\id ACT - Kein NT [bmh] -Papua New Guinea 2005 (DBL -2014) \h Aposel \toc1 Yesus nugau ze oi aidanemen dudu agal salau - Aposel \toc2 Aposel \toc3 Apo \mt1 Aposel \mt2 Yesus nugau ze oi aidanemen dudu agal salau \imt1 Agau e nugau zebigeg \ip Yesus go Mesgai wag simai darena, wai 33 mazicina, Luk nug Yesus nugau ze oi aidanemen dudu agal salau macanemen ze sikut weun. \ip Yesus go noumaimai, Mesgai wag simai, gonugau Ah Wes palautina, aleun. Ah Wes go nug gonugau dudu isanaraimai, gusig marena, go uminab tam. Goagen Yesus nugau ze oimai, Zerusalem ban uzan Zuda duailel abai maraimai, betei Zudia agaig mui Samaria agaig mui betei duailel abai maremen. Dai dai, emgasag ipal ebuan duailel han Yesus nugau ze abai maremen. Em gasag gasag unum go Uwait nugau Ze doimai, dudu ipal agal oiagab Uwait en petak emen. \ip Agau go ebu, Luk nug amegai Pita nug salau meun en sikut weun, ulis go Pol nug salau meun en sikut weun. \ip (Luk nug ze go Grik du tub wanib Tiopilus sikut wai moroun.) \iot Agau e sesamorabun ze \io1 1:1–5:42 Yesus nugau tapaimaraneun dudu agen Yesus en goagal oiagab petak aimai, gonugau salau bigegwemen. \io1 6:1–9:31 Yesus nugau dudu go ag uhu asiu omen, bo, go uminab tam. Go Yesus nugau Ze Naliupet duailel unum abai maremen. \io1 9:32–12:25 Pita nug Yesus nugau Ze Naliupet duailel abai mareun. \io1 13:1–14:28 Amegai (ziwas ianai tutak) Pol nug Yesus nugau Ze Naliupet emgasag gasag oi aidaimai, duailel abai mareun. \io1 15:1-41 Zerusalem ban uzan Pol go Yesus en oiagab petak emen duailel agal dudu banban aba ereg gotulemen. \io1 16:1–18:17 Koli (ziwas ianai aliag) Pol nug Yesus nugau Ze Naliupet emgasag gasag oi aidaimai, duailel abai mareun. \io1 18:18–21:14 Kolital (ziwas ianai ainarai) Pol nug Yesus nugau Ze Naliupet emgasag gasag oi aidaimai, duailel abai mareun. \io1 21:15–28:31 Pol go Zerusalem ban uzan hiacaranem zau oug daimai, Rom ban uzan beteun. \c 1 \s1 Yesus nug Uwait nugau Ah Wes palautabun baib mareun. \p \v 1-2 O zai, Tiopilus, na Uwait alanem du. Iz amegai Yesus nug igul naliu guzeneun mui go nug salau meun betei, go Mesgai wag sieun mui, ze go unum sikut wai mizeimai, aizemin. Yesus go Uwait nug Mesgai wag imai i sieun ebu, go Uwait nugau Ah Wes nugau gusig mui eiman gonugau ze oi aidanemen dudu tapai mareun, gonugau ze suban awareun. \v 3 Yesus go noumeun, koli awau asaimai, gonugau tapaimaraneun dudu ameagab umkoskos zuaneu. Gil 40 go guzenina, go abiu memen petak gonugtal go gue noumab tam, go koli waseun. Gonug ag Uwait nug koli alai gumarabun ze awareun. \v 4 Ziwas tub ebu go ereg ag abai zoi daimai, awareun, “Ag Zerusalem ban uzan i utei alian. Ag gumei dabi, Ah Wes getal mekai nug ag marabun baib mareun go en awaranem go gonug maramau. \v 5 Getal Zon nug duailel ze sil ze ziwaraneun. Bo, ziwas huia tam, Uwait nug nugau Ah Wes sil ag ze ziwaramau.” \s1 Yesus Mesgai wag sieun. \r (Mak 16:19-20; Luk 24:50-53) \p \v 6 Ziwas tub ebu, Yesus nugau ze oi aidanemen dudu unum Yesus dual koli gotulaimai, go agen Yesus kanabemen, “Dubanou Ban, ziwas go ebu na igual iwai zaiger zamaraimai, Israel duailel e Zudia agaig koli maramam ta?” \p \v 7 Guzenina, Yesus nug koli awareun, “Go agal salau tam. Izal mekai gonugtal gonugau gusig sil ziwas go izan em e gumarabun tapai meun. Ag ziwas go abe mabun iborain tam. \v 8 Bo, Uwait nugau Ah Wes ag ebalagab zuba, ziwas go ebu ag gusig go eiman Zerusalem ban uzan mui Zudia agaig mui Samaria agaig mui, emgasag gasag unum beteimai, izal wanim duailel awaramamen.” \p \v 9 Go ze go awarina, Uwait nug go Mesgai wag imai sieun. Go pei daren daren, pi tub nug zoimai, go kulai meun, goagen piabun iborain tam. \p \v 10-11 Go mazi wanena, go emes wag piab aimai ameitai darena, dudu aliag goagal tibur galau ausiau mui pigai go waiagab zoi tapai daimai, enemen, “Galili agaig an dudu, ag einen e ebu tapai daimai, emes wag ameitai daremen? Go Yesus go, ulis Uwait nug ag ebuan imai aimai, Mesgai wag sieu pemen sul, aiu ses koli guzental alamau pimamen.” \s1 Du tub Zudas nugau empip wabun tapai moromen. \p \v 12 Guzenaimai, Yesus nugau ze oi aidanemen dudu go Oliv em manam uteimai, koli Zerusalem ban uzan siemen. Go em manam Zerusalem uzan waugab dareu. \v 13 Go ban uzan simai, goagal zau empip wag dacanemen ebu siemen. Dudu goagal wanimag go Pita, Zon, Zems, Andru, Pilip, Tomas, Bartolomiu, Matiu, Zems go Alpius nugau nag, Saimon go ug tub wanib Serot ebuan, Zudas go Zems nugau nag. \v 14 Dudu go Yesus en oiagab tutak maimai, Uwait aurina, ailel ipal mui Yesus nugau anag Maria mui gonugau amagul abai ereg go han umkoskos gotulaimai, Uwait auranemen. \p \v 15-16 Ziwas tub ebu duailel goagal oiagab Yesus en petak emen 120 sag gotulai daremen ebu, Pita nug goagal ameagab ebu asaimai, eneun, “O zaiar, Zudas nug, Yesus malai dudu agal ebeagab ebu meun. Go en getal Uwait nugau Ah Wes Devit nugau ogusau ebu aneun go ulis petak zou. \v 17 Zudas go getal igual salau zaicig, Yesus nug ig ibaig ereg salau mabun tapai migeun. \p \v 18 (Zudas du go igul eg maimai, aiwag oimai, go aiwag sil em ginampet gau meun. Go ebu nugtal a ebeg ebu nug enib asanaimai, noumaimai, gonugau bigug pouaimai, big unum useai em ebu esikeun. \v 19 Duailel unum Zerusalem uzan daremen go ze go doimai, goagen em go wanib Akeldama memen. Ze go gonugau zebigeg Esa em.) \p \v 20 Ze go getal Buk Song ebu guzenai sikut weun, \q1 ‘Gonugau zau gaul damau, du tub zau go i umau.’ \rq Buk Song 69:25\rq* \q1 Ze tub Buk Song ebu han dareu, guzeneun, ‘Du tub nug gonugau salau umau.’ \rq Buk Song 109:8\rq* \p \v 21 Guzenaimai, ig ulis du tub igua ula ereg aidaneu, ziwas go ebu Yesus Dubanou Ban ig ibaig ereg darena, du go gue ereg dareun tapai mamau. \v 22 Getal Zon nug duailel ze ziwareun ziwas ebu alai, Yesus salau bigegweun betei ziwas go ebu Uwait nug Yesus koli Mesgai wag imai sieun. Du tub go igul go unum gonugau ameg nug peun ig go tapai mab. Go ig ibaig salau ereg maimai, Yesus koli waseun ze duailel maramau.” \p \v 23 Pita nug guzenina, goagen dudu aliag taparai memen. Du tub Zosep, Sabas nugau nag, gonugau wanib tub Zastus. Du tub gonugau wanib Matias. \v 24 Guzenaimai, ag Uwait guzenai auremen, “Banou, na dudu agal dabeleu oiagab oug abiu. Guzenaimai, nagen dudu aliag e darem, du in nait salau mizabun tapai memen abai migen. \v 25 Go Zudas nugau empip oimai, salau mamau. Zudas go salau Yesus nugau ze oi marabun uteimai, go em eg ebu waneun.” \v 26 Guzenaimai, goagen dudu aliag ula in tapai mabun onemen. Matias nugau aiwag naliupet zoun. Guzenaimai, Matias tapai memen. Guzenaimai, ze oi aidanemen dudu nagbasig sag daremen mui betei tulareun. \c 2 \s1 Uwait nugau Ah Wes aleun. \p \v 1 Ziwas tub, wanib Pentikos zuna, duailel agal oiagab Yesus en petak emen tutak zaueim gotulai daremen. \v 2 Daren daren, saiu tub wol gusig sul nug pigai Mesgai wageiman alina, duailel zaueim go daremen go unum saiu banou go domen. \v 3 Guzenaimai, go ab al minob sul nug alai kikakaraimai, dudu tutak tutak goagal gagaliag ebu iboreun pemen. \v 4 Dudu go unum Uwait nugau Wes nug goagal dabeleu unum gumaraimai, gusig marena, go ze ata atai emgasag ipal agal ze eiman zememenin. \p \v 5 Go ebu, Zuda duailel go Zerusalem uzan daremen. Ipal Zuda duailel Uwait ulagwag muranemen emgasag ata atai ebuan alemen mui ereg daremen. \v 6 Go saiu doimai, duailel asiu zau go waugab gotulemen. Duailel goagal oiagab petak emen goagal uzanan ze eiman ata atai zememenin doimai, go unum esilakemenin. \v 7 Go esilakaimai, dabeleu asiu oimai, enemen, “Dudu gue guzenai zememen go unum Galili agaig an dudu. \v 8 Bo, igag unum tutak tutak igual uzanan ze ze mina, dom. \v 9-10 Igag unum emgasag ata atai ebuan, Partia, Midia, Elam, Mesapotemia, Zudia, Kapadosia, Pontus, Esia agaig ebuan mui ipal Prigia, Pampilia, Izip mui Libia Sairini uzan waugab mui ipal Rom ban uzan ebuan alai darem. \v 11 Ig Zuda dudu ipal mui emgasag tub ebuan dudu Zuda agal igul sesamoremenin dudu ipal mui ig Krit waug uzan ipal mui Arebia agaig ebuan alai darem. Bo, Galili dudu ag Uwait nug gugeg ata atai maraba, igual ze ata atai ein ze mina, ig unum dom.” \v 12 Ag guzenai ze maimai, esilakaimai, dabeleu asiu oimai, agzozou kanabinar, “Go ein bigegun guzenem?” \p \v 13 Guzenina, dudu ipal agen ze biabial kuai awaraimai, enemen, “Dudu go ze gusig zaimai, guzenem.” \s1 Pita nug ze meun. \p \v 14 Pita nug mui Yesus nugau ze oi aidanemen dudu nigbasig sag ereg asaimai, go nug ze duailel guzenai awareun, “Ag Zuda duailel, duailel ipal unum Zerusalem ban uzan alemen, ag go don. Ag izal ze maramoroi igul e zoun gonugau zebigeg awaranai ag suban don. \v 15 Agal dabeleu dudu e ze gusig zaimai, dabuiag guageu aigemen. Bo, ulis e amameg sai naliu (9) umaseutal guzeneu. Guzenaimai, dudu e ze gusig zab tam. \v 16 Ag go don! Uwait nugau Ze doimai, awaraneun du Zoel nug igul go en aneun. \p \v 17 Uwait nug eneun, \q1 ‘Em tamabun ziwas waugab, iz izal Ah Wes unum duailel ebalagab palautai. Guzenemin, agal geleagar aleagar ein igul aiu ses zumau ze mamam, iz agal silin dudu igul ata atai abai maremin, pimam. Ureg dudu wabil aimai pimam. \v 18 Petak pet ziwas go ebu iz izal Ah Wes gusig mui izal salau duailel ebalagab palautanai. \v 19 Gugeg ata atai emes mui em mui ebu macanai. Ziwas go ebu emes wageiman es mui, ab al mui, abmuk mui alamau. \v 20 Am i ilamau, umut banou usalamau. Geil es sul epeu usalamau. Eisab igul go zuba, Uwait nugau ziwas gusig banou zumau. Ziwas go al banou mui zumau. \v 21 In duair Dubanou Ban guzenai auramau, “Dubanou Ban, izal igul eg ebuan imailen,” guzenai auraba, duair go Dubanou Ban nug imaramau.’ \rq Joel 2:32\rq* \m Zoel nug guzenai sikut weun. \p \v 22 Israel duailel! Ag ze e don! Uwait nug Yesus Nasaret uzanan du tapai maimai, palautina, aleun. Uwait nugau gusig ebu du go salau gusig ban meun. Go ag ula salau go mina, ag salau go pemenin. \v 23 Getal Uwait gonugtal Yesus ag ebeag ebu marabun abu kaleun. Guzenaimai, agen igul eg macanemen dudu agal ebeagab ebu marena, goagen a gegeulanau ebu asai maimai, wina, noumeun. \v 24 Bo, Uwait nug du go koli asai meun. Go gonugau noumeun mu go e ebu uteimai, imai waneun. Yesus go eb ob oug dabun iborain tam. \v 25 Go en Devit nug eneun, \q1 ‘Banou go iz waiab muzmuz dacaneu. Go iz waiab daimai, gusig milaneu. Guzenaimai, ecesab tub nug iz i zilailamau. \v 26 Guzenaimai, izal oiab selina, siksikabun ze mem. Iz abiu iz noumabun iboi, bo, iz ece naliu go wabun gumei darem. \v 27 Einen, na iz utilina, duailel noumemen agal uzan i dai. Nait salau du naliu utemen, ob oug i bilamau. \p \v 28 Na awau muzmuz dabun abu abai milanem. Na iz ibail damen, go nait amen ebu iz siksikaimai, suban dai.’ \rq Buk Song 16:8-11\rq* \p \v 29 O Zaiar, Israel duailel, iz igual embigeg Devit en petak awaramoroi. Go noumina, duailel agen ob oug hemen. Gonugau ob ulis e dareu. \v 30 Go Uwait nugau Ze doimai, awaraneun du go abiu Uwait nug baib moroun. Uwait nug ze gusig mui aureun, ‘Aiu ses nait bagen tub usalamau. Go duailel nagen gumarem sul go nug han gumaramau.’ \p \v 31 Devit go aiu ses Uwait nug erunamau go abiu maimai, Kristus koli asamau en guzeneun, ‘Na du go utemen, duailel noumemen agal uzan i damau. Go Uwait nugau Ze awaraneun du, go Uwait nug baib moroun abiu Uwait nug utena, gonugau enib i bilamau.’ \p \v 32 Guzenaimai, Uwait nug go Yesus asai meun, gonun, petak ig unum igual ameig nug uligaimai, abe maimai, gonugau ze awarem. \v 33 Ulis gonugau memeg Uwait nug go wag imai simai, gonugau ebeg naliu eiman hoboi meun dareu. Gonug getal aureun sultal Yesus gonugau Ah Wes moroun. Guzenaimai, ag igul e uligaimai, don. Yesus go nug gonugau Ah Wes ig ebiligeb palauteu. \v 34-35 Devit go Mesgai wag siabun tam. Bo, go gonugtal eneun, \q1 ‘Uwait nug izal Banou aureun, “Na izal ebe naliu eiman hoboi damen, izan nait iwai zaunar zilacaraimai, nait aramebu maremin, nait pinsal damam.” \rq Buk Song 110:1\rq* \p \v 36 Go guze guzeneun, gonun, ag Israel duailel unum ag ze go abe macan, Yesus tutak go agenag a gegeulanau ebu asai mina, noumeun, Uwait nug gonugau wanib Kristus meun, go igual Dubanou Ban tapai moroun dareu.’” \s1 Duailel asiu oiagab kekulina, ze ziwemen. \p \v 37 Duailel ze go doimai, go oiagab eg wina, Pita mui Yesus nugau ze oi aidanemen dudu ipal mui awaremen, “O Zaiger, ig ulis erunamam?” \p \v 38-39 Pita nug guzenai awareun, “Ag unum tutak tutak agal igul eg macanemen uteiban, oiagab kekulaiban, Yesus Kristus nugau wanib ebu ze ziwen. Guzenebi, Uwait nug agal igul eg zilagai maraimai, gonugau Ah Wes maramau. Getal Uwait nug gonugau Ah Wes agal geleagar mui emgasag ipal ebuan duailel abai ereg marabun baib meun. Gonug eneun, ‘In duair izan ularai, go izal Ah Wes murai.’” \p \v 40 Pita gusig ze asiu awaraimai, eneun, “Ag subantal tapai dacan! Guzenaimai, ag dudu eg abai eg i umamen.” \v 41 Duailel ipal go Pita nugau ze doimai, oiagab petak aimai, ze ziwemen. Ziwas go ebu duailel tausen ainarai (3,000) sag ze ziwemen. \s1 Duailel oiagab petak emenin agal igul naliu. \p \v 42 Duailel agal oiagab petak emenin umkoskos Yesus nugau ze oi aidanemen dudu abai gotulaimai, goagal ze duabun zobu pianemen. Go zaiagar go isanaranemen. Go agal zauan ee zabun gotulanemen. Go Uwait nugau ee han zabun gotulanemen. Go ziwas umkoskos Uwait auranemen. \v 43 Uwait nug gonugau ze oi aidanemen dudu goagal ebeagab ebu gugeg ata atai guzenina, duailel unum go uligaimai, uminemenin. \v 44 Duailel goagal oiagab petak emenin sag gotulaimai, goagal esab go zaiagar abai ereg tutak sag. \v 45 Duailel esab asiu mui, goagal em mui go agal esab mui dudu ipal maraimai, aiwag oimai, aiwag go dou maimai, duailel esab tamacag maranemen. \v 46 Go unum oiagab tutak maimai, ziwas umkoskos Uwait esab muranemen zau banou zaueim simai, gotulanemenin. Goagal zaueim beu beu gotulaimai, ee zai zai aidanemenin. Go oiagab petak aimai, oiagab siksikai ee zanem. \v 47 Go umkoskos Uwait nugau wanib ulagwag muranemen. Duailel ipal agen go uligaraimai, goagal oiagab naliu usalaimai, ziwas umkoskos Dubanou Ban nug duailel ipal koli imarena, go duailel oiagab petak emenin abai ereg gotulai daremen. \c 3 \s1 Pita nug du arab eg kasai meun. \p \v 1 Ziwas tub ebu umusig, Pita zaug Zon al Uwait aurabun Uwait esab muranemen zau banou zaueim siaporoi. \v 2 Go ebu, zau og tub wanib Naliupet anem ebu dudu agen du tub gonugau arab eg aidabun iborain tam, gamacaimai, go ebu zoi memenin. Du gue anag nug arab eg guzental soligweun. Du go nug ziwas umkoskos duailel esab muramam aimai nugtal awaraneu. \v 3 Ziwas go ebu, Pita zaug Zon al Nou Zau go siaporoi aimai, du go nug piaraimai, aiwag murabun en awareun. \v 4 Pita zaug Zon al go gusig uligaimai, Pita nug aureun, “Na ig peigen!” \v 5 Guzenina, arab eg du go Pita zaug Zon al esab tub milamam aimai piarai dareun. \p \v 6 Guzenina, Pita nug aureun, “Iz aiwag tamacag. Iz petak esab tub e mizamoroi. Iz Nasaret uzanan Yesus Kristus nugau gusig ebu aizem, na asaib, aidan!” \v 7 Guzenaimai, Pita nug du go nugau ebeg naliu eiman pataimai, asai mina, pigai du go nugau arab gusig naliu usaleun. \v 8 Go asaimai, tapai aidaneun. Guzenaimai, go ereg Nou Zau sesamarai simai, silik silikaimai, Uwait nugau wanib ulagwag meun. \v 9 Duailel Nou Zau oug daremen go unum du go usai aidaimai, Uwait nugau wanib ulagwag morona, uligemen. \v 10 Ag abiu du go getal Nou Zau nugau zau og wanib Naliupet waugab hoboi daimai, duailel esab nugaraneun. Igul go en esilakaimai, dabeleu asiu omenin. \s1 Pita nug Uwait esab muranemen zau banou zaueim ze meun. \p \v 11 Du go getal arab eg meun go Pita zaug Zon al waiagab tapai daren, duailel unum esilakaimai, pigai alaimai, empip go wanib Solomon nugau zau nogoug memen go waiagab alai gotulemen. \v 12 Pita go igul go peimai, duailel awareun, “Israel duailel, ag einen gugeg go uligaimai, go en dabeleu asiu oi daremen? Agal dabeleu igual igul naliu pet, gonun, igual gusig sil gugeg e guzenem aimai gusig peigemen ta? Tam pet tam! \v 13 Igual embigeg agal Uwait mui Abraham, Aisak, Zekop goagal Uwait nug gonugau gusig banou gonugau salau du Yesus morona, gonugau wanib wag pet meun. Du go agenagtal gonugau iwai zaugul agal ebeagab ebu memenin. Pailot nug go utena, unabun aneun, bo agen gonugau ze duab tam. Ag go semoromenin. \v 14 Du go gue Uwait nug palautina, aleun. Go igul naliu mui. Bo, agen go semoromenin. Ag Pailot uloroimai, auremenin, ‘Na du go gonug du tub wina, noumeun utemen, unamau.’ Pailot nug go palautina, waneun. \v 15 Muzmuz awau dabun abu abai maraneu du agen wina, noumeun. Bo, Uwait nug go koli asai meun. Du go dudu agen wina, noumeun koli waseun igual ameig nug uligeun, gonun, ag ulis awarem. \v 16 Yesus nugau gusig sil du arab eg e kasai meun. Ag du e ulis pemen, go Yesus en ougab petak eun, gonun, du go gusig moroun. Ag go peimai, abe macan. Ig abiu Yesus nugau gusig petak, gusig go eiman du e kasai memun. Ag unum go pemenin. \p \v 17 O zaiger, ig abiu ag mui, agal dudu banban mui, gumaranemenin dudu mui, Yesus go in ag i abiu, gonun, ag go guzenemenin. \v 18 Uwait nug getal igul go en gonugau ze doimai, awaranemen dudu goagal oiagsau ebu enemenin, ‘Kristus go mu banou umau.’ Ze go anemen petak usaleun. \v 19 Guzenaimai, ag agal dabeleu mui igul eg mui uteimai, agal oiagab Uwait en kekulan. Ag guzenebi, go nug agal igul eg zilaigai maramau. \v 20 Ag igul go guzenebi, Uwait nug ag gusig awau maramau. Gonug Kristus palautaba, ag waiagab alamau. Du go getal Uwait nug tapai meun gonugau wanib Yesus. \v 21 Ulis go Mesgai wag koli sieun dareu. Go ziwas go Uwait nug esab unum koli awau tapai mabun gumei dareu. Go gonugau ze getal gonugau ze doimai, awaranemen dudu awarina, goagen duailel awaremenin. \v 22 Moses nug goen guzeneun, \q1 ‘Uwait Banou nug iz palautileun sul aiu ses gonugau ze doimai, awaraneu du tutak palautamau. Du go agal zaiag pet. Ag gonug ze awaraba doiban, gonugau ze unum sesamoran. \v 23 Duair in go Uwait nugau ze doimai, awaraneu du nugau ze sesamorab tam aba, go Uwait nugau duailel abai i damau. Go Uwait nug eg muramau.’ \rq Lo 18:15, 18-19\rq* \p \v 24-25 Uwait nug getal Abraham al baib pataimai, eneun, \q1 ‘Nait ug eiman em e ebuan duailel suban dabun gusig marai.’ \rq Stat 22:18\rq* \m Gonug gonugau ze doimai, awaranemen dudu abai baib meun. Gonugau ze doimai awaranemen dudu getal zomenin Samuel dai betei ulis zomenin, goagen han igul go ulis zou en anemenin. Guzenaimai, ulis baib go petak zoun, agenagtal pemenin. \v 26 Guzenaimai, Uwait nug gonugau salau du ag tutak tutak suban dabun mui igul eg ebuan kekulan aimai, awarabun tapai maimai, amegai ag Israel duailel waiagab palautina, aleun.” \c 4 \s1 Pita zaug Zon al dudu banban agal ameagab ebu taparai maremen. \p \v 1 Pita zaug Zon al duailel ze awarina, ipal Uwait nugau ula dacanemen dudu mui Uwait esab muranemen zau gumacanemen dudu banou mui, ipal Sadiusi dudu han ereg go waiagab alemen. \v 2 Pita zaug Zon al Uwait nug Yesus noumeun, koli asai meun, awau dareu aimai, duailel awaremenin. Go ze go doimai, aiag silanina zomenin. \v 3 Guzenaimai, dudu go agen Pita zaug Zon dual ze piabun gusig patemenin. Bo, go umusig pet mina, uligaimai, hiacaranem zau oug hiacaremenin. \v 4 Bo, duailel asiu go ebu daremen goagal ze doimai, goagal oiagab petak emen. Duailel goagal oiagab petak emen go tausen tabkwai sag usalemen. \p \v 5 Umaseu, Zuda duailel, dudu banban mui, gumaranemenin dudu banban mui, kasai ze tapaimaranemen dudu mui, go Zerusalem ban uzan alai gotulemenin. \v 6 Dudu go beteimai, Uwait ula dacaneu du banou pet, wanib Anas, Kaiapas, Zon, Aleksanda mui, Anas nugau ug ipal abai gotulemenin. \v 7 Zon zaug Pita dual goagal ameagab ebu zoi taparai maimai, kanabaremenin, “Du arab eg go erunai kasorona, em tapai waneu? Ag ein gusig sil igul go guzenemenin? Ag in nugau wanib ebu guzenemenin?” \p \v 8-9 Pita go Uwait nugau Ah Wes nug gusig morona, dudu go awareun, “Ag duailel gumaranemenin dudu banban, ag ulis ig du arab eg kasai memun en kanabigemen. Ag erunai du e naliu usaleun aimai kanabigemen. \v 10 Guzenaimai, ag unum Israel duailel abai abe mamamen, Yesus Kristus, Nasaret uzanan gonugau gusig sil du go nugau arab kaseun. Guzenina, go ulis ag ameagab ebu tapai dareu. Agen du go a gegeulanau ebu wemenin. Go noumina, Uwait nug go koli ob ougan asai meun. \v 11 Yesus go en getal Uwait nugau ze eim enemenin, \q1 ‘Zau sanag go zau macanemen dudu agen eg anemenin, ulis zau sanag go naliu pet usaleun.’ \rq Buk Song 118:22\rq* \m \v 12 Go nug tutak ag imarabun iboin. Gonugau wanib tutak gusig mui. Duailel gonugau wanib ebu ulebi, imaramau. Du tub nug em e ebuan imaigabun iborain tam.” \p \v 13 Dudu banban go Pita zaug Zon al agen ze gusig marena, uminab tam, uligaraimai, dabeleu asiu omenin. Ag abiu dudu aliag go abiu asiu unab tam, go uzanan dudu sag. Guzenaimai, ag abiu zaug al go getal Yesus sesamorai aidanemenin. \v 14 Du go gonugau arab naliu usaleun go zaug dual abai tapai dareun pemenin, gonun, go ze tub marabun iborain tam. \v 15-16 Guzenaimai, goagen zauan palautarena, uzaneim nuna, agzozou ze guzenai patemen, “Ig du aliag go erunarab? Zerusalem uzanan duailel go unum gugeg goagen guzenina abe memenin, ig wage mabun iborain tam. \v 17 Bo, gugeg go emgasag ebuan duailel awarebi, dumam, gonun, ig du aliag go Yesus nugau wanib ebu duailel ipal i abai marabun aimai gusig awaramam.” \p \v 18 Guzenaimai, dudu banban agen Zon zaug Pita dual koli ularena, zaueim sina, gusig awaremenin, “Ag koli koli Yesus nugau wanib ebu duailel ipal ze i awaran.” \v 19 Pita zaug Zon al koli awaremenin, “Ag agtal agal ze sisian. Uwait nugau dabeleu erun neneg, ig agal ze sesamoramam ta, Uwait nugau Ze sesamoramam? Go agtal dabilan. \v 20 Ig igul go igual ameig nug unum uligaimai, domun, gonun, gonugau ze i utamam. Ig duailel unum awaramam.” \p \v 21-22 Guzenaimai, dudu banban agen kolital Yesus nugau ze duailel awarebi, ugarabun en, ze gusig awaraimai, utarina, wanemenin. Du gonugau arab eg kasai memen, gonugau wai 40 sag zilaoroun. Duailel unum uligaimai, Uwait nugau wanib ulagwag moromai, Uwait nug gugeg go guzeneun en agal oiagab petak emenin. Guzenaimai, dudu banban go duailel uminaraimai, go du aliag go gusig awarabun abu tamacag. \s1 Duailel agal oiagab Yesus en petak emen Uwait nugau gusig wabun auremenin. \p \v 23 Dudu banban agen Pita zaug Zon al palautarena, wanena, go koli goagal zaiagar goagal zaueim gotulai daremen ebu betemenin. Go dudu banban agen ze go unum awaremen goageban betei, zaiagar awaremenin. \v 24 Go ze go doimai, go unum oiagab tutak maimai, gotulaimai, Uwait guzenai auremenin, “O Uwait Banou, em mui, emes mui, ibut ze mui, ece unum nagen zemina, usaleun. \v 25 Getal nait Ah Wes igual embigeg, nait salau du Devit nugau ogusau eiman guzeneun, \q1 ‘Emgasag ipal ebuan duailel einen aiag silanina zoi darem? Duailel go einen goagal dabeleu beu beu oi darem? \p \v 26 Em e ebuan du banban ag agal malai mabun esab suban maimai, Uwait Banou mui gonugau nag ig imaigabun tapai meun Kristus al iwaimabun guzenemen.’ \rq Buk Song 2:1-2\rq* \m \v 27 Petak pet, Herot mui, Pontias-Pailot mui, emgasag ipal ebuan duailel mui, Israel duailel go abai ereg Zerusalem ban uzan gotulaimai, Yesus, nait salau du nugau wanib tonoi mabun guzenemenin. Nagtal go tapai memen. \v 28 Go salau unum, getal nagtal nait gusig dabeleu ebu tapai memen, petak zuabun sesamoremenin. \v 29 O Banou, na ulis dudu go agen ze eg ig ebiligeb mai darem don! Ig nait salau duailel en dabeleu oimai, isanigemen, ig nait ze duailel gusig maraimai, i uminamam. \v 30 Na nait eben ebeu duailel ebu memen, go koli naliu damam. Na nait salau mogoi naliu Yesus nugau wanib ebu gugeg beu beu men.” \p \v 31 Go Uwait aurai maziaimai, zaueim go darena, mim sul zoun. Guzenaimai, duailel go unum Uwait nugau Ah Wes nug gusig marena, Uwait nugau Ze ze maimai, uminab tam. \s1 Duailel goagal oiagab petak emen unum oiagab tutak memenin. \p \v 32 Dudu goagal oiagab Yesus en petak emen go unum oiagab tutak maimai, dabeleu tutak memenin. Du tub nugau esab gonugau sag aimai anab tam. Ein esab tub nugau unum gotularaimai, ereg wanemen. \v 33 Yesus nugau ze oi aidanemen dudu go Yesus Kristus noumaimai, koli waseun en gusig ze maimai, uminab tam. Guzenina, Uwait nug gonugau ougab naliu mui eiman go isanarena, go suban daremenin. \v 34 Ziwas go ebu, du tub go esab tub en tamacag dab tam. Duailel ipal agen goagal em inain, zau inain, dudu ipal marena, go ebuan aiwag omenin. \v 35 Go aiwag oi alaimai, goagen Yesus nugau ze oi aidanemen dudu alai marena, goagen han aiwag go doumaraimai, goagal zaiagar ecesab tamacag dueneg maremen. \p \v 36 Ziwas go ebu, du tub gonugau wanib Zosep go Liwai nugau ug ebuan go Saiprus em waug uzanan du dareun. Yesus nugau ze oi aidanemen dudu agen Barnabas auranem. Zebigeg go wanib, dudu agal oiagab selai dabun ze maraneu du. \v 37 Go han gonugau em ginampet tub du tub morona, gau meun. Go em ebuan aiwag oimai, Yesus nugau ze oi aidanemen dudu alai mareun. \c 5 \s1 Ananaias wau Sapiria goagal igul eg. \p \v 1 Bo, du tub gonugau wanib Ananaias, gonugau wau nugau wanib Sapiria al dareun. Goagal em dudu ipal maraimai, aiwag omen. \v 2 Gonugau wau al ze pataimai, aiwag ipal goagal zaueim wageimai memen. Go polumaimai, goagal aiwag unum oi alemen mabun aimai, aiwag oi betei Yesus nugau ze oi aidanemen dudu maremen. \p \v 3 Guzenaimai, Pita igul go guzenemenin abe maimai, Ananaias aureun, “Na Satan einen utena, nait dabeleu unum gumena, Uwait nugau Ah Wes polumorona go em ebuan aiwag ipal wagemaimai, ipal oi alem? \v 4 Go em getal dudu ipal agen gau mab tam ebu go em nait. Ulis dudu ipal go em maremen gau maimai, aiwag mizemen go nait aiwag. Na ein dabeleu oimai, igul eg go guzenem? Na du polumorab tam, na Uwait polumorom.” \p \v 5 Ananaias ze go doimai, em nogoug ebu alai noimai, noumeun. Duailel go go ebu daremen ze go doimai, esilakaimai, banban uminemenin. \v 6 Guzenina, silin dudu ipal agen zoimai, go noumeun du tibur galau sil kulai maimai, gamai beteimai, ob oug hemen. \p \v 7 Ginam dai daimai, Ananaias nugau wau Sapiria go igul go guzeneun i abiu, zaueim zoun. \v 8 Pita nug air go aiwag abai moroimai, kanabeun, “Na iz ailen, ag gamut al agal em ebuan aiwag omen e sag ta?” \p Air gonug aureun, “Io, aiwag em ebuan omun go sag.” \p \v 9 Guzenina, Pita nug koli aureun, “Na einen gamut al ze pataimai, Uwait nugau Ah Wes polumoromen? Dudu go nait gamut gamai betei ob oug hemen sul, ulis na noumemen, na han imaiz betei, ob oug heizabun zau og ebu tapai darem.” \p \v 10 Pita nug guzenina, pigai air go gonugau arabugab alai noimai, noumeun. Dudu go zaueim zoimai, air noumeun uligaimai, gonugau enib gamacaimai, betei gonugau gamu ob oug hemen waugab betei ob oug hemenin. \v 11 Guzenaimai, duailel oiagab petak emen mui uzanan duailel go mui unum igul go guzenemen doimai, esilakaimai, banban pet uminemenin. \s1 Gugeg ata atai zoun. \p \v 12 Yesus nugau ze oi aidanemen dudu agen duailel agal ameagab ebu gugeg ata atai guzenemenin. Duailel agal oiagab Yesus en petak emen oiagab tutak maimai, alai getal Solomon nugau hoboi dacaneun zau gotulemenin. \v 13 Duailel ipal agen go agal salau uligaimai, goagal wanimag wag macanemen, bo, goagen go abai ereg gotulabun uminemenin. \v 14 Bo, duailel asiu pet goagal oiagab Dubanou Ban en petak emen, go abai ereg alai gotulemenin. \v 15 Guzenina, duailel agen duailel ipal ebeu mui biz ebu imarai alai abu ebu gabuarai memenin. Goagal dabeleu, am zuba, Pita bitaba, gonugau ilwal nug ebeu duailel ipal ebalagab nuba, go naliu usalabun aimai guzenemenin. \v 16 Guzenaimai, duailel asiu Zerusalem ban uzan waugab an goagal zaiagar ebeu mui abai duailel wes eg mui imarai zuna, go naliu usalemen. \s1 Zuda duailel agal dudu banban agen Uwait nugau ze oi aidanemen dudu eg maremenin. \p \v 17 Guzenaimai, Uwait ula dacaneu du banou pet gonugau salau zaugul abai ereg daremen, go unum Sadiusi dudu. Go Yesus nugau ze oi aidanemen dudu en aiag sisilina, eg marabun dabilemen. \v 18 Guzenaimai, goagal malai dudu agen Yesus nugau ze oi aidanemen dudu gusig pataraimai, hiacaranem zau oug dudu gaul ipal hiacaremen ebu ereg betei hiacaremen. \v 19-20 Bo, umaum go Uwait nugau tibur tub zoimai, go hiacaranem zau og oitaimai, Uwait nugau ze oi aidanemen dudu imarai, uzaneim noimai, awareun, “Ag Nou zaueim beteiban, go ebuan duailel awau muzmuz dabun ze awaran.” \p \v 21 Yesus nugau ze oi aidanemen dudu ze go sesamoraimai, em ilai ina, Nou zaueim simai, go ebu duailel Uwait nugau Ze marai daremenin. \p Uwait ula dacaneu du banou pet nug gonugau salau zaugul mui Zuda agal dudu banban mui ularena, alai ereg gotulemenin. Ze tutak pataimai, goagal malai dudu agen Yesus nugau ze oi aidanemen dudu hiacaranem zauan go waiagab imarai alabun palautaremenin. \v 22-23 Guzenaimai, malai dudu gue dudu go hiacaranem zauan imarabun betemenin. Go zaueim simai dudu go piarab tam, gonun, koli beteimai, dudu banban awaremen, “Ig hiacaranem zau oug beteimai, im gusig tapelemen pemun. Go hiacaranem zau gumemen dudu go zau gusig gumei daremen piaremun. Bo, ig im oitai, zaueim simai, dudu go piarab tam.” \v 24 Uwait ula dacanemen dudu banban mui, Nou Zau gumaranem dudu agal du banou go ze go doimai, Uwait nugau Ze oi aidanemen dudu ein erunarab aimai dabeleu asiu omenin. \p \v 25 Guze guzenina, du tub nug zoimai, awareun, “Ag don, dudu go agen hiacaranem zau oug hiacaremenin, go beteimai, igual Nou Zaueim Uwait nugau Ze duailel marai darem.” \v 26 Guzenai awarina, Nou Zau gumaneun du banou nug gonugau malai dudu mui goagen Yesus nugau ze oi aidanemen dudu betei imarai alemen. Bo, duailel agen go aiwag sil ugaramam aimai uminaraimai, go ugarab tam, go gaul imarai alemen. \s1 Yesus nugau ze oi aidanemen dudu go dudu banban ameagab ebu ze mabun uminab tam. \p \v 27 Goagen imarai alaimai, dudu banban agal ameagab ebu taparai mina, Uwait ula dacanemen dudu goagal banou nug kanabareun. \v 28 “Ig ag du gonugau wanib duailel koli i awarabun en gusig awaremun, bo, ag igual ze sesamorab tam. Agal ze nug Zerusalem ban uzan unum iboreun. Guzenaimai, goagen enemen, iguan du go wemun, noumeun emen aimai agen ze go polu migemen.” \p \v 29 Pita mui Yesus nugau ze oi aidanemen dudu ipal agen koli enemen, “Ig Uwait nugau Ze tutak sesamoramam. Ig dudu agal ze i sesamoramam. \v 30 Agen Yesus a gegeulanau ebu asai mina, noumeun. Igual embigeg agal Uwait nug Yesus go noumemen dudu agal empip ebuan koli asai meun. \v 31 Uwait nug go imai aimai, wag simai, gonugau ebeg naliu eiman meun. Yesus go ulis igual gumigabun du go igual igul eg ebuan imaigabun koli asai meun. Ig, Israel duailel, igual oigeb kekulina, go igual igul eg ebuan zilagai migabun guzeneun. \v 32 Igul go guzeneun ig igual ameig nug pemun, gonun, ze e marai darem. Uwait nugau Ah Wes nug han ze e aneu. Inen duair Uwait nugau Ze suban sesamoraneu Uwait nug gonugau Ah Wes maraneu.” \p \v 33 Duailel banban ze go doimai, go ag oiagab zabeg zuna, dudu go apiparebi, noumamam aimai dabilemenin. \v 34-35 Guzenina, Parisi du banou tub gonugau wanib Gamaliel, go han kasai ze tapaimaraneu du banou go ebu dacaneu, duailel ipal go gonugau ze suban sesamoranem. Gonug du banban ameagab ebu asaimai, Yesus nugau ze oi aidanemen dudu go uzaneim imarai nuabun awareun. Uzaneim imarai noimai, go nug awareun, “O zaiar, Israel dudu, ag ein igul dudu e ebalagab guzenabun, ag suban dabileiban, guzenan. \v 36 Ag abiu, wai asiu tam ebu, du tub gonugau wanib Teudas nug zoimai, iz sag du banou aimai, nugtal gonugau wanib ulagwag mai awaraneu. Guzenina, dudu handret iwanarai sag go sesamoremenin. Dudu ipal goagen wai mina, noumina, gonugau sesamoranemen dudu go unum uminai beu beu wanemen. Gonugau salau unum noumeun. \v 37 Dai dai, dudu banban agen duailel agal wanimag agau banou ebu wabun ziwas, du tub gonugau wanib Zudas, go Galili agaig ebuan zuna, duailel asiu go uligaimai, sesamoremenin. Go han dudu agen wai hina, noumina, gonugau sesamoranem dudu go han unum uminai beu beu wanemen. \v 38 Guzenaimai, iz gonun ag awarem, ag dudu go en oiagab zabeg pigai i mamau. Goagal ein igul guzenanem dudu goagal dabeleu nug go abai ban i damau, dai dai, tamamau, gonun, utarebiag, damam. Utaraiban, piarai dacan. \v 39 Bo, dabeleu go Uwait nug eiman aleun aba ig tapelabun iborain tam. Ig igul go guzenamam, go ig Uwait al iwai mamam.” \p \v 40 Dudu banban go Gamaliel nugau dabeleu naliu mareun doimai, sesamoremenin. Guzenaimai, goagen gonugau ze sesamoraimai, Yesus nugau ze oi aidanemen dudu ularena, zuna, us kulam sil esalau sul ugaraimai, go Yesus nugau wanib koli duailel i awarabun en gusig awaraimai, utarina, wanemen. \p \v 41 Guzenina, Yesus nugau ze oi aidanemen dudu, go dudu banban utaraimai, uzaneim noimai, oiagab banban siksikemen. Einen, Uwait go dabeleun go iboi Yesus nugau wanib ebu mu omenin. \v 42 Gil umkoskos, go Uwait esab muranemen zau banou zaueim mui, duailel agal zau beu beu beteimai, goagen Yesus Kristus nugau Ze Naliu duailel abai maranemen. \c 6 \s1 Yesus nugau ze oi aidanemen dudu isanarabun dudu kwali sag tapai maremen. \p \v 1 Ziwas go ebu, dudu asiu Yesus en goagal oiagab petak aimai, Zuda dudu ipal Grik ze macanemen agen Zuda dudu go Hibru ze macanemen aiagsisilaimai, awaremen, “Ziwas umkoskos ag agal wab ailel isanaranemen. Bo, ag igual wab ailel i isanaranemen.” \v 2 Guzenina, Yesus nugau ze oi aidanemen dudu agen, dudu go agal oiagab Yesus en petak emen unum ularena, alai gotulina, awaremen, “Ig Uwait nugau Ze duailel awarabun salau uteimai, duailel umkoskos ee marabun iborain tam. \v 3 Guzenai, gonun, agtal igual zaiger kwali sag ag ula tapai maran. Dudu go Uwait nugau Ah Wes mui, dabeleu naliu mui, tapai maran. Salau go dudu go ebalagab marebi, salau goagen mamam. \v 4 Igua ziwas umkoskos Uwait auraimai, gonugau ze duailel awarai aidamam.” \p \v 5 Duailel goagal oiagab petak emen goagal ze doimai, siksikaimai, goagen dudu guzenai tapai maremen: Stiven, gonugau ougab petak pet eun, Uwait nugau Ah Wes nug gonugau dabeleu unum gumaneun, Pilip, Prokorus, Nikanor, Timon, Parmenas, Nikolas. Go Nikolas go emgasag tub ebuan du, Antiok uzanan, getal gonugau ougab kekulaimai, Uwait nugau Ze sesamoraimai, alai Zuda duailel abai wanib oun. \v 6 Dudu go kwali sag tapai maremen go Yesus nugau ze oi aidanemen dudu goagal ameagab ebu zoi taparai maremenin. Guzenina, goagen Uwait auraimai, salau gusig mabun goagal ebeag dudu go agal tabaiag patemenin. \p \v 7 Guzenaimai, Uwait nugau Ze Zerusalem uzan unum oi betemen. Duailel asiu uzan go daremen goagal oiagab Yesus en petak aimai, go sesamoremenin. Uwait ula dacanemen dudu ipal asiu go han goagal oiagab Yesus en petak emenin. \s1 Zuda dudu banban goagen Stiven gusig patemen. \p \v 8 Du go Stiven, Uwait nug gonugau ougab naliu mui eiman go isanoroimai, gusig morona, go nug duailel ameagab ebu gugeg beu beu mina, pemenin. \v 9 Bo, Zuda dudu ipal agen igul go peimai, aiag sisilina, go al ze ze eim alalinar. Dudu go goagal zaueim beu gotulanemen. Goagal gotulanemen zau wanib Salau Dudu Tam agal zau anem. (Zebigeg go wanib, dudu go getal salau dudu (\it slev\it*) dacanemen, ulis salau go utemenin.) Ipal go Sairini uzanan, ipal Aleksandria uzanan, ipal Silisia em ebuan, ipal Esia agaig ebuan duailel go ebu gotulanemen. \v 10 Uwait nugau Ah Wes nug Stiven dabeleu naliu morona, du tub nug gonugau ze zilaurabun iborain tam. \p \v 11 Guzenaimai, goagen gonugau wanib ebu ze polumai, dudu ipal aiwag maraimai, goagal oiagab asai maraimai, awaremen, “Petak pet, go nug Moses Uwait al ze biabial kuai duailel awareun domun.” \p \v 12 Guzenaimai, go polu ze doimai, duailel uzanan mui, dudu banban mui kasai ze tapaimaranemen dudu go aiag sisilina, Stiven betei gusig pataimai, dudu banban ameagab ebu suoroi betemen. \v 13 Guzenaimai, dudu ipal go enib ebu polu ze mabun ereg sesamarai beteimai, enemen, “Du e go umkoskos Uwait esab muranemen zau banou mui, Moses nugau kasai ze eg i sesamorab aimai duailel awaraneu.” \v 14 Gonug eneun, “Go Nasaret uzanan Yesus nug igual Nou Zau banou tub tigalamau. Gonug igual igul Moses nug abai migeun uteiban, igul awau sesamoran awareun.” Gonug guzenina, domun. \p \v 15 Dudu banban go ebu daremen goagen Stiven gusig pemen, gonugau siameg Uwait nugau tibur nugau siameg am ilaneu sul eleun pemenin. \c 7 \s1 Stiven nug dudu banban awareun. \p \v 1 Guzenaimai, Uwait ula dacaneu du banou pet nug goagal ze doimai, Stiven kanabeun, “Ze go anem petak ta?” \v 2-3 Stiven nug koli eneun, “O zaiar, mekaite, ag don! Getal igual emginib zaicig Abraham go Haran emgasag i bitau ebu, Uwait go al gusig mui eiman Mesapotemia emgasag go waugab zoimai, aureun, \q1 ‘Na nait em mui nait zaunar mui utaraiba, em tub na abai mizamoroi go ebu beten.’ \rq Stat 12:1\rq* \p \v 4 Guzenina, Abraham go Mesapotemia emgasag uteimai, Haran emgasag ebu betei dareun. Emgasag go betei daren daren, gonugau memeg noumina, Uwait nug palautina, em e ig ulis darem ebu alai dareun. \v 5 Uwait nug Abraham em tub gonugau pet usalabun murab tam. Tam pet tam. Go em ginampet tub han murab tam. Bo, Uwait nug go em e en dual baib maimai, aureun, ‘Aiu ses na noumemen, nait asanar em e marai.’ Ziwas go ebu Abraham go nag tamacag darena, Uwait nug go dual baib meun. \v 6 Uwait nug guzenai aureun, ‘Nait asanar go emgasag ipal ebu betei damam. Go em ebu betei damam go agal em pet tam. Guzenina, emgasag tub ebuan dudu agen nait ug wai handret ainarai sag salau dudu (\it slev\it*) sul usalai maraimai, eg maramam. \q1 \v 7 Bo, aiu ses izan emgasag go ebuan duailel eg maremin, go koli em e ebu alaimai, izal wanim ulapwag milamam.’ \rq Stat 7:6-7\rq* \p \v 8 Guzenaimai Uwait nug baib awau wanib enimag galau kuatabun’ Abraham aureun. Uwait nug guzenai aurina, Abraham nugau nag Aisak usalina, gil 8 ebu nag nugau enib galau kuateun. Dai dai, Aisak nugau nag Zekop usaleun. Mogoi go gue igual bageiger begurug sag agal memeag. \p \v 9-10 Zekop nugau gelegul, igual emginib zaiger agen goagal amanag Zosep en aiag sisilina, emgasag ipal ebuan dudu aiwag en marena, goagen gau mina, aiwag omenin. Dudu go goagen Izip emgasag imai betemenin. Bo, Uwait go Zosep utab tam. Go al ereg daimai, go isanoroimai, gonugau uhu unum zilagai moroun. Zosep go Izip agal gumaraneun du banou al dacaneu ziwas ebu, Uwait nug dabeleu naliu moroun. Gumaraneun du nug Zosep du naliu uligaimai, go nug Zosep emgasag go mui gonugau zauan esab mui gumabun salau moroun. \p \v 11 Guzenaimai, ziwas go ebu Izip emgasag mui Kenan emgasag mui ze nuab tam, gonun, wen ziwas mina, duailel go uhu banou omen. Igual embigeg ee wabun iborain tam. \v 12 Zekop nug ee Izip emgasag dareu ze doimai, gonugau gelegul bigegwai palautarena, Izip emgasag ee gau mabun betemenin. \v 13 Ee go mazicina, go koli ee wabun Izip emgasag betena, Zosep nug gonugau apagul guzenai awaranar, ‘Iz Zosep, agal amanag.’ Guzenina, Izip gumaraneun du go Zosep nugau ug abe mareun. \v 14 Guzenaimai, Zosep gonugau apagul palautarena, betei gonugau memeg Zekop mui gonugau ug 75 sag alai go al Izip emgasag dabun ze palauteun. \v 15 Guzenina, Zekop gonugau ug mui Izip emgasag betei daimai, nug mui igual embigeg begurug abai unum noumemenin. \v 16 Guzenaimai, dudu ipal goagal enimag koli imarai alai, Sekem uzan getal go em Abraham nug Hamor nugau ug ebuan gau meun ebu alai ob oug hiacaremenin. \p \v 17 Getal Uwait nug Abraham al go emgasag utei unabun baib moroun, baib go petak zuabun ziwas waugab zuna zuna, igual embigeg go Izip emgasag ebu daremen goagal ug asiu usalemen. \v 18 Guzenaimai, ziwas go ebu du tub Izip agal gumaraneun du usaleun. Du go gue Zosep nugau wanib i abiu. \v 19 Du banou gonug igual emginib zaiger polumaraimai, igul eg maraimai, goagal geleagar uzaneim oi amarina, noumamam aimai, ze gusig mareun. \p \v 20 Ziwas go ebu, Moses usaleun. Mogoi go pemen gonugau siameg naliu pet. Guzenaimai, memeg anag dual agen goagal naiag goagal zaueim wageimai mina, geil ainarai dareun. \v 21 Dai dai, go uzaneim imai noi mina, gumaraneun du nugau aleg nug imai aimai, gonugau nag sul gumeun. \v 22 Dudu agen Moses Izip agal igul naliu unum abai moromen. Go wanib banou mui usaleun. Ein salau mabun mui ze marabun mui go iboin. \p \v 23 Moses go wai houhou iwanarai (40) sag usalina, gonugau atagul Israel duailel erunai salau mai darem aimai betei, piarabun en dabeleun. \v 24 Ziwas tub ebu, go Izip du tub nug Israel du tub waimai, eg moroun, uligaimai, go nug Israel du isanoroimai, go Izip du wina, noumeun. \v 25 Moses nugau dabeleu go gonugau atagul guzenai dabilamam, ‘Uwait go Moses nugau ebeg eiman ig isanigamoroi.’ Bo, go guzenai dabelab tam. \v 26 Kolital ziwas tub ebu, Moses Israel du tub gonugau zaug al agzozou alalai darena piareun. Go alalai darena betei malai kuataimai, awareun, ‘Ei, ag einen zaun dual agzozou alalemen?’ \p \v 27 Zaug eg moroi dareun du nug Moses suor aimai, aureun, \q1 ‘Na in nug ig gumigaimai, sisicigabun du tapai mizeun? \v 28 Um nagen Izip du tub wai hina, noumeun sul, ulis han iz iwamoroi ta?’ \rq Kisim Bek 2:14\rq* \m \v 29 Moses go ze go doimai, gonugau dabeleu Izip agal du banou ze go doimai, gusig patilaimai, iwebi, noumai aimai, go uminai Midian emgasag beteun. Go ebu betei, go gelegul aliag patarai meun. \p \v 30 Wai houhou iwanarai (40) sag mazicina, Sainai em tabag waugab, du tamacag dareun em, Uwait gonugau tibur tub nug Moses waugab zoun. Tibur go gai ginampet. nogoug ebu ab al oug dareun go peun. \v 31 Moses gue igul go usalina, peimai, dabeleu asiu oimai, suban piabun waugab betena, Uwait nug guzenai aurina doun. \v 32 Uwait nug eneun, \q1 ‘Iz Uwait nait embigeg agal Uwait. Abraham, Aisak, Zekop iz agal Uwait.’ \rq Kisim Bek 3:6\rq* \p \v 33 Guzenina, Banou nug aureun, \q1 ‘Na nait aram ebuan aram galau oi moiten. Einen, go empip na tapai darem go em nou pet. \v 34 Izip emgasag ebuan dudu agen izal duailel ebalagab igul eg maremen iz uligaimai, ag isanarabun weinemen domin. Iz ulis go uhu ebuan imarabun em. Guzenaimai, ulis iz na Izip emgasag koli palautizemin, bitamam.’ \rq Kisim Bek 3:5-10\rq* \p \v 35 Getal Israel duailel agen auremen, ‘Na in nug ig gumigaimai, sisicigabun du tapai mizeun?’ Moses goagal ze doimai, uminaimai waneun. Ulis gotal Uwait nugtal dudu go gumarabun palautina, betei koli imarai alabun du tapai moroun. Uwait go gue tibur gai ginampet nogoug ebu usaleun gonugau ebeg eiman Moses gusig moroun. \v 36 Guzenaimai, Moses nug Israel duailel imarai alaimai, gugeg beu beu Izip emgasag ebu gugeg maimai, betei, ibut ze es a ebu gugeg guzenaimai, betei, du tamacag uzan guzenaital guzeneun. Wai 40 go guzeneun. \v 37 Go Moses gotal Israel duailel awareun, \q1 ‘Uwait Banou nug iz palautileun sul aiu ses gonugau ze doimai, awaraneun du tub palautamau. Du go agal baib icanag pet.’ \rq Lo 18:15\rq* \p \v 38 Du go Moses gotal duailel abai ereg du tamacag uzan gotularai dareun. Go Sainai em tabag ebu Uwait nugau tibur nug naliu dabun ze aurina, Moses nug igual embigeg ze go awareun. \p \v 39 Bo, igual embigeg go gonugau ze duabun utemen. Goagal oiagab kekulaimai, Izip emgasag dabun koli dabilemenin. \v 40 Guzenaimai, duailel agen Aron auremen, \q1 ‘Na ig Uwait tub patai migemen, amegai ig ibaig bitamau. Moses go ig Izip emgasag ebuan imaigei aleun, go eru eiman waneun, ig i abiu.’ \rq Kisim Bek 32:1\rq* \p \v 41 Ziwas go ebutal, go bulumakau nag nugau dorog patai maimai, go polu Uwait go ebu egun agaimai, gonugau wanib ulagwag moromen. Go esab goagal ebeag siltal patai maimai, goagal oiagab siksikemenin. \v 42 Guzenina, Uwait nug go semareun. Go am, geil mui, ureb mui goagal wanimag ebu zobu pianemen. Uwait nugau Ze doimai, awaraneun du, Amos nug guzenaital sikut weun, “Uwait nug guzeneun, \q1 ‘Ag Israel duailel ag getal wai houhou iwanarai sag du tamacag uzan daremen, ag bulumakau mui sipsip mui waimai, agaimai, zobu peimai, ag izal wanim ulapwag murab tam. \v 43 Ag Molek nugau zobu zau salap mui agal wes Repan nugau ureb dorog mui ag gamai betemenin. Esab go dorog getal agen patai maimai, goagal wanimag wag maremenin. Ag guzenemen, gonun, iz ag utaraimai, palautaremin, Babilon emgasag ebu betei damamen.’ \rq Amos 5:25-27\rq* \p \v 44 Getal igual embigeg go du tamacag uzan daremen, goagal zobu zau salap memen. Uwait nug Moses go salap zau gonugau dorog abai morona, peun. Uwait nug go zau guzenai menen aimai aureun. \v 45 Dai dai, go Uwait nugau salap zau silin dudu agen oimai, gamacaimai, Zosua, duailel ipal abai Uwait nug isanaraimai, em go ebuan duailel zamarina, go em go oimai, salap zau go memenin. Igual embigeg agen em go ebu goagal zobu zau salap zau oi alai mina, dareun, betei Devit usaleun ziwas ebu. \v 46 Uwait nug Devit nugau igul naliu uligaimai, go ougab naliu usaleun. Devit nug Uwait aureun, ‘Getal Zekop nug na ulapwag mizaneun. Ulis iz zobu zau tub gusig mizabun aimai aizem.’ \v 47 Bo, Uwait nug i mamam aurina, gonugau nag Solomon nug zobu zau go mai moroun. \p \v 48-49 Bo, Uwait Banou go duailel agen zau macanem zaueim i dacaneu. Uwait nugau ze doimai, awaraneu du Aisaia nug sikut weun, ‘Banou nug guzeneun, \q1 “Mesgai wag go izal hubabun biz. Em go izal aram mai dacanemin empip. Izal zau eruneneg sul milamamen? Izal imabun uzan eru ebu dareu? \v 50 Izal ebesil ecesab go unum patai memin.” ’ \rq Aisaia 66:1-2\rq* \p \v 51 O, ulisan duailel, ag agal asanagar dacanemen sul. Agal oiagab dudu go ag Uwait nugau Ze petak i duacanemen sul, ag han gonugau ze i duanemen. Ag agal asanagar sul. Ag Uwait nugau Ah Wes nugau ze i sesamoranemen. \v 52 Agal embigeg agen Uwait nugau ze doimai, awaranemen dudu unum wagarina, noumemenin. Ag dudu go Uwait nugau salau du naliu aleu emen han ugarina, noumemenin. Ulis han, agen salau du naliu go gonugau iwai zaugul agal ebeagab ebu marena, wina, noumeun. \v 53 Getal Uwait nugau tibur agen ag Zuda duailel Uwait nugau kasai ze maremen, bo, ag go sesamorab tam.” \s1 Dudu agen Stiven aiwag sil wina, noumeun. \p \v 54 Go ze go doimai, aiag mutitaimai, Stiven en aiag sisileun. \v 55 Bo, Uwait nugau Ah Wes nug Stiven go gusig morona, go Mesgai wag gusig ameitaimai, Uwait nugau al gusig banou mui, Yesus go Uwait nugau ebeg naliu eiman tapai dareun, go peun. \v 56 Go peimai, eneun, “Ag go don, Mesgai wag iz Du Nugau Nag nug Uwait nugau ebeg naliu eiman tapai dareu pem.” \p \v 57 Guzenina, goagal ebeag sil dabuiag gebei maimai, go koli gusig ulaimai, unum asaimai, pigai betei Stiven gusig patemen. \v 58 Go empip go ebuan patai keuai noi uzan gasageim oi amacina, nuna, go aiwag sil wemenin. Stiven wabun dudu agen goagal tibur galau huia oi aimai, du tub wanib Sol waugab gotulai mina, gumei dareun. \p \v 59 Go Stiven aiwag sil wina wina, gonug guzenai aureun, “Yesus, Dubanou Ban, na izal dorop onen!” \v 60 Go taubib waimai, koli gusig ulaimai, eneun, “Dubanou Ban, na dudu go agal igul eg zilagai mareun.” Go guzenaimai, noumeun. \c 8 \p \v 1 Sol go Stiven wina, noumeun uligaimai, gonugau ougab siksikeun. \s1 Sol nug duailel agal oiagab petak emen eg mareun. \p Ziwas go ebutal, go Zuda dudu Zerusalem uzanan duailel goagal oiagab petak emen bigegwai eg marai darena, go unum Zudia agaig ebu mui, Samaria agaig ebu uminai wane anemenin. Yesus nugau ze oi aidanemen dudu sag go Zerusalem uzan daremen. \v 2 Dudu ipal goagal oiagab petak emen goagen Stiven en oiagab eg wai mina, manil banban maimai, ob oug hemenin. \v 3 Bo, Sol go duailel oiagab petak emen eg maraimai, goagal zau tutak tutak simai, duailel goagal oiagab petak emen keuaraimai, imarai hiacaranem zau oug alai hiacaraneun. \s1 Pilip nug Uwait nugau Ze Samaria agaig ebuan duailel mareun. \p \v 4 Duailel go uminai wanemen go uzan ipal beteimai, Uwait nugau Ze duailel ipal maremen. \v 5 Pilip go ban uzan tub Samaria agaig ebu beteimai, duailel Kristus nug en ze mareun. \v 6 Duailel go Pilip nugau ze doimai, gonug Yesus nugau wanib eiman gugeg beu beu meun uligaimai, go gonugau ze suban doi daremen. \v 7 Duailel ipal asiu go wes eg goagal oiagab oug dareun, go nug Yesus nugau wanib ebu oi hicarina, piecaimai, wanemen. Duailel asiu goagal enimag noumeun aidabun iboi tam mui, duailel ipal aramag eg mui, go nug kasareun. \v 8 Guzenaimai, Samaria agaig ebuan duailel goagal oiagab oug banban siksikemenin. \p \v 9 Du tub go gue uzan dacaneu, gonugau wanib Saimon. Go umkoskos oz ze eim gugeg beu beu mina, Samaria agaigan duailel uligaimai, petak aimai goagal oiagab petak emenin. Gonug enaneu, “Iz du banou”. \v 10 Duailel unum, dudu banban mui, dudu ipal wanimag banou tamacag mui, go gonugau ze suban doi dacanemen. Goagen go wes wanib ‘Gusig Banou’ em ebu zoimai, gonug Saimon alaloun anem. \v 11 Go gonugau oz ze eim ziwas umkoskos gugeg beu beu macaneu, gonun, go sesamoranemen. \v 12 Bo, Pilip nug Uwait alai gumarabun en ze mui, Yesus Kristus nugau ze mui, duailel awareun. Ziwas go ebu duailel goagal oiagab kekulina, ze ziwaremenin. \v 13 Saimon han gonugau ougab petak eun. Go ze ziweimai, Pilip al aidaimai, Pilip nug gugeg go beu beu meun uligaimai, dabeleu asiu oun. \p \v 14 Yesus nugau ze oi aidanemen dudu ipal go Zerusalem uzan dacanemen, Samaria agaig ebuan duailel go Uwait nugau Ze doimai, goagal oiagab petak emen doimai, goagen Pita zaug Zon al Samaria agaig palautarena, betemenin. \v 15 Dudu aliag go Samaria agaig noimai, dudu goagal oiagab petak emen Uwait nugau Ah Wes wabun aimai Uwait auremen. \v 16 Go Yesus nugau wanib ebu sag ze ziwemenin, gonun, Uwait nugau Ah Wes agal oiagab oug nuab tam. \v 17 Guzenaimai, Pita zaug Zon dual ebeag, duailel go agal oiagab petak emen, goagal tabaiag patendai, Uwait nugau Ah Wes go ebalagab ebu noun. \p \v 18-19 Saimon go Yesus nugau ze oi aidanemen dudu aliag goagen duailel goagal tabaiag patena, Uwait nugau Ah Wes omen uligaimai, aiwag oimai, alaimai, awareun, “Ag gusig go iz unum milan. Guzenebi, du in izal ebe gonugau gagalig ebu memin, go han Uwait nugau Ah Wes umau.” \p \v 20 Pita nug koli aureun, “Uwait nug gusig go gaul miganeu, nait dabeleu Uwait nugau wes go aiwag sil gau macanem aimai dabelem ta? Tam pet tam. Na guzenai dabelem, nait aiwag mui ab banou oug numam. \v 21 Salau e ig memun go nait salau tam. Uwait nugau ameg ebu nait ounab oug naliu tam. \v 22 Gonun, nait ounab koli kekulaiba, igul eg go semoroiba, Uwait auremen, nait dabeleu eg go zilagai mizamau. \v 23 Na ecesab asiu wabun dabeleu banou wanem. Nait ounab oug igul eg nug na gusig patizai dareu uligizem.” \v 24 Saimon nug koli Pita guzenai aureun, “Agen Uwait Banou iz isanilabun auran. Guzenebi, igul go zaunal agen ailemenin iz ebilab i zumau.” \p \v 25 Yesus nugau ze oi aidanemen dudu aliag go Yesus nugau ze duailel marai maziaimai, go koli Zerusalem ban uzan beteimai, abu ebu Samaria uzan uzan Yesus nugau Ze Naliupet marai marai betemenin. \s1 Pilip nug Itiopia uzanan du banou ze zioreun. \p \v 26 Uwait nugau tibur tub nug zoimai, Pilip aureun, “Na asaiba, abu Zerusalem uzanan Gasa uzan bitanemen ebu beten. Abu go du tamacag uzan go eiman beten.” \v 27 Guzenaimai, Pilip go asaimai, beteun. Abu go ebu du tub uligeun. Du go gue Itiopia emgasag gumaneun air wanib Kandasi nugau aiwag gumaneu. Go Zerusalem uzan Uwait ulagwag moroimai, karis ebu koli gonugau uzan bitabun beteun. \v 28 Kolital gonugau uzan betei beteimai, gonugau karis ebu hoboimai, agau tub getal Uwait nugau ze doimai, awaraneun du tub nug sikut weun, nanalai nanalai beteun. \v 29 Uwait nugau Ah Wes nug Pilip aureun, “Na karis go waugab si peib, ereg beten.” \v 30 Guzenaimai, Pilip go pigai waugab simai, ze go Uwait nugau Ze doimai, awaraneun du Aisaia nug sikut weun nanalai beteun go doun. Guzenaimai, Pilip nug du go kanabai aureun, “Na ze go nalalai darem zebigeg na abe mem ta?” \v 31 Du go nug koli Pilip aureun, “Du tub nug ze go zebigeg abai milaba, go petak iz zebigeg abe mai. Iz erunai ze go zebigeg abe mai?” Guzenina, go nug Pilip aureun, “Na karis wag zoib, iz waiab hoben.” \v 32 Sikut go nanaleun gue Uwait nugau ze doimai, awaraneun du nug guzenai sikut weun, \q1 ‘Goagen go sipsip sul webi, noumabun en gusig patai alemen. Go sipsip nag sul gonugau enib ulig kuatina, go pieab tam. Du go gue ze tub marab tam. \v 33 Dudu agen gonugau wanib tonoi mai, go gonugau ze suban sisiai murab tam. Du tub nug gonugau ug wanib araog mab tam. Ag go wina, noumeun, gonun, go em e ebu dab tam.’ \rq Aisaia 53:7-8\rq* \p \v 34 Du banou gonug Pilip aureun, “Na iz ailen Uwait nugau ze doimai, awaraneun du go inen anem? Nug en aneu ta, du tub en aneu ta?” \v 35 Guzenina, Pilip nug ze go zebigeg eiman Yesus nugau ze naliu aureun. \v 36 Go abu ebu beteimai, ze ban tub waugab usalemen. Go ze ban peimai, eneu, “Ze e dareu, na iz ze ziwilabun iboi ta?” \v 37 [Pilip nug aureun, “Nait ounab petak pet emen aba, iz na ze ziwizabun iboin.” Gonug koli Pilip aureun, “Izal oiab petak em, Yesus go Kristus, Uwait nugau nag pet.”] \v 38 Guzenina, go nug gonugau salau dudu awarina, goagen karis patendai, Pilip du go al ze ebu nomenin. Go ebu Pilip nug du banou go ze zioreun. \v 39 Go guzenaimai, ze uteimai, abu ebu zoimai, pigai Uwait nugau Ah Wes nug Pilip imai beteun. Du banou go gue koli Pilip piab tam. Du go gue ougab siksikaimai, gonugau uzan koli beteun. \v 40 Pilip go Asdot uzan betei usalaimai, ipal uzan uzan Uwait nugau Ze duailel awarai awarai beteimai, go Sisaria uzan beteun. \c 9 \s1 Sol gonugau ougab kekuleun. \p \v 1-2 Sol nug Yesus nugau ze sesamoranemen dudu apiparabun ze gusig meun. Guzenaimai, gonug Uwait ula dacanemen dudu goagal banou waugab betena, sikut wai morona, Damaskus uzan betei Zuda duailel goagal gotulanemen zau beteimai, duair inen goagal oiagab Yesus en petak emen gotularaimai, gusig pataraimai, Zerusalem uzan imarai alabun awareun. \p \v 3 Guzenaimai, Sol go Damaskus uzan bete betei, go ban uzan waugab sina, pigai al banou tub amelaneu sul emes wageim go ebu amel heun. \v 4 Guzenina, Sol go em nogoug ebu alai nuna, du tub nugau zeu sul nug guzenai aurina, doun, “Sol, Sol, na iz einen igul eg milei darem?” \v 5 Gonug koli eneun, “Banou, na in?” Zeu go nug koli eneun, “Iz Yesus na iz igul eg milei darem. \v 6 Na asaiba, ban uzan sinen. Aiu ses, du tub nug alaimai, na einab igul mabun aizamau.” \v 7 Dudu go Sol al betemen go esilakaimai, ze tamacag soai daremen. Go zeu go domen, du tub piab tam. \v 8 Guzenaimai, Sol go asaimai, ameiteun, bo, ameg kumi mina, abu piabun iborain tam. Guzenina, gonugau ebeg pataimai Damaskus ban uzan imai siemen. \v 9 Go gil ainarai ameg kumi dareun. Ziwas go ebu go ougab eg wina, ee mui, ze mui zab tam. \p \v 10 Yesus nugau ze sesamoraneun du tub go Damaskus uzan dareun gonugau wanib Ananaias, go Dubanou Ban nug wabil aimai, aureun, “Ananaias.” Gonug koli eneun, “Dubanou Ban, iz e darem.” \v 11 Dubanou Ban nug aureun, “Na asaiba, abu go wanib Tuguianau ebu beteiba, Zudas nugau zaueim du tub gonugau wanib Sol, go Tarsus ban uzanan betei kanabareun. Du go gue Uwait aurai dareu. \v 12 Sol nug wabil aimai, du tub gonugau wanib Ananaias nug zoimai, gonugau ameg patena, koli abu piabun abai moroun.” \v 13 Ananaias nug koli aureun, “Dubanou Ban, iz du go Zerusalem uzan nait duailel eg mareun ze asiu ailina, domin. \v 14 Uwait ula dacanemen dudu banban agen igul eg go mabun gusig moromen. Uzanan duailel e na ulapwag mizanem gonug Zerusalem uzan imarai beteimai, hiacaranem zau oug hiacarabun zoun.” \v 15 Bo, Dubanou Ban nug koli aureun, “Na izan aizem beten. Du go izal ze oi aidabun salau du tapai macanai. Gonug emgasag ipal ebuan duailel mui, goagal gumarabun dudu banban mui, Israel duailel mui, izal ze awaramau. \v 16 Izanagtal go iz en uhu banou wabun go abai murai.” \p \v 17 Guzenaimai, Ananaias go Sol dareun zaueim beteimai, gonugau ebeg Sol ebu maimai, aureun, “Zai Sol, Yesus Dubanou Ban gonugtal na abu alemen ebu usaleun. Gonugtal iz na darem ebu palautilina, alem. Na koli ameitamam, Uwait nugau Ah Wes na onab oug kapamau.” \v 18 Guzenina, pigai ece kabunam sul Sol nugau ameg ebu dareun zilagai nuna, go koli ameiteun. Guzenaimai, go asina, dudu ipal agen ze zioremen. \v 19 Guzenaimai, Sol go ee zaimai, go koli gonugau gusig oun. \s1 Sol nug Damaskus ban uzan Uwait nugau Ze meun. \p Sol go ziwas ipal Yesus nugau ze sesamoremen dudu abai Damaskus uzan dareun. \v 20 Go asaimai, betei Zuda duailel agal gotulanemen zaueim beteimai, duailel Uwait nugau Ze maraimai, eneun, “Yesus Kristus go Uwait nugau nag pet.” \v 21 Duailel unum go gonugau ze doimai, esilakemen, goagen enemen, “Du e gonug Zerusalem uzanan duailel Yesus nugau wanib patai ulagwag mina, gonug eg maraneu. Go e uzan in duailel goagal oiagab Yesus en petak emen imaraimai, Zerusalem uzan betei eg marabun aleun.” \v 22 Bo, Sol nugau ze mareun gusig banou pet usalina, Zuda duailel Damaskus uzan daremen gonugau ze doimai, esilakemen, gonug gusig awaraimai, eneun, “Yesus go Kristus, du go Uwait nug ig koli imaigabun palautina, aleun.” Guzenina, duailel gonugau ze polumai dareu aimai, aurabun iborain tam. \p \v 23 Ziwas asiu mazicina, Zuda du banban gotulaimai, Sol webi, noumamau aimai ze patemen. \v 24 Dudu ipal agen Sol webi, noumamau aimai ze doimai, Sol aurina, doun. Dudu uzan go gilan zau og unum gumeimai, Sol uzaneim nuba, wemun, noumamau aimai umaum amban umkoskos gumei dacanem. \v 25 Umaum tub ebu, gonugau sesamoranem dudu agen imai aimai, betei zau biag eiman gom gau zo banou tub oug mina, gilan seseim palautina, noimai, waneun. \s1 Sol go koli Zerusalem uzan sieun. \p \v 26 Sol Zerusalem uzan beteimai, Yesus nugau tapaimaraneun dudu ipal abai gotulabun beteun. Bo, dudu go unum go uligaimai, uminemen. Goagal dabeleu go polumeu emen. Uminaimai, gonugau ze goagal oiagab nug petak ab tam. \v 27 Guzenaimai, Barnabas nug Sol isanoroimai, Yesus nugau ze oi aidanemen dudu waiagab imai sieun. Gonug dudu ipal, Sol go Yesus abu ebu usalina, Dubanou Ban nug aureun unum awareun. Barnabas nug dudu ipal Sol nug Damaskus uzan Uwait nugau Ze gusig mareun han unum awareun. \v 28 Guzenaimai, Sol duailel go abai Zerusalem uzan daimai, uzan ipal Zerusalem uzan waugab unum beteimai, Yesus nugau ze gusig marai ai dareun. Go uminab tam. \v 29 Zuda dudu ipal go Grik ze macanemen goagen Pol al ze eim alalaimai, dudu go aiag sisilina, Sol webi, noumamau en dabilemen. \v 30 Dudu ipal goagal oiagab petak emen goagen dudu go agal dabeleu abe maimai, Sol Sisaria uzan imai beteimai, gonugau uzan Tarsus palautemen. \p \v 31 Guzenaimai, Zudia agaig mui, Galili agaig mui, Samaria agaig ebuan duailel oiagab petak emen go oiagab selanau mui daremen. Go iwai dab tam, gonun duailel goagal oiagab petak emen, Uwait Banou mui, gonugau Ah Wes mui goagen gusig marena, oiagab selanau mui daimai, asiu usalemen. \s1 Pita nug du tub wanib Ainias kasai meun. \p \v 32 Pita go uzan unum Uwait nugau Ze marai aidareun. Ziwas tub ebu, go uzan tub wanib Lida uzanan duailel goagal oiagab petak emen piarabun beteun. \v 33 Uzan tub ebu, du tub gonugau wanib Ainias uligeun. Du go gonugau ebegarab unum noumeun, go wai gugen biz ebu sag gabuai dacaneun aidabun iborain tam. \v 34 Pita nug du go uligaimai, aureun, “Ainias, ulis, Yesus nug na kasizamau. Na asaiba, nait biz suban men.” Guzenina, du go gue pigai aseun. \v 35 Lida uzanan duailel go mui, Saron uzanan duailel mui, go igul go uligaimai, Dubanou Ban en goagal oiagab ailemen. \s1 Pita nug Tabita koli asai meun. \p \v 36 Yesus nugau ze sesamoremen air tub go Zopa uzan dacaneun, gonugau wanib Tabita. Grik ze eim Dorkas anem. Go umkoskos igul naliu duailel ipal esab tamacag go nug isanaraneu. \v 37 Ziwas go ebu, go ebeu banou oimai, noumeun. Gonugau enib ze sil ulusaimai, zau empip wag mina, dareun. \v 38 Lida uzan go Zopa uzan waugab dareu. Guzenaimai, Yesus sesamoranem du Pita go Lida uzan dareu ze doimai, goagen dudu aliag palautarena, betei Pita guzenai auremen, “Na ig waigeb pigai alen.” \v 39 Guzenaimai, Pita go asaimai, dudu aliag go abai beteun. Go uzan go betena, goagen imai aimai, zau go empip ebu imai siemen. Wab ailel go unum Pita waugab alai gotulaimai, patai weinemen. Goagen tibur galau go mui, esab ipal Dorkas nug patai maimai, mareun Pita abai moromen. \v 40 Pita nug duailel unum uzaneim palautarena, nuna, go taubib aimai, Uwait aureun. Guzenaimai, go nug kekulaimai, air go gabuai memen ebu ametai peimai, eneun, “Tabita, na asen.” Guzenina, air go gue koli ameg oitina, Pita uligaimai, asaimai, gonugau biz ebu hoboun. \v 41 Pita nug go waugab beteimai, gonugau ebeg pataimai, asai mina, air noumeun go waseun. Pita nug duailel Uwait en oiagab petak emen mui, wab ailel mui, ularena, zuna, gonug Dorkas abai mareun. \v 42 Ze go Zopa uzanan duailel agen oi unum betei awarina, duailel asiu goagal oiagab Dubanou Ban en petak emen. \v 43 Pita go Zopa uzan ziwas asiu dareun. Go du tub bulumakau nugau galau sil ecesab patai macaneun du wanib Saimon al dareun. \c 10 \s1 Pita zaug Kornilius dual. \p \v 1 Du tub go Sisaria uzan dacaneun, gonugau wanib Kornilius. Kornilius go Rom agal malai dudu handret tutak agal gagaliag a gumaraneu du banou. Go malai dudu gue Itali emgasag ebuan. \v 2 Go Uwait nugau Ze sesamoraneu. Go gonugau gelegul mui Uwait ulagwag muranemen. Gonug Zuda duailel ecesab tamacag isanaraneu. Go ziwas umkoskos Uwait auraneu. \v 3 Ziwas tub umusig ebu, Uwait nugau tibur tub nug wabil ebu go waugab zoimai, aureun, “Kornilius.” \v 4 Gonug go Uwait nugau tibur gusig peimai, uminaimai, eneun, “Ban, iz ailen.” Uwait nugau tibur nug koli aureun, “Uwait nait auranem mui, salau naliu macanem mui, peimai, go na en ougab siksikeu. \v 5 Guzenaimai, na ulis nait dudu ipal Zopa uzan palautaremen, betei du tub gonugau wanib Saimon-Pita imai alamam. \v 6 Go du tub gonugau wanib Saimon go bulumakau nugau galau sil esab patai macaneu gonugau zau ibut ze gasag eim dareu.” \v 7-8 Uwait nugau tibur go wanena, Kornilius nug gonugau salau dudu aliag mui, malai du tub go Uwait nugau Ze sesamoraneu du mui, ularina, go waugab alina, gonug Uwait nugau tibur nug ein ze aureun, unum awaraimai, Zopa uzan palautarena, wanemen. \p \v 9-10 Betei nineimai, ziwas tub ebu, dudu go Zopa uzan abu ebu betena betena, am ula ebu, Pita go Uwait aurabun zau zag wag sieun. Go we wina, ee zabun dabeleun. Go ee mis memen suban mina mina, go wabil eiman sul e tub uligeun. \v 11 Go Emes im oiteun uligeun, go ebuan e tub ninanem tibur galau banou sul noun. Ipal ece agen tubaim tubaim patena, iau iau em ebu noun uligeun. \v 12 Esab go ninanem tibur galau sul oug egun beu beu asiu, man, zamai, meg inain mui uligareun. \v 13 Guzenaimai, du tub nugau zeu sul nug aureun, “Pita, na asaiba, egun go agai, zen.” \v 14 Pita nug koli eneun, “Ban, iz go i guzenai. Iz egun unu mui i zanem.” \v 15 Guzenaimai, du gonugau zeu nug koli aureun, “Ein ece Uwait nug naliu usalaimeun, na unu mui aib i zemen.” \v 16 Du gonugau zeu nug ze go ziwas ainarai guzenai aurina, ece go ninanem tibur galau sul koli Emes wag sieun. \p \v 17 Pita go gue wabilai uligeun bigeg erunai bo aimai dabeleu asiu oi dareun. Ziwas go ebutal, Kornilius nug gonugau dudu palautarena, betei, Pita imabun go ein zau dareun abe maimai, betei, gonugau zau gilan og eiman tapai daremen. \v 18 Goagen alaimai, go ebuan dudu kanabai awaremen, “E ebu du tub nugau wanib Saimon-Pita dareu ta?” \v 19 Pita go gue gabuai wabil eiman sul uligeun bigeg abe mabun dabilei darena, Uwait nugau Ah Wes nug aureun, “Pita, dudu ainarai na peizabun uzaneim zoi tapai darem. \v 20 Guzenaimai, na dabeleu asiu i on, nait esab suban maiba, go sesamarai beten. Dudu go izan na imaizabun palautarena, alemen.” \v 21 Guzenaimai, Pita go uzaneim noimai, dudu go uligaraimai, awareun, “Du go ag itanai alemen go iz sag. Ag einen alemen?” \v 22 Go ageban koli Pita auremen, “Kornilius go Rom agal malai dudu gumaraneu du banou nug ig palautigen, alemun. Go Uwait nugau Ze sesamoraneu, go Uwait umkoskos ulag zaneu. Zuda duailel agen go en oiagab noumanem. Uwait nugau tibur tub nug na gonugau zau imaiz bitabun aneun. Guzenaimai, nait ze memen, dumau.” \v 23 Guzenaimai, Pita nug dudu go zaueim imarai simai, ee marena, zina, nineimai, umaseu, asaimai, go Zopa uzanan dudu ipal oiagab petak emen imaraimai, go Sisaria uzanan dudu alemen sesamarai beteun. \s1 Pita Kornilius nugau zau sieun. \p \v 24 Go beteimai, ula nineimai, umaseu, Sisaria uzan siemen. Kornilius go gonugau gelegul mui, dudu go waugab darem mui, gonugau zaueim alai gumei daremen. \v 25 Gumei daren, Pita go Kornilius nugau zau zuna, Kornilius nug beteimai, Pita wanib wag murabun taubib weun. \v 26 Guzenina, Pita nug ebeg patai asai maimai, aureun, “Na asen! Iz Uwait tam, iz gaul du.” \v 27 Pita go Kornilius al ze zemai, gonugau zaueim simai, duailel asiu gotulai daremen uligareun. \v 28 Guzenaimai, Pita nug awareun, “Ag abiu, Zuda agal kasai ze eneu, ‘Zuda duailel ag emgasag ipal ebuan duailel agal zaueim i simamen, go unupag mui,’ Bo, Uwait nug iz ulis araog abai mileimai, eneun, ‘Emgasag ipal ebuan duailel unupag mui i awaran, ag naliu sag, unupag tamacag.’ \v 29 Guzenaimai, iz imailabun betemen iz asaimai, ze tub kanabai awarab tam, sesamarai alemin. Iz ag ulis kanabarem. Ag iz einen dudu palautarena, betei imailei alemen?” \p \v 30-31 Kornilius nug koli aureun, “Gil ainarai mazieun ebu, iz umusig izal zaueim Uwait aurai daremin ebu, pigai du tub go tibur galau ausiau mui izal amei ebu zoi tapai daimai, aileun, ‘Kornilius, Uwait go nait auremen ze doun. Nait salau duailel ipal isanaranem gonug na en ougab siksikeu. \v 32 Na dudu ipal Zopa uzan palautaremen, betei du tub wanib Saimon-Pita imai alamam. Go du tub gonugau wanib Saimon go bulumakau nugau galau ebu esab patai macaneu du gonugau zau, ibut ze gasag eim dareu.’ \v 33 Guzenaimai, iz ziwas go ebutal na imaizabun dudu palautarena, betei na imaiz alemen. Na igul naliu maimai, go abai alem. Ig ulis Uwait nugau ameg ebu Uwait nug ein ze aigabun aneun duabun gotulaimai, na gumizai darem.” \s1 Pita nugau ze. \p \v 34 Pita nug koli eneun, “Iz ulis petak abe mem, Uwait go du tutak en ougab i alacaneu, go duailel unum en ougab alaracaneu. \v 35 Du in go Zuda du, emgasag tub ebuan du ta, go Uwait uminaimai, igul naliu mamau, Uwait nug goen ougab noumamau. \p \v 36 Ag ze go abiu, Uwait nug Yesus Kristus nugau Ze naliu amegai ig Israel duailel migeun. Ig Uwait al oigab selanau mui tulai dabun en Yesus migeun, Yesus go em ebuan duailel unum igual Dubanou Ban. \v 37 Ag abiu, getal Zon nug ze ziwabun ebu awareun, ze go, ziwas go ebu, Galili agaig ebu bigegwai zoimai, Zudia agaig unum beteun. \v 38 Ag abiu Yesus Kristus go Nasaret uzanan, Uwait nugau gusig mui, Ah Wes mui moroun. Go emgasag unum aidai dai beteimai, Uwait nugau Ze maraimai, duailel ebeu eg mui kasaraimai, wes eg duailel goagal oiagab oug daremen go nug oi higarai heun. Uwait nugau gusig go al dareun, gonun, go guzenaneun. \v 39 Ig igual ameig nug go Israel em e mui, Zerusalem uzan mui, guzeneun pemun, gonun, awarem. Dudu agen a gegeulanau ebu asai mina, noumeun. \v 40 Bo, gil ainarai ebu, Uwait nug go koli awau asai mina, duailel agen pemen. \v 41 Go duailel unum goagal ameagab ebu zuab tam. Dudu gonugau gusig piabun tapai mareun goagal ameagab ebu usalaneun, dudu go ig sag. Go asaimai, ig ibaig zoi ereg ee zaimai, ze zeun. \v 42 Gonug ig duailel ebalagab Uwait nugau Ze naliu awaraiban, araog maran aimai ze gusig migeimai, guzenan aigeun. Go Uwait nug duailel noumemenin mui, awau darem mui, sisiarabun tapai moroun. \v 43 Uwait nugau ze doimai, awaranemen dudu agen han getal goen ze maimai, enemen. Duailel ag unum go en oiagab petak amau, Uwait nug Yesus nugau wanib ebu agal igul eg zilagai maramau.” \s1 Emgasag tub ebuan duailel Uwait nugau Ah Wes omenin. \p \v 44 Pita go gue Uwait nugau Ze maren maren, Uwait nugau Ah Wes duailel gonugau ze doi daremen ebu noun. \v 45 Zuda dudu goagal oiagab petak emen, go Pita al Zopa uzanan ereg alemen, go Uwait nugau Ah Wes emgasag ipal ebuan dudu ebu han nuna, peimai, esilakaimai, dabeleu asiu omenin. \v 46-47 Zuda dudu go dudu go ze ata atai eim Uwait ulagwag morondai domen. Guzenaimai, Pita nug eneun, “Duailel e ag Uwait nugau Ah Wes ig omun sul ag han guzenaital ulis omen, gonun, du tub nug ag ze ziwabun kuatai ze i awaramau.” \v 48 Guzenaimai, gonug Yesus nugau wanib ebu duailel go ze ziwareun. Guzenaimai, goagen Pita ziwas ipal go abai dabun aimai auremen. \c 11 \s1 Pita Zerusalem ban uzan beteimai, igul uligeun go zaugul awareun. \p \v 1 Yesus nugau ze oi aidanemen dudu mui dudu ipal goagal oiagab petak emen go emgasag ipal ebuan duailel Uwait nugau Ze doimai, oiagab ailina domenin. \v 2-3 Guzenaimai, Pita go Zerusalem uzan koli betena, go Zuda dudu oiagab petak emen go Zuda agal igul sesamorai, goagal enimag galau kuatemenin agen Pita kagagai, auremen, “Na emgasag ipal ebuan dudu agal enimag galau kuatab tam, goagal uzan beteimai, go abai ee zemen.” \v 4 Guzenai aurina, Pita nug ein igul unum go ebu usaleun awaraimai, eneun, \p \v 5 “Ziwas tub, iz Zopa uzan daimai, Uwait aurai daina, pigai esab tub ninanem tibur galau banou sul wabil eiman, Emes wag eiman esab tub nug tubai tubaim patena, iz waiab noun pemin. \v 6-7 E go ninanem tibur galau sul oug egun asiu daremen, egun ipal zag, zamai ipal, meg ipal beu beu uligaremin, Guzenaimai, iz du tub nugau zeu sul nug aileun domin, ‘Pita, na asaiba, go egun uligarem ugareiba, zen.’ \v 8 Guzenina, izan koli auremin, ‘Ban, iz go egun unupag mui iz zabun iborain tam.’ \v 9 Go du nugau zeu sul nug Emes wag eiman koli aileun, ‘Ein esab Uwait nug naliu usalaimeun nagen go unupag mui i en.’ \v 10-11 Igul go ziwas ainarai sag guzenina, esab go koli Emes wag sieun. Ziwas go ebutal dudu ainarai go Sisaria uzanan, iz zaueim go daremin ebu palautarena, siemen. \v 12 Uwait nugau Ah Wes nug na dabeleu asiu i wabun aimai ailina, zaiar wasolig sag e go Zopa uzanan iz ibail ereg Sisaria uzan beteimai, Kornilius nugau zaueim ereg siemun. \v 13 Kornilius nugau zaueim sina, go nug Uwait nugau tibur gonugau zaueim zoimai tapai daimai, aureun, ‘Na dudu ipal Zopa uzan palautaremen, betei du tub gonugau wanib Saimon-Pita imai alamamen. \v 14 Gonug na mui, nait gelenar abai zaueim go darem, alai Uwait nugau Ze awaraba, Uwait nug ag imaramau.’ \p \v 15 Guzenina, iz betei Uwait nugau Ze awaremin, Uwait nugau Ah Wes amegai ig ebiligeb noun sul, go ebalagab han guzenaital noun. \v 16 Guzenaimai, iz igul go ebu Banou nugau ze aneun petak abe memin. Zon nug duailel ze sil ze ziwaraneun, bo, agen Uwait nugau Ah Wes sil ze ziwaramamen aimai aneun dabelemin. \v 17 Igul go araog, Uwait nug go emgasag ipal ebuan dudu agal enimag galau kuatab tam, gusig go igual oigeb petak eun gusig omun sul, ag han guzenaital omen. Iz ein gusig nug Uwait nugau salau tapelamau?” \p \v 18 Go Pita nugau ze doimai, goagal oiagab siksikaimai, Uwait nugau wanib ulagwag muranemen, ‘Guzenaimai, emgasag ipal ebuan dudu han go Zuda duailel sul, Uwait nug muzmuz dabun oiagab kekulabun iboin.’ \s1 Antiok uzanan duailel. \p \v 19 Stiven wina, noumeun ziwas ebu, oiagab petak emen dudu go emgasag unum uminai wanemen. Dudu ipal Ponisia agaig ebu wanemenin. Dudu ipal Saiprus em waug mui, Antiok uzan mui, wanemenin. Go beteimai, Zuda duailel sag Yesus nugau ze marai aidanemenin. \v 20 Bo, Saiprus mui Sairini uzanan dudu ipal agen Antiok uzan beteimai, duailel Grik emgasag ebuan goagal enimag galau kuatab tam, Yesus nugau ze maremen. \v 21 Uwait nugau gusig go abai darena, duailel asiu goagal oiagab ailaimai, Yesus en oiagab petak emenin. \p \v 22 Zerusalem uzanan oiagab petak emenin dudu go goagal ze doimai, Barnabas Antiok uzan palautina beteun. \v 23 Go beteimai, Uwait nug gonugau ougab naliu eiman go isanareun uligaimai, gonugau ougab siksikeun. Guzenaimai, gonug duailel goagal oiagab petak emenin gusig mabun dabeleu asai mareun. \v 24 Barnabas du naliupet gue, go Uwait nugau Ah Wes mui gonugau ougab gusig petak eun. Guzenaimai, duailel asiu goagal oiagab ailaimai, Dubanou Ban en oiagab petak emenin. \p \v 25 Guzenaimai, Barnabas go Sol Tarsus uzan dareun tulorabun waneun. \v 26 Go betei tuloroimai, koli Antiok uzan imarai aleun. Wai go ebu, zaug dual go ebu daimai, oiagab petak emenin duailel asiu Uwait nugau Ze marai daremen. Uzan tub duailel agen amegai duailel goagal oiagab petak emenin wanimag Kristen maremen. Wanimag go zebigeg ‘Kristus sesamoranem duailel.’ \p \v 27 Ziwas go ebu, oluol ananemen dudu ipal go Zerusalem uzaneim Antiok uzan nomen. \v 28 Du tub nugau wanib Agabus, Uwait nugau gusig mui asaimai, awareun, ‘Aiu ses em e ebu we banou pet zumau. We banou go Rom nugau gumaneun emgasag unum zumau.’ (Sisar-Klodius emgasag gumaneun du dareun ebu go petak zoun.) \v 29 Gonun, Yesus nugau ze sesamoremen dudu agen duailel goagal oiagab petak emenin Zudia agaig darem isanaraporoi en aiwag palautai marabun ze patemenin. Unum goagal aiwag uligaimai, ipal palautai maremenin. \v 30 Guzenaimai, go aiwag gotulai maimai, Barnabas Sol dual goagal ebeagab ebu mina, oiagab petak emenin duailel go Zudia agaig goagal gumaranem dudu banban marabun oi betemenin. \c 12 \s1 Herot-Agripa nug duailel oiagab petak emenin eg mareun. \p \v 1 Ziwas go ebu dudu go Yesus sesamoremenin, Herot nug eg maraimai, ipal gusig pataremen. \v 2 Gonug gonugau malai dudu awarina, goagen Zon nugau amag Zems maulzag uiaban sil wina, noumeun. \v 3 Herot go igul go guzeneun, Zuda duailel go siksikemenin uligaimai, dudu ipal palautarena, betei Pita han gusig patabun guzenemenin. \v 4 Ziwas go Pasowa ebu, Pita betei gusig pataimai hiacaranem zau oug maimai, malai dudu 16 sag go gumabun tapai maremen. Amegai dudu iwanarai sag gumei daremen, betei uminina, dudu iwanarai ipal alemen, guze guzenai betei dudu 16 agen gumemenin. Herot nugau dabeleu Pasowa ziwas go maziaba, duailel goagal ameagab ebu imai beteimai, webi, noumamau aimai dabeleun. \v 5 Guzenaimai, Pita go hiacaranem zau oug heimai, malai dudu agen go suban gumei daremen. Duailel goagal oiagab petak emenin Zerusalem uzanan Pita isanorabun en umaum Uwait umkoskos aurai daremenin. \s1 Pita go hiacaranem zauan utei waneun. \p \v 6 Tuaba sul, Herot nug Pita uzaneim imai nuabunina, Pita gonugau ebeg us sil kiai memen, malai dudu aliag go Pita ula maimai, gumei darena, Pita gabueun. Malai dudu aliag go tub nug, zau og eiman gumei tapai dareun. \v 7 Pigaital, Uwait nugau tibur zoi zaueim ula tapai darena, al banou nug zaueim go unum hilai heun. Uwait nugau tibur nug Pita nugau abalag sau bigeg pataimai, asai maimai, aureun, “Na pigai asen.” Guzenina, us ebeg ebu kiai memen nugtal golosaceun. \v 8 Guzenaimai, Uwait nugau tibur nug aureun, “Nait tibur galau hogu tugaiba, nait aram ebu aram galau men. Na tibur galau huia kulaiba, iz sesamilen.” \v 9 Guzenai aurina, Pita nug Uwait nugau tibur sesamorai uzaneim noun. Pita gue igul go Uwait nugau tibur nug guzenina, go gabuaimai, wabilem aimai dabeleun. \v 10 Go malai du aliag zau og eiman tapai daremen mui, ipal uzaneim tapai daremen unum, zilarai noi uzaneim ban uzan unabun gilan waugab betena, go zau og im nugtal oitina go uzaneim nomenin. Go noi, abu sesamorai unacanemen ebu, Uwait nugau tibur nug Pita utena waneun. \p \v 11 Guzenina, Pita gue igul go guzeneun abe maimai, eneun, “Iz ulis abe mem, igul go petak pet. Uwait nug gonugau tibur palautina, Herot nugau gusig ebuan mui, igul go Zuda duailel agen iz igul eg milabun ebuan koli imaileu.” \p \v 12 Go igul go abe maimai, go Zon-Mak nugau anag, Maria nugau zau beteun. Duailel asiu go zaueim gotulai daimai, Uwait aurai daremen. \v 13 Pita go beteimai, zau nugau gilan zau og korukorueun. Guzenina, salau air tub, gonugau wanib Roda, eneu inug go zau og korukorueu aimai piabun aleun. \v 14 Go Pita nugau zeu doimai, siksikaimai, go zau im oitab tam, go koli pigai beteimai, duailel ipal Pita uzaneim tapai dareu aimai awareun. \v 15 Goagen koli auremen, “Na polumem.” Gonug awareun, “Iz petak awarem, Pita uzaneim tapai dareu.” Guzenina, goagen koli auremen, “Uwait nugau tibur go dareu.” \v 16 Go ze mina, Pita go koli koli zau og korukoru ai darena, zauan dudu agen betei zau im oitaimai, Pita pemenin. Go, go peimai, esilakemenin. \v 17 Pita gonugau ebeg sil soabun awarina, go ze soina, go Uwait nug erunai uzaneim imai noi meun ze go suban awareun. Go guzenai awaraimai, kolital awareun, “Ze go Yesus nugau amag Zems mui, dudu ipal goagal oiagab petak emenin mui, awaran.” Go guzenai awaraimai, utaraimai, uzan tub waneun. \p \v 18 Go malai dudu go Pita gumei ninemen umaseu Pita i peimai, agzozou banban uminaimai, dabeleu asiu omenin. Agzozou enemen, “Pita eru waneun?” \v 19 Guzenaimai, Herot nug Pita waneun ze doimai, go aigsisil ina, malai dudu Pita itanabun palautareun. Go Pita itanemen, itanaimai i peimai, go nug Pita gumemen malai dudu suban kanabaraimai, malai dudu ipal agen go malai dudu ugarebi, noumamam awarina, go gonugau ze sesamoremenin. \p Dai dai, Herot go Zudia agaig eiman Sisaria uzan beteimai dareun. \s1 Herot noumeun. \p \v 20 Herot go Tair uzan mui, Saidon uzanan duailel go en aigsisileun. Guzenina, go gotulaimai, go al zemabun alemen. Du tub wanib Blastus, go Herot nugau zau gumaneun du, go amegai go al oiagab tutak mabun zememenin. Goagal ee Herot nugau emgasag ebuan wanemen, gonun, go Herot waugab beteimai, gonugau aigsisileun oiagab tutak mabun aimai auremenin. \p \v 21 Herot nugtal ziwas tub tapai macaneu ebu, gonugau tibur galau naliu maimai, gonugau biz ebu hoboimai, duailel ze mareun. \v 22 Duailel goagen koli koli gusig ulemen, “Du go nug aurab tam, em uwait banou tub nug ze meu.” \v 23 Herot go gue polu ze aimai awarab tam, go Uwait nugau wanib ulagwag murab tam, gonun, Uwait nugau tibur nug pigai noimai, eg moroun. Go ebeu banou oimai, salik nug gonugau ougab oug daimai, tugei zina, noumeun. \p \v 24 Duailel asiu Uwait nugau Ze doimai, goagal oiagab ailemen. \p \v 25 Barnabas zaug Sol dual, goagal salau maziaimai, koli Zerusalem uzan utei betemenin. Zon-Mak ereg imai wanemenin. \c 13 \s1 Dudu agen Barnabas zaug Sol dual tapai maraimai, Yesus nugau ze awarabun palautaremen. \p \v 1 Antiok uzan ebu, dudu oiagab petak emenin go ula oug oluol ananemen dudu ipal mui, Uwait nugau Ze tapaimaranemen dudu ipal mui, daremen. Go ebu Barnabas mui, Simeon (go du mutuanau anem), Lusius (go Sairini uzanan), Manain, (go Herot nugau aunag mogoi begeun) mui, Sol ereg daremen. \v 2 Ziwas tub ebu, Uwait nugau wanib ulagwag maimai, ee ur maimai, daren daren, Uwait nugau Ah Wes nug goagal dabeleu ebu zoimai, awareun, “Barnabas zaug Sol dual ag izal salau mabun tapai marem.” \v 3 Guzenai awarina, go ee ur maimai, Uwait auraimai, goagal ebeag dudu aliag go agal tabaiag pataimai, palautarena, wanemenin. \s1 Sol zaug Barnabas dual Saiprus em waug Uwait nugau Ze marabun betemenin. \p \v 4 Barnabas zaug Sol dual Uwait nugau Ah Wes nug palautarena, Selusia uzan utei tebil ebu Saiprus em waug ebu betemenin. \v 5 Go Salamis uzan beteimai, Zuda duailel goagal gotulanemen zaueim simai, Uwait nugau Ze maremenin. Zon-Mak nug go salau isanaraneu. \p \v 6 Go Saiprus em waug unum betei, uzan tub wanib Papos beteimai, uzan go Zuda du tub go oz ze asiu macaneu gonugau wanib Barzisas betei tuloromen. Gonug iz Uwait nugau Ze doimai, awaranem du aimai polumaraneu. \v 7 Du go gue em go gumaneun du Sergius-Paulus nugau salau du. Sergius-Paulus go du dabeleu naliu mui Du banou gonug Barnabas zaug Sol dual Uwait nugau Ze mina, duabun ularena, gonugau zau betemenin. \v 8 Bo, go eten du, gonugau wanib tub Elimas (Grik ze eim Elimas anem, ‘eten du’) gonug goagal ze tunarai mareun. Du go nug gonugau du banou nugau ougab petak eun, eg wai mabun en guzeneun. \v 9-10 Guzenaimai, Sol gonugau wanib tub Pol, go Uwait nugau Ah Wes mui gonug eten du go gusig pei daimai, aureun, “Na Satan nugau nag. Na dudu igul naliu macanemen agal iwai zaiag daimai, dudu polumarabun igul nait dabeleu ebu kapai og zoi dareu. Na Uwait nugau Ze petak umkoskos go polu ze aimai awaranem. \v 11 Uwait nugau gusig nug ulis na ebizab nuba, nait amen kumi usalamau. Na al hilanau i pimam, betei Uwait nugtal nait amen outai mizaba, petak koli em pimam.” \p Ziwas go ebutal, Elimas ameg kumi usaleun. Guzenina, go dudu ipal agen ebeg pataimai, abu abai moroimai, dual ai daremen. \v 12 Du banou go nug gugeg go peimai, banban esilakaimai, Uwait Banou nugau ze doimai, gonugau ougab petak eun. \s1 Pol go Antiok ban uzan, Pisidia agaig ebu beteun. \p \v 13 Pol gonugau zaugul abai Papos uzan uteimai, tebil oimai Perga uzan Pampilia agaig ebu zomen. Zon-Mak go gue uzan utaraimai, koli Zerusalem uzan beteun. \v 14 Go Perga uzan uteimai, ban uzan tub wanib Antiok, Pisidia agaig ebu betemen. Ziwas go ebu Imabun Ziwas, gonun, go beteimai, Zuda duailel goagal gotulanemen zaueim betei hobomenin. \v 15 Gotulanemen zau go gumanemen dudu banban Moses nug kasai ze sikut weun mui. Uwait nugau ze doimai, awaranemen dudu agal sikut wemen mui, nanalaimai, goagen Pol Barnabas dual awaremen, “Zaiger, ag igual duailel ze tuguianau ipal isanarabun dareu aba, igual duailel awaran.” \p \v 16 Guzenaimai, Pol nug asaimai, duailel ze soan awarina, ze soina, awareun, \p “Israel duailel mui, emgasag ipal ebuan duailel ag e ebu daremen Uwait ulagwag muranemen, ag izal ze don. \v 17 Israel duailel e agal Uwait Banou nug igual embigeg tapai maraimai, isanarena, Izip emgasag ebu asiu pet usalemen. Uwait nugau gusig banou nug igual ataniger Izip emgasag ebu salau eg bisomag mui mai daremen, ebuan imarai aleun. \v 18 Wai houhou iwanarai (40) sag dudu tamacag uzan em ula ebu goagen igul eg asiu macanemen, bo, gonug go suban gumareun. \v 19 Gonug Kenan emgasag ebuan uzan banban kwali sag goagal duailel unum eg maraimai, em go gonugau duailel goagal pet usalabun mareun. \v 20 Ziwas go Zekop gonugau ug abai, Izip emgasag si daimai, betei, Kenan emgasag eiman alemen, go unum wai 450 sag daremen. Kenan emgasag ebu Uwait nug duailel gumarabun dudu tapai mareun. \p Go eiman betei Uwait nug gonugau ze doimai, awaraneun du Samuel usalaimeun. \v 21 Duailel agen emgasag gumarabun du banou king tapai mabun Samuel aurina, Uwait nug Sol, Kis nugau nag, Benzamin nugau ug ebuan tapai moroun. Go wai houhou iwanarai sag, duailel gumarai dareun. \v 22 Bo, Uwait nug \it king\it* Sol oi heimai, Devit go gumarabun tapai mina, go gumaraneu du banou dareun. Du e Uwait nug go en aneun. \p ‘Devit go Zesi nugau nag, uligaimai, izal oiab go en noumem. Ein igul go guzenabun auranem go ze unum sesamoraneu.’ \v 23 Yesus go Devit nugau ug ebuan, Israel duailel agal igul eg ebuan imarabun Uwait gonugau baib meun guzenaital aleun. \v 24 Yesus go salau mab tam ebu, amegai Zon nug duailel goagal igul eg ebuan kekulaimai, alina, go nug ze ziwareun. \v 25 Zon go abiu gonugau salau poabun ziwas zuna, duailel guzenai awareun, ‘Ag iz in dabilemen? Iz du go ag koli agal igul eg ebuan imarabun gumei daremen ta? Iz du go tam, go ses zoi dareu. Iz du gaul, iz go waugab beteimai, gonugau arab galau us aitulabun iborain tam.’ \p \v 26 O zaiar, ag Abraham nugau ug ebuan mui, emgasag ipal ebuan dudu ag Uwait ulagwag muranemen, Uwait nugau imaigabun ze go Uwait nug ig ebiligeb palautina, aleun. \v 27 Zerusalem uzan daremen duailel mui, goagal gumaranemen dudu banban mui, go Yesus koli imaigabun du go i abiu. Goagen Yesus wina, noumeun. Guzenaimai, ag Uwait nugau ze doimai, awaranemen dudu agal ze Imabun Ziwas ebu umkoskos nanalanem unum iboreun. \v 28 Goagen go igul eg tub meun, gonun, go webi, noumabun sul piab tam, bo, go gaul wina, noumabun Pailot gusig aurina, wina, noumeun. \v 29 Go igul go getal Uwait nugau ze awaranemen dudu agen anemen unum sesamoremenin. Goagen a gegeulanau ebuan oi noimai, aizau ob tub oug memen. \v 30 Bo, Uwait nug noumeun ebuan koli awau asai meun. \v 31 Ziwas asiu gonugau salau dudu getal Galili agaig eiman Zerusalem uzan bitanemen ebu, go abai ai dareun, goagen pemenin. Goagal ameag nug peimai, go igual duailel awaranem. \v 32 Ig ulis Uwait nugau ze naliu Uwait nug igual embigeg abai baib mareun awarem. \v 33 Baib go ulis Uwait go nug Yesus asai morona, ig agal geleagar abai petak pet abai migeu. Ze go Buk Song ebu sikut wemen petak usaleun. \q1 ‘Na izal nagwai, ulis iz nait memen usalem.’ \rq Buk Song 2:7\rq* \v 34 Go petak Uwait nug go noumeun ebuan asai meun, gonugau enib i bilamau. Go Uwait nug getal eneun, suban dabun ze Devit murabun baib moromin, ze go en agal oiagab petak amamen.’ \rq Aisaia 55:3\rq* \v 35 Guzenaimai, Buk Song ebu sikut guzenai dareu, \q1 ‘Na nait salau du naliu utena, eb ob oug i bilamau.’ \rq Buk Song 16:10\rq* \m \v 36 Ig abiu, Devit go duailel ameagab Uwait en ougab noumaimai, gonugau ze unum sesamorai dareun. Dai dai go noumina, gonugau embigeg agal eb ob oug waugab eb ob oug hina, gonugau enib beleun. \v 37 Bo, du go Uwait nug asai meun gonugau enib beleun tam. \v 38 Izal zaiar, ag don, ag ze go petak abiu mabun awarem. Yesus nug petak agal igul eg zilagai maramau. \v 39 Moses nugau kasai ze tutak sesamoraimai, Uwait nug agal igul eg i zilagai maramau. Du in Yesus en ougab petak eun gonugau igul eg unum zilagai moroimai, go du tuguiai usalai muramau. \v 40 O zaiar, ag suban tapai damamen. Ag guzenebi, igul e agen anemen ag ebalagab ebu i usalamau. \v 41 Uwait nugau ze doimai, awaranemen dudu ipal agen enemen, \q1 ‘Ag don, ag eg ze macanemen dudu, ag Uwait nugau Ze duabun uteimai, ag dabeleu asiu oimai, gaul gaul noumamamen. Salau e ulis ag darena, iz guzenai, bo agal oiagab petak i amamen. Dudu ipal agen ag suban awaramam han, bo ag oiagab petak i amamen.’” \rq Habakuk 1:5\rq* \p \v 42 Ze go duailel maraimai, Pol zaug Barnabas dual uzaneim nuabun dabilena, duailel agen Imabun Ziwas tub ebu ze guzenai koli marabun awaremenin. \v 43 Guzenaimai, Zuda duailel mui, emgasag ipal ebuan duailel mui unum, go Uwait ulagwag moroimai, Pol zaug Barnabas dual abu ebu sesamarai nuna, dudu aliag agen Uwait nug gonugau ougab naliu mui eiman go isanarena, gonugau igul naliu sesamorabun awaremenin. \s1 Pol zaug Barnabas dual emgasag ipal ebuan duailel Uwait nugau Ze maremenin. \p \v 44 Zobu tub ebu, go uzanan dudu asiu Uwait nugau Ze duabun alai gotulemenin. \v 45 Zuda duailel ipal go duailel asiu Uwait nugau Ze duabun alai gotulina, piaraimai, oiagab eg wina, aiag sisileun. Ag Pol nugau enib ebu ze macanemen, ‘Pol go polumeu, emen.’ \p \v 46 Guzenina, Pol zaug Barnabas dual ze gusig awaremen, “Uwait nugau Ze go Zuda duailel amegai marena, duabun iboi, bo, go gonugau ze duabun utena, go gonugun agtal enanem, ‘Ig awau muzmuz dabun gusig wabun iboi tam.’ Ig ulis ag utaraimai, emgasag ipal ebuan duailel betei Uwait nugau ze maramam. \v 47 Einen, Banou nug getal ze gusig guzenai aigeun, \q1 ‘Iz ag emgasag ipal ebuan duailel agal al sul marem. Unum emgasag ebuan duailel agen isanarebi, Uwait nug koli imaramau.’” \rq Aisaia 49:6\rq* \p \v 48 Emgasag ipal ebuan duailel go ze go doimai, go siksikaimai, Uwait nugau Ze ulagwag moromenin. Duailel go Uwait nug muzmuz awau dabun tapai mareun goagal oiagab ailaimai, petak emenin. \p \v 49 Uwait nugau Ze emgasag go unum oi wanemen. \v 50 Guzenaimai, Zuda duailel agen go uzanan ailel ecesab asiu Uwait ulagwag muranemen mui, dudu banban ipal mui, goagal oiagab asai marena, go Pol zaug Barnabas dual goagal uzanan zamarina, wanemenin. \v 51 Go igul go guzena, Pol zaug Barnabas dual goagal igul eg abai marabun goagal aramag galau oimai, emwaibul aramag ebuan kueaimai, Aikoniam uzan wanemenin. \v 52 Go utei wanena, Yesus nugau ze sesamoremen dudu go Antiok uzan darem Uwait nugau Ah Wes nug gumarina, go siksikai daremenin. \c 14 \s1 Pol zaug Barnabas dual Aikoniam uzan Uwait nugau Ze duailel maremenin. \p \v 1 Pol zaug Barnabas dual Aikoniam uzan Zuda duailel agal gotulanemen zaueim simai, Antiok ban uzan guzenemen sul, duailel Uwait nugau Ze gusig marena, duailel asiu, Zuda duailel mui, emgasag ipal ebuan duailel mui, go goagal oiagab Yesus en petak emenin. \v 2 Bo, Zuda duailel ipal goagal oiagab petak ab tam, goagen emgasag ipal ebuan duailel agal oiagab asai marena, go Kristen duailel en aiag sisilemen. \v 3 Bo, Pol zaug Barnabas dual go Aikoniam uzan ziwas huia daimai, Uwait nugau Ze duailel gusig maremenin. Guzenaimai, Uwait nug gonugau ougab naliu mui eiman go isanaraimai, gusig marena, gugeg beu beu memenin. Go guzenina, Uwait nug duailel gonugau ze petak pet tapaimareun. \v 4 Uzanan duailel go unum atalaimai, Yesus nugau ze oi aidanemen dudu ipal sesamaremenin, duailel ipal go Zuda duailel agal igul sesamoremenin. \v 5 Guzenaimai, Zuda duailel ipal mui, emgasag ipal ebuan duailel mui, goagal dudu banban ereg gotulaimai, goagen Yesus nugau ze oi aidanemen dudu eg maraimai, aiwag sil ugarebi, noumamam aimai dabilemenin. \v 6 Yesus nugau ze oi aidanemen dudu go ze go doimai, Likonia agaig agal ban uzan aliag wanimag Listra mui Derbe mui ipal em uzan go waugab uminai wanemenin. \v 7 Go ebu go Yesus nugau Ze Naliupet duailel maremenin. \s1 Listra uzanan du tub arab ubuneun kasai memenin. \p \v 8 Listra uzanan du tub go gonugau arab ubuneun mui dareun. Go anag nug arab ubuneun mui soligweun, gonun, go aidabun iborain tam. \v 9-10 Go hoboi daimai, Pol nug Uwait nugau Ze mareun doi dareun. Pol gue du gonugau ougab petak eun abe maimai, go naliu usalabun iboin, gusig uligaimai, duailel ameagab ebu aureun, “Na asaib, em e tapen.” Pigai, du go gonugau arab ubuneun silikaimai, em tapeun. \v 11 Duailel gugeg go Pol nug meun uligaimai, goagal ze eiman gusig ulaimai, enemen, “Igual em Uwait go du sul alaloimai, ig ebiligeb alemen.” \v 12 Guzenaimai, goagen Barnabas wanib go Sus emenin. Pol go ze maraneun du, gonun, gonugau wanib Hermes emenin. \v 13 Go em Uwait Sus nugau ula dacaneun du, gonugau zobu zau uzan go uzaneim dareu, go ze go doimai, bulumakau zawai ipal mui, a sisil iweiu naliu mui oimai, uzan gilan waugab zoun. Gonugau duailel mui Yesus nugau ze oi aidanemen dudu go agal wanimag ebu agaimai, ulagwag marabun zomenin. \v 14-15 Yesus nugau ze oi aidanemen dudu Barnabas zaug Pol dual, go igul go mabun dabilei daimai, goagal oiagab eg waimai, goagal tibur galau bigagaimai, pigai duailel go ula beteimai, awaremen, “Igual zaiger, ag igul go einen mabun dabilemen? Ig du ag sul, ig em Uwait tam. Ig e ebu Uwait nugau Ze naliu awarabun alemun. Ag polu wes go semoroiban, Uwait go awau dacaneu, go nug emes mui, em mui, ibut ze mui, ece unum patai meun, goen tutak agal oiagab petak an. \v 16 Getal gonug duailel ein igul guzenabun tapelab tam. \v 17 Bo, Uwait go wagemab tam, gonug ig igul naliu abai miganeu. Gonug ze palautina, nuna, agal ougem ee ug naliu walu zuna, ee zaimai, ag siksikanemen.” \v 18 Yesus nugau ze oi aidanemen dudu aliag agen duailel go egun biz ebu agaimai, ig ulapigwag i migen aimai awaremenin. Bo, duailel go igul guzenina, agen go kuatai ze awarabun salau gusig pet mina, go igul go utemenin. \p \v 19 Guze guzenina, Zuda dudu ipal Antiok ban uzan Pisidia agaig ebuan mui, Aikoniam uzanan alaimai, duailel goagen goagal oiagab tutak mabun ze maraimai, goagal dabeleu koli kekulai maraimai, guzenai awaremenin, “Ag dudu go aiwag sil wagaran.” Guzenai awarina, goagen Pol aiwag sil wemenin. Guzenaimai, goagen go noumeu dabeleimai, go uzaneim patai keuai noimai hamacemen. \v 20 Bo, duailel goagal oiagab petak emen go Pol waugab zoimai, talioroi katai darena, Pol gue asaimai, uzan go koli sieun. Nineimai, umaseu, Barnabas zaug Pol dual go Derbe uzan wanemenin. \s1 Pol zaug Barnabas dual koli Antiok ban uzan Siria agaig ebu betemenin. \p \v 21 Pol zaug Barnabas dual go Derbe uzan daimai, Uwait nugau Ze Naliupet marena, duailel asiu goagal oiagab ailaimai, Yesus sesamoremenin. Guzenaimai, Pol zaug Barnabas dual go koli Listra uzan beteimai, go eiman koli Aikoniam uzan beteimai, go eiman Antiok ban uzan Pisidia agaig betemenin. \v 22 Guzenaimai, go duailel goagal oiagab gusig maraimai, goagal oiagab petak emen i utabun aimai dabeleu gusig maremenin. Goagen awaremen, “Ig unum Uwait nugau gumigabun uzan siabun uhu asiu oimai simam.” \v 23 Go uzan tutak tutak ebu beteimai, duailel oiagab petak emen abai ereg gotulaimai, duailel goagen gumarabun dudu tapai maremenin. Go ziwas ipal ebu, ee ur maimai, Uwait auraimai, go Uwait nugau ebeg ebu maremenin. \v 24 Pisidia agaig go unum aidaimai, go koli Pampilia agaig ebu alemenin. \v 25 Uwait nugau Ze Perga uzanan duailel maraimai, Atalia uzan nomen. \v 26 Go uzanan tebil wag koli Antiok uzan betemenin. Uzan tub getal duailel goagen Uwait nugau ougab naliu mui eiman go isanarabun aurina, Yesus nugau ze duailel marabun palautaremen, salau go ag ulis unum poemenin. \v 27 Go Antiok ban uzan alaimai, duailel goagen oiagab petak emen go igul unum guzenemenin mui erunai Uwait nug emgasag ipal ebuan duailel oiagab petak abun abu abai mareun en awaremenin. \v 28 Go ziwas huia, duailel goagal oiagab petak emen go abai daremenin. \c 15 \s1 Yesus nugau ze oi aidanemen dudu aliag mui Zerusalem uzanan dudu banban abai gotulemenin. \p \v 1 Dudu ipal agen Zudia agaig eiman Antiok ban uzan alaimai, oiagab petak emenin duailel awaremenin. “Go Moses nug kasai ze sikut weun goagal enimag galau kuatina, abu tutak go eiman sag Uwait nug go muzmuz dabun imaramau.” \v 2 Pol zaug Barnabas dual ze go doimai, oiagab eg wina, dudu go abai ze ebu alalemenin. Guzenaimai, go ebuan dudu agen dudu banban ipal mui, Pol zaug Barnabas dual mui, ze go Yesus nugau ze oi aidanemen dudu mui, dudu banban Zerusalem uzan darem simai awarabun tapai maremenin. \v 3 Duailel agen palautarena, go Ponisia mui, Samaria agaig beteimai, emgasag ipal ebuan duailel goagal oiagab ailemenin, emgasag go ebuan duailel goagal oiagab petak emen awaremenin. Go ze go doimai, goagal oiagab siksikemenin. \v 4 Go Zerusalem uzan sina, dudu go oiagab petak emen mui, Yesus nugau ze oi aidanemen dudu mui, dudu banban mui, goagen uligaraimai, siksikemenin. Pol zaug Barnabas dual agen Uwait nug go abai salau meun unum awaremenin. \p \v 5 Bo, Parisi dudu ipal oiagab petak emen agen asaimai, enemen, “Emgasag ipal ebuan dudu ag Uwait nugau Ze sesamorabun, agal enimag galau kuataimai, Moses nugau kasai ze unum sesamoramam.” \p \v 6 Guzenina, Yesus nugau ze oi aidanemen dudu mui, dudu banban mui, gotulaimai, ze go suban sisiai piabun guzenemenin. \v 7 Ze go marai mai, Pita nug asaimai, awareun, “Izal zaiar, ag abiu, getal Uwait nug ag ula iz emgasag ipal ebuan duailel gonugau ze marabun tapai mileun. Guzenaimai, ag han Uwait nugau Ze Naliupet doimai, agal oiagab ailabun iboin pet. \v 8 Uwait go duailel agal oiagab oug abiu. Guzenaimai, go nug agal oiagab petak emenin peimai, ig Ah Wes migeun sul ag han guzenaital maramau. \v 9 Go nug ig ag beu beu siwei igab tam, go agal oiagab petak emenin, gonun, go nug agal oiagab oug igul eg zilagai mareun. \v 10 Guzenaimai, ag einen Uwait polumurabun uhu banou duailel agal oiagab petak emenin goagal enimag ebu memen? Getal igual ataniger mui, ig mui, uhu go gamacabun iborain tam pet. \v 11 Ag go don, Yesus nug gonugau ougab naliu mui eiman ig isanigena, igual oigeb petak emun, gonug ig imaigabun guzenemun sul, go han imarabun guzenaital guzenamau.” \p \v 12 Duailel unum soai darena, Barnabas zaug Pol dual, agen goagal ebeag sil Uwait nug gugeg beu beu emgasag ipal ebuan duailel ebu mareun ze awarina, doi daremen. \v 13 Go unum ze mai poina, Zems, Yesus nugau amag, nug koli eneun, “Zaiar, ag izal ze go don. \v 14 Saimon-Pita nug go ulis Uwait nug amegai emgasag ipal ebuan duailel go en dabilaneu awareun, gonun duailel ipal gonugau tapai mareun. \v 15-16 Getal Uwait nugau ze doimai, awarenemen dudu agen guzenaital anemen. Ag guzenemen, ‘Uwait nug eneun, \q1 “Aiu ses koli alaimai, Devit nugau zau go koli mai. Iz zau go unum eg wai meun koli suban mai. \v 17 Guzenaimai, emgasag ipal ebuan duailel go han Dubanou Ban sesamoraimai, duailel go izanag tapai maremin.” \v 18 Go getal duailel ze go awareun, go domenin.” \rq Amos 9:11-12\rq* \p \v 19 Guzenaimai, Zems nug ze mai beteimai, eneun, “Go izal dabeleu, ig emgasag ipal ebuan duailel agal oiagab Uwait waugab alabun uhu i marab. \v 20 Bo, ig go sikut wai maraimai, guzenai awarab, ag ee em Uwait nugau wanib eiman ulagwag moroimai, ee maramam go i zan. Einen, ee go unu mui. Ag egun dudu ipal agen beguranag olinaranemen egun go i zan. Ag eseu han i zan. Ag wal igul i mabun aimai sikut wai marab. \v 21 Ig abiu uzan tutak tutak Moses nugau kasai ze ziwas umkoskos zobu ziwas ebu gotulanemen zaueim nanalai marena, duanem. Guzenaimai, emgasag ipal ebuan duailel unum abiu igul go iwanarai sag Zuda duailel ameagab ebu eg pet. Gonun, ig ze go sikut wai marab.” \s1 Yesus nugau ze oi aidanemen dudu mui, dudu banban mui, goagen emgasag ipal ebuan dudu sikut wai maremenin. \p \v 22 Guzenaimai, go ebuan Yesus nugau ze oi aidanemen dudu mui, dudu banban mui, uzanan duailel go agal oiagab petak emen mui, goagen ze pataimai, goagal dudu ipal tapai maraimai, Barnabas zaug Pol dual ereg palautarabun dabilemen. Goagen Zudas, gonugau wanib tub Barsabas, Sailas dual tapai maremenin. Dudu aliag go dudu ipal agal ameagab ebu igul naliu mui dacanemen. \v 23 Go guzenai sikut waimai, palautemenin, \p O igual zaiger, ig Yesus nugau ze oi aidanem dudu mui, e ebuan dudu banban mui, igual oigeb ag en siksikaimai, ag igual zaiger emgasag ipal ebuan dudu Antiok uzan daremen mui, Siria agaig daremen mui, Silisia agaig daremen sikut wai maraimai, ‘Umaseu’ awarem. \v 24 Ig domun, igual dudu ipal agen beteimai, enimag galau kuatabun ze awaremen domenin, ze go en agal oiagab eg weun. Bo, iguan ag ze go betei ag marabun awarab tam. \v 25 Guzenaimai, ig unum gotulaimai, dudu aliag ag awarabun palautaremun. Go igual zaiger Pol zaug Barnabas dual ereg bitamam. \v 26 Pol zaug Barnabas dual go Yesus nugau salau mina, dudu ipal agen ugarebi, noumabun dabilemenin. Bo, ag goagal doropag en ban dabilab tam. \v 27 Guzenaimai, iguan Zudas, Sailas dual ag waiagab palautarem. Goagal oiagsau eiman sikut e wai marem sul guzenaital awaramam. \v 28 Uwait nugau Ah Wes ig imaig darena, ig uhu ipal ag i maramam. Igul e iwanarai sag guzenan. \v 29 Dudu ipal em Uwait ipal ulapagwag marabun egun aganem, egun go i zan. Ag eseu han i zan. Ag egun dudu agen beguranag olinaranemen egun go i zan. Ag wal igul i macan. Ag ze go sesamoramamen, ag go naliu damamen. Go sag, am ban naliu, suban dacan. \p \v 30 Dudu go tapai maremenin palautarena, Antiok beteimai, duailel goagal oiagab Yesus en petak emenin gotularaimai, agau go sikut wemenin maremen. \v 31 Duailel go sikut wemen goagal oiagab selai dabun nanalaimai, go banban siksikemen. \v 32 Zudas Sailas dual go Uwait nugau ze doimai, awaranemen dudu aliag, gonun, duailel goagal oiagab petak emen ze asiu awaraimai, goagal oiagab gusig maremenin. \v 33 Uzan tub ziwas huia daimai, uzanan duailel go suban dabun ze awaraimai, Yesus nugau ze oi aidanemen dudu waiagab palautaremenin. \v 34 [Bo, Sailas go Antiok uzan dabun dabeleu oun.] \v 35 Pol zaug Barnabas dual go ziwas huia, Antiok daimai, go dudu ipal abai, duailel Uwait nugau Ze abai maremen. \s1 Pol zaug Barnabas dual beu beu wanemenin. \p \v 36 Ziwas huia daimai, Pol nug Barnabas aureun, “Ig koli beteimai, uzan go beu beu getal Uwait nugau Ze abai maremun, igual Kristen zaiger go iboi darem ta, erunai darem piarabun bitap.” \v 37 Go guzenina, Barnabas nug Zon-Mak imai bitabun aneun. \v 38 Bo, Pol nugau dabeleu go Zon-Mak imai bitab uteun. Getal go abai Pampilia agaig daimai, salau poab tam, go utaraimai, koli gonugau uzan waneun. Guzenaimai, Pol nug Zon-Mak imai bitab uteun. \v 39 Agtal banban ze alalaimai, beu beu wanemenin. Barnabas go Zon-Mak imai aimai, tebil ebu Saiprus waug uzan betemenin. \v 40 Pol go Sailas imai aimai, utei unabun, gonun, duailel goagal oiagab petak emenin, goagen Dubanou Ban nug go ag isanarabun gonugau ebeg ebu moitaraimai, waneun. \v 41 Go Siria agaig mui Silisia agaig ebuan oiagab petak emenin dudu gusig mara marai beteun. \c 16 \s1 Timoti go Pol zaug Sailas dual abai ereg wanemenin. \p \v 1 Pol go Antiok uzan uteimai, Derbe uzan eiman betei, koli Listra uzan beteun. Du tub gonugau wanib Timoti, gonugau ougab Yesus en petak eun uzan go dareun. Gonugau anag han gonugau ougab petak eun, go Zuda air. Timoti nugau memeg go Grik du. \v 2 Listra uzanan Kristen duailel, Aikoniam uzanan Kristen duailel mui, agen Timoti nugau igul naliu anem. \v 3 Guzenaimai, Pol nug Timoti imai ereg unabun aimai, gonugau enib galau kuatai moroun. Go ebuan Zuda duailel go abiu Timoti nugau memeg go Zuda du tam, gonun, Pol nug Zuda duailel go oiagab eg i ugamau aimai, igul go meun. \v 4 Go unum ban uzan aidaimai, getal Yesus nugau ze oi aidanemen dudu mui, dudu banban mui, Zerusalem uzan ze pataimai, sikut wemen ze go duailel oiagab petak emenin go awaremen. Go ze go sag sesamorabun aimai awaremenin. \v 5 Guzenaimai, duailel goagal oiagab petak emenin gusig maraimai, ziwas tutak tutak duailel ipal oiagab ailaimai, Kristen duailel asiu usalemen. \s1 Pol nug du tub wabilai sul uligeun. \p \v 6 Pol gonugau zaugul abai Prigia agaig, Galesia agaig ebu sag beteimai, Uwait nugau Ze duailel maremenin. Go ibut ze tubaiman bitabun iborain tam, einen, Uwait nugau Ah Wes nug Esia agaig tubaim Uwait nugau Ze i betei awaran aimai kuatai ze mareun. \v 7 Go betei Misia agal em be ebu beteimai, go Bitinia em ebu siabun guzenemenin. Bo, Yesus nugau Ah Wes nug kuatai ze marena, em go ebu siab tam. \v 8 Guzenaimai, go Misia emgasag zilacoroi beteimai, Troas uzan nomen. \v 9 Troas uzan noimai, umaum, Pol wabilai sul uligeun, Masedonia agaig ebuan du tub nug ameg ebu zoi, tapai daimai, aureun, “Na ibut ze matelaiba, Masedonia alaiba, ig isanigen.” \v 10 Pol go wabilai uligaimai, aigina, igual esab suban maimai, Masedonia agaig betemun. Igual dabeleu go Uwait nug agaig go ebuan duailel Uwait nugau Ze Naliupet awarabun uligeun. \s1 Air tub wanib Lidia gonugau ougab petak eun. \p \v 11 Ig tebil tub oimai Troas uzan uteimai, Samotres em ebu beteimai, uzan go ninemun, umaseu, Neapolis uzan betemun. \v 12 Go eiman Masedonia agaig agal ban uzan wanib Pilipai betemun. Go ban uzan Rom agen gumaranem. Ig uzan go ziwas ginamtal daremun. \p \v 13 Imabun ziwas ebu, uzan go uzaneim ze gasageim nomun. Ig ze go gasag duailel agal Uwait aurabun empip dareu aimai, dabeleimun. Ig noimai hoboi darena, ailel ipal gotulabun alina, iguan Uwait nugau Ze maremun. \v 14 Go ebu air tub dareun. Gonugau wanib Lidia, go Taiataiara uzanan. Air gonugau salau go tibur galau naliu pet ubia gonugau uzanan oimai, aiwag en maraneu. Air go gue Uwait ulagwag muraneu, guzenaimai, Dubanou Ban nug gonugau ougab im oitina, Pol nug Uwait nugau Ze meun suban doi dareun. \v 15 Guzenaimai, air gonug gonugau atagul abai, gonugau salau duailel gonugau zaueim daremen go unum Pol nug ze ziwareun. Guzenaimai, air go nug ig aigeun, Iz Dubanou Ban en oiab petak em ag iz ibail izal zau beteimai, ee zab ta?” Guzenai aigaimai, gusig ze migena, ig go sesamorai betemun. \s1 Pol zaug Sailas dual Pilipai uzan hiacaranem zau oug daremenin. \p \v 16 Ziwas tub ebu, ig Zuda duailel gotulaimai, Uwait auranem uzan bete beteimai, abu ebu salau air tub go wes eg mui tuloromun. Air go wes eg mui ein igul aiu ses zumau duailel awarina, gonugau gumanemen dudu agen aiwag asiu dudu ipal ebuan wanemen. \v 17 Air gonug Pol nugau zaugul abai ereg sesamarai beteimai, enai uleun, “Dudu ag Uwait Banou, Mesgai wag dareu, nugau salau dudu. Ag Uwait nug erunai koli imarabun ze marai aidanem.” \v 18 Air go ziwas umkoskos sesamarai ze go mina, Pol nug salau air go en bisou peimai, kekulaimai, wes eg go aureun, “Iz Yesus nugau wanib ebu, aizem, na air go uteiba, alien!” Guzenina, wes eg ziwas go ebutal air go uteimai, waneun. \p \v 19 Air go gumanem dudu go air go koli salau maba, aiwag wabun iborain tam aimai dabeleimai, aiag sisilina, Pol zaug Sailas dual gusig pataremenin. Guzenaimai, goagen dudu aliag go, dudu banban gotulai daremen goagal ameagab ebu pataraimai abai betemenin. \v 20 Go dudu banban ameagab ebu imaraimai beteimai, enemen, “Zuda dudu e agen igual uzanan duailel ze gugeg beu awaraimai, goagal oiagab asai maremenin. \v 21 Goagen igul beu beu duailel abai maremenin. Igul go igual kasai ze sesamorab tam. Ig Rom emgasag ebuan duailel, gonun, ig igul go dudu aliag go agen guzenemen ig i sesamoramam.” \p \v 22 Guzenaimai, duailel agen Pol zaug Sailas dual bigegwaimai, apiparemen. Guzenina, ze sisiaranemen dudu banban agen malai dudu awarina, goagal tibur galau oi heimai, esalau sul ugabun awaremenin. \v 23 Go gusig esalau sul ugaimai, hiacaranem zau oug hiacaraimai, zau gumaneun du go gue dudu aliag suban gumarabun gusig ze auremenin. \v 24 Zau gumaneu du go goagal gusig ze doimai, dudu aliag go zau tub empip ula dareu oug hiacaraimai, goagal aramag gusig kiai maraimai, zau im gusig gebei memenin. \p \v 25 Umaum ula ebu Pol zaug Sailas dual go Uwait ulagwag moroimai, kabal wai daremenin. Hiacaranem zauan dudu ipal go ereg zau oug daremen go doi daremen. \v 26 Pigaital, mim banou zoimai, hiacaranem zau go unum iloialoieun. Guzenina, zauan go zau im nugtal oiteun. Go us han, dudu ebeagab ebu kiai memen nugtal golosai heun. \v 27 Zau gumaneun du, go asaimai, zau im unum oitai heun peimai, gonugau dabeleu hiacaranem zauan dudu unum uminai wanemen aimai, gonugau maulzag huia oimai, nugtal gonugau enib wamoroi dabeleun. \v 28 Guzenina, Pol nug ulaimai, eneun, “Ei! Ig uminai unab tam, ig unum darem, na nagtal nait enim i wen.” \p \v 29 Guzenaimai, zau gumaneun du nug dudu ipal awarina, al oi zuna, go uminaimai, betei Pol zaug Sailas dual aramag waiagab taubib weun. \v 30 Guzenaimai, go nug uzaneim imarai noimai, awareun, “Du banban aliag, iz ein igul memin, Uwait nug iz koli imailamau?” \p \v 31 Goagen koli auremen, “Nait ounab Yesus en tutak petak emen, Uwait nug nait atanar mui koli imaramau.” \v 32 Guzenaimai, goagen Uwait nugau Ze gonugau atagul mui marena, domenin. \v 33 Umaum, du go nug hiacaranem zau ebuan imarai noimai, goagal suiag unum otoi mareun. Guzenaimai, nug mui gonugau atagul abai ereg Pol nug ze ziwareun. \v 34 Gonug Pol zaug Sailas dual gonugau zaueim imarai beteimai, ee marena, zemenin. Go gonugau atagul abai Uwait en oiagab petak emen, gonun, goagal oiagab oug siksikemenin. \p \v 35 Umaseu, Rom agal dudu banban agen malai dudu palautarena, betei hiacaranem zau gumaneun du auremen, “Dudu aliag go utaremen, unamam.” \p \v 36 Guzenaimai, zau gumaneun du nug Pol aureun, dudu banban agen go hiacaranem zau utarebi, unamam emen go awarem, “Go utei unan. Agal oiagab selai mui unan!” \p \v 37 Pol nug malai dudu awareun, “Ig igul eg tub mab tam, bo, ig duailel ameagab ebu gaul esalau sul iguemen. Ig Rom emgasag ebuan dudu. Ig hiacaranem zau oug heigemen ulis wage wageimai palautigabun dabelem ta? Tam pet! Rom agal dudu banban agtal alaimai, ig palautigebi, unamam.” \p \v 38 Malai dudu go agen beteimai, ze go Rom agal dudu banban awaremenin. Ag Pol zaug Sailas dual Rom emgasag ebuan dudu ze domenin abe maraimai, go uminemenin. \v 39 Guzenaimai, agtal beteimai, bisomagar mui aimai, dudu aliag go uzaneim imarai noimai, awaremen, “Ag e uzan i dacan.” Guzenai awaraimai, palautaremenin. \v 40 Pol zaug Sailas dual go zau uteimai, Lidia nugau zau betemenin, Go ebu beteimai, dudu oiagab petak emen gusig dabun ze awaraimai, utarai wanemenin. \c 17 \s1 Tesalonaika uzanan duailel, go Pol zaug Sailas dual en aiag sisileun. \p \v 1 Pol zaug Sailas dual Lidia nugau uzan uteimai, Ampipolis uzan siemen. Go Ampipolis uzanan betei, Apolonia uzan betemenin. Go uzan go han uteimai, Tesalonaika uzan zomen. Zuda agal gotulanemen zau tub dareu ebu siemen. \v 2 Pol go gue gotulanemen zaueim simai, zobu ainarai uzan go daimai, umkoskos uzan ipal guzenaneu sul, go Uwait nugau Ze nalalaimai, petak pet abai marabun awareun. \v 3 Go nug Uwait nugau Ze nanalaimai, zebigeg awareun, “Uwait nug Yesus go mu banou oimai, noumaimai, koli asabun tapai meun. Yesus go iz ulis gonugau ze awarai darem, go Kristus, du go Uwait nugtal ig imaigabun tapai maimai, palautoroun.” \v 4 Zuda duailel ipal go Pol nugau ze petak aimai, Pol zaug Sailas al tulemen. Grik duailel ipal go Uwait nugau Ze sesamoranem mui, ailel banban ipal han, Yesus en oiagab petak emen. \p \v 5 Zuda dudu ipal go igul go peimai, go goagal oiagab eg warai, ban abu ebu beteimai, dudu igul eg macanemen imarena, dudu egeg go agen duailel ipal agal oiagab asai maremenin. Guzenaimai, go Zeson nugau zaueim beteimai, Pol zaug Sailas dual duailel agal ameagab ebu imarai alabun betei zau talioroi katoromen. \v 6 Go dudu aliag go piarab tam, gonun, goagen Zeson nugau zau og unum silai heimai, zaueim simai, Zeson mui dudu ipal goagal oiagab petak emen imaraimai, uzanan dudu banban ameagab ebu tapai maraimai, enemen, “Dudu go Pol zaug Sailas dual go emgasag unum igul eg mai aidanem. Go ulis igul go mabun igual uzan zomen. \v 7 Guzenaimai, Zeson nug gonugau zaueim marendai, daremen. Go Sisar nugau ze i sesamoranemen. Goagen guzenai ananem, ‘Emgasag ebu gumigabun du tub dareu, gonugau wanib Yesus.’” \v 8 Duailel mui dudu banban mui ze go doimai, goagal oiagab eg weun. \v 9 Uzanan dudu banban agen, Zeson mui, dudu oiagab petak emen mui, go aiwag asiu \it kot\it* gau mabun mina, utarina, unamam aimai, awaremen. Guzenaimai, go koli goagal zau wanemenin. \s1 Pol zaug Sailas dual Beria uzan betemenin. \p \v 10 Umaum go ebu, dudu goagal oiagab petak emen agen Pol zaug Sailas dual wageimai palautarena, Beria uzan betemen. Go Beria uzan simai, Zuda agal gotulanemen zaueim siemen. \v 11 Beria uzanan Zuda duailel goagal igul naliu, goagal igul nug Tesalonaika uzanan duailel goagal igul zilarai darem. Go Uwait nugau Ze doimai, oiagab siksikaimai, Pol nug Uwait nugau Ze ziwas umkoskos nanalaneu, gonugau ze petak abe mabun agtal Uwait nugau ze suban nanalanem. \v 12 Guzenaimai, Zuda duailel asiu uzan go darem goagal oiagab petak emen. Grik dudu banban ipal mui goagal ailel banban go han goagal oiagab Yesus en petak emen. \p \v 13 Dai dai, Zuda duailel Tesalonaika uzan daremen go Pol Beria uzan Uwait nugau Ze marai daren ze doimai, go uzan go simai, duailel goagen Pol zaug Sailas dual zamarabun oiagab asai maremen. \v 14 Guzenaimai, go ebuan dudu oiagab petak emen agen Pol palautina, uzan tub ibut ze gasageim dareu ebu waneun. Sailas zaug Timoti dual go sag Beria uzan daremen. \v 15 Dudu go Pol imai Atens uzan beteimai, go koli Beria uzan bitabun ina, Pol nug Sailas zaug Timoti dual pigai betei go tularaimai, gusig ze awarabun awarina, ze oi betemen. \s1 Pol nug Atens uzanan duailel Uwait nugau Ze mareun. \p \v 16-17 Pol go Atens uzan beteimai, Sailas zaug Timoti dual unabun gumarai dai dai, uzanan em uwait go agal doropag asiu goagal ebeag sil patai memen peimai, go bisomagar piareun. Guzenaimai, ziwas umkoskos, Pol go Zuda duailel agal gotulanemen zaueim beteimai, Zuda dudu mui, emgasag ipal ebuan duailel goagal oiagab petak emen Uwait nugau Ze abai mareun. Go igwanem empip ebu beteimai, duailel inen alanem Uwait nugau Ze maraneu. \v 18 Go awarina, tapaimaranemen dudu ipal goagal wanimag Epikurian dudu mui, Stoik dudu mui, go zuna, Pol al ze ebu alalemenin. Go Yesus noumeun koli waseun ze marai dareun, ipal agen enemen, “Zemeu du go ein ze zemai, aidareu?” Dudu ipal agen enemen, “Go emgasag ipal ebuan em Uwait wanib ebu zemai, aidareu.” \v 19 Guzenaimai, goagen Pol imai aimai, Areopagus gotulanemen uzan ze sisiaranemen dudu banban ameagab ebu imai beteimai, enemen, “Ig ze awau go nagen duailel maranem memen, ig dumam. \v 20 Nait ze ipal ig domun awau, gonun, ig oigeb putputeu, ig ze awau go zebigeg suban aigemen doimai, abe mamam.” \v 21 Atens uzanan duailel mui, emgasag ipal ebuan duailel go dacanemen go unum umkoskos ze awau mina, doimai, go salau tub i macanemen. \p \v 22 Guzenaimai, Pol nug Areopagus uzanan dudu banban ameagab ebu asaimai, eneun, “Atens uzanan duailel, iz ag uligaremin, agal oiagab agal em uwait ulapagwag marabun oiagab petak banou pet macanemen. \v 23 Iz agal zobu pianemen ebu aidanemin, iz agal em uwait ulapagwag maranemen biz ebu guzenai sikut wai memen uligaremin. Biz tub ebu ag guzenai sikut wai memen ‘Em uwait e go ig gonugau wanib i abiu nugau biz.’ Ag go Uwait i abiu ulagwag muranemen, gonun, iz Uwait go gonugau ze awaramoroi. Gonugau wanib Uwait. \p \v 24 Uwait nug em e ebu ece unum dareu go gonug patai meun. Go Emes mui, em e mui, goagal Banou. Go zobu zau dudu agen memen ebu i dacaneu. \v 25 Duailel goagen esab tub murabun iborain tam, einen, esab unum gonugau. Go gonugtal wes awau, esab ipal unum mui, duailel nugtal maraneu. \v 26 Ig duailel ulis e darem, Uwait nug du tutak ebuan patigai mina, go ug ebuan pouina, em e unum iborabun migeun Uwait nugtal ziwas mui uzan dabun mui tapai maimai, patai mareun. \v 27 Uwait nugtal gugeg go meun. Einen, dudu goagen pulig dareu aimai i itanamamen, bo, Uwait go pulig dab tam, go ig waigeb dareu. \v 28 Ig ulis go al daimai, go nug gusig migena, em e ebu dacanem. Getal agal abiu macanemen dudu agen guzenai sikut wemen, ‘Ig han ig gonugau gelegul.’ \p \v 29 Guzenaimai, ig Uwait nugau gelegul darem, gonun, igual dabeleu agal Uwait go gol, silva aiwag sul aimai i dabilan. Dudu agen agal dabeleu eiman ebeag sil patai memen aimai i dabilan. \v 30 Getal dudu ag igul go ag i abiu, gonun, ag esab asiu ulapagwag mabun patai mina, Uwait nug ag eg marab tam. Ulis Uwait nug em e ebuan duailel unum goagal oiagab ailabun aimai ze gusig mareu. \v 31 Go ziwas tub duailel unum sisiarabun tapai meun dareu. Ziwas go ebu go nug duailel agal igul sisiamau. Go subantal sisiaramau. Uwait nug du tub sisiarabun tapai meun. Du go noumina, Uwait nug koli usai meun. Guzenaimai, ig abiu go petak.” \v 32 Duailel ag Pol nugau ze dudu noumemen asamam en ze doimai, dudu ipal goagen peimai welemen, ipal agen enemen, “Ig koli ze go aigemen, dumam.” \v 33 Ag agal oiagab petak ab tam, gonun, Pol go gotulai daremen ebuan utaraimai, waneun. \v 34 Dudu ipal go ula darem, go Pol nugau ze sesamoraimai, goagal oiagab petak emenin. Du tub gonugau wanib Dionisius, go Areopagus uzanan du banou mui, air tub gonugau wanib Daimairis mui, duailel ipal abai ereg goagal oiagab petak emen. \c 18 \s1 Pol nug Korin uzanan duailel Uwait nugau Ze mareun. \p \v 1 Pol go Areopagus uzanan dudu banban ameagab ebu ze marai maziaimai, Atens ban uzan uteimai, Korin ban uzan beteun. \v 2-3 Go ebu Zuda du tub tuloroimai, go al dareun. Du go gonugau wanib Akwila, Pontus agaig ebu ban meun. Gonugau wau wanib Prisila dual, go Rom ban uzanan ulis alemen, einen, Sisa-Klodius nug gonugau emgasag ebu Zuda duailel i damam, unamamen aimai awarina, go Rom ban uzan utei wanemenin. Guzenaimai, Pol go gue Zuda du gonugau wau dual piarabun beteimai, go abai dareun. Go salap zau patai maimai, dudu ipal maraimai, aiwag wanem. Go Pol nugau salau macaneu sul, gonun, go abai salau go mai dareun. \v 4 Pol nug Imabun ziwas ebu gotulanemen zaueim, Zuda duailel mui Grik duailel agal oiagab ailabun ze umkoskos maraneun. \p \v 5 Sailas zaug Timoti dual go Masedonia agaig eiman Pol waugab betena, Pol go salau tub mab tam, go Uwait nugau Ze tutak Zuda duailel Yesus go Kristus aimai awareun. \v 6 Zuda duailel ipal go gonugau ze duabun uteimai, ze biabial kuina, go nug goagal igul eg abai marabun gonugau tibur galau ebuan emwaibul esues kueceimai, awareun, “Uwait nug ag eg marabun aba, go izal uhu tam, go agal uhu. Izal oiab naliu darena, ulis iz emgasag ipal ebuan duailel Uwait nugau Ze awarabun bitai.” \p \v 7 Guzenaimai, go utaraimai, betei du tub wanib Titius-Zastus nugau zau beteun. Go Uwait ulagwag muraneu du. Gonugau zau Zuda duailel agal gotulanemen zau waugab dareun. \v 8 Gotulanemen zau go gumaneu du gonugau wanib Krispus, gonugau ug mui, Korin duailel ipal mui, go Pol nugau ze doimai, oiagab petak aimai, go Pol nug ze ziwareun. \p \v 9 Umaum tub, Dubanou Ban nug Pol wabil eiman sul aureun, “Na i uminen, izal ze duailel awarabun i uten. \v 10 Iz na ibaiz darem. Du tub nug na ibaiz iwai maimai, eg i mizamau, einen, izal duailel asiu go uzan e darem.” \v 11 Guzenaimai, Pol go gue uzan wai tutak geil wasolig sag daimai, duailel Uwait nugau Ze abai marai dareun. \p \v 12-13 Rom agal dudu banban agen du tub wanib Galio, go Grik emgasag gumabun tapai moromen. Go emgasag go gumaneun ziwas ebu Zuda duailel koli gotulaimai, Pol gusig pataimai, ze sisiaranemen dudu banban waiagab imai beteimai, enemen, “Du e go igual duailel Uwait ulagwag murabun igul atai abai maraneu. Ig gonugau ze sesamoraimai, ig Sisar nugau kasai ze i sesamoramam.” \v 14 Pol nug koli awarai ina, Galio nug Zuda duailel awareun, “Ag Zuda duailel, go don! Du e go igual emgasag ebuan kasai ze tub utab tam. Go igul eg pet tub mab tam. Go igul go meun zob, iz agal ze petak awarem zob. \v 15 Bo, go agal kasai ze en alai ailemen, go agtal suban macan. Iz ze go i duai.” \v 16 Gonug guzenai awarina, Zuda dudu ipal palautarena, uzaneim nomen. \v 17 Uzaneim noimai, go aiag sisilina, du tub go goagal gotulanemen zau gumaneu du wanib Sostenes gusig pataimai, Galio nugau zau waugab gaul wemen. Galio gue igul go guzenemen go dabeleu asiu i oun. \s1 Pol nug koli Antiok uzan Siria agaig beteun. \p \v 18 Pol go Korin uzan ziwas umkoskos duailel goagal oiagab petak emen abai daimai, tebil oimai, utaraimai, Siria agaig bitabun dabeleun. Prisila gonugau gamu Akwila dual go Pol al ereg betemen. Pol go tebil wag siab tam ebu, Senkria uzan Zuda agal igul sesamoraimai, gonugau gagalig gulum meun. Go igul tub guzeneun, einen, Uwait dual baib pateun. \v 19 Epesus uzan zoimai, go ebu Prisila gamu Akwila dual utaraimai, Pol nugtal Zuda duailel goagal gotulanemen zaueim Uwait nugau Ze marabun en waneun. \v 20 Goagen go ziwas asiu go abai ereg dabun auremen, go nug awareun, “Iz ag abai ereg ban i dai,” aimai, awareun. \v 21 Go unabun aimai, guzenai awareun, “Uwait nug koli e ebu alen ailaba, iz petak alai.” Guzenaimai, go tebil oimai, Epesus uzan uteimai, Sisaria uzan beteun. \v 22 Go Sisaria uzan beteimai, Zerusalem ban uzan simai, duailel oiagab petak emen ze awarai maziaimai, Antiok uzan koli waneun. \p \v 23 Pol go Antiok uzan ziwas asiu daimai, waneun. Go Galesia agaig mui, Prigia agaig ebu uzan beu beu aidaimai, duailel goagal oiagab petak emen gusig mara marai ai dareun. \s1 Apolos nug Uwait nugau Ze Epesus uzan mareun. \p \v 24 Zuda du tub go gonugau wanib Apolos, go Aleksandria ban uzan go daimai ban meun, go Epesus uzan zoun. Go ze naliu macaneu, go Uwait nugau Ze unum suban abe meun. \v 25 Dudu ipal agen Yesus nugau igul suban abai morona, go nug koli Yesus nugau ze tuguiai duailel ipal abai mareun. Bo, go Zon nugau ze ziwaraneun igul tutak go abiu. \v 26 Go Zuda duailel agal gotulanemen zaueim simai, go duailel uminarab tam. Uwait nugau Ze gusig mareun. Guzenina, Prisila gamu Akwila dual go gonugau ze doimai, goagal zau imai beteimai, Yesus nugau ze ipal go i abiu goagen go suban abai moromen. \v 27 Apolos go Uwait nugau Ze Akaia agaig marabun unabun dabilena, Epesus uzanan Kristen duailel agen gonugau dabeleu gusig morona, Akaia agaig ebuan Kristen duailel go imabun aimai, sikut wai morona, oimai beteun. Guzenaimai, agaig go ebu, Apolos nug beteimai, Uwait nug gonugau ougab naliu mui eiman duailel isanarena, goagal oiagab petak emen, duailel go suban isanareun. \v 28 Go duailel ipal agal ameagab ebu, Zuda dudu abai ze ze maimai, gonug Uwait nugau Ze nanalaimai, abai mareun, petak Yesus go Kristus, du go gue Uwait nug palautina, go imarabun aleun. \c 19 \s1 Pol go Epesus uzan beteun. \p \v 1-2 Apolos go Korin ban uzan Akaia agaig darena, Pol go Prigia agaig uteimai, aidai dai betei, Epesus ban uzan zoun. Go ebu, dudu ipal oiagab petak emen gotularaimai, kanabareun, “Ag agal oiagab petak aimai, Uwait nugau Ah Wes omen ta?” Goagen koli auremen, “Ah Wes dareu ig i abiu.” \v 3 Guzenina, Pol nug koli kanabareun, “Ag ein igul eiman dudu ze ziwaremen?” Goagen koli enemen, “Ig Zon nugau igul eiman sesamoraimai, ze ziwigemen.” \v 4 Pol nug koli eneun, “Getal Zon nug duailel goagal igul eg ebuan kekulina, ze ziwareun. Gonug duailel du go ulis alai dareu, go en goagal oiagab petak abun aimai guzenai awareun. Du go gue Yesus.” \v 5 Go ze go doimai, Yesus en oiagab petak emen duailel ipal abai marabun dudu ipal ze ziwemenin. \v 6 Pol nug gonugau ebeg duailel goagal tabaiag patena, Uwait nugau Ah Wes go ebalagab zuna, goagen emgasag ipal ebuan ze beu beu go getal i abiu go eiman Uwait nugau wanib ulagwag moromen. \v 7 Duair unum go begurug sag guzenai sul. \v 8 Pol geil ainarai uzan go daimai, go Zuda duailel agal gotulanemen zaueim simai, umkoskos Uwait nugau Ze petak abe mabun gusig ze awareun. Go abai daimai, Uwait em e alai gumabun ze unum marai dareun. \v 9 Duailel ipal goagal oiagab gusig mina, go gonugau ze duabun uteimai, enemen, “Go Dubanou Ban nugau Abu sesamorabun ze tapaimigeu ze go polumaraneu.” Guzenina, Pol go utaraimai, go nug Yesus en oiagab petak emen duailel imarai, Tiranus nugau ze macanemen empip zaueim betemen. Pol nug ziwas tutak tutak duailel abai ze sisianeun. \v 10 Pol go wai aliag igul go guzenina, Zuda duailel go mui, Grik duailel Esia agaig dacanemen mui, go unum Uwait nugau Ze domen. \s1 Skeva nugau gelegul. \p \v 11 Uwait nug Pol nugau ebeg ebu gugeg banou beu beu meun. \v 12 Duailel igul go uligaimai, goagen bam zig mui, tibur galau ogog ipal mui, oimai, Pol nugau enib gagoroimai, ebeu dudu waiagab beteimai, go ebalagab mina, ebeu eg mui, wes eg go ebalagab daremenin utei unanem. \v 13 Zuda dudu ipal agen han betei aidaimai, wes eg oiabun, go Yesus nugau wanib pataimai, wes eg zilagai oiabun guzenemen. Ipal agen wes eg awaranem, “Iz Yesus, du go, Pol nug awaraneu, gonugau wanib ebu ag pigai unabun gusig awarem.” \v 14 Zuda agal Uwait ula dacaneun du banou tub wanib Skeva, gonugau gelegul kwali sag agen igul go guzenanem. \v 15 Bo, ziwas tub ebu wes eg go nug awareun, “Iz Yesus zaug Pol dual abiu. Ag inen?” \v 16 Du go gue wes eg eiman aigsisilaimai, dudu kwali sag ugaraimai, eg maraimai, goagal tibur galau unum bigagai marena, burum goagal zau eiman uminai wanemenin. \v 17 Zuda duailel mui, Grik duailel go Epesus uzan dacanemen ze go doimai, unum banban uminemen. Guzenaimai, goagen Yesus nugau wanib wag pet ulagwag banou moromenin. \v 18 Duailel goagal oiagab petak emen goagen zoimai, goagal igul eg guzenanemen unum araog memen. \v 19 Dudu ipal getal eten macanem go goagal agau oug oz ze sikut wemen dareu unum oi alaimai, duailel goagal ameagab ebu ab banou oug agaremenin. Go agau go dudu ipal maremen zob, go aiwag asiu tausen houhou wasolig (60,000) \it kina\it* sul wabun iboin pet. \v 20 Uwait nugau Ze emgasag unum iboraimai, gusig pet e zoun. \s1 Epesus dudu ipal agen Pol en banban aicagsisileun. \p \v 21 Igul go unum guzenaimai, Pol go Masedonia agaig mui, Akaia agaig eiman beteimai, Zerusalem ban uzan bitabun dabeleun. Gonugau dabeleu eiman eneun, “Iz go ebu beteimai, Rom ban uzan han betei piai,” eun. \v 22 Guzenaimai, go nug Timoti zaug Erastus dual gonugau salau isanuranemen dudu aliag palautarena, Masedonia agaig betena, nug Esia agaig ziwas asiu dareun. \p \v 23 Ziwas go ebu, dudu ipal go Uwait nugau abu sesamorabun uteimai, ze ze ebu alalemen. \v 24 Du tub gonugau wanib Demitrius, go aiwag tub wanib silva ebuan esab ipal patai macaneu. Gonug aiwag go silva eiman em uwait go wanib Artemis nugau zobu zau dorog ginaginam asiu patai mina, dudu ipal agen gau mina, go ebuan aiwag asiu waneu. Guzenaimai, go nug dudu asiu silva salau mai maraimai, aiwag banou waneu. \v 25 Gonug dudu go abai dudu esab asiu patai macanemen mui, gotularaimai, awareun, “Zaiar, ag abiu igual aiwag naliupet asiu salau go eiman zuaneu. \v 26 Du go wanib Pol nug ein ze macaneu agtal doiban, sisian. Gonug enaneu, dudu agen go agal ebeag sil em uwait dorog patai macanemen, esab go polu wes. Guzenaimai, go nug Epesus uzan mui, Esia agaig ebuan duailel asiu pet unum awarina, gonugau ze tutak sesamorem. \v 27 Go Pol nugau ze nug igual aiwag salau eg migabun iborain pet. Go sag tam, duailel agen air go Artemis igual em uwait banou nugau zobu zau koli i ulagwag muramamen. Air go duailel unum Esia agaig mui, em go unum ulagwag muranemen, gonugau gusig poamau.” \p \v 28 Duailel go ze go doimai, aiag sisilina, gusig ulaimai, enemen, “Epesus uzanan em uwait Artemis go igual Banou.” \v 29 Uzanan duailel unum aiag sisilina, dudu ipal agen Gaius zaug Aristarkas dual, Masedonia agaig ebuan dudu aliag Pol al ereg aidanemen, gusig pataraimai, goagal gotulanemen empip banou ebu keuarai betemen. \v 30 Pol go nugtal duailel ameagab ebu bitabun dabeleun, bo, duailel goagal oiagab petak emen goagen kuatai ze aurina, uteun. \v 31 Dudu banban ipal go Pol nugau zaugul, goagen han ze palautaimai, auremen, “Na uzan go duailel gotulanemen ebu i beten.” \v 32 Duailel unum pie pie aimai, go ze beu beu ulina, duailel asiu ipal agen einen gotulemen go i abiu. Go gaul ulai daremen. \v 33 Zuda dudu agen Aleksanda duailel ameagab ebu suina, sieun, gonun, dudu ipal agen go zebigeg duabun, dabilemen. Guzenaimai, Aleksanda nug duailel soebiag, ze mabun aimai gonugau ebeg sil soan aimai awareun. \v 34 Go Zuda du peimai, abiu maimai, go oiagab tutak maimai, koli koli ulaimai, enemen, “Igual Artemis go Epesus uzanan Banou.” \p \v 35 Dai daimai, ban uzanan gumaraneu du banou tub go zoimai, go nug duailel soabun awareun. Duailel unum soina, go nug guzenai awareun, “Epesus uzanan duailel, em e ebuan duailel unum abiu Epesus ban uzanan duailel agen Artemis Banou go nugau zau mui, gonugau dorog ulagwag macanemen Mesgai wageim noun mui, gumaranemen, go ag abiu. \v 36 Guzenaimai, du tub nug go igul gue i abiu aimai i anamau. Guzenaimai, go soaimai, iau darenar. \v 37 Agen dudu aliag e imarai alemen, bo, goagen zobu zauan esab tub zob wab tam. Igual em Uwait ze biabial kuai murab tam. \v 38 Bo, Demitrius gonugau salau zaugul abai go ze mui aba, sisiarabun empip dareu. Sisiarabun dudu darem. Go ebu betei ze mabun iboin. \v 39 Ag ze ipal mui aba, agal gumaranem dudu banban go gotulabun ziwas ebu, go ze go suban mamamen. \v 40 Ig ulis uhu wabun iboin, einen, ig ulis zebigeg tamacag gaul alalai darem. Rom gumaranem dudu agen ig uhu migamam. Einen, ig alalabun zebigeg ag awarabun iborain tam.” \v 41 Du banou gonug ze awaraimai, duailel palautarena, goagal uzan wanemenin. \c 20 \s1 Pol go koli Masedonia agaig mui Grik emgasag beteun. \p \v 1 Go ze ebu alalemenin unum noumina, Pol nug duailel goagal oiagab petak emen gotularaimai, gusig dabun ze awaraimai, ‘Kero’ awaraimai, utarai Masedonia agaig waneun. \v 2 Go agaig go eiman beteimai, duailel go ebuan gusig dabun ze mareun. Guzenaimai, go Grik emgasag beteun. \v 3 Go ebu geil ainarai dareun. Gonugau esab suban maimai, Siria agaig tebil oimai, bitabun dabeleun. Zuda duailel agen go webi, noumabun ze doimai, koli Masedonia agaig bitabun dabeleun. \v 4 Dudu ipal go Pol al wanemen goagal wanimag go ena: Pirus nugau nag, Sopater go Beria uzanan, Aristarkas zaug Sekundus dual go Tesalonaika uzanan, Gaius go Derbe uzanan, Tikikus zaug Tropimus dual go Esia agaig ebuan mui, Timoti han ereg betemen. \v 5 Dudu go amegai beteimai, Troas uzan ig gumigai daremen. \v 6 Pasowa Imabun ziwas maziaimai, ig Pilipai uzanan tebil wag utei beteimai, go ziwas tabkwai ebu Troas uzan tularemun. Ig go ebu betei, zobu tutak daremun. \s1 Pol nug Troas uzan du tub noumeun go asai meun. \p \v 7 Ginam zobu umaum, ig Uwait nugau ee zabun unum gotulemun. Pol nug duailel ze mareun. Go tuaba umaseu, uzan go utei unabun, gonun, go ze marai betei umaum ula ebu. \v 8 Al asiu usaimai, gotulanemen zaueim empip tub wag pet ig gotulai daremun ebu, unum asarai memen dareun. \v 9 Mogoi magun tub gonugau wanib Iutikus go wag zau wol abu ebu hoboi daimai, Pol ze marena, doi dareun. Iutikus go ames maimai, ames waugweun. Ames waugwina, zau wageim alai em nogoug ebu noi beteun. Dudu goagen noi imai aimai, pemen go noumeun. \v 10 Pol go noimai, du go gonugau ebeg sil pataimai, eneun, “Ag dabeleu asiu i on, gonugau dorog bitab tam, go awau dareu.” Guzenina, mogoi go koli aseun. \v 11 Guzenaimai, Pol koli simai, duailel abai Uwait nugau ee zeun. Ee zaimai, go abai ze mai betei em, unum ilina, Pol go utarai waneun. \v 12 Du go noumab tam, imai gonugau zau alaimai, go banban siksikemenin. \s1 Pol go Troas uzan uteimai, Miletus uzan beteun. \p \v 13 Ig tebil tub wag ebu Asos uzan amegai beteimai, Pol gumei darena, Pol go emen arab ebu uzan go betei tuligabun aigeun. \v 14-15 Go betei Asos uzan tuligena, iguan go tebil ebu imai aimai, Mitilini uzan betemun. Mitilini uzan betei nineimai, go eiman Kios waug uzan betemun. Go ebu ninemun, umaseu, Kios waug uzanan betei Samos waug uzan betemun. Kolital ninemun, Samos waug uzanan betei Miletus uzan betemun. \v 16 Pol go ziwas ipal Esia agaig ebu dabun uteimai, go Epesus uzan zilacoroi unabun dabeleun. Go pigai Zerusalem uzan Pentikos ziwas ebu bitabun dabeleun. \s1 Pol nug Epesus uzanan dudu banban suban dabun ze awareun. \p \v 17 Pol go Miletus uzanan, Epesus uzanan Kristen dudu banban go alai tulurabun aimai ze palauteun. \v 18 Dudu banban go gue waugab alai gotulina, go nug awareun, “Ag abiu iz amegai ag abai Esia agaig e ebu ag ula erunai dacanemin agal ameag nug uligilemen. \v 19 Iz izal wanim wag mab tam. Iz Uwait Banou nugau salau mina, Zuda duailel agen iz eg milabun dabilemenin. Go gonun iz oiab uhu mina weinanemin. \v 20 Ag abiu, iz ag isanarabun Uwait nugau Ze tub izal oiab oug i wageimai macanemin. Ze go unum agal gotulanemen zaueim mui agal zau tutak tutak betei unum awaranemin. \v 21 Iz Zuda duailel mui emgasag ipal ebuan duailel goagal igul eg uteimai, agal oiagab Uwait en tutak kekulaimai, igual Dubanou Ban Yesus en agal oiagab petak an aimai gusig ze awaranemin. \p \v 22 Ulis, iz Uwait nugau Ah Wes nugau dabeleu sesamoraimai, Zerusalem ban uzan bitamoroi. Iz i abiu duailel agen go ebu iz erunilamam ab. \v 23 Iz abiu uzan tutak tutak ebu Uwait nugau Ah Wes nug dabeleu gusig mileimai, aileun, hiacaranem zau oug mizeimai, igul eg mu banou mui mizabun gumizai dareu aimai aileun. \v 24 Bo, iz izal dorop en dabeleu asiu i om. Izal dabeleu salau go Yesus Kristus nug mabun mileun go Uwait nug gonugau ougab naliu mui eiman ig isanigabun Ze Naliupet emgasag unum awarabun aidarem. \p \v 25 Ag go don, getal iz ag abai alai daimai, Uwait nugau gumarabun ze awaremin, iz abiu aiu ses ag izal aip i pimamen. \v 26 Guzenaimai, iz Uwait nugau Ze ulis awarem, aiu ses du tub ag ula ze e wai heimai, ag i sesamoremen aimai, awaraba, Uwait nug du go eg muraba go izal uhu tam, gonugau uhu. \v 27 Iz Uwait nug ein igul mabun unum awarabun uminab tam. \v 28 Ag agtal mui duailel oiagab petak emen mui, suban gumaran. Uwait nugau Ah Wes nug ag gonugau duailel gumarabun tapai mareun, Ag suban gusig tapai daiban, duailel Dubanou Ban en oiagab petak emen gumaran. Yesus Kristus nug ag gonugau eseu sil gau mareun, gonun, ag gonugau pet. \v 29 Iz abiu, aiu ses iz ag utarai wanemin, dudu ipal go bau zag egonou pet agen zoimai, duailel oiagab petak emen eg maramam. \v 30 Aiu ses, agal dudu ipal agtal zoimai, polu ze maimai, duailel ipal agal oiagab petak emen go dudu eg sesamaramam. \v 31 Gonun, ag umkoskos gusig tapai dacan. Ag dabilan, wai ainarai amban umaum iz salau banou maimai, ag Uwait nugau Ze marai aidanemin. \p \v 32 Ulis iz ag Uwait nugau ebeg ebu marem. Gonug gonugau ougab naliu mui eiman ag isanaraimai, ag gusig maramau. Gonug ag esab nugtal gonugau duailel marabun tapai mareun sul ag marabun iboin. Ag gonugau ze sesamoramamen, go nug ag guzenai isanaramau. \v 33 Iz dudu ipal agal aiwag silva ta gol ta esab en oiab i alanemin. \v 34 Ag abiu, iz izal ebesil salau gusig maimai, iz izatal mui, izal zaiar isanaranem. \v 35 Iz esab go izal ebesil memin, ig salau go igual ebeig siltal salau maimai, duailel ipal gusig tamacag salau go gusig pet isanarabun abai maremin. Ig guzenai dabelem, igual Dubanou Ban Yesus nug ze go eneun, ‘Du in dudu ipal agen esab muranemen, siksikamau go ginampet. Bo, du in dudu ipal esab maraneu, go banban siksikamau.’” \p \v 36 Pol gue ze go maziaimai, dudu go abai taubib waimai, Uwait aureun. \v 37 Go unum oiagab eg pet ugarina, weinaimai, molotoromenin. \v 38 Duailel go oiagab banban eg weun, einen, Pol nug go koli gonugau aiu i pimam aimai awareun. Guzenaimai, go sesamorai tebil ebu moitabun nomen. \c 21 \s1 Pol Zerusalem ban uzan beteun. \p \v 1-2 Ig Epesus dudu banban ‘Kero’ awaraimai, utarai wanemun. Ig beteimai, waug uzan tub wanib Kos betemun. Go ninemun, umaseu, Rodes waug uzan betemun. Go eiman koli Patara uzan betemun. Uzan tub tebil tub Ponisia agaig bitabun dareun ig tebil go wag simai, wanemun. \v 3 Ig beteimai, Saiprus agal em waug pemun, em waug go siab tam, zilaoroimai, Siria agal agaig ebu simai, Tair uzan beteimai, go uzanan esab oi abun tebil imeun. \v 4 Uzan tub duailel ipal Uwait en oiagab petak emen tularaimai, go abai zobu tutak daremun. Duailel go Uwait nugau Ah Wes nug dabeleu marena, Pol go Zerusalem ban uzan i siabun aimai kuatai ze auremen. \v 5 Bo, ig uzan go utei unabun ziwas zuna, utarai tebil ebu nomun. Uzanan Kristen dudu unum goagal geleagar ulaiagar mui ig tebil ebu siabun ibut ze gasageim imaigei nomen. Go ebu ig taubib waimai, ereg go abai Uwait auremun. \v 6 Guzenaimai, iguan ‘Kero’ awaraimai, ig unabun tebil wag sina, go goagal uzan beu beu betenar. \p \v 7 Ig Tair uzan uteimai, Tolomes uzan betemun. Go ebu duailel ipal agal oiagab petak emen betei tularaimai, go abai ziwas tutak daremun. \v 8 Nineimai, umaseu, asaimai, uzan go uteimai, Sisaria uzan betemun. Go ebu, Uwait nugau Ze maraneu du wanib tub Pilip nugau zau daremun. Getal dudu ipal kwali sag Zerusalem uzan duailel isanarabun tapai maremenin, dudu kwali sag go ebuan du Pilip go dareun. \v 9 Pilip gonugau alegul magun iwanarai sag go Uwait nugau ze doimai, awaranemen ailel. \v 10-11 Ig go ebu ziwas asiu darena, Uwait nugau ze doimai, awaraneun du tub, gonugau wanib Agabus go Zudia agaig eiman aleun. Go ig waigeb zoimai, Pol nugau us oimai, gonugau arab ebeg ebu kiai maimai, eneun, “Uwait nugau Ah Wes nug guzeneun, ‘Us e atag du, go Zuda duailel agen us e kiai mem pem sul, aiu ses go han guzenaimai, emgasag ipal ebuan dudu ebeagab ebu mamam.’” \v 12 Ig ze go doimai, ig uzanan dudu go mui Pol Zerusalem uzan i bitamau aimai ze gusig auremun. \v 13 Iguanag go guzenai aurina, go nug koli guzenai aigeun, “Ag einen enai weinina, izal oiab eg wai meu? Zerusalem uzanan dudu agen iz Yesus nugau salau meminag, go en gusig patilamam, izal dabeleu go iboi. Go iz iwebiag, noumanai go han go iboi.” \v 14 Ig gonugau dabeleu koli kekulabun iborain tam. Guzenaimai, ig auraimai, enemun, “Uwait Banou gonugau dabeleu na ebizab zumau.” \p \v 15 Sisaria uzan go ziwas ipal mazicina, ig igual esab unum suban maimai, Zerusalem ban uzan siemun. \v 16 Sisaria uzanan duailel ipal go Yesus en oiagab petak emen go ereg ig sesamigai beteimai, du tub go getal gonugau ougab petak eun du, gonugau wanib Nason, ig du gonugau zau ninabun imaigei betemen, du go gue Saiprus em waug ebuan. \s1 Pol Zerusalem ban uzan sieun. \p \v 17 Ig Zerusalem ban uzan sina, igual zaiger ipal goagal oiagab petak emen go ig peigaimai, siksikemen. \v 18 Ninemun, umaseu, ig Pol al Zems piabun aimai betemun. Go uzanan oiagab petak emen dudu banban go Zems al daremen betei tularemun. \v 19 Pol nug umaseu awaraimai, ein salau emgasag ipal ebuan duailel ebalagab Uwait nug gonugau ebeg sil meun, salau dudu ipal unum ze suban mareun. \v 20 Go unum ze go doimai, Uwait nugau wanib wag pet ulagwag moromen. Guzenaimai, goagen auremen, “Zaig Pol, e ebuan Zuda duailel asiu go goagal oiagab ailemenin. Bo, go Zuda agagal kasai ze sesamorabun gusig macanemen. \v 21 Dudu ipal agen na en guzenanem, ‘Pol nug Zuda duailel go emgasag ipal ebu darem, go Moses nugau kasai ze i sesamorab aimai awaraneu. Gonug en aneu, ag agal geleagar agal enimag galau i kuatan. Go muz igul koli i sesamorabun awaraneu.’ \v 22 Na e ebu zomen abiu mizamam. Gonun, ig na ein erunizamam? \v 23 Ig na igul go guzenabun aizamoroi, dudu iwanarai sag ig ibaig go Uwait nugau salau mabun baib memen darem. \v 24 Na dudu go imaraiba, go abai koli Uwait nugau ameg ebu naliu usalabun, na goagal egun Uwait ulagwag murabun gau maiba, goagal gagaliag ulig kuatarebi gulum damam. Na guzenemen, duailel go unum abe mamam, ze go getal domenin go petak tam, na nagtal Moses nugau kasai ze sesamorem aimai dabilanem. \v 25 Bo, go emgasag ipal ebuan duailel goagal oiagab petak emen iguan sikut wai maraimai, awaremun go em uwait ulagwag moroimai, ee biz ebu aganemen mui, egun eseu mui, egun ipal beguranag olinarena, noumemen go ag i zan. Ag wal igul i macan aimai awaremun.” \v 26 Guzenaimai, nineimai, umaseu, Pol nug dudu iwanarai sag go imaraimai, go abai koli naliu usalabun wanemen. Go guzenaimai, go Uwait esab muranemen zau banou simai, Uwait ula dacanemen dudu ziwas eiceisab uteimai, go unu tamacag usalabun Uwait egun biz ebu agaimai murabun kanabareun. \s1 Dudu agen Pol zobu zau oug gusig patemen. \p \v 27-28 Gil kwali sag tapai memen go maziabun ina, Zuda duailel ipal go Esia agaig ebuan agen Pol Uwait esab muranemen zau simai dareun peimai, goagen duailel unum goagal oiagab eg asai maraimai, imarai zomen. Guzenaimai, Pol gusig pataimai, goagen gusig ulaimai enemen, “Israel duailel, ag ig isanigen. Du e nug uzan beu beu unum beteimai, Moses nugau kasai ze mui Nou Zau banou tub mui igual igul mui eg aimai wanimag ebu ze marai marai aidaneu. Gonug emgasag ipal ebuan dudu imaraimai, Nou Zau banou tub zaueim Zuda agal empip ebu imarai zoun. Go nou pet nou, gonun, go igual Nou Zau eg meun.” \v 29 Go guzenemen, einen, getal Tropimus go Epesus uzanan go Pol al uzan go dareun pemen, gonun, goagal dabeleu Pol nug du go Nou Zaueim imai sieun aimai anemen. \v 30-31 Guzenaimai, dudu unum goagal oiagab asai marena, go pigai alaimai, Pol gusig pataimai, Nou zauan patai suai ina, uzaneim noun. Guzenaimai, zobu zau im go gebei memen, Duailel agen Pol wai iabun ina, du tub nug pigai beteimai, Rom agal malai dudu gumaraneu du banou aureun, “Zerusalem uzanan duailel go alalai darem.” \v 32 Pigai malai du banou go nug asaimai, gonugau malai dudu ipal imarai, duailel go gotulai daremen ebu noun. Duailel ag go malai dudu agal du banou mui nuna, uligaraimai, go Pol wai daremen utemen. \v 33 Malai dudu go goagal banou nug Pol waugab beteimai, gusig pataimai, us sil ebeg kiai mabun aimai, gonugau malai dudu awareun. Guzenaimai, go nug duailel kanabareun, “Du e in? Go eruneun?” \v 34 Goagen polu ze beu beu gonugau enib ebu memen. Malai dudu goagal banou go goagal ze asiu suban duabun iboin tam, gonun, gonugau malai dudu awarina, Pol goagal zaueim imai siabun aimai awareun. \v 35 Go imai zau abu gatugat waugab zuna, duailel go oiagab zabeg pet zuna, go wabun ina, malai dudu agen go golosai oimai, gamai wanemen. \v 36 Duailel agen sesamarai simai, gusig ulaimai enemen, “Webi, noumamau!” \s1 Pol nug gonugau ougab petak eun zebigeg Zuda duailel awareun. \p \v 37 Malai dudu agen Pol zaueim imai siabun ina, Pol nug malai dudu agal du banou Grik ze eiman aureun, “Iz duailel ze marabun iboin ta?” Du banou gonug Pol aureun, “Ei, na Grik ze macanem ta? \v 38 Iz dabelem na Izip du. Getal go ig ibaig malai maimai, dudu tausen iwanarai sag alalabun malai mui imaraimai, du tamacag uzan betei gotulareun aimai dabelemin.” \v 39 Pol nug eneun, “Tam. Iz Zuda du, izal uzan Tarsus, Silisia agaig ebuan, go izal em wanib a. Na iz utileben, duailel ze maramoroi.” \v 40 Go malai du banou nug io aimai aurina, Pol gue abu gatugat go ebu tapai daimai, duailel soabun aimai gonugau ebeg sil soan aimai awarina, duailel unum soina, Pol nug Hibru ze eiman guzenai awareun, \c 22 \p \v 1 “O mekaite, zaiar, ag go don. Iz koli iz en ag ze awaramoroi.” \v 2-3 Go Pol nug Hibru ze eim awarina, doimai, unum soina, go nug awareun, “Iz Zuda du Tarsus uzan Silisia agaig ebu soli wemen, bo, iz Zerusalem uzan e ebu ban memin. Gamaliel go izal abai mileun du. Gonug iz igual embigeg agal kasai ze unum suban abai mileun. Ag ulis kasai ze go gusig sesamoremen sul, iz han guzenaital Uwait suban gusig sesamorem. \v 4 Iz duailel ipal Yesus en oiagab petak emen eg maranemin. Izan izal zaiar agen duailel ipal us sil goagal aramag ebeag kiai maraimai, duailel ipal ugarina, noumabun aimai awaremin. Ipal hiacaranem zau oug hiacarabun imarai betemin. \v 5 Uwait ula dacanemen dudu banban mui, Zuda duailel agal gumaraneu dudu banban go unum igul go getal macanemin abiu, goagen ze go petak amam. Iz sikut wai milena, Damaskus uzan, duailel oiagab petak emen gusig pataraimai, mu banou maraimai, imarai alai hiacaranem zau oug hiacarabun betemin. \s1 Pol nug gonugau ougab petak eun zebigeg awareun. \p \v 6 Iz dudu go Damaskus uzan gusig patarabun betemin, Damaskus uzan waugab sina, am ban ula sul ebu, pigai al banou tub Emes wageim amel sul nug iz ebilab heun. \v 7 Guzenina, iz em nogoug ebu oilai hina nuna, du tub nugau zeu sul nug aileun, ‘Sol, Sol, na iz einen eg milei darem?’ \v 8 Guzenaimai, izan koli enemin, ‘Ban, na in?’ Gonug koli iz aileun, ‘Iz Yesus, Nasaret uzanan, na iz eg milei darem.’ \v 9 Dudu ipal iz ibail ereg betemen go al banou peimai, uminemenin. Du tub nugau zeu sul nug iz aileun go duab tam. \v 10 Izan koli auremin, ‘Dubanou Ban, iz erunai?’ Dubanou Ban nug koli aileun, ‘Na asaimai, Damaskus uzan sinen, go ebu na Uwait nug erunabun tapai mizabun go aizamau.’ \v 11 Go al banou nug iz ame kumi meun, em piabun iborain tam. Guzenaimai, iz sesamilai betemen dudu agen izal ebe pataimai, Damaskus uzan imailei siemen. \v 12 Uzan go du tub dareun, gonugau wanib Ananaias, go iz peilabun aleun. Go igual kasai ze unum sesamoraneu, gonun, Zuda duailel go abiu gonugau igul naliu. \v 13 Go iz waiab alai tapai daimai, aileun, ‘Zai Sol, na koli em pen aimai ailina, go ebutal pigai iz ame ameitaimai, go pemin.’ \v 14 Gonug guzenai aileun, ‘Igual embigeg agal Uwait nug na gonugau salau du naliu Yesus piabun mui, gonugau ogusau nug aizaba, duabun nugtal tapai mizeun, go gonugau dabeleu na mizeun, gonun, ein igul go meun na abiu. \v 15 Guzenaimai, na esab go nait amen nug pemen mui, ze ipal domen, mui, duailel go unum awaramam. \v 16 Zai, na einen ban darem? Na ze ziweimai, gonugau wanib ebu go auremen, nait igul eg zilagai mizamau.’ \s1 Uwait nug Pol emgasag ipal ebuan duailel gonugau ze marabun palautoroun. \p \v 17 Guzenina, iz koli Zerusalem uzan betemin. Go ebu Uwait esab muranemen zaueim Uwait aurai darendai, iz wabil eiman sul Dubanou Ban pemin. \v 18 Go ebu, Dubanou Ban pina, go nug aileun, ‘Na pigai asaiba, Zerusalem uzan utei beten, einen, e ebuan duailel go nait ze iz en awarina, duab tam.’ \v 19 Izan koli auremin, ‘Dubanou Ban, go iz abe milemen. Iz gotulanemen zaueim unum beteimai, duailel goagal oiagab petak emen betei gusig pataraimai, hiacaranem zau oug hiacaraimai, ugaranemin. \v 20-21 Getal Stiven, du go nait wanim duailel awarai aidaneu igul go guzenemen ziwas ebu, iz waugab tapai darendai, wai hemenin pemin. Ziwas go ebu izal oiab naliu usaleun. Iz dudu go Stiven wemen agal tibur galau gumei daremin.’ Bo, Dubanou Ban gonug koli aileun, ‘Na beten, iz na emgasag pulig ipal emgasag ebuan duailel ebalagab palautizem.’” \s1 Pol nug iz Rom emgasag ebuan du eun. \p \v 22 Duailel go Pol nugau ze doi beteimai, ze go emgasag ipal bitabun en doimai, aiag sisilina, koli banban ulaimai, enemen, “Webi, noumamau! Du guzeneneg go em e ebu utebi, i damau.” \v 23 Go gaul gaul gusig ulaimai, goagal tibur galau oi heimai, emwaibul oimai, wag amaremen. \v 24 Malai dudu go agal du banou nug go guzenina piaraimai, gonugau malai dudu awarina, Pol goagal zaueim imai siemen. Simai, duailel einen Pol en aiag silaneu aimai, duabun, gonugau malai dudu go Pol busil higwagabun awareun. \v 25 Bo, go Pol busil higwagabun gonugau ebeg kicina, Pol nug malai du tub waugab tapai dareun go aureun, “Agal kasai ze ebu ag Rom emgasag ebuan du gonugau ze piab tam ebu esalau sul wabun sikut dareu ta?” \v 26 Malai du go gonugau ze doimai, goagal du banou ebu simai, aureun, “Na erunamoroi? Du go gue Rom du.” \v 27 Guzenina, malai dudu agal banou go nug Pol waugab beteimai, aureun, “Na iz ailen, na petak Rom emgasag ebuan du ta?” Pol nug koli aureun, “Io, iz Rom emgasag ebuan du.” \v 28 Malai dudu agal banou go nug koli eneun, “Iz Rom emgasag ebuan du usalabun aiwag asiu memin.” Pol nug eneun, “Izal mekai anikai dual go Rom emgasag ebuan, gonun, iz Rom emgasag ebu ban memin.” \v 29 Guzenai awarina, dudu go kanababun aimai dabilei daremen uminai wanemen. Malai dudu agal banou go nug Pol go Rom emgasag ebuan du doimai, nugtal Pol us sil gusig kieun abe maimai, go umineun, \s1 Pol nug Zuda dudu banban ze mareun. \p \v 30 Malai dudu agal banou nug einen Zuda duailel agen Pol nugau enib ebu ze memen abe mabun aimai guzeneun. Guzenaimai, nineimai, umaseu, go Pol nugau ebeg us kiai memen aitulei hina, go nug Uwait ula dacanemen dudu banban mui, Zuda duailel goagal gumaranem dudu banban mui, gotulabun gusig ze palauteun. Alai gotulina, go nug Pol imai aimai, alai goagal ameagab ebu tapai meun. \c 23 \p \v 1 Pol nug dudu banban gusig deleu araimai, awareun, “O zaiar, Israel dudu, iz getal Uwait nugau ameg ebu naliu daimai, aidanemin. Igul eg tub mab tam alai ulis darem. Guzenaimai, izal oiab naliu usaleu.” \v 2 Uwait ula dacanemen dudu agal banou wanib Ananaias nug ze go doimai, dudu ipal Pol waugab tapai daremen gonugau ogusau pouabun awareun. \v 3 Go guzenabun ina, Pol nug aureun, “Na gilan eg sul dudu agen seu ausiau sil ziorina, naliu usalaneu, bo, ougab oug eg pet dareu. Uwait nug na niwamau. Na e ebu hoboi daimai, kasai ze eim izal igul sisiai milei darem. Bo, na nagtal kasai ze go suban i sesamorem. Guzenaimai, na dudu ipal iz iwabun awarem!” \v 4 Dudu go Pol waugab tapai daremen goagen koli Pol auremen, “Na Uwait ula dacanemen dudu agal banou ze eg aurem.” \v 5 Pol nug awareun, “Zaiar, Israel dudu, iz go Uwait ula dacanemen dudu agal banou i abiu. Iz igul eg memin, einen, Uwait nugau ze nug eneu, \q1 ‘Na nait duailel gumaraneu du banou ze eg i auren.’ Ze go sag iz abiu.” \rq Kisim Bek 22:28\rq* \p \v 6 Pol nug Sadiusi dudu ipal mui, Parisi dudu ipal go ebu daremen uligaraimai, go ze sisiaranemen dudu banban awareun, “Zaiar, Israel dudu, iz Parisi du. Iz Parisi du tub nugau nag. Iz dudu noumaimai koli asamam en oiab petak em. Guzenaimai, iz ze go ag awarem. Gonun ag ulis izal ze en sisicilemen.” \v 7 Pol nug guzenina, Parisi dudu mui, Sadiusi dudu mui, atalaraimai, agzozou ze alalemenin. \v 8 Sadiusi dudu agen enemen dudu noumaimai, koli i asanem. Go kolital enemen, Uwait nugau tibur mui, tibur ipal mui, i darem anem. Bo, Parisi dudu go zeze go en unum oiagab petak emen. \v 9 Go ebu banban ze alalaimai, tabagig banban memen. Parisi agal kasai ze maranemen dudu ipal agen asaimai, gusig ze memen, “Ig du e nug igul eg tub meun, tamacag. Igual dabeleu wes tub ta, Uwait nugau tibur tub nug petak aureun aba gue, ig ze tamacag.” \v 10 Ze alalemenin go betei banban usalina, malai dudu agal du banou dudu go agen Pol tubaim tubaim patai keuina, sau zilanamam aimai umineun. Guzenaimai, go nug malai dudu palautarena, noi Pol dudu go ulan imai aimai, goagal zaueim imai siabun awareun. \p \v 11 Umaum go, Dubanou Ban nug Pol waugab zoi tapai daimai, aureun, “Pol, na i uminen, gusig tapai dacan. Na izal ze Zerusalem uzan e gusig maremen sul, Rom emgasag ebu han guzenaital betei mamam.” \s1 Zuda dudu agen Pol webi, noumamau en ze patemen. \p \v 12 Umaseu, Zuda dudu ipal wage wageimai, gotulaimai, ze pataimai, enemen, “Ig baib guzenai mab, ee ze mui i zab, ig Pol wemun, noumaba, petak ee ze mui zab.” \v 13 Dudu igul go guzenabun ze patemen go houhou iwanarai (40) sag ginam zilaoroi. \v 14 Guzenaimai, go Uwait ula dacanemen dudu mui, dudu banban waiagab simai, awaremen, “Ig baib maimai, ig ee mui ze mui i zimam, ig Pol wemun, noumaba, petak ee ze mui zimam. \v 15 Gonun, ulis go malai dudu agal du banou Pol imai nuabun en ze palautan. Go dudu banban abai polumaimai, gonugau igul piabun dabeleimai ze palautebi, ig abu ula wageimai damam, Pol wemun, noumamau.” \v 16 Bo, Pol nugau giag ze go patemen doimai, malai dudu agal zaueim betei Pol aureun. \v 17 Guzenina, Pol nug malai du tub ulorona, go alina, aureun, “Na mogoi e agal du banou waugab imai beten, go ze tub mui.” \v 18 Guzenaimai, go malai du gonug mogoi go agal du banou waugab imai beteimai, eneun, “Go hiacaranem zauan du Pol nug mogoi e go na ze tub aizabun iz palautilena, na wautab imai alem.” \v 19 Malai dudu go agal gumaraneu du nug mogoi gonugau ebeg pataimai, gasag imai beteimai, kanaboroun, “Na iz ein ze ailabun ibaiz alemen?” \v 20 Gonug aureun, “Zuda dudu banban agen Pol tuaba nagen waiagab imai nuabun ze patemen. Go polumaimai, gonugau igul suban piabun anemen. \v 21 Bo, na goagal ze i donen, einen, dudu go Pol webi, noumabun abu ula wageimai damam. Dudu go houhou iwanarai sag go ginam zilaorou. Go baib guzenai maimai, ee ze mui i zimam hemen, ‘Ig Pol wemun, noumaba, petak ee ze mui zimam aimai, goagal dudu banban ameagab ebu guzenai baib memen.’ Dudu go igul go guzenabun na goagal ze sesamoramam ta, tam ta, aimai doi darem.” \v 22 Malai dudu agal banou nug mogoi go aureun, “Na dudu ipal ze e izanag aizemin aimai i awaren.” Guzenaimai, go nug mogoi go palautina, waneun. \s1 Malai dudu agal du banou nug Pol go du banou tub wanib Peliks waugab palautoroun. \p \v 23 Guzenaimai, malai dudu agal du banou gonug gonugau malai dudu banban aliag ularena, go waugab betena, awareun, “Ag beteiban, malai dudu handret aliag abai, dudu houhou kwali (70) sag go \it hos\it* ebu hoboi bitabun mui, malai dudu handret aliag (200) sag agal malai patai bitabun, umaum uzan e uteimai, Sisaria uzan bitabun tapai maran. \v 24 Pol hoboi bitabun \it hos\it* oi moromen. Go suban gumena, betei Zudia agaig gumaneu du banou Peliks waugab imai bitamam.” \v 25 Malai gumaraneu du banou go nug Peliks guzenai sikut wai moroun. \v 26 “O, du banou Peliks, iz Klodius-Lisias, izan na du banou sikut wai mizeimai, umaseu aizem. \v 27 Zuda dudu agen du go na wautab imai betem gusig pataimai, webi, noumabun emen. Iz go Rom emgasag ebuan du eun doimai, iz izal malai dudu mui du go dudu agen wai daremen unig ougan imaiemin. \v 28 Iz go einen ze enib ebu memen aimai duabun agal dudu banban darem ebu oimai nomin. \v 29 Guzenaimai, iz domin go igul eg tub mab tam, go gaul noumabun iboin tam, go gaul hiacaranem zau oug hiabun han iboin tam. Iz kanabendai, ailemen, go nug Zuda agal kasai ze suban i sesamoraneu aimai ailemen. \v 30 Ulis go webi, noumabun ze patemen aimai ze doimai, go na wautab palautem. Iz gonugau iwai zaugul awaremin ag go enib ebu ze mabun agtal du banou Peliks amegwab beteiban, auran aimai awaremin. Gonun, na nagtal dudu ein ze go enib ebu mabun guzenem nagen dumam.” Go guzenai sikut wai moroun. \p \v 31 Guzenaimai, malai dudu go gonugau ze sesamoraimai, umaum Pol imai aimai, Antipatris uzan imai betemen. \v 32 Umaseu, malai dudu \it hos\it* tamacag mui go goagal uzan koli wanemen. Dudu go \it hos\it* mui tutak go Pol imai aimai, Sisaria uzan betemen. \v 33 Go Sisaria uzan simai, agau sikut weun Peliks moroimai, Pol imai aimai, gonugau ebeg ebu memen. \v 34 Du banou gonug sikut weun nalalaimai, Pol kanabai aureun, “Na ein em gasag ebuan?” Pol nug koli aureun, “Iz Silisia agaig ebuan.” \v 35 Guzenina, go nug Pol aureun, “Dudu go nait enim ebu ze mabun alebi, izan nait ze piai.” Guzenaimai, go nug malai dudu awarina, go Herot nugau zau banou zaueim imai betei maimai, suban gumamamen aimai awareun. \c 24 \s1 Zuda dudu banban agen Pol enib ebu ze memen. \p \v 1 Gil tabkwai mazicina, Uwait ula dacaneu du banou wanib Ananaias mui dudu banban ipal mui goagal ze isanaraneu du wanib Tertulus imai aimai, em gumaraneu du banou wanib Peliks waugab Pol nugau enib ebu ze mabun alemen. \v 2 Du banou gonug Pol imai nuabun awaraimai, imai nuna, Tertulus nug Pol enib ebu polu ze maimai, eneun, “Du banou, ig emgasag e ebu dabun suban gumigemen, ig iwai mab tam. Nait dabeleu nug igual duailel isanaraimai, emgasag e ein ece getal naliu i daremen, nagen ulis suban memen. \v 3 Guzenina, igual oigeb naliu usalina, naliu darem, ig nait wanim ulapwag maimai, ‘Ese-e’ aizem. \v 4 Guzenaimai, iz na ban i patizai dai. Iz du gonugau ze mamoroi suban doi dacan. \v 5 Du go gue igul eg macaneu. Ig du e nugau igul pemun. Gonug ig Zuda duailel em e ebu unum oigeb asai migeu. Gonug wanib tub Nasaret agal du banou. \v 6 Go zobu zau banou han eg mamoroi eun, gonun, iguan gusig patemun. [Igual dabeleu go igual kasai ze eiman ze sisiabun guzenemun. \v 7 Bo, malai dudu agal du banou, Klodius-Lisias nug alaimai, gusig maimai, igual ebeig ebuan imai waneun.] \v 8 Guzenaimai, go nug dudu awareun, ‘Go na wautab alaimai, gonugau ze sisiai muramam awareun. Bo, nagtal dudu go kanabai awaren. Guzenaimai, na abe mamam ze go ig gonugau enib ebu mem go petak.’” \p \v 9 Zuda duailel agen du go isanoroimai, Pol nugau enib ebu ze maimai, enemen, “Ze go aneu unum go petak.” \s1 Pol go nug en Peliks ze moroun. \p \v 10 Guzenaimai, du banou Peliks nug Pol ze mabun aimai gagalig kunkunai aurina, Pol nug asaimai, eneun, “Iz abiu na emgasag e ebuan duailel wai asiu suban sisiaranemen. Guzenanem, gonun, izal oiab naliu usalina, iz en na aizamoroi. \v 11 Na suban kanabai awaramam, na guzenai ze dumam. Gil begurug ebu, ziwas go asiu tam, iz Zerusalem uzan Uwait ulagwag murabun siemin. \v 12 Iz Nou Zaueim du tub dual iwai mab tam. Iz duailel agal gotulanemen zaueim beteimai, duailel agal oiagab igul eg mabun asai marab tam. Iz ban uzanan duailel han eg marab tam. Guzenaimai, izal iwai zaiar agen iz igul eg tub memin, peilab tam. \v 13 Ze e ulis izal enim ebu mai darem ze go petak iboin tam. Go ze petak pet abai mizabun igul tub guzenabun iboin tam. \v 14 Iz ze e na ebizab araog mamoroi. Go petak Zuda duailel agen polu abu anem, abu go iz sesamoranem. Iz abu go sesamoraimai, igual embigeg agal Uwait ulagwag muranem. Iz Zuda duailel agal kasai ze mui, Uwait nugau ze doimai awaranemen dudu agal ze sikut wemen unum go en oiab petak anem. \v 15 Dudu e agal oiagab Uwait en petak anemen sul iz han guzenaital izal oiab petak em. Uwait koli duailel igul naliu macanemen mui, igul eg macanemen mui, noumemenin asai maramau en iz oiab petak ai darem. \v 16 Gonug, iz umkoskos, Uwait nugau ameg ebu mui, duailel agal ameagab ebu oiab naliu mui, salau gusig oi darem. \p \v 17 Iz wai ipal ebu, emgasag ipal betei daimai, koli alemin, iz esab tamacag dudu ipal isanarabun aiwag mui, Uwait egun biz ebu agaimai, ulagawag murabun esab ereg oi alemin. \v 18 Iz igul go Nou Zaueim guzenai, guzenina, Zuda dudu agen iz uligilemen. Ziwas go ebu, iz Uwait nugau ameg ebu naliu usalemin duailel iz ibail tulab tam. Iz dudu ipal abai iwai mab tam. \v 19 Bo, Zuda dudu ipal go Esia agaig dacanemen agen zoimai, iz igul eg mai darem dabeleimai, gusig patilemen. Bo, dudu go ag iz igul eg memin pemen aba, goagen zoimai, na aizamam. \v 20 Tam aba, dudu e iz Zerusalem uzanan dudu banban agal ameagab ebu tapai daremin ebu ein ze memin domen aba goagen na ulis aizamam. \v 21 Iz getal dudu go ameagab tapai daimai, awaremin “Uwait nug duailel noumemenin koli asai maramau, izal oiab petak eu.” Ze go en tutak iz ulis gusig patilaimai, nait amenab imailei alem.” \p \v 22 Guzenaimai, Peliks go Pol nugau ze doimai, dudu ipal goagal oiagab Yesus en petak anemen abiu maimai, awareun, “Aiu ses malai dudu agal banou, Klodius-Lisias alaba, petak agal ze sisiai marai.” \v 23 Guzenaimai, gonug malai du go Pol gumaneun suban gumabun aureun. Bo, ziwas ipal ebu, gonugau zaugul uligarabun bitabun aba, i kuatai ze auran aimai aureun. Gonugau zaugul agen ein esab murabun zobi, i kuatai ze awaran aimai aureun. \s1 Peliks nug Pol hiacaranem zau oug wai aliag utena, dareun. \p \v 24 Ziwas ipal mazicina, Peliks go gonugau wau wanib Drusila dual nomen. Drusila go Zuda air. Pol nugau ze duabun Pol imai alan awarina, imai nuna, Pol nug Yesus Kristus en oiagab petak abun aimai ze meun. \v 25 Pol nug igul naliu mabun mui, du go nugtal gonugau igul suban gumabun mui, aiu ses Uwait nug ig sisigamaun mui, ze moroun. Pol gue ze go mina, Peliks go esilakaimai, eneun, “Iz ziwas tub salau tam aba, go petak nait ze koli duai, na ulis alien.” \v 26 Gonugau dabeleu Pol nug aiwag hiacaranem zau utabun iz milamau aimai, umkoskos Pol uloroimai, go al ze macaneu. \p \v 27 Wai aliag mazicina, du tub wanib Porsius-Pestus go Peliks nugau salau pip oun. Peliks nug unabun aimai, Zuda duailel agal oiagab naliu usalabun aimai, Pol hiacaranem zau oug utena, dareun. \c 25 \s1 Pol nug gonugau ze Rom agal du banou Sisar nug sisiai murabun aneun. \p \v 1 Pestus, em go gumaraneu ebu alai dareun, gil ainarai mazicina, go Sisaria uzan uteimai, Zerusalem uzan beteun. \v 2 Go ebu, Uwait ula dacanemen dudu banban mui, Zuda dudu banban goagen waugab beteimai, go gusig ze maimai, Pol nugau enib ebu ze memen. \v 3 Go Pol abu ebu bitaba, webi, noumabun dabileimai, ze polumai, enemen, “Na ig isanigeiba, du go palautemen, Zerusalem uzan bitamau.” \v 4 Pestus nug koli awareun, “Pol go Sisaria uzan hiacaranem zau oug hemen dareu, iz uzan go bitamoroi. \v 5 Guzenaimai, agal dudu banban ipal iz ibail ereg Sisaria uzan beteimai, du go nug ag ein igul eg mareun duabun aiban beteimai, gonugau ze sisian.” \p \v 6 Pestus go gil gugen sag sul Zerusalem uzan daimai, koli Sisaria uzan dudu go abai ereg betemen. Betei nineimai, umaseu, Pol nugau ze duabun awarina, nug waugab imai alemen. \v 7 Pol imai alina, Zuda dudu go ereg alemen agen alaimai, Pol nugau enib ebu ze asiu maimai, ze gusig memen. Ze go zebigeg tamacag, gonun, goagal ze go petak pet du banou abai murabun iboin tam. \p \v 8 Bo, Pol go nugtal gonugau ze gusig maimai, eneun, “Iz igul eg tub Zuda agal kasai ze ebu mab tam. Iz agal Nou Zau banou eg mab tam. Iz igul eg tub Rom emgasag agal du banou wanib Sisar ebu mab tam.” \p \v 9 Pestus nug Zuda dudu agal oiagab naliu usalabun Pol kanabai aureun, “Na Zerusalem uzan betemun, go ebu nait ze sisiai mizabun iboin ta?” \p \v 10 Pol nug koli Pestus aureun, “Zau e eiman iz tapai darem ebu, go iz Sisar nugau ze sisiaranemen dudu agal ameagab ebu tapai darem. Zau e ebutal izal ze sisian. Na abiu memen iz igul eg tub duailel ebalagab mab tam. \v 11 Iz igul eg tub memin zob, go iz iwebiag, noumabun iboin, bo, agal ze petak tam, gaul izal enim ebu ze polumanemen. Du tub nug Zuda dudu agal ebeag ebu koli i milamau. Iz na gusig ze aizem, Sisar nug izal ze sisiamau.” \v 12 Guzenaimai, Pestus gonugau dudu banban mui ze maimai, koli aureun, “Na nagtal Sisar nug nait ze sisiamau aimai anemen, gonun, na Sisar piabun Rom uzan bitamam.” \s1 Pestus nug Agripa Pol nugau ze aureun. \p \v 13 Ziwas ipal mazicina, emgasag gumaraneu du King Agripa mui gonugau abiag Bernaisi, go Sisaria uzan Pestus em go gumabun tapai moromen ‘Umaseu,’ aurabun alemen. \v 14 Go uzan go ziwas asiu daremen. Guzenaimai, Pestus nug Pol nugau ze Agripa auraimai, eneun, “Du tub e ebu Peliks nug hiacaranem zau oug heun dareu. \v 15 Iz Zerusalem uzan betemin ebu, Zuda agal Uwait ula dacanemen dudu mui, dudu banban agen zoimai, gonugau enib ebu ze maimai, go eg murabun ailemen.” \p \v 16 Guzenina, izan awaremin, “Ig Rom igual igul enai, ig du tub gaul wemun noumabun iborain tam, gonun, duair in go igul eg meun, go inen agen gonugau enib ebu ze memen ereg alai tapai darena, go nug nugen nugtal isanuramaun, ze maba, ig duanem.” \v 17 Guzenaimai, go e ebu iz ibail ereg alemen. Nineimai, umaseu, iz ze sisiaranemen zaueim hoboi daimai, du go imai alan awarina, imai nomen. \v 18 Gonugau iwai zaugul agen asaimai, gonugau igul eg meun anamam aimai dabelemin. Bo, goagen gonugau igul eg tub meun aimai ailab tam. \v 19 Ag agal Uwait ulagwag murabun igul mui, du tub noumeun wanib Yesus en mui, ze alalemenin. Pol nug ulis du go awau dareu eun. \v 20 Iz ze go zebigeg duabun emin, gonugau ze pemin iborain tam, gonun, izan auremin, ‘Na Zerusalem uzan betemen, go ebu nait ze sisiai mizabun iboin ta?’ \v 21 Pol nug koli eneun, ‘Hiacaranem zau oug daremin, Sisar nug izal ze sisiai milamau.’ Guzenaimai, izan hiacaranem zau oug memin, gumei dai dai, Sisar go ze palautaba, Pol palautoromun, go nug ze sisiai muramau. \p \v 22 Gonug guzenina, Agripa nug aureun, “Iz du gonugau ze izanag duai.” \p Pestus nug koli aureun, “Tuaba, na dumam.” \s1 Pol Agripa nugau ameg ebu tapai dareun. \p \v 23 Nineimai, umaseu, Agripa wau Bernaisi dual go agal tibur galau naliupet maimai, malai dudu agal gumaranem dudu banban mui, uzanan dudu banban abai ereg ze sisiaranemen zau empip ebu siemen. Pestus nug Pol imai alabun awarina, imai alemen. \v 24-25 Pestus nug eneun, “King Agripa mui, ag dudu unum ig ibaig daremen, ag du e pian. Zuda duailel Zerusalem uzan daremen mui, Zuda duailel e ebu daremen mui, ag go iz ameab imai alai tapai maimai, enemen, “Go e ebu i damau, wemun, noumamau.” Bo, iz gonug igul eg tub meun piab tam, gonun, go gaul wemun, noumabun iborain tam. Nugtal go Sisar nug gonugau ze piabun eun, gonun, iz go Sisar waugab palautabun dabelemin. \v 26 Iz ze tub Sisar sikut wai murabun go ebuan ze tuguiai wab tam, Guzenaimai, Du banou, iz du Pol e dudu ameagab ebu na wautab imai alem. Ig gonugau ze doimai, abu ipal uligaimai, petak Sisar sikut wai murai. \v 27 Izal dabeleu ig hiacaranem zauan du tub go ze tamacag gaul palautemun, unamaun iborain tam.” \c 26 \p \v 1-2 Pestus nug guzenai aurina, Agripa nug Pol aureun, “Nagtal na en ze memen, duai.” \p Guzenina, Pol nug asaimai, ebeg wag maimai, nug en eneun, “O Du banou, ulis dudu e agen izal enim ebu ze uhu milabun daimai nait amen ebu alai tapilai moitilemen iz en aizamoroi. Izal dabeleu go naliu. \v 3 Go petak, na ig Zuda duailel igual igul gue ze eim alalabun abiu memen. Gonun, iz na izal ze suban doi dacan. \p \v 4 Zuda duailel unum, ag iz mogoi awau daremin ebu iz erunai daremin ag abiu. Getal mogoi ginampet ebu, izal uzan Zerusalem erunai daremin ag abiu. \v 5 Wai asiu go iz abe milemenin. Ag iz Zuda agal igul Parisi dudu sul gusig sesamoranemin awarabun go iboi. Parisi dudu agtal igual igul gusig sesamoranemen, go dudu ipal unum zilaremenin. Iz han guzenaital macanemin. \v 6 Ulis iz imailei alina, ameagab ebu zoi tapai darem. Gonugau zebigeg enai, getal Uwait nug igual embigeg baib mareun. Go dudu noumemen koli asamam. Go en izal oiab petak ina, go petak zumau en gumei darem. Gonun iz ulis nait amen ebu tapilai milem ze mai. \v 7 Baib go tutak getal igual embigeg begurug sag agal ug mui piabun, amban umaum Uwait ulagwag muranemen. O Du banou, go gonugun Zuda duailel agen iz nait amen ebu tapilai milem. \v 8 Zuda duailel, ag einen Uwait nug noumemen dudu koli asai maraneu go en agal oiagab petak abun utemen. \p \v 9 Iz getal Yesus Nasaret uzanan wanib eg muranem, iz go igul naliu aimai dabelemin. \v 10 Iz Zerusalem uzan igul go macanemin, Uwait nugau ula dacanemen dudu banban agen Yesus en oiagab petak emen duailel imarai alai, hiacaranem zau oug hiacarabun iz gusig milemen. Duailel go ugarina, noumina, izan igul go naliu aimai siksikanemin. \v 11 Ziwas asiu ebu iz agal gotulanemen zaueim unum ag eg marabun beteimai, iz agal oiagab petak emen utabun gusig awaranemin. Iz banban acisilina, uzan ipal pulig beteimai, Kristen duailel eg maranemin. \s1 Pol nug go erunai gonugau ougab kekuleun go awareun. \p \v 12 Iz igul go guzenabun, Uwait ula dacanemen dudu banban agen palautilena, Damaskus uzan siabun betemin. \v 13 Am gusig ula abu ebu al banou tub amel sul Emes wageim aleun pemin. Al go nugau hilanau nug am hilaneu zilacoroun. Al gonug alaimai, iz mui, dudu iz ibail ereg betemun mui, ig enimig ebu hilai heun. \v 14 Ig unum em nogoug ebu ululai nuna, du tub nugau zeu sul nug Hibru ze eim enai ailina, domin. Du gonugau zeu nug aileun, ‘Sol, Sol, na iz einen eg milei darem? Izal gusig banou, gonun, na iz ibail iwai darem, nagtal na koli mu umam. Go enai bulumakau gonugau memeg nugau ze sesamorabun uteimai, memeg nugau aumag mapau anemen sul koli koli arab sil hiba, bulumakau nugau arab mu banou umau. Na guzenai mu umam.’ \p \v 15 Guzenai ailina, izan koli kanabai auremin, ‘Du banou, na in?’ \p Dubanou Ban nug koli aileun, ‘Iz Yesus na iz eg milei darem.’ \v 16 Na asen, iz na izal salau du tapai mizabun na wautab alem. Na beteiba, igul ulis uligem mui, igul aiu ses abai mizai mui duailel awaramam. \v 17 Iz na Israel duailel mui, emgasag ipal ebuan duailel ebalagab palautizai, iz go na eg mizabun tapelizemin, na eg i mizamam. \v 18 Na beteiba, dudu go agal ameag oitai maremen, go umaum Satan nugau gusig oug darem uteimai, Uwait nugau al hilanau ebu alamam. Guzenaimai, go iz en oiagab petak ebi, Uwait nug goagal igul eg zilagai maraba, go Uwait nugau duailel naliu abai ereg damamen. \s1 Pol nug gonugau salau mai aidaneun Agripa aureun. \p \v 19 Du banou, iz ze go domin, go utabun sul tam. \v 20 Ze go amegai Damaskus uzan maraimai, alai Zerusalem uzan awaraimai, betei Zudia agaig unum mui, emgasag ipal ebuan duailel ereg ze maremin. Iz go agal igul eg macanemen ebuan koli ailina, Uwait en oiagab petak an awaremin. Go igul naliu mina, dudu ipal uligaraimai, abe macanemen go agal igul eg ebuan ailemenin. \v 21 Gonun, iz Uwait esab muranemen zau banou zaueim daremin ebu Zuda dudu agen gusig patilaimai, iwebi, noumanai emin. \v 22 Ziwas go ebu Uwait nug isanilena, ze go petak go duailel unum wanimag a mui, wanimag tamacag mui, ulis awarem. Ze go getal Uwait nugau ze doimai, awaranemen dudu agen aiu ses igul go zuabun anemen mui, Moses nug aneun mui, iz ze go tutak awarem. \v 23 Go guzenemen Kristus go mu banou oimai, noumaimai, koli go amegai waseun. Guzenaimai, Zuda duailel mui emgasag ipal ebuan duailel mui koli imaramau, Kristus go goagal al hilanau sul usalamau.” \p \v 24 Pol nug guzenina, Pestus go gusig ze meun, “Pol, na dabeleu asiu omen, gonun, dabun guageu.” \p \v 25 Pol nug koli aureun, “Du banou, iz dabui gugab tam. Iz ulis ze e mem go petak pet. Iz dabeleu mui ze mem.” \v 26 Pol nug koli Agripa aureun, “Du banou, igul go guzenemen na abiu, gonun, iz unum araog mamoroi. Igul go ag wagei mabun iborain tam. Igul go araog guzenemen na abiu. \v 27 O, Du banou, ze go Uwait nugau ze doimai, awaranemen dudu agen sikut wemen en iz abiu nait ounab petak emen.” \p \v 28 Agripa nug Pol aureun, “Nait dabeleu, iz ulis ze go ginampet domin sil oiab ailaimai, Yesus en oiab petak abun iboin ta?” \p \v 29 Pol nug eneun, “Ulis ta aiu ses, iz na mui, duailel ameagab ebu tapai darem go iz sul usalabun Uwait auranem. Bo, iz ag hiacaranem zau oug dabun aurab tam.” \p \v 30 Guzenaimai, Agripa, Pestus, Bernaisi go asai utei wanemen. \v 31 Go utei wanemen ebu, agzozou enemen, “Du go gue igul eg tub mab tam. Go gaul webi, noumabun iborain tam. Go gaul hiacaranem zau oug utebi, dabun iborain tam.” \p \v 32 Agripa nug Pestus aureun, “Du Pol e go Sisar nug gonugau ze sisiai murabun tam eun zob, go ulis utemin, waneu zob.” \c 27 \s1 Pol tebil oimai Rom uzan beteun. \p \v 1 Go Rom ban uzan tebil ebu palautigabun gusig dabilemen. Pol hiacaranem zauan dudu ipal abai ereg malai gumaraneu du tub wanib Zulius nugau ebeg ebu maremen. Zulius go Sisar nugau malai dudu gumaraneu du. \v 2 Ig tebil tub Adramitium uzan eiman Esia agaig bitabun dareun ebu sina, ibut ze eiman imaigei beteun. Aristarkas go Tesalonaika uzanan, Masedonia agaig ebuan du go ereg betemun. \p \v 3 Umaseu, ig betei Saidon uzan imemun. Zulius go igul naliu maimai, Pol utena, gonugau zaugul uligarabun betena, goagen isanurabun ee mui, esab ipal mui, moremen. \v 4 Saidon uzan uteimai, wol banou zuna, tebil suban bitabun iborain tam, gonun, Saiprus em waug gasag pezoroi dilai betemun. \v 5 Guzenaimai, ig Silisia agaig mui, Pampilia agaig mui, zilacaraimai, Maira uzan Lisia agaig ebu betei usalemun. \v 6 Guzenaimai, go ebu gumigeun du banou nug tebil tub Aleksandria uzanan Rom emgasag bitabun peimai, ig tebil go wag palautigen wanemun. \v 7 Go ebu wol banou zoun, gonun, ig iau iau ziwas huia beteimai, Nidus uzan waugab betei usalemun. Ig bitabun abu eiman wol banou pet, gonun, go eiman bitabun iborain tam. Guzenaimai, ig Salmone Em Sigual go Krit em waug ebu waugabeim betemun. Go ebu wol banou tamacag, gonun, go eiman betemun. \v 8 Tebil ig betemun gonugau dudu salau gusig mina, tebil em gasag pezoroi gusig mai beteimai, tebil imeun uzan wanib Imabun Empip Naliupet, Lasea uzan waugab betei usalemun. \v 9-10 Ig go ebu ziwas huia daremun, ig unab tam. Ziwas go ebu, Zuda duailel agal ur macanemen ziwas mazicina, ibut ze wol banou pet zuaneu, gonun, dudu go abiu ziwas go imanem. Guzenaimai, Pol nug dudu gusig awareun, “Zaiar, igag kililai i bitab, izal dabeleu, tebil mui, esab tebil oug darem mui, wol ig eg migeimai, igua mui ereg ze nug oigai zimau.” \v 11 Bo, malai dudu agal banou go, go Pol nugau ze duab tam, go gue tebil atag du mui, du tebil patai unaneu mui, goagal ze sesamoreun. \v 12 Go em ut malalai ziwas wol banou mui, gonun, naliu dabun iborain tam. Guzenaimai, dudu asiu tebil go ebu ig uzan go utei unabun emen. Goagal dabeleu ig Piniks uzan betei go ebu dabun emen. Uzan tub Krit em waug ebu, tebil imanem empip ibut ze am nuaneun eiman dareun. Go oug wol banou zuabun iborain tam. \s1 Ibut ze eg weun. \p \v 13 Amegai wol ginampet am zuaneun naliu eiman zuna, dudu agal dabeleu, go wol ginampet aimai guzenemen. Guzenaimai, tebil oimai, Krit em waug waugabeim betemun. \v 14 Bete beteimai, ibut ze ula ebu wol gusig banou am zuaneun eiman zoun. \v 15 Wol banou go nug tebil gusig pataimai, tebil go gumanemen dudu go tebil go patai unabun iborain tam. Guzenaimai, ig tebil utena, wol nug oigina, betemun. \v 16 Ig em waug ginampet tub ibut ze ula dareu wanib Kauda waugab betei usalemun. Go ebu wol banou pet, gonun, ig bitabun iborain tam. Bo, ibut ze eg mai darena, ig igual tebil ginampet tebil banou ebu us sil gusig kiabun salau banou memun. \v 17 Go tebil ginampet suban maimai, tebil banou gusig mabun us sil otoi kiai hagigai memen. Goagal dabeleu tebil go Libia waugab us nogoug ebu eg umau en uminaimai, go wol nug oigaba, bitabun tibur galau wag waipina, noun. Tebil utena, wol nug oigina, gaul beteun. \v 18 Wol ibut ze mui gusig zoun guzenaital darena, dudu ipal goagal esab tebil oug dareun oimai, hamaicina, ban ze oug noun. \v 19 Nineimai, umaseu, guzenaital darena, tebil ebuan esab goagal ebeag sil oi hamaicina, ban ze oug noun. \v 20 Ig gil asiu ureb am mui piab tam, wol banou tutak umkoskos zuaneu. Guzenaimai, igual dabeleu ig uzan tub i betei imamam, igual dabeleu ig ze zaimai, noumamam aimai dabelemun. \v 21 Ziwas asiu, dudu go ee zab tam. Guzenina, Pol nug asaimai, awareun, “Ag dudu, iz getal Krit em waug i utei alab aimai gusig ze awaremin. Bo, ag izal ze sesamoremenin zob, ig ulis uhu banou oimai, esab asiu hamacem sul i guzenem zob. \v 22 Bo, iz ag ulis awarem, ag oiagab eg i umau, agal oiagab selai dacan. Tebil e ebuan du tub i noumamau. Tebil malig petak eg umau. \v 23-24 Iz Uwait ulagwag muranem. Um umaum tibur tub nug zoimai, eneun, ‘Pol, na i uminen, na Sisar nugau ameg ebu betei tapai damam. Na go don, dudu go unum tebil ebu darem nagen Uwait auremen ze doun, gonun, ag i noumamamen.’ \v 25 Guzenaimai, ag dudu, ag i uminan. Iz izal oiab oug Uwait nug igul go aneun, petak zumau en oiab petak em. \v 26 Bo, ig wol nug em waug tub ebu betei heigamau.” \p \v 27 Gil 14 ebu, umaum ig Mediterenien Ibut Ze ebu asasanai betemun. Umaum ban ula tebil go gumanem dudu agen tebil em waug tub ebu mazi zou aimai dabelemen. \v 28 Ag esab uhu us ebu kiai maimai, ibut ze oug hamaicina, ban ze nugau unig 40 \it mita\it* pemen. Dai dai, go koli guzenaital guzenemen, gonugau unig 30 \it mita\it*. \v 29 Dudu go agen tebil wol nug amacai beten zonen ina, aiwag ebu eg umau aimai uminaimai, pitiau iwanarai sag tebil seugab asai mina, ibut ze ebu nuna, em pigai ugamaun aimai, goagen Uwait aurai aurai daremen. \v 30 Tebil ipal gumanem dudu uminai unabun dabeleu oimai, polumaimai, pitiau tub tebil sigual eim palautina, ze ebu nuabun tebil ginampet tebil go gasag ebu wabun us keuina, noun. \v 31 Guzenina, Pol nug goagal dabeleu abe maimai, malai dudu goagal du banou mui gonugau salau dudu mui awareun, “Tebil go gumanemen dudu ag tebil ebu i dabi aba, ig unum i dacab.” \v 32 Guzenaimai, malai dudu agen tebil ginaginam go tebil banou ebu dareun goagal us kuatina, ze ebu asasanai waneun. \v 33 Em ugai zuna zuna, Pol nug awareun, “Ig gil 14 sag ee zab tam, gonun, ulis ee zan. \v 34 Iz gusig awarem, ag ee zebi, agal enimag gusig usalamau. Iz petak pet awarem, du tub i noumamau, unum naliu damamen.” \v 35 Guzenai awaraimai, Pol nug \it bret\it* ipal oimai, dudu goagal ameagab ebu Uwait ‘Ese-e’ auraimai, kakaraimai, zeun. \v 36 Guzenina, dudu unum goagal oiagab naliu usalina, go han guzenaital ee beu beu oimai, zemen. \v 37 Tebil go ebu daremen dudu go 276 sag. \v 38 Go ee zai poaimai, tebil heteu usalabun ee tub wanib wit unum oi hamacina, ibut ze oug noun. \s1 Tebil eg weun. \p \v 39 Em hilai ina, umaseu em waug uligemenin, bo, go em go i abiu. Go empip tub us nogoug naliu uligaimai, go ebu tebil wol nug puaicina, siabun naliu aimai dabilemen. \v 40 Guzenaimai, pitiau go us sil tebil ebu kiai memen unum kuatai hina, ibut ze oug noun. Guzenina, tebil unabun a tatau wag us sil kiai memenin waitulemen. Guzenaimai, tibur galau wol nug puai bitabun oimai tebil sigual ebu asai mina, us nogoug ebu beteun. \v 41 Bo, tebil sigual nug beteimai, us nogoug ibut ze ula dareu tuaimai, us nogoug oug unum nuna, koli silaizuabun iborain tam. Tebil nugau bugazig ze nug unum kakaimai, pilipalaceun. \v 42 Guzenina, malai dudu agen goagal du banou hiacaranem zauan dudu go uminai unamam aimai ugarai hiabun auremen. \v 43 Bo, du banou go nug Pol isanurabun dabeleimai, go nug hiacaranem zauan dudu i ugarebi, noumamam, awareun. Du banou gonug awareun, “Inen dudu ag gusig mui ze asanabun iboin aba, ag amegai asanai beten. \v 44 Ipal ses tebil ebuan a tatau pataimai, bitamamen.” Go unum gonugau ze sesamoraimai, dudu unum go naliu sag betemen. \c 28 \s1 Ig Malta em waug betei usalemun. \p \v 1 Ig em waug go naliu sag betena, em waug go ebuan dudu agen e Malta em waug aimai aigina, ig domun. \v 2 Malta em waug go ebuan duailel agal igul naliu. Go ebu ze nuna, ut malalai banou zuaneu. Guzenaimai, goagen us nogoug ebu ab zoroi maimai, ab ugabun aigemen. \v 3 Pol nug dudu go isanaraimai, abikui oimai, ab eleun ebu zoroimina, abikui go ougan man eg tub du kaluaraneun go nug zoimai, Pol nugau ebeg ebu zaliweun. \v 4 Gonun, duailel agen man go Pol nugau ebeg zaliwai dareun uligaimai, agzozou enemen, “Petak pet, du e go du tub wina, noumeun du. Go ibut ze ebu ze zaimai, noumab tam. Bo, duailel sisiaraneu em uwait go nug du go awau utaba, i damau.” \v 5 Guzenai pei darena, Pol nug man go wikai hina, ab unig oug noun. \v 6 Duailel go agen gonugau ebeg neleba, pigai noumamau aimai pei daremen tam, gonun, goagen koli enemen, “Go gaul du tam, go em uwait agal zaiag.” \p \v 7 Empip tub daremun waugab, du tub nugau wanib Publius nugau em dareun. Du go gue em waug go gumaraneun du banou. Gonug ig gonugau zaueim imaigei beteimai, gil ainarai go nug ee migena, ig go dual daremun. \v 8 Publius nugau memeg go ebeu banou ut malalai ebet warai, gonugau biz ebu gabuai dareun. Pol nug go abe maimai, gonugau ninaneun empip oug simai, Uwait auraimai, gonugau ebeg du go nugau gagalig ebu mina, go koli naliu usaleun. \v 9 Go gugeg go meun ze pigai pouina, uzanan duailel ebeu mui doimai, go unum go waugab alina, go nug go kasareun. \v 10 Ig uzan go utei unabun ina, goagen ig esab asiu migena, ee ipal abu ebu zabun tebil wag moitaremen. \s1 Pol Rom ban uzan beteun. \p \v 11 Ig uzan go geil ainarai daimai, uteimai, ut malalai ziwas tebil tub go uzan go ebu dareun, betei uligaimai, siemun. Tebil go Aleksandria uzanan. Gonugau sigual ebu em uwait aliag amag apag dual agal doropag patarai memen. Rom agal em uwait banou nugau wanib Sus. Em uwait go gonugau gelegul aliag, goagal wanimag Kastor zaug Poluks dual. \v 12 Ig beteimai, Sirakius ban uzan ziwas ainarai zoi daremun. \v 13 Go eiman beteimai, Regium ban uzan betemun. Nineimai, umaseu, wol am zuaneun eiman zoimai, ig isanigena, koli nineimai, umaseu, ig Puteoli uzan betei usalemun. \v 14 Go ebu betena, duailel ipal goagal oiagab Yesus en petak emen goagen ig go abai gil kwali sag dabun aigemen. Guzenaimai, go eiman ig Rom ban uzan koli aramig ebu betemun. \p \v 15 Igual zaiger goagal oiagab petak emen, agen ig Rom ban uzan waugab alemun ze doimai, go tubaim eim ig tuligabun alemen. Dudu ipal ig tuligabun Apius nugau Igwanemen Empip ebu alemen. Ipal abu ebu ninanemen zau ainarai dareun ebu alai tuligemen. Pol nug dudu go alai tuligemen uligaraimai, Uwait nugau wanib ulagwag maimai, gonugau ougab naliu usaleun. \s1 Pol go Rom ban uzan dareun. \p \v 16 Ig Rom agal ban uzan betena, Rom agal du Banou nug Pol go zau tub nugtal daba, malai dudu agen go gumei damam aimai awareun. \v 17 Gil ainarai mazicina, Pol nug Zuda dudu banban alai go al gotulabun ze palauteun. Guzenaimai, go unum alai gotulina, go nug awareun, “O, zaiar, iz igul eg tub igual duailel ebalagab ta, igul go igual embigeg agen abai migemen mui eg mab tam. Ag iz gaul gusig patilaimai, Rom agal ebeagab ebu milabun imailei alemen. \v 18 Rom agal dudu banban agen izal ze sisiaimai, utilebi, unamoroi emen, einen, iz igul eg tub mab tam, iz gaul noumabun iborain tam. \v 19 Zuda duailel agen iz i utilebi, unai aimai ze gusig memen. Iz izal duailel agal enimag ebu ze tamacag, bo, izanag iz Rom beteminag, Sisar nug izal ze sisiamau aimai gusig ze memin. \v 20 Gonun, iz ag abai gotulaimai, ze mabun ze palautemin. Zuda duailel ag du go Uwait nug ag en palautina, koli imarabun gumei daremen gonugau ze en agen iz us sil kicilei milen darem. \v 21 Guzenaimai, dudu banban agen koli enemen, “Ig Zudia agaig ebuan du tub nug na en sikut wai migemai, aigab tam. Ig du tub e ebu alaimai, na eg mizei darem aimai alai aigab tam. \v 22 Bo, ulis ig nait onsau eiman nait dabeleu ze memen, dumam. Ig abiu emgasag unum duailel agen duailel Yesus en oiagab petak emenin goagal enimag ebu ze eg maranemen.” \v 23 Guzenaimai, goagen ziwas tub tapai maimai, duailel asiu Pol dareun zaueim gonugau ze marena, duabun alai gotulemen. Umaseu betei umaum, go Uwait nugau duailel alai gumarabun ze suban awareun. Moses nugau kasai ze mui Uwait nugau ze doimai, awaranemen dudu agal ze nanalaimai, go nug Yesus en oiagab petak amamen aimai dabeleu gusig mui abai mareun. \v 24 Dudu ipal go gonugau ze doimai, petak emen, ipal go ze go polumeu emen. \v 25 Go dabeleu beu beu oimai, unaporoi emen. Amegai Pol nug ze tub guzenai mareun, “Uwait nugau Ah Wes nug, gonugau ze doimai, awaraneun du Aisaia nugau ogusau eiman igual embigeg petak pet awareun, \q1 \v 26 ‘Ag ze go umkoskos duanemen duanemen, bo, go suban doimai, zebigeg i abe mamamen. Ag ein ecesab pem pem emen, bo, ag suban i pemen. \v 27 Einen, duailel go agal oiagab gusig usaleun. Go ze duabun uteimai, dabuiag kunumemen. Ag ecesab piabun ameag amuzemen. Ag igul go guzen i emen zob, ag ecesab pimamen, ag ze dumamen, agal oiagab oug ze go zebigeg abe mamam. Agal oiagab ailaimai, iz waiab alebi, izanag ag kasarai.’ \rq Aisaia 6:9-10\rq* \p \v 28 Guzenaimai, go abe mamamen gusig go petak Uwait nug ig koli imaigabun guzeneun, ze go emgasag ipal ebuan duailel ebalagab palautina, go ze go doimai, sesamoramam.” \p \v 29 [Pol nug guzenai awarina, Zuda duailel zau go utei beteimai, agzozou ze ze ebu alalemen.] \v 30 Pol go wai aliag go ebu zau gau maimai, darena, duailel go piabun alina, go nug igul naliu maraneu. \v 31 Gonug Uwait nug gumarabun alamau ze mui, Yesus Kristus nugau ze mui, duailel gusig marena, du tub nug go ze kuatai aurab tam.