\id EPH - Kein NT [bmh] -Papua New Guinea 2005 (DBL -2014) \h Epesus \toc1 Epesus \toc2 Epesus \toc3 Epe \mt1 Epesus \imt1 Agau e nugau zebigeg \ip Yesus go Mesgai wag simai darena, wai 32 mazicina, Pol go Rom ban uzan hiacaranemen zau oug daimai, Epesus uzanan duailel sikut wai mareun. Tikikus morona, agau go oimai, betei duailel maraba, nanalamam. Duailel asiu Epesus uzan daremen go ecesab asiu wabun dabilanemen, gonun, agau go oug Pol nug aneun, “Ecesab em e ebu dareu mui, Mesgai wag dareu mui, go Yesus nug unum gumaneu. Uwait nugau dabeleu enai Yesus gonugau salau eim Zuda duailel mui, emgasag ipal ebuan duailel mui, unum go tutak tularai meun darem. Goagal igul eg go Yesus nug unum zilagai mareun. \ip Kristen duailel ag enimag tutak sul, Kristus go agal gagaliag sul. Ag zau sul, Yesus nug go ulacan zau sanag sul, duailel go zau gal sul. Yesus go agal gamulag, ag gonugau air sul.” Agau go oug, ig Yesus nug gonugau duailel ein ece maramau ig abiu mamam. \iot Agau e sesamorabun ze \io1 1:1-2 Pol nug gonugau ze bigegweun. \io1 1:3–3:21 Yesus nug Zuda duailel mui, emgasag ipal ebuan duailel mui, tutak tularaimai, gonugau duailel pet tapai mareun. \io1 4:1–6:9 Duailel ag Kristus dual pezai daimai, go awau dabun abu sesamoramamen. \io1 6:10-20 Ig Yesus nugau malai duailel, gonun, ig Satan dual iwai mamam. \io1 6:21-24 Pol nug Epesus duailel ‘Kero’ awaraimai, gonugau ze poeun. \c 1 \s1 Pol nug Epesus uzanan Kristen duailel sikut wai mareun. \p \v 1 O zaiar, iz Pol, Uwait nug iz Yesus Kristus nugau ze oi aidabun du tapai mileun. Ag Epesus uzanan duailel agal oiagab Yesus Kristus en petak emen, ag sikut e wai marem. \v 2 Igual Memenig, Uwait, igual Dubanou Ban, Yesus Kristus goagen goagal oiagab naliu eiman go isanaraba, agal oiagab selai dabun maramau. \s1 Kristus nug en, Uwait nug igual doropig naliu dabun gusig migeun. \p \v 3 Uwait, go igual Dubanou Ban, Yesus Kristus nugau memeg mui, gonugau Uwait, ig gonugau wanib ulagwag murab. Ig Kristus nug dual pezai dacanem, gonun, Uwait nug igual doropig naliu dabun gonugau gusig Mesgai wagan unum migeun. \v 4-5 Uwait go em e mui, Mesgai mui usalai i meun ebu, gonug ig Yesus dual pezigei maimai, gonugau duailel pet dabun tapai migeun. Gonun, ig gonugau ameg ebu naliupet pet daimai, ze mui i damam. Getal Uwait nug ig en ougab nug noumaimai, Yesus Kristus nugau salau ebu ig gonugau gelegul alegul pet tapai migeun. Gonugau dabeleu eim, gonugau ougab selanau eiman igul go guzeneun. \v 6 Ig unum Uwait nug gonugau ougab naliu eiman ig isanigeun en gonugau wanib ulagwag murab. Uwait nug gonugau nag Yesus Kristus nug en ougab noumaimai, ig gaul isanigeun. \p \v 7 Uwait nug gonugau ougab naliu eiman ig subantal isanigeun, gonun, Kristus go ig en a gegeulanau ebu noumaimai, ig koli gau migeimai, gonugau eseu sil igual igul eg zilagai migeun. \v 8 Uwait nug go dabeleu banou mui, go igual igul unum abiu. Go igul naliu koli koli ig ebiligeb miganeun. \v 9 Uwait nug getal Kristus palautabun dabeleun, go gonugau dabeleu getal wageimai dareun ulis, ig en ougab siksikai mui abai migeun. \v 10 Uwait nugau dabeleu banou go, aiu ses ziwas tub gonug tapai meun go ebu, (gonugau dabeleu unum betei iborina), ece unum Mesgai ebuan mui, em e ebuan gotuligaba, gumigabun du banou tutak nugau pigsal damam. Go Kristus. \p \v 11 Ig Kristus dual pezai dacanem, gonun, Uwait nug gonugau duailel pet dabun tapai migabun dabeleun. Uwait nug ein igul guzenabun dabilaneu, go dabeleu go petak sesamoraneu, gonun, ulis go ig gonugau duailel pet tapai migeun. \v 12 Go ig, Israel duailel, amegai igual oigeb Kristus