\id ACT Bɛkwyel \ide UTF-8 \h Mɛsa mɛ Bot ɛ Lwoma \toc1 Mɛsa mɛ Bot ɛ Lwoma \toc2 Mɛsa \toc3 Mɛs \mt1 Mɛsa mɛ Bot ɛ Lwoma \mt2 Mɛsa \imt Mɛkɛn mɛ ekwyala \ip Mɛkana mɛ mɛsa mɛ bot ɛ lwoma ɛ bhɔɔba Mbɛɛ Bhaadal ɛ Luk nakwyal ɛ. Nyɛ kaada ɛ dáa bot ɛ lwoma, bot ɛ Yezu nalwom ɔ nagoola bhaadal. Bɛ nakan ɛgoola ye ɛ́ pɛ Yeluzalɛm, bhii tak pɛ kɔ epes e mɛdhik mɛ nadi mbaka-mbaka nɛ tin ɛ, bhii tak pɛ kɔ mɛdhik mɛ di é ngwoob ɛ ngwoob boo dii mɛsɔn Meditelane ɛ. Deenek, bɛ naasa \bd lwomel\bd* Yezu nalwom náá, bɛ sa ɛ (\xt Luk 24.47-48\xt*, bot ɛ lwoma \xt 1.8\xt*). \io1 É mɛkɛn mɛ mɛkana mɛ bot ɛ lwoma, Yezu eebyet tɔ gwoo pɛ dáa Zɛɛb (\xt 1.9\xt*). Nenak nyɛ tokapɛ e di wat bɛ nɛ bɛ nɔɔ dáa nyɛ nadidi sok ɛ, e di'enek, nyɛ eedhis bɛdjekel bɛ Sisim na Dɛɛ, nadus pɛ dáa Zɛɛb ɛ (ɛlaŋel ɛ ebá). Sisim tak ɛ di djɛ bɛ ghwyil ɛ kɛgoola embɛɛ esa e Zɛɛb sa ɛ. Mɛkɛn nɛ mɛsik mɛ mɛkana mɛ bot ɛ lwoma, Sisim na Dɛɛ ɛpedul bɛdhiiti bot ɛ di dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ pɛ dáa Yezu. \io1 Kɛkum pɛ ɛlaŋel ɛ kam nɛ ebá, \bd mot-lwoma Pyɛɛd\bd* di mot ghoŋ tɔ etɛp ee di kaadaa tɔ mɛkana mɛ bot ɛ lwoma ɛ. \ip Bɛdjekel ɛ Yezu ɛ eYuda, bɛ ɛ́ kuku ɛtɔ́ pɛ kok Ndjaa-ebuwa Yeluzalɛm, tin, bɛ nadi lii kɔ ɛsu ɛ lyoel'ɔ (ghɛŋ'ɔ). Deenek, tyee wat nɛ Yezu, bɛ nabɛ ààdi é gwakel nɛ bɛghaa-Zɛɛb (ɛlaŋel ɛ elɛl kɛkum yii etɛn). \ip Bot ɛ zedum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ eezɛtɔ́ kɔ mɛl mɛ kyee dik Yude djas, pɛ Samali nɛ pɛ mɛdhik mɛ sis. Bɛ nadi goola Mbɛɛ Bhaadal pɛ dáa bot ɛ membyak me sis ɛlaŋel ɛ etɛn nɛ elɛl kɛkum ɛlaŋel ɛ kam nɛ ebá (\xt 8—12\xt*). Yenek ɛ dhiiti sa na bes. Eghɛŋ tak, eYuda bɔɔ ɛmet ɛ nazodi é gu Zɛɛb ngɔt tak. Bɛ nadi gek náá, bot ɛ bɛdhiiti bɛzɛɛb ɛ sis tok nɛ ghwyil ɛ gu nyɛ. Tinaak, Yezu Klisto ɛpesa náá, bot djas di nɛ ɛgwakel nɛ Zɛɛb. Bɛzɛɛga ekeletyɛ, nɛghu bɛzɛɛga mendjaala ɛ pe byel. Ye ɛpebilel ɛbilel nɛ ɛbilel. Bot ɛ di tɔ tak ɔ bot ɛ mbyak eYuda nɛ bot ɛ membyak me sis. \io1 Kana pɛ pak ɛlaŋel ɛ kam nɛ elɛl, \bd mot-lwoma Pɔl\bd* ɛ ka zɛdu bhis ɛ Pyɛɛd tɔ ekwyala e mɛkana mɛ bot ɛ lwoma. Yezu Klisto ɛ nadjóo Pɔl (ɛlaŋel ɛ etɛn nɛ ená). Bot ɛ zɛɛga mendjaala Antyɔs pɛ kyee dik Siili zo ka zɛsɛɛ nyɛ nɛ bɛdhiiti bot nakwaa di gyee nɛ nɛ ɔ, étɛp bɛ neekɛgoola Mbɛɛ Bhaadal ɛ Yezu Klisto ɛtsetaɛpe pɛ mɛdhik mɛ sis. E ɛkɛn é ɛlaŋel ɛ kam nɛ elɛl, kɛkum ɛlaŋel ɛ mɛkam-mɛmbá nɛ etɛn nɛ elɛl, liial ɛ mɛdjoŋ mɛ lwomelɛ. Ye kaada ɛ dhaa Mbɛɛ Bhaadal eezedjala mbaka-mbaka nɛ Meditelane kɛkum pɛ ghaada Lɔm nadi boo ghaada ekukuma kyee dik tak ɛ. \ip Mbɛɛ Bhaadal ɛ Yezu Klisto Luk nakwyal ɛ ɛpeliial ghɛŋ Yezu nadi kɔ bɔs ɛ. Dum nɛ mɛkana mɛ mɛsa mɛ bot ɛ lwoma, ye ɛ́ ɛkɛn ɛ étɛp ee \bd ɛwala ɛ bot ɛ zɛɛga ndjaa mendjaala\bd*. Ye ɛ́ ɛwala ɛ bot ɛ di dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ di ekeletyɛ ɔ ɛpegoola mɛlu djas nɛ é e di djas Mbɛɛ Bhaadal ɛ Yezu. Bɛ goola ye ɛ́ pɛ dáa bot ɛ membyak djas nɛ pɛ dáa bot ɛ bɛzɛɛb djas, pɛ dáa eboo bot, nɛ pɛ dáa bɔɔ dhyeeb, pɛ dáa bɛkum ɛ bot nɛ pɛ dáa bɛdjel. \c 1 \s Yezu eekɛk bot ɛ lwoma Sisim na Dɛɛ \p \v 1 Wɛn sɔ'am Teofil, tɔ mɛkana mam yii ɛsok, mɛ naakaada etɛp ee Yezu nasa ɛ, nɛ mɛlyo mɛ nyɛ nalyo djas e mɛkɛn «tɔɔɔ» ɛ, \v 2 zɛkum dwoo Zɛɛb naben nyɛ tɔ́ tɔ gwoo ɛ. Ɛsok nɛ nyɛ nabyet tɔ́ tɔ gwoo, ye nabɛɛ nyɛ eelik bot ɛ lwoma mɛlyo nɛ ghwyil Sisim na Dɛɛ. \v 3 Etɛɛ náá, bhis ɛsyee ɛ lɛ, nyɛ nadidi ɛ é lelyaal bɛ nyel, étɛp bɛ neemyaal náá, nɛ tsɛɛtsɛ nyɛ ɛ́ nɛ tsik. Mɛlu mɛkam-mɛná, nyɛ nadi é lelyaal bɛ nyel, nyɛ nadi é lii nɛ nɔɔ kɔ ɛsu ɛ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb. \v 4 Dhiiti dwoo nyɛ nadi é dɛ edee lɔɔg wat bɛ nɛ bɛ nɔɔ, nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Sa mot ààtseta nɛ ghaada Yeluzalɛm. Bwoodka sa Saag'am nakɛk ɛ, sa mɛ nalɛɛ bin ɛ. \v 5 Etɛɛ náá, Zaŋ Nduuel-bot naduu bot Zɛɛb ɛ́ tɔ mɛdii, gɔs ɛ náá, tɔ kil mɛlu mɛ di zyɛ yenek, biyɔ aaduwa Zɛɛb ɛ tɔ Sisim na Dɛɛ.» \s Zɛɛb eezɛben Yezu tɔ́ tɔ gwoo \p \v 6 Deenek, bot ɛ nasɛɛga e di wat bɛ nɛ Yezu ɔ ɛ boozɛdji nyɛ náá: «Ghɛŋ, ye ɛ́ é ɛwala ɛlak ɛ́ wɔ aagomal ɛyoŋ ɛ Yisalaɛl ee?» \v 7 Yezu eezɛbɔɔza náá: «Dum nɛ tɛp ɛwala nɛ dwoo ɛlenek ààgwyák biyɔ, etɛɛ náá, Saag'am ɛ nazekoobal yenek nɛ ghwyil ɛ. \v 8 Yɛ kabɛ biyɔ, bi ɛ́ waabela boo ghwyil esok Sisim na Dɛɛ aasul kɔ lin ɛ bi aadi ɛ́ bɛtyaasɛs bam pɛ Yeluzalɛm, pɛ kyee dik Yude nɛ Samali kɛkum pɛ mɛsik mɛ bɔs.» \v 9 Bhis Yezu nake deenek ɛ, nyɛ eezɛbyet tɔ́ tɔ gwoo, bɔɔ djas é bee, wɔ gwaa eguud zokazɛdipal nyɛ é mis mɔɔ. \v 10 Dáa bɛ nadi gwyák tɔ́ gwoo esok Yezu nadi é byet ɛ, e di tak bot ɛbá nɛ ekaad ee na puu eezɛtuula bɛ, \v 11 bɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Bot ɛ Ghalile, étɛp yé bi di gwyɛ é gwyák tɔ gwoo? Yezu yenɔk mot Zɛɛb zedis nyɛ pak'en bin nyɛ tɔ́ tɔ gwoo ɔ, nyɛ aabaazobula ɛ dhatyee bi bee nyɛ é byet enek.» \s Mot nagila Yudas ɔ \p \v 12 Bot ɛ lwoma eezɛsik pɛ Yeluzalɛm, dusa pɛ ɛtsok ɛ pyeeb Oliv. Ɛtsok ɛ tak natseta nɛ ghaada ɛ́ tyee pes ɛwala ɛwat é kyeed mɛko. \v 13 Dáa bɛ nakum pɛ Yeluzalɛm ɛ, bɛ eezɛni tɔ dhiiti dhɛŋ nadi pɛ ɛko ɛ́, ye nabɛɛ e di bɛ nadi zyezyɛ nɛ ɛsɛɛga sok ɛ. Ye nabɛɛ Pyɛɛd, Zaŋ, Zak, Andele, Filip nɛ Toma, zɛnɔɔ Bhaatelemi, nɛ Matye, Zak mɔɔ Alfe, Simɔŋ mot di tɔ ɛdhuu ɛ bot ɛ nadi djóoaa eZɛlɔt ɔ, zɛnɔɔ Yudas, mɔɔ Zak. \v 14 Bɔɔ djas, bɛ nabɛ ɛ nɛ mɛfulu mɛ ɛsesɛɛga é zɛɛga mendjaala bɛ nɛ boa, nɛ Maali nyɛɛg ɛ Yezu, zɛnɔɔ bɔn nyɛɛg ɛ Yezu esok nɛ esok. \p \v 15 Dwoo wat wɔ gwaa bot ɛ nadi dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ zokazɛsɛɛga e di wat, mɛtaŋ mɛ bot ɛ tak nabɛ tyee bot dhet nɛ mɛkam-mɛmbá. Wɔ gwaa Pyɛɛd zɛtiaa tetel kuku ɛbwak ɛ lɔɔ, nyɛ eezɛke náá: \v 16 «Bɔn ɛ nyɛɛg bam, ye bɛ ɛ́ yɛ eegoka náá, sa Sisim na Dɛɛ naloolɛɛ tɔ ekwyala e Zɛɛb ɛ sɛɛ. Pɛ tɔ nuub ɛ Dhavid, nyɛ naaloolii dum nɛ Yudas náá. Ye ɛ́ Yudas ɛ nadul bot ɛ nazɛmɛt Yezu ɔ. \v 17 Nyɛ nadi ɛ́ ngɔt tɔ lɔɔg'es bot ɛ lwoma, nyɛ nabɛ ɛ nyɛ eebela yɛ kyee ɛkɛɛ tɔ lwomel bis nalwomaa ɛ. \v 18 Deenek, nɛ epata ee bɛ nadjɛ nyɛ étɛp nyɛ nazekɛ seeb Yezu ɛ, nyɛ naabɔm pyeeb. Nyɛ nabɛɛ nyɛ eeduma si nɛ ɛghet é bɔs, mɔ tii nyɛ, mendja djas pɛ kel. \v 19 Bot ɛ Yeluzalɛm djas naagwak tɛp tak, e di tak ɛ bɛ naget pyeeb tak tɔ lii'ɔɔ ɛ “Akɛldama”. Ye kwyɛl ɛlɛɛ ɛ́ “pyeeb ghiya”.» \p \v 20 «Tinaak, beeka sa di kwyala tɔ mɛkana mɛ mɛdjeeb ɛ: \q1 “Ndjaŋ'ɛ goka nɛ ɛlik ɛ́ wum; \q1 sa dhiiti mot ààlik tɔ tak.” \m Ye nabaakwyalel ɛ́ náá: \q1 “Da dhiiti mot ɛ zɛdjila nyɛ tɔ mɛsa mɛ.