Cana cuumivɨ Galilea jiinɨjevɨ. Jahɨ Jesu seejɨ diitofaño icauhi. \v 2 Jahɨ tollɨro Jesuco ijɨɨbogomɨnaama cuuhuvaumo tobaimovɨ. \v 3 Jaanaa diito aduta vino ifinɨcuunegui Jesuco seejɨ nuuhi: Vino finɨcuuhi, noogoro. \p \v 4 Jaanegui Jesu diigoco nuuhi: ¿Gaha, collɨhi jaanoco uco neehi? Toonovɨhi ɨfototɨhi, nooboro. \p \v 5 Jaarunaa diigo nuuhi diito jeecɨvomɨnaaco: Paryɨ diibo amɨɨhaico onoonoco momoonɨ, noogoro. \p \v 6 Jaanaa tomañeri icauno sahuse juugahusetɨ sañu icano ɨcɨñuuno. Tuñuujefaño judiomɨ iicanɨcɨbadɨ ifiinoco iimibachuqui nɨfaihunoco ificuhicauñuuje. Jaano sañufaño fɨne ɨɨfetehicauno ochenta o cien litrodɨno nɨfaihu. \v 7 Jaanaa Jesu diitoco nuuhi: Paryɨ jino ɨcɨñuunoco nɨfaihuneri magahafusu, nooboro. Jaanegui diito tuñuujeque jɨti jɨti gahafusuuhi. \v 8 Jaadɨ Jesu diitoco nuuhi: Fɨne ɨvɨ jisumi mɨɨdɨno mɨhɨcɨmoro mahacɨto ijɨɨbaimo toomomɨnaafico, nooboro. \p Jaanegui tollɨ moonɨumo. \v 9 Jaafaihuco ijɨɨbaimo toomomɨnaafi nɨsuuhi vinotɨ minifutucufaihuco. Jaanoco gaajautɨɨbo cuucatɨ ɨɨcɨunoco; ɨdɨɨmoro diito ijeecɨvomɨnaa toonoco gaajauhi diito inɨfaihuco ɨɨcɨumaño. Jaanegui ijɨɨbaimo toomomɨnaafi tobaimo abajaaboco ocoovauboro nuuhi: \v 10 Itɨconɨ famoova iimi vinoco ɨfefihi. Jaanoco ijɨɨbaimo guiraano aaducuunobuunatɨ iimijɨɨsutɨnoco ɨɨfefimo. Jaanotɨ ɨɨjoho aivo iiminoco ficuuhi jihachuta, nooboro. \p \v 11 Jino aivo itɨconɨ Jesu sihidɨ ejeevanoco omoonɨuno Cana cuumivɨ Galilea jiinɨjevɨ, imityaco ɨɨfusuubo. Jaaneri ijɨɨbogomɨnaa diiboco miyaavuguuhi. \p \v 12 Jaanobuunatɨ seejɨ, inahabomɨ, ijɨɨbogomɨnaa icamoma fuubo Capernau cuumijaagovɨ jahɨ icaumo fiiva fucuva. \s1 Jesu Templojaco Imibachuuhi. \r (Mt 21.12-13; Mr 11.15-18; Lc 19.45-46) \p \v 13 Jaanaaca judiomɨ jɨɨbaimo Pascua ifiitɨcuuneguiiha Jesu Jerusale cuumijaagovɨ fuuhi. \v 14 Jahɨ atyɨmeubo templojafaño bueymɨco, ovejamɨco, nimɨihumɨco icano anaajemeque. Tollɨro miyamɨnaama nɨhɨbamɨco acafaryuuacumo gɨcɨnɨmoco atyɨmeubo. \v 15 Jaanoco aatyɨmeuboro Jesu gaaibaɨco gaicɨɨtatɨ eheetavuuboro tooneri diitoco isi gañɨɨubo, ihovejamɨ, ibueymɨ icamoma. Tollɨro nɨhɨbamɨco acafaryuuacuhicaumo nɨhɨbamɨco baavɨ fufucuubo, jaaboro imesanoco gavaracuubo icano. \v 16 Jaaboro bu nimɨihumɨco anaajeumoco nuubo: ¡Toonoco jinotɨ buhɨgovɨ mɨɨcɨ! ¡Guihirubi iijaco naajetajatɨ meheetavedino! nooboro. \p \v 17 Jaanotɨ ijɨɨbogomɨnaa esafutuuhi Caatɨnɨhaamefaño: Diijaco agaijɨno uco finɨsuhi, onoonoco. \p \v 18 Jaanegui judiomɨ diiboco dilluuhi: Eneecata mɨɨhaico siibadɨ iicanoco dɨhɨfusu toonotɨ magaajaqui: Jɨɨ, ollɨ iicaneguiiha jahi ollɨ moonɨɨbo meneequi, noomoro. \p \v 19 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Jiija templojaco paryɨ magavaracu, jaajaco siino uujoho mifucucɨ, safucu icanotɨ siino boobanɨji, nooboro. \p \v 20 Jaanegui judiomɨ diiboco nuuhi: Cuarenta y seisdɨno ficabava nijequetɨ jiijaaco eetavuumo. ¿Jaajaco mɨllɨ ɨɨjoho mifucucɨ, safucu icanotɨ deetavejirahi? noomoro. \p \v 21 Jaarunaa Jesu ifiicoro unuuruubo: Temploja, nuuhi. \v 22 Jaamaño Jesu iguijeveunofeenetɨ ubuheeteusumi ijɨɨbogomɨnaa tollɨ diibo unuunoco esafutuuhi. Jaamoro Caatɨnɨhaame onoonoco, bu Jesu iijɨco icano diitoco ɨjɨɨbuguunoco miyaavuguumo. \s1 Jesu Famoovaaco Gaajahi. \p \v 23 Pascua jɨɨbaimosumi Jesu Jerusaleri iicausumi, sihidɨ miyamɨnaa diiboco miyaaveguehicauhi sihidɨ ejeevanoco omoonɨnoco aatyɨmemere. \v 24 Jaarumovɨ Jesu jeevamaaihicautɨhi famoovaaco agaajahicaumaño. \v 25 Mɨɨhaiñooba diiboco jɨɨbeguehicautɨhi: Diito jillɨ jeevahi, noomoro miyamɨnaaco diiboro agaajahicaumaño ijeebɨɨfaño iicanoco icano. \c 3 \s1 Nicodemo Onoobo. \p \v 1 Icaubo saafi fariseomɨoobo Nicodemo onoobo judiomɨ aivojɨtoobo. \v 2 Jaabo Jesujaago fucu asaauboro diiboco nuuhi: Jɨɨbogomɨnaafi, mɨɨhai magaajahi ɨco Moocaani mɨɨhaico dɨɨbeguequi agalluunoco. Chahamo mɨɨjoho sihidɨ ejeevanoco ɨɨjoho omoonɨbadɨ iicanoco omoonɨmo Moocaani diiboma iicatɨruva, nooboro. \p \v 3 Jaanegui Jesu diiboco nuuhi: Miyanotɨro ɨco neehi, siino dojɨcuvɨro ifiivotɨɨbo Moocaani aivojɨfaño feejitɨhi, nooboro. \p \v 4 Jaanegui diiboco Nicodemo dilluuhi: ¿Mɨllɨ jaabo miyamɨnaafi ujusicuubo siino dojɨcuvɨro fiivejirahi? ¿Mɨllɨ jaabo siino seejɨ jeebɨɨfaño ɨjɨcafotooboro siino fiivejirahi? nooboro. \p \v 5 Jaanegui Jesu diiboco nuuhi: Miyanotɨro ɨco neehi; nɨfaihuri, Moocaani Gaijari icano ifiivotɨɨbo Moocaani aivojɨfaño feejitɨhi. \v 6 Miyamɨnaafiditɨ ifiivoobo miyamɨnaafi. Jaanotɨ Moocaani Gaijatɨ ifiivomo Moocaani Gaijama icahi. Toono eneejiruno Moocaani seemetɨ iicamo. \v 7 Daabafiitedino siino fiivo ɨco onoonotɨ. \v 8 Mɨɨro guibuhuba iimogohɨgotɨ asaanoco ɨɨjoho guubufihi. Jaaruubo gaajatɨhi conootɨ asaanoro conoovɨ ɨɨfotonoco. Jaabadɨ jeevamo paryɨ Moocaani Gaijari ifiivomo, mɨllɨ ifiivonoco mɨllɨ miyamɨnaa gaajajirahi, nooboro. \p \v 9 Jaanegui Nicodemo siino dilluuhi: ¿Mɨllɨ fɨne jino? nooboro. \p \v 10 Jaanegui Jesu nuuhi: ¿Ɨɨjoho aivo sihidɨ edeevaabo israelmɨnaa jɨɨbogomɨnaafi idiicaruubo, nacu jinoco gaajatɨhi? \v 11 Miyanotɨro ɨco neehi: Mɨɨhai mihiimaahi magaajanoco. Jaamo mɨɨhai mɨjɨɨbeguehi mahatyɨmeneque. Jaarunoco amɨɨhai mimiyaaveguehicatɨhi mɨɨhai monoonoco. \v 12 Jiinɨjeono icarunoco onoonoco uco mimiyaaveguehicatɨhi. Jaanequi: ¿Fɨne mɨllɨjiru niquejeonoco jɨɨbuguruva? \p \v 13 Mɨɨhaiñooba niquejefaño footɨhi ɨdɨɨboro tahɨgotɨ iniitehinɨɨbo: Uujoho Miyamɨnaafibadɨ Ifiivuubo niquejefaño iicaabo. \v 14 Mɨɨro Moise sɨcaihɨgovɨ jiinimoco caamovɨ agañiiyɨcɨubadɨ; tollɨro uujoho Miyamɨnaafibadɨ Ifiivuubo caamovɨ guijeve ɨmohobujehallɨvɨ gañiiyɨcɨcafeteji. \v 15 Jaaboco paryɨ imiyaavogomo ifinɨjitɨno fiivoma icacuuhi\f + \fr 3:15 \ft Sahaamefaño janaanɨcɨ jillɨ ficuumo: finɨtɨmo icaji, onoonoco.\f* \s1 Moocaani Jiinɨje Miyamɨnaaco Agaijɨno. \p \v 16 Mɨɨro Moocaani sihidɨ jiinɨje miyamɨnaaco agaijɨɨboro ɨdɨɨboro iicaabo Illico acɨuhi. Jaaboco paryɨ imiyaavogomo mɨtajitɨhi. Jaamo ifinɨjitɨno fiivoma icaji. \v 17 Mɨɨro Moocaani jiijehallɨvɨ Illico galluutɨhi jiinɨje miyamɨnaaco cɨɨjɨgaifaño igañɨɨsuqui. Jillɨ galluubo diibofeenedɨ jiinɨje miyamɨnaa itaajaqui. \v 18 Jaabo Moocaani Achico imiyaavogomo cɨɨjɨgaifaño ɨfetejitɨhi. Jaanotɨ imiyaavogotɨmo cɨɨjɨgaifaño ifeequi icacuuhi ɨdɨɨboro Moocaani Achi iicaaboco imiyaavogotɨmaño. \v 19 Jaamo imiyaavogotɨmo cɨɨjɨgaifaño ifeequi icacuuhi. Mɨɨro jiinɨjehallɨvɨ aachɨcɨnɨɨbo asaauboco imogotɨmo ɨcɨvonocoro imuguumo imitɨcoro omoonɨhicaumaño. \v 20 Mɨɨro famooro iimitɨnoco omoonɨmo aachɨcɨnoco jɨɨheguehi. Jaamaño aachɨcɨnɨnojaagovɨ fiitɨvotɨmo, iimitɨnoco omoonɨno foovoɨɨvotɨno iicaqui. \v 21 Jaanotɨ miyaanoco iimogomo aachɨcɨnɨjaagovɨ fiitɨvehi diito omoonɨnofaño Moocaani iicano igaajacafetequi. \s1 Jua Siino Jesuditɨ Onoono. \p \v 22 Jaanobuunatɨ Jesu fuuhi ijɨɨbogomɨnaama Judea jiinɨjevɨ. Jaabo toonovɨ gueenene icaubo miyamɨnaaco initɨubo. \v 23 Jaabadɨro Jua nitɨhicauhi Enonvɨ Salim cuumi fiitɨno, tomañovɨ sihidɨ nɨfaihu iicaumaño. Jaabojaa miyamɨnaa ofoomoco nitɨhicaubo. \v 24 Jillɨ icaumo Jua ɨcɨvojaanɨrautɨsumi. \p \v 25 Jaanaaca Jua jɨɨbogomɨnaa jenaaucasiuhi judiomɨma ifiino imibachuhallɨvɨ. \v 26 Jaamoro Juaco nuutuumo: Mojɨɨbogomɨnaafi, meecɨ ɨɨma oono Jorda oonegueehi iicaubo icahi diibotɨ mɨɨhaico ɨdɨɨbuguubo. Jaabojaago sihidɨ miyamɨnaa ofoomoco nitɨhicaabo, noomoro. \p \v 27 Jaanegui Jua diitoco nuuhi: Cajaatyobama chahajiruno gaaja Moocaani diitoco ihacɨtɨruva. \v 28 Mɨɨro amɨɨhairyo uco muguubuhinɨcuuhi: Uujoho Cristo icatɨhi jillɨ diibo ɨmega uco agalluubo, nooboro eneehinɨnoco. \v 29 Mɨɨro taabava jɨɨbaimofaño mogaima iicaabo aijɨ. Jaabo cojɨri iicaabo jillɨ igataavomɨnaafi. Jaabo diibo ihiimaanoco uguubuuboro imo imo icanɨcɨɨbo. Jaabadɨ jisumi uujoho sihidɨ imo imo icahi. \v 30 Jaabo diibo jisumitɨro janaanɨcɨvɨ bocɨtoobaaca uujoho jillɨ guiinovɨro minifeteji, nooboro. \s1 Caamotɨ Asaabo. \p \v 31 Caamotɨ asaabo fanoohallɨvɨro icahi. Jaanotɨ jiinɨjeoobo jillɨ jiinɨjemɨnaafi. Jaabo jiinɨjenehejequere iimaanɨcɨhi. Jaanotɨ niquejefañotɨ asaabo famoohallɨvɨro icahi. \v 32 Jaabo aatyɨmenetɨ, uguubunotɨ icano iimaahi. Jaaruubo onoonoco mɨɨhaiñooba miyaaveguehicatɨhi. \v 33 Jaanotɨ saatoho diibo onoonoco imiyaavogomo: Moocaani Miyaabo iicanoco jɨɨbeguehi. \v 34 Moocaani agalluubo Moocaani iijɨco jɨɨbeguehi. Jaaboco Moocaani Igaijaco finɨtɨno acɨhi. \v 35 Moocaani Illico gaijɨhi. Jaabo usefaño Moocaani paryɨ fanooco ficuuhi. \v 36 Jaamaño Moocaani Achico imiyaavogomo ifinɨjitɨno fiivoma icacuuhi. Jaanotɨ Moocaani Achico imiyaavogotɨmo fiivoma chahaji. Jillɨ ñɨhicuno Moocaani omoonɨjinofañoro icacuuhi. \c 4 \s1 Jesu Samariaogoma Iimaahi. \p \v 1 Jaanaa fariseomɨ guubuuhi Jua janaanɨcɨ Jesu ijɨɨbogomɨnaama iicaabo initɨhicaunoco. \v 2 Jaarunofaño Jesu nitɨhicautɨhi ɨdɨɨmoro ijɨɨbogomɨnaa nitɨhicauhi. \v 3 Jaanoco Jesu uguubuuboro Judeatɨ fuuhi Galileajaago siino ihuumiqui. \p \v 4 Jaabo imuguuhi Samaria jiinɨjefeenedɨ ufuunoco. \v 5 Jaabo ufuubo ɨfutuuhi Sicar onoocuumi Samaria jiinɨje cuumivɨ Jacob illi Joseque ijiinɨjeque aacɨumaño fiitɨno. \v 6 Jaamañeri icauno nɨfaihuhojɨ Jacob ojɨ onoohojɨ. Jaanaa Jesu asaaubo, iniinovatucuunegui tohojɨ cojɨvɨ casɨɨvuubo, fɨne gadɨcɨɨba nɨhɨba icacuuberi. \v 7-8 Jaanaa ijɨɨbogomɨnaa tuucuumijaago fuuhi machutaaco anaajeteumo. Jaanaa tuucuumitɨ saafigo gaigo saauhi toojɨtɨ ɨnɨfaihuvavaugo. Jaagoco Jesu nuuhi: Uco nɨfaihutɨ daacɨ, nooboro. \v 9 Jaanegui diiboco samariaogo nuuhi: ¿Mɨllɨ jaabo ɨɨjoho judio idiicaabo, uujoho samariaogo iicagoco nɨfaihuco dilluuhi? noogoro. Jillɨ nuugo judiomɨ samaritanomɨma iimogocasihicautɨmaño. \p \v 10 Jaanegui Jesu diigoco nuuhi: Ɨɨjoho Moocaani aacɨnoco gaajaruva, bu mɨɨjoho jino ɨco nɨfaihuco idillunoco gaajaruva; ɨɨjoho uco dilluruva ɨco uujoho buheenɨfaihuco acɨjirahi, nooboro. \p \v 11 Jaanegui diigo nuuhi: ¿Aivojɨɨbo, nacu jinejeri jaabo inɨfaihuco dɨɨcɨjirahi aivo faicuvahojɨ? ¿Conootɨ jaabo toono buheenɨfaihuco dɨɨcɨjirahi? \v 12 Mɨɨro jino moheedeebe Jacob mɨɨhaidi jihojɨco ficuuhi, diibo iseeme, paryɨ ijoomɨ icano toojɨtɨ aaduhicauhojɨco. ¿Nacu jaabo ɨɨjoho diibo janaanɨcɨ deevahi? noogoro. \p \v 13 Jaanegui Jesu diigoco nuuhi: Paryɨ jihojɨ nɨfaihutɨ aadumoco siino adufira aiveji. \v 14 Jaanotɨ uujoho aacɨno nɨfaihuco aadumoco siino ufucuro adufira aivucuujitɨhi. Uujoho aacɨno nɨfaihu diitofañotɨ finɨtɨno niivaji ifinɨjitɨno fiivoco ihacɨqui, nooboro. \p \v 15 Jaanegui diigo diiboco nuuhi: Aivojɨɨbo, uco tofaihutɨ daacɨ uco adufira aivotɨno iicaqui, bu siino jihojɨjaago nɨfaihufiiri saatɨgo icaqui, noogoro. \p \v 16 Jaanegui Jesu diigoco nuuhi: Difo jaagoro ditajeque coovato. Jaadɨ siino disaa, nooboro. \p \v 17 Jaanegui diiboco iimusuugo: Uujoho tajevatɨhi, noogoro. \p Jaanegui Jesu diigoco nuuhi: Miyaanoco neehi, tajevatɨhi onoogo. \v 18 Mɨɨro sahusedɨmoma diicacuuhi, jisumi bu diiboma idiicaabo ditaje icatɨɨbo. Jaanoco miyaanoco neehi, nooboro. \p \v 19 Jaanoco uguubuugoro diiboco nuugo: Aivojɨɨbo ɨɨjoho baacho Moocaani iimaamɨnaafi. \v 20 Mɨɨro moheedeete samaritanomɨ Moocaanico jigajɨhallɨvɨ imejiibuuhi. Jaarunaa amɨɨhai judiomɨ Jerusalevɨ Moocaani imomaño meneehicahi, noogoro. \p \v 21 Jaanegui Jesu nuuhi: Gaigo, uco miyaavogo, safucu icajino amɨɨhai Moocaanico mihimono. Tusumi jigajɨjaago footɨmo, bu Jerusale cuumijaago footɨmo icano. \v 22 Mɨɨro amɨɨhai samaritanomɨ magaajatɨɨboco mihimehi. Jaanotɨ mɨɨhai magaajaaboco mihimefihi; Mɨɨro judiomɨtɨ taajasu saahi. \v 23 Jaanotɨ safucu iicajino, jaano jino tusumi mihicacuuhi, miyanotɨro Moocaanico iimomo imeji igaijari, miyaaneri icano. Mɨɨro tollɨ iimomoco Moocaani imeguehi. \v 24 Moocaani Gaija jaamaño diiboco iimomo igaijari, miyaaneri icano iimequi, nooboro. \p \v 25 Jaanegui diigo nuuhi: Uuro gaajahi Mesia, Cristo onoobo, asaajinoco. Jaabo asaadɨ mɨɨhaico paryɨ fanoocoro jɨɨbeguejiibo, noogoro. \p \v 26 Jaanegui Jesu diigoco nuuhi: Uujoho diibo ɨɨma ihiimaabo, nooboro. \p \v 27 Jaanaa ijɨɨbogomɨnaa gaseuhi. Jaamo jabafiituuhi. Jesu gaigooma ihiimaauneri. Jaarumo diiboco dilluutɨhi. ¿Jinejeque dilluhi? ¿Jinejeque mihiimaacasihi? nuutɨmo. \v 28 Jaanegui diigo ihɨcɨñuco ejeevesuhinɨugoro fuuhi ifaacuumijaago. Jaagoro miyamɨnaaco jɨɨbugutuuhi. \p \v 29 Eneecauhu masaamoro memeecɨva saafi gaifi, paryɨ omoonɨhicanoco uco onooboco. ¿Naa fɨne diibo Cristo icatɨɨbo? noogoro. \p \v 30 Jaanegui diito tuucuumitɨ asaaumoro fuuhi diibojaago. \v 31 Jaanaaca ijɨɨbogomɨnaa diiboco neehicauhi: Mojɨɨbogomɨnaafi, machu, noomoro. \p \v 32 Jaarunaa diitoco nuubo: Tamachuta icahi uujoho amachujino amɨɨhaima magaajatɨno, nooboro. \p \v 33 Jaanegui ijɨɨbogomɨnaa dillucasiuhi sanomɨro: ¿Fɨne mɨɨjoho diibedi machutaaco sɨvahi? noomoro. \p \v 34 Jaarunaa Jesu diitoco nuuhi: Uudi tamachutabadɨ oono uco agalluubo onoobadɨ eetavono, idudɨcamaajeque iimivono. \v 35 Mɨɨro amɨɨhai meneehi: Icanehiica minɨhɨbacɨ, minɨhɨbacɨ ɨdɨɨno basuta ujusijino, noomoro. Jaarunofaño amɨɨhaico uujoho neehi: Memeecɨ basutaaco, oono paryɨ tɨfaicuuhi ihɨcɨcafetequi. \v 36 Mɨɨro basutaaco ududɨcamaaibo ijaadaco gaayɨcɨfihi. Jaabo basuta noovaco ananɨnɨcɨbadɨ miyamɨnaaco nanɨhi ifinɨjitɨno fiivoma iicaqui. Jaaneri abasuubo, bu toonoco ɨɨcɨɨbo icano sano imo imo iicaqui. \v 37 Jinoovɨ aivo miyaano, jillɨ onoonɨcɨno: Saafi abasunoco sifi ɨcɨnɨcɨhi, onoono. \v 38 Jaanegui uujoho amɨɨhaico tajɨɨbahi mɨhɨcɨqui amɨɨhai mabasuhinɨtɨnoco; sita abasuhinɨnoco amɨɨhai mequeheevehi idudɨcamaajeque, nooboro. \p \v 39 Jaaboco sihidɨ Samaria jiinɨje cuumimɨnaa miyaavuguuhi diigo ɨjɨɨbuguunotɨ paryɨ uujoho omoonɨhicano uco noobo unuunotɨ. \v 40 Jaanegui samaritanomɨ diibojaa asaaumoro diiboco fiitɨuhi diitoma iicaqui. Jaanegui Jesu mifucucɨ toonovɨ diitoma icauhi. \v 41 Jaamoro diiboco sihidɨ miyaavuguumo ihiimaaco uguubuumoro. \v 42 Jaamoro diigoco nuumo: Jisumi ɨɨjoho eneeneriro mimiyaavogocuutɨhi: Mɨɨhairyo muguubucuuhi. Jaamoro magaajacuuhi miyaanoro diibo Cristo jiinɨjemɨnaa taajasumɨnaafi icanoco, noomoro. \s1 Jesu Buheesuhi Aivojɨɨbo Seemeneque. \p \v 43 Toonotɨ mifucucɨ iicaunotɨ fuubo Galilea jiinɨjejaagovɨ. \v 44 Jaabo Jesu iinoro nuuhi: Moocaani iimaamɨnaafi ijiinɨjevɨ bocɨgoratɨhi, nooboro. \v 45 Jaadɨ Galileavɨ agaseuboco tomañoto imino gaayɨcɨuhi. Diito tollɨro bu fuumo Jerusalevɨ Pascua jɨɨbaimojaago. Jaamo atyɨmeuhi tahɨ tobaimovɨ Jesu fanoovaco omoonɨunoco. \p \v 46 Jaadɨ Jesu siino saauhi Cana cuumijaagovɨ Galilea jiinɨjevɨ toonovɨ nɨfaihuco aivofaihutɨ iminiiyumañovɨ. Jaanaa Capernauvɨ icaubo saafi aivojɨɨbo. Jaabo seemene guihuvauhi. \v 47 Jaabo guubuuhi Jesu Judeatɨ Galileavɨ agaseunoco. Jaanegui diibojaa ufuuboro diiboco nuubo iijajaa ofooboro iseemeneque ibuheesuqui aivo iniinovacuuneguiiha. \v 48 Jaanegui Jesu nuuhi: Botɨ siibadɨ iicanehejeque omoonɨnoco mahatyɨmetɨhachiijɨ mimiyaaveguejitɨhi, nooboro. \p \v 49 Jaarunofaño diibo Jesuco nuuhi: Aivojɨɨbo goovano masɨɨgo taseemene guijevetɨnaacaro, nooboro. \p \v 50 Jaanegui Jesu nuuhi: Fuucu, diseemene buheecuhi, nooboro. Jaanegui diibo Jesu unuunoco imiyaavuguuboro fuucuuhi. \v 51 Jaabo iijatɨ fiitɨcuuboco idudɨcamaajemɨnaa asaaumoro jɨɨbogovauhi: Diseemene buheecuuhi, noomoro. \v 52 Jaanegui diitoco dilluubo: ¿Conootɨ nɨhɨba iicaaberi buheehinɨɨbo? nooboro. Jaanegui diiboco nuumo: Iijɨ dɨjɨɨveeberi iguihuva diiboco buuhinɨhi, noomoro. \v 53 Jaanotɨ caani gaajauhi toonotɨ nɨhɨba iicaaberi Jesu diiboco: Diseemene buheehi, eneehinɨnoco. Jaanoma iicaubo paryɨ iyotoma Jesuco miyaavuguuhi. \p \v 54 Jino Jesu sihidɨ ejeevanoco Galileavɨ itɨconɨ omoonɨunoco allɨnɨuhi Judeatɨ Galileavɨ siino uhuumiusumi. \c 5 \s1 Jesu Buheesuhi Ɨɨgotɨɨboco. \p \v 1 Toonobuunatɨ judiomɨ eetavuuhi jɨɨbaimoco. Jaanegui Jesu fuuhi Jerusalevɨ. \v 2 Jahɨgo Jerusalevɨ ovejamɨ guhuga onoohuga fiitɨno icano jɨcooba nicutaaba hebreomɨ iijɨri Betesda onooba. Jaabaatɨ icano sahusedɨno iguhugano. \v 3 Jaahugaje goohasinovɨ sihidɨ iguihuvafiimo icahicauhi aatyɨmetɨmo, idɨɨno iimitɨmo, ifiino isifañɨɨneri ɨɨgotɨmeheje icamo. Jaamo teemehicauhi toba nɨfaihu amaryɨbanoco. \v 4 Mɨɨro tobajaago Moocaani toomomɨnaafi niitehicauhi safohosa jaaboro inɨfaihuco maryɨcuvahicauhi. Jaasumiro tobafaño ɨmegavɨro aacotoobo buheehicauhi, jillɨ fanoova guihuva\f + \fr 5:4 \ft Sahaamefaño toonoono versiculonoco ficuutɨmo.\f* \v 5 Jaamañeri icaubo saafi treinta y ochodɨno ficabano tɨcovovɨ iguihuvacuubo. \v 6 Jaabo sɨucɨnɨuboco Jesu aatyɨmeuboro gaajacɨuhi aivo gueenene iicacuunoco. Jaaboro diiboco nuubo: ¿Diimeguehi ubuheeneque? nooboro. \p \v 7 Jaanegui diibo iimusuuhi: Aivojɨɨbo, mɨɨjoho bu uco tobafaño jɨɨhacujirahi toba amaryɨbasumi fahiijɨvaro tobafaño feequi moonɨnaacaro sita tahɨmegaro feehicahi, nooboro. \p \v 8 Jaanegui Jesu diiboco nuuhi: Gañiivo jaaboro dicɨgaiijeque dɨɨcɨɨbo fuucu, nooboro. \p \v 9 Jaasumiro diibo buheeteuhi. Jaaboro icɨgaiijeque ɨɨcɨuboro ɨgucuubo. Jaafucuu judiomɨ jaguisɨfucuu. \v 10 Jaanegui judiomɨ Jesu ubuheesuuboco nuuhi: Jaachiijɨ jino jaguisɨfucu. Jaanegui dicɨgaiijeque satyejitɨhi, noomoro. \p \v 11 Jaanegui diibo iimusuuhi: Mɨɨro uco ubuheesuubo diiboro uco neehi: Dicɨgaiijeque dɨɨcɨɨbo fuucu, nooboro. \p \v 12 Jaanegui dilluumo: ¿Mɨɨjoho diibo ɨco dicɨgaiijeque dɨɨcɨɨbo dɨɨgo onoobo? noomoro. \p \v 13 Jaarunofaño diibo gaajautɨhi diiboco ubuheesuuboco. Tomañeri sihidɨ miyamɨnaa iicaumo cojɨtɨ Jesu sihɨgovɨ ufucuumaño. \v 14 Jaanobuunatɨ Jesu diiboco siino templojafaño aatyɨmeuboro nuuhi: Meecɨ, jisumi jino ɨɨjoho ubuheecunoco; siino imitɨno diicacuujirahana janaanɨcɨ iicano siino dijaa saadino, nooboro. \p \v 15 Jaanegui diibo ufuuboro judiomɨco jɨɨbugutuubo Jesujaahi diiboco ubuheesuunoco. \v 16 Jaanoma iicaumo judiomɨ Jesuco imitɨno moonɨhicauhi, diibo jaguisɨfucuvɨ tollɨ omoonɨhicaumaño. \v 17 Jaanegui Jesu nuuhi: Guihirubi, jisumihachuta dudɨcamaaihi. Jaano tɨcovovɨ bu uujoho dudɨcamaaihi, nooboro. \p \v 18 Jaanoma iicamo judiomɨ janaanɨcɨ imeguehicauhi diiboco agaicaaunoco. Mɨɨro toono jaguisɨfucucoro diitobadɨ teemehicautɨɨbo, tollɨro bu Moocaanico: Guihirubi, onooboro ifiico Moocaanibadɨ moonɨhicaubo icano. \s1 Moocaani Achi Mitya Iijɨ. \p \v 19 Jaanegui diitoco nuubo: Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Uujoho Moocaani Seemene iinoro ijeebɨɨtɨro moonɨtɨhi. Mɨɨro Caani omoonɨnoco aatyɨmeebere, bu tollɨro Illi moonɨhi. \v 20 Mɨɨro Moocaani Illico agaijɨmaño fanoova moonɨnoco diiboco ɨfusuhi. Mɨɨro imi janaanɨcɨ ejeevanoco ɨɨfusujiibehiica. Jaaneri amɨɨhai majabafiiteji. \v 21 Moocaani uchuumucuumoco ubuheetesuuboro fiivoco aacɨbadɨro bu Illi iimogomoco fiivoco acɨji. \v 22 Mɨɨro Moocaani mɨɨhaiñoobaco iimitɨco nootɨhi. Jaaruubo paryɨ toono imibachu mityaco Illi usefaño jeevesuubo, imitɨco iimibachuqui; \v 23 Toonotɨ famooro Illico ibocɨguequi Caanico iicabadɨro. Jaanotɨ Illico obocɨgotɨmo, tollɨro bu Caanico bocɨgotɨhi diiboco agalluuboco. \p \v 24 Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Uco agalluhinɨɨboco imiyaavogomoro uujoho onoonoco uguubuumo ifinɨjitɨno fiivoma icacuuhi. Jaamo cɨɨjɨgaifaño fuucuujitɨhi; Jillɨro guijevetɨ fiivofañovɨ fatyucuubo. \v 25 Miyanotɨro, miyanotɨro neehi: Ufucu icajino, jaano jino tusumi mihicacuuhi; iimitɨfaño miguijevecubadɨhiica iicamo Moocaani Achi iijɨco uguubujino. Jaanoco uguubumo fiivoma icaji. \v 26 Moocaanima mitya icahi fiivoco aacɨjino. Jaabo Illico mityaco acɨɨbo tollɨro Illi sitaaco fiivoco ihacɨqui. \v 27 Tollɨro bu mitya iijɨco acɨɨbo miyamɨnaafañotɨ iimitɨno, iimino icanoco idugaacuqui, uujoho Miyamɨnaafibadɨ Ifiivuubo iicamaño. \v 28 Jinotɨ meheetyedino: Ufucu icajinehiica tusumi paryɨɨcɨno cɨɨhojɨnofaño iicamo ihiimaaco uguubujino. \v 29 Jaamo iiminoco omoonɨumo siino buheeteji fiivoma iicaqui. Jaanotɨ iimitɨnoco omoonɨumo buheeteji cɨɨjɨgaifaño ifeequi. \s1 Cristotɨ Ɨjɨɨbogono. \p \v 30 Mɨɨro uujoho aivo, uuro tajeebɨɨtɨro moonɨjitɨrahi. Jaamaño uujoho iimitɨnoco dugaacuhi uco atajɨɨbabadɨ. Jaano uujoho udugaacuno miyaano tajeebɨɨtɨ uuro iimogonoco omoonɨtɨmaño. Jillɨ Guihirubi uco agalluhinɨɨbo iimogonocoro moonɨhi. \v 31 Uujoho uuro tafiitɨro jɨɨbuguruva tajɨɨbogo saatehedi ibocɨma chahajirahi. \v 32 Jaanotɨ sifi uuditɨ jɨɨbeguehi. Jaamaño uujoho gaajahi uuditɨ diibo onoono miyaano iicanoco. \v 33 Mɨɨro amɨɨhai saatohoco magalluuhi Juajaago diiboco idillutequi. Jaanoco diibo miyaanoco nuuhi. \v 34 Jaarunofaño uujoho gaayɨcɨtɨhi miyamɨnaafi ɨjɨɨbogonoco. Jaarunoco uujoho jillɨ Juatɨ amɨɨhaico neehi. Jaamo uco mimiyaavogomoro mataajaji. \v 35 Mɨɨro Jua cɨɨjɨgaimecu ɨjɨganoro aachɨcɨbadɨ jeevauhi. Jaabo aachɨcɨnɨunofaño amɨɨhai jihachutagayɨro imo imo mihicauhi. \v 36 Jaaruno toono Jua ɨjɨɨbuguuno janaanɨcɨvɨ uujoho onoono jeevahi. Mɨɨro Moocaani uco agalluubo atajɨɨbaunoco omoonɨno. Toonoro tahallɨvɨ jɨɨbeguehi miyaano uco Moocaani agalluunoco. \v 37 Tollɨro bu Guihirubi uco agalluubo uutɨ jɨɨbeguehi. Jaaruuboco amɨɨhai safooba mahatyɨmetatɨhi, bu ihiimaaco safooba muguubutatɨhi icano. \v 38 Tollɨro bu diibo iijɨ amɨɨhaifaño chahahi; Diibo agalluuhinɨɨboco amɨɨhai mimiyaavogotɨmaño. \v 39 Mɨɨro Caatɨnɨhaameque imino amɨɨhai mɨhɨɨfɨnɨcɨhicahi fiivo ifiico toohaamefaño mahatyɨmeneque mihimogomoro. Jaano mɨɨro toohaame uuditɨ ɨjɨɨbuguruhaame. \v 40 Jaarumo tajaa masaanoco mihimogotɨhi fiivoma mihicajiruneguiiha. \p \v 41 Uujoho miyamɨnaa cahacɨsuco gaayɨcɨtɨhi. \v 42 Jaabadɨro uujoho gaajahi amɨɨhai Moocaanico magaijɨtɨnoco. \v 43 Mɨɨro uujoho Guihirubi memeri saahinɨhi; Jaaruuboco uco magaayɨcɨtɨhi. Jaanotɨ sifi jillɨ ijeebɨɨtɨro asaaboco naha amɨɨhai magaayɨcɨjirahi. \v 44 ¿Mɨllɨ jaamo mimiyaaveguejirahi sanomɨro fahɨgovavɨ miyamɨnaa imihicacoro magaayɨcɨcasimo? Jaamaño toonoguiinodɨ ɨdɨɨboro iicaabo Moocaanitɨ asaano imihicaco miguiinotɨhi. \v 45 Jaanegui uuditɨ mehesamaaidino: Caani ɨmefeenevɨ mɨɨhaico imitɨno neejiibo, noomoro. Icaabo amɨɨhai imitɨco eneejiibo Moise. Jaabo tajɨɨbafeenedɨ mataajibadɨ mehesɨcɨnɨrahi. \v 46 Mɨɨro Moiseque mimiyaavuguruva uco tollɨro mimiyaaveguejirahi. Mɨɨro diibo uutɨ caatɨnɨuhi. \v 47 Jaabo acaatɨnɨunoco mimiyaavogotɨmo, ¿mɨllɨ bu taajɨco mimiyaaveguejirahi? \c 6 \s1 Cinco Mildɨmoco Amachusuno. \r (Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Lc 9.10-17) \p \v 1 Toonobuunatɨ Jesu fuuhi Galilea muuai onegueehivɨ. Jaaba momoro bu Tiberia onoomuuai. \v 2 Jaabo dojɨcutɨ sihidɨ miyamɨnaa feehicauhi sihidɨ ejeevanoco omoonɨɨboro iguihuvamoco ubuheesunoco aatyɨmehicauneguiiha. \v 3 Jaanegui Jesu ifabaɨhallɨvɨ ufuuboro ijɨɨbogomɨnaama casɨɨvuubo. \v 4 Jaasumi fiitɨcuuno judiomɨ jɨɨbaimo Pascua iicaujino. \v 5 Jaanaa Jesu emeecɨubo atyɨmeuhi sihidɨ miyamɨnaa idojɨcutɨ asaaunoco. Jaanegui Felipeque nuubo: ¿Cuucatɨ fɨne machutaaco manaajejirahi jito imachuqui? nooboro. \p \v 6 Jillɨ Felipeque nuubo jillɨ diiboco ɨnɨsuubo, ¿mɨllɨ fɨne neejiibo? onoomaño jillɨ omoonɨjinoco imino agaajacuuboro. \v 7 Jaanegui Felipe nuuhi: Fɨne doscientos denario tɨcovovɨ manaajejirahi, machutaaco. Jaaruno famoovɨro ajashuno ɨɨfetejitɨrahi, nooboro. \p \v 8 Jaanegui ijɨɨbogomɨnaatɨ saafi Andre Simon Pedro nahabo Jesuco nuuhi: \v 9 Jineeri icase sase sahusedɨno sebada maahuno, bu miimɨsiicɨ tavaabomɨsi icanoma iicase. ¿Mɨllɨ jaano tonoodɨno jinoodɨmo miyamɨnaavɨ ɨfetejirahi? nooboro. \p \v 10 Jaanegui Jesu nuuhi: Diitoco monoo icasɨɨcamaaiqui, nooboro. Jaamañeri sihidɨ ñaavahu icauhi. Jaanohallɨvɨ casɨɨcamaaiumo cinco mildɨno gaifiimɨ. \v 11 Jaadɨ Jesu imaahunoco ɨɨcɨuboro Moocaanico graciaco aacɨuboro, toonoco ijɨɨbogomɨnaaco acɨubo. Jaanoco diito imiyamɨnaama ɨfuuhi gɨcɨnɨumoma. Tollɨro bu itaavaco ɨɨfuumo iimuguudɨneheje. \v 12 Jaanoco amachuumo utuvacuudɨ Jesu nuuhi, ijɨɨbogomɨnaaco: Paryɨ manaanɨ ihatyuuvoco gañɨɨcafototɨno iicaqui, nooboro. \p \v 13 Jaanoco ananɨumo gahafusuuhi, jɨiibaiñoco fahuseecɨ, siino miibaicɨ icanoco sahusedɨno sebada maahuno iicaunotɨ aatyuvuunoco. \v 14 Jaano Jesu sihidɨ ejeevano ɨɨfusuco eheetavuunoco aatyɨmeumoro diito nuuhi: Miyaanoro jahi jaanɨ Moocaani iimaamɨnaafi jiinɨjehallɨvɨ asaaujiibo, noomoro. \p \v 15 Jaamoro Jesuco ɨɨcɨumoro satyuujirumo aivojɨɨbotɨ iheetavequi. Jaanoco agaajacɨuboro iinoro fuubo siino ifabaɨjaagovɨ. \s1 Jesu Nɨfaihuhallɨdɨ Ɨguehi. \r (Mt 14.22-27; Mr 6.45-52) \p \v 16 Jaanaa mihiijɨcuudɨ ijɨɨbogomɨnaa muuaijaago fuuhi. \v 17 Jaamoro meenegafaño ɨjɨcamaaiumoro fuumo onegueehi Capernaujaagovɨ. Jaanaa cɨvucuuno. Jaarunaa Jesu diitojaa gaseutɨhi. \v 18 Jaanaa imuuaifa tɨcovauno sihidɨ guibuhuba asaauno. \v 19 Jaamo ufuumo sahuse juugahusetɨ sano ɨdɨɨno kilometronohachuta icacuumaaca Jesu saauhi nɨfaihuhallɨdɨ ɨgooboro. Jaaboco aatyɨmeumoro sihidɨ igutuumo. \v 20 Jaarunaa diitoco nuubo: Uujoho; mihiguetejirahana, nooboro. \p \v 21 Jaanegui diito diiboco imo imo imeenegafaño gaayɨcɨuhi. Jaadɨ goovano ɨɨfutuumo ufuuhɨgo. \s1 Miyamɨnaa Jesuco Guiinehi. \p \v 22 Jaano seseevedɨ toonegueehivɨ miyamɨnaa ifitafutuumo gaajauhi sagaaro meenega iicaunoco. Jaagafaño Jesu ijɨɨbogomɨnaama footɨnaaca diito iinoro fuumo. \v 23 Jaanaa bu sagahaje gaseuhi Tiberia cuumitɨ asaauno, jaagahaje cañavuuhi Jesu graciaco aacɨunobuunatɨ maahunoco amachuuno fiitɨno. \v 24 Jaamañovɨ Jesu, ijɨɨbogomɨnaa icano achahaunoco miyamɨnaa aatyɨmeumoro toono imeenenefaño ɨjɨcamaaiumoro fuumo Capernaujaago Jesuco guiinomoro. \s1 Jesu Fiivoco Aacɨneguiiha Diiboco Fiivo Maahutɨ Momonɨmo. \p \v 25 Jaaboco onogoo muuaivɨ aatyɨmeumoro nuumo: Jɨɨbogomɨnaafi, ¿cusumi gasehinɨhi? noomoro. \p \v 26 Jaanegui Jesu diitoco iimusuuhi: Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Jillɨ mamachuhinɨmo mutuvahinɨneguiiha uco miguiinehi. Jillɨ sihidɨ ejeevanoco eheetavehinɨnoco mimiyaaveneguiiha icatɨno. \v 27 Jaanegui ifinɨno machutaguiiha mududɨcamaaidino, ifinɨjitɨno fiivoco aacɨno machutaguiiharo mududɨcamaaje. Toonoco uujoho Miyamɨnaafibadɨ Ifiivuubo amɨɨhaico aacɨjino. Toonotɨ uujoho Moocaanitɨ asaanoco miyamɨnaa igaajaqui, bu uuvɨ Moocaani igaajataco ificucuuno icano, nooboro. \p \v 28 Jaanegui diiboco dilluumo: ¿Mɨllɨ jaanegui momoonɨji Moocaani iijɨco meheetavequi? noomoro. \p \v 29 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Moocaani imeguehi, diibo uco agalluuboco amɨɨhai mimiyaavogonoco, nooboro. \p \v 30 Jaanegui diiboco nuumo: ¿Eneecata sihidɨ ejeevanoco mɨɨhaico dɨhɨfusu maatyɨmemere ɨco mimiyaaveguequi? \v 31 Mɨɨro moheedeetemɨhai machuuhi mana onoonoco sɨcaihɨgovɨ iicausumi, oono Caatɨnɨhaamefaño: Niquejeo maahunoco machusuubo, onoobadɨ, noomoro. \p \v 32 Jaanegui Jesu iimusuuhi: Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Moise amɨɨhaico niqueje maahuco acɨtɨhi, Guihirubi amɨɨhaico jino miya maahu niqueje maahuco acɨhi. \v 33 Jaano jino Moocaani maahu diibo niquejefañotɨ iniitoobo jiinɨjemɨnaaco fiivoco aacɨɨbo, nooboro. \p \v 34 Jaanegui nuumo: Aivojɨɨbo, fahiijɨvaro mɨɨhaico toono maahuco daacɨhiica, noomoro. \p \v 35 Jaanegui Jesu nuuhi: Uujoho fiivo maahu; tajaa asaamo ajebavacuujitɨhi, uco imiyaavogomoco ufucuro adufira aivucuujitɨhi icano. \v 36 Mɨɨro amɨɨhaico uujoho eneehinɨcuubadɨ: Uco mahatyɨmecuurumo uco mimiyaaveguehicatɨhi. \v 37 Mɨɨro paryɨ fanooro Guihirubi uco aacɨno tajaa saaji, tollɨro bu tajaa asaamoco uujoho buhɨ gañɨɨjitɨhi. \v 38 Uujoho niquejefañotɨ niitehinɨtɨhi uuro iimogonoco moonɨqui icatɨno, jillɨ uco agalluuhinɨɨbo iimogobadɨ moonɨqui saahinɨhi. \v 39 Jaano jino Guihirubi uco agalluuhinɨɨbo iimogono; Paryɨ diibo uco aacɨmoco saatohobaco jeevesutɨɨbo paryɨ famoocoro ufucu niinofucusumi buheetesuji. \v 40 Jaano jino uco agalluuhinɨɨbo iimogono; Paryɨ famooro miyamɨnaa Moocaani Seemeneque aatyɨmemere imiyaavogomo ifinɨjitɨno fiivoma iicaqui. Jaamoco uujoho niinofucusumi buheetesuji, nooboro. \p \v 41 Jaanegui judiomɨ tɨcovauhi diiboco edejecuumo. Uujoho fiivo maahu niquejefañotɨ iniituubo, unuuneguiiha \v 42 neehicauhi: ¿Nacu jaanɨ Jesu Jose achi icatɨɨbo? ¿Mɨɨro caani, seejɨ icamoco mɨɨhai magaajahi? ¿Mɨllɨ jaabo: Uujoho niquejefañotɨ niitehi, neehicahi? noomoro. \p \v 43 Jaanegui Jesu nuuhi: Musuufenɨ toono amɨɨhai dejecufiraco. \v 44 Mɨɨhaiñooba tajaa saajitɨrahi Guihirubi uco agalluhinɨɨbo tajaa isɨvatɨruva. Jaamoco uujoho buheetesuji ufucu niinofucu. \v 45 Mɨɨro, Moocaani iimaamɨnaa aamefaño jillɨ noono: Moocaani famoocoro jɨɨbegueji, noonoro. Jaabadɨ famooro Moocaanico uguubuumoro diibotɨ agaajamo tajaa saahi. \p \v 46 Mɨɨhaiñooba Moocaanico atyɨmetɨhi ɨdɨɨboro uujoho Moocaanitɨ asaaubo Moocaanico atyɨmehi. \v 47 Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Uco imiyaavogomo ifinɨjitɨno fiivoma icaji. \v 48 Uujoho fiivo maahu. \v 49 Mɨɨro amɨɨhai eedeete manaaco sɨcaihɨgovɨ amachuurumo chuumuuhi. \v 50 Jaanotɨ naha jino niquejefañotɨ iniitono maahu. Jaanotɨ amachumo guijevetɨmo iicaqui. \v 51 Uujoho diiburucu jino fiivo maahu iicaabo niquejefañotɨ iniitehinɨɨbo. Jaamo uco agaayɨcɨmo ifinɨjitɨno fiivoma icaji. Jaano maahuco uujoho aacɨno taahucu. Jaanoco uujoho jiinɨjemɨnaahallɨvɨ aacɨjino, nooboro. \p \v 52 Jaanegui judiomɨ tɨcovauhi sanomɨro iimaacasiumo: ¿Mɨllɨ jaabo jaanɨ mɨɨhaico duusujirahi ihuucuco? noomoro. \p \v 53 Jaanegui Jesu nuuhi: Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Uujoho Miyamɨnaafibadɨ Ifiivuubo uucuco muduutɨhachiijɨ, bu itɨɨjohoco mahadutɨhachiijɨ icano fiivoma mihicajitɨhi. \v 54 Jaanotɨ taahucuco amachuubo, tatyɨɨjohoco aaduubo icano ifinɨjitɨno fiivoma icaji. Jaaboco uujoho niinofucu buheetesuji. \v 55 Jaano tafi miya machuta, tatyɨɨjoho miya adufaihu icano. \v 56 Jaamo tafiico amachumo, tatyɨɨjohoco aadumo icano uuma icahi. Jaamoma bu uujoho tollɨro icahi. \v 57 Mɨɨro Moocaani uco agalluubo ifiima icahi, jaaberi uujoho icahi icano. Jaabadɨro uco amachuubo uuri icaji. \v 58 Jino niquejetɨ iniituuno maahu; amɨɨhai caanimɨhai manaaco amachuumo iguijeveubadɨ iicano icatɨno. Jaanotɨ jihɨcatɨ amachumo ifinɨjitɨno fiivoma icaji, nooboro. \p \v 59 Jillɨ nuubo Jesu Capernau cuumi sinagogajafaño ɨjɨɨbuguubo. \s1 Jesu Iimaa Fiivoco Acɨhi. \p \v 60 Jaanoco sihidɨ saatoho ijɨɨbogomɨnaa uguubuumoro nuuhi: Aivo jihiimaa sihidɨ jeevahi. ¿Mɨɨjoho fɨne gaayɨcɨjirahi? noomoro. \p \v 61 Jaanoco Jesu ijɨɨbogomɨnaa onoocasiunoco agaajacɨuboro nuubo: ¿Jaano nacu amɨɨhaico imitɨno moonɨhi? \v 62 ¿Mɨllɨjiru fɨne imi, uujoho Miyamɨnaafibadɨ Ifiivuuboco caamo itɨconɨ iicauhɨgo ofooboco mahatyɨmeruva? \v 63 Mɨɨro Moocaani Gaija mɨɨnoco fiivoco acɨhi. Jaanotɨ muuhucu jillɨ jihovono. Jaanotɨ naha jino uujoho ihiimaano amɨɨhai jeebɨɨco ifinɨjitɨno fiivoco aacɨjino. \p \v 64 Jaarunofaño icamo amɨɨhaitɨ saatoho imiyaavogotɨmo, nooboro. Mɨɨro Jesu ɨmegavɨro gaajacuuhi imiyaaveguejitɨmoco, bu diiboco igaicaauqui aacɨujiiboco icano. \v 65 Jaamaño nuubo: Toonegui amɨɨhaico neehinɨhi: Mɨɨhaiñooba tajaa saajitɨrahi Guihirubi tajaa isɨvatɨruva, nooboro. \p \v 66 Jaasumitɨro sihidɨ saatoho diibo dojɨcutɨ efeehicaumo diibeditɨ udugaavuumoro diiboma fuucuutɨmo. \v 67 Jaanegui Jesu saatoho ijɨɨbogomɨnaa fahuseecɨ motɨhaitɨ miimɨsiicɨ icano iicaumoco nuubo: ¿Nacu bu amɨɨhai tollɨro diitobadɨro mefeeji? nooboro. \p \v 68 Jaanegui Simon Pedro diiboco iimusuuhi: ¿Aivojɨɨbo, mɨɨjaago bu mɨɨhai mefeejirahi? Mɨɨro ɨɨma icano ifinɨjitɨno fiivo iimaa. \v 69 Mɨɨro mɨɨhai mimiyaaveguehinɨcuuhi. Jaamoro magaajahi ɨɨjoho Cristo Moocaani iicaabo Seemene idiicanoco, nooboro. \p \v 70 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Amɨɨhai docedɨmoco uujoho ɨcɨhinɨhi. Jaamo amɨɨhaifañotɨ iicaabo saafi ɨjɨ iicaabo, nooboro. \p \v 71 Jillɨ nuubo Juda Iscariote Simon achiditɨ. Jaabo Juda docedɨmoobo iicaubo Jesucristoco iguijenɨqui aacɨujiibo. \c 7 \s1 Jesuco Inahabomɨ Miyaaveguehicautɨhi. \p \v 1 Jaanobuunatɨ Jesu Galilea jiinɨjeri ɨgooboro feehicauhi. Jaaboro Judea jiinɨjevɨ ofoonoco imeguehicautɨɨbo judiomɨ diiboco tahɨ agaicaauguuneguiiha. \v 2 Jaanaa fiitɨcuuno tabernaculojano jɨɨbaimo iicaujino; tusumi judiomɨ nɨjeganofañoro icanɨcɨmo. \v 3 Jaaneguiiha Jesuco inahabomɨ nuuhi: Jinootɨ difo Judeavɨ. Tahɨ iicamo didojɨcutɨ ofoonɨcɨmo edeetavonoco ihatyɨmequi. \v 4 Mɨɨro mɨɨhaiñooba miyamɨnaaco ifiico igaajasuqui omoonɨmo toovono moonɨtatɨhi, tollɨ bu omoonɨɨbo famoo ɨmefeenevɨro moonɨhica, noomoro. \p \v 5 Jillɨ nuumo inahabomɨ icarumo diiboco imiyaaveguehicautɨmaño. \v 6 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Tufucuvɨhiica uujoho ɨɨfototɨhiica. Jaanotɨ amɨɨhaidi naha fafucuvaro imihi. \v 7 Mɨɨro amɨɨhaico jiinɨjemɨnaa jɨɨheguetɨhi. Jaanotɨ uco jɨɨhegueme diito imitɨco onoonohallɨtɨ. \v 8 Amɨɨhairyo tobaimojaago mofoo. Jaanotɨ uujoho tobaimovɨ footɨhiica tahoovofucuvɨhiica uujoho ɨfototɨhi, nooboro. \v 9 Diitoco tollɨ unuuboro fitafutuubo Galileavɨ. \s1 Jesu Fuuhi Nɨjegano Jɨɨbaimovɨ. \p \v 10 Jaadɨ inahabomɨ tobaimojaa ufuunobuunatɨ, Jesu tollɨro bu fuuhi. Jaaruubo foovono fuutɨɨbo, toovonoro fuubo saatohoba diiboco aatyɨmeujiruneguiiha. \v 11 Jaaboco judiomɨ tobaimoguiino iguiinomoro neehicauhi: ¿Cuuca fɨne iicaabo? noomoro. \p \v 12 Jaabeditɨ sihidɨ miyamɨnaa mɨrɨbacasihicauhi. Saatoho neehicauhi: Aivo imihuseebe, noomoro. Jaanotɨ saatoho neehicauhi: Imitɨɨbo miyamɨnaaco bañɨhicaabo, noomoro. \p \v 13 Jaarumo mɨɨhaiñooba foovono diibeditɨ iimaahicautɨhi judiomɨ ñɨhicutɨ. \p \v 14 Jaanaa ijɨɨbaimo feeneveunaaca Jesu templojafaño jɨcafutuuhi. Jaaboro tɨcovaubo ɨjɨɨbuguubo. \v 15 Jaaneri judiomɨ sihidɨ eheetyemere neehicauhi: ¿Mɨllɨ jaabo sihidɨ fanoovaco gaajahi aamenefaño icautɨruubo? noomoro. \p \v 16 Jaanegui Jesu diitoco iimusuuhi: Uujoho tajeebɨɨtɨro jɨɨbogotɨhi uco agalluuhinɨɨbo jɨɨbogoco uujoho jɨɨbeguehi. \v 17 Cajaatyohacho Moocaani iimogonocoro omoonɨgomo, gaajaji Moocaani jɨɨbogoco ɨjɨɨbogonoco nacu tajeebɨɨtɨro uujoho onoono iicanoco. \v 18 Jaanotɨ ijeebɨɨtɨro ihiimaabo diiboco miyamɨnaa obocɨgonoco imeguefihi. Jaanotɨ diiboco agalluhinɨɨboco obocɨgoobo, miyaanoco iimaahi. Jaabofaño bañɨfiira chahahi. \p \v 19 Mɨɨro amɨɨhaico Moise tajɨɨbaco acɨuhi. Jaarunoco amɨɨhaitɨ saatohoba imino moonɨtɨhi. ¿Collɨhi jaamo uco magaicaaujirahi? nooboro. \p \v 20 Jaanegui miyamɨnaa iimusuuhi: Ɨɨjoho ɨjɨma diicahi. ¿Mɨɨjoho nacu ɨco gaicaaujirahi? noomoro. \p \v 21 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Sanoocoro jaguisɨfucusumi omoonɨhinɨneri famooro meheetyehinɨhi. \v 22 Mɨɨro Moise amɨɨhaico tajɨɨbauhi amɨɨhai meehe nigacɨ quitɨcɨco. Jaarunoco diibo tɨconɨutɨhi omoonɨubo, amɨɨhai eedeetemɨhai toonoco tɨconɨuhi eheetavuumo. Jaanoco amɨɨhai jaguisɨfucusumi meheetavonɨcɨhi. \v 23 Jaano Moise tajɨɨba gañɨɨcafototɨno iicaqui momoonɨmoro jaguisɨfucusumi gaifi seemene meeheque miquitɨcɨnɨcɨhi. ¿Jaamo collɨhi tajaa mɨsɨfiiratehi jaguisɨfucusumi saafi miyamɨnaafico faabohocoro ubuheesuhinɨnohallɨtɨ? \v 24 Imino meecɨtɨmoro saatohoditɨ mihiimaadino. Jari imino magaajaadɨ mihiimaa, nooboro. \s1 ¿Naa Fɨne Jaanɨ Cristo? \p \v 25 Jaanaa saatoho Jerusaleri iicahicaumo nuuhi: ¿Nacu jaanɨco iguijenɨqui iguiinehicaabo icatɨɨbo? \v 26 Memeecɨ ono famoofeenevɨro iimaaruuboco mɨɨhaiñooba mɨllɨ moonɨtɨhi: ¿Naa fɨne jisumi aivojɨto gaajacuuhi diibo Cristo iicanoco? \v 27 Jaanotɨ mɨɨhai magaajahi tahɨgotɨ diibo asaahɨgoco. Jaanotɨ Cristo asaadɨ mɨɨhaiñooba gaajajitɨhi cuucatɨ diibo asaanoco, noomoro. \p \v 28 Jaanegui Jesu templojafaño ɨjɨɨbuguumañotɨ sefano nuubo: Uco naha amɨɨhai magaajahi tahɨgotɨ asaahɨgoco. Jaaruubo uujoho tajeebɨɨtɨro saatɨhi. Jaabo uco agalluuhinɨɨbo miyaabo iicaaboco amɨɨhai magaajatɨhi. \v 29 Jaanotɨ uujoho diiboco gaajahi diibotɨ asaahinɨmaño. Mɨɨro diibo uco galluuhinɨhi, nooboro. \p \v 30 Jaanegui diito diiboco gaayɨcɨujirahi diiboco icɨvojaanɨqui. Jaarunofaño mɨɨhaiñooba diiboco gaayɨcɨutɨhi ihoovofucuvɨ ɨɨfutuutɨmaño. \v 31 Jaarunofaño sihidɨ diitotɨ saatoho diiboco miyaavuguuhi. Jaamoro nuuhi: ¿Nacu Cristo asaadɨ jaanɨ sihidɨ ejeevanoco eheetavehicano janaanɨcɨ eetavejiruubo fɨne? noomoro. \s1 Fariseomɨ Sisɨmɨnaaco Galluuhi Jesuco Igaayɨcɨqui. \p \v 32 Jaanoco fariseomɨ guubuuhi miyamɨnaa toonotɨ ɨmɨrɨbacasiunoco. Jaaneguiiha sacerdotemɨ aivojɨto, fariseomɨ icamo sisɨmɨnaaco galluuhi Jesuco igaayɨcɨqui. \v 33 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Gueenenehiica amɨɨhaima icaji. Jaadɨ dojɨcuvɨro feeji uco agalluubojaago. \v 34 Jaaboco miguiinejirahi. Jaarumo uco mahatyɨmejitɨhi uujoho iicahɨgo amɨɨhai mɨhɨfetejitɨmaño uco mahatyɨmejitɨhi. \p \v 35 Jaanegui judiomɨ sanomɨro noocasiuhi: ¿Cuuca fɨne jaabo ofooboco mahatyɨmejitɨhi? ¿Nacu fɨne griegomɨfeenevɨ judiomɨ agavaracɨnɨmojaago feejiibo griegomɨco ijɨɨbeguequi? \v 36 ¿Mɨllɨ fɨne eneejirunoco oono mɨɨhaico noobo: Uco miguiinejirahi. Jaarumo uco mahatyɨmejitɨhi uujoho iicahɨgo mɨhɨfetejitɨmaño, noobo? noomoro. \s1 Moocaani Gaija Fiivo Muuai Nɨfaihubadɨ Icaabo. \p \v 37 Jaanaa niinofucu imiya jɨɨbaimofucu Jesu agañiivuuboro sefano nuuhi: Saatoho adufirari mihicahachiijɨ tajaa masaamoro, mahaduva. \v 38 Uco imiyaavogoobo, Caatɨnɨhaamefaño onoobadɨ: Dijeebɨɨfañotɨ fiivo muuai nɨfaihu cuuji, nooboro. \p \v 39 Jillɨ Jesu nuuhi: Diiboco imiyaavogomo Igaijaco agaayɨcɨjinoco. Tusumihiica Moocaani Gaija niituutɨhiica Jesu niquejefaño ufuutɨmañehiica. \s1 Miyamɨnaa Dugaavocasiuhi. \p \v 40 Jillɨ Jesu unuunoco diitofeenetɨ saatoho uguubuumoro nuuhi: Miyaanoro jahi jaanɨ Moocaani iimaamɨnaafi asaajiibo, noomoro. \p \v 41 Jaanotɨ saatoho neehicauhi: Jaanɨ Cristo, noomoro. Jaanotɨ saatoho neehicauhi: ¿Nacu Galileatɨ Cristo saajirahi? \v 42 Mɨɨro Caatɨnɨhaamefaño noono: Cristo saaji, Aivojɨɨbo David yotofañotɨ tollɨro Belen allɨo cuumijefañotɨ David iicauhɨgotɨ saajiibo, noono, noomoro. \p \v 43 Jaamoro miyamɨnaa fahɨgova dugaavocasiuhi Jesuhallɨtɨ. \v 44 Jaanegui diitotɨ saatoho diiboco igaayɨcɨqui moonɨurahi. Jaarumo saatohoba mɨllɨ diiboco moonɨutɨhi. \s1 Aivojɨto Jesuco Miyaavogotɨhi. \p \v 45 Jaanaa isisɨmɨnaa tahɨgotɨ siino saauhi. Jaamoco sacerdotemɨ aivojɨto fariseomɨ icamo nuuhi: ¿Collɨhi jana jaaboco mɨsɨvatɨhi? noomoro. \p \v 46 Jaanegui isisɨmɨnaa iimusuuhi: ¡Aivo chahamo saatohoba diibobadɨ ihiimaamo! noomoro. \p \v 47 Jaanegui fariseomɨ diitoco nuuhi: ¿Tollɨro bu nacu amɨɨhai diibo abañɨnoco mimiyaaveguehi? \v 48 ¿Nacu amɨɨhaidi saatoho aivojɨtotɨ, fariseomɨtɨ icano miyaaveguehi? Imiyaavogotɨmo duhu. \v 49 Jaanotɨ jito miyamɨnaa tajɨɨbaco agaajatɨmo jillɨ cɨɨjɨgaifaño efeejimo, noomoro. \p \v 50 Jaanegui diitoobo saafi Nicodemo onoobo safoono Jesuco fucu emeecɨjeubo, nuuhi: \v 51 ¿Nacu mɨɨhai tajɨɨba saafi miyamɨnaafico: Iimitɨ, neejirahi, itɨconɨ diibo omoonɨnoco gaajacɨtɨmoro? nooboro. \p \v 52 Jaanegui diiboco nuumo: ¿Nacu bu ɨɨjoho Galileaoobo? Eneecau, imino Caatɨnɨhaameque dɨhɨɨfɨnɨcɨ Galileatɨ Moocaani iimaamɨnaa saatatɨhi, noomoro \v 53 ijeevadɨ sahaje iijanojaa foocɨnɨumo. \c 8 \s1 Gaifiimɨma Iicafifigo. \p \v 1 Jaanotɨ Jesu fuuhi Olivohono iicagajɨjaago. \v 2 Jaano seseevedɨ fucuro Jesu siino templojafaño saauhi. Jaabojaago sihidɨ miyamɨnaa saauhi. Jaamoco acasɨɨvuuboro tɨcovaubo ɨjɨɨbuguubo. \v 3 Jaanaa fariseomɨ, caatɨnɨmɨnaa icamo diibojaa sɨvauhi gaigooco gaifiimɨma iicafifihicaugoco. Jaagoco diitofeenevɨ ificuumoro \v 4 nuumo: Aivojɨɨbo Jesu, jaamo aijɨ icanaaca, sifiima faguifaño icagoco mahatyɨmehi. \v 5 Mɨɨro Moise itajɨɨbafaño jillɨ mɨɨhaico neehi: Tollɨ iicagoco guiisiri mahaamɨmoro magaicaau, nooboro. ¿Jana ɨɨjoho mɨllɨ neehi? noomoro. \p \v 6 Jillɨ nuumo diiboco ɨnɨsuumo, ɨɨfurumo toonohallɨtɨ diiboco icɨvojaanɨqui. Jaanegui Jesu jiinɨjehallɨvɨ ɨdɨjɨɨvuuboro tɨcovaubo ihusegairi jiinɨjeque acaatɨnɨubo. \v 7 Jaarunaa suufenɨtɨmo diiboco idilluhicaunegui, agañiivuuboro diitoco nuuhi: Eneecata amɨɨhaitɨ saatoho imitɨma machahamo mɨtɨconɨ diigoco guiisibari mahaamɨmo, \v 8 nooboro siino ɨdɨjɨɨvuuboro ijiinɨjeque caatɨnɨhicauhi. \v 9 Jillɨ unuunoco uguubuumoro tollɨro diito iimitɨma iicaunoco ijeebɨɨfañodɨ agaajaumoro ihamiyatotɨ tɨcovaumo safiisari ofoocɨnɨumo. Jaanaa Jesu diigo icanoro covovacafutuuhi tomañovɨ. \v 10 Jaadɨ Jesu agañiivuudɨ mɨɨhaiñoobaco atyɨmecuutɨɨbo, ɨdɨɨgoro diigo toonovɨ ifitafutuugoco aatyɨmeuboro nuubo: Gaigo, ¿cuuca icamo dihallɨvɨ imitɨno ihiimaahicamo? ¿Mɨɨro saatohoba ɨco mɨllɨ moonɨtɨhi? nooboro. \p \v 11 Jaanegui nuugo: Aivojɨɨbo, saatohoba mɨllɨ uco moonɨtɨhi, noogoro. \p Jaanegui Jesu diigoco nuuhi: Uujoho bu icaruubo mɨllɨ ɨco moonɨtɨhi. Fuucu. Jaagoro siino imitɨno diicacuujirahana, nooboro. \s1 Jesu Miyamɨnaa Jeebɨɨnoco Aachɨcɨnɨɨbo. \p \v 12 Jaadɨ siino Jesu ihiimaauboro miyamɨnaaco nuubo: Uujoho jiinɨjemɨnaa jeebɨɨco aachɨcɨnɨɨbo, tadyojɨcutɨ asaabo cɨvohɨ icajitɨhi. Jaano ifinɨjitɨno fiivoco aacɨno foovoma icajiibo. \p \v 13 Jaanegui fariseomɨ diiboco nuuhi: Ɨɨjoho difiitɨro dɨɨbeguehicahi. Jaano dijɨɨbogo ibocɨma chahahi, noomoro. \p \v 14 Jaanegui Jesu diitoco iimusuuhi: Jaaruno uujoho tahallɨvɨro ɨjɨɨbuguruno tajɨɨbogo ibocɨma icahi, uujoho asaahinɨhɨgoco, ofoohɨgoco icano agaajamaño. Jaanotɨ amɨɨhai magaajatɨhi uujoho tahɨgotɨ asaahinɨhɨgoco, ofoohɨgoco icano. \v 15 Jaamo amɨɨhai miyamɨnaa imitɨco meneehi jiinɨjemɨnaa tajɨɨbafeenedɨ. Jaanotɨ uujoho mɨɨhaiñoobaco dugaacutɨhi. \v 16 Jaanotɨ dugaacuruva, uujoho udugaacuno miyaanejiru, saafiiro uujoho icatɨhi, Guihirubi uco agalluuhinɨɨboma mihicamaño. \v 17 Mɨɨro amɨɨhai tajɨɨba aamefaño noocɨnɨno: Miimɨsiicɨ ɨjɨɨbogono ibocɨma icahi, noonoro. \v 18 Mɨɨro uujoho tafiitɨro jɨɨbeguehi, tollɨro bu Guihirubi uco agalluuhinɨɨbo uutɨ jɨɨbeguehi icano, nooboro. \p \v 19 Jaanegui diiboco nuumo: ¿Cuuca nacu diicaani icahicahi? noomoro. \p Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Uco amɨɨhai magaajatɨhi, bu tollɨro Guihirubico magaajatɨhi icano. Jaanotɨ uco magaajaruva tollɨro Guihirubico magaajajirahi, nooboro. \p \v 20 Jillɨ Jesu nuuhi templojafaño ɨjɨɨbuguubo nɨhɨbamɨco ɨjɨcuhicauno cojɨvɨ. Jaaruuboco mɨɨhaiñooba gaayɨcɨutɨhi, ihoovovɨ ɨɨfutuutɨmaño. \p \v 21 Uujoho feeji. Jaaboco miguiinurumo uco aatyɨmetɨmoro amɨɨhai imitɨmaryo miguijeveji. Uujoho ofoohɨgo amɨɨhai mefeejitɨhi, nuubo. \p \v 22 Jaanegui judiomɨ nuuhi: ¿Nacu fɨne iinoro ifiico guijenɨjiibo. Jaamaño: Uujoho ofoohɨ mefeejitɨhi, noobo, noomoro. \p \v 23 Jaanegui Jesu nuuhi: Amɨɨhai baaoto. Jaanotɨ uujoho caamoobo. Amɨɨhai jiijemɨnaa. Jaanotɨ uujoho jiijemɨnaafi icatɨhi. \v 24 Jaamaño amɨɨhaico: Amɨɨhai imitɨmaryo miguijeveji, neehi. Mɨɨro uco mimiyaavogotɨhachiijɨ amɨɨhai imitɨmaryo miguijeveji, nooboro. \p \v 25 Jaanegui dilluumo: ¿Mɨɨjoho nacu ɨɨjoho? noomoro. \p Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Sɨɨcɨjetɨro amɨɨhaico neehicacuuhi. \v 26 Sihidɨ icano amɨɨhaico eneejino, amɨɨhaitɨ udugaacujino icano. Jaarunofaño uco agalluubo miyaanocoro neefihi. Jaabo uujoho diibotɨ uguubuunoco jiinɨjemɨnaaco jɨɨbeguehicahi, nooboro. \p \v 27 Jaarunoco diito gaajahicautɨhi Moocaaniditɨ ihiimaahicaunoco. \v 28 Jaadɨ nuubo: Jari caamovɨ Miyamɨnaafibadɨ Ifiivuuboco guijeve ɨmohobujehallɨvɨ magañiiyɨcɨdɨ magaajaji, uujoho diiboro iicanoco. Tollɨro bu tajeebɨɨtɨro uujoho omoonɨhicatɨnoco magaajaji, bu tollɨro Guihirubi uco ɨjɨɨbeguehicanocoro omoonɨhicanoco icano. \v 29 Uco agalluuhinɨɨbo uuma icahi. Jaabo Guihirubi uco jeevesutɨhi, diibo iimogonocoro omoonɨhicamaño, nooboro. \p \v 30 Jillɨ Jesu unuunotɨ saatoho sihidɨ diiboco miyaavuguuhi. \s1 Moocaani Seeme, Bu Imitɨno Jɨjovoto Icamohallɨvɨ Jesu Iimaano. \p \v 31 Jaanegui judiomɨ diiboco imiyaavuguudɨmoco Jesu nuuhi: Taajɨco jeevesutɨmo mihicahachiijɨ miyaano tajɨɨbogomɨnaa mihicaji. \v 32 Jaachiijɨ magaajaji miyaanoco. Jaano miyaano amɨɨhaico imitɨfañotɨ sinaayuji, nooboro. \p \v 33 Jaanegui diito nuuhi: Mɨɨhai Abraham iyaachimɨhai mihicamo sita jɨjovoto mihicatatɨhi. ¿Mɨllɨtɨ jaabo mɨɨhaico ɨɨjoho misinaayucafeteji neehi? noomoro. \p \v 34 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Paryɨ famooro imitɨco omoonɨmo, imitɨ jɨjovoto. \v 35 Jaamaño jɨjovoobotɨ iicaabo ihaivojɨɨbo seemefañodɨ icatatɨhi. Jaanotɨ iseemene diitofañodɨ icanɨcɨhi. \v 36 Jaamaño uujoho Moocaani Seemene amɨɨhaico isinaayuhachiijɨ miyanotɨro jɨjovoto mihicacuujitɨhi. \v 37 Uujoho gaajarahi amɨɨhai Abraham iyaachimɨhai mihicanoco. Jaarumo uco magaicaauguehicahi, uujoho onoonoco muguubutɨmoro. \v 38 Uujoho iimaahicahi Guihirubi uco ɨjɨɨbogobadɨ. Jaanotɨ amɨɨhai momoonɨhicahi amɨɨhaico amɨɨhai caani ɨjɨɨbogobadɨ, nooboro. \s1 Diito Caani, Ɨjɨ. \p \v 39 Jaanegui diito nuuhi: Mɨɨhai caani Abraham, noomoro. \p Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Miyaano amɨɨhai caani Abraham iicaruva diibo omoonɨubadɨ momoonɨjirahi. \v 40 ¿Collɨhi jaamo uco magaicaaujirahi? Tollɨ iicanoco Abraham safooba moonɨutɨhi. Mɨɨro amɨɨhaico miyaanoco jɨɨbeguehicahi Moocaani uco unuubadɨ. \v 41 Jaanotɨ amɨɨhai, amɨɨhai caani omoonɨnɨcɨbadɨ momoonɨhicahi, nooboro. \p Jaanegui nuumo: Mɨɨhai ajeva seeme mihicatɨhi, saafiiro mɨɨhai caani Moocaani, noomoro. \p \v 42 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Amɨɨhai caani Moocaani iicaruva uco magaijɨjirahi. Uujoho diibojaagotɨ saahinɨhi, tajeebɨɨtɨro uujoho saahinɨtɨhi diibo uco agalluuhinɨnegui saahinɨhi. \v 43 ¿Collɨhi jaamo taajɨco muguubuhicatɨhi? ¿Collɨhi tajɨɨbogoco mihimeguehicatɨhi muguubunoco? \v 44 Amɨɨhai caani Ɨjɨ. Jaabo onoobadɨ momoonɨnoco mihimeguehicahi. Mɨɨro diibo sɨɨcɨjetɨro imoyɨɨcɨɨbo miyamɨnaaco agaicaaunoco, imoyɨɨcɨtatɨɨbo miyaanofaño iicanoco. Jaaboma miyaano chahahi, jihovoobo iicamaño sɨcamañooco iimaabo, bañɨfiira caani iicamaño bañɨfifiibo. \v 45 Jaanotɨ uujoho miyaanoco unuurunoco uco mimiyaaveguehicatɨhi. \v 46 ¿Nacu mɨɨjoho amɨɨhaitɨ saatoho ɨfusujirahi tafifa sanogayɨba imitɨ iicanoco? Jaabo miyaanoco onoonoco; ¿Collɨhi uco mimiyaaveguehicatɨhi? \v 47 Moocaanitahe iicaabo, Moocaani iijɨco guubunɨcɨhi. Jaanotɨ amɨɨhai Moocaanita mihicatɨmaño Moocaani iijɨco muguubugotɨhi, nooboro. \s1 Cristo Sahiijɨtɨro Iicacuubo. \p \v 48 Jaanegui judiomɨ iimusuuhi: Aivo miyaano ɨɨjoho samariaoobo idiicanoco ɨco monoono. Jaabo ɨjɨma diicahi, noomoro. \p \v 49 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Uujoho ɨjɨma icatɨhi, uujoho Guihirubico bocɨguehi. Jaaruuboco uco amɨɨhai mobocɨgotɨhi. \v 50 Jaaruubo uujoho tafi bocɨgoco guiinotɨhi, iicaabo saafi uco obocɨgonoco iguiinooboro udugaacuubo. \v 51 Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Taajɨco imimiyaavogomo ifinɨjitɨno guijevefaño feejitɨhi, nooboro. \p \v 52 Jaanegui diiboco judiomɨ iimusuuhi: Jisu aivo imino magaajacuuhi ɨjɨma idiicanoco. Mɨɨro Abraham, bu paryɨ Moocaani iimaamɨnaa icamo paryɨ guijeveuhi. ¿Mɨllɨ jaabo ɨɨjoho neehi: Taajɨco uguubumo guijevetɨmo icaji? nooboro. \v 53 ¿Nacu ɨɨjoho mootadi Abraham janaanɨcɨ deevahi? Jaaruubo du guijeveuhi, bu paryɨ Moocaani iimaamɨnaa icaurumo guijeveuhi. ¿Jaanotɨ mɨɨjoho ɨɨjoho idiicaabo guijevetɨɨbo diicaji? noomoro. \p \v 54 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Uujoho tafiicoro bocɨgoruva, uuro obocɨgono jaaducafetejitɨrahi. Guihirubi uco bocɨguehi diiboco amɨɨhai Moocaani monoobo. \v 55 Jaaruuboco amɨɨhai magaajatɨhi. Jaanotɨ uujoho naha gaajahi. Jaanotɨ: Uujoho diiboco gaajatɨhi, nuuruva amɨɨhaibadɨ bañɨfifijirahi. Miyanotɨro uujoho diiboco agaajamaño diibo iijɨco moonɨhi. \v 56 Mɨɨro Abraham amɨɨhai tyadi imo imo icauhi uco aatyɨmegueuboro. Jaabo uujoho asaajinoco agaajacuuboro imo imo icaubo, nooboro. \p \v 57 Jaanegui judiomɨ diiboco nuuhi: ¿Mɨllɨ jaabo cincuentadɨno ficabano diicatɨɨbo, Abrahamco daatyɨmeuhi? noomoro. \p \v 58 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Abraham chahaunaacaro uujoho icacuuhi, nooboro. \p \v 59 Jaanegui guiisibanoco ɨcɨumo diiboco ihaamɨqui. Jaarunaa Jesu templojafaño afataniivuuboro diitofeenedɨ ihiinehinɨuboro fuuhi. \c 9 \s1 Jesu Buheesuhi Ifiivuunotɨro Ihaallɨɨno Isicautɨɨboco. \p \v 1 Jaanaa Jesu afatyuubo atyɨmeuhi ifiivuunotɨro aatyɨmeutɨɨboco. \v 2 Jaabeditɨ ijɨɨbogomɨnaa Jesuco dilluuhi: ¿Mojɨɨbogomɨnaafi, mɨɨjoho imitɨco omoonɨumaño, jaanɨ atyɨmetɨɨbo fiivuuhi, caanimɨsi nacu diibo? noomoro. \p \v 3 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Caanimɨsi, diibo icano imitɨco omoonɨumaño icatɨno. Jillɨ Moocaani mitya diibovɨ ihɨfusucafetequi ifiivuuno. \v 4 Mɨɨro cuuje iicanohachuta uco agalluuhinɨɨbo dudɨcamaajeque eetavehi. Jaanotɨ mihiijɨcuudɨ mɨɨhaiñooba dudɨcamaaitacuutatɨhi. \v 5 Mɨɨro jino jiinɨjehallɨri iicanohachuta uujoho jiinɨjemɨnaaco achɨcɨnɨhi, \v 6 nooboro jiinɨjehallɨvɨ ɨjɨɨreuboro toonoco jiinɨma illiheenɨuboro ijiinɨri aatyɨmeutɨɨbo aallɨɨnoco nicuubo. \v 7 Jaaboro diiboco nuubo: Foobo Galluuba jɨcooba nɨfaihuri nitɨto, nooboro. Jaaba jɨcooba momo hebreo iijɨri Siloe. Jaanegui initamaaijeuboro tahɨgotɨ atyɨmecuubo saauhi. \v 8 Jaanegui ifiitɨnomɨnaa itɨconɨ atyɨmetɨɨbo iicahicaunoco agaajaumo nuuhi: ¿Nacu jaanɨ oono acasɨɨvooboro nɨhɨbamɨco idilluhicaubo icatɨɨbo? noomoro. \p \v 9 Jaanotɨ saatoho: Jɨɨhɨ, diibo, neehicauhi. Jaanotɨ saatoho: Sifi diibobadɨ ejeevaabo, neehicauhi. Jaarunofaño diibo neehicauhi: Uujoho diiboro, nooboro. \p \v 10 Jaanegui diiboco nuumo: ¿Mɨllɨ jaano ɨco dihaallɨɨno faayacafetehi? noomoro. \p \v 11 Jaanegui diitoco iimusuubo: Jesu onoobo jiinɨco ijɨɨrema eetavooboro uco tahaallɨɨnoco nicuhi. Jaaboro uco noobo: Foobo Siloe jɨcoobafaño nitɨto, eneenegui ofooboro nitɨjehinɨhi. Jaaneri tahaallɨɨno uco faayacafetehinɨhi, nooboro. \p \v 12 Jaanegui nuumo: ¿Cuuca jaabo icahi? noomoro. \p Jaarunaa diibo: Coo, gaajatɨhi, nuuhi. \s1 Fariseomɨ Dilluuhi Diiboco. \p \v 13 Jaadɨ diibo aatyɨmehicautɨɨboco satyuumo fariseomɨ ɨmegavɨ. \v 14 Jaanaaca diiboco Jesu jiinɨbari ihaallɨɨnoco ataabuuboro ubuheetesuufucuu jaguisɨfucuu. \v 15 Jaaboco siino fariseomɨ dilluuhi: ¿Mɨllɨ ɨco dihaallɨɨno faayacafetehinɨhi? noomoro. \p Jaanegui nuubo: Jiinɨbari uco tahaallɨɨnoco nicuhinɨɨbo. Jaanoco initamaainɨneri atyɨmehi, nooboro. \p \v 16 Jaanegui fariseomɨtɨ saatoho nuuhi: Diibo Moocaanitɨ saatɨhi. Jaamaño jaguisɨfucuco imino toomotɨɨbo, noomoro. \p Jaanotɨ saatoho neehicauhi: Imitɨmɨnaafi iicaruva jino sihidɨ ejeevano mityaco eetavejitɨruubo, noomoro. Jaamaño diito sanoodɨmo dugaacamaaiuhi. \p \v 17 Jaamoro siino aallɨɨvautɨɨboco nuumo: Jaanotɨ ɨɨjoho, ¿mɨllɨ neehi dihaallɨɨnoco afaayɨcɨhinɨɨbeditɨ? noomoro. \p Jaanegui nuubo: Etɨ, Moocaani iimaamɨnaafi, nooboro. \p \v 18 Jaarunaa judiomɨ miyaavuguutɨhi diibo ihaallɨɨnoco afaayɨcɨunoco icano. Jaamoro caanimɨsico cuuhuvaumo igaajaqui. \v 19 Jaadɨ diitɨsico dilluumo: ¿Naa jaanɨ amɨɨsi seemene aallɨɨvatɨɨbo ifiivuubo meneehicaabo? ¿Mɨllɨ bu jaabo oono ihaallɨɨnoma icahi? noomoro. \p \v 20 Jaanegui caanimɨsi nuuhi: Jɨɨhɨ, magaajahi diibo moseemene aallɨɨvatɨɨbo ifiivuunoco. \v 21 Jaaruno magaajatɨhi fɨne mɨllɨhacho tahɨ atyɨmeebe, bu tollɨro magaajatɨhi mɨɨjohohacho fɨne diiboco ubuheesuhinɨnoco. Tahɨ diiboco midillu, diibo amiyaaburucu; tahɨ mɨllɨhacho amɨɨhaico jɨɨbeguejiibo, noomɨsiro. \p \v 22 Jillɨ caanimɨsi nuuhi, judiomɨco iiguiumɨsiro, judiomɨ cajaatyohacho, Jesuco: Cristo, onoomoco sinagogajafañotɨ magañɨɨji, noomoro ifitacucasiuno ñɨhicutɨ. \v 23 Jillɨtɨ caanimɨsi: Amiyaaburucu tahɨ diiboco midillu, nuuhi. \p \v 24 Jaanegui siino coovaumo ihaallɨɨnoma achahauboco. Jaamoro diiboco nuumo: Moocaanicoro dihimo. Jaanotɨ diibo imitɨmɨnaafi iicanoco mɨɨhai magaajahi, noomoro. \p \v 25 Jaanegui diibo iimusuhi: Coo, tahɨ fɨne imitɨmɨnaafi uujoho gaajatɨhi. Ɨdɨɨnocoro gaajahi uujoho aatyɨmeutɨruubo jisumi aatyɨmeneque, nooboro. \p \v 26 Jaanegui siino diiboco dilluumo: ¿Mɨllɨ dihaallɨɨnoco omoonɨhinɨneri daatyɨmehi? noomoro. \p \v 27 Jaanegui nuubo: Amɨɨhaico jɨɨbugucuurahi. Jaarunoco mimiyaavogotɨmoro bu ¿collɨhi siino muguubujirahi? ¿Nacu bu amɨɨhai tollɨro diibo jɨɨbogomɨnaatɨ mihicajirahi? nooboro. \p \v 28 Jaanegui diiboco ɨɨbaumoro nuumo: Ɨɨjohonaa diibo jɨɨbogomɨnaafi. Jaanotɨ mɨɨhai Moise jɨɨbogomɨnaa. \v 29 Mɨɨhai magaajahi Moocaani Moisema ihiimaaunoco. Jaanotɨ magaajatɨhi diibo cuucatɨobo iicanoco, noomoro. \p \v 30 Jaanegui diibo iimusuuhi: Toono aivo uudi sihidɨ jeevahi, cuucatɨobohacho diibo iicanoco magaajatɨno. Jaabo uco tahaallɨɨnoco atyɨmesuubo. \v 31 Mɨɨro mɨɨhairyo magaajahi imitɨmɨnaaco Moocaani uguubunɨcɨtɨnoco. Jaanotɨ diibojaagodɨ iicamoro, diibo iimogobadɨ omoonɨmoco icano guubunɨcɨɨbo. \v 32 Sɨɨcɨjetɨro guuburatatɨno saatohoba ifiivonotɨro aatyɨmetɨɨboco atyɨmesumo onoonoco. \v 33 Jaanɨ Moocaanitɨ isaatɨruva mɨllɨba moonɨjitɨruubo, nooboro. \p \v 34 Jaanegui diiboco nuumo: ¿Ɨɨjoho aivo sihidɨ imitɨma ifiivuubo, mɨɨhaico dɨɨbeguejira? noomoro diiboco gañɨɨumo sinagogajatɨ. \s1 Jesuco Imiyaavogotɨmo Aatyɨmetɨɨbobadɨ Jeevahi. \p \v 35 Jaanoco Jesu guubuhi diiboco agañɨɨunoco. Jaaboco atyɨmeuboro nuubo: ¿Ɨɨjoho miyaaveguehi Moocaani Achico? nooboro. \p \v 36 Jaanegui diibo iimusuuhi: Aivojɨɨbo, uco dɨɨbogo mɨɨjoho diibo miyaaveguequi, nooboro. \p \v 37 Jaanegui Jesu diiboco nuuhi: Ɨɨro daatyɨmecuuhi. Jino uujoho diibo ɨɨma ihiimaabo, nooboro. \p \v 38 Jaanegui diibo Jesu ɨmega ememuɨɨvuuboro nuuhi: Miyaaveguehi, aivojɨɨbo, nooboro. \p \v 39 Jaanegui Jesu nuuhi: Uujoho jiijehallɨvɨ saahinɨhi dugaacuguiiha, atyɨmetɨmo ihatyɨmequi. Jaanotɨ atyɨmeme, atyɨmecuutɨmo iicaqui, nooboro. \p \v 40 Jaanegui saatoho fariseomɨ diiboma iicaumo jillɨ diibo unuunoco uguubuumoro diiboco dilluumo: ¿Nacu bu mɨɨhai tollɨro mahatyɨmetɨmo? noomoro. \p \v 41 Jaanegui Jesu diitoco iimusuuhi: Amɨɨhai aallɨɨno ihɨfuvusutɨruva amɨɨhai imitɨma machahajirahi. Jaanotɨ: Mahatyɨmehi, monoomaño amɨɨhai imitɨma mihicahi, nooboro. \c 10 \s1 Ovejamɨ Mecuvɨ Ohoovɨcɨno. \r (Heb 12.20; 1 Pe 5.4) \p \v 1 Miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Ovejamɨ mecufaño iguhugari jɨcafototɨɨboro sinaagonodɨro ofoobo nanivamɨnaafi. \v 2 Jaanotɨ tomecufaño iguhugari ɨjɨcafotoobo naha diito toomomɨnaafi. \v 3 Jaabedi iguhuga toomomɨnaafi iguhugaco faayɨcɨfihi. Jaahugari ɨjɨcafotooboco ihovejamɨ ihiimaatɨro gaajacɨfihi. Jaamoco itɨcovocɨvɨ imomono icahi. Jaabo diitoco imemeri ocoovaaboro jahisivɨ iinusufiibo. \v 4 Jaadɨ jahisivɨ famoocoro ihiinusuuboro ihɨme foonɨcɨɨbo. Jaabo dojɨcutɨ ihovejamɨ foonɨcɨhi diibo iimaaco agaajamoro. \v 5 Jaanotɨ agaajatɨɨbo dojɨcutɨ footatɨmo. Jillɨro gaafimo diibeditɨ diibo iimaaco agaajatɨmaño, nooboro. \p \v 6 Jillɨ Jesu oovɨcɨuboro diitoco nuuhi. Jaarunoco diito gaajacɨutɨhi mɨllɨ eneejirunoco unuunoco. \s1 Jesu Iimino Toomomɨnaafi. \p \v 7 Jaadɨ bu Jesu siino diitoco nuuhi: Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Uujoho ovejamɨ guhuga. \v 8 Itɨconɨ tahɨmegavɨ asaaumo paryɨ nanivamɨnaa. Jaamo iimaaco ovejamɨ gaajautɨhi. \v 9 Uujoho guhuga, tafañodɨ ɨjɨcafotoobo taajaji. Jaabo oveja iicanɨcɨbadɨ tomecufaño ɨjɨcafotooboro siino ihiinoobo ñaavahuco aatyɨmenɨcɨbadɨ icaji. \p \v 10 Jaanotɨ nanivamɨnaafi saanɨcɨhi inaniquiro, igaicaauquiro, ifinɨsuquiro icano. Jaanotɨ uujoho saahinɨhi fiivoma mihicaqui, sihidɨ janaanɨcɨ toonoma mihicaqui. \v 11 Uujoho miya toomomɨnaafi; Mɨɨro miya toomomɨnaafi iicaabo ihovejamɨhallɨvɨ ifiico acɨnɨcɨhi. \v 12 Jaanotɨ ijaadaguiiharo otoomoobo jɨcu diitojaago asaanoco aatyɨmeebere ihovejamɨco ejeevesuhinɨɨboro iicojɨtɨ gaanɨcɨhi ita iicatɨmaño. Jaanobuuna ijɨcu asaaboro diitoco buhɨgovɨ gavaracunɨcɨhi. \v 13 Jaabo diibo diitoco jeevesunɨcɨhi jillɨ ijaadaguiiharo ududɨcamaaimaño. Jaamaño diitoco jeecɨvotatɨɨbo. \p \v 14 Jaanotɨ uujoho iimino toomomɨnaafi. Jaamaño taatyaco gaajahi. Jaabadɨro bu diito uco gaajahi taatya iicamaño. \v 15 Uco bu oono Guihirubi agaajabadɨ, jaaboco bu uujoho gaajahi icano. Jaamaño tahovejamɨhallɨvɨ uujoho tafiico acɨhi. \v 16 Tollɨro bu saatoho tahovejamɨ icahi jimecuoto iicatɨmo. Jaamoco tollɨro sɨvaji. Jaamo tahiimaaco guubuji. Jaamo samooro icaji. Jaamo toomomɨnaafi saafiiro icaqui, \v 17 uco Guihirubi gaijɨhi, tafiico diitohallɨvɨ aacɨɨboro, siino ubuheetejimaño. \v 18 Mɨɨjoho uco guijenɨjitɨrahi, jillɨ uuro iimogobabadɨ tafiico acɨji. Jaabo iguijeveruubo siino dojɨcuvɨro buheeteji mityama iicamaño. Jillɨ moonɨqui Guihirubi uco tajɨɨbauhi, nooboro. \p \v 19 Jillɨ unuuneri judiomɨ siino dugaavocasiuhi. \v 20 Jaabotɨ sihidɨ saatoho neehicauhi: Ɨjɨma icaabo jillɨ jeegavucuubo. ¿Collɨhi jaaboco muguubunɨcɨhi? noomoro. \p \v 21 Jaarunaa saatoho neehicauhi: Ɨjɨma iicaabo jillɨ iimaatatɨhi. ¿Nacu ɨjɨ ihaallɨɨno aatyɨmetɨmoco atyɨmesujirahi? noomoro. \s1 Jesuco Judiomɨ Gaayɨcɨgotɨhi. \p \v 22 Jaanaa Jerusalevɨ eetavuumo jɨɨbaimoco templojaco Moocaanicoro ijeecɨvehicaqui ificuuno jɨɨbaimoco jɨɨnijadɨɨhivɨ. \v 23 Jaasumi Jesu templojahallɨdɨ, Salomon goohasino onoohasijeri ɨgooboro feehicauhi. \v 24 Jaabohallɨdɨ judiomɨ emecuvovaumoro diiboco nuuhi: ¿Mɨhachuta jaabo mɨɨhaico, esamaaisuuboro diicaji? Miyaano ɨɨjoho Cristo idiicahachiijɨ mɨɨhaico foovono dɨɨbugucu, noomoro. \p \v 25 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Amɨɨhaico neehicacuurahi. Jaarunoco mimiyaaveguehicatɨhi; Mɨɨro Guihirubi atajɨɨbabadɨ uujoho omoonɨno toono foovono uutɨ jɨɨbeguehi. \v 26 Jaarunoco amɨɨhai mimiyaavogotɨhi, tahovejamɨoto mihicatɨmaño, amɨɨhaico eneehinɨcubadɨ. \v 27 Mɨɨro tahovejamɨ uco tahiimaatɨ gaajahi. Jaabadɨro bu diitoco uujoho gaajahi. Jaamaño tadyojɨcutɨ foonɨcɨmo. \v 28 Jaamoco uujoho ifinɨjitɨno fiivoco acɨhi. Jaamo ufucuro guijevejitɨhi. Jaamoco mɨɨhaiñooba tahusefañotɨ dumɨtɨɨcɨjitɨhi. \v 29 Guihirubi uco diitoco acɨubo famoohallɨnoocɨvɨro sihidɨ ejeevamaño. Jaamoco bu cajaatyooba Guihirubi usefañotɨ dumɨtɨɨcɨjitɨrahi. \v 30 Jaamɨsi uujoho, Guihirubi icano mihicahi. Jaarumɨsi saafiiro mihicahi, nooboro. \p \v 31 Jaanegui judiomɨ siino guiisibanoco ɨcɨuhi diiboco ihaamɨqui. \v 32 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Mɨɨro sihidɨ iminehejeque amɨɨhai ɨmefeenevɨ eetavehicahi Guihirubi mityari. Jaamo, ¿conohallɨtɨ uco magaicaaujirahi? nooboro. \p \v 33 Jaanegui judiomɨ diiboco iimusuuhi: Imino omoonɨhicanohallɨtɨ ɨco momoonɨgotɨhi; Moocaaniditɨ imitɨno diimaahi miyamɨnaafi idiicaabo: Uujoho Moocaanibadɨ jeevahi, onoonohallɨtɨ, noomoro. \p \v 34 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Caatɨnɨhaamefaño Moocaani jillɨ neehi: Amɨɨhai Moocaanibadɨ mejeevamo, nooboro. \v 35 Mɨɨro jaanoco famooro amɨɨhai magaajahi, Caatɨnɨhaamefaño onoono gañɨɨcafototɨno iicafinoco. Jaamaño mɨɨro Moocaani iijɨco agaayɨcɨumoco Moocaani nuuhi: Amɨɨhai Moocaanibadɨ mejeevamo, nooboro. \v 36 Jaabadɨ Moocaani ijeevadɨ ɨɨcɨuboro agalluubeditɨ: ¿Mɨllɨ Moocaaniditɨ imitɨno iimaabo, meneejirahi, Moocaani Seemene uujoho, onoonoditɨ? \v 37 Jaabo Moocaani omoonɨnoco uujoho omoonɨtɨhachiijɨ uco mimiyaaveguedino. \v 38 Jaanotɨ omoonɨhachiijɨ uco mimiyaavogotɨrumo toonoco mimiyaavogo. Jaanoco magaajamoro mimiyaavogo mɨsi Moocaanima saafiiro mihicanoco, nooboro. \p \v 39 Jaanoma iicaumo diiboco siino gaayɨcɨujirumo. Jaarunofaño diito usefañotɨ Jesu taajauhi. \p \v 40 Jaaboro siino fuubo Jordan oonegueehivɨ itɨconɨ Jua tomañovɨ initɨhicauhɨgo. Jaaboro tahɨ icahicaubo. \v 41 Jaabojaa sihidɨ miyamɨnaa asaamoro, neerumo toonoco mimiyaavogo. Jaanoco magaajamoro mimiyaavogo mɨsi Moocaanima saafihicauhi: Miyaano Jua sihidɨ ejeevanoco moonɨhicautɨhi. Jaanotɨ diibeditɨ Jua eneehicaubadɨ paryɨ aivo miyaano, noomoro \v 42 sihidɨ saatoho tomañoto Jesuco miyaavuguuhi. \c 11 \s1 Lazaro Iguijeveuno. \p \v 1 Jaanaa saafi Betania cuumioobo guihuvauhi, Lazaro onoobo. Jaacuumiri icahicaumɨfe Maria, bu inago Marta icamɨfe. \v 2 Jaanaaca diigo Maria nahabo Lazaro onoobo guihuvauhi. Jaago diigo Maria Aivojɨɨbo Jesuco facɨcɨfaihuri ejeesuugoro itɨhaiñoco imeebaiguiri ifilluhicaugo. \v 3 Jaamɨfe Jesujaago jɨɨbogoco galluuhi: Aivojɨɨbo, ɨɨjoho agaijɨhicaabo guihuvahi, noomɨfere. \p \v 4 Jaanoco Jesu uguubuuboro nuuhi: Toono guihuva guijeve icatɨno; jillɨ Moocaani mitya toonofeenedɨ ihɨfusucafetequi iicano, bu uujoho Moocaani Seemene toonofeenedɨ imityaco igaajasuqui icano, nooboro. \v 5 Jaabo Jesu Lazaromɨco gaijɨhicauhi. \v 6 Jaano Lazaro iguihuvaunoco Jesu guubucuuruubo, mifucucɨ siino tomañovɨro icauhi. \v 7 Jaanobuunatɨ ijɨɨbogomɨnaaco nuubo: Masɨɨgo siino Judea jiinɨjejaagovɨ, nooboro. \p \v 8 Jaanegui diiboco diito nuuhi: Jɨɨbogomɨnaafi, tahɨgo du ɨco judiomɨ gaicaauhinɨrahi. ¿Jahɨgo bu siino feeji? noomoro. \p \v 9 Jaanegui diitoco Jesu nuuhi: ¿Nacu safucu, nɨhɨba oovo fahuseecɨ motɨhaitɨ minoocɨ icano icatɨhi? Cuuje mɨhɨgomo mananigaivatatɨhi nɨhɨba foovono aachɨcɨnɨmaño. \v 10 Jaanotɨ fucu ɨɨgoobo nanigaivafihi, fucu eseseetɨmaño, nooboro. \p \v 11 Jaanobuunatɨ diitoco nuubo: Mogataavomɨnaafi Lazaro ɨcɨgaabo aaicotɨhiica. Jaanegui feeji aicusutequi, nooboro. \p \v 12 Jaanegui ijɨɨbogomɨnaa diiboco nuuhi: Aivojɨɨbo, ɨcɨgahicadɨ bu jei aiquejiibo, noomoro. \p \v 13 Tollɨ Jesu diitoco nuuhi: Lazaro guijevecuuhi unuujirunoco tollɨ nuubo. Jaanoco diito esɨcɨnɨuhi: Miya cɨgacoro fɨne noobo, noomoro. \v 14 Jaadɨ jari Jesu diitoco foovono nuuhi: Lazaro guijevecuuhi. \v 15 Jaano amɨɨhaidi aivo imino uujoho tahɨ iicatɨno. Jaaneguiiha masɨɨgo diibojaago. Jaamo amɨɨhai mimiyaaveguehi. Jaaneri uujoho imo imo icahi, nooboro. \p \v 16 Jaanegui Tomas onooboco, gaatyaba eneehicaubo, inahabomɨ Jesu jɨɨbogomɨnaaco nuuhi: Masɨɨgo, tollɨro bu mɨɨhai Jesuma miguijevequi, nooboro. \s1 Jesu Buheeteebe, Fiivoobo Icano. \p \v 17 Jaanaa Jesu gaseuhi Lazaroco ɨcɨɨuno mifucucɨ, mifucucɨ icanobuunatɨ. \v 18 Jaano Betania cuumi icauhi Jerusaletɨ minoocɨ, siinotɨfeenedɨ icano kilometronohachuta. \v 19 Jahɨgo sihidɨ judiomɨ Martamɨfejaago fuuhi inahabo iguijeveunotɨ diitɨfeque ijacusuqui. \v 20 Jaanaa Marta Jesu asaaunoco uguubuugoro fuuhi diiboco acabacutuugo. Jaanotɨ Maria jaahere fitafutuuhi. \v 21 Jaagoro Marta diiboco nuuhi: Aivojɨɨbo, jineeri diicahinɨruva tagaifiibo guijevehinɨjitɨrahi. \v 22 Jaarugo uujoho gaajahi Moocaanico paryɨ idillunoco ɨco aacɨjinoco, noogoro. \p \v 23 Jaanegui Jesu diigoco nuuhi: Dinahabo siino buheeteji, nooboro. \p \v 24 Jaanegui Marta nuuhi: Jɨɨhɨ, uuro gaajahi ufucu siino buheetefucuvɨ siino ubuheetejinoco, noogoro. \p \v 25 Jaanegui Jesu diigoco nuuhi: Uujoho buheetesuubo, uujoho fiivoobo; uco imiyaavogomo chuumucuurumo buheeji. \v 26 Jino paryɨ iicamo uco imiyaavogomo, ifinɨjitɨno guijevefaño icajitɨhi, nooboro diigoco nuubo: ¿Naa miyaaveguehi jinooco? nooboro. \p \v 27 Jaanegui nuugo: Jɨɨhɨ, Aivojɨɨbo, uujoho miyaaveguehi ɨɨjoho Cristo Moocaani Achi jiinɨjehallɨvɨ asaaguubo idiicanoco, noogoro. \s1 Jesu Lazaro Cɨɨhojɨhallɨvɨ Taauhi. \p \v 28 Jillɨ unuugoro Marta fuuhi Maria inagoco toovono unuutuugo: Jɨɨbogomɨnaafi gasecuuhi. Jaabo ɨco coovahi, noogoro. \p \v 29 Jaanoco Maria uguubuugoro goovano agañiivuugoro Jesujaago fuuhi. \v 30 Jaanaa Jesu tuucuumifañehi ɨɨfutuutɨhiica Marta diiboco aatyɨmeumañovɨro fitafutuubo. \v 31 Jaanoco judiomɨ diitɨfeque ijacusuqui asaaumo iijafaño iicaumo atyɨmeuhi Maria goovano agañiivuugoro ufuunoco. Jaamoro nuumo: Icɨɨhojɨjaago foogo tahɨ itaatequi, noomoro idojɨcutɨ fuuhi. \p \v 32 Jaanaa Maria Jesuvɨ ɨɨfutuugoro diiboguiino ememuɨɨvuugoro diiboco nuuhi: Aivojɨɨbo, jineeri diicahinɨruva tagaifiibo guijevejitɨrahi, noogoro. \p \v 33 Jaanoco Jesu diigo taagoro asaaunoco, bu tollɨro judiomɨ diigoco anahabonɨumo taamoro asaaunoco icano aatyɨmeuboro sihidɨ ɨdaasuvuubo. Jaaneri diiboco ijeebɨɨ nɨjɨ nɨjɨ isinafutuuneguiiha, \v 34 diitoco dilluubo: ¿Conoovɨ mɨcɨɨhinɨhi? nooboro. \p Jaanegui nuumo: Aivojɨɨbo, saabo juuga meecɨva, noomoro. \p \v 35 Jaaneri Jesu taauhi. \v 36 Jaanoco aatyɨmeumoro judiomɨ nuuhi: Memeecɨ sihidɨ fɨne diiboco gaijɨhicaubo, noomoro. \p \v 37 Jaanotɨ saatoho nuuhi: ¿Jaanɨ aatyɨmeutɨɨboco atyɨmesuubo, jineeri iicahinɨruva Lazaroco iguijevetɨ fɨne buheesuhinɨjitɨruubo? noomoro. \s1 Lazaroco Ubuheetesuuno. \p \v 38 Jaanaa Jesu siino aivo ɨɨdaasuvuuboro icɨɨhojɨ ɨmegavɨ fiitɨvuuhi. Jahojɨ ifaagajɨguiinojaagovɨ eseediumoro guiisibari ihɨmegaco afabaacɨhɨgo. \v 39 Jaaboro Jesu nuuhi: Iguiisibaco buhɨgovɨ magañɨɨ, nooboro. \p Jaarunaa Marta diiboɨvɨ nago nuuhi: Aivojɨɨbo, aivo fɨne usucuuno mifucucɨ, mifucucɨ icano icacuuno, noogoro. \p \v 40 Jaanegui Jesu diigoco nuuhi: ¿Nacu ɨco nootɨhi: Imiyaavogohachiijɨ Moocaani mityaco daatyɨmeji ɨco duhu neehi? nooboro. \p \v 41 Jaanegui icɨɨhojɨ ɨmegatɨ iguiisibaco gañɨɨumo. Jaadɨ Jesu niquejeque emeecɨuboro nuuhi: Guihi, ɨco graciaco acɨhi uco uguubuneguiiha. \v 42 Jaarunofaño gaajacuuhi fahiijɨvaro uco uguubuhicanoco. Jaarunofaño jito miyamɨnaa iicamedi neehi; uco ɨɨjoho agalluuhinɨnoco imiyaaveguequi, nooboro sefano nuubo: \v 43 ¡Lazaro, isivɨ dihiino! nooboro. \p \v 44 Jaasumiro ichuumuhu iinuuhi, itɨhaiño, ihusene icano minɨcɨnɨɨbo. Tollɨro bu ihɨme ijeevadɨobaryuri minɨcɨnɨɨbo. Jaadɨ Jesu diitoco nuuhi: Diiboco misinaayu ifeequi, nooboro. \s1 Jesuco Iguijenɨqui Iimaacasiuno. \r (Mt 26.1-5; Mr 14.1-2; Lc 22.1-2) \p \v 45 Jaanoco judiomɨ Mariamɨfema asaaumo aatyɨmeumoro diiboco sihidɨ miyaavuguumo. \v 46 Jaarunaa sanoodɨmo fariseomɨjaago ufuumoro diitoco jɨɨbuguumo Jesu omoonɨunoco. \v 47 Jaanegui fariseomɨ, sacerdotemɨ aivojɨto icamo fagomɨnaaco iigaiyɨɨcɨumoro nuuhi: ¿Mɨllɨ fɨne momoonɨjirahi? Aivo sihidɨ ejeevanoonoco moonɨhicaabo. \v 48 Mɨɨro diiboco mɨllɨ momoonɨtɨhachiijɨ famooro diiboco miyaavegueji. Jaachiijɨ romanomɨ asaamoro Moocaani iijaco finɨsuvajimo, bu tollɨro moojiinɨje miyamɨnaaco finɨsujimo icano, noomoro. \p \v 49 Jaanegui Caifas diitoobo tusumi sacerdotemɨ aivojɨɨbotɨ iicaubo diitoco nuuhi: Amɨɨhai aivo magaajatɨhi. \v 50 ¿Nacu mehesɨcɨnɨtɨhi saafiiro famoohallɨvɨro iguijevejirunoco faacuumimɨnaaro mifinɨjirumohallɨvɨ? nooboro. \p \v 51 Ijeebɨɨtɨro tollɨ nuutɨɨbo; tusumi sacerdotemɨ aivojɨɨbotɨ iicaumaño Moocaani diibo jeebɨɨfaño eesaayunoco nuubo. Jesu tuucuumimɨnaahallɨvɨ iguijeveujinoco ɨmegavɨro jɨɨbuguubo. \v 52 Jillɨ tuucuumimɨnaahallɨvɨro icautɨno, tollɨro bu Moocaani seeme fahɨgova iicamoco iigaiyɨɨcɨqui. \v 53 Jaamaño tusumitɨro esafutuumo Jesuco iguijenɨujinoco. \p \v 54 Jillɨtɨ Jesu foovono ɨgucuutɨhi judiomɨfeenedɨ jillɨro toonotɨ fuucuubo sɨcaihɨgovɨ toonotɨ fiitɨno iicaucuumi Efrain onoocuumijaagovɨ. Jahɨ ijɨɨbogomɨnaama fitafutuubo. \p \v 55 Jaanaa fiitɨcuuno Pascua judiomɨ jɨɨbaimo iicaujino. Jaacuumitɨ sihidɨ saatoho Jerusalevɨ fuuhi ɨmegavɨro ijeevamaje iicanɨcɨbadɨ ifiinoco iimibachuqui. \v 56 Jaanaa Jesuco guiinehicaumo. Jaamoro templojafaño icamo noocasihicauhi: ¿Mɨllɨ mehesɨcɨnɨhi, fɨne saajiibo? ¿Nacu fɨne jino jɨɨbaimovɨ saajitɨɨbo? noomoro. \p \v 57 Jaanaa fariseomɨ, sacerdotemɨ aivojɨto icamo miyamɨnaaco tajɨɨbauhi. Saatohotɨ Jesuco mahatyɨmehachiijɨ mɨɨhaico mɨjɨɨbogo, magaayɨcɨmoro diiboco mɨcɨvojaanɨcɨqui, noomoro. \c 12 \s1 Betaniavɨ Jesuco Facɨcɨfaihuri Jeesuugo. \r (Mt 26.6-13; Mr 14.3-9) \p \v 1 Jaanaaca Pascua jɨɨbaimoco eheetavuujino sahuse juugahusetɨ safucu icano icaunaaca Jesu fuuhi Betaniavɨ tuucuumivɨ Lazaro iguijeveuboco ubuheesuubo iicauhɨgo. \v 2 Jahɨ diibedi eetavuumo machutaaco. Jaanoco Marta ɨfehicauhi. Jaanotɨ Lazaro amachumofeeneri icahicauhi Jesuma. \v 3 Jaanaaca Maria sɨvauhi sano libra tɨcovovɨ nardo onoono facɨcɨfaihuco aivo iimino guiraano ijaada iicanoco. Jaagoro tofaihuri Jesu tɨhaiñoco ejeesuugoro imeebaiguiri filluhicauhi. Jaaneri tooja gahafuuhi ifacɨcɨfaihu usuri. \v 4 Jaanegui ijɨɨbogomɨnaatɨ saafi nuuhi Juda Iscariote Simon achi Jesuco aacɨujiibo: \v 5 ¿Collɨhi jana jino facɨcɨfaihuco trescientos denariori anaajemere ɨɨdaasufiimoco acɨtɨmo bañamaaihi? nooboro. \p \v 6 Jillɨ nuubo ɨɨdaasufiimoco agaijɨumaño icatɨno. Jillɨ nanivamɨnaafi iicaumaño. Jaaboco diito inɨhɨbamɨ lleegucuco utuumusuunotɨ nanihicaubo. \v 7 Jaanegui Jesu diiboco nuuhi: Jaafa tollɨ moonɨgo, tacɨɨhojɨ ɨmegavɨ uco jillɨ moonɨgo. \v 8 Mɨɨro amɨɨhaifeenevɨ fahiijɨvaro ɨɨdaasufiimo icaji. Jaanotɨ uujoho amɨɨhaima fahiijɨvaro icajitɨhi, nooboro. \s1 Lazaroco Iguijenɨqui Ihiimaauno. \p \v 9 Jaanaa ajashutɨmo judiomɨ guubuuhi Jesu Betaniari iicaunoco. Jaamoro tahɨ fuumo. Jaaruno Jesuguiiharo icatɨno, tollɨro bu Lazaroco Jesu ubuheetesuuboco ihatyɨmequi. \v 10 Jaamoro sacerdotemɨ aivojɨto Lazarohallɨvɨ iimaacasiuhi, tollɨro bu diiboco igaicaauqui. \v 11 Diibotɨ sihidɨ saatoho judiomɨ Jesuco imiyaavuguumoro udugaacamaaiunoma iicaumo. \s1 Jerusale Cuumifaño Jesu Ɨjɨcafotono. \r (Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Lc 19.28-40) \p \v 12 Jaanaa sihidɨ miyamɨnaa Pascua jɨɨbaimovɨ Jerusalevɨ fuuhi. Jaamo, jaano seseevedɨ guubuumo Jesu tuucuumivɨ agaseujinoco. \v 13 Jaamoro ɨmohono jaaɨnoco iquitɨumoro diiboco cabaacutuumo sahagomoro: ¡Hosana! ¡Jaafa imocafotoobo! Imicani Moocaani memeri asaabo; Israel miyamɨnaa aivojɨɨbo, noomoro. \v 14 Jaanaa Jesu burroco aatyɨmeuboro diibohallɨvɨ casɨɨvuubo. Caatɨnɨhaamefaño onoobadɨ: \v 15 Diiguetejirahana Sion cuumi; Meecɨ oono dihaivojɨɨbo burrogayɨhallɨri gɨcɨnɨɨboro saahi, noonoro onoobadɨ. \v 16 Jaarunoco ijɨɨbogomɨnaa gaajautɨhi; jari Jesu niquejefaño ufuunobuunatɨ gaajacɨumo Caatɨnɨhaamefaño onoocɨnɨubadɨ omoonɨunotɨ. \v 17 Jaanaa Jesu Lazaroco ubuheetesunoco atyɨmeumo jɨɨbeguehicauhi Jesu omoonɨuboro ubuheetesunoco. \v 18 Jaanoma icamo miyamɨnaa Jesu asaauboco cabaacutuuhi sihidɨ ejeevano mityaco omoonɨunoco uguubuumoro. \v 19 Jaanoma iicamo fariseomɨ noocasiuhi: Mahatyɨmecuhi fɨne jino mɨɨhairyo mɨllɨba momoonɨtɨnoco. Memeecɨ paryɨ miyamɨnaa diibo dojɨcutɨ ofoonoco, noomoro. \s1 Griegomɨ Jesuco Guiinehi. \p \v 20 Jaanaaca Jerusalevɨ Pascua jɨɨbaimovɨ Moocaanico iimequi ufuumofeeneri, bu icaumo saatoho griegomɨoto. \v 21 Jaamo Felipejaago asaaumoro diiboco nuuhi: Aivojɨɨbo, mɨɨhai mihimeguehi Jesuco mahatyɨmeneque, noomoro. Jaabo Felipeu Betsaida cuumioobo Galilea jiinɨjeri iicaucuumioobo. \p \v 22 Jaanegui Felipe ufuuboro Andreque jɨɨbugutuuhi. Jaadɨ famɨsicɨro ufuumɨsiro Jesuco jɨɨbugutuuhi. \v 23 Jaanegui Jesu nuuhi: Tufucu mihicacuuhi, uujoho Miyamɨnaafibadɨ Ifiivuubo sihidɨ jeevanofaño iicajifucu. \v 24 Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Trigo noovatayɨ jiinɨjehallɨvɨ aacotoyɨro jiinɨjefaño ofooyɨ chuumucuyɨbadɨ icahi. Jaaruyɨ ihiinoyɨro janaanɨcɨ guiraano noovafihi. Jaanotɨ abasuratɨyɨ sayɨɨro icafihi. ¿Mɨllɨ bu guiraatejiruyɨ? \v 25 Jaabadɨ ifiico agaijɨɨbo ifiico mɨtasuji. Jaanotɨ jiijehallɨvɨ ifiico agaijɨtɨɨbo ifinɨjitɨno fiivoguiiha ficuuhi. \v 26 Cajaatyohacho tadyojɨcutɨ asaagomo uco ijeecɨvequi. Jaamo uco ejeecɨvomo uujoho icahɨgo tollɨro icajimo, bu jaamo cajaatyohacho uco ejeecɨvomoco Guihirubi bocɨgusuji. \s1 Jesu Iguijevejinoco Jɨɨbeguehi. \p \v 27 Jisumi uco tajeebɨɨ gaihuɨba icahi. ¿Jaanoco mɨllɨ fɨne uujoho neeji? ¿Fɨne Guihi uco jillɨ iicajinotɨ taajasu, neeji? Etɨ du, tooneguiiha uujoho saahinɨhi. \v 28 Jaanegui Guihi dimomoco cahacɨsu, nuubo. Jaasumiro niquejefañotɨ guubuvusuuno: Cahacɨsucuuhi, bu siino cahacɨsujihica, unuuno. \p \v 29 Jaanaa iicojɨri miyamɨnaa iicaumo niquejefañotɨ unuunoco uguubuumoro: Sisi iimaahi, neehicauhi. Jaanotɨ saatoho: Moocaani toomomɨnaafi iimaahi, neehicauhi. \p \v 30 Jaanegui Jesu nuuhi: Uuguiiha jino niquejefañotɨ Moocaani iimaatɨhi, amɨɨhaiguiiha ihiimaano. \v 31 Jisumi jino jiinɨjehallɨvɨ imitɨ jaadaco acɨcafeteji, bu jisumi jino Ɨjɨ jiije aivojɨɨbo icahicaabo buhɨ gañɨɨcafeteji. \v 32 Jaabo uujoho guijeve ɨmohobujehallɨvɨ jiinɨjehallɨtɨ agañiivoodɨ, paryɨ famoocoro tajaagovɨ sɨvaji, nooboro. \p \v 33 Jillɨ neehicaubo coguijeveri fɨne iguijevejinoco diitoco agaajasuubo. \v 34 Jaanegui imiyamɨnaa iimusuuhi: Mɨɨro mɨɨhai muguubuhicahi tajɨɨbahaamefaño: Cristo asaadɨ guijevetɨɨbo icaji, onoonoco. Jaano icanaaca, ¿mɨllɨ jaabo ɨɨjoho neehicahi: Miyamɨnaafibadɨ Ifiivuubo guijeve ɨmohobujehallɨvɨ gañiiyɨcɨsucafeteji, neehicahi? ¿Nacu, mɨɨjoho diibo Miyamɨnaafibadɨ Ifiivuubo? noomoro. \p \v 35 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Amɨɨhai feenerihiica gueenejɨsuno icajino seseene aachɨcɨnɨno. Jaanegui mɨhɨgo amɨɨhaifeeneri jino seseene aachɨcɨnɨno iicanohachuta, amɨɨhaihallɨvɨ cɨvono iijɨtɨnaacaro. Jaanotɨ cɨvohɨ ɨɨgomo gaajatɨhi ihɨmega ofoohɨgoco. \v 36 Jaanegui amɨɨhaifeeneri sesee iicanohachuta seseeque mimiyaavogo. Jaamo seseene aachɨcɨnɨno miyamɨnaa mihicahi, nooboro. Jillɨ Jesu ihiimaahicaudɨ ufuuboro diiteditɨ fataniivutuuhi. \s1 Judiomɨ Imiyaavogotɨno. \p \v 37 Diitofeenevɨ Jesu ajashutɨno sihidɨ ejeevanehejeque eetavehicacuurunaaca diiboco miyaaveguehicautɨmo. \v 38 Moocaani iimaamɨnaafi Isaia unuuno imiyaavequi iicaumaño. Mɨɨro noono: \q1 Aivojɨɨbo, ¿mɨɨjoho nacu mojɨɨbogoco miyaaveguehi? ¿Mɨɨco fɨne Moocaani imityaco ɨfusuhi? noonoro. \m \v 39 Jillɨtɨ miyaaveguehicautɨmo. Jaaboro bu Isaia caatɨnɨuhi: \q1 \v 40 Diito aallɨɨnoco Moocaani jabaiyɨɨtusuuhi; tollɨro ijeebɨɨnoco cuhufutusuubo ihaallɨɨneri atyɨmetɨmo iicaqui, tollɨro bu ijeebɨɨri esɨcɨnɨtɨmo iicaqui. Jaamoro tajaa asaamoco uujoho buheesudino. \m \v 41 Jillɨ nooboro Isaia Jesuditɨ iimaauhi Jesu aivojɨco aatyɨmeuboro. \p \v 42 Jaarunofaño sanoodɨmo ihaivojɨto Jesuco miyaavuguuhi. Jaarumo foovono neehicautɨhi fariseomɨ ñɨhicutɨ diitoco sinagogajatɨ gañɨɨtɨmo iicaqui. \v 43 Miyamɨnaa diitoco obocɨgomocoro imuguumo Moocaani obocɨgonoco imogotɨmo iicaumaño. \s1 Jesu Iijɨ Miyamɨnaaco Dugaacusuji. \p \v 44 Jaanaa Jesu sefano nuuhi: Uco imiyaavogomo, ucoro miyaavogotɨhi tollɨro uco agalluuboco miyaaveguehi. \v 45 Tollɨro bu uco atyɨmeme uco agalluuboco atyɨmehi. \v 46 Uujoho seseene aachɨcɨnɨɨbo jiinɨjehallɨvɨ saahinɨhi uco imiyaavogomo cɨvohɨ icatɨmo iicaqui. \v 47 Jaanotɨ taajɨco guubucuurumo imiyaavogotɨmoco uujoho: Diito imitɨco, neejitɨhi. Uujoho jiinɨjehallɨvɨ saahinɨtɨhi jiinɨje miyamɨnaaco cɨɨjɨgaifaño gañɨɨsuqui, jillɨ taajasuqui saahinɨhi. \v 48 Jaanotɨ uco iimogotɨmoro taajɨco imiyaavogotɨmoco uujoho eneehicano, diitoco ufucu niinofucu cɨɨjɨgaifaño gañɨɨsuji. \v 49 Uujoho tajeebɨɨtɨro iimaahicatɨhi Guihirubi uco agalluhinɨɨbo atajɨɨbahinɨbadɨ iimaahicahi, jɨɨbeguehicahi icano. \v 50 Jaabo uujoho gaajahi Guihirubi tajɨɨba ifinɨjitɨno fiivoco aacɨno. Jaamaño uujoho iimaahicahi Guihirubi unuubadɨ, nooboro. \c 13 \s1 Jesu Ijɨɨbogomɨnaa Tɨhaiñoco Nitɨhi. \p \v 1 Jaanaa safucurucu icauno ihɨmega Pascua jɨɨbaimo iicaujino. Jaanaa Jesu gaajacuuhi, jiijehallɨtɨ Caanijaagovɨ ufuujino oovovɨ ɨɨfutucuunoco. Jaabo ita jiinɨjehallɨri iicamoco gaijɨhicaubo. Jaaboro ɨɨfusuubo diitoco sihidɨ agaijɨno finɨtɨno iicajinoco. \p \v 2 Jaamo niinoono amachuumo icaunaaca ɨjɨ Juda Iscariote Simon achi eesamaajefaño jɨɨhacucuuhi Jesuco aacɨujinoco. \v 3 Jaanaa Jesu Caani diiboco fanoovaco ihusefaño aacɨunoco agaajauboro, bu tollɨro Moocaanitɨ asaaunoco, bu siino diibojaago ufuujinoco icano agaajauboro. \v 4 Amachuumañotɨ agañiivuuboro igaachehuco jujuuvuubo. Jaaboro ifillubaryuri ifeeneebeque isiyaavuuboro \v 5 nɨfaihuco butajefaño ificuuboro ijɨɨbogomɨnaa tɨhaiñoco nitɨhicaubo. Jaaboro ifillubaryuri isiyɨcɨnɨuneri filluhicaubo. \p \v 6 Jaanaa Simon Pedrovɨ ɨɨfutuubo. Jaanegui Pedro diiboco nuuhi: Aivojɨɨbo, ¿mɨllɨ jaabo ɨɨjoho uco tatyɨhaiñoco nitɨji? nooboro. \p \v 7 Jaanegui Jesu diiboco nuuhi: Jino uujoho omoonɨnoco jisumihiica ɨɨjoho gaajatɨhi. Jaaruubehi ufucu gaajaji, nooboro. \p \v 8 Jaarunaa Pedro diiboco nuuhi: Chahano, ufucuro tatyɨhaiñoco ɨɨjoho uco nitɨjitɨhi, nooboro. \p Jaanegui Jesu diiboco nuuhi: Ɨco initɨtɨhachiijɨ tajaagodɨ diicajitɨhi, nooboro. \p \v 9 Jaanegui Simon Pedro nuuhi: Aivojɨɨbo, tatyɨhaiñocorota nitɨdino, tollɨrota bu tahusene, tañigaɨ icanoco nitɨ, nooboro. \p \v 10 Jaanegui diiboco Jesu nuuhi: Ejeecuubo siino faabohoro jetatɨhi itɨhaiñocoro nitɨfihi ɨmɨhɨnivatɨmaño. Jaabadɨ amɨɨhai mɨmɨhɨnivatɨhi. Jaarumo famooro icatɨno, nooboro. \p \v 11 Tollɨ nuubo diiboco aacɨujiiboco agaajaumaño, famooro mɨmɨhɨnivatɨhi, nuubo. \p \v 12 Jaadɨ diito tɨhaiñoco Jesu initɨhicaudɨ siino igaachehuco ɨjɨcafutuuboro casɨɨvuubo. Jaaboro diitoco nuubo: ¿Magaajahi jino uujoho amɨɨhaico omoonɨnoco? \v 13 Mɨɨro amɨɨhai uco meneehicahi jɨɨbogomɨnaafi, aivojɨɨbo icano. Etɨ, miyaanoco meneehicahi, uujoho diibo iicamaño. \v 14 Jaaruubo amɨɨhai tɨhaiñoco initɨbadɨ, bu amɨɨhai sanoomɨro amɨɨhai tɨhaiñoco fahɨgovavɨ minitɨcasihicaji. \v 15 Mɨɨro amɨɨhaico jɨɨbeguehicacuuhi. Jaamo uujoho omoonɨhicabadɨ momoonɨhicahi. \v 16 Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Chahaabo saafi jeecɨvomɨnaafi ihaivojɨɨbo janaanɨcɨvɨ iicaabo. Tollɨro bu chahaabo siinojaa agalluubo diiboco agalluubo janaanɨcɨ iicaabo. \v 17 Jinoco magaajamoro jillɨ momoonɨhachiijɨ miyanotɨro imino mihicaji. \p \v 18 Fameeditɨro amɨɨhaiditɨ iimaatɨhi. Uuro gaajahi amɨɨhaico uujoho ɨɨcɨhinɨmoco. Jaarunofaño, jaafa tollɨ icano, Caatɨnɨhaamefaño onoono imiyaavequi. Uuma sano amachuhicaruubo: Tamɨnaafitɨ minifetehi, onoono. \v 19 Jaanegui amɨɨhaico ɨmegavɨro jino neehi. Jaamo tollɨ iicacuudɨ magaajamoro mimiyaaveguehi uujoho diiboro iicaabo, iicanoco. \v 20 Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Uujoho agalluuboco agaayɨcɨmo, uco bu tollɨro gaayɨcɨhi. Jaamo uco agaayɨcɨmo, tollɨro bu uco agalluuhinɨɨboco gaayɨcɨhi, nooboro. \s1 Jesu Jɨɨbeguehi Juda Diiboco Aacɨjinoco. \r (Mt 26.20-25; Mr 14.17-21; Lc 22.21-23) \p \v 21 Jillɨ Jesu unuuboro gaajacɨuhi ifi ijeebɨɨfaño gaihuɨba iicaunoco. Jaaboro foovono nuubo: Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Amɨɨhaitɨ saafi uco acɨji, nooboro. \p \v 22 Jaanegui ijɨɨbogomɨnaa fahɨgova meecɨcasiuhi: ¿Cajaanɨtɨ fɨne noobo? noomoro. \v 23 Jaanaa saafiico ijɨɨbogomɨnaatɨ Jesu agaijɨhicaubo diibovɨ fitocɨnɨuhi. \v 24 Jaaboco Simon Pedro ihaallɨɨri tajɨɨbauhi Jesuco idilluqui cajaanɨditɨ Jesu tollɨ unuunoco igaajaqui. \v 25 Jaanegui diibo Jesuvɨ fañogayɨ ifiitɨvuuboro diiboco dilluubo: ¿Aivojɨɨbo, cajaanɨ diibo? nooboro. \p \v 26 Jaanegui nuubo: Toovotɨno uujoho diiboco maahuco amatyusuuboro acɨji, nooboro imaahuco amatyusuuboro acɨubo Juda Iscariote Simon achico. \v 27 Jaanoco Juda amachuusumiro Satanas ɨjɨ diibo jeebɨɨfaño jɨcafutuuhi. Jaanegui Jesu diiboco nuuhi: Omoonɨjinoco jisumiro moonɨcu, nooboro. \p \v 28 Jaarunoco diito amachuumo gaajacɨutɨhi mɨllɨtɨ diibo tollɨ unuunoco. \v 29 Jaanotɨ saatoho esamaaihicauhi. Juda inɨhɨbamɨ lleegucuma iicaunegui diiboco baacho, noobo: Naajecu jisumiro jɨɨbaimovɨ mucuujɨvaachujirunoco. Jaanotɨ ɨɨdaasufiimoco siinotɨ ihacɨqui noobo baacho, noomoro. \v 30 Jaabo Juda amachuuboro tahɨgotɨ iinuuruubaaca mihiijɨcuuhi. \s1 Bohono Tajɨɨba. \p \v 31 Jaabo Juda ufuunobuunatɨ Jesu nuuhi: Jisumi jari uujoho Miyamɨnaafibadɨ Ifiivuubo cahacɨsucafeteji. Jaabofeenedɨ Moocaani bocɨ cahacɨsucafeteji. \v 32 Jaabo uujoho Miyamɨnaafibadɨ Ifiivuubo Moocaani bocɨco ɨɨfusumaño Moocaani, bu ɨfusuji Illi bocɨco. Jaanoco jisumiro ɨɨfusucuujiibo. \v 33 Taseeme amɨɨhaima uujoho gueenene icacuujitɨhi: Uco miguiinejirahi. Judiomɨco eneehinɨbadɨ. Tollɨro bu amɨɨhaico neehi: Uujoho ofoohɨgo amɨɨhai mefeejitɨhi. \v 34 Jaanegui amɨɨhaico bohono tajɨɨbaco uujoho acɨhi. Fahɨgova magaijɨcasi. Amɨɨhaico uujoho agaijɨbadɨ fahɨgova magaijɨcasi. \v 35 Jaamo fahɨgova magaijɨcasihachiijɨ miyamɨnaa gaajaji miyaano amɨɨhai tajɨɨbogomɨnaa mihicanoco, nooboro. \s1 Jesu Neehi Pedro Diiboco Utuunamaaijinoco. \r (Mt 26.31-35; Mr 14.27-31; Lc 22.31-34) \p \v 36 Jaanegui Simon Pedro diiboco nuuhi: ¿Aivojɨɨbo, cuuca feeji? nooboro. \p Jaanegui Jesu diiboco iimusuuhi: Uujoho jisu ofoobo dojɨcutɨ ɨɨjoho feejitɨhi, ufucu jari tadyojɨcutɨ feeji, nooboro. \p \v 37 Jaanegui diiboco Pedro nuuhi: ¿Aivojɨɨbo, mɨllɨtɨ jaabo jisumi didojɨcutɨ feejitɨrahi? Dihallɨvɨ uujoho tafiico aacɨnoco imeguehi, nooboro. \p \v 38 Jaanegui Jesu diiboco nuuhi: ¿Nacu difiico ɨɨjoho tahallɨvɨ daacɨjirahi? Miyanotɨro ɨco neehi: Jaafañiino catava ojɨtɨnaacaro, uco agaajaruubo uco ɨɨjoho tuunamaaiji mifoocɨ, safo ɨdɨɨno, nooboro. \c 14 \s1 Jesu Moocaanijaa Ofoono Jɨɨhai. \p \v 1 Amɨɨhai jeebɨɨfañodɨ mihiguetedino. Moocaanicoro mimiyaavogo, bu tollɨro uco mimiyaavogo. \v 2 Guihirubi iijafaño mihicajimañeheje sihidɨ icahi; tollɨ iicatɨruva amɨɨhaico uujoho neejitɨrahi. Jaanegui feehi amɨɨhai ɨmega amɨɨhai mihicajimañehejeque imibachuqui. \v 3 Jaabo jino ofoobo amɨɨhai mihicajimañehejeque iimibachuudɨ siino saaji; amɨɨhaico ɨɨcɨvaabo. Jaamo uujoho iicahɨgo amɨɨhai tollɨro mihicaji. \v 4 Amɨɨhairyo magaajacuuhi uujoho ofoohɨgoco, tollɨro bu tahɨ ofoono jɨɨhaico magaajahi icano, nooboro. \p \v 5 Jaanegui diiboco Tomas nuuhi: Aivojɨɨbo, magaajatɨhi ɨɨjoho efeejihɨgoco; ¿Mɨllɨ fɨne magaajajirahi toono jɨɨhaico? nooboro. \p \v 6 Jaanegui Jesu nuuhi: Uujoho toono Jɨɨhai, bu uujoho Miyaano, bu uujoho Fiivo icano. Ɨdɨɨnoro tafeenedɨ Moocaanivɨ mɨhɨfetejirahi. \v 7 Uco magaajahachiijɨ bu tollɨro Guihirubico magaajahi. Jaaboco jisumitɨro magaajacuuhi mahatyɨmecumaño. \p \v 8 Jaanegui Felipe diiboco nuuhi: Aivojɨɨbo, mɨɨhaicota dɨhɨfusu: Moocaanico maatyɨmemere siino dillucuutɨmo mihicaqui, nooboro. \p \v 9 Jaanegui Jesu diiboco nuuhi: Sɨɨcɨjetɨro amɨɨhaima icahicacuuhi. ¿Jaaruuboco nacu ɨɨjoho Felipe uco gaajatɨhiica? Mɨɨro uco aatyɨmeme bu Guihirubico atyɨmehi. ¿Mɨllɨ jaabo uco: Moocaanico dɨhɨfusu, neehi? \v 10 ¿Nacu mimiyaavogotɨhi uujoho Guihirubifaño iicanoco, bu Guihirubi tafaño iicanoco icano? Mɨɨro amɨɨhaico uujoho eneehicano, jillɨ tajeebɨɨtɨro eneehicano icatɨno. Guihirubi tafaño iicaabo dudɨcamaajeque moonɨhicahi. \v 11 Uco mimiyaavogo, uujoho Guihirubifaño, diibo tafaño icano iicanoco. Jaabadɨro bu siibadɨ omoonɨhicanotɨ uco mimiyaavogo. \v 12 Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Uco imiyaavogoobo bu tollɨro moonɨji uujoho omoonɨhicanoco. Jaabo imi janaanɨcɨ moonɨjiibo uujoho jimaño icacutɨɨbo Guihirubijaago efeejimaño. \v 13 Jaamo amɨɨhai paryɨ tamemeri Moocaanico midillunoco uujoho acɨji uujoho Illifañodɨ Moocaani sihidɨ ejeevanoco miyamɨnaa igaajaqui. \v 14 Jaamo siinoco tamemeri midillunoco uujoho acɨji, nooboro. \s1 Jesu Moocaani Gaijaco Agalluujinoco Jɨɨbeguehi. \p \v 15 Uco magaijɨhachiijɨ tatyajɨɨbaco imino momoonɨ. \v 16 Jaadɨ uujoho Guihirubico dilluji amɨɨhaijaago Igaija, miya Gaija iicaaboco igalluuqui, amɨɨhaico ijacusuqui. Jaabo amɨɨhaima fahiijɨvaro icaji. \v 17 Jaaruuboco jiinɨjemɨnaa gaayɨcɨjitɨrahi diiboco aatyɨmetɨmoro agaajatɨmaño. Jaanotɨ amɨɨhai diiboco magaajacuuhi amɨɨhaima diibo iicamaño. Jaabo amɨɨhaifaño fahiijɨvaro icajiibo. \v 18 Amɨɨhaico jeevesujitɨhi jɨjovonotɨ mihicaqui; siino saaji amɨɨhaijaago. \v 19 Fiitɨcuuno miyamɨnaa uco aatyɨmecuujitɨno: Jaanotɨ amɨɨhai uco mahatyɨmeji. Uujoho ubuheemaño, jaabadɨro bu amɨɨhai mihicaji. \v 20 Jaasumi amɨɨhai magaajaji uujoho Guihirubifaño iicanoco. Jaabadɨro bu amɨɨhai tafaño mihicaji bu, uujoho amɨɨhaifaño icaji icano. \v 21 Jaanotɨ tatyajɨɨbaco imiyaavogooboro imino omoonɨɨbo, uco agaijɨɨbo. Jaabo uco agaijɨɨboco Guihirubi gaijɨji, tollɨro bu uujoho gaijɨji icano, uujoho diitoma iicanoco igaajaqui. \p \v 22 Jaanegui saafi Juda onoobo, jaarunaa Juda Iscariote iicatɨɨbo nuuhi: ¿Aivojɨɨbo, mɨllɨ jaabo mɨɨhaicoro difiico agaajasuuboro jiinɨjemɨnaaco difiico gaajasujitɨhi? nooboro. \p \v 23 Jaanegui Jesu diiboco nuuhi: Uco agaijɨɨbo taajɨco moonɨhi. Jaaboco Guihirubi gaijɨhi. Jaabojaago masaamɨsiro diiboma sano mihicaji. \v 24 Jaanotɨ uco agaijɨtɨɨbo, taajɨco moonɨtɨhi. Jaano jino uujoho amɨɨhaico ɨjɨɨbeguehicabogo tabogoro icatɨno Guihirubi uco agalluuhinɨɨbobogo. \p \v 25 Jaanoco jillɨ amɨɨhaico jɨɨbeguehicahi, jino amɨɨhaima iicanohachuta. \v 26 Jaarunaa tafañodɨ Moocaani Igaijaco agalluubo amɨɨhaico fanoovaco jɨɨbegueji, tollɨro paryɨ amɨɨhaico uujoho eneehicanoco esaayujiibo icano. \p \v 27 Mɨɨro jino amɨɨhaico fitacuhi sajeebɨɨ mihicaqui. Tasajeebɨɨ ifiico amɨɨhaico acɨhi. Jaaruno jiinɨjemɨnaa isajeebɨɨco aacɨbadɨ uujoho acɨjitɨhi. Amɨɨhai jeebɨɨfañodɨ gaihuɨba mihicadino, bu mihiguidino icano. \v 28 Amɨɨhairyo magaajacuuhi amɨɨhaico eneehinɨnoco: Uujoho feeji. Jaaboro amɨɨhaijaago siino saaji, nooboro eneehinɨnoco. Miyaano uco magaijɨruva imo imo mihicajirahi Guihirubijaa ofoonoco magaajamoro. Mɨɨro Guihirubi tajanaanɨcɨvɨ sihidɨ jeevahi. \v 29 Jaanoco amɨɨhaico ɨmegavɨro neehi, tollɨ iicacuudɨ jaamo mimiyaaveguehi. \p \v 30 Gueenene amɨɨhaima iimaacuujitɨhi, jiije aivojɨɨbo ɨjɨ asaacumaño. Jaaruubo tahallɨvɨ mityama chahahi. \v 31 Uco Guihirubi atajɨɨbaubadɨ jino uujoho moonɨhi, jiinɨjemɨnaa igaajaqui uujoho Guihirubico agaijɨnoco, nooboro diitoco: Magañiivucu, jinootɨ mufuucuqui, nuubo. \c 15 \s1 Ifahaafe Ifahoovɨ Icanɨcɨbadɨ Mɨɨhai Mihicahi Jesufañodɨ. \p \v 1 Uujoho imiyacoohai, añɨmɨnaa baacu coohaibadɨ iicaabo. Jaacoohai abajaabobadɨ iicaabo Guihirubi. \v 2 Mɨɨro baacu coohai aafene iimitɨhaafejeque iquitɨmoro agavaracunɨcɨbadɨ, tollɨro uco gaayɨcɨcurumo imitɨno iicamoro taajɨco iguiraatusutɨmoco Guihirubi gavaracuji. Jaanotɨ iguiraatusumoco tooco aafene onoova aafejeque imibachunɨcɨbadɨ Guihirubi imibachuji janaanɨcɨ siino iguiraatusuqui. \v 3 Jaanotɨ amɨɨhai mɨmɨhɨnivaficuutɨhi amɨɨhaico ɨjɨɨbeguehicacuunofañodɨ. \v 4 Jaanegui uuvɨro mihica uujoho amɨɨhaivɨ icaqui icano. Mɨɨro oono basuta aafe ifahootɨ ihiinocɨnɨtɨhaafe iinoro noovajitɨrahi. Jaabadɨro bu amɨɨhai mihicaji uutɨ mihicatɨhachiijɨ. \p \v 5 Mɨɨro uujoho ifacoohai. Jaanotɨ amɨɨhai ifahaafene; uuma iicaabo, bu uujoho diiboma iicaabo icano sihidɨ noovasuhi. Jaanotɨ uutɨ ijeevadɨ mihicahachiijɨ aivo mɨllɨba momoonɨjitɨrahi. \v 6 Jaabo uutɨ icatɨɨbo buhɨ gañɨɨcafeteji iimitɨhaafeque iquitɨcɨmoro buhɨ agañɨɨnɨcɨbadɨ. Jaano ifiigatyonoco ananɨmoro cɨɨjɨgaifaño agañɨɨno nɨfetefihi. \p \v 7 Jaanotɨ uutɨ mihicahachiijɨ taajɨ amɨɨhaima icaji. Jaachiijɨ paryɨ mihimogonoco midillu amɨɨhaico acɨqui. \v 8 Mɨɨro amɨɨhai sihidɨ monoovasuhachiijɨ Moocaani cahacɨsucafeteji. Jaachiijɨ amɨɨhai miyaanoro tajɨɨbogomɨnaa mihicahi. \v 9 Guihirubi uco agaijɨbadɨro, bu amɨɨhaico uujoho gaijɨhi. Jaanegui amɨɨhaico agaijɨnofañoro mihica. \v 10 Tatyajɨɨbaco imino momoonɨhachiijɨ amɨɨhaico agaijɨnofañoro mihicaji; Uujoho Guihirubi tajɨɨbaco imino omoonɨmaño diibo uco agaijɨnofaño iicabadɨ. \p \v 11 Jillɨ amɨɨhaico neehi, tahimohica amɨɨhaima iicaqui. Jaaneri jaamo imo imo mihicahi. \v 12 Jaano jino amɨɨhaico uujoho atajɨɨbano: Fahɨgova magaijɨcasi, amɨɨhaico uujoho agaijɨbadɨ. \v 13 Janaanɨcɨ aivo gaijɨma mihicano; mɨɨno gataavomɨnaafihallɨvɨ mofiico mahacɨno. \v 14 Jaabadɨ amɨɨhai tañahabomɨ mihicaji, uujoho amɨɨhaico atajɨɨbanoco momoonɨhachiijɨ. \v 15 Amɨɨhaico tajeecɨvomɨnaa nuucuujitɨhi, mɨɨro jeecɨvomɨnaafi gaajatatɨhi ihaivojɨɨbo omoonɨnoco. Jaaneguiiha jino amɨɨhaico tañahabomɨ neehi; paryɨ Guihirubitɨ agaajahinɨnoco amɨɨhaico agaajasumaño. \v 16 Amɨɨhai uco mɨhɨcɨutɨhi. Jaanotɨ uujoho amɨɨhaico ɨcɨuhi. Jaaboro amɨɨhaico ficuuhi, toonoco mofoomoro sihidɨ miguiraatusuqui. Jaanoco suufenɨtɨmo mihica; Jaamo tamomofeenedɨ Moocaanico siinoco midillunoco amɨɨhaico ihacɨqui. \v 17 Jino amɨɨhaico atajɨɨbano: Fahɨgova magaijɨcasi. \s1 Jiinɨjemɨnaa Amɨɨhaico Jɨɨheveji. \p \v 18 Jiinɨjemɨnaa amɨɨhaico ɨjɨɨhevehachiijɨ magaaja, amɨɨhai ɨmegaro uco ɨjɨɨheveneque. \v 19 Amɨɨhai jiinɨjemɨnaa mihicaruva amɨɨhaico jiinɨjemɨnaa gaijɨjirahi. Jaanotɨ uujoho jiinɨjemɨnaafeenetɨ amɨɨhaico ɨcɨuhi. Jaamaño jiinɨjemɨnaa amɨɨhaico jɨɨhevehi, jiinɨjemɨnaa mihicacuutɨmaño. \v 20 Mehesafoto amɨɨhaico eneehinɨnoco, mɨɨro jeecɨvomɨnaafi ihaivojɨɨbo janaanɨcɨvɨ jeevatatɨhi. Uco icaruno ɨjɨɨheveme, imi amɨɨhaico jɨɨheveji. Amɨɨhaico ɨjɨɨbeguehicanoco imino momoonɨhachiijɨ, tollɨro bu amɨɨhaiño ficucafeteji. \v 21 Jillɨ tahallɨtɨ amɨɨhaico moonɨjimo, uco agalluuboco agaajatɨmaño. \p \v 22 Uujoho saahinɨtɨruva, bu diitoco jɨɨbeguehicatɨruva icano iimitɨco gaajajitɨrumo. Jaanotɨ jisumi mɨllɨba eneejiruno chahacuhi iimitɨco agaajasucumaño. \v 23 Mɨɨro uco ɨjɨɨhegueme, bu tollɨro Guihirubico jɨɨheguehi. \v 24 Uujoho diitofeenevɨ mɨɨhaiñooba eheetavotɨnoco sihidɨ ejeevanoco eetavehicatɨruva iimitɨma chahajirumo. Jaanotɨ toono sihidɨ ejeevanoco atyɨmehicacuurumo uco jɨɨhevehi, bu Guihirubico jɨɨheveme icano. \v 25 Jaaruno tɨcovono icatɨno jillɨ diito tajɨɨba aamefaño onoono imiyaavequi iicano: Sɨcamañohallɨtɨ uco jɨɨheveme, onoono. \p \v 26 Jaarunaa Jacusumɨnaafico uujoho Guihirubifañodɨ agalluubo miyaano Gaija asaadɨ, diibo uutɨ iimaaji. \v 27 Jaasumi tollɨro amɨɨhai uuditɨ mɨjɨɨbegueji, itɨconɨtɨro uuma mihicahicamaño. \c 16 \p \v 1 Jillɨ amɨɨhaico neehi jinejeba amɨɨhaico dugaacusutɨno iicaqui. \v 2 Amɨɨhaico gañɨɨjimo sinagogajanofañotɨ. Tollɨro bu icajino cajaatyohacho amɨɨhaitɨ iguijenɨmo esamaaiji: Jillɨ omoonɨneri Moocaanidi fɨne imino moonɨhi, noomoro omoonɨmo. \v 3 Jillɨ moonɨjimo Guihirubico agaajatɨmaño, uco agaajatɨmaño icano. \v 4 Jaanoco jillɨ amɨɨhaico neehi. Jaamo tollɨ iicacuudɨ magaajahi uujoho toonoco amɨɨhaico eneehinɨcuunoco. \s1 Moocaani Gaija Eheetavono. \p Jillɨ itɨconɨ amɨɨhaico nuutɨhi, amɨɨhaima icaumaño. \v 5 Jaaruubo jisumi fuucuji uco agalluubojaago. Jaaboco amɨɨhaitɨ saatohoba midillujitɨhi: ¿Cuuca feeji? noomoro. \v 6 Jaarunaa itɨconɨ tollɨ amɨɨhaico unuuneri mɨhɨdaasuvuuhi. \v 7 Jaarunaa miyaanoco amɨɨhaico neehi: Aivo amɨɨhaidi imino uujoho ofoono. Jaanotɨ footɨruva Jacusumɨnaafi amɨɨhaijaa saajitɨrahi. Jaanotɨ ofooboro amɨɨhaijaa galluuji. \v 8 Jaadɨ diibo asaadɨ jiinɨjemɨnaaco gaajasujiibo imitɨmɨnaa iicanoco, bu tollɨro ɨtɨcovono jɨɨhai iicanoco, bu diitoco Moocaani udugaacujinoco icano. \v 9 Jaabo: Diito imitɨmɨnaa iicanoco, neeji uco diito imiyaavogotɨmaño. \v 10 Tollɨro bu gaajasujiibo ɨtɨcovono jɨɨhai iicanoco, uujoho Guihirubi iicahɨgo ofoomaño. Jaaboco amɨɨhai siino uco mahatyɨmecujitɨhi. \v 11 Tollɨro bu gaajasujiibo Moocaani udugaacujinoco, diibo jiije aivojɨɨbo iicaabo ɨjɨco cɨɨjɨgaifaño igañɨɨqui ificucuumaño icano. \p \v 12 Sihidɨ amɨɨhaico eneejiruno icarahi. Jaarunoco jisumi amɨɨhai magaajajitɨrahi. \v 13 Jaanotɨ miyaano Gaija asaadɨ amɨɨhaico miyanotɨro jɨɨbeguejiibo. Jaaruno ijeebɨɨtɨro jɨɨbeguejitɨɨbo Moocaani onoonoco jɨɨbeguejiibo, tollɨro bu amɨɨhaico gaajasujiibo ufucu iicajinehejeque icano. \v 14 Diibo uco bocɨgusuji taaño iicanotɨ agaayɨcɨɨboro amɨɨhaico gaajasujiibo. \v 15 Guihirubima iicano paryɨ taaño. Jaamaño uujoho neehi: Moocaani Gaija taaño iicanotɨ agaayɨcɨɨboro amɨɨhaico gaajasujiibo, nooboro. \s1 Ɨdaasuno Mihicarumo Imo Imo Miminifeteji. \p \v 16 Goovacujino amɨɨhai uco siino atyɨmecutɨmo mihicano. Jaarunobuunatɨ goovajɨɨsutɨnotɨ siino uco mahatyɨmeji Guihirubijaago efeejimaño, nooboro. \p \v 17 Jaaneguiiha ijɨɨbogomɨnaatɨ saatoho noocasiuhi: ¿Mɨllɨ fɨne eneejirunoco mɨɨhaico noobo: Goovacujino uco atyɨmecutɨmo mihicano, siino bu goovajɨɨsutɨnotɨ siino uco mahatyɨmeji Guihirubijaa efeejimaño? onoono \v 18 neehicaumo: ¿Mɨllɨ eneejiruno goovajɨɨsujitɨno, bu goovajɨɨsujino onoono? Magaajatɨhi ihiimaanoco, noomoro. \p \v 19 Jaanoco Jesu diiboco diito idillujirunoco agaajacɨuboro diitoco nuubo: Sanomɨro midillucasihi, uujoho goovajɨɨsujino uco atyɨmecuutɨmo mihicano, bu toonobuunatɨ goovajɨɨsutɨnotɨ siino uco mahatyɨmeji onoonotɨ. \v 20 Miyanotɨro, miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Mataacasimoro ɨdaasuno mihicaji. Jaaneri jiije miyamɨnaa imo imo icaji. Jaaruno amɨɨhai ɨdaasu imo icatɨ minifeteji. \v 21 Mɨɨro gaigo eseemevajisumi ɨdaasuno minifotogo ihaivofucuvɨ ɨɨfotomaño. Jaarugo eseemevacuunobuunatɨ ihaivoco esɨcɨnɨcuutatɨgo jiinɨjehallɨvɨ sisee seemene ifiiveneri imo imo iicamaño. \v 22 Jaabadɨ amɨɨhai jisumi mɨhɨdaasuvehi. Jaarunaaca amɨɨhai siino uco mahatyɨmeneri amɨɨhai jeebɨɨno sihidɨ imo imo minifeteji. Jaano imo icaco mɨɨhaiñooba amɨɨhaiditɨ udumɨtɨɨcɨjitɨno. \p \v 23 Jaasumi uco siino midillucujitɨhi. Miyanotɨro amɨɨhaico neehi: Guihirubi amɨɨhaico acɨji fanoovaco tamomofeenedɨ midillunoco. \v 24 Jisumihiica amɨɨhai jinejebaco midillutɨhiica tamomofeenedɨ: Midillu. Jaamo magaayɨcɨhi. Jaamo sihidɨ imo imo mihicahi. \s1 Jesu Jiinɨjeque Guiinonɨuhi. \p \v 25 Jillɨ amɨɨhaico neehi siinovɨ oovɨcɨɨboro. Jaarunofaño tufucu gaseji siino amɨɨhaico siinovɨ oovɨcɨɨboro ɨjɨɨbugucuujitɨno. Jillɨ foovonoro amɨɨhaico Guihirubitɨ ɨjɨɨbugucujino. \v 26 Jaasumi amɨɨhaihallɨvɨ Moocaanico uujoho dilluji amɨɨhaico nootɨhi: \v 27 Guihirubiro amɨɨhaico gaijɨhi, uco amɨɨhai magaijɨmaño, tollɨro bu uujoho Moocaanitɨ asaahinɨnoco mimiyaavogomaño icano. \v 28 Uujoho Guihirubitɨ ihiinehinɨɨboro jiijehallɨvɨ saahinɨhi. Jaaruubo siino jiinɨjeque ejeevesuuboro dojɨcuvɨro Guihirubijaago fuucuuji, nooboro. \p \v 29 Jaanegui ijɨɨbogomɨnaa diiboco nuuhi: Jisumi naha foovono diimaahi siinovɨ oovɨcɨtɨɨbo. \v 30 Jisumi naha jari magaajacuuhi ɨɨjoho fanoovaco agaajanoco. Jaamaño mɨɨhaiñooba ɨco dillucujitɨrahi, bu mɨɨhai imino magaajacuuhi ɨɨjoho Moocaanitɨ asaahinɨnoco, noomoro. \p \v 31 Jaanegui Jesu diitoco iimusuuhi: ¿Jaanegui nacu jari jisu mimiyaaveguehi? \v 32 Tufucu jino gasecuji; fɨne tusu mihicacuuhi, jino amɨɨhai fahɨgovavɨ safiisa amɨɨhai naagonovɨ magavaranamaaijino tacojɨtɨ uco mejeevesumoro. Jaaruubo uujoho uuro icajitɨhi Guihirubi uuma icaji. \v 33 Jillɨ amɨɨhaico neehicahi. Jaamo uuvɨ sajeebɨɨ mihicahi. Jiinɨjehallɨvɨ sihidɨ ɨdaasuma mihicaji. Jaarunofaño ucoro mehesɨcɨnɨ, uujoho jiinɨjeque guiinonɨcuuhi, nooboro. \c 17 \s1 Jesu Ijɨɨbogomɨnaahallɨvɨ Moocaanima Iimaahi. \p \v 1 Jillɨ Jesu unuunobuunatɨ, niquejeque emeecɨuboro, nuuhi: Guihihi, tusumi mihicacuuhi; Daachico cahacɨsu, tollɨro bu Daachi ɨco icahacɨsuqui. \v 2 Ɨɨjoho Daachico diijɨco daacɨhi paryɨ miyamɨnaahallɨvɨ. Jaamo paryɨ ɨɨjoho uco adaacɨmoco ifinɨjitɨno fiivoco acɨqui. \v 3 Jaano jino ifinɨjitɨno fiivo, ɨdɨɨboro ɨɨjoho miyaabo Moocaani idiicanoco agaajano, bu tollɨro Jesucristoco ɨɨjoho agalluuhinɨɨboco agaajano icano. \p \v 4 Uujoho ɨco jiinɨjehallɨvɨ bocɨgusuhi; imivucuuhi uco atajɨɨbahinɨnoco omoonɨhicaabo. \v 5 Jaaneguiiha, Guihi, uco dicojɨvɨ bocɨgusu jiinɨje fiivuutɨnaacaro dicojɨvɨ uco obocɨgusuubadɨ. \p \v 6 Jiinɨjemɨnaatɨ ɨdɨɨcɨɨboro uco adacɨmoco dimomoco gaajasucuuhi. Dita iicahinɨmoco uco daacɨhinɨhi. Jaamo imino diijɨco ficuhi. \v 7 Jisumi gaajacuumo paryɨ uco adaacɨhinɨno ɨɨtɨ asaanoco. \v 8 Diijɨco uco adaacɨhinɨnoco diitoco acɨhicacuuhi. Jaanoco agaayɨcɨmoro gaajacuumo miyaanoro uujoho ɨɨtɨ asaahinɨnoco. Jaamoro miyaavogomo miyaanoro ɨɨjoho uco agalluuhinɨnoco. \p \v 9 Jaamohallɨvɨ ɨco dilluhi, Famoohallɨvɨro jiinɨjemɨnaahallɨvɨ ɨco dillutɨhi, dita iicamoco uco adaacɨhinɨmohallɨvɨro dilluhi. \v 10 Mɨɨro paryɨ taaño iicano diino, tollɨro bu diino iicano taaño icano. Jaamofañodɨ uujoho cahacɨsucafetehi. \p \v 11 Jaaruubo uujoho jiinɨjehallɨvɨ icacuujitɨhi. Jaanotɨ diito jiinɨjehallɨri icaji. Jaanotɨ uujoho dijaa feeji. Jaanegui, Guihi, ɨɨjoho idiimiibo, uco adaacɨhinɨmoco dimityari toomo, saafiibadɨro diito iicaqui ɨɨma mɨsi saafiiro mihicabadɨ. \v 12 Uujoho jiinɨjehallɨri iicahinɨsumi diitoco teemehicahinɨhi dimityari uco adaacɨhinɨmoco imino teemehinɨhi. Jaamaño saafiiba diitotɨ mɨtatɨhi; ɨdɨɨboro johono ɨmɨtacuubo Caatɨnɨhaamefaño onoono imiyaavequi. \p \v 13 Jaaruubo jisumi dijaago fuucuuji. Jillɨ neehi jino jiinɨjehallɨri iicanohachutahiica tahimohicari diito tollɨro imo imo iicaqui. \v 14 Mɨɨro diijɨco uujoho diitoco acɨcuuhi. Jaarumoco jiinɨjemɨnaa diitoco gaayɨcɨtɨhi jiinɨjeoto iicatɨmaño, uujoho bu jiinɨjemɨnaafi iicatɨmaño icano. \v 15 Jaanegui diitoco jiinɨjehallɨtɨ dɨɨcɨqui ɨco dillutɨhi. Diitoco ɨjɨtɨ dɨhɨɨfɨnɨcɨquiro ɨco dilluhi. \v 16 Jaamo diito jiinɨjemɨnaa icacuutɨmo uujoho jiinɨjemɨnaafi iicatɨbadɨro. \v 17 Jaamoco ɨɨguiiharo ijeevadɨ ficu miyaanofeenedɨ, dijɨɨbogo aivo miyaano. \v 18 Ɨɨjoho uco jiinɨjemɨnaafeenevɨ agalluuhinɨbadɨro, bu uujoho diitoco jiinɨjemɨnaafeenevɨ galluuhi. \v 19 Jaamaño uujoho diitofañodɨ uuro tafiico ɨɨdiro ijeevadɨ ficuuhi. Tollɨro bu diito ɨɨdiro ijeevadɨ ificucafetequi miyaanofeenedɨ. \p \v 20 Diitohallɨvɨro ɨco dillutɨhi, tollɨro bu diito jɨɨbogofeenedɨ uco imiyaaveguejimohallɨvɨ ɨco dilluhi, \v 21 sano famooro saafiibadɨro mɨsima iicaqui; Guihi, ɨɨjoho uuma, bu uujoho ɨɨma icano mihicabadɨ iicaqui, jiinɨjemɨnaa imiyaaveguequi ɨɨjoho uco agalluuhinɨnoco. \v 22 Diitoco acɨcuuhi, uco adaacɨhinɨno bocɨyomonoco, sanobadɨro iicaqui ɨɨma mɨsi sanooro mihicabadɨ icano. \v 23 Uujoho diitofaño, ɨɨjoho tafaño icano mihicaqui diito sanobadɨro iminifetequi. Jaanofañodɨ jiinɨjemɨnaa igaajaqui ɨɨjoho uco agalluuhinɨnoco, bu diitoco agaijɨnoco, bu uco agaijɨnoco icano igaajaqui. \p \v 24 Guihi, imeguehi uco adaacɨhinɨmo uujoho iicahɨgo tollɨro iicano uco bocɨco adaacɨhinɨnoco ihatyɨmequi, jiinɨje fiivuutɨnaacaro uco ɨɨjoho agaijɨumaño. \v 25 Guihi, miyaano, ɨco jiinɨjemɨnaa agaajatɨmo. Jaanotɨ uujoho ɨco gaajahi, tollɨro bu jito gaajacuuhi ɨɨjoho uco agalluuhinɨnoco. \v 26 Jaamoco gaajasuhicacuuhi dimomoco. Jaarunoco janaanɨcɨhiica gaajasuji ɨɨjoho uco agaijɨno diitofaño iicaqui, bu uujoho diitoma icaqui icano. \c 18 \s1 Jesuco Agaayɨcɨno. \r (Mt 26.47-56; Mr 14.43-50; Lc 22.47-53) \p \v 1 Jillɨ unuuboro Jesu ijɨɨbogomɨnaama fuuhi Cedro onoohigayɨ onegueehi iicaubajɨgayɨ tuhiguiino diitoma fuubo. \v 2 Tollɨro bu Juda diiboco aacɨujiibo tomañoco gaajauhi fahiijɨvaro Jesu tobajɨjaago ijɨɨbogomɨnaama efeehicaumaño. \v 3 Jaanegui amocasimɨnaa, temploja toomomɨnaa icamoco fariseomɨ, sacerdotemɨ aivojɨto icamo agalluumoco Juda ɨɨcɨuboro satyuuhi. Jaamo fuuhi ihaamɨganoma, iniisuganoma, cuugahuneri, cɨɨjɨgaimecuneri icano. \v 4 Jaanoco Jesu paryɨ gaajacuuhi diiboco omoonɨujinoco. Jaaboro ɨmegavɨro diitoco nuubo: ¿Mɨɨco amɨɨhai miguiinehi? nooboro. \p \v 5 Jaanegui diiboco iimusuumo: Jesu Nazareooboco, noomoro. \p Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Etɨ du uujoho diibo, nooboro. Jaamofaño icaubo Juda Jesuco igaayɨcɨqui diitoco ɨsɨɨguubo. \v 6 Jaamoco Jesu: Uujoho diibo, unuuneri diito ibujɨnaagovɨro aifuumo jiinɨjehallɨvɨ. \v 7 Jaadɨ Jesu siino diitoco dilluuhi: ¿Mɨɨco miguiinehi? nooboro. \p Jaanegui diito nuuhi: Jesu Nazareooboco, noomoro. \p \v 8 Jaanegui Jesu nuuhi: Amɨɨhaico duhu: Uujoho diibo, nuucuuhi. Uco miguiinohachiijɨ taca jitoco mejeecɨvedino, nooboro. \v 9 Jillɨ nuubo: Uco adaacɨhinɨmotɨ saafiiba mɨtatɨhi, unuuno imiyaavequi. \v 10 Jaasumiro Pedro iniisugaco ifajutafañotɨ iguiiyɨcɨuboro saafiico buiyaacuuhi, jahɨ saafi Malco onoobo sacerdotemɨ aivojɨɨbo jeecɨvomɨnaafi nɨjɨmeehuco quitɨcɨsuuhi imiyanaagomeehuco. \v 11 Jaanegui Jesu Pedroco nuuhi: Diniisugaco dojɨcuvɨro dɨɨhacu. ¿Nacu ɨɨjoho gaajatɨhi ɨdaasuno iicaqui uco Guihirubi atajɨɨbanoco? Jaanoco bu, ¿mɨllɨ jaabo uujoho: Chahano, neejirahi? nooboro. \s1 Jesuco Sacerdotemɨ Aivojɨɨbo Ɨmegavɨ Asatyuno. \r (Mt 26.57-58; Mr 14.53-54; Lc 22.54) \p \v 12 Jaasumiro ihamocasimɨnaa, diito aivojɨɨboma, bu judiomɨ sisɨmɨnaa icamo Jesuco agaayɨcɨumoro sisɨuhi. \v 13 Jaamoro tɨconɨumo Jesuco Anas onoobo Caifas baabojaago asatyumo tusumi Caifas sacerdotemɨ aivojɨɨbotɨ iicaumaño. \v 14 Jaabo diibo Caifas judiomɨco afajɨɨnɨubo: Imino saafiiro faacuumihallɨvɨro iguijevene, nooboro unuubo. \s1 Pedro Anas Goohasifaño Icauhi. \r (Mt 26.69-70; Mr 14.66-68; Lc 22.55-57) \p \v 15 Jaabo dojɨcutɨ fuumɨsi ijɨɨbogomɨnaatɨsi, Simon Pedro, bu saafi icano. Jaabo saafiu sacerdotemɨ aivojɨɨboco agaajacuubo. Jaamaño diibo Jesuma jɨcafutuuhi sacerdotemɨ aivojɨɨbo goohasifaño. \v 16 Jaarunaa Pedro iguhugavɨro fitafutuuhi. Jaanegui diibo sacerdotemɨ aivojɨɨboco agaajaubo ufuuboro iguhuga toomomɨnaagoma ihiimaauboro Pedroco fañovɨ jɨɨhacuuhi. \v 17 Jaanegui diigo Pedroco nuuhi: ¿Nacu ɨɨjoho tollɨro diibo jɨɨbogomɨnaafi idiicaabo? noogoro. \p Jaanegui diibo nuuhi: Chahano uujoho diibo icatɨhi, nooboro. \p \v 18 Jaanaa ɨsɨɨcuneguiiha cɨɨjɨgaico eebasuumoro feemehicaumo jeecɨvomɨnaa, sisɨmɨnaa icano. Jaamofeeneri tollɨro bu Pedro icauhi efeemeubo. \s1 Anas Jesuco Dilluhicauhi. \r (Mt 26.59-66; Mr 14.55-64; Lc 22.66-71) \p \v 19 Jaanaa sacerdotemɨ aivojɨɨbo Jesuco dilluhicauhi ijɨɨbogomɨnaaditɨ, ijɨɨbogotɨ icano. \p \v 20 Jaanegui Jesu diiboco iimusuuhi: Uujoho foovono iimaahicahi. Fahiijɨvaro miyamɨnaa ɨmefeenevɨ sinagogajanofaño, templojafaño icano. Fahiijɨvaro jɨɨbeguehicahi famooro judiomɨ iigaivonɨcɨjahajefaño uujoho toovono iimaahicatɨhi. \v 21 ¿Collɨhi jaanoco uco dilluhi? Diitoco dillu, uujoho ihiimaahicanoco uguubuhicamoco. Diito gaajahi uujoho eneehicanoco, nooboro. \p \v 22 Jesu jillɨ diiboco unuunegui, saafi sisɨmɨnaafi Jesuco ihɨmetɨ gabacuuhi: ¿Nacu tollɨ ɨɨjoho aivo diimusuhi sacerdotemɨ aivojɨɨboco? nooboro. \p \v 23 Jaanegui Jesu diiboco iimusuuhi: Imitɨno ihiimaahachiijɨ, eneecata dinoo. ¿Cono nacu imitɨno onoono? ¿Collɨhi jaabo uco daamɨhi? nooboro. \p \v 24 Jaanegui Anas Jesuco sisɨcɨnɨuboco sacerdotemɨ aivojɨɨbo Caifasjaago galluuhi. \s1 Pedro Jesuco Siino Tuunamaaiuhi. \r (Mt 26.71-75; Mr 14.69-72; Lc 22.58-62) \p \v 25 Jaanaa Pedro julleecɨnɨɨboro feemehicauhiica diitoma. Jaaboco nuumo: ¿Nacu ɨɨjoho diibo jɨɨbogomɨnaaobo diicatɨhi? noomoro. \p Jaanegui Pedro tuunamaaiuhi: Chahano uujoho diitoobo icatɨhi, nooboro. \p \v 26 Jaanegui sacerdotemɨ aivojɨɨbo jeecɨvomɨnaafi nuuhi: ¿Jaaruno du Olivohono iicagajɨguiino ɨco uujoho diiboma atyɨmehinɨhi? nooboro. Mɨɨro Pedro diibo yoobo nɨjɨmeehuco Olivohono iicagajɨguiino iquitɨcɨubo. \v 27 Jaarunaa Pedro siino tuunamaaiuhi. Jaasumiro ɨvɨ catava ojɨcuuhi. \s1 Pilato Ɨmefeenevɨ Jesuco Satyehi. \r (Mt 27.1-2, 11-31; Mr 15.1-20; Lc 23.1-25) \p \v 28 Jaamoro Jesuco satyuumo Caifas iijatɨ tomañohaivojɨɨbo iijajaago. Jaanaa seseevecuuno. Jaanegui judiomɨ toojafaño jɨcafutuutɨmo ijeevamaje onoobadɨ imitɨri ijeebɨɨco ɨmɨhɨninɨumoro Pascua machuco amachuujitɨruneguiiha. \v 29 Jaanegui aivojɨɨbo Pilato ihiinuuboro diitoco nuuhi: ¿Jinejehallɨtɨ diiboco mɨsɨvahi? nooboro. \p \v 30 Jaanegui iimusuumo: Gaicaaumɨnaafi iicatɨruva ɨco mahacɨjitɨrahi, noomoro. \p \v 31 Jaanegui diitoco nuubo: Amɨɨhairyo masatyomoro amɨɨhai tajɨɨba onoobadɨ momoonɨ, nooboro. \p Jaanegui judiomɨ diiboco iimusuuhi: Mɨɨhai judiomɨ, mɨɨhaiñoobaco mɨllɨtɨ magaicaaujitɨrahi, noomoro. \p \v 32 Jillɨ miyaavuuno, Jesu jillɨ guijeveji, nooboro eneehicauno. \v 33 Jaadɨ siino Pilato fañoojavɨ ɨjɨcafutuuboro tahɨ Jesuco ocoovauboro dilluubo: ¿Ɨɨjoho naa judiomɨ Aivojɨɨbo? nooboro. \p \v 34 Jaanegui Jesu iimusuuhi: ¿Dijeebɨɨtɨro nacu tollɨ uco dilluhi? ¿Nacu sita uuditɨ ɨco tollɨ neehi? nooboro. \p \v 35 Jaanegui Pilato diiboco nuuhi: ¿Nacu uujoho judiomɨoobo? Chaha, siicuumioobo. Mɨɨro diijiinɨjemɨnaaro, sacerdotemɨ aivojɨtoma ɨco uco acɨhi. ¿Jinejeque jana moonɨhi? nooboro. \p \v 36 Jaanegui Jesu diiboco iimusuuhi: Jijeono tahaivojɨ icatɨhi. Jijeono tahaivojɨ iicaruva tajeecɨvomɨnaa tahallɨtɨ icajirahi judiomɨ usefaño uco acɨtɨmo iicaqui. Jaanotɨ tahaivojɨ jijeono icatɨhi, nooboro. \p \v 37 Jaanegui Pilato diiboco nuuhi: ¿Jaaneguiihacuva ɨɨjoho aivojɨɨbo? nooboro. \p Jaaneguiiha Jesu diiboco iimusuhi: ¿Ɨɨjoho du etɨ, uco aivojɨɨbo, neehi? Tooneguiiha uujoho ifiivehinɨɨbo jiijehallɨvɨ saahinɨhi miyaanocoro neequi. Jaano miyaano iicanoco paryɨ agaajamo uujoho onoonoco guubunɨcɨhi, nooboro. \p \v 38 Jaanegui Pilato diiboco nuuhi: ¿Jineje nacu miyaano? unuuboro siino Pilato judiomɨjaago saauhi diitoma ihiimaavaubo. Jaaboro diitoco nuubo: Diibovɨ uujoho iimitɨnobaco atyɨmetɨhi, nooboro. \v 39 Mɨɨro amɨɨhai amɨɨhai jeevamaajefi uujoho Pascua jɨɨbaimosumi saafiitɨ cɨvojamɨnaafitɨ isinaayuno. Jaaneguiiha, ¿naa mihimeguehi judiomɨ Aivojɨɨboco isinaayunoco? nooboro. \p \v 40 Jaanegui famooro sefano coovadiivuuhi: Diiboco sinaayujitɨhi, Barrabacoro sinaayu, noomoro. Jaabo Barraba nanivamɨnaafiu. \c 19 \p \v 1 Jaanegui Pilato Jesuco ɨɨcɨuboro aamɨsuuhi. \v 2 Jaadɨ amocasimɨnaa januutuno coohaiñooco minɨhaitɨ eheetavuumoro iinigaɨvɨ diiboco javucaruumo. Jaamoro bu diiboco jɨɨhacuumo aivojɨɨbo gaachehubadɨ gachicohai deecano tɨfaibadɨ itɨfai iicachehuco. \v 3 Jaamoro diiboco sahaguehicaumo: ¡Judiomɨ Aivojɨɨbo Diica! noomoro, diiboco ihɨmefaño ganɨɨcɨhicaumo. \p \v 4 Jaanegui Pilato siino asaauboro diitoco nuuhi: Memeecɨ, eneecau diiboco isivɨ sɨvaqui, jaamo magaajahi diibovɨ iimitɨnobaco uujoho aatyɨmetɨnoco, nooboro. \p \v 5 Jaanaa Jesu iinovauhi ijanuutuno minɨhaima, igaachehu tɨfaihɨba iicachehuma icano. Jaanegui Pilato nuuhi: ¡Jaanɨ diibo! nooboro. \p \v 6 Jaaboco sacerdotemɨ aivojɨto, bu isisɨmɨnaa icamo aatyɨmeumoro sefano coovadiivuumo: ¡Diiboco ɨmohobujehallɨvɨ metetecu! ¡Metetecu! noomoro. \p Jaanegui Pilato diitoco nuuhi: Etɨ tahɨ masatyomoro metetecu. Jaanotɨ uujoho diibovɨ iimitɨco atyɨmetɨhi, nooboro. \p \v 7 Jaarunofaño judiomɨ diiboco iimusuuhi: Mɨɨhaima icano tajɨɨba jaano onoobadɨ guijevejiibo imoonɨqui ijeebɨɨtɨro: Uujoho Moocaani Seemene, neehicaabo, noomoro. \p \v 8 Jillɨ diito unuunoco Pilato uguubuuboro janaanɨcɨ aivo iguiubo. \v 9 Jaaboro siino iijafaño ɨjɨcafutuuboro Jesuco dilluubo: ¿Cuucatɨobo ɨɨjoho? nooboro. Jaarunoco Jesu iimusucuutɨhi. \p \v 10 Jaanegui diiboco Pilato nuuhi: ¿Uco diimusujitɨrahi? ¿Nacu gaajatɨhi ɨco etetecusujiruno, isinaayujiruno icano mityama iicanoco? nooboro. \p \v 11 Jaanegui diiboco Jesu iimusuuhi: Tahallɨvɨ mityabama chahajirahi ɨco Moocaani ihacɨtɨruva. Jaamaño ɨco uco aacɨɨbo aivo dijanaanɨcɨ imitɨma icahi, nooboro. \p \v 12 Tollɨ unuunoma iicaabo Pilato diiboco isinaayuqui moonɨhicauhi. Jaarunaa judiomɨ sefano neehicauhi: ¡Diiboco isinaayuhachiijɨ aivojɨɨbo Cesar nahabonɨmɨnaafi diicatɨhi! Mɨɨro: Uujoho aivojɨɨbo, onoomo Cesarmɨnaafitɨ minifetehi, noomoro. \p \v 13 Jaanegui Pilato diito tollɨ unuunoco uguubuuboro Jesuco isivɨ ɨsɨvauboro casɨɨvuubo ihaivojɨ icagahallɨvɨ. Jaano hebreomɨ iijɨri Gabata, onoono guiisibano nicuta eneejiruno. \v 14 Jaasumi Pascua jɨɨbaimo iicaujino fiitɨcuuhi gadɨcɨɨbarucuu iicauno. Jaaboro Pilato judiomɨco nuuhi: ¡Jaanɨ amɨɨhai Aivojɨɨbo! nooboro. \p \v 15 Jaarunofaño diito sefano coovadiivuuhi: ¡Jaafa guijeveebe! ¡Jaafa guijeveebe! ¡Tetecu! noomoro. \p Jaanegui Pilato nuuhi: ¿Amɨɨhai Aivojɨɨboco jaabo tetecuji? nooboro. \p Jaarunofaño sacerdotemɨ aivojɨto iimusuuhi: Mohaivojɨɨbo Cesar uufocovɨ sifi mohaivojɨɨbo chahahi, noomoro. \p \v 16 Jaanegui diito usefaño diiboco jeevesuubo itetecuqui. Jaaboco ɨɨcɨumoro satyuumo. \s1 Jesuco Etetecuuno. \r (Mt 27.32-44; Mr 15.21-32; Lc 23.26-43) \p \v 17 Jaadɨ Jesu fuucuuhi icubujeque agafaiyɨɨcɨhinɨɨboro nigaɨpaajebaɨ onoomañovɨ. Jaanotɨ hebreomɨ iijɨri Golgota onoobaɨvɨ. \v 18 Jaamañovɨ diiboco tetecuumo, tollɨro bu miimɨsiicɨco tetecuumo icano. Jaamɨsifeenevɨ Jesuco ficuumo. \v 19 Jaabo Pilato imomoco acaatɨnɨuboro Jesu guijeve ɨmohobujevɨ ficusuuhi: JESU NAZAREOOBO JUDIOMƗ AIVOJƗƗBO onoonoco. \v 20 Jaanoco guiraamo saatoho judiomɨ toonoco meecɨuhi. Jesuco etetecuumaño tuucuumitɨ ifiitɨumaño. Jaano toono imomo caatɨnɨcɨnɨuhi hebreo iijɨri, griego iijɨri, latin onoojɨri icano. \v 21 Jaanegui judiomɨ sacerdotemɨ aivojɨto Pilatoco nuuhi: Judiomɨ Aivojɨɨbo nooboro, caatɨnɨdino. Jillɨ: Judiomɨ Aivojɨɨbo uujoho, eneehicaabo nooboro, caatɨnɨ, noomoro. \p \v 22 Jaarunofaño diitoco Pilato iimusuuhi: Acaatɨnɨbadɨro icacuujino, nooboro. \p \v 23 Jaamo ihamocasimɨnaa Jesuco etetecuunobuunatɨ Jesu gaachehuco dugaacuumo sano nahabovacasidɨno. Jaamoro sanohosa itɨcovovɨ ɨfocasiumo. Tollɨro bu icamooja falluuratɨno sadaahere caamotɨ guiinovɨ nɨɨcɨnɨujaco ɨɨcɨumoro \v 24 noocasiumo: Jichehuco masɨɨ ɨfocasitɨmoro tochehuhallɨvɨ suerteque meheetavequi: ¿Naa cajaanɨ tochehuco ɨcɨji, noomoro. Jillɨ moonɨumo Caatɨnɨhaamefaño onoono imiyaavequi: Tagaachehuco ɨfocasiumo. Jaamoro tacamoojahallɨvɨ suerteque eetavuumo, onoono. Jaabadɨ jillɨ ihamocasimɨ moonɨuhi. \p \v 25 Jaanaa Jesuco etetecuuboguiino icahicaugo seejɨ, bu diigo nago Maria onoogo Cleofa taaba, bu Maria Magdalena onoogo icano. \v 26 Jaanaa Jesu seejɨco aatyɨmeuboro, bu tollɨro aivo agaijɨhicaubo ijɨɨbogomɨnaafico ihuufocori icauboco aatyɨmeuboro seejɨco nuubo: Gaha, diiburucuji daachibadɨ ɨɨma iicajiibo, nooboro. \p \v 27 Jaadɨ bu tollɨro ijɨɨbogomɨnaafico nuubo: Diigurucuji diiseejɨbadɨ ɨɨma iicajigo, nooboro. Jaasumitɨro diigoco ijɨɨbogomɨnaafi iijafaño satyuuhi. \s1 Jesu Iguijeveuno. \r (Mt 27.45-56; Mr 15.33-41; Lc 23.44-49) \p \v 28 Toonobuunatɨ Jesu idudɨcamaajeque iimivucuunoco agaajacɨuboro nuuhi: Adujirahi, nooboro Caatɨnɨhaamefaño onoono imiyaavequi. \v 29 Jaamañeri guirihillufaño icaufaihu iquigaño aivofaihu ɨɨdicufaihu. Jaafaihufaño faatata icanoco amatyusuumoro hisopo onooho usuho. Jaaho aafeque ɨɨcɨumoro tootaataco toohaafe nijequevɨ ificuumoro diibo iijɨfaño cabuyaacuumo. \v 30 Jaanoco Jesu aaduuboro nuuhi: Ɨvɨ paryɨ imivocafutucuuno, nooboro. Jaadɨ acanuvuuboro guijevecuubo. \s1 Jesu Mecuhuco Ahaamɨuno. \p \v 31 Jaanaa Pascua jɨɨbaimo seseevedɨ iicacuujineguiiha. Tufucu jaguisɨfucu iicauneguiiha judiomɨ imuguutɨhi diito ifiino tubujejevɨro iicaunoco. Mɨɨro diito jaguisɨfucuvɨ jinejeba aivo eheetavorahicautɨmaño. Jaanegui Pilatoco dilluumo saatohoco itajɨɨbaqui idɨɨnoco agafaryucumoro diitoco toonotɨ sihɨgovɨ ificuuqui. \v 32 Jaanegui amocasimɨ asaaumoro saafiico idɨɨnoco gafaryucuumo. Jaadɨ bu tollɨro saafiico moonɨumo Jesu cojɨvɨ etetecucɨnɨumɨsico. \v 33 Jaadɨ Jesuvɨ ɨɨfutuurumaaca chuumucuubo. Jaanoma iicaumo diibo idɨɨnoco gafaryucuutɨmo. \p \v 34 Jaarunaaca diitotɨ saafi Jesu mecuhuco ihaamɨgari cafatyɨcaruuhi. Jaasumiro diibofañotɨ iinuuno tɨɨjoho, nɨfaihu icano. \v 35 Jaanoco aatyɨmeubo miyaanocoro jɨɨbeguehi. Jaabo gaajahi toono miyaano iicanoco. Jaamo amɨɨhai tollɨro bu mimiyaaveguehi. \v 36 Jillɨ icauno Caatɨnɨhaamefaño: Dibacɨno quisicurajitɨhi, onoono imiyaavequi. \v 37 Jaabadɨro bu samañoohaamefaño noono: Cafatyɨcarucɨnɨɨboco mahatyɨmeji, noonoro. \s1 Jesuco Ɨcɨɨuno. \r (Mt 27.57-61; Mr 15.42-47; Lc 23.50-56) \p \v 38 Toonobuunatɨ Jose Arimatea cuumioobo Jesuma efeehicauruubo judiomɨ ñɨhicutɨ toovono ufuuboro Pilatoco dilluubo Jesu ifiico ihɨcɨqui. Jaaneguiiha Pilato: Jii, nuuhi. Jaaneguiiha ufuuboro Jesu ifiico ɨcɨjeubo. \v 39 Tollɨro bu Nicodemo fuuhi itɨconɨ Jesuma fucu ihiimaajeubo. Jaabo guiraano facɨcɨfaihuco sɨvauhi treinta kilo tɨcovovɨ. Tofaihuco mirra, aloe iicaneri eetavuuhi. \v 40 Jaamɨsiro gaachehubaanoco tooneri afacɨcɨsumɨsiro Jesu ifiico minɨuhi, judiomɨ jeevamaaje tollɨ ɨcɨɨnɨcɨbadɨ. \v 41 Jaano diiboco etetecuumañeri icauno bajɨgayɨ. Jaamañeri bohojɨ cɨɨhojɨ icauhi mɨɨhaiñoobaco tohojɨfaño ɨcɨɨutɨhojɨ. \v 42 Jaahojɨfaño Jesu ifiico cɨɨumɨsi tohojɨ tomañotɨ ifiitɨumaño judiomɨ jaguisɨfucu ɨtɨcovacuuneguiiha. \c 20 \s1 Jesu Siino Ubuheeteuno. \r (Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Lc 24.1-12) \p \v 1 Jaanaa judiomɨ jaguisɨ iicauno seseevedɨ Maria Magdalena onoogo Jesu cɨɨhojɨjaa fuuhi fucugayɨro cɨvonaacaro. Jaago atyɨmeuhi icɨɨhojɨco afabaacuuba iguiisiba sihɨgovɨ aacaubaco. \v 2 Jaanegui Simon Pedro, bu saafi Jesu agaijɨhicaubo ijɨɨbogomɨnaafi icamɨsijaa ijinafatyuugoro diitɨsico nuuhi: Aivojɨɨboco icɨɨhojɨfañotɨ cuucahacho satyucuumo. Jaanoco magaajatɨhi, ¿cuucahacho fɨne ficuumo? noogoro. \p \v 3 Jaaneguiiha Pedromɨsi icɨɨhojɨjaago \v 4 jinoomɨsiro fuuhi. Jaanaa saafi Pedro ɨmegaro icɨɨhojɨvɨ ɨfutuuhi. \v 5 Jaaboro tohojɨfañoco ɨdɨjɨɨvuuboro emeecɨubo atyɨmeuhi iminɨtaacoro. Jaaruubo tohojɨfaño fuutɨhi. \v 6 Jaanobuunatɨ jari Simon Pedro gaseuhi diibo dojɨcutɨ. Jaabo tohojɨfaño ɨjɨcafutuubo atyɨmeuhi iminɨta tomañeriro acaacɨnɨunoco. \v 7 Tollɨro bu Jesu ɨmeque iminɨubaryu imino minɨcɨnɨubaryu ijeevadɨ acaaubaryuco atyɨmeubo. \v 8 Jaanegui bu tollɨro saafi jɨcafutuuhi tohojɨfaño, itɨconɨ tohojɨvɨ agaseubo. Jaabo toonoco aatyɨmeuboro miyaavuguuhi. \v 9 Jaarumɨsi gaajautɨmɨsihiica Caatɨnɨhaamefaño: Jesu iguijeveebe siino buheeteji, onoonoco. \v 10 Jaadɨ Pedromɨsi siino dojɨcuvɨro iijajaago uumicuuhi. \s1 Jesu Maria Magdalena Onoogovɨ Jafeveuhi. \r (Mr 16.9-11) \p \v 11 Jaanaa Maria iinoro fitafutuuhi tohojɨ ɨmega taagoro. Jaago taagoro dɨjɨɨvuugo tohojɨfañoco emeecɨugo. \v 12 Jaago atyɨmeuhi miimɨsiicɨ Moocaani toomomɨnaatɨsico seseechehunofaño icamɨsi gɨcɨnɨuhi saafi Jesu nigaɨ iicaunaagonovɨ, jaanotɨ saafi itɨhai iicaunaagonovɨ icano icaumɨsico. \p \v 13 Jaamɨsi diigoco nuuhi: ¿Jinejeri jaago ɨɨjoho taahi? noomɨsiro. \p Jaanegui diigo nuuhi: ¿Cuucahacho tahaivojɨɨboco asatyomoro ificuuneri? noogoro \v 14 ibujɨnaagoco emeecɨugo Jesuco atyɨmeuhi. Jaarugo diibo Jesu iicaunoco gaajautɨhi. \p \v 15 Jaagoco Jesu nuuhi: ¿Jinejeri jaago taahicahi? ¿Mɨɨco guiinehi? nooboro. \p Jaanegui diigo tobajɨgayɨ toomomɨnaaficoro eesɨcɨnɨumaño nuugo: Aivojɨɨbo, ɨɨjoho baacho asatyooboro, ¿cuucahacho ficuuhi? Uco dɨɨbogo ɨɨcɨɨtogoro satyequi, noogoro. \p \v 16 Jaanegui Jesu diigoco dilluuhi: Maria, nooboro. \p Jaanegui diigo diiboco emeecɨugoro hebreomɨ iijɨri nuuhi: Raboni, noogoro; Jɨɨbogomɨnaafi, eneejiruno. \p \v 17 Jaanegui Jesu diigoco nuuhi: Uco dudɨɨcɨdino; uujoho caamo Guihirubijaago footɨhiica. Jillɨro foogo tañahabomɨco dɨɨbogoto: Guihirubi, bu tollɨro amɨɨhaitɨ amɨɨhai Caani iicaabojaago feehi. Taacaani Moocaani iicaabojaago feehi. Jillɨ noogoro dɨɨbogoto, nooboro. \p \v 18 Jaanegui Maria Magdalena onoogo fuuhi ijɨɨbogomɨnaajaago Jesuco aatyɨmeunoco, bu diibo unuunoco icano diitoco ɨjɨɨbugutuugo. \s1 Jesu Ijɨɨbogomɨnaavɨ Jafeveuhi. \r (Mt 28.16-20; Mr 16.14-18; Lc 24.36-49; Hch 1.8) \p \v 19 Jaafucuro iijɨcuuvɨ ijɨɨbogomɨnaa igaicɨnɨuhi samecufañoro judiomɨ ñɨhicutɨ iguhuganoco cuhufono ofoboocɨumoro icauhi. Jahɨ Jesu ɨjɨcafutuuboro diitofeenevɨ ujulleeveuboro diitoco dilluubo: Sajeebɨɨ mihica, nooboro. \p \v 20 Tollɨ unuuboro diitoco ɨɨfusuubo ihuseneque etetecuunopaajeneque, bu imecuhutɨ ahaamɨupaajeque icano. Jaaneri ijɨɨbogomɨnaa imo imo minifutuuhi Ihaivojɨɨboco aatyɨmeumoro. \v 21 Jaadɨ siino Jesu diitoco nuuhi: Sajeebɨɨma mihica; Guihirubi uco agalluubadɨro bu uujoho amɨɨhaico galluuhi, \v 22 nooboro diitohallɨvɨ fuunaruubo. Jaaboro nuubo: Magaayɨcɨ Moocaani Gaijaco, nooboro. \v 23 Jaamo cajaatyocohacho iimitɨco mubuusumo iimitɨma chahacuji. Jaanotɨ mubuusutɨmo imitɨ buusuracujitɨhi, nooboro. \s1 Tomas Miyaavogotɨ. \p \v 24 Jaarunaa Tomasco Gaatyaba eneehicaubo diitoma chahauhi Jesu diitovɨ ajafeveusumi. \v 25 Jaaboco saatoho ijɨɨbogomɨnaa jɨɨbuguuhi: Aivojɨɨboco mahatyɨmehi, noomoro. \p Jaarunofaño Tomas diitoco nuuhi: Ihusenefaño diiboco etetecuunopaajeneque aatyɨmeebere toopaajejefaño tahusegaiñoco ɨjɨɨhacutɨnohachuta, bu tollɨro imecuhutɨ diiboco ahaamɨupaajefaño ɨjɨɨhacutɨnohachuta miyaaveguejitɨhi, nooboro. \p \v 26 Jaanobuunatɨ sahuse juugahusetɨ mifucucɨ, safucu icano nigacɨtɨ siino ijɨɨbogomɨnaa igaivuuhi toojafaño. Jaasumi Tomas diitoma icauhi. Jaanaa iguhugano cuhufono foboocɨnɨrunaa Jesu ɨjɨcafutuuboro diitofeenevɨ ujulleeveuboro diitoco dilluubo: Sajeebɨɨma amɨɨhai mihica, nooboro. \p \v 27 Jaaboro Tomasco nuubo: Ɨfaaji ɨvɨ jisumi dihusegaico jinofaño dɨɨhacu. Jaaboro jino tahuseneque meecɨ, bu juugavɨ saabo jino tamecuhufaño dihuseque dɨɨhacu. Jaaboro mabañɨhi nootɨɨbo, miyaavogo, nooboro. \p \v 28 Jaanegui Tomas diiboco iimusuuhi: ¡Tahaivojɨɨbo Moocaani! nooboro. \p \v 29 Jaaboco Jesu nuuhi: Tomas jari uco adaatyɨmeebere miyaaveguehi. Imino icajino atyɨmetɨrumo imiyaavogomo, nooboro. \p \v 30 Tollɨro bu Jesu sihidɨ ejeevanoonoco ijɨɨbogomɨnaa ɨmefeenevɨ guiraano eetavehicauhi. Jaaruno jihaamefaño paryɨ caatɨnɨcɨnɨtɨno. \v 31 Jaanotɨ jinoocoro caatɨnɨumo amɨɨhai mimiyaaveguequi Jesu diiburucu Cristo Moocaani Seemene iicanoco. Jaaboco mimiyaavogonofañodɨ diibovɨ ifinɨjitɨno fiivoma mihicahi. \c 21 \s1 Jesu Jafeveuhi Sietedɨmo Ijɨɨbogomɨnaavɨ. \p \v 1 Jaanobuunatɨ siino Jesu ijɨɨbogomɨnaavɨ jafeveuhi Tiberia muuaijɨnivɨ. Jillɨ diitovɨ jafeveubo. \v 2 Jaamo samañeriro icaumo Simon Pedro, bu Tomasco Gaatyaba eneehicaubo, bu Natanae Cana de Galilea onoocuumioobo, bu Sevedeo seemenetɨsi, bu tollɨro sitɨsi diitootɨsi icamoco \v 3 Simon Pedro nuuhi: Uujoho fiicɨteji, nooboro. \p Jaanegui diito nuuhi: Tollɨro mɨɨhai ɨɨma masaaji, noomoro fuumo meenegari. Jaarumo tufucu saafiiba ɨcɨutɨmo. \v 4 Jaanaa seseevecuunaaca Jesu diitovɨ jafeveuhi jiinɨgaibaahovɨ. Jaaruuboco ijɨɨbogomɨnaa gaajacɨutɨhi diibo iicaunoco. \p \v 5 Jaabo diitoco nuuhi: ¿Sɨcafe, naa saafiiba mɨhɨcɨtɨhi? nooboro. \p Jaanegui: Chahano, nuumo. \p \v 6 Jaanegui Jesu diitoco nuuhi: Amɨɨhai sinɨcuuhuco amɨɨhai meenegatɨ momiyanaagonovɨ magañɨɨ. Jaamo mɨhɨcɨhi, nooboro. Jaanegui tahɨgovɨ agañɨɨumo isinɨcuuhuco guiiyɨcɨcuutɨhi itaava bocɨri sihidɨ ɨjɨvusuumaño. \v 7 Jaanegui Jesu ijɨɨbogomɨnaafico agaijɨhicaubo, Pedroco nuuhi: ¡Mohaivojɨɨbo jahi! nooboro. \p Jaanegui Pedro Jesu jahi iicaunoco uguubuuboro igaachehuco siyaavuubo, igaachehuco ujujuuvuumaño. Jaaboro muuaifaño acutuubo. \v 8 Jaanaa sanoodɨmo ijɨɨbogomɨnaa isinɨcuuhuco meenegari guicɨmoro ijɨnijaagovɨ sɨvaumo ijɨnitɨ cien metrohachutaro iicaumaño. \v 9 Jaamo isivɨ ihiinuumo atyɨmeuhi cɨɨjɨgaihallɨri taavaabo gaarucɨnɨɨbo aacaaboco maahuma. \p \v 10 Jaamoco Jesu nuuhi: Toono taavaco mɨhɨcɨmotɨ juu mɨsɨva, nooboro. \p \v 11 Jaanegui Pedro imeenegafaño ufuuboro isinɨcuuhuco isivɨ guiiyɨcɨubo sihidɨ queefimo taavaco ciento cincuenta y tresdɨmo icaurumoma isinɨcuuhu gallivuutɨhi. \v 12 Jaamoco Jesu nuuhi: Masaamoro mamachuva, nooboro. \p Jaaruuboco ijɨɨbogomɨnaatɨ saafiiba dilluutɨhi: ¿Mɨɨjoho ɨɨjoho? noomoro Ihaivojɨɨbo iicaunoco agaajaumaño. \v 13 Jaadɨ Jesu asaauboro itaavaaboco ɨɨcɨuboro diitoco acɨubo, bu tollɨro imaahuco acɨubo icano. \p \v 14 Toonoma mifoocɨ, safo icano icacuuno Jesu ijɨɨbogomɨnaavɨ ajafeveuno iguijeveubo siino ubuheeteunobuunatɨ. \s1 Jesu Simon Pedroco Atajɨɨbauno. \p \v 15 Jaamo amachuunobuunatɨ Jesu Simon Pedroco nuuhi: ¿Simon, Jona achi, uco gaijɨhi jino janaanɨcɨvɨ? nooboro. \p Jaanegui Simon Pedro iimusuuhi: Jɨɨhɨ, Aivojɨɨbo, ɨɨro gaajacuuhi ɨco agaijɨnoco, nooboro. \p Jaanegui Jesu diiboco nuuhi: Jaaneguiiha taca oono toomomɨnaafi ihoveja seemeque ojoobɨnɨcɨbadɨ oono uco imiyaavogomoco dɨɨbeguehica, nooboro. \p \v 16 Jaadɨ bu siino diiboco dilluubo: ¿Simon, Jona achi, uco gaijɨhi? nooboro. \p Jaanegui Pedro iimusuuhi: Jɨɨhɨ, Aivojɨɨbo, ɨɨro gaajacuuhi ɨco agaijɨnoco, nooboro. \p Jaanegui diiboco nuubo: Taañocota toomo ovejamɨco otoomonɨcɨbadɨ, nooboro. \p \v 17 Jaadɨ bu siino diiboco dilluubo: ¿Simon, Jona achi, uco gaijɨhi? nooboro. \p Jaaneri Pedro ɨdaasuvuuhi diiboco mifoocɨ, safo icano: ¿Uco gaijɨhi? nooboro idillucuuneguiiha. Jaaboro nuubo: Aivojɨɨbo, ɨɨro paryɨ gaajacuuhi ɨco agaijɨnoco, nooboro. \p Jaanegui Jesu nuuhi: Taañocota dɨɨbeguehica ovejamɨco ojoobɨnɨcɨbadɨ. \v 18 Miyanotɨro, miyanotɨro ɨco neehi: Sɨcafefi idiicausumi digaachehuco ɨdɨcafotooboro idiimogohɨgovɨ feehicauhi. Jaanotɨ amiyaabo idiicacuudɨ dihuseque gañiiyɨcɨɨboco ɨco sita digaachehuco jɨɨhacuji. Jaamoro ɨco satyejimo idiimogotɨruhɨgovɨ, nooboro. \p \v 19 Jillɨ nuubo Jesu Pedro coyomo guijeveri iguijeveujinoco agaajasuubo neehicauhi. Tooneri Moocaani bocɨco agaajasuujinoco. Jaadɨ diiboco nuubo: ¡Tadyojɨcutɨ disaa! nooboro. \s1 Ijɨɨbogomɨnaafico Agaijɨhicaubo. \p \v 20 Jaanaaca Pedro idojɨcuco emeecɨubo atyɨmeuhi Jesu agaijɨhicaubo ijɨɨbogomɨnaafi idojɨcutɨ ufuunoco niinoono amachuusumi diibovɨ ifituuvuuboro: ¿Aivojɨɨbo, cajaanɨ ɨco aacɨjiibo? nooboro idilluubo. \v 21 Jaaboco Pedro aatyɨmeuboro Jesuco nuuhi: ¿Aivojɨɨbo, jana jaanɨji mɨllɨ? nooboro. \p \v 22 Jaanegui Jesu nuuhi: Iimogohachiijɨ icajiibo uujoho siino uhuuminohachuta. ¿Jaaruno ɨɨdi mɨllɨ icatɨhi? Jaanotɨ ɨɨjoho tadyojɨcutɨ disaa, nooboro. \p \v 23 Jillɨ diiboco unuunoco inahabomɨ jɨɨbocasiuhi: Diibo jɨɨbogomɨnaafi fɨne guijevejitɨhi, noomoro. Jaarunofaño Jesu guijevejitɨɨbo nuutɨhi. Iimogohachiijɨ siino uhuuminohachuta icajiibo. ¿Jaaruno ɨɨdi mɨllɨ icatɨhi? nuubo. \p \v 24 Jaabo diibo jɨɨbogomɨnaafi jinooco jɨɨbeguehicahi. Jaaboro caatɨnɨubo. Jaanoco mɨɨhai magaajahi diibo ɨjɨɨbogono miyaano iicanoco. \p \v 25 Tollɨro bu sihidɨ saneheje Jesu omoonɨhicauno icarahi. Jaanehejeque sanohosari paryɨ icaatɨnɨruva uujoho onoono fɨne paryɨ jiinɨjehallɨri iicano aamenevɨ ɨɨfetejitɨruno.