en petak aimai, gonugau gusig banou ulagwag murabun guzeneun. \v 13 Ag, emgasag ipal ebuan duailel, han petak ze go Uwait nug ag igul eg ebuan imareun domenin. Ag Ze Naliupet go doimai, sesamoremenin, gonun, ag Kristus nug dual pezai daremen. Ag Yesus Kristus en agal oiagab petak ebi, Uwait nug ag gonugau Ah Wes marabun baib meun ag mareun. \v 14 Uwait nug Ah Wes migeun. Ah Wes go igual oigeb oug dareu, gonun, ig abiu Uwait gonug ein ece gonugau duailel marabun baib meun petak aiu ses maramau. Igul go eiman ig petak abai migeu, Uwait nug ig gonugau duailel pet tapai migeun, gonun, ig du tub nugau salau duailel sul i damam. Igul go en, ig Uwait nugau wanib banou ulagwag murab. \s1 Pol nug Epesus uzanan duailel en Uwait aureun. \p \v 15-16 Uwait nug ag igul go en guzenarena, duailel ipal agen agal oiagab Yesus Kristus en petak aimai, Uwait nugau duailel ipal en oiagab nug noumaneu en ailemen doimai, iz ag igul go guzenemen en oiab siksikina, Uwait umkoskos ag en ‘Ese-e’ auraimai, i utanem. Iz Uwait auranem ziwas go ebu, ag en dabui i sikanem. \v 17 Igual Dubanou Ban, Yesus Kristus nugau Uwait, igual memenig go wanib ulag banou mui, gonugau Awau Wes maraba, go nug ag ece suban abai maraba, ag Uwait suban abiu mabun aimai auranem. \v 18 Iz Uwait nug gonugau al gusig agal oiagab oug maraba, ag ein ece naliu wabun gumei daremen abiu mabun Uwait auranem. Gonug ig gonugau duailel naliupet pet dabun baib migeun. \v 19 Iz ag gonugau gusig banou eim gusig ipal unum zilareu abiu mabun Uwait auranem. Ig igual oigeb go en petak emun duailel go gusig banou gonug ig isaniganeu. \v 20 Gusig gonugtal gonug Yesus noumeun koli asai moroimai, gonugau ebeg naliu eiman Mesgai wag hoboi moroun. \v 21 Gonun, Kristus go du banou pet Mesgai wag daimai, gonug em e gumanemen dudu banban mui, tibur inain mui, tibur eg inain mui, gusig unum ulis darem mui, aiu ses zumau mui, go nug unum zilarai dareu. \v 22 Uwait nug ece unum Kristus nugau arab piu gotularai maimai, Uwait nugau duailel gumarabun du banou moroun. \v 23 Ig Kristen duailel Kristus nugau enib sul. Kristus nug go igual gagalig sul, gonun, go nug ig gonugau salau mabun gusig miganeu. Gonugau gusig sil Mesgai wag mui em ebu mui salau unum poaneu. Salau tub nugtal zuab tam. \c 2 \p \v 1 Getal ag Uwait nugau kasai ze i sesamoranemen, ag igul eg macanemenin. Gonun, agal doropag noumemen sul daremen. \v 2 Ziwas go ebu, ag em e ebuan duailel igul eg sesamoranemen sul ag han igul eg go maimai, em ebuan wes eg ag taliarai katai darem. Agal gumaraneu du Satan nugau igul sesamoranemen. Uwait nugau Ze i sesamoranemen duailel, ag wes eg gonugau gusig nug agal oiagab oug salau mai dareu. \v 3 Ig unum getalan duailel go dacanemen sul dacanemun. Ig igual enimig en siksikabun igul eg go sesamoranemun, einen, igual dabeleu duailel ipal sul. Ig ereg ag abai em ebuan igul eg sesamoranemun, gonun, Uwait nug ig ibaig aigsisileun. \p \v 4-5 Igual doropig noumeun, bo, Uwait nug ig en bisomig banou peigaimai, ig en ougab banou noumaimai, gonug ig Kristus dual koli awau asai migeun. Petak pet. Gonugau ougab naliu eiman ag koli igul eg ebuan imareun. \v 6 Ig ag abai ereg Yesus Kristus dual pezai damun, gonug ig Kristus dual asai migeimai, go dual gonugau gumarabun biz ebu Mesgai wag hoboi migeun. \v 7 Yesus Kristus em ebu alaimai, ig isanigeun, einen, Uwait nug gonugau ougab naliu eiman ig isanigabun ein igul naliupet pet migabun duailel unum aiu ses zumaun abai mareun. \v 8 Ag agal oiagab Kristus en petak emen, gonun, Uwait nug gonugau ougab naliu eiman isanaraimai, agal igul eg ebuan koli imareun. Agen salau naliu tub eim gonug ag koli imarabun mab tam, tamacag, Uwait nugtal ag gaul isanareun. \v 9 Agal gusig eiman gonug ag imarab tam, gonun, ag agal wanimag wag mabun iborain tam. \v 10 Uwait nugtal igual patigai meun du. Ig Kristus dual pezai daremun, Uwait nug ig salau naliu mabun tapai migeun. Go getal salau naliu go mabun patet migeun. \s1 Kristus nug duailel unum gotuligeun. \p \v 11 Ag suban dabilan. Getal agal anaiagar ag emgasag ipal ebu soliagwemen. Guzenina, Israel dudu agen agal enimag galau kuatanemen, gonun, ag Uwait nugau dudu anemen, bo, goagen ag dudu enimag galau kuatab tam, gonun, ag Uwait nugau dudu tam anem. (Bo, dudu go ag agtal agal ebeag sil igua Uwait nugau dudu abai marabun aimai agal enimag galau kuatanemen.) \v 12 Ziwas go ebu, ag Kristus dual pezai dab tam, ag Israel duailel abai i gotulai dacanemen. Baib go Uwait nug gonugau duailel isanarabun mareun go ag emgasag ipal ebuan duailel isanarab tam. Ag em e ebu daimai, Uwait en i dabilanemen. Ag ein ece naliu aiu ses wabun ag i abiu. \v 13 Getal ag pulig dacanemen, bo, ulis ag Kristus dual pezai darena, gonugau eseu nug ag Uwait waugab imarai beteun. \p \v 14 Kristus nugtal igual oigeb iau selai dabun go bigeg. Gonugtal Israel duailel mui, emgasag ipal ebuan duailel mui, tutak gotuligeun. Ag beu beu tam. Getal Israel duailel emgasag ipal ebuan duailel abai iwai macanemen igul gonug gilan sul begep memenin. Yesus nug gilan go waipeun. \v 15 Yesus a gegeulanau ebu noumaimai, gonug Israel duailel agal kasai ze mui agal gusig ze mui unum oi heun. Go guzeneun, einen, du ug aliag go ag ug tutak alai gotulaimai, go dual pezai daimai, oiagab selai mui dabun guzeneun. \v 16 Gonug a gegeulanau ebu noumaimai, dudu ug aliag go getal iwai dacanemen tutak gotularaimai, Uwait waugab imarai aleun. \v 17 Guzenaimai, go alaimai, oiagab selai dabun ze ag emgasag ipal ebuan duailel mui Israel duailel mui ze go abai mareun. \v 18 Kristus nugau salau ebu Ah Wes tutak nug ig unum gotuligena, igual memenig waugab siabun iboin. \s1 Ig Kristen duailel ig Uwait nugau zau pet. \p \v 19 Guzenaimai, ag, emgasag ipal ebuan duailel, ag ulis tubwagan duailel tam. Ag ulis Uwait nugau duailel ipal abai gotulaimai, Uwait nugau gelegul alegul daremen. \v 20 Ag zau tub Uwait nug meun sul. Gonug Yesus nugau ze oi aidabun dudu mui Uwait nugau ze doimai, awaranemen dudu mui zau go ebuan sanag sul tapai mareun. Yesus Kristus nugtal go ulacan zau sanag gusig pet dareu. Ag han zau go mui pezai daremen. \v 21 Yesus nug zau go suban gusig patena, Uwait nugau Nou Zau banou usalaneu. \v 22 Ag emgasag ipal ebuan duailel Kristus en oiagab petak emen, Uwait gonugau Ah Wes nug ag han duailel ipal abai ereg imarena, ag Uwait nugau zau usalai daremen. \c 3 \s1 Pol nugau salau go emgasag ipal ebuan duailel Uwait nugau ze awarabun. \p \v 1 Uwait nug ag emgasag ipal ebuan duailel, Israel duailel abai gotulareun, gonun, iz Pol, Yesus Kristus nugau salau oi muranem, go emgasag ipal ebuan duailel isanarabun en iz hiacaranemen zau oug heilemen darem. \v 2 Petak guzenai domenin, Uwait nug gonugau ougab naliu eiman iz isanileimai, ag isanarabun tapai mileun. \v 3 Uwait nug gonugau wagemeun dabeleu iz abai mileun abe maimai, amegai sikut ginampet wai maremin ag uligemenin. \v 4 Sikut go wai maremin nanalai marena, domenin aba, ag izal Yesus Kristus nugau ze getal Uwait nug wageimai meun erunai abai mileun dabeleu abe mamamen. \v 5 Getal gonug igual embigeg go wagemeun ze abai marab tam, bo, ulis Uwait nugau Ah Wes nug Yesus nugau ze oi aidanemen dudu mui Uwait nugau ze doimai, awaranemen dudu mui igul go araog abai mareun. \v 6 Go wagemeun ze enai, Yesus nugau Ze Naliupet eiman ag emgasag ipal ebuan duailel, Israel duailel abai gotulaimai, ag Uwait nugau ece naliu ereg wanemen. Uwait nug duailel Yesus Kristus en oiagab petak emen ece go marabun baib meun, go ag ereg wabun daremen. \p \v 7 Uwait nugtal iz Pol, ze naliu go duailel awarabun salau du tapai mileun. Go gonugau ougab naliu eiman iz gaul isanileimai, salau go mabun aimai gusig mileun. \v 8 Iz duailel ameagab ebu du wanim banou tam. Duailel ipal unum agen iz zilacilanem. Bo, Uwait nug gonugau ougab naliu eiman iz isanileimai, salau go Kristus nugau ze naliupet emgasag ipal ebuan duailel abai marabun mileun. \v 9 Uwait nug ece unum usalai maimai, amegai gonugau dabeleu ein igul guzenabun wageimai meun, go dabeleu getal wageimai dacaneun. Bo, ulis ze go Uwait ig imaigeun en duailel unum awarabun iz salau mileun. \v 10 Uwait nugau dabeleu enai, getal igul go wageimai meun, bo, ulis gonugau duailel tapai mareun eiman gonugau dabeleu naliu araog meu, go eiman gonugau tibur mui wes naliu ipal Mesgai wag darem, Uwait nugau dabeleu naliu abe mamam. \v 11 Uwait nug getal tal salau go mabun dabeleu oi dareun, ulis Yesus Kristus, igual Dubanou Ban eiman igul go guzeneu. \v 12 Yesus Kristus go Uwait waugab siabun abu im oiteun, gonun, ig ulis go en oigeb petak emun, Uwait nugau ameg ebu alabun i uminab. \v 13 Guzenaimai, iz ag ulis awarem. Iz uhu banou go ag isanarabun omin en i dabileiban, oiagab eg i umau. Ag Yesus en agal oiagab petak emen i utan. Izal uhu gonug ag suban isanarabun zoi darem. \s1 Pol nug Epesus uzanan duailel en Uwait aureun. \p \v 14 Iz igul go memenig Mesgai wag dareu nug ig tutak gotulabun guzeneun en dabeleimai, iz gonugau wanib wag mabun taubib waimai, auranem. \v 15 Go duailel em e ebuan mui Mesgai wag darem unum agal memeag. \v 16 Uwait nug Mesgai wagan ece naliu asiu goagal doropag isanarabun tapai mareun dareu. Gonun, gonug gonugau Ah Wes palautina, goagal oiagab gusig marena, ag agal doropag gusig wabun aimai Uwait auranem. \v 17 Agal oiagab Yesus en petak aba, gonug agal oiagab oug dabun en auranem. Ag duailel ipal en agal oiagab noumebi, gonug agal oiagab oug gusig maraba, ag gusig tapai damamen. Igul go sul, a ginib nug em nogoug gusig patai dacaneu sul dabun auranem. \v 18 Gonun, ag, Uwait nugau duailel ipal abai ereg, Yesus Kristus nugau ougab nug noumaneu igul go banou pet, ag abe mabun iboin. Igul banou pet go, ag unum taliarai katai darem. Ag igul go ebuan uminai unabun iborain tam. \v 19 Gonun, petak pet, ag Yesus Kristus nug duailel ag en ougab noumaneu igul abe mamamen, (bo, gonugau igul unum abe mabun iborain tam.) Gonun, ag gonugau igul abiu maimai, iz Uwait gonugau igul naliu agal oiagab oug mabun auranem. \p \v 20 Uwait nugau gusig nugtal igual oigeb oug gusig macaneu, gusig gonug igual dabeleu zilacoroi dareu. Igul unum Uwait nug guzenabun en auranem, go gonugau gusig igual dabeleu zilacoroi dareu. \v 21 Gonun, Kristen duailel ag Yesus Kristus dual pezai daremen, ag ulis daremen mui, aiu ses zumam mui, ag unum umkoskos Uwait nugau wanib ulagwag moron. Petak. \c 4 \s1 Ig Kristen duailel Kristus dual pezai darem. \p \v 1 O Zaiar, iz Pol, iza Kristus nugau salau macanemin, gonun, hiacaranem zau oug heilemen darem. Gonun, iz go igul naliu maimai, Uwait nug ein igul mabun ulareun en sesamorabun gusig awarem. \v 2 Ag agal wanimag wag i macan, ag duailel ipal bisomagar a suban isanaran. Duailel ipal agen ag uhu marebi, ag aiag sisilai pigai i zumau. Ag duailel ipal agen oiagab nug noumaba, isanaran. \v 3 Ag unum Ah Wes dual pezai daimai, oiagab tutak selai dabun salau gusig macan. \v 4 Ig unum enimig tutak sul. Uwait nugau Ah Wes tutak. Ig unum ece naliu wabun tutak gumei darem. Uwait nug ig ecesab go wabun uligeun. \v 5 Igual Dubanou Ban tutak dareu. Abu tutak eiman ig Yesus en oigeb petak ab, ig unum du tutak nugau wanib ebu ze gagalig patanem. \v 6 Uwait tutak dareu, ig duailel unum go igual memenig. Ig duailel unum go igual Banou, go duailel unum gonugau salau mabun gusig migena, igual oigeb oug dacaneu. \p \v 7 Bo, ig tutak tutak Kristus nug gonugau dabeleu eim gusig beu beu migena, ig wanem. \v 8 Uwait nugau ze nug getal aneun, \q1 “Gonug gonugau iwai zaugul zilacaraimai, wag siabun imarai sieun. Gonug gonugau duailel ece naliu mareun.” \rq Buk Song 68:18\rq* \p \v 9-10 Go ‘wag sieun’ bigeg enai: amegai go Mesgai wageiman em e ebu aleun, Du go em e ebu aleun, gonun, go koli wag sieun. Go Mesgai wag simai, du banou pet usaleun, gonun, go eru ebu aidabun iboin. Mesgai wag ta, em e ebu ta, aidabun go iboin. \v 11 Go nugtal duailel tutak tutak gusig mareun. Ipal gonugau ze oi aidabun dudu tapai mareun, ipal gonugau ze doimai, awarabun dudu tapai mareun, ipal gonugau ze duailel awarabun tapai mareun, ipal gonugau duailel gumarabun (\it pastor\it*) tapai mareun, ipal gonugau ze abai marabun dudu tapai mareun. \v 12 Kristus nug ig Uwait nugau duailel gonugau salau murabun gusig naliu go migeun. Gonun, Kristen duailel gusig usalabun gonugau salau naliu muramamen. \v 13 Guzenaimai, ig unum oigeb Yesus en petak aimai, igual dabeleu tutak mui Uwait nugau Nag dual tutak alai gotulaimai, gonugau igul suban abe mab. Gonun, ig mogoi ginaginam sul i dab, ig dudu banban usalaimai, igual igul naliupet Kristus nugau sul usalamau. \p \v 14 Gonun, ig mogoi ginaginam agal dabeleu sul i wab. Polu ze macanemen dudu ipal agal polu ze doimai, i sesamorab. Dudu go ig amecig pataimai, abu eg ebu heigabun salau macanem. Ig mogoi ginaginam wol nug puiganeu sul nug puigena, agal polu ze beu beu sesamoranem. \v 15 Go naliu tam. Ig igual zaiger ag en oigeb nug noumaimai, petak ze maimai, ig unum Kristus, igual gumiganeu du nug sul usalamam. \v 16 Ig duailel beu beu, bo, Kristus nug ig unum gumiganeu. Guzenaimai, go ig ibaig unum pezigena, ig enimig tutak sul usalanem. Ig igua igua oigeb nug noumaimai, igua igua isa isaniganem, gonun, ig unum igual salau suban maimai, ig ereg naliu usalamam. \s1 Kristen duailel ag Kristus nugau igul naliu sesamoran. \p \v 17 Gonun, iz ze tub awaramoroi, Dubanou Ban nugau wanib ebu iz ag gusig awaramoroi, ag getal Umus ougan duailel sul dabeleu eg mui daremenin. Ulis ag koli agal dabeleu ata atai i sesamoran. \v 18 Agal dabeleu go umut ougan dabeleu sul. Ag dabeleu naliu tamacag, agal oiagab gusig im gebei dareun sul. Guzenemen dudu go ag Uwait nugau muzmuz awau dabun gusig i umamen. \v 19 Ag ein igul eg macanemen en aipag i nuaneu. Ag igul eg go mabun oiagab asina, igul eg beu beu macanemen. Ag umkoskos guzenanemen. \p \v 20 Dudu agen Yesus nugau ze guzeneneg abu eiman, go abai marabun tam. \v 21 Iz abiu ag Yesus nugau ze doimai, ag gonugau sesamoranemen duailel usalina, dudu ipal agen Yesus nugau petak ze ag suban abai maremen. \v 22-23 Getal ag igul eg mai aidanemen. Go agal oiagab asaimai, agtal polumaimai, igul eg guzenanemenin. Igul go eiman ag abu eg ebu hiacareun. Bo, ag ulis igul eg go uteiban, igul naliu guzenabun dabilan. Agal dabeleu oiagab mui awau usalan. \v 24 Agal oiagab oug ag duailel awau sul usalan. Duailel awau go ag Uwait nug sul usalamamen. Agal igul naliu tuguiai pet damamen. \p \v 25 Gonun, ag unum polumanemen igul uteiban, Kristen duailel ipal ibalagab petak ze awaran, \rq Sekaraia 8:16\rq* einen, ig unum enimig tutak sul darem. \q1 \v 26 Ag aiag sisilaba, ziwas go ebu igul eg i macan. \rq Buk Song 4:4\rq* \p Ag aiag sisilaba, go aiag sisileun ziwas ebutal oiagab selai dabun tutak macan. \v 27 Ag Satan utebi, agal oiagab oug im i oitai simau. \v 28 Du in go getal zob waneun du, na koli zob i onen. Ein ecesab wabun nait eben siltal salau onen. Go ebu na ecesab asiu wanem, ipal duailel esab tamacag go isanarabun iboin. \p \v 29 Ag agal oiagsau suban gumeiban, ze eg i macan. Ze naliu duailel ipal oiagab gusig marabun tutak macan. Guzenaimai, ag ze naliu go doimai, gonug ag isanaramau. \v 30 Ag igul ipal Ah Wes nugau ougab eg usalabun i macan. Einen, Uwait nug ag koli imarabun tapai mareun abai marabun Ah Wes agal oiagab oug meun. \v 31 Ag duailel ipal en oiagab eg i wamau. Ag duailel ipal en i nebian. Ag aiag sisil i amau. Ag abai i ze alalan. Ag agal wanimag ebu polu ze i macan. Ag unum igul eg duailel ipal ibalagab macanemen go utan. \v 32 Bo, ag agal oiagab iau selai mui duailel ipal isanaraiban, bisomagar peiban, agen igul eg ag ibalagab memen zilagai maran. Ag Kristus dual pezai dabi, Uwait nug agal igul eg zilagai maraneu sul, agen han zaiagar agal igul eg zilagai maran. \c 5 \p \v 1 Ag go Uwait nugau gelegul alegul, go ag en ougab nug noumaneu, gonun, ag gonugau igul naliu unum sesamoran. \v 2 Kristus nug ig en ougab nug noumaimai, ig isanigabun a gegeulanau ebu noumeun. Go gonugau enib Uwait moroun. Go Uwait nugau ameg ebu sous naliupet. Gonug guzeneun, gonun, naicigag igua igua en oigeb noumab. \p \v 3 Bo, ag Uwait nugau gelegul alegul pet, gonun, ag ula ebu du tub nug wal igul eg i mamau. Ag igul eg ipal agal enimag siksikabun i macan. Ag duailel ipal agal ecesab en oiagab i alamau. \v 4 Ag ze eg i macan, ag ir maimai, ze eg i macan. Ag agal dabeleu eiman polu ze ipal i macan. Kristen duailel ag igul go i sesamoran. Tam, ag Uwait nugau igul naliu ag isanareun dabileiban, go ‘Ese-e’ en auranemen. \v 5 Ag suban abiu mabun iboin, duailel ag wal igul macanemen, ag igul eg agal enimag en siksikabun sag macanemen, ag duailel ipal agal ecesab en oiagab nug alaneu, duailel go ag polu tibur ulagwag macanemen duailel sul. Duailel go ag Uwait Kristus dual agen gumanem uzan go i simamen. \p \v 6 Dudu ipal agen ag amiag patabun gaul ze mebi, ag petak aiban i sesamoran. Dudu go ag igul eg guzenabun aimai keuarai unabun guzenanemen. Uwait dudu go gonugau ze i sesamoranemen en aigsisilaneu. \v 7 Gonun, ag igul eg macanemen dudu go i pezaran. \p \v 8 Getal ag umut oug daremenin, bo, ulis ag Dubanou Ban nug al ebu mareun. Guzenaimai, ag al hilanau ebu dacanemen dudu sul aidan. \v 9 Al hilanau go ag ibalagab dareu gonug ag igul naliu sesamorabun mui petak ze mabun unum abai maraneu. \v 10 Gonun, ag ein igul naliu nug Uwait nugau ougab siksikaneu abiu mabun dabilan. \p \v 11 Ag igul eg macanemen dudu i pezaran. Agal igul eg go umus ougan igul. Bo, agen go dudu agal igul eg i abai maran. \v 12 (Einen, duailel agal igul eg wage wageimai, guzenanemen en ze mabun go ag aipag numau.) \v 13 Bo, ein ece umut oug wageimai dacaneu, al nug araog maraneu. \v 14 Gonun, al gonug ein ece wageimai dareu unum araog mina, ece go han al sul usalamau. Igul go en getal Uwait nugau ze nug eneun, “Na duair ulis gabuai darem, na asen. Na ob oug eiman asemen, Kristus nug gonugau al na ebizab ilabun mizamau.” \p \v 15 Ag subantal aidan. Ag dabeleu tamacag aidanemen dudu sul i dacan. Ag dabeleu naliu mui aidanemen dudu sul dacan. \v 16 Ulis, ag duailel ipal igul eg asiu macanemen uligaranemen, bo, igul naliu mabun abu daba, ag abu go sesamoran. \v 17 Gonun, ag suban dabileiban, Uwait nugau dabeleu abe mabun itanan. \p \v 18 Ag wain ze asiu i zan, einen, ag ze gusig asiu zaimai, ag kar wagaba, igul eg asiu mamamen Bo, ag Uwait nugau Ah Wes aurebi, gonug ag gumaramau. \v 19 Ag zaiagar abai aidamamen ziwas ebu, umkoskos agal oiagsau nug mui oiagab ougeim mui Uwait ulagwag moroiban, Buk Song nugau ze mui Uwait ulagwag murabun kabal mui waiban, Dubanou Ban nugau wanib ulagwag mabun guzenan. \v 20 Ag umkoskos Yesus Kristus nugau wanib pataiban, memenig Uwait ece unum miganeu en ‘Ese-e’ en auran. \s1 Pol nug duailel egaremen en awareun. \p \v 21 Ag Kristus nugau wanib ulagwag macanemen, gonun, zaiagar agal ze suban sesamoran. \p \v 22 Ag ailel du mui, ag Dubanou Ban nugau ze suban sesamoranemen sul agal gamulagar agal ze han suban sesamoran. \v 23 Einen, Kristus go Kristen duailel gumaraneu sul, du nug wau gumaneu. Duailel go Kristus nugau enib sul, Kristus nug agal igul eg ebuan imareun. \v 24 Kristen duailel ag Kristus nugau pigsal darem sul, ag ailel han umkoskos agal gamulagar agal piagsal dacan. \p \v 25 Ag dudu, agal walagar en oiagab noumamau. Kristus nug gonugau duailel en ougab noumaimai, isanarabun noumeun sul, agen han agal walagar en oiagab nug noumamau. \v 26 Ze mui, Uwait nugau ze nug mui, Kristus nug gonugau duailel ze ziwareun. Igul go eiman duailel gonugau pet usalemen. \v 27 Gonugau duailel gonugau ameg ebu naliu usalabun aimai guzeneun. Guzenina, duailel ag e unupag mui, suiag mui, esab eg ipal enimag ebu i damam. Ag unum igul naliu maimai, ze tub agal wanimag ebu i daba, ag nug sul naliu damamen. \v 28 Guzenaital, ag dudu, go agal enimag en oiagab nug noumanemen sul, go agal walagar en oiagab nug noumamamen. Du in go gonugau wau en ougab nug noumeu, go en ougab noumaneu. \v 29 Ig abiu, du tub nug gonugau enib iwai i muraneu, tam pet tam, go subantal gumaneu, Kristus nug gonugau duailel gumaraneu sul gumaneu. \v 30 Kristus ig subantal gumiganeu, einen, ig unum gonugau enib sul. \v 31 Uwait nugau ze nug eneu, \q1 “Igul go en, du go gonugau memeg anag dual utaraimai, wau dual pezai damau, ag tutak sul usalamam.” \rq Stat 2:24\rq* \p \v 32 Wageimai dareun ze go bigeg banou dareu. Izal dabeleu ze go Kristus gonugau duailel ag enimag tutak sul en ze macaneu. \v 33 Bo, ze e han ag dudu tutak tutak ag agal walagar en oiagab nug noumabun en aimai ze macaneu. Ag agal enimag en oiagab nug noumaneu sul agal walagar en guzental guzenan. Ailel han agal gamulagar goagal piagsal daiban, igul naliu go ibalagab guzenamamen. \c 6 \s1 Pol nug mogoi ainagul mui, goagal memeagar anaiagar en mui ze meun. \p \v 1 Go geleagar aleagar, go agal memeagar anaiagar go agal ze sesamoran. Ag igul go guzenamamen, go naliu. \v 2 Einen, Uwait nugau ze nug eneu, “Na memen anan goagal ze suban doiba, goagal ze sesamoren.” Go kasai ze go amegain baib mui dareu. \v 3 Baib go guzenai aneu, “Na igul go guzenemen, ein salau unum mamam naliu usalaba, em e ebu ziwas huia damam.” \rq Lo 5:16\rq* \p \v 4 Ag dudu mogoi ainagul mui, ag agal geleagar aleagar aiag sisilabun gusig ze i awaran. Bo, agen agal geleagar aleagar subantal gumaraiban, Dubanou Ban nugau ze sesamorabun abai maran. \s1 Pol nug salau duailel mui, goagal gumaranemen dudu mui, goagal ze meun. \p \v 5 Ag salau duailel (\it slev\it*), Kristus nugau ze oiagab siksikai mui oiagab tutak maimai, uminai mui sesamoranem sul, ag agal em ebuan gumaranemen dudu goagal piagsal daiban, goagal ze sesamoran. \v 6 Agal gumaraneu dudu piarai dabi, go salau duailel naliu wanimag wag marabun salau tutak i macan. Bo, agal dabeleu eiman, ig Kristus nugau salau duailel (\it slev\it*) ebi, Uwait nug ein salau mabun aneun dabileiban, salau gusig macan. \v 7 Oiagab selai mui salau macan. Agal dabeleu ig dudu agal salau mai darem aimai, i ze macan, ig Dubanou Ban nugau salau mai darem an. \v 8 Ag go don, ag salau duailel (\it slev\it*) ta, duailel agal salau agtal gumaranemen ta, ein salau naliu macanemen, Uwait nug ag tutak tutak unum ag ece naliu maramau, go petak ag abe macanemen. \p \v 9 Ag salau duailel gumaranemen dudu, ag han agal salau duailel (\it slev\it*) suban gumaraiban, igul naliu maran. Ag eg marabun ze i awaran. Ag go don, ag mui agal salau duailel mui, agal gumarabun du tutak Mesgai wag dareu. Go ag gumaranem dudu agal Dubanou Ban mui, salau duailel agal Dubanou Ban mui ereg gonug duailel agal igul sisiaramau. Gonug na du banou, na salau duair aimai i atelizeimai, sisiaramau, igual igul memun, go igul tutak eim sag sisicigamau. \s1 Ig Kristen duailel ig malai dudu sul tapai dab. \p \v 10 Ulis izal ze poaimoroi, awarem. Ag Dubanou Ban dual pezaiban. Gonugau gusig banou eiman ag gusig tapai dacan. \v 11 Ig Satan nug ameig pataneu, gonun, malai dudu agen malai mabun aimai, agal malai macanemen ecesab maimai, malai macanemen sul, ag han Uwait nug malai mabun ece mareun maiban, gusig tapai dacan. \v 12 Ig em e ebuan dudu abai malai mab tam. Ig Satan nugau wes eg ipal wag aidanemen mui, wes eg ipal gusig mui em e ebu darem mui, wes eg ipal go umut empip gumanemen abai malai maporoi. \v 13 Gonun, ulis Uwait nug ein ece malai mabun mareun unum arugan. Guzenaimai, ziwas eg go zumau ziwas ebu, ag wes eg abai alalaimai, gusig tapai damamen. \p \v 14 Gonun, iz ag awarem, ag gusig tapai dacan. Uwait nugau petak ze go agal let us tugaiban, igul naliu go agal toronag ebu enimig galau a tatau sul macan. \v 15 Ag duailel ipal Uwait gonugau Ze Naliupet oiagab selai mui dabun awaranem, go agal aramag galau sul macan. \v 16 Ag umkoskos agal oiagab Uwait en petak emen, go gali sul patai aidamamen. Satan nug malai hog ab al mui pasamau, gali gonug tapelabun iboin. \v 17 Uwait nug koli imaigeun dabilanemen go \it hat\it* sul gagaliag ebu kulai maiban, Uwait nugau Ze Ah Wes gonugau maulzag huia malai mabun mareun patan. \p \v 18 Uwait nugau Ah Wes nug erunabun dabeleu maraba, umkoskos ag isanarabun Uwait auran. Igul go eiman ag gusig tapai daiban, oiagab petak emen i utan. Ag Uwait nugau duailel isanarabun umkoskos Uwait auran. \v 19 Agen han Uwait iz isanilabun auauran. Guzenebi, Uwait nug iz ein ze marabun gusig milaba, gonugau Ze Naliupet wageimai dareu gusig mui duailel marabun, i uminai. \v 20 Iz Uwait nugau Ze duailel awarai aidarena, dudu ipal agen go en aiag sisilina, iz ulis hiacaranemen zau oug heilemen darem, gonun, agen Uwait aurebi, iz gusig milaba, duailel gonugau ze marabun i uminai. \s1 Pocabun ‘Kero’ ze. \p \v 21 O zaiar, Tikikus, go igual zaicig pet, go Dubanou Ban nugau salau naliu oi muraneu du, gonug iz e ebu erunai darem gonugau ogusau nug unum suban awaraba, dumamen. \v 22 Igul go en go ag waiagab ig unum e ebu erunai darem awarabun en palautem, betei awaraba, agal oiagab gusig damau. \p \v 23 Igual memenig, Uwait nug mui igual Dubanou Ban, Yesus Kristus goagen ag Kristen duailel unum agal oiagab selai maraba, agal oiagab petak abun gusig maraimai, duailel ipal ag en oiagab nug noumabun gusig maramau. \v 24 Duailel go ag igual Dubanou Ban, Yesus Kristus en umkoskos oiagab nug noumanem duailel, ag Uwait nug gonugau ougab naliu eiman isanaramau.