\f + \fr 1.20 \fr*\xt Mɛd 69.26; 109.8\xt*\f*” \p \v 21 «É goka nɛ ɛnɔŋaa ɛ, mot ngɔt tɔ sama bot ɛ nadi é gyee mena nɛ bɛ nɔɔ esok mena nadi é kɛka mɛlu djas mena nɛ Ghɛŋ Yezu ɛ: \v 22 kɛkan dwoo Zaŋ naduu nyɛ Zɛɛb ɛ, kɛyaka nɛ dwoo Zɛɛb nadis nyɛ pak'enaka ɛ́. Mot tak aakadi ɛ́ tiaa-sɛs mena bɛ nɔɔ, étɛp kɛbaŋa nɛ bot náá, Yezu naazegom bhis ɛsyee ɛ lɛ.» \p \v 23 Tin, bɛ eezɛlyaal bɛ bot ɛbá: Ye nabɛɛ Zozɛf. Dhiiti din ɛ lɛ nabɛɛ Bhaalsabhas, nyɛ nabaadi é djóoaa ɛ́ Justus. Zɛ nɔɔ Mathias. \v 24 Bhii tak bot ɛ nadi dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ zokazɛsɛɛga, bɛ moo tin é djaala náá: «Ghɛŋ, wɔy mot di é gu ebhum elyem e bot ɔ. Lyaala bis mot wɔ tɔ́ tɔ sama bot ɛbá bak ɔ, \v 25 étɛp nyɛ needi ngɔt tɔ sama bot ɛ lwoma, e di mɛsa ɛ Yudas mot lik bhis tɔ́ e di di egoka nɛ nɛ ɔ.» \v 26 Tin, wɔ gwaa bɛ zɛsa dhiiti ɛgwyeeg, ɛgwyeeg ɛ tak ka sɛɛ ɛ́ Mathias. Mathias ɛ boozɛni tɔ sama bot ɛ lwoma kam nɛ ngɔt. \c 2 \s Ɛzyɛ Sisim na Dɛɛ \p \v 1 Dáa dwoo Pɔtekɔt nakakum ɛ́, bot ɛ nadi é dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ nadi ɛ́ é zɛɛga sum wat. \v 2 Ka sɛɛka tɔ gwoo ɛ, dhiiti mɛwuŋal dáa ghuu na lyelyel eezɛlwoodal ndjaa djas bɛ nadi tɔ tak ɛ. \v 3 Tin, bɛ eezɛbee esonok eezɛtyaa kɔ elo bɔɔ tyee mengel me du. Bhii tak wɔ gwaa ngel tak zokazɛbɛka bɔɔ epes-epes, kyee waa-wat eekɛtyaa kɔ lo mot ngɔɔngɔt. \v 4 Bɔɔ djas naalwood nɛ Sisim na Dɛɛ. Bhii tak bɛ moo tin é lii membyak mesis. Dáa Sisim ɛ nadi é djɛ bɛ ghwyil ɛlii ɛ.\fig |alt="La Pentecôte" src="GT00106.tif" size="col" copy="Illustrations by Gordon Thompson, © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="2.2-4"\fig* \p \v 5 Tin, é ghɛŋ tak, bot ɛ mbyak eYuda nambɛɛ elyem di kɔ mɛl djas di kɔ bɔs ɔ nadi ɛ́ tin kɔ ghaada Yeluzalɛm. \v 6 Dáa bɛ nagwak ɛtap ɛlenek ɛ, bɔɔ djas zokasum ekaab zɛsɛɛga e di wat. Bɛ moo tin é djoka ɛbuɛpe etɛɛ náá, mot nɛ mot nadi gwak bot ɛ nadi dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ é lii tɔ membyak mɔɔ met. \v 7 Bɛ naadyeebadjoka ɛbuɛpe, bɔɔ náá: «Bot ɛ di lii'aak tok bot ɛ dɛl ɛ Ghalile? \v 8 Ye sa dáa náá, mot nɛ mot pak'ena gwak sa bɛ di é lii ɛ tɔ dhaad mbyak'ɛ? \v 9 Pak'ena wak ye ɛ́ nɛ bot ɛ dus pɛ dɛl ɛ Paltɛs, dɛl ɛ Medɛs, zɛnɔɔ dɛl ɛ Elam. Bɛdhiiti bot dus ɛ pɛ Meezopotami pɛ kyee dik Yude, pɛ dɛl ɛ Kapadɔs, nɛ Pɔŋ pɛ kyee dik Azia, \v 10 pɛ Filji, nɛ pɛ Panfili zɛnɔɔ pɛ Eziptɛ nɛ é ngwoob ghaada Sylɛn pɛ Libi. Ye nabɛ ɛ nɛ bot ɛ nadus pɛ dɛl ɛ Lɔm ɔ. \v 11 Bɛdhiiti nabɛɛ bot ɛ mbyak eYuda, bak bɛdhiiti nabɛɛ bot ɛ nazemyaal ɛdjaala Zɛɛb eYuda ɔ, bɛdhiiti tak nabɛ ɛ bot ɛ ghola Klɛt, nɛ bot ɛ dik Alaabi. Bisɔ djas ɛ́ pe gwak pɛ tɔ membyak mis dáa bɛ di lɛɛ embɛɛ nɛ eboo esesɛɛ Zɛɛb di sa ɛ!» \v 12 Bɔɔ djas naadiaadjoka dhaa tyɛ, bɛ moo tin «yoo» ààbɛ nɛ dáa bɛ sa, bɛ moo tin é djinel pak'ɔɔ náá: «Yak tak kwyɛl ɛlɛɛ yé?» \v 13 Tin, bɛdhiiti bot nadi é gɔ bɛ, bɔɔ náá: «Elangi e mɛnyok ɛ di sa bɛ!» \s1 Pyɛɛd eezɛlii nɛ mɛdhuu mɛ bot \p \v 14 Tin Pyɛɛd eezɛtyaa tetel bɛ nɛ bak bɛdjekel kam nɛ ngɔt, nyɛ moo tin é tuud nɛ mɛdhuu mɛ bot ɛlyelɛpe náá: «Bɔn ɛ nyɛɛg bam eYuda, zɛnɔɔ biyɔ bot ɛ di dwoo'lak mos kɔ Yeluzalɛm ɔ, egoka bi mɛt ɛsuk ɛ sa di é sɛɛ ɛ. Gwakeka ɛnyɔɛpe sa mɛ di kwyɛl ɛlɛɛ bin ɛ. \v 15 Bot bak tok tɔ elangi e mɛnyok dáa bi di gek tɔ elyem bin ɛ, etɛɛ náá, mena dinaaka ɛ́ é ɛwala etɛn nɛ ená yii mɛlem. \v 16 É di'enek guka náá sa ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb Joɛl nalɛɛ ɛ moo zɛsael. Nyɛ nabɛɛ nyɛ eeke náá: \q1 \v 17 “Zɛɛb naake náá: Tɔ mɛlu mɛ ɛsik, \q1 mɛ waadjɛ bot djas Sisim yam. \q1 Bɔn bin, bɔn botom nɛ bɔn boa \q1 bɛ aadi ɛ́ é ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb, \q1 mengbaaz ɛ waakan ɛbee etɛp tyee tɔ mɛdhyam \q1 tin bɛtɔa-bot ɛ waadjem mɛdhyam. \q1 \v 18 Tsɛɛtsɛ nɛ tsɛɛtsɛ tɔ mɛlu menek, \q1 mɛ waadjɛ Sisim yam nɛ bot ɛ mɛsa mam yii botom nɛ yii boa, \q1 bɛ waalii dáa bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb. \q1 \v 19 Mɛ waasa esa e mɛbwala pɛ ɛko tɔ gwoo, \q1 nɛ endem pɛ si kɔ bɔs: ghiya, du, eguud nɛ eguluk. \q1 \v 20 Gwyes ɛ waaghomela, \q1 ngɔn ɛ waate zooŋ dáa ghiya, \q1 ɛsok nɛ, dwoo ɛ Ghɛŋ zyɛ, boo dwoo duma. \q1 \v 21 Tin mot nɛ mot aadjaala nɛ din ɛ Ghɛŋ ɔ waatsak\f + \fr 2.21 \fr*\xt Zol 3.1-5\xt*\f*.” \p \v 22 «Bot ɛ dhaad mbyak Yisalaɛl, gwakeka sa mɛ di elii'aak: Zɛɛb naalyaal bin eghɛŋ dum nɛ mbi mot Yezu mot Nazalɛt, etɛɛ náá, nyɛ naalyaal ghwyil nɛ eghɛŋ bɛ tɔ eboo endem nɛ esesɛɛ é mɛbwala membi nɛ membi, nyɛ nasa ɛ, biyɔ bɛ ɛmet ne gu yɛ. \v 23 Bi nabɛɛ bii seeb mot tak é mɛmbɔ mɛ bot ɛ di ààgu Zɛɛb ɔ. Bɛ naagó nyɛ mbema é mɛlaaba, etɛp binek djas nasɛɛ dáa Zɛɛb naloozekɛk nɛ ɛlɛɛ ɛ. \v 24 Tin Zɛɛb nagomal nyɛ bhis ɛsyee, nyɛ naapɛk nyɛ tɔ mezuk mɛ ɛsyee, etɛɛ náá, ye nabɛ ààdjala náá, ɛsyee di nɛ eghɛŋ kɔ lɛ. \v 25 Beeka dáa mɛkoozi Dhavid naake kɔ ɛsu ɛ lɛ: \q1 “Mɛ nadi é bebee Ghɛŋ sok bhwoob'am, \q1 nyɛ é ngwoobam é kaab náá, mɛ zɛkɛpwak nɛ bwoo. \q1 \v 26 É tɛp tak di náá, lyem'am ɛ́ tɔ boo duu, \q1 mɛkpa mɛnuubam eelwood nɛ boo mɛmyaala, \q1 nyel'am ɛ tɔ boo ɛbwaalel. \q1 \v 27 Etɛɛ náá, Ghɛŋ, wɔ tok nɛ ghwyil ɛlik mɛ kɔ dɛl ɛ bot ɛ zegwyɛ ɔ, \q1 wɔ tok nɛ ghwyil ɛbet náá, mam mot edɛɛ ɛ Zɛɛb mɛ syep tɔ ɛvit. \q1 \v 28 Wɔ eelyaal mɛ ze di dul bot pɛ tsik ɛ, \q1 wɔ ɛ́ pe djɛ mɛ mɛmyaala é mis mɔ\f + \fr 2.28 \fr*\xt Mɛd 16.8-11\xt*\f*.”» \p \v 29 «Bɔn ɛ nyɛɛg bam, betka mɛ lɛɛ bin popoopwon dum nɛ bhaab'ena Dhavid, nyɛ naagwyɛ, bhii tak nyɛ naadelaa. Ɛvit ɛ lɛ ɛ tak dɔɔ nɛ dwoo pan mos'ak, wak ɛkunaaɛpe. \v 30 Dáa nyɛ nadi náá nyɛ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb ɛ, nɛ dáa Zɛɛb nakɛk nɛ tuwal myoŋ nɛ mɛsoŋ mɛ náá, ngɔt tɔ bɛdha bɛ ɛ́ waadjila kɔ boo mɛkoozi mɛ ɛ. \v 31 Dhavid nabɛɛ, nyɛ eegu sa nawaasael ɛ. Tin, ye nabɛɛ nyɛ eelɛɛ bot dum nɛ ɛgom ɛ Mɛsia bis ɛsyee, étɛp tak ɛ́ nyɛ nake náá: \q1 “Nyɛ nabɛ ààdhuugela tɔ dɛl ɛ bot ɛ nazegwyɛ ɔ, \q1 tin, muuɛ nabɛɛ, ààsyep tɔ ɛvit.” \m \v 32 Zɛɛb eegomal Yezu mɛ di lii kɔ ɛsu ɛ lɛ'aak bis ɛsyee. Bisɔ djas ɛ bɛtyaasɛs étɛp tak. \v 33 Nyɛ naadjɛa boo duu pɛ mbɔ eghɛŋ ɛ Ghɛŋ, nyɛ naabela Sisim na Dɛɛ Zɛɛb nakɛk ɛ. Bhii tak nyɛ eelwoodal bis nɛ yɛ: yenek ɛ etɛp ee bi di bee nɛ ɛgwak, mos enek. \v 34 Bela náá, Dhavid nyɛ ɛmet nabɛ aabyet tɔ gwoo, tin, ye nabɛɛ nyɛ eeke náá: \q1 “Ghɛŋ Zɛɛb naake nɛ Ghɛŋ'am náá: \q1 Dha disi pɛ mbɔ eghɛŋ bam. \q1 \v 35 Mɛ waalwom bot ɛ mɛbhuka mɔ lwoma bhel náá, \q1 bɛ zɛɛ dhaa si mɛko mɔ\f + \fr 2.35 \fr*\xt Mɛd 110.1\xt*\f*.”» \m \v 36 «É goka ɛ́ náá, bot ɛ mbyak Yisalaɛl djas gu ɛnyɔɛpe náá: Yezu bi nabem nyɛ é mɛlaaba ɔ, ye ɛ́ nyɛy ɛ, Zɛɛb sa nɛ nɛ mos Ghɛŋ nɛ Mɛsia!» \s1 Bot bɛmil ɛlɛl ee ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb \p \v 37 Bot ɛ nadi e di tak ɔ naadyeebadjoka mbi yenek kɔkɔ mɛkpa. Bɛ boozɛdji Pyɛɛd bɛ nɛ bɛdhiiti bot ɛ lwoma náá: «Mɔn nyɛɛg, bis goka nɛ ɛsa dáa?» \p \v 38 Pyɛɛd zɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Mot nɛ mot tɔ len, liigka elyem, da bi ɛ duwa Zɛɛb nɛ din ɛ Yezu Klisto etɛɛ náá, mesyem min neepelaa. Bhii tak bi ɛ waabela ekɛk ɛ Zɛɛb, Sisim na Dɛɛ. \v 39 Tin, Zɛɛb nakɛk etɛp bak ɛ́ kɔ ɛsu ɛ len, nɛ bɔɔ bin, zɛnɔɔ bot ɛ dii kɔ mɛl mɛ dii ɛtsetaɛpe ɛ, bot djas Ghɛŋ Zɛɛb'ena aadjóo ɔ.» \p \v 40 Pyɛɛd naalii nɛ nɔɔ bɛtɛ nɛ etɛp, étɛp bɛ neemyaal nɛ étɛp ɛdjɛ bɛ ghwyil. Nyɛ nadi é ke nɛ nɔɔ ɛ náá: «Myaalka tsik étɛp bi ɛmet needi ààkyee é laab bot ɛ di mos'aak, bɛ eezewo ze!» \v 41 Ye nabɛɛ, bot ɛbuɛpe tɔ sama yɔɔ naamyaal mɛlyo ɛ Pyɛɛd, wɔ gwaa bɛ zokaduwa Zɛɛb. Dwoo tak, bot ɛkɛsa yɛ aasa bɛmil ɛlɛl naabaazɛbilel kɔ sama bot ɛ nazedum koŋ nɛ Zɛɛb sok ɔ. \s1 Tsik bot zɛɛga mendjaala \p \v 42 Bɔɔ djas naadiaawazii tɔ ɛgwak ɛ mɛlyo mɛ bot ɛ lwoma nadi lyo bɛ ɛ. Bɛ nadi ɛ́ tɔ boo mɛgwakel pak'ɔɔ, bɛ nadi é dɛ edee ɛ́ e di wat, nɛ ɛdjaala Zɛɛb. \v 43 Mot nɛ mot nabɛ é kaab Zɛɛb ɛlyelɛpe. Tin dum nɛ bot ɛ lwoma, Zɛɛb nadi sa bɛtɛ nɛ endem e mɛbwala. \v 44 Bot ɛ nadi é dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ nadi ɛ́ lyem wat tɔ mɛgwakel. Bɛ nadi é kekaa pak'ɔɔ esa djas bɛ nadi nɛ ye ɛ́. \v 45 Bɛ nadi bebɔmsa esa nɛ ekum bɔɔ. Bhii tak, epata ee bɛ aabela ɛ, bɛ ka kaa ye ɛ́ pak'ɔɔ, é ɛbee ɛkwosak ɛ mot nɛ mot. \v 46 Mɛlu djas, nɛ bɛ nadi esɛɛga tɔ kok Ndjaa-ebuwa e Zɛɛb ɛ. Bɛ nadi é dedɛ edee bɔɔ ɛ e di wat tɔ mendjaa mɔɔ, tin bɛ nadi é dɛ ɛ́ nɛ boo mɛmyaala tɔ elyem, ààbɛ nɛ lyem ɛbet. \v 47 Bɛ nadi é duwal Zɛɛb tɔ mɛdjeeb, tin, bot nadi kwyɛl bɛ ɛbuɛpe. Tin mɛlu djas, Ghɛŋ nadi bil tɔ ɛdhuu ɛ lɔɔ, bot ɛ nyɛ nadi é tsikɔ ɔ. \c 3 \s1 Pyɛɛd bɛ nɛ Zaŋ eetsik boka mot \p \v 1 Dhiiti dwoo, Pyɛɛd bɛ nɛ Zaŋ zokazɛbyet pɛ kok Ndjaa-ebuwa étɛp ɛkɛdjaala, ye nabɛɛ é ɛwala elɛl yii bikoko. \v 2 É ngwoob ɛniel ɛ di djóoaa «ɛbɛ ɛ ndjaa na nyɔɔnyɔ ɛ», e di tak ye nabɛɛ nɛ dhiiti mot boka kana edhɔma bɛ. Mɛlu djas bot nadi eghɛɛ nyɛ, zɛmak nyɛ tin, étɛp nyɛ neezɛwaab epata pɛ dáa bot ɛ nadi é zyɛ pɛ kok Ndjaa-ebuwa. \v 3 Dáa nyɛ nabee Pyɛɛd bɛ nɛ Zaŋ é kwyɛl ɛni tɔ kok Ndjaa-ebuwa ɛ, nyɛ eezɛwaab bɛ epata. \v 4 É di'enek, Pyɛɛd bɛ nɛ Zaŋ zɛgwyák nyɛ «kpɛɛɛ», bhii tak Pyɛɛd eezɛke nɛ nɛ náá: «Gwyáka bis.» \v 5 Tin mot'enɔk eezɛgwyák bɛ «kpɛɛɛ», etɛɛ náá, tɔ lyemɛ, nyɛ nadi é gek ɛ náá, bɛ waadjɛ nyɛ sonok. \v 6 É di'enek, Pyɛɛd ɛ booke nɛ nɛ náá: «Mɛ tok nɛ epata, ààkobɛ nɛ lɔaad, sa mɛ di nɛ ye ɛ́, mɛ pe djɛ wɔ: nɛ din ɛ Yezu Klisto mot Nazalɛt, wyɛla da wɔ ɛ́ kɛ!» \v 7 Bhii tak nyɛ eezɛmet nyɛ pɛ mbɔ e ghɛŋ, nyɛ eezɛkyee nyɛ é ɛwyɛl. E di tak wat, mɛko nɛ mɛtii mɛ mɛko mɛ mot'enɔk eezɛlyel. \v 8 Vasaka, e di tak wat, nyɛ eezɛtyaa tetel, nyɛ moo tin é kɛɛnek, bhii tak nyɛ eezɛni lɔɔg wat bɛ nɛ bot ɛ lwoma pɛ tɔ kok Ndjaa-ebuwa, nyɛy é kɛnɛ mɛko mɛ, é tsel nɛ ɛduwal ɛ Zɛɛb. \v 9 Bot djas nadi tin ɔ naabee nyɛ é kɛnɛ ɛduwal ɛ Zɛɛb tɔ mɛdjeeb. \v 10 Dáa bɛ nagwyák náá, ye nabɛɛ mot nadyeebadidi ndiindel é «ɛbɛ ɛ ndjaa na nyɔɔnyɔ» yii kok Ndjaa-ebuwa étɛp ɛwaab epata ɔ, tin bɔɔ djas naabela bɛbebwol nɛ ɛdjoka ɛbuɛpe dum nɛ sa nasɛɛ nɛ boka mot'enɔk ɛ.\fig |alt="Pierre et Jean guérit un boiteux" src="WA03941b.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade, © United Bible Societies, 1989." ref="3.2-7"\fig* \s1 Pyɛɛd eezɛlii nɛ mɛdhuu mɛ bot tɔ kok Ndjaa-ebuwa \p \v 11 Dáa mot'enɔk nanaata Pyɛɛd nɛ Zaŋ ɛ, bot djas tɔ ɛdjoka bɛ nadi é djoka ɛ. Wɔ gwaa bɛ zokazyɛ kaab pɛ pak bɛ nadi ɛ, ye nabɛɛ di mɛbhaaz mɛ nadi é djóoaa «mɛbhaaz ɛ Salomɔŋ» ɛ. \v 12 Dáa Pyɛɛd nabee deenek ɛ, nyɛ ɛ́ booke nɛ ɛdu ɛ́ bot binɔk náá: «Bɔn ɛ nyɛɛg bam bot ɛ Yisalaɛl, étɛp yé bi di djoka tsik mot tak tsak ɛ deenek? É tɛp yé bi di gwyák tyee náá, bis tsik mot tak ɛ́ nɛ ghwyiles met nɛghu etɛɛ náá, bis ɛpesa zii étɛp ɛdu ɛ Zɛɛb? Ye tok deenek! \v 13 Ye ɛ́ Zɛɛb ɛ Abalaam, Zɛɛb ɛ Izak nɛ Zakɔɔb, Zɛɛb bɛbhaab binaka eelyaal duu mot-mɛsa mɛ, Yezu. Biyɔ bɛ ɛmet bi naseeb nyɛ é mɛmbɔ mɛ ekukuma, nɛ swonal nyɛ é mis mɛ Pilat, ka bela náá, Pilat naakwyɛl ɛbet nyɛ. \v 14 Biyɔ bi naabyen mot na dɛɛ, na epiki, biyɔ nakwyɛl ɛ náá, Pilat bet mot di é gó bot ɔ. \v 15 Deenek, bi naagó mot di nakuma tsik ɔ. Tin, bhis etɛp binek djas, Zɛɛb naagomal nyɛ tɔ ɛsyee, bis ɛ́ bɛtyaasɛs étɛp tak. \v 16 Ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ mɛbwala mɛ din ɛ Yezu, dum nɛ ɛdum ɛ koŋ nɛ nɛ ɛ bulal ghwyil mot bi di bee nɛ ɛgu'aak. Ye ɛ́ ɛdum ɛ koŋ nɛ Yezu ɛ sa náá, nyɛ bela tsik nyel djas bi di é bee'enek. \p \v 17 «Bela náá, bɔn nyɛɛg bam, mɛ nɛ gu ɛnyɔɛpe náá, biyɔ nɛ ekukuma bin nasa deenek ɛ́, etɛɛ náá, bi ɛ tɔ boo ɛdjak dum nɛ Yezu. \v 18 Ye ɛ́ deenek ɛ Zɛɛb kwyɛl ɛlyaal ɛsuk ɛ etɛp ee nyɛ naloolɛɛ tɔ enuub e bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb djas ɛ. Nyɛ nabɛɛ nyɛ eelɛɛ náá, Mɛsia mɛ ɛ́ waazuk. \v 19 Swoolaka mɛfulu min, da bi ɛ dum koŋ nɛ Zɛɛb etɛɛ náá, nyɛ needis mesyem min. \v 20 Deenek bhii tak, Ghɛŋ ɛ waazɛdjɛ bin ɛwala ɛ bi aawala ɛ. Tin, bi ɛ waabee Mɛsia nyɛ naloozetɔ́ kɔ ɛsu ɛ len ɛ: Yezu. \v 21 Nenak yak, é gokaa náá, Yezu pookodi pɛ ɛko kɛkum mɛlu mɛ yɛ aadi náá, esonok djas ɛ waabula bes dáa Zɛɛb naloozelɛɛ tɔ enuub e bɛngoolel ɛ mɛkpa mɛ ɛ. \v 22 Ye nabɛɛ Moiiz naake náá: “Ghɛŋ Zɛɛben waadhis bin ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb dáa mam. Nyɛ aadi ɛ́ mot dhaad mbyak en, da bi ɛ́ gwak etɛp ee nyɛ aalɛɛ bin ɛ djas. \v 23 Mot djas aadi ààgwak etɛp ee ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb tak ɔ, nyɛ waasɔaa tɔ sama bot ɛ mbyak, bhii tak nyɛ waagóaa\f + \fr 3.23 \fr*\xt Dɛt 18.15,18,19\xt*\f*.” \p \v 24 «Tɔ bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb djas, kana Samyɛl, kɛyaka nɛ bot ɛ nakazyɛ bhis koŋɛ ɔ, ye nabɛɛ bɛ naalii nɛ nen dum nɛ mɛlu mak. \v 25 Etɛp ee Zɛɛb nakɛk bin tɔ nuub bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb ɛ nabɛɛ yibɔ. Bi ɛ́ nɛ yebɔ di tɔ ɛbhɛŋ ɛ Zɛɛb nakwyala bɛ nɛ bɛbhaab bin. Nyɛ naake nɛ Abalaam náá: “Mɛ waasɛɛ mɛbyel djas kɔ bɔs djas mɛtel kɔ lo ɛ bɛdha bɔ.” \v 26 É tɛp tak ɛ di náá, Zɛɛb napoo lee ɛdhis mot-mɛsa mɛ sok ɛ kɔ ɛsu ɛ len, nyɛ napoo lee dhis nyɛ étɛp nyɛ neezɛsɛɛ bin mɛtel, nɛ ɛsa náá, mot neeliig koŋ nɛ embee mɛfulu mɛ.» \c 4 \s Pyɛɛd nɛ Zaŋ sok bhwoob bot ɛ boo kwan eYuda \p \v 1 Bela tin náá, Pyɛɛd nɛ Zaŋ nadi é lii nɛ zukamwaa nɛ mot nadi tin ɔ. Wɔ gwaa bɛghaa-Zɛɛb, ekukuma bɛbaalel ɛ kok Ndjaa-ebuwa, zɛnɔɔ bot ɛ ɛdhuu ɛ eSaduseɛ zokazyɛ pɛ kyee bɛ nadi ɛ́. \v 2 Elyem naadyeebakpaa bɛ etɛɛ náá, bɛ nàbɛ ààkwyɛl náá, Pyɛɛd nɛ Zaŋ Bot ɛ Lwoma bɛbá gheelelyo bot tɔ mɛlyo mɔɔ náá, Yezu Klisto mot nagwyɛ ɔ eezegom. Bɛ nadi sa deenek ɛ etɛɛ náá, bɛ nadi eke ɛ náá, bot ɛ zegwyɛ ɔ nɛ ghwyil ɛgom bhis ɛsyee. \v 3 Tin bɛ boo zɛmet Pyɛɛd nɛ Zaŋ zɛwa bɛ embok. Wɔ gwaa bɛ zokazɛdjɛk bɛ tin kɛkum mɛlem etɛɛ náá, bɛ namet bɛ ɛ́ bikoko. \v 4 Bela náá, bɛtɛ nɛ bot ɛ nagwak mɛkpa mɛ bot ɛ lwoma ɔ, ye nabɛɛ bɛ eedum koŋ nɛ nɛ. Mɛtaŋ mɛ bot ɛ tak nabilel, kum tyee bot bɛmil ɛtɛn. \p \v 5 Yii myɛn tak, ekukuma eYuda, bɛpaa, zɛnɔɔ bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi, zokazɛsɛɛga pɛ dɛl ɛ Yeluzalɛm. \v 6 Bot ɛ nadi tɔ zɛɛga tak ɔ nabɛ ɛ Andele, Anas boo ghaa-Zɛɛb, Kayif, Zaŋ, Alɛkzandɛlɛ zɛnɔɔ bot ɛ mɛbyel ɛ boo ghaa-Zɛɛb djas. \v 7 Bɛ eezɛtel bɛ metetel sok bhwoob'ɔ, tin, bɛ eezɛdji bɛ náá: «Bi sa esesɛɛ bak nɛ yaa mɛbwala, nɛ din ɛ zɛ?» \v 8 Tin, Pyɛɛd eezelwood nɛ Sisim na Dɛɛ, nyɛ booke nɛ nɔɔ náá: «Ekukuma e dhaad mbyak nɛ bɛpaa eYuda: \v 9 Bɛ dji bis mɛdjin mak mos ɛ, étɛp enɛm esa ee bis sa nɛ boka mot ɛ. Bɛ dji bis ɛ náá, mot'ak tsak dáa? \v 10 Ɛnyɔɛpe, ye goka ɛ́ bi gu náá, biyɔ djas, dɔɔ nɛ bot ɛ Yisalaɛl, yɛ bɛ náá, mot'ak eetyaa tetel nɛ nyel ɛnyɔɛpe é mis men ɔ, ye ɛ́ nɛ ghwyil din ɛ Yezu Klisto mot Nazalɛt, mot bi nabem é mɛlaaba, da Zɛɛb ɛ gomal nyɛ bhis ɛsyee ɔ. \v 11 Yezu mot Ekwyala e Zɛɛb di lɛɛ tsɛɛtsɛ náá: \q1 “Ɛkok ee bɛzumel mwas ɛ, \q1 moo ɛ́ ɛkok di epyet ndjaŋ ɛ\f + \fr 4.11 \fr*\xt Mɛd 118.22\xt*\f*.”» \m \v 12 «Tsik belaa ɛ́, tɔ din ɛ Yezu Klisto nyɛ ɛmet. Dhiiti mot Zɛɛb nadhis kɔ bɔs'ak náá, nyɛ neetsik mena ɔ, tok.» \p \v 13 Dáa bɛ nabee eghɛŋ ɛ Pyɛɛd nɛ Zaŋ ɛ, bot ɛ zɛɛga boo kwan eYuda naadjoka. Bɛ naadjoka etɛɛ náá, ye bɛ ɛ́ bɛ eesiiza náá, bɛ nabɛɛ mbi vaŋ bot ɛ nadi ààtɔ́ mɛdjek ɔ. Bɛ nadi gu náá, bɛ nadi gyee sama wat nɛ Yezu. \v 14 Tin, bɛ nadi é bee mot natsak ɛ tetel é ngwoob ɔ, bɛ nàbɛ ààkabɛ nɛ ɛkpa ɛ ɛyala. \v 15 Bɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá, bɛ wyis tɔ ndjaa epɛ́ɛ. Bɛ moo tin é sɔs pak'ɔɔ. \v 16 Bɛ nadi keke ɛ náá: «Mena aasaka nɛ bot bak dáa? Etɛɛ náá, bot dɛl ɛ Yeluzalɛm djas nɛ gu pupwoopwon náá, ndem mɛbwala mak sael ɛ nɛ nɔɔ, mena tok nɛ ghwyil ɛswonal. \v 17 Tin, yɛ ààgoka náá, menduk mɛ tɛp'ak gek tɔ mɛlɔ mɛ bot bak djas. Mena ɛ waalyak bɛ nɛ mɛbhɛma náá, bɛ nàbaalii nɛ bot kɔ ɛsu ɛ din ɛ Yezu.» \p \v 18 Bɛ eezɛdjóo bɛ, bhii tak bɛ eezɛlyak bɛ ɛlyelɛpe náá, bɛ nàbaalii nɛghu ɛlyo ɛ bot nɛ din ɛ Yezu. \v 19 Tin, Pyɛɛd nɛ Zaŋ eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Pɛɛka biyɔ bɛ ɛmet nɛghu ye ɛ́ ɛnyɔɛpe é mis mɛ Zɛɛb náá, bɛ looba nɛ nen nɛghu bɛ looba nɛ Zɛɛb. \v 20 Yɛka bɛ bisɔ ɔ, bis tok nɛ ghwyil ɛ byen ɛlii dum nɛ sa bis nabee nɛ mis nɛ ɛgwak nɛ mɛlɔ ɛ.» \v 21 Bot ɛ boo kwan eebaazɛbhɛm bɛ, bhii tak bɛ eezɛbet bɛ. Bɛ nàbaabɛ nɛ tyɛ bɛ aazuk bɛ, etɛɛ náá, ɛdhuu ɛ bot djas nadi duwal Zɛɛb kɔ ɛsu ɛ etɛp ee nasael ɛ. \v 22 Mot natsak nɛ mɛbwala ɛ Zɛɛb ɔ nabɛ ɛ nɛ membu mɛkam-mɛná kɛdhaa. \s Mendjaala mɛ bot ɛ di dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ \p \v 23 Dáa bɛ nabet bɛ ɛ́, Pyɛɛd bɛ nɛ Zaŋ eezɛtɔ́ pɛ pak ɛdhuu ɛ bɛsɔ bɔɔ nadi ɛ. Bɛ moo tin é baŋa bɛ etɛp djas eboo bɛghaa-Zɛɛb nɛ bɛpaa eYuda nalɛɛ ɛ. \v 24 Bhis bɛ nazegwak etɛp binek djas ɛ, bɔɔ djas eezɛgwakel, tin, bɛ eezɛdjaala Zɛɛb náá: «Zɛɛb Mɛkaake, ye ɛ́ wɔy ɛ nakus gwoo nɛ bɔs, nɛ boo dii mɛsɔn zɛnɔɔ esonok djas di tɔ tak ɛ. \v 25 Ye ɛ́ wɔy ɛ di náá, nɛ ghwyil Sisim na Dɛɛ wɔ naasa náá, Dhavid bhaabes mot-mɛsa mɔ naake náá: \q1 “Bhwak ɛ pe kuu, ye ɛ́ étɛp ye? \q1 Bot ɛ membyak ɛpedi bhoob yii toto. \q1 \v 26 Bɛmɛkoozi mɛ bɔs eezekomsa étɛp ɛkɛ lumla dɛɛb, \q1 eboo ekukuma eezesɛɛga. \q1 Bɛ sɛɛga ɛ bɛ neekɛ lumla dɛɛb nɛ Ghɛŋ nɛ mɛkoozi mɛ nyɛ nadjɛ ebotan ɔ\f + \fr 4.26 \fr*\xt Mɛd 2.1-2\xt*\f*.” \m \v 27 Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, Elood nɛ Pɔɔs Pilat eezesɛɛga kɔ dɛl ɛ ɛlak bɛ nɛ ekukuma e membyak mesis, zɛnɔɔ bot ɛ Yisalaɛl bɛ neegena nɛ mot-mɛsa mɔ na Dɛɛ Yezu, mot wɔ nazedjɛ ebotan ɔ. \v 28 Tin, bee sa esonok djas wɔ naloogek nɛ ɛkwosak ɛ lɔ ɛ. \v 29 É di'enek, Ghɛŋ, bɛɛa mis kɔ mɛbhɛma mɔɔ, tin da wɔ ɛ́ djɛ bot ɛ mɛsa mɔ ze ɛgoola mɛkpa mɔ, nɛ boo ɛbwaalel. \v 30 Sɛɛba mbɔ ɔ, etɛɛ náá, bot neetsak, endem e mɛbwala neesɛɛ nɛ din ɛ mot-mɛsa mɔ na Dɛɛ Yezu.» \v 31 Dáa bɛ nasilal ɛdjaala ɛ, di bɛ nasɛɛga ɔ zokazɛkuu, wɔ gwaa Sisim na Dɛɛ zokalwood tɔ lɔɔ. Bhii tak bɛ eezɛni é goola mɛkpa mɛ Zɛɛb nɛ ɛbwaalel djas. \s Bot ɛ zedum koŋ nɛ Zɛɛb ɛ pe kaa esa bɔɔ pak ɔ \p \v 32 Ɛdhuu ɛ bot djas nadi dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, nadi ɛ́ tɔ ɛgwakel ɛnyɔɛpe, tɔ elyem nɛ esisim. É tok nɛ mot ngɔt pak'ɔɔ nadi é ke náá, esa bɛ ɛ yii nyɛy nyɛ ɛmet. Esa ee bɛ nadi nɛ ye ɛ́ nabɛ ɛ yii bɔɔ djas. \v 33 Ye ɛ́ nɛ boo mɛbwala ɛ bot ɛ lwoma nadi é lɛɛ bot dáa Ghɛŋ Yezu nagom, tin, Zɛɛb nadjɛ bɔɔ djas bɛtɛ nɛ enɛm nɛ embɛɛ bɛ. \v 34 Ye tok nɛ mot ngɔt pak'ɔɔ, nasu sa mot di egoka nɛ ɛdi nɛ yɛ étɛp tsik'ɛ ɛ. Deenek, bot ɛ nadi nɛ epyeeb nɛghu mendjaŋ ɔ nadi bɔmsa yɛ, \v 35 bhii tak da bɛ ɛ́ zyɛ nɛ epata ee bɛ bela ɛ, zɛdjɛ bot ɛ lwoma. Bhii tak, bɛ ka kaa epata e tak ɛ nɛ mot nɛ mot é ɛbee ɛkwosak ɛ mot di nɛ ye ɛ́. \v 36 Djhoogek nyɛ nɛ Zozɛf mot di Lɛvit ɔ\f + \fr 4.36 \fr*\ft Bot ɛ di sa mɛsa tɔ kok Ndjaa-ebuwa ɔ.\ft*\f* mot ghola Siipɛlɛ, mot bot ɛ lwoma naget din ɛ Bhaalnabhas ɔ. Din ɛ tak kwyɛl ɛlɛɛ ɛ: «Mot di djɛ ghwyil nɛ mɛghaaz ɔ». \v 37 Nyɛ naabɔmsa pyeebɛ, bhii tak nyɛ eezɛnɔɔ epata, zɛdjɛ bot ɛ lwoma. \c 5 \s Ananias bɛ nɛ Safiida \p \v 1 Tin, dhiiti motom din ɛ lɛ nabɛ ɛ Ananias, din ɛ myɛl nabɛɛ Safiida, naazɛgwakel étɛp ɛbɔmsa bɛɛdok nadi yɔ bɔ ɛ. \v 2 Nyɛ eezɛnɔɔ kyee pata wat syel, yak kyee nyɛ boo kɛdjɛ bot ɛ lwoma. Myɛl nadi é gu. \v 3 Tin, Pyɛɛd eezɛkɛ nɛ nɛ náá: «Ananias étɛp ye Satan zeni wɔ tɔ lyem deenek? Wóó kɔɔ Sisim na Dɛɛ, wóó syel kyee pata wat ee wɔ bɔmsa bɛɛdokɔ étɛp'ɔ met. \v 4 Ɛsok nɛ wɔ nɛ bɔmsa yɛ, ye nadi ɛ́ yɔ. Bhii wɔ kazebɔmsa yɛ ɛ, epata bɛ ɛ́ yɔ, etsal e? Ha étɛp ye wɔ sa mbi yenek esesɛɛ? Wɔ ààpakɔɔ bot, wɔ kɔɔ ɛ́ Zɛɛb.» \v 5 Gwaka nyɛ nagwak mɛkpa menek ɛ, Ananias eezɛduma si é bɔs, nyɛ eezɛgwyɛ. Tin bwoo naazɛmɛt bot djas nagwak menduk mɛ tɛp tak ɔ ɛbuɛpe. \v 6 Mengbaaz ɛ boo zɛpil muuɛ tɔ bheeza, bhii tak bɛ eezɛtɔ́ nɛ muuɛ kɛdel. \p \v 7 Ba mɛwala mɛlɛl nadhaa bhii tak, mwaa Ananias zɛkum, ààgu sa sɛɛ sok ɛ. \v 8 Pyɛɛd eezɛdji nyɛ náá: «Lɛɛa mɛ, ye bɛ ɛ́ bii bɔmsa bɛɛdoken nɛ mɛtaŋ mak ɔ?» Nyɛ eezɛbɔɔza: «Hɛɛɛ yɛ nɛ mɛtaŋ menek ɛ bis bɔmsa yɛ.» \v 9 É di'enek, Pyɛɛd ɛ boo ke náá: «Bi sa dáa étɛp bi neegwakel étɛp ɛbowal Sisim ɛ Ghɛŋ? Gwyáka, bot ɛ kɛdel ngomɔ ɔ moo ɛ́ é ɛbɛ ɛ ndjaa, bɛ waabaabɛp muuɔ tɔ́ nɛ yɛ.» \v 10 E di tak wat, nyɛ zɛghaaga si, si mɛko mɛ bot ɛ lwoma, nyɛ eezɛgwyɛ. Mengbaaz mɛ nadus ndela ɔ eezɛkum, bɛ ka bela nyɛ ɛ́ muu. Tin, bɛ eezɛghɛɛ nyɛ, bɛ eezɛtɔ́ kɛdel nyɛ é ngwoob di bɛ nadel ngom ɔ. \v 11 Bot ɛ zɛɛga mendjaala djas nɛ bot ɛ nagwak menduk mɛ tak ɔ, naabela boo bwoo. \s Bɛtɛɛ nɛ endem e mɛbwala \p \v 12 Bɛtɛɛ nɛ endem e mɛbwala nadi sɛɛ tɔ mɛdhuu mɛ bot dum nɛ bot ɛ lwoma. Bot djas nadi dum koŋ nɛ Ghɛŋ ɔ zokasɛɛga pɛ tɔ bhaaz ɛ Salomɔŋ di tɔ ɛbɛsɛɛ Ndjaa-ebuwa ɛ. \v 13 Bot ɛbuɛpe nàbɛ ààkadjheebal ɛkɛ é lɔɔg'ɔ, ye nakoozodi náá, bot nadi kwyɛl bɛ ɛbuɛpe. \v 14 Botom nɛ boa aluu naaluu nadi dum koŋ nɛ Ghɛŋ ɔ naazɛni tɔ lɔɔg'ɔ ɛbuɛpe. \v 15 Tin bot zokakɛghɛɛ membel zɛnenɛɛg bɛ é ngwoob egba, kɔ emwaala nɛ kɔ bhum. Bɛ nasa deenek ɛ etɛɛ náá, esok Pyɛɛd aadhaŋ ɛ, sisim yɛ neegheebutal bɛ. \v 16 Bɛdhiiti mɛdhuu mɛ bot naazɛdus pɛ mɛl mɛ nadi é mengwoob mɛ Yeluzalɛm ɛ. Bɔɔ zokazyɛ nɛ membel nɛ bot ɛ embee esisim nadi dhedhek ɔ. Bɔɔ djas zokatsak. \s Bot ɛ lwoma eetiigaa \p \v 17 Dáa bɛ nabee edjema binek ɛ, boo ghaa-Zɛɛb nɛ bot ɛ lɔɔg'ɛ, bot ɛ tak nabɛ ɛ bot ɛ zɛɛga eSaduseɛ, wɔ gwaa bɛ zokazɛkpaa elyem ɛbuɛpe dum nɛ bot ɛ lwoma binɔk. Bɛ boozɛke náá: «Egoka ɛ, mena lyak ka tɛp'ak.» \v 18 Bɛ eezɛmɛt bot ɛ lwoma, bhii tak bɛ eezɛkɔɔl bɛ é membok. \v 19 Tin, é pum, wɔ gwaa fofop ɛ Ghɛŋ zokazɛdii ɛbɛ ɛ ndjaa membok, bhii tak nyɛ eezɛwyisal bot ɛ lwoma, nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: \v 20 «Tɔ́ka pɛ tɔ kok Ndjaa-ebuwa, lɛɛka bot etɛp djas di dum nɛ tsik na bes ɛ.» \v 21 Bot ɛ lwoma eezɛgwak fofop tak. Tɔ ghooghom mɛlem bɛ eezɛtɔ́ pɛ kok Ndjaa-ebuwa, tin, bɛ zɛni é lyo bot mɛlyo mɔɔ. \p Boo ghaa-Zɛɛb, nɛ bot ɛ lɔɔg'ɛ ɛ boo zɛsɛɛg bɛpaa ɛ dhaad mbyak eYuda étɛp bɛ neeboma é boo kwan. É di'enek, bɛ zɛlwom bɛbaalel bɛ kɛ ɛnɔɔ bot ɛ lwoma pɛ ndjaa membok. \v 22 Tin dáa bɛbaalel tak nakakum ɛ, bɛ ààpakabela bɛ tɔ dhɛŋ tak. É di'enek, bɛ eezɛsik pɛ boo kwan, bee kɛlɛɛ bɛ náá: \v 23 «Bis bela ɛ ndjaa membok ndiila ɛnyɔɛpe, bɛbaalel tin, é e di bɔɔ, é mɛbɛ ɛ ndjaa. Tin, kadi ɛ, bis ààpabee mot tin tɔ tak.» \v 24 Dáa bɛ nagwak deenek ɛ, kukuma bɛbaalel ɛ kok ndjaa-ebuwa nɛ eboo bɛghaa-Zɛɛb ɔ naadhaa bɛ ghwyil, bɛ moo tin é sɔs dum nɛ sa sɛɛ nɛ bot ɛ lwoma ɛ. \v 25 É di'enek, dhiiti mot eezɛtuula, nyɛ eezɛlɛɛ bɛ náá: «Gwakeka! Bot ɛ bi nakɔɔl é membok ɛ pɛ tɔ kok Ndjaa-ebuwa é lyo bot mɛlyo mɔɔ.» \p \v 26 Bhii tak, kukuma bɛbaalel eezɛtɔ́ bɛ nɛ bot, étɛp bɛ neekɛnɔɔ bot ɛ lwoma bula nɛ nɔɔ. Tin bɛ nalii nɛ nɔɔ mɛdjɛmɛdjɛ ààbɛ nɛ bel é kaab naabot dɛl ɛzɛkɛwus bɛ nɛ mɛkok. \v 27 Bhis bɛ naka bula nɛ nɔɔ ɛ, bɛ eezɛpɛɛ bɛ sok bhwoob boo kwan eYuda. Tin, boo ghaa-Zɛɛb moo tin é til bɛ nɛ ɛdjɛ bɛ tɛp. \v 28 Nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Bis di ɛ bis eezelu bin ɛlyelɛpe náá, bi nàbaalyo bot dum nɛ din ɛ mot'enɔk. Ghuna bhis batasa náá mɛlyo men kɛdjala kɔ ghaada Yeluzalɛm djas. Bi kwyɛl ɛ ɛsaa náá, embee ebaka ɛsyee ɛ mot tak kwyɛ kɔ elo bis?» \v 29 Pyɛɛd bɛ nɛ bɛdhiiti bot ɛ lwoma ɛ zɛbɔɔza náá: «Egokaa nɛ ɛgwakaa zɛ, bot ohoo Zɛɛb? \v 30 Zɛɛb bɛbhaab binaka eegomal Yezu bi nagó nyɛ bema kɔ mɛlaaba ɔ. \v 31 Zɛɛb eetel nyɛ tetel pɛ mbɔ eghɛŋ bɛ, nyɛ eedjɛ nyɛ dék étɛp mɛkoozi nɛ Tsika-bot. Nyɛ nasa deenek ɛ, étɛp ɛdjɛ bot ɛ mbyak Yisalaɛl ɛpɛɛd étɛp bɛ neeswoola mɛfulu mɔɔ, bɛ neebela ɛpelak ɛ mesyem mɔɔ. \v 32 Bis ɛ́ bɛtyaasɛs etɛp binek djas. Bisɔ nɛ Sisim na Dɛɛ Zɛɛb nadjɛ bot ɛ di gwak nyɛ ɔ.» \p \v 33 Wɔ gwaa ɛbuk baazɛsa bot ɛ boo kwan eYuda ɛbuɛpe bhis bɛ nazegwak mɛkpa menek ɛ. Tin, gwyes ɛgó ɛ bot ɛ lwoma nasa bɛ. \v 34 Bela náá, tɔ ɛdhuu ɛ lɔɔ ye nabɛɛ nɛ dhiiti Falizyɛ din ɛ lɛ nabɛɛ Ghamalyɛl, nyɛ nadi ɛ́ ghaa mɛkana mɛ etsi ɛ Moiiz, bot nadi duwal nyɛ ɛbuɛpe. Wɔ gwaa nyɛ zɛwyɛl tyaa tetel kuku ɛbwak ɛ zɛɛga bot ɛ boo kwan, nyɛ eezɛke náá bɛ wyisal bot ɛ lwoma pɛ kel ba mɔɔ pes ɛwala. \v 35 Bhii tak nyɛ eezɛke nɛ bot ɛ kwan náá: «Bot ɛ Yisalaɛl, bi ɛ́ kobaka nɛ sa bi aasa nɛ bot bak ɛ. \v 36 Ye dinaa ààpaakobɔya, wak koko ɛ koko ye nabɛ ɛ Tedas natuula náá, nyɛy ɛ yɛ kuma mot. Ye nabɛɛ botom tyee mɛtaŋ bɛdhet ɛ nànaadu nyɛ. Bela naanyɛ naagóaa, bhii tak, bot ɛ nadu nyɛ ɔ naawyɛɛza bɔɔ djas, tin zɛɛga tak naazɛgwyɛ. \v 37 Bhis nyɛy, esok ɛlɛɛga ɛ mɛtaŋ mɛ bot, Yudas mot Ghalile naazɛsɛɛg zukaa mwaa nɛ mot naadu nyɛ. Tin, nyɛ naabaagóaa yɛ pe, é di'enek bot djas nadu nyɛ ɔ naazɛwyɛɛza gwyiiŋ. \v 38 Nenak mɛ ka lɛɛ bin ɛ náá, sa mot ààka baabis bɛ. Betka bɛ, bɛ tɔ́, etɛɛ náá, yɛ bɛ náá, ɛsuk ɛ egwyes bɔɔ nɛghu mɛsa mɔɔ dus ɛ nɛ bɔɔ bɛ ɛmet ɔ, yɛ waasi. \v 39 Nɛghu Zɛɛb ɛ di ɛsuk ɛ tak nɛ tsɛɛtsɛ ɔ, bi tok nɛ ghwyil ɛ lyak yɛ. Nà gheeg ka mɛnyel étɛp ɛbowal ɛ Zɛɛb.» Tin, bot boo kwan eezɛmyaal etɛp ee Ghamalyɛl nalɛɛ ɛ. \v 40 Tin, bɛ boo zɛbaazɛdjóo bot ɛ lwoma, bɛ eezɛnyuu bɛ nɛ eghwyɛs. Bhii tak bɛ eezɛlyak bɛ náá bɛ nàbaalyo bot dum nɛ din ɛ Yezu, tin bɛ eezɛbet bɛ. \v 41 Bot ɛ lwoma eezɛdus e di kwan ɛ́ yenek, nɛ mɛmyaala etɛɛ náá, Zɛɛb eebee náá, bɛ ɛ́ bot di egoka nɛ zukaa kɔ ɛsu ɛ din ɛ Yezu ɛ. \v 42 Tin mɛlu djas tɔ kok Ndjaa-ebuwa nɛ mendjaa nɛ mendjaa, bot ɛ lwoma nadi tɔ́ nɛ ɛ goola Mbɛɛ bhaadal ɛ Yezu Mɛsia. \c 6 \s1 Bot ɛtɛn nɛ bɛbá eesɛɛa étɛp ɛkwyee ɛ bot ɛ lwoma \p \v 1 Eghɛŋ tak, bela náá, mɛtaŋ mɛ bɛdjekel nabɛɛ yɛ eebaazebilel ɛbuɛpe. Eyuda ee di lii, lii eGhɛlɛk ɔ nabɛɛ be taŋal dum nɛ bot ɛ nadi elii ebhele ɔ. Bɛ nadi eke ɛ náá, yɔ bɔ bɛkus ɛ boa nàbɛ ààdi kwyɛɛgaa mɛlu djas é ghɛŋ bɛ nadi kekaa edee ɛ. \v 2 Bot ɛ lwoma kam nɛ bɛbá boo zɛsɛɛg bɛdjekel djas, bɛ ɛ́ boozɛke nɛ nɔɔ náá: «Yɛ ààgoka náá, bis bet ɛgoola mɛkpa mɛ Zɛɛb, étɛp ɛkɛ kaa edee. \v 3 Deenek, bɔn nyɛɛg, sɛɛka pak'en bot ɛtɛn nɛ bɛbá di sosoob nɛ epiki ɛ, bot ɛ di, “tɔɔɔ” ne Sisim na Dɛɛ nɛ etsoŋ ɔ. Da mena ɛ djɛ bɛ mɛsa mɛ tak. \v 4 Tinaak, bis ɔ aakadi ɛ́ é sa mɛsa mɛ mendjaala nɛ ɛgoola Mbɛɛ Bhaadal.» \v 5 Bot ɛ zɛɛga djas naamyaal egeka e tak. É di'enek, bɛ ɛ́ boo zɛsɛɛ Etiɛn mot nadi nɛ boo ɛdum koŋ ɛbuɛpe nɛ Zɛɛb zɛnɔɔ Sisim na Dɛɛ ɔ. Ye nabɛ nɛ Filip, Polokɔɔd nɛ Nikanɔɔd, Timɔn, Palmenas, nɛ Nikolas mot dɛl ɛ Antiɔs, mot namyaal ɛdjaala Zɛɛb eYuda ɔ. \v 6 Bhii tak bɛ eezɛlyaal bɛ nɛ bot ɛ lwoma, tin bɛ eezɛdjaala Zɛɛb nɛ ɛkɛl ɛ bɛ mɛbɔ. \v 7 Tin, mɛkpa mɛ Zɛɛb nadi goolel ɛbuɛpe. Mɛtaŋ mɛ bɛdjekel nadi bilel, ɛbilel nɛ ɛbilel pɛ Yeluzalɛm. Deenek, bɛtɛ nɛ bɛghaa-Zɛɛb nadi dum ekoŋ nɛ Yezu. \s Etiɛn eemɛtaa \p \v 8 Etiɛn tɔɔ nɛ ghwyil enɛm nɛ embɛɛ é Zɛɛb, nɛ mɛbwala, nyɛ naadi esa bɛtɛ nɛ endem e mɛbwala ɛbuɛpe tɔ bot ɛ mbyak. \v 9 Tin bɛdhiiti bot ɛ ndjaa mendjaala mɛ eYuda zokazɛbyen lek'ɛ. Bot ɛ tak nabɛ ɛ́ kyee wat bot mɔɔ ndjaa mendjaala nadi djóoaa «ekwom pɛka» ye nabɛɛ eYuda e kyee dik Silɛn nɛ Alɛkzandili, yak kyee eYuda kyee dik Silisi nɛ pɛ pes dik kyee Azia. Bɛ moo tin é suu mɛso nɛ Etiɛn. \v 10 Tin bɛ nàbaakwak nyɛ, etɛɛ náá, nyɛ naleliiɛ nɛ etsoŋ ee Sisim na Dɛɛ nadi é djɛ nyɛ ɛ́. \v 11 Tin, wɔ gwaa bɛ zɛdjɛ bot epata étɛp bɛ neeke náá: «Bis eegwak nyɛ é lóo mɛkpa mɛ mɛlee dum nɛ Moiiz nɛ Zɛɛb!» \v 12 Tin bɛ eezɛni é besal mɛdhuu mɛ bot, bɛpaa nɛ bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi. É di'enek bɛ eezɛmɛt Etiɛn, bhii tak bɛ eezɛtɔ́ nɛ nɛ pɛ zɛɛga boo kwan eYuda. \v 13 Wɔ gwaa bɛ zokabaazyɛ nɛ etiaa-sɛs e etsal binɔk. Bɛ eezɛke náá: «Mot'ak ààkat ɛnyek ɛ kok Ndjaa-ebuwa na dɛɛ yena, dɔɔ nɛ etsi ɛ Moiiz! \v 14 Bis eegwak nyɛ é ke náá, Yezu mot Nazalɛt tak ɛ waabwak kok Ndjaa-ebuwa, da nyɛ ɛ́ swoola etsi ɛ Moiiz nalik mena ye ɛ́.» \v 15 Bot djas nadi mendiindil tɔ ndjaa e di kwan ɔ moo tin dhuu nɛ mis é nyel ɛ Etiɛn, tin bɛ eezɛbee náá, bhwoob'ɛ nabɛ ɛ moo tyɛ wat nɛ yii fofop. \c 7 \s Ɛlii ɛ Etiɛn \p \v 1 Boo ghaa-Zɛɛb eezɛdji nyɛ náá: «Etɛp ee bɛ di lii kɔ ɛsu ɛ lɔ'aak ɛ́ tsɛɛtsɛ?» \v 2 Etiɛn eezɛbɔɔza náá: «Bɔn ɛ nyɛɛg bam nɛ bɛsɛɛg bam, gwakeka mɛ! Zɛɛb duu naatel bhaab'enaka Abalaam nyel esok nyɛ nadi pɛ kyee dik Meezopotami ɛ, ɛsok nɛ nyɛ kɛ ɛ́ di pɛ dɛl ɛ Alan. \v 3 É di'enek, nyɛ naake nɛ nɛ náá: “Dusa kyee dik'ɔ, beta bot ɛ mɛbyel mɔ, da wɔ ɛ́ tɔ pɛ kyee dik mɛ aalyaal wɔ ɛ.” \v 4 Tin Abalaam ɛ boozɛdus kɔ kyee dik eKaldeɛ, nyɛ eezɛtɔ́ kɛdi pɛ kyee dɛl ɛ Alan. Tinaak, bhis ɛsyee ɛ sɛɛg, Zɛɛb eezɛdis nyɛ kɔ kyee dɛl ɛ Alan tɔ́ nɛ nɛ pɛ bi kadi mos'aak. \v 5 Bela náá, Zɛɛb nàbɛ ààdjɛ nyɛ pes bɔs, ààkobɛ mɔɔ pes ɛbɔ ɛ bɛɛdok wat. Tin bela náá, Zɛɛb naazekɛk náá, nyɛ waadjɛ nyɛ kyee dik, bɛdha bɛ ɛ́ waalik nɛ yɛ bhis koŋɛ. Bela náá, é ghɛŋ tak nabɛɛ Abalaam di náá, ààkobɛ bɛa nɛ mɔn. \v 6 Beeka etɛp ee Zɛɛb nalɛɛ ɛ: “Bɛdha bɔ aadi ɛ́ kɔ mɛdhik mɛ mɛdjoŋ, e di bɛ aadi ekwom ɔ, e di bɛ aatiiga membu bɛdhet-ɛná ɛ. \v 7 Tin, mɛ waapɛ́ɛ mɛdhik mɛ bɛ aadi é ekwom é tak ɛ. Bhii tak, bɛ waadus e di'enek, bɛ waakɛ sɛɛga é mendjaala é di'ak.” \v 8 Deenek, Zɛɛb naagwakel nɛ Abalaam étɛp ɛkwyal ɛbhɛŋ, ndem tak ɛ beka. Ye ɛ́ kɔ lo mɛsɔ mɛ tak ɛ Abalaam naniigal Izak mɔn'ɛ beka é ɛlu ɛ etɛn nɛ elɛl bhis mɛbyel mɛ, tyɛ wat nɛ dáa Izak naniigal Zakɔɔb mɔn'ɛ beka ɛ, Zakɔɔb zokaniigal bɔɔ bɛ bot ɛ di bɛsɛɛg ɛ bɛbhaab membyak kam nɛ ebá Yisalaɛl ɔ beka. \p \v 9 «Bɛbhaab ɛ tak nadi ɛ́ nɛ mɛbhuka nɛ Zozɛf. Tin, bɛ ɛ́ boo zɛbɔmsa nyɛ étɛp nyɛ needi kwom pɛ Eziptɛ. Tin pe, Zɛɛb nabɛɛ nɛ nɛ lɔɔg. \v 10 Nyɛ nadi pɛk nyɛ tɔ mezuk mɛ djas, nyɛ naadjɛ Jozɛf etsoŋ, nyɛ naasa náá, nyɛ djɛ djɔŋ é mis mɛ Falaɔn, mɛkoozi mɛ Eziptɛ. Nyɛ naazɛdjɛ Zozɛf boo ekukuma kɔ kyee dik Eziptɛ, nɛ tɔ ndjaa mɛkoozi mɛ djas. \v 11 Wɔ gwaa pwom zɛni kɔ kyee dik Eziptɛ djas nɛ Kanan: ye nabɛɛ boo mezuk. Tin bɛbhaab binaka nabaabɛ nɛ edee e dek. \v 12 Dáa Zakɔɔb nagwak náá, edee nabɛ ɛ pɛ Eziptɛ ɛ, nyɛ boolwom bɛbhaab bina é kɔkɔ ɛsok. \v 13 Dáa bɛ nabaatɔ́ Tɔ́a tyee Tɔ́a esok ebá ɛ, Zozɛf ɛ boo tel bɔn nyɛɛg nyel. É di'enek ɛ mɛkoozi mɛ dik Eziptɛ nazɛgu bot ɛ mɛbyel Zozɛf. \v 14 Tin, Zozɛf eezɛlwom bot bɛ kɛ ɛnɔɔ Zakɔɔb sɛɛg, zɛnɔɔ bot ɛ mɛbyel mɛ djas. Ye na bɛ bot mɛkam-mɛtɛn nɛ ebá nɛ bot ɛtɛn. \v 15 Tin, Zakɔɔb ɛ boozɛtɔ́ pɛ Eziptɛ pɛ paa nyɛ nakɛ gwyɛ ɛ́, zɛnɔɔ bɛdhiiti bɛbhaab bena. \v 16 Bɛ naanɔɔ myoŋ mɛ bot bɔɔ, tɔ́ nɛ yɛ pɛ dɛl ɛ Sisɛm. Bɛ boo kɛdel bɛ tɔ ɛvit ɛ Abalaam nabɔm nɛ epata é mɛmbɔ mɛ bɔɔ Amɔɔd pɛ Sisɛm ɛ. \p \v 17 «Dáa ye nabɛ náá, ɛwala ɛ Zɛɛb nadi kwyɛl ɛsa sa nyɛ nakɛk Abalaam ɛ, ye nabɛ ɛ́ Zɛɛb eebil mɛtaŋ mɛ bot, bot bina moo ɛbuɛpe kɔ Eziptɛ. \v 18 Tin, dhiiti mɛkoozi mɛsis nàdi ààgu Zozɛf ɔ eezɛnɔɔ boo mɛkoozi kɔ Eziptɛ. \v 19 Mɛkoozi mɛ tak naakɔɔ bot ɛ mbyak ená. Nyɛ naazuk bɛbhaab bina é ɛlwom bɛ nɛ bhel náá, bɛ bet bɔɔ etɔlɔɔ étɛp bɛ neegwyɛ. \v 20 Eghɛŋ tak ɛ Moiiz nabyel, nyɛ nadi ɛ́ nɛm mɔɔ motom Zɛɛb nakwyɛl ɔ. Nyɛ naabaalaa bɛngɔn ɛlɛl tɔ ndjaa sɛɛg. \v 21 E sok nyɛ naalikaa ɛ, ye nabɛ ɛ ɛsyes ɛ mɛkoozi mɛ dik Eziptɛ naatek nyɛ, nyɛ ɛ́ boo zɛwyel nyɛ dáa mɔn'ɛ met. \v 22 Tin, Moiiz nadjek ɛgu nɛ etsoŋ e bɔs bot ɛ Eziptɛ, ye naasa náá, nyɛ di mot mbyok dum nɛ elii bɛ nɛ esesɛɛ bɛ. \v 23 Dáa nyɛ nadi nyɛ moo nɛ membu mɛkam-mɛná ɛ, Moiiz ɛ boozɛke náá, é gokaa ɛ náá, pookotɔ́ kɛbee bɔn nyɛɛg bot dhaad mbyak Yisalaɛl. \v 24 Tin wɔ gwaa nyɛ zɛbee dhiiti mot kyee dik Eziptɛ é zuk ngɔt tɔ lɔɔ. Nyɛ ɛ́ zɛkɛm mot nadi zukaa wɔ, é ghɛm tak, nyɛ eezɛgó mot dɛl ɛ Eziptɛ tak. \v 25 Nyɛ nadi é gek náá, bɔn nyɛɛg bot ɛ Yisalaɛl nadi gu náá, ye nabɛ ɛ dum nɛ nɛ ɛ, Zɛɛb naawaaa pɛk bɛ ekwom. Tin, kaa bela ɛ náá, bɛ nàbaagu. \v 26 Yii myɛn tak, nyɛ eezɛbaatɔ́ pɛ dáa lɔɔ, nyɛ ka bela ɛ bot ɛ Yisalaɛl bɛbá é duu pak'ɔɔ, nyɛ ɛ́ boo zɛsuu ɛbee bɛ, nyɛ neebulal ɛgwakel pak ɔ. Nyɛy náá: “Bɛwɛn, bi ɛ bɔn nyɛɛg, étɛp ye bi di genel pak'en?” \v 27 Tin, mot nadi zuk mɔɔ sɔ eezɛlɔɔ Moiiz mbee mɛkpa, nyɛy náá: “Ɛzɛ djɛ wɔ boo ekukuma wɔ ne di tetɛp kɔ les? \v 28 Wɔ kwyɛl ɛ wɔ neegó mɛ dáa wɔ nagó mot Eziptɛ koko ɛ?” \v 29 Dáa Moiiz nagwak mɛkpa menek ɛ, nyɛ boo zɛkaab kɛdi pɛ kyee dik Madian. Penek ɛ nyɛ naabya bɔɔ ba. \p \v 30 «Membu mɛkam-mɛná bhii tak, pɛ tɔ kyee bɔs bɛsyɛ di ààbɛ nɛ mɛdii ɛ é ngwoob ɛtsok ɛ Sinayi, fofop ngɔt zokatuula Moiiz pɛ tɔ ngel du tɔ ɛkpak. \v 31 Nyɛ naadjoka é ɛbee mbi yenek mɛvyɛkɛlɛ mɛ nyɛ natelaa ɛ. Tin, esok nyɛ nadi sa étɛp nyɛ neebee ɛnyɔɛpe é ngwoob ɛ, wɔ gwaa nyɛ zokazɛgwak gwood ɛ ghɛŋ é ke náá: \v 32 “Ye ɛ́ mam Zɛɛb bɛbhaab bɔ, Zɛɛb ɛ Abalaam, Zɛɛb ɛ Izak nɛ Zakɔɔb.” Gbegbaagba nɛ bwoo, nyɛ nàbɛ ààkadjheebal ɛgwyák pɛ yiizaag. \v 33 Tin, Ghɛŋ eezɛke nɛ nɛ náá: “Disa mɛpapa mɔ, etɛɛ náá, di wɔ di'aak ɛ́ di na Dɛɛ. \v 34 Mee bee dáa bɛ di zuk bot ɛ mbyak'am pɛ kyee dik Eziptɛ ɛ, mɛ eegwak etsim bɔɔ, é di'enek ɛ mɛ zyɛ zɛpɛk bɛ. Deenek, Tɔ́a, mɛ kwyɛl ɛ mɛ lwom wɔ pɛ dik Eziptɛ\f + \fr 7.34 \fr*\xt Ɛwy 3.1-10\xt*\f*.” \p \v 35 «Ye ɛ́ Moiiz tak ɛ bot ɛ Yisalaɛl nabyen, é lóo mɛkpa náá: “Ɛzɛ djɛ wɔ boo ekukuma, nɛ wɔ di tetɛp kɔ les?” Zɛɛb eedhis nyɛ tyee kukuma nɛ pɛkel-bot, Zɛɛb dum nɛ fofop nalyaal nyɛ nyel tɔ gel ɛkpak. \v 36 Ye ɛ́ Moiiz ɛ nawyisal bɔɔ Yisalaɛl kɔ dik Eziptɛ, nɛ endem e mɛbwala mɛ nyɛ nadi sa kɔ dik tak ɛ, pɛ boo Dii Mɛsɔn na Tɔɔbelaa, nɛ tɔ kyee bɔs bɛsyɛ di ààbɛ nɛ mɛdii ɛ tɔ membu mɛkam-mɛná. \v 37 Ye ɛ́ Moiiz tak ɛ nabaake nɛ bɔɔ Yisalaɛl náá, “Zɛɛb ɛ waadhis bin ngoolel-mɛkpa mɛ dáa mam, nyɛ aadi ɛ́ mot dhaad mbyak en.\f + \fr 7.37 \fr*\xt Mɛd 18.15-18\xt*\f*” \v 38 Baabela náá, é sok bɔn Yisalaɛl nadi esɛɛga tɔ kyee bɔs bɛsyɛ di ààbɛ nɛ mɛdii ɛ, ye ɛ́ nyɛy ɛ́ nadi tyaa pak bɛbhaab binaka nɛ fofop nadi elii nɛ nɛ pɛ kɔ ɛtsok ɛ Sinayi ɛ. Nyɛ naabela mɛkpa mɛ tsik ɛ Zɛɛb, étɛp nyɛ neezɛgoola mena ye ɛ. \v 39 Tin, ye ka bela náá bɛbhaab bina nàbaagwak nyɛ. Bɛ naabyen nyɛ, dáa bɛ ka kwyɛl ɛ ɛsik pɛ Eziptɛ ɛ. \v 40 Bɛ naalɛɛ nɛ Alɔn náá: “Sa bis bɛzɛɛb di kɛsok bhwoob'es ɛ, etɛɛ náá, bis ààgu sa sɛɛ nɛ Moiiz mot wyisal bis tɔ Eziptɛ ɔ.” \v 41 Tin, wɔ gwaa bɛ zɛlul mɔɔ ngom ngɔmbɛ e di zɛɛb, bhii tak bɛ eezɛgó zɛɛb tak buwa. Tin, bɛ eezɛbɔl ɛbyoŋ nɛ mɛmyaala ɛbuɛpe dum nɛ sa bɛ nalul bɔɔ bɛ ɛmet ɛ́. \v 42 É di'enek, Zɛɛb eezɛliig bɛ koŋ, nyɛ eezɛbet bɛ bɛ duwal ekwyikwyen tɔ gwoo. Etɛp tak sael ɛ dáa di kwyala tɔ mɛkana mɛ bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb náá: \q1 “Bot ɛ dhaad mbyak eYuda, \q1 ye ɛ́ mam ɛ bi nadjɛ ebuwa é bɛtit nɛ bɛdhiiti mbi ebuwa, \q1 é membu mɛkam-mɛná mena nadika tɔ kyee bɔs bɛsyɛ di ààbɛ nɛ mɛdii ɛ. \q1 \v 43 Ààbɛ! Gunaa, bi naabɛp pɛt ɛ zɛɛb Molok, \q1 nɛ ekpaka-kpaka kwyikwyen zɛɛben Lefan! \q1 Bɛzɛɛb binɔk, bi nakpak bɛ étɛp bi needuwal bɛ. \q1 É tɛp tak ɛ di náá, Mɛ waakyeed bin dhaa ghaada Bhabhilɔn\f + \fr 7.43 \fr*\xt Amɔ 5.25-27\xt*\f*.” \p \v 44 «Pɛ tɔ bal, bɛbhaab binaka nadi ɛ́ nɛ pɛt na Dɛɛ ɛ Zɛɛb bɛ nawa ɛbup ɛ mɛkana di lii etɛp ee ɛbhɛŋ ɛ. Ye nasael ɛ dáa Zɛɛb nɛ lɛɛ Moiiz ɛ, etɛɛ náá, nyɛ naake nɛ Moiiz náá, nyɛ zoo sum ɛ ɛzel wat nɛ yii nyɛ nabee ɛ. \v 45 Deenek ɛ pɛt na Dɛɛ ɛ Zɛɛb tak nalik nɛ bɛbhaab bina nɛ bot naka du yɔbɔ bhis ɔ. Ye nabɛ ɛ Zozuwe dulel lɔɔg'ɔ bɛ nɛ bot bɛ naadɛk mɛdhik mɛ bot ɛ membyak me Zɛɛb nadi é sɔ bɛkum ɛ tak kɔ ɛsu ɛ lɔ. Pɛt na Dɛɛ ɛ Zɛɛb tak nadi kɛkum esok Dhavid nadi mɛkoozi ɛ. \v 46 Tin, Dhavid naabela mbɛɛ bhwoob emis ɛ Zɛɛb. Nyɛ ɛ́ boo zɛwaab náá, Zɛɛb gek nyɛ goŋ étɛp nyɛ neesum ndjaa Zɛɛb bɛdha ɛ Zakɔɔb. \v 47 Tin, Salomɔŋ naka sum nyɛ ndjaa. \v 48 Bela náá, Zɛɛb Mɛkaake ààdi tɔ mendjaa me Zumal bot. Dáa ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb nalɛɛ náá: \q1 \v 49 “Ɛko ɛ, boo mɛkoozi mɛ, Ghɛŋ lɛɛ ɛ deenek, \q1 bɔs ɛ, di mɛbɔ mɛ di nyal ɔ. \q1 Ye ɛ́ yaa kwaambi ndjaa biyɔ aakosum mɛ ye ɛ́? \q1 É yaa di mɛ aakwak ɛ di? \q1 \v 50 Ye tok mam nasa yɛ nɛ mɛbɔ mam met e\f + \fr 7.50 \fr*\xt Eza 66.1-2.\xt*\f*?” \p \v 51 «Biyɔ bot ɛ maa-ɛlɔ, bot ɛ di náá, elyem nɛ mɛlɔ men eezɛdiyalel dum nɛ ndjóoel ɛ Zɛɛb di djóo bin ɛ. Bi ɛ nɛ maa-ɛlɔ dum nɛ Sisim na Dɛɛ! Bi ɛ dáa bɛbhaab bin! \v 52 Baa bɛngoolel ɛ mɛkpa mɛ Zɛɛb bɛbhaab bin nadi ààtiigal? Bɛ naagó bot ɛ nazyɛ nɛ bhaadal náá, Mot Epiki ngɔt ɛpezyɛ ɛ. Ye ɛ́ nyɛy ɛ bi naka nyɛ, nɛ ɛgó ɛ nyɛ. \v 53 Biyɔ bot ɛ efofop nadjɛ etsi ɛ Zɛɛb ɔ, bi nàbaaduwal yɛ!» \s Ɛsyee ɛ Etiɛn \p \v 54 Dáa bot ɛ boo kwan eYuda nagwak deenek ɛ, bɛ naazɛkpaa lyem, nɛ ɛkwaal ɛ mɛtsok kɔ lo ɛ Etiɛn. \v 55 Tin, nyɛy «tɔɔɔ» nɛ Sisim na Dɛɛ tɔ lɛ, nyɛ eezɛben mis pɛ ɛko, gwyák tɔ gwoo. É di'enek nyɛ eezɛbee mɛkas ɛ Zɛɛb, zɛnɔɔ Yezu Klisto tetel pɛ mbɔ eghɛŋ ɛ Zɛɛb. \v 56 Tin, Etiɛn eeke náá: «Mɛ ɛpebee gwoo mbek, Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot tetel pɛ mbɔ eghɛŋ ɛ Zɛɛb.» \v 57 Bɛ eezɛtsim ɛlyelɛpe, bhii tak bɛ eezɛdiyal mɛlɔ, bɔ djas eewyis kaab, zɛduma nyɛ é nyel. \v 58 Bɛ eezɛtɔ́ nɛ nɛ pɛ bhis dɛl, tin, bɛ moo zɛbyaal nyɛ nɛ mɛkok étɛp bɛ neegó nyɛ. Wɔ gwaa bɛtyaasɛs zokadjɛ ekaad bɔɔ nɛ dhiiti mɔɔ ngbaaz din ɛ lɛ nabɛ ɛ́ Sɔl, nyɛ baal bɛ yɛ. \v 59 E sok bɛ nadi é wus nyɛ nɛ mɛkok ɛ, Etiɛn nadi ye ɛ́ é djaala náá: «Ghɛŋ Yezu, nɔŋa sisim yam!» \v 60 Bhii tak, nyɛ eezɛkwyɛ mɛboŋ si, nyɛ eezɛtsim ɛlyelɛpe náá: «Ghɛŋ, nàkɛla syem'ak kɔ lɔɔ!» Bhis nyɛ nake deenek ɛ, nyɛ eezɛsil eswos. \c 8 \p \v 1 Sɔl naamyaal ɛsyee ɛ Etiɛn. \s Sɔl eezuk bot ɛ zɛɛga mendjaala \p É dwoo tak wat ɛ mezuk mɛ bot ɛ zɛɛga mendjaala Yeluzalɛm nakan. Bot djas nadi dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ naazɛwyɛɛza tɔ́ pɛ kyee dik Yude, nɛ pɛ Samali. Tin bot ɛ lwoma ɛ nazokalik. \v 2 Bɛsosoob ɛ́ boonɔɔ muu ɛ Etiɛn kɛdel, wɔ gwaa bɛ zɛdje nyɛ ɛbuɛpe. \p \v 3 Sɔl nadi sa mɛghaaz étɛp ɛkɛ waaz ezɛɛga mendjaala. Bhii tak, nyɛ nadi tɔ́ mendjaa nɛ mendja kɛmɛt botom nɛ boa nadi dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, é kokɔɔl bɛ é mbok. \s Filip ɛpegoola Mbɛɛ Bhaadal pɛ mɛl mɛ Samali \p \v 4 Bot ɛ nawyɛɛza ɔ djas, nadi kɛmɛl ɛ mɛl kɛgoola Mbɛɛ Bhaadal. \v 5 Filip eezɛtɔ́ pɛ boo dɛl ɛ Samali, tin, nyɛ eezɛni é lyo bot ɛ dɛl dum nɛ Mɛsia. \v 6 Bot ɛ dɛl djas nadi gwak etɛp ee Filip nalɛɛ bɛ ɛ́ nɛ lyem wat, tɔ mɛdjek nɛ ɛ bee ɛ endem e mɛbwala nyɛ di sa ɛ. \v 7 Deenek, embee esisim nadi wyis tɔ membel é ɛbo ɛ boo etsim. Tin, dɔɔ nɛ bɛtɛ nɛ bot ɛ nazesɔɔb ɔ nɛ bot edjam nadi tsak. \v 8 Deenek, bot naadyeebamyaala ɛbuɛpe kɔ dɛl ɛ tak. \p \v 9 Dhiiti mot din ɛ lɛ nabɛ Simɔŋ, nyɛ naaloobe di sok kɔ dɛl ɛ tak. Nyɛ nasa mɛvyɛkɛlɛ bot ɛ del Samali nadi djodjoka ɛ. Nyɛ nadi kwyɛl ɛlyaal ɛ naanye ɛ́ yɛ ngek mot. \v 10 Tin, mengbaaz djas nɛ eboo bot, nadi duwal nyɛ ɛbuɛpe. Bɛ nadi eke ɛ náá: «Mot'ak ɛ nɛ mɛbwala ɛ Zɛɛb, yii di djóoaa “boo mɛbwala ɛ”.» \v 11 Bɛ nadi gwak nyɛ ɛbuɛpe, etɛɛ náá, nyɛ eeloozyɛ nɛ sa náá, bot gheedjoka mɛsa mɛ mɛvyɛkɛlɛ mɛ. \v 12 Tin, dáa bɛ namyaal Mbɛɛ Bhaadal Filip nadi lɛɛ bɛ dum nɛ ɛyoŋ ɛ Zɛɛb nɛ dum nɛ Yezu Klisto ɛ. Tin, bɛ naazɛduwa Zɛɛb botom nɛ boa. \v 13 Dɔɔ nɛ Simɔŋ nyɛy ɛmet naadum koŋ nɛ Zɛɛb. Nyɛy pe zokaduwa Zɛɛb, nyɛ nadi é ngwoob ɛ Filip, nyɛ nabɛɛ é djodjoka ɛbuɛpe esok nyɛ nadi é bee endem e mɛbwala mɛ nadi é sael ɛ. \p \v 14 Dáa bot ɛ lwoma nakum pɛ Yeluzalɛm ɛ, bɛ eezɛgwak náá, bot ɛ Samali naazemyaal mɛkpa mɛ Zɛɛb, é di'enek bɛ ɛ́ boozɛkyeed bɛ Pyɛɛd bɛ nɛ Zaŋ. \v 15 Dáa bɛ nakakum pɛ Samali ɛ, wɔ gwaa bɛ zɛdjaala bot ɛ nazedum koŋ Zɛɛb ɔ Zɛɛb, étɛp bɛ neebela Sisim na Dɛɛ. \v 16 Bɛ nadjaala deenek ɛ etɛɛ náá, Sisim na Dɛɛ nabɛ ɛ, nyɛ dinaa ko sul-sulak kɔ mot ngɔt. Bɛ zo duwa Zɛɛb ɛ tɔ mɛdii nɛ din ɛ Ghɛŋ Yezu. \v 17 Tin, Pyɛɛd bɛ Zaŋ eezɛkɛl bɛ mɛmbɔ, bɛ eezɛbela Sisim na Dɛɛ. \v 18 Dáa Simɔŋ nabee náá, bot ɛ di dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ naadjɛaa Sisim na Dɛɛ esok bot ɛ lwoma nakɛl bɛ mɛmbɔ ɛ, nyɛ eezɛdjɛ Pyɛɛd nɛ Zaŋ epata. \v 19 Nyɛy náá: «Djɛka dɔɔ nɛ mam pe mɛbwala mɛ tak, etɛɛ náá, bot ɛ mɛ aagheekɛl mɛmbɔ kɔ lɔɔ ɔ neebela Sisim na Dɛɛ.» \v 20 Tin, Pyɛɛd eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Beta náá, wɔy nɛ epata bɔ bi pulel, etɛɛ náá, wɔ gek ɛ náá, ɛkɛɛ ɛ Zɛɛb bɔmaa ɛ nɛ epata! \v 21 Wɔ tok nɛ ɛkɛɛ waako bela belaa di tɔ tɛp'ak, etɛɛ náá lyemɔ tok piki é mis mɛ Zɛɛb. \v 22 Deenek swoola embee esiiza bɔ, da wɔ ɛ́ djaala Ghɛŋ, nɛghu nyɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛpel wɔ étɛp mbi esiiza bɔ binek. \v 23 Etɛɛ náá, mɛ eebee náá, lyemɔ ɛ “tɔɔɔ” nɛ embee esesɛɛ, e di'enek, wɔ moo ɛ́ kwom mesyem.» \v 24 Tin, Simɔŋ eezɛke nɛ Pyɛɛd bɛ Zaŋ náá: «Biyɔ bɛ ɛmet djaalaka Ghɛŋ étɛp'am, etɛɛ náá, sa bi ke ɛ needi ààsael nɛ nam.» \v 25 Bhis bɛ nazebaŋa bot etɛp binek dum nɛ Yezu, é ɛlyo ɛ bot nɛ mɛkpa ɛ Ghɛŋ ɛ, tin bot ɛ lwoma binɔk bɛbá eezɛsik pɛ Yeluzalɛm. Ze ɛ ze bɛ nadi goola Mbɛɛ Bhaadal pɛ kɔ bɛtɛ nɛ mɛl mɛ Samali. \s Filip eeboma nɛ dhiiti boo kukuma dik Etsopi \p \v 26 Dhiiti fofop ɛ Ghɛŋ eezɛke nɛ Filip náá: «Wyɛla da wɔ ɛ́ tɔ́ pɛ kyɛ bɔs, pɛ ze di dus pɛ Yeluzalɛm é tɔ́ pɛ dɛl ɛ Ghaaza ɛ, ze di dhaa tɔ bal.» \v 27 E di tak wat, Filip eezɛghɛɛ nyel tɔ́. Tin, é ze, dhiiti mot eezɛtuula, mot tak nabɛ mot di ààbɛ nɛ ghwyil ɛbá ɔ, yii dik Etsopi. Nyɛ nabɛ ɛ boo kukuma, mɛsa mɛ nabɛɛ, ɛbaal epata nɛ esa djas ɛ Kandase, moma di mɛkoozi mɛ Etsopi ɔ. Nyɛ nazyɛ pɛ Yeluzalɛm ɛ zɛduwal Zɛɛb. \v 28 Tin, nyɛ nadi sik pɛ dɛl ɛ lɛ. Nyɛ nadi ɛ́ ndiindel kɔ mbem mɛ yaaga di dul ɛ, nyɛ nadi laa mɛkana mɛ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb Ezayi. \v 29 Tin, Sisim na Dɛɛ eezɛke nɛ Filip náá: «Tɔ́a pɛ paa mbem diak.» \v 30 Tin, Filip eezɛtɔ́ kaab pɛ mot tak nadi ɛ, nyɛ ka gwak ɛ mot'enɔk é laa mɛkana mɛ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb Ezayi. Filip eezɛdji nyɛ náá: «Wɔ nɛ gu sa mɛkpa mɛ wɔ di laŋ'enek di kwyɛl ɛlɛɛ?» \v 31 Mot'enɔk eezɛbɔɔza náá: «Mɛ aagu yɛ dáa, mot ɛ di ààlyaal mɛ ɔ?» Tin, neezɛdjóo Filip nyɛ zɛdisi é ngwoobɛ kɔ mbem. \v 32 Pes di Ekwyala e Zɛɛb nyɛ nadi elaŋ ɛ na bɛ ɛ́ yak: \q1 «Nyɛ nadi ɛ́ dáa mɔɔ taa di tɔ́aa nɛ nɛ kɛtsakaa ɛ, \q1 dáa mɔɔ bhata di ààtsim sok bhwoob bot ɛ di tsik nyɛ mya ɔ. \q1 Nyɛy nuub mɛdiba. \q1 \v 33 Nyɛ naadhuselaa, ààbɛ nɛ mot kɛm nyɛ. \q1 Ɛzɛ aakwak ɛlii nɛ bɛdha bɛ? \q1 Etɛɛ náá, bɛ naatsaal mɛlu mɛ tsik'ɛ kɔ bɔs\f + \fr 8.33 \fr*\xt Eza 53.7-8\xt*\f*.» \m \v 34 Tin, kukuma yenɔk ɛ boozɛke nɛ Filip náá: «Mɛ pe djaala nɛ nɔ, lɛɛa mɛ, kɔ ɛsu ɛzɛ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb di lii deenek? Nyɛ lii ɛ kɔ ɛsu ɛ lɛ met hooo kɔ ɛsu ɛ mot sis?» \v 35 É di'enek, Filip eekan ɛlii nɛ nɛ dum nɛ pes mɛkpa mɛ Ekwyala e Zɛɛb nyɛ laŋ ɛ, nyɛ moo tin é lɛɛ nyɛ Mbɛɛ Bhaadal ɛ Yezu. \v 36 Bɛ eezɛgoola tɔ́, ze bɛ nadi é tɔ́ yɔbɔ ɛ, wɔ gwaa bɛkum é dhiiti di nadi nɛ dii ɛ. Kukuma yenɔk eezɛke náá: «Beea mɛdii, ɛyé di lu náá, mɛ duwa Zɛɛb?» [ \v 37 Filip eezɛke nɛ nɛ náá: «Wɔ myaal nɛ lyemɔ djas ɔ, wɔ ɛ́ nɛ ghwyil ɛ duwa Zɛɛb.» Tin, mot'enɔk eezɛbɔɔza náá: «Mee myaal náá, Yezu ɛ Mɔn Zɛɛb.»] \v 38 Tin, nyɛ eezɛke náá, yaaga tyaa, bhii tak, bɛ nɛ Filip eezɛsul tɔ dii, wɔ gwaa nyɛ zɛduu nyɛ Zɛɛb. \v 39 Dáa bɛ naka sɛɛ tɔ dii ɛ́, Sisim ɛ Ghɛŋ eezɛdis Filip é mis mɛ kukuma tak, nyɛ moo tin, ààkabee Filip. É di'enek nyɛ eezɛkpaa tɔ́ yɛ pɛ paa nyɛ nadi é tɔ́ ɛ, nɛ boo mɛmyaala. \v 40 Filip ka kɛtuula ye ɛ́ pɛ dɛl ɛ di djóoaa Azɔt ɔ, nyɛ moo tin é tɔ́ kɛgoola Mbɛɛ Bhaadal, mɛl nɛ mɛl djas. Nyɛ nadi dhaŋ ɛ kɛkum pɛ ghaada Seezale.\fig |alt="Philippe et l’Ethiopien" src="LB00331c.tif" size="col" copy="Illustrations by Horace Knowles, © The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1973, 1995." ref="8.27-31"\fig* \c 9 \s Ɛliig ɛ lyem ɛ Sɔl \p \v 1 Eghɛŋ tak, mɛsa ɛ Sɔl nabɛ ɛ ɛtiig nɛ ɛwun ɛ ɛgó ɛ bɛdjekel ɛ Ghɛŋ. Wɔ gwaa nyɛ zɛtɔ́ kɛbee boo ghaa-Zɛɛb, \v 2 bhii tak nyɛ eezɛwaab mɛkana mɛ di edjɛ nyɛ ze, nyɛ neekɛbee mendjaa mɛ mendjaala mɛ eYuda di pɛ ghaada Dhamas ɛ. Nyɛ nasa deenek ɛ nɛghu nyɛ waabela boa nɛ botom ɛ di du Ze ɛ Ghɛŋ étɛp nyɛ neemɛt bɛ, da nyɛ ɛ́ sik nɛ nɔɔ pɛ Yeluzalɛm. \v 3 Dáa nyɛ nadi nyɛ dinaa é ze é ɛtɔ́ ɛ, nyɛ nadi ɛ́ nyɛ moo kunaa nɛ ghaada ɛ, kasɛka ɛ, dhiiti ngel eezɛdus tɔ gwoo, yee zɛkaal nyɛ. \v 4 Wɔ gwaa nyɛ zɛduma si, bhii tak nyɛ eezɛgwak gwood wat é ke nɛ nɛ náá: «Sɔl, Sɔl, étɛp ye wɔ di tiig mɛ?» \v 5 Nyɛ eezɛdji náá: «Wɔy ɛ́ zɛ, Ghɛŋ?» Tin gwood yenek eezɛbɔɔza náá: «Ye ɛ́ mam Yezu wɔ di tiig ɔ. \v 6 Deenek, wyɛla, da wɔ ɛ́ ni tɔ ghaada, tin bɛ waalɛɛ wɔ sa wɔ di egoka nɛ ɛsa ɛ.» \v 7 Bot ɛ nadi kɛsama wat nɛ Sɔl ɔ zokazɛtyaa, ààlóo ɛkpa ɛ wat. Bɛ nadi gwak gwood, tin ààbee mot. \v 8 Tin Sɔl eewyɛl, nyɛ eezɛbɛɛ mis, ka bela ɛ náá, nyɛ ààkabee. Bɛ eezɛmɛt nyɛ é mbɔ tɔ́ nɛ nɛ pɛ Dhamas. \v 9 Mɛlu mɛlɛl naadhaa nyɛ, nyɛ ààkabee, tin nyɛ nadi ɛ́ ààdɛ edee nɛ mɛdii.\fig |alt="La Conversion de Saul" src="WA03960b.tif" size="span" copy="Illustrations by Graham Wade, © United Bible Societies, 1989." ref="9.3-8"\fig* \p \v 10 Pɛ kɔ ghaada Dhamas, ye nabɛ ɛ nɛ dhiiti djekel ngɔt din ɛ lɛ nabɛɛ Ananias. Ghɛŋ zokazɛtuula nyɛ tɔ sisim, nyɛy nɛ nɛ náá: «Ananias!» Nyɛ eezɛbɔɔza náá: «Beea mɛ Ghɛŋ.» \v 11 Ghɛŋ eezɛke nɛ nɛ náá: «Tɔ́a nenak yak pɛ gba di djóoaa “piki ɛ”. Pɛ tɔ ndjaŋ ɛ Yudas, djia dhiiti mot dɛl ɛ Talase, din ɛ lɛ ɛ Sɔl. E di mena di nenak'aak nyɛ ɛ́ pe djaala Zɛɛb. \v 12 Tin, tɔ dyam'ɛ nyɛ eebee dhiiti mot ngɔt din ɛ lɛ ɛ Ananias é ni tɔ ndjaa étɛp ɛkɛl nyɛ mɛmbɔ, mis mɛ neebɛŋel-bɛŋela sis.» \v 13 Ananias eezɛbɔɔza náá: «Ghɛŋ, bot ɛbuɛpe eedyeebalii nɛ nam kɔ ɛsu ɛ mot'ak, dum nɛ bɛtɛ nɛ embee etɛp é nyɛ di sa, nɛ Bot bɔ na Dɛɛ pɛ Yeluzalɛm ɛ. \v 14 Deenek, nyɛ zyɛ wak ɛ́ nɛ eghɛŋ boo ghaa-Zɛɛb nadjɛ nyɛ ɛ́ étɛp ɛmɛt bot djas di edjaala nɛ din ɛ lɔ ɛ.» \v 15 Tin, Ghɛŋ ɛ booke nɛ nɛ náá: «Tɔ́a, etɛɛ náá, mɛ eetɔ́ mot tak étɛp nyɛ neetɔ́ kɛgoola din ɛ lam pɛ daa bot ɛ membyak mesis nɛ bɛmɛkoozi mɔɔ, zɛnɔɔ bot ɛ mbyak Yisalaɛl. \v 16 Mam mɛ ɛmet mɛ waalyaal nyɛ mezuk djas nyɛ aazuk kɔ ɛsu ɛ din ɛ lam ɛ.» \v 17 Tin, Ananias eezɛtɔ́. Nyɛ eezɛni tɔ ndjaa tak, bhii tak nyɛ eezɛkɛl Sɔl mɛmbɔ, nyɛ eezɛke nɛ nɛ náá: «Sɔl, mɔɔ nyaag'am, Ghɛŋ Yezu mot tel wɔ nyel é gba pɛ ze wɔ di zyɛ ɛ́, lwom mɛ, étɛp wɔ neebaazɛbee beea sis da wɔ lwoodel nɛ Sisim na Dɛɛ.» \v 18 E di tak wat, dhiiti mbi esonok tyee epapa eezɛkwyit é mis mɛ Sɔl, tin, nyɛ moo tin ɛ é baazɛnyaasok. Nyɛ eezɛwyɛl ɛ́ yenek, nyɛ eezɛduwa Zɛɛb. \v 19 Bhii tak nyɛ eezɛdɛ edee, nyɛ eezɛbela ghwyil. \s Sɔl ɛpegoola mɛkpa ɛ Zɛɛb pɛ Dhamas \p Sɔl zokazɛkpaa ba mɛlu e di wat bɛ nɛ bɛdjekel ɛ nadi pɛ Dhamas ɔ. \v 20 Ààkobɔya deenek, nyɛ moo tin é goola mɛkpa ɛ Zɛɛb pɛ tɔ mendjaa mɛ mendjaala mɛ eYuda náá, Yezu ɛ Mɔn Zɛɛb. \v 21 Bot ɛ nadi gwak nyɛ ɔ djas nadi djoka, tin, bɛ ɛ́ boo di é dji náá: «Ye tok mot'ak nadi tiig ɛlyelɛpe bot ɛ nadi tuwal din ɛ Yezu ɔ pɛ Yeluzalɛm e? Wɔ ke ɛ náá, nyɛ aazyɛ wak ɛ étɛp ɛzɛmet bɛ nyɛ neesik nɛ nɔɔ pɛ dáa boo bɛghaa-Zɛɛb.» \v 22 Tin, mɛlu djas, ɛgu ɛ Sɔl nadi é ghɛɛ nɛ ghɛɛ tɔ mbi mɛlyo mɛ nyɛ nadi lyo ɛ. Eyuda ee nadidi pɛ Dhamas ɔ, nabɛ ààkabaabɛ nɛ ɛkpa ɛ bulal nyɛ esok nɛ nadi é pɛs mɛsuk mɛ di lyaal náá, Yezu ɛ Mɛsia ɛ. \p \v 23 Ba mɛlu bhii tak, wɔ gwaa eYuda djas zokagwakel étɛp bɛ neegó Sɔl. \v 24 Tin, Sɔl eezɛgu boob'ɔ. Bɛ nadi ebaal ɛbɛ ɛ ɛniel ɛ ghaada mwos nɛ pum, étɛp bɛ neegó nyɛ. \v 25 Tin, é pum, wɔ gwaa bɛdjekel bɛ zokanɔɔ nyɛ, tɔ́ nɛ nɛ, étɛp ɛkwyɛɛg nyɛ pɛ yii kyee peeb ghaada tɔ djhan. \s Sɔl pɛ Yeluzalɛm \p \v 26 Dáa nyɛ na kum pɛ Yeluzalɛm ɛ, wɔ gwaa Sɔl zokazɛgek ɛsɛɛga bɛ nɛ bɛdjekel. Bɔɔ djas nadi ɛ́ nɛ bwoo, etɛɛ náá, bɛ nàbaadi myaal ɛnyɔɛpe náá, nyɛ nadi ɛ́ djekel nɛ tsɛɛtsɛ. \v 27 Tin, Bhaalnabhas ɛ boozɛnɔɔ nyɛ, tɔ́ nɛ nɛ pɛ dáa bot ɛ lwoma. Nyɛ eezɛbaŋa bɛ dáa Sɔl naboma nɛ Ghɛŋ é ze ɛ, nɛ dáa Ghɛŋ nalii nɛ nɛ ɛ. Nyɛ eebaazɛlɛɛ bɛ mbