\id COL Bekwel Bible \ide UTF-8 \h Kolɔs \toc1 Mɛkana ɛ Pɔl, pɛ daa Bot ɛ ghaada Kolɔs \toc2 Kolɔs \toc3 Kol \mt2 Mɛkana ɛ Pɔl, pɛ daa bot ɛ ghaada \mt1 Kolɔs \imt Ɛniel \ip Ghaada Kolɔs ɛ ghaada di pɛ ɛsila dwoo kyee dik Azi Minɛɛd, di edjóoaa mos Tuulki'ak. Deenek, Pɔl nabɛ ɛ́ aakɛbee bot ɛ zɛɛga mendjaala ghaada yenek. Mot nakus yɛ ɔ, ye nabɛ ɛ́ Epafalas, ngɔt tɔ sama bɔn nyɛɛg bɛ nɛ bɛ nɔɔ di sa mɛsa ɔ (\xt 1.7; 4.12\xt*). \ip Pɔl nagwak náá, bot ɛ ɛpekɔɔ ekeletyɛ tɔ ndjaa Zɛɛb ghaada yenek. É sok bot binɔk nadi elyo bot ɛ, ye nabɛ ɛ́ ààdi tyee wat nɛ mɛlyo mɛ Mbɛɛ Bhaadal ee bot ɛ lwoma nalyo é mɛkɛn ɛ. Bɛ ɛpelɛɛ nɛ bot ɛ ghaada Kolɔs náá, bɛ du mɛtiŋ mɔɔ namwa, nɛ baasa náá, bɛ djaala nɛ membi mɛbwala di kɔ ɛko ɛ bɔs ɛ. Pɔl é membok, nyɛ tok nɛ ghwyil ɛte ko. Nyɛ bookwyal mɛkana nɛ bot ɛ Kolɔs. \ip Mɛkana menek nɛ bot ɛ Kolɔs ɛ, Pɔl nadi elyaal bot «mot Klisto di ɛ!» Ye kwyɛl ɛ lɛɛ náá, mot Zɛɛb nazesɛ́ɛ nɛ ɛlwom étɛp ɛtsik ɛ bot ɔ. Pɛ Kolɔs bot nɛ gwak bwoo nɛ esa e mɛbwala bɛ di ààbee ɛ, ee di náá, ye ɛ́ nɛ ghwyil mɛbwala di kɔ bɔs ɛ. Ghuna, \em Klisto nɛ bwala dhaa nwyak tak\em*. Eghɛŋ Yezu Klisto nagwyɛ kɔ mɛlaaba ɛ, nyɛ naasa náá, eghwyil e mɛbwala di kɔ bɔs ɛ, lik nɛ syen. Eghɛŋ nyɛ nadjɛ tsik nɛ mɔn'ɛ Klisto, Zɛɛb naadis eghwyil mɛbwala djas di kɔ bɔs ɛ. Ye ɛ́ etɛp tak ɛ Zɛɛb nasa náá, Klisto di lo mɛsɔ mɛ zɛɛga ndjaa mendjaala. Zɛɛga ndjaa mendjaala ɛ́ dáa nyel ɛ Klisto, da ekyes ɛ kadi ɛ́ ekeletyɛ zɛɛga tak. Ye ɛ́ nyɛy ɛ́ di Kukuma e bot djas zedum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, ye kwyɛl ɛlɛɛ ɛ mot di edjɛ bot tsik na bes tɔ ɛgwakel nɛ Zɛɛb. Tin, tɔ ɛduwa Zɛɛb ɛ lɔɔ, bot ɛ́ zedum koŋ nɛ Zɛɛb bɛ eebela di tɔ ɛsyee nɛ ɛgom ɛ Klisto. Deenek, bɛ moo ɛ́ bot ɛ́ na bes. \io1 Tɔ pes mɛkɛn e mɛkana mak, ɛlaŋel \xt 1.1—2.5\xt*, bi ɛ́ waabee dhiiti djeeb di eduwal \em Klisto dáa Ghɛŋ bhwak\em* nɛ yii zɛɛga ndjaa mendjaala. Bi ɛ́ baabee tɔ ɛlaŋel \xt 1.15-20\xt*. Ɛsok nɛ bot neebela djeeb yenek, ye ɛ́ nɛ mendjaala dum nɛ bot ɛ ghaada Kolɔs. Bi ɛ́ aabela ye ɛ́ tɔ ɛlaŋel \xt 1.3-14\xt*. Bhis djeeb tak, Pɔl ɛpebaŋa mɛsa mɛ dum nɛ zɛɛga ndjaa mendjaala. Bi ɛ aabela ye ɛ́ tɔ ɛlaŋel \xt 1.24—2.5\xt*. \io1 Bhis tak, mot nakwyal mɛkana ɔ, ɛpelɛɛ nɛ ekeletyɛ Kolɔs náá, bɛ ɛ́ kobaka, \xt 2.6-23\xt*. Sa bɛ ààgwak bot ɛ́ di elyo bot embee mɛlyo ɔ. Bɛ goka ɛ́ nɛ ɛdi tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb bɛ nabela ɛ. \io1 Étɛp ɛsilal, mɛkana ɛpedjɛ mɛlyo étɛp mot needi nɛ mbɛɛ mɛfulu tɔ zɛɛga bot, tɔ mɛbyel, dɔɔ nɛ kɔ ɛko ɛ bɔs, \xt 3.1—4.6\xt*. \io1 Mɛkana tak kɛsik ɛ́ nɛ bɛmɛswosel (\xt 4.7-18\xt*). \ip Mɛkpa mɛ di tɔ mɛkana kakyeeda nɛ bot ɛ ghaada Kolɔs ɛ, dinaa dɔɔ nɛ mos ɛ mɛtaŋ. Klisto eepɛk bot ɛ bɔs si ghwyil ɛ bot ɛ mɛbhuka. Nyɛ eebaapɛk bot ɛ zɛɛga ndjaa mendjaala nɛ sa nadi ebɛk bɛ ɛ, nɛ sa di esa náá, bɛ zyala ɛ. \ie \c 1 \s Mɛswosel \p \v 1 Ye ɛ́ mam Pɔl, mot-lwoma ɛ Yezu Klisto tɔ ɛkwosak ɛ Zɛɛb, nɛ mɔn ɛ nyɛɛg'ena Timote. \v 2 Bis kwyal mɛkana mak ɛ, étɛp bɔn Zɛɛb di pɛ tɔ ghaada Kolɔs ɔ, bɔn nyɛɛg bina bot ɛ di sosoob tɔ ɛgwakel nɛ Klisto. Beta náá, Zɛɛb Sɛɛg'ena djɛ bin enɛm nɛ embɛɛ nɛ egwyem. \s Ɛbulal ɛ bhɔɔ nɛ Zɛɛb \p \v 3 Mɛlu djas bis nɛ bulal bhɔɔ nɛ Zɛɛb, Sɛɛg ɛ Ghɛŋ'enaka Yezu Klisto, é sok bis di edjaala etɛp'en ɛ. \v 4 Etɛɛ náá, bis naagwak bot elii kɔ ɛsu ɛ ɛdum ɛ koŋ ɛ len nɛ Yezu Klisto, zɛnɔɔ kwyɛl bi di nɛ yɛ nɛ bot djas zedum koŋ nɛ Zɛɛb ɛ. \v 5 Bi sa deenek ɛ, etɛɛ náá, bi ɛ́ nɛ ɛbwaalel náá, bi ɛ́ waabela sa Zɛɛb nazekoobal bin yɛ pɛ tɔ gwoo ɛ. Eghɛŋ bi nagwak Mbɛɛ Bhaadal, ee di mɛkpa mɛ etsɛɛtsɛ ɛ, bi naagwak bot elii kɔ ɛsu ɛ etɛp binek. \v 6 Mbɛɛ Bhaadal tak naakɛ kɔ ɛko ɛ bɔs djas. Mbɛɛ Bhaadal tak nabɛ ɛ́, ye naakan ɛdjɛ bhum edi djas. Ye ɛ́ tyee wat dáa ye nasael pɛ yebɔ dwoo mɛkɛn «tɔɔ» ɛ. Ye nabɛ ɛ́, é sok bɛ nagoola bin enɛm nɛ embɛɛ e Zɛɛb ɛ. Tin, ye nabɛ ɛ́ bi naagwak nɛ ɛgu náá, ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, Zɛɛb ɛpelyaal enɛm nɛ embɛɛ bɛ djas nɛ bot. \v 7 Ye ɛ́ Epafalas, mɔn nyɛɛg'es bis di ekwyɛl ɔ, mot bis nɛ bɛ nɔɔ di esa mɛsa ɔ, nyɛ ɛ́ nadjɛ bin mɛlyo menek. Nyɛ ɛpesa mɛsa étɛp'en dáa mot esosoob tɔ mɛsa ɛ Klisto. \v 8 Nyɛ eesa náá, bis gu dáa Sisim na Dɛɛ di esa náá, bis kwyɛl bɔn bɛsɔ bina tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb. \p \v 9 Ye ɛ́ étɛp tak ɛ bis di ààkat ɛdjaala etɛp'en, kana ɛlu ɛ bis nagwak tɛp'en eliiaa ɛ. Bis ɛpedjaala nɛ Zɛɛb náá, nyɛ lyaal bin ɛkwosak ɛ lɛ ɛnyɔɛpe, kɔ ɛsu etsoŋ nɛ mɛtselal mɛ Sisim'ɛ di edjɛ ɛ. \v 10 Bis djaala Zɛɛb ɛ etɛɛ náá, bi neekɛ dáa nyɛ di ekwyɛl ɛ, nɛ ɛsesa mɛsa dáa nyɛ di ekwyɛl ɛ. Nyɛ waamyaala nɛ enɛm esa djas ee bi aadi esesa ɛ. Deenek, bi ɛ́ waatɔ́ sok tɔ ɛgu etɛp Zɛɛb