\id LUK - Bɛkwyel \ide UTF-8 \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \rem Une partie de ce livre est tirée des livrets SGM fait à Brazzaville en août 2003 et la majore partie a été ébauchée par le Pasteur GARYZAS Mersone Etienne en 2016 et vérifier à Ouesso en mai 2017, par le conseiller KEITH Beavon ̺de la SIL. \rem Copyright Information: For any non-Paratext use of this text, permission must be obtained from the copyright holder. \h Luk \toc1 Mbɛɛ Bhaadal ɛ Luk \toc2 Luk \toc3 Luk \mt2 Mbɛɛ Bhaadal ɛ Luk \mt1 Luk \imt Mɛkpa mɛ mɛkɛn \ip Tyɛ wat nɛ Matye, Luk baazodu tɔ ekwyala bɛ ɛ, ɛzel ɛ wat nɛ Malak. \ip Zaŋ Nduuel-bot nazyɛ ɛ́ zɛkoobal Yezu ze. Zaŋ eeduu Yezu Zɛɛb. Bhii tak, Satan naawa Yezu é mɛbhowal. Yezu nadi ɛ́ mot kyee dik Ghalile, pɛ nyɛ nakan ɛlyo nɛ ɛtsik ɛ membel ɛ. \ip Yɛ ɛpekaada dáa Yezu nazɛdus Ghalile tɔ́ pɛ ghaada Yeluzalɛm ɛ. Yɛ ɛpekaada dɔɔ nɛ etɛp djas Yezu nasa dwoo nyɛ nagom ɛ, nɛ dáa nyɛ nabyet tɔ́ tɔ gwoo ɛ. Zɛbela náá, Luk naabaabil bɛdhiiti etɛp ee Malak nadi ààkwyal ɛ. \ip Luk nakan ɛkaada ɛ dáa nyɛ nasa zii é ɛsɛɛga, étɛp ɛgu ɛnyɔɛpe etɛp djas Yezu nasa ɛ́ nɛ etɛp ee nyɛ nalii ɛ. Tin, nyɛ naakaada bɛtɛ nɛ etɛp dum nɛ ɛbyel ɛ Zaŋ Nduuel-bot, zɛnɔɔ yɛ Yezu. Nyɛ nakaada ɛ́ dáa fofop ɛ Ghɛŋ nalyaal Zakali nɛ Maali nyel ɛ, dáa ye nadhaa é sok Elisabɛt nɛ Maali nabya ɛ, dáa Maali, Zakali zɛnɔɔ Simeyɔŋ naduwal Zɛɛb nɛ djeeb ɛ, dáa Yezu nalik tɔ Ndjaa-ebuwa nyɛ dinaa dhɔma ɛ (\xt 1—3\xt*). \ip Ye baakaada ɛ́, ɛtɔ́ ɛ Yezu pɛ Yeluzalɛm. Tɔ ɛlaŋel ɛlak, Luk nakaada kana dhiiti mot na mbɛɛ lyem dɛl ɛ Samali, kana mot ekum, kana mɔn nawo ɔ. Zɛnɔɔ bɛdhiiti etɛp, tyee yɛ Maat nɛ Maali, bot ɛ namyaal náá, Yezu sulal pɛ daa lɔɔ ɔ (\xt 10.35—15.32\xt*). \ip Tɔ etɛp bak djas, Luk nadi ekwyɛl ɛlyaal ɛ ghwyil nɛ mɛbwala ɛ Yezu. Nyɛ baalyaal ɛ náá, Yezu nadus ɛ́ pɛ daa Zɛɛb, nɛ tsɛɛtsɛ náá, nyɛ ɛ́ mot mbyak Yisalaɛl, nyɛ nazyɛ ɛ́ étɛp bot ɛ membyak djas. Nyɛ baakwyɛl ɛlyaal ɛ, dáa Zɛɛb di ekwyɛl bot ɛ di ebeeaa é mis toto ɔ. Ye ɛ́ mot dáa Elisabɛt, mot nadi kwyiid moma ɔ, bɛbaalel ɛ etaa, nɛ bɛdhiiti bot ɛ lɔɔg tak. \ip Luk nakwyɛl ɛ ɛgoola Mbɛɛ Bhaadal pɛ daa bot ɛ di ààbɛ bot ɛ mbyak eYuda ɔ. Kɔ ɛsu ɛ tak ɛ di náá, tɔ bɛmɛkana mɛná mɛ Mbɛɛ Bhaadal di ekwyala ɛ, yɛ Luk nɛ kɔa nɛ bɛlaŋel ɛ membyak djas. Nyɛ nakwyal deenek ɛ́, étɛp bɛ neegu ɛsuk ɛ duma ɛ Yezu, bɛ neemyaal náá, nyɛ ɛ́ Mɛtsik-bot étɛp bot ɛ bɔs djas. \iot Mɛkana mɛ tak kaada ɛ etɛp bak: \io1 Ɛlaŋel \xt 1.1-4\xt*: Ɛsuk ɛ ekwyala bak \io1 Mɛlaŋel \xt 1.5—2.52\xt*: Ɛbyel ɛ Zaŋ Nduuel-bot nɛ yɛ Yezu, zɛnɔɔ edhɔma bɔɔ \io1 Ɛlaŋel \xt 3.1-20\xt*: Mɛsa ɛ Zaŋ Nduuel-bot \io1 Mɛlaŋel \xt 3.21—4.13\xt*: Ɛduwa Yezu naduwa Zɛɛb ɛ, nɛ mɛbhowal mɛ \io1 Mɛlaŋel \xt 4.14—9.50\xt*: Mɛsa ɛ Yezu pɛ Ghalile \io1 Mɛlaŋel \xt 9.51—19.27\xt*: Yezu eedus pɛ Ghalile tɔ́ pɛ Yeluzalɛm \io1 Mɛlaŋel \xt 19.28—23.56\xt*: Yenga mɛsik ɛ Yezu pɛ Yeluzalɛm, mezuk mɛ nɛ ɛsyee ɛ lɛ \io1 Ɛlaŋel \xt 24.1-53\xt*: Yezu eegom, nyɛ eelyaal nyel nɛ bot, nyɛ eebyet tɔ gwoo. \c 1 \s1 Luk ɛpelyaal ɛsuk ɛ ekwyala bɛ \p \v 1 Boo-mot Teofil, dáa ye nabɛ náá, bot ɛbuɛpe naakwyɛl ɛkaada tɔ mɛkana etɛp ee nadhaa pak'ena ɛ, \v 2 nɛ dáa bot ɛ nabee nɛ mis mɔɔ met tyee etɛp bak djas nadi esael nakaadaa bis é mɛkɛn ɛ. Bot ɛ tak nabɛ ɛ́, bɛ moo bot ɛ mɛsa ɛ Zɛɛb. \v 3 Bhii mɛ nazedu etɛp tak kɛkum pɛ mɛsuk mɛ tak ɛ, mɛ ɛ́ booke náá, ye goka ɛ́ náá, mam pe, mɛ kaada wɔ etɛp bak djas tɔ ekwyala, wɔy kukuma Teofil. \v 4 Mɛ sa deenek ɛ́, étɛp wɔ neegu etsɛɛtsɛ e mɛlyo mɛ wɔ nabela ɛ. \s Fofop ngɔt ɛpelɛɛ bhaadal dum nɛ ɛbyel ɛ Zaŋ Nduuel-bot \p \v 5 É ghɛŋ Elood nadi mɛkoozi kɔ Yude ɛ, ye nabɛ ɛ́ nɛ dhiiti ghaa-Zɛɛb, din ɛ lɛ nabɛ ɛ́ Zakali. Nyɛ nadi ɛ́ ngɔt tɔ sama ɛdhuu ɛ bɛghaa-Zɛɛb nadi tɔ lɔɔg ɛ Abiya ɔ. Myɛl nabɛ ɛ́ dha ɛ boo ghaa-Zɛɛb Alɔn. Din ɛ lɛ nabɛ ɛ́ Elizabɛt. \v 6 Bɔɔ djas bɛbá nadi ɛ́ bot ɛ epiki é mis ɛ Zɛɛb. Bɛ nadi eduwal nɛ ɛkɛ tyee etsi nɛ mɛtiŋ ɛ Ghɛŋ di elɛɛ ɛ ɛnyɔɛpe. \v 7 Saabɛgɔs kabɛ ɛ́ náá, bɛ nabɛ ɛ́ ààbɛ nɛ mɔn. Elizabɛt nabɛ ɛ́ kwyiid moma, nyɛ nabɛ ɛ́ ààbɛ nɛ ghwyil ɛbya etɛɛ náá, bɔɔ djas nabɛ ɛ́, bɛ moo bɛtɔa-bot. \p \v 8 Dhiiti dwoo, Zakali nadi esa mɛsa mɛ yii ghaa-Zɛɛb tɔ Ndjaa-ebuwa, etɛɛ náá, ye nabɛ ɛ́ yɔbɔ lɔɔg ɛ nadi tɔ mɛsa é dwoo tak. \v 9 Bɛ eezɛsa dhiiti ɛgwyeeg tɔ ɛzel ɛ lɔɔ, dáa eboo bɛghaa-Zɛɛb nadi ezezyɛ nɛ ɛsa sok ɛ étɛp bɛ neesɛ́ɛ mot aani, tɔ́ kɛdik bɛmul na mbɛɛ mɛnuub tɔ Di na Dɛɛ ɛ Ghɛŋ ɛ. Zakali ɛ́ nasɛ́ɛaa dwoo tak étɛp ɛkɛdik mɛnanas. \v 10 Ɛdhuu ɛ bot djas naleelik ɛ pɛ kel edjaala é ɛwala ɛ mɛnanas na mbɛɛ mɛnuub nadi edikaa tɔ Di na Dɛɛ ɛ. \p \v 11 Tin, dhiiti fofop ngɔt ɛ Ghɛŋ zokazɛtuula Zakali «zaka». Fofop tak eezɛtyaa tetel pɛ mbɔ eghɛŋ mesa ebuwa di edikaa bɛmɛnanas ɛ. \v 12 Dáa Zakali nabee nyɛ ɛ́, ye nabɛ ɛ́ bwoo nɛ bɛbebwol naamɛt nyɛ ɛlyelɛpe. \v 13 É di'enek, fofop eezɛke nɛ nɛ náá: «Nàdi nɛ bwoo Zakali, etɛɛ náá, Zɛɛb eegwak mendjaala mɔ! Elizabɛt mwalɔ ɛ́ waabela ɛbum. Nyɛ waabya wɔ mɔn mɔɔ motom. Wɔ aaget mɔn tak ɛ Zaŋ. \v 14 Wɔ aadi ɛ́ tɔ boo mɛmyaala. Tin, bot ɛbuɛpe ɛ́ waamyaala dum nɛ ɛbyel ɛ lɛ. \v 15 Etɛɛ náá, nyɛ aadi ɛ́ boo-mot é mis ɛ Ghɛŋ. Nyɛ aanàdɛ mɛnyok mɛ vin, ààdɛ dɔɔ nɛ kwaambi bɛdhiiti mɛnyok mɛ di edjɛ elangi ɛ. Sisim na Dɛɛ ɛ́ waalwood tɔ lɛ nyɛ dinaa tɔ mɔ nyɛɛg. \v 16 Nyɛ waasa náá, bɔn Yisalaɛl ɛbuɛpe bula zɛdum koŋ nɛ Ghɛŋ Zɛɛb'ɔɔ. \v 17 Tin, nyɛ waakɛ sok bhwoob ɛ Ghɛŋ nɛ sisim nɛ eghɛŋ ɛ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb Eli, étɛp nyɛ neebulal ɛgwakel pak bɛsɛɛg nɛ bɔn bɔɔ. Nɛ ɛbaasa náá, bot ɛ di elyel elo ɔ swoola mɛfulu étɛp bɛ needi bot ɛ etsoŋ nɛ epiki.» \p \v 18 Tin, Zakali eezɛke nɛ fofop náá: «Mam aagu náá, etɛp ee wɔ di elɛɛ ɛ, ye ɛ́ tsɛɛtsɛ dáa? Etɛɛ náá, mɛ moo ɛ́ tɔa-mot. Mwalam pe moo ɛ́ yɛ sil-moma.» \p \v 19 É di'enek, fofop ɛ́ boozɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Din ɛ lam ɛ́ Ghabhiliɛl. Ye ɛ́ mam ɛ́ dyeebadi sok bhwoob ɛ Zɛɛb étɛp elwomel bɛ. Nyɛ lwom mɛ ɛ, mɛ zɛlii nɛ nɔ, mɛ zɛlɛɛ wɔ mbɛɛ bhaadal'enek. \v 20 Deenek, wɔ ààpamyaal etɛp ee mɛ lɛɛ wɔ ɛ, sonok bɛ náá, etɛp tak ɛ waasɛ́ɛ é ɛwala ɛ Zɛɛb zekoobal ɛ. Étɛp tak ɛ́ di náá, wɔ aadi ɛ́ bubu. Wɔ aanàkwaabaalii, kana dwoo mos kɛkum dwoo esesɛ́ɛ binek djas aasael ɛ.» \p \v 21 É di'enek, bot ɛ nazyɛ mendjaala ɔ nadi ebwood Zakali, bɔɔ edjoka dáa nyɛ nadi ebɔya tɔ sum Di na Dɛɛ ɛ Zɛɛb. \v 22 Tin, dáa nyɛ nakawyis ɛ, nyɛ nabɛ ɛ́, nyɛ moo ààkabɛ nɛ tyee nyɛ kalii nɛ nɔɔ. Tin, bot eezɛgek náá, nyɛ eebee dhiiti djema mɛbwala penek tɔ sum Di na Dɛɛ ɛ Zɛɛb. É di'enek, nyɛ nakalii-lii nɛ nɔɔ ɛ nɛ egeka dáa bubu, étɛp nyɛ nabɛ ɛ́, nyɛ moo bubu. \p \v 23 Tin, dáa Zakali nasilal bim mɛlu mɛ nyɛ nagoka nɛ ɛsa mɛsa mɛ tɔ Ndjaa-ebuwa ɛ Zɛɛb ɛ, nyɛ eezɛsik pɛ dɛl ɛ lɛ. \p \v 24 Ba mɛlu bhii tak, Elizabɛt myɛl eezɛbela ɛbum. Wɔ gwaa, nyɛ zokazɛsɔwa nɛ ɛbum ɛ tak tyee bɛngɔn ɛtɛn. Nyɛ nadi ekeke ɛ́ náá: \v 25 «Beea sa Ghɛŋ sa dum nɛ nam ɛ, nyɛ eemyaal ɛdis ɛ mɛ tɔ esa ee nadi edjɛ mɛ sen é mis mɛ bot ɛ.» \s Fofop ngɔt ɛpelɛɛ bhaadal náá, Yezu ɛ́ waabyel \p \v 26 Bhii bɛngɔn ɛtɛn nɛ wat yii ɛbum ɛ Elisabɛt, Zɛɛb eebaazɛdhis fofop Ghabhiliɛl pɛ dɛl ɛ Nazalɛt, pɛ kyee dik Ghalile. \v 27 Nyɛ nadhis fofop tak ɛ́ pɛ daa mɔɔ moma ngɔt di ààgu botom ɔ, din ɛ lɛ nabɛ ɛ́ Maali. Nyɛ nadi ɛ́, ghɔɔd motom ngɔt nɛ din ɛ Zozɛf. Zozɛf nabɛ ɛ́ dha ɛ Mɛkoozi Dhavid. \v 28 Fofop eezɛtuula nyɛ, swos nyɛ, nyɛy náá: «Dia tɔ mɛmyaala, wɔ eeboma nɛ mbɛɛ bhwoob ɛ Zɛɛb. Ghɛŋ ɛ́ nɛ nɔ lɔɔg.» \v 29 Maali moo tinaak «yooo», edjoka nɛ mbi yenek mɛkpa. Nyɛ ɛ́ boozɛdji ɛsuk ɛ yenek mɛswosel. \v 30 Fofop ɛ́ bookake nɛ nɛ náá: «Maali, nàbem ba, etɛɛ náá, wɔ eeboma nɛ mbɛɛ bhwoob ɛ Zɛɛb. \v 31 Wɔ waabela ɛbum. Wɔ waabya mɔn mɔɔ motom. Din ɛ wɔ aaget nyɛ ɛ, yɛ aadi ɛ́ Yezu. \v 32 Nyɛ aaboodi ɛ́ boo-mot, bɛ aadjóo nyɛ Mɔn Zɛɛb-Mɛkaake. Ghɛŋ Zɛɛb ɛ́ waanɛɛg nyɛ mɛkoozi dáa Dhavid bhaab'ɛ nadi ɛ́. \v 33 Deenek, nyɛ aadi ɛ́ mɛkoozi kɔ mbyak Yisalaɛl kɔm-kɔm. Ɛyoŋ ɛ lɛ aadi ɛ́ ààbɛ nɛ ɛsik.» \v 34 Maali eezɛke nɛ fofop náá: «Yiizaag aasael dáa? Mam ɛ́ di ààgu botom'aak?» \v 35 Fofop eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Sisim na Dɛɛ ɛ́ waazyɛ kɔ lɔ. Ghwyil ɛ Zɛɛb-Mɛkaake ɛ́ waabutal wɔ. Étɛp tak ɛ mɔn na dɛɛ wɔ waabya ɔ, nyɛ aadjóoaa ɛ́ Mɔn Zɛɛb. \v 36 Dɔɔ nɛ Elizabɛt mɔn nyoog ɛ́ waabya ngbɛ mɔn motom, ye nakoozobɛ náá, nyɛ ɛ́ sil-moma. Nyɛy mot bɛ nadi ekeke náá, nyɛ ɛ́ kwyiid ɔ, ɛbum ɛ lɛ moo mos ɛ́ nɛ bɛngɔn ɛtɛn nɛ wat. \v 37 Etɛɛ náá, ye tok nɛ sa Zɛɛb aadi ààkwak.» \v 38 Tin, Maali zɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Mam ɛ́ mot-mɛsa ɛ Ghɛŋ. Ye sael nɛ nam dáa mɛkpa mɔ di eke náá, ye sael ɛ.» Bhii tak, fofop eezɛtɔ́ yɛ. \s Maali eetɔ́ kɛbee Elizabɛt \p \v 39 Ààbɔya tɔ mɛlu menek deenek, Maali eezɛghɛɛ, tɔ́ kaab pɛ dɛl ɛ mɛtsok nadi pɛ kyee dik Yude ɛ. \v 40 Nyɛ eezɛni tɔ ndjaŋ ɛ Zakali, bhii tak nyɛ eezɛswos Elizabɛt. \v 41 Dáa Elizabɛt nazogwak-gwakak mɛswosel ɛ Maali ɛ, é di tak wat wɔ gwaa, mɔn zɛkuu nyɛ tɔ mɔ. Tin, wɔ gwaa Sisim na Dɛɛ zɛlwood tɔ lɛ. \v 42 Nyɛ eezɛtsim ɛlyelɛpe náá: «Zɛɛb eesɛɛ wɔ mɛtel dhaa boa djas kɔ bɔs'ak! Deenek, esɛɛa mɛtel menek ɛ́ dɔɔ nɛ kɔ mɔn wɔ aabya ɔ. \v 43 Mam ɛ́ yam nwyaa dhiiti vaŋ moma, etɛɛ náá, nyɛɛg ɛ Ghɛŋ'am zyɛ pɛ daa lam? \v 44 Etɛɛ náá, ye bɛ ɛ́, wɔ eebee náá, é sok mɛ gwak mɛswosel mɔ ɛ, ye bɛ ɛ́, mɔn eekuu mɛ tɔ mɔ nɛ mɛmyaala. \v 45 Mɛnyɔ nɛ nɔ, etɛɛ náá, wɔ eemyaal náá, Ghɛŋ ɛ́ waasa sa nyɛ lɛɛ wɔ ɛ!» \s Djeeb ɛ Maali \p \v 46 É di'enek, Maali eezɛke náá: \q1 «Mɛ ɛpeduwal Ghɛŋ nɛ lyem'am djas. \q1 \v 47 Sisim'am ɛ́ pɛ tɔ boo mɛmyaala kɔ ɛsu ɛ Zɛɛb mɛtsik-bot mam. \q1 \v 48 Etɛɛ náá, nyɛ eeliig mis mɛ, gwyák mot-mɛsa mɛ, mam ààkobɛ yam mot ɛtela ɛ nyel. \q1 Nɛ tsɛɛtsɛ, kana dwoo ɛlak mos, membu nɛ mesee, bot aakadjóo mɛ ɛ́ “moma Zɛɛb nazesɛɛ mɛtel ɔ”. \q1 \v 49 Etɛɛ náá, Zɛɛb Mɛkaake eesa eboo esonok tɔ lam. Nyɛ ɛ́ Zɛɛb na Dɛɛ. \q1 \v 50 Nyɛ nɛ bu enɛm esa, mɛlu nɛ mɛwala djas dum nɛ bot ɛ di eduwal mɛtiŋ mɛ ɔ. \q1 \v 51 Nyɛ eesa mɛsa mɛ mɛbwala nɛ eghɛŋ bɛ. Nyɛ eetwak bot ɛ di nɛ mɛbet tɔ elyem ɔ. \q1 \v 52 Nyɛ eedis bɛmɛkoozi kɔ mɛbhóó mɛ mɛkoozi mɔɔ. \q1 Bhii tak, nyɛ eedjɛ bot ɛ di ààbɛ nɛ ɛbet ɔ, mɛbhóó mɛ mɛkoozi. \q1 \v 53 Nyɛ eedjɛ mbɛɛ edee nɛ bot ɛ nadi nɛ za ɔ. \q1 Nyɛ eeswaal bɛkum ɛ bot mɛmbɔ mɛ toto. \q1 \v 54 Nyɛ nazyɛ ɛ́ zɛkwyee Yisalaɛl, mot-mɛsa mɛ. \q1 Nyɛ ààdjisa ɛlyaal enɛm nɛ embɛɛ bɛ \q1 \v 55 nɛ Abalaam bɛ nɛ bɛdha bɛ, kɔm-kɔm sii nɛ kɔm, dáa nyɛ nakɛk bɛbhaab binaka ɛ.» \p \v 56 Tin, Maali eezɛdi pɛ daa Elizabɛt tyee bɛngɔn ɛlɛl, bhii tak, nyɛ eezɛsik pɛ dɛl ɛ lɛ. \s Ɛbyel ɛ Zaŋ Nduuel-bot \p \v 57 Ɛwala nabɛ náá, Elizabɛt ɛ́ waabya ɛ, yɛ eezɛkum. Wɔ gwaa, nyɛ zɛbya mɔn motom. \v 58 Bɛsɔ bot ɛ nadi nɛ mendjaa ɛkunaaɛpe nɛ nɛ ɔ, nɛ bot ɛ mɛbyel mɛ zokazɛgwak náá, Ghɛŋ nabɛ ɛ́, nyɛ naagek nyɛ ghoŋ. Bɛ nɛ bɛ nɔɔ moo tin tɔ mɛmyaala bɔɔ djas. \v 59 Dáa mɔn nabɛ, nyɛ moo nɛ mɛlu mɛtɛn nɛ elɛl bhis ɛbyel ɛ lɛ ɛ, wɔ gwaa, bɛ zɛtɔ́ étɛp ɛkɛniigal nyɛ beka. Bɛ nakwyɛl ɛget nyɛ ɛ nɛ din ɛ sɛɛg Zakali. \v 60 Tin, nyɛɛg ɛ́ boopɛɛ, nyɛ ɛ́ boozɛke náá: «Ààbɛ! Din ɛ lɛ aadi ɛ́ Zaŋ.» \v 61 É di'enek, wɔ gwaa bɛ zɛke nɛ nɛ náá: «Deenek, ye tok nɛ mot ngɔt tɔ bot bɔ nadi nɛ din ɛ Zaŋ!» \v 62 Tin, tɔ ɛgek ɛ dáa ebubu di elii ɛ, bɛ eezɛdji sɛɛg mɔn, din ɛ nyɛ nakwyɛl ɛget mɔn'ɛ ɛ. \v 63 Wɔ gwaa Zakali zokazɛwaab náá, bɛ zyɛ nyɛ nɛ mɔɔ pɛt ɛbaya bɛ di ezezyɛ nɛ ɛkwyal kɔ tak ɛ. É di tak, wɔ gwaa, nyɛ zokakwyal náá: «Nɛ tsɛɛtsɛ, din ɛ lɛ ɛ́ Zaŋ.» Tin, bɔɔ djas naazɛdjoka ɛbuɛpe. \v 64 É di tak wat, wɔ gwaa, Zakali zɛbaakan ɛlii ɛnyɔɛpe. Nyɛ moo tin etsim ɛlyelɛpe eduwal Zɛɛb. \v 65 É di'enek, bot djas nadi bɛ nɛ bɛ nɔɔ ɛ, bɛ nadi ɛ́ bɛ moo nɛ bwoo, pɛ kɔ mɛl mɛ nadi tɔ mɛtsok mɛ kyee dik Yude ɛ. Tin, bot nazokakekaada ɛ tɛp'enek. \v 66 Bot djas nadi egwak dáa tɛp tak nasael ɛ, bɛ moo tin esiiza tɔ bhum elyem bɔɔ, edji náá: «Mɔn tak aadi zɛ?» Ye nabɛ ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, ghwyil ɛ Ghɛŋ nadi ɛ́ tɔ lɛ. \s Djeeb ɛ Zakali \p \v 67 Zakali, sɛɛg mɔn nabɛ ɛ́, nyɛ eelwood nɛ Sisim na Dɛɛ. Wɔ gwaa, nyɛ zokani egoola mɛkpa mɛ Zɛɛb tɔ Sisim. Nyɛ nadi ekeke ɛ́ náá: \q1 \v 68 «Mena goka ɛ́ nɛ ɛsɛɛ Ghɛŋ Zɛɛb bot ɛ Yisalaɛl mɛtel. \q1 Etɛɛ náá, nyɛ eezɛkwyee bot ɛ mbyak'ɛ, nyɛ eepɛk bɛ. \q1 \v 69 Nyɛ eewyisal mena ghɛŋ mot, mɛtsik-bot, \q1 pɛ tɔ bɛdha ɛ mɛkoozi Dhavid mot-mɛsa mɛ. \q1 \v 70 Ye ɛ́ etɛp ee nyɛ naloozelɛɛ tɔ enuub e bɛngoolel ɛ mɛkpa mɛ na edɛɛ ɛ. \q1 \v 71 Nyɛ naakɛk mena tsik di epɛk mena é mɛmbɔ mɛ bot ɛ mɛbhuka mena ɛ, \q1 dɔɔ nɛ si mɛko mɛ bot ɛ di esa mena ɛbiyo ɔ. \q1 \v 72 Nyɛ naagék ghoŋ nɛ bɛbhaab benaka. \q1 Nyɛ nabɛ ɛ́ ààdjisa ɛbhɛŋ ɛ lɛ na dɛɛ nyɛ nalik ɛ. \q1 \v 73 Nɛ tsɛɛtsɛ ye nabɛ ɛ́, Zɛɛb eetuwal myoŋ nɛ mɛsoŋ mɛ é mis mɛ bhaab'ena Abalaam náá, \q1 \v 74 nyɛ waazɛpɛk mena é mɛmbɔ mɛ bot ɛ mɛbhuka mena. \q1 Étɛp mena neesaka mɛsa mɛ, ààbɛ nɛ bwoo tɔ ebhum elyem bena. \q1 \v 75 Etɛɛ náá, mena needika dɛɛ nɛ piki \q1 é mis mɛ, é mɛlu mɛ tsik'ena djas. \q1 \v 76 Deenek, wɔy mɔn'am, wɔ aadi ɛ́, ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb-Mɛkaake. \q1 Etɛɛ náá, wɔy ɛ́ kwaakɛ sok bhwoob ɛ Ghɛŋ étɛp wɔ neekoobal mɛze mɛ. \q1 \v 77 Etɛp wɔ neelɛɛ bot bɛ náá, nyɛ ɛpezyɛ zɛtsik bɛ, \q2 da pel mesyem mɔɔ. \q1 \v 78 Tsɛɛtsɛ, Zɛɛb'enabɛlka nɛ bu enɛm esa, nɛ kwyɛl. \q1 Dusa tɔ gwoo, nyɛ eewyisal kɔ lena gwyɛ tyee wat nɛ mɛkas mɛ gwyes di edjem tɔ mɛlem ɛ. \q1 \v 79 Etɛɛ náá, nyɛ neewyisal bot ɛ di tɔ ghooghom, nɛ tɔ piyo ɛsyee ɔ, tɔ gwyɛ. \q1 Nyɛ needjɛɛd mɛko mɛ kyeed mena pɛ ze egwyem.» \p \v 80 Dáa mɔn nadi ewyee ɛ, sisim yɛ nabaadi ewyee ɛbuɛpe. Nyɛ nadidi ɛ́, tɔ kyee dik bɛsyɛ di ààbɛ nɛ mɛdii ɛ, kɛkum dwoo nyɛ nazɛlyaal bot ɛ Yisalaɛl nyel ɛ. \c 2 \s Ɛbyel ɛ Yezu \p \v 1 É ghɛŋ tak, wɔ gwaa, Sezaad Oghust zokazɛlwom bot, bɛ kwyal min mɛ mɛtaŋ mɛ bot ɛ bɔs djas. \v 2 Ɛkɛn ɛ ɛlɛɛga nɛ ɛkwyal ɛ min mɛ bot nasael ɛ́ é ghɛŋ Kilinus nadi kukuma dik Siili ɛ. \v 3 Bot djas nadi etɔ́ kɛkwyekwyalaa min ɛ mot nɛ mot pɛ dɛl ɛ lɛ. \v 4 Zozɛf zokadus pɛ kyee dik Ghalile, pɛ ghaada Nazalɛt, nyɛ neezɛtɔ́ pɛ kyee dik Yude, pɛ dɛl ɛ Bheteleɛm, etɛɛ náá, nyɛ nabɛ ɛ́ dha ɛ Dhavid. \v 5 Nyɛ ɛ́ bootɔ́ pɛ ɛlɛɛga nɛ ekwyala e min bɛ nɛ ghɔɔd'ɛ Maali. Maali nadi ɛ́ nɛ ɛbum. \p \v 6 Dáa bɛ nakadi tin ɛ, wɔ gwaa, ɛwala ɛ nabɛ náá, Maali ɛ́ waasyas ɛ zokazɛkum. \v 7 Nyɛ ɛ́ boozɛbya mɔn mɛgwyak mɛ. Tin, nyɛ ɛ́ boozɛbet nyɛ ɛghɔɔd, pil nyɛ tɔ bhelangiti, bhii tak nyɛ eezɛkɛl nyɛ kɔ mɔɔ tɛɛg bɛ nadi ekekɛl edee e ebhata ɛ, etɛɛ náá, bɛ nabɛ ɛ́ ààbela di tɔ ndjaa bɛdjoŋ. \s Fofop ngɔt eelyaal bɛbaalel ɛ ebhata nyel \p \v 8 É kyee dik tak wat, ye nabɛ ɛ́ nɛ bɛbaalel ɛ ebhata, bɛ nadi ɛ́ tɔ bal ebaal ɛsaŋ ɛ ebhata bɔɔ é pum. \v 9 Wɔ gwaa, fofop ɛ Ghɛŋ zɛtuula bɛ. Mɛkas ɛ Ghɛŋ naazɛkaal bɛ «bwyeee». Wɔ gwaa, bwoo zɛsa bɛ ɛbuɛpe. \v 10 Tinaak, fofop eezɛlɛɛ bɛ náá: «Nàbemka ba, etɛɛ náá, mɛ zyɛ ɛ́, zɛgoola bin mbɛɛ bhaadal, yii bot djas aamyaala nɛ yɛ ɛ. \v 11 É pum'ak mos, kɔ dɛl ɛ Dhavid, mɛtsik-bot eezebyel étɛp'en. Ye ɛ́ Mɛsia, Ghɛŋ. \v 12 Beeka geka bi aagwyak nyɛ nɛ yɛ ɛ: bi ɛ́ waabela mɔn tɔlɔɔ wola tɔ bhelangiti, ndjaasi kɔ mɔɔ tɛɛg bɛ di ekɛl edee e ebhata ɛ.»\fig |alt="La naissance de Jésus : l'ange et des bergers" src="WA03803.tif" size="span" copy="Illustrations by Graham Wade, © United Bible Societies, 1989." ref="2.8-12"\fig* \p \v 13 É di'enek wat, wɔ gwaa, bɛtɛ nɛ efofop zokadus tɔ gwoo, zɛsɛɛga nɛ fofop nadi tinaak sok ɔ, bɛ moo tin eduwal Zɛɛb, bɔɔ náá: \q1 \v 14 «Duu nɛ Zɛɛb pɛ ɛko tɔ gwoo, \q1 tin, egwyem kɔ bɔs dum nɛ bot ɛ nyɛ di ekwyɛl ɔ!» \s Bɛbaalel ɛ ebhata eetɔ́ pɛ dɛl ɛ Bheteleɛm \p \v 15 Dáa efofop nalik bɛ, sik pɛ tɔ gwoo ɛ, bɛbaalel ɛ mɛsaa mɛ ebhata zokazɛke pak'ɔɔ náá: «Djhootɔ́ka pɛ Bheteleɛm. Ye goka ɛ́ náá, mena beeka sa tuula penek ɛ, sa Ghɛŋ lyaal menaka ɛ.» \v 16 Bɛ eezɛghɛɛ mɛnyel tɔ́, tin, bɛ eezɛbela Maali bɛ nɛ Zozɛf, dɔɔ nɛ mɔn tɔlɔɔ ndjaasi kɔ mɔɔ tɛɛg bɛ nadi ekekɛl edee e ebhata ɛ. \v 17 Dáa bɛ nakabee nyɛ ɛ́, wɔ gwaa, bɛ zɛlɛɛ etɛp ee fofop'enɔk nalɛɛ bɛ dum nɛ mɔn tak ɛ. \v 18 É ghɛŋ bot djas nadi egwak mbi etɛp ee bɛbaalel ɛ mɛsaa mɛ ebhata binek nadi elɛɛ ɛ, bot djas naadyeebadjoka. \v 19 Yɛ kabɛ Maali ɔ, nyɛ nazobaal etɛp binek djas ɛ́ tɔ bum lyem'ɛ. Tin, nyɛ moo esiiza ɛbuɛpe. \v 20 Bhii tak, bɛbaalel ɛ mɛsaa mɛ ebhata ɛ́ boozɛsik. Bɛ nadi eduwal Zɛɛb, étɛp endem ee bɛ nazebee ɛ, nɛ yii bɛ nazegwak ɛ, nɛ etɛp ee efofop nalɛɛ, nabatasael ɛ. \s Mɔn eegetaa din ɛ: Yezu \p \v 21 Bhii mɛlu mɛtɛn nɛ elɛl mɔn nabyel ɛ, wɔ gwaa, bɛ zɛtɔ́, kɛniigal nyɛ beka, tin, bɛ eezɛget nyɛ din ɛ Yezu, din ɛ fofop nalɛɛ bɛ, ɛsok nɛ nyɛɛg nɛ bela ɛbum ɛ. \s Zozɛf bɛ nɛ Maali eezyɛ nɛ Yezu pɛ Ndjaa-ebuwa \p \v 22 Tin, ɛwala ɛ nabɛ náá, Zozɛf bɛ nɛ Maali kɛsa mɛzel mɛ etsi ɛ Moiiz nadi elɛɛ étɛp ɛbyel ɛ mɔn ɛ, yɛ eezɛdjala. Wɔ gwaa, bɛ zɛtɔ́ nɛ mɔn pɛ kok Ndjaa-ebuwa Yeluzalɛm étɛp ɛkɛlyaal Ghɛŋ mɔn. \v 23 Etɛɛ náá, tɔ etsi ɛ Ghɛŋ, ye nabɛ ɛ́, yɛ eekwyalaa náá: «Mɔn motom, yii mɛgwyak aabyel ɔ, nyɛ aadi ɛ́ ngbɛ Ghɛŋ.» \v 24 Bɛ nabaadi ɛ́, edjɛ dɔɔ nɛ dhiiti buwa yii etsi e tak wat di edji ɛ. Ye nabɛ ɛ́: «Mɛpepak mɛmbá, nɛghu bɔɔ mɛgum mɛmbá.» \p \v 25 Pɛ Yeluzalɛm, ye nadi ɛ́, nɛ dhiiti mot, din ɛ lɛ nabɛ ɛ́ Simɛyɔŋ. Nyɛ nadi ɛ́, mot epiki, eduwal Zɛɛb. Nyɛ nadi ebwood mot aazɛtsik Yisalaɛl ɔ. Sisim na Dɛɛ nadi ɛ́ nɛ nɛ lɔɔg. \v 26 Sisim na Dɛɛ naaloolɛɛ nyɛ náá, ɛsok nɛ nyɛ nɛ gwyɛ, nyɛ waabee Mɛsia Ghɛŋ aadhis ɔ. \v 27 Wɔ gwaa, Sisim na Dɛɛ zɛdul Simeyɔŋ, nyɛ tɔ́ pɛ kok Ndjaa-ebuwa. Bɛbyael ɛ Yezu naazyɛ nɛ mɔn'ɔɔ étɛp ɛzɛsa nyɛ dáa mɛkpa mɛ etsi di elɛɛ ɛ. \p \v 28 Simeyɔŋ ɛ́ boobɛp mɔn tɔ mɛmbɔ mɛ. Bhii tak, nyɛ eezɛghaapɛɛ Zɛɛb. Nyɛy náá: \q1 \v 29 «Nenak, Ghɛŋ, beta kwom'ɔ nyɛ gwyɛ tɔ egwyem, tyee wɔ nalɛɛ nyɛ ɛ. \q1 \v 30 Etɛɛ náá, mis mam eezebee tsik wɔ nadhis bis yɛ ɛ, \q1 \v 31 tsik wɔ nazekoobal étɛp membyak djas ɛ. \q1 \v 32 Ye ɛ́ ngel aasa náá, membyak mesis gu wɔ ɛ. \q1 Ye ɛ́ duu bot ɛ mbyak'ɔ, Yisalaɛl.» \s Mɛkpa ɛ Zɛɛb yii Simeyɔŋ nalɛɛ ɛ \p \v 33 Sɛɛg nɛ nyɛɛg ɛ Yezu nabɛ ɛ́, edjoka dáa Simeyɔŋ nadi elii dum nɛ mɔn'ɔɔ ɛ. \v 34 Simɛyɔŋ ɛ́ boozɛsɛɛ bɛ mɛtel, nyɛ nɛ Maali nyɛɛg náá: «Zɛɛb dhis mɔn'ak ɛ, étɛp ɛkwyesal bot ɛbuɛpe nɛ ɛwyɛl bot ɛbuɛpe pɛ kɔ Yisalaɛl. Nyɛ aadi ɛ́, ndem ngɔt ɛ Zɛɛb. Bot ɛbuɛpe ɛ́ waasyaala bhyeed kɔ lo'ɛ. \v 35 Tin, nyɛ waalyaal popoopwon egeka ee di esyela tɔ ebhum elyem e bot ɛbuɛpe ɛ. Yɛ kabɛ wɔy Maali ɔ, mezuk ɛ waatuu wɔ lyem dáa pɛl, kɛtuula pɛ yii kyee.» \s An ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb \p \v 36 Ye nabaabɛ ɛ́ nɛ dhiiti ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb. Din ɛ lɛ nabɛ ɛ́ An. Nyɛ nabɛ ɛ́ ɛsyes ɛ Fanuɛl, mot mbyak ɛ Asɛɛd. Nyɛ nabɛ ɛ́, nyɛ eezedyeebageeb. Nyɛ nabɛ ɛ́, nyɛ naadi membu metɛn nɛ ebá, bɛ nɛ ngom naba nyɛ, nyɛ dinaa ààgu botom ɔ. \v 37 Bhis ɛsyee ɛ ngom, nyɛ nabɛ ɛ́ ààkabaatɔ́ ɛba, kɛkum membu mɛkam-mɛtɛn nɛ elɛl nɛ membu mená (84). Nyɛ nabɛ ɛ́ ààdus tɔ kok Ndjaa-ebuwa. Nyɛ nadidi ɛ́, esa mɛsa mɛ Zɛɛb mwos nɛ pum, nɛ ɛtsi ɛ edee tɔ mendjaala. \v 38 Wɔ gwaa, nyɛ zɛtuula dwoo tak wat, nyɛ moo tin eduwal Zɛɛb, bhii tak nyɛ moo elii nɛ bot ɛ nadi ebwood náá, Yeluzalɛm zɛpɛkel é ban ɔ, dum nɛ mɔn tɔlɔɔ. \s Ɛsik ɛ Yezu pɛ dɛl ɛ Nazalɛt \p \v 39 Dáa sɛɛg nɛ nyɛɛg ɛ Yezu nasilal ɛsa esesɛɛ djas etsi ɛ Ghɛŋ nadi elɛɛ ɛ, bɛ eezɛsik nɛ nɛ pɛ kyee dik Ghalile pɛ dɛl ɛ lɔɔ Nazalɛt. \v 40 Tin, ye nabɛ ɛ́ mɔn eewyee nɛ ɛbɛɛ ɛ mis, Zɛɛb naawa tɔ lɛ etsoŋ nɛ enɛm nɛ embɛɛ bɛ. \s Yezu tɔ kok Ndjaa-ebuwa, nyɛy nɛ membu kam nɛ ebá \p \v 41 Membu djas bɛbyael ɛ Yezu nabɛ ɛ́, etetɔ́ pɛ Yeluzalɛm étɛp ɛkɛbɔl ɛbyoŋ ɛ Pak. \v 42 Dáa Yezu nabɛ nyɛ moo nɛ membu kam nɛ ebá ɛ, bɛ ɛ́ boozɛtɔ́ nɛ nɛ, dáa ye nadi ezezyɛ nɛ ɛsesɛɛ tɔ mɛfulu mɔɔ ɛ. \v 43 Dáa ɛbyoŋ nasi ɛ, bɛ eezɛsik. Ghuna mɔn'ɔɔ Yezu naalik pɛ Yeluzalɛm, tinaak, bɛbyael ɛ Yezu ààgu. \v 44 Bɔɔ nadi egek ɛ náá, nyɛ ɛ́ bɛ nɛ bɛdhiiti bot tɔ zukamwaa nɛ bot ɛ nadi ekɛ lɔɔg wat bɛ nɛ bɛ nɔɔ ɔ. Tin, bɔɔ zokakɛ muu dwoo. Wɔ gwaa, bɛ zɛkan ɛsaŋ ɛ nyɛ pak bɔn nyɛɛg bɔɔ, nɛ bɛsɔ bɔɔ bot ɛ nadi é ɛbyoŋ bɛ nɛ bɛ nɔɔ ɔ. \v 45 Bɔɔ ààbela nyɛ ɛ yenek. Bɛ ɛ́ boozɛsik pɛ Yeluzalɛm esaa nyɛ. \p \v 46 Tin, kuma ye nakum mɛlu mɛlɛl bɔɔ esaa nyɛ ɛ, wɔ gwaa, bɛ zɛbela nyɛ tɔ kok Ndjaa-ebuwa. Nyɛ nadi ɛ́, ndiindil, bɛlyoel eewa nyɛ kuku ɛbwak, nyɛy egwak bɛ, nɛ ɛbaadji bɛ ekiya. \v 47 Bot djas nadi egwak nyɛ ɔ, bɛ nadi edjoka ɛbuɛpe nɛ kwaambi etsoŋ nyɛ nadi nɛ yɛ ɛ, nɛ dáa nyɛ nadi ebɔɔza ekiya bɔɔ ɛ. \v 48 Dáa sɛɛg nɛ nyɛɛg nabee nyɛ ɛ, wɔ gwaa bɛ zɛdjoka ɛbuɛpe. Nyɛɛg ɛ́ boozɛke nɛ nɛ náá: «Mɔn'am, étɛp yé wɔ sa bis deenek? Bhum elyem e bis nɛ soog di ɛ́ pɛ ɛko. Bis eesaa wɔ, saa saa.» \v 49 Nyɛ ɛ́ boozɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Bi saa mɛ étɛp yé? Bi ààgu náá, mɛ ɛ́ tɔ ndjaa saag'am, étɛp ɛsa mɛsa mɛ?» \v 50 Kabela náá, bɛ nabɛ ɛ́ ààmɛt ɛsuk ɛ sa nyɛ nadi elii ɛ. \p \v 51 Bhii tak, bɛ eezɛsik nɛ nɛ pɛ Nazalɛt. Nyɛ nadi elooba nɛ nyɛɛg nɛ sɛɛg. Tin, nyɛɛg zokabaal etɛp binek djas tɔ lyem'ɛ. \v 52 Yezu moo tin ewyee nɛ tyɛ, nɛ etsoŋ, nɛ enɛm nɛ embɛɛ é mis mɛ Zɛɛb nɛ é mis mɛ bot. \c 3 \s Mɛlyo ɛ Zaŋ Nduuel-bot \p \v 1 Ye nabɛ ɛ́, é sok Sezaad Tibɛɛd nadi, nyɛ moo nɛ membu kam nɛ etɛn kɔ bóó ekukuma dik'ɛ ɛ, Pɔɔs Pilat nadi ɛ́ kukuma Yude, Elood kadi ɛ́ ekɔk kɔ Ghalile. Yɛ kabɛ mɔn nyɛɛg Filip ɔ, nyɛ nadi ɛ́ kukuma kyee dik Ituud, nɛ Talakonitid. Lizanyas nakabɛ yɛ ɛ kukuma kyee dik Abilɛn. \v 2 É ghɛŋ Anas nɛ Kayif nadi eboo bɛghaa-Zɛɛb ɛ, ye nabɛ ɛ́ Zɛɛb naalii nɛ Zaŋ mɔn Zakali pɛ tɔ bal. \v 3 Zaŋ zokazyɛ kɔ mɛl mɛ nadi pɛ kyee dik wat nɛ dii Yuldɛn ɛ. Nyɛ natutuud ɛ́ náá: «Liigka elyem, da bi ɛ́ kɛduwa Zɛɛb. Tin, Zɛɛb ɛ́ waapel mesyem men.» \p \v 4 É di'enek, etɛp ee nadi kwyala tɔ Mɛkana mɛ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb Ezayi ɛ, ye naabela ɛsuk. Ye nabɛ ɛ́ náá: \q1 «Mot ngɔt ɛpetuud tɔ bal: \q2 “Koobalka ze ɛ Ghɛŋ, \q2 da bi ɛ́ tuu nyɛ mɛze mɛ na looba-looba! \q1 \v 5 Edi e na sɛbɛtɛɛ di pak mɛtsok \q1 djas ɛ, yɛ waabimelaa. \q1 Mɛtsok nɛ eghooda djas ɛ́ waasilaa. \q1 Memboŋ djas di é ze ɛ, yɛ waasekaa. \q1 Mɛze mɛ di, yɛ eezepulel ɛ, yɛ waakoobelaa. \q1 \v 6 Tin, bot djas ɛ́ waabee tsik Zɛɛb aadjɛ ɛ.”» \f + \fr 3.6 \fr*\xt Eza 40.3-5\xt*\f* \p \v 7 Mɛdhuu mɛ bot nadi ezyɛ pɛ daa Zaŋ etɛɛ náá, Zaŋ neezɛduu bɛ Zɛɛb. Zaŋ zokake nɛ nɔɔ náá: «Biyɔ mɛgel mak, ɛzɛ lyo bin náá, bi kaab ɛbuk ɛ Zɛɛb di ekunaa yenek? \v 8 Lyaalka nɛ esesɛɛ bin náá, ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, bi eezeswoola etsik bin, da bi ɛ́ bet ɛke biyɔ nɛ biyɔ náá: “Dhiiti sonok aanàkwaasa mena, etɛɛ náá, Abalaam ɛ́ bhaab'enaka.” Betka mɛ lɛɛ bin náá, Zɛɛb ɛ́ nɛ ghwyil ɛsa náá, mɛkok mak liiza, ye di bɛdha ɛ Abalaam. \v 9 Ye goka ɛ́ bi ɛ́ gu náá, zoŋ moo ɛ́ nɛɛga é ɛbok ɛ le, étɛp ye neetsaal ekaŋal e tak. Ele djas aadi ààdjɛ bhum ɛ, goka ɛ́ nɛ ɛtsaalaa. Bhii tak, yɛ waakɛdikaa tɔ du.» \p \v 10 Wɔ gwaa bot moo tin edji nyɛ náá: «Bis goka nɛ ɛsa dáa?» \v 11 Nyɛ ɛ́ boozɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Mot di nɛ ekuwa ebá ɔ, goka ɛ́ nɛ ɛgwyena wat, djɛ mot di ààbɛ nɛ yɛ ɔ. Bela náá, mot di nɛ edee e dek ɔ, nyɛ kaa nɛ bot ɛ́ di ààbɛ nɛ yɛ ɔ.» \p \v 12 Bɛnɔŋel ɛ epata e lapo zokabaazyɛ yɔbɔ zɛduwa Zɛɛb. Wɔ gwaa bɛ dji Zaŋ Nduuel-bot náá: «Lyoel, bis goka nɛ ɛsa dáa?» \v 13 Nyɛ eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Nàwaabka bot epata e lapo dhaa yii kukuma di elɛɛ náá, bi goka nɛ ɛwaab ɛ.» \p \v 14 Esodja zokabaadji yɔbɔ náá: «Yɛ kabɛ bis ɔ, bis goka nɛ ɛsa dáa?» Nyɛ eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Sa mot ààbaanɔɔ sa mot nɛ bhel, sa mot ààsu mot tɛp. Bi goka ɛ́ nɛ ɛdɛ ɛ efute e mɛsa min.» \p \v 15 Bot djas nadi ebwood nɛ ɛbwaalel djas. Bot djas nagek ɛ́ náá, Zaŋ nabɛ ɛ́ Mɛsia. \v 16 Nyɛ eezɛke nɛ bɔɔ djas náá: «Mam duu bin Zɛɛb ɛ́ tɔ mɛdii. Yɛ kabɛ mot di ezyɛ bhis'am ɔ, nyɛ eedhaa mɛ nɛ mɛbwala nɛ ghwyil. Mam aanàkwaakobela-belak duu\f + \fr 3.16 \fr*\ft Bhis ɛtii ɛ ekel mɛpapa, tin mot-mɛsa mɛ nadi ààduwalaa ɔ nyɛ moo tin egwyii nyɛ mɛko.\ft*\f* ɛmalal étɛp ɛkotii-tiiak ekel e ekoko bɛ. Nyɛy aaduu bin Zɛɛb ɛ́ tɔ ghwyil Sisim na Dɛɛ nɛ tɔ du. \v 17 Tɔ mɛmbɔ mɛ, nyɛ eemɛt zyaagal étɛp nyɛ neewa mbɛk pak mbee bhum nɛ mbɛɛ bhum. Tin, da nyɛ ɛ́ wa mbɛɛ bhum kɔ taa. Yɛ kabɛ embee bhum ɔ, nyɛ kakɛmwas yɛ ɛ tɔ du na kɔm-kɔm.» \v 18 Zaŋ naalelɛɛ bot Mbɛɛ Bhaadal nɛ bɛtɛ nɛ dhiiti bɛmɛlyo. Nyɛ nadi elyo bɛ nɛ ɛdjɛ bɛ ghwyil. \p \v 19 Wɔ gwaa, Zaŋ zokazɛdul mɛkoozi Elood mɛlɔ kɔ ɛsu ɛ Helodhiaad mwaa mɔn nyɛɛg nyɛ nadɛk ɔ, dɔɔ nɛ étɛp embee esesɛɛ nyɛ nadi esa ɛ djas. \v 20 Tin, Elood naabaazɛsa dhiiti mbee tɛp: nyɛ naawa Zaŋ é mbok. \s Ɛduwa Zɛɛb ɛ Yezu \p \v 21 Bhii bot djas nazeduwa Zɛɛb ɛ, Yezu pe naazɛduwa Zɛɛb. Nyɛ nadi edjaala, wɔ gwaa gwoo zɛbɛŋel. \v 22 Bhii tak, Sisim na Dɛɛ eezɛsul kɔ lɛ tyee ɛghum. Wɔ gwaa, dhiiti gwood zokazɛgék tɔ gwoo náá: «Wɔ ɛ́ mɔn'am mɛ dyeebakwyɛl ɔ. Mɛ eedyeebamyaala nɛ nɔ ɛbuɛpe.» \s Dhaad mɛbyel ɛ Yezu \p \v 23 Yezu nabɛ ɛ́, nyɛ moo nɛ membu tyee mɛkam-mɛlɛl é sok nyɛ nakan mɛsa mɛ ɛ, nɛ dáa bot nadi eke náá, nyɛ ɛ́ mɔn Zozɛf ɛ. Zozɛf nadi ɛ́ mɔn Eli. \v 24 Eli ɛ́ mɔn Mattat, Mattat nakadi ɛ́ mɔn Levi. Levi nabɛ ɛ́ mɔn Mɛlki, Mɛlki nakadi ɛ́ mɔn Zanayi, Zanayi nabɛ ɛ́ mɔn Zozɛf. \v 25 Zozɛf nakadi ɛ́ mɔn Mattatya, Mattatya nabɛ ɛ́ mɔn Amɔs. Amɔs ɛ́ mɔn Nawum. Sɛɛg ɛ Nahum nabɛ ɛ́ Esli, Esli ɛ́ mɔn Naghayi. \v 26 Naghayi nabɛ ɛ́ mɔn Maat. Mot nabya Maat ɔ nabɛ ɛ́ Matatyas. Matatyas nabɛ ɛ́ mɔn Semeyi. Mot nabya Semeyi ɔ, nabɛ ɛ́ Yosɛk. Yosɛk nabɛ ɛ́ mɔn Yoda. \v 27 Yoda nakadi ɛ́ mɔn Yoanan. Sɛɛg ɛ Yoanan nabɛ ɛ́ Lesa. Lesa nadi ɛ́ mɔn Zolobabɛl, Zolobabɛl nakadi ɛ́ mɔn Salatyɛl, Salatyɛl nabɛ ɛ́ mɔn Neeli. \v 28 Neeli nakadi ɛ́ mɔn Mɛlki, Mɛlki nadi ɛ́ mɔn Adhi, Adhi nakadi ɛ́ mɔn Kosam, Kosam nadi ɛ́ mɔn Elmadham. Elmadham nakadi ɛ́ mɔn Eed. \v 29 Mot nabya Eed ɔ, nabɛ ɛ́ Zosue, Zosue nabɛ ɛ́ mɔn Eliezɛɛd, Eliezɛɛd kadi ɛ́ mɔn Yolim, Yolim nabɛ ɛ́ mɔn Matat. Matat kadi ɛ́ mɔn Levi. \v 30 Levi nabɛ ɛ́ mɔn Simeyɔŋ, Simeyɔŋ kadi ɛ́ mɔn Yuda. Yuda nabɛ ɛ́ mɔn Zozɛf, Zozɛf kadi ɛ́ mɔn Yonam, Yonam nabɛ ɛ́ mɔn Eliakim. \v 31 Eliakim nakadi ɛ́ mɔn Melea, Melea nabɛ ɛ́ mɔn Mena, Mena nakadi ɛ́ mɔn Matata. Sɛɛg ɛ Matata nabɛ ɛ́ Natan, Natan kadi ɛ́ mɔn Dhavid. \v 32 Dhavid nabɛ ɛ́ mɔn Yese, Yese kadi ɛ́ mɔn Obɛɛd. Obɛɛd nabɛ ɛ́ mɔn Bhooz, Bhooz kadi ɛ́ mɔn Sala. Sala nabɛ ɛ́ mɔn Naasɔn. \v 33 Naasɔn kadi ɛ́ mɔn Aminadaab, Aminadaab nabɛ ɛ́ mɔn Almin, Almin kadi ɛ́ mɔn Aalni. Aalni nabɛ ɛ́ mɔn Ɛslɔn, Ɛslɔn kadi ɛ́ mɔn Pelɛɛz, Pelɛɛz nabɛ ɛ́ mɔn Yuda. \v 34 Yuda nabɛ ɛ́ mɔn Zakɔɔb, Zakɔɔb nakadi ɛ́ mɔn Izak. Izak nabɛ ɛ́ mɔn Abalaam. Sɛɛg ɛ Abalaam nabɛ ɛ́ Teela, Teela nabɛ ɛ́ mɔn Nakɔɔd. \v 35 Nakɔɔd nabɛ ɛ́ mɔn Seluug, Seluug nabɛ ɛ́ mɔn Lewu, Lewu kadi ɛ́ mɔn Pelɛɛg. Pelɛɛg nabɛ ɛ́ mɔn Ebɛɛd, Ebɛɛb nabɛ ɛ́ mɔn Sala. \v 36 Sala nabɛ ɛ́ mɔn Kenan, Kenan nabɛ ɛ́ mɔn Alpaksaad, Alpaksaad ɛ́ mɔn Sɛm, Sɛm ɛ́ mɔn Noe, Noe ɛ́ mɔn Lemɛk. \v 37 Lemɛk nabɛ ɛ́ mɔn Matusalɛm, Matusalɛm nabɛ ɛ́ mɔn Enɔk. Enɔk ɛ́ mɔn Yelɛɛd, Yelɛɛd nabɛ ɛ́ mɔn Malaleɛl. Malaleɛl nabɛ ɛ́ mɔn Kenan. \v 38 Tin, Kenan nabɛ ɛ́ mɔn Enɔs, Enɔs nakadi ɛ́ mɔn Sɛt. Sɛt kadi ɛ́ mɔn Adam, Adam ɛ́ mɔn Zɛɛb. \c 4 \s Satan eewa Yezu tɔ mɛbhowal \p \v 1 Dáa Yezu nabula pɛ dii Yuldɛn ɛ, ye nabɛ ɛ́ Sisim na Dɛɛ moo tɔ lɛ na «tɔɔɔ», Sisim zɛdul nyɛ tɔ bal, \v 2 é di Dim mot mɛkɔŋ nakɛwa nyɛ tɔ mɛbhowal ɔ. Ye nabɛ ɛ́, nyɛ naasa mɛlu mɛkam-mɛná ààdɛ edee. Bhii tak za zokazɛsa nyɛ. \v 3 Dim mot mɛkɔŋ eezɛke nɛ nɛ náá: «Nɛghu wɔ ɛ́ Mɔn Zɛɛb ɔɔ, kea nɛ ɛkok ɛlak náá, ye liigel, da yɛ ɛ́ di mapa.» \v 4 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Ekwyala ɛ Zɛɛb lɛɛ náá: “Tsik mot tok nɛ mapa toto\f + \fr 4.4 \fr*\xt Dɛt 8.3\xt*\f*.”» \p \v 5 Bhii tak, dim mot mɛkɔŋ eezɛbyet nɛ nɛ kɔ dwol, wɔ gwaa nyɛ lyaal nyɛ tɔ ɛwala ɛwat mɛyoŋ mɛ di kɔ bɔs ɛ, djas. \v 6 Satan nɛ nɛ náá: «Gwyáka, mɛ waadjɛ wɔ eghɛŋ nɛ mɛkas mɛ di tɔ mɛyoŋ mak ɛ djas. Etɛɛ náá, ye naazedjɛaa mɛ. Mɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛdjɛ nɛ mot mɛ aakwos ɛdjɛ ɔ. \v 7 Yɛ bɛ náá, wɔ eemyaal ɛkwyit mɛboŋ mɔ si mɛko mam ɔ, mɛ waadjɛ wɔ djas.» \v 8 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Ekwyala lɛɛ ɛ́ náá: “Ye ɛ́ Ghɛŋ, Zɛɛb'ɔ ɛ́ wɔ di egoka nɛ ɛduwal. Wɔ zosa ɛ mɛsa mɛ nyɛy nyɛ ɛmet\f + \fr 4.8 \fr*\xt Dɛt 6.13\xt*\f*.”» \p \v 9 Bhii tak, Dim mot mɛkɔŋ eebaazɛtɔ́ nɛ nɛ pɛ Yeluzalɛm, zɛgel nyɛ kɔ ɛko ɛ kok Ndjaa-ebuwa. Nyɛy nɛ Yezu náá: «Yɛ bɛ náá, wɔ ɛ́ Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Zɛɛb ɔɔ, tsela, da wɔ ɛ́ kɛduma pɛ si. \v 10 Deenek, etɛɛ náá, ekwyala lɛɛ ɛ náá: “Zɛɛb ɛ́ waalɛɛ nɛ efofop bɛ náá, bɛ baal wɔ\f + \fr 4.10 \fr*\xt Mɛd 91.11-12\xt*\f*.” \v 11 Tin, baabela náá: “Bɛ waabɛp wɔ kɔ mɛmbɔ mɔɔ, é kaab náá, ko'ɔ ɛzɛkɛbema ɛbɛk.”» \v 12 Tin, Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Ekwyala baalɛɛ ɛ́ náá: “Sa wɔ ààwa Ghɛŋ, Zɛɛb'ɔ tɔ mɛbhowal\f + \fr 4.12 \fr*\xt Dɛt 6.16\xt*\f*.”» \v 13 Bhii nyɛ nazewa Yezu tɔ mɛbhowal dáa nyɛ nakwyɛl ɛ, Dim mot mɛkɔŋ eezɛbet nyɛ, nyɛ tɔ́ ɛtsetaɛpe, kɛkum é dhiiti ɛwala aanyɔ nɛ nɛ ɛ. \s Yezu eekan mɛsa mɛ pɛ Ghalile \p \v 14 Yezu eezɛsik pɛ Ghalile, ghwyil Sisim na Dɛɛ tɔ lɛ «tɔɔɔ». Duma yɛ zokakɛ kɔ mɛl mɛ nadi mbaka-mbaka nɛ tin ɛ djas. \v 15 Tin, Yezu moo tin elyo bot mɛkpa ɛ Zɛɛb tɔ mendjaa mɛ mendjaala mɛ eYuda. Bot ɛ nadi egwak nyɛ ɔ, naadyeebaduduwal nyɛ. \s Bot ɛ Nazalɛt eeswonal Yezu \p \v 16 Dhiiti dwoo Yezu zɛtɔ́ pɛ Nazalɛt, é di nyɛ nawyelaa ɔ. É dwoo saba, nyɛ eezɛni tɔ ndjaa mendjaala mɛ eYuda dáa nyɛ natawa nɛ ɛsesa ɛ. Nyɛ ɛ́ boowyɛl é mis mɛ bot étɛp ɛlaŋ ɛ ekwyala ɛ Zɛɛb. \v 17 Bhii tak náá, bɛ eezɛdjɛ nyɛ mbwoob mɛkana mɛ ngoolel-mɛkpa Ezayi, nyɛ eezɛwyiiz mɛkana mɛ tak. Nyɛ kabela é di nakwyalaa náá: \q1 \v 18 «Sisim ɛ Ghɛŋ ɛ́ nɛ nam \q1 etɛɛ náá, nyɛ naadjɛ mɛ ebotan, étɛp mɛ neezɛtuud bɛdjel ɛ bot mbɛɛ bhaadal. \q1 Nyɛ naadhis mɛ, mɛ zɛlɛɛ bot ɛ membok náá, bɛ moo ɛ́ tiia. \q1 Mɛ zɛlɛɛ bɛ na edhim náá, bɛ moo zɛnyaa sok. \q1 Mɛ zɛlɛɛ bot ɛ́ di nyalaa ɔ, bɛ neepɛka. \q1 \v 19 Mɛ zɛtuud náá, mena moo ɛ́, é mɛwala mɛ Ghɛŋ di zɛtsik bot bɛ ɛ\f + \fr 4.19 \fr*\xt Eza 61.1-2\xt*\f*.» \p \v 20 Bhii tak, Yezu eezɛwol mɛkana, zɛdjɛ nɛ mot nakwokwom mbwoob mɛkana mɛ tak ɔ, nyɛ eezɛnɔɔ nyel, disi. Bot djas nadi tɔ ndjaa mendjaala mɛ eYuda ɔ, moo tin «dhuuu», nɛ mis é nyel'ɛ. \p \v 21 É di'enek, nyɛ boozɛlɛɛ bɛ náá: «Mos ekwyala ee bi zegwak ɛ, eedjala.» \v 22 Bɔɔ djas nadi etaŋal étɛp'ɛ, bɛ nadi edjoka mbɛɛ etɛp ee nyɛ nadi elɛɛ bɛ ɛ. Bɛ zokazɛdji náá: «Ye tok mɔn Zozɛf'aak é?» \v 23 Tin, Yezu eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Tsɛɛtsɛ náá, bi ɛ́ waadjɛ kana yak: “Ngwomel bot, tsika nyel'ɔ wɔy wɔ ɛ́ ɛmet.” Bi ɛ́ waabaake nɛ nam náá: “Bis eegwak menduk mɛ mɛsa mɛ wɔ nasa pɛ dɛl ɛ Kapɛlnaum ɛ. Baasa esa e tak wak kɔ ghaada yɔ met!”» \v 24 Bhii tak nyɛ eezɛbaabil náá: «Nɛ tsɛɛtsɛ, mɛ lɛɛ bin ɛ́ náá, ye tok nɛ dhiiti ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb ààmyaalaa kɔ dɛl ɛ lɛ met. \v 25 Tsɛɛtsɛ, mɛ lɛɛ bin ɛ náá: É ghɛŋ ɛ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb Eli, ye nabɛ ɛ́ nɛ bɛtɛ nɛ bɛkus ɛ boa tɔ Yisalaɛl, é sok ye nasa membu melɛl nɛ pes, bhi àànee ɛ, é sok boo pwom nasa kɔ dɛl djas ɛ. \v 26 Zɛbela náá, Zɛɛb nabɛ ɛ́ ààkyeed Eli pɛ daa kus moma dik'ena. Nyɛ nazokyeed nyɛ ɛ́ pɛ daa dhiiti kus moma, nadidi pɛ dɛl ɛ Salepta ɔ, pɛ kyee dik Sidɔn. \v 27 Ye nabaabɛ pe ɛ́, nɛ bot ɛ nadi nɛ ɛbɛ́ ɛ zezam ɔ, ɛbuɛpe tɔ Yisalaɛl é ghɛŋ ɛ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb Eliize. Zɛbela náá, ye nabɛ ààbɛ nɛ mot ngɔt tɔ sama yɔɔ natsak, bhis Naaman, mot kyee dik Siili nyɛ ɛmet.» \p \v 28 Tin, wɔ gwaa ɛbuk zɛmɛt bɔɔ djas tɔ ndjaa mendjaala mɛ eYuda, bhii bɛ nazegwak deenek ɛ. \v 29 Wɔ gwaa bɛ zɛwyɛl, bhii tak bɛ eezɛwyis tɔ́ nɛ Yezu edi sis ààbɛ kɔ dɛl, pɛ kɔ nges boo ɛtsok ɛ Nazalɛt nasumaa kɔ tak ɛ, étɛp bɛ neekɛ zyeegal nyɛ, nyɛ neeges tɔ toŋ. \v 30 Tin, Yezu zokazɛsyela tɔ lɔɔ, nɔɔ nyel'ɛ, tɔ́ yɛ. \s Mot mbee sisim nadi edhek ɔ \p \v 31 Dhiiti dwoo, Yezu naatɔ́ pɛ Kapɛlnaum, dɛl ɛ Ghalile. Nyɛy é lelyo bot mɛkpa ɛ Zɛɛb, dwoo saba. \v 32 Bot naadyeebadjodjoka dáa nyɛ nadi elelyo ɛ, etɛɛ náá, nyɛ nalelyo ɛ́ nɛ eghɛŋ. \v 33 Tɔ ndjaa mendjaala mɛ eYuda nadi ɛ́ nɛ dhiiti mot nadi nɛ mbee sisim nadi edhedhek ɔ. Mot'enɔk moo zɛtsim ɛlyelɛpe. \v 34 Nyɛy náá: «Haa! Mena ɛ́ nɛ yaa tɛp, Yezu, mot Nazalɛt? Wɔ zyɛ, zɛtwak bis é? Mɛ nɛ gu náá: Wɔy ɛ́ mot na dɛɛ Zɛɛb nadhis ɔ.» \v 35 Yezu eezɛbhɛm nyɛ ɛlyelɛpe. Nyɛy náá: «Dia gwyem, wyisa tɔ nyel mot'ak!» Mbee sisim zɛghɛɛg mot'enɔk si é mis mɛ bot. Bhii tak, nyɛ eezɛwyis tɔ lɛ, ààzuk nyɛ é dhiiti di. \v 36 Bot djas naadjoka ɛlyelɛpe, bɛ moo tin elelii pak'ɔɔ náá: «Yak ɛ́ yaa kɔkɔ lii nɛ nwyak mot? Nyɛ ɛ́ nɛ eghɛŋ nɛ ghwyil ɛbatake nɛ embee esisim náá, bɛ wyis, bɔɔ ɛ́ batawyis.» \v 37 Wɔ gwaa, dék din ɛ lɛ zɛdjala kɔ kyee dik'enek djas. \s Yezu ɛpetsik bɛtɛ nɛ membel \p \v 38 Yezu eezɛwyis tɔ ndjaa mendjaala mɛ eYuda, tɔ́ pɛ daa Simɔŋ. Ghuna tsi ɛ Simɔŋ yii moma nadi ɛ́ nɛ mɛkosa ɛkpaŋɛpe. Bɛ eezɛke nɛ Yezu náá, nyɛ sa sonok étɛp'ɛ. \v 39 Nyɛ eezɛmalal é ngwoob'ɛ, tinaak nyɛ zɛbhɛm mɛkosa, nyɛ wyis. Wɔ gwaa, mɛkosa zɛwyis tɔ lɛ. E di tak wat, moma yenɔk eezɛwyɛl, nyɛ moo ebe bɛ. \p \v 40 Kasɛka ɛ́, é ɛbil ɛ dwoo ɛ, bot ɛ nadi nɛ membel membi-membi ɔ, naazyɛ nɛ nɔɔ pɛ daa Yezu, nyɛ ɛ́ bookɛl mɛmbɔ kɔ lɔɔ. Bhii tak náá, bɛ eezɛtsak. \v 41 Embee esisim nadi ewyis tɔ bɛtɛ nɛ membel, bɔɔ é tsitsim náá: «Wɔ ɛ́ Mɔn ɛ Zɛɛb!» Yezu ɛ́ boozɛlyak bɛ náá, bɛ diyal enuub etɛɛ náá, bɛ nadi egu náá, nyɛy ɛ́ di Mɛsia. \s Yezu ɛpelɛɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb tɔ mendjaa mɛ mendjaala mɛ eYuda \p \v 42 Dáa mɛlem nalem ɛ, Yezu eezɛdus tɔ ghaada tɔ́ pɛ kyee di ààbɛ nɛ bot ɛ. Tin, zukamwaa nɛ mot moo zɛsaa nyɛ, wɔ gwaa, bɛ zokazɛbela nyɛ. Ɛkwosak ɛ lɔɔ nabɛ ɛ́, bɛ nɛ bɛ nɔɔ di é di wat, nyɛ nàkabaalik bɛ. \v 43 Nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Ye goka ɛ́ náá, mɛ tɔ́, kɛgoola mbɛɛ bhaadal dum nɛ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb pɛ bɛdhiiti eghaada esis, etɛɛ náá, mɛ nadhisaa ɛ́, étɛp tak.» \v 44 Tin, nyɛ nadi egoola mɛkpa ɛ Zɛɛb tɔ mendjaa mɛ mendjaala mɛ eYuda kyee dik Yude. \c 5 \s Yezu eedjóo bɛdjekel yii mɛkɛn \p \v 1 Dhiiti dwoo Yezu nadi ɛ́, é ngwoob boo soob na djato-djato Ghɛnɛɛzalɛt. Tin, bot ɛbuɛpe eezɛsaala nyɛ é nyel pɛ kyee nyɛ nadi ɛ́, étɛp bɛ neezɛgwak mɛkpa ɛ Zɛɛb. \v 2 Nyɛ eezɛbee é ɛboŋ ɛ dii, mɛlɛɛd mɛmbá ye zesɛɛ, bɛlael ɛ mɛwyet naasɛɛ étɛp ɛgwyii mɛwyet mɔɔ. \v 3 Nyɛ eezɛni tɔ elɛɛd wat. Yiizaag nabɛ ɛ́ yɛ ɛ́ Simɔŋ. Nyɛ ɛ́ booke nɛ nɔɔ náá, bɛ waatiila batsa nɛ ɛboŋ. Bhii tak nyɛ eezɛnɔɔ nyel, disi. Tin, nyɛ moo zɛlyo bot mɛkpa ɛ Zɛɛb. \p \v 4 Dáa Yezu nasilal ɛlii ɛ, nyɛ ɛ́ booke nɛ Simɔŋ náá: «Tiila kuku dii, bhii tak, da bi ɛ́ la mɛwyet men.» \v 5 Simɔŋ ɛ́ boozɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Ghɛŋ, bis eegɔɔl tu pum'ak djas mos, ààbela sonok. Tin, dum nɛ mɛkpa mɔ, mɛ ɛpela mɛwyet.» \v 6 Dáa bɛ kala mɛwyet ɛ, wɔ gwaa bɛ zɛmɛt bɛsu ɛbuɛpe, mɛwyet mɔɔ moo saa ye neekɛk. \v 7 Bɛ ɛ́ boozɛdjóo bɛsɔ bɔɔ nadi tɔ dhiiti elɛɛd ɔ, bɛ zɛkwyee bɛ. Bɛ ɛ́ boozyɛ. Bɔɔ bela bɛsu, bhii tak, wɔ gwaa bɛ zokazɛlwoodal mɛlɛɛd mɛmbá mɔɔ, mɛlɛɛd ɛkɛɛ saa diida. \v 8 Dáa Simɔŋ Pyɛɛd nabee deenek ɛ, wɔ gwaa nyɛ zɛkwyit mɛboŋ si mɛko ɛ Yezu. Nyɛy nɛ nɛ náá: «Ghɛŋ, tɔ́a yɔ ɛtsetaɛpe nɛ nam, etɛɛ náá, mɛ ɛ́ mot mesyem.» \v 9 Etɛɛ náá, ɛkɛɛd naadyeebasa nyɛ nɛ bot ɛ nadi tin bɛ nɛ bɛ nɔɔ ɔ sama, dum nɛ yenek mbi bɛtɛ nɛ bɛsu ɛ bɛ nagó ɛ. \v 10 Ɛkɛɛd ɛ tak baazɛmɛt dɔɔ nɛ Zak nɛ Zaŋ bɔɔ Zɛbɛdɛ bot ɛ bɛ nɛ bɛ nɔɔ nadi ɔ. É di'enek Yezu ɛ́ booke nɛ Simɔŋ náá: «Nàbem ba, etɛɛ náá, kana dwoo pan mos'ak, wɔy aakadi ɛ́ lael mɛwyet étɛp ɛmet bot.» \v 11 Bhii bɛ nasel mɛlɛɛd é ɛboŋ ɛ, bɛ eezɛdhuugal esesɛɛ bɔɔ djas, bɛ eezɛdu Yezu. \s Yezu eetsik dhiiti mot nadi nɛ ɛbɛ́ ɛ zezam ɔ \p \v 12 Yezu nadi ɛ́, kɔ dhiiti dɛl, wɔ gwaa dhiiti mot nadi nɛ ɛbɛ́ ɛ zezam ɔ, zɛtiila pɛ daa lɛ, kwyit mɛboŋ, bhwoob si, zɛdjaala nɛ nɛ náá: «Ghɛŋ, lyem'ɔ ɛ́ kwyɛl ɔɔ, wɔ ɛ́ nɛ ghwyil ɛtsik mɛ, da nyel'am ɛ́ bula dɛɛ.» \v 13 Yezu eezɛsɛɛb mbɔ, mɛt nyɛ. Nyɛ eezɛke nɛ nɛ náá: «Mɛ eekwyɛl! Tsaka.» É di tak wat, zezam zokasi é nyel mot'enɔk. \v 14 Tin, nyɛ ɛ́ boozɛdul nyɛ mɛlɔ ɛlyelɛpe náá: «Sa wɔ ààlɛɛ mot sa dhaa wak ɛ. Tɔ́a kɛlyaal nyel pɛ daa ghaa-Zɛɛb, da wɔ ɛ́ kɛdjɛ ebuwa e bɛtit dáa Moiiz nake ɛ́. Etɛp náá, bɛ neetaŋal é di yen dum nɛ tsik wɔ zetsak ɛ.» \v 15 Tin, dék'ɛ, nabaazɛkala dhaa tyɛ kɔ mɛl djas, bot ɛbuɛpe nadi ezyɛ, zɛgwak mɛlyo mɛ Zɛɛb nɛ zɛsaa tsik pɛ daa lɛ. \v 16 Yezu nabɛ ɛ́ é ɛtetɔ́ tɔ bal é edi di ààbɛ nɛ bot ɔ, étɛp nyɛ neekɛdjaala. \s Yezu eetsik dhiiti boka mot \p \v 17 Dhiiti dwoo Yezu nadi elyo bot mɛkpa ɛ Zɛɛb, eFalizyɛ nɛ bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi nadus mɛl nɛ mɛl pɛ kyee dik Ghalile, nɛ Yude, zɛnɔɔ ghaada Yeluzalɛm ɔ nadi ɛ́ tin mendiindil é gwoob Yezu. Tin, ghwyil ɛ Ghɛŋ Zɛɛb nadi ɛ́ tɔ Yezu étɛp nyɛ neetsik bot ɛ mɛbɛ́. \v 18 Wɔ gwaa, bɛdhiiti bot zokazyɛ nɛ mot zesɔɔb nɛ ɛbɛ́ ɔ, byaala kɔ mwaala. Bɛ nadi esaa dáa bɛ aaniigal nyɛ tɔ ndjaa étɛp ɛkɛnɛɛg nyɛ si mɛko ɛ Yezu. \v 19 Dáa bɛ nadi ààbɛ nɛ dáa bɛ sa ɛ, wɔ gwaa, bot binɔk zokazɛbyet kɔ mii ndjaa, tuu ɛlen tɔ ɛbo, bɛ eezɛsil mbel'enɔk kɔ mwaala yɛ, kuku ɛbwak, zeza nɛ di Yezu nadi ɔ. \v 20 Dáa Yezu nabee ɛdum ɛ koŋ ɛ bot ɛ nazyɛ nɛ mbel tak ɔ, nyɛ ɛ́ boozɛke nɛ mbel náá: «Mɔɔ sɔ'am, mesyem mɔ eepelel.» \v 21 Bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi nɛ eFalizyɛ moo tin nɛ bɛtɛ nɛ esiiza tɔ elyem. Bɔɔ náá: «Yenɔk ɛzɛ di ebyasal Zɛɛb deenek? Nwyak mot di nɛ ghwyil ɛpel mesyem mɛ sɔ mot, bhis Zɛɛb nyɛ ɛmet?» \v 22 Dáa Yezu naagu esiiza bɔɔ ɛ, nyɛ ɛ́ booke náá: «Étɛp ye bi di nɛ mbi yenek egeka? \v 23 Ɛyé di ààdyeebalyel nɛ nen, ɛke ɛ́ náá: “Mesyem mɔ eepelel” ooho, nɛghu ɛke ɛ́ náá: “Wyɛla, da wɔ ɛ́ kɛ”? \v 24 Ye goka ɛ́, bi gu náá: Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot ɛ́ nɛ ghwyil ɛpel mesyem mɛ bot kɔ bɔs.» Bhii tak, nyɛ eezɛke nɛ sɔɔbela mot'enɔk náá: «Mɛ ke ɛ́ náá, wyɛla, nɔŋa mwaala yɔ, da wɔ ɛ́ sik pɛ ndjaŋ'ɔ!» \v 25 É di'enek wat, bot djas «dhuuu», nɛ mis é nyel mbel, wɔ gwaa, nyɛ zɛwyɛl, ghɛɛ mwaala nyɛ nagheghɛɛaa nɛ yɛ ɛ, zɛnɔɔ nyel, tɔ́ pɛ ndjaŋ'ɛ, nyɛy é duwal Zɛɛb. \v 26 Bot djas naadyeebadjoka, bhii tak bɛ moo duwal Zɛɛb é ɛkeke náá: «Bis dinaa ààpaabee kɔkɔ yak sok!»\fig |alt="Quatre hommes amènent un paralytique à Jésus" src="WA03824b.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade, © United Bible Societies, 1989." ref="5.17-26"\fig* \s Yezu eedjóo Levi \p \v 27 Bhii tak Yezu zokazɛwyis, wɔ gwaa, nyɛ bee dhiiti nɔŋel epata e lapo, din ɛ lɛ nabɛ ɛ́ Levi, ndiindil é di mɛsa mɛ. Yezu eezɛke nɛ nɛ ɛ náá: «Dua mɛ!» \v 28 Ngbat, Levi eezɛwyɛl, nyɛ eezɛlik esesɛɛ bɛ djas, du nyɛ. \v 29 Bhii tak, Levi eezɛsa ɛbyoŋ tɔ ndjaŋ'ɛ. Bɛtɛ nɛ bɛnɔŋel ɛ epata e lapo, nɛ bɛdhiiti bot ɛbuɛpe nadi ɛ́, lɔɔg wat bɛ nɛ bɛ nɔɔ kɔ mesa. \v 30 EFalizyɛ nɛ bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi nadi bɛ nɛ bɛ nɔɔ ɛ nadi elii ɛbiyoɛpe nɛ sa tak ɛlyelɛpe. Bɛ ɛ́ boozɛke nɛ bɛdjekel bɛ náá: «Étɛp ye bi di edɛ é di wat bi nɛ bɛnɔŋel ɛ epata e lapo nɛ bot ɛ di nɛ mbee dék ɔ?» \v 31 Yezu ɛ́ boozɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Bot ɛ di mɛnyel ɛnyɔɛpe ɔ, tok nɛ gwyes ngwomel mot étɛp nyɛ neegwom bɛ. Ye ɛ́ membel ɛ di nɛ gwyes mɛgwoma mɛ. \v 32 Mɛ nabɛ ɛ́ ààzyɛ, zɛsaa bot ɛ epiki. Mɛ nazyɛ ɛ́, zɛsaa bot ɛ di gu náá, bɛ ɛ́ bot ɛ mesyem ɔ, étɛp bɛ neeswoola mɛfulu mɔɔ.» \s Mɛlyo ɛ Yezu dum nɛ tɛp ɛtsi ɛ edee \p \v 33 EFalizyɛ zokazɛdji Yezu náá: «Bɛdjekel ɛ Zaŋ Nduuel-bot nɛ bɛdjekel bis nɛ tsi edee étɛp mendjaala esok nɛ esok. Étɛp yé bɔ bɛdjekel di ààtsi edee étɛp mendjaala?» \v 34 Wɔ gwaa, Yezu zokabɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Bi nakobee sok paa náá, bɛsɔ ɛ mwaaz tsi edee dwoo ɛba, dhi bɛ di lɔɔg wat nɛ mwaaz, mot paazyɛ zɛba moma ɔ? Mɛ ààbee deenek. \v 35 Tin, ɛwala ɛ tak ɛ́ waakum, sɔ'ɔɔ mot zyɛ zɛsa ɛba ɔ, nyɛ waadisaa tɔ lɔɔ. É di tak ɛ́ bɛ aatsi edee.» \p \v 36 Yezu eebaazɛbɔɔza bɛ tɔ kana náá: «Ye tok nɛ mot aanyaa kaad na bes étɛp ɛkoobal bet kaad nɛ yɛ. Yɛ sael deenek ɔɔ, pes bes kaad ɛ́ waanyaa bet kaad, tin, pes bes kaad tok nɛ ghwyil ɛlataa é bet kaad. \v 37 Ye tok nɛ mot aawa bes mɛnyok tɔ ebhɛɛb na mwa etɛɛ náá, yɛ wyil ɔ, mɛnyok ɛ́ nɛ ghwyil ɛbo ebhɛɛb. Mɛnyok waasee é bɔs tin, bhɛɛb waapulel. \v 38 Ɛnyɔ náá, mɛnyok mɛ bes waaa tɔ ebhɛɛb na bes! \v 39 Ye tok nɛ mot aakwyɛl ɛdɛ mɛnyok mɛ bes, bhis nyɛ eezedɛ mɛnyok mɛ na mwa ɔ. Ye dyeebakeaa ɛ náá: “Mɛnyok mɛ na mwa nɛ nyɔ.”» \c 6 \s Yezu ɛ́ kukuma dwoo saba \p \v 1 Dhiiti dwoo saba Yezu nadi edhaa tɔ pyeeb mɛbhek mɛ di edjóoaa ble ɛ. Bɛdjekel bɛ nadi ebɔ́k mɛbhek nɛ ɛdjas yɛ tɔ mɛmbɔ mɔɔ, bhii tak, bɛ eezɛdɛ bhum tak. \v 2 Bɛdhiiti eFalizyɛ ɛ́ boozɛke nɛ Yezu náá: «Étɛp yé bi di esa sa etsi di elyak dwoo saba ɛ?» \v 3 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Bi dinaa ààpaalaa dáa Dhavid nasa é sok za nasa bɛ nɛ bot bɛ ɛ? \v 4 Bɛ naani tɔ Ndjaa Zɛɛb, nyɛy zokanɔɔ emapa ee nakaŋaa Zɛɛb ɛ, dɛ, nɔɔ yak pak, djɛ bot ɛ nadi egyee bɛ nɛ nɛ ɔ. Dhi bɔɔ eezogu ɛnyɔɛpe náá, etsi lɛɛ náá, bot di egoka nɛ ɛdɛ emapa binek ɛ́, yɛ ɛ́ bɔɔ bɛmet bɛghaa-Zɛɛb.» \v 5 Yezu zokabaazɛke nɛ nɔɔ náá: «Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot ɛ́ di kukuma dwoo saba.» \s Yezu eetsik mot na sɔɔbela mbɔ dwoo saba \p \v 6 Dhiiti dwoo saba, Yezu eezɛni tɔ ndjaa mendjaala mɛ eYuda, nyɛ moo tin elyo bot mɛkpa ɛ Zɛɛb. Tɔ tak nadi ɛ́ nɛ dhiiti mot ngɔt nɛ mbɔ eghɛŋ sɔɔbela. \v 7 EFalizyɛ nɛ bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi moo tinaak «dhuuu» nɛ mis é nyel ɛ Yezu é gwyák nɛghu nyɛ waatsik nyɛ dwoo saba, étɛp ɛbela lo mɛsɔ mɛ bɛ aapit nyɛ. \v 8 Tin, Yezu nadi egu egeka e ebhum e elyem bɔɔ. Nyɛ eezɛke nɛ mot na sɔɔbela mbɔ náá: «Wyɛla! Tyaŋa tetel tin kuku ɛbwak.» Wɔ gwaa, mot'enɔk eezɛwyɛl, nyɛ eezɛtyaa tetel. \v 9 Nyɛ eezɛdji ɛdhuu ɛ bot ɛ́ nadi tin ɔ náá: «Tɔ etsi, ɛyé di egoka nɛ ɛsael dwoo saba, enɛm esa “ohoo” embee esesɛɛ? Ɛtsik ɛ mot “ohoo”, nɛghu ɛbet náá, nyɛ gwyɛ?» \v 10 Yezu eebulal mis gwyák bɛ, bhii tak nyɛ eezɛke nɛ mot tak náá: «Sɛɛba mbɔ'ɔ.» Nyɛ eezɛsɛɛb mbɔ'ɛ, yɛ eezɛsekel, bula ɛnyɔɛpe. \v 11 Wɔ gwaa bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi nɛ eFalizyɛ zokazɛkpaa lyem ɛlyelɛpe, bɛ moo tinaak esɔs pak'ɔɔ, edjek tyee bɛ aasa kɔ ɛsu ɛ Yezu ɛ. \s Yezu ɛpesɛ́ɛ bot ɛ lwoma yɛ kam nɛ bɛbá \p \v 12 É ghɛŋ tak, Yezu naazɛbyet kɔ ɛtsok étɛp ɛkɛdjaala Zɛɛb. Nyɛ naadjaala Zɛɛb tu pum tak djas. \v 13 Dáa mɛlem nakalem ɛ, nyɛ eezɛdjóo bɛdjekel bɛ. Bhii tak, nyɛ eezɛsɛ́ɛ tɔ sama yɔɔ bot kam nɛ bɛbá, nyɛ nadjóo bɛ «bot ɛ lwoma». \v 14 Min mɔɔ nabɛ ɛ́: Simɔŋ Yezu naget Pyɛɛd ɔ, zɛnɔɔ mɔn nyɛɛg Andele, Zak nɛ Zaŋ, Filip, Bhaatelemi, \v 15 Matye, Toma, Zak mɔɔ Alfe, zɛnɔɔ Simɔŋ, mot di tɔ ɛdhuu ɛ bot ɛ nadi djóoaa eZɛlɔt ɔ\f + \fr 6.15 \fr*\ft Simɔŋ nabɛ ɛ́ mot di tɔ ɛdhuu ɛ bot ɛ́ nadi djóoaa eZɛlɔt ɔ. Bɛ nasesa mɛsa mɔɔ tɔ syaab étɛp ɛbyen náá, ekwyil e bot ɛzɛkɛwa bɛ é bhel. \ft*\f*, \v 16 zɛnɔɔ, Yuda mɔɔ Zak, bɛ nɛ Yudas Iskaliɔt, mot aaka nyɛ ɔ. \s Yezu ɛpelyo nɛ ɛtsik bot \p \v 17 Yezu eezɛwyeed ɛtsok bɛ nɛ bɛ nɔɔ. Nyɛ eezɛtyaa é di na sɛbɛtɛɛ, é di bɛdhiiti bɛdjekel ɛbuɛpe nadi ɔ. É di tak, ye nabaabɛ ɛ́ nɛ zukamwaa nɛ mot. Bot ɛ tak naadudus ɛ́ pɛ kyee dik Yude nɛ Yeluzalɛm, kɔ eghaada di é ngwoob boo dii mɛsɔn ɛ, pɛ Tiid nɛ Sidɔn. \v 18 Bɛ nazyɛzɛgwak embɛɛ mɛlyo mɛ Zɛɛb, dɔɔ nɛ zɛsaa tsik. Bot ɛ embee esisim nadi edhedhek ɔ, nabɛ ɛ́, bɛ naabela yɔbɔ tsik. \v 19 Bot nadi esuu ɛ́, bɛ mɛt nyɛ bɔɔ bɛ ɛmet, etɛɛ náá, dhiiti kwaambi mɛbwala nadi ewyis tɔ lɛ, é tse-tsik bɔɔ djas. \s Mɛmyaala nɛ ghoŋ \p \v 20 Yezu eezɛgwyák bɛdjekel bɛ, nyɛy nɛ nɔɔ náá: \q1 «Mɛnyɔ nɛ biyɔ, bɛdjel ɛ bot \q2 etɛɛ náá, Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb ɛ́ yibɔ. \q1 \v 21 Mɛnyɔ nɛ biyɔ, bot ɛ di nɛ za nenak ɔ, \q2 etɛɛ náá, bi ɛ́ waadɛ, djil. \q1 Mɛnyɔ nɛ biyɔ, bot ɛ di edje nenak ɔ, \q2 etɛɛ náá, bi ɛ waagɔ.» \q1 \v 22 «Mɛnyɔ nɛ biyɔ, bot ɛ di ebhina bin ɔ, \q1 bɛ sɔ bin ɔ, \q1 bɛ lee bin, \q1 nɛ ɛsaab ɛ dék ɛ len, kɔ ɛsu ɛ Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot ɔ. \q1 \v 23 É dwoo tak, myaalka, da bi ɛ́ bɔl zɛŋ, etɛɛ náá, boo etuud bin ɛ́ nɛɛga pɛ tɔ gwoo. Bɛbhaab bɔɔ nasesa ɛ́ deenek nɛ bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb.» \q1 \v 24 «Haa kpaa-ghoŋ nɛ biyɔ, bɛkuma ɛ bot \q2 etɛɛ náá, bi nazebela yebɔ enɛm nɛ embɛɛ. \q1 \v 25 Kpaa-ghoŋ nɛ biyɔ, bot ɛ zedɛ, djil nenak ɔ, \q2 etɛɛ náá, bi aadi ɛ́ nɛ za. \q1 Haa kpaa-ghoŋ nɛ biyɔ, bot ɛ di egɔ nenak ɔ, \q2 etɛɛ náá, bi aadi ɛ́ dje.» \m \v 26 «Haa kpaa-ghoŋ nɛ biyɔ, yɛ bɛ náá, bot djas ɛpeduwal bin ɔ. Ye ɛ́ deenek ɛ, bɛbhaab bɔɔ nadi eduwal bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb yii mɛkɔŋ.» \s Ɛkwyɛl ɛ bot ɛ di bhina bin ɔ \p \v 27 Yɛ bɛ biyɔ, bot ɛ di egwak mɛ ɔ, mɛ lɛɛ bin ɛ náá: Kwyɛlka bot ɛ mɛbhuka men. Saka enɛm esa nɛ bot ɛ́ di ebhina bin ɔ. \v 28 Sɛɛka bot ɛ di ekal bin ɔ, mɛtel. Da bi ɛ́ baadjaala Zɛɛb étɛp bot ɛ́ di esa bin ɛbiyo ɔ. \v 29 Yɛ bɛ, mot ɛ́ nyuu wɔ bɛɛz é ɛmuk ɔɔ, baadjɛ yak kyee ɛmuk. Mot ɛ́ nɔɔ wɔ ndjookuwa ɔɔ, beta nyɛ baanɔɔ kuwa yɔ. \v 30 Gwyena nɛ mot nɛ mot di ewaab wɔ sonok ɔ. Yɛ bɛ mot eenɔɔ seeyɔ ɔɔ, sa wɔ ààkabaadu. \v 31 Saka nɛ bot tyee bi di ekwyɛl náá, bɛ sa nɛ nen ɛ. \p \v 32 Yɛ bɛ náá, biyɔ zokwyɛl ɛ́ bot ɛ di ekwyɛl bin ɔɔ, étɛp yé bi di ebun náá, bi djɛaa bhɔɔ? Dɔɔ nɛ bot ɛ mesyem zobaakwyɛl ɛ́, bot ɛ di ekwyɛl bɛ ɔ. \v 33 Yɛ bɛ náá, biyɔ zosa enɛm esa ɛ, nɛ bot ɛ di esa bin enɛm esa ɔɔ, étɛp yé bi di ebun náá, bi djɛaa bhɔɔ? Dɔɔ nɛ bot ɛ mesyem baasaa deenek. \v 34 Yɛ bɛ náá, bi ekola bot esonok ɛ é bwaal náá, bɛ neebaadjɛ bin yɔbɔ ɔɔ, étɛp yé bi di ebun náá, bi djɛaa bhɔɔ? Dɔɔ nɛ bot ɛ mesyem baadjɛel pak'ɔɔ ɛ fulu ɛkola, etɛɛ náá, bɛ neebulela yɛ. \v 35 Yɛ bɛ biyɔ ɔ, ye goka ɛ́, bi kwyɛl bot ɛ mɛbhuka men. Saka bɛ enɛm esa. Gwyenaka nɛ bot esa bin, ààbwaal náá, bɛ waabaabulal bin yɛ. Deenek Zɛɛb ɛ́ waadjɛ bin boo etuud. Bhii tak, bi ɛ́ waadjóoaa bɔn Zɛɛb-Mɛkaake, etɛɛ náá, nyɛ ɛ́ Zɛɛb mɛnyɔ nɛ bot ɛ lwalɛŋ, zɛɛg nɛ bɛmbee ɛ bot. \v 36 Gekeka bot ghoŋ, dáa Sɛɛg'en di egek bin ghoŋ ɛ. \s Nàpɛ́ɛka bot \p \v 37 «Sa bi ààdidi é pɛ́ɛ bot, deenek Zɛɛb aanàkwaapɛ́ɛ bin. Sa bi ààdidi é kwyesal bot ndjɛ sɔs, deenek Zɛɛb aanàkwaakwyesal bin ndjɛ sɔs. Pelka bot ɛbiyo ɛ bɛ di esa bin ɛ, deenek Zɛɛb ɛ́ waapel bin. \v 38 Gwyenaka nɛ bot. Deenek Zɛɛb ɛ́ waadjɛ bin ɛbuɛpe, lwoodal. Zɛɛb ɛ́ waaso tɔ boo bhwaŋ'en bɛtɛ nɛ bhum, nyɔmelaa, dital-dital, “tɔɔɔ” see. Hɛɛɛ! Zɛɛb bee ɛ́ dáa bi di elwoodal bhwaa bɛsɔ bin ɛ. Ye ɛ́ deenek ɛ nyɛ aalwoodal yebɔ bhwaa.» \p \v 39 Tin, Yezu eebaazɛlii nɛ nɔɔ pɛ tɔ kana náá: «Mot edhim tok nɛ ghwyil ɛdul sɔ mot edhim étɛp ɛlyaal ɛ́ nyɛ ze, deenek tɛ? Bɛ ɛ́ sa deenek ɔɔ, bɔɔ djas bɛbá ɛ́ waakɛdjoola tɔ guk. \v 40 Ye tok nɛ djekel di nɛ ghwyil ɛdhaa sɛɛg mot di elyaal nyɛ mɛsa ɔ. Tin, yɛ bɛ náá, djekel di edjek mɛsa ɔɔ, nyɛ eezedjek ɛnyɔɛpe ɔ, nyɛ aakaswaala ɛ́, nyɛ moo dáa sɛɛg mɛsa mɛ. \v 41 Étɛp yé wɔ gwyák kwyɛɛzyoŋ di tɔ dis ɛ sɔ mot, wɔ kadi ɛ́, ààbee pɛk le di tɔ dis ɛ lɔ ɛ? \v 42 Wɔ naakwaake nɛ sɔ mot náá: “Mɔɔ sɔ'am, beta, mɛ dis mɔɔ kwyɛɛzyoŋ tɔ dis ɛ lɔ,” dhi wɔy di ààbee pɛk le di tɔ yɔ dis ɛ! Wɔy mot mɛdjhaaz pɛ ɛko, bhimis pɛ si, pookodis sok pɛk le tɔ dis ɛ lɔ! Bhii tak ɛ́ wɔ aanyaa sok, étɛp wɔ needis kwyɛɛzyoŋ di tɔ dis ɛ mɔɔ sɔ ɛ. \s Le nɛ ebhum bɛ \p \v 43 «Mbɛɛ le ààbya mbee bhum. Tyee wat nɛ mbee le, yɛ aanàkwaabya mbɛɛ bhum. \v 44 Le djas gwyakaa ɛ́, nɛ ebhum nyɛ di edjɛ ɛ. Bhum efiigh ààbɔ́kaa kɔ le mɛgɔk. Baadi náá, bhum di saaa mɛnyok mɛ vin nɛ ye ɛ́, yɛ ààbɔ́kaa tɔ engwyinini. \v 45 Mbɛɛ mot dyeebawyisal ɛ́ embɛɛ etɛp di edus tɔ di ɛkwom ɛ di tɔ lyemɛ ɛ, kadi ɛ́ náá, mbee mot dyeebawyisal ɛ́ embee etɛp mɛbiyo mɛ di tɔ mbee lyemɛ ɛ. Etɛɛ náá, mɛkpa mɛ mot dyeebawyisal tɔ nuubɛ ɛ, ye ɛ́ mɛkpa mɛ zelwood tɔ lyemɛ ɛ.» \s Kana mendjaa membá \p \v 46 «Étɛp yé bi di edjóo mɛ “Ghɛŋ, Ghɛŋ”, da bi kadi ɛ́, ààsa dáa mɛ ke ɛ? \v 47 Mɛ paalyaal bin mbi mot zyɛ pɛ daa lam é gwak mɛkpa mam, da nyɛ ɛ́ kɛ tyee tak ɔ, di egoka nɛ ɛdi ɛ: \v 48 Nyɛ ɛ́ dáa mot nadi eesum ndjaa, nyɛ ɛ́ zɛben epap e tak, zɛpu bɔs ɛdimɛpe, tuula kɔ bat ɛkok ɔ. Nyɛ nakawyɛl epap ɛ́ kɔ tak, tyee bhyoŋ nakatuula ɛ, ɛbhyeeb ɛ mɛdii mɛ tak naanyuŋa é ndjaŋ'enek, ààbik, etɛɛ náá, ndjaa naasumel ɛ ɛnyɔɛpe. \v 49 Deenek, mot maa-ɛlɔ di gwak mɛkpa mam, nyɛ kadi ɛ́, ààkɛ tyee tak ɔ, nyɛ ɛ́ dáa mot nasum ndjaŋ'ɛ kɔ bɔs, ààpu ɛdimɛpe, ààbɛ ghus epap. Tyee bhyoŋ nakatuula ɛ, ndjaŋ'enek eezɛbik é di tak wat ɛ́ “syɛɛɛ”.» \c 7 \s Yezu eetsik mot-mɛsa mɛ boo kukuma esodja eLɔm \p \v 1 Bhii Yezu nasilal ɛlii nɛ mɛdhuu mɛ bot ɛ nazemaala tin ɔ, nyɛ eezɛtɔ́ pɛ Kapɛlnaum. \v 2 Tin, dhiiti boo kukuma tɔ lɔɔg esodja eLɔm nadi ɛ́, nɛ dhiiti mot-mɛsa mɛ ngɔt nyɛ nadi ekwyɛl ɛbuɛpe ɔ. Mot-mɛsa mɛ tak nadi ebɛ́ ɛkpaŋɛpe, é siila nɛ ɛsyee. \v 3 Dáa boo kukuma esodja tak nagwak menduk ɛ Yezu ɛ, nyɛ ɛ́ boolwom bɛdhiiti bɛpaa ɛ eYuda, bɛ zɛdjóo Yezu étɛp nyɛ neezɛtsik nyɛ. \v 4 Bɛ eezɛkum pɛ dáa Yezu. Bɛ moo tin edjaala nɛ nɛ ɛlyelɛpe. Bɔɔ náá: «Mot tak goka ɛ́ náá, wɔ kwyee nyɛ. \v 5 Nyɛ nɛ kwyɛl bot ɛ mbyak'enaka. Yɛ nyɛy ɛ́ nasum ndjaa mendjaala mɛ eYuda yenaka.» \p \v 6 Tin, Yezu eezɛghɛɛ nyel, tɔ́ bɛ nɛ bɛ nɔɔ. Bɛ dinaa ààpaakotseta nɛ ndjaa deenek e, kukuma esodja eezɛlwom bɛsɔ bɛ, bɛ lɛɛ nyɛ náá: «Ghɛŋ, nàdhek nyel'ɔ gwyes. Mam tok mbɛɛ mot étɛp wɔ neeni tɔ ndjaŋ'am. \v 7 Étɛp tak ɛ́ mam nakuma nyel, di ààzyɛ zɛlii nɛ nɔ. Deenek, “iyeee!” Lóoa ɛkpa wat etɛɛ náá, mot-mɛsa mam neetsak. \v 8 Di mɛ di'aak, mɛ ɛ́ nɛ ekukuma bam mɛ di gwak esesɛɛ mɛ aasa ɛ́ nɛ nɔ ɔ. Pɛ si mɛko mam, mɛ ɛ́ nɛ esodja. Mɛ ke nɛ ngɔt náá: “Tɔ́ak” ɔɔ, nyɛ ɛpetɔ́. Mɛ ke nɛ nwyak náá: “Bulak” ɔɔ, nyɛ ɛpebula. Tin, mɛ ke nɛ mot-mɛsa mam: “Sa dáak” ɔɔ, nyɛ ɛpesa.» \v 9 Dáa Yezu nagwak ɛbɔɔza kukuma yenɔk ɛ, ye nabɛ ɛ́, nyɛ naadyeebakwyɛl nyɛ. Nyɛ ɛ́ boo liig mis, nyɛy nɛ ɛdhuu ɛ bot ɛ nadi egyee nɛ nɛ nɔɔ náá: «Mɛ lɛɛ náá, mɛ dinaa ààpaabee kwaambi yak ɛbwaalel nɛ Zɛɛb sok, ye nakoozobɛ kɔ dɛl ɛ Yisalaɛl.» \v 10 Bot ɛ nalwomaa ɔ, eezɛsik yɔbɔ pɛ dáa kukuma esodja, bɛ kakɛbela mot-mɛsa nadi bɛ́ ɔ, nyɛ eezetsak. \s Yezu eezɛgomal muu mɔn kus moma \p \v 11 Bhii tak, Yezu eezɛtɔ́ pɛ dɛl ɛ di djóoa Nayin ɛ, bɛdjekel bɛ nɛ mɛdhuu mɛ bot ɛ nadi egyee nɛ nɛ ɔ. \v 12 Dáa nyɛ nadi, nyɛ moo é ngwoob ɛniel ɛ dɛl ɛ tak ɛ, bot ɛ dɛl nadi ezyɛ nɛ muu mot pɛ mɛvit étɛp ɛkɛdel nyɛ. Ye nabɛ ɛ́ ɛtsak ɛ mɔn dhiiti kus moma. Bot ɛ dɛl ɛ tak ɛbuɛpe nadi ɛ́, é ngwoob'ɛ. \v 13 Dáa Ghɛŋ nabee kus moma yenɔk ɛ, ghoŋ naasa nyɛ ɛbuɛpe étɛp'ɛ. Nyɛ ɛ́ booke náá: «Nàdje!» \v 14 Nyɛ eezɛtiila, wɔ gwaa nyɛ mɛt kɛs\f + \fr 7.14 \fr*\ft Ye nabɛ ɛ́, é lyaal náá, Yezu nadi ɛ́ kɔ etsi, etɛɛ náá, tɔ etsi eYuda, ghaa-Zɛɛb nabɛ ààtitila nɛ muu mot, ààkomɛt nyɛ mɛ tak.\ft*\f*, bot ɛ nadi ebɛp kɛs ɔ, eezɛtyaa. Yezu zɛke náá: «Mɔɔ ngbaaz, mɛ lɛɛ náá: Wyɛla!» \v 15 Mot nagwyɛ ɔ eezɛgom, di ndiindil, nyɛ moo tinaak elii. Yezu eezɛbulal nyɛ é mɛmbɔ mɛ nyɛɛg. \v 16 Bot ɛ nadi tin ɔ, naadjoka ɛbuɛpe. Bɛ ɛ́ boozɛduwal Zɛɛb é ke náá: «Boo ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb eetuula pak'enaka. Deenek, Zɛɛb eezɛkwyee bot ɛ mbyak'ɛ!» \v 17 Bot ɛ kyee dik Yude nɛ mɛl mɛ mengwoob nɛ mengwoob nabɛ ɛ́, bɛ naagwak menduk mɛ sa Yezu nasa ɛ.\fig |alt="Jésus ramène à la vie un jeune homme à Naïn" src="WA03823b.tif" size="span" copy="Illustrations by Graham Wade, © United Bible Societies, 1989." ref="7.11-17"\fig* \s Engoola-ngoola ee Zaŋ Nduuel-bot nalwom ɔ \p \v 18 Bɛdjekel ɛ Zaŋ eezɛkaada Zaŋ etɛp binek djas. Zaŋ eezɛdjóo bɛdjekel ɛbá pak'ɔɔ. \v 19 Nyɛ eezɛlwom bɛ pɛ dáa Yezu, étɛp ɛdji Ghɛŋ náá: «Ye ɛ́ wɔy ɛ di Mɛsia nabɛ náá, nyɛ ɛpezyɛ ɔ,\f + \fr 7.19 \fr*\xt Dɛt 18.19\xt*\f* “ohoo” nɛghu ye baabwoodaa dhiiti baadi ezyɛ ɔ?» \v 20 Dáa bɛ nakum pɛ Yezu nadi ɛ, bɛ eezɛke nɛ nɛ náá: «Zaŋ Nduuel-bot lwom bis ɛ́, bis zɛdji wɔ náá: “Ye ɛ́ wɔy ɛ di Mɛsia nabɛ náá, nyɛ ɛpezyɛ é, ‘ohoo’ nɛghu ye baabwoodaa dhiiti baadi ezyɛ ɔ?”» \v 21 É ɛwala ɛ tak wat, Yezu zokazɛtsik bɛtɛ nɛ membel, bot ɛ nadi nɛ edjam ɔ, nɛ bot ɛ embee esisim nadi edhedhek ɔ, dɔɔ nɛ ɛbɛ́ ɛ mis mɛ bot ɛ edhim. \v 22 Bhii tak Yezu eezɛbɔɔza nɛ engoola-ngoola ɛ Zaŋ náá: «Kɛbaaŋaka nɛ Zaŋ esesɛɛ bi bee ɛ, nɛ yii bi gwak ɛ. Bot ɛ edhim moo nyaasok, bot ɛ di nɛ edjam ɔ moo kɛ ɛnyɔɛpe, bot ɛ nadi nɛ ɛbɛ́ ɛ zezam ɔ, bɛ eezetsak. Bɛ na endiila e mɛlɔ, moo gwak. Bot ɛ zegwyɛ ɔ, bɛ eezegom. Mbɛɛ Bhaadal ɛpegoolel, kɛkum pɛ daa bɛdjel ɛ bot. \v 23 Mɛnyɔ nɛ mot aadi ààdis ɛbwaalel ɛ lɛ kɔ lam ɔ!» \p \v 24 Bhis engoola-ngoola ɛ Zaŋ nasik ɛ, Yezu moo tin elii nɛ zukamwaa nɛ mot nadi tin ɔ kɔ ɛsu ɛ Zaŋ. Nyɛ nalɛɛ nɛ nɔɔ náá: «Bi nakɛbee yé pɛ tɔ bal? Mɔɔ le ghwaazok é dheegel nɛ pup é? Ààbɛ! \v 25 Haa ɛyé bi naakɛbee tɔ bal? Mot ngɔt nɛ vaŋ mbi bhet é? Bi nɛ gu náá, bot ɛ dyeebabɔt evaŋ e ekaad ɔ, nɛ bot ɛ di edi tɔ ekum ɔ, dyeebadi ɛ́ tɔ eboo mendjaa mɛ bɛmɛkoozi. \v 26 Ha bi nakɛbee yé? Bi nakɛbee ɛ́ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb é? Nɛ tsɛɛtsɛ mɛ lɛɛ bin náá, yii bi nakɛbee ɛ, nyɛy eedhaa-dhaŋaak ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb. \v 27 Etɛɛ náá, Zaŋ ɛ́ mot ekwyala nalɛɛ náá: \q1 “Ɛsok nɛ wɔ nɛ tɔ́, mɛ waalwom ngoola-ngoola yam, \q1 étɛp nyɛ neekɛkoobal wɔ mɛze\f + \fr 7.27 \fr*\xt Mal 3.1\xt*\f*.”» \p \v 28 Yezu eebaabil náá: «Mɛ lɛɛ bin ɛ etsɛɛtsɛ náá: Pɛ tɔ bot ɛ di kɔ bɔs'ak ɔ djas, ye tok nɛ mot dhaa Zaŋ Nduuel-bot. Tin, ye guaa náá, tɔ bot djas di tɔ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb ɔ, mot di mɔɔ dhyeeb ɔ di boo-mot nɛ nɛ. \p \v 29 «Bot ɛ mbyak Yisalaɛl djas nɛ bɛnɔŋel ɛ epata e lapo naagwak nyɛ, bɔɔ myaal náá, Zɛɛb ɛ́ mot epiki. Bhii tak, bɔɔ batazɛduwa Zɛɛb pɛ daa Zaŋ. \v 30 Tin, eFalizyɛ nɛ bɛlyoel ɛ etsi ɛ Zɛɛb naabyen ɛkwosak ɛ Zɛɛb étɛp'ɔɔ, bɛ naapɛɛ náá, Zaŋ duu bɛ Zɛɛb.» \p \v 31 Yezu eebaazɛke náá: «Mɛ gek bot ɛ mɛlu mak nɛ bɛzɛ? Bɛ baakɔa nɛ zɛ é? \v 32 Bɛ ɛ́ dáa zɛɛga bɔɔ dhyeeb mendiindil kɔ ɛbɛsɛɛ ɛ bot djas di edi ɛ. Tin, ngɔt katsim ɛ́, lɛɛ nɛ bɔɔ bɛsɔ bɛ náá: “Bis eebwom bin ngɔmbi, bi ààpabɔl. Bis eedjeeb bin mɛdjeeb mɛ ɛsyee, bi ààpadje!” \v 33 Etɛɛ náá, Zaŋ Nduuel-bot eezyɛ. Nyɛ nabɛ ààdɛ mapa, ààdɛ mɛnyok, bi kake ɛ náá: “Ye ɛ́ ɛlyeeb ɛ di esa nyɛ deenek!” \v 34 Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot eezyɛ. Nyɛ ɛpedɛ yɛ edee nɛ mɛnyok, bi kake ɛ náá: “Beeka nwyak é, mɛsa mɛ ɛ́, yɛ ɛ́ ɛdɛ edee nɛ mɛnyok. Nyɛ ɛ́ mɔɔ sɔ bɛnɔŋel ɛ epata e lapo, nɛ bot ɛ di nɛ mbee tsik ɔ!” \v 35 Tin, bot djas di myaal etsoŋ e Zɛɛb ɔ, bɛ ɛpegu náá, ye ɛ́ epiki.» \s Yezu tɔ ndjaŋ ɛ Simɔŋ, mot Falizyɛ \p \v 36 Dhiiti mot Falizyɛ zokazɛdjóo Yezu, nyɛ zɛdɛ edee bɛ nɛ. Wɔ gwaa, Yezu zɛtɔ́ pɛ daa lɛ, nyɛ eezɛnɔɔ di kɔ mesa. \v 37 Pɛ kɔ dɛl ɛ tak ye nabɛ ɛ́ nɛ dhiiti moma nadi nɛ mbee dék ɔ. Dáa nyɛ nagwak náá, Yezu nadi ɛ́, kɔ mesa pɛ daa mot Falizyɛ ɛ, nyɛ eezɛzyɛ nɛ bɛɛb nasael nɛ ɛkok ɛ albat ɛ «tɔɔɔ» nɛ mɛnanas. \v 38 Nyɛ eezɛtyaa bhii koŋ ɛ Yezu, é dje si mɛko mɛ. Nyɛ moo tin ebel mɛko ɛ Yezu nɛ miŋal mɛ. Tin, nyɛ moo suŋal yɛ nɛ bhoo lo'ɛ, dɔɔ nɛ ɛboma nuub'ɛ é mɛko ɛ Yezu. Bhii tak nyɛ eezɛso mɛnanas kɔ mɛko mɛ tak. \p \v 39 É ghɛŋ mot Falizyɛ nadjóo Yezu náá, nyɛ zɛdɛ pɛ daa lɛ ɛ, nabee deenek ɛ, nyɛ moo tin elii tɔ lyem'ɛ náá: «Mot tak ɛpedi ɛ́ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb ɔɔ, pe nyɛ eegu mbi moma mɛt nyɛ'aak. Pe nyɛ eegu náá, nyɛ ɛ́ moma na mbee dék!» \v 40 Yezu eezɛke nɛ mot Falizyɛ yenɔk náá: «Simɔŋ, mɛ ɛ́ nɛ sa wat mɛ di kwyɛl ɛlɛɛ wɔ.» Simɔŋ eezɛke nɛ nɛ náá: «Bela, liia lyoel.» \v 41 Yezu eezɛke nɛ nɛ náá: «Mot ngɔt naakola bot ɛbá epata. Ngɔt nakola ɛ́, epata bɛmil ɛtɛn, dhiiti tak epata bɛmil mɛkam-mɛtɛn. \v 42 Dáa bɔɔ djas nadi ààbɛ nɛ ghwyil ɛbulal epata tak ɛ, nakuma epata ɛ́ boopel kola bɔɔ djas bɛbá. Pɛ tɔ bot ɛbá binɔk ɛzɛ aakwyɛl mot'enɔk dhaa tyɛ?» \v 43 Simɔŋ eezɛbɔɔza náá: «Yɛ bɛ mam ɔ, mɛ gek ɛ́ náá, yɛ aadi ɛ́, mot nakola epata ɛbuɛpe ɔ.» Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Simɔŋ, wɔ ɛ́ nɛ gham.» \p \v 44 Bhii tak nyɛ eezɛliig mis, gwyák moma tak. Nyɛy nɛ Simɔŋ náá: «Wɔ eebee moma yak é? Mɛ eeni tɔ ndjaŋ'ɔ, wɔ ààpadjɛ mɛ mɛdii mɛ ɛgwyii ɛ mɛko. Gwyáka! Nyɛ eegwyii mɛ mɛko nɛ miŋal mɛ, bhii tak nyɛ eesuŋal yɛ nɛ bhoo'ɛ. \v 45 Wɔ ààpaboma nuub'ɔ é mɛmuk mam. Yɛ kabɛ nyɛy ɔ, dáa mɛ looni wak mos ɛ, nyɛ ààpakat ɛboma nuub'ɛ é mɛko mam. \v 46 Wɔ ààpalɔɔb mɛ mul kɔ lo. Yɛ kabɛ nyɛy ɔ, nyɛ eelɔɔb mɛ mɛnanas é mɛko! \v 47 Étɛp tak ɛ́ mɛ di lɛɛ wɔ náá: Bɛtɛ nɛ mesyem mɛ eepelel! Étɛp tak ɛ́ nyɛ lyaal boo kwyɛl deenek. Mot pelaa ba bim ɔ, zobaalyaal ɛ́ ba bim kwyɛl.» \v 48 Yezu ɛ́ boozɛke nɛ moma tak náá: «Mesyem mɔ, eepelel.» \p \v 49 Bot ɛ bɛ nɛ bɛ nɔɔ nadi kɔ mesa ɔ moo tin elii pak'ɔɔ náá: «Nwyak ɛ́ nwyaa kwaambi mot di nɛ ghwyil ɛpel mesyem mɛ bot'aak?» \v 50 Tin, Yezu eezɛke nɛ moma yenɔk náá: «Ɛmyaal ɛ lɔ eetsik wɔ. Tɔ́a tɔ egwyem.» \c 8 \s Boa nadi egyee bɛ nɛ Yezu ɔ \p \v 1 Bhii tak, Yezu eezɛtɔ́ kɛgoola bot Mbɛɛ Bhaadal Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb pɛ tɔ eghaada nɛ kɔ bɔɔ mɛl, bɛ nɛ bɛdjekel bɛ kam nɛ bɛbá, \v 2 zɛnɔɔ bɛdhiiti boa nyɛ nawyisal embee esisim tɔ lɔɔ ɔ, nɛ bot nyɛ natsik bɛ ɔ. Ye nabɛ ɛ́ Maali di djóoaa Maali mot dɛl ɛ Makdala ɔ, mot esisim etɛn nɛ ebá nasɔaa tɔ lɛ ɔ, \v 3 Zan, mwaa Kuuza, ngɔt tɔ lɔɔg ekukuma di sa mɛsa tɔ ndjaa mɛkoozi Elood ɔ, Suuzan, nɛ bɛtɛ nɛ bɛdhiiti boa nadi ekwyee Yezu nɛ bɛdjekel bɛ nɛ esa e bɔɔ met. \s Kana sɔsel mɛbhek \p \v 4 Zukamwaa nɛ mot nadus mɛl nɛ mɛl ɔ, naazɛsaala é bhaaz ɛ Yezu. Wɔ gwaa Yezu zɛkan kana yak: \v 5 «Dhiiti mot ngɔt zokazɛtɔ́, kɛmwam mɛbhek tɔ pyeeb'ɛ. Tyee nyɛ nadi emwam ɛ, dhiiti kyee bhek eezɛkwyit é ze. Haa kpaa-ghoŋ nɛ bhek'enek, bhii tak, enen ɛ zɛdɛ yɛ. \v 6 Dhiiti kyee bhek kakwyit ɛ́, kɔ bɔs di nɛ bat mɛkok ɛ. Tyee bhek'enek nakwyit ɛ, ye ɛ́ boozɛsyee, etɛɛ náá, é di tak, bɔs nadi ɛ́ ghas. \v 7 Dhiiti yak kyee bhek kazɛkwyit ɛ́ tɔ engwyinini. Bhek tak eezɛkwyil lɔɔg wat nɛ engwyinini. Dikel engwyinini e tak eeboozɛgó yɛ. \v 8 Ghuna dhiiti kyee bhek naazɛkwyit é mbɛɛ bɔs. Tyee yɛ nawyee ɛ, bhek nɛ bhek naadjɛ bhum bɛdhet ɛbuɛpe.» Bhii Yezu nasilal kana yenek ɛ, nyɛ eezɛke náá: «Gwakeka ɛnyɔɛpe, bi ɛ́ di nɛ mɛlɔ étɛp ɛgwak ɔɔ.» \s Étɛp yé Yezu dyeebalii tɔ ekana \p \v 9 Bɛdjekel ɛ Yezu zokazɛdji nyɛ ɛsuk ɛ kana tak. \v 10 Wɔ gwaa nyɛ zɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Biyɔ, bi eezedjɛaa etsoŋ e ɛgu ɛsuk ɛ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb. Yɛ bɛ bɛsɔ bin ɔ, bɛ gwak yɛ ɛ tɔ ekana. Deenek, \q1 “Bɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛgwyák nɛ mis, \q2 ààbee. \q1 Bɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛgwak nɛ mɛlɔ, \q2 ààpiibal sa di kwyɛl ɛlɛɛ ɛ.”» \s Yezu ɛpelyaal ɛsuk ɛ kana mot see \p \v 11 «Gwakeka ɛsuk ɛ kana tak: Bhek ɛ́ mɛkpa ɛ Zɛɛb. \v 12 Mɛbhek mɛ nakwyit é ngwoob gba ɛ, ye ɛ́ dáa bot ɛ di egwak mɛkpa ɛ Zɛɛb, da Dim Mot Mɛkɔŋ ɛ́ zɛdis bɛ yɛ tɔ ebhum e elyem ɔ, étɛp ɛkaab náá, bɛ ɛ́ zɛkɛdum koŋ nɛ Zɛɛb, da bɛ ɛ́ tsak. \v 13 Mɛbhek nakwyit kɔ bɔs di nɛ bat ɛkok ɛ́ dáa bot ɛ di egwak mɛkpa ɛ Zɛɛb ɔ, bɛ dja yɛ ɛ nɛ mɛmyaala. Ghuna bɛ ààbet náá, ye tyaa “zik”. Bɛ dyeebamyaal yɛ ɛ, é ba mɔɔ ɛwala batsa, kasɛka ɛ́, é di mɛbhowal aakatuula ɔ, bɛ eekat ɛdum koŋ nɛ Zɛɛb. \v 14 Bhek nakwyit tɔ engwyinini ɛ, ye ɛ́ dáa mbi bot ɛ di egwak mɛkpa ɛ Zɛɛb ɔ, bhii tak, bɛ kawak ɛ́ tete ze kɔ ɛsu ɛ embee esiiza, nɛ ekum e bɔs'ak, nɛ mɛnyɔ mɛ tsik bɔs'ak. Bɛ tok nɛ ghwyil ɛdjɛ tɛtɛ ebhum. \v 15 Bhek kwyit kɔ mbɛɛ bɔs kwyɛl ɛlyaal ɛ, bot ɛ di egwak mɛkpa ɛ Zɛɛb, da bɛ ɛ́ wa lyem é ɛbaal ɛ yɛ, da bɛ ɛ́ kɛ mbɛɛ kyeed, bɛ aadjɛ mbɛɛ ebhum ɛ.» \s Kana lama \p \v 16 «Mot ɛ́ nɛ ghwyil ɛtuub lama, da nyɛ ɛ́ butal yɛ nɛ mɔɔ bhe, nɛghu ɛnɔɔ yɛ, da wa pɛ si goŋ é? Ye nɛɛgaa ɛ́, pɛ kɔ tɛɛg etɛɛ náá, bot ɛ di ni tɔ ndjaŋ ɔ, needi tɔ gwyɛ. \v 17 Esa ee di tɔ sɔ ɛ djas aadi ɛ́, wyis é gwyɛ mwos dwoo. Esa e mɛsɔ djas aadi ɛ́, nyen é gwyɛ. \v 18 Dika nɛ etsoŋ dum nɛ etɛp djas bi di egwak ɛ! Etɛɛ náá, mot aadi nɛ ba bim sonok ɔ, bɛ waabil nyɛ dhiiti. Tin, mot kwaadi ààbɛ nɛ sonok ɔ, bɛ aadis nyɛ ba bim djas nyɛ di nɛ yɛ ɛ.» \s Nyɛɛg ɛ Yezu nɛ bɔn nyɛɛg \p \v 19 Nyɛɛg ɛ Yezu nɛ bɔn nyɛɛg zokazyɛ, zɛbela Yezu. Bɛ eezɛtyaa pɛ kel etɛɛ náá, ze ɛdhaa étɛp bɛ neekɛboma nɛ Yezu nadi ɛ́, ɛkɔɔlaɛpe étɛp mɛbu mɛ bot. \v 20 Deenek, bɛ eezɛlɛɛ Yezu náá: «Nyoog nɛ bɔn nyoog ɛ́ metetel pɛ kel, bɛ ɛpekwyɛl ɛboma nɛ nɔ.» \v 21 Wɔ gwaa Yezu zɛbɔɔza nɛ bot djas náá: «Nyaag'am nɛ mɔn nyaag'am ɛ́ bot ɛ di egwak mɛkpa ɛ Zɛɛb, da looba nɛ yɛ ɔ.» \s Yezu eelyak boo ghuu \p \v 22 Dhiiti dwoo, Yezu eezɛni tɔ boo elɛɛd bɛ nɛ bɛdjekel bɛ. Bhii tak nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Djhoosɛɛka, tɔ́ pɛ yii kyiid boo soob na djato-djato.» Bhii tak bɛ eezɛtɔ́. \v 23 Dáa bɛ nadi ekɛ tɔ elɛɛd ɛ, gɔ eezɛbe Yezu. Kasɛka ɛ́, boo ghuu ɛlyelɛpe eezɛkan ɛpupal kɔ dii. Mɛpupal mɛ ghuu tak eeghɛɛ ɛbhyeeb ɛ mɛdii kɛɛza é elɛɛd, elɛɛd moo tin eni mɛdii. Mɛdii mɛ tak ɛkɛɛ sa yɛ aalwoodal-lwoodelak elɛɛd, bɛ moo tin pak tsik nɛ ɛsyee. \v 24 Bɛdjekel ɛ Yezu eezɛtiila pɛ daa lɛ, bɛ eezɛdjem nyɛ nɛ etsim: «Ghɛŋ, Ghɛŋ, mena ɛ́ di esik'aak!» Tin, Yezu eezɛdjem. Bhii tak, nyɛ eezɛbhɛm ghuu nɛ ɛbhyeeb. É di'enek, ghuu eezɛsila, bhwak moo tin «kup». \v 25 Bhii tak, Yezu eezɛke nɛ bɛdjekel bɛ náá: «Ɛmyaal ɛ len ɛ́ wo?»\fig |alt="Jésus apaise la tempête" src="WA03847b.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade, © United Bible Societies, 1989." ref="8.22-25"\fig* \p Ye nabɛ ɛ́ boo bwoo naamɛt bɛ, bɛ naadyeebadjoka dhaa nyel. Bɛ moo tin edjinel pak'ɔɔ náá: «Nwyak ɛ́ nwyaa kwaa mbi mot di náá, dɔɔ nɛ ghuu nɛ mɛdii ɛpegwak nyɛ?» \s1 Yezu eetsik dhiiti mot nadi nɛ embee esisim ɔ \p \v 26 Yezu nɛ bɛdjekel bɛ eezɛkum pɛ kyee dik Ghadasa di di egwyákel nɛ kyee dik Ghalile ɛ. \v 27 Dáa Yezu nadi esul tɔ elɛɛd ɛ, dhiiti mot dɛl tak zokazyɛ, zɛboma nɛ nɛ. Mot tak nabɛ ɛ́ nɛ embee esisim nadi dhedhek nyɛ ɛ. Nyɛ nabɛ ɛ́ ààbɛ nɛ ekaad é nyel, ààkadidi tɔ ndjaa. Nyɛ nakadidi ɛ́ tɔ mɛvit. \v 28 Dáa nyɛ nabee Yezu ɛ, wɔ gwaa nyɛ zɛbo tsim. Nyɛ eezɛkwyit mɛboŋ si mɛko mɛ. Nyɛ eezɛbo tsim, nyɛy nɛ nɛ, náá: «Mena ɛ́ nɛ yaa tɛp, Yezu, Mɔn Zɛɛb-Mɛkaake? Mɛ ɛpedjaala nɛ nɔ, nàtwak mɛ!» \v 29 Yezu eezɛke nɛ mbee sisim náá, nyɛ wyis tɔ lɛ, etɛɛ náá, ye nabɛ ɛ́, mbee sisim tak eezeloobe di tɔ lɛ. Nyɛ nadi ɛ́ kɔɔla mɛmbɔ nɛ mɛko nɛ eghwooz étɛp nyɛ neemɛtaa é di wat. Mot tak nabebwak yɛ ɛ bwakak. Da mbee sisim tak ɛ́ kazyeegal nyɛ, kyeed nyɛ tɔ bal. \v 30 Yezu zokazɛdji nyɛ náá: «Din ɛ lɔ ɛ́ ɛyé?» Nyɛ eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Yam din ɛ́ “Mɛkɔm-mɛkɔm”», etɛɛ náá, bɛtɛ nɛ embee sisim naani tɔ lɛ. \v 31 Tin, embee esisim nadi edjaala nɛ Yezu náá, nyɛ nàkyeed bɛ tɔ guk di ààbɛ nɛ ɛsik ɛ\f + \fr 8.31 \fr*\fq guk di ààbɛ nɛ ɛsik ɛ \fq*\ft Ye ɛ́ boo guk edi bot ɛ nazegwyɛ ɛ di ɛ\ft*\f*. \v 32 É di tak, ye nabɛ ɛ́ nɛ boo ɛsaŋ ɛ bɛghwyee nadi é ɛgɔɔ kɔ mɛtsok menek ɔ. Embee esisim eezɛdjaala nɛ Yezu, náá, nyɛ kyeed bɛ tɔ mɛnyel mɛ bɛghwyee binɔk. Yezu zokamyaal bɛ. \v 33 Tin, wɔ gwaa embee esisim zɛwyis tɔ mot'enɔk, ni tɔ ɛsaŋ ɛ bɛghwyee binɔk. Bɔɔ djas eezɛsul nɛ ekaab pɛ bɛ nadi kɔ ɛkalel ɛtsok ɛ. Wɔ gwaa bɛ zɛges, kɛghaaga tɔ dii, diida. Bɔɔ djas si na «bhɛɛɛ». \p \v 34 Dáa bot ɛ nadi ebaal mɛsaa mɛ bɛghwyee binɔk nabee edjema binek djas ɛ, bɛ ɛ́ boozɛtsema nɛ ekaab, sik, kɛlɛɛ bot kɔ eghaada nɛ kɔ bɔɔ mɛl. \v 35 Bot zokawyis tɔ́ kɛbee sa nasɛ́ɛ ɛ. Bɛ eezɛkum pɛ kyee Yezu nadi ɛ́. Tin, bɛ eezɛbee mot na embee esisim mɛkɔm-mɛkɔm nawyis tɔ lɛ ɔ, ndiindil é ngwoob ɛ Yezu, nyɛy nɛ ekaad é nyel. Nyɛy nyel ɛnyɔɛpe. Wɔ gwaa, bwoo zɛmɛt bɔɔ djas. \v 36 Bot ɛ nabee edjema binek djas ɔ, moo tin ebaŋa dáa mot na embee esisim mɛkɔm-mɛkɔm natsak ɛ. \v 37 Tin, bot ɛ kyee dik'enek djas zokazɛdjaala nɛ Yezu náá, nyɛ dus kɔ kyee dik'ɔɔ, etɛɛ náá, ye naadyeebakpaa bɛ boo ɛkɛɛd. \p Bhii tak, Yezu eezɛni tɔ elɛɛd, nɔɔ nyel'ɛ, sik. \v 38 Mot na embee esisim nawyis tɔ lɛ ɔ booke nɛ nɛ náá: «Mɛ kwyɛl ɛ́, mena gyeeka lɔɔg wat.» Yezu ɛ́ boozɛswaal nyɛ. Nyɛ ɛ́ booke nɛ nɛ náá: \v 39 «Sika pɛ ndjaŋ'ɔ, da wɔ ɛ́ kɛlɛɛ enɛm nɛ embɛɛ Zɛɛb sa wɔ ɛ.» Mot'enɔk eezɛtɔ́, nyɛ moo tin ekɛtuud kɔ ghaada djas dáa Yezu natsik nyɛ ɛ́. \s Tsik ɛ mɔn Zayilus nɛ moma nadi nɛ ɛbɛ́ ɛ ghiya ɔ \p \v 40 Dáa Yezu nabula pɛ yak kyiid dii ɛ, wɔ gwaa zukamwaa nɛ mot baazɛboma nɛ nɛ, etɛɛ náá, bɛ nadi ebwood nyɛ. \v 41 Dhiiti mot, din ɛ lɛ nabɛ ɛ́ Zayilus. Nyɛ nadi ɛ́, kukuma ndjaa mendjaala mɛ eYuda. Nyɛ eezɛkwyit mɛboŋ si mɛko ɛ Yezu, é djaala nɛ nɛ, nyɛ zyɛ pɛ ndjaŋ'ɛ, \v 42 etɛɛ náá, nyɛ nabɛ ɛ́ nɛ sim ɛsyes ɛ lɛ ngɔt, mɔn membu kam nɛ ebá nadi ebɛ́ ɛkpaŋɛpe pak tsik nɛ ɛsyee. \p Dáa Yezu nadi etɔ́ ɛ, zukamwaa nɛ mot nadi edu nyɛ, bak eghuŋa nyɛ é nyel, bak tak etiidal nyɛ. \v 43 Ghuna tɔ ɛdhuu ɛ bot binɔk, ye nabɛ ɛ́ nɛ dhiiti moma, ghiya nadi ekekɛk nyɛ é nyel boa, ààbɛ nɛ ɛtsek ɔ. Ɛbɛ́ ɛ tak naasa nɛ nɛ tyee membu kam nɛ ebá. Nyɛ naasilal epata bɛ djas tɔ mendjaa mɛ mɛgwoma ɛbuɛpe, ɛbɛ́ ààsi. Ye nabɛ ààbɛ nɛ mot nakwak ɛgwom ɛbɛ́ ɛ tak. \v 44 Nyɛ eezɛdu Yezu bhii koŋ, zyɛ, zɛmɛt kyee ɛghɔ ɛ kaad'ɛ wat. Mɛta nyɛ nazomɛt ɛ, é di tak wat, ghiya eezɛtsek. \v 45 Yezu eezɛdji náá: «Ɛzɛ mɛt mɛ?» Wɔ gwaa bot djas kɛla, Pyɛɛd eezɛke náá: «Ghɛŋ, beea kwaambi zukamwaa nɛ mot di etiidal wɔ ekyee djas'aak.» \v 46 Deenek, Yezu eezɛke náá: «Tsɛɛtsɛ mot eekwyɛt mɛ, etɛɛ náá, mɛ eegwyak náá, dhiiti pes mɛbwala eewyis tɔ lam.» \v 47 Dáa moma tak nagu náá, nyɛ eepanaa ɛ, moma tak eezɛtiila, nyɛ moo pwak nɛ bwoo. Bhii tak, nyɛ eezɛkwyit mɛboŋ si, si mɛko ɛ Yezu. Nyɛ eezɛmyam é mis mɛ bot djas, tin, nyɛ moo elɛɛ nɛ bot djas étɛp yé nyɛ namɛt kaad ɛ Yezu ɛ, nɛ dáa nyɛ nakatsak é di tak wat ɛ. \v 48 Wɔ gwaa Yezu eezɛke nɛ nɛ náá: «Ɛsyes ɛ lam, ɛdum ɛ koŋ ɛ lɔ nɛ Zɛɛb eetsik wɔ. Tɔ́a tɔ egwyem.» \p \v 49 Tinaak, Yezu dinaa elii, ngoola-ngoola ngɔt eezɛdus pɛ ndjaŋ ɛ kukuma ndjaa mendjaala mɛ eYuda, zɛlɛɛ nyɛ náá: «Ɛsyes ɛ lɔ eezepɛka. Nàkabaadhek lyoel.» \v 50 Yezu nabɛ ààbis sa bɛ nadi elii ɛ. Nyɛ ɛ́ boozɛke nɛ Zayilus náá: «Nàbem ba. Duma koŋ nɛ Zɛɛb, nyɛ waatsak!» \v 51 Dáa nyɛ nakum pɛ ndjaŋ ɛ, nyɛ eezɛlu bot djas náá, bɛ nàni tɔ ndjaa. Nyɛ nazomyaal ɛ́, bɛdjekel bɛ, Pyɛɛd, Zaŋ nɛ Zak, zɛnɔɔ sɛɛg nɛ nyɛɛg mɔn. \v 52 Bot djas, metetel nɛ mɛgwyɛ, nɛ etaŋal nɛ etsim. É di'enek Yezu ɛ́ booke nɛ nɔɔ náá: «Nàdjeka. Mɔn ààpagwyɛ. Nyɛ ɛ́ é gɔ́.» \v 53 Wɔ gwaa bot gɔ nyɛ etɛɛ náá, bɛ nadi egu náá, mɔn naazegwyɛ. \v 54 Nyɛ eezɛmɛt mɔn é mbɔ, nyɛ eezɛben gwood. Nyɛy nɛ nɛ náá: «Mɔn'am, wyɛla!» \v 55 É di tak wat, mɔn'enɔk eezɛgom, nyɛ eezɛwyɛl. Bhii tak, nyɛ ɛ́ boolwom bɛ náá, bɛ djɛ mɔn tak edee e dek. \v 56 Tin, ye nabɛ ɛ́, sɛɛg nɛ nyɛɛg naadyeebadjoka ɛlyelɛpe. Yezu eezɛlyak bɛ náá, bɛ nàlɛɛ bot sa nasael ɛ. \c 9 \s Lwomel bɛdjekel kam nɛ bɛbá \p \v 1 Yezu eezɛsɛɛg bɛdjekel bɛ kam nɛ bɛbá, nyɛ eezɛdjɛ bɛ ghwyil nɛ eghɛŋ ɛsɔ embee esisim nɛ ɛtsik ɛ bot ɛ mɛbɛ́. \v 2 Bhii tak nyɛ eezɛlwom bɛ, bɛ kɛgoola Mbɛɛ Bhaadal Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb, nɛ ɛtsik ɛ membel. \v 3 Nyɛ eezɛdjɛ bɛ etsi náá: «Sa mot àànɔɔ sonok wat, nyɛ neetɔ́ nɛ yɛ mɛdjoŋ. Sa mot àànɔɔ sek, àànɔɔ ɛkoo, àànɔɔ mapa, kɛyaka nɛ epata tɔ mengwyɛ men. Sa mot ààdi nɛ ekuwa ebá. \v 4 Tɔ edi djas bot aamyaal náá, bi sulal ɛ, dika tɔ ndjaa tak, kɛkum dwoo bi aadus tin ɛ. \v 5 Mɛl djas bot aapɛɛ náá, bi nàsulal pɛ daa lɔɔ ɔ, kpaaka yibɔ, da bi ɛ́ kut bɛ piib mɛko men. Yɛ aadi ɛ́, tyee mwana étɛp embee esesɛɛ bɔɔ.» \v 6 Bɛdjekel eezɛtɔ́ pɛ mɛl djas, kɛlɛɛ bot Mbɛɛ Bhaadal, nɛ ɛtsik ɛ bɛtɛ nɛ membel é edi djas. \s Kɛŋ ɛ Elood \p \v 7 Tin, Elood mot nadi mɛkoozi kɔ kyee dik Ghalile ɔ, naagwak menduk mɛ etɛp binek djas. Nyɛ nabɛ ɛ́ ààkagu sa nyɛ gek ɛ, etɛɛ náá, bɛdhiiti bot nadyeebake náá: «Zaŋ Nduuel-bot nagwyɛ ɔ, naazegom.» \v 8 Bak náá: «Ye ɛ́ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb, Eli, eebaatuula!» Yak kyee bot náá: «Ye ɛ́ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb na mwa, eezegom!» \v 9 Elood ɛ́ boozɛke náá: «Ye nabɛ ɛ́ mam ɛmet naazelwom náá, bɛ tsak Zaŋ Nduuel-bot. Ha yenɔk ɛ́ nwyaa mot? Mot mɛ di egwak bot é lii etɛp bak ko ɛsu ɛ lɛ'aak ɛ́ zɛ?» Nyɛ nadi esaa nyɛ neebee Yezu. \s Yezu eedjɛ edee nɛ botom bɛmil ɛtɛn \p \v 10 Bot ɛ lwoma zokazɛbula pɛ daa Yezu, bɛ moo tin é baŋa nyɛ esesɛɛ ee bɛ nasa ɛ. Yezu ɛ́ boozɛdul bɛdjekel bɛ, tɔ́ nɛ nɔɔ é ngwoob dhiiti ghaada di edjóoaa Bhɛtsaida ɛ. \v 11 Ghuna bot ɛbuɛpe naagu ze bɛ nadi tɔ́ ɛ, bɛ ɛ boozɛdu bɛ. Yezu zokazɛboma nɛ nɔɔ. Bhii tak, nyɛ moo tin é lyo bɛ dum nɛ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb, nɛ ɛtsik ɛ bot ɛ nadi kwos mɛtsika ɔ. \v 12 Dáa dwoo nabɛ ye moo sila ɛ, bɛdjekel bɛ kam nɛ bɛbá ɛ́ boozɛtiila pɛ daa lɛ. Bɔɔ nɛ nɛ náá: «Swaala bot bak, bɛ tɔ́ pɛ kɔ mɛl nɛ pɛ tɔ epɛt eedi pak nɛ wak ɛ, etɛɛ náá, penek bɛ waakɛ bela di ndjɔk nɛ edee e dek, etɛɛ náá, menaka wak ɛ́ tɔ bal.» \v 13 É di'enek, Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Djɛka bɛ edee biyɔ bɛ ɛmet!» Bɛ eezɛbaake nɛ Yezu náá: «Bis zokalik ɛ́, nɛ emapa etɛn, zɛnɔɔ bɛsu ɛbá. Wɔ kwyɛl bilak ɛ́ náá, bis kɛɛbɔm edee ee bot bak djas ee?» \v 14 É di'enek, mɛtaŋ mɛ bot naakum tyee botom bɛmil ɛtɛn. Tin, Yezu ɛ́ boozɛlɛɛ bɛdjekel bɛ náá: «Dhilka bot djas mendiindil, zɛɛga bot mɛkam-mɛtɛɛ-tɛn e di wat.» \v 15 Bɛdjekel ɛ́ boozɛsa dáa Yezu nake ɛ. Bɛ eezɛdil bɛ si. \v 16 Bhii tak, Yezu zɛnɔɔ emapa etɛn nɛ bɛsu ɛbá binek, nyɛ eezɛben mis pɛ ɛko, zɛghaapɛɛ Zɛɛb étɛp edee binek. Nyɛ eezɛpyak mapa, nɔɔ, djɛ bɛdjekel bɛ, bɛ kaa bot djas. \v 17 Mot nɛ mot naadɛ, djil. Bɛdjekel zokabula nɛ mɛbhwaa kam nɛ ebá yii mɛbhubhwak. \s Pyɛɛd eelɛɛ náá, Yezu ɛ́ Mɛsia \p \v 18 Dhiiti dwoo, dáa Yezu nadi é djaala nɛ Zɛɛb e dhiiti sum di ɛ, bɛdjekel nadi ɛ́, bɛ nɛ nɛ. Nyɛ eezɛdji bɛ náá: «Mɛdhuu mɛ bot ke náá, mam ɛ́ zɛ?» \v 19 Bɛ eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Bak ke ɛ́ náá, wɔ ɛ́ Zaŋ Nduuel-bot. Bɛdhiiti náá, wɔ ɛ́ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb Eli. Bɛdhiiti pe ka baake ɛ náá: Wɔ ɛ́ ngɔt tɔ bɛngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb ee na mwa zegom ɔ.» \v 20 Yezu eezɛdji bɛ náá: «Yɛ kabɛ biyɔ ɔ, bi ke náá, mam ɛ́ zɛ?» Pyɛɛd eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Wɔ ɛ́ Mɛsia Zɛɛb nadhis ɔ.» \v 21 Yezu eezɛdul bɛ mɛlɔ ɛlyelɛpe, nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá, sa bɛ ààlɛɛ bot. \s Ɛkɛnɛlɛŋ ɛ Yezu nalɛɛ étɛp ɛsyee nɛ ɛgom ɛ lɛ ɛ \p \v 22 Bhii tak nyɛ eebaazɛbil náá: «Ye goka ɛ́ Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot zukaa ɛbuɛpe. Bɛpaa, nɛ eboo bɛghaa-Zɛɛb, zɛnɔɔ bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi ɛ́ waabhina nyɛ. Nyɛ waagóaa. Mɛlu mɛlɛl bhis ɛsyee ɛ lɛ, nyɛ waagom.» \p \v 23 Bhii tak, Yezu eezɛlii nɛ bɔɔ djas náá: «Yɛ bɛ náá, mot ngɔt ɛpekwyɛl ɛdu ɛ mɛ ɔ, nyɛ bet ɛkwyɛɛg ɛ nyel'ɛ, da nyɛ ɛ́ bɛp mɛlaaba mɛ mɛlu djas, da nyɛ ɛ́ du mɛ. \v 24 Etɛɛ náá, mot di ekwyɛl ɛtsik nyel'ɛ ɔɔ, nyɛ aanàkwaabela tsik, mot ɛ́ myaal ɛsu ɛ tsik nyel'ɛ étɛp'am ɔɔ, nyɛ waabela tsik. \v 25 Mot ɛbela mɛvu mɛ bɔs djas, da nyɛ ɛ́ gel nyel'ɛ ɛmet ɔɔ, nɛghu ɛpul ɛ nyel ɔɔ, ye ɛ́ tɛtɛ yé nyɛ sa? \v 26 Mot aagwak sen étɛp'am nɛ étɛp mɛkpa mam ɔ, tin, mam Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot ɛ́ waagwak sen étɛp'ɛ dwoo mɛ aazyɛ tɔ duma yam ɛ, nɛ tɔ duma Saag'am nɛ efofop na dɛɛ ɛ. \v 27 Mɛ lɛɛ bin nɛ tsɛɛtsɛ náá: Tɔ sama bot ɛ di wak'aak, bɛdhiiti aanàkwaagwyɛ, bɔɔ ààbee Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb.» \s Bhwoob ɛ Yezu eeswoola \p \v 28 Ye naasa tyee yenga wat bhii nyɛ naalii deenek ɛ, Yezu zɛnɔɔ Pyɛɛd, nɛ Zaŋ, zɛnɔɔ Zak, nyɛ eezɛbyet kɔ dhiiti ɛtsok étɛp ɛdjaala nɛ Zɛɛb. \v 29 Esok Yezu nadi edjaala ɛ, bhwoob'ɛ zokaaaswoola; ekaad bɛ moo puu, ɛkasɛpe dáa ngwyes bhi. \v 30 Kasɛka tin ɛ́, bot ɛbá é bhaaz'ɛ, bɔɔ elɛɛ elɛŋ nɛ Yezu. Ye nabɛ ɛ́ Moiiz bɛ nɛ Eli. \v 31 Bɛ eezɛtuula kuku mɛkas ɛ Zɛɛb. Bɛ nɛ Yezu nadi elii dum nɛ tyee nyɛ aasilal lwomel'ɛ ɛ, nɛ dáa nyɛ aakɛgwyɛ pɛ Yeluzalɛm ɛ. \v 32 Tinaak, Pyɛɛd nɛ bot ɛ lɔɔg'ɛ eezɛduma tɔ gɔ́, «syaaz». Dáa bɛ nakadjem ɛ, bɛ eezɛbee mɛkas ɛ Yezu nɛ bot ɛbá bɛ nɛ bɛ nɔɔ nadi ɔ. \v 33 É di nabɛ náá, bot binɔk moo é lik Yezu ɔ, Pyɛɛd eezɛke nɛ nɛ náá: «Ghɛŋ, ye goka ɛ́ náá, mena di wak. Djhoosumka epɛt elɛl: Wat yɔ, dhiiti yii Moiiz, dhiiti kadi ɛ́ yii Eli.» Tinaak, nyɛ nadi ɛ́, ààgu sa nyɛ nadi eke ɛ. \v 34 É di nyɛ nadi elii deenek ɔ, eguud eezɛsul, zɛbutal bɛ. Bɛdjekel ɛ́ boozɛgwak bwoo é ɛbee dáa eguud di ebutal bɛ ɛ. \v 35 Tɔ eguud binek, gwood zokagék náá: «Nwyak ɛ́ Mɔn'am mɛ nazetɔ ɔ. Gwakeka nyɛ.» \v 36 Bhii gwood nazegék ɛ, ye nakalik ɛ́, Yezu nyɛ ɛmet. Bɛdjekel ɛ́ boozɛsyel tɛp tak, é ghɛŋ tak, bɛ nabɛ ɛ́ ààbaŋa bot etɛp ee bɛ nabee ɛ. \s Yezu eetsik dhiiti mɔɔ dhyeeb embee esisim nadi dhek ɔ \p \v 37 É yak ɛlu Yezu bɛ nɛ bɛdjekel ɛlɛl binɔk moo é sul ɛtsok ɛlenek, wɔ gwaa zukamwaa nɛ mot zɛboma nɛ nɛ. \v 38 Tɔ ɛdhuu ɛ bot binɔk, mot ngɔt moo tin etsim: «Lyoel, mɛ ɛpedjaala nɛ nɔ, kɛla mis kɔ mɔn'am. Ye ɛ́ sim mɔn'am! \v 39 Etɛɛ náá, mbee sisim ɛ́ mɛt nyɛ ɔ, é di tak wat nyɛ ɛpekyeeb, bhii tak, ye ɛ́ kadheeg nyɛ ɛlyelɛpe, é di'enek mɛwyil moo tin ewyis é nuub mɔn. Mbee sisim tak ɛpezuk nyɛ ɛlyelɛpe, ɛdus ɛ lɛ tin nɛ lyel. \v 40 Ye bɛ ɛ́, mɛ eedjala nɛ bɛdjekel bɔ náá, bɛ sɔ mbee sisim tak. Bɛ ààpakwak yɛ.» \v 41 Yezu eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Embee bot, bot di ààdum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ! Mɛlu mɛdhen kalik nɛ nam é ɛdi tɔ len? Baabela náá, mɛlu mɛdhen mɛ di egoka nɛ ɛmaad bin? Dha mɛ nɛ mɔn'ɔ wak.» \v 42 Dáa mɔɔ tak nazokunaa nɛ Yezu ɛ, wɔ gwaa mbee sisim zɛghɛɛg nyɛ si. Bhii tak ye moo zɛdheeg mɔn'enɔk ɛlyelɛpe na «buku-kuku». Tin, Yezu eezɛbhɛm mbee sisim tak, mɔn eezɛtsak. Bhii tak Yezu eezɛbulal nyɛ é mɛmbɔ mɛ sɛɛg. \v 43 Ye nabɛ ɛ́ bot naadyeebadjoka mɛbwala mɛ Zɛɛb tin. \s Yezu eebaalɛɛ ɛsyee nɛ ɛgom ɛ lɛ \p Dáa ye bɛ náá, mot nɛ mot nabɛ ɛ́, nyɛ dinaa edjoka nɛ ɛsɔs etɛp djas Yezu nadi esa ɛ, Yezu ɛ́ boolɛɛ nɛ bɛdjekel bɛ náá: \v 44 «Bɛɛka mɛlɔ men ɛnyɔɛpe étɛp bi neebaal sa mɛ aalɛɛ bin ɛ: Ye kalik ɛ́ batsa Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot neekaaa é mɛmbɔ mɛ bot.» \v 45 É di'enek, bɛdjekel nabɛ ɛ́, ààmɛt lo tɛp nyɛ nalɛɛ bɛ ɛ, etɛɛ náá, ɛsuk ɛ tak nadi bɛ ɛ́ syela étɛp bɛ needi ààmɛt yɛ. Bɛ nadi ɛ́ nɛ bwoo ɛdji ɛ Yezu tɛp'enek. \s Ye ɛ́ ɛzɛ di boo-mot? \p \v 46 Bɛdjekel moo tin ebe mɛso pak'ɔɔ étɛp bɛ neegu tɔ sama yɔɔ, ɛzɛ di boo-mot. \v 47 Yezu eezɛgu sa nadi edhaa pak'ɔɔ ɛ, wɔ gwaa nyɛ zɛnɔɔ mɔɔ dhyeeb, nɛɛg nyɛ é ngwoob'ɛ. \v 48 Nyɛy nɛ nɔɔ náá: «Mot ɛ́ myaal mɔn'ak kɔ ɛsu ɛ kwyɛl nyɛ di nɛ yɛ nɛ nam ɔ, nyɛ myaal ɛ́ mam. Tin bela náá, mot ɛ́ myaal mɛ ɔ, nyɛ myaal ɛ́, mot nadhis mɛ ɔ. Etɛɛ náá, mot di mɔɔ dhyeeb pak biyɔ djas ɔ, ye ɛ́ nyɛy ɛ di boo mot.» \s Mot di ààbhina mena ɔ, nyɛ ɛ́ mot'ena \p \v 49 Zaŋ eezɛke nɛ Yezu náá: «Ghɛŋ, bis eebee dhiiti mot esɔ embee esisim nɛ din ɛ lɔ. Bis eelyak nyɛ, etɛɛ náá, nyɛ ààkɛ lɔɔg wat mena nɛ bɛ nɔɔ.» \v 50 Tin, Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Sa mot ààlyak nyɛ, etɛɛ náá, mot di ààbhina bin ɔ, yenɔk ɛ́ mot'en.» \s Bot ɛ dɛl Samali eepɛɛ náá, Yezu sulal kɔ dɛl ɛ lɔɔ \p \v 51 Dáa ɛlu ɛ nabɛ náá, nyɛ neebyet tɔ gwoo ɛ, nadi yɛ eezekunaa ɛ, Yezu ɛ́ boozɛke nɛ lyemɛ wat náá: Nyɛ ɛpetɔ́ pɛ Yeluzalɛm. \v 52 Nyɛ ɛ́ bookyeed engoola-ngoola mɛbhaadal pɛ sok. Engoola-ngoola eezɛtɔ́, bɛ eezɛni tɔ dhiiti dɛl pɛ kyee dik Samali étɛp bɛ neekoobal nyɛ di, nɛ esesɛɛ djas. \v 53 Tin, bot ɛ dɛl zokabyen náá, nyɛ nàsulal kɔ dɛl ɛ tak, etɛɛ náá, nyɛ nadi etɔ́ pɛ kyee dik Yeluzalɛm. \v 54 Dáa Zak nɛ Zaŋ bɛdjekel bɛ nagwak deenek ɛ, bɛ ɛ́ boozɛke náá: «Ghɛŋ, wɔ ɛpekwyɛl náá, bis djóo du, dus tɔ gwoo étɛp ye neezɛdik bɛ?» \v 55 Yezu eezɛliig mis, bhɛm bɛ. Bhii tak, nyɛ moo edul bɛ mɛlɔ. \v 56 Bɛ eezɛtɔ́ pɛ dhiiti dɛl. \s Bot ɛ di ekwyɛl ɛdu ɛ Yezu ɔ \p \v 57 Yezu bɛ nɛ bot ɛ nadi egyee nɛ nɛ ɔ gba-gba kuku kyeed, wɔ gwaa dhiiti mot zokake nɛ nɛ náá: «Mɛ ɛpekwyɛl ɛdu ɛ wɔ é di djas wɔ aatɔ́ ɛ.» \v 58 Yezu zokazɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Bɛbhɛk ɛ́ nɛ eku, enen ɛ́ nɛ mɛk. Kabela náá, Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot tok nɛ di nyɛ di edjaasi nɛ ɛwala ɛ.» \p \v 59 Nyɛ eezɛke nɛ nwyak dhiiti mot náá: «Dua mɛ.» Mot'enɔk eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Ghɛŋ, pookobet mɛ, mɛ pookokɛdel sok saag'am.» \v 60 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Beta bot ɛ zegwyɛ ɔ bɛ del myoŋ mɔɔ. Yɛ bɛ wɔy ɔ, tɔ́a, kɛlyaal bot Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb.» \v 61 Nwyak dhiiti mot eebaake yɛ náá: «Ghɛŋ, mɛ waadu wɔ. Pookobet náá, mɛ kɛ ɛmwana nɛ bot ɛ mɛbyel mam.» \v 62 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Mot zemɛt awata, da nyɛ baake náá, nyɛ bulal mis, gwyák pɛ bhis ɔ, yenɔk tak ààpakɔa nɛ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb.» \c 10 \s Lwomel bɛdjekel mɛkam-mɛtɛn nɛ mɛkam-mɛmbá nɛ ebá \p \v 1 Bhii tak Ghɛŋ eebaazɛsɛ́ɛ bɛdjekel mɛkam-mɛtɛn nɛ mɛkam-mɛmbá nɛ ebá. Nyɛ eezɛlwom bɛ bɛbá-bɛbá pɛ tɔ eghaada nɛ kɔ mɛl mɛ Yezu nabɛ náá, nyɛ aadhaŋ ɛ. \v 2 Nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Pyeeb nɛ bɔk. Bot ɛ mɛsa ààbu. Ye goka ɛ́ bi djaala náá, nakuma pyeeb nyɛ dhis bɛdhiiti bot ɛ mɛsa étɛp bɛ needis edee tɔ pyeeb. \v 3 Tɔ́ka! Mɛ kyeed bin tin ɛ́, dáa bɔɔ ebhata tɔ eben. \v 4 Sa mot àànɔɔ ngwyɛ epata, àànɔɔ ɛkoo, àànɔɔ-nɔŋak dɔɔ nɛ mɛpapa. Sa mot ààbe tyɛ étɛp mɛswosel e ze. \v 5 Pɛ tɔ mendjaa mɛ bi aani ɛ, keka sok náá: “Betka náá, egwyem di tɔ ndjaŋ'ak!” \v 6 É di'enek, mot di nɛ egwyem ɔ di tin ɔ, egwyem bin ɛ́ waakala kɔ lɛ. Yɛ kabɛ náá, mot egwyem tok tin ɔ, egwyem bin ɛ́ waabula pɛ daa len. \v 7 Sulalka tɔ ndjaa mot egwyem é tak. Bi ɛ́ djɛaa mɛdii nɛ edee ɔɔ, da bi ɛ́ dɛ yɛ, etɛɛ náá, mot-mɛsa goka ɛ́ nɛ ɛbela etuud e mɛsa mɛ. Sa mot ààkɛ mendjaa nɛ mendjaa. \v 8 Bi ɛ́ ni kɔ dɛl, da bɛ ɛ́ myaal bin ɔ, dɛka edee bɛ aadjɛ bin ɛ. \v 9 Tsikeka bot ɛ mɛbɛ́ di kɔ dɛl ɛ tak ɔ, da bi ɛ́ lɛɛ bot ɛ dɛl náá: “Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb eezekunaa nɛ nen.” \v 10 Pɛ kɔ bɛdhiiti mɛl mɛ bi aani, da bot ɛ́ mɛl mɛ tak ɛpɛɛ náá, bi nàsulal pɛ daa lɔɔ ɛ, tɔ́ka kɔ ɛbɛsɛɛ ɛ dɛl, da bi ɛ́ lɛɛ nɛ nɔɔ náá: \v 11 “Bis ɛpekut piib mɛko mes. Ye ɛ́ piib dɛl ɛ len zenaata bis é mɛko ɛ. Ye goka ɛ́ náá, bi gu náá, Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb moo ɛ́ ɛkunaaɛpe nɛ nen.” \v 12 Mɛ lɛɛ bin ɛ tsɛɛtsɛ náá: Dwoo Zɛɛb aazɛpɛ́ɛ bot ɛ, bot ɛ dɛl ɛlak ɛ́ waapɛ́ɛaa ɛ́ ɛlyelɛpe dhaa bot ɛ dɛl ɛ Sodɔm.» \s Eghaada eedi byen ɛdum koŋ nɛ Zɛɛb ɛ \p \v 13 «Haa kpaa-ghoŋ nɛ nɔ, ghaada Koodazin! Haa kpaa-ghoŋ nɛ nɔ, ghaada Bhɛtsaida! Etɛɛ náá, endem e mɛbwala mɛ nasael pɛ yebɔ ɛpedi náá, ye nasael ɛ́ pɛ ghaada Tiid nɛ pɛ Sidɔn ɔ, pe bot ɛ mɛl menɔk eeloobɔt kaad ɛpum, pe bɛ naazelɔɔba mɛsii, pe bɛ naaloozeliig elyem bɔɔ. \v 14 Étɛp tak ɛ́ mɛ di elɛɛ bin náá, dwoo bot aadi pɛ́ɛaa ɛ́, yebɔ mɛpɛ́ɛa waadhaa yii Tiid nɛ Sidɔn nɛ mɛlyel. \v 15 Kapɛlnaum! Yɛ kabɛ wɔy ɔ, egeka bɔ ɛ́ náá, wɔ ɛ́ nɛ ghwyil ɛbyet, tɔ́ pɛ ɛko? Wɔ waasila pɛ si, batakɛkum dɛl ɛ myoŋ mɛ bot.» \v 16 Nyɛ eebaazɛke nɛ bɛdjekel bɛ náá: «Mot aagwak bin ɔ, nyɛ eegwak mɛ. Mot ɛ byen bin ɔ, nyɛ byen ɛ́ mam. Tin, mot ɛ byen mɛ ɔ, nyɛ eebyen mot nadhis mɛ ɔ.» \s Ɛbula ɛ bɛdjekel mɛkam-mɛtɛn nɛ mɛkam-mɛmbá nɛ ebá \p \v 17 Bɛdjekel mɛkam-mɛtɛn nɛ mɛkam-mɛmbá nɛ ebá nalwomaa ɔ, bɛ eezɛbula nɛ mɛmyaala djas. Bɔɔ nɛ Yezu náá: «Ghɛŋ, dɔɔ nɛ embee esisim ɛpegwak bis esok bis di elii nɛ nɔɔ é ghwyil din ɛ lɔ ɛ!» \v 18 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Mɛ di ɛ́, ebee Satan eedus pɛ ɛko sila pɛ kɔ bɔs tyee ngwyes bhi. \v 19 Gwakeka: Mɛ eedjɛ bin eghɛŋ ɛkɛ kɔ bɛnyɔ, ebaalwɔl, dɔɔ nɛ ɛkɛ kɔ ghwyil mot mɛbhuka men. Ye tok nɛ sa yɛ aasa bin. \v 20 Tin, nàmyaalaka, etɛɛ náá: Embee esisim ɛpegwak bin. Bi goka nɛ ɛmyaala ɛ́, yɛ bɛ náá, min men ɛ́ kwyalaa tɔ gwoo ɔ.» \s Yezu eemyaala \p \v 21 É ghɛŋ tak, Yezu naazɛbela boo mɛmyaala Sisim na Dɛɛ nadjɛ nyɛ ɛ́. Nyɛ eezɛtsim: «Hee Saag'am, Ghɛŋ gwoo nɛ bɔs. Mɛ eeghaapɛɛ wɔ, étɛp náá, wɔ eelyaal bɔɔ dhyeeb esesɛɛ ee di esyela é mis mɛ bɛtsoŋ ɛ bot nɛ bot ɛ mɛtselal ɛ. Nɛ tsɛɛtsɛ, Saag'am, wɔ nɛ kwyɛl náá, eesael deenek. \p \v 22 «Saag'am naadjɛ mɛ esonok djas. Ye tok nɛ mot di egu Mɔn, yɛ di ààbɛ Sɛɛg ɔ. Tin, mot aanàkwaagu náá, Sɛɛg ɛzɛ, yɛ di ààbɛ Mɔn ɔ, nɛ bot ɛ Mɔn aakwyɛl ɛlyaal bɛ nwyak ɔ.» \p \v 23 Bhii tak Yezu eezɛliig mis, gwyák bɛdjekel, nyɛy nɛ nɔɔ, bɔɔ bɛmet náá: «Mɛnyɔ nɛ biyɔ, etɛɛ náá, bi ɛpebee sa bi di ebee'enek! \v 24 Etɛɛ náá, mɛ lɛɛ bin ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, bɛtɛ nɛ bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb nɛ bɛmɛkoozi ɛbuɛpe nadi ɛ́, nɛ gwyes ɛbee esa ee bi di ebee'aak. Saabɛgɔs nɛ nɔɔ ɛ́ náá, bɛ nabɛ ɛ́ ààbee. Bɛ nadi ɛ́ nɛ gwyes ɛgwak sa bi di egwak mos'ak, saabɛgɔs nɛ nɔɔ ɛ́ náá, bɛ nabɛ ààgwak.» \s Kana mot Samali na mbɛɛ lyem \p \v 25 Dhiiti lyoel etsi e Zɛɛb naazɛwyɛl, lii, étɛp ɛbhowal ɛ Yezu. Nyɛ eezɛdji nyɛ náá: «Lyoel, mɛ sa dáa étɛp mɛ neebela tsik na kɔm-kɔm?» \v 26 Yezu kabɔɔza nɛ nɛ náá: «Haa, yé nakwyalel tɔ mɛkana mɛ etsi bina? Wɔ gwak dáa tɔ tak?» \v 27 Mot'enɔk zɛbɔɔza náá: «“Wɔ goka ɛ́ wɔ kwyɛl Ghɛŋ, Zɛɛb'ɔ nɛ lyem'ɔ djas, nɛ sisim'ɔ djas, nɛ ghwyil'ɔ djas, nɛ ɛtselal ɛ lɔ djas.” Zɛnɔɔ náá: “Wɔ goka ɛ́ wɔ kwyɛl sɔɔ mot dáa wɔ di ekwyɛl nyel'ɔ met ɛ\f + \fr 10.27 \fr*\xt Dɛt 6.5; Msa 19.18\xt*\f*.”» \v 28 Yezu ɛ́ bookake nɛ nɛ náá: «Wɔ ɛ́ bɔɔza ɛnyɔɛpe. Sa deenek, wɔ neebela tsik na kɔm-kɔm.» \v 29 Ghuna ghaa mɛkana mɛ etsi ɛ Zɛɛb nakwyɛl ɛ́, nyɛ neebela gham. Nyɛ ɛ́ boodji Yezu náá: «Sɔ'am mot ɛzɛ?» \v 30 Yezu kadjɛ nyɛ kana ɛ́ náá: «Dhiiti motom nadi edus pɛ Yeluzalɛm, eesul pɛ Yeliko. Wɔ gwaa bot ɛ djii zɛmɛt nyɛ, duma nyɛ é nyel nɛ mɛbin, bɔɔ zɛdɛk nyɛ esa bɛ djas. Bɛ eezɛkaab, lik nyɛ ekɔɔ nɛ ɛsyee. \v 31 Dhiiti ghaa-Zɛɛb nadi edhaa é ze'enek tyee zɛm-dhyee. É ghɛŋ nyɛ nabee mot'enɔk ɛ, nyɛ eezɛgwoob, tɔ́ yɛ. \v 32 Tyee wat nɛ dhiiti Lɛvit\f + \fr 10.32 \fr*\fq Lɛvit \fq*\ft ELɛvit ɛ bot ɛ di sa mɛsa tɔ kok ndjaa-ebuwa ɔ.\ft*\f* eezɛkwyil é di'enek, bee mot mɛpyoŋ, gwoob nyɛ, tɔ́ yɛ. \v 33 Tin, dhiiti mot dɛl ɛ Samali nadi etɔ́ yɛ mɛdjoŋ ɔ nazɛkum é ngwoob mot mɛpyoŋ menɔk. Dáa nyɛ nakabee nyɛ ɛ́, wɔ gwaa ghoŋ zɛmɛt nyɛ ɛlyelɛpe. \v 34 Nyɛ eebaazɛtiila é bhaaz'ɛ, zɛso nyɛ mɛnyok nɛ mul tɔ mɛpyoŋ, zɛdjɛl nyɛ yɛ ɛ́. Bhii tak, nyɛ eezɛkɛl nyɛ kɔ yaaga yɛ, tɔ́ nɛ nɛ pɛ ndjaa bɛdjoŋ. Tin, nyɛ eezɛgwom nyɛ ɛnyɔɛpe. \v 35 Yii myɛn, mot dɛl ɛ Samali yenɔk eezɛwyisal ghwooz epata mɛdil ebá, zokadjɛ nakuma ndjaa bɛdjoŋ. Nyɛy nɛ nɛ náá: “Gwoma motom'ak. Epata djas ee wɔ aadi ebaawyisal étɛp'ɛ ɛ, mɛ waaboobulal wɔ yɛ ɛ́, dwoo mɛ aabula ɛ.”»\fig |alt="Le Bon Samaritain" src="WA03863b.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade, © United Bible Societies, 1989." ref="10.30-35"\fig* \p \v 36 Yezu eebaazɛdji náá: «Tɔ bɔɔ bɛlɛl, ɛzɛ kɔa nɛ ɛdi ɛ́ mɔɔ sɔ mot bot ɛ djii namɛt ɔ?» \v 37 Ghaa etsi zokabɔɔza náá: «Yɛ ɛ́ mot nagek nyɛ ghoŋ ɔ.» Yezu ɛ́ booke nɛ nɛ náá: «Tɔ́a, da wɔ ɛ́ sa deenek.» \s Yezu pɛ daa Maat nɛ Maali \p \v 38 Dáa Yezu nadi é ze, bɛ nɛ bɛdjekel bɛ ɛ, wɔ gwaa bɛ zokazɛni tɔ dhiiti dɛl. Tɔ dɛl ɛ tak ye nabɛ ɛ́ nɛ dhiiti moma din ɛ lɛ nabɛ ɛ́ Maat. Nyɛ eezɛsulal pɛ daa lɛ. \v 39 Nyɛ nabɛ ɛ́ nɛ dhyeeb, din ɛ lɛ nabɛ ɛ́ Maali. Maali tak nadi ɛ́ si mɛko ɛ Ghɛŋ Yezu é gwak mɛlyo mɛ. \v 40 Ye kabela ɛ́ náá, Maat nadi eghuula étɛp ɛdjaab ɛ edee e bɛdjoŋ. Maat ɛ́ boozyɛ zɛke nɛ Yezu náá: «Ghɛŋ, wɔ ààbee dáa dhyeeb'am dhuugal mɛ nɛ bɛtɛ nɛ yak mɛsa mam mɛ ɛmet'aak é? Lɛɛa nyɛ náá, nyɛ kwyee mɛ.» \v 41 Ghɛŋ eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Maat, Maat, wɔ ɛpebem ba é etɛp e gwyes, lyem'ɔ ɛpesɔs etɛp ɛbuɛpe yii toto. \v 42 Ye ɛ́ nɛ sonok wat di nɛ boo mɛtaŋ. Maali sɛ́ɛ sa di nɛ boo mɛtaŋ ɛ. Yiizaag ɛ́ di náá, mot tok nɛ ghwyil ɛ dɛk nyɛ yɛ ɛ́.» \c 11 \s Yezu ɛpelyaal bɛdjekel bɛ, dáa bɛ di egoka nɛ ɛdjaala Zɛɛb ɛ \p \v 1 Dhiiti dwoo, Yezu nadi edjaala é dhiiti di. Dáa nyɛ nasilal ɛ, djekelɛ ngɔt eezɛke nyɛ náá: «Ghɛŋ, lyaala bis ɛdjaala Zɛɛb, dáa Zaŋ nalyaal bɛdjekel bɛ ɛ.» \v 2 Yezu eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Bi ɛ́ di edjaala ɔ, keka náá: \q1 “Zɛɛb Sɛɛg'es, \q1 din ɛ lɔ di Dɛɛ ye guaa. \q1 Ɛyoŋ ɛ lɔ zyɛ. \q1 \v 3 Djɛ bis ɛlu nɛ ɛlu edee di egoka nɛ nes ɛ. \q1 \v 4 Pela bis mesyem mes \q1 etɛɛ náá, bisɔ ɛpepel bot ɛ nasa bis mɛbiyo ɔ. \q1 Sa wɔ ààbet bis tɔ mɛbhowal.”» \p \v 5 Yezu eezɛbaake nɛ nɔɔ náá: «Djhoopookogek tyee náá: mot ngɔt pak'en ɛ́ nɛ sɔ, nyɛ eezɛtɔ́ pɛ daa lɛ kuku pum. Nyɛ eezɛke nɛ nɛ náá: “Sɔ'am, djema! Kola mɛ emapa elɛl, \v 6 etɛɛ náá, dhiiti sɔ'am ngɔt nadi é mɛndjoŋ ɔ, aloo nɛ tuula nenak pɛ daa lam. Mɛ tok nɛ edee mɛ djɛ nyɛ.” \v 7 Djhoopookogekeka náá: Sɔ'ɛ eezɛbɔɔza nɛ nɛ tɔ ndjaŋ'ɛ náá: “Beta mɛ gwyem! Ɛbɛ ɛ ndjaa moo ɛ́ kɔɔla nɛ ɛngoŋ. Bis nɛ bɔn moo ɛ́ ‘kpop’ mendjaa me si. Mɛ aanàkwaawyɛl, zɛdjɛ wɔ emapa é tak!” \v 8 Mɛ lɛɛ bin ɛ tsɛɛtsɛ náá, yɛ bɛ náá, nyɛ di ààwyɛl zɛdjɛ nyɛ ɛ́, kɔ ɛsu ɛ ɛsɔ ɛ bɛ nɛ nɛ ɔ, nyɛ waabatawyɛl, zɛdjɛ nyɛ sa nyɛ saŋ ɛ́, etɛɛ náá, sɔ ɛpenaada ɛwaab, ààbɛ nɛ sen. \v 9 Yɛ bɛ mam ɔ, mɛ kalɛɛ bin ɛ náá: Waabka, bi ɛ waadjɛaa. Saaka, bi ɛ waabela. Diigka é ɛbɛ ɛ ndjaa, bɛ waadii bin ye ɛ́. \v 10 Ye ɛ́ deenek, mot aawaab ɔ, nyɛ waadjɛaa. Mot aasaŋ ɔ, nyɛ waabela. Bɛ dii ndjaŋ ɛ́, nɛ mot diig ɔ. \p \v 11 «Yɛ bɛ náá, dhiiti mot pak'en ɛ́ sɛɛg mɔn ɔ, mɔn ɛ́ waab su ɔɔ, nyɛ nɛ ghwyil ɛdjɛ mɔn nyɔ é di tak é? \v 12 Yɛ kabɛ náá, mɔn waab ɛ́ ɛke ɔɔ, nyɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛdjɛ nyɛ baalɔɔl é di tak é? Yɛ aanàkwaasael. \v 13 Kwyii biyɔ, bɛmbee ɛ bot bi di ɛ, bi nɛ gu ɛdjɛ embɛɛ esonok nɛ bɔn bin, gwyasa nɛ Sɛɛg'en di tɔ gwoo ɔ, nyɛ waadjɛ Sisim na Dɛɛ nɛ mot aawaab ɔ.» \s Yezu eezɛbɔɔza dum nɛ tɛp nyɛ natilaa gwyes ɛ \p \v 14 Dhiiti dwoo, Yezu nadi esɔ mbee sisim nanɛɛg dhiiti mot bubu ɛ. Wɔ gwaa mbee sisim zokawyis tɔ mot'enɔk, bubu mot'enɔk moo tin é lii. Tin, ɛdhuu ɛ bot ɛ nadi tin ɔ moo tin é djoka. \v 15 É di'enek, bot ɛ nadi tin ɔ moo tin é ke pak'ɔɔ náá: «Ye ɛ́ Bɛlzebul, kukuma embee esisim, ɛ di edjɛ kɔkɔ yak mbi mɛbwala mɛ nyɛ di esɔ embee esisim nɛ ye ɛ́!» \v 16 Bɛdhiiti nadi ekwyɛl ɛlóo ɛ nyɛ pɛ ɛko, da ɛ́ bwood nyɛ pɛ kyɛ. Bɛ ɛ́ boolɛɛ nɛ nɛ náá: «Sa bis dhiiti ɛtseŋa mɛbwala di elyaal náá, Zɛɛb ɛ́ nadhis wɔ ɛ!» \v 17 Tin, Yezu nabɛ ɛ́, eegu egeka e elyem bɔɔ. Nyɛ ɛ́ booke nɛ nɔɔ náá: «Ɛyoŋ ɛ di náá, mɛsa mɛ bot ɛ tak ɛwaya pak'ɔɔ ɛ, ɛyoŋ ɛ tak aanàkwaadi. Bɔn bil wat tak ɛ waagonel pak'ɔɔ. \v 18 Yɛ bɛ náá, Satan ɛ́ di etwak nyel'ɛ nyɛ met ɔɔ, ɛyoŋ ɛ lɛ aapyet dáa? Etɛɛ náá, bi ke ɛ́ náá, mɛ twak embee esisim ɛ nɛ ghwyil ɛ Bɛlzebul djɛ mɛ ɛ. \v 19 Yɛ bɛ náá, mɛ sɔ embee esisim ɛ́ nɛ ghwyil ɛ Bɛlzebul ɔɔ, haa yebɔ bot aasɔ embee esisim nɛ yaa ghwyil? Étɛp tak ɛ́ di náá, bot bin bɔɔ bɛmet aadi ɛ́ bɛtetɛp bin. \v 20 Nɛ tsɛɛtsɛ mɛ lɛɛ bin ɛ náá: Ye ɛ́ nɛ ghwyil ɛ Zɛɛb ɛ mɛ di esɔ embee esisim. Ye kwyɛl ɛlyaal ɛ́ náá: Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb eezekum tɔ len. \p \v 21 «Yɛ bɛ náá, mot ghwyil di nɛ mɛkoo mɛ dɛɛb ɛ di ebaal ndjaŋ'ɛ ɔɔ, esa bɛ ɛ́ waabaalaa ɛnyɔɛpe. \v 22 Yɛ kabɛ náá, dhiiti mot di dhaa nyɛ nɛ ghwyil eezyɛ ɔɔ, nyɛ kwak ɛbhaad nyɛ si ɔ, bhii tak, nyɛ kadɛk nyɛ mɛkoo mɛ dɛɛb mɛ nyɛ nadi ebe-bwaal ɛ. Tin, nyɛ kanɔɔ esa bɛ djas ɛ́ kaa. \p \v 23 «Mot ɛ di ààdi bis nɛ nɛ ɔ, nyɛ ɛ́ mot mɛbhuka mam. Zɛnɔɔ náá, mot di ààkwyee mɛ nɛ ɛsɛɛg ɔ, waaz ɛ waaz'aak.» \s Ɛbula ɛ mbee sisim \p \v 24 «É sok mbee sisim di ewyis tɔ nyel mot ɛ, ye dyeebawyis ɛ́ tɔ́, tɔ di di ààbɛ nɛ mɛdii ɔ, é kɛsaa di yɛ aakɛwala ɔ. Yɛ di ààbela di ɔɔ, yɛ kake ɛ́ náá: “Mɛ pookosik pɛ ndjaŋ'am, ndjaa mɛ nawyis tɔ tak ɛ.” \v 25 Tin, sika yɛ aakasik ɛ, ye kabela ndjaa tak ɛ́, toto, waabela, koobela. \v 26 É di'enek, ye katɔ́, kɛnɔɔ bɛdhiiti embee esisim etɛn nɛ ebá di edhaa yɛ nɛ embee mɛsa ɔ. Tin, bɔɔ djas kazɛni ɛ́ tɔ ndjaa bɛ bela di ɛdisi ɔ. É di'enek, tsik mot'enɔk kazɛpulel dhaa-dhaŋak tyee nabɛ sok ɛ.» \s Tɛtɛ ekum \p \v 27 Dáa Yezu nadi elii deenek ɛ, dhiiti moma zokazɛben gwood tɔ ɛdhuu ɛ bot, nyɛy nɛ nɛ náá: «Mɛnyɔ nɛ moma nabɛp ɛbum ɛ lɔ ɔ! Mɛnyɔ nɛ mɛbel mɛ wɔ nadɛɛ!» \v 28 Tin, Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Mɛnyɔ nɛ nen, bot ɛ di egwak mɛkpa ɛ Zɛɛb, da bi ɛ́ kɛ dáa Zɛɛb di ekwyɛl ɛ.» \s Ngwyeebel dhiiti tseŋa mɛbwala \p \v 29 Dáa mɛdhuu mɛ bot nadi esaala é ngwoob ɛ Yezu ɛ, nyɛ moo tin é ke náá: «Bot ɛ di kɔ bɔs'ak mos'aak àànyɔ bot. Bɛ ɛpewaab dhiiti tseŋa mɛbwala mɛ Zɛɛb. Bɛ aanàkwaakobee dhiiti wat, yɛ di ààbɛ yii nabɛ ye ɛ́ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb Yonas ɔ. \v 30 Deenek, tyee wat Yonas nadi tseŋa é mis mɛ bot ɛ ghaada Niniv ɛ, deenek ɛ́ Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot aadi tseŋa étɛp bot ɛ di kɔ bɔs'ak mos'ak. \v 31 É dwoo Zɛɛb aazɛpɛ́ɛ bot ɛ, moma di mɛkoozi kɔ mɛl mɛ di pɛ kyɛ bɔs ɛ, waatyaa sok bhwoob bot ɛ mɛlu mak. Tin, nyɛ waakwyesal bɛ ndjɛ sɔs, etɛɛ náá, nyɛ naadus pɛ mɛsik mɛ bɔs, étɛp ɛzɛgwak mɛkpa mɛ etsoŋ ɛ Salomɔŋ. Ghuna yii di wak ɛ eedhaa-dhaŋak yɛ Salomɔŋ. \v 32 É dwoo Zɛɛb aazɛpɛ́ɛ bot ɛ, bot ɛ dɛl ɛ Niniv waatyaa sok bhwoob bot ɛ mɛlu mak. Tin, bɛ waazɛkwyesal bɛ ndjɛ sɔs, etɛɛ náá, bot ɛ ghaada Niniv naazeliig elyem bɔɔ, bhii bɛ nazegwak mɛlyo ɛ Yonas ɛ. Ghuna yii di wak ɛ dhaa-dhaŋak yɛ Yonas!» \s Mis mɔ ɛ́ lambi nyel'ɔ \p \v 33 «Mot aanàkwaatuub lama, da nyɛ ɛ́ butal yɛ si bhwaa. Yɛ ààsaaa deenek. Ye goka nɛ ɛkɛlaa ɛ́, pɛ kɔ tɛɛg, etɛɛ náá, bot djas aadi eni tɔ ndjaŋ ɔ needi tɔ gwyɛ tak. \v 34 Mis mɔ ɛ́ lambi nyel'ɔ. Mis mɔ ɛ́ di enyaasok ɛnyɔɛpe ɔɔ, gua náá, nyel'ɔ djas ɛ́ tɔ selele. Yɛ kabɛ náá, mis mɔ àànyaasok ɔɔ, nyel'ɔ djas ɛ́ tɔ ghooghom. \v 35 Deenek ɛ́, mɛ di elɛɛ wɔ náá, wɔ di tsoŋ mot étɛp ɛbaal eselele di tɔ lɔ ɛ, é kaab náá, eselele bin ɛzɛkɛliiza ghooghom. \v 36 Yɛ bɛ náá, nyel'ɔ djas ɛ́ tɔ selele, ààbɛ nɛ kyee nyel wat di tɔ ghooghom ɔɔ, nyel'ɔ djas aadi ɛ́, tɔ gwyɛ, dáa lambi di edjɛ wɔ gwyɛ nɛ mɛkas mɛ ɛ.» \s Yezu eedul eFalizyɛ bɛ nɛ bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi mɛlɔ \p \v 37 Dáa Yezu nasilal ɛlii ɛ, dhiiti Falizyɛ zokadjóo nyɛ, nyɛ zɛdɛ pɛ ndjaŋ'ɛ. Yezu zokani tɔ ndjaa mot tak, nɔɔ nyel, disi kɔ mesa. \v 38 Falizyɛ yenɔk zokadjoka dáa nyɛ nabee náá, Yezu nabɛ ààgwyii mɛmbɔ ɛsok nɛ nyɛ nɛ dɛ edee ɛ. \v 39 Tin, Ghɛŋ ɛ́ booke nɛ Falizyɛ yenɔk náá: «Beeka dáa biyɔ eFalizyɛ di ɛ: Bi dyeebagwyii ɛ́ ekoŋ e ebɛɛlɛ nɛ ekoŋ e esaan. Yɛ kabɛ tɔ tak ɔ, bi nɛ bu ɛkwosak ɛ djii nɛ embee elyem dhaa nyel. \v 40 Bi ààtselal, ye tok Zɛɛb mot nasa pɛ kel ɔ naba ààsa tɔ tak é? \v 41 Djɛka bɛdjel ɛ bot esa eedi tɔ ebɛɛlɛ ɛ, nɛ yii di tɔ esaan bin ɛ. Deenek ɛ́ esonok djas aadi, dɛɛ étɛp'en. \p \v 42 «Haa kpaa-ghoŋ nɛ biyɔ, eFalizyɛ etɛɛ náá, bi ɛpetuud Zɛɛb nɛ endiyal kam e nadjeebe nɛ aghomkɔtɔ, zɛnɔɔ mɛwyee mɛ di ebɛaa tɔ bok ɛ. Da bi ɛ́ kapeeba ɛ́ epiki nɛ kwyɛl ɛ Zɛɛb. Ghuna, sa bɛ di egoka nɛ ɛwa lyem é tak ɛ́, yɛ ɛ́ yenek, ààpeeba bɛdhiiti kalik ɛ. \p \v 43 «Haa kpaa-ghoŋ nɛ biyɔ, eFalizyɛ etɛɛ náá, bi kwyɛl ɛ́, mɛbhóó mɛ pɛ sok étɛp ɛtela mɛnyel tɔ mendjaa mɛ mendjaala mɛ eYuda, bi nɛ kwyɛl bi swosaa nɛ duu kɔ mɛbɛsɛɛ. \v 44 Haa kpaa-ghoŋ nɛ biyɔ, etɛɛ náá, bi ɛ́ dáa mɛvit mɛ di ye moo ààkanyen ɛ. Mɛvit mɛ bot di kɛ kɔ tak ààgu ɛ!» \p \v 45 Mot ngɔt tɔ bɛlyoel ɛ etsi e Zɛɛb zokazɛdji nyɛ náá: «Lyoel, dáa wɔ di elii deenek'enek, wɔ lee tin ɛ́ dɔɔ nɛ bisɔ!» \v 46 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Kpaa-ghoŋ dɔɔ nɛ biyɔ, bɛlyoel ɛ etsi e Zɛɛb! Bi ɛpekɛl kɔ ekoŋ e bot mɛkɔm mɛ na dil-dil, da bi kadi ɛ́, ààkosɛɛb-sɛɛbak djin wat étɛp ɛkwyee bɛ é ɛbɛp dil-dil mɛkɔm mɛ tak. \v 47 Haa kpaa-ghoŋ nɛ nen, etɛɛ náá, bi ɛpesum mɛvit mɛ bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb, bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb bɛbhaab bin nagó ɛ! \v 48 Deenek, bi kwyɛl ɛlyaal ɛ náá, bi eemyaal embee esesɛɛ bɛbhaab bin, etɛɛ náá, bɛ naagó bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb, ye ɛ́ biyɔ ɛ kadi esum mɛvit mɔɔ! \v 49 Kɔ ɛsu ɛ tak ɛ Zɛɛb tɔ etsoŋ bɛ, nake náá: “Mɛ waakyeed bɛ bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb nɛ bot ɛ lwoma, bɛ waagó bɛdhiiti, da bɛ ɛ́ wa bɛdhiiti tɔ tsik mezuk.” \v 50 Kana ɛkus ɛ bɔs, bɛtɛ nɛ bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb naadyeebagóaa, étɛp tak ɛ́ di náá, esesɛɛ binek djas kwyɛ kɔ elo e kɔkɔ bot ɛ di kɔ bɔs dwoo mos'ak. \v 51 Kana dwoo ɛsyee ɛ Abhɛl, kɛyaka nɛ yɛ Zakali, mot nagóaa pak mesa ebuwa, bɛ di eka ebuwa ɔ, nɛ Di na Dɛɛ ɛ Ghɛŋ, nɛ tsɛɛtsɛ mɛ lɛɛ bin ɛ́ náá, esesɛɛ binek djas kwyɛ kɔ elo e kɔkɔ bot ɛ di kɔ bɔs dwoo mos'ak. \p \v 52 «Haa kpaa-ghoŋ nɛ nen, biyɔ, bɛlyoel ɛ etsi e Zɛɛb, etɛɛ náá, bi eezediyal ze di etɔ́ nɛ bot pɛ daa Zɛɛb ɛ. Biyɔ bɛmet bi ààpakɛ é ze tak. Tin, bi ɛpela bot ɛ di ekwyɛl ɛdhaa é ze tak ɔ, ze.» \p \v 53 Dáa Yezu nawyis tɔ ndjaŋ'enek ɛ, eFalizyɛ nɛ bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi moo tin nɛ mɛbhuk tɔ elyem. Bhii tak bɛ moo tin edji nyɛ bɛtɛ nɛ ekiya dum nɛ bɛtɛ nɛ etɛp. \v 54 É di'enek, bɛ nadi elóo nyɛ pɛ ɛko, da bwood nyɛ pɛ kyɛ étɛp bɛ neebela mɛkpa mɛ bɛ aapit nyɛ nɛ ye ɛ. \c 12 \s Yezu ɛpedul bot ɛ mɛdjhaaz pɛ ɛko, bhimis pɛ si mɛlɔ \p \v 1 É ghɛŋ tak, bot eezɛsɛɛga é di tak. Mɛbu mɛ bot sa náá, bɛdhiiti nyalel pak'ɔɔ. Tin, Yezu eezɛke nɛ bɛdjekel bɛ náá: «Ɛsok nɛ esonok djas, ye goka ɛ́ náá, bi kyee leviid eFalizyɛ. Ye kwyɛl ɛlyaal ɛ́, mɛfulu mɔɔ yii mɛdjhaaz pɛ ɛko bhimis pɛ si. \v 2 Esesɛɛ djas di esyela ɛ, yɛ waawyis é gwyɛ, etɛp ee nadi tɔ sɔ ɛ, yɛ waaguaa nɛ bot djas. \v 3 Étɛp tak ɛ́ di náá, etɛp djas bi aadi elii tɔ ghooghom ɛ, yɛ aadi egék é gwyɛ mwos dwoo. Sa bi nanyiiŋelaa tɔ ɛlɔ pɛ tɔ dhɛŋ ɛ, yɛ aadi ɛ́ moo tuuda kɔ emii e mendjaa.» \s Sa mot di egoka nɛ ɛkyee ɛ \p \v 4 «Biyɔ bɛsɔ bam, mɛ lɛɛ bin ɛ́ náá, nàkaabka bot ɛ di egó tsik epuud ɔ, bhii tak, bɛ kadi ɛ́ ààsa dhiiti sonok. \v 5 Mɛ paakolyaal bin sa bot di egoka nɛ ɛkaab dhaa nyel ɛ. Bi goka nɛ kaab ɛ́ Zɛɛb, mot di náá, bhis ɛsyee, nyɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛkɛmwas bin tɔ du na kɔm-kɔm ɔ. Nɛ tsɛɛtsɛ, mɛ lɛɛ bin ɛ náá, ye ɛ́ nyɛy ɛ bi di egoka nɛ ɛkaab! \v 6 Bot djas nɛ gu náá, bɔɔ enen etɛn dyeebabɔmsaa ɛ́ nɛ epata ebá. Kabela náá, ye tok nɛ sa Zɛɛb aadjisa é mis mɛ. \v 7 Deenek, bhoo elo bin ɛ́ elaŋa, sa mot ààdi nɛ bwoo, etɛɛ náá, é mis ɛ Zɛɛb, bi ɛ́ nɛ boo mɛtaŋ, dhaa enen!» \s Ɛlyaal ɛ bot ɛzɛ di Yezu, nɛghu ɛbyen ɛ nyɛ \p \v 8 «Mɛ lɛɛ bin ɛ́ náá, mot aamyam popoopwon é mis mɛ bot djas náá, nyɛ ɛ́ djekel'am ɔ, Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot pe ɛ́ waamyam nyɛ é mis mɛ efofop ɛ Zɛɛb. \v 9 Tin, Mot ɛ kɛla popoopwon é mis mɛ bot djas náá, nyɛ tok djekel'am ɔɔ, mam pe, mɛ waakɛla nyɛ é mis mɛ efofop ɛ Zɛɛb. \v 10 Yɛ bɛ náá, dhiiti mot eelóo mbee ɛkpa nɛ Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot ɔɔ, mot tak ɛ́ nɛ ghwyil ɛbela ɛpelak. Yɛ kabɛ náá, mot eebyasal Sisim na Dɛɛ ɔɔ, yenɔk aanàkwaabela ɛpelak. \p \v 11 «É sok bɛ aatɔ́ nɛ nen sok bhwoob bɛtetɛp, tɔ mendjaa mɛ mendjaala mɛ eYuda nɛ pɛ daa ekukuma nɛ bɛmɛkoozi ɛ, sa mot ààbem ba dum nɛ dáa bi aataŋal nɛ mɛkpa mɛ bi aalóo ɛ. \v 12 Etɛɛ náá, é di'enek wat Sisim na Dɛɛ waalyo bin dáa bi di egoka nɛ ɛtaŋal ɛ.» \s Kana kum mot di ààbɛ nɛ lyem ɛ \p \v 13 Mot ngɔt tɔ ɛdhuu ɛ bot ɛ nadi tin ɔ zokazɛke nɛ Yezu náá: «Lyoel! Lɛɛa nɛ mɔn nyaag'am náá, bis kaa esa ee sɛɛg'es nalik ɛ.» \v 14 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Mɔɔ sɔ'am, ɛzɛ nɛɛg mɛ tetɛp dum nɛ etɛp bin, dɔɔ nɛ étɛp ɛkaa esa ee sɛɛg'en nalik bin nɛ yɛ ɛ?» \v 15 Bhii tak nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Bi ɛ́ kobaka nɛ dɔɔ mɛvu, etɛɛ náá, tsik mot tok étɛp mɛvu. Ye nakoozobɛ náá, nyɛ ɛ́ kum mot.» \v 16 Tin, nyɛ ɛ́ boozɛlɛɛ bɛ kana yak: «Dhiiti kum mot nadi ɛ́ nɛ mɛdhik mɛ nadi sa náá, nyɛ gó bhek ɛbuɛpe ɛ. \v 17 Nyɛ moo tin é siiza. Nyɛy náá: “Mɛ sa dáa etɛɛ náá, mɛ tok nɛ bɛtɛ nɛ e di étɛp mɛ neekwom edee mɛ gó tɔ pyeeb'am ɛ?” \v 18 Bhii tak nyɛ eezɛke náá: “Beea dáa mɛ aasa ɛ: mɛ waawaaz etaa bam, da mɛ ɛ́ lóo bɛ na bɔk-bɔk. Tin, da mɛ ɛ́ wa edee bam nɛ mɛvu mam djas.” \v 19 Bhii tak mɛ ka ke nɛ nyel'am ɛ náá: “Mɔɔ sɔam, e di deenek, wɔ moo ɛ́ nɛ mɛvu ɛbuɛpe, yii aadjala étɛp membu ɛbuɛpe ɛ. Wɔ ɛ́ nɛ ghwyil ɛka wala. Dɛa edee nɛ mɛdii. Dia tɔ mɛ myaala.” \v 20 Tin, Zɛɛb zokazɛke nɛ nɛ: “Wɔy mot di ààbɛ nɛ lyem'aak! E pum'ak mos mɛ ɛpenɔɔ tsikɔ. Deenek, esesɛɛ ee wɔ kwom ɛ, ɛzɛ aabe yɛ?”» \v 21 Yezu eebaazɛke náá: «Yɛ aadi ɛ́, deenek dum nɛ bot ɛ di saa mɛvu mɛ mɛnyel mɔɔ ɛmet. Da é mis mɛ Zɛɛb bɛ ɛ́ kadi ɛ, ààbɛ bɛkuma ɛ bot.» \s Ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb \p \v 22 Yezu zɛke bhii tak nɛ bɛdjekel náá: «Étɛp tak ɛ́ mɛ di ke náá: Nàbemka ba étɛp edee bi di nɛ gwyes tak étɛp tsiken ɛ, nɛ étɛp eduuba ekaad ee bi di egoka nɛ ɛbɔt ɛ. \v 23 Etɛɛ náá, tsik eedhaa edee nɛ mɛnyok. Nyel eedhaa ekaad nɛ boo mɛtaŋ. \v 24 Beeka enen ee di djóoaa kɔlbo enek: Bɛ ààbɛ epyeeb, ààbɔ́k edee ee di wum tɔ epyeeb ɛ. Bɛ tok nɛ edi ɛkwom edee tɔ bhwaa nɛ kɔ etaa. Dhi tin, Zɛɛb é dee bɛ! Biyɔ, bi dhaa enen nɛ boo mɛtaŋ. \v 25 Ɛzɛ pak'en di nɛ ghwyil ɛbil ba mɛlu kɔ mɛlu mɛ tsik'ɛ nɛ esiiza bɛ? \p \v 26 «Yɛ bɛ náá, bi tok nɛ ghwyil ɛkwak ɛsa ba sa dem ɔ, étɛp yé bi di bem ba kɔ ɛsu ɛ yii ka likenek? \v 27 Pookogwyákeka dáa mɛzɛm di wyee tɔ mɛdhik ɛ: Bɛ ààsa mɛsa. Bɛ ààlat ekaad. Tin, ye goka ɛ́, mɛ lɛɛ bin náá, ye nakoobɛ Salomɔŋ nɛ bɛtɛ nɛ duu, nyɛ nabɛ ɛ́ ààbɛ nɛ mbɛɛ kaad nanyɔ dhaa wat tɔ kɔkɔ mɛzɛm menek. \v 28 Kwyii Zɛɛb di e bet eka e mɛdhik, da djɛmɛn ye ɛ́ nɔŋaa, dikaa tɔ du, gwyaasa nɛ biyɔ! Zɛɛb tok nɛ ghwyil ɛsa deenek dum nɛ nen e? Dáa bi di náá, bi tok nɛ boo ɛmyaal nɛ nɛ ɛ! \v 29 Nà dhekeka mɛnyel min étɛp ɛsesaa edee nɛ mɛdii mɛ bi aadɛ ɛ. \v 30 Ye ɛ́ bot ɛ bɔs'ak ɛ di pɛɛ Zɛɛb ɔ, di nɛ egwyes e esaala binek. Guka náá, Sɛɛg'en nɛ gu egwyes bin. \v 31 Pookosaaka ɛsok Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb. Bhii tak, nyɛ waadjɛ bin yii ka lik ɛ.» \s Ɛkwom ɛ ekum tɔ gwoo \p \v 32 «Mɔɔ ɛsaa ɛ́ Zɛɛb, nàbem ba, etɛɛ náá, Sɛɛg'en kwyɛl ɛ́, nyɛ needjɛ bin Ɛyoŋ ɛ lɛ. \v 33 Bɔmsaka ekum bin. Sa bi aabela ɛ, bi kaa-kaŋ ɛ́ nɛ bɛdjel ɛ bot. Saka mengwyɛ mɛ epata ee di yɛ ààgwyɛ ɛ́. Kwomka ekum bin pɛ dáa Zɛɛb. Penek, bot ɛ djii aanàkwaani, kɛdjii yɛ. Bɛsɛs aanàkwaagɔɔ yɛ. \v 34 Bi sa deenek etɛɛ náá, e di mot di kwom esa bɛ ɛ, lyemɛ di ɛ́ tak.» \s Kana étɛp mɛnyan mɛ mis \p \v 35 «Dika nɛ ekaad e mɛsa min, nɛ elambi etuuba. \v 36 Dika dáa bot ɛ mɛsa di bwood kukuma yɔbɔ ɔ, etɛɛ náá, esok nyɛ aabula kɛbeeb moma ɛ, nyɛ diig ɛbɛ ɛ ndjaŋ ɔ, bɛ neeleedii. \v 37 Mɛnyɔ nɛ bot ɛ mɛsa aadi é nyan ɛ mis ɔ, é ghɛŋ kukuma yɔbɔ aatuula ɛ. Tsɛɛtsɛ nɛ tsɛɛtsɛ, mɛ lɛɛ bin ɛ náá: kukuma nyɛ ɛmet ɛ́ waabɔt ekaad e mɛsa mɛ, da bhii tak nyɛ ɛ́ dil bɛ kɔ mesa, da nyɛ ɛ́ djɛ bɛ edee. \v 38 Nyɛ ɛ́ bula kuku ɛgha ɛ pum ɔ, nɛghu kabɛ pum eezeliig ɔ, da nyɛ ɛ́ bela bɛ e mis membek ɔ, mɛnyɔ nɛ nɔɔ ɛbuɛpe! \p \v 39 «Gwakeka sa mɛ di lɛɛ ɛ: Yɛ bɛ náá, nakuma ndjaŋ ɛpedi ɛ́ di é gu ɛwala ɛ pum mot djii aazyɛ, zɛdjii tɔ ndjaŋ'ɛ ɔ, pe nyɛ aanàkwaabet nyɛ, nyɛ zɛni tɔ ndjaŋ'ɛ. \v 40 Biyɔ pe nyanka mis, etɛɛ náá, Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot aatuula e ɛwala bi aadi ààbwood nyɛ ɛ́.» \s1 Mot-mɛsa di sosoob ɔ \p \v 41 Tin, Pyɛɛd eezɛdji nyɛ náá: «Ghɛŋ, wɔ lɛɛ kana yak ɛ́, étɛp bisɔ bɛ ɛmet “ohoo” étɛp bot djas?» \v 42 Wɔ gwaa Ghɛŋ zɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Nwyak mot-mɛsa di sosoob nɛ etsoŋ ee? Beea kukuma ngɔt zokazɛlɛɛ mot-mɛsa mɛ náá, nyɛ baal ndjaŋ'ɛ. Bhii tak, da nyɛ ɛ́ djɛ bɛdhiiti bot ɛ mɛsa yɔbɔ edee e tɛtɛ ɛwala. \v 43 Mɛnyɔ nɛ mot-mɛsa menɔk, kukuma ye ɛ́ bula zɛbela nyɛ, nyɛy é sa mɛsa mɛ tak ɔ. \v 44 Tsɛɛtsɛ nɛ tsɛɛtsɛ, mɛ lɛɛ bin ɛ, náá: Kukuma ɛ waadjɛ mot-mɛsa menɔk esa bɛ djas, nyɛ baal. \v 45 Mot-mɛsa menɔk ɛ ka ke náá: “Kukuma aanàkwaaleebula.” Bhii tak nyɛ moo duma botom nɛ boa ɛ di sa mɛsa tin ɔ nɛ mɛbin e mɛnyel. Di nyɛ di dɛ edee nɛ kuka yɛ mɛnyok. \v 46 Tin, kukuma yɛ aabula ɛ́, e dwoo nɛ ɛwala mot-mɛsa menɔk aadi pel náá, nyɛ aanàkwaazyɛ dwoo tak ɛ. Nyɛ waasɔ mot-mɛsa menɔk, da nyɛ ɛ́ lyaal nyɛ kyet dáa bot ɛ di ààdum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ. \p \v 47 «Mot-mɛsa mɛ di gu sa lyem kukuma yɛ di kwyɛl ɔ, da nyɛ ɛ́ kadi ɛ́, ààsa ɔ, nyɛ waabiaa nɛ ghwyɛs ɛbuɛpe. \v 48 Yɛ kabɛ náá, mot di ààgu ɛkwosak ɛ kukuma yɛ di sa esonok binek ɔ, yɛ mɛbin aadi ɛ́, ba bim eghwyɛs. Mot ɛ djɛaa bɛtɛ nɛ esa ɔ, pɛ dáa mot tak yɛ aabaawaabaa ɛ́ ɛbuɛpe; pɛ dáa mot bɛ aakwom daa lɛ ɛbuɛpe ɔ, pɛ daa lɛ, bɛ aabaazowaab ɛ ɛbuɛpe kɛdhaa dhaŋaa bim bɛ nakwom ɛ.» \s Yezu, mɛbɛka mɛ bot \p \v 49 «Mɛ nazyɛ, zɛtuub du kɔ bɔs. Mɛ kwyɛl ɛ́ náá, pe du tak kaa di moo tuuba! \v 50 Ye goka ɛ́ náá, mɛ duwa kɔkɔ mbi ɛduwa Zɛɛb sis. Mɛ ɛpebwood ɛduwa Zɛɛb tak nɛ lyem pɛ ɛko, lyem'am ɛ́ pɛ ɛko kɛkum dwoo ɛduwa Zɛɛb ɛlenek aazyɛ ɛ́. \p \v 51 «Bi gek ɛ́ náá, mɛ nazyɛ kɔ bɔs ɛ́, étɛp egwyem nɛ ɛgwakel tɔ bot e? Ààbɛ! Mɛ lɛɛ bin ɛ náá: mɛ nazyɛ, zɛbɛk nɛ wa ɛghuub pak bot. \v 52 Kana dwoo pan mos'ak, bot ɛtɛn di tɔ mɛbyel mɛ wat ɔ, waabɛka. Bot ɛlɛl waapek bot ɛbá. Bot ɛbá waawaya nɛ bak bɛlɛl. \v 53 Sɛɛg ɛ waabhina mɔn'ɛ; mɔn bhina sɛɛg. Nyɛɛg bhina mɔn'ɛ mɔɔ moma; mɔn mɔɔ moma bhina nyɛɛg. Bhɛɛbel moma bhina nakɔla; nakɔla bhina bhɛɛbel moma.» \s Ɛgu ɛlaŋ ɛ endem tɔ gwoo \p \v 54 Yezu nadi baake nɛ mɛdhuu mɛ bot náá: «Esok bi di baabee eguud é kɛghɛɛ pɛ ɛbil ɛ dwoo ɛ, e di tak wat, bi dyeebake ɛ náá: “Bhi ɛ waanee.” Ye ɛ́ waabataswaala ɛ nee. \v 55 Yɛ ka bɛ, esok bi bee pup ɛpekɛ ghɛɛ pɛ kyɛ bɔs ɛ, bi dyeebake ɛ náá: “Gwyes ɛ waakas mos ɛbuɛpe.” Yɛ aabataswaala deenek. \v 56 Bot ɛ mɛdjhaaz pɛ ɛko, bhimis pɛ si, bi ɛ́ nɛ ghwyil ɛsiiza ɛnyɔɛpe endem di kɔ bɔs ɛ, nɛ ekyee e bɔs nɛ gwoo. Ha, étɛp yé bi di ààgu sa ɛwala mena dik'ak, di ekwyɛl ɛlɛɛ ɛ?» \s Ɛgwakel bi nɛ mɔɔ nyoog \p \v 57 «Étɛp yé biyɔ bɛ ɛmet di ààgu ɛpɛ́ɛ náá: “Yak ɛ́ mbɛɛ sonok”? \v 58 Yɛ bɛ náá, wɔ ɛpekɛ taŋal bi nɛ mot ɔ, bi nɛ mot tak ɛ́ di ɛdjaad ze wat ɔ, étɛp ɛtɔ́ pɛ baakɛ pɛ́ɛ bin ɔ, sa mɛghaaz bi gwakel e di bi dinaa e ze'enek ɛsok. Deenek wɔ waalu náá, mot bi nɛ nɛ di nɛ tɛp ɔ nàdul wɔ sok bhwoob bɛtetɛp. Bhii tak bɛtetɛp eezɛdjɛ wɔ e mɛmbɔ mɛ esodja, da wɔ ɛ́ mɛtaa e mbok. \v 59 Mɛ lɛɛ wɔ náá, wɔ aanàkwaawyis tin, ààtuud sa mot wɔ nabe ɛ, dɔɔ nɛ bɛna-tseetsa.» \c 13 \s Pak ɛliig ɛ elyem nɛ ɛsyee: Sɛɛka \p \v 1 Eghɛŋ tak, bɛdhiiti bot zokazyɛ, zɛlɛɛ Yezu dáa mɛkoozi Pilat nagó bot ɛ Ghalile esok bɛ nadi djɛ Zɛɛb ebuwa e bɛtit ɛ. \v 2 Yezu ɛ́ boobɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Bi gek bilak ɛ́ náá, bot ɛ Ghalile binɔk góaa deenek ɛ́, etɛɛ náá, bɛ nadi ɛ́ bot ɛ mesyem, dhaa bot ɛ Ghalile djas e? Ààbɛ! \v 3 Betka, mɛ lɛɛ bin náá: Bi ɛ di ààliig elyem ɔ, biyɔ djas pe ɛ waagwyɛ dáa bot binɔk. \v 4 Tin, bot kam nɛ etɛn nɛ bɛlɛl vyɛɛgvyɛɛg ndjaa Silowe nagó, esok ye nabik ɛ, bi ke bilak ɛ náá: Bɛ nadi egu ɛsuk ɛ tɛp dhaa bot ɛ Yeluzalɛm e? Ààbɛ! \v 5 Betka, mɛ lɛɛ bin náá: Bi ɛ di ààliig elyem ɔ, biyɔ djas pe ɛ waagwyɛ dáa bot binɔk.» \s Kana le fiigh di ààwum ɛ \p \v 6 Bhii tak Yezu eezɛlii nɛ nɔɔ tɔ kana náá: «Mot ngɔt nadi ɛ́, nɛ le fiigh tɔ pyeeb vin yɛ, nyɛ zokazɛsaa ɛbɔ́k ɛ bhum, nyɛ kadi ɛ́, ààbela sonok. \v 7 Nyɛ eezɛke nɛ mot di baal pyeeb vin tak ɔ: “Beea, e moo mos ɛ́, membu melɛl mɛ di zyɛ, zɛsaa ɛbɔ́k ɛ bhum le fiigh'ak. Mɛ ààbela. Tsaala yɛ, etɛɛ náá, yɛ ààgoka nɛ ɛnɔɔ yenek boo di tin gwyes.” \v 8 Tin, mot di baal pyeeb vin tak e zɛbɔɔza nɛ nɛ náá: “Ghɛŋ, pookobaabet nyɛ mbu yak. Mɛ waapu guk e mengwoob. Bhii tak da mɛ ɛ́ wa eka nɛ ezeeza, ye needjɛ nyɛ ghwyil ɛsam. \v 9 Deenek ye ɛ́ nɛ ghwyil ɛwum e mbu di zyɛ yenek. Nyɛ di, ààka wum ɔ, da wɔ ɛ́ ka tsaal yɛ.”» \s Yezu eetsik dhiiti moma na djam é dwoo saba \p \v 10 Dhiiti dwoo saba, Yezu nadi lyo bot mɛkpa ɛ Zɛɛb tɔ ndjaa mendjaala mɛ eYuda. \v 11 Dhiiti mbel moma nadi ɛ́, tɔ ndjaa tak. Kana membu kam nɛ etɛn nɛ elɛl ye nabɛ ɛ́ dhiiti mbee sisim naazenyak nyɛ koŋ. Nyɛ nabɛ ɛ́ ààbɛ nɛ ghwyil ɛsek ɛ koŋɛ. \v 12 Dáa Yezu nabee moma tak ɛ, nyɛ eezɛdjóo nyɛ. Bhii tak nyɛ eezɛke nɛ nɛ náá: «Wɔ ɛ́ pɛkel tɔ ɛbɛ́ ɛ lɔ.» \v 13 Nyɛ eezɛkɛl mɛmbɔ kɔ lɛ, e di tak wat koŋ eezɛsekel nyɛ. Moma tak moo tin é duwal Zɛɛb. \v 14 Tin, ye nabɛ ɛ́ kukuma ndjaa mendjaala mɛ eYuda naadyeebakpaa lyem dum nɛ dáa Yezu natsik mot dwoo saba ɛ. Kukuma tak ɛ́ booke nɛ ɛdhuu ɛ bot náá: «Bot ɛ́ nɛ mɛlu mɛtɛn nɛ wat bot di sa mɛsa ɛ. Dhaaka zɛtsikaa ɛ́, e mɛlu menek, ààkabɛ dwoo saba.» \v 15 Ghɛŋ zokazɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Bi ɛ́ bot ɛ mɛdjhaaz pɛ ɛko, bhimis pɛ si. Dwoo saba mot nɛ mot aadi etii ngɔmbɛ nɛghu an yɛ étɛp ɛkɛdjɛ bɛ edee nɛ mɛdii, etsal é? \v 16 Moma yak ɛ́ ngɔt tɔ bɛdha ɛ Abalaam. Tin, kabela náá, Satan naazelookɔl nyɛ. Nyɛ moo mos ɛ́ nɛ membu kam nɛ etɛn nɛ elɛl (18). Yɛ ààgoka náá, nyɛ tsikaa e dwoo saba?» \v 17 Bɔɔza Yezu nabɔɔza deenek ɛ, ye nasa mot ɛ nadi bhina nyɛ ɔ, boo sen. Yɛ kabɛ mɛdhuu mɛ bot djas nadi tinaak ɔ, bɔɔ bɛ naadyeebamyaala nɛ esesɛɛ e duu djas nasɛɛ tin ɛ. \s1 Kana mɔɔ bhek di eedjóoaa «mutaad» ɛ \p \v 18 Yezu eebaazɛke náá: «Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb ko kɔa nɛ yak mbi sa? Mɛ goka nɛ ɛgek yɛ nɛ yaa sonok? \v 19 Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb ɛ́ dáa bhek na sikɛ-sikɛ di ee djóoaa mutaad ɛ. É sok mot di nɔɔ yɛ kɛbɛ yɛ tɔ bok ɛ, tin, bhek ɛpekwyil, wyee zyɛ boo le, enen lóo mɛk mɔɔ kɔ elɛɛ e tak.» \s1 Kana met di waaa tɔ etsim e mapa ɛ \p \v 20 Yezu zokabaazɛke nɛ nɔɔ náá: «Mɛ koogek bin Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb nɛ yak sonok? \v 21 Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb nɔŋel ɛ́ nɛ met moma di wa tɔ boo ɛdham ɛ tsim nyɛ di pul étɛp nyɛ neesa mapa nɛ yɛ. Ba ɛwala bhii tak, tsim'enek djas aadi ɛ́, eezeghamta.» \s1 Ɛbɛ ɛ ndjaa na maad-maad \p \v 22 Yezu nadi é dhaa eghaada nɛ kɔ mɛl é lyo bot mɛkpa ɛ Zɛɛb, nyɛ eetɔ́ pɛ Yeluzalɛm. \v 23 Dhiiti mot eezɛdji nyɛ náá: «Ghɛŋ, Zɛɛb aazo tsik ɛ́ ba bim bot ee?» Yezu zɛbɔɔza náá: \v 24 «Lyelka ghwyil étɛp bi neeni tɔ ɛbɛ ɛ ndjaa na maad-maad, etɛɛ náá, mɛ lɛɛ bin ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, bot ɛbuɛpe ɛ waagek ɛni penek, bɛ aanàkwaakwak ɛni. \v 25 Esok kukuma ndjaa aawyɛl ɛ, nyɛ waakɔl ɛbɛ ɛ ndjaa nɛ ɛngoŋ. Tin, biyɔ, bi ɛ waalik pɛ kel. Bhii tak, bi ɛ waazuk e diig ɛbɛ ɛ ndjaa, é ke náá: “Ghɛŋ! Diia bis ndjaa!” Nyɛ ka bɔɔza nɛ nen ɛ náá: “Mɛ ààgu, pɛ bi dus ɛ!” \v 26 Deenek bi aaka bɔɔza nɛ nɛ náá: “Mena naadɛka edee nɛ mɛdii e di wat. Wɔ nadi lyo mɛkpa ɛ Zɛɛb e egba e ghaada yis.” \v 27 Nyɛ aabaazoke nɛ nɔɔ náá: “Mɛ ààgu pɛ bi dus ɛ. Duska e mis mam, biyɔ djas, bot ɛ di sa embee esa ɔ.” \v 28 Ye ɛ́ deenek ɛ bi aadje mɛgwyɛ, nɛ ɛkwaal ɛ mɛtsok, etɛɛ náá, bi ɛ waabee Abalaam, Izak, Zakɔɔb, zɛnɔɔ bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb penek tɔ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb. Yɛ kabɛ biyɔ ɔ, bi aadi ɛ́ mwasaa pɛ kel. \v 29 Bot ɛ waadus pɛ ɛdjem ɛ dwoo nɛ pɛ ɛbil ɛ dwoo, bɛdhiiti dus pɛ kyɛ bɔs nɛ ɛko ɛ bɔs. Bɛ waazɛdisi kɔ mesa wat tɔ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb. \v 30 Tin, guka náá, bɛtɛ nɛ bot ɛ di mos pɛ lɔɔg ɛbhis ɔ, bɛ aaswaala bot ɛ lɔɔg ɛsok, bot ɛ di mos e lɔɔg ɛsok ɔ bɛ aakaswaala bot ɛbhis.» \s1 Yezu nɛ Yeluzalɛm \p \v 31 Edi tak wat, bɛdhiiti eFalizyɛ eezɛzyɛ, zɛlɛɛ nyɛ náá: «Dusa kɔ dɛl ɛ les. Tɔ́a pɛ kyee sis, etɛɛ náá, mɛkoozi Elood ɛpesaa nyɛ neezuk wɔ.» \v 32 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Tɔ́ka, kɛlɛɛ bɛbhɛk binɔk náá: “Mɛ ɛpesɔ mɛlyeeb, mɛ ɛpetsik membel dwoo mos nɛ djɛmɛn. Bɛɛgɛl ɛ́ mɛ aasilal mɛsa mam.” \v 33 Ye goka ɛ́ náá, mɛ kɛmos, djɛmɛn nɛ bɛɛgɛl, etɛɛ náá, yɛ àànyɔ náá, ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb gwyɛ ɛtsetaɛpe nɛ ghaada Yeluzalɛm. \p \v 34 «Yeluzalɛm! Yeluzalɛm! Wɔy mot di gó bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb ɔ, wɔy mot di gó bot ɛ Zɛɛb di dhis wɔ bak, nɛ mɛkok ɔ. E sok edhen mɛ di kwyɛl ɛsɛɛg bot ɛ di kɔ dɛl ɛ lɔ dáa nabwa-kuu di sɛɛg bɔɔ bɛ si mɛbhap mɛ ɛ, biyɔ ààkwyɛl! \v 35 Deenek, gua náá, ndjaŋ'en ɛ waalik wum! Nɛ tsɛɛtsɛ, mɛ lɛɛ bin ɛ náá: Bi aanàkabaabee mɛ, kana dwoo pan mos'ak, kɛyaka nɛ dwoo bi aake ɛ náá: “Zɛɛb sɛɛ mɛtel mɛ kɔ mot aazyɛ nɛ din ɛ Ghɛŋ ɔ!”» \c 14 \s Yezu eetsik mot ɛbɛ́ é dwoo saba \p \v 1 Dhiiti dwoo saba Yezu zokazɛtɔ́ pɛ dáa dhiiti kukuma eFalizyɛ ngɔt étɛp ɛkɛdɛ. Bot ɛ nadi é di tak moo tin «dhuuu» nɛ mis é nyel ɛ Yezu. \v 2 Dhiiti mot eezɛtyaa tetel sok bhwoob'ɛ, mot tak nabɛ ɛ́, nyɛ eezebeyal nyel nɛ ɛbɛ́. \v 3 É di'enek, Yezu zɛke nɛ bɛlyoel ɛ etsi e Zɛɛb nɛ eFalizyɛ náá: «Etsi bina nɛdjɛ mena ze étɛp ɛtsik ɛ bot dwoo saba?» \v 4 Bɛ moo tin «gwyem», ààbɔɔza. Bhii tak, Yezu eezɛmɛt mot ɛbɛ́ ɛlenɔk, nyɛ eezɛtsik nyɛ, bhii tak, nyɛ eezɛswaal nyɛ. \v 5 Nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Yɛ bɛ náá, ngɔt pak'en ɛ́ nɛ mɔn'ɛ, nɛghu ngɔmbɛ yɛ ges ɛ tɔ guk ɔ, nyɛ aanàkwaaleekɛ wyisal nyɛ kaab, ye nàkwyii zo di dwoo saba?» \v 6 Bɛ nabɛ ɛ́, ààbɛ nɛ ɛkpa ɛbɔɔza nɛ nɛ kiya tak. \s Yezu ɛpelyo bot e di ee bɛ di egoka nɛ ɛdi ɛ \p \v 7 Yezu eezɛbee dáa bot ɛ nadjóoaa ɔ, nadi esaa ɛ́, ɛdisi kɔ mɛbhóó mɛ di pɛ sok ɛ. Deenek nyɛ ɛ́ boozɛlɛɛ kana yak étɛp bot djas: \v 8 «Mot ɛ djóo wɔ e ɛbyoŋ ɛ ɛbá ɔ, sa wɔ ààsuu ɛdi kɔ mɛbhóó mɛ di pɛ sok ɛ, e kaab náá: nɛghu ye nabɛ ɛ́, bɛ eedjóo dhiiti dhil mot, dhaa wɔy ɔ. \v 9 E kaab náá, mot djóo biyɔ bɛbá ɔ, ɛzɛkɛke nɛ nɔ náá: “Djɛa nyɛ di'ak.” Tin, sen-ɛ-sen, wɔ moo tin é sik, kɛsaa ɛkɛdisi kɔ boo ɛbhis. \v 10 E nyɔ ɛ́ náá, wɔ ɛ́ djóoaa e ɛbyoŋ ɔ, wɔ goka ɛ́ nɛ ɛdi ɛ́, kɔ boo di pɛ bhis ɛ, etɛɛ náá, esok nakuma ɛbyoŋ aatuula ɛ, nyɛ waake nɛ nɔ náá: “Sɔam, wyɛla, dha zɛdisi kɔ boo di pɛ sok ɛ.” Deenek ɛ waabela duu e mis mɛ bot ɛ bi nɛ bɛ nɔɔ aadi kɔ mesa ɔ. \v 11 Mot ɛ di ekwyɛl ɛghɛɛ nyel nɛ ɛbet ɔɔ, nyɛ waasilaa, mot ɛ di esil nyel, nyɛ ɛ́ di ààbɛ nɛ ɛbet ɔɔ, nyɛ waabenaa.» \p \v 12 Tin, Yezu eezɛke nɛ mot nadjóo nyɛ ɔ náá: «Wɔ ɛ́ di edjɛ bot edee é mwos, nɛghu yii bikoko ɔ, sa wɔ ààdjóo bɔɔ bɛsɔ bɔ, bɔn nyoog, bot ɛ mɛbyel mɔ, bɛkuma ɛ bot bi nɛ bɛ nɔɔ di di e di wat ɔ, e kaab náá, bɛ ɛzɛkɛdjóo wɔ dhiiti dwoo. Tin, e kaab bɛ ɛzɛkɛbhulal yii wɔy nanyɛl ɛdjóo bɛ sok ɛ. \v 13 E nyɔ ɛ́, wɔ djóo ɛbyoŋ ɔ, wɔ goka nɛ ɛdjóo ɛ́, bɛdjel ɛ bot, bɛna-etiyoŋ, eboka, nɛ bɛ na edhim. \v 14 Mɛnyɔ nɛ nɔ e di'enek, etɛɛ náá, bɛ tok nɛ ghwyil ɛbulal wɔ yɛ ɛ. Zɛɛb ɛ́ waabulal wɔ yɛ é ghɛŋ bot ɛ epiki aagom tɔ ɛsyee ɛ.» \s Kana boo ɛbyoŋ \p \v 15 Bhis bɛ nazegwak etɛp binek djas ɛ, mot ngɔt pak bot ɛ nadi é dɛ bɛ nɛ Yezu kɔ mesa ɔ zokake náá: «Mɛnyɔ nɛ mot aadɛ edee tɔ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb ɔ!» \v 16 Yezu eezɛlɛɛ nyɛ kana yak: «Dhiiti mot naazɛdjóo ɛbyoŋ. Nyɛ eezɛdjóo bot ɛbuɛpe. \v 17 Esok ɛwala ɛdɛ edee nadjala ɛ, nyɛ eezɛlwom mot-mɛsa mɛ, nyɛ kɛ ɛdjóo bot, mot-mɛsa eezɛke nɛ nɔɔ náá: “Dha dɛka, etɛɛ náá, edee eezebee.” \p \v 18 «Tin, é ɛwala nakoobela étɛp dek ɛ, bot ɛ nadjóoaa ɔ, moo tin, mot nɛ mot é djɛ yɛ gham ɛpeeba. Mot ɛsok eezɛke nɛ mot-mɛsa náá: “Mɛ eebɔm pyeeb na bes. E goka, mɛ tɔ́, kɛ ɛbee yɛ. Pela mɛ, mɔn nyɛɛg.” \v 19 Nwyak mot náá: “Ye nabɛ ɛ́, mɛ eebɔm engɔmbɛ kam: Edjas e tɛn, nɛ eswooz e tɛn. Mɛ pookokɛgwyaala mɛghwyil mɔɔ. Pela mɛ, mɔn nyɛɛg.” \v 20 Nwyak tak zɛzyɛ yɛ. Nyɛy náá: “Mɛ aloo nɛ beeb ghɔɔdam. Étɛp tak ɛ́ di náá, mɛ tok nɛ ghwyil ɛtɔ́.” \v 21 Mot mɛsa menɔk eezɛsik pɛ dáa kukuma yɛ, kɛlɛɛ nyɛ dáa bot binɔk djas lɛɛ ɛ. Nakuma ndjaŋ eezɛkpaa lyem ɛlyelɛpe. Nyɛ ɛ́ booke nɛ mot-mɛsa mɛ náá: “Lela, Tɔ́a kɔ mɛbɛsɛɛ mɛ dɛl nɛ kɔ egba. Tɔ́a, kɛdjóo bɛdjel ɛ bot, eboka e bot, bɛ na edjam, nɛ bɛ na edhim. Dha mɛ nɛ nɔɔ wak.” \v 22 Bhii tak, mot-mɛsa eezɛlɛɛ nɛ kukuma yɛ náá: “Ghɛŋ, sa wɔ lwom náá, mɛ sa ɛ, eezesael. Ka bela ɛ náá, e di dinaa tak tɔ ndjaa.” \v 23 Tin, kukuma eezɛke nɛ mot-mɛsa mɛ náá: “Tɔ́a egba nɛ egba, nɛ kɔ bɔɔ mɛl pɛ ze epyeeb. Mot nɛ mot wɔ aaboma nɛ nɛ ɔ, besela nyɛ, nyɛ zyɛ. Etɛɛ náá, mɛ kwyɛl ɛ́, ndjaŋ'am lwood.” \v 24 Nɛ tsɛɛtsɛ mɛ lɛɛ bin ɛ náá: “Tɔ bot djas mɛ nadjóo sok ɔ, e tok nɛ mot aadɛ edee e ɛbyoŋ ɛ lam!”» \s Sa mot di egoka nɛ ɛsa, étɛp nyɛ needi djekel ɛ Yezu ɛ \p \v 25 Zukamwaa nɛ mot nadi ekɛ lɔɔg wat bɛ nɛ Yezu. Yezu zokazɛliig mis. Bhii tak, nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: \v 26 «Mot ɛ kwyɛl ɛdu mɛ ɔ, ye goka ɛ́ nyɛ byen sɛɛg nɛ nyɛɛg, myɛl nɛ bɔn, bɔn nyɛɛg nɛ bɛkɛl. Nyɛ goka ɛ́ nɛ ɛbyen-byenaa tsik'ɛ ɛmet. Yɛ di ààdi deenek ɔ, nyɛ aanàkwaakwak ɛdi djekelam. \v 27 Mot ɛ di ààbɛp mɛlaaba mɛ, da bhii tak nyɛ ɛ́ du mɛ ɔ, yenɔk tok nɛ ghwyil ɛdi djekelam. \v 28 Mot ngɔt pak'en ɛ kwyɛl ɛsum boo ndjaa na vyɛɛgvyɛɛg ɔ, ye goka ɛ́ nyɛ pookodisi, étɛp ɛval nɛghu mɛtaŋ mɛ nyɛ goka nɛ ɛwyisal étɛp ɛsum ndjaa tak ɛ, waadjala. \v 29 E kaab náá, nyɛ ɛ́ zɛkɛkan mɛsa, da nyɛ ɛ́ sik e ze. Tin, ekpaa-goŋ ɛ bee deenek ɔ, bɛ ɛzɛkɛgɔ nyɛ. \v 30 Bot neekeke náá: “Mot tak eekan ɛsum ndjaa ɛnyɔɛpe. Nyɛ ààpakakwak ɛsilal zumal.” \p \v 31 «Ye ɛ́ tyee wat nɛ dhiiti mɛkoozi di kwyɛl ɛkɛ lumela dɛɛb, bɛ nɛ nwyak dhiiti mɛkoozi ɔ. Ye goka ɛ́ nyɛ pookodisi sok étɛp ɛdjek nɛghu, nɛ esodja bɛmil kam, nyɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛkwak ɛlumela dɛɛb nɛ sɔ mot zekɛ ghɛɛ nɛ esodja bɛmil mɛkam-mɛmbá ɔ. \v 32 Yɛ bɛ náá, nyɛ aanàkwaakwak ɔ, nyɛ waakyeed engoola-ngoola nɛ mɛbhaadal pɛ daa sɔ mɛkoozi, nyɛ dinaa ɛtsetaɛpe étɛp ɛdji nyɛ sa nyɛ di kwyɛl ɛ, etɛɛ náá, egwyem needi pak'ɔɔ ɛ.» \v 33 Deenek bhii tak Yezu eebaazɛbil ɛkpa náá: «E tok nɛ mot ngɔt pak'en aakwak ɛdi djekelam, nyɛ di ààbet esa bɛ djas ɔ.» \s Mɛsɔn mɛ di ààval sonok ɛ \p \v 34 «Mɛsɔn ɛ́ mbɛɛ sonok. Yɛ bɛ náá, mɛsɔn moo ɛ́, ààkagwom ɔ, ye saa dáa étɛp ye neebaabula ɛgwomɛpe? \v 35 Yɛ aanàka baako val sonok, ye nàkwyii bɛ étɛp ɛkoobal ɛ bɔs nɛghu étɛp ɛmwas kɔ ɛkwyiid. Yenek kagoka ɛ́ nɛ ɛmwasaa-mwasak pɛ kel. Gwakeka nɛghu bi ɛ́ nɛ mɛlɔ mɛ ɛgwak ɔ.» \c 15 \s Kana bhata nawo ɔ, da nyɛ ɛ́ baazɛbela ɔ \p \v 1 Bɛnɔŋel ɛ epata e lapo, bɛ nɛ bot ɛ mbee dék naazɛsesɛɛga e bhaaz ɛ Yezu étɛp ɛzɛ gwak nyɛ. \v 2 EFalizyɛ bɛ nɛ bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi ɛ Zɛɛb nadi é so-sɔs pak'ɔɔ. Bɔɔ náá: «Ɛzaaba ɛ mot'ak ɛ́ dɔɔ nɛ embee bot. Nyɛ ɛpedɛ bɛ nɛ bɛ nɔɔ e di wat.» \p \v 3 Deenek, Yezu ɛ́ boolɛɛ bɛ kana yak náá: \v 4 «Dhiiti motom pak'en ɛ di nɛ ebhata dhet ɔ, ngɔt ɛ wo ɔ, nyɛy kum ebhata ka bet dhiiti ebhata mɛkam-mɛtɛn nɛ ená nɛ ebhata etɛn nɛ ená lik ɔ, tɔ bal, kɛsaa yii wo ɔ saŋa, kɛbatabela nyɛ. \v 5 Yɛ bɛ, nyɛ eebela nyɛ ɔ, nyɛ waamyaala, da nyɛ ɛ́ ka kɛl nyɛ ɛ́, kɔ mɛbyak mɛ, \v 6 bula pɛ dɛl, djóo bɛsɔ nɛ bɔn nyɛɛg, zɛlɛɛ bɛ náá: “Mɛ eebatabela bhata yam nawo ɔ. Dhaaka mena myaalaka.” \v 7 Ye ɛ́ tyɛ wat nɛ biyɔ pe. Mɛ lɛɛ bin náá: Yɛ waadi nɛ boo mɛmyaala tɔ gwoo étɛp mot mesyem ngɔt naliig elyem ɔ, dhaa bot mɛkam-mɛtɛn nɛ ená nɛ bot ɛtɛn nɛ ená epiki, di ààbɛ nɛ gwyes ɛliig elyem bɔɔ.» \s Kana pata nadiib ɛ, da ɛ́ bɛ ɛ́ baazɛbela ye ɛ́ \p \v 8 «Nɛghu, yɛ bɛ náá, dhiiti moma naadi nɛ epata kam yii ghwooz na boo mɛtaŋ, yɛ bɛ náá, wat eediib ɔ, nyɛ waatɔ́, kɛtuub lambi, da nyɛ ɛ́ kɛwaabal ndjaŋ'ɛ, bhii tak da nyɛ ɛ́ saa tityok-tityok nɛ lyem wat, batakɛ bela yɛ. \v 9 Yɛ bɛ nyɛ eebela yɛ ɔ, nyɛ waadjóo bɛsɔ boa nɛ bot ɛ bɛ nɛ bɛ nɔɔ di di ɛlɛt mendjaa wat ɔ náá: “Mɛ eebatabela pata yam nadiib ɛ, dhaaka zɛmyaala nɛ nam sama.” \v 10 Ye ɛ́ tyɛ wat nɛ biyɔ pe. Mɛ lɛɛ bin náá: Efofop ɛ Zɛɛb ɛ waadi tɔ mɛmyaala étɛp mot mesyem ngɔt aaliig lyem ɔ.» \s Kana mɔɔ motom nawo ɔ, da nyɛ ɛ́ baazɛbela ɔ \p \v 11 Yɛ Yezu ka baazɛke náá: «Dhiiti motom nadi ɛ́ nɛ bɔɔ botom ɛbá. \v 12 Yɛ ɛ́ dhyeeb tak kazyɛ, ke nɛ sɛɛg náá: “Saag'am, djɛ mɛ yam ɛkɛɛ lyak di náá, mɛ waaboobela ɛ́, nɛ djheed.” E di tak ɛ́, sɛɛg'ɔɔ nazɛkaa ekum bɛ, pak bɔɔ bɛbá. \v 13 Ye zɛkpaa ba mɛlu bhii tak, ye ɛ́ dhyeeb ka zɛnɔɔ yɛ kyee náá, bɔmsa yɛ, nɔɔ epata e tak, tɔ́ nɛ yɛ pɛ dhiiti dik ɛtsetaɛpe. Penek, wɔ gwaa nyɛ kɛbɔya tɔ mɛdjemel, zɛsaab elyak bɛ. \v 14 Bhis nyɛ nakazesaab esa bɛ djas ɛ, boo pwom naazɛtuula pɛ dik tak. Nyɛ nakadi ɛ́, nyɛ moo tɔ edjel. \v 15 Nyɛ ɛ́ boozɛtɔ́, kɛni mɛsa pɛ dáa dhiiti mot dik tak. Mot'enɔk ɛ́ bookyeed nyɛ kɛbaal engulu tɔ pyeeb ɛ. \v 16 Nyɛ nadi ɛ́, nɛ gwyes ɛdɛ bhum le kalubye\f + \fr 15.16 \fr*\ft kalubye: le dhaa tyee ebha.\ft*\f* engulu nadi é dedɛ ɛ, ye naka saa ɛ́, nɛ nyɛ ààbɛ nɛ mot djɛ nyɛ yɛ ɛ. \v 17 É di'enek, nyɛ moo tin “ziibilii” é siiza étɛp nyel'ɛ. Nyɛy náá: “Bot ɛ di sa mɛsa pɛ daa saag'am ɔ, djas ɛ lɔɔ ɛpedɛ edee kat, dhi mam eegwyɛ nɛ za wak. \v 18 Mɛ paakosik pɛ daa saag'am, kɛlɛɛ nyɛ náá: Saag'am ee! Mɛ naasa mesyem sok bhwoob ɛ Zɛɛb, baasa nɛ nɔ. \v 19 Mɛ ààpakabaagoka náá, mɛ djóoaa mɔn'ɔ. Nɔɔŋa mɛ tyee wat dáa bot ɛ mɛsa mɔ.” \v 20 Nyɛ eezɛsik pɛ daa sɛɛg. \p «Dáa nyɛ nadi, nyɛ dinaa ba ɛtsetaɛpe nɛ ndjaŋ ɛ, sɛɛg eezɛbee mɔn, nyɛ ɛ́ boo gek nyɛ ghoŋ. Sɛɛg eezɛtɔ́ kaab, kɛbhoma nɛ nɛ, nyɛ eezɛbeedal nyɛ. \v 21 Mɔn eezɛke nɛ sɛɛg náá: “Saag'am, mɛ nasa mesyem sok bhwoob ɛ Zɛɛb, baasa nɛ nɔ. Mɛ ààbaagoka náá, mɛ djóoaa mɔn'ɔ.” \v 22 Wɔ gwaa sɛɛg zɛke nɛ bot ɛ mɛsa mɛ náá: “Lelka ɛzyɛ mɛ nɛ kaad na nyenyɔ-nyɔ. Betka nyɛ yɛ ɛ. Sɔmka nyɛ ghwooz e djin. Betka nyɛ mɛpapa. \v 23 Kɛ mɛtka mɔɔ ngɔmbɛ mena nawyel ɔ, da bi ɛ́ gó nyɛ, mena neesaka ɛbyoŋ, \v 24 etɛɛ náá, mɔn'am nadi ɛ́, nyɛ eezegwyɛ; nyɛ eegom. Nyɛ nadi ɛ́, nyɛ eewo; nyɛ eebatabelaa.” Mbɛɛ ɛbyoŋ ɛ́ boozɛkan.\fig |alt="Le fils perdu" src="DN00485b.tif" size="col" loc="au v20b si possible, ou juste apres" copy="Illustrations by Darwin Dunham, © United Bible Societies, 1989." ref="15.20-32"\fig* \p \v 25 «Esok tak, mɔn mɛgwyak mɛ nadi ɛ́, pɛ epyeeb. Dáa nyɛ ka bula ɛ, nyɛ moo kunaa nɛ ndjaŋ ɛ, nyɛ ka gwak ɛ́ dhok ɛ tap, kul nɛ ghom, nɛ mɛbɔl. \v 26 Nyɛ eezɛdjóo dhiiti kwom, zɛdji nyɛ náá: “Yenek ɛ́ yaa?” \v 27 Ye ɛ́ kwomenɔk ka bɔɔza nɛ nɛ náá: “Boo-mot, dhyeebɔ eebula. E di tak ɛ, soog ɛ́ boogó mɔɔ ngɔmbɛ mena nawyelka ɔ, etɛɛ náá, mɔn eebula nyel ɛnyɔɛpe.” \v 28 Mɔn mɛgwyak ɛ́ boobela ɛbuk, nyɛ eezɛbyen ɛni-niaa tɔ ndjaa. Ye ɛ́ sɛɛg kawyis kɛdjaala nɛ nɛ étɛp nyɛ neeni tɔ ndjaa. \v 29 Wɔ gwaa mɔn zɛbɔɔza nɛ sɛɛg náá: “Gwaka, mɛ moo ɛ́ nɛ zukamwaa nɛ membu mɛ di sa wɔ mɛsa tyee kwom ɛ. Mɛ ààbyen dhiiti lwomelɔ wat. Wɔ bee ɔ, wɔ dinaa ààpaakodjɛ mɛ djɛak ba mɔɔ ngɔmbɛ étɛp mɛ neesa ɛbyoŋ, bis nɛ bɛsɔ bam. \v 30 Beea, e di mɔn'ɔ nwyak ka bula ɔ, nyɛy mot naasaab elyak bɔ djas nɛ boa mɛzɔ ɔ, étɛp'ɛ, wɔ eebatalwom náá, bɛ gó nyɛ mɔɔ ngɔmbɛ mena nawyel ɔ.” \v 31 Ye ɛ́ sɛɛg ka lɛɛ nyɛ náá: “Mɔn'am ee! Menabɛl ɛ́ di mɛlu djas. Mɛ bee ɛ́ náá, esa ee mɛ di nɛ yɛ djas ɛ, ye ɛ́ yɔ. \v 32 Mena goka ɛ́ nɛ ɛsa tɛtɛ ɛbyoŋ, da mena ɛ́ myaala, etɛɛ náá, dhyeebɔ nwyak nadi ɛ́, nyɛ eezegwyɛ; nyɛ eegom. Nyɛ nadi ɛ́, nyɛ eewo ze; mos nyɛ eebelaa.”» \c 16 \s Kana ndɔmbɛ na mɛtselal \p \v 1 Yezu eezɛke nɛ bɛdjekel bɛ náá: «Dhiiti kum mot nadi ɛ́, nɛ ndɔmbɛ. Bot eezɛlɛɛ kum mot'enɔk náá, ndɔmbɛ yɛ ɛpesaab nyɛ esa. \v 2 Kukuma yɛ eezɛdjóo nyɛ, bhii tak nyɛ eezɛke nɛ nɛ náá: “Mɛ ɛpedyeebagwak embee menduk dum nɛ din ɛ lɔ. Pokobaŋa mɛ dáa wɔ di baal esa bam ɛ, etɛɛ náá, wɔ aanàkabaadi ndɔmbɛ yam.” \v 3 Ndɔmbɛ eezɛke tɔ lyemɛ met náá: “Mɛ sa dáa, dáa di náá, kukuma yam moo zɛɛdɛk ɛbaalel ɛ esa bɛ e mɛmbɔ mam'aak. Mam ɛ́ di ààbɛ nɛ ghwyil mɛsa mɛ epyeeb bak. Ebeeak nɛ sa mam sen. \v 4 Mɛ nɛ gu dáa mɛ aasa étɛp bot neemyaal mɛ tɔ mendjaa mɔɔ bhis kukuma yam aadis mɛ e mɛsa ɛ.” \v 5 Tin, nyɛy zokazɛdjóo mot nɛ mot nadi kola kukuma yɛ sonok ɔ. Nyɛ eezɛke nɛ mot ɛsok náá: “Wɔ ɔ nɛ kola kukuma yam edhen?” \v 6 Nyɛ eezɛbɔɔza náá: “Etondo bɛmul mɛ bhum oliv dhet.” Ndɔmbɛ zɛke nɛ mot'enɔk náá: “Lela ɛdisi, ba mɛkana mɔ, kwyala tɔ tak mɛkam-mɛtɛn.” \v 7 Bhis yenɔk nyɛ eebaake nɛ nyaa tak náá: “Ha wɔy, wɔ ɛ́ nɛ kola kukuma yam edhen?” Mot tak eezɛbɔɔza náá: “Eghuudɛ mɛbhisa dhet”. Ndɔmbɛ zɛke nɛ mot'enɔk náá: “Lela ɛdisi, ba mɛkana mɔ. Kwyala mɛkam-mɛtɛn nɛ mɛkam-mɛlɛl.” \v 8 Tin, kukuma zokazɛduwal mbee ndɔmbɛ yenɔk dum nɛ mɛsa mɛ etsoŋ nyɛ sa nɛ bot étɛp nyɛ needi ààbyenaa bhis nyɛ aasɔaa é mɛsa ɛ. Etɛɛ náá, bot ɛ bɔs'ak nɛ gu ɛkwyeel pak'ɔɔ dhaa dhaŋaa bot ɛ di kɛ tɔ gwyɛ ɔ.» \p \v 9 Yezu eebaazɛbil náá: «Deenek mam lɛɛ bin ɛ náá: Beyaka ɛsɔ nɛ mɛvu mɛ di kɔɔ bot kɔ bɔs'ak ɛ. Etɛɛ náá, e di mɛvu menek aadi náá, ye tokapɛ ɔ, Zɛɛb ɛ waamyaal náá, bi di tɔ ndjaŋ'ɛ di na kɔm-kɔm. \v 10 Mot di sosoob tɔ esa ee dem ɔ, mot tak ɛ waadi pe sosoob tɔ eboo esa. Mot aadi ààdi sosoob tɔ esa ee dem ɔ, nyɛ aanàkwaadi sosoob tɔ eboo esonok. \v 11 Yɛ bɛ náá, bi nabɛ ààgu ɛdi sosoob ɔ nɛ dáa bi nadi é be mɛvu mɛ mɛkɔŋ di kɔ bɔs'ak ɔ, ɛzɛ aadi nɛ ɛbwaalel nɛ nen, da bɛ ɛ́ djɛ bin tɛtɛ mɛvu? \v 12 Yɛ bɛ náá, bi nabɛ ààgu ɛdi sosoob dum nɛ esa e bɔɔ bɛsɔ bin ɔ, ɛzɛ aadjɛ bin embɛɛ esa ee nazekoobela bin ye ɛ́? \p \v 13 «E tok nɛ mot-mɛsa ngɔt aasa mɛsa mɛ ekukuma ebá. Deenek nyɛ waabhina ngɔt da nyɛ ɛ́ kwyɛl nwyak; nɛghu nyɛ waakɛ kwyɛl ɛsa mɛsa mɛ ngɔt, da nyɛ ɛ́ byen yii nwyak mot. Bi tok nɛ ghwyil ɛsa e di wat mɛsa mɛ Zɛɛb nɛ mɛsa mɛ epata.» \s Bɛdhiiti etɛp ee Yezu nadi lii ɛ \p \v 14 EFalizyɛ naagwak etɛp ee Yezu nadi lii ɛ djas. Bɛ ɛ́ boozɛni egɔ nyɛ etɛɛ náá, elyem bɔɔ naadyeebakwyɛl epata dhaa nyel. \v 15 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Bi ɛ́ bot ɛ di tela mɛnyel e mis mɛ bot náá, bi ɛ́ bot ɛ epiki. Guka náá, Zɛɛb nɛ gu ebhum elyem bin. Etɛɛ náá, esa ee bot di bee náá, ye ɛ́ eboo esonok ɛ, Zɛɛb bee ɛ náá, ye ɛ́ etɛp e gwyes e mis mɛ. \p \v 16 «Ɛwala ɛ etsi ɛ Moiiz nɛ ekwyala e bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb nabɔya, kɛsik é ghɛŋ ɛ Zaŋ nduuel-bot. Kana membu mɛ tak, Mbɛɛ Bhaadal Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb ɛpelɛɛel, mot nɛ mot goka ɛ́ nyɛ sa yɛ mɛghaaz étɛp ɛbela di tɔ tak. \v 17 Ye nakoozobɛ náá, gwoo nɛ bɔs ɛ́ nɛ ghwyil ɛsi yɔbɔ, ààbɛ nɛ tɛp. Yɛ kabɛ mɛkpa mɛ etsi ɔ, yɛ aanàkwaakodisaa-disak ba mɔɔ ɛkyɛ wat tɔ tak. \p \v 18 «Motom djas aabyen myɛl, da nyɛ ɛ́ kɛba dhiiti moma sis ɔ, motom tak sa ɛ́ ɛzɔ. Tin, motom aaba moma nazepɛɛaa e ɛbá ɔ, sa pe ɛ́, ɛzɔ.» \s Kana djel mot Lazaad, bɛ nɛ mot ekum \p \v 19 «Ye nabɛ ɛ́ nɛ dhiiti mot ekum. Mot ekum tak nabe-bɔt ɛ́ mbɛɛ ekaad bɛna-eboo-mɛtaŋ. Nyɛ nadidi ɛ tɔ mbɛɛ wolo ndjaa nɛ tɔ mɛvu. Nyɛ de-dɛ ɛ́ mbɛɛ edee bɛkuma ɛ bot nɛ boo mɛtaŋ dáa bot ɛ di tɔ mɛbyoŋ ɛ mɛlu djas. \v 20 Sok ɛniel ɛ ndjaŋ'ɛ, ye nabɛ ɛ́ nɛ dhiiti djel mot nadi é dje-dja si tin ɔ. Din ɛ mot tak nabɛ ɛ́ Lazaad. Nyɛ nabɛ ɛ́ nɛ mɛpyoŋ “kpeeeŋ” e nyel djas. \v 21 Djel mot'enɔk nabɛ ɛ́ nɛ gwyes ɛ dedɛ bɔɔ eghutu-ghutu edee nadi é kwyit e mesa mot ekum enɔk. Tin, bela náá, bɛbhyɛ nadi ezyɛ, zɛwyiiz mɛpyoŋ mɛ. \v 22 Tin, djel mot eezɛkpaa nɛ mɛsyee, gwyɛ. Efofop zokazɛnɔɔ nyɛ, kɛnɛɛg nyɛ é bhaaz ɛ Abalaam. Mot ekum zokabaazɛgwyɛ yɛ, nyɛ zokadelaa. \v 23 Nyɛ nadi ezuk ɛbuɛpe kɔ dɛl ɛ bot ɛ nazegwyɛ ɔ. Nyɛ ɛ́ boo zɛben mis, nyɛ kabee nɛ ɛtseta ɛ́, Abalaam zɛnɔɔ Lazaad e bhaaz'ɛ. \v 24 Bhii tak nyɛ eezɛbootsim: “Tata Abalaam! Geka mɛ ghoŋ. Lwoma Lazaad nyɛ duu djin tɔ mɛdii, bhii tak da nyɛ ɛ́ zɛtɔlal mɛ ɛtɔ́ ɛ tak kɔ djem. Etɛɛ náá, mɛ ɛpezuk ɛbuɛpe nɛ mɛgoo mɛ du'ak.” \v 25 Tin, Abalaam eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: “Mɔn'am, taala náá, wɔ naabela bɛtɛ nɛ ekum esok wɔ nabɛ, wɔ dinaa nɛ tsik ɛ. Yɛ kabɛ Lazaad ɔ, nyɛ nabɛ ɛ́ mot mezuk. E di nyɛ di wak'ak, nyɛ ɛpebela yɛ mɛnyɔ. Yɛ kabɛ wɔy ɔ, wɔ moo ɛ́ tɔ mezuk. \v 26 Baabela náá, ye ɛ́ nɛ boo guk na diidim pak'enaka. Deenek bot aakwyɛl ɛtsel, étɛp ɛzyɛ penek ɔ, nyɛ aanàkwak ɛtsaal dwoob. Baabela náá, bot aadi ee kwyɛl ɛdhaa, tɔ́ pɛ yii kyee ɔ, aanàkwaakwak pe.” \v 27 Mot ekum zokazɛke náá: “Tata, mɛ waab nɛ nɔ náá, wɔ kyeed Lazaad tɔ ndjaa saag'am, \v 28 penek, mɛ ɛ́ nɛ bɛdhyeeb ɛtɛn. Nyɛ kɛ ɛdul bɛ mɛlɔ e kaab náá, bɛ ɛzɛkɛzyɛ pɛ yak di mezuk.” \v 29 Abalaam eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: “Bɔɔ penek, bɛ ɛ́ nɛ etsi ɛ Moiiz nɛ bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb étɛp ɛdul ɛ bɛ mɛlɔ. Bɛ gwak mɛlyo mɔɔ.” \v 30 Mot ekum zɛke náá: “Tata Abalaam, yenek djas aanàkwaadjala! E nyɔ ɛ́ náá, mot dus tɔ bot ɛ nazegwyɛ ɔ, da nyɛ ɛ́ kɛlii nɛ nɔ ɔɔ, tin ɛ́ bɛ aaswoola mɛfulu mɔɔ nɛ tsɛɛtsɛ.” \v 31 Deenek Abalaam eebaazɛke nɛ nɛ náá: “Bɛ ɛ́ di ààkwyɛl ɛgwak Moiiz nɛ bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb ɔ, bɛ aanàkwaakomyaal mot ye nàkoo zo di mot dus tɔ bot ɛ nazegwyɛ ɔ.”» \c 17 \s Mesyem nɛ ɛpelak \p \v 1 Yezu eezɛke nɛ bɛdjekel bɛ náá: «Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, yɛ waadi nɛ mɛbɛk mɛ di náá, mot aanàkwaagwoob ɛ, mɛbɛk mɛ tak ɛ waasa náá, bot sa mesyem. Tin, saabɛgɔs ɛ́ náá, ha kpaa-ghoŋ nɛ mot aaka mɛbɛk menek ɔ. \v 2 Nɛ mbi mot deenek ye goka ɛ́ náá, bɛ tsel nyɛ boo ɛkok e tsuŋ, da bɛ ɛ́ lóo nyɛ tɔ boo dii mɛsɔn. Yɛ àànyɔ náá, nyɛ kwyesal ngɔt tɔ bɔɔ di dum koŋ nɛ nam ɔ tɔ mesyem. \v 3 Nyanka mis. \p «Mɔn nyoog ɛ syem nɛ nɔ ɔɔ, djóoa nyɛ, da wɔ ɛ́ dul nyɛ mɛlɔ nɛ lyem wat. Tin, nyɛ liig lyem ɔɔ, pela nyɛ. \v 4 Nyɛ sa wɔ ɛ́ embee esa dwoo wat esok etɛn nɛ ebá, nyɛ bubula esok djas, étɛp ɛzɛke nɛ nɔ náá: “Pela mɛ! Mɛ eegu ɛbiyo ɛ lam” ɔɔ, da wɔ ɛ́ pel nyɛ.» \s Ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb \p \v 5 Bot ɛ lwoma eezɛke nɛ Ghɛŋ náá: «Bila bis ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb.» \v 6 Deenek, Ghɛŋ eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Bi ɛ́ pe di ɛ́ di, é dum ɛ koŋ nɛ nam ɛbuɛpe dáa mɔɔ ndu le mutaad ɔ, pe bi ɛ waake nɛ ɛtsok ɛlak náá: “Disa ekaŋal bɔ wak. Tɔ́a, kɛbɛ nyel'ɔ tɔ dii mɛsɔn”, nyɛ waasa sa ɛkwosak ɛ lɔ kwyɛl ɛ.» \s Sa mot-mɛsa di egoka nɛ ɛsa ɛ \p \v 7 «Djhooka, pookogek dáa: Wɔ di nɛ mot-mɛsa mɛ di bɛ wɔ epyeeb nɛghu ɛbaal ɛ wɔ ɛsaa ɛ etaŋ ɔ, esok wɔ di é bee mot tak é bula pɛ ndjaa bhis mɛsa ɛ, wɔ nɛ ke nɛ nɛ náá: “Lela ɛzyɛ zɛdi kɔ mesa wɔ needɛ ee”? Ààbɛ! \v 8 Mɛ bee ɛ́ náá, nyɛ waake nɛ nɛ náá: “Djaaba mɛ edee, bhii tak da wɔ ɛ́ kɛgwyia, da wɔ ɛ́ swoola ekaad. Bhii tak da wɔ ɛ́ zɛlaa mɛ edee, mɛ needɛ. Bhis mam aasilal ɛdɛ edee nɛ mɛdii ɛ, wɔy ɛ́ nɛ ghwyil ɛka dɛ yɔ.” \v 9 Nyɛ tok nɛ tɛp ɛghaapɛɛ mot-mɛsa mɛ etɛɛ náá, nyɛ eesa mɛsa mɛ kukuma yɛ lwom nyɛ ɛ́. Ye tok deenek ee? \v 10 Ye ɛ́ tyee wat nɛ biyɔ pe. Esok bi aadi náá, bi eezesa mɛsa mɛ bi lwomaa náá, bi sa ɛ, keka náá: “Bis tok vaŋ bot ɛ mɛsa. Bis zo sa ɛ́, yii lwoma náá, bis sa ɛ.”» \s Yezu eetsik bot ɛ ɛbɛ́ ɛ zezam kam \p \v 11 Dáa Yezu nadi etɔ́ pɛ Yeluzalɛm ɛ, nyɛ nadhaŋ ɛ mbaka-mbaka é kpal pak kyee dɛl ɛ Samali nɛ Ghalile. \v 12 Dáa nyɛ natuula kɔ ɛbɛsɛɛ ɛ dɛl ɛ, wɔ gwaa bot ɛ ɛbɛ́ ɛ zezam kam zokazɛboma nɛ nɛ. Bɛ eezɛtyaa tetel ba ɛtsetaɛpe nɛ nɛ. \v 13 Bɛ moo tin é tsim náá: «Hyee Yezu, Ghɛŋ! Geka bis ghoŋ!» \v 14 Dáa Yezu nabee bɛ ɛ, nyɛ ɛ́ booke nɛ nɔɔ náá: «Tɔ́ka kɛlyaal mɛnyel men pɛ daa bɛghaa-Zɛɛb.» Dáa bɛ nadi bɛ dinaa etɔ́-tɔ́ak ɛ, bɛ naazɛtsak. \v 15 Mot ngɔt pak'ɔɔ zokabula pɛ bhis, é ɛduwal ɛ Zɛɛb nɛ etsim. \v 16 Nyɛ eezɛduma sok bhwoob ɛ Yezu mɛboŋ si, nyɛ eezɛghaapɛɛ Yezu. Ye kabela ɛ́ náá, mot tak nabɛ ɛ́ mot dɛl Samali. \v 17 Yezu eezɛke náá: «Bɔɔ bot kam djas eetsak, etsal é? Haa bak bot bɛtɛn nɛ bɛná moo wo? \v 18 Ye tok nɛ mot ngɔt pak'ɔɔ taala ɛbula étɛp ɛzɛghaapɛɛ Zɛɛb, yɛ di ààbɛ ndjoŋ'ak nyɛ ɛmet ɔɔ?» \v 19 Bhii tak Yezu eezɛke nɛ nɛ náá: «Wyɛla, da wɔ ɛ́ nɔɔ nyel'ɔ tɔ́. Ɛmyaal ɛ lɔ eetsik wɔ!» \s Ɛtuula ɛ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb \p \v 20 EFalizyɛ zokazɛdji Yezu náá: «Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb aazyɛ den?» Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb aanàkwaazyɛ, mis mɛ bot djas é bee. \v 21 Bot ɛ waake nɛ nen náá: “Beeka, ye ɛ́ wak,” nɛghu “Beeka yɛ di poon'enek!” E nyɔ ɛ́, bi gu náá, Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb ɛ́ e di bi di'enek.» \p \v 22 Bhii tak nyɛ eezɛke nɛ bɛdjekel náá: «Ɛwala ɛpezyɛ, ɛwala bi aadi nɛ gwyes ɛbee Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot, ye nàkoo zo bɛ beeaa ba dwoo wat ɛ. E ɛwala tak bi aanàkwaabee nyɛ. \v 23 Bɛ waalɛɛ bin náá: “Nyɛ ɛ́ wak,” nɛghu náá, “Nyɛ ɛ́ poon.” Deenek, sa mot ààtɔ́. Sa mot ààdu nɛ kaab. \v 24 Dáa ngwyes bhi di kas tɔ gwoo ɛ, djɛ gwyɛ tɔ gwoo djas ɛ, yɛ aadi ɛ́ deenek e dwoo Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot. \v 25 Ɛsok nɛ etɛp binek nɛ sɛɛ, ye goka ɛ́ náá, Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot pookozuk ɛbuɛpe, da bot ɛ́ di kɔ bɔs'ak mos'aak ɛ pookoswonal nyɛ. \v 26 Dáa ye nasael é ghɛŋ ɛ Noe ɛ, yɛ aabaazosael deenek e dwoo Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot. \v 27 Eghɛŋ tak bot nadi edɛ edee nɛ dɛ mɛnyok. Bɛ nadi eba mɛba nɛ ɛkɛdjɛ bɔɔ bɔɔ é mɛba, kɛyaka nɛ dwoo Noe nani tɔ boo elɛɛd ɛ. Bhii tak, boo bhyoŋ nazyɛ, wɔ gwaa ye zɛdesal bɔɔ djas, bɔɔ djas gwyɛ. \v 28 Yɛ aadi ɛ́, tyee é ghɛŋ ɛ Lɔt. Eghɛŋ tak, bot nadi edɛ edee nɛ dɛ mɛnyok. Bɛ nadi ebɔmsa esa bɔɔ nɛ bɔm yii bɛsɔ bɔɔ. Bɛ nadi ebɛ epyeeb nɛ ɛsum ɛ mendjaa. \v 29 Tin, dwoo Lɔt nadus kɔ dɛl ɛ Sodɔm ɛ, ye nabɛ ɛ́ Zɛɛb naakwyital bhi ma du, nɛ pup na góo-góo kɔ dɛl, bot djas zokagwyɛ. \v 30 Yɛ aabaazosael ɛ deenek é dwoo Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot aalyaal nyel e mis mɛ bot ɛ. \p \v 31 «E dwoo tak, mot aadi e di di pɛ ko tɔ ndjaŋ'ɛ, da nyɛ ɛ́ ka lik ɛsa bɛ pɛ si tɔ ndjaŋ ɔ, nyɛ tok nɛ ghwyil ɛbaasul étɛp ɛzɛnɔɔ esa ee nyɛ lik pɛ si ɛ. Tyee wat nɛ mot aadi tɔ pyeeb ɔ: Nyɛ aanàkwaabaabela ghwyil ɛsik pɛ ndjaŋ'ɛ. \v 32 Taalaka sa nasɛɛ nɛ mwaa Lɔt ɛ! \v 33 Mot aasuu ɛkwyɛɛg ɛ tsik'ɛ ɔ, nyɛ waasu tsik'ɛ. Mot aakwyɛl ɛsu tsik'ɛ ɔ, waabaal tsik'ɛ. \v 34 Mɛ lɛɛ bin ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, e pum tak, bot ɛbá waadjaasi goŋ wat. Ngɔt ɛ waanɔŋaa; nwyak ngɔt likaa. \v 35 Boa ɛbá aadi ɛ́, é dum tɔ bwak wat. Ngɔt ɛ waanɔŋaa; nwyak ngɔt likaa. [ \v 36 Bot ɛbá ɛ waadi tɔ pyeeb. Ngɔt ɛ waanɔŋaa; nwyak ngɔt likaa.]» \v 37 Bɛdjekel bɛ zokazɛdji nyɛ náá: «Ghɛŋ, etɛp binek djas aasael pɛ yaa sum di?» Wɔ gwaa nyɛ zɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Esok bi aadi é bee mɛbɛk é kii tɔ gwoo ɛ, keka náá, muu tit ɛ́ tin.» \c 18 \s Kana kus moma nɛ tetɛp \p \v 1 Bhii tak Yezu eebaazɛlii nɛ nɔɔ tɔ kana yak étɛp nyɛ neelyo bɛ náá, bɛ goka ɛ́ náá, bɛ gheedjaala mɛlu djas, ààbula bhis. \v 2 Nyɛ eezɛke náá: «Pɛ kɔ dhiiti ghaada wat, ye nabɛ ɛ́ nɛ dhiiti tetɛp ngɔt nadi náá, etɛp e Zɛɛb, ààgwyak nyɛy ɔ. Nyɛ nabɛ ɛ́ ààkobem ba nɛ mot. \v 3 Kɔ dɛl ɛ tak, ye nabɛ ɛ́ nɛ dhiiti kus moma nadi é pyap ɛzyɛ pɛ dáa tetɛp tak é zɛkeke nɛ nɛ náá: “Pɛ́ɛa mɛ tɛp bis di nɛ yɛ bis nɛ bot bak'aak,” etɛɛ náá, nyɛ nadi é gu náá, nyɛ ɛ́ nɛ gham. \v 4 E mɛkɛn, tetɛp nadi byen. Deenek nyɛ eezɛke tɔ lyemɛ náá: “Yɛ ko bɛ náá, mɛ ààkaab Zɛɛb ɔ, baadi náá, mam ààbis bot ɔ, \v 5 dáa ye di náá, kus moma yak ɛpemyel mɛ ɛ, ye goka ɛ́ mɛ pɛ́ɛ tɛp'ɛ étɛp nyɛ neekat ɛpyap wak.”» \v 6 Bhii tak Ghɛŋ eezɛbaabil náá: «Gwakeka dáa mbee tetɛp tak nalii ɛ́. \v 7 Tin, Zɛɛb tok nɛ ghwyil ɛkwyee bot ɛ nyɛ nazesɛ́ɛ ɔ, bot ɛ tak ɛ di ewaab esonok pɛ daa lɛ mwos nɛ pum ɔ. Nyɛ aanàkwaakwyee bɛ? \v 8 Mɛ lɛɛ bin ɛ tsɛɛtsɛ náá: Nyɛ waalel ɛkwyee bin kaab dum nɛ ghamen. Tin, esok Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot aazyɛ ɛ́, nyɛ waazɛbela bot ɛ di dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ kɔ bɔs'ak ee?» \s Kana Falizyɛ bɛ nɛ nɔŋel epata e lapo \p \v 9 Yezu eebaazɛlɛɛ kana kɔ ɛsu ɛ bot ɛ di bun náá, bɛ ɛ́ bot ɛ epiki, da bɛ ɛ́ kadyamal ɛ́ bɔn nyɛɛg bɔɔ ɔ. Nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: \v 10 «Bot ɛbá naazɛbyet pɛ kok Ndjaa-ebuwa kɛdjaala; ngɔt nadi ɛ́ Falizyɛ, dhiiti kadi ɛ́ nɔŋel epata e lapo. \v 11 Falizyɛ eezɛtyaa e yɛ di, nyɛ moo djaala náá: “Hee, Zɛɛb! Mɛ eeduwal wɔ, etɛɛ náá, mɛ tok dáa bɛdhiiti bot: bɛ ɛ́ bot ɛ djii, embee bot, bot ɛ mɛzɔ. Mɛ ɛpeduwal wɔ, etɛɛ náá, mɛ tok dáa nɔŋel epata e lapo di'ak. \v 12 Mam tsi edee ɛ́, esok ebá tɔ yenga wat. Mɛ nɛ djɛ wɔ endiyal kam bam.” \v 13 Nɔŋel epata e lapo natyaa ye ɛ́ ba ɛtsetaɛpe. Nyɛy ààben mis pɛ ɛko. Nyɛ eekɛl mɛmbɔ kɔ lo. Nyɛy náá: “Iyeee, Zɛɛb, wɔy ààkogek mɛ ghoŋ e? Mam mot mesyem.”» \v 14 Yezu ɛ́ boozɛke náá: «Nɔŋel epata e lapo naka sik ɛ́, Zɛɛb eezɛpel mesyem mɛ, ààbɛ Falizyɛ. Étɛp tak ɛ́ di náá, mot ɛ ghɛɛ nyel ɔ, Zɛɛb ɛ waasiil nyɛ. Mot ɛ siila ɔ, Zɛɛb ɛ́ bin nyɛ.» \s Yezu ɛpesɛɛ bɔɔ dhyeeb mɛtel \p \v 15 Bot naazyɛ nɛ bɔɔ tɔlɔɔ bɔɔ pɛ dáa Yezu étɛp nyɛ neekɛl mɛmbɔ kɔ lɔɔ. Tyee bɛdjekel nakabee deenek ɛ, bɛ naazɛbhɛm bɛ. \v 16 Tin, Yezu eezɛke náá, bɔɔ tɔlɔɔ tiila pɛ nyɛ nadi ɛ́: «Betka bɔɔ dhyeeb bɛ zyɛ pɛ daa lam. Sa bi ààlu bɛ, etɛɛ náá, Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb ɛ́ yii bot ɛ di dáa bɔɔ dhyeeb ɔ. \v 17 Tsɛɛtsɛ nɛ tsɛɛtsɛ, mɛ lɛɛ bin ɛ náá: Mot ɛ di ààmyaal Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb dáa mɔɔ dhyeeb ɔ, nyɛ aanàkwaani tɔ tak.» \s Mot ekum \p \v 18 Dhiiti kukuma eYuda ngɔt zokazɛdji Yezu náá: «Mbɛɛ lyoel, mɛ goka nɛ ɛsa dáa étɛp mɛ neebela tsik na kɔm-kɔm?» \v 19 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Étɛp yé wɔ di djóo mɛ mbɛɛ lyoel? Ye tok nɛ mbɛɛ mot kɔ bɔs'ak bhis Zɛɛb nyɛy nyɛ ɛmet. \v 20 Wɔ nɛ gu etsi djas: “Sa wɔ ààsa mɛzɔ. Sa wɔ ààgó mot. Sa wɔ ààdjii sa mot. Sa wɔ ààlɛɛ elɛŋ e etsal dum nɛ sɔ mot. Duwala soog nɛ nyoog\f + \fr 18.20 \fr*\xt Ɛwy 20.12-16; Dɛt 5.16-20\xt*\f*.”» \v 21 Mot'enɔk eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Etsi binek djas mɛ nɛ duwal yɛ, kana edhɔma bam, kɛkum dwoo pan mos'ak.» \v 22 Bhis Yezu nagwak nyɛ ɛ́, nyɛ eezɛke nɛ nɛ náá: «E zokalik ɛ́ wɔ sa sa wat: kɛbɔmsa esa bɔ djas, da wɔ ɛ́ nɔɔ epata e tak, djɛ bɛdjel ɛ bot. Tin, wɔ waabela mɛvu tɔ gwoo, bhii tak da wɔ ɛ́ zɛdu mɛ.» \v 23 Dáa mot mɛvu menɔk nagwak deenek ɛ, ye nabɛ ɛ́ mɛkpa menek naatek nyɛ nyel na wɔyɔŋ, etɛɛ náá, nyɛ nadi ɛ́, nɛ mɛvu ɛbuɛpe. \v 24 Dáa Yezu nabee náá, lyem mot mɛvu menɔk nabɛ ɛ́, ye naakpaŋ ɛ, nyɛ ɛ́ boozɛke náá: «E kɔɔla nɛ bot ɛ di nɛ ekum ɔ, bɛ ni tɔ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb! \v 25 Ɛlyel náá, boo yaaga kyee bɔs bɛsyɛ di ààbɛ nɛ mɛdii ɛ dhaa tɔ ba mɔɔ ɛlen ɛ dhɔɔ, baadhaa-dhaŋa mɛlyel nɛ mot mɛvu étɛp nyɛ neeni tɔ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb.» \v 26 Bot ɛ nadi gwak nyɛ moo tin é ke pak'ɔɔ náá: «Yɛ bɛ deenek ɔ, ɛzɛ aabela tsik?» \v 27 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Sa di náá, bot aanàkwak ɛ, Zɛɛb aanàkwaakat yɛ.» \v 28 Wɔ gwaa Pyɛɛd ke náá: «Gwyáka, bis eezebet djas étɛp ɛdu ɛ wɔ.» \v 29 Yezu ɛ́ boolɛɛ bɛ náá: «Tsɛɛtsɛ nɛ tsɛɛtsɛ, mɛ lɛɛ bin ɛ náá: Mot ɛ bet ndjaŋ'ɛ, nɛghu myɛl, nɛghu bɔn nyɛɛg, nɛghu sɛɛg, nɛ nyɛɛg, nyɛ baabet bɔɔ bɛ étɛp ɛ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb ɔ, \v 30 nyɛ waabela bɛtɛ nɛ bot binɔk é mɛwala mak. Dɔɔ nɛ tɔ tsik aazyɛ bhis'aak, nyɛ waabela tsik na kɔm-kɔm.» \s Moo ɛ́ tyee esok elɛl, Yezu di lɛɛ ɛsyee nɛ gom ɛ lɛ ɛ \p \v 31 Dhiiti dwoo, Yezu zokanɔɔ bɛdjekel kam nɛ bɛbá, e bhaaz'ɛ. Nyɛy nɛ nɔɔ náá: «Gwakeka! Mena moo tɔ́ pɛ Yeluzalɛm. Penek ɛ yɛ aadjala djas bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb nazekwyal dum nɛ Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot ɛ. \v 32 Nyɛ waaseebaa é mɛmbɔ mɛ bot ɛ di ààbɛ bot ɛ́ mbyak eYuda ɔ. Bot binɔk aadek nyɛ, lee nyɛ, nɛ ɛsɛɛ ɛ́ nyɛ mɛtel. \v 33 Bɛ waanyuu nyɛ nɛ eghwyɛs. Bhii tak, bɛ waagó nyɛ. Mɛlu mɛlɛl bhii tak, nyɛ waagom.» \v 34 Ghuna bɛdjekel kadi ɛ́, ààgu sa wat tɔ etɛp ee nyɛ nadi é ke ɛ. Ye nadi nɛ nɔɔ syela. Bɛ nadi ɛ́, ààgu sa Yezu nalii ɛ. \s Yezu eetsik mot edhim pɛ Yeliko \p \v 35 Dáa Yezu nabɛ náá, bɛ moo kunaa nɛ Yeliko ɛ, ghuna dhiiti mot na edhim nadi ɛ́, ndiindil e ngwoob gba. Nyɛ nadi ɛ́, mot engwyeebel. \v 36 Nyɛ eezɛgwak ɛtap ɛ zukamwaa nɛ mot eezyɛ pɛ kyee nyɛ nadi ɛ́, wɔ gwaa nyɛ zɛdji sa nadi dhaŋ ɛ. \v 37 Bɛ zɛlɛɛ nyɛ náá: «Ye ɛ́ Yezu, mot Nazalɛt, ɛ di dhaa tin.» \v 38 Wɔ gwaa nyɛ zɛtsim náá: «Yezu, Mɔɔ Dhavid, geka mɛ ghoŋ!» \v 39 Bɛtɛɛ nɛ bot ɛ nadi kɛpɛ sok ɔ moo tin é bhɛm nyɛ, nɛ é lyak nyɛ, étɛp nyɛ needi gwyem. Tin, nyɛ eebaazɛloogal gwood ɛlyelɛpe: «Mɔɔ Dhavid, geka mɛ ghoŋ!» \v 40 Yezu eezɛtyaa. Bhii tak, nyɛ eezɛlwom náá, bɛ zyɛ nɛ nɛ daa lɛ. Dáa mot edhim binɔk natiila pɛ Yezu nadi ɛ́, Yezu eezɛdji nyɛ náá: \v 41 «Wɔ kwyɛl náá, mɛ sa wɔ yé?» Mot edhim binɔk eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Ghɛŋ, mɛ kwyɛl ɛ náá, mis mam baabɛŋel!» \v 42 Yezu zɛke nɛ nɛ náá: «Beea, ɛmyaal ɛ lɔ eetsik wɔ.» \v 43 É di'enek wat, mis mɛ eezɛbɛŋel. Bhii tak, nyɛ moo du Yezu é duwal Zɛɛb. Dáa ɛdhuu ɛ bot ɛ nadi tinaak ɔ djas nabee deenek ɛ, bɔɔ djas naduwal Zɛɛb. \c 19 \s Yezu bɛ nɛ Zasye \p \v 1 Bhis nyɛ natuula kɔ dɛl ɛ Yeliko, Yezu eezɛkpaa tɔ́ pɛ yii kyee dɛl. \v 2 Kɔ dɛl ɛ tak, ye nabɛ ɛ́ nɛ dhiiti mot, din ɛ lɛ nabɛ ɛ́ Zasye. Nyɛ nadi ɛ́, kukuma bɛnɔŋel ɛ epata ee elapo, nyɛ nadi ɛ́, mot ekum. \v 3 Nyɛ nadi esuu ɛbee Yezu, saabɛgɔs kabɛ ɛ́ náá, nyɛ nadi ɛ́ ɛwulalɛpe. Nyɛ nabɛ ɛ́ ààbɛ nɛ tyee nyɛ bee Yezu, etɛɛ náá, bot nadi ɛ́ ɛbuɛpe. \v 4 Tin, nyɛ ɛ́ boozɛwyis kaab tɔ pɛ sok kɛgo kɔ mɔɔ le sikomood, etɛɛ náá, Yezu ɛ dhaa tin ɔɔ, nyɛ neebee nyɛ. \v 5 Dáa Yezu nakum é di'enek ɛ, nyɛ zɛben mis pɛ ɛko, nyɛ ɛ́ boolɛɛ nɛ Zasye náá: «Lela ɛsul Zasye, etɛɛ náá, ye goka ɛ́ náá, mos, mɛ sulal tɔ ndjaŋ'ɔ.» \v 6 Tin, wɔ gwaa Zasye zɛsul kɔ le kaab ɛ kaab. Bhii tak, nyɛ eekɛdisi bɛ nɛ Yezu tɔ ndjaŋ'ɛ nɛ mɛmyaala ɛbuɛpe tɔ lyem. \v 7 Dáa bot nabee deenek ɛ, bot naadyeebalii ɛbiyoɛpe kɔ ɛsu ɛ Yezu étɛp tak. Bɛ nadi ekeke ɛ náá: «Mot tak eetɔ́, kɛdi tɔ ndjaa mot na mbee dék!» \v 8 Zasye eezɛwyɛl sok bhwoob ɛ Yezu, nyɛ eezɛke, nɛ nɛ náá: «Ghɛŋ, gwaka. Mɛ waakaa mɛvu mam ekyee ebá. Kyee wat mɛ waadjɛ bɛdjel ɛ bot, yɛ bɛ náá, mɛ naanɔɔ epata e mot, dhaa yii mɛ nawaagoka nɛ ɛnɔŋ ɛ, mɛ waabulal nyɛ mɛtaŋ mɛ mɛnɔŋ ɛ́ esok ená.» \v 9 Tin, Yezu eezɛke nɛ nɛ náá: «Dwoo pan mos'ak, tsik eeni tɔ ndjaŋ'ak, etɛɛ náá, wɔy pe ɛ́ dha ɛ Abalaam. \v 10 Etɛɛ náá, Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot nazyɛ ɛ́, zɛsaa nɛ tsik bot djas nazewo ze ɔ.» \s Kana mɛdhɛɛb mɛ lɔaad \p \v 11 Yezu eebaazɛlɛɛ dhiiti kana dum nɛ bot ɛ nadi é gwak nyɛ ɔ. Nyɛ nadi ɛ́, nyɛ eezekunaa nɛ Yeluzalɛm. Bot nadi é gek ɛ́ náá, Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb eezekɔ nɛ ɛtuula. \v 12 Tin, Yezu eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Mot ngɔt nabyel du wat nɛ bɛkuma ɛ bot ɔ zokazɛtɔ́ mɛdjoŋ pɛ dhiiti dɛl ɛtsetaɛpe nɛ dɛl ɛ lɛ étɛp nyɛ neekɛ djɛaa boo mɛkoozi. Bhii tak nyɛ zɛbula pɛ dɛl ɛ lɛ. \v 13 Ɛsok nɛ nyɛ nɛ tɔ́, nyɛ eezɛdjóo bot ɛ mɛsa mɛ kam, lik bɛ mot nɛ mot ɛdhɛɛb ɛ lɔɔd wat nadi nɛ boo mɛtaŋ ɛ. Bhii tak nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: “Likeka é liig mɛmbɔ nɛ epata bak, kɛkum dwoo mɛ aaboo bul ɛ.” \v 14 Tin, kaa bela náá, bot ɛ dɛl ɛ lɛ nadi bhina nyɛ. Wɔ gwaa bɛ zɛlwom bot nyɛy ààgu, étɛp bot ɛ tak neekɛ lɛɛ náá: “Bis ààpakwyɛl náá, mot'enɔk di mɛkoozi mis.” \v 15 Saabɛgɔs nɛ nɔɔ, ye naka swaala náá, bɛ naabatadjɛ nyɛ boo mɛkoozi. Bhii tak nyɛ eezɛsik pɛ dɛl ɛ lɛ. Dáa nyɛ nakakum ɛ, wɔ gwaa nyɛ zɛdjóo bot ɛ mɛsa mɛ nyɛ nadjɛ bɛ epata ɔ, étɛp nyɛ needji bɛ bim epata ee nakala kɔ yii nyɛ nalik bɛ nɛ yɛ étɛp ɛliig ɛ mɛmbɔ ɛ. \v 16 Mot ɛsok eezɛzyɛ, nyɛy nɛ nɛ náá: “Kukuma, mɛ eebela mɛdhɛɛb mɛ lɔɔd kam kɔ yii wɔ nalik mɛ nɛ ye ɛ́.” \v 17 Mɛkoozi eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: “Ɛnyɔɛpe! Wɔ ɛ́ mbɛɛ mot-mɛsa. Dáa ye di náá, wɔ kɛ tɔ etsoŋ dum nɛ bɔɔ esonok ɛ, mɛ eedil wɔ kɔ bóó mɛkoozi mɛ lɛt eghaada kam.” \v 18 Mot nadi du bhis koŋ mot ɛsok ɔ eezɛzyɛ yɛ. Nyɛ eezɛke nɛ kukuma yɛ náá: “Kukuma, mɛ eebela mɛdhɛɛb mɛ lɔɔd mɛtɛn kɔ yii wɔ nalik mɛ nɛ yɛ ɛ.” \v 19 Mɛkoozi eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: “Ɛnyɔɛpe wɔy, mɛ eedil wɔ kɔ bóó mɛkoozi mɛ lɛt eghaada etɛn.” \v 20 Nwyak dhiiti mot-mɛsa eezɛzyɛ. Nyɛ eezɛke nɛ kukuma yɛ náá: “Kukuma, beea ɛdhɛɛb ɛ lɔɔd wɔ nalik mɛ nɛ yɛ ɛ. Mɛ ààpabe. Mɛ kwom ye ɛ́ syela tɔ pes kaad. \v 21 Etɛɛ náá, mɛ di ɛ́, nɛ bwoo nɛ nɔ. Wɔy ɛ́ mot ngɔt di náá, wɔ ɛ́ nɛ biyo dhaa tyɛ. Wɔ nɛ dyeebanɔɔ dɔɔ nɛ sa di náá, wɔ ààpakwom ɛ. Wɔ nɛ tɔ́ tɔ epyeeb e baa, kɛnɔɔ edee bɔɔ, ààbɛ náá, wɔy ɛ́ nabɛ yɛ.” \v 22 É di'enek, kukuma yɛ boobɔɔza nɛ nɛ náá: “Mbee mot-mɛsa, beta náá, mɛ pɛ́ɛ wɔ nɛ mɛkpa mɔ ɛmet. Wɔ nadi egu náá, mam dyeebabɔ́k esa ee dɛk ɛ́ tɔ epyeeb mɛ di ààbɛ ɛ. \v 23 Ha wɔ di àànɔɔ epata bam, kɛwa tɔ eboo mendjaa mɛ di ebaal epata ee bot ɛ, étɛp yé? Pe bula mɛ bula ɛ, mɛ eezɛbelaa, mɛ zɛbela bɛdhiiti epata eezekala kɔ yii mɛ nalik ɛ.” \v 24 Bhii tak nyɛ eezɛke nɛ bot ɛ nadi tin ɔ náá: “Dɛkeka nyɛ ɛdhɛɛb ɛ lɔɔd ee nyɛ di nɛ yɛ enek, da bi ɛ́ djɛ mot bela kam kɔ yii mɛ nadjɛ nyɛ ɛ́.” \v 25 Bot ɛ tak eezɛbɔɔza nɛ kukuma tak náá: “Kukuma, nyɛy moo ɛ́ nɛ mɛdhɛɛb mɛ lɔɔd kam!” \v 26 Kukuma eebaazɛbɔɔza náá: “Mɛ lɛɛ bin ɛ náá, ye ɛ́ pɛ dáa bot djas aadi nɛ batsa ɔ bɛ aabil étɛp ye neebu. Tin, mot aakadi toto ààbɛ nɛ sonok ɔ, bɛ waadɛk nyɛ dɔɔ nɛ eghutu-ghutu nyɛ lik nɛ yɛ ɛ. \v 27 Yɛ kabɛ bot ɛ di bhina mɛ ɔ, bot ɛ nadi ààkwyɛl náá, mɛ di mɛkoozi ɔ, dhaaka nɛ nɔɔ wak, da bi ɛ́ tsak bɛ e mis mam.”» \s Yezu eetɔ́ pɛ Yeluzalɛm \p \v 28 Bhis bɛ nalii deenek ɛ, Yezu eezɛbyet tɔ́ pɛ Yeluzalɛm. Nyɛy pɛ sok lɔɔg mɛdhuu mɛ bot. \v 29 Dáa bɛ nadi, bɛ moo é kunaa nɛ mɛl mɛ Bhɛtfaze nɛ Bhetani ɛ, e ngwoob Ɛtsok ɛ pyeeb oliv. Tin, Yezu eezɛlwom bɛdjekel bɛ bɛbá. \v 30 Nyɛy nɛ nɔɔ náá: «Tɔ́ka kɔ dɛl ɛ di pɛ sok enek. Tuula bi aatuula kɔ dɛl ɛ, bi ɛ́ waabee mɔɔ swooz an tiŋela, nyɛ nabɛ ɛ́, nyɛ di náá, mot dinaa ààpaago kɔ lɛ ɔ. Tiika nyɛ, da bi ɛ́ zyɛ mɛ nɛ nɛ wak. \v 31 Mot ɛ́ dji bin náá: “Bi tii nyɛ étɛp yé ɔ?” Lɛɛka nyɛ náá: “Ye ɛ́ Ghɛŋ ɛ́ di nɛ gwyes tak.”» \p \v 32 Bhii tak, bot ɛ nalwomaa ɔ eezɛtɔ́, bɛ kakɛbela esonok djas ɛ́ dáa Yezu nazolɛɛ bɛ ɛ. \v 33 Dáa bɛ nakadi etii mɔɔ swooz an tak ɛ, bɛ nakuma tak eezɛdji bɛ náá: «Bi tii mɔɔ swooz an étɛp yé?» \v 34 Wɔ gwaa bɛ zɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Ye ɛ́ ghɛŋ ɛ́ di nɛ gwyes tak.» \v 35 Bɛ eezɛtii mɔɔ swooz an tak. Tin, bɛ eezɛtɔ́ nɛ nɛ pɛ daa Yezu. Bhii tak bɛ eezɛdja endjookuwa bɔɔ kɔ koŋ mɔɔ swooz an tak. Tin, bɛ eezɛgel Yezu kɔ lɛ. \v 36 Dáa bɛ nadi bɔɔ ekɛ, bɛ moo tin edja endjookuwa bɔɔ gba ɛ gba. \v 37 Dáa bɛ nadi, bɛ moo kunaa nɛ Yeluzalɛm ɛ, bɛ nadhaŋ ɛ́ pɛ ze di esul Ɛtsok ɛ pyeeb oliv ɛ, mɛdhuu mɛ bɛdjekel moo tin eduwal Zɛɛb ɛlyelɛpe dum nɛ endem e mɛbwala mɛ bɛ nadi ebee ɛ. \v 38 Bɛ nakeke ɛ́ náá: «Zɛɛb sɛɛ Mɛkoozi mɛ di ezyɛ nɛ din ɛ Ghɛŋ ɔ mɛtel. Egwyem tɔ gwoo dɔɔ nɛ duma nɛ Zɛɛb!» \p \v 39 Bɛdhiiti eFalizyɛ nadi tɔ mɛdhuu mɛ bot binɔk ɔ zokake nɛ Yezu náá: «Lyoel, lyaka bɛdjekel bɔ náá, bɛ di gwyem.» \v 40 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Beeka, mɛ lɛɛ bin náá, bɔɔ bɛ diyal enuub bɔɔ di gwyem ɔ, mɛkok ɛ waatsim e diɔɔ.» \s Yezu ɛpedje kɔ ɛsu ɛ dɛl ɛ Yeluzalɛm \p \v 41 Dáa Yezu nakum e bhaaz ghaada ɛ, beea nyɛ nabee Yeluzalɛm ɛ, Yezu zokadje kɔ ɛsu ɛ dɛl ɛ tak. \v 42 Nyɛy náá: «Yɛ pe bɛ ɛ́ di náá, dɔɔ nɛ wɔy pe ɛpegu dwoo ɛlak mos dáa ye di egoka nɛ ɛsaa étɛp ɛbela egwyem ɔ. Saabɛgɔs nɛ ye kasa étɛp náá, nenak e moo ɛ́ syela e mis mɔɔ. \v 43 Etɛɛ náá, mɛlu mɛ bot ɛ di bhina wɔ ɔ, aasum boo peeb étɛp ɛzɛlumela nɛ nɔ ɛpezyɛ. Bɛ waakaal wɔ kuku ɛbwak. Bhii tak, bɛ ɛ́ kɛmaadɔ tɔ dhiiti tuma. \v 44 Bɛ waasii wɔ, bi nɛ bot bɔ. Bɛ aanàkwaalik wɔ ɛkok ɛwat kɛla kɔ sɔ, etɛɛ náá, wɔ nabɛ ɛ́ ààsiiza ɛwala Zɛɛb nazɛkwyee wɔ ɛ.» \s Yezu eesɔ bot ɛ di bɔmsa esa pɛ tɔ kok Ndjaa-ebuwa ɔ \p \v 45 Wɔ gwaa Yezu zɛni tɔ kok Ndjaa-ebuwa, nyɛ eezɛni é sɔ bot ɛ nadi bɔmsa esa bɔɔ tɔ tak ɔ. \v 46 Nyɛy nɛ bot ɛ tak náá: «Pɛ tɔ ekwyala Zɛɛb lɛɛ ɛ náá: “Ndjaŋ'am aadjóoaa ɛ́ ndjaa mendjaala mɛ eYuda.” Yɛ kabɛ biyɔ ɔ, bi zeliig yɛ, ye di zɛɛga bot ɛ djii\f + \fr 19.46 \fr*\xt Eza 56.7; Zel 7.11\xt*\f*.» \p \v 47 Mɛlu djas Yezu nadi lelyo bot tɔ kok Ndjaa-ebuwa. Tin, eboo bɛghaa-Zɛɛb, nɛ bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi, zɛnɔɔ bɛdhil ɛ bot ɛ dɛl nadi esaa dáa bɛ sa étɛp bɛ neegó Yezu. \v 48 Deenek bɛ nabɛ ɛ́ ààgu dáa bɛ nawaa di ye goka nɛ ɛsa ɛ. Etɛɛ náá, bot djas nadi kwyɛl ɛgwak mɛlyo mɛ ɛbuɛpe. \c 20 \s Ghwyil mɛbwala ɛ Yezu dus wo? \p \v 1 Dhiiti dwoo, Yezu nadi djɛ bot mɛlyo tɔ kok Ndjaa-ebuwa. Nyɛ nadi lɛɛ bɛ Mbɛɛ Bhaadal ɛ Zɛɛb. Eboo bɛghaa-Zɛɛb, nɛ bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi, zɛnɔɔ bɛpaa ɛ eYuda, zokazɛtuula é di'enek. \v 2 Bɛ eezɛdji Yezu náá: «Kɔ eghɛŋ zɛ wɔ di esa etɛp binek? Ɛzɛ djɛ wɔ ghwyil ɛsa deenek?» \v 3 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Mɛ pookodji bin kiya wat. Bi ɛ bɔɔza mɛ ɔ, ye ɛ́ mɛ ka lɛɛ bin étɛp yé mɛ di nɛ ghwyil ɛsa esesɛɛ bak. \v 4 Ɛzɛ nadhis Zaŋ, nyɛ zɛduu bot Zɛɛb? Ye nabɛ ɛ́ Zɛɛb ohoo ye nabɛ ɛ́ mot?» \v 5 É di'enek, bɛ moo tin ɛ́, é sɔs pak'ɔɔ. Bɔɔ náá: «Mena ɛ ke nenak náá: “Ye ɛ́ Zɛɛb” ɔ, nyɛ ɛ́ waadji mena náá: “Étɛp yé bi nadi ààmyaal Zaŋ?” \v 6 Mena ɛ ka keka náá: “Ye ɛ́ bot ɛ nadhis nyɔ” ɔ, mɛdhuu mɛ bot bak djas ɛ́ waasaa ɛgó mena nɛ mɛkok. Etɛɛ náá, bɔɔ djas nɛ myaal náá, Zaŋ nabɛ ɛ́ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb.» \v 7 Bɛ ɛ́ boozɛbɔɔza nɛ Yezu náá: «Bisɔ ààgu mot nalwom nyɛ náá, nyɛ zɛduu bot Zɛɛb ɔ.» \v 8 Tin, Yezu ɛ́ boozɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Dɔɔ nɛ mam pe mam aanàkwaalɛɛ bin kɔ eghɛŋ e zɛ mɛ di esa esesɛɛ bak ɔ.» \s Kana bot ɛ mɛsa bɛ na mbee elyem di ebaal pyeeb vin ɔ \p \v 9 Bhii tak, Yezu zɛlii nɛ ɛdhuu ɛ bot binɔk tɔ kana náá: «Dhiiti mot ngɔt naabɛ pyeeb ekel e di djɛ bhum vin ɛ. Bhii tak, nyɛ eezɛkola yɛ nɛ bot ɛ di gu mɛsa mɛ vin ɔ étɛp bɛ neesa mɛsa tɔ tak. Nyɛ eezɛnɔɔ nyel, tɔ́ mɛdjoŋ, kɛbɔya pɛ dhiiti dɛl. \v 10 Tin, yɛ wum ɔ, da nyɛ ɛ́ lwom dhiiti mot-mɛsa mɛ étɛp bɛ djɛ nyɛ yɛ bim tɔ yii bɛ aabela ɛ. Mbu epyeeb e tak di wum ɛ, eezɛkum. Wɔ gwaa nakuma pyeeb zokazɛlwom mot ngɔt di sa mɛsa daa lɛ ɔ pɛ dáa bot ɛ nyɛ nalik nɛ pyeebɛ ɔ, étɛp bɛ needjɛ nyɛ yɛ pak vin bɛ bela ɛ. É di'enek, wɔ gwaa bot ɛ nalik nɛ pyeeb ɔ mɛt mot tak, duma nyɛ e nyel nɛ mɛbin, bhii tak swaal nyɛ mɛmbɔ toto. \v 11 Bhis mot sok, nakuma pyeeb baazɛlwom dhiiti mot di esa mɛsa pɛ daa lɛ ɔ, nyɛ eezɛtɔ́ pɛ daa lɔɔ tɔ pyeeb, bɛ eezɛnyuu nyɛ, zɛnyek nyɛ ɛbiyoɛpe. \v 12 Yak kɔkɔ tyee esok elɛl, nakuma pyeeb eebaazɛlwom nwyak mot, bɔɔ duma nyɛ e nyel nɛ mɛbin, wus nyɛ pɛ kel. \v 13 Nakuma pyeeb eezɛdji náá: “Mɛ sa dáa? Mɛ aaka kyeed ɛ́, sim mɔn'am ngɔt mɛ dyeebakwyɛl ɔ. Tin, mɛ bee ɛ náá, bɛ waakaab nyɛ.” \v 14 Dáa bot ɛ di sa mɛsa tɔ pyeebɛ nabee mɔn'enɔk ɛ, bɔɔ náá: “Yawee! Beeka mot aalik nɛ mɛvu mak djas ɔ! Dhaaka, mena góka nyɛ. Tin, mɛvu mak aadi ɛ́, yenabɛlka.” \v 15 Wɔ gwaa bɛ zɛmɛt nyɛ, mwas nyɛ bhis pyeeb vin, gó nyɛ.» \p Tin, Yezu eezɛdji bɛ náá: «É di'enek, nakuma pyeeb goka nɛ ɛsa yé? Nyɛ eebil náá: \v 16 Nyɛ waazyɛ, da nyɛ ɛ́ gó bot ɛ nadi sa mɛsa tɔ pyeebɛ ɔ. Bhii tak da nyɛ ɛ́ nɔɔ pyeeb, djɛ nɛ bot ɛsis.» Bhis bot nagwak deenek ɛ, bɛ ɛ́ boozɛke náá: «Ààbɛ! Yenek aanàkwaasael.» \v 17 Bhii tak Yezu eezɛliig mis, gwyák bɛ. Nyɛy nɛ nɔɔ náá: «Mɛkpa mɛ di kwyala tɔ mɛkana'aak kwyɛl ɛlɛɛ yé \q1 “Ɛkok ee bɛzumel mwas ɛ, \q1 moo ɛ́ ɛkok di epyet ndjaŋ ɛ\f + \fr 20.17 \fr*\xt Mɛd 118.22\xt*\f*”? \m \v 18 Mot aaduma kɔ ɛkok ɛ tak ɔ, nyɛ waabik ekyes ekyes. Yɛ kabɛ náá, ɛkok ɛ ka kwyit kɔ mot ɔ, yenɔk mot aatwaalel ɛ́ twaalela.» \s Etuud e lapo nɛ Sezaad \p \v 19 Tin, bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi, nɛ eboo bɛghaa-Zɛɛb nadi esaa mɛpek étɛp bɛ neemɛt Yezu e di tak wat. Etɛɛ náá, bɛ nabɛ ɛ́, é gu náá, Yezu nalɛɛ kana tak ɛ́, kɔ ɛsu ɛ lɔɔ. Tin, bɛ nadi kaab ɛ́ ɛdhuu ɛ bot ɛ nadi tin ɔ. \v 20 Bɛ moo tin ebɔŋal Yezu. É di'enek, wɔ gwaa, bɛ zɛdhis bɛdhiiti bot ɛ nadi sa mɛpek náá, bɛ ɛ́ bɛdhil ɛ bot ɔ. Bot ɛ tak nazyɛ ɛ́ étɛp ɛzɛ lóo Yezu pɛ ɛko, da ɛ́ bwood nyɛ pɛ kyɛ nɛ dhiiti vaŋ kiya, étɛp bɛ neebela lo mɛsɔ mɛ di kwyesal nyɛ ndjɛ sɔs e mis mɛ kukuma dɛl ɔ. \v 21 Bɛ ɛ́ boozɛke nɛ nɛ náá: «Lyoel, bis nɛ gu náá, etɛp ee wɔ di lɛɛ ɛ, ye ɛ́ tsɛɛtsɛ. Wɔy ààpɛ́ɛ tɛp mot djhak. Wɔy lyo ɛ, sa Zɛɛb kwyɛl ɛ, nɛ lyem epiki. \v 22 Tinaak, lɛɛa bis, etsi lɛɛ ɛ́ náá, epata e lapo tuudaa ɛ́ nɛ Sezaad ee?» \v 23 Tin, Yezu eezɛgu mɛpek mɔɔ. Bhii tak nyɛ ɛ́ booke nɛ nɔɔ náá: \v 24 «Dhaaka mɛ nɛ falanga wat, étɛp mɛ neebee. Bɛ eezɛzyɛ nyɛ nɛ falanga wat. Yezu eezɛdji bɛ náá: bhwoob di sɔna kɔ falanga yak ɛ wak bhwoob zɛ? Ye ɛ́ ekwyala din ɛ ɛzɛ di kɔ tak?» Bot binɔk eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Ye ɛ́ bhwoob nɛ din ɛ Sezaad.» \v 25 Bhii tak, Yezu eebaazɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Djɛka Sezaad sa di yɛ Sezaad ɛ; da bi ɛ́ djɛ Zɛɛb sa di yɛ Zɛɛb ɛ.» \v 26 Kɔkɔ ɛyala ɛ Yezu nayala ɛ, nabɛ ɛ́, ye naalyel nɛ nɔɔ náá, bɛ bela mɛsɔ̌ mɛ nyɛ aabela ndjɛ e tak ɛ. Etɛɛ náá, gwaka bɛ nagwak deenek ɛ, ye nabɛ ɛ́ bɛ nadiaa djoka nyɛ ɛlyelɛpe, tin, bɛ eezɛdi gwyem. \s Kiya dum nɛ tɛp ɛgom bhis ɛsyee \p \v 27 Bɛdhiiti bot tɔ lɔɔg eSaduseɛ zokazyɛ pɛ dáa Yezu zɛdji nyɛ dhiiti kiya. ESaduseɛ, bot ɛ nadi eke náá, bhis ɛsyee, mot aanàkwaabaagom ɔ, \v 28 bɔɔ nɛ Yezu náá: «Lyoel, mɛkana mɛ Moiiz lɛɛ náá: “Yɛ bɛ náá, mɔn nyɛɛg dhiiti mot ɛ gwyɛ, ààlik mɔn ɔ, ye goka ɛ́ náá, mɔn nyɛɛg lik ɔ, ba kus myɛl étɛp nyɛ neekwyiida mɔn nyɛɛg gwyɛ ààlik bɔn ɔ.” \v 29 Ghuna tɔ mɔ bot binɔk, bɛ nabɛ ɛ́ bɛtɛn nɛ bɛbá. Mɔn mɛgwyak zɛba, nyɛ eezɛkpaa nɛ mɛsyee, gwyɛ, nyɛ ààpakalik mɔn. \v 30 Mot nabɔɔba mɔn mɛgwyak ɔ, nyɛ eeba kus. \v 31 Tin, nyɛ eebaakpaa nɛ mɛsyee, gwyɛ, ààlik bɔn. Bhii tak, nwyak tak eebaazɛnɔɔ moma tak, ye zokabaasael ɛ́ tyee wat nɛ bot ɛ naba moma tak sok ɔ, zɛnɔɔ zwaabel lɔɔg. É di'enek, bɔɔ djas bɛtɛn nɛ bɛbá kadi ɛ́, ààbya nɛ moma yenɔk. \v 32 Bhis bɔɔ djas, moma eezɛbaagwyɛ yɛ pe. \v 33 Esok bot aagom bhis ɛsyee ɛ, moma yenɔk aakadi mwaa zɛ tɔ bɔɔ bɛtɛn nɛ bɛbá? Etɛɛ náá, bɔɔ djas nabɛ ɛ́ botom bɛ.» \v 34 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Mɛba ɛ́, étɛp botom nɛ boa di kɔ bɔs'ak mos'aak. \v 35 Tin, guka náá: Botom nɛ boa aabela mbyok ɛgom bhis ɛsyee, da bɛ ɛ́ kɛdi pɛ kyee dik na bes ɔ, bɛ aakadi ɛ́, botom nɛ boa di ààbael ɔ. \v 36 Bɛ aanàkwaakabaagwyɛ, bɛ aakadi ɛ́ dáa efofop. Bɛ ɛ́ bɔɔ Zɛɛb, etɛɛ náá, bɛ eezedhaa ɛsyee, kɛbela tsik. \v 37 Moiiz naalɛɛ popoopwon náá: Bot ɛ nazegwyɛ ɔ waagom. Nyɛ nalɛɛ deenek ɛ́ tɔ ekwyala ee di kaada tɛp ɛkpak nadi é gel ààdyak ɛ. Nyɛ nadjóo Ghɛŋ ɛ́: “Zɛɛb ɛ Abalaam, yɛ Izak, nɛ yɛ Zakɔɔb.”» \v 38 Yezu naabil náá: «Zɛɛb tok Zɛɛb bot ɛ zegwyɛ ɔ. Nyɛ ɛ́ Zɛɛb bot ɛ di nɛ tsik ɔ, etɛɛ náá, ye ɛ́, étɛp'ɛ ɛ, bot djas di nɛ tsik.» \v 39 Wɔ gwaa bɛdhiiti bɛghaa mɛkana mɛ etsi nadi tin ɔ zokake nɛ Yezu náá: «Lyoel, wɔ eedyeebalii ɛnyɔɛpe.» \v 40 Deenek, bɛ nabɛ ɛ́ ààbɛ nɛ ghwyil ɛdji nyɛ bɛdhiiti mɛkiya. \s Mɛsia nɛ Dhavid \p \v 41 Tin, Yezu eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Dum nɛ yé bot di ke náá, Mɛsia ɛ́ dha ɛ Dhavid? \v 42 Etɛɛ náá, ye ɛ́ Dhavid nyɛ ɛmet ɛ nalɛɛ tɔ Mɛkana mɛ Mɛdjeeb náá: \q1 “Ghɛŋ Zɛɛb nake nɛ Ghɛŋ'am ɛ náá: \q1 Dha disi pɛ mbɔ eghɛŋ bam. \q1 \v 43 Mɛ waanɛɛg bot ɛ mɛbhuka mɔ \q1 bɛ di esa ee mɛbɔ mɔ aanyal ɛ\f + \fr 20.43 \fr*\xt Mɛd 110.1\xt*\f*.” \m \v 44 Yɛ bɛ náá, Dhavid nyɛ ɛmet naadjóo nyɛ “Ghɛŋ” ɔ, ha e yaa tyɛ Mɛsia aakabaadi dha ɛ Dhavid?» \s Yezu eedul bot mɛlɔ dum nɛ bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi \p \v 45 Dáa zukamwaa nɛ mot nadi tin ɛ nadi é gwak nyɛ ɛ́, Yezu eezɛke nɛ bɛdjekel bɛ náá: \v 46 «Kyeeka bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi, bot ɛ di kwyɛl ɛ kɛ tɔ bot nɛ ewolo ekaad naboo mɛtaŋ é ɛlyaala mɛnyel étɛp bɛ needuwalaa nɛ swosaa é edi ee bot di sɛɛga ɛbuɛpe ɔ. Bɛ dyeebakwyɛl ɛdi ɛ́ kɔ mɛbhóó mɛ di pɛ ɛsok ɛ tɔ mendjaa mɛ mendjaala mɛ eYuda nɛ tɔ e di e mɛbyoŋ. \v 47 Bɔɔ dyeebadi é dɛk bɛkus ɛ boa esa tɔ mendjaa mɔɔ. Tɔ mɛkɔŋ mɔɔ, bɛ nɛ kwyɛl ɛdul ɛ mendjaala na kpɔkɔlɔm. Epɛ́ɛ bɔɔ aadi ɛ́, ɛlyelɛpe.» \c 21 \s Falanga djel kus moma nadjɛ ɛ \p \v 1 Yezu zokazɛben lo, nyɛ moo tin é bee dáa bɛkum ɛ bot nadi ezɛduwal Zɛɛb nɛ epata tɔ ɛbɔɔl ɛ, nanɛɛga kɔ ɛbɛsɛɛ ɛ kok Ndjaa-ebuwa étɛp tak ɛ. \v 2 Nyɛ eezɛbee dhiiti djel kus moma eezyɛ, zɛlóo yɛ tɔ ɛbɔɔl. Tin, nyɛ eezɛwa yɛ bɔɔ efalanga ebá, ààkokoka-koka nɛ pata mot bɔm sonok wat ɛ. \v 3 Dáa Yezu nabee deenek ɛ, nyɛ ɛ́ booke náá: «Tsɛɛtsɛ nɛ tsɛɛtsɛ, mɛ lɛɛ bin ɛ náá: Djel kus moma yak eelóo tɔ ɛbɔɔl dhaa yii bot djas lóo tɔ ɛbɔɔl ɛlak ɛ. \v 4 Etɛɛ náá, bot ɛ djɛ wak djas'aak, djɛ ɛ́ eghutu-ghutu. Yɛ kabɛ djel kus moma ɔɔ, nyɛ djɛ ɛkwom ɛ lɛ djas.» \s Yezu eelɛɛ náá, Ndjaa-ebuwa ɛ́ waawaazel \p \v 5 Bɛdhiiti bot nadi esɔs dum nɛ zumal kok Ndjaa-ebuwa, dáa ye nasumel nɛ mbɛɛ mɛkok ɛ, zɛnɔɔ esa e bot nakadjɛ Zɛɛb ɛ. Tin, Yezu eezɛke náá: \v 6 «Dwoo ɛpezyɛ, dwoo yɛ aabɛ náá, yɛ ààka baalik é di'ak ɛkok ɛwat kɛla kɔ sɔ ɛkok tɔ ndjaa bi di bee'enek; etɛɛ náá, djas aadi ɛ́, bik, waazel, see e bɔs.» \s Ghoŋ nɛ tsik mezuk \p \v 7 Bɛdjekel bɛ eezɛdji Yezu náá: «Lyoel! Lɛɛa bis, esesɛɛ binek ɛ aasael den. Lyaala bis endem e bis aagwyak náá, esesɛɛ binek moo kɔ nɛ ɛsɛɛ ɛ.» \v 8 Nyɛ eezɛbɔɔza náá: «Tselalka, nàbetka náá, bɛ kɔɔ bin etɛɛ náá, bot ɛbuɛpe waazezyɛ nɛ din ɛ lam. Mot nɛ mot ɛ waalɛɛ náá: “Ye ɛ́ mam ɛ di Mɛsia.” Bɛ aake náá: “Ɛlu ɛ tak eezedjala.” Sa bi ààdu bɛ. \v 9 Esok bi aadi bi moo gwak lɛŋ mɛɛb, nɛ ɛbyen nɛ lek ekukuma ɛ napwakeka, ye goka ɛ́ yenek ko sɛɛ ɛsok, guka náá, yenek aanàkwaaleedi ɛsi ɛ bɔs.» \p \v 10 Yezu baazɛke náá: «Mbyak ngɔt ɛ waalumela dɛɛb nɛ dhiiti dhaad mbyak. Ɛyoŋ ɛwat ɛ waalumela dɛɛb nɛ dhiiti ɛyoŋ. \v 11 Bɔs ɛ waaboo dheegel ɛlyelɛpe. Edi-nɛ-edi, pwom nɛ gum, bot djas ɛ waagwak bwoo e di baabee edjema nɛ epela tɔ gwoo ɔ. \p \v 12 «Ɛsok nɛ esesɛɛ binek nɛ sael, bi ɛ waakɛ mɛtaa, bi ɛ waakɛ waaa tɔ tsik mezuk, bi ɛ waakɛkaaa étɛp bɛ neekɛ pɛ́ɛ bin tɔ mendjaa mɛ mendjaala mɛ eYuda, bi ɛ waakɛ mɛtaa e membok, bi ɛ waakɛ pɛ́ɛaa dáa bɛmɛkoozi nɛ ekukuma kɔ ɛsu ɛ lam. \v 13 Yenek djas aasael étɛp bi neebela ze ɛkɛlɛɛ bot sa bi di gu dum nɛ nam ɛ. \v 14 Tin, guka náá, bi di nɛ lyem wat, sa mot aabem ba nɛ dáa bi aakɛtaŋal ɛ. \v 15 Mam mɛ ɛmet, mɛ waadjɛ bin mɛkpa nɛ etsoŋ. Tin, bot ɛ bi aadi nɛ tɛp nɛ nɔɔ aanàkwaakwak ɛkwyesal ɛ bin, nɛ dupal mɛkpa min. \v 16 Bot aaka bin ɔ yɛ aadi ɛ́, bɛsɛɛg bin, nɛ bɛnyɛɛg bin, zɛnɔɔ bɔn nyɛɛg bin, nɛ bɛsɔ bin dɔɔ nɛ bot ɛ mɛbyel min. Bɛtɛɛ nɛ bot pak'en ɛ waadiyalaa e membok mɛ na kɔm-kɔm. \p \v 17 «Bot djas ɛ waabhina bin kɔ ɛsu ɛ lam. \v 18 Tin, yɛ aanàkwaadi nɛ ko bhoo wat e elo bin aako diib. \v 19 Go pyetka pɛ yebɔ kyee ɛlyelɛpe, etɛɛ náá, deenek ɛ́ bi aatsik mɛnyel min.» \s Yezu eelɛɛ náá, Yeluzalɛm ɛ waawaazel \p \v 20 «Esok bi aabee náá, mɛdhuu mɛ esodja eezɛkaal Yeluzalɛm. Tin, bi ɛ́ nɛ ghwyil ɛka gu náá: Ye ka lik ɛ́ batsa Yeluzalɛm neewaazel! \v 21 É di'enek, bot aadi pɛ kyee dik Yude ɔ, goka ɛ́, nɛ kaab tɔ́ tɔ mɛtsok. Bot aadi kɔ ghaada Yeluzalɛm ɔ, goka ɛ́ nɛ ɛdus tin, tɔ́ ɛtsetaɛpe. Bot aadi pɛ tɔ epɛt e ɛwala ɛlenek ɔ, ààgoka nɛ sik, tɔ́ pɛ tɔ ghaada. \v 22 Etɛɛ náá, yɛ aadi ɛ́, dwoo Zɛɛb aazɛpɛ́ɛ bot ɛ, ye ɛ́ dwoo ekwyala djas aabela mɛsuk mɛ tak. \v 23 Ha kpaa-ghoŋ dwoo tak nɛ boa aadi nɛ mɛbum ɔ, nɛ bot aadi nɛ bɔn e mɛbel ɔ. Etɛɛ náá, boo mezuk ɛ waadi dwoo tak kɔ bɔs. Bot ɛbuɛpe waagu ɛbuk ɛ Zɛɛb kɔ ghaada tak. \v 24 Bot ɛ tak ɛ waagóaa nɛ epɛl. Bɛdhiiti ɛ naamɛtaa, tɔ́aa nɛ nɔɔ tyee ekwom kɔ mɛl djas. Tin, Yeluzalɛm ɛ waazɛnyalaa nɛ bot ɛ di ààbɛ bot ɛ mbyak eYuda ɔ. Bɛ waasa deenek, kɛkum dwoo Zɛɛb nadjɛ bɛ ɛ́ aaboo si ɛ.» \s Ɛzyɛ ɛ́ Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot \p \v 25 «Bot ɛ waabee edjema nɛ epela tɔ gwyes, tɔ ngɔn, tɔ ekwyikwyen. Pɛ si, membyak djas ɛ waadi nɛ boo ba nɛ kɛŋ, di bɛ aagwak ghuu nɛ ɛbee boo mɛbhyeeb tɔ boo dii mɛsɔn ɔ. \v 26 Dwoo nɛ ngɔn nɛ ekwyikwyen ɛ waadheegel nɛ ghwyil ɛ Zɛɛb. Bhii tak, bɛtɛ nɛ bot ɛ waagwyɛ nɛ bwoo esiiza e etɛp aaboo tuula kɔ bɔs djas ɛ. \v 27 É di'enek, bɛ waabee Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot é zyɛ tɔ eguud. Nyɛ waazyɛ nɛ ghwyil nɛ mɛkas mɛ djas. \v 28 Dwoo etɛp binek ɛ aakan ɛ, tyaaka, pyetka pɛ yebɔ kyee, etɛɛ náá, Zɛɛb moo zɛpɛk bin e ekwom.» \s Kana le fiigh \p \v 29 Bhii tak Yezu eezɛlɛɛ bɛ kana yak: «Pokobeeka mbek le fiigh nɛ bɛdhiiti ele djas. \v 30 É sok bi di bee náá, eka e bes moo kan ɛkwyil e tak ɛ, guka náá, mbu ele di wum ɛ moo eezekunaa. \v 31 Tyɛ wat nɛ biyɔ pe, esok bi aabee endem binek moo nyen ɛ, guka náá, Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb moo ɛ́ ye zekunaa. \v 32 Tsɛɛtsɛ nɛ tsɛɛtsɛ, mɛ lɛɛ bin ɛ náá: Bot ɛ kɔkɔ membu mak aanàkwaasi, esonok ee mɛ di elɛɛ djas ɛ, ààsael.» \v 33 Yezu naake náá: «Gwoo nɛ bɔs ɛ waasi, ghuna yam mɛkpa aanàkwaasi.» \s Étɛp yé bot di egoka nɛ ɛnyan ɛ mis \p \v 34 «Bi ɛ́ gheedi nɛ etsoŋ, sa bi ààpul ebhum e elyem bin gwyes, nɛ dek mɛnyok e mɛbyoŋ, dɔɔ nɛ étɛp ɛwyiib esa e bɔs'ak. Deenek, dwoo Zɛɛb aazyɛ zɛpɛ́ɛ bot ɛ, yɛ aatuula bin ɛ́ zaka. \v 35 Yɛ aazyɛ dáa ɛwyet. Yɛ deenek ɛ́ yɛ aatuula bot ɛ bɔs djas zaka. \v 36 Nyanka mis. Gheedjaalaka Zɛɛb mɛlu djas. Deenek ɛ́ bi aabela ghwyil ɛmaad ɛ lyem dum nɛ etɛp ee di zyɛ yenek. Da bi ɛ́ tyaa tetel sok bhwoob Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot.» \p \v 37 É mwos Yezu nadi elelyo bot pɛ tɔ kok Ndjaa-ebuwa, é pum nyɛ katetɔ́, kɛdja si ɛ kɔ ɛtsok ɛ pyeeb oliv. \v 38 Tin, tɔ bɛmɛlem djas bot ɛ dɛl ka zyɛ tɔ kok Ndjaa-ebuwa, zɛgwak nyɛ é lelyo mɛlyo mɛ Zɛɛb. \c 22 \s Ekukuma é boob étɛp ɛ Yezu \p \v 1 Ɛbyoŋ ɛ emapa di ààbɛ nɛ leviid, di djóoaa Pak ɛ, nabɛ ɛ́ eezekunaa. \v 2 Eboo bɛghaa-Zɛɛb nɛ bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi nadi esaa mɛpek étɛp bɛ neemɛt Yezu etɛɛ náá, bɛ neegó nyɛ. Tin, bɛ nadi ekaab zukamwaa nɛ mot nadi tin ɔ. \s Yudas moo ɛ́ tsat nyɛ aaka Yezu é mɛmbɔ mɛ ekukuma \p \v 3 Tin, Satan eezɛni tɔ bum lyem ɛ Yudas Iskaliɔt nadi ngɔt tɔ bɛdjekel ɛ Yezu ɔ. \v 4 Yudas nazɛtɔ́ pɛ dáa eboo bɛghaa-Zɛɛb nɛ bot ɛ di kɔ elo e bɛbaalel ɛ kok Ndjaa-ebuwa ɔ, étɛp nyɛ neekɛka bɛ Yezu. \v 5 Tin, bot ɛ di kɔ elo e bɛghaa-Zɛɛb ɔ naadyeebamyaala. Wɔ gwaa bɛ zɛkɛk Yudas epata. \v 6 Yudas eezɛmyaal, nyɛ moo tin é saa mɛpek mɛ nyɛ kabɛ Yezu gha tɔ syaab e kaab náá, mɛdhuu mɛ bot ɛzɛgu. \s Yezu eelwom bɛ koobal ɛbyoŋ ɛ Pak \p \v 7 E dwoo ɛbyoŋ ɛ emapa di ààbɛ nɛ leviid ɛ, dwoo bɔɔ ebhata e Pak di tsakaa ɛ, eezɛkum. \v 8 Yezu eezɛkyeed Pyɛɛd bɛ nɛ Zaŋ pɛ sok. Nyɛy nɛ nɔɔ náá: «Tɔ́ka, kɛkoobalka mena edee e ɛbyoŋ ɛ Pak.» \v 9 Tin, bɛ eezɛdji Yezu náá: «Wɔ kwyɛl náá, bis kɛkoobal wɔ di mena aadɛka edee e ɛbyoŋ ɛ Pak wo?» \v 10 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Gwakeka, esok bi aakum kɔ dɛl ɛ, bi ɛ waaboma nɛ dhiiti mot nɛ bhe mɛdii kɔ lo. Duka nyɛ. \v 11 E di nyɛ aadjɛl ɔ, lɛɛka nakuma ndjaa náá: “Lyoel ke ɛ́, bis dji wɔ náá, ndjaa nyɛ aadɛ ɛbyoŋ ɛ Pak tɔ tak bɛ nɛ bɛdjekel bɛ ɛ, wo ee?” \v 12 Tin, nyɛ waalyaal bin pɛ ɛko ɛ ndjaa boo dhɛŋ koobela nɛ esa djas tɔ tak. Tin ɛ́ bi aasa esesɛɛ e ɛbyoŋ ɛ Pak.» \v 13 Bɛdjekel eezɛtɔ́ pɛ dɛl ɛ tak. Bɛ ka bela djas ɛ dáa Yezu nalɛɛ bɛ ɛ. Bhii tak, bɛ eezɛni é ɛkoobal ɛbyoŋ ɛ Pak. \s Nyel nɛ ghiya ɛ Yezu: kɔminyɔŋ \p \v 14 Dáa ɛwala tak nakadjala ɛ, Yezu eezɛdi kɔ mesa bɛ nɛ bot ɛ lwoma. \v 15 Nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Mɛ bɛ ɛ́ mɛ eedyeebakwyɛl náá, mena dɛka ɛbyoŋ ɛ Pak'ak é di wat, ɛsok nɛ náá, mɛ zuk! \v 16 Etɛɛ náá, ye goka ɛ́ mɛ lɛɛ bin náá, mɛ aanàkabaadɛ ɛbyoŋ ɛlak, kana mos, kɛyaka nɛ dwoo ɛsuk ɛ tak aabela lo tɔ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb ɛ. Tin, mɛ waabaadɛ.» \v 17 Nyɛ eezɛnɔɔ bɛɛlɛ nadi nɛ vin tɔ tak ɛ. Bhii tak, nyɛ eezɛghaapɛɛ Zɛɛb, nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Nɔɔka bɛɛlɛ vin'ak. Kaaka yɛ pak'en, da bi ɛ́ dɛ, \v 18 etɛɛ náá, egoka ɛ́, mɛ lɛɛ bin, náá, kana mos, kɛyaka nɛ dwoo Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb aazyɛ ɛ, mɛ aanàkabaadɛ mɛnyok mɛ vin.» \v 19 Bhii tak nyɛ eezɛnɔɔ mapa, baazɛghaapɛɛ Zɛɛb tɔ mendjaala, bhii tak, nyɛ eezɛpyak yɛ, nɔɔ yɛ, djɛ bɛdjekel bɛ. Nyɛy nɛ nɔɔ náá: «Yak ɛ́ nyel'am zekaaa kɔ ɛsu ɛ len ɛ, gheesesaka deenek étɛp bi neetetaala mɛ.» \v 20 Nyɛ eebaazɛdjɛ bɛ bɛɛlɛ tak wat bhis dek. Nyɛy nɛ nɔɔ náá: «Bɛɛlɛ yak ɛ bɛɛlɛ ɛbhɛŋ ɛ na bes nɛ Zɛɛb, ɛbhɛŋ ɛ kwyalel nɛ ghiya yam see kɔ ɛsu ɛ len ɛ. \v 21 Tin, guka náá, mot aaka mɛ ɛ wak, bis nɛ nɛ ɛ́ kɔ mesa yak! \v 22 Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot ɛ waagwyɛ, dáa Zɛɛb nazekoobalɛ ɛ. Tinaak, ha kpaa-ghoŋ nɛ mot aakɛka nyɛ ɔ!» \v 23 Tin, bɛdjekel moo tin é djinel pak'ɔɔ náá, nwyak mot pak'ɔɔ aakɛka Yezu. \s Ye ɛ́ ɛzɛ di boo-mot? \p \v 24 Bɛdjekel ɛ Yezu moo tin é be mɛso pak'ɔɔ, etɛɛ náá, bɛ nadi kwyɛl ɛgu náá, ɛzɛ di dhil mot pak'ɔɔ. \v 25 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Bɛmɛkoozi mɛ bɔs'ak di ààkwyɛl Zɛɛb ɔ djas ɛpekɛ tyee wakoko kɔ lɔɔ. Bot ɛ di nyal bɛ ɔ djóoaa ɛ́, bot ɛ enɛm esa. \v 26 Tin, yebɔ yɛ ààgoka nɛ ɛdi ɛ́ deenek. Etɛɛ náá, pɛ yibɔ, mot di boo-mot ɔ, goka nɛ di tɔ bɛsɔ ɛ́, dáa mɔɔ dhyeeb. Deenek, mot ɛ kwyɛl ɛdi dhil mot ɔ, goka ɛ́ nɛ di mot-mɛsa mɛ bɔɔ bɛsɔ. \v 27 Etɛɛ náá, ɛzɛ di boo-mot? Ye ɛ́ mot di kɔ mesa ɔ, ohoo mot di be bɛsɔ ɔ? Ye ɛ́ mot di kɔ mesa ɔ, etsal e? Beeka mam ɛ́ tɔ len tyee mot di sa bin mɛsa ɔ! \v 28 Bi ɛ́ bot ɛ nadi mɛlu djas e ngwoobam tɔ mbee mɛbhowal ɔ. \v 29 Tyɛ wat nɛ dáa Saag'am nadjɛ mɛ Ɛyoŋ ɛ lɛ ɛ, tyɛ tak wat mɛ ɛpedjɛ bin Ɛyoŋ ɛ tak. \v 30 Bi ɛ waadɛ edee nɛ mɛdii kɔ mesa yam, tɔ Ɛyoŋ ɛ lam. Bi ɛ waadi kɔ mɛbhóó mɛ mɛkoozi mam étɛp bi neepɛ́ɛ membyak kam nɛ ebá Yisalaɛl.» \s Yezu eelɛɛ Pyɛɛd náá, nyɛ waaswonal nyɛ \p \v 31 Yezu eezɛke náá: «Simɔŋ, Simɔŋ, gwaka! Satan bɛ ɛ́, nyɛ eebela ze étɛp ɛsyaal ɛ wɔ dáa bhum di syaalaa tɔ zyaagal étɛp ɛdis ezeeza ɛ. \v 32 Tin, ye bɛ ɛ́, mɛ eedjaala étɛp'ɔ, e kaab náá, ɛdum ɛ wɔ di dum koŋ nɛ Zɛɛb ɛzɛkɛwyii. Tin, bula wɔ aabula daa lam ɛ, djɛaa bɔn nyoog ghwyil.» \v 33 Pyɛɛd eezɛke nɛ Yezu náá: «Ghɛŋ, e di mɛ di'ak, mɛ eezemyaal ɛtɔ́ membok, nɛghu ɛsyee menabɛl.» \v 34 Wɔ gwaa Yezu zɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Beta mɛ lɛɛ wɔ, Pyɛɛd, sa di tsɛɛtsɛ ɛ: E pum'ak mos, ɛsok nɛ bɛkuu nɛ kɔk esok ebá, yɛ aabela wóó zeswonal mɛ esok elɛl.» \s Ngwyɛ epata, kpa, nɛ pɛl \p \v 35 Bhii tak Yezu eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Esok mɛ nalwom bin bi kɛ ɛsa mɛsa, toto ààbɛ nɛ ekpa, àànɔɔ ngwyɛ epata, àànɔɔ ekoko, ye nabɛ ɛ́ sa wat nasu bin e?» Bɔɔ náá: «Ààbɛ. Bis nabɛ ɛ́ ààsu sa wat.» \v 36 Deenek nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Nenak e tokapɛ deenek, ye moo ɛ́ náá, ye goka ɛ́ náá, mot di nɛ ngwyɛ epata bɛ ɔ, nɔɔ yɛ. Tyɛ wat nɛ mot di nɛ kpa ɔ, nɔɔ kpaɛ, dɔɔ nɛ mot di ààbɛ nɛ pɛl ɔ, goka ɛ́ nɛ ɛbɔmsa ndjookuwa yɛ étɛp ɛkɛbɔm pɛl. \v 37 Etɛɛ náá, nɛ tsɛɛtsɛ betka mɛ lɛɛ bin náá, ye goka ɛ́ náá, etɛp ee ekwyala nalɛɛ kɔ ɛsu ɛ lam náá: “Nyɛ nalaŋaa tɔ lɔɔg bot ɛ na mbee mɛsa.” Nɛ tsɛɛtsɛ etɛp ee naliiel kɔ ɛsu ɛ lam ɛ, goka ɛ́ yɛ sɛɛ.» \v 38 Bhii tak bɛdjekel eezɛke nɛ nɛ náá: «Ghɛŋ, beea! Bis ɛ́ nɛ epɛl ebá.» Yezu eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Yenek, eedjala.» \s Yezu ɛpedjaala pɛ kɔ ɛtsok ɛ pyeeb ele e Oliv \p \v 39 Yezu eezɛwyis. Nyɛ eezɛtɔ́ pɛ kɔ Ɛtsok ɛ pyeeb oliv, dáa nyɛ nabela nɛ ɛsesa sok ɛ. Bɛdjekel bɛ zokadu nyɛ. \v 40 Bhis bɛ nakum e di tak ɛ, Yezu ɛ boo ke nɛ bɛdjekel bɛ náá: «Djaalaka Zɛɛb étɛp bi ɛzɛkɛkwyɛ e mɛbhowal.» \v 41 Bhii tak nyɛ eezɛtiila ba zii tyee wusa pwak, nyɛ eezɛkwyit mɛboŋ si, nyɛ moo djaala. \v 42 Nyɛ nadi é keke tɔ mendjaala mɛ náá: «Saag'am, wɔ kwyɛl ɔ, wɔ ɛ́ nɛ ghwyil ɛdis bɛɛlɛ mezuk mak sok bhwoob'am. Ye nàkoo zo di, ye goka ɛ́ náá, ɛkwosak ɛ lɔ sael, ààkabɛ yam.» [ \v 43 Tin, wɔ gwaa fofop ngɔt zokadus tɔ gwoo, zɛdjɛ nyɛ mɛghaaz mɛ ɛmaad. \v 44 Yezu tɔ bɛbebwol nɛ bwoo, nyɛ eebaazɛnenal nyel tɔ mendjaala. Ediidyok moo tin é pak nyɛ e nyel, é see e bɔs dáa mɛtɔ mɛ ghiya.] \p \v 45 Bhis nyɛ nazedjaala ɛ, nyɛ eezɛwyɛl, sik pɛ kyee bɛdjekel bɛ nadi ɛ́. Nyɛ ka kɛbela bɛ bɔɔ djas mendjaa mɛ si é egɔ́ nɛ kwyɛsa ghoŋ nazekwyɛsa bɛ tɔ elyem ɛ. \v 46 Nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Étɛp yé bi di edja gɔ́? Wyɛlka, da bi ɛ́ djaala étɛp ɛkaab náá, bi ɛzɛkɛkwyee e mɛbhowal.» \s Yezu eemɛtaa \p \v 47 Ye nabelaa ɛ́ Yezu dinaa elii, tin, Yudas, ngɔt tɔ bɛdjekel bɛ, eezɛtuula nɛ ɛdhuu ɛ bot. Bhii tak, Yudas eezɛtiila pɛ dáa Yezu étɛp nyɛ neebeedal nyɛ. \v 48 Tinaak Yezu zokaaake nɛ nɛ náá: «Yudas, ye ɛ́ nɛ mɛbeedela menek ɛ wɔ dika Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot e?» \v 49 Dáa bot ɛ nadi gyee nɛ Yezu ɔ nabee sa nadi kwyɛl ɛsael é di'enek ɛ, bɛ ɛ́ boozɛdji nyɛ náá: «Ghɛŋ, wɔ ɛpekwyɛl náá, bis lum bɛ nɛ epɛl e?» \v 50 Ngɔt pak'ɔɔ zokakwyal mot-mɛsa mɛ boo ghaa-Zɛɛb, zɛtsaal nyɛ ɛlɔ pɛ kyee mbɔ e ghɛŋ. \v 51 Tin, Yezu ɛ́ booke nɛ nɔɔ náá: «Betka, eedjala.» Bhii tak Yezu eezɛmɛt ɛlɔ mot tak, pyoŋ tak eezɛgel. \v 52 Bhii tak, Yezu eezɛke nɛ eboo bɛghaa-Zɛɛb, nɛ bɛbaalel ɛ kok Ndjaa-ebuwa zɛnɔɔ bɛpaa ɛ eYuda zyɛ, zɛmɛt nyɛ ɔ. Nyɛ náá: «Bi zyɛ nɛ epɛl nɛ eghwyɛs ɛ́, e kɛ ɛ́ náá, bi zɛmɛt ɛ́ mot djii? \v 53 Bi ɛ bee ɔ, mɛlu djas, mɛ nadi ɛ́, nɛ nen tɔ kok Ndjaa-ebuwa. Bi nabɛ ɛ́ ààsaa náá, bi mɛt mɛ. Ghuna yak ɛwala ɛ́ yibɔ, yii ghwyil ɛ ɛgwyitok.» \s Pyɛɛd eeswonal Yezu \p \v 54 Dáa bɛ namɛt Yezu ɛ, bɛ eezɛtɔ́ nɛ nɛ pɛ ndjaŋ ɛ boo ghaa-Zɛɛb. Kaa bela tin, Pyɛɛd é du bɛ pɛ bhis koŋ, ba ɛtsetaɛpe nɛ nɔɔ. \v 55 Ye nabɛ ɛ́ bɛ naapaada du kuku ɛbɛsɛɛ peeb. Tin, Pyɛɛd zokazɛdisi é gɔɔl du bɛ nɛ bot ɛ nadi tin ɔ. \v 56 Dhiiti moma nadi é sa mɛsa tɔ ndjaa boo ghaa-Zɛɛb ɔ zokazɛbee nyɛ ndiindil egɔɔl du. Moma tak zɛgwyák nyɛ «kpɛɛɛ», nyɛy nɛ nɛ náá: «Mot tak pe nadi ɛ́, bɛ nɛ Yezu!» \v 57 Wɔ gwaa; Pyɛɛd zɛswonal, nyɛ náá: «Mam ààgu nyɛ.» \v 58 Ba mɔɔ ɛwala bhii tak, dhiiti mot-mɛsa eebaazɛgwyak nyɛ. Mot tak nɛ Pyɛɛd náá: «Dɔɔ nɛ wɔy pe, wɔ ɛ́ mot'ɔɔ.» Tin, Pyɛɛd eezɛbɔɔza nɛ mot tak náá: «Ààbɛ. Ye tok mam.» \v 59 Tyee ba ɛwala wat bhii tak, dhiiti baazɛke nɛ ghwyil djas náá: «Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, mot tak nadi ɛ́, bɛ nɛ nɛ, etɛɛ náá, nyɛ ɛ́ mot kyee dik Ghalile.» \v 60 Tin, Pyɛɛd eezɛbaabɔɔza náá: «Mɛ ààgu sa wɔ di kwyɛl ɛlii enek.» É di'enek, Pyɛɛd dinaa é lii deenek, kuu eezɛkɔk. \v 61 Ghɛŋ zokaliig mis, gwyák Pyɛɛd bhii tak mis mɔɔ eezɛboma. É di'enek, Pyɛɛd eezɛtaala sa Ghɛŋ nalɛɛ nyɛ ɛ́: «Ɛsok nɛ kuu nɛ kɔk mos, yɛ aabela ɛ wɔ eezeswonal mɛ esok elɛl.» \v 62 Tin, Pyɛɛd eezɛwyis, tɔ́, nyɛ moo tin é djii ɛbuɛpe. \s Yezu eeleeaa nɛ ɛbiaa \p \v 63 Bot ɛ nadi baal Yezu ɔ moo tin é duk nyɛ. Bhii tak bɛ eezɛnyuu nyɛ nɛ eghwyɛs. \v 64 Bɛ eezɛbutalɛ kaad kɔ mis. Bhii tak, bɛ moo dji nyɛ náá: «Naŋa! Ɛzɛ nyuu wɔ?» \v 65 Tin, bɛ naalee nyɛ ɛbuɛpe. \s Yezu sok bhwoob boo zɛɛga ekukuma eYuda \p \v 66 Tɔ mɛlem kɛɛŋ, bɛpaa ɛ eYuda, bɛ nɛ eboo bɛghaa-Zɛɛb, zɛnɔɔ bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi eezɛsɛɛga. Bɛ eezɛtel Yezu kuku boo kwan ekukuma eYuda, e di etɛp dii pɛ́ɛaa wɔ. \v 67 Tin, bɛ eezɛdji nyɛ náá: «Yɛ bɛ náá, wɔ ɛ́ Mɛsia ɔ, lɛɛa bis!» Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Mɛ lɛɛ bin náá, mɛ ɛ́ Mɛsia ɔ, bi aanàkwaamyaal mɛ. \v 68 Mɛ ko dji bin kiya ɔ, bi aanàkwaabɔɔza mɛ. Bi nakoodi ààmyaal, mɛ ɛpelɛɛ bin náá, \v 69 kan e dwoo ɛlak mos, Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot aadi ɛ́ ndiindil, tɔ di dék ɛ Zɛɛb na ghaa Ghwyil.» \v 70 E tyɛ enek, bɔɔ djas zɛdji Yezu náá: «Wɔ ɛ́ Mɔn Zɛɛb e?» Yezu zɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Ye ɛ́ dáa bi zo ke enek. Ye ɛ́ mam.» \v 71 Bɛ kaa tsim ɛ náá: «Mena tokapɛ nɛ gwyes nɛ mot aapit nyɛ ɔ. Nɛ tsɛɛtsɛ menabɛl bɛ ɛmet eegwak mɛkpa mɛ nuubɛ.» \c 23 \s Yezu sok bhwoob ɛ Pilat \p \v 1 Bot ɛ sɛɛga djas eezɛwyɛl, bhii tak beezɛtɔ́ nɛ nɛ pɛ dáa kukuma Pilat. \v 2 Tin, bɛ moo tinaak é su nyɛ etɛp. Bɔɔ náá: «Bis bela mot tak ɛ́, é besal bot ɛ mbyak es bɛ kus ɛghuub. Nyɛ ɛpelu bot náá, bɛ nàdjɛ epata e lapo nɛ Sezaad. Nyɛ ke ɛ́ náá, ye ɛ́ nyɛy ɛ di Mɛsia, e kwyɛl ɛlɛɛ ɛ́: “mɛkoozi”.» \v 3 Kukuma Pilat eezɛdji nyɛ náá: «Wɔy ɛ́ di mɛkoozi mɛ eYuda?» Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Ye ɛ́ dáa wɔy wɔ ɛmet ke enek.» \v 4 Bhii tak Mɛkoozi Pilat eeke nɛ eboo bɛghaa-Zɛɛb, nɛ ɛdhuu ɛ bot nadi tin ɔ náá: «Mam ààpabee tɛp mɛ di egoka nɛ ɛkwyesal mot tak ndjɛ sɔs nɛ ye ɛ́.» \v 5 Tin, bɛ eebaazɛben gwood, tsim ɛlyelɛpe náá: «Nyɛ ɛpebesal bot, bɛ kus ɛghuub nɛ kɔkɔ mbi mɛlyo mɛ. Nyɛ nakan nɛ ye ɛ́, pɛ kyee dik Ghalile. Nyɛ eezɛtuula nɛ yɛ kɔ Yude. Ye ɛ́ nyɛ moo nɛ yɛ mos wak'ak.» \s Yezu sok bhwoob ɛ mɛkoozi Elood \p \v 6 Dáa mɛkoozi Pilat nagwak mɛkpa menek ɛ, nyɛ ɛ́ boodji náá: «Mot tak ɛ́ mot Ghalile?» \v 7 Tin, bɛ eezɛlɛɛ nyɛ náá, Yezu nadus ɛ́ pɛ kyee dik Elood, nadi kɔk kɔ tak ɛ. Deenek nyɛ eezɛkyeed nyɛ pɛ dáa Elood. Zɛ bela náá, ye nabɛ ɛ́ mɛkoozi Elood naazyɛ, zɛkwyɛɛg ba mɛlu tin tɔ Yeluzalɛm. \v 8 Mɛkoozi Elood naadyeebamyaala ɛbuɛpe dáa nyɛ nabee Yezu ɛ. Etɛɛ náá, ye nabɛ ɛ́, nyɛ naadyeebagwak menduk ɛ Yezu. Nyɛ nadi esaa ɛboma nɛ nɛ. Nyɛ nadi suu ɛ́ náá, Yezu sa dhiiti ndem mɛbwala e mis mɛ, nyɛ neebee. \v 9 Tin, nyɛ eezɛdji Yezu bɛtɛ nɛ mɛdjin, Yezu kadi ɛ́, «gwyem» ààbɔɔza. \v 10 Eboo bɛghaa-Zɛɛb nɛ bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi nadi ɛ́, tin, bɛ nadi é su etɛp e mɛpita ɛbuɛpe kɔ lo ɛ Yezu. \v 11 Mɛkoozi Elood bɛ nɛ esodja bɛ zokaduk nyɛ, gɔ nyɛ. Bɛ nabee nyɛ ɛ́ tyee ba vaŋ put mot deenek. Bhii tak bɛ eezɛbet nyɛ mbɛɛ wolo kaad, bhii tak bɛ eezɛswaal nyɛ pɛ dáa kukuma Pilat. \v 12 Mɛkoozi Elood bɛ nɛ kukuma Pilat nabɛ sok ɛ́, ààgwakel. Dwoo ɛ tak ɛ́ bɛ nakan ɛgwakel pak'ɔɔ. \s Bɛ eezɛpɛ́ɛ Yezu epɛ́ɛ e ɛsyee \p \v 13 Kukuma Pilat eezɛboma e boob bɛ nɛ eboo bɛghaa-Zɛɛb, nɛ ekukuma eYuda, zɛnɔɔ bɛdhiiti bot ɛ dɛl, \v 14 nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Bi zyɛ mɛ nɛ mot tak ɛ́, etɛɛ náá, nyɛ ɛpebesal bot bɛ kus ɛghuub. Deenek ye bɛ ɛ́ mɛ eedji yɛ taŋal e mis min wak, ka bela náá, mam ààpabee embee etɛp ee bi zɛpit nyɛ étɛp tak ɛ. \v 15 Mɛkoozi Elood nabɛ ɛ́ ààbela nyɛ nɛ ndjɛ sɔs étɛp tak ɛ́ nyɛ naswaal nyɛ wak. Deenek mot tak ààpasa dhiiti tɛp mena di egoka nɛ ɛgó ɛ nyɛ kɔ ɛsu ɛ tak ɛ. \v 16 Étɛp tak ɛ́ di náá, mɛ waalwom náá, bɛ nyuu nyɛ nɛ mɛka. Bhii tak da mɛ ɛ́ bet nyɛ.» [ \v 17 Eghɛŋ mɛbyoŋ mɛ ePak djas, mɛkoozi Pilat nabɛ ɛ́ nɛ ɛzel ɛ wyisal mot membok ngɔt.] \v 18 Wɔ gwaa bɔɔ djas zokazɛtsim náá: «Góa nyɛ, da wɔ ɛ́ bet bis Bhaalabas.» \v 19 Zɛ bela náá, Bhaalabas naamɛtaa ɛ́, étɛp nyɛ nagó mot esok bot ɛ mbyak'ɛ nabe boo dho nɛ eLɔm ɛ. \v 20 Dáa Pilat nakwyɛl ɛbet ɛ Yezu ɛ, nyɛ eebaazɛdji ɛdhuu ɛ bot. \v 21 Deenek bot djas zɛtsim ɛlyelɛpe náá: «Bema nyɛ e mɛlaaba! Bema nyɛ e mɛlaaba!» \v 22 Pilat zokazɛbaadji bɛ tyee djia esok elɛl, nyɛ náá: «Mot tak sa yaa ɛbiyo ee? Mɛ ààpabee ghamen bi di é ke náá, nyɛ góaa ɛ. Étɛp tak ɛ́ mɛ ke náá, bɛ nyuu nyɛ nɛ eghwyɛs, da bɛ ɛ́ bet nyɛ.» \v 23 Ghuna bot nadi ebesal nɛ etsim ɛlyelɛpe náá, nyɛ bemaa e mɛlaaba. Etsim bɔɔ naadhaa Pilat. \v 24 Deenek Pilat zokazɛtsaal tɛp dhen náá, ye kaa sael dáa ɛdhuu ɛ bot kwyɛl ɛ. \v 25 Tin, kukuma Pilat eezɛwyisal mot bɔɔ nadi kwyɛl náá, nyɛ wyisal ɔ. Mot tak namɛtaa ɛ́, etɛɛ náá, nyɛ naabe boo dho, mot zokagwyɛ e dho tak. \s Yezu eebemaa é mɛlaaba \p \v 26 Dáa bɛ nadi tɔ́ nɛ Yezu ɛ, wɔ gwaa bɛ zɛboma nɛ Simɔŋ mot dɛl ɛ Silɛn. Nyɛ nadi é dus ye ɛ pɛ pyeeb. Esodja zokamɛt nyɛ, zɛdjɛ nyɛ mɛlaaba nyɛ kwyee Yezu e ɛbɛp ɛ yɛ pɛ bhis koŋ ɛ Yezu. \v 27 Zukamwaa nɛ mot mɛdhuu-mɛdhuu nadi edu bɛ, zɛnɔɔ boa é dje mɛgwyɛ nɛ etaŋal kɔ ɛsu ɛ lɛ. \v 28 Tin, Yezu zokazɛliig mis, gwyák bɛ. Nyɛy nɛ nɔɔ náá: «Boa ɛ Yeluzalɛm, nàdjeka kɔ ɛsu ɛ lam! Bi goka nɛ ɛdje ɛ étɛp'en nɛ étɛp bɔɔ bin! \v 29 Dáa di náá, ɛwala mot aake náá: “Mɛnyɔ nɛ boa di náá, bɛ aanàkwaabya ɔ, nɛ bɛkwyiid ɛ boa, zɛnɔɔ boa di ààgu dáa mɔn di djɛaa ɛbel ɛ!” moo ɛ́, yɛ eezekunaa, nɛ tsɛɛtsɛ. \v 30 É di'enek, bot ɛ waake nɛ mɛtsok náá: “Dha dumaka kɔ les!” Nɛ eghooda náá: “Dha syelka bis!” \v 31 Etɛɛ náá, kwyii le bes saaa deenek, gwyaaza nɛ syeela le? Bɛ aakasa dáa nɛ yɛ?» \p \v 32 Esodja baazɛtɔ́ nɛ botom ɛbá, bɛmbee ɛ bot, bɛ neegó bɛ, bɛ nɛ Yezu lɔɔg wat. \v 33 Eghɛŋ bɛ nakum e di bɛ di djóo «Bhobho Lo» ɛ, esodja zokazɛbem Yezu e mɛlaaba, nɛ bɛmbee ɛ bot ɛbá, nwyak pɛ mbɔ e ghɛŋ, dhiiti pɛ mbɔ ɛmyɛl. \v 34 Yezu ɛ́ boozɛke náá: «Pela bɛ, Saag'am, etɛɛ náá, bɛ ààgu sa bɛ di sa ɛ.» Bɛ eezɛkaa ekaad bɛ, bhis bɛ nazesa ɛgwyeeg ɛ. \v 35 Mɛdhuu mɛ bot nadi ɛ́, tin é bee. Ekukuma e eYuda moo é gɔ nɛ duk ɛ́ nyɛ. Bɔɔ náá: «Nyɛ naatsik bot ɛsis. Nyɛ kaa tsik nyel'ɛ ɛmet, yɛ bɛ náá, nyɛ ɛ́ Mɛsia Zɛɛb natɔ ɔ!» \v 36 Dɔɔ nɛ esodja pe nadi egɔ nɛ ɛduk ɛ nyɛ. Bɛ zokazɛtiila, wɔ gwaa bɛ djɛ nyɛ mɛnyok mɛ na bwaaz-bwaaz. \v 37 Bɔɔ nɛ nɛ náá: «Yɛ bɛ náá, wɔ ɛ́ mɛkoozi mɛ eYuda ɔ, tsika nyel'ɔ wɔy wɔ ɛmet!» \v 38 Pɛ ɛko ɛ mɛlaaba ɛ Yezu, ye nabɛ ɛ́, bɛ naabɛk mɔɔ pes le kwyala kɔ tak náá: \sc «Mɛkoozi mɛ eYuda ɛ́ nwyak.»\sc*\fig |alt="La crucifixion" src="WA03926b.tif" size="span" copy="Illustrations by Graham Wade, © United Bible Societies, 1989." ref="23.33-49"\fig* \p \v 39 Tɔ bɛmbee ɛ bot ɛbá nabemaa e mɛlaaba ɔ, ngɔt naabyasal Yezu. Nyɛy nɛ nɛ ɛ náá: «Wɔ paalɛɛ náá, wɔ ɛ́ Mɛsia. Deenek, tsika nyel'ɔ tɔ ɛsyee, da wɔ ɛ́ baatsik bisɔ.» \v 40 Tinaak dhiiti mbee mot naadjɛ sɔ mɛbɛ. Nyɛy náá: «Wɔ ààkaab Zɛɛb e, é di wɔ di ezuk dáa nyɛy'aak? \v 41 Yenabɛl mezuk e goka, etɛɛ náá, mena gwyɛ ɛ́, étɛp embee esesɛɛ bena. Ghuna mot tak nabɛ ɛ́ ààsa ɛbiyo.» \v 42 Bhii tak, nyɛ eebaazeke náá: «Yezu, sa wɔ ààdjisa mɛ, dwoo wɔ aaboozyɛ dáa mɛkoozi tɔ Ɛyoŋ ɛ lɔ ɛ.» \v 43 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Tsɛɛtsɛ nɛ tsɛɛtsɛ, mɛ lɛɛ bin ɛ náá: Mos wɔ aadi ɛ́ nɛ nam tɔ dɛl ɛ mɛmyaala.» \s Ɛsyee ɛ Yezu \p \v 44 Dáa dwoo nadi e moo kuku mwos ɛ, wɔ gwaa ɛgwyitok zɛgwyiidela kɔ dik djas, kɛkum dwoo e leega. \v 45 Ka sɛka ɛ́, boo kaad na pip-pip di é bɛk Dhɛŋ na Dɛɛ nɛ boo koo, tɔ kok Ndjaa-ebuwa ɔ eezɛnyɛɛ kuku tak. \v 46 Yezu zokazɛtsim ɛlyelɛpe, nyɛ náá: «Saag'am, mɛ eenɔɔ sisimam, wa tɔ mɛmbɔ mɔ.» Bhis nyɛ nalii mɛkpa menek ɛ, nyɛ eezɛsil eswos. \v 47 Dáa kukuma lɔɔg esodja nabee etɛp binek ɛ, nyɛ naaduwal Zɛɛb. Nyɛy náá: «Mɛ bee ɛ́ náá, mot tak nabɛ ɛ́ ààgu tɛp.» \v 48 Mɛdhuu mɛ bot ɛ nazyɛ, zɛbee etɛp ee nadi sɛɛ e di tak ɔ, naabee esesɛɛ binek djas. Bhii tak bɛ eezɛsik, mɛmbɔ kɔ elo, nɛ ghoŋ tɔ elyem bɔɔ. \v 49 Bɛsɔ ɛ Yezu djas nɛ boa nadus bɛ nɛ bɛ nɔɔ pɛ kyee dik Ghalile ɔ, nadi ɛ́, ba ɛtsetaɛpe é bee esa ee nadi sɛɛ ɛ djas. \s Muu ɛ Yezu eedelaa \p \v 50-51 Ye nabɛ ɛ́ nɛ dhiiti mot, din ɛ lɛ Zozɛf. Nyɛ nadi ɛ́, mot dɛl ɛ Alimate dhiiti ghaada eYuda. Nyɛ nabɛ ɛ́ tɛtɛ mot, epiki. Nyɛ nadi ebwood náá, Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb zyɛ, ye nàkwyii zo di náá, nyɛ nabɛ ɛ́ mot ngɔt tɔ bot boob ekukuma e eYuda. Nyɛ nabɛ ɛ́ ààmyaal egeka bɔɔ, nɛ ɛsesel bɔɔ. \v 52 Nyɛ ɛ́ boozɛtɔ́ pɛ dáa Pilat kɛwaab muu ɛ Yezu. \v 53 Bhii tak, Zozɛf zokasil muu ɛ Yezu e mɛlaaba, zɛwol nyɛ tɔ bheeza na puu, zɛnɛɛg nyɛ tɔ ɛvit ɛ bes, yii nakpakaa tɔ gho ɛkok ɛ. \v 54 Ye nabɛ ɛ́ dwoo ɛkoobal esonok étɛp dwoo saba. Tin, nabɛ ɛ́ saba moo aakan. \v 55 Boa nadus bɛ nɛ Yezu pɛ kyee dik Ghalile ɔ eezɛtɔ́ lɔɔg wat bɛ nɛ Zozɛf. Bɔɔ zokabee ɛvit ɛ Yezu nɛ dáa bɛ nanɛɛg muuɛ tɔ tak ɛ. \v 56 Bhii tak bɛ eezɛsik pɛ ghaada kɛkoobal bɛmul, nɛ bɛmɛnanas étɛp ɛkɛ lɔɔb muu ɛ Yezu. Dwoo saba bɛ eezɛwala dáa etsi di é lɛɛ.\fig |alt="On met Jésus au tombeau" src="WA03928b.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade, © United Bible Societies, 1989." ref="23.50-56"\fig* \c 24 \s Ɛgomel ɛ Yezu \p \v 1 Kɛɛŋ tɔ mɛlem mɛ yenga boa zɛtɔ́ pɛ ɛvit. Bɛ natɔ́ ɛ nɛ bɛmul nɛ bɛmɛnanas bɛ nasa ɛ. \v 2 Bɛ ka bee tin ɛ́, ɛkok ɛ nadiila ɛvit nɛ yɛ ɛ moo ɛ́ mbiŋela ɛtsetaɛpe nɛ ɛvit. \v 3 Dáa bɛ ka ni tɔ ɛvit ɛ, bɛ nabɛ ɛ́ ààkabela muu ɛ Ghɛŋ Yezu. \v 4 Esiiza bɔɔ nadi ɛ́ ye moo mbɛs. É di'enek, botom bɛbá eezɛtuula bɛ, nɛ ekaad e na kas-kas. \v 5 Boa ɛ́ boosil mis pɛ si nɛ bwoo. Botom binɔk eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Étɛp yé bi di saa tɔ myoŋ mot di náá, nyɛ ɛ́ nɛ tsik ɔ? \v 6 Nyɛ tokapɛ wak; nyɛ eezegom. Siizaka sa nyɛ nalɛɛ bin esok bi nɛ nɔɔ nadi pɛ Ghalile ɛ: \v 7 “Ye goka ɛ́ náá, bot ɛ mesyem mɛt Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot, bem nyɛ e mɛlaaba. Bhis mɛlu mɛlɛl, ye goka ɛ́ náá, nyɛ gom.”» \p \v 8 Tin, bɛ eetaala sa Yezu nalii nɛ nɔɔ ɛ. \v 9 Bhii tak bɛ eezɛdus pɛ mɛvit, sik pɛ dɛl, kɛbaŋa bɛdjekel kam nɛ ngɔt nalik ɔ zɛnɔɔ bak bɛdhiiti bɛdjekel. \v 10 Bot ɛ tak nabɛ ɛ́ Maali moma dɛl ɛ Makdala, Zan zɛnɔɔ Maali, nyɛɛg ɛ Zak. Bɛdhiiti boa nadi bɛ nɛ bɛ nɔɔ ɔ, nabaazo zɛlɛɛ bot ɛ lwoma etɛp binek ɛ tyɛ wat nɛ bot ɛ nazɛlɛɛ sok ɔ. \v 11 Deenek, bɛ nabɛ ɛ́ ààdyeebamyaal tɛp tak, bɔɔ nadi gek ɛ́ náá, etɛp ee boa binɔk nadi lɛɛ bɛ ɛ, nabɛ ɛ́ etsal. \v 12 Tin, Pyɛɛd zokazɛwyɛl «piya», sum kaab, tɔ́ pɛ ɛvit. Kuma nyɛ nakum e di tak ɛ, nyɛ eezɛmalal, gwyák tɔ ɛvit, ààbee muu. Nyɛ nazobee ɛ ekaad e na puu bɛ napil nyɛ tɔ tak ɛ. Bhii tak nyɛ eezɛnɔɔ nyel, sik pɛ ndjaa é djoka kɔkɔ mbi sa nyɛ bee ɛ. \s Yezu eetel nyel nɛ bɛdhiiti bɛdjekel ɛbá pɛ ze dɛl ɛ Emayus \p \v 13 E dwoo tak wat, bɛdjekel nadi etɔ́ pɛ dɛl ɛ Emayus, dɛl ɛ tak na tseta nɛ Yeluzalɛm tyee ba mɛwala mɛmbá goŋ mɛko. \v 14 Bot ɛ tak nadi sɔs etɛp djas ee nadhaŋ ɛ. \v 15 Dáa bɛ nadi kuku kyeed é ɛtaŋal nɛ ɛsɔs ɛ, wɔ gwaa, Yezu nyɛ ɛmet zokazɛtiila pɛ yɔɔ, nyɛ eezɛni e lɔɔg'ɔɔ. Bɛ moo tin é kɛsama wat. \v 16 Bɛ nadi bee nyɛ. Tin, ye nabɛ ɛ́ nɛ sa wat nadipal bɛ mis étɛp bɛ needi ààgwyak nyɛ ɛ́. \v 17 É di'enek, Yezu eezɛdji bɛ náá: «Ɛyé bi di sɔs biyɔ, é kɛgba-a-gba?» É di'enek, bɛ eezɛtyaa, mɛnyel e teka nɛ eghoŋ tɔ elyem. \v 18 Ngɔt pak'ɔɔ, mot nadi djóoaa Keleopat ɔ zokazɛke nɛ nɛ náá: «Pɛ kɔ dɛl ɛ Yeluzalɛm djas, mot di ààgu etɛp ee sɛɛ penek tɔ tsil mɛlu mak ɛ́ wɔy wɔ ɛmet!» \v 19 Yezu eezɛdji bɛ náá: «Ha yé sɛɛ penek?» Bɛ eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Sa nasɛɛ dum nɛ Yezu mot dɛl ɛ Nazalɛt ɛ! Nyɛ nabɛ ɛ́ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb ngɔt nɛ mɛbwala ɛbuɛpe. Nyɛ naalyaal yɛ tɔ kɔkɔ mɛsa mɛ, nɛ etɛp ee nyɛ nadi lelii é mis ɛ Zɛɛb nɛ e mis mɛ bot djas ɛ. \v 20 Bot ɛ di kɔ elo eboo bɛghaa-Zɛɛb bina ɔ, nɛ ekukuma bina naaka nyɛ étɛp bɛ neepɛ́ɛ Yezu epɛ́ɛ e ɛsyee, da bhii tak, nyɛ ɛ́ kɛ ɛbemaa ɛ, é mɛlaaba. \v 21 Bis nadi ɛ́, nɛ ɛbwaalel náá, nyɛ nabɛ ɛ́ mot nawaazɛpɛk Yisalaɛl e bhel ɔ. Saabɛgɔs ɛ́ náá, ye moo mos ɛ́ mɛlu mɛlɛl etɛp binek djas nazesɛɛ. \v 22 Bɛdhiiti boa tɔ ɛdhuu ɛlis eediaadjoka bis. Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, ye bɛ ɛ́ bɛ eetɔ́ pɛ ɛvit tɔ ghooghom mɛlem. \v 23 Deenek, bɛ bɛ ààbee muuɛ. Bhii tak bɛ eezɛlɛɛ bis náá, ye bɛ ɛ́, Zɛɛb eebɛɛ bɛ mis mɛ bee efofop. Efofop e tak lɛɛ bɛ náá, Yezu ɛ́ nɛ tsik! \v 24 Bɛdhiiti pak'es zokatɔ́ pɛ ɛvit, bɛ ka bela esonok ɛ́ dáa boa binɔk nazolɛɛ. Tin, Yezu nɛ Yezu nyɛ ɛmet ɛ́ di náá, bɛ nabɛ ɛ́ ààbela nyɛ.» \v 25 Bhis yenek Yezu eebɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Bi tok nɛ etsoŋ, etɛɛ náá, ɛlyel ɛ bin nɛ ɛmyaal etɛp djas ee bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb nakwyal ɛ! \v 26 Ye nabɛ ɛ́ ààgoka náá, Mɛsia zuk. Bhii tak ɛ́ nyɛ aaka ni tɔ duma yɛ?» \v 27 Bhii tak nyɛ moo tin é lɛɛ bɛ etɛp ee nalɛɛel dum nɛ nɛ tɔ ekwyala ɛ djas. Nyɛ nakan ɛ́, tɔ etsi ɛ Moiiz, zɛnɔɔ yii ekwyala mɛ bɛdhiiti bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb. \p \v 28 Dáa bɛ nabɛ, bɛ moo kunaa nɛ dɛl ɛ bɛ nadi é tɔ́ ɛ, Yezu eezɛsa tyee náá, nyɛ nadi dhaa yɛ. \v 29 Tin, bɛ eezɛbee nyɛ. Bɔɔ nɛ nɛ náá: «Pokosulal menabɛlka wak, etɛɛ náá, dwoo eezesila. Ɛgwyitok moo aagwyiidela.» Tin, nyɛ eezɛmyaal ɛsulal e di wat bɛ nɛ bɛ nɔɔ. \v 30 Deenek, bɛ eezɛdisi e mesa bɛ nɛ bɛ nɔɔ, bhii tak nyɛ eezɛnɔɔ tsim mapa, nyɛ eezɛghaapɛɛ Zɛɛb, nyɛ eezɛpyak, nɔɔ yɛ djɛ bɛ. \v 31 É di'enek, mis mɔɔ eezɛbɛŋel, bhii tak bɛ eezɛgwyak nyɛ. Tin, wɔ gwaa nyɛ zɛdiib bɛ e mis. \v 32 Bɛ moo tin é sɔs pak'ɔɔ náá: «Elyem bɛ mena ààdi dak esok nyɛ di é lii nɛ nena gba-gba ɛ, esok nyɛ di kaada mena sa ekwyala nadi é lɛɛ ɛ?» \p \v 33 É di'enek wat, wɔ gwaa bɛ zɛwyɛl «ngbat». Bɛ eezɛsik pɛ Yeluzalɛm, bɛ eezɛbela bɛdjekel kam nɛ ngɔt e di wat bɛ nɛ bɛdhiiti bot ɛ lɔɔg'ɔɔ. \v 34 Bɔɔ é keke náá: «Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá: Ghɛŋ eegom tɔ ɛsyee! Simɔŋ bɛ ɛ́, nyɛ eebee nyɛ!» \v 35 Tin, bɔɔ bɛ ɛmet eezɛni é baŋa bɛ dáa ye nadhaa nɛ nɔɔ pɛ bɛ nadus ɛ, nɛ dáa bɛ nakagwyák Yezu esok nyɛ napyak mapa ɛ. \s Yezu eelyaal bɛdjekel bɛ geka, bɛ neegu náá, nyɛ ɛ́ nɛ tsik \p \v 36 Dwoo tak wat, bikoko, dáa bɛdjekel nadi bɛ dinaa é sɔs pak'ɔɔ ɛ, Yezu nyɛ ɛmet eezɛtuula tɔ lɔɔ. Nyɛy nɛ nɔɔ náá: «Zɛɛb djɛ bin egwyem!» \v 37 Bɛdjekel djas moo pwak, bɛ moo ɛ́ nɛ bwoo. Nɛ tsɛɛtsɛ, bɛ nagu ɛ náá, bɛ eebee dim, ghuna ye ɛ́ Yezu. \v 38 Yezu ka ke nɛ nɔɔ ɛ náá: «Étɛp yé bi di pwak? Étɛp yé bi di nɛ mɛso? \v 39 Gwyákeka meez mam, nɛ mɛko mam. Nɛ tsɛɛtsɛ ye ɛ́ mam. Bwooka mɛ, da bi ɛ́ gwyák mɛ. Dim tok nɛ epuud nɛ egwyes dáa mam, dáa bi di bee'aak.» \v 40 Nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ deenek. Bhii tak, nyɛ eezɛlyaal bɛ mɛmbɔ nɛ mɛko mɛ. \v 41 Dáa bɛ nadi bɛ dinaa àànyɔ ɛmyaal náá, Yezu eegom ɛ, tin, Yezu eezɛdji bɛ náá: «Bi ɛ́ nɛ edee e dek wak ee?» \v 42 Tin, bɛ eezɛdjɛ nyɛ pes su ndika. \v 43 Wɔ gwaa Yezu zɛnɔɔ yɛ náá, dɛ e mis mɔɔ. \v 44 Bhii tak nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «É sok mɛ nadi menabɛlka dinaa é di wat ɛ, mɛ nabɛ ɛ́, mɛ naalɛɛ bin náá: “Etɛp ee di kwyala kɔ ɛsu ɛ lam tɔ etsi ɛ Moiiz, nɛ tɔ Mɛkana mɛ bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb nɛ tɔ bɛmɛkana mɛ Mɛdjeeb ɛ waasael djas.”» \v 45 Yezu ɛ́ boozɛdjɛ bɛ etsoŋ étɛp bɛ neegwak sa nakwyalaa ɛ. \v 46 Nyɛy nɛ nɔɔ náá: «Beeka sa ze kwyalel ɛ́: Ye goka ɛ́ Mɛsia zuk, da nyɛ ɛ́ gom bhis mɛlu mɛlɛl. \v 47 Ye goka ɛ́ náá, bi tuud bot nɛ din ɛ lɛ pɛ dáa bot ɛ di ààbɛ bot ɛ mbyak eYuda ɔ djas, kan pɛ Yeluzalɛm náá, bot liig elyem. Tin, Zɛɛb ɛ waapel mesyem mɔɔ. \v 48 Biyɔ ɛ kwaa di bɛtyaasɛs esee ee bi zebee ɛ djas. \v 49 Bhii tak, mam ɛmet ɛ waadhis sa Saag'am nakɛk ɛ. Yɛ kabɛ biyɔ bɛ ɛmet ɔ, dika tɔ ghaada, étɛp ɛbwood náá, Zɛɛb djɛ bin ghwyil aadus tɔ gwoo ɛ.» \s Yezu eebyet tɔ gwoo \p \v 50 Bhii tak, Yezu ɛ zɛwyis, bɛ nɛ bɛdjekel bɛ, kɔ ghaada, nyɛ eezɛtɔ́ e ngwoob dɛl ɛ Bhetani. É di'enek, nyɛ ɛ́ boo bin mɛmbɔ pɛ ɛko, zɛsɛɛ bɛ mɛtel. \v 51 Esok nyɛ nadi é sɛɛ bɛ mɛtel ɛ, nyɛ eezɛbɛka nɛ nɔɔ, byet tɔ gwoo. \v 52 É di'enek, bɛdjekel ɛ́ booduwal nyɛ, bula, zyɛ pɛ Yeluzalɛm tɔ boo mɛmyaala. \v 53 Bɛ naaka didi ɛ́ tɔ kok Ndjaa-ebuwa mɛlu djas, étɛp ɛduwal ɛ Zɛɛb.