\id TIT - Kein NT [bmh] -Papua New Guinea 2005 (DBL -2014) \h Taitas \toc1 Taitas \toc2 Taitas \toc3 Tai \mt1 Taitas \imt1 Agau e nugau zebigeg \ip Taitas go Zuda du tam. Pol nug Yesus nugau ze duailel abai marena, go ze go doimai, gonugau ougab Yesus en petak eun. Guzenaimai, go Pol dual Zerusalem uzan Yesus nugau ze oi aidanemen dudu abai gotulabun ereg aidanemenin (Aposel 15:2). Dai dai, Pol nug Taitas Krit em waug ebu duailel goagal oiagab Yesus en petak emen goagal gumarabun du banou dabun aureun. Gonug mui em waug go ebuan dudu banban tapai marena, goagen han Uwait nugau duailel gumaramamen aimai awareun. Ag suban dabi dabi, betei, Yesus koli alamau aimai Pol nug Taitas sikut wai moroun. \iot Agau e sesamorabun ze \io1 1:1-4 Pol nug Taitas ‘Amban’ ai aureun. \io1 1:5-16 Dudu banban ag duailel agal oiagab petak emen gumarabun ze. \io1 2:1-15 Polu ze macanamen dudu ipal agen oiagab petak emen duailel polumaraimai, imarabun en ze. \io1 3:1-11 Pol nug Taitas aureun, “Na Kristen duailel Uwait nugau ze suban abai maremen, suban damam.” \io1 3:12-15 Pol nug ze ipal mui Taitas nugau ougab suban dabun ze mui aneun. \c 1 \s1 Pol nug Taitas sikut wai moroun. \p \v 1 O Taitas, iz Uwait nugau salau du, Yesus Kristus nugau ze oi aidanemin du. Iz Pol, izan na ze go sikut wai mizem. Uwait nug iz gonugau salau du tapai mileun, gonun, getal duailel Uwait nug gonugau tapai mareun goagal oiagab petak emen suban dabun iz abai maranemin. Iz ag Uwait nugau petak ze abai maremin, ag ze bigeg suban abe mamamen. Ze go nug ig Uwait nugau igul naliu sesamorabun abai miganeu. \v 2 Iz agal oiagab petak emen gusig go marabun isanaranemin. Iz guzenemin, agal oiagab naliu usalaba, ag Uwait dual awau muzmuz damamen. Getal Uwait nug ece unum usalai mab tam ebu, go nug ig ibaig baib meun, go ig muzmuz awau dabun aigeun. Uwait go i polumaneu. \v 3 Guzenaimai, ziwas tub Uwait nug tapai meun, ziwas go ebu, duailel muzmuz awau dabun bigeg abai mareun. Iz gonugau salau du gonugau ze ailina, izan mui gonugau ze oimai, duailel awaranem. Uwait nug gonugau salau iz ebeab meun, gonun, iz gonugau ze duailel abai maranem. Uwait gonug sag igual igul eg ebuan imaigabun iboin. \p \v 4 O Taitas, na izal nagwai sul, iz na sikut wai mizem. Na Yesus en ounab petak eun, go na iz sul. \p Iz Uwait guzenai aurem, Uwait igual Memenig, Yesus Kristus go igual igul eg ebuan imaigabun du mui, goagal oiagab naliu eim nait ounab iau selai dabun isanizamam. \s1 Taitas nugau salau go Krit em waug ebu dareu. \p \v 5 Iz einen na Krit em waug utizai alemin? Go einen salau ipal ig poab tam, na salau go unum poamam. Go em waug ebu uzan asiu pet, gonun, dudu banban go duailel oiagab petak emen gumarabun tapai maramam. Na izal ze aizemin sul guzenamam. \v 6 Du in go igul eg i macaneu, duailel agen gonugau enib ebu ze i macanemen, na du guzeneneg sul tapai mamam. Go air tutak oimai, ailel ipal abai i aidaneu. Du gonugau gelegul go Yesus en goagal oiagab petak anemen. Duailel goagal geleagar agen igul eg ipal mina i duanemen, go memeagar agal ze unum sesamoranemen. \v 7 Gumarabun du go gue Uwait nugau salau maimai, gonugau duailel suban gumaramau. Du go gue igul eg ipal i macaneu, gonun, dudu ipal agen go seugab ze i macanemen. Go nugtal gonugau wanib i ulagwag macaneu, Go gonugau duailel suban gumaraneu. Go pigai ougab aigsisil i aneu. Go ze gusig asiu i zaneu. Go dudu ipal abai pigai i alalaneu. Go aiwag asiu wai aimai i dabilaneu. \v 8 Bo, ipal uzanan duailel alina, gonug gonugau zaueim imarai simai, suban gumaraneu. Go igul naliu sag guzenaneu. Go nugtal gonugau dabeleu suban gumaneu. Go dudu ipal ebalagab igul naliu macaneu. Go Uwait nugau Ze unum sesamoraneu. Go nugtal gonugau hoboi dabun igul suban gumaneu. \v 9 Go gonugau ougab Yesus Kristus en petak eun gusig pataimai, ze naliu iguan abai maremun sul go nug han duailel ipal guzental abai maramau. Guzenaimai, gonug oiagab petak emen duailel ipal isanaraba, go ze naliu sesamorabun iboin. Duailel inen go Uwait nugau Ze suban i sesamorebi, gonug duailel guzenai awaramau, “Uwait nugau Ze go petak, ag i sesamoramamen, go ag igul eg macanemen. Ag i guzenan.” \p Taitas, na dudu guzenai tapai maramam. \p \v 10 Krit em waug ebuan dudu asiu go ze suban i sesamoranemen. Go ze gaul ipal maimai, polu ze mina, dudu ipal ze go doimai, goagal igul sesamaranemen. Zuda dudu asiu agal em ebu darem, go han polu ze macanemen. Go guzenai ze macanem, oiagab petak emen dudu unum agal enimag galau kuatamamen. \v 11 Na mui, dudu banban go nagen tapai maremen mui, agen polumanemen dudu go ze gusig awaran. Polumanemen dudu agen dudu ipal agal ug mui oiagab petak emen unum eg maranemen, gonun, go igul go guzenanemen agen kuatai ze awaran. Polu ze macanemen dudu go Uwait nugau Ze sesamorab tam, goagal dabeleu eiman duailel ebuan aiwag wabun igul go duailel abai maranemen. Igul go egonou pet. \v 12-13 Getal Krit em waug ebuan abiu macaneun du tub go nug guzenai aneun, “Krit duailel ag polu ze macanemen. Dudu go ag egun zag sul duailel eg maranemen. Ag bo sul, ee asiu zanemen. Ag salau i macanemen, ag wasig duailel.” Du gonugau ze petak pet. Na Krit duailel go gusig ze awaraimai, goagal oiagab petak emen koli gusig mamam. \v 14 Na ze gusig i awaramam duailel go Zuda agal embigeg agal imangingin mui, dudu go Uwait nugau Ze naliu i sesamoranemen agal kasai ze mui sesamoramam. \v 15 Iz ulis na aizem, na Krit duailel goagal oiagab petak emen, go polumanemen dudu agal igul i sesamorabun aimai, gusig awaramam. Polumanemen dudu goagen Uwait nugau ameg ebu ee ipal unu mui ee go i zabun aimai ze macanem. Bo, duailel Uwait nugau ameg ebu naliu darem, go abiu, ece unum Uwait nug usalai meun, go naliu, gonun, go ee unum zabun iboin. Bo, duailel go Uwait nugau ameg ebu unu mui go gonugau ze suban i sesamoranem, go ein igul mabun go guzenanemental. Ee go unu mui ta, unu tamacag ta, go Uwait nugau ameg ebu gaul zanemen. Bo, Uwait nugau ameg ebu agal dabeleu eg, gonun, goagal oiagab igul eg go guzenemen go i abiu. \v 16 Dualiel goagen guzenai ze macanemen, “Ig Uwait abiu mem,” bo, ig goagal igul eg pianem, guzenaimai, ig abiu go Uwait semuranemen. Uwait nug duailel go ag egonou aneu, einen, ag gonugau ze i sesamoranemen. Gonun, Uwait nugau ameg ebu igul naliu tub ag erunabun iborain tam. \c 2 \s1 Taitas nug Uwait nugau petak ze duailel abai maramau. \p \v 1 Taitas, na duailel agal oiagab petak emen Uwait nugau petak ze sesamoraimai, igul naliu mabun abai maramam. \v 2 Na dudu banban Uwait nugau Ze naliu sag sesamorabun awaramam. Go oiagab selai mui daimai, dabeleu naliu mui agtal goagal hoboi dabun igul suban gumamam. Goagal oiagab petak emen gusig maimai, duailel ipal isanarabun en dabilamam. Go uhu oimai, oiagab eg i umam. \p \v 3 Na dudu banban awaranemen sul, ailel banban ze go naliu sesamorabun awaramam. Ailel go ag Uwait nugau ailel, gonun, ag igul naliu mamamen. Ag wal igul i mamamen. Ag duailel ipal seiagab polu ze i mamamen. Ag wain ze asiu umkoskos i zamamen. Agen ailel magun suban dabun ze suban abai maramamen. \v 4 Ag igul go abai marebi, ailel magun go han guzental goagal gamulagar en suban dabeleimai, go en sag damam. Goagal geleagar aleagar han suban gumaramamen. \v 5 Ag wal igul tub mabun i dabilamamen. Ag agal dabeleu suban gumeimai, suban damamen. Ag agal salau suban gumeimai, agal gamulagar agal ze suban sesamoramamen. Ag igul go unum guzenebi, duailel ipal agen Uwait nugau Ze en ze biabial kuai i awaramam. \p \v 6 Na mogoi magun han guzental gusig ze awaramam. Ag agal dabeleu agtal umkoskos suban gumamam. \v 7 Taitas, na iror sul, go na peizaimai, sesamizamam. Gonun, na igul naliu sag mamam. Na ze naliu abai maramoroi aba, na polu ze tub i awaren. Na suban dabeleimai, petak ze tutak awaramam. \v 8 Na duailel ze awaramoroi aba, petak ze tutak awaramam. Na guzenemen, dudu ipal agen ig ze biabial kuai i aigamam. Na ze naliu awaremen, dudu ipal agen igual ze duabun uteimai, go aipag numau. Einen, go nait polu ze tub duab tam, gonun, go ig oigeb petak emun duailel ze tub eg i aigamam. \p \v 9 Na salau dudu han ze gusig awaramam. Go agal gumaranemen dudu banban agal ze unum sesamoraimai, goagal salau suban mamamen. Ag ein salau mabun awarebi, agen dudu go agal oiagab naliu usalabun ag ze unum sesamoramamen. Agen koli ze tub i awaran. \v 10 Ag agal dudu banban agal ecesab ipal i zob umamen. Ag igul naliu tutak mamamen. Guzenebi, agal dudu banban abe mamam ag igul naliu macanemen dudu, gonun, goagal oiagab ag en naliu usalamau. Ag igul naliu go unum guzenebi, duailel ipal agen agal igul naliu uligaimai, go guzenai ze mamam, “Uwait go ig koli imaiganeu du, gonugau ze naliu.” \p \v 11 Uwait nugau duailel agal igul guzenai damau, einen, Uwait nugau ougab selai daneu go duailel unum isanaraimai, Yesus Kristus palautina, em e ebu alaimai, agal igul eg ebuan koli imareun. \v 12 Go igul go guzenaimai, ig abai migeun igag em ebuan dudu sul koli igul eg i mab. Ig em ebuan duailel agen agal enimag en tutak dabilanemen sul i guzenan. Ig Uwait nugau igul naliu i semurab. Igag Uwait nugau duailel pet, gonun, igag em e ebu darem go en tutak dabeleu naliu maimai, igul naliu tutak sesamorai dab. Igag gonugau ameg ebu igul naliu sag mai damun, \v 13 Yesus Kristus koli alamau en igual oigeb siksikaimai gumei dab. Go Uwait gusig mui, go igual imaiganeu du. Go Uwait nugau wanib eiman al banou ougeiman koli alaba, igag piab. \v 14 Yesus Kristus nugtal igag en a gegeulanau ebu noumaimai, igual igul eg ebuan imaigena, igag koli Uwait nugau ameg ebu naliu usalemun. Guzenina, igag gonugau duailel, gonun, igul naliu tutak sesamorabun guzeneun. \p \v 15 Na ze go suban abai maramam. Na du wanim a. Gonun, oiagab petak emen duailel ze go sesamorabun isanaremen, go Uwait nugau Ze suban dumam. Go ze go i sesamorebi, na go ze gusig awaremen, go koli igul naliu mamam. Taitas, na ze naliu abai maraiba, na du tub i uteben, go nug na gaul du aimai aizamau. \c 3 \s1 Naliupet dabun igul. \p \v 1 Na oiagab petak emen duailel koli guzenai ze awaramam, ‘Ag umkoskos igul naliu mamamen. Ag emgasag gumaraneu dudu mui goagal salau dudu wanimag a goagal ze suban sesamoraimai, salau naliu mamamen. \v 2 Ag dudu ipal ze biabial kuai i awaramamen. Ag duailel ipal abai i alalan. Bo, ag suban daiban, duailel ipal abai agal oiagab selai mai damamen. Ag duailel unum suban isanaramamen.’ \p \v 3 Igag duailel ipal abai suban dabun, ze go awaramoroi. Getal igual oigeb petak ab tam ebu em ebuan duailel sul dabeleu eg sesamoranemun. Ig ze naliu i sesamoranemun, bo, ig dudu ipal agal polu ze doimai, abu eg sesamoranemun. Igul eg go nug igual dabeleu unum keu igena, ig enimig en igul eg tutak sesamorabun guzenanemun. Igul eg go mabun en igual oigeb naliu pet usaleun. Ig igul eg go maimai, dudu ipal abai ze alalai dacanemun. Ig duailel ipal agal ecesab en amecig alaneun. Guzenina, duailel agen ig ibaig iwai darena, iguan han igual zaiger abai iwai dacanemun. \v 4 Uwait go igual igul eg ebuan imaigeun du. Einen, go ig en ougab noumaimai, isanigeimai, imaigeun. \v 5 Ig salau naliu memun, go en igual igul eg ebuan imaigab tam. Tam pet, go ig en bisomig peimai, guzeneun. Getal ig gonugau ameg ebu unu mui daremun. Gonug igual unu ulusina, ig koli duailel awau usalemun. Ah Wes nug ig isanigena, ig Uwait nugau gelegul alegul usalemun. \v 6 Yesus Kristus go igual igul eg ebuan imaigeun. Gonug Ah Wes palautina, alai gusig migeun. \v 7 Uwait nug gonugau ougab naliu eiman, ig isanigeimai, nugtal ig gonugau ameg ebu naliu dabun tapai migeun. Guzenaimai, mogoi ag abiu agal memeagar noumebi, goagen ecesab utei wanebi, umamen sul, ig han abiu, ig aiu ses Uwait nug dual muzmuz damam. \v 8 Ze go iz na aizemin go en ig oigeb petak abun iboin. Guzenaimai, go Uwait nug en oiagab petak emen duailel ze go subantal abai marebi, go umkoskos duailel ipal en dabeleimai, isanaramamen. Ze go nug duailel unum isanaramau. \p \v 9 Bo, duailel ipal ag igul go guzenai mamamen. Ag Zuda agal embigeg agal imangingin bigeg tamacag aimai, go en agzozou ze alalamamen. Ag Zuda agal kasai ze nanalaimai, go en han ze alalamamen. Ag, Kristen duailel, goagal imangingin bigeg tamacag i don. Einen, igul eg gonug duailel ag naliu dabun i isanaramau. \v 10 Du tub nug ze atai pet awaraba, duailel go Uwait nugau Ze naliu duanemen ebuan gonugau ze duabun imaraba, na du go auramam, ‘Na igul go i men.’ Go nait ze duabun utaba, na koli auramam, ‘Na igul go i men.’ Go koli nait ze i duba, na go guzenai auramam, ‘Na duailel oiagab petak emen abai i gotulai damam.’ \v 11 Du guzeneneg na abiu, go Uwait nugau Ze naliu i sesamoraneu. Go Uwait nugau Ze en gonugau ougab petak i aneu, go ein igul naliu mabun utaneu. Gonugau igul eg macaneu go guzental mai damau. Du guzeneneg go gonugau igul eg macaneu go nugtal abiu, gonugau igul eg go i utamau gonugtal gonugau enib ebu ze macaneu. \s1 Pol nug Taitas ze ipal aureun. \p \v 12 Iz Artemas ta, Tikikus ta, na wautab palautemin, bitamau. Go beteimai, nait empip uba, nagtal nait abu peiba, iz darem ebu Neapolis uzan alen. Iz Neapolis uzan alabun aizem, go gonugau igul guzenai. Iz wol ziwas ebu uzan go betei dai. \v 13 Senas go Zuda agal kasai ze abiu du, Apolos dual na suban isanaramam. Go Krit em waug utei unabun ebi, nagen go ecesab ipal tamacag isanaramam. Na guzenemen, go ecesab ipal en abu ebu oi unabun i dabilamam. \v 14 Iz koli na aizem, igual duailel agal oiagab petak emen go igul naliu umkoskos maimai, duailel ipal go ecesab tamacag dacanemen isanarabun abai maramam. Na guzenemen, duailel ipal nait igul sesamoraimai, go wasig maimai, gaul i damam. \p \v 15 Duailel iz ibail darem, iguan na ‘Amban’ ai aizem. Igual zaiger Krit em waug ebu darem, go agal oiagab Yesus en petak emen go ig ereg, iguanag ‘Amban’ ai awarem. \p Iz Uwait auranem, go nug ag umkoskos isanarai damau.