\id ACT - Muinane NT -Colombia 2009 (DBL -2013) \h HECHOS \toc1 Hechos \toc2 Hechos \toc3 Hch \mt1 HECHOS \c 1 \s1 Jillɨ Jesu Jɨɨbogomɨnaa Omoonɨhicauhaame \s1 Moocaani Gaija Asaajino. \p \v 1 Agaijɨɨbo Teofilo, itɨconɨ acaatɨnɨuhaamefa caatɨnɨuhi Jesu jiinɨjehallɨvɨ iicaunohachuta omoonɨuboro ɨjɨɨbeguehicaunoco. \v 2 Mɨɨro niquejefa ufuucujino ɨmega, iminɨsumɨnaaco ocoovauboro Igaijafañodɨ diitoco imino jɨɨbeguehicaubo. \v 3 Jaabo Jesu iguijeveunobuunatɨ diitovɨ siino jafevehicaubo cuarentadɨ fucuva tɨcovovɨ diitoco imino igaajasuqui diibo ubuheeneque. Jaabo diitoco jɨɨbeguehicauhi Moocaani aivojɨtɨ. \p \v 4 Jerusaletɨ mefeedino. Moocaani Gaija asaajinoco motoomo, diibo eneehinɨnoco amɨɨhaico ɨjɨɨbeguehinɨbadɨ. \v 5 Miyaano naha Jua nɨfaihuri nitɨhicauhi. Jaanotɨ amɨɨhai goovajino Moocaani Gaijari minitɨcafotono, nooboro. \p \v 6 Jaamo toono Jesuma iicausumi diiboco dilluumo: Mohaivojɨɨbo, ¿jaanegui jisumi Israel aivojɨco siino dojɨcuvɨro gasesuji? noomoro. \p \v 7 Jaanegui Jesu diitoco iimusuhi: ¿Collɨhi magaajajirahi tusumico ɨdɨɨboro Moocaani tufucuco omoonɨjiibo gaajahi? \v 8 Jaanotɨ Moocaani Gaija amɨɨhaihallɨvɨ iniitoodɨ mityaco magaayɨcɨji. Jaadɨ uutɨ mɨjɨɨbegueji Jerusalevɨ mihicabadɨro Judea jiinɨjevɨ, Samariavɨ, paryɨ jiinɨjejɨnibaacɨdɨ icano, nooboro. \s1 Jesu Niquejefaño Ofoono. \r (Lc 24.49-53) \p \v 9 Jillɨ nooboro diito ɨɨfɨnɨcɨnaaca caamovɨ fuucuubo aimuufaifeenedɨ niquejefaño. Jaaboco atyɨmecuutɨmo. \v 10 Jaanegui imino ɨɨfɨnɨcɨumo atyɨmeuhi miimɨsiicɨ gaifiimɨsi seseechehunofa jɨɨcɨnɨumɨsico. \v 11 Jaamɨsi diitoco nuuhi: Galilea gaifiimɨ, ¿collɨhi niquejeque mɨhɨɨfɨnɨcɨhi? Diiboro jaanɨ Jesu jino niquejefa mɨhɨɨfɨnɨcɨnaaca ofoobo siino saaji jiinɨjehallɨtɨ jino ofoobadɨro, noomɨsiro. \s1 Judabuunavɨ Matiaco Boobanɨmo. \p \v 12 Jaanegui dojɨcuvɨro Jerusalejaa uumiumo Olivohono iicagajɨtɨ fiitɨno jaguisɨfucuvɨ judiomɨ ɨɨgonɨcɨnohachuta. \v 13 Jaamo ijɨɨbogomɨnaa dojɨcuvɨro tuucuumivɨ agaseudɨ fuumo caamovɨ iicamecufaño iicahicauhɨgo. Jaamofeeneri icaumo Pedro, Jacoobo, Jua, Andre, Felipe, Tomas, Bartolome, Mateo, Jacoobo Alfeo achi, Simon cananistamɨoobo, Juda Jacoobo nahabo icamo. \v 14 Jaamo diito famooro igaivehicauhi Moocaanima ihiimaaqui Jesu nahabomɨ, seejɨ Maria, bu sihidɨ saatoho gaigoomɨ icamo. \p \v 15 Jaasumi Pedro diito ciento veintedɨmofeenetɨ ujulleeveuboro nuuhi: \p \v 16 Tañahabomɨ, Moocaani Gaija Caatɨnɨhaamefañodɨ unuucuuno miyaavucuuhi Davidfeenedɨ Judaditɨ ihiimaauno: Jesuco miyamɨnaa usefaño aacɨjiibo, unuuno.\x + \xo 1:16 \xt Mt 22.3-10\x* \v 17 Jaabo Juda mɨɨhaiobou jino dudɨcamaajefa iicauruubo. \v 18 Jaaboco iimitɨhallɨvɨ ajaaduuruuno nɨhɨbamɨri jiinɨjeque naajeumo. Jaaruubo Juda ufuuboro iinoro caamotɨ iinigaɨjaagotɨ acutuubo. Jaaneri paryɨ iiba isi aifuuhi. \v 19 Jaanoco Jerusale cuumiri iicaumo guubuuhi toono Juda nɨhɨbamɨri anaajeumañoco Alcedamatɨ momoonɨumo tɨɨjohojɨcɨcɨ eneejirunoco. \v 20 Jaamaño Salmohaamefaño jillɨ noono: Jaafa iija sɨcaijarucu mɨɨhaiñooba toojafa iicacuutɨqui. Jaabadɨro simañovɨ noono: Sifiirucu idudɨcamaajeque gaayɨcɨji, noonoro. \v 21 Jaabadɨro mofeeneri icamo saatoho gaifiimɨ Mohaivojɨɨbo Jesu mɨɨhaima iicausumi, \v 22 Jua diiboco initɨunotɨ niquejefa ufuunohachuta iicaumotɨ. Jaanegui cajaanɨhacho saafi diitotɨ mɨɨhaijaa iminifetequi Mohaivojɨɨbo ubuheeteunoco ijɨɨbeguequi, nooboro. \p \v 23 Jaanegui miimɨsiicɨtɨ diitotɨ coovaumo Jose Barsaba Justo onoobo, Matia icamɨsico. \v 24 Jaamoro diitɨsihallɨvɨ Moocaanima iimaaumo, jillɨ noomoro: Moocaani ɨɨjoho famoojeebɨɨco agaajaabo. Mɨɨhaico gaajasu, ¿naa diitɨsitɨ cajaanɨco dɨɨcɨhi \v 25 Judabuunavɨ iicaqui? Jaabo Juda imitɨnoco omoonɨubo inaagonovɨ fuuhi, noomoro. \p \v 26 Jaamoro suerteque agañɨɨuno Matiavɨ ɨfutuuhi. Jaabo tusumiro diito fahuseecɨ motɨhaitɨ saafi iicaumofa minifutuuhi. \c 2 \s1 Moocaani Gaija Asaano. \r (Jn 7.37-39) \p \v 1 Jaanobuunatɨ Pentecostefucu agaseusumi famooro samañovɨro igaicɨnɨuhi. \v 2 Jaanaa sefano guibuhubabadɨ niquejefañotɨ guubuvusuuno ifajafañovɨ diito ɨcɨnɨuhɨgo. \v 3 Jaasumiro famoovahallɨvɨ niituuno cɨɨjɨgaiguiihunobadɨ jeevano. \v 4 Jaamo Moocaani Gaijari paryɨ gahafuuhi. Jaamoro sijɨɨjeri iimaaumo Moocaani Gaija ihiimaasubadɨ. \p \v 5 Jaasumi Jerusalevɨ icaumo judio gaifiimɨ. Jaamo judio iijɨco imino imiyaaveguehicaumo fahɨgova jiinɨjetɨ agaseumo \v 6 toonoco uguubuumoro sihidɨ miyamɨnaa igaivuuhi. Jaamo sihidɨro eetyeuhi faaboho iijɨneri ihiimaaunoco saafi sifi iijɨri, bu saafi sifi iijɨri icano ihiimaaunoco uguubuumoro. \v 7 Jaaneri eheetyeumoro dillucasihicaumo: \v 8 ¿Mɨllɨ jaamo galileamɨnaa iicarumo moojɨneri iimaamoco muguubuuhi muucuumi iijɨri ihiimaanoco? \v 9 Jimañovɨ icamo Partia miyamɨnaa, Media jiinɨjeo miyamɨnaa, Elam jiinɨjeo miyamɨnaa, Mesopotamia jiinɨjemɨnaa, judeamɨnaa, capadociamɨnaa, Ponto jiinɨjemɨnaa, Asia jiinɨjemɨnaa, \v 10 frigiamɨnaa, panfiliamɨnaa, Egipto jiinɨjemɨnaa, Africa cuumino Cirene janaanɨcɨ iicacuumijemɨnaa, bu tollɨro romamɨnaa icahi, saatoho judiomɨ, jaanotɨ saatoho judiomɨ jɨɨbogoco agaayɨcɨcuumo. \v 11 Tollɨro bu icamo Creta miyamɨnaa, Arabia miyamɨnaa icano. Jaarumo paryɨ faajɨvari iimaanoco muguubuhi Moocaani mityatɨ ihiimaanoco, noomoro. \p \v 12 Famooro jaaneri ajabafiituumoro sihidɨ esamaaimoro dillucasihicauhi: ¿Mɨllɨ fɨne jino iicano? noomoro. \p \v 13 Jaarunaa saatoho dejecuhicauhi: Jillɨ guiriicavomo, noomoro. \s1 Pedro Ihiimaauno. \p \v 14 Jaanegui Pedro paryɨ fahuseecɨ motɨhaitɨ saafi icamoma ujulleeveeboro sefano nuuhi: Judea miyamɨnaa, Jerusale cuumiri mihicamo icano imino uco muguubu. Jaamoro magaaja, nooboro. \v 15 Jito miyamɨnaa guiriicavotɨmo amɨɨhai monoobadɨ mɨɨhaiñooba fucuro guiriicavotatɨhi. \v 16 Jino Moocaani iimaamɨnaafi Joel, jillɨ unuucuuno: \q1 \v 17 Moocaani neehi: Niinosumi paryɨ miyamɨnaahallɨvɨ Tagaijaco niitusuji. Moseeme ufucu jillɨ iicajinoco jɨɨbegueji. Sɨcafe atyɨmeji Moocaani Gaija ɨɨfusunoco. Quillahuto tɨgaji. \v 18 Tagaijaco niitusuji tusumi tajeecɨvomɨnaahallɨvɨ ufucu iicajinoco ijɨɨbeguequi. \v 19 Caamo niquejefaño ɨfusuji jabafiiranoco, baavɨ jiinɨjehallɨvɨ ɨfusuji toono jɨɨbogoco, tɨɨjoho, cɨɨjɨgai, aimuufaiguiihu icano. \v 20 Cuujeo nɨhɨba cɨveteji, fucuo nɨhɨba tɨɨjohobadɨ minifeteji, Moocaani fucu ɨñɨhicufucu ɨmegavɨ. \v 21 Jaasumi paryɨ Moocaanico idillumo taajaji. \p \v 22 Muguubu jino onoonoco amɨɨhai Israel gaifiimɨ: Moocaani Jesu Nazareooboco miyaabotɨ ɨfusuhinɨcuhi amɨɨhai ɨmefeenevɨ jabafiirano mityanoco eetavonofeenedɨ amɨɨhaico ɨɨfusucuunoco magaajacubadɨ. \v 23 Jaarunofaño diiboco magaayɨcɨumoro mahacɨuhi Moocaani sɨɨcɨjetɨro unuucuubadɨ masatyuumoro magaicaauhi. Jaamoro ɨmoho bujevɨ metetecuusuhi iimitɨno gaifiimɨ useri. \v 24 Jaaruuboco Moocaani buheetesuhi guijeve aivotɨ ataajasuubo. Jaamaño diiboco guijeve gaayɨcɨutɨhi. \v 25 Mɨɨro aivojɨɨbo David Jesutɨ iimaaubo nuuhi: \q1 Aivojɨɨboco uujoho fahiijɨvaro atyɨmehicauhi tahɨmefeene icaaboco. Jaabo tamiyahusenaagonovɨ icahi jineje uco maryɨbasutɨno iicaqui. \v 26 Jaaneri uco tajeebɨɨ imo imo minifetehi. Taajɨri imo imo iimaahi. Jaabadɨro tafi sajeebɨɨ jaguisɨji. \v 27 Jaabo ɨɨjoho tajeebɨɨco iguijevehicamo iicahɨ deevesujitɨhi. Dihimi jeecɨvomɨnaafi agaijɨɨbo ifiico tuucɨsusujitɨhi. \v 28 Uco dɨɨbeguehi fiivojaa asatyono jɨɨhaico. Jaaboro uco dihɨme ificuuneri imo imo miniiyuji, nooboro. \p \v 29 Fañɨ, jaanegui jino amɨɨhaico foovono neehi: Moheedeebe David iguijeveubo cɨɨhojɨ jino mofeeneri icahi. \v 30 Jaabo David Moocaani iimaamɨnaafiu. Jaabo gaajacuuhi Moocaani diiboco miyanotɨro ufucu saafi Cristo diiyaachi mɨɨhaitɨ dihaivojɨfaño acasɨɨvejiibo unuucuunoco. \v 31 Jaabo sɨɨcɨjetɨro mahatyɨmecubadɨ gaajacuubo Jesucristo ubuheeteujinoco. Jaamaño nuubo Cristotɨ: Tajeebɨɨco deevesujitɨhi iguijevehicamo iicahɨgo tafiico tuucɨsusujitɨhi, nuubo. \v 32 Jaabo jaanɨ Jesuco Moocaani guijevefañotɨ buheetesuuhi. Jaanoco paryɨ mɨɨhai magaajahi. \v 33 Jaaboco Moocaani agañiiyɨcɨuboro imiyanaagonovɨ ficuuhi. Jaabo Caanitɨ Igaijaco gaayɨcɨuhi Caani unuubadɨ. Jaabotɨ jino jisumi muguubuno, mahatyɨmene icano saahi. \v 34 Jaabo David niquejefa eguejeutɨhi. Jaaruubo jillɨ nuuhi: \q1 Moocaani Mohaivojɨɨbo Cristoco nuuhi: Tamiyanaagonovɨ casɨɨvo, \v 35 dimɨnaaco ditɨhaiguiino ificuunohachuta, nooboro. \p \v 36 Jaanoco paryɨ Israel cuumimɨnaa imino magaaja, jaanɨ diibo Cristoco amɨɨhai metetecuuboco Moocaani Aivojɨɨbotɨ ificuunoco, nooboro. \p \v 37 Jillɨ onoonoco uguubuumoro ɨdaasuvuumo ijeebɨɨfaño. Jaamoro dilluumo Pedroco, bu sajɨɨbogomɨnaaco icano: Fañɨ, ¿mɨllɨ jaanegui mihicaji? noomoro. \p \v 38 Jaanegui Pedro iimusuuhi: Moocaani ɨmefeenevɨ amɨɨhai imitɨco mejeevesucu. Jaamoro Aivojɨɨbo Jesucristo momofeenedɨ minitɨsuquimaaje amɨɨhai imitɨco ibusuqui. Jaasumiro Moocaani amɨɨhaico Igaijaco acɨji. \v 39 Jaano jino iimaa amɨɨhaidi, ufucu icaji amɨɨhai seemedi icano, tollɨro bu fahɨgova tehesino iicamedi, paryɨɨcɨno Aivojɨɨbo Moocaani ocoovagomedi icano, nooboro. \p \v 40 Jillɨ sihidɨ nooboro Pedro diitoco fajɨɨnɨuhi: Mataaja jino miyamɨnaa iimitɨmofañotɨ, nooboro. \s1 Jillɨ Moocaani Iija Fiivuuhi. \p \v 41 Jaamo diibo jɨɨbogoco imiyaavuguumo nitɨsuquimaaiuhi. Jaasumiro tresmildɨmo Cristojaagovɨ minifutuuhi. \v 42 Jaamoco minɨsumɨnaa ɨjɨɨbogobadɨ imino icahicaumo. Jaamoro sahɨ igaivehicaumo Moocaanima ihiimaamoro panco iquisicuqui. \s1 Cristota Itɨconɨ Jillɨ Icahicauhi. \p \v 43 Jaaneri famooro jabafiitehicauhi minɨsumɨnaa mityanehejeque omoonɨhicauneri. \v 44 Jaamo famooro imiyaavuguudɨmo sahɨ icahicauhi. Jaamoro inehejeque ɨfocasihicauhi. \v 45 Inehejeque anaajemere inɨhɨbamɨco ucuujɨvaachudɨno saje ɨfocasihicaumo. \v 46 Fafucuvaacɨvɨro templojafa igaivehicaumo. Jaadɨ iijanofaño panco iquisicumoro machuhicaumo, sabadɨro imo imo ijeebɨɨno iicamoro. \v 47 Moocaanico imehicaumo. Jaamoco miyamɨnaa gaijɨhicauhi. Jaamojaagovɨ Moocaani gataacuhicaubo bohono imiyaavogomoco. \c 3 \s1 Ɨgotɨɨboco Ɨɨgusuno. \p \v 1 Jaanaaca safoono Pedro, Jua icamɨsi fuuhi templojajaago ɨmohonohallɨtɨ nɨhɨba icaaberi Moocaanima ihiimaahicausumi. \v 2 Jaanaa ifiivuunotɨro ɨɨgotɨɨboco asatyumoro fafucuvaacɨvɨro temploja guhuga ɨmegavɨ diiboco ficuhicaumo imomo ovosɨɨhuga iicahuga ɨmegavɨ toojafaño ofoomoco nɨhɨbamɨco idilluqui. \v 3 Jaabo Pedromɨsi toojafaño ofoomɨsico aatyɨmeuboro diitɨsico nɨhɨbamɨco dilluubo. \v 4 Jaaboco diitɨsi emeecɨudɨ Pedro diiboco nuuhi: Mɨsicoro dɨhɨɨfɨnɨcɨ, nooboro. \p \v 5 Jaanegui diibo diitɨsicoro imino ɨɨfɨnɨcɨuhi: Fɨne uco nɨhɨbamɨco acɨjimɨsi, nooboro. \p \v 6 Jaarunaa Pedro diiboco nuuhi: Nɨhɨbamɨma chahahi, oroma chahahi. Jaarunaa uuma iicanoco ɨco acɨji Nazareoobo Jesucristo momofeenedɨ gañiivoobo, dɨɨgo, \v 7 nooboro diiboco Pedro imiyahusetɨ agaayɨcɨuboro caamo gañiiyɨcɨuhi. Jaasumiro irubuɨno, itɨhaiño icano diiboco imituuhi. \v 8 Jaasumiro acasiniivuuboro ujulleeveuboro ɨgucuubo. Jaaboro diitɨsima toojafa fuubo casiniinamaaiboro Moocaanico imehicaubo. \v 9 Jaaboco famooro miyamɨnaa atyɨmeuhi ɨgooboro Moocaanico iimehicauboco. \v 10 Jaaneri sihidɨ ajabafiitomoro sihidɨ eetyehicaumo famooro diiboco agaajacuumaño ovosɨɨhuga imomo iicahuga ɨmega acasɨɨvooboro nɨhɨbamɨco idilluhicaubo iicaumaño. \s1 Pedro Iimaahi Salomon Portal Onoomañovɨ. \p \v 11 Jaabo Pedromɨsico jeevesutɨɨbo diitɨsima feehicauhi. Jaaneri sihidɨ miyamɨnaa eheetyeumoro goovano sihidɨ gahafuumo Salomon Portalmañovɨ. \v 12 Jaanoco Pedro aatyɨmeuboro miyamɨnaaco nuuhi: Israel gaifiimɨ, ¿collɨhi mɨsico majabafiihi mɨsiro jaanɨco momityari mubuheesumɨsiro mɨhɨgusu ɨvɨbadɨ mohiimihiijɨri mihica ɨvɨbadɨ? \v 13 Tollɨ icatɨno diiboro Moocaani, sɨɨcɨje moheedeebe Abraham, Isaac, Jacob icamo imiyaavuguubo Moocaani Illi Jesuco janaanɨcɨ miyaabotɨ miniiyuubo amɨɨhai magaayɨcɨumoro amɨɨhai aivojɨtoco mahacɨuboco. Jaaboco Pilato sinaayuujirunaa amɨɨhai mihimugutɨhi. \v 14 Jaabo iimitɨma iicatɨɨbo Iimiiboco mɨjɨɨheguemere iimitɨɨbocoro gaicaaumɨnaafico misinaayusuumoro, \v 15 fiivoco aacɨɨboco magaicaausuhi. Jaaruuboco Moocaani guijevefañotɨ buheetesuhi. Jaanoco mɨɨhai imino magaajahi. \v 16 Jino ɨɨgoobo Jesu momoco imiyaavegueneri buheeteebe amɨɨhai mahatyɨmehicacuubo magaajacuubo Jesuco imiyaavogono diiboco buheesuhi jino amɨɨhai mahatyɨmebadɨ. \p \v 17 Jaarunoco fañɨ, uujoho gaajacuuhi famooro amɨɨhai aivojɨtoma magaicaauhi esɨcɨnɨtɨmo. \v 18 Moocaani jillɨ sɨɨcɨje paryɨ iimaamɨnaafañodɨ unuucuuno miyaavucuuhi Cristo ɨdaasuno iicaujinoco. \v 19 Jaanegui amɨɨhai imitɨco mejeevesucu. Jaamoro Moocaanijaagovɨ masaa amɨɨhai imitɨ ibuuqui. Jaadɨ Aivojɨɨbo amɨɨhaidi galluji buheefucuco \v 20 Jesuco agalluunofeenedɨ sahiijɨtɨro amɨɨhaidi Cristo unuucuuboco. \v 21 Jaarunaa Jesucristo gueenene niquejefaño icajiibo Moocaani paryɨ fanoovaco iimibachunohachuta ihiimaamɨnaa sɨɨcɨje iicaumofeenedɨ unuucuubadɨ. \v 22 Mɨɨro Moise nuuhi: Aivojɨɨbo Moocaani galluuji ihiimaamɨnaafiico uubadɨ iicaabotɨ amɨɨhai nahabomɨfañotɨ. Jaabo Moocaani agalluujiibo amɨɨhaico paryɨ onoonoco muguubu. \v 23 Jaaboco uguubutɨdɨmoco Israel cuumitɨ udugaacumoro paryɨ finɨsuji, nooboro. \p \v 24 Mɨɨro famooro Moocaani iimaamɨnaa Samuel iicaunotɨ jisumivɨ iicamo paryɨ jillɨ iicajinoco jɨɨbuguuhi. \v 25 Amɨɨhai jaamo Moocaani iimaamɨnaa iyaachimɨhai mihicamo. Jaamaño mootadi Abrahamco Moocaani unuunofaño amɨɨhai mihicahi. Mɨɨro Moocaani Abrahamco nuuhi: Abraham, paryɨ jiinɨjemɨnaa diiyaachimɨhaifeenedɨ imino icaji, nooboro. \v 26 Mɨɨro jaabo Moocaani Illi Cristoco ubuheetesuuboro itɨconɨ amɨɨhaijaa galluubo amɨɨhaico imino imoonɨqui. Jaamo amɨɨhai, amɨɨhai imitɨco mejeevesuhi, nooboro. \c 4 \s1 Pedromɨsico Cɨvojaanɨmo. \p \v 1 Pedromɨsi jillɨ miyamɨnaaco jɨɨbeguehicaunaacaro saaumo sacerdotemɨ temploja toomomɨnaafi aivojɨɨboma, saduceomɨma icano. \v 2 Jaamoro sihidɨ sɨfiiratuumo Pedro, Jua icamɨsi miyamɨnaaco: Jesu ubuheeteunotɨ ufucu siino mubuheetejinoco magaajacuuhi, noomɨsiro ɨjɨɨbeguehicaunotɨ. \v 3 Jaamoro diitɨsico agaayɨcɨumoro cɨvojafa ficuumo seseevedɨ iinusuqui mihiijɨcuuneguiiha. \v 4 Jaamɨsico uguubuumotɨ sihidɨ saatoho miyaavuguuhi. Jaamo imiyaavoguunoco sano gaifiimɨcoro ihoovo fɨne cinco mildɨmo ɨfutuuhi. \p \v 5 Jaano sifucu Jerusalevɨ igaivuumo judiomɨ aivojɨto, iquillahuto, caatɨnɨmɨnaa icamo. \v 6 Jaamoma bu tollɨro icaubo Anas sacerdotemɨ aivojɨɨbo, tollɨro bu Caifas, Jua, Alejandro icamo, bu paryɨ saatoho diibo yoto icano. \v 7 Jaamoro Pedromɨsico ucuuhuvaumoro ifeenevɨ ificuumoro diitɨsico dilluumo: ¿Mɨɨjoho iijɨtɨ, mɨɨjoho momofeenedɨ icano jillɨ amɨɨsi momoonɨhi? noomoro. \p \v 8 Jaanegui Pedro Moocaani Gaija ijeebɨɨfaño iicaabo diitoco nuuhi: Israel cuumimɨnaa aivojɨto, quillahuto icamo \v 9 ɨɨgotɨɨboco fɨne mubuheesuhinɨnoco mɨsico midilluhi diibo ubuheehinɨnoco magaajaqui. \v 10 Jaanoco amɨɨhai ɨmefeenevɨ mɨjɨɨbegueji paryɨ Israel miyamɨnaa igaajaqui. Mɨɨro jaanɨ amɨɨhaifeeneri ujulleecɨnɨɨbo buheeteuhi Cristo Jesu Nazareoobo momofeenedɨ amɨɨhai metetecuuboco Moocaani guijevefañotɨ ubuheetesuubofeenedɨ. \v 11 Jaabo diibo Jesu guiisibaco amɨɨhai iijano eetavomɨnaa mɨtɨhɨsumoro magañɨɨubo aivo iimimañovɨ iminifutucuubo. \v 12 Jaamaño sififeenedɨ taaja chahahi; niquejeguiinovɨ simomo miyamɨnaafeenevɨ chahahi tomomofeenedɨ mataajajimomo, noomɨsiro. \p \v 13 Jaamɨsi igototɨmɨsi Moocaanitɨ ihiimaaunoco uguubuumoro, bu aamenefaño icautɨrumɨsi sihidɨ agaajaunoco iicaneri aivojɨto eheetyeumoro gaajauhi Jesuma iicaunoco. \v 14 Jaanomaryo ɨɨgotɨɨboco ubuheesuubo diitɨsifeeneri julleecɨnɨuhi. Jaamaño mɨllɨ nuutɨmo. \v 15 Jaamoro Pedromɨsico ifeenetɨ galluumo diitɨsi ofoonobuuna iinoro toonotɨ iimaacasiqui. \p \v 16 Jaamoro noocasihicaumo: ¿Mɨllɨ jaamɨsico momoonɨji? Famooro Jerusale miyamɨnaa gaajacuhi sihidɨ ejeevano mityaco diitɨsi omoonɨnoco. Jaanoco ¿mɨllɨ bu mutuunamaaijirahi? \v 17 Jaarunofaño paryɨ miyamɨnaafaño tobogo ɨfetedino masɨɨ diitɨsico mɨhɨɨbaqui. Jisumitɨro diibo Jesu momofañodɨ miyamɨnaaco mɨjɨɨbeguedino. Musuufenɨtɨhachiijɨ amɨɨsico momoonɨji, noomoro, noocasiumo. \p \v 18 Jaamoro diitɨsico ocoovaumoro nuumo: Jisumitɨro saatohobaco mɨjɨɨbugucudino miyamɨnaaco diibo Jesu momofañodɨ, noomoro. \v 19 Jaarunaa Pedromɨsi diitoco iimusuuhi: Eneecata mehesamaaimoro monoo; ¿Naa imijiruno miyamɨnaa iijɨco: Jii, monoomoro, Moocaani iijɨco magañɨɨno? \v 20 ¿Mɨllɨ bu jɨɨbogotɨmɨsi mihicajirahi mahatyɨmeumɨsiro muguubuunoco? noomɨsiro. \p \v 21 Jaanegui aivojɨto diitɨsico sihidɨ ɨhɨɨbaumoro tɨcovono suufenɨuhi mɨllɨtɨ bu diitɨsico moonɨjirumo paryɨ miyamɨnaa Moocaanico imehicauhi diitɨsi omoonɨhicaunotɨ. \v 22 Jaabo diitɨsi ubuheesuubo ficabano icauhi miimɨsiicɨ tɨcovovɨ. \s1 Miyaavogomɨnaa Moocaanico Mityaco Dilluhi. \p \v 23 Pedromɨsico isinaayuumɨsi fuuhi inahabonɨmɨnaajaago. Jaamɨsiro diitoco jɨɨbuguumɨsi sacerdotemɨ aivojɨto, quillahuto icamo diitɨsico unuunoco. \v 24 Jaanoco uguubuumoro sabadɨro famooro Moocaanico nuuhi: Moocaani Mohaivojɨɨbo, ɨɨjoho paryɨ niquejeque, jiinɨjeque, muuaico icano fanooco ifiivusuubo. \v 25 Ɨɨjoho Digaijafeenedɨ mootadi dijeecɨvomɨnaafi Davidfeenedɨ nuuhi: \q1 ¿Collɨhi cuumimɨnaa Moocaanijaa cajuruuvehi? ¿Jaamoro miyamɨnaa sɨcamañooco esamaaihi? \v 26 Jiinɨjemɨnaa aivojɨto gañiivehi, bu cuumimɨnaa aivojɨto sahɨ igaivehi Moocaanihallɨvɨ, bu Cristohallɨvɨ icano, nuubo David. \p \v 27 Jaano miyaano. Mɨɨro Herode,\f + \fr 4:27 \ft Herode Antipa onoobo. Meecɨ Mc 6.14; Lc 3.1; 23 6.\f* Poncio Pilato icamɨsi jiicuumivɨ igaivuuhi siicuumijeotoma, israelmɨma icano iimiibo daachi Jesuco ɨɨjoho Moocaani ijeevadɨ ificuubohallɨvɨ. \v 28 Jaamo tollɨ moonɨumo ɨɨjoho Moocaani edeesamaaiuboro: Jillɨ icajiibo, nooboro unuucuubadɨ diiboco moonɨumo. \v 29 Jaaneguiiha ɨɨjoho Moocaani idiicaabo, jino dijeecɨvomɨnaaco omoonɨgonoco meecɨ. Jaaboro mɨɨhaico daamusu igototɨmo diijɨco miyamɨnaaco mɨjɨɨbeguequi, bu \v 30 jaamoro dihuse mityari iguihuvamoco mubuheesuqui, bu ɨɨfusuco ajabafiiranehejeque momoonɨqui iimiibo daachi Jesu momofeenedɨ, noomoro. \p \v 31 Jillɨ iimaaumoro llɨɨvɨmaacaro tomaño diito iigaicɨnɨumaño sefano maryɨbauhi. Jaasumiro paryɨ famoojeebɨɨfañoro Moocaani Gaija gahafuuhi. Jaamoro nucufeguetɨmo Moocaani jɨɨbogoco jɨɨbeguehicaumo. \s1 Itɨconɨ Jillɨ Cristota Icauhi. \p \v 32 Jaasumi sihidɨ Cristoco imiyaavuguumo jeebɨɨno sabadɨro icahicauhi, bu sabadɨro ihesamaajene jeevahicauhi icano, bu saatohoneheje iino icaruno fameedirehicau. \v 33 Jaanaa minɨsumɨnaa sihidɨ Moocaani mityari Jesu ubuheeteunoco jɨɨbeguehicauhi. Jaamo Moocaani imihuseri jinejetɨ cuujɨvaachutɨmo icahicauhi. \v 34 Diitofeene siinotɨ ucuujɨvaachuboba chahahicauhi. Iijanoma ijiinɨjenema iicadɨmo anaajemere nɨhɨbamɨco ɨsɨvamoro minɨsumɨnaaco acɨvahicauhi. \v 35 Jaanoco ɨfocasihicaumo ucuujɨvaachudɨneheje. \v 36 Jaanaaca bu Jose icaruuboco minɨsumɨnaa Bernabetɨ omomonɨubo jacusumɨnaafi eneejiruno Levitamɨnaafi Chipre onoochugaivɨ ifiivuubo. \v 37 Jaabo ijiinɨjeque anaajeuno nɨhɨbamɨco ɨsɨvauboro minɨsumɨnaaco acɨvauhi. \c 5 \s1 Ananiamɨsi Imitɨ. \p \v 1 Jaanaa saafi Anania onoobo, Safira onoogo mogaima ijiinɨjeque anaajeumɨsiro \v 2 samañooco ɨɨcɨumɨsiro samañoonoco minɨsumɨnaajaago satyuuhi fanooro iicahɨvɨbadɨ. Jaanoco mogai gaajauhi. \p \v 3 Jaanegui Pedro diiboco nuuhi: Anania, ¿collɨhi Satanas dijeebɨɨfaño jɨcafetehi Moocaani Gaijaco ibañɨsuqui? ¿Jaaboro diijiinɨjeque anaajene nɨhɨbamɨco samañoonoco dɨɨcɨqui? \v 4 ¿Nacu diije jiinɨje icahinɨtɨhi? Bu jaajeque anaajecuuno, diino inɨhɨbamɨ. ¿Collɨhi dijeebɨɨfaño deesamaaihi tollɨ omoonɨnoco? Miyamɨnaaco bañɨsutɨhi. Moocaanico bañɨsuhi, nooboro. \p \v 5 Unuunoco Anania uguubuuboro baavɨ aacutuuboro chuumuubo. Jaanoco paryɨ miyamɨnaa agaajaumoro sihidɨ iguiumo. \v 6 Jaaboco sɨcafe iminɨumoro satyuuhi icɨɨqui. \p \v 7 Jaanobuunatɨ minoocɨ, sano ɨdɨɨno nɨhɨba oovobuunatɨ mogai fuuhi aijɨ tollɨ iicaunoco gaajatɨgo. \v 8 Jaagoco Pedro nuuhi: Uco dɨɨbogo, ¿naa miya tonoodɨneri amɨɨsi jiinɨjeque manaajehinɨhi? nooboro. \p Jaanegui diigo: Jɨɨhɨ, tonoodɨneri, nuuhi. \p \v 9 Jaanegui Pedro nuuhi: ¿Collɨhi sabadɨro mihicamɨsiro Moocaani Gaijaco mɨnɨsujirahi? Oono jahisi gasecuumo ditajeque ɨɨcɨɨjeme. Jaamo tollɨro ɨco cɨɨteji, nooboro. \p \v 10 Jaasumiro diigo acutuugoro chuumucuuhi Pedroguiino. Jaamo sɨcafe faño agaseumo atyɨmeuhi diigo chuumucuugoco. Jaagoco asatyumoro itaje cojɨvɨ cɨɨjeumo. \v 11 Jaanoco Moocaani iijamɨnaa, bu sihidɨ miyamɨnaa icano agaajaumoro sihidɨ iguiumo. \s1 Mityaco Omoonɨno. \p \v 12 Jaamo minɨsumɨnaafeenedɨ sihidɨ ejeevano ɨɨfusu ajabafiirano moonɨcafetehicauhi miyamɨnaafeenevɨ. Jaamoro igaivehicaumo Salomon Portal onoomañovɨ. \v 13 Jaarunaa saatohoba minɨsumɨnaavɨ fiitɨvehicautɨhi. Jaarumo famooro miyamɨnaa diitoco gaijɨhicauhi. \v 14 Jaamo sihidɨ miyamɨnaa Moocaanico miyaaveguehicauhi gaifiimɨ, gaigoomɨ icano. \v 15 Jaamoro iguihuvamehejeque jɨɨhaiñojɨninovɨ ficuhicaumo cɨgaiijenefaño, sɨucɨnɨtajefaño icano Pedro tomañodɨ afatyoobo ɨjɨ ihallɨdɨ afatyeneri ibuheequi. \v 16 Jaabadɨro uufocoo cuuminooto Jerusalejaa saahicauhi iguihuvamehejeque, emeimɨvatomehejeque icano ɨsɨvaumo. Jaamoco paryɨ buheesuhicaumo. \s1 Pedroco Sacerdotemɨ Aivojɨto Jɨɨhevehi. \p \v 17 Jaanoma iicamo sacerdotemɨ aivojɨɨboma saduceomɨoto iicamo diitoco sihidɨ jɨɨheveuhi. \v 18 Jaamoro minɨsumɨnaaco agaayɨcɨumoro cɨvojafaño ficuumo. \v 19 Jaarumoco Moocaani toomomɨnaafi fucu iguhuganoco afaayɨuboro diitoco iinusuuhi. \p \v 20 Jaaboro diitoco nuubo: Mofoo. Jaamoro Moocaani iijafaño mujulleevetemere miyamɨnaaco mɨjɨɨbogo Cristo fiivoco aacɨnoco, nooboro. \p \v 21 Jaanegui seseevedɨ fucuro templojafaño ufuumoro miyamɨnaaco jɨɨbeguehicaumo. \p Jaanohachuta sacerdotemɨ aivojɨɨbo diiboma iicaumoma, igaiyɨɨcɨumo fagomɨnaaco, paryɨ Israel cuumimɨnaa quillahutoco icamoco. Jaamoro jɨɨbogomɨnaaco cuuhuvaumo cɨvojafañotɨ isɨvaqui. \v 22 Jaanegui sisɨmɨnaa ufuurumo sɨcaijaco emeecɨjeumoro ijɨɨbogoma saauhi. \v 23 Cɨvoja cuhufono fabaacɨnɨjaco memeecɨjehi ɨmegari paryɨ itoomomɨnaa icarahi icano. Jaadɨ mafaayɨcɨmoro fañoco memeecɨrumo mɨɨhaiñoobaco mahatyɨmetɨhi, noomoro. \p \v 24 Jaanoco sacerdotemɨ aivojɨɨbo, temploja toomomɨnaa aivojɨɨbo, paryɨɨcɨno sacerdotemɨ icamo uguubumoro igutuuhi. Jaamoro noocasiumo: ¿Mɨhachuta fɨne jino jillɨ feeji? noomoro. \p \v 25 Jaanaaca saafi agaseuboro diitoco noovauhi: Amɨɨhai cɨvojafaño mificuhinɨmo Moocaani iijafaño icahi miyamɨnaaco jɨɨbogomo, nooboro. \p \v 26 Jaanegui toomomɨnaa aivojɨɨbo isisɨmɨnaama ufuuboro diitoco sɨvauhi, mɨllɨ moonɨtɨɨbo, miyamɨnaaco iiguimoro diitohallɨtɨ guiisiri diitoco ahaamɨujiruneguiiha. \v 27 Jaamoco ɨsɨvaumoro gasesuumo fagomɨnaa ɨmefeenevɨ. Jaanoco sacerdotemɨ aivojɨɨbo nuuhi: \v 28 Amɨɨhaico du aivo imino mafaguuhi tomomotɨ mɨjɨɨbeguedino, noomoro. Jaano icanaaca aivo magahafusucuuhi paryɨ Jerusale cuumico amɨɨhai jɨɨbegueri. Jaamoro mohallɨvɨ majavucarujirahi diibo Jesu tɨɨjohoco agañɨɨumoro agaicaaunoco, nooboro. \p \v 29 Jaanegui Pedroma famooro iimusuuhi: ¿Mɨllɨ bu Moocaani iijɨco magañɨɨmoro miyamɨnaa iijɨco: Jii, meneejirahi? noomoro. \v 30 Mɨɨro mootadi imiyaavuguubo Moocaani buheetesuuhi Jesuco amɨɨhai magaicaaumoro ɨmohobujevɨ metetecuuboco. \v 31 Jaaboco Moocaani caamo imiyanaagonovɨ ficuuhi Aivojɨɨbotɨ Taajasumɨnaafitɨ Israel cuumimɨnaa diibofeenedɨ iimitɨco ijeevesuqui. Jaabo diito imitɨco ibuusuqui. \v 32 Jaano gaajamɨnaa mɨɨhai tollɨro Moocaani Gaija gaajamɨnaafi. Jaaboco Moocaani acɨhi diiboco imiyaavogomoco. \p \v 33 Unuunoco fagomɨnaa, quillahuto icamo uguubuumoro sihidɨ diitojaa sɨfiiratuumo. Jaamoro diitoco gaicaaujirumo. \v 34 Jaarunaa diito aivojɨtofeene icaubo saafi fariseoobo Gamaliel onoobo Moise tajɨɨba jɨɨbogomɨnaa aivojɨɨbo paryɨ miyamɨnaa agaijɨhicaubo. Jaabo diitofeenetɨ ujulleeveuboro iminɨsumɨnaaco diitofeenetɨ buhɨgovɨ galluubo jihachutagayɨ. \v 35 Jaaboro ihaivojɨtoco nuubo: Israel gaifiimɨ, mehesɨcɨnɨ jito gaifiimɨco momoonɨjinoco. \v 36 Eneecau bu mehesafoto amɨɨhai, mɨɨro safoono Teuda onoobo agañiivuuboro nuuhi: Uujoho aivo sihidɨ jeevahi, nooboro. Jaaboma minifutuumo cuatro cientodɨmova. Jaarumo paryɨ finɨuhi diiboco agaicaaunobuunatɨ imiyamɨnaa paryɨ gavaranamaaiuhi. \v 37 Jaanobuunatɨ miyamɨnaa momonoco acaatɨnɨusumi bu gañiivuubo Juda galileaoobo. Jaaboma sihidɨ minifutuumo. Jaaboco agaicaaunobuunatɨ tollɨro diibo dojɨcutɨ efeehicaumo gavaranamaaiuhi. \v 38 Jaanegui amɨɨhaico neehi: Diitoco mejeevesu. Jaamoro mɨllɨ momoonɨdino. Jino miyamɨnaa iijɨcoro omoonɨno iicahachiijɨ finɨjino. \v 39 Jaanotɨ Moocaani iijɨ iicahachiijɨ amɨɨhai mifinɨsujitɨhi. Mehesɨcɨnɨ, Moocaanimaryo momoonɨcasidino, nooboro. \p \v 40 Jaanoco famooro miyaavuguuhi. Jaamoro minɨsumɨnaaco ucuuhuvaumoro jillɨ diitoco aamɨuhi. Jaamoro siino Jesu momofeenedɨ mɨjɨɨbeguedino, noomoro diitoco suufenɨuhi. \v 41 Jaamo minɨsumɨnaa aivojɨtofeenetɨ imo imo iinuuhi Moocaani diitoco agaijɨɨboro imitɨno covamomovaumo Cristo momohallɨtɨ. \v 42 Jaamoro fafucuvaacɨvɨro suufenɨtɨmo jɨɨbogomoro iimaahicaumo Jesucristotɨ Moocaani iijafaño, bu iijanofaño icano. \c 6 \s1 Diaconomɨtɨ Ficuumo. \r (1 Ti 3.8-13) \p \v 1 Jaasumi imiyaavogomo sihidɨ guiraatomoro feehicauhi. Jaamotɨ saatoho griegomɨ iijɨri ihiimaamo judiomɨ iijɨri iimaamoditɨ ɨsɨfiiratuumoro noocasiuhi: Mofibaijɨtoco imino moonɨhicatɨmo amachusumi, noomoro. \p \v 2 Jaanegui motɨhaitɨ miimɨsiicɨ ɨdɨɨmo minɨsumɨnaa iicaumo, paryɨ miyaavogomɨnaaco iigaiyɨɨcɨumoro nuuhi: Imijitɨruno mɨɨhai Moocaani iijɨco mɨjɨɨbogonoco mejeevesumoro machutaaco mahacɨno. \v 3 Jaaneguiiha fañɨ, amɨɨhaifeenetɨ iimihusemetɨ mɨhɨcɨ sahuse juugahusetɨ miimɨsiicɨ ɨdɨɨno Moocaani Gaija ijeebɨɨfaño agahafɨcɨnɨmotɨ. Jaamoro toonofa mificu ijeecɨvequi. \v 4 Jaanotɨ mɨɨhai Moocaanima iimaamoro mɨjɨɨbegueji Moocaani iijɨco, noomoro. \p \v 5 Jaanoco paryɨ iimuguumoro ɨcɨumo Esteba onooboco ijeebɨɨfaño miyaavogo, Moocaani Gaija icano agahafɨcɨnɨɨboco, bu Felipeque, Procoroco, Nicanoroco, Tiomooco, Parmenaco, Nicolo antioquiaobo, judiomɨ iijɨco agaayɨcɨuboco icano. \v 6 Jaamoco sɨvaumo minɨsumɨnaajaago. Jaamohallɨvɨ ihuseneque ificuumoro Moocaanima iimaaumo. \p \v 7 Jaanaa Moocaani iijɨ janaanɨcɨvɨro jusinoro feehicauhi. Jaaneri Jerusalevɨ sihidɨ guiraatehicaumo miyaavogomɨnaa tollɨro sihidɨ judiomɨtɨ sacerdotemɨ Cristoco gaayɨcɨhicauhi. \s1 Esteba Onooboco Cɨvojanɨmo. \p \v 8 Estebafaño sihidɨ Moocaani mitya icahicauhi sihidɨ imiyaavogomaño Moocaani noojɨri sihidɨ mityanoco miyamɨnaafeenevɨ moonɨhicaubo. \v 9 Jaanaa sinagogaja momo Taajamɨnaaja onooja. Taajaoto cirenemɨnaa, bu alejandriamɨnaa, Cilicia jiinɨjemɨnaa, Asia jiinɨjemɨnaa icamo tɨcovauhi Estebama ejenaaucasiumo. \v 10 Jaarumo diibovɨ ɨfetehicautɨhi Moocaani Gaija diiboco sihidɨ gaajaco aacɨneri ihiimaahicaumaño. \v 11 Jaanoma iicamo iimitɨmoco tajɨɨbaumo ibañɨqui: Mɨɨhai muguubuuhi Moisetɨ, Moocaanitɨ icano imitɨno ihiimaaboco, noomoro ineequi. \v 12 Jillɨtɨ Estebahallɨvɨ miyamɨnaaco sɨfiiratusumo quillahutoco, caatɨnɨmɨnaaco icano. Jaamoro asaaumoro diiboco agaayɨcɨumoro satyuumo fagomɨnaa ɨmega. \v 13 Jaamoro diibohallɨvɨ saatohoco ficuuhi sɨcamañooco ibañɨqui: Jaanɨ aivo suufenɨhicatɨhi Moocaani iija templojatɨ, Moise tajɨɨbatɨ icano iminootɨno ihiimaabo. \v 14 Jaabadɨrova diibo Jesu Nazareoobo toojaco ifinɨsuuboro mɨɨhaico Moise atajɨɨbauno mojeevamaajequeva buunanɨjiibo onoonoco muguubuhi, noomoro. \p \v 15 Jaanegui paryɨ fagomɨnaa Estebaco emeecɨumo atyɨmeuhi ihɨmeque Moocaani toomomɨnaafi ɨmebadɨ jeevahɨmeque. \c 7 \s1 Esteba Onoobo Fagomɨnaa Ɨmefeene Iimaahi. \p \v 1 Jaanegui sacerdotemɨ aivojɨɨbo Estebaco dilluuhi: ¿Naava miyaano paryɨ jino diito onoono? nooboro. \p \v 2 Jaanegui diibo iimusuuhi: Amɨɨhai agaijɨno nahabomɨ, bu amɨɨhai caanimɨhai icamo, uco muguubu. Mɨɨro Moocaani ihaivojɨma buhugaavuuhi Mootadi Abrahamvɨ Mesopotamia jiinɨjeri iicausumi Haran jiinɨjevɨ fuutɨbaacaro. \v 3 Jaabo diiboco nuuhi: Diijiinɨjeque deevesu paryɨ diyotoma. Jaaboro difo ɨco uujoho ɨjɨɨbeguejino jiinɨjejaagovɨ, nooboro. \v 4 Jaaneguiiha Abraham fuuhi Caldea jiinɨjetɨ. Jaaboro icatuubo Haran jiinɨjevɨ jahɨ caani chuumuuhi. Jaadɨ Moocaani Abrahamco sɨvauhi jino jiinɨjevɨ jino amɨɨhai jisu mihicajevɨ. \v 5 Jaaruuboco jinejebatɨ acɨutɨɨbo jiinɨjebaco itɨhaico ificujirumañobaco. Jaaruubo diiboco acɨguuhi iguijevenebuuna diseemedi iicaqui, nooboro. Jaarunaa tusumi Abraham iseemenebama chahaunaaca \v 6 Moocaani diiboco nuuhi: Diiyaachimɨhai sita jiinɨjehallɨvɨ icaji sitafeenevɨ. Jaamoco jɨjuvusujimo. Jaamoro imitɨno moonɨjimo cuatro cientodɨ ficabava tɨcovovɨ, nooboro. \v 7 Jaaboro bu nuubo Moocaani: Jaaru jiinɨjemɨnaaco uujoho moonɨji diitoco ɨjɨjuvusu jiinɨjeque. Jaadɨ tahɨgotɨ asaamoro uco jeecɨvejimo jimañovɨ, nooboro. \v 8 Moocaani iijɨco acɨuhi Abrahamco iimeeheque iquitɨcɨqui Moocaani unuubadɨ. Jaaneguiiha Abraham Isaaco eseemevausumi iimeeheque quitɨcɨubo juugahusetɨ mifucucɨ, safucu icanotɨ. Jaabadɨro bu Isaac moonɨuhi Jacobco eseemevausumi. Jaabadɨro Jacob moonɨuhi iseemeque Israel cuumiva motɨhaitɨ miicuumicɨdɨmo iicajimo caanimɨhaico. \p \v 9 Jaamo diito Jacob seeme moheedete iicamo inahabo Joseque jɨɨheveuhi. Jaamoro sitaaco naajeumo. Jaaboco Egipto jiinɨjevɨ satyuumo. Jaaruuboma Moocaani icauhi. \v 10 Jaaboro diiboco ihɨdaasutɨ ataajasuuboro sihidɨ diiboco gaajatɨ acɨuhi. Jaanoma iicaubo Egipto aivojɨɨbo diiboco sihidɨ agaijɨuboro Egipto aivojɨɨbotɨ ficuuhi, tollɨro bu iija aivojɨɨbotɨ ficuuhi icano. \p \v 11 Jaanobuunatɨ paryɨ ajeba icauhi Egipto jiinɨjevɨ, Canaan jiinɨjevɨ icano. Jaaneri moheedetemɨhai ɨdaasuno machutabama chahauhi. \v 12 Jaanaa Jacob guubuuhi Egiptovɨ machutaaco ucuuhunɨuno iicaunoco. Jaaboro iseemeque tahɨ galluubo moheedetemɨhai iicaumoco jillɨtɨ fuumo tahɨgo aivo itɨconɨ. \v 13 Jaanohallɨvɨ ufuumovɨ Jose inahabomɨvɨ ihɨmeque imino jafenɨuhi. Jaanotɨ jari Egipto aivojɨɨbo gaajauhi Jose yotoco. \v 14 Jaanobuunatɨ Jose caanico cuuhuvauhi paryɨ famooro iyotoma setenta y cincodɨmoma. \v 15 Jillɨtɨ Jacob icatuuhi Egipto jiinɨjevɨ jahɨgo guijeveubo. Jahɨ tollɨro moheedete paryɨ guijeveuhi. \v 16 Jaamo bacɨnoco buunatɨ asatyumoro cɨɨtuumo Siquem onoomañovɨ Abraham Hamor seemetɨ nɨhɨbamɨri anaajeucɨɨhojɨfaño. \p \v 17 Jaanaa Moocaani Abrahamco unuuno ifiitɨvucuudɨ Egiptovɨ Israel cuumi sihidɨro ifiivuumo guiraatucuuhi. \v 18 Jaasumi Egiptovɨ bohaivojɨɨbo icauhi Joseque agaajautɨɨbo. \v 19 Jaabo muucuumiotoco abañɨuboro ɨdaasuno moonɨuhi moheedeteque atajɨɨbaubo iseemeque ijeevesuqui bohono ifiivomo iguijevequi, nooboro. \v 20 Jaasumi Moise fiivuuhi. Jaabo Moocaanidi ovosɨɨuhi. Jaaboco caanimɨ jaahe tuumuuhi minɨhɨbacɨ, sanɨhɨba icanohachuta. \v 21 Jaasumi ejeevesuuboco Egipto aivojɨɨbo aicɨgai aatyɨmeugoro ɨɨcɨuboco fiivusuuhi iseemenebadɨ. \v 22 Jaamaño Moiseque egiptomɨnaa paryɨ agaajanoco jɨɨbuguumo. Jaamaño mityano ihiimaaboro icahicaubo. \p \v 23 Jaabo cuarentadɨ ficabava iicacuudɨ imogooboro fuubo iyoto israelmɨnaaco emeecɨtoobo. \v 24 Jahɨ jaabo atyɨmeuhi saafi egiptomɨnaafi Israel cuumiooboco ɨdaasuno omoonɨunoco. Jaabohallɨtɨ Moise ijaadaco ihɨcɨqui diiboco gaicaauhi. \v 25 Jaabo esamaaihicauhi: Tayoto israelmɨnaa fɨne gaajacuumo uujohofeenedɨ Moocaani diitoco ataajasujinoco, nooboro. Jaarunoco iyoto gaajacɨutɨhi. \v 26 Jaano seseevedɨ Moise atyɨmeuhi samɨsi Israel cuumiotɨsi omoonɨcasiunoco. Jaamɨsico faguubo: ¿Collɨhi jaamɨsi samɨsiro mahamocasihi musuufenɨcasi? nooboro. \v 27 Jaanegui inahaboco ahaamɨubo Moiseque ichimucaruuboro nuuhi: ¿Mɨɨjoho ɨco mohallɨvɨ aivojɨɨbotɨ, fagomɨnaafitɨ icano ficuuhi? \v 28 ¿Nacu uco gaicaaujirahi iijɨ egipcioco agaicaauhinɨbadɨ? nooboro. \v 29 Jillɨ diiboco onoonoco uguubuuboro Moise gaauhi. Jaaboro fuubo Madia jiinɨjevɨ. Jahɨ miseecɨco gaifiimɨsico seemevaubo siicuumifeenevɨ. \p \v 30 Jaabovɨ cuarentadɨ ficabavabuunatɨ sɨcaihɨgovɨ Sinai gajɨ fiitɨno Moocaani toomomɨnaafi jafeveuhi cɨɨjɨgaiguiihu ɨmohogayɨhallɨdɨ jɨganofeenedɨ. \v 31 Jaanoco aatyɨmeuboro Moise jabafiituuhi. Jaaboro faño imino ihatyɨmequi ifiitɨvuubo guubuuhi Moocaani icooco: \v 32 Uujoho Moocaani, dihedeete Abraham, Isaac, Jacob icamo uco ejeecɨvuubo onoonoco. Jaaneri Moise sihidɨ veveveve igutuuboro meecɨutɨhi. \v 33 Jaaboco Moocaani nuuhi: Ditɨhaipaajeque dujuuvo jino uujoho Moocaani iicamaño imino jiinɨje. \v 34 Uujoho atyɨmecuuhi taacuumimɨnaa ɨdaasuno Egiptovɨ iicanoco ɨdaasuno acanɨfonoco guubuucuuhi. Jaanegui niitehi diitoco taajasuqui. Jaanegui difo ɨco Egiptovɨ galluuhi, nooboro. \p \v 35 Moiseque diito ɨtɨhɨsuumoro: ¿Mɨɨjoho ɨco aivojɨɨbotɨ, fagomɨnaafitɨ icano mohallɨvɨ ficuuhi? unuuboco Moocaani galluuhi aivojɨɨbotɨ, taajasumɨnaafitɨ, Moocaani toomomɨnaafi ɨmohogayɨhallɨdɨ cɨɨjɨgaiguiihu jɨganoco aatyɨmeunofeenedɨ. \v 36 Jaabo Moise Egiptotɨ moheedeteque iinusuuhi sihidɨ ejeevano mityaco Egipto jiinɨjevɨ Tɨfai Muuaifeenevɨ omoonɨuboro. Tollɨro sɨcaihɨgofeenevɨ cuarentadɨ ficabava tɨcovovɨ moonɨubo. \v 37 Jaabo diiboro Moise israelmɨco nuuhi: Moocaani galluuji amɨɨhaidi iimaamɨnaafico amɨɨhai nahabomɨfeenetɨ uco iicabadɨ. Jaaboco: Jii, meneeji, nooboro. \v 38 Jaabo Moise sɨcaihɨgofeenevɨ igaiyɨɨcɨumofeeneri iicaubo. Sinai gajɨvɨ Moocaani toomomɨnaafi diiboma ihiimaaubo moheedetefeeneri iicaubo. Jaabo fiivo iimaaco mɨɨhaidi agaayɨcɨubo. \p \v 39 Jaaruuboco moheedete: Miyaano, nootɨmo Moocaanico imuguutɨmo. Jaamoro ijeebɨɨnofañodɨ imuguumo Egiptovɨ dojɨcuvɨro uuminoco. \v 40 Jaamoro Aaronco nuumo: Mihimeguehi mɨɨhaidi diosmɨco edeetavonoco mohɨmega isɨɨguequi. Magaajatɨhi mɨllɨhacho Moise mɨɨhaico Egipto jiinɨjetɨ ɨsɨvahinɨɨbo icahi, \v 41 noomoro oroco ɨɨcɨumoro niivɨgai seemenetɨ eheetavuumoro asimɨco gaisiraicɨumo ihɨjɨnɨta jeecɨvotɨ. Jaamoro diibohallɨvɨ imo imo icaumo ihuse eetavotahallɨvɨ. \v 42 Jaanoma iicaubo Moocaani diitotɨ buhɨgovɨ minifutuuhi. Jaaboro diitoco niquejeo meecɨrɨcoro jeecɨvusuubo. Jillɨ Moocaani iimaamɨnaa aamefaño noocɨnɨno: \q1 ¿Nacu amɨɨhai Israel miyamɨnaa uco mejeecɨvequi asimɨco magaisiraicɨuhi cuarentadɨ ficabava tɨcovovɨ sɨcaihɨgovɨ? \v 43 Tollɨ icatɨno. Jillɨ Moloc onooboco dios noomoro, magaayɨcɨuhi. Tollɨro Refan onoobo meecɨrɨgaico magaayɨcɨuhi amɨɨhairyo mɨhɨjɨnɨnehejeque mejeecɨvehicauhi. Jaanoma iicaabo uujoho amɨɨhaico amɨɨhai jiinɨjetɨ sihɨ tehesino gañɨɨji Babilonia janaanɨcɨvɨ, nooboro. \p \v 44 Mɨɨro moheedete Egipto jiinɨjetɨ agaaumo Moocaani unuuneguiiha ijiinɨjejaagovɨ ɨmevaurumo sɨcaisituvɨro icahicaumo ɨɨgomoro.\f + \fr 7:44 \ft Toono jɨɨbogogayɨ Exodohaamefaño iicabogocoro jimañovɨ ficuuhi imino igaajaqui.\f* Jaamañeri Moocaani iijama iicaumo toojafaño tajɨɨba guiisiba bujeque ificuhicauja. Jaaja eetavocɨnɨuhi Moocaani Moiseque ɨɨfusuuboro: Jillɨ jei deetavo, unuubadɨ. \v 45 Jaajaco moheedete gaayɨcɨuhi. Jaamoro Josuema ufuusumi satyuumo sita jiinɨjeneque udumɨtɨɨcɨtuusumi juvivuumo. Moocaani diito ɨmegatɨ agaasuumo jiinɨjeque. Jillɨ iicaunaa David fiivuuhi. \v 46 Jaabo David Moocaani ɨmefeenevɨ imihusene icauhi. Jaabo eedeebe Jacob Moocaanico miyaavuguuhi. Jaaneguiiha David Moocaani iijaco eetavuujiruubo Moocaani toojafaño iicaqui. \v 47 Jaajaco Salomon eetavuuhi Moocaani iijaco. \v 48 Jaarunaa Moocaani caamovono iicaabo miyamɨnaa userio eetavotajafaño icatɨhi. Ihiimaamɨnaafi unuubadɨ: \q1 \v 49 Niqueje tagɨcɨnɨta jiinɨje tatyɨhai jaguisɨsuta. ¿Jineje iijaco uudi meheetaveji? noobo Moocaani. ¿Nacu comañovɨ uujoho jaguisɨji? \v 50 ¿Nacu uujoho tahuseri paryɨ fanoovaco eetavehinɨtɨhi? nooboro. \p \v 51 Jaano icanaaca amɨɨhai aivo jihovoto, amɨɨhai Moocaanico agaajatɨmobadɨ, cuhufono aivo amɨɨhai jeebɨɨ, amɨɨhai nohojɨno, amɨɨhai aivo Moocaani Gaijaco mejenaauhicahi. Amɨɨhai caanimɨhai iicaubadɨro amɨɨhai momoonɨhicahi. \v 52 ¿Cojɨɨbogomɨnaafico nacu amɨɨhai edeete ɨdaasuno moonɨutɨhi? Diito gaisiraicɨuhi sɨɨcɨjetɨro diibo Iimiibo asaaujinoco ɨjɨɨbuguumoco. Jaabo jino diibo asaaboco amɨɨhai mahacɨmoro magaicaausuhi. \v 53 Amɨɨhai Moocaani toomomɨnaafeenedɨ tajɨɨbaco magaayɨcɨhinɨrumo miyaano meneehicatɨhi, nooboro. \s1 Esteba Onooboco Guijenɨumo. \p \v 54 Jillɨ diibo unuunoco uguubuumoro sihidɨ ɨsɨfiiratumoro igaiñooco ojɨsuumo Estebajaago. \v 55 Jaarunaa Estebafaño Moocaani Gaija gahafɨcɨnɨɨbo caamo niquejeque emeecɨubo Moocaani imi arɨcuco atyɨmeuhi Jesu Moocaani miyanaagueneri julleecɨnɨɨboma. \p \v 56 Jaaboro nuuhi: ¡Memeecɨ! Niqueje afaayacafotonoco atyɨmehi Miyamɨnaafibadɨ Ifiivuubo Moocaani miyanaagonovɨ icaaboma, nooboro. \p \v 57 Jaarunaa diito inohojɨnoco cuhufono afabaacuumoro sefano coovadiivuuhi. \v 58 Jaamoro diiboco ɨtɨgabaacuumoro tuucuumitɨ buhɨgovɨ satyuumo. Jaamoro saafi sɨcafefi Saulo onooboco igaachehunoco utuumusumoro diiboco guiisibaneri aamɨumo. \v 59 Jaabo diiboco aamɨmaaca Moocaanima iimaaubo Esteba: Aivojɨɨbo Jesu, tagaijaco gaayɨcɨ, nooboro. \p \v 60 Jaadɨ ememuɨɨvuuboro sefano gaihivuubo: Aivojɨɨbo, jino imitɨco diitohallɨvɨ ficuudino, nooboro guijevecuubo. \c 8 \s1 Saulo Miyaavogomɨnaaco Bucasihi. \r (Ga 1.13-14) \p \v 1 Jaamo diiboco agaicaaumofañodɨ Saulo icauhi. Jaamo tufucuro tɨcovacuumo Cristoco imiyaavogomoco ɨdaasuno omoonɨumo Jerusalevɨ. \p Jaanotɨ gaacɨnɨumo fahɨgovavɨ Judea cuumineri, Samaria cuumineri icano ɨdɨɨmoro minɨsumɨnaa fitafutuuhi. \v 2 Jaanaa Estebaco saatoho iimihusene gaifiimɨ ɨcɨumoro sihidɨ taaumo. \v 3 Jaano tɨcovo Saulo Cristoco imiyaavogomoco bucasiiboro feehicauhi iijanofañodɨ feehicaubo gaifiimɨ, gaigoomɨ icamoco ɨɨcɨɨboro cɨvojafaño isatyequi. \s1 Moocaani Iijɨco Samariavɨ Jɨɨbogomo. \p \v 4 Jaanaa Jerusaletɨ ofoocɨnɨumo Moocaani iijɨco jɨɨbogomoro fahɨgovadɨ feehicauhi. \v 5 Felipe Samaria jiinɨjeri iicacuumivɨ ufuuboro tuucuumivɨ Cristotɨ jɨɨbeguehicaubo. \v 6 Jaanoco sihidɨ miyamɨnaa igaivomoro guubunɨcɨhicaumo Felipe ɨjɨɨbogonoco, sihidɨ ejeevano mityaco omoonɨnoco atyɨmemere icano. \v 7 Bu sihidɨ ɨjɨmɨma iicamoco buheetesuhicaubo. Jaamo ihɨjɨmɨ diitotɨ iinehicauhi gaibacɨnɨmoro, bu ifiino isifañɨɨneri ɨɨgotɨmehejeque buheesuhicaubo, itɨhaiño ifilluumoco buheesuhicaubo icano. \v 8 Jillɨtɨ tuucuumio miyamɨnaa imo imo icahicauhi. \p \v 9 Jaanaa tollɨro tuucuumiri icaubo Simon onoobo apichumɨnaafi itɨconɨ ihapichuco omoonɨɨboro Samaria miyamɨnaaco abañɨhicaubo: Aivo uujoho miyaabo, nooboro. \v 10 Jillɨtɨ famooro diiboco guubunɨcɨhicauhi ihaivojɨtejemaryo. Jaamoro neehicaumo: Jaanɨ aivo miyaano Moocaani mitya, noomoro. \p \v 11 Jaabo onoonoco miyaano neehicaumo sɨɨcɨjetɨro ihapichuri diitoco abañɨhicaumaño. \v 12 Jaarunaa Moocaani jɨɨbogoco Cristotɨ Felipe diitoco ɨjɨɨbuguunegui gaifiimɨ, gaigoomɨ icamo imiyaavuguumoro nitɨsuquimaaiuhi. \v 13 Jaanoma iicaubo Simon imiyaavuguuboro nitɨsuquimaaiuhi. Jaaboro Felipema gataavuubo sihidɨ ejeevano mityaco, bu ɨɨfusunoco icano omoonɨhicauneri ajabafiituuboro. \p \v 14 Jaanoco minɨsumɨnaa Jerusaleri iicaumo guubuuhi samariamɨnaa Moocaani jɨɨbogoco agaayɨcɨunoco. Jaanegui tahɨ Pedro, Jua icamɨsico galluumo. \v 15 Jaamɨsi tahɨ ɨɨfutuudɨ Moocaanima iimaaumɨsi Samaria miyamɨnaa Moocaani iijɨco imiyaavuguumohallɨvɨ, Moocaani Gaijaco diito igaayɨcɨqui. \v 16 Tusumihiica saatohoba diitotɨ Moocaani Gaijaco gaayɨcɨutɨhiica; jillɨro nitɨsuquimaaiumo Aivojɨɨbo Jesu momofeenedɨ. \v 17 Jaadɨ Pedromɨsi diitohallɨvɨ ihuseneque ificuuneri jari Moocaani Gaijaco gaayɨcɨumo. \p \v 18 Jaanoco Simon apichumɨnaafi minɨsumɨnaa miyamɨnaahallɨvɨ ihuseque ificuuneri Moocaani Gaija iniitehicaunoco aatyɨmeuboro nɨhɨbamɨco acɨguubo: \v 19 Uco mahacɨ toono mityaco, tollɨro uujoho tahuseque saatohohallɨvɨ ificuumo Moocaani Gaijaco igaayɨcɨhicaqui, nooboro. \p \v 20 Jaanegui Pedro diiboco nuuhi: Paryɨ dinɨhɨbamɨma ɨɨjoho finɨ; Moocaani aacɨnoco nɨhɨbamɨri magaayɨcɨhi, neehi fɨne. \v 21 Ɨɨdi jino icatɨno jinofaño ɨɨjoho diicatɨhi. Moocaani ɨmefeene dijeebɨɨ tɨcovotɨhi. \v 22 Toono dihimitɨco deevesu. Jaaboro Moocaanico dillu toono dijeebɨɨfaño edeesamañoco ɨco buusujirubeheje. \v 23 Mɨɨro uujoho ɨco ɨɨfɨnɨcɨhi aivo sihidɨ dihimitɨ faafañofaño idiicanoco, aivo imitɨfaño cuhufono isisɨcɨnɨcuunoco, nooboro. \p \v 24 Jaanegui Simon apichumɨnaafi iimusuuhi: Moocaanima tahallɨvɨ mihiimaa. Toono uco monoonofaño ɨdaasuno icadino, nooboro. \p \v 25 Jaadɨ Pedromɨsi Jesutɨ, Moocaani iijɨtɨ icano ihiimaahicaudɨ jɨɨbeguehicaumɨsi taajasuhiijɨco Samaria jiinɨje cuuminovɨ. Jaadɨ dojɨcuvɨro uumiumɨsi Jerusalejaago. \s1 Felipe Etiopia Jiinɨjemɨnaafima. \p \v 26 Jaanobuunatɨ Felipeque Moocaani toomomɨnaafi nuuhi: Gañiivoobo, difo gadɨcɨɨbahachuta Jerusaletɨ sɨcaihɨgo Gasa onoomañodɨ ofoocɨnɨjɨri, nooboro. \v 27 Jaanegui Felipe agañiivooboro ufuubo atyɨmeuhi gaigooco agaajatɨɨbo etiopiaoboco; aivojɨgo tajɨɨbamɨnaafi Candace onoogo, etiopiamɨnaa aivojɨgo, nɨhɨbamɨ ficumɨnaafi Jerusalevɨ Moocaanima ihiimaaqui ufuubovɨ. \v 28 Jaabo dojɨcuvɨro ijiinɨjejaago uhuumiubo ijeejɨmɨ meenegafaño gɨcɨnɨɨboro ɨɨfɨnɨcɨhicauhi Moocaani iimaamɨnaafi Isaia aameque. \v 29 Jaanaa Moocaani Gaija Felipeque nuuhi: Fiitɨvo diibovɨ, nooboro. \p \v 30 Jaanegui Felipe diibovɨ ifiitɨvuubo Isaia aameque ihiimaasunoco guubuuhi. Jaanegui diiboco dilluubo: ¿Naa gaajahi toono idiimaasunoco? nooboro. \p \v 31 Jaanegui diiboco iimusuubo: ¿Mɨɨjoho bu uco ɨjɨɨbegueneri gaajajirahi? nooboro Felipeque iicojɨvɨ coovaubo. \p \v 32 Jaano jillɨ toohaamefaño onoonoco ɨɨfɨnɨcɨɨboro feehicaubo, jillɨ noonoco: \q1 Ovejaco igaicaauqui iicanɨcɨbadɨ satyuumo; ajashu ovejaco ijeeneque iquitɨmoguiino iimaatɨɨbo iicanɨcɨbadɨ diibo iimaautɨhi. \v 33 Diiboco guiinonɨumo, miyaano iicatɨneri. Ifiico agaicaaumoro jiinɨjehallɨtɨ gañɨɨumo. ¿Jaabo iyaachimɨhaitɨ mɨɨjoho jɨɨbeguejirahi? onoonoco. \p \v 34 Jaaboro diibo ihetiopiaobo Felipeque dilluuhi: Uco dɨɨbogo. ¿Mɨɨditɨ jillɨ iimaaubo Moocaani iimaamɨnaafi, ifiitɨro nacu sifiitɨ? nooboro. \p \v 35 Jaanegui diibo ihiimaasumañotɨ Felipe tɨconɨuhi Jesutɨ diiboco ɨjɨɨbuguubo. \v 36 Jaamɨsi nɨfaihu iicaumañodɨ afatyuhɨ ihetiopiaobo Felipeque nuuhi: Jimaño nɨfaihu icahi fɨne uco nitɨjitɨrahi, nooboro. \p \v 37 Jaanegui Felipe diiboco nuuhi: Paryɨ dijeebɨɨmaryo imiyaavogohachiijɨ, nooboro. \p Jaanegui diibo iimusuuhi: Miyaaveguehi Jesucristo Moocaani Achi iicanoco, nooboro.\f + \fr 8:37 \ft Sahaamefaño toversiculoco ficuutɨmo.\f* \p \v 38 Jaanegui imeenegaco jullehacusuubo. Jaadɨ samɨsi teehifa iniituudɨ Felipe diiboco nitɨuhi. \v 39 Jaanaa iteehifañotɨ ihiinuudɨ Moocaani Gaija Felipeque satyuuhi. Jaaboco ihetiopiaobo siino atyɨmecuutɨhi jillɨ imo imo fuucuubo ijɨɨhairi. \v 40 Jaanaa Felipeque Azoto onoomañovɨ atyɨmeumo. Jaabo fuuhi tuucuumijeri taajasubogoco jɨɨbogooboro Cesareavɨ ɨɨfutuubo. \c 9 \s1 Jillɨ Saulo Moocaani Gaijari Fiivutuuhi. \r (Hch 22.6-16; 26.9-18) \p \v 1 Jaanohachuta Saulo suufenɨtɨɨbo Jesuco imiyaavogomoco gaicaaugooboro feehicauhi. Jaaboro fuubo sacerdotemɨ aivojɨɨbojaago. \v 2 Diiboco aameneque acaatɨnɨɨboro ihacɨqui Damasca sinagogajamɨnaafico ihacɨteque. Jaaboro Jesu jɨɨbogo iijɨfañodɨ iicamoco gaigoomɨ, gaifiimɨ icamoco isisɨɨboro Jerusalevɨ cɨvojafaño isatyequi. \v 3 Jaabo ufuubo Damascatɨ fiitɨcuuruubaaca imimañobatɨ niquejefañotɨ diiboco achɨcɨuno. \v 4 Jaaneri Saulo baavɨ aacutuubo guubuuhi niquejefañotɨ diiboco unuunoco: Saulo, Saulo, ¿collɨhi uco bucasihi? unuunoco. \p \v 5 Jaanegui Saulo iimusuuhi: ¿Mɨɨjoho nacu ɨɨjoho aivojɨɨbo? nooboro. \p Jaanegui diiboco iimusuuno: Uujoho diiboro Jesu ɨɨjoho uco ubucasiibo.\f + \fr 9:5 \ft Sahaamefaño janaanɨcɨ jillɨ ficuumo: Ɨɨro difiico daivuvusuhi oono Buey ihabajaabo imogobadɨ iicanoco imogotɨɨboro iinoro fegaɨ nijequeque ɨtɨvadiivooboro icanɨcɨbadɨ, nooboro, onoonoco.\f* \p \v 6 Jaanegui Saulo iimusuuhi: Aivojɨɨbo, ¿nacu mɨllɨ iicanoco diimeguehi? nooboro. \p Jaanegui diiboco nuuno: Gañiivoobo difo tuucuumijaago tahɨ ɨco ijɨɨbeguequi omoonɨjinoco, noonoro. \p \v 7 Jaaneri Sauloma ufuumo sihidɨ igutuuhi. Tollɨ onoonoco uguubuumoro jaarumo mɨɨhaiñoobaco atyɨmeutɨhi. \v 8 Jaadɨ Saulo baatɨ agañiivuudɨ emeecɨuruubo atyɨmecuutɨhi. Jaanegui diiboco ihusetɨ agaayɨcɨumoro Damascajaa satyuumo. \v 9 Jahɨ icaubo mifucucɨ, safucu ɨdɨɨno jinejebaco machutɨɨbo, adutɨɨbo, atyɨmetɨɨbo icano. \p \v 10 Jaanaa Damascavɨ icaubo saafi Anania onoobo Cristoco imiyaaveguehicaubo. Jaabovɨ Jesu buhugaavuhi. ¡Anania! nooboro. \p Jaanegui diibo iimusuuhi: Juu icahi Aivojɨɨbo, nooboro. \p \v 11 Jaanegui Aivojɨɨbo diiboco nuuhi: Gañiivoobo difo jɨɨhai tɨcovojɨ onoojɨri. Jaaboro Juda iijafa foobo dillu Saulo tarsoobo Moocaanima ihiimaaboco. \v 12 Jaabo gaijafaño Anania onooboco atyɨmehi asaaboro ihuseque ifihallɨvɨ ificuuneri siino aatyɨmeneque, nooboro. \p \v 13 Jaanegui Anania nuuhi: Aivojɨɨbo, famoova uco diibotɨ jɨɨbeguehicahi paryɨ Jerusalevɨ ɨco imiyaavogomoco imitɨno omoonɨhicanoco. \v 14 Toonegui saabo juuga sacerdotemɨ aivojɨto iijɨma paryɨ dimomoco imiyaavogomoco isisɨqui, nooboro. \p \v 15 Jaarunaa Jesu diiboco nuuhi: Difo, diiboco uujoho ɨɨcɨcuubo siijiinɨjemɨnaaco ihaivojɨtoco tollɨro israelmɨ icamoco taajɨco ijɨɨbeguequi. \v 16 Jaaboco uujoho gaajasuji tahallɨtɨ sihidɨ ɨdaasuno iicajinoco, nooboro. \p \v 17 Jaanegui Anania ufuuboro Saulo iicauhɨgo jɨcafutuubo. Jaaboro ihuseque ihallɨvɨ ificuuboro diiboco nuubo: Nahabo Saulo, Aivojɨɨbo Jesu ɨɨvɨ jɨɨhaivɨ asaahinɨsu ajafevehinɨɨbo uco dijaa galluuhi, jaabo siino daatyɨmehi, jaabo Moocaani Gaijaco gaayɨcɨhi icano, nooboro. \p \v 18 Jaasumiro Saulo aallɨɨfañotɨ aifuuno taavaabo meehebadɨ jeevano. Jaasumiro Saulo agañiivuuboro nitɨsuquimaaiubo. \v 19 Jaadɨ jari siino amachuudɨ sefatuubo. Jaadɨ gueenejɨsuno icaubo Damascavɨ Cristoco imiyaavogomoma. \s1 Damascavɨ Saulo Jɨɨbeguehi. \p \v 20 Jaasumitɨro Saulo jɨcafutuhi sinagogajanofaño ɨjɨɨbogoobo: Jesu Moocaani Achi, nooboro. \v 21 Jaanoco paryɨ uguubuumo ajabafiitomoro neehicauhi: ¿Nacu jaanɨ icatɨɨbo Jerusalevɨ Jesu momoco imiyaavogomoco ɨdaasuno omoonɨhicaubo icatɨno? Mɨɨro tooneguiiha juu saahinɨɨbo jimañootoco isisɨɨboro sacerdotemɨ aivojɨtojaago isatyequi. noomoro. \p \v 22 Jaarunaa Saulo gaajano jɨɨbeguehicauhi Jesucristo iicanoco. Jaabo Damascavɨ iicamo judiomɨco ihiimaari mɨtasuhicaubo. \s1 Saulo Judiomɨtɨ Taajahi. \p \v 23 Jaanobuunatɨ goovacuutɨnotɨ sanoomɨro judiomɨ iimaacasiuhi Sauloco igaicaauqui. \v 24 Jaamoro fucuhachuta, cuujehachuta icano tuucuumi guhugaco casicuhicaumo diiboco igaicaauqui. Jaanoco Saulo gaajacɨuhi. \v 25 Jaanegui miyaavogomɨnaa jɨiibaifaño diiboco ɨjɨɨhacuumoro fucu tuucuumi mecuhallɨdɨ baavɨ iniitusuneri taajaubo. \p \v 26 Jaadɨ Saulo Jerusalevɨ ɨɨfutuudɨ tomaño miyaavogomɨnaama igataavequi moonɨuruubo. Jaarunaaca diiboco ñɨhicuguumo: Fɨne miyaavogomɨnaafi icatɨɨbehiica, noomoro. \v 27 Jaarunaa Bernabe diiboco minɨsumɨnaajaa saatuuhi. Jaaboro diitoco jɨɨbuguubo Saulo jɨɨhaivɨ Cristoco aatyɨmeuboro uguubuunoco, Damascavɨ Cristotɨ ñɨhicugotɨɨbo ɨjɨɨbeguehicaunoco icano. \p \v 28 Jaadɨ jari Saulo Jerusalevɨ ifitafutuudɨ diitoma gataavuubo. \v 29 Jaabo ñɨhicugotɨɨbo Jesucristotɨ iimaahicaubo. Judiomɨ, griego iijɨri ihiimaahicaumoma jenaaucasiiboro feehicaubo. Jaanoma iicamo diiboco gaicaauguumo. \v 30 Jaanoco inahabomɨ agaajacɨumoro Sauloco satyuumo Cesareavɨ. Jaamañotɨ diiboco Tarsovɨ galluumo. \p \v 31 Jaamaño faacuumivavɨ miyaavogomɨnaa famooro imino icacuuhi, judeaoto, galileaoto, samariaoto icamo quehecutomoro feehicauhi Moocaani ñɨhicufaño icamoro, Moocaani Gaija aamusuneri guiraatomoro feehicaumo. \s1 Enea Onooboco Buheetesuhi. \p \v 32 Jaasumi Pedro inahabomɨco meecɨɨboro efeehicaubo ɨfutuuhi Lidavɨ, tomañeri iicamoco emeecɨtuubo. \v 33 Jahɨ atyɨmeubo Enea onooboco ifi iniinovaneri sahuse juugahusetɨ mificabacɨ, saficaba icano tɨcovovɨ ɨgotɨɨbo iicahicauboco. Jaabo icɨgaiijefañoro sɨucɨnɨɨboco. \v 34 Jaaboco Pedro nuuhi: Enea Jesucristo ɨco buheesuhi, gañiivoobo dicɨgaiijeque dimibachu, nooboro. \p Jaasumiro Enea gañiivuuhi. \v 35 Jaanoco paryɨ lidamɨnaa, saromɨnaa icamo aatyɨmeumoro iheedehiijɨco ejeevesuumoro Cristoco miyaavuguumo. \s1 Dorca Iguijevegueque Buheetesuhi. \p \v 36 Jaasumi Jope cuumivɨ icaugo Cristo miyaavogomɨnaago Tabita imomo iicagoco griegomɨ iijɨri Dorca eneehicaugo. Jaago imino miyamɨnaaco moonɨhicauhi ɨɨdaasumehejeque sinehejeque acɨhicaugo. \v 37 Jaasumi Dorca iguihuvaugo guijeveuhi. Jaagoco imino ejeesuumoro caamo iicamecufaño ficuumo. \v 38 Jaanaa Jope cuumi, Lida cuumitɨ fiitɨuhi. Jaacuumiri Pedro iicaunoco miyaavogomɨnaa uguubuumoro miimɨsiicɨco galluumo diibojaago ijɨɨbeguetequi: Jopevɨ goovano disaa, noomoro. \p \v 39 Jaanegui Pedro diitɨsima fuuhi. Jaabo ɨɨfutuudɨ Dorca ifi icahɨgovɨ diiboco satyumo. Jaabohallɨdɨ paryɨ fibaijɨto gaigoomɨ meecɨguuhi taamoro igaachehunoco Dorca ubuheeusumi diitedi eheetavehicaunoco ɨfusuhicaumo. \v 40 Jaanegui Pedro paryɨ famoocoro jahisi iinusuhi. Jaadɨ ememuɨɨvuuboro Moocaanima iimaaubo. Jaaboro diigo chuumuhuco emeecɨuboro nuuhi: Tabita gañiivo, nooboro. \p Jaasumiro emeecɨugo Pedroco aatyɨmeugoro casɨɨvuuhi. \v 41 Jaanegui ihusetɨ diigoco agaayɨcɨuboro gañiiyɨcɨubo. Jaaboro inahabomɨ, bu fibaijɨto icamoco ocoovauboro ɨɨfusuubo buheecuugoco. \v 42 Jaanoco paryɨ Jope cuumimɨnaa uguubumoro saatoho sihidɨ Cristoco miyaavuguuhi. \v 43 Jaadɨ Pedro tuucuumivɨ gueenene icauhi asimɨmeehene imibachumɨnaafi Simon onoobo iijafaño. \c 10 \s1 Cornelio Onoobo Pedroco Cuuhuvahi. \p \v 1 Jaanaa Cesarea cuumiri icaubo Cornelio onoobo italianomɨ Amocasimɨnaa onoomo aivojɨɨbo. \v 2 Jaabo paryɨ iijamɨnaama Moocaani ñɨhicufaño icahicauhi. Jaabo sihidɨ nɨhɨbamɨco acɨhicaubo judiomɨguiiha ɨɨdaasumoco ihamusuqui. Jaabo saicɨno Moocaanima iimaahicaubo. \v 3 Jaanaa safucu ɨmohonohallɨtɨ nɨhɨba iicaaberi gaijafaño imino atyɨmeubo Moocaani toomomɨnaafi diibojaa asaaunoco. Jaabo diiboco: ¡Cornelio! noovaubo. \p \v 4 Jaaneri Cornelio sihidɨ iigutuuboro diiboco ɨhɨɨfɨnɨcɨuboro dilluuhi: ¿Mɨllɨ Aivojɨɨbo? nooboro. \p Jaanegui itoomomɨnaafi diiboco nuuhi: Moocaanima idiimaahicanoco guubuucuubo, judiomɨ ɨɨdaasumoco adaamusuhicanoco gaajacuubo icano. \v 5 Jaanegui gallu Jope cuumivɨ saatohotɨ Simon Pedroco ihɨcɨtequi. \v 6 Oono Simon onoobo asimɨmeehene imibachumɨnaafi iija muuaijɨniri iicajafaño iicaaboco. Jaabo ɨco jɨɨbegueji omoonɨjinoco, nooboro. \p \v 7 Jaanegui itoomomɨnaafi diiboma ihiimaauboro ufuunobuunatɨ Cornelio coovauhi saafi soldaomɨoboco Moocaani iijɨmɨnaafi inahabonɨmɨnaafico, bu miimɨsiicɨ iicojɨmɨnaatɨsima. \v 8 Jaaboro diitoco imino ɨjɨɨbuguuboro Jopevɨ galluubo. \p \v 9 Jaano seseevedɨ diito Jopetɨ fiitɨcuunaaca Pedro caamovɨ fuuhi iijahallɨvɨ gadɨcɨɨba Moocaanima ihiimaaqui. \v 10 Jaaboco sihidɨ ajeba aivuuneguiiha imachuqui diibedi eheetavuumaaca gaijaco atyɨmeubo, \v 11 niqueje afaayacafotonofañotɨ niituuno baavɨ gaachehubaryutyɨgababadɨ jeevano fahɨgovatɨ duujecɨnɨno. \v 12 Jaanofaño faaboho asimɨ icauhi igueenemeheje itɨhaiño iicameheje, faaboho joomɨ, faaboho jiinimomɨ icano. \v 13 Jaanaa Pedro guubuuhi niquejefañotɨ diiboco unuunoco: Pedro, gañiivohɨ diitotɨ gaicaaubo diidu, onoonoco. \p \v 14 Jaanegui Pedro iimusuuhi: Chahano Aivojɨɨbo, uujoho duutatɨhi jihovonoco ɨɨdicunoco, nooboro. \p \v 15 Jaanegui siino diiboco nuuno: Moocaani: Imino, onoonoco ɨɨjoho: Ɨdicuno, needino, noonoro. \p \v 16 Mifoocɨ, safo icano iniituunoro caamo niquejefaño fuucuuno. \v 17 Jaano esamaajeri Pedro: ¿Mɨllɨ fɨne eneejiruno? nooboro icaunaaca Cornelio agalluumo Simon iijaco dilluumoro ufuumo iguhugavɨ ɨfutuuhi. \v 18 Jaamoro sefano dilluumo: ¿Naa jiijafaño Simon Pedro onoobo icahi? noomoro. \v 19 Jaanaa Pedro gaijaco aatyɨmeuno esamaajeri icauboco Moocaani Gaija nuuhi: Meecɨ johono miimɨsiicɨ, saafi icamo ɨco guiinehi. \v 20 Gañiivo. Jaaboro niitoobo bañɨmo nootɨɨbo diitoma difo. Uujoho diitoco agalluumo, nooboro. \p \v 21 Jaanegui Pedro niituuhi baavɨ Cornelio agalluumojaago. Jaaboro diitoco nuubo: Uco amɨɨhai miguiinehi. ¿Jaamo jinejefiri masaahi? nooboro. \p \v 22 Jaanegui diiboco nuumo: Aivojɨɨbo Cornelio agalluuneguiiha. Imihuseebe Moocaani ñɨhicufa iicaabo. Jaaboco famooro judiomɨ agaijɨɨbo. Jaaboco Moocaani toomomɨnaafi nuuhi: Pedroco cuuhuva. Jaabo iijɨco guubuuhi, eneeneguiiha masaahi, noomoro. \p \v 23 Jaanegui Pedro diitoco jaahevesuuhi. Jaamo tufucu toono diiboma cɨgaumo. Jaano seseevedɨ Pedro diitoma fuuhi. Jaaboma saatoho inahabomɨ gataavuuhi Joperi iicaumo. \p \v 24 Jaano seseevedɨ ɨɨfutuumo Cesareavɨ Cornelio iyotoma igataavomɨnaaco iigaiyɨɨcɨumoma diitoco utuumuuhɨgo. \v 25 Jaanaa Pedro Cornelio iijavɨ ɨɨfutuuhi. Jaaboco Cornelio idilluuboro iguiino memuɨɨvuubo Pedroco iimequi. \v 26 Jaarunaa Pedro diiboco gañiiyɨcɨuhi: Dulleeve, uujoho tollɨro ɨɨbadɨro miyamɨnaafi, nooboro. \p \v 27 Jaaboma ihiimaaboro fañoojavɨ ufuubo atyɨmeuhi sihidɨ miyamɨnaa igaicɨnɨmoco. \v 28 Jaanegui Pedro nuuhi: Amɨɨhairyo magaajahi sacerdotemɨ neefihi imijitɨruno judiomɨoobo siicuuornelio iijavɨ ɨɨfutuuhi. Jaaboco Cornelio idilluuboro iguiino memuɨɨvuubo miooboma agataavooboro diibo iijafa ofoono onoonɨcɨnoco. Jaarunofaño uco Moocaani jɨɨbeguehi sitaaco ɨdicumo mɨhɨnivamo needino, nooboro. \v 29 Jaaneguiiha amɨɨhai uco mucuuhuvanoco mɨllɨ nootɨɨbo saahi. ¿Jaamo jinejeguiiha uco mucuuhuvahi? nooboro. \p \v 30 Jaanegui Cornelio iimusuuhi: Igueenemeheje fucuva mihicacuuhi jisumi nɨhɨba icaaberi jaahe machutɨɨbo iijɨcuuvɨ Moocaanima iimaanaaca uuvɨ jafevehinɨɨbo gaifi arɨcuchehufa jɨɨcɨnɨɨbo. \v 31 Jaabo uco neehinɨhi: Cornelio, Moocaani guubuuhi idiimaanoco gaajacuubo ɨɨdaasumoco adaamusuhicanoco. \v 32 Jaanegui gallu Jope cuumivɨ saatohotɨ Simon Pedroco ihɨcɨtequi asimeehene imibachumɨnaafi tollɨro Simon onoobo iija muuaijɨniri iicajafa icaaboco. Jaabo asaadɨ ɨɨma iimaajiibo, nooboro. \v 33 Jaanegui galluuhi tusumiro ɨco ihɨcɨtequi. Jaabo imino saahi. Jaanegui jino famooro Moocaani ɨmefeene mihicahi. Moocaani ɨco atajɨɨbanoco mihimeguehi muguubunoco, nooboro. \s1 Cornelio Iijafaño Pedro Jɨɨbeguehi. \p \v 34 Jaanegui Pedro tɨconɨuhi nooboro: Jari jisu gaajahi Moocaani sabadɨro miyamɨnaaco agaijɨnoco. \v 35 Sabadɨro agaayɨcɨnoco fahɨgova miyamɨnaatɨ diiboco ɨñɨhicugomoro imino iicamoco. \v 36 Mɨɨro Moocaani iimaauhi Israel cuumimɨnaaco sajeebɨɨ icano jɨɨbogoco ɨjɨɨbuguubo Jesucristofeenedɨ. Jaabo diibo famoo Aivojɨɨbo. \v 37 Amɨɨhairyo imino magaajacuuhi paryɨ judiomɨ jiinɨjevɨ iicaunoco. Mɨɨro Jua jɨɨbogooboro initɨhicaunobuunatɨ. \v 38 Galileavɨ jillɨ tɨcovauno Moocaani Jesu Nazareooboco Gaijaco imityama acɨubo. Jaaneri feehicaubo imino moonɨɨboro iimitɨno ɨjɨma iicamoco taajasuuboro feehicaubo. Jillɨ moonɨɨboro feehicaubo Moocaani diiboma iicaumaño. \v 39 Jaanoco mɨɨhai magaajahi Jesu Jerusale cuumifaño, paryɨ Judea jiinɨjevɨ icano omoonɨhicaunoco. Jaaboco agaicaaumoro ɨmohobujevɨ tetecuumo. \v 40 Jaaruuboco Moocaani buheetesuuhi mifucucɨ, safucu icanotɨ. Jaabo mɨɨhaivɨ jafeveuhi. \v 41 Jaaruno famoovɨro jafevetɨɨbo mɨɨhaivɨro jafeveubo mɨɨhaico itɨconɨtɨro Moocaani toono gaajamɨnaatɨ ɨɨcɨumovɨ. Jaaboma mɨɨhai mamachumoro mahaduhicauhi iguijeveubo ubuheeteunobuunatɨ. \v 42 Jaabo mɨɨhaico galluuhi miyamɨnaaco mɨjɨɨbeguequi Moocaani diiboco iguijevemehallɨvɨ, ubuheemehallɨvɨ icano Aivojɨɨbotɨ ificuunoco mɨjɨɨbeguequi icano. \v 43 Tollɨro famooro sɨɨcɨjetɨro Moocaani iimaamɨnaa Jesutɨ iimaauhi: Paryɨ diiboco imiyaavogomo diibofeenedɨ taajaji, noomoro. Jaanoco Pedro nuuhi. \s1 Judiomɨ Icatɨrumo Moocaani Gaijaco Gaayɨcɨhi. \p \v 44 Pedro ihiimaaunaacaro Moocaani Gaija niituuhi paryɨ diibo jɨɨbogoco uguubunɨcɨumohallɨvɨ. \v 45 Jaaneri sihidɨ jabafiituumo judio miyaavogomɨnaa Pedroma asaaumo, tollɨro judiomɨ icatɨrumoco, Moocaani Igaijaco aacɨuneri, \v 46 bu tollɨro sijɨɨjeri ihiimaamoro Moocaanico imehicaumo icanoco uguubuumoro. \v 47 Jaanegui Pedro nuuhi: Jaanegui, ¿mɨɨjoho bu collɨhi neejirahi nɨfaihuri nitɨratɨmo iicaqui mɨɨhaibadɨro bu Moocaani Gaijaco agaayɨcɨcuumo? nooboro. \p \v 48 Jaanegui tajɨɨbaubo diito initɨsuquimaaiqui Jesucristo momofeenedɨ. Jaadɨ Pedroco ifiitɨunegui diitoma gueenejɨsuno icaubo. \c 11 \p \v 1 Jaanaa saatoho minɨsumɨnaa, inahabomɨ icamo Judeari iicaumo guubuuhi tollɨro siicuumioto icarumo Moocaani jɨɨbogoco agaayɨcɨunoco. \v 2 Jaanaa Pedro Jerusalevɨ agaseuboco saatoho judiomɨ miyaavogomɨnaa ɨtɨhɨɨsuumoro, nuuhi: \v 3 ¿Collɨhi judiomɨ icatɨmojaago edeeguejeebere diitoma machuhi? noomoro. \p \v 4 Jaanegui Pedro diitoco jɨɨbuguuhi fanootɨro nijequevɨ tahɨ iicaunoco. \p \v 5 Jillɨ nooboro: Uujoho Jope cuumivɨ iicahinɨsumi Moocaanima ihiimaahinɨɨbo atyɨmehinɨhi gaijafaño gaachehubaryutyɨgababadɨ jeevanoco fahɨgovatɨ duujecɨnɨno niquejefañotɨ tajaa iniitonoco. \v 6 Jaanegui imino atyɨmequi emeecɨɨbo atyɨmehinɨhi fanoo asimɨ igueenemeheje itɨhaiño iicamehejeque, ɨñɨhicufiimoco, jiinimomɨco, agahafomehejeque icano. \v 7 Jaanaa niquejefañotɨ uco onoonoco guubuuhi: Pedro gañiivo. Jaaboro diitotɨ gaisiraicɨɨbo diidu, onoonoco. \v 8 Jaarunaa uujoho neehinɨhi: Chahano, Aivojɨɨbo, uujoho duutatɨhi jihovono ɨɨdicunoco, nooboro. \v 9 Jaanegui niquejefañotɨ siino uco noono: Moocaani iimibachucuunoco ɨɨjoho: Ɨdicuno, needino, noonoro. \v 10 Jaanoro mifoocɨ, safo icano niituuhi. Jaanoro niquejefa siino fuucuuno. \v 11 Jaanaaca miimɨsiicɨ, saafi icamo ɨfutuuhi uujoho iicaujavɨ uco ɨɨcɨvamo Cesarea cuumitɨ agalluumo. \v 12 Jaanegui Moocaani Gaija uco diitoma galluuhi bañɨgotɨɨbo difo, nooboro. Jaanegui sahuse juugahusetɨ saafi icamo uuma fuuhi. Jaamoma saafi iijafa majaaheveuhi. \v 13 Jaabo mɨɨhaico jɨɨbeguehi Moocaani toomomɨnaafico aatyɨmehinɨɨbo ujulleeveebere diiboco eneehinɨnoco: Saatohotɨ Jope cuumivɨ gallu Simon Pedro onooboco ihɨcɨtequi. \v 14 Jaabo ɨco jɨɨbegueji diijamɨnaama ataajajinoco, nooboro eneehinɨnoco. \v 15 Jaanegui uujoho ihiimaabo tɨcovahinɨnaacaro Moocaani Gaija diitohallɨvɨ niitehinɨhi itɨconɨ mɨɨhaihallɨvɨ iicaubadɨ. \v 16 Jaanotɨ uujoho esafetehinɨhi Jesu unuunoco: Miyaano Jua nɨfaihuri nitɨuhi. Jaanotɨ amɨɨhai minitɨcafeteji Moocaani Gaijari, unuunoco. \v 17 Mɨɨhai Aivojɨɨbo Jesucristoco mimiyaavuguusumi aacɨcuubadɨro diitoco aacɨcuunoco. Jaanegui uujoho miyamɨnaafiro, ¿mɨllɨ Moocaanico jenaaujirahi? nooboro. \p \v 18 Jaanoco Jerusaleri iicaumo inahabomɨ uguubuumoro llɨɨvɨuhi. Jaamoro Moocaanico imuumo: Jaanegui tollɨro Moocaani siicuumioto icarumo iheedehifiico ejeevesumoco acɨhi ifinɨjitɨno ifiico, noomoro. \s1 Antioquia Cuumivɨ Moocaani Iija Iicano. \p \v 19 Esteba onooboco agaicaaunotɨro saatoho miyaavogomɨnaaco ɨdaasuno omoonɨunotɨ sanoodɨmo gaacɨnɨuhi Feniciavɨ, Chiprevɨ, Antioquiavɨ icano. Jahɨ jaamo Moocaani iijɨco jɨɨbeguehicauhi saatohocoro judiomɨco sitaaco jɨɨbogotɨmo. \v 20 Jaarunaa saatoho Chipre, Cirene icano miyaavogomɨnaa Antioquia cuumivɨ ɨɨfutuumo judiomɨ icatɨrumoco jɨɨbuguuhi Jesucristo Moocaani Achi jɨɨbogoco. \v 21 Jaamoma Moocaani mitya icahicauhi. Jaamaño sihidɨ saatoho iheedehiijɨco ejeevesuumoro Aivojɨɨbo Jesuco miyaavuguumo. \p \v 22 Jaanoco Jerusaleri iicaja Moocaani iijamɨnaa uguubuumoro Bernabeque galluumo Antioquiavɨ. \v 23 Jaabo Bernabe ɨɨfutuubo atyɨmeuhi Moocaani imihuseri diito imino iicanoco. Jaaneri imo imo iminifutuuboro diitoco fajɨɨnɨubo sefano ijeebɨɨco omoonɨmoro Aivojɨɨbo Jesucristo iijɨfañoro iicaqui. \v 24 Jaabo Bernabe imihuseebe Moocaani Gaija ijeebɨɨfa icaabo sihidɨ miyaavogoobo. Jaamaño sihidɨ miyamɨnaaco Jesucristodi ɨcɨhicaubo. \p \v 25 Jaanobuunatɨ Bernabe fuuhi Tarso cuumivɨ Sauloco ɨɨcɨtuubo. Jaaboro Antioquiavɨ satyuubo. \v 26 Jahɨ Cristoco imiyaavuguumoma icaumɨsi saficaba Antioquiavɨ sihidɨ miyamɨnaaco jɨɨbogomɨsiro. Jaamañovɨ itɨconɨ Antioquiavɨ momonɨumo miyaavogomɨnaaco Cristotatɨ. \p \v 27 Jaasumi Moocaani iimaamɨnaa Jerusaletɨ fuumo Antioquiavɨ. \v 28 Jaanaa diitotɨ saafi Agabo onoobo inahabomɨfeenetɨ ujulleeveuboro Moocaani Gaija diiboco unuunoco nuubo: Fanoo jiinɨjevɨro aivo sihidɨ ajeba icaji, nooboro. Jaano icauhi aivojɨɨbo Claudio onoobo atajɨɨbausumi. \v 29 Jaanegui Antioquiari iicau miyaavogomɨnaa esamaaiumoro inahabomɨ Judeari iicaumoja nɨhɨbamɨco galluumo inehejema iicaudɨmo aacɨunehejeque icano. \v 30 Tollɨro bu Moocaani iija quillahutojaago galluumo nɨhɨbamɨco Bernabe, Saulo icamɨsima. \c 12 \s1 Cristotaco Ɨdaasuno Moonɨmo. \p \v 1 Jaasumi aivojɨɨbo Herode\f + \fr 12:1 \ft Herode Agripa onoobo. Jaabo Herode Imityaabo onoobo iyaachi.\f* tɨconɨuhi Cristotaco ɨdaasuno omoonɨubo. \v 2 Jua nahabo Jacooboco aamɨgari gaicaausuubo. \v 3 Jaano judiomɨdi iimiunegui Herode Pedroco sisɨsuubo Pascua jɨɨbaimosumi. \v 4 Jaaboco isisɨsuuboro cɨvojafaño ficusuubo. Jaaboco igueenemehejedɨhaiva icamo toomomɨnaa teemehicauhi ifahaiva tɨcovovɨ igueenemehejedɨmova icamo. Jaaboco Pascuabuunatɨ miyamɨnaa ɨmefeenevɨ iinusuguubo. \v 5 Jaabo Pedro cɨvojafa icaaboco imino teemehicaumo. Jaarunaa Cristota diibohallɨvɨ suufenɨtɨmo Moocaanico dilluhicauhi. \s1 Moocaani Pedroco Cɨvojafañotɨ Iinusuhi. \p \v 6 Jaanaa Herode Pedroco miyamɨnaa ɨmega ihiinusuujino iijɨcuuvɨofucu Pedro miimɨsiicɨ soldaomɨsifeene cɨgahicauhi mihicɨ jɨgaiñehiicɨri sisɨcɨnɨɨbo tollɨro saatoho icɨvoja guhuga ɨmegaco teemehicauhi. \v 7 Jaanaa Moocaani toomomɨnaafi icɨvojafaño jafevevauhi. Jaaneri paryɨ icɨvojafaño achɨcɨuhi. Jaadɨ Moocaani toomomɨnaafi Pedroco imecuhutɨ ganɨɨcɨuhi ihaiquequi. Goovano gañiivo, nooboro. \p Jaasumiro Pedrotɨ ijɨgaiñehi ihusetɨ acutuuhi. \p \v 8 Jaaboco Moocaani toomomɨnaafi nuuhi: Diniivɨgai meeheque cuhufono siyaavoobo ditɨhaipaajeneque dɨcamaje, eneenegui Pedro jɨcamaaiuhi. \p Jaadɨ siino Pedroco nuubo: Simon, diijeebutachehuco gafaivoobo tadyojɨcutɨ disaa, nooboro. \p \v 9 Jaanegui Pedro idojɨcutɨ saauhi: Fɨne jillɨ tɨgahi, nooboro itoomomɨnaafi omoonɨunoco. \v 10 Jaamɨsi tɨconɨuhi afatyumɨsi ɨmegari iicautoomomɨnaaco. Jaanohallɨvɨ iicaumoco icano afatyuudɨ ɨɨfutuumɨsi jɨgaiño guhuga jahisivɨ ɨɨfotocɨnɨhugavɨ jaahuga iinoro faayacafutuuhi. Jaaneri ihiinuumɨsiro jɨɨhairi fuumɨsi. Jaanaa itoomomɨnaafi diibotɨ imimañobatɨ sihɨ minifutuuhi. \p \v 11 Jaadɨ jari Pedro imino eesafutuuboro nuuhi: Jari gaajacɨhi miyaano iicanoco. Moocaani jahi itoomomɨnaafico galluuhi uco Herode usetɨ, judiomɨ omoonɨjirunotɨ icano itaajasuqui, nooboro. \p \v 12 Jaanoco esamaaiboro Pedro fuuhi Maria, Jua Marco onoobo seejɨ iijajaago. Jahɨ sihidɨ miyamɨnaa igaicɨnɨuhi Moocaanima ihiimaaumo. \v 13 Jaabo ɨɨfutuuboro jahisio guhugaco tutucutuubo. Jaanegui bagocaja Rode onoogo iinuuhi: ¿Mɨɨjoho fɨne? noogoro emeecɨtogo. \v 14 Jaago Pedro ico iicanoco uguubuugoro imo imo iminifutuugoro iguhugaco faayɨcɨutɨgoro jinafatyuugo ɨjɨɨbogotogo Pedro iguhuga ɨmegavɨ iicaunoco. \v 15 Jaanegui diigoco nuumo: Jillɨ fɨne degavehi, noomoro. \p Jaarunaa diigo: Miyaano, noogoro jenaauhicauhi. \p Jaanegui nuumo: Diibo icatɨno fɨne jillɨ diibo gaija, noomoro. \p \v 16 Jaarunaa Pedro suufenɨtɨɨbo iguhugaco tutucuhicauhi. Jaanegui iguhugaco afaayɨcɨumo diiboco aatyɨmeumoro jabafiituuhi. \v 17 Jaanegui Pedro diitoco ihuseri faguuhi llɨɨvɨ iicaqui. Jaaboro diitoco jɨɨbuguubo Moocaani diiboco cɨvojafañotɨ ihiinusuunoco. Jaaboro jillɨ Jacooboco, saatoho monahabomɨco icano mɨjɨɨbogo, nooboro sihɨgovɨ fuubo. \p \v 18 Jaanaa meseseeveudɨ icɨvoja toomomɨnaa ñaaɨvocasiuhi: ¿Mɨllɨ Pedro cuuca icahi? noomoro. \v 19 Jaamoco Herode guiinusuuhi. Jaarumo aatyɨmeutɨnegui diitoco: ¿Mɨllɨ jana taajaabo? nooboro itoomomɨnaaco gaisiraicɨsuubo. Jaaboro Herode Judeatɨ ufuuboro Cesarea cuumivɨ icatuubo. \s1 Herode Guijevehi. \p \v 20 Jaabo Herode sɨfiiratuuhi Tiro, Sidon icamo miyamɨnaajaago. Jaanegui diito sabadɨro ihiimaacasiumoro saaumo Herodejaago. Itɨconɨ Herode iija aivojɨɨbo Blasto onooboco nɨhɨbamɨco jaaduumo diitohallɨvɨ ihiimaaqui. Jaabofeenedɨ Iherodeque dilluumo sajeebɨɨ iicaqui diibo jiinɨjetɨ machutaaco agaayɨcɨhicauneguiiha. \v 21 Jaanegui Herode diitoco tufucu jei masaa unuufucu, ihaivojɨ gaachehuco ɨjɨcafutuuboro ihaivojɨ gɨcɨnɨtafa casɨɨvuubo. Jaaboro diito ɨmefeenevɨ iimaaubo. \v 22 Jaaneri miyamɨnaa coovadiinamaaiuhi: ¡Jino ihiimaabo miyamɨnaafi icatɨɨbo Moocaaniro! noomoro. \p \v 23 Jaasumiro Moocaani toomomɨnaafi diiboco chuumusuuhi Moocaanico iimuunoco diiboro agaayɨcɨumaño. Jaasumiro guijeveubo jɨɨjoho uduuneri. \p \v 24 Jaano tɨcovo Moocaani iijɨ guiraatonoro feehicauhi fahɨgovadɨ ɨjɨɨbegueneri. \p \v 25 Jaadɨ Bernabemɨsi idudɨcamaajeque imivuudɨ Jerusaletɨ dojɨcuvɨro uhuumiumɨsi Jua Marco onooboco satyuumɨsi. \c 13 \s1 Bernabe, Saulo Icamɨsi Tɨconɨhi Siicuumijaa Ofoomɨsi. \p \v 1 Jaanaa Moocaani iimaamɨnaa icauhi Antioquiari iicaja Moocaani iijafaño. Jaamou diito jɨɨbogomɨnaa Bernabe, Simon Cɨvucu onoobo, Lucio cireneobo, Manae onoobo Galilea aivojɨɨbo Herode\f + \fr 13:1 \ft Herode Antipa onoobo. Mc 6.14; Lc 3.1; Hch 4 22.\f* cojɨvɨ ifiivuubo, Saulo icamo. \v 2 Jaamo safucu igaivuumo Moocaanima machutɨmo iimaaqui. Jaamo machutɨmo Moocaanima ihiimaaumaaca Moocaani Gaija nuuhi: Bernabe, Saulo icamɨsico ijeevadɨ uudi mudugaacu diitɨsico toono dudɨcamaajejaa ucuuhuvaunojaago, noonoro. \p \v 3 Jaanegui saatoho jɨɨbogomɨnaa machutɨmo Moocaanima ihiimaaunobuunatɨ ihuseneque diitɨsihallɨvɨ ificuumoro diitɨsico galluumo. \s1 Jɨɨbogomɨnaa Chipre Chugaivɨ Jɨɨbeguehi. \p \v 4 Jaamɨsico Moocaani Gaija agallunegui Bernabe, Sauloma icamɨsi fuuhi Seleucia cuumivɨ. Jaamañotɨ muuairi fuumɨsi Chipre chugaivɨ. \v 5 Jaamɨsi Salamina cuumivɨ ɨɨfutuudɨ judiomɨ sinagogajanofaño Moocaani iijɨco jɨɨbeguehicaumɨsi. Jaamɨsima Jua Marco onoobo fuuhi diitɨsico ihamusuqui. \v 6 Jaamo tuchugairiro efeehicamo Pafo cuumivɨ ɨfutuuhi. Jahɨ atyɨmeumo judiomɨoobo BarJesu onoobo maaimoco. Jaabo bañɨhicauhi: Uujoho Moocaani iimaamɨnaafi, nooboro. \v 7 Jaamaaimo Sergio Paulo onoobo aivojɨɨbo fanoovaco gaajaabo cojɨri icahicauhi. Jaabo ihaivojɨɨbo cuuhuvauhi Bernabe, Saulo icamɨsico Moocaani iijɨco iguubuqui. \v 8 Jaarunaa tomaaimo griego iijɨri Elimas onoobo diitɨsico jenaauhicauhi ihaivojɨɨbo imiyaavugujiruneguiiha. \v 9 Jaanegui Saulo icaruubo Pablo onoobo Moocaani Gaija ijeebɨɨfaño gahafɨcɨnɨɨbo diiboco imino ɨhɨɨfɨnɨcɨuboro nuuhi: \v 10 ¡Bañɨfiiramɨnaafi ɨjɨ seemene idiicaabo, idiimitɨɨbo miyaano jɨɨhevemɨnaafi idiicaabo! Ɨtɨcovojɨ Moocaani jɨɨhaico, ¿collɨhi suufenɨtɨɨbo cɨryu cɨryu moonɨɨboro diicahicahi? \v 11 Jisu ɨco Moocaani use aamɨji dihaallɨɨ ɨco ijaabavequi. Jaabo nɨhɨba seseeque atyɨmetɨɨbo diicahi gueenene, nooboro. \p Jaasumiro cɨvono diibedi minifutuuno aimuufaibadɨ. Jaaneri dudɨɨvɨ icaubo. Jaanegui saatohoco guiinuubo ihusetɨ agaayɨcɨmoro diiboco isatyequi. \v 12 Jaanoco ihaivojɨɨbo aatyɨmeuboro miyaavuguhi. Jaaboro Moocaani iijɨco ɨjɨɨbogonoco uguubuuboro eetyehicauhi. \s1 Pablomɨ Pisidia Jiinɨjeri Iicano Antioquiavɨ Ɨfetehi. \p \v 13 Jaadɨ Pablomɨ ɨjɨcamaaimoro Pafo cuumitɨ ufuumo ɨfutuuhi Pergevɨ Panfilia jiinɨjevɨ. Jaamañovɨ Jua Marco onoobo diitɨsico ejeevesuuboro uumiuhi dojɨcuvɨro Jerusalevɨ. \v 14 Jaanobuunatɨ diitɨsi Pergetɨ fatyuuhi Antioquiavɨ Pisidia jiinɨjevɨ. Jahɨ judiomɨ jaguisɨsumi sinagogajafaño ufuumɨsiro casɨɨvutuumɨsi. \v 15 Jaadɨ Moise tajɨɨba aameneque, bu Moocaani iimaamɨnaa aameneque icano emeecɨudɨ sinagogaja aivojɨto atajɨɨbaunegui dilluumo: Fañɨ, fagojɨɨbogoma mihicahachiijɨ miyamɨnaadi jisu mihiimaa, noomoro. \p \v 16 Jaanegui Pablo agañiivuuboro ihuseri faguubo llɨɨvɨ iicaqui. Jaaboro nuubo: Israel miyamɨnaa muguubu; amɨɨhai tollɨro Moocaani jeecɨvomɨnaa. \v 17 Moocaanico amɨɨhai Israel cuumimɨnaa mimiyaavogoobo moheedeeteque ɨcɨuhi. Jaaboro diitotɨ ajashutɨ cuumi eetavuubo siicuumifeenevɨ Egiptori iicausumi. Jaadɨ toojiinɨjetɨ imityari diitoco iinusuubo. \v 18 Jaadɨ Moocaani miimɨsiicɨ tɨcovovɨ ficabano sɨcaihɨgo diitoco jaabɨcɨuhi. \v 19 Jaaboro sahuse juugahusetɨ miicuumiicɨ icano jiinɨje miyamɨnaaco Canaan jiinɨjevɨ ifinɨsuuboro moheedeeteque ijiinɨjeneque acɨubo. \v 20 Jaadɨ cuatro ciento cincuentadɨ ficabavabuunatɨ diitoco fagomɨnaafeenedɨ tajɨɨbahicaubo. Jaanobuunatɨ Moocaani iimaamɨnaafi Samuel iicausumi \v 21 Moocaanico dilluumo aivojɨɨbotɨ diitoco ihacɨqui diitoco itajɨɨbahicaqui. Jaanegui Moocaani diitoco acɨuhi miimɨsiicɨ ficabanohachuta tɨcovovɨ aivojɨɨbotɨ Saul onooboco Sis onoobo achico, Benjamin cuumiooboco. \v 22 Jaadɨ Moocaani Saulco ihaivojɨtɨ gañɨɨuhi. Jaaboro aivojɨɨbotɨ Davidco ficuubo. Jaabotɨ Moocaani nuuhi: Isai achi Davidco atyɨmehi: Tajeebɨɨ onoobadɨ iicaaboco uujoho iimogobadɨ iicajiiboco, nooboro. \v 23 Jaabo David iyaachimɨhaioobou Jesu, Moocaani Israel cuumimɨnaaco itaajasuqui ificuubo diibo unuubadɨ. \v 24 Jaabo Jua Jesu saautɨnaacaro jɨɨbeguehicauhi paryɨ Israel cuumimɨnaaco: Minitɨsuquimaaje amɨɨhai eedeehifiico mejeevesumoro, nooboro. \v 25 Jaabo Jua ijɨɨbogoco imivucuujino fiitɨno nuubo: Amɨɨhai uco diiborucu, noomoro mehesɨcɨnɨɨbo icatɨhi. Tabuunatɨ saajiibo tajanaanɨcɨvɨ iicaabo. Jaabovɨ ɨfototɨhi diibobadɨ sihidɨ jeevahi. Jaabou, diibo tɨhaipaaje duujeque isinaayujiruunova, nooboro. \p \v 26 Jaamo amɨɨhai tañahabomɨ Abraham yoto seeme mihicamo, tollɨro amɨɨhaifeene siicuumioto Moocaanico mejeecɨvomo icano. Amɨɨhaidi iicano jino taajasujɨɨbogo. \v 27 Mɨɨro Jerusaleri iicamo paryɨ ihaivojɨtoma Jesuco gaajautɨhi, Moocaani iimaamɨnaa aameque fahiijɨvaro jaguisɨsumi ɨɨfɨnɨcɨrumo gaajahicautɨmo. Jaamoro diitoro Jesuco iguijenɨguusumi toohaamefaño onoonoco miyaavusuumo. \v 28 Toonohallɨtɨ agaicaaujirunoco diibovɨ aatyɨmeutɨnegui Pilatoco dillumo diiboco igaicaauqui. \v 29 Jaamoro diibotɨ aamefaño onoobadɨ iicacuusumi ihɨmohobujetɨ iniitusuumoro cɨɨumo. \v 30 Jaaruuboco Moocaani guijevefañotɨ buheetesuuhi. \v 31 Jaabo gueenene fucuva jafevehicaubo diiboma Galilea jiinɨjetɨ Jerusale cuumivɨ ufuumovɨ. Jaamo diito jisumi diibotɨ miyamɨnaaco jɨɨbeguehicahi. \p \v 32 Jaamo mɨɨhai amɨɨhaico mɨjɨɨbeguehicahi iimino jɨɨbogoco Moocaani moheedeeteque unuunoco. \v 33 Mɨɨhai diito iyaachimɨhai mihicamedi diibo unuuno miyaavehi Jesuco ubuheetesuubo Salmo onoohaamefaño capitulo dos onoobadɨ: Ɨɨjoho taseemene jifucu uubadɨro idiicaabo, noonoro. \v 34 Moocaani diiboco ifi tuucɨtɨno iicaqui ubuheetesuujinoco jillɨ nuubo. Jaabo ɨco uujoho acɨji Davidco unuunoco, nooboro. \v 35 Jaabadɨro bu Sisalmovɨ noono: Agaijɨɨbo dijeecɨvomɨnaafi ifiico deevesujitɨhi tuucɨtɨno iicaqui, noonoro. \v 36 Jaabo David isumiotoco imino moonɨubo Moocaani onoobadɨ: Jaabo iguijeveuboco iheedete cojɨvɨ cɨɨumo. Jaabo tuucɨuhi. \v 37 Jaanotɨ Moocaani ubuheetesuubo tuucɨutɨhi. \v 38 Jaanegui fañɨ, magaaja diibo Jesufeenedɨ imitɨ buusuco amɨɨhaico mɨjɨɨbogonoco. \v 39 Mɨɨro Moise tajɨɨbaco omoonɨrumo taajatɨmo iicahicamo paryɨ Jesuco imiyaavogomo diibofañodɨ taajaji. \v 40 Jaanegui imino mehesɨcɨnɨ; Moocaani iimaamɨnaa jillɨ unuuno amɨɨhaihallɨvɨ icadino: \q1 \v 41 Memeecɨ amɨɨhai dejecumɨnaa, majabafiitomoro mifinɨcɨnɨ uujoho Moocaani iicaabo amɨɨhai mihicasumi sihidɨ ejeevanoco eetaveji. Jaarunoco saatoho amɨɨhaico ɨjɨɨbogorunoco miyaano meneejitɨrahi, onoono. \p \v 42 Jaadɨ Pablomɨsi inahabonɨmɨnaama judiomɨ sinagogajatɨ ihiinuumoco judiomɨ iicatɨmo nuuhi: Sijaguisɨvɨ jei mɨɨhaico siino mɨjɨɨbogo, noomoro. \v 43 Jaadɨ Pablomɨsi jahisivɨ iinuucuumɨsi dojɨcutɨ fuumo sihidɨ judiomɨoto, siicuumio miyaavogomɨnaa icamo. Jaamoco diitɨsi fajɨɨnɨhicauhi: Moocaani imihiijɨguiinoro mihica, sefano noomɨsiro. \p \v 44 Jaadɨ sifoo jaguisɨvɨ fiitɨcuujiruno faacuumiro ufuuno Moocaani iijɨco iguubuqui. \v 45 Jaanegui judiomɨ sihidɨ miyamɨnaa ufuunoco aatyɨmeumoro diitohallɨtɨ Pabloco jɨɨheveuhi. Jaamoro Pabloco ejenaaumoro dejecuhicaumo. \v 46 Jaarunaa Pablomɨsi igototɨmɨsi nuuhi: Itɨconɨ amɨɨhai judiomɨco Moocaani iijɨco mɨjɨɨbeguejirahi. Jaarunoco magaayɨcɨtɨmoro ifinɨjitɨno ifiima mihicagotɨhi. Jaanegui amɨɨhai cojɨtɨ siicuumiotojaagovɨro mefeeji, noomɨsiro. \v 47 Jillɨ nooboro Moocaani mɨɨhaico tajɨɨbauhi: \q1 Ɨco ficuuhi faajiinɨjemɨnaahallɨvɨ judiomɨ icatɨrumoco gaajasuqui. Amɨɨhaifeenedɨ taajasujɨɨbogoco jiinɨjejɨnibaacɨvɨ galluuji, nooboro. \p \v 48 Jaanoco siicuumioto uguubuumoro imo imo minifutuuhi. Jaamoro: Moocaani iijɨ aivo imihi, noomoro miyaavuguumo, paryɨ fiivo ifiima iicaqui ɨɨcɨcuudɨmo. \v 49 Jillɨ paryɨ toojiinɨjevɨ Moocaani iijɨ jɨɨbogocafutuuhi. \v 50 Jaarunaa judiomɨ iimaacasiuhi Moocaani iija gaigoomɨ obocɨfimoma, tuucuumio gaifiimɨ obocɨfimo icamoma. Jaamoro tɨconɨuhi Pablomɨsico ɨjɨɨhevemere ɨdaasuno omoonɨumo. Jaamoro diitɨsico toojiinɨjetɨ gañɨɨumo. \v 51 Jaanoma iicaumɨsi diitohallɨvɨ itɨhaipaaje jiinɨco tatacuumɨsi toono jɨɨbogobadɨ iicano. Jaamɨsiro Iconio cuumijaa fuumɨsi. \v 52 Jaarunaa Cristotaco ejeevesuumo imo imo icauhi Moocaani Gaija ijeebɨɨnofaño iicaumaño. \c 14 \s1 Pablomɨsi Iconio Cuumivɨ. \p \v 1 Jaadɨ Iconiovɨ Pablo, Bernabe icamɨsi judiomɨ sinagogajafaño fuuhi. Jaamɨsiro jɨɨbeguehicauhi. Jaanoco sihidɨ miyaavuguumo judiomɨ griegomɨoto icamo. \v 2 Jaarunaa saatoho judiomɨ imiyaavuguutɨmo siicuumiotoco esaayusuuhi inahabomɨco ijɨɨhevequi. \v 3 Jaarunoco igototɨmɨsi tuucuumivɨ gueenene icaumɨsi Moocaanitɨ jɨɨbogomɨsiro. Jaabo Moocaani iimihusetɨ ihiimaanoco miyaavugusuhicauhi ɨɨfusunoco, sihidɨ ejeevanehejeque icano omoonɨhicanofeenedɨ. \v 4 Jaarunaa tuucuumio miyamɨnaa dugaacɨnɨuhi saatoho judiomɨjaagodɨ, saatoho minɨsumɨnaajaagodɨ icano. \v 5 Jaanoma iicamo judiomɨ, siicuumioto icano aivojɨtoma jɨcucasiuhi diitoco ɨdaasuno omoonɨmoro guiisibaneri ihaamɨqui. \v 6 Jaanoco Pablomɨsi agaajacɨumɨsiro gaauhi Listra, Derbe icanovɨ, Licaonia jiinɨje uufocono cuuminovɨ icano. \v 7 Jahɨ tollɨro taajasubogoco jɨɨbeguehicaumɨsi. \s1 Listra Cuumivɨ Pabloco Guiisibaneri Aamɨmo. \p \v 8 Listra cuumivɨ icaubo saafi ifiivuunotɨro ɨgotɨɨbo iicaubo. Jaabo gɨcɨnɨuhi ɨgotɨɨbo itɨhai iimiutɨneri. \v 9 Jaabo Pablo iimaanoco imino guubunɨcɨhicauhi. Jaanegui Pablo diiboco imino emeecɨubo gaajacɨuhi: Uujoho buheeji, nooboro imiyaavuguunoco. \v 10 Jaanegui Pablo sefano nuuhi: ¡Sano tɨcovoro ditɨhaihallɨvɨ dulleeve! nooboro. Jaanegui sefano casiniivuubo. \p Jaaboro ɨgooboro fuubo. \v 11 Jaano Pablo omoonɨunoco miyamɨnaa aatyɨmeumoro sefano coovadiivuumo Licaonia iijɨri: ¡Diosmɨ, miyamɨnaa ifibadɨ ifiivotomoro mojaago niitehi! noomoro. \p \v 12 Jaamoro Bernabeque Jupiter neehicaumo. Jaanotɨ Pabloco Mercurio neehicaumo, diibo ɨjɨɨbeguehicauneguiiha. \v 13 Jaanegui Jupiter sacerdote Jupiterque iimehicauja cuumi ɨmegari iicaja abajaabo sɨvauhi niivɨmɨco deecaneri imino iimibachuhicauboro. Jaamɨsico sihidɨ miyamɨnaa diitɨsico iimomoro jeecɨvuujirumo iniivɨmɨco agaisiraicɨumoro. \v 14 Jaanoco iminɨsumɨnaatɨsi Bernabemɨsi agaajacɨudɨ igaachehunoco agallicumɨsiro jɨcafutuuhi miyamɨnaafeenedɨ coovadiicɨnɨmɨsiro: \v 15 Amɨɨhai, ¿collɨhi tollɨ momoonɨhi? Amɨɨhaibadɨro mɨsi miyamɨnaatɨsi, tooneguiiha mɨsi masaahi. Tollɨ iicaneheje jihovonehejeque mejeevesuqui. Jaamo ɨdɨɨboro Moocaani iicaabojaago miminifetequi, niquejeque, jiinɨjeque, muuaiñoco icano paryɨ faabohoco ifiivusuubojaago. \v 16 Sɨɨcɨjenaha Moocaani paryɨ cuumimɨnaaco ficuuhi iimogobadɨ iicaqui. \v 17 Jaaruubo fahiijɨvaro: Uujoho iicanoco igaajaqui, nooboro imino moonɨɨbo, niijabaco aigusuubo, basutaaco noovasuubo, mamachujidɨnoco acɨɨbo imo imo mihicaqui. \v 18 Jillɨ noomɨsiro diitoco faguumɨsi. Jaarunofaño suufenɨutɨrumo iniivɨmɨco agaisiraicɨmo diitɨsico ijeecɨvequi. \p \v 19 Jaanaa gaseumo judiomɨ Antioquia, Iconio icanotɨ. Jaamo tomaño miyamɨnaaco diitɨsihallɨvɨ abañɨumo miyaavugusuuhi. Jaamoro Pabloco guiisibaneri aamɨuhi. Jaaboco: Fɨne guijevecuubo, noomoro tuucuumitɨ buhɨgovɨ iguiiyɨcɨumoro gañɨɨjeuhi. \v 20 Jaabohallɨvɨ Cristota igaivuuhi. Jaanaa Pablo agañiivuuboro siino tuucuumifaño fuuhi. Jaano seseevedɨ Bernabema Derbe cuumivɨ fuumɨsi. \p \v 21 Jaacuumivɨ taajasujɨɨbogoco jɨɨbeguehicaumɨsi. Jaadɨ sihidɨ Cristota iicacuudɨ dojɨcuvɨro uumiumɨsi Listra, Iconio, Antioquia icanovɨ. \v 22 Jaacuumijevɨ Cristota iicaumoco quehecutusuumɨsi. Jaamɨsiro fajɨɨnɨhicaumɨsi quehecuno miyaavogofaño iicaqui. Moocaani aivojɨfaño mefeejimoco ɨdaasuno moonɨjimo, noomɨsiro. \v 23 Jaamɨsiro Moocaani iijanohallɨvɨ iquillahutotɨ ficuumɨsi. Jaadɨ machutɨmo Moocaanima iimaahicaumo Moocaanico imiyaavuguudɨmohallɨvɨ Moocaani iteemequi. \s1 Pablomɨsi Siino Uumihi Siria Jiinɨjeri Iicano Antioquiavɨ. \p \v 24 Jaanobuunatɨ fatyuumɨsi Pisidia jiinɨjefeenedɨ. Jaamɨsi ɨfutuuhi Panfilia jiinɨjevɨ. \v 25 Jaamɨsiro Perge cuumivɨ jɨɨbeguehicaumɨsi. Jaadɨ fuumɨsi Atalia cuumivɨ. \v 26 Toonotɨ ɨjɨcafutuumɨsiro muuairi fuumɨsi Antioquiavɨ itɨconɨ diitɨsico Moocaani imihiijɨfañodɨ idudɨcamaaiqui ificucuumivɨ. Jaanoco toono imivucuumɨsi. \v 27 Jaamɨsi Antioquiavɨ agaseudɨ igaiyɨɨcɨumɨsi paryɨ Cristotaco. Jaamɨsiro jɨɨbeguehicaumɨsi paryɨ Moocaani diitɨsima omoonɨhicaunoco judiomɨ icatɨrumedi Moocaani iguhugaco faayɨcɨuhi diito imiyaaveguequi. \v 28 Jaamañovɨ Pablomɨsi gueenene icauhi Cristotama. \c 15 \s1 Jerusalevɨ Igaivuumo. \p \v 1 Jaasumi saatoho Judeatɨ Antioquiavɨ ufuumo inahabomɨco ɨjɨɨbogomo tɨconɨuhi: Mataajaqui itɨconɨ amɨɨhai meeheque miquitɨcɨji Moise atajɨɨbaubadɨ, noomoro. \v 2 Jaamoma Pablomɨsi sihidɨro idillucasiumɨsiro jenaaucasihicauhi. Jaanofeenevɨ Pablomɨsico ficuumo saatoho icano Jerusalevɨ ifeequi minɨsumɨnaama, Jerusaleri iicaja Moocaani iija quillahutoma tobogoco ihiimaatequi. \p \v 3 Jaamoco Antioquiari iicamo Cristota agalluumo fuuhi. Jaamo fatyuuhi Fenicia jiinɨje, Samaria jiinɨje icanofeenedɨ. Jaamo inahabomɨco jɨɨbogomoro feehicauhi siicuumioto icarumo iheedehiijɨco ejeevesuumoro Moocaanico agaayɨcɨumoco. Jaabogoco uguubuumoro sihidɨ imo imo icaumo. \p \v 4 Jaanaa Pablomɨsi Jerusalevɨ ɨɨfutuumɨsico paryɨ Cristota, minɨsumɨnaa, iquillahuto icamo imo imo diitɨsico gaayɨcɨuhi. Jaamoco diitɨsi jɨɨbeguehicauhi Moocaani diitoma omoonɨhicaunoco. \v 5 Jaarunaa saatoho fariseomɨototɨ imiyaavuguumo ujulleeveumoro nuuhi: Imijiruno tollɨro judiomɨ iicatɨrumo imiyaavogomo meeheneque miquitɨcɨno. Jaamoro mataajɨɨbano Moise atajɨɨbaubadɨ iicaqui, noomoro. \p \v 6 Jaanegui igaivuumo paryɨ minɨsumɨnaa, iquillahuto icamo toonoco ihiimaaqui. \v 7 Jaanoco sihidɨ ejenaaucasihicaunobuunatɨ Pedro agañiivuuboro diitoco nuuhi: Tañahabomɨ, amɨɨhairyo magaajacuuhi itɨconɨ uco Moocaani ɨcɨuhi amɨɨhaifeenetɨ, taajasujɨɨbogoco judiomɨ iicatɨrumoco jɨɨbeguequi jaamo imiyaaveguequi. \v 8 Jaabo Moocaani famoo jeebɨɨnocoro agaajaabo ɨfusuuhi tollɨro diito agaayɨcɨunoco Igaijaco aacɨunofeenedɨ mɨɨhaico iicaubadɨro. \v 9 Moocaani diitoco mɨɨhaifañotɨ guiinovɨ ficuutɨhi. Jaamo jeebɨɨnoco nitɨcuubo diiboco imiyaavuguumaño. \v 10 Jaamo ¿collɨhi amɨɨhai mimiyaavogotɨhi Moocaani omoonɨnoco? Jaamoro jito imiyaavogomohallɨvɨ obocɨtajɨɨbaco mificuuhi, moheedeete, mɨɨhai icarumo meheetavejitɨrunoco. \v 11 Jaanoco diitobadɨro mɨɨhai mataajajinoco magaajahi Jesucristo imihiijɨfeenedɨ. \p \v 12 Jaanegui famooro ɨllɨɨvuumoro Bernabemɨsi ɨjɨɨbogonoco guubunɨcɨumo gaajataco, ajabafiiranehejeque icano diitɨsifeenedɨ Moocaani omoonɨhicaunoco siicuumiotofeenevɨ. \v 13 Jaanoco ihiimaaunobuunatɨ Jacoobo nuuhi: Tañahabomɨ, uco muguubunɨcɨ, nooboro. \v 14 Simon Pedro mɨɨhaico jɨɨbeguehi, ɨtɨconɨɨbo Moocaani judiomɨ iicatɨrumotɨ iyototɨ ɨɨcɨnoco. \v 15 Mɨɨro jillɨ noono Moocaani iimaamɨnaa acaatɨnɨuno: \q1 \v 16 Jinobuunatɨ uumiji. Jaaboro siino gañiiyɨcɨji aacutuuja David iijaco. Aacutuunoco siino iimibachuuboro eetaveji. \v 17 Jaano coovooto paryɨ Moocaanico iguiinequi paryɨ jiinɨjemɨnaa tamomoco ijeecɨvequi icano. \v 18 Jillɨ noobo Moocaani jinooco agaajasuubo sɨɨcɨjetɨro. \p \v 19 Jaanegui uujoho amɨɨhaico neehi: Judiomɨ iicatɨmoco gañuhusuno momoonɨdino iheedehiijɨco ejeevesucuumoro Moocaanijaagovɨro iicacuumoco. \v 20 Imicuujino aameque macaatɨnɨhaamefaño jillɨ meneeji: Ɨjɨnɨta jeecɨvoco deetavucuudino, saatohoba ataabavatɨmo buhɨgueejedɨ gaigoomɨma icadino, bu asimɨco udusuucɨneri amacanɨsumehejeque duucuudimo, tɨɨjohoco aducuudimo. Jillɨ noomoro \v 21 faacuumivariro icamo sɨɨcɨjetɨro Moise tajɨɨbaco ɨjɨɨbeguehicamo sinagogajanofaño fahiijɨvaro jaguisɨfucuva tɨcovoocɨvɨ, nuubo Jacoobo. \p \v 22 Jaanegui minɨsumɨnaa, quillahutomɨhai, paryɨ Moocaani iijamɨnaama ihiimaacasiumoro saatohotɨ ifeenetɨ ɨcɨuhi. Juda icaruuboco Barsaba eneehicaubo, Sila onoobo aivo diitofeenetɨ imiyaamɨsi iicamɨsico ɨcɨumo Pablo, Bernabe icamɨsima Antioquiavɨ igalluuqui. \v 23 Jaamoma aameque galluumo: Mɨɨhai minɨsumɨnaa, quillahuto, paryɨ monahabomɨ icamo moojɨco magalluuhi, monahabomɨ judiomɨ iicatɨrumo Antioquiari, Siria, Cilicia icano jiinɨjeri iicamojaago. \v 24 Mɨɨhai muguubuhi jimañotɨ saatoho ofoomovaha amɨɨhaico ihiimaari gañuhusuno moonɨhicahi mɨɨhai matajɨɨbatɨmo. Jaamo amɨɨhaico mɨtasuhicahi: Amɨɨhai meeheque miquitɨcɨ. Jaamoro Moise atajɨɨbabadɨ mihica, eneehicamo. \v 25 Jaanoma mihicamo sabadɨro monoomoro moofeenetɨ saatohotɨ mɨhɨcɨhi amɨɨhaijaa magalluuqui magaijɨno nahabomɨsi Bernabe, Pablo icamɨsima. \v 26 Jaamɨsi ñɨhicunofeenedɨ ifiico ficuuhi Jesucristo momohallɨtɨ. \v 27 Jaanegui amɨɨhaijaago magalluuhi Juda, Sila icamɨsico. Jaamɨsi amɨɨhaima ihiimaamɨsiro imino amɨɨhaico jɨɨbeguejimɨsi. \v 28 Jillɨ Moocaani Gaijadi imino, mɨɨhaidi imino icano janaanɨcɨ siinoco amɨɨhaico matajɨɨbatɨhi. Jino ɨdɨɨnocoro amɨɨhaico meneehi: \v 29 Ɨjɨnɨtaco ejeecɨvucuunoco meheetavucuudino. Jaabadɨro udusuucɨneri amacanɨsumehejeque muduudino, tɨɨjohoco mahaduudino, saatohoba ataabavatɨmo jahisihijedɨ gaigoomɨma icadino. Jillɨ mihicahachiijɨ imino momoonɨji. Tahɨ imino mihica, noomoro. \p \v 30 Jaamoco agalluumo fuuhi Antioquiavɨ. Jaamañootoco iigaiyɨɨcɨumoro toohaameque acɨuhi. \v 31 Jaahaameque inahabomɨ emeecɨumoro sihidɨ imo imo minifutuuhi toohaamefaño diito ajacusunoco aatyɨmeumoro. \v 32 Jaamɨsi Juda, Sila icamɨsi Moocaani iimaamɨnaatɨsi icauhi. Jaamaño inahabomɨco sihidɨ iijɨri afajɨɨnɨmɨsiro diitoco quehecutusuuhi. \v 33 Jaanobuunatɨ gueenene iicauno nijequetɨ inahabomɨ diitoco galluuhi: Sajeebɨɨma mofoo, noomoro dojɨcuvɨro diitoco agalluumojaago. \v 34 Jaarunaa Sila toonovɨro fitafutuuhi.\f + \fr 15:34 \ft Sahaamefaño toversiculoco ficuutɨmo.\f* \v 35 Tollɨro Pablo, Bernabe icamɨsi Antioquiavɨ fitafutuuhi. Jaamo sihidɨ saatohoma jɨɨbogomoro icahicauhi Jesucristo jɨɨbogoco. \s1 Pablo Siino Allɨnɨhi Ɨjɨɨbogotoobo. \p \v 36 Jaanobuunatɨ goovacuutɨnotɨ Pablo Bernabeque nuuhi: Maha siino faacuumivavɨ monahabomɨco memeecɨtequi, ¿naa mɨllɨ iicamo? nooboro. \p \v 37 Jaanegui Bernabe satyujirahi Jua Marco onooboco. \v 38 Jaarunaa diibo diitɨsico Panfiliavɨ ejeevesuuboro uumiuhi diitɨsico idudɨcamaajeque amusutɨɨbo. Jaaneguiiha, Pablo diiboco imuguutɨhi asatyunoco. \v 39 Jaanoco sihidɨ ejenaaucasiunoma iicaumɨsi dugaavocasiuhi. Bernabe Marcoma ɨjɨcafutuumɨsiro Chipre chugaivɨ fuuhi. \v 40 Jaanotɨ Pablo Silaco ɨɨcɨuboma fuuhi Moocaani imihiijɨfañodɨ inahabomɨ agalluudɨ. \v 41 Jaamɨsi fatyuuhi Siria jiinɨje, Cilicia jiinɨje icanofeenedɨ inahabomɨco quehecutusumɨsiro Cristotaco. \c 16 \s1 Pablomɨsima Timoteo Gataavehi. \p \v 1 Pablo, Sila icamɨsi ɨfutuuhi Derbe, Listra icano cuuminovɨ. Jahɨ atyɨmeumɨsi miyaavogomɨnaafi Timoteo onooboco miyaavogomɨnaago judiomɨogo griegooboma iicaugo achico. \v 2 Jaabotɨ inahabomɨ Listrari, Iconiori icano iicaumo imino iimaahicauhi. \v 3 Jaaboco Pablo imuguuhi diitɨsima igataavequi. Jaaboro iimeeheque quitɨcɨsuhi tahɨ iicaumo judiomɨ iimuguujitɨruneguiiha famooro diibo caani griegoobo iicaunoco agaajaumaño. \v 4 Jaamɨsi faacuumivafañodɨ ufuumɨsi inahabomɨco jɨɨbogomɨsiro feehicauhi Jerusaleri iicaumo minɨsumɨnaa, iquillahuto icamo diitɨsico unuubadɨ. \v 5 Jaaneri paryɨ Cristota quehecumo minifutuuhi miyaavogofaño. Jaaneri Cristota fafucuvaacɨvɨro guiraatomoro feehicauhi. \s1 Pablo Macedonia Jiinɨjeomɨnaafi Gaijaco Atyɨmehi. \p \v 6 Jaanaa Moocaani Gaija jɨɨbugusuutɨhi Moocaani iijɨco Asia jiinɨjevɨ. Jaanegui fatyuumo Frigia, Galacia icano jiinɨjefeenedɨ. \v 7 Jaamo ɨfutuuhi Misia jiinɨjejɨnivɨ. Jaamañotɨ esamaaiumo Bitinia jiinɨjevɨ ifeequi. Jaarunaa Jesu Gaija imuguutɨhi. \v 8 Jaanegui Misia jiinɨjefeenedɨ sanotɨcovoro afatyumo ɨfutuuhi Troa mɨcuvɨ. \v 9 Jaamañovɨ Pablo fucu gaijafaño atyɨmeuhi macedoniamɨnaafi julleecɨnɨɨboco. Jaabo diiboco neehicauhi: Macedonia jiinɨjevɨ disaa. Jaaboro mɨɨhaico daamusu, nooboro. \v 10 Jaanoco Pablo aatyɨmeunegui mihimibaivo Macedoniavɨ mefeequi: Fɨne Moocaani mɨɨhaico coovahi tahɨ taajasubogoco mɨjɨɨbeguequi, munuuhi. \s1 Pablo Filipo Cuumivɨ. \p \v 11 Jaadɨ Troa mɨcutɨ mɨjɨcafutuumoro sanotɨcovoro mufuumo mɨhɨfutuuhi Samotracia chugaivɨ. Jaano seseevedɨ mɨhɨfutuuhi Neapolis mɨcuvɨ. \v 12 Toonotɨ mufuuhi Filipovɨ Roma cuumi Macedonia jiinɨjeri iicacuumi imiyacuumivɨ. Jaamañovɨ gueenejɨsuno mihicauhi. \v 13 Jaamo jaguisɨfucusumi tuucuumitɨ jahisivɨ mufuuhi muuaijɨnivɨ tomañovɨ Moocaanima ihiimaanɨcɨmañovɨ macasɨɨvuumoro Moocaani iijɨco mɨjɨɨbuguuhi gaigoomɨ igaivuumoco. \v 14 Jaamotɨu saafigo Lidia onoogo Tiatira cuumiogo. Jaago iiminoono gaachehunoco tɨfaihɨba iicacheunoco naajehicaugo. Jaago Moocaanico ejeecɨvehicaugo mɨjɨɨbogonoco guubunɨcɨhicauhi. Jaago jeebɨɨco Moocaani faayɨcɨuhi Pablo ɨjɨɨbogonoco imino iguubunɨcɨqui. \v 15 Jaago paryɨ iijamɨnaama nitɨsuquimaaiugo. Jaagoro mɨɨhaico neehicauhi: Miyaano uujoho Cristotahe iicahachiijɨ taajafa masaamoro mihicava, noogoro mɨɨhaico iijavɨ fiitɨuhi. \p \v 16 Jaanaa safoono Moocaanima ihiimaahicaumañovɨ mufuumo mahatyɨmeuhi saafigo bagocajaco. Jaagofañotɨ gaajacɨ ɨjɨ gaajacɨhicauhi. Jaaneri diigo abajato sihidɨ nɨhɨbamɨco gaayɨcɨhicauhi diigo agaajacɨnohallɨvɨ. \v 17 Jaago mɨɨhai Pabloma mufuumo dojɨcutɨ fuugo coovadiicɨnɨgoro: Jito Moocaani caamovohɨ iicaabo jeecɨvomɨnaa. Jaamo amɨɨhaico taajasu jɨɨhaico jɨɨbeguehi, noogoro feehicaugo fahiijɨvaro. \p \v 18 Jaanofeene Pablo agañuhusuvuuboro dojɨcuvɨro diigojaa acafesaavuuboro igaajacɨ ɨjɨco nuubo: Jesucristo momofeenedɨ ɨco tajɨɨbahi. Diigofañotɨ diino, nooboro. \p Jaasumiro diigotɨ ihɨjɨ iinuuhi. \p \v 19 Jaanoco diigo abajato atyɨmeuhi diigofeenedɨ nɨhɨbamɨco ɨɨcɨhicaurumo ɨɨcɨcuujitɨnoma iicamo Pablomɨsico agaayɨcɨumoro satyuumo aivojɨtojaago naajetehasifeenevɨ. \v 20 Jaamɨsico fagomɨnaa ɨmega ɨɨfutusuumoro nuumo: Jitɨsi judiomɨsi iicamɨsi muucuumico gañuhusuno ñaaɨsuvahi ijɨɨbegueneri. \v 21 Jaanoco mɨɨhai magaayɨcɨmoro mɨnɨsugotɨhi romanomɨ mihicamaño, noomoro. \p \v 22 Jaanoma iicamo sihidɨ miyamɨnaa Pablomɨsijaa sɨfiiratuuhi. Jaanegui ifagomɨnaa tajɨɨbauhi igaachehunoco ujujuucumoro diitɨsico ɨmeiñeri ihaamɨqui. \v 23 Jaamɨsico sihidɨ ahaamɨhicaumoro cɨvojafaño ficuumo. Jaamoro itoomomɨnaafico tajɨɨbaumo imino iteemequi. \v 24 Jaanegui itoomomɨnaafi diitɨsico aivo fañoomecufa iicauhɨmonobafaño cuhufono jɨɨhacuuhi. \p \v 25 Jaafucu fucufeene Pablomɨsi Moocaanima ihiimaamɨsiro Cristo masinoco masivahicauhi. Jaanoco sacɨvojamɨnaa guubunɨcɨhicauhi. \v 26 Jaanaa imimañobatɨ sefano icɨvoja nicuta maryɨbauhi. Jaaneri paryɨ icɨvoja guhugano faayanamaaiuhi, bu icɨvojamɨnaa sisɨta ijɨgaiñehino sinanamaaiuhi icano. \v 27 Jaanaa itoomomɨnaafi aaicuuboro meecɨurunaaca paryɨ icɨvoja guhugano faayɨcɨnɨuhi. Jaanoco itoomomɨnaafi aatyɨmeuboro ihaamɨgaco guiiyɨcɨuhi ifiico iinoro igaicaauqui: Paryɨ fɨne icɨvojamɨnaa gaacuuhi, nooboro. \p \v 28 Jaarunaa Pablo diiboco sefano nuuhi: Mɨllɨ difiico moonɨdino. Famooro mihicahi, nooboro. \p \v 29 Jaanegui itoomomɨnaafi cuugahuco dilluuhi. Jaaboro goovano jɨcafutuubo icɨvojafaño sihidɨ vɨvɨvɨ iigutuuboro Pablomɨsiguiino memuɨɨvutuubo. \v 30 Jaanegui fañoomecutɨ diitɨsico ihiinusuuboro nuubo: Aivojɨtɨsi, ¿mɨllɨ uujoho moonɨji niquejefaño taajaqui? nooboro. \p \v 31 Jaanegui diitɨsi iimusuuhi: Aivojɨɨbo Jesucristoco miyaavogo. Jaabo taajahi paryɨ diijaotoma, noomɨsiro. \p \v 32 Jaamɨsiro diiboco paryɨ iijaotoma jɨɨbuguumɨsi Moocaani iijɨco. \v 33 Jaafucuro itoomomɨnaafi diitɨsico ahaamɨhicauno tujaavonoco nitɨubo. Jaadɨ paryɨ iijamɨnaama nitɨsuquimaaiumo. \v 34 Jaadɨ diitɨsico iijajaago asatyuuboro machusuubo. Jaabo paryɨ iijamɨnaama imo imo icauhi Moocaanico imiyaavuguuneri. \p \v 35 Jaanaa fucuro ifagomɨnaa sisɨmɨnaaco galluuhi icɨvoja toomomɨnaafijaago diitɨsico isinaayuqui. \v 36 Jaanegui itoomomɨnaafi Pablomɨsico nuuhi: Fagomɨnaa uco tajɨɨbahi amɨɨsico sinaayuqui. Jaanegui sajeebɨɨ mihiinucu, nooboro. \p \v 37 Jaarunaa Pablo isisɨmɨnaaco nuuhi: Mɨsi romanomɨotɨsi mihicamɨsico miyamɨnaafeenevɨ ahaamɨhicamoro. ¿Mɨsivɨ iimitɨnoco aatyɨmetɨmoro mɨsico toovono sinaayujirahi? Jaafa iinoro asaamoro mɨsico iinusuvamo, nooboro. \p \v 38 Jaanoco isisɨmɨnaa ufuumoro ifagomɨnaaco jɨɨbugutuuhi. Jaanoco romanomɨotɨsi diitɨsi iicaunoco uguubumoro sihidɨ iguutumo. \v 39 Jaanegui ufuumoro diitɨsima toonoco iimibachujeumoro diitɨsico iinusuumo. Jaamoro diitɨsico: ¿Jiicuumitɨ collɨhi mufuucuutɨhi? nuumo. \v 40 Jaadɨ icɨvojafañotɨ ihiinuudɨ Lidia onoogo iijajaa fuumɨsi. Jaamɨsiro inahabomɨco emeecɨjeudɨ diitoco equehecutusumɨsiro tuucuumitɨ fuumɨsi. \c 17 \s1 Tesalonica Cuumivɨ Ñaaɨvomo. \p \v 1 Jaanaa Pablomɨsi Silama ufuumɨsi Anfipoli, Apolonia icano cuuminofeenedɨ afatyumɨsi Tesalonica cuumivɨ ɨfutuuhi judiomɨ sinagogaja icamañovɨ. \v 2 Jaajafaño Pablo ijeevamaje iicanɨcɨbadɨ sinagogajafaño feehicauhi mijaguisɨcɨ, sajaguisɨ ɨdɨɨno fucuva diitoma iimaahicaubo. \v 3 Jaabo Caatɨnɨhaamefañodɨ diitoco jɨɨbeguehicaubo Cristo ɨdaasuno iicauboro iguijeveebe ubuheeteunoco. Jaaboro diitoco neehicaubo: Diibo jaanɨ Jesuco uujoho amɨɨhaico jɨɨbeguehicahi. Jaabo diibo Cristo, nooboro. \p \v 4 Jaanoco saatoho judiomɨtɨ imiyaavuguumoro Pablo, Sila icamɨsijaa minifutuuhi, tollɨro sihidɨ griegomɨ Moocaanico ejeecɨvehicaumo miyaavuguuhi, bu sihidɨ ajashutɨno obocɨfino gaigoomɨ miyaavuguuhi icano. \v 5 Jaanoma iicamo judiomɨ imiyaavuguutɨmo ataaquivuumoro iimitɨno gaifiimɨco iigaiyɨɨcɨumoro tuucuumico gañuhusuno ñaaɨsumo. Jaamoro Jason onoobo iijaco cabocɨumo Pablo, Sila icamɨsico agaayɨcɨmoro miyamɨnaaco ihacɨqui. \v 6 Jaarumo Pablomɨsico aatyɨmeutɨnegui toojao abajaabo Jason onooboco satyuumo saatoho inahabomɨma tuucuumi aivojɨtojaago. Jaamoro sefano coovadiivuumo Pablomɨsiditɨ: Jito faajiinɨjequere rugueenɨmoro efeehicamo juu gasecuuhi. \v 7 Jaamoco Jason iijafaño ficuuhi. Jaamo famooro romano aivojɨɨbo\f + \fr 17:7 \ft Cesar onoobo.\f* tajɨɨbaco imino moonɨtɨmo: Sifi aivojɨɨbo icahi Jesu neehicamo, noomoro. \p \v 8 Jaanoco paryɨ miyamɨnaa aivojɨto icamo uguubuumoro sihidɨ ñaaɨvuumo. \v 9 Jaanegui Jason, bu saatoho icamo fagomɨjaago inɨhɨbamɨco ificuumoro iinuuhi. \s1 Pablomɨsi Silama Berea Cuumivɨ. \p \v 10 Jaasumiro inahabomɨ Pablomɨsico fucu Berea cuumivɨ galluuhi. Jaadɨ tahɨ ɨɨfutuumɨsiro judiomɨ sinagogajafaño fuuhi. \v 11 Jaamo tomaño judiomɨ Tesalonica cuumiri iicaumo janaanɨcɨ imihuseuhi. Jaamaño Moocaani iijɨco imino agaayɨcɨumoro fafucuvaacɨvɨro Caatɨnɨhaamefaño onoonoco ɨɨfɨnɨcɨhicauhi: ¿Naa miyaanoco mɨɨhaico noomɨsi? noomoro. \v 12 Jaamoro sihidɨ saatoho diitotɨ miyaavuguuhi. Tollɨro griegomɨtɨ sihidɨ gaigoomɨ obocɨfimo miyaavuguuhi, bu sihidɨ gaifiimɨ icano. \v 13 Jaanoco Tesalonicao judiomɨ Pablo tollɨro Bereavɨ Moocaani iijɨco ɨjɨɨbogonoco uguubuumoro tahɨ fuuhi. Jaamoro tomaño miyamɨnaaco ñaaɨsutuuhi. \v 14 Jaarunaa Bereari iicaumo inahabomɨ Pabloco goovano galluuhi muuaijɨnivɨ ifeequi. Jaanotɨ Sila, Timoteo icamɨsi Bereavɨ fitafutuuhi. \v 15 Jaamo Pabloma ufuumo diiboco satyuuhi Atena cuumivɨ. Jaamo uhuumiumoco Pablo nuuhi: Sila, Timoteo icamɨsico mɨjɨɨbogo goovano tajaa isaaqui, nooboro. \s1 Pablo Atena Cuumivɨ Icahi. \p \v 16 Jaabo Pablo Timoteo, Sila icamɨsico Atenatɨ otoomoobo atyɨmehicauhi faacuumifañoro ɨjɨnɨta iicanoco. Jaaneri sihidɨ ɨdaasuvehicaubo. \v 17 Jaanoma iicaabo judiomɨ siicuumioto Moocaanico ejeecɨvehicaumoma sinagogajafaño iimaahicaubo. Jaabadɨro fafucuvaacɨvɨro goohasinofaño iicamoma ihiimaaboro feehicaubo. \v 18 Jaanotɨ saatoho gaifiimɨ epicureo onoono jɨɨbogoco nɨsuquimaaihicaumo. Jaanotɨ saatoho estoico onoono jɨɨbogoco nɨsuquimaaihicauhi. Jaamo tɨconɨuhi Pabloma ihiimaamo. Jaamoro saatoho neehicauhi: ¿Mɨllɨ fɨne mɨɨhaico neejiruubo, jaanɨ ihiimaafifiibo? noomoro. Jaanotɨ saatoho neehicauhi: Fɨne siomo diosmɨ jɨɨbogomɨnaafi, neehicauhi Pablo Jesu ubuheeteunoco ɨjɨɨbeguehicauneguiiha. \v 19 Jaanoma iicaumo diiboco satyuumo Areopago onoobaɨvɨ: Mɨɨhaico dɨɨbogo jino bojɨɨbogoco ɨsɨvanoco. \v 20 Magaajatɨnehejeque mɨɨhaico dɨɨbeguehicahi, ¿mɨllɨ iicanehejeque neehicahi? noomoro. \p \v 21 Jaamo atenamɨnaa, siicuumijeoto icamo jinejebaco moonɨtɨmo toono iimaariro icahicaumo bohonoco uguubuuneriro. \p \v 22 Jaanegui Pablo Aeropagobaɨvɨ diitofeenetɨ ujulleeveuboro nuuhi: Amɨɨhai atenamɨnaa diosmɨ jeecɨvomɨnaa mihicamo. \v 23 Mɨɨro amɨɨhai diosmɨco mejeecɨvehicamañehejedɨ afatyoobo samañovɨ atyɨmehi, jillɨ noonoro acaatɨnɨcɨnɨnoco: Dios Agaajaratɨɨboco, onoonoco. Mɨɨro diiboco gaajatɨmo mejeecɨvehicaabotɨ jino uujoho iimaahicahi. \p \v 24 Jaabo diibo Moocaani jiinɨjeque paryɨ fanoova icanoco eetavuubo. Jaabo jiinɨje, niqueje icano abajaabo. Jaabo miyamɨnaa eetavotajafaño icatɨɨbo, miyamɨnaa jeecɨvo sefari icatɨɨbo, \v 25 jinejetɨ cuujɨvaachutɨɨbo icano. Jaabo mɨɨhai famoocoro fiivoco acɨɨbo, guibuhubaco majaguisɨqui acɨɨbo, fanoovaco acɨɨbo icano. \p \v 26 Jaabo miyamɨnaaco saafi tɨɨjotɨro faacuumiva miyamɨnaaco fiivusuubo fanoojiinɨjehallɨvɨro iicaqui. Jaaboro jino paryɨ mihicajisumije, mihicajimañeje icanoco ohoovooboro ficucuubo. \v 27 Jaamo Moocaanico miguiinehi dudɨɨvɨ mahatyɨmequi famoova cojɨtɨ tehesijitɨruuboco. \v 28 Jaabo Moocaanifeenedɨ mɨhɨguehi, mihicahi. Tollɨro amɨɨhai poeta caatɨnɨmɨnaafi: Mɨɨhai Moocaani yoto, nooboro, unuubadɨ. \v 29 ¿Mɨllɨ bu Moocaani yoto mihicamo mehesamaaijirahi, Moocaani oro eetavota, nɨhɨbamɨ eetavota, guiisi eetavota icano iicanoco? Jillɨ gaifiimɨ: Jillɨ fɨne jeevaabo, noomoro ijeebɨɨfañodɨ esɨcɨnɨmoro eheetavonoco. \v 30 Sɨɨcɨjenaha miyamɨnaa gaajatɨmo iicaunoco Moocaani aatyɨmetɨɨbobadɨ icauhi. Jaanotɨ jisumi Moocaani paryɨ fahɨgova miyamɨnaaco tajɨɨbahi iimitɨco ijeevesuqui. \v 31 Jaabo Moocaani oovɨcɨcuuhi miyamɨnaaco ijaadaco aacɨjifucuco. Jaafucugui saafiico ificuubofeenedɨ miyamɨnaaco miyaajɨri jaadusujiibo. Jaanoco diibo guijevefeenetɨ ubuheeteunofañodɨ Moocaani gaajasucuhi, nooboro. \p \v 32 Jaanoco diito miguijevenebuunatɨ siino mubuheetejinoco uguubuumoro saatoho diiboco dejecuuhi. Jaanotɨ saatoho nuuhi: Jei cusumihacho siino toonotɨ muguubuji, noomoro. \p \v 33 Jaanoma iicaabo Pablo diitoco jeevesuhinɨuhi. \v 34 Jaarunaa saatoho imiyaavuguumo diibo dojɨcutɨ fuuhi. Jaamofaño icaubo Dionisio Aeropagobaɨvɨ efeefimo bocɨɨbo iicaubo, bu tollɨro saafigo gaigo Damari onoogo, bu saatoho icamo. \c 18 \p \v 1 Jaanobuunatɨ Pablo Atena cuumitɨ fuuhi Corinto cuumijaago. \v 2 Jahɨ atyɨmeubo saafi judiomɨoobo Aquila onoobo, Ponto jiinɨjeooboco, bohonoro mogaima Pricila onoogoma Italia jiinɨjetɨ asaaumɨsi gaseuhi. Tahɨgo aivojɨɨbo Claudio onoobo iinusuuhi paryɨ judiomɨco Roma jiinɨjetɨ ifeequi. Jaamɨsico Pablo baatuuhi. \v 3 Jaabo diitɨsi ududɨcamaaiño yomonocoro bu dudɨcamaaihicauhi carpa iijano eetavoco. Jaanegui diitɨsima fitafutuubo sano idudɨcamaaiqui. \v 4 Jaabo Pablo fajaguisɨvavɨro sinagogajafaño feehicaubo. Jaabo diitoma ihiimaaboro judiomɨ, griegomɨ icamoco miyaavugusuhicaubo. \p \v 5 Jaanaa Sila, Timoteo icamɨsi Macedonia jiinɨjetɨ asaaumɨsi gaseunaa Pablo judiomɨco ɨjɨɨbogohɨgovɨro icacuuhi diitoco foovono neehicaubo: Diiburucu Jesucristo amɨɨhai meteemehicaabo, nooboro. \v 6 Jaarunaa diito tɨcovauhi diiboco ɨjɨɨhevemere ɨdicunoono onoomo. Jaanoma iicaabo Pablo diitojaago igaachehuco gaivɨrɨsuubo diitoco ejeevesuno jɨɨbogobadɨ iicano. Jaaboro diitoco nuubo: Amɨɨhai tɨɨjoho amɨɨhaihallɨvɨro icaji, tahallɨvɨ icajitɨno. Jisumitɨro judiomɨ iicatɨmojaagovɨro fuucuuji, nooboro sinagogajatɨ iinuubo. \p \v 7 Jaaboro Justo onoobo Moocaanico ejeecɨvehicaubo iijajaa fuubo sinagogaja uufequeriro iicaujajaago. \v 8 Jaarunaa Crispo onoobo sinagogaja aivojɨɨbo Jesuco miyaavuguuhi paryɨ iijari iicaumo iyotoma. Tollɨro bu sihidɨ Corinto cuumimɨnaa uguubuumoro miyaavuguumo. Jaamoro nitɨsuquimaaiuhi. \v 9 Jaanobuunatɨ Jesu, fucu gaijafeenedɨ Pabloco nuuhi: Diiguetejirahana, suufenɨtɨɨbo dɨɨbogo. \v 10 Ɨɨma uujoho icahi, mɨɨhaiñooba ɨco mɨllɨ moonɨjitɨhi, jiicuumiri sihidɨ tamiyamɨnaa iicamaño, nooboro. \p \v 11 Jaanoma iicaabo Pablo fitafutuuhi Corintovɨ saficaba, sificabatɨfeenedɨ icano Moocaani iijɨco diitofeenevɨ jɨɨbogooboro. \p \v 12 Jaarunaa Galion onoobo Acaya jiinɨjevɨ aivojɨɨbotɨ iicaudɨhivɨ. Judiomɨ ɨjɨcucasiumoro Pabloco satyuumo ihaivojɨɨbo itajɨɨba icagahallɨri gɨcɨnɨubojaago. \v 13 Jaamoro diiboco nuumo: Jaanɨ miyamɨnaaco miyaano nuusuuboro feehicahi Moocaanico siibadɨro ijeecɨvequi tajɨɨbafa onootɨbadɨ, noomoro. \p \v 14 Jaanegui Pablo iimaacuujirunaa ihaivojɨɨbo Galion onoobo judiomɨco nuuhi: Jaanɨ imitɨno iicaaboro sitaaco imoonɨruva amɨɨhai judiomɨ monoonoco miyaano uujoho guubunɨcɨjirahi. \v 15 Jillɨ tɨcovo iimaano, bu tɨcovo momonoro, bu jillɨ amɨɨhai tajɨɨbaro icano iimaanoco: ¿Mɨllɨ bu uujoho moonɨjirahi? Tahɨ amɨɨhairyo mihimibachucasi imogotɨhi uujoho tonehejeri ihiimaanoco, \v 16 nooboro diitoco tomañotɨ galluubo. \v 17 Jaanoma iicamo paryɨ griegomɨ, sinagogaja aivojɨɨbo Sostene onooboco agaayɨcɨumoro aamɨumo Galion ɨmefeene. Jaarunoco Galion mɨllɨ nuutɨhi. \s1 Pablo Siino Uumihi Antioquiavɨ. \p \v 18 Jaanobuunatɨ Pablo toonovɨ gueenene icauhi. Jaadɨ inahabomɨco ifitacuuboro Pricila, Aquila icamɨsima fuumo Cencrea cuumivɨ. Jahɨgo iinigaɨco cɨɨdaubo Moocaani unuunoco ihɨfutusuqui. Jaadɨ ɨjɨcafutuumoro Siria jiinɨjevɨ muuairi fuumo. \v 19 Jaamo Efeso cuumivɨ ɨɨfutuudɨ Aquilamɨsico ificuhinɨuboro sinagogajajaago fuubo. Jaaboro judiomɨma iimaahicaubo. \v 20 Jaaboco inahabomɨ fiitɨuhi. Jaarunaa diibo imuguutɨhi. \v 21 Jaaboro diitoco ifitacuubo nuuhi: Moocaani iimogohachiijɨ siino uumiji, nooboro fuucuubo Efesotɨ. \v 22 Jaabo Cesarea mɨcuvɨ ɨɨfutuudɨ Jerusalejaa fuubo Moocaani iijamɨnaaco idillutuubo. Jaadɨ Antioquiavɨ fuubo. \v 23 Jaanobuunatɨ gueenene nijequetɨ tuucuumitɨ fuubo siino dojɨcuvɨro. Jaabo Galacia, Frigia icano jiinɨje cuumineri iicamo Cristotaco quehecutusuuboro feehicauhi. \s1 Apolo Onoobo Efeso Cuumivɨ Jɨɨbeguehi. \p \v 24 Jaasumi Efeso cuumivɨ gaseubo Apolo onoobo judiomɨoobo Alejandria cuumioobo iicaubo. Jaabo Caatɨnɨhaamefaño onoonoco imino agaajauboro jɨɨbeguehicauhi. \v 25 Jaabo imino jɨɨbogocɨnɨuhi Moocaani jɨɨhaitɨ. Jaabo imo imo foovono Jesutɨ jɨɨbeguehicauhi Jua nitɨcoro gaajauruubo. \v 26 Jaabo Apolo sinagogajafaño quehecuno jɨɨbeguehicauhi. Jaanoco Pricilamɨsi uguubuumɨsiro iijajaago diiboco asatyumɨsiro imino jɨɨbuguuhi Moocaani jɨɨhaitɨ. \v 27 Jaabo Apolo Acaya jiinɨjevɨ uufuujinegui inahabomɨ aamusuumoro diibedi aameque caatɨnɨuhi. Tahɨ iicaumo Cristotaco ihacɨqui diiboco imino igaayɨcɨqui. Jaabo Acayavɨ ɨɨfutuudɨ sihidɨ amusuhicaubo Moocaani imihiijɨri imiyaavuguumoco. \v 28 Jaabo mityano judiomɨco miyamɨnaafeenevɨ taajahicaubo, Caatɨnɨhaamefeenedɨ diiburucu Jesu, Cristo iicanoco diitoco ɨjɨɨbogoobo. \c 19 \s1 Pablo Efeso Cuumivɨ. \p \v 1 Apolo Corinto cuumivɨ iicaunaaca Pablo ifagajɨnofeenedɨ ofoocɨnɨjɨri fuubo Efesovɨ. Jahɨ atyɨmeubo fiivaamova Cristotaco. \v 2 Jaamoco dilluubo: ¿Amɨɨhai Moocaani Gaijaco magaayɨcɨuhi mimiyaavuguusumi? nooboro. \p Jaanegui diito iimusuuhi: Mɨɨhai magaajatɨhi Moocaani Gaijaco magaayɨcɨnoco, noomoro. \p \v 3 Jaanegui siino Pablo diitoco dilluuhi: ¿Coyomo nitɨco jana amɨɨhai magaayɨcɨuhi? nooboro. \p Jaanegui iimusuumo: Etɨ bu Jua initɨunoco, noomoro. \p \v 4 Jaanegui Pablo nuuhi: Jua miyamɨnaaco nitɨhicauhi iheedehifiico ejeevesuno jɨɨbogobadɨ iicanoco. Jaabo tollɨro bu neehicauhi tabuunatɨ asaaboco mimiyaavegueji neehicauhi Jesuditɨ. \p \v 5 Jaanoco uguubuumoro nitɨsuquimaaiuhi Jesucristo momofeenedɨ. \v 6 Jaadɨ Pablo ihuseque diitohallɨvɨ ificuuneri Moocaani Gaija diitohallɨvɨ niituuhi. Jaaneri diito sijɨɨjeri iimaaumo. Jaamoro Moocaani iijɨco jɨɨbeguehicaumo. \v 7 Jaamo paryɨ fahuseecɨ motɨhaitɨ miimɨsiicɨdɨmou. \p \v 8 Jaabo Pablo toonovɨ minɨhɨbacɨ, sanɨhɨba icanohachuta sinagogajafaño feehicauhi ñɨhicugotɨɨbo miyamɨnaaco ijɨɨbeguequi. Jaabo ihiimaaboro miyamɨnaaco miyaavugusuhicauhi Moocaani aivojɨ iijɨco. \v 9 Jaarunaa saatoho mityano ifiico eesɨcɨnɨumoro miyaavuguutɨhi. Jaamoro Jesu jɨɨbogotɨ miyamɨnaafeenevɨ imitɨno iimaahicauhi. Jaanoma iicaubo diitotɨ sihɨgovɨ fuubo. Jaaboro Cristotaco ɨɨcɨuboro satyuubo Tiraano onoobo aameneque ɨjɨɨbequehicajafaño. Jaamoma fafucuvaacɨvɨro iimaahicaubo mificabacɨ tɨcovovɨ. \v 10 Jaamaño paryɨ Asia jiinɨjeri iicaumo Moocaani iijɨco guubuuhi Jesutɨ ɨjɨɨbeguehicaunoco judiomɨ, bu judiomɨ iicatɨmeheje icano. \v 11 Jaabo Pablofeenedɨ Moocaani sihidɨ ejeevano mityaco moonɨhicauhi. \v 12 Jaamaño filluchehuno, bu gaachehuno icaruno diibo ifiivɨ ɨjɨvonehejeque asatyeneri iguihuvameheje buheehicauhi, bu iimitɨno ɨjɨmɨ diitotɨ iinehicauhi icano. \p \v 13 Jaarunaa saatoho judiomɨ gaifiimɨ ɨɨguefifimo: Mɨɨhai ɨjɨmɨco magañɨɨfihi, noomoro feehicauhi. Jaamoro Aivojɨɨbo Jesu momoco nɨsuumo iimitɨno ɨjɨmɨco igañɨɨqui. \p \v 14 Jillɨ moonɨhicaumo sahuse juugahusetɨ miimɨsiicɨ ɨdɨɨmo icamo saafi Esceva onoobo seeme. Jaabo judioobo, sacerdotemɨ aivojɨɨbou. Jaanofeene safoono ɨjɨco nuumo: Ɨco matajɨɨbahi Pablo ɨjɨɨbeguehicaabo Jesu momofeenedɨ saafiitɨ dihiinequi, noomoro. \p \v 15 Jaarunaa diitoco ihɨjɨ iimusuuhi: Jesuco uujoho gaajahi, tollɨro Pabloco gaajacuuhi icano. ¿Jaanotɨ nacu mɨɨjoho amɨɨhai? nooboro. \p \v 16 Jaasumiro ihɨjɨma iicaubo diitohallɨvɨ tɨgaifiivuuhi. Jaaboro diitoco guiinonɨubo sefano diitoco ahaamɨɨboro iijatɨ gaasuubo diitoco utujaacuuboro sɨcaimehejeque. \v 17 Jaanoco paryɨ Efeso cuumiri iicaumo judiomɨ, bu judiomɨ icatɨmo icano agaajaumoro sihidɨ iguiuhi. Jaamoro Jesu momoco sihidɨ imehicaumo. \p \v 18 Tollɨro bu sihidɨ imiyaavuguumeheje itɨconɨ imitɨno iicahicaunehejeque jɨɨbogomoro saahicauhi. \v 19 Jaabadɨro bu sihidɨ apichuco ihiimaahicaumo ihapichuno aameneque ɨsɨvaumoro miyamɨnaafeenevɨ jɨgasuhicauhi ijaada cincuenta mildɨno tɨcovovɨ nɨhɨbamɨ icanoco. \v 20 Jillɨ Moocaani iijɨ guiraatonoro feehicauhi imityafeenedɨ. \p \v 21 Jaanobuunatɨ Pablo fuuguuhi siino Macedonia, Acaya icano jiinɨjejaago. Jaamañotɨ Jerusalevɨ fatyuguubo. Jaanobuunatɨ tollɨro Roma cuumivɨ feeji, nuubo. \v 22 Jaaboro Macedoniavɨ galluubo Timoteo, Erasto icamɨsi ihamusumɨnaatɨsico. Jaanobuuna diibo Asia jiinɨjevɨ ifitafutuubo tomañovɨ gueenene icauhi. \s1 Efeso Cuumivɨ Ñaaɨsumo. \p \v 23 Tusumi sihidɨ ñaaɨumo Jesu jɨɨbogotɨ. \v 24 Saafi Demetrio onoobo Jesuco iimogotɨɨboro miyamɨnaaco fajɨɨnɨubo Jesujaagodɨ iicatɨmo iicaqui. Jaabo nɨhɨbamɨri eetavehicauhi diosa Diana onoogo\f + \fr 19:24 \ft Griego iijɨri, Artemis onoogo.\f* iija ɨjɨnɨtagayɨɨnoco. Jaaneri sahomonocoro diibobadɨ ududɨcamaaimo sihidɨ nɨhɨbamɨco gaayɨcɨhicauhi. \v 25 Jaamoco paryɨ sano iigaiyɨɨcɨuboro nuubo: Amɨɨhairyo magaajahi jidudɨcamaajehallɨvɨ sihidɨ mɨɨhai nɨhɨbamɨco magaayɨcɨhicanoco. \v 26 Jaano icanaaca amɨɨhairyo maatyɨmemere muguubuhicacuuhi diibo Pablo: Miyamɨnaa eetavomo diosmɨ icatɨmo, nooboro efeehicanoco. Jaamaño miyamɨnaaco: Miyaano, nuusuuboro feehicaabo. Jaano jiicuumivɨro icatɨno fahɨgovavɨro jino Asia jiinɨjevɨ. \v 27 Jaamaño mududɨcamaaje gañɨɨcafeteji. Jaabadɨro bu sihidɨ ejeevago diosa Diana jeecɨvo iija ibocɨma chahacuuji. Jaadɨ jillɨtɨ diigoco bocɨgucuujitɨrumo paryɨ Asia jiinɨjemɨnaa, bu paryɨ jiinɨjemɨnaa icamo ejeecɨvehicarugoco, nooboro. \p \v 28 Jaanoco uguubuumoro, sihidɨ sɨfiiratuuhi. Jaamoro sefano coovadiivuumo: ¡Imino diica Diana efesiomɨ aivojɨgo idiicago! noomoro. \p \v 29 Jaaneri faacuumiro añaaɨvumoro Gayo onoobo, Aristaco onoobo icamɨsi macedoniaotɨsi Pablo gataavomɨnaatɨsico agaayɨcɨumoro satyuumo sinehejeque ihiimaaqui iigaivojafaño. \v 30 Jaanegui Pablo diitojaa fuujirahi miyamɨnaama iimaaqui. Jaarunaa Cristota diiboco galluutɨhi. \v 31 Jaabadɨro bu saatoho Pablo nahabovamɨnaa Asia jiinɨje aivojɨto iicaumo saatohoma jɨɨbogoco galluuhi: Diitofaño feediibo, noomoro. \v 32 Jaanohachuta iigaivuumo coovadiicɨnɨhicauhi saatoho siibadɨ onoono, saatoho siibadɨ onoono icano ñaaɨcɨnɨhicaumo. Jaanoco sihidɨ samañooto gaajautɨmo jinejefiri fɨne iigaivuunoco. Jaamoro sɨcamañehejeque coovadiinamaaihicaumo. \v 33 Jaanegui diitofeeneri iicaumo Alejandro onooboco toonotɨ imino jɨɨbuguumo. Jaamoro judiomɨ diiboco chimucumoro satyuuhi miyamɨnaama diitohallɨvɨ ihiimaaqui. Jaanegui imiyamɨnaaco ihuseri faguuruubo illɨɨvequi. \v 34 Jaarunaa Ihalejandro judiomɨyoobo iicaunoco agaajacɨumoro sefatuumo janaanɨcɨvɨro famooro ocoovadiinamaaiumo, siino minoocɨ nɨhɨba oovo tɨcovoocɨvɨ: ¡Imino diica Diana efesiomɨ aivojɨgo idiicago! noomoro. \p \v 35 Jaamo ɨllɨɨvuudɨ tuucuumio aivojɨto nahabonɨmɨnaafi miyamɨnaaco nuuhi: Efeso miyamɨnaa, mɨɨro famooro miyamɨnaa gaajahi jiicuumivɨ sihidɨ ejeevago diosa Diana caamotɨ Mercurio onoobo\f + \fr 19:35 \ft Sahaamefaño ficuumo Jupiter. Jaanotɨ sihaamefaño imomoco ficuutɨmo.\f* iicahɨgotɨ ihɨjɨ iniituugoco. Jaago iija abajacuumi Efeso. \v 36 Jaanoco bu ¿mɨɨjoho tuunamaaijirahi? Jaanegui mɨllɨvucu. Jaamoro imino esamaaitɨmoro siibadɨ momoonɨdino. \v 37 Mɨɨro jiitɨsi gaifiimɨsico amɨɨhai mɨsɨvahi amɨɨhai diosa Dianatɨ imitɨno omoonɨmɨsiro ɨdicuno ihiimaatɨmɨsico. \v 38 Jaanotɨ Demetrio, bu diiboma ududɨcamaaihicamo icano sitahallɨvɨ ihiimaajihachiijɨ jaafa fagomɨnaama toneheje imibachujafaño toonoco iimaamo iimibachucasiqui. \v 39 Jaanotɨ sinehejeque mihigaivomoro mihiimaajihachiijɨ aivojɨto atajɨɨbanɨcɨbadɨ iminoro mihigaivomoro mihiimaa. \v 40 Jillɨ ñaaɨmoro mihicamaño jimañoo jiinɨje aivojɨɨbo mɨɨhaiditɨ imitɨno neejirahi. ¿Jaanoco mɨllɨ mɨɨhai mihiimusujirahi jino mañaaɨnotɨ? nooboro. \p \v 41 Jillɨ nooboro diitoco llɨɨcaruubo. \c 20 \s1 Pablo Macedonia Jiinɨje, Bu Grecia Jiinɨje Icanoco Meecɨɨboro Fuuhi. \p \v 1 Jaamo ɨllɨɨvuudɨ Pablo Cristotaco coovaubo ijɨɨbeguequi. Jaaboro diitoco ifitacuuboro fuucuubo Macedonia jiinɨjevɨ. \v 2 Jaabo paryɨ Macedonia jiinɨjeotoco emeecɨɨboro, equehecutusuuboro icano fuuhi. Jaadɨ ɨɨfutuubo Grecia jiinɨjevɨ. \v 3 Jahɨgo icaubo minɨhɨbacɨ, sanɨhɨba icano. Jaadɨ meenegari fuujiruubo Siria jiinɨjevɨ. Jahɨgo judiomɨ diiboco agaicaauguunoco agaajacɨuboro dojɨcuvɨro Macedoniavɨ uumiubo siino. \v 4 Jaaboma gataavuumo Sopater onoobo Berea cuumioobo, bu Aristacu, Segundo icamɨsi Tesalonica cuumiotɨsi, bu Gayo, Timoteo onoomɨsi Derbe cuumiotɨsi, tollɨro bu Tiquico, Trofimo onoomɨsi Asia jiinɨjeotɨsi icano. \v 5 Jaamo ɨmegavɨ ufuumoro ɨɨfutuumo Troa mɨcuvɨ mɨɨhai Pablomɨma mihicaumoco iteemetequi. \v 6 Jaadɨ jari mɨɨhai ijɨcutaama achahano maahuno, jɨɨbaimobuunatɨ, Filipo cuumitɨ meenegari mufuuhi. Jaamo sahuse fucuvatɨ Troa mɨcuvɨ mɨhɨfutuuhi. Jahɨgo sajaguisɨ toono mihicauhi. \s1 Pablo Troa Mɨcuco Meecɨtuubo. \p \v 7 Jaanaa jaguisɨbuunatɨ Cristota igaivuumo panco iquisicuqui. Jaanaa Pablo ufuucujinegui jɨɨbogooboro fucuvuubo. \v 8 Jaamo igaicɨnɨuhi caamo mecufaño sihidɨ cuugahuno aachɨcɨnɨhɨgo. \v 9 Jaanaa saafi sɨcafefi Eutico onoobo gɨcɨnɨuhi iventanavɨ. Jaanaa Pablo gueenene ɨjɨɨbugumaño sihidɨ diiboco cɨgara aivuuhi. Jaaneri ɨcɨgaubo tercer pisotɨ caamotɨ acutuuhi. Jaaboco gañiiyɨcɨmo chuumucuuboco. \v 10 Jaanegui Pablo iniituuboro diiboco ihiibɨcɨuhi. Jaaboro nuubo inahabonɨmɨnaaco: Mihiguetedino. Jaanɨ buheebe, nooboro. \p \v 11 Jaadɨ Pablo caamo ufuuboro ipanco iquisicuuboro ɨɨfunoco machumo. Jaanobuunatɨ siino ihiimaaboro seseeveubo. Jaadɨ fuubo. \v 12 Jaanaa isɨcafefico satyuumo buheecuuboco. Jaaneri famooro sihidɨ imo imo icauhi. \s1 Pablo Troa Mɨcutɨ Mileto Cuumivɨ Fuuhi. \p \v 13 Jaanaa mɨɨhai ɨmegavɨ mufuuhi meenegari Ason cuumivɨ toonotɨ Pabloco meteemequi, diibo jɨɨhairi asaajiiboco. \v 14 Jahɨ diiboco mahatyɨmedɨ Asontɨ meenegari saano mufuucuhi. Jaamo Mitilene cuumivɨ mɨhɨfutuuhi. \v 15 Jaano seseevedɨ Quio cuumi cojɨdɨ mafatyuuhi. Jaano sifucutɨ Samo mɨcuvɨ mɨhɨfutuumo majaguisɨhi Trogilio cuumivɨ. Jaano sifucutɨ mɨhɨfutuuhi Mileto cuumivɨ. \v 16 Jillɨ momoonɨuhi Pablo gueenene Asia jiinɨjevɨ icanoco iimuguutɨmaño Efeso cuumivɨ footɨɨbo iicaqui goovano Jerusalevɨ ihɨfetequi, tahɨ Pascua jɨɨbaimoco ifatyequi. \s1 Efesovɨ Pablo Moocaani Iija Quillahutoco Jɨɨbeguehi. \p \v 17 Jaabo Mileto cuumitɨ Pablo cuuhuvauhi Efesojaagovɨ Moocaani iija quillahutoco. \v 18 Jaamo asaaumoco Pablo nuuhi: Amɨɨhairyo magaajahi Asia jiinɨjevɨ icausumi iicahicaunoco. \v 19 Mɨɨro fahiijɨvaro amɨɨhaifeenevɨ icahicauhi Aivojɨɨbo Jesuco jeecɨvooboro: Uujoho sihidɨ gaajahi, nootɨɨbo. Jillɨ icahicauhi sihidɨ ɨdaasuno icahicauhi judiomɨ uco aamɨgueneri tahaallɨɨ tofaihuco filluuboro. \v 20 Jaarunaa suufenɨtɨɨbo jɨɨbeguehicauhi amɨɨhaidi iiminoco miyamɨnaafeenevɨ, bu tollɨro iijanofaño icano. \v 21 Judiomɨco, bu tollɨro judiomɨ icatɨmoco icano ɨjɨɨbogooboro neehicauhi: ¡Amɨɨhai eedeehifiico mejeevesu Moocaani ɨmefeenevɨ! ¡Jaamoro Aivojɨɨbo Jesucristoco mimiyaavogo! nooboro. \v 22 Jaabo jisumi uujoho Jerusalevɨ feeji Moocaani Gaija tajɨɨbari, tahɨgo uco omoonɨjinoco gaajatɨɨboro. \v 23 Jaarunaa Moocaani Gaija uco faacuumivavɨ ɨjɨɨbogooboro neehicahi: Ɨɨjoho Jerusalejaago ɨdaasuno cɨvojafaño diicaji, nooboro. \v 24 Jaarunoco uujoho esamaaitɨhi. Tafiico gaijɨtɨhi, ɨdɨɨnocoro imeguehi tajɨɨhai niquejevɨ ɨɨfotonoco, bu tollɨro uco Aivojɨɨbo Jesu imino jɨɨbogoco atajɨɨbahinɨno Moocaani imihusetɨ ɨjɨɨbogonoco imivequi icano. \p \v 25 Jisumi gaajacuuhi uujoho saatohobatɨ amɨɨhaifeenevɨ Moocaani aivojɨ iijɨco ɨjɨɨbogomotɨ siino uco mahatyɨmecujitɨnoco. \v 26 Jaanegui jisumi uujoho amɨɨhaico neehi: Amɨɨhai imitɨ jaadaco jisu amɨɨhaihallɨvɨro icacujino, tahallɨvɨ icacujitɨno. \v 27 Jillɨ amɨɨhaico jɨɨbeguehicahi paryɨ Moocaani iijɨco tuunamaaitɨɨbo. \v 28 Jaanegui amɨɨhairyo mehesɨcɨnɨ. Tollɨro imino motoomo igaivomɨnaaco Moocaani Gaija amɨɨhaico tajɨɨbauhi diitoco meteemequi atajɨɨbaunoco. Aivojɨɨbo Jesu imiyatɨɨjeheri diitoco ajaaducumoco. \v 29 Jaanotɨ bu gaajahi uujoho, ofoonobuunatɨ saatoho amɨɨhaifeenevɨ gaseji amɨɨhaico ifinɨsuqui jɨcu ovejamɨco ifinɨsunɨcɨbadɨ. \v 30 Mɨɨro amɨɨhaifañotɨ saatoho agañiivomoro jɨɨbeguejimo sɨcamañehejeque miyaanobadɨ, toonoguiinodɨ amɨɨhai mimiyaavogonoco mejeevesuqui. Jaanegui mehesɨcɨnɨ, \v 31 majabajeevedino mificabacɨ, saficaba icano tɨcovovɨ paryɨ amɨɨhaico fafucuvaacɨvɨro tahaallɨɨ tofaihuco gañɨɨboro ɨjɨɨbeguehicaunoco. \p \v 32 Jaanegui jisumi tañahabomɨ Moocaanima mihica. Diibo imihiijɨ jɨɨbogoco mehesɨcɨnɨ. Jaano toonofeenedɨ sefano mihicahi, jaano amɨɨhaico Moocaanico ejeecɨvehicamofeenevɨ ificuqui. \v 33 Uujoho saatoho nɨhɨbamɨco, gaachehuco icano imeguehinɨtɨhi. \v 34 Amɨɨhairyo magaajahi tahuseri ududɨcamaaiboro ucuujɨvaachunoco ɨɨcɨhicanoco, tollɨro bu uuma iicamedi ɨɨcɨhicanoco icano. \v 35 Mɨɨro saicɨno amɨɨhaico jɨɨbeguehicahi jillɨ mududɨcamaaiqui. Jaamoro ucuujɨvaachuuboco tooneri mahamusuqui Aivojɨɨbo Jesu unuubadɨ: Imicani icaabo sitaaco aacɨɨbo, toonoco agaayɨcɨɨbo janaanɨcɨvɨ, unuubadɨ. Jaanoco mehesɨcɨnɨ, nooboro. \p \v 36 Jaaboro ememuɨɨvuuboro diitoma Moocaanima iimaaubo. \v 37 Jaadɨ famooro Pabloma ihiibɨcɨcasiumoro taaumo, \v 38 sihidɨ ɨɨdaasuvumoro Pablo diitoco: Ofoodɨ uco mahatyɨmecujitɨhi siino, unuuneri. Jaamoro diiboco ficujeumo meenegafaño. \c 21 \s1 Pablo Fuuhi Jerusale Cuumivɨ. \p \v 1 Jaamo monahabomɨco mejeevesuumoro meenegari sanotɨcovoro mufuuhi Cos onoochugaivɨ. Jaano sifucutɨ Roda cuumivɨ. Jaamañotɨ Patara cuumivɨ mɨhɨfutuuhi. \v 2 Pataratɨ Fenicia cuumijaa ufuugaco mahatyɨmeugari mufuuhi. \v 3 Jaamo mafatyuumo mahatyɨmeuhi Chipre onoochugaico monaninaagonovɨ iicachugaico. Jaamo mufuuhi Siria jiinɨjevɨ Tiro cuumijaago sinehejeque ificutuugari. \v 4 Jaamo tahɨ Cristotaco mahatyɨmeuhi. Jaamoma toonovɨ mihicauhi sajaguisɨ tɨcovovɨ. Jaamo diito Pabloco jɨɨbuguuhi Moocaani Gaijari: Jerusalevɨ feejirahana, noomoro. \v 5 Jaadɨ tojaguisɨ ifinɨudɨ mufuumo famooro mogaimɨma, iseemema icano mɨɨhaico ficutuumo. Jaamo mɨhɨfutuhi tuucuumijɨnivɨ. Jaamoro jiinɨgaibaahohallɨvɨ mememuɨɨnamaaiumoro Moocaanima mihiimaauhi. \v 6 Jaamoco mifitacumoro mɨjɨcafutuhi meenegafaño. Jaanotɨ diito dojɨcuvɨro uumiumo iijanojaago. \p \v 7 Jaamo Tiro cuumitɨ mufuumo mɨhɨfutuuhi Tolemaida cuumivɨ. Jahɨ monahabomɨ Cristotaco midilluhi. Jaamo diitoma mihicauhi safucu tɨcovovɨ. \v 8 Jaano sifucutɨ mɨɨhai Pabloma mufuumoro Cesarea cuumivɨ, Felipe Cristo iijɨ jɨɨbogomɨnaafi iijafaño mɨjɨcafutuuhi, sahuse juugahusetɨ miimɨsiicɨ ɨdɨɨnomoobo diaconomɨobo iijafaño. \v 9 Jaabo Felipe igueenemehejedɨmo iseemema icauhi sano gaigoomɨro ataajevatɨmo. Jaafigueje Moocaani diitoco onoonoco iimaahicauhi. \v 10 Jaamo mɨɨhai toono fiiva fucuva mihicaunaaca, Moocaani iimaamɨnaafi Agabo onoobo Judea jiinɨjetɨ gaseuhi. \v 11 Jaabo mɨɨhaico emeecɨɨboro Pablo niivɨgai meeheque ɨcɨuhi. Jaaboro toomeeheri ifiico itɨhaiño, ihusene icanoco isisɨuboro nuuhi: Moocaani Gaija jillɨ neehi: Jerusalevɨ judiomɨ jimeehe abajaabo ofooboco jillɨ sisɨji. Jaamoro siicuumiotoco acɨjimo, nooboro. \v 12 Jaanoco muguubumoro Pabloco munuuhi, Jerusalevɨ ifootɨqui. \v 13 Jaarunaa Pablo iimusuuhi: ¿Collɨhi uuri mataahi, uco mɨhɨdaasuvusuqui? Jaarunoco uujoho iguitɨhi uco isisɨmoro agaicaaujinoco Aivojɨɨbo Jesu momohallɨtɨ, nooboro. \p \v 14 Jaanoco gaajacuruubo imuguuhi ofoonoco. Jaanegui mɨllɨ munuucuutɨhi. Jillɨro: Jɨɨ, munuuhi tahɨ Moocaani Aivojɨɨbo jeebɨɨ onoobadɨ diica, noomoro. \p \v 15 Jaanobuunatɨ mihimibaivumoro Jerusalevɨ mufuuhi. \v 16 Jaamoma saatoho Cesarea cuumiri iicaumo Cristota gataavuuhi. Jaamofaño bu saafi icauhi Chipre onoochugaiobo Mnason onoobo. Jaabo iijafaño mɨhɨfutuumoro gueenene mihicahicauhi sɨɨcɨjetɨro Cristoco imiyaavuguubo iicaubo iijafaño. \s1 Pablo Jacooboco Meecɨtuuhi. \p \v 17 Jaamo Jerusalevɨ mɨhɨfutuudɨ monahabomɨ imo imo mɨɨhaico gaayɨcɨuhi. \v 18 Jaano sifucutɨ mɨɨhaima Pablo fuuhi Jacooboco memeecɨtequi. Jahɨgo tollɨro icaumo famooro quillahuto. \v 19 Jaamoco Pablo idilluuboro jɨɨbuguhi, paryɨ Moocaani diibo jɨɨbogofeenedɨ judiomɨ iicatɨrumofeenevɨ omoonɨunoco. \v 20 Jaanoco uguubumoro Moocaanico imuumo. Jaamoro Pabloco nuumo: Fañɨ, imiruno aivono. Jaarunaaca ɨɨro gaajacuuhi judiomɨtɨ sihidɨ ajashutɨmo, imiyaavugucuumo famooro Moise atajɨɨbaubadɨ iicaqui ejenaauhicanoco. \v 21 Jaamoro neehicahi ɨɨjohova dɨɨbeguehicahi paryɨ judiomɨ siicuumijejaa iicamoco, Moise atajɨɨbaunoco mimiyaaveguedino. Tollɨro bu seeme meeheque miquitɨcujitɨhi, siino mojeevamaajebadɨ momoonɨcujitɨhi, ɨɨjohova neehicahi, noomoro. \v 22 ¿Mɨllɨ jaanoco momoonɨji? Ɨɨjoho jinovɨ agasecuunoco agaajacumoro ñaaɨvejimo. \v 23 Jaanegui jillɨ moonɨ: Mɨɨhaifaño icamo igueenemehejedɨmo gaifiimɨ Moocaanico unuucuunoco omoonɨjimo. \v 24 Jaanegui diitoma ofooboro sacerdotemɨ unuubadɨ amɨɨhai ifiinoco mihimibachu. Jaaboro toonoco diitedi daadu. Jaanobuunatɨ inigaɨnoco cɨɨdasujimo. Jaanotɨ famooro gaajajimo ɨɨditɨ miyaano iicatɨnoco ihiimaahicanoco. Jillɨ ɨɨjoho imihusene Moise tajɨɨbajɨco edeetavehicanoco gaajajimo. \v 25 Jaanotɨ saatoho judiomɨ iicatɨmo imiyaaveguemedi, aameneque magalluumoro matajɨɨbahi: Ɨjɨnɨtaco ejeecɨvucuunoco meheetavucuudino. Jaabadɨro tɨɨjohoco mahaduudino, bu udusuucɨmoro amacanɨsumehejeque muduudino, bu saatohoba ataabavatɨmo jahisihijedɨ gaigoomɨma icadino icano, noomoro. \s1 Pabloco Templojafaño Agaayɨcɨmoro Cɨvojaanɨmo. \p \v 26 Jaanegui Pablo diito igueenemehejedɨmo iicamoco ɨɨcɨuboro satyuuhi. Jaano sifucutɨ diitoma ifiinoco iimibachumoro fuumo templojafaño ijɨɨbeguequi, ifiinoco iimibachuno imivocafutuujinoco. Jaadɨ ijeecɨvonoco ificujinoco. \p \v 27 Jaamo sajaguisɨco imivusutɨmaacaro judiomɨ Asia jiinɨjetɨ agaseumo atyɨmeuhi Pablo templojafa icaaboco. Jaamoro tuucuumio miyamɨnaaco añaaɨsumoro Pabloco gaayɨcɨumo. \v 28 Jaamo agaibacasimoro nuuhi: Israel miyamɨnaa, mɨɨhaico mahamusu. Jaanɨ fahɨgovadɨ feehicahi imitɨno jɨɨbogooboro israelmɨnaahallɨvɨ, bu Moise tajɨɨbajɨhallɨvɨ icano. Jaaboro jino saatoho griegomɨco jiija templojafaño sɨvaabo toojaco imɨhɨninɨqui, noomoro. \p \v 29 Jillɨ neehicaumo Efeso cuumioobo Trofimo onooboco Pabloma tuucuumivɨ aatyɨmeumoro: Fɨne diiboma templojafaño foobo, noomoro. \p \v 30 Jaanoco famooro tuucuumioto imiyaavuguumoro Pablojaa saaumo jinoomoro. Jaadɨ diiboco agaayɨcɨmoro templojatɨ sihɨgovɨ sefano satyuumo. Jaamoro goovano foboocɨumo temploja guhuganoco. \v 31 Jaamoro diiboco gaicaaujirumo. Jaarunaa jɨɨbogo gaseuhi amocasimɨnaa aivojɨɨbojaago, famooro Jerusale cuumioto añaaɨunojɨɨbogo. \v 32 Jaanegui ihaivojɨɨbo, ihamocasimɨnaama, saatoho ihaivojɨtoco icano igaiyɨɨcɨubo. Jaamo jinoomoro fuuhi imiyamɨnaa iicauhɨgo. Jaamo miyamɨnaa imiya aivojɨɨboco, bu amocasimɨnaaco icano aatyɨmeumoro Pabloco aamɨcuutɨmo. \v 33 Jaanegui imiya aivojɨɨbo ifiitɨvuuboro tajɨɨbaubo Pabloco cɨvojamɨnaafitɨ isisɨqui mihicɨri jɨgaiñohicɨri. Jaadɨ dilluubo: ¿Mɨɨjoho diibo? ¿Jinejeque moonɨɨbo? nooboro. \v 34 Jaanegui coovadiinamaaihicaumo saatoho siibadɨ onoono, bu saatoho siibadɨ onoono icano. Jaanoco imiya aivojɨɨbo guubutɨɨbo diito iimaauno toovodɨ. Jaanegui diibo galluubo esefano cɨvojano iicauhɨgo. \v 35 Jaadɨ toojafaño ɨɨfutuudɨ goovano cuuhuri, isoldaomɨ Pabloco ihiibɨmoro satyuhi miyamɨnaa diiboco agaicaaujiruneguiiha. \v 36 Jaamo sihidɨ miyamɨnaa idojɨcutɨ bucasiuhi: ¡Magaicaau! noomoro sefano. \s1 Pablo Miyamɨnaa Ɨmefeenevɨ Iimaauhi. \p \v 37 Jaabo Pabloco toojafaño ɨjɨɨhacucuuneguiiha nuubo ihaivojɨɨboco: Imeguehi ɨɨma ihiimaanoco, nooboro. \p Jaanegui iimusuubo: ¿Nacu ɨɨjoho gaajahi griego iijɨco? \v 38 ¿Nacu ɨɨjoho egipciobo diicatɨhi? ¿Johono safoono aivojɨtojaago ɨsɨfiiratuuboro cuatro mildɨmo gaicaaumɨnaaco sɨcaihɨgovɨ asatyuubo diicatɨhi? nooboro. \p \v 39 Jaanegui Pablo nuuhi: Uujoho judiomɨnaafi Tarso cuumi, Cilicia jiinɨjeocuumi obocɨcuumiobo. Jaanegui uco musuufenɨ miyamɨnaama iimaaqui, nooboro. \p \v 40 Jaanegui ihaivojɨɨbo Pabloco iimaasuuhi. Jaabo cuuhutɨ ujulleeveuboro ihuseri faguubo miyamɨnaa illɨɨvequi. Jaadɨ ɨllɨɨvɨudɨ iimaaubo hebreo iijɨri: \c 22 \p \v 1 Caanimɨ, bu tañahabomɨ icamo muguubunɨcɨ amɨɨhaifeenevɨ jino ihiimaanoco, nooboro. \p \v 2 Jaanoco uguubumoro hebreo iijɨri ihiimaaunegui llɨɨvɨumo. \p Jaanegui Pablo janaanɨcɨvɨ ihiimaauboro nuuhi: \v 3 Uujoho judiomɨoobo Tarso cuumi Cilicia jiinɨjevɨ ifiivoobo. Jaaruubo jusihi jino Jerusale cuumivɨ. Jaabo uco Gamaliel jɨɨbeguehicauhi imino sɨɨcɨjemɨnaa tajɨɨbajɨco. Jisumi amɨɨhai Moocaanico sefano imino mejeecɨvobadɨro uujoho jeecɨvehicahi. \v 4 Jaabo uujoho safoono Cristotaco ubucasiuboro gaicaauhicauhi, bu isisɨɨboro satyehicauhi gaifiimɨ, gaigoomɨ icamoco cɨvojafaño diitoco ijɨɨhacuqui. \v 5 Jaanoco sacerdotemɨ aivojɨɨbo, famooro quillahuto iicamo miyaano iicanoco gaajahi. Jaamo aameneque uuma galluuhi monahabomɨ judiomɨdi. Jaanegui uujoho Damasca cuumivɨ ufuuboro Cristotaco sɨvaujirahi Jerusalevɨ ɨdaasuno imoonɨqui. \s1 Pablo Imiyaavuguunoco Jɨɨbeguehi. \r (Hch 9.1-18; 26.9-18) \p \v 6 Jaabo uujoho jɨɨhairi fuunaaca gadɨcɨɨba Damascatɨ fiitɨcuurunaaca imimañobatɨ niquejefañotɨ uco sefano achɨcɨuno. \v 7 Jaaneri uujoho baavɨ aacutuubo guubuuhi, niquejefañotɨ uco unuunoco: Saulo, Saulo, ¿collɨhi uco bucasihi? noonoro. \v 8 Jaanegui iimusuuhi: ¿Mɨɨjoho ɨɨjoho, aivojɨɨbo? nooboro. Jaanegui uco iimusuuno: Uujoho Jesu Nazareoobo iicaaboco, ɨɨjoho bucasihi, noonoro. \v 9 Jaaneri uuma ufuumo sihidɨ igutuuhi, tollɨ onoonoco uguubuumoro. Jaarumo mɨɨhaiñoobaco atyɨmeutɨhi. \v 10 Jaanegui uujoho nuuhi: Aivojɨɨbo, ¿jaanegui mɨllɨ iicanoco diimeguehi? nooboro. Jaanegui Jesu uco nuuhi: Gañiivo. Jaaboro difo Damasca cuumijaago tahɨ ɨco idiicajinoco ijɨɨbeguequi, nooboro. \v 11 Jaabo uco aachɨcɨuneri tahaallɨɨ jaabatuuhi. Jaanegui tañahabonɨmɨnaa uco tahusetɨ agaayɨcɨumoro feetuucumoro satyuuhi Damascavɨ ihɨfutusuqui. \p \v 12 Jaanaa tahɨ icaubo saafi Anania onoobo sihidɨ imiyaaveguehicaubo Moise tajɨɨbajɨco. Jaabeditɨ judiomɨ Damascavɨ iicamo famooro imino iimaahicaumo. \v 13 Jaabo Anania uco emeecɨvaubo tajaago ujulleeveuboro uco nuuhi: Tañahabo Saulo, imino siino daatyɨme, nooboro. Jaasumiro uujoho diiboco atyɨmecuuhi. \v 14 Jaanegui Anania uco nuuhi: Motadimɨ Dios ɨco ficuhi diibo jeebɨɨ iimogobadɨ iicanoco gaajaqui, bu Iimiiboco ihatyɨmequi, bu diibo iimaaco guubuqui icano. \v 15 Jaabo ɨɨjoho faabohoco dɨɨbegueji paryɨ adaatyɨmeebere uguubunoco. \v 16 Jaanegui jisu, ¿collɨhi gañiivoobo nitɨsuquimaaitɨhi? Imino miyaavogoobo, Aivojɨɨbo Jesu memeri dihimitɨ initɨcafetequi, nooboro Anania uco nuuhi. \s1 Pablo Judiomɨ Iicatɨmoco Ɨjɨɨbugunoco Jɨɨbeguehi. \p \v 17 Jaadɨ Jerusalevɨ dojɨcuvɨro uhuumiudɨ fuuhi templojafaño Moocaanima iimaaqui. Jaabo iimaanaaca gaijafañodɨ Aivojɨɨboco atyɨmeuhi. \v 18 Jaabo uco nuuhi: Goova difo Jerusaletɨ. Uutɨ ɨɨjoho onoonoco miyaaveguejitɨmo, nooboro. \v 19 Jaanegui Ihaivojɨɨboco nuuhi: Diito paryɨ gaajahi uujoho sinagogajafaño ofooboro ɨco imiyaavogomoco cɨvojafaño asatyooboro ahaamɨhicaunoco. \v 20 Jaabadɨro Esteba dihiimaamɨnaafi tɨɨjohoco agañɨɨusumi uujoho ujulleecɨnɨɨboro diiboco agaicaaumofañodɨ icauhi, diito gaachehunoco utuumuubo. \v 21 Jaaruuboco Aivojɨɨbo Jesu uco nuuhi: Difo. Ɨco galluuji tehesino judiomɨ iicatɨmojaagovɨ, nooboro. \s1 Pabloco Amocasimɨnaa Aivojɨɨbo Cɨvojanɨji. \p \v 22 Jaanoco jihachutaro uguubunɨcɨumoro sefano nuumo: Diiboco magaicaau. Mihimogotɨhi diibo iicanoco, noomoro. \p \v 23 Jaamoro sihidɨ ocoovadiivumoro igaachehunoco sefano caamovɨ gavaracuumo, bu baiguiijɨnoco ɨɨcɨmoro gaifificɨhicaumo caamovɨ icano. \v 24 Jaanegui ihamocasimɨnaa aivojɨɨbo tajɨɨbauhi Pabloco cɨvojafaño isatyequi. Jaaboro saatohoco tajɨɨbaubo Pabloco niivɨgai meeheri ihaamɨqui. Jaaneri ijɨɨbeguequi collɨhi diibotɨ sihidɨ miyamɨnaa añaaɨnoco. \v 25 Jaaboco ihaamɨqui sisɨumo. Jaanegui Pablo sahaivojɨɨbo ifiitɨno iicauboco nuuhi: ¿Nacu ɨɨjoho niivɨgai meeheri dahaamɨjirahi romanomɨooboco, itɨconɨ mɨllɨ iicanoco gaajatɨɨboro? nooboro. \p \v 26 Jaanoco diibo uguubuuboro imiya aivojɨɨboco jɨɨbugutuubo. Deesɨcɨnɨ omoonɨjinoco. Jaanɨ romanoobo, nooboro. \p \v 27 Jaanegui ihaivojɨɨbo Pablovɨ ifiitɨvuuboro dilluuhi: ¿Naava miyaano ɨɨjoho romanoobo? nooboro. \p Jaanegui Pablo: Jɨɨhɨ, nuuhi. \p \v 28 Jaanegui ihaivojɨɨbo nuuhi: Uujoho sihidɨ jaaduhinɨcuuhi romanoobo icaqui, nooboro. \p Jaanegui Pablo nuuhi: Jaanotɨ uujoho romanoobo sahiijɨtɨro fiivuuhi, nooboro. \p \v 29 Jaanegui aamɨtɨmoro diibeditɨ sihɨgovɨ minifutuumo. Jaanoco ihaivojɨɨbo romanooboco isisɨnoco agaajauboro ñɨhicugucuuhi. \s1 Pablo Judiomɨ Fagomɨnaa Ɨmefeenevɨ Icaaubo. \p \v 30 Jaanoco sifucutɨ ihamocasimɨnaa aivojɨɨbo imuguuhi agaajanoco; mɨllɨtɨ Pabloditɨ judiomɨ ihiimaahicanoco. Jaanegui sacerdotemɨ aivojɨtoco, famooro fagomɨnaaco icano tajɨɨbaubo iigaivequi. Jaadɨ Pabloco ijɨgaiñohinoco isinaayuuboro satyuhi diito ɨmefeenevɨ. \c 23 \p \v 1 Jaabo Pablo diito judiomɨ fagomɨnaaco aatyɨmeuboro nuuhi: Amɨɨhai tayoto, uujoho imino icafihi imino tajeebɨɨco esɨcɨnɨmañovɨ sajeebɨɨ Moocaani ɨmefeenevɨ icahi jisumihachuta, nooboro. \p \v 2 Jaanegui Anania onoobo sacerdotemɨ aivojɨɨbo tajɨɨbauhi Pablo cojɨri iicaaboco Pabloco ihaamɨqui iijɨtɨ. \v 3 Jaarunaa Pablo iimusuhi: Moocaani ɨco aamɨji. Ɨɨjoho miyamɨnaa ɨmefeenevɨ imiibobadɨ difiico omoonɨhicaaboco. ¿Jaabo nacu toono gɨcɨnɨhi Moocaani tajɨɨbafañodɨ tahimitɨco daatyɨmequi? Jaamoro bu uco mahaamɨsuhi Moocaani tajɨɨba onootɨbadɨ, nooboro. \p \v 4 Jaanegui saatoho nuuhi: ¿Tollɨ aivo ɨɨjoho neehi obocɨɨbo Moocaani sacerdoteditɨ? noomoro. \p \v 5 Jaanegui Pablo nuuhi: Tayoto, uujoho gaajatɨhi diibo jahi obocɨno sacerdote iicanoco. Mɨɨro Moocaani Caatɨnɨhaamefaño noono: Diicuumi aivojɨɨbotɨ imitɨno diimaajirahana, noonoro, nooboro. \p \v 6 Jaabo Pablo, diito fagomɨnaatɨ saatoho saduceomɨ iicaumoco, bu saatoho fariseomɨ iicaumoco icano agaajauboro sefano nuuhi: Tayoto, uujoho fariseomɨoobo guihirubimɨ fariseomɨ iicaumaño. Jaaruubo uujoho uchuumuumo siino ubuheetejinoco miyaaveguehi. Jaanegui fɨne uco mocoovahi toonoco uco midilluqui, nooboro. \p \v 7 Jaanoco uguubuumoro fariseomɨ, saduceomɨ iicamo jenaaucasiuhi sanoomɨro. Jaamoro ijeevadɨ dugaavocasiumo ifariseomɨ isaduceomɨtɨ. \v 8 Mɨɨro saduceomɨ noonɨcɨhi uchuumucuumo buheetecuujitɨhi, bu Moocaani toomomɨnaa chahahi, bu gaijamɨ chahahi, noonɨcɨhi. Jaanotɨ fariseomɨ fanoocoro miyaavogonɨcɨhi. \v 9 Jaadɨ famooro sefano ocoovadiivuunobuunatɨ saatoho caatɨnɨmɨnaa gañiivuuhi fariseomɨjaagodɨ iicaumo. Jaamoro nuuhi: Jaanɨ imitɨno moonɨtɨhi. Jaabofañodɨ baacho gaija iimaahi, Moocaani toomomɨnaafi baacho iimaahi. Jaanegui Moocaanimaryo momoonɨcasidino, noomoro \v 10 sefano jenaaucasihicaumo. Jaaneri ihamocasimɨnaa aivojɨɨbo ñɨhicuguuhi Pabloco fahɨgovatɨ agallicujirunotɨ. Jaaboro ihamocasimɨnaaco tajɨɨbaubo diitofeenetɨ Pabloco ɨɨcɨmoro cɨvojafaño siino isatyequi. \p \v 11 Jaano sifucutɨ Pablojaa Aivojɨɨbo Jesu asaauboro nuuhi: Quehecuto Pablo. Uuditɨ jino Jerusalefaño idiimaabadɨ tollɨro Roma cuumijaago diimaateji, nooboro. \s1 Pabloco Igaicaauqui Afajɨɨnɨcasiuno. \p \v 12 Jaanaa sifucutɨ sanoodɨmo judiomɨ iimaacasiuhi Pabloco igaicaauqui. Jaamoro imitɨno unuunofañodɨ nuumo: Mamachujitɨhi, mahadujitɨhi icano diiboco magaicaautɨnohachuta, noomoro. \v 13 Jaamou tollɨ unuumo cuarentadɨmou tollɨ esamaaiumo. \v 14 Jaanobuunatɨ sacerdotemɨ aivojɨɨbojaago, judiomɨ quillahuto icamojaago ufuumoro diitoco nuumo: Mɨɨhai munuucuuhi iimitɨnofañodɨ Pabloco magaicaautɨnohachuta mamachujitɨhi, noomoro. \v 15 Jaanegui amɨɨhai fagomɨnaama mofoomoro amocasimɨnaa aivojɨɨboco cɨvohogo midilluto diiboco isɨvaqui amɨɨhai ɨmefeenevɨ, siino imino diiboco midilluqui, noomoro. Jaabo Pablo gasetɨɨbo ɨmegaro mɨɨhai mihimibaivucuuji diiboco magaicaauqui, noomoro. \p \v 16 Jaanoco Pablo nago achi uguubuuboro icɨvojafa fuubo Pabloco ijɨɨbeguequi. \v 17 Jaanegui Pablo saatohotɨ aivojɨtoco ocoovauboro nuuhi: Jaanɨco sɨcafefico masatyo imiya aivojɨɨbojaago siinoco diiboco ijɨɨbeguequi, nooboro. \p \v 18 Jaanegui tosɨcafefico ihaivojɨɨbojaa asatyuuboro nuuhi: Pablo cɨvojafañotɨ uco galluhi jaanɨ sɨcafefico dijaago sɨvaqui ɨcova siinoco ijɨɨbeguequi, nooboro. \p \v 19 Jaanegui ihaivojɨɨbo tosɨcafefico ihusetɨ agaayɨcɨuboro sihɨgovɨ diiboco asatyuuboro dilluuhi: ¿Mɨllɨ uco neejirahi? nooboro. \p \v 20 Jaanegui isɨcafefi nuuhi: Judiomɨ esamaaihi ɨco idilluqui cɨvohogo Pabloco satyequi fagomɨnaa ɨmefeenevɨ. Jaamo jillɨ ɨco neeji: Siino mihimeguehi imino diiboco midillunoco, noomoro. \v 21 Jaarumoco miyaaveguejirahana, sihidɨ cuarenta janaanɨcɨvɨ icamo teemeji Pabloco. Jaamo imitɨno onoonofañodɨva machujitɨmo, adujitɨmo icano Pabloco agaicaautɨnohachuta. Jaamo imibaicɨnɨcuumo ɨɨjohova: Jɨɨhɨ, Pabloco galluji, eneejinoco otoomomo, nooboro. \p \v 22 Jaanegui ihaivojɨɨbo isɨcafefico ifitacuuboro nuuhi: Dɨɨbeguedino mɨɨhaiñoobaco jino uco ɨdɨɨbogonoco, nooboro. \s1 Pabloco Galluumo Felix Onoobojaago. \p \v 23 Jaadɨ ihaivojɨɨbo coovauhi saatɨsi aivojɨtɨsico. Jaaboro diitɨsico nuuhi: Mihimibaivusu doscientodɨmo amocasimɨnaa baadɨ efeejimoco, bu setentadɨmo jeejɨmɨri efeejimoco, bu doscientodɨmo aamɨganoma efeejimoco icano Cesarea cuumivɨ tufucuro ifeequi, nooboro. \v 24 Jaamoma ihaivojɨɨbo galluhi Pabloco jeejɨri ifeequi. Imino Pablo tahɨ ihɨfetequi aivojɨɨbo Felix onoobojaago. \v 25 Jaaboro diitoma galluubo aameque jillɨ onoohaameque: \p \v 26 Uujoho Claudio Lisio, imino iijɨco galluuhi ɨɨjoho idiimihusene aivojɨɨbo idiicaabo Felixjaago. \v 27 Jaanɨ Pabloco judiomɨ ɨcɨvojanɨmoro diiboco gaicaaujirahi. Jaarunaa romanoobo iicanoco uguubuuboro, soldaomɨma ofooboro diiboco taajasuhi judiomɨ usetɨ. \v 28 Jaadɨ diiboco judiomɨ fagomɨnaa ɨmegavɨ satyehinɨhi jinejeque diibeditɨ ihiimaanoco gaajaqui. \v 29 Jaarunaa judiomɨ tajɨɨbajɨhallɨtɨ idilluhicaunoco agaajauboro mɨllɨ nuutɨhi: Toonohallɨtɨ magaicaaujirunoco, mɨcɨvojaanɨjirunoco icano uujoho atyɨmetɨhi. \v 30 Jaarunaa diiboco agaicaaujinoco uguubuuboro jino galluuhi dijaago. Tollɨro bu jito diibeditɨ ihiimaahicamoco dijaa galluuhi tahɨ dihɨmefeenevɨ diibeditɨ ihiimaaqui. Tahɨ imino diica, nooboro. \p \v 31 Jaanegui ihamocasimɨnaaco ihaivojɨɨbo unuubadɨ fucu satyumo Pabloco Antipatri cuumivɨ. \v 32 Jaano sifucutɨ ihamocasimɨnaa baadɨ ufuumo uumiumo dojɨcuvɨro icɨvojajaago. Jaanotɨ jeejɨmɨri ufuumo Pabloma fuuhi. \v 33 Jaamo Cesarea cuumivɨ ɨɨfutuudɨ aivojɨɨbo Felix onooboco acɨumo Pabloco toohaamema. \v 34 Jaahaameque emeecɨuboro ihaivojɨɨbo dilluuhi Pabloco: ¿Cuucaoobo ɨɨjoho? nooboro. Jaadɨ gaajaubo Cilicia jiinɨjeoobo iicanoco. \v 35 Jaanegui nuubo: Jisumi uco ɨdɨɨbogonoco guubunɨcɨtɨhi. Jaanotɨ jarihiica ɨɨditɨ ihiimaamo asaadɨ ɨɨjoho onoonoco bu guubunɨcɨji, nooboro Pabloco ficusuubo Herode palaciojafaño, toomomɨnaa diiboco iteemequi. \c 24 \s1 Pablo Aivojɨɨbo Felix Ɨmefeenevɨ Iimaahi. \p \v 1 Jaadɨ sahuse fucuvabuunatɨ Anania onoobo sacerdotemɨ aivojɨɨbo ɨfutuuhi sanoodɨmo quillahutoma Cesarea cuumivɨ. Jaamoma saafi iimaamɨnaafi Tertulo onoobo saauhi. Jaamo agaseudɨ aivojɨɨbo ɨmefeenevɨ ujulleecamaaiumoro Pablohallɨvɨ imitɨno iimaaumo. \v 2 Jaanaa Pabloco agasesuudɨ Tertulo onoobo tɨcovauhi ihiimaaubo jillɨ nooboro: Aivojɨɨbo Felixco, imino aivo ɨɨjoho aivojɨɨbo mɨɨhaico teemehi. Jaamaño aivo sajeebɨɨ mihicahi imino mɨɨhaico atajɨɨbamaño. \v 3 Jaanoco fanooro aivo imino magaayɨcɨhi fahɨgova ɨɨjoho aivojɨɨbo Felix idiimihuseebe idiicanoco. \v 4 Jaabo uuchuvotɨɨbo diicatɨqui imeguehi ajashuno ɨɨma ihiimaanoco. \v 5 Mɨɨhai jaanɨ Pabloco magaajacuhi gañuhusuno ɨsɨramaaihicanoco. Jaabo fahɨgovavɨ judiomɨco dugaacusuuboro feehicahi, nazarenomɨ dugaavomɨnaa aivojɨɨbo iicamaño. \v 6 Jaamaño templojaco mɨhɨninɨjiruubo. Jaarunaa mɨɨhai diiboco magaayɨcɨuhi diiboco midilluqui motajɨɨbajɨ onoobadɨ. \v 7 Jaarunaa amocasimɨnaa aivojɨɨbo Lisio onoobo asaauboro sefano dumɨtɨɨcɨuhi mɨɨhaitɨ. \v 8 Jaabo ihamocasimɨnaa aivojɨɨbo galluuhi, Pabloditɨ ihiimaamoco, dihɨmefeenevɨ diibeditɨ ihiimaaqui. Jaabo eneecau ɨɨro diiboco dillu. Jaabo ɨɨro gaajahi mɨɨhai monoono miyaano icanoco, nooboro. \p \v 9 Jaanoco paryɨ judiomɨ: Aivo miyaano, neehicauhi. \v 10 Jaanegui ihaivojɨɨbo Felix Pabloco tajɨɨbauhi ihiimaaqui. \p Jaanegui Pablo nuuhi: Aivo imeguehi dihɨmefeenevɨ ihiimaanoco. Ɨco uujoho gaajahi sɨɨcɨjetɨro jiicuumi aivojɨɨbo idiicanoco. \v 11 Jaabo eneecahicau bu ɨɨro dilluubo gaaja uujoho Jerusalevɨ Moocaanico imequi asaahinɨɨbo agasehinɨnotɨ fahuseecɨ motɨhaitɨ mifucucɨ ɨdɨɨno fucuvaro iicanoco. \v 12 Jaaruubo uujoho ejenaaubo templojafaño, sinagogajafaño, tuucuumifeenevɨ buhɨgueeje icano ñaaɨsuuboro ofoonoco atyɨmetɨmo. \v 13 Jaamo jino uuditɨ iimaano miyaano icatɨno. \v 14 Jaanotɨ naha miyaano uujoho tadimɨhai Caani Moocaani iicaaboco jeecɨvehicahi bohono jɨɨhai onoobadɨ. Jaanoco oono diito dugaacumɨnaa neehicahi. Jaarunaa jillɨ uujoho Moocaani iimaamɨnaa aamenefaño, bu Moocaani tajɨɨbano aamenefaño iicanoco miyaaveguehi. \v 15 Jaabo uujoho tollɨro Moocaanico miyaaveguehi diitobadɨro. Jaabo teemehi paryɨ uchuumucumo iimifiimo, bu iimitɨfimo icano ubuheetejinoco. \v 16 Jaamaño uujoho quehecuno tajeebɨɨco ficuhicahi Moocaani ɨmefeenevɨ, bu miyamɨnaa ɨmefeenevɨ icano imino icaqui. \p \v 17 Jaabo uujoho siicuumijeri ɨgooboro efeehicadɨ taacuumijaago saahinɨhi judiomɨco nɨhɨbamɨco acɨqui, Moocaanidi jeecɨvoco ficuqui icano. \v 18 Jaanoco uujoho eheetavuubo templojafaño icaunaaca judiomɨ Asia jiinɨjetɨ asaaumo uco templojafaño atyɨmeuhi tafiico iimibachuuboco. Jaaruubo miyamɨnaama sihidɨ igaivuutɨhi, ñaaɨsuuboro icautɨhi icano. \v 19 ¿Jaamo judiomɨ Asia jiinɨjeoto collɨhi saatɨhi jinoovɨ dihɨmefeenevɨ ihiimaavamo uuditɨ imitɨno iicanoco eesɨcɨnɨhachiijɨ? \v 20 Jaanotɨ jito asaamoco dillu ¿Naa mɨllɨ judiomɨ fagomɨnaa ɨmefeenevɨ iicahinɨsumi uco gaajacɨhinɨmo imitɨno iicanoco? \v 21 Ɨvɨ ɨdɨɨnoro uujoho diito ɨmefeenevɨ iicahinɨsumi sefano nuuhi: Uujoho uchuumucumo ubuheetejinoco imiyaavogonoco fɨne magaajaqui uco midilluhi jaachiijɨ, ɨvɨ uujoho nuuhi diito ɨmefeenevɨ iicasumi, nooboro. \p \v 22 Jaanoco Felix uguubuuboro mɨllɨ nuutɨɨbo. Cristota imiyaavogonoco agaajauboro nuubo: Jari amocasimɨnaa aivojɨɨbo Lisio asaadɨ toonotɨ imino uujoho gaajaji, nooboro. \p \v 23 Jaaboro Felix saafi aivojɨɨboco galluuhi Pabloco palaciojafaño ijɨɨhacuqui. Jaaruubo cɨvojamɨnaafibadɨ icautɨhi. Jaabo toojafa icaunohachuta igataavomɨnaa diiboco meecɨtehicauhi diiboco siinoco ihacɨqui. \p \v 24 Jaadɨ goovacutɨnotɨ Felix mogai judiomɨogo Drusila onoogoma saauhi. Jaaboro Pabloco cuuhuvauhi diibojaa asaaboro Jesucristoco mimiyaavogonotɨ diiboco ɨjɨɨbogonoco iguubuuqui. \v 25 Jaabo Pablo ɨtɨcovono ifiitɨ, bu mofiicoro miguiinonɨnotɨ, bu ufucu Moocaani mohimitɨ jaadufucu icajinotɨ icano Pablo ɨjɨɨbuguunotɨ Felix ihigutuuboro nuuhi: Difo. Ufucu jei, ¿cusumihacho ɨco siino cuuhuvaji? nuubo. \p \v 26 Jaadɨ Felix esamaaihicauhi: Fɨne Pablo uco nɨhɨbamɨco acɨjiibo diiboco sinaayuqui, nooboro Pabloco fiiva foova cuuhuvahicaubo diiboma ihiimaaqui. \v 27 Jaadɨ mificabacɨ afatyuudɨ Felixco bohobavaubo saafi aivojɨɨbo Porcio Festo onoobo. Jaanegui Felix judiomɨma imino iicaqui Pabloco cɨvojafañoro ficuubo iinusutɨɨboro. \c 25 \s1 Festo Onoobo Ɨmefeenevɨ Pablo Icauhi. \p \v 1 Jaabo Festo mifucucɨ, safucu ɨdɨɨno aivojɨɨbotɨ icacuudɨ fuubo Cesareatɨ Jerusalevɨ. \v 2 Jahɨgo sacerdotemɨ aivojɨto judiomɨ obocɨfimo iicamo, Pablohallɨvɨ imitɨno iimaaumo. \v 3 Jaamoro Festoco dillumo Pabloco Jerusalejaagovɨ ihɨcɨtequi, ɨɨfurumo Pabloco jɨɨhaivɨ igaicaausuqui. \v 4 Jaarunaa Festo iimusuhi: Pablo Cesareavɨ cɨvojafaño icahi. Tollɨro uujoho goovano feeji tahɨgo. \v 5 Jaanegui amɨɨhai aivojɨto uuma Cesareavɨ feeji diibeditɨ imitɨno iicahicanoco ihiimaaqui. Miyaano diibo imitɨno iicahicahachiijɨ, nooboro. \p \v 6 Jaabo Festo Jerusalevɨ fahuseecɨ fucuva tɨcovovɨro fɨne icacuuhi. Jaadɨ siino Cesareavɨ uumiubo. Jaano sifucutɨ ihaivojɨ icagahallɨvɨ acasɨɨvuuboro Pabloco cuuhuvaubo. \v 7 Jaabo Pablo agaseudɨ, Jerusaletɨ asaaumo judiomɨ diibojaa igaivuhi. Jaamo iimaacasiuhi siibadɨjere aivo imitɨno Pabloditɨ. Jaarunoco ɨnɨsuurunofaño miyaano icautɨno. \v 8 Jaanegui Pablo ihallɨvɨ iimaauhi: Uujoho judiomɨditɨ, templojaditɨ, bu romanomɨ aivojɨɨbo Cesarditɨ icano imitɨno iimaatatɨhi, nooboro. \p \v 9 Jaanegui Festo Pabloco dilluhi judiomɨma imino iicanoco iimuguuboro: ¿Naa dimeguehi Jerusalevɨ ofoonoco ɨco uujoho tahɨ dilluqui? nooboro. \p \v 10 Jaanegui Pablo iimusuhi: Uujoho jinoovɨ aivojɨɨbo Cesar onoobo tajɨɨbamañeri icahi imino uco idilluqui ɨɨro imino gaajacuhi imitɨno judiomɨtɨ ihiimaatɨnoco. \v 11 Jaanotɨ miyaano imitɨno omoonɨhachiijɨ jaafa uco magaicaau. Jaanotɨ sɨcamañooco ihiimaahicahachiijɨ diito usefaño mɨɨhaiñooba uco acɨjitɨhi. Jaanegui imeguehi romanomɨ aivojɨɨbo Cesar onoobo uco idillunoco, nooboro. \p \v 12 Jaanegui toonobuunatɨ Festo ifajɨɨnɨmɨnaama ihiimaauboro Pabloco nuuhi: Ɨco romanomɨ aivojɨɨbo ɨmefeenevɨ idillunoco dimeguehi. Jaanegui romanomɨ aivojɨɨbojaago ɨɨjoho feeji, nooboro. \s1 Pablo Aivojɨɨbo Agripa Onoobo Ɨmefeenevɨ Icauhi. \p \v 13 Jaanobuunatɨ aivojɨɨbo Agripa onoobo Berenice onoogoma ɨɨfutuhi Cesareavɨ Festoco abaatuumɨsi. \v 14 Jaamɨsi tahɨ gueene fucuva icauhi. Jaabo Agripa onooboco Festo Pabloditɨ ɨjɨɨbuguuboro nuuhi: Jineeri icaabo saafi Felix cɨvojafaño ificuhinɨɨbo. \v 15 Jaabohallɨvɨ sacerdotemɨ aivojɨto, quillahuto icamo dilluuhi diiboco imitɨno imoonɨqui Jerusalevɨ uujoho iicahinɨsumi. Jaamo imuguuhi uujoho diiboco agaicaausujinoco. \v 16 Jaanegui uujoho nuuhi: Mɨɨhai romanomɨ mejeevamaaitɨhi tɨcovono miyamɨnaafico magaicaaunoco. Itɨconɨ diiboco diibohallɨvɨ imitɨno ihiimaano ɨmefeene ifihallɨvɨ ihiimaaqui, mificuutɨnohachuta, nooboro. \v 17 Jaanegui diito jimañovɨ asaahinɨsumi uujoho gueenene icatɨɨbo sifucutɨ tatyajɨɨbamañotɨ cuuhuvauhi diibo Pabloco. \v 18 Jaabeditɨ diito iimaauno aivo iimitɨnoco nuutɨhi uujoho esamaaiubadɨ icautɨno. \v 19 Ɨdɨɨnocoro diibeditɨ neehicaumo jillɨ diito iimaa iijɨtɨro, bu tollɨro Jesu uchuumuuboco Pablo buheebe eneehicaunotɨro icano. \v 20 Jaanoco, uujoho mɨllɨ fɨne moonɨji, onoomaño Pabloco dilluhi: ¿Naa Jerusalevɨ diimeguehi ofoonoco, tahɨ ɨco idilluqui? nooboro. \v 21 Jaarunaa Pablo imuguuhi aivojɨɨbo Cesar Augusto onoobo diiboco idillunoco. Jaanegui uujoho diiboco cɨvojafañoro ficuuhi. ¿Cusumihacho diibo Cesar Augustojaago galluuqui? nooboro. \p \v 22 Jaanegui Agripa onoobo Festoco nuuhi: Uujoho tollɨro diiboco uguubuunɨcɨnoco imeguehi, nooboro. \p Jaanegui Festo ihiimusuuboro nuuhi: Cɨvohogo diiboco jei guubuunɨcɨ, nooboro. \p \v 23 Jaano sifucutɨ Agripa, Berenice icamɨsi atajɨɨbafimañovɨ aivo sihidɨ jeevano ɨɨfutumɨsi miyamɨnaa diitɨsico iimuunofeenedɨ. Jaamɨsima saaumo amocasimɨnaa aivojɨto, bu tuucuumio bocɨfimo icano. Jaanobuunatɨ Festo Pabloco cuuhuvauhi. \v 24 Jaaboro Festo nuuhi: Aivojɨɨbo Agripa, famooro jino mɨɨhaima mihicamo, memeecɨ jaanɨco. Jaanɨditɨ sihidɨ judiomɨ Jerusalevɨ, bu Cesareavɨ icano uuma iimaahinɨhi. Jaafa guijeveebe, sefano noomoro. \v 25 Jaarunaa uudi jinejebaco imitɨno moonɨhicatɨɨbo. ¿Mɨllɨtɨ bu jaaboco magaicaaujirahi? Jaabo inoro imeguehinɨɨbo aivojɨɨbo Augusto diiboco idillunoco. Jaanegui diiboco diibojaago galluuji. \v 26 Jaarunaa chahano diibo aivojɨɨbojaago acaatɨnɨjiruno diibohallɨvɨ. Jaanegui tahaivojɨɨbo, Agripa, dihɨmefeenevɨ diiboco sɨvahi. Jaabo ɨɨjoho diiboco idilluudɨ fɨne diibohallɨvɨ iicanoco caatɨnɨji. \v 27 Mɨɨro uudi imitɨno cɨvojamɨnaafico agalluuno aivojɨɨbojaago mɨllɨ diibeditɨ icanoco jɨɨbogotɨɨbo, nooboro. \c 26 \s1 Pablo Aivojɨɨbo Agripa Ɨmefeenevɨ Iimaauhi. \p \v 1 Jaanegui Agripa Pabloco nuuhi: Ɨɨro diimaa, nooboro. \p Jaanegui Pablo ihuseque agañiiyɨcɨuboro tɨcovauhi jillɨ iimaaubo: \v 2 Aivojɨɨbo Agripa aivo imo imo icahi dihɨmefeenevɨ tafihallɨvɨ ihiimaaboro jɨɨbeguequi famooro judiomɨ uuditɨ ihiimaahicanoco. \v 3 Fanoocoro ɨɨjoho imino gaajahi paryɨ judiomɨ jeevamaajeque, tollɨro fanooro mihiimaanɨcɨnoco icano. Jaanegui ɨco dilluhi uco guubunɨcɨqui sɨɨcuno. \p \v 4 Mɨɨro famooro judiomɨ uco seemenetɨro gaajauhi. Itɨconɨ taacuumivɨ iicahicaunoco, bu Jerusalevɨ iicahicaunoco icano. \v 5 Jaanoco bu diito gaajahi jaafa jaanoco iimogohachiijɨ ɨmɨɨdɨusumi fariseobadɨ iicaunoco jɨɨbogomo. Jaamo mɨɨhai fariseomɨ mihicamo Moocaanico saatoho janaanɨcɨ aivo imino mejeecɨvonɨcɨhi. \v 6 Jaanegui uujoho miyaaveguehi Moocaani uchuumucumoco siino ubuheetesujinoco. Mohɨmegaotoco Moocaani unuubadɨ. Jinohallɨtɨ jino uco sɨvamo ihaamɨqui. \v 7 Jaamaño mɨɨro Israel cuumino fahuseecɨ motɨhaitɨ miicuumiicɨ icano iicamo. Toono imiyaavejinoco otoomomo Moocaanico jeecɨvehicahi cuujehachuta, fucuhachuta icano. Jaanoco uujoho imiyaavogonohallɨtɨ uuditɨ judiomɨ jisumi imitɨno iimaahi. \v 8 Ɨɨjoho aivojɨɨbo Agripa, ¿nacu amɨɨhai judiomɨ mimiyaavogotɨhi Moocaani uchuumucumoco ubuheetesujinoco? \s1 Pablo Cristotaco Ɨdaasuno Omoonɨhicaunoco Jɨɨbuguhi. \p \v 9 Mɨɨro uujoho itɨconɨ imino moonɨhi nooboro Jesu Nazareoobo momohallɨtɨ sihidɨ imitɨno miyamɨnaaco moonɨhicauhi. \v 10 Jillɨ uujoho moonɨhicauhi Jerusalevɨ, sacerdotemɨ aivojɨto iijɨtɨ cɨvojafaño ficuhicauhi sihidɨ Cristoco imiyaavogomoco. Jaamoco agaicaaumofañodɨ uujoho icahicauhi. \v 11 Jaaboro Cristotaco sihidɨ aamɨhicauhi paryɨ sinagogajanofaño, imiyaavogoco jeevesusuqui, nooboro. Bu uujoho aivo sihidɨ ɨsɨfiiratooboro diitoco bucasihicauhi fahɨgova jiinɨjenedɨ. \s1 Pablo Siino Jɨɨbeguehi Cristoco Agaayɨcɨunoco. \r (Hch 9.1-19; 22.6-16) \p \v 12 Jaabo tooneguiiharo fuuhi Damascavɨ sacerdotemɨ aivojɨto iijɨco uco aacɨumoro agalluuneguiiha. \v 13 Jaabo aivojɨɨbo Agripa, uujoho jɨɨhairi fuunaaca gadɨcɨɨba niquejefañotɨ uco sefano achɨcɨuno sano uuma ufuumoma, nɨhɨba aachɨcɨno janaanɨcɨ icano sefano namecuno. \v 14 Jaaneri famooro baavɨ mahaifuuhi. Jaanobuunatɨ niquejefañotɨ guubuuhi uco hebreo iijɨri unuunoco: Saulo, Saulo, ¿collɨhi uco bucasihi? Ɨɨro difiico daivuvusuhi oono Buey ihabajaabo iimogobadɨ iicanoco imogotɨɨboro iinoro fegaɨ nijequeque ɨtɨvadiivooboro iicanɨcɨbadɨ, unuunoco. \v 15 Jaanegui uujoho nuuhi: ¿Mɨɨjoho ɨɨjoho, aivojɨɨbo? nooboro. Jaanegui Aivojɨɨbo uco nuuhi: Uujoho Jesu. Jaaboco ɨɨjoho uco bucasihi. \v 16 Jisumiro gañiivo. Toonegui ɨɨvɨ uujoho buhugaavehi uco deecɨvequi fanoocoro uuditɨ adaatyɨmecunoco, tollɨro adaatyɨmejinoco icano dɨɨbeguequi. \v 17 Jaabo ɨco uujoho taajasuji judiomɨ usetɨ, bu judiomɨ iicatɨmo usetɨ icano. Jaamojaago ɨco galluhi jisumi diito aallɨɨnoco faayɨcɨsuqui. \v 18 Jaamo imitɨno icacutɨmo iicaqui cɨvonoguiinodɨ ɨgotɨmo seseehɨ iicacuuqui Satanasco ejeevesumoro Moocaanima iicaqui. Jaamo uco imiyaavogomoro agaayɨcɨmo imitɨco buusuji Moocaani ɨcɨumofeenevɨ iicaqui, nooboro. \s1 Pablo Gaijafaño Unuunoco Miyaavuguuhi. \p \v 19 Jaanegui, aivojɨɨbo Agripa, uujoho niquejetɨ gaijafaño aatyɨmeunoco miyaavuguuhi. \v 20 Jaaboro jɨɨbeguehicauhi itɨconɨ Damasca cuumivɨ. Jaadɨ jɨɨbeguehicauhi Jerusale cuumivɨ, bu fahɨgova Judea jiinɨjevɨ icano, bu tollɨro judiomɨ iicatɨmoco icano. Jaamo famoocoro jɨɨbeguehicauhi iimitɨco ejeevesumoro Moocaanijaagovɨro iicaqui. Jaamoro imino iicanoco toonofañodɨ ihɨfusuqui. \v 21 Jinohallɨtɨ judiomɨ uco templojafaño agaayɨcɨumoro gaicaaujirahi. \v 22 Jaarunaa Moocaani uco aamusuneri jisu imino jɨɨbeguehi paryɨ miyamɨnaaco obocɨfitɨmoco, obocɨfimoco icano. Jaanoco tollɨro fahiijɨvaro jɨɨbeguehicahi siibadɨ jɨɨbogotɨɨbo Moocaani iimaamɨnaa, bu Moise icamo jillɨ iicajino unuubadɨ. \v 23 Cristoditɨ nuumo Cristo asaadɨ ɨdaasuno icajiibo. Jaadɨ chuumucuruubo buheetejiibo, uchuumucumo ubuheetejinoco ɨtɨconɨɨbo. Jaanoco jillɨ jɨɨbuguubo mataajajinoco judiomɨdi, bu tollɨro judiomɨ iicatɨmedi icano, nooboro. \s1 Pablo Imuguuhi Agripa Onoobo Cristoco Agaayɨcɨnoco. \p \v 24 Jillɨ Pablo unuunegui Festo sefano nuuhi: Pablo fɨne ɨɨjoho jillɨ deegavehi. Toono sihidɨ agaajano ɨco jeegavusuhi, nooboro. \p \v 25 Jaanegui Pablo nuuhi: Idiimihuseebe Festo, uujoho jeegavotɨhi. Imino eesamaaiboro miyaanoco neehi. \v 26 Jaanɨ jino aivojɨɨbo Agripa iicaabo toonoco imino gaajahi. Jaanegui jino diibo ɨmefeenevɨ ñɨhicugotɨɨboro iimaahi. Jaanoco diibo tollɨro gaajahi fanooro toovono iicatɨnoco. \v 27 Jaanegui aivojɨɨbo Agripa ɨco dilluuhi: ¿Naa Moocaani iimaamɨnaa unuunoco miyaaveguehi? Fɨne miyaaveguehi, nuubo. \p \v 28 Jaanegui Agripa Pabloco nuuhi: ¿Mɨllɨ nacu ajashuno idiimaaneri uco fɨne miyaavugusuji? nooboro. \p \v 29 Jaanegui Pablo nuuhi: Uujoho Moocaanico dilluhi, sihidɨ ihiimaaneri, ajashuno ihiimaaneri icano mimiyaaveguequi. Jaabo ɨɨro icatɨno, paryɨ jaachiijɨ jino uco uguubuunɨcɨmo, bu tollɨro uubadɨ iicaqui. Jaarumo jillɨ uubadɨ jɨgaiñehiri sisɨcɨnɨtɨmo iicaqui, nooboro. \p \v 30 Jillɨ Pablo unuunobuunatɨ aivojɨɨbo Agripa, bu aivojɨɨbo Festo, bu Berenice, bu famooro toono iicaumo icano agañiivuumoro \v 31 fuumo sihɨgovɨ. Jaamoro toonotɨ sanoomɨro ihiimaacasimoro noocasihicaumo: Jaanɨ imitɨno moonɨhicatɨɨbo. ¿Mɨllɨtɨ bu jaaboco magaicaaujirahi? ¿Mɨllɨtɨ bu mɨcɨvojanɨjirahi? noomoro. \p \v 32 Jaanegui Agripa nuuhi Festoco: Fɨne misinaayujirahi jaanɨco inoro romano aivojɨɨbo Cesar uco idillunoco imeguehi, inuutɨruva, nooboro. \c 27 \s1 Pabloco Galluumo Roma Cuumijaago. \p \v 1 Jaadɨ mɨɨhaico Italia jiinɨjevɨ igalluuqui acɨumo Pablo saatoho cɨvojamɨnaa iicamoco saafi aivojɨɨbo Julio onooboco. Jaabou Julio ijeevadɨo amocasimɨnaa Augusto onoomo amocasimɨnaa aivojɨɨbo iicaubo. \v 2 Jaamo Adramitio cuumi meenegari mufuuhi, Asia cuuminoco muuaijɨniri iicamɨcujeque emeecɨtuugari. Tollɨro Aristacu onoobo Tesalonica cuumioobo, Macedonia jiinɨjeoobo mɨɨhaima fuuhi. \v 3 Jaano seseevedɨ Sidon onoomɨcuvɨ mɨhɨfutuhi. Jaamañovɨ Julio Pabloco imino omoonɨuboro galluuhi inahabonɨmɨnaaco imeecɨtequi diiboco sinehejetɨ ihacɨqui. \v 4 Jaadɨ tomɨcutɨ mufuumo Chipre onoochugaico mafatyuhi monaninaagueneri iicachugaico sihidɨ guibuhuba mɨɨhaico sihɨgovɨro asatyuneri. \v 5 Jaadɨ Cilicia jiinɨjeque, bu Panfilia jiinɨjeque icano mafatyumoro mɨhɨfutuuhi Mira unuucuumivɨ, Licia jiinɨjevɨ. \p \v 6 Jahɨgo amocasimɨnaa aivojɨɨbo Alejandria meenegaco atyɨmeuhi Italia jiinɨjevɨ ufuugaco. Jaaboro mɨɨhaico togafaño jɨcafutusuubo mefeequi. \v 7 Jaadɨ guiraafucuva mɨhɨguunobuunatɨ sihidɨ jeevanotɨ mɨhɨfutuuhi Gnido cuumi onegueehivɨ. Jaanaa guibuhuba sihidɨ iicaunegui sihɨgodɨ mufuumo Salmon onoocuumi onegueehidɨ, Creta onoochugaihallɨdɨ mafatyuhi. \v 8 Jaarunaa sihidɨ jeevaneri mufuumo mɨhɨfutuuhi Imimɨcu onoomɨcuvɨ Lasea cuumi fiitɨno. \p \v 9 Jaamo gueenene tahɨ mihicaumaño ñɨhicucuuno muuairi mufuujino jɨɨnija guibuhubama iicacuujino ifiitɨcuumaño. Jaanegui Pablo diitoco afajɨɨnɨuboro nuuhi: \v 10 Amɨɨhaico gaifiimɨco neehi: Ñɨhicuno aivo sihidɨ jeevaneri mefeeji. Jaaneri meenega ifiimaaveneri sihidɨ sineheje gañɨɨcafeteji, jaabadɨro saatoho miyamɨnaa ifiino gañɨɨcafeteji icano, nooboro. \p \v 11 Jaarunoco Pabloco ihamocasimɨnaa aivojɨɨbo miyaavugutɨhi. Jaaboro imeenega abajaabo, toga tɨcuvusumɨnaafi icano unuunocoro miyaavuguuhi. \v 12 Jaanaa guiraamo nuuhi: Imitatɨmɨcu jɨɨnijadɨɨhivɨ. Jaanegui masɨɨgo mufuucuqui jinootɨ Creta jiinɨjevɨ Fenice mɨcuvɨ mɨhɨfetequi, noomoro. Tomañotɨ noreste, sureste icahɨgo ɨɨfuvusuhicauneguiiha, tomɨcuvɨ jɨɨnijaco mafatyequi. \s1 Sihidɨ Guibuhuba Muuaifeenevɨ. \p \v 13 Jaadɨ guibuhuba sɨɨcuɨba surjaagotɨ iguibunegui: Imino fɨne mefeeji, noomoro mufuuhi Creta chugai fiitɨnodɨ. \v 14 Jaanobuunatɨ gueenejɨsunotɨ momeenegahallɨvɨ sefano guibuhuba saauhi, aivo esefano guibuhuba Noreste onooguibuhuba. \v 15 Jaano sefano guibuhuba mɨɨhaico agaayɨcɨnoro ɨɨgusuutɨnegui mejeevesucuuhi. Jaaneri mɨɨhaico iguibuhuba sihɨgovɨro satyucuuhi. \v 16 Jaamo mafatyuhi ajashuchugai Clauda onoochugai bujɨnaagodɨ iguibuhuba sefano achahauhɨgodɨ. Jaamoro sihidɨ jeevanotɨ imɨɨdɨ meenegaco imino mudujenɨuhi iguiraagatɨ. \v 17 Jaadɨ ihajashugaco caamo iguiraagajɨnibaavɨ duujenɨumo. Jaamoro iguiraagaco sisɨumo gaibaɨneri ifaaga agallivujiruneguiiha. Jaamoro muuaifaño jiinɨgaibaaho Sirte onoobaahohallɨvɨ ifiigatyujirunoco ɨñɨhicugumoro imeenega gaachehuco niitusuumo guibuhuba sihɨgovɨro diitoco isatyequi. \v 18 Jaano sifucutɨ guibuhuba icauhiica sefano. Jaanegui imeenegafañoonoco gaifificɨumo muuaifaño. \v 19 Jaano sifucutɨ bu famooro siino magaifificɨuhi togaonehejeque muuaifaño. \v 20 Jaamo fiiva fucuva mahatyɨmehicautɨhi nɨhɨbaco meecɨrɨ icanoco sihidɨ guibuhuba iicaumaño. Jaamoro: Mataajajitɨhi fɨne, munuuhi. \p \v 21 Jaamo gueenene amachucutɨnegui Pablo diitofeenevɨ ujulleeveuboro nuuhi: Imino uujoho eneehinɨnoco muguubuhinɨruva Creta chugaivɨ masaajitɨrahi. Jaarunaa masaamaño ɨdaasuno mihicahi monehejeque magaifificɨhi. \v 22 Jaarunaa ñɨhicugotɨmo quehecuno mihica. Saatohobatɨ miguijevejitɨhi ɨdɨgaaro meenega fiimaveji. \v 23 Jaanoco uujoho gaajacɨhi Moocaanico ejeecɨvehicaabofañodɨ uujoho icamaño. Jaabo itoomomɨnaafico tajaago agalluubo fucu uco neehi: \v 24 Pablo diguetejirahana, romano aivojɨɨbo ɨmefeenevɨ dɨhɨfeteji. Tollɨro difañodɨ ɨɨri Moocaani taajasuji famooro ɨɨma meenegafaño iicamoco, nooboro. \v 25 Jaanegui quehecuno mihica ñɨhicugotɨmo. Uco Moocaani itoomomɨnaafifañodɨ onoobadɨ iicajinoco miyaaveguehi. \v 26 Jaarunaa mɨɨhaico sachugaivɨ gañɨɨjino guibuhuba, nooboro. \p \v 27 Jaadɨ mijaguisɨcɨhachuta mɨhɨgucuudɨ Adria muuaivɨ mɨhɨfutuuhi. Jaamañovɨ sihɨgovɨ agañɨɨno, sihɨgovɨ agañɨɨno fuuhi. Jaanaa toga dudɨcamaajemɨnaa fucufeenevɨ gaajacuuhi jiinɨjetɨ ifiitɨvuunoco. \v 28 Jaamoro uuvumo imuuai faicuvaco. Jaarunaa treinta y seis metrohachuta inɨfaihu faicuva icauhi. Jaano janaanɨcɨ siino uuvumo. Jaarunaa veintisiete metrohachuta inɨfaihu faicuva icauhi. \v 29 Jaanegui guiisihallɨvɨ imeenegaco agañɨɨjirunoco iiguiumoro igueenemehejedɨno obocɨnoonoco toga dojɨcuogatɨ udujenɨumoro imuuaifaño gañɨɨumo sihɨ footɨga iicaqui. Jaamoro tuumuumo iseseevequi. \v 30 Jaamoro toga dudɨcamaajemɨnaa togatɨ itaajaqui moonɨuhi ihajashugaco togatɨ imuuaifaño iiniitusuumoro isivɨ ifeequi. Jaamoro ibocɨsutaco niitusumobadɨ nijequeogatɨ moonɨumo abañɨsumo. \v 31 Jaanegui Pablo ihamocasimɨnaa aivojɨɨboco nuuhi: Diito meenegatɨ ofoohachiijɨ amɨɨhai mataajajitɨhi, nooboro. \p \v 32 Jaanegui ihamocasimɨnaa ihajashuga sisɨtaaco iquitɨumoro togaco muuaifaño gañɨɨuhi. \p \v 33 Jaadɨ Pablo cuujetavɨ diitoco nuuhi: Aivo gueenene mijaguisɨcɨ mɨcɨgacutɨhi, bu mamachucutɨhi icano. \v 34 Jaanegui amɨɨhaico neehi: Mamachuqui. Jaamo mamachumoro mataajahi. Mɨɨro saatohoba mɨllɨ icacujitɨhi, nooboro \v 35 Pablo maahuco agaayɨcɨuboro Moocaanima iimaauhi diito ɨmefeenevɨ. Jaadɨ toonoco iquisicuuboro machuubo, \v 36 bu tollɨro famooro amachumoro imo imo minifutuuhi. \v 37 Jaamo mɨɨhai meenegafaño mihicauhi doscientas setenta y seisdɨmo miyamɨnaa. \v 38 Jaadɨ machuta iicaunoco muuaifaño gañɨɨumo imeenega ijadijetequi. \s1 Meenega Niituhi Muuaifaño. \p \v 39 Jaanaa eseseeveudɨ toga dudɨcamaajemɨnaa gaajautɨmo comañoo jiinɨjerihacho mihicaunoco. Jaadɨ ifadɨcaico atyɨmeumo. Jaamañovɨ jiinɨgaibaaho icauhi. Jaanegui: Tomaño macañaveji, nuumo. \v 40 Jaadɨ imeenega duujeneque quitɨumo. Jaaneri ibocɨsutano muuaifañoro fitanamaaiuhi. Jaasumiro sinaayumo ibuhuduganoco imeenegaco itɨcɨvusuqui. Jaamoro ɨmegaogaachehuco guibuhuba naagonovɨ miniiyuumo. Jaaneri fiitɨvuga jiinɨgaibaahojaagovɨ. \v 41 Jaadɨ ɨɨfutumo samaño fahɨgovacɨtɨ sefano cucuumañovɨ. Jaaneri jiinɨgaibaahohallɨvɨ nijequeoga fiigatyuhi cuhufono. Jaaneri dojɨcuoga gatahunamaaiuhi sefano tyuucai icauneri. \v 42 Jaanegui ihamocasimɨnaa gaisiraicɨujirahi icɨvojamɨnaaco isimoro ataajaujiruneguiiha. \v 43 Jaarunaa diito aivojɨɨbo Pabloco itaajasuqui mɨllɨ moonɨsuutɨhi. Jaaboro iisico agaajamoco itɨconɨ tajɨɨbaubo muuaifaño acasiniivomoro ijɨɨnija iisiqui. \v 44 Jaadɨ saatoho agaajatɨmoco tajɨɨbaubo cubujeneri, bu imeenega udujavanamaaiubujeneri ifeequi. Jaaneri famooro ataajaumoro jiinɨjevɨ ɨɨfutumo. \c 28 \s1 Pablo Malta Onoochugaivɨ Icauhi. \p \v 1 Jaamo famooro mataajacuudɨ tuchugai Malta onoochugai iicanoco magaajacɨuhi. \v 2 Jaamo toojiinɨjeoto imino mɨɨhaico gaayɨcɨuhi. Jaamoro sihidɨ niija sɨɨcura icaneri mihicahicauneguiiha cɨɨjɨgaico mɨɨhaidi ebasumo. Jaamoro mɨɨhaico famoocoro feemesuumo. \v 3 Jaanaa Pablo ɨcɨuhi cuuhafene ifiigañoco. Jaaboro cɨɨjɨgaifaño cabicuubo. Jaanaaca toono aiguucuri toonotɨ jiinimo iinuuhi. Jaaboro Pabloco ihusetɨ eheedumañovɨro gueenene feetucɨnɨubo. \v 4 Jaanoco tuchugai miyamɨnaa atyɨmeuhi ijiinimo Pablo usetɨ efeetucɨnɨunoco. Jaamoro ihiimaacasiumoro nuumo: Miyaano jahi jaanɨ gaicaaumɨnaafi. Jaamaño muuaifaño ifiimaavonotɨ ataajacuruuboco Moocaani ɨmucugai icasujitɨhi, noomoro. \p \v 5 Jaaboco Pablo cɨɨjɨgaifaño ijiinimoco efeefaiquiyuuboro mɨllɨ icautɨhi. \v 6 Jaarunaa famooro esɨcɨnɨumo: Fɨne ujuurineri cheemejiibo, noomoro. Jaarumo gueenene ihesɨcɨnɨcuuruhɨ mɨllɨ iicacutɨnegui boobanɨumo ihesamaajeque. Jaamoro Pablotɨ nuumo: Fɨne diibo saafi dios, noomoro. \p \v 7 Jaano fiitɨno tuchugai aivojɨɨbo Publio onoobo faguino icauhi. Jaabo mɨɨhaico imino gaayɨcɨuhi mifucucɨ, safucu icano tɨcovovɨ imino mɨɨhaico ficuubo. \v 8 Jaabo Publio caani iguihuvaubo icɨgaiijefaño icauhi. Jaabo sihidɨ guihuvari, fatiicɨri icano icauhi. Jaanegui Pablo diiboco meecɨtuuhi. Jaaboro Moocaanima ihiimaauboro diibohallɨvɨ ihuseque ficuubo. Jaaneri tusumiro buheeteubo. \v 9 Jaanobuunatɨ tollɨro tuchugairi iicaumo iguihuvamo Pablojaago saauhi diitoco ibuheesuqui. \v 10 Jaamoco ubuheesuunoma iicaumo mɨɨhaico imino jeecɨvuuhi. Jaadɨ bohoga meenegafaño mɨjɨcafutuudɨ acɨumo mɨɨhaico sihidɨ duvirucuco. \s1 Pablo Ɨfetehi Roma Cuumivɨ. \p \v 11 Jaanobuunatɨ minɨhɨbacɨ, sanɨhɨba icanotɨ tuchugaitɨ meenegari mufuuhi jɨɨnijaco tuchugaivɨ afatyugari. Jaagau Alejandria jiinɨje meenega. Jaagahallɨvɨ eetavocɨnɨumo jihovo diosmɨ Casto onoobo, Polu onoobo icamɨsi ɨjɨmɨ. \v 12 Jaagari mufuumo mɨhɨfutuuhi Siracusa onoomɨcuvɨ. Jaamañovɨ mifucucɨ, safucu ɨdɨɨno mihicauhi. \v 13 Toonotɨ mufuuhi Italiajɨni fiitɨno. Jaadɨ mɨhɨfutuhi Regio cuumivɨ. Jaano sifucutɨ guibuhuba saauhi surjaagotɨ. Jaano sifucutɨ mɨhɨfutuhi Puteoli cuumivɨ. \v 14 Jaamañovɨ mahatyɨmeuhi Cristotaco. Jaamo mɨɨhaico gaijɨuhi diitoma mihicaqui sajaguisɨ tɨcovovɨ. Jaadɨ mufuuhi Roma cuumivɨ. \v 15 Jaanoco Romari iicaumo Cristota gaajacuuhi mɨɨhai tahɨ mufuunoco. Jaamoro saaumo mɨɨhaico otoomovaumo. Jaamovɨ macabɨvuuhi jɨɨhaivɨ, Apio naajehasi Tres Tabernas onoomañovɨ. Jaamoco Pablo aatyɨmeuboro Moocaanico imuuhi. Jaaboro quehecutuubo. \v 16 Jaadɨ Romavɨ mɨhɨfutuudɨ ihamocasimɨnaa aivojɨɨbo icɨvojamɨnaaco acɨuhi Roma cɨvojamɨnaa toomomɨnaa aivojɨɨboco. Jaanotɨ Pabloco ijeevadɨ ficuumo saafi amocasimɨnaafima diiboco iteemequi. \s1 Pablo Romavɨ Ɨjɨɨbogono. \p \v 17 Jaabo Pablo mifucucɨ, safucu ɨdɨɨno iicauno nijequetɨ cuuhuvaubo Romari iicaumo judiomɨ aivojɨtoco. Jaamo igaivuumoco Pablo nuuhi: Tañahabomɨ, uujoho judiomɨditɨ mɨllɨ iimaatɨhi, tollɨro motadimɨ jeevamaajeditɨ mɨllɨ iimaatɨrahi icano. Jaarunaaca Jerusalevɨ uco romano cɨvojafaño ficuumo. \v 18 Jaadɨ uco idilluumo uuvɨ imitɨco atyɨmeutɨhi: Jaamoro ¿mɨllɨtɨ bu magaicaaujirahi? onoomoro uco sinaayujiruumo. \v 19 Jaarunaa judiomɨ sihidɨ uuditɨ imitɨno ihiimaauneguiiha uujoho imuguuhi Roma aivojɨɨbo uco idillunoco. Jaaruubo uujoho taacuumimɨnaahallɨvɨ, ¿mɨllɨ nootɨhi? \v 20 Jaanegui amɨɨhaico cuuhuvahi amɨɨhaico aatyɨmeebere iimaaqui. Jaano israelmɨ imiyaavogobadɨ uujoho imiyaavogomaño uco jino mahatyɨmehi jɨgaiñeri sisɨcɨnɨɨboco, nooboro. \p \v 21 Jaanegui nuumo: Mɨɨhai aamebaco magaayɨcɨtɨhi Judea jiinɨjetɨ ɨɨditɨ iimaanoco. Tollɨro saatohoba monahabomɨ judiomɨ tahɨgotɨ agaserumo imitɨno idiicanoco mɨɨhaico jɨɨbogotɨhi. \v 22 Jaanegui mihimeguehi ɨɨjoho edeesamaaiñoco magaajanoco. Toono bohono iijɨtɨ fahɨgovavɨ imitɨno ihiimaahicanotɨ muguubuhicanotɨ, noomoro. \p \v 23 Jaanegui safucuco uuvumo. Jaafucu sihidɨ miyamɨnaa gaseuhi Pablo iicaujafaño. Jaamoco fucurotɨro Moocaani aivojɨ iijɨtɨ ɨjɨɨbogoobo suufenɨuhi iijɨcuuvɨ. Jaabo Moise tajɨɨbafañodɨ, bu Moocaani iimaamɨnaa aamenefañodɨ Jesuditɨ jɨɨbeguehicaubo diitoco imiyaavugusuqui. \v 24 Jaanoco saatoho miyaavuguhi, jaarunaa saatoho miyaavugutɨhi icano. \v 25 Jaamaño sabadɨro ihesamaaje iicautɨmaño Pabloditɨ fuumo. Jaanegui diitoco Pablo nuuhi: Imino jahi motadimɨco Moocaani Gaija nuuhi ihiimaamɨnaafi Isaiafeenedɨ. Jillɨ nooboro: \q1 \v 26 Foobo tomiyamɨnaaco dinoo: Amɨɨhai fɨne muguubuji. Jaarunoco magaajajitɨhi. Fɨne bu mahatyɨmeji. Jaarunoco mehesɨcɨnɨjitɨhi. \v 27 Amɨɨhai jeebɨɨ cuhufono iminifotomaño, imitɨno muguubumo. Amɨɨhai aallɨɨno mihicɨcɨnɨhi. Jaaneri amɨɨhai aallɨɨneri aatyɨmetɨmo mihicaji. Bu amɨɨhai nohojɨri guubutɨmo mihicaqui. Bu jaamo amɨɨhai jeebɨɨri gaajatɨmo mihicaqui. Jaamo tajaago masaamoco uujoho ubuheesujiruneguiiha, nooboro. nuubo. \p \v 28 Jaanegui amɨɨhai magaaja, jisumitɨro Moocaani taajasu jɨɨbogoco judiomɨ iicatɨmediro iicacuujinoco. Jaanoco diito imino guubuji, nooboro. \p \v 29 Jillɨ Pablo unuunoco uguubumoro toonotɨ fuumo sanoomɨro jenaaucasimoro.\f + \fr 28:29 \ft Sahaamefaño toversiculoco ficuutɨmo.\f* \p \v 30 Jaanobuuna Pablo icauhi mificabacɨ tɨcovovɨ sita iijaco iicanohachuta jaaduuboro. Jahɨ diiboco imeecɨtomoco imino gaayɨcɨhicaubo toojafaño. \v 31 Jaaboro ñɨhicugotɨɨbo jɨɨbeguehicaubo Moocaani aivojɨ iijɨco. Tollɨro Aivojɨɨbo Jesucristoditɨ jɨɨbeguehicaubo. Jaaruuboco mɨɨhaiñooba Pabloco mɨllɨ neehicautɨhi.