ɛnyɔɛpe. \v 11 Bis ɛ́ ɛpebaadjaala nɛ Zɛɛb náá, nɛ ghwyil'ɛ di ààbɛ nɛ ɛsik ɛ, nyɛ djɛ bin mɛghaaz étɛp bi needjisal etɛp djas nɛ ɛmaad ɛ́ lyem. Nɛ mɛmyaala djas, \v 12 bulalka bhɔɔ nɛ Zɛɛb Sɛɛg. Ye ɛ́ nyɛy ɛ́ nasa náá, bi di bot aabela mɛvu mɛ nyɛ nakɛk ɛ. Ye ɛ́ étɛp bi needi bot bɛ tɔ ɛyoŋ ɛ mɛkas. \v 13 Tsɛɛtsɛ nyɛ naapɛk mena si bhel mɛbwala mɛ Satan di tɔ ghooghom ɛ, étɛp ɛtɔ́ nɛ nena tɔ ɛyoŋ ɛ mɔn'ɛ nyɛ di ekwyɛl ɔ. \v 14 Ye ɛ́ dum nɛ mɔn'ɛ tak ɛ, nyɛ napɛk mena tɔ ɛbiyo, ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ lɛ ɛ mesyem mena napelaa. \s Mɛdjeeb mɛ ɛdjɛ duu nɛ Klisto, nyɛy mot di Ghɛŋ bhwak djas ɔ \q1 \v 15 Klisto ɛ́ mbaŋa-mbaŋa ɛ Zɛɛb, \q2 mot di ààbeaa ɛ. \q1 Nyɛ ɛ́ mɔn'ɛ mɛgwyak, \q2 nyɛ boo-mot nɛ esa djas nakusaa ɛ. \q1 \v 16 Ye ɛ́ nɛ nɛ ɛ Zɛɛb nakus esa djas: \q1 esa ee di pɛ tɔ gwoo nɛ yii di kɔ ɛko ɛ bɔs ɛ, \q1 esa ee di ebeeaa nɛ mis nɛ esa di ààbeeaa nɛ mis ɛ, \q2 esisim nɛ ekukuma esisim, \q1 bɛ mɛkoozi mɛ esisim nɛ bɛ mɛbwala. \q1 Ye ɛ́ nɛ Klisto ɛ, esonok djas nakusaa, ye nakusaa ɛ, kɔ ɛsu ɛ lɛ. \q1 \v 17 Ɛsok nɛ esonok djas nɛ kusel, \q2 nyɛ nadi ɛ́ nyɛ moo tak. \q1 Ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ lɛ ɛ, \q2 esa e bhwak djas di ekɛ ɛnyɔɛpe. \q1 \v 18 Ye ɛ́ nyɛy ɛ di eedjɛɛd zɛɛga ndjaa mendjaala dáa lo mot di edjɛɛd nyel ɛ. \q1 Ye ɛ́ nyɛ ɛ́ di ɛsuk ɛ tsik. \q1 Nyɛ ɛ́ mot mɛkɛn Zɛɛb nalel ɛgomal pak bot ɛ nazegwyɛ ɔ, \q2 étɛp nyɛ neekɔk kɔ esonok djas. \q1 \v 19 Zɛɛb nabɛ ɛ́ nyɛ eemyam nɛ tsɛɛtsɛ náá, \q2 mɛbwala mɛ djas di tɔ mɔn'ɛ. \q1 \v 20 Ye ɛ́ dum nɛ nɛ ɛ Zɛɛb namyaal ɛbulal kwyɛl'ɛ tɔ esonok djas. \q1 Ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ ghiya mɔn'ɛ nasee kɔ mɛlaaba ɛ, \q2 nyɛ nadjɛ egwyem étɛp bhwak djas, \q2 ye nakoozodi kɔ ɛko ɛ bɔs nɛghu pɛ tɔ gwoo. \p \v 21 Eghɛŋ sok, biyɔ pe nadi ɛ́ ɛtsetaɛpe nɛ Zɛɛb, bi nadi ɛ́ bot ɛ mɛbhuka mɛ kɔ ɛsu ɛbiyo bi nadi egek ɛsa ɛ, nɛ yii bi nasa ɛ. \v 22 Tin, nenak Zɛɛb eesa náá, ɛgwakel bula pak biyɔ nɛ nɛ. Ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ ɛsyee ɛ mɔn'ɛ, mot naka nyel'ɛ buwa etɛɛ náá, bi needi bot ɛ dɛɛ é mis Zɛɛb, bot ɛ di ààbɛ nɛ ndjɛ, ààkobɛ-bɛak nɛ ɛtɔn ɛ wat. \v 23 Tin, bi ɛ́ goka nɛ ɛdi tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb, ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb di náá, ye pyet ɛ kɔ epap na lyel-lyel ɛ. Deenek, sa mot ààbet náá, bi di ɛtsetaɛpe nɛ ɛbwaalel ɛ len ee bi nabela tɔ ɛgwak Mbɛɛ Bhaadal ɛ. Ye ɛ́ sa nagoolaa kɔ ɛko ɛ bɔs djas ɛ. Ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ tak ɛ mam Pɔl mɛ moo mos mot-mɛsa ɛ Zɛɛb. \s Pɔl ɛpesa mɛsa étɛp enɛm e bot ɛ zɛɛga ndjaa mendjaala \p \v 24 Mɛ moo nenak ɛ́ nɛ mɛmyaala étɛp mezuk mɛ mɛ zezuk étɛp'en ɛ. Dáa Klisto nazuk ɛ, nyel'am pe ɛ́ tɔ mezuk étɛp zɛɛga ndjaa mendjaala. Ye kwyɛl ɛlɛɛ ɛ́ náá, mɛ eemyaal ɛzuk kɔ ɛsu ɛ nyel ɛ Klisto. Mɛ zuk deenek ɔɔ, ye ɛ́ étɛp ɛkɛl yam bim mezuk kɔ mezuk mɛ. \v 25 Mɛ moo mos ɛ́ mot-mɛsa mɛ zɛɛga ndjaa mendjaala. Zɛɛb nalwom mɛ ɛ étɛp ɛgoola mɛpka mɛ ɛnyɔɛpe. \v 26 Mɛpka mɛ tak ɛ́, mɛpka mɛ nyɛ naloosyel ebhokak nɛ bot ɛ bhwak djas ɛ. Nenak, nyɛ eelyaal yɛ nɛ bot ɛ zedum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ. \v 27 Etɛɛ náá, Zɛɛb nadi ekwyɛl náá, bɛ gu mbɛɛ sa nadi syela ɛ, esa ee nakobelaa étɛp bot ɛ mbyak'ɛ ɛ. Beeka sa sɔ tak e: Klisto ɛ́ tɔ len, nyɛ ɛpedjɛ bin ɛbwaalel náá, bi ɛ́ waabela yebɔ ɛkɛɛ tɔ duma ɛ Zɛɛb. \v 28 Tin, bis ɛpegoola Mbɛɛ Bhaadal ɛ Klisto nɛ bot djas. Bis ɛpedul mɛlɔ nɛ ɛlyo mot nɛ mot nɛ etsoŋ djas, étɛp mot nɛ mot neewoozal tɔ tsik Sisim, tɔ ɛgwakel bɛ nɛ Klisto. \v 29 Ye ɛ́ etɛp tak ɛ, mɛ di esa mɛsa mɛ na lyel-lyel. Mɛ ɛpewa zii nɛ ghwyil ɛ Klisto di esa mɛsa tɔ lam nɛ mɛbwala mɛ djas. \c 2 \p \v 1 Mɛ kwyɛl ɛ bi gu tuub mɛ di eduu kɔ ɛsu ɛ len ɛ, étɛp ekeletyɛ ghaada Laodhise zɛnɔɔ bɛdhiiti ekeletyɛ di ààgu mɛ ɔ. \v 2 Mɛ ɛpelyel bham étɛp ɛdjɛ bin mɛghaaz, étɛp bi neekwyɛla pak'en nɛ lyem wat. Mɛ baakwyɛl pe ɛ, bi gu ɛnyɔɛpe esa nadi syela ee Zɛɛb tel mena kɔ ɛsu ɛ Klisto ɛ, étɛp bi needi bɛkum ɛ bot kɔ ɛsu ɛ tak. \v 3 Mɛvu mɛ etsoŋ djas, nɛ yii ɛgu ɛ etɛp e syeela ɛ́ tɔ lɛ. \v 4 Mɛ lɛɛ bin etɛp bak ɛ, ekaab náá, bot ɛzɛkɛkɔp bin nɛ elɛŋ etsal. \v 5 Ye nakoozodi náá, mɛ ɛ́ ɛtsetaɛpe nɛ nen tɔ epuud, tin, mɛ ɛ́ e ngwoob'en tɔ Sisim. Mɛ ɛ́ nɛ mɛmyaala dáa mɛ di ebee bin tɔ ɛgwakel ɛnyɔɛpe nɛ dáa bi di epyet tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Klisto ɛ. \s Klisto ɛ́ mot di edjɛ tsik ɔ \p \v 6 Deenek, dáa di náá, bi eezemyaal Yezu Klisto dáa Ghɛŋ ɛ, kɛka tɔ ɛgwakel nɛ nɛ. \v 7 Pyetka tɔ lɛ dáa ekaŋal e le di epyet tɔ bɔs ɛ, da bi ɛ dil tsik'en djas kɔ lɛ. Dika ghiŋ tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb, dáa bɛ nalyo bin ɛ, da bi ɛ́ gheebubulal bhɔɔ nɛ Zɛɛb. \p \v 8 Bi ɛkobaka, sa mot ààkɔp bin nɛ elɛŋ e etsal, etsoŋ e bot ɛ bɔs ààval dhiiti sonok. Ye ɛ́ elɛŋ etsal di ebela ɛsuk tɔ etɛp e bot ɛ bɔs ɛ, tɔ embee sisim di edhek bot ɛ bɔs ɛ. Yɛ ààbela ɛsuk tɔ ghwyil ɛ Klisto. \v 9 Etɛɛ náá, sa djas di tɔ Zɛɛb ɛ, yɛ eezebe di tɔ nyel ɛ Klisto. Ye ɛ́ «tɔɔɔ» tɔ lɛ. \v 10 Ye ɛ́ nɛ nɛ ɛ, bi nabela esa djas. Nyɛy ɛ́ mot di ekɔk kɔ ekukuma djas nɛ bɛmɛbwala djas ɔ. \p \v 11 Dáa bi moo tɔ ɛgwakel nɛ Klisto ɛ, Zɛɛb eewa geka tɔ len. Geka tak ɛ́ ɛni ɛ beka, ye tok beka epuud bot ɛ bɔs di esa ɛ. Tin, ye ɛ́ beka di edus pɛ dáa Klisto ɛ, étɛp ɛpɛk mena tɔ nyel epuud e syem ee bot di nɛ yɛ'aak. \v 12 Etɛɛ náá, é ghɛŋ bi naduwa Zɛɛb ɛ, bi nabɛ ɛ́ bi eedelaa sama nɛ Klisto. Tin, biyɔ pe, bi naabaagom sama nɛ nɛ, etɛɛ náá, bi naadum koŋ nɛ mɛbwala mɛ Zɛɛb, mot nagomal Klisto pak bot ɛ nazegwyɛ ɔ. \v 13 Eghɛŋ sok, bi nadi ɛ́ bi naazegwyɛ ɛsyee ɛ sisim kɔ ɛsu mesyem men, etɛɛ náá, bi nabɛ ɛ́ ààniigelaa beka di edus pɛ daa Zɛɛb ɛ. Tin, Zɛɛb eedjɛ bin tsik sama nɛ Klisto, nyɛ eepel mesyem menaka djas. \v 14 Etɛɛ náá, nyɛ naazenyaa mɛkana mɛ nakwyalaa étɛp ɛkwyesal mena ndjɛ sɔs ɛ. Mɛkana mɛ tak nabɛ ɛ́ ààbɛ nɛ tɛtɛ ɛgwakel nɛ nena kɔ ɛsu ɛ mɛtiŋ nawaa tɔ tak ɛ. Zɛɛb naazewaaz yɛ, é bema bɛ nabem Yezu nɛ yɛ é mɛlaaba ɛ. \v 15 Eghɛŋ Yezu nagwyɛ kɔ mɛlaaba ɛ, ye nabɛ ɛ́, nyɛ naadis ghwyil mɛbwala mɛ nadi pɛ tɔ embee esisim nɛ ekukuma bɔɔ ɛ. Deenek, Zɛɛb naadhusal bɛ é mis mɛ bot, étɛp ɛswobela eghɛŋ mɔn'ɛ. \p \v 16 É di'enek, sa bi ààbet náá, mot pɛ́ɛ bin kɔ ɛsu ɛ edee e dek, nɛghu mɛnyok mɛ bi di edɛ ɛ. Sa bɛ ààkopɛ́ɛ bin pɛ́ɛak kɔ ɛsu ɛ mɛbyoŋ: mɛbyoŋ mɛ ngɔn na bes, nɛghu mɛbyoŋ mɛ dwoo sabha. \v 17 Etsi binek djas lyaal ɛ, esa ee aaboosael ɛ. É dwoo pan mos, etɛp e tsɛɛtsɛ tak nyen ɛ́ tɔ Klisto. \v 18 Sa bi aabet náá, bot ɛ mɛdhyaaz pɛ ɛko bhimis pɛ si di eduwal efofop ɔ sa náá, bi su efute bi di egoka nɛ ɛbela ɛ. Bɛ nɛ dyeebaghɛɛ mɛnyel dum nɛ etɛp bɛ di ebee tɔ mɛdhyam ɛ. Mbi bot binɔk nɛ bin mɛnyel mɔɔ é toto, etɛɛ náá, ye ɛ́ esiiza bot ɛ bɔs. \v 19 Bɛ tokapɛ sama nɛ Klisto mot di kukuma yɔbɔ ɔ. Ye ɛ́ nyɛy ɛ́ di dáa lo, bot ɛ di dum koŋ nɛ nɛ ɔ kadi ɛ́ dáa epuud nɛ mɛtii mɛ nyel'ɛ. É di'enek, bɔɔ djas ɛ́ ebomela é di wat é wyee dáa Zɛɛb di ekwyɛl ɛ. \p \v 20 Bi naazegwyɛ sama nɛ Klisto étɛp bi needi pɛka si ghwyil embee esisim di kɔ ɛko ɛ bɔs ɛ. Deenek, «haa» étɛp yé bi di dáa bot ɛ́ di si bhel esa bɔs'ak? Bi ɛpemyaal náá, bot besal bin náá, bi myaal mbi mɛtiŋ mak: \v 21 «Sa waadɛ yak mbi sonok», «Sa waabowal yak mbi sonok», nɛghu «Ààmɛt-mɛtak!» \v 22 Esonok binek djas waapulel bhis bɛ aabe yɛ ɛ! Yenek djas ɛ́, mɛtiŋ nɛ mɛlyo mɛ bot ɛ bɔs di ekus ɛ. \v 23 Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, mɛtiŋ menek ɛpenɔŋel nɛ mɛlyo mɛ etsoŋ, etɛɛ náá, ye ɛ́ mɛsa mɛ etsi bɛbhaab, ɛdi ɛ́ tɔ mɛsila, da gel mɛnyel mɔɔ étɛp ɛduwal ɛ Zɛɛb. Tin, mɛtiŋ mɛ tak ààlu bɛ náá, bɛ kat embee mɛkwosak mɔɔ. \c 3 \p \v 1 Bi naazegom sama nɛ Klisto pak bot ɛ nazegwyɛ ɔ. É di'enek, saaka esa ee di pɛ tɔ gwoo ɛ, pɛ kyee Klisto di ndiidel pɛ mbɔ eghɛŋ ɛ Zɛɛb ɛ. \v 2 Waka esimza bin tɔ esa ee di pɛ tɔ gwoo ɛ, ààbɛ tɔ esa di kɔ ɛko ɛ bɔs ɛ. \v 3 Etɛɛ náá, bi eezegwyɛ. Tin, tsik'en ɛ syela e mɛmbɔ mɛ Klisto, pɛ daa Zɛɛb. \v 4 Tɛtɛ tsik'en ɛ́ Klisto. Eghɛŋ Klisto aatuula ɛ, biyɔ pe ɛ́ waatuula sama nɛ nɛ étɛp ɛdi tɔ duma yɛ. \s Tsik na mwa nɛ tsik na bes \p \v 5 Saka náá, esa ee di edjɛ bin gwyes ɛsa ɛkwosak epuud ɛ, gwyɛ. Esa é tak ɛ́: mɛzɔ, esa di edjɛ edhuud ɛ, ekaa, embee mɛkwosak, dɔɔb mɛvu. Etɛɛ náá, dɔɔb mɛvu ɛ́ dhatyee ɛduwal ɛ bɛnaghisɛ. \v 6 Mbi mɛfulu menek ɛ́ di esa náá, Zɛɛb kpaa ɛbuk nɛ bot ɛ di ààlooba nɛ nɛ ɔ\f + \fr 3.6 \fr*\fq nɛ bot ɛ di ààlooba nɛ nɛ ɔ \fq*\ft bɛdhiiti ekwyala tok nɛ mɛkpa mak.\ft*\f*. \v 7 Beeka dáa bi nadi ekɛ, é sok tsik'en nadi ye dinaa si bhel mesyem menek ɛ. \v 8 Nenak, bi goka ɛ́, bi kat etɛp bak: ɛbuk, ɛkpaa ɛ lyem, mbee lyem. Sa mbee ɛkpa ɛ wat, nɛghu mɛlee ààwyis tɔ enuub ben. \v 9 Sa bi ààdi nɛ elɛŋ etsal pak'en, katka mɛfulu men e na mwa, nɛ esesɛɛ bi nasesa sok ɛ. \v 10 Yɛ kabɛ biyɔ ɔ, bi moo ɛ́ nɛ mɛfulu mɛ na bes, bi moo ɛ́ bot ɛ na bes e Zɛɛb Mɛkus-bot yenaka. Nyɛy ɛ́ di esa ngwyis náá, bi nɔŋel nɛ nɛ, étɛp bi neegu nyɛ ɛnyɔɛpe. \v 11 Ye tokapɛ nɛ mbɛk pak bot ɛ mbyak eYuda, nɛ bot ɛ di ààbɛ bot ɛ mbyak eYuda ɔ, pak mot zeni beka, nɛ mot di ààni beka ɔ. Ye tokapɛ nɛ ndjoŋ, ààbɛ nɛ mot di ààgu mɛkana ɔ, ààbɛ nɛ kwom, nɛghu mot di pɛka ɔ. Tin, sa di nɛ mɛtaŋ ɛbuɛpe ɛ, ye ɛ́ Klisto, nyɛy ɛ́ di djas tɔ étɛp'enaka. \p \v 12 Bi moo ɛ́ bɔn ɛ Zɛɛb, nyɛ naazesɛ́ɛ bin nɛ ɛkwyɛl ɛ bin. Ye ɛ́ étɛp tak ɛ di náá, bi goka ɛ́ di nɛ mɛsila, nɛ lyem ghoŋ, nɛ enɛm esa, nɛ mɛtela zɛnɔɔ ɛmaad ɛ lyem. \v 13 Djisalelka pak'en, da bi ɛ́ baapelel pak'en. Ye ɛ́ bɛ náá, mot ngɔt ɛ nɛ ndjɛ nɛ mɔn sɔ mot ɔ, dáa Ghɛŋ napel bin ɛ, nyɛy pe goka ɛ́ nɛ ɛpel mɔn sɔ. \v 14 Daŋ-daŋ ɛ́ náá, kwyɛlelka pak'en, etɛɛ náá, kwyɛl ɛ́ di esa náá, bi di tɔ ɛgwakel ɛnyɔɛpe. \p \v 15 Beta náá, egwyem ɛ Klisto djɛɛd ebhum elyem bin. Etɛɛ náá, ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ egwyem binek ɛ Zɛɛb nadjóo bin étɛp bi needi ekyes e nyel wat. Deenek, bulalka nyɛ bhɔɔ é mɛwala djas. \v 16 Beta náá, mɛkpa ɛ Klisto nɛ mɛvu mɛ tak djas di tɔ len. Lyoelka pak'en, dulelka mɛlɔ pak'en nɛ etsoŋ djas. Tiika membi mɛ mɛdjeeb mɛ Zɛɛb djas nɛ lyem wat, nɛ ɛbulal ɛ bhɔɔ tɔ mɛdjeeb mɛ di edjɛ duu nɛ Zɛɛb ɛ, zɛnɔɔ mɛdjeeb mɛ Sisim na Dɛɛ di etel ɛ. \v 17 Mɛsa mɛ bi aadi esa djas ɛ, nɛ mɛpka aadi ewyis tɔ enuub'en ɛ, saka yɛ nɛ din ɛ Ghɛŋ Yezu tɔ ɛbulal ɛ bhɔɔ nɛ Zɛɛb Sɛɛg kɔ ɛsu ɛ lɛ. \s Dáa ekeletyɛ di egoka nɛ ɛgyee sama ɛ \p \v 18 Biyɔ boa, loobaka nɛ botom bin, dáa di egoka náá, ye sael é mis mɛ Ghɛŋ ɛ. \v 19 Yɛ kabɛ biyɔ botom ɔ, kwyɛlka bɛl bin, sa bi ààlyel elyem nɛ nɔɔ. \p \v 20 Bɔn, loobaka nɛ bɛbyael bin, etɛɛ náá, ye ɛ́ sa Ghɛŋ di emyaala nɛ yɛ ɛ. \v 21 Biyɔ bɛ sɛɛg ɛ bɔn, sa bi ààsa náá, bɔn bin kpaa lyem, é kaab náá, esimza bɔɔ ɛzɛkɛpulel. \p \v 22 Ekwom, loobaka nɛ etɛp djas ekukuma bin di kɔ ɛko ɛ bɔs aalɛɛ bin ɛ. Yɛ ààgoka náá, ɛlooba ɛ len nɛ nɔɔ zodi é sok bɛ di tin mendiidel egwyak bin, étɛp bɛ neemyaala nɛ nen. Tin, loobaka nɛ nɔɔ nɛ lyem sɛŋ, kɔ ɛsu ɛ ɛduwal ɛ bi di eduwal Ghɛŋ ɛ. \v 23 Ye nakoozodi mɛsa men djas bi di esa ɛ, saka yɛ nɛ lyem wat dáa bot ɛ di esa mɛsa ɛ Ghɛŋ ɛ, ààbɛ nɛ mɛnyaad dáa bot ɛ di esa mɛsa mɛ bot ɛ. \v 24 Guka náá, Ghɛŋ ɛ́ waadjɛ bin efute, bi ɛ́ waabela ekum ee nyɛ nakwom étɛp bot bɛ ɛ. Etɛɛ náá, tɛtɛ kukuma ee bi di esa mɛsa mɛ ɔ, ye ɛ́ Ghɛŋ Klisto. \v 25 Tin, mot di sa ɛbiyo ɔ, nyɛ aabela efute e mɛsa mɛ, etɛɛ náá, Zɛɛb ààwa mbɛk pak bot. \c 4 \p \v 1 Biyɔ ekukuma, beka ekwom bin ɛnyɔɛpe tɔ epiki ààbɛ nɛ mɛkɔŋ. Nɛ tsɛɛtsɛ guka náá, bi ɛ́ pe ɛ nɛ kukuma pɛ tɔ gwoo. \s Mɛlyo mɛ mɛsik \p \v 2 Djaalaka Zɛɛb tɔ esosoob. É sok bi di edjaala Zɛɛb ɛ, dika ndjem da bi ɛ́ ɛbulal nyɛ bhɔɔ. \v 3 É sok bi di edjaala Zɛɛb ɛ, bi goka ɛ́ nɛ ɛbaadjaala pe étɛp'es, etɛɛ náá Zɛɛb needjɛ bis tɛtɛ ze ɛgoola Mbɛɛ Bhaadal yɛ. Mbɛɛ Bhaadal tak nabɛ ɛ́, ɛgoola etɛp e Klisto di syela ɛ. Deenek, dum nɛ tɛp tak ɛ mɛ di nenak é membok'ak. \v 4 Djaalaka nɛ Zɛɛb etɛɛ náá, mɛ neegoola bhaadal tak popoopwon dáa mɛ di egoka náá, mɛ sa ɛ. \p \v 5 Kɛka nɛ etsoŋ djas é mis mɛ bot ɛ́ di ààdum koŋ nɛ Klisto ɔ. Bi ɛ́ di nɛ ghwyil ɛsa bɛ enɛm esa ɔɔ, saka yɛ. \v 6 Betka náá, mɛpka di ewyis tɔ enuub bin ɛ, ye di mbɛɛ mɛkpa nɛ mɛtela djas nɛ mɛgwom dáa mɛsɔn, étɛp bi neegu dáa bi di egoka nɛ ɛyala mot nɛ mot ɛ. \s Mɛswosel mɛ mɛsik \p \v 7 Tisik, mot mena nɛ bɛ nɔɔ di egyee ɔ, sosoob mɔn ɛ nyɛɛg'ena yenɔk tɔ mɛsa ɛ Ghɛŋ, nyɛ waadjɛ bin menduk mam djas. \v 8 Mɛ dhis nyɛ ɛ étɛp nyɛ eezɛdjɛ bin menduk mes, nɛ ɛbaadjɛ bin mɛghaaz. \v 9 Nyɛ ɛpezyɛ sama bɛ nɛ Oneezim, sosoob mɔn ɛ nyɛɛg'ena tɔ ɛdum ɛkoŋ nɛ Zɛɛb, nyɛ ɛ́ ngɔt tɔ bɔn nyɛɛg bena, nyɛ waalɛɛ bin etɛp djas di edhaa wak ɛ. \p \v 10 Aalistaalak mot bis nɛ nɛ di é membok ɔ, bɛ nɛ Malak mɔn ɛ nyɛɛg ɛ Bhaalnabhas, bɛ eeswos bin. Bi naazegwak mɛtiŋ mɛ bis nadjɛ bin dum nɛ Malak ɛ, nyɛ kum penek ɔɔ, beka nyɛ ɛnyɔɛpe. \v 11 Yezu mot di ebaadjóoaa Yustus ɔ, nyɛ eeswos bin. Bot binɔk bɛlɛl ɛ, ba bim ekeletyɛ bot ɛ mbyak eYuda di esa mɛsa mɛ ɛyoŋ ɛ Zɛɛb bis nɛ bɛ nɔɔ ɛ. Deenek, bɛ ɛ́ naadyeebadjɛ mɛ mɛghaaz. \v 12 Epafalas, mɔn ɛ nyɛɛg'en mot nadus pɛ kyee dik'en ɔ, nyɛ eeswos bin pe. Nyɛ ɛ́ kwom ɛ Yezu Klisto, nyɛ ààkat ɛdjaala Zɛɛb kɔ ɛsu ɛ len. Etɛɛ náá, bi neepyet ɛnyɔɛpe étɛp ɛdum ɛ koŋ ɛ len nɛ Zɛɛb neetɔ́ sok, deenek, bi neegheesesa ɛkwosak ɛ Zɛɛb. \v 13 Mɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛke kɔ ɛsu ɛ lɛ náá, nyɛ ɛpedyeebasa mɛsa ɛbuɛpe kɔ ɛsu ɛ len, kɔ ɛsu ɛ ekeletyɛ e ghaada Laodhise, nɛ ekeletyɛ ghaada Yeelapolis. \v 14 Luk mɔn ɛ nyɛɛg'ena mot di dhɔkɔtɔlɔ ɔ, bɛ nɛ Dhemas eeswos bin. \p \v 15 Swoska bɔn nyɛɛg bina di pɛ tɔ ghaada Laodhise ɔ, dɔɔ nɛ Nymfa zɛnɔɔ bot ɛ zɛɛga mendjaala di esɛɛga pɛ tɔ ndjaŋ'ɛ ɔ. \v 16 Bhis bi aasilal ɛlaa mɛkana mak ɛ, kyeedka yɛ pɛ daa bot ɛ di pɛ ghaada Laodhise ɛ. Saka deenek, étɛp ye neelaŋaa tɔ zɛɛga ndjaa mendjaala mɔɔ, da bi ɛ́ laa mɛkana mɛ mɛ nadhis pɛ yɔbɔ ɛ. \v 17 Lɛɛka nɛ Alsipe náá: «Wɔ ɛ́ kobaka! Wɔ goka ɛ́ nɛ ɛsilal ɛnyɔɛpe mɛsa mɛ Ghɛŋ nadjɛ wɔ ɛ.» \v 18 Ye ɛ́ mam Pɔl mɛ ɛmet ɛkwyal mɛkpa mɛ mɛswosel mak nɛ mbɔ'am met. Sa bi ààdjisa náá, mɛ ɛ́ é membok. Beta náá, enɛm nɛ embɛɛ e Zɛɛb di nɛ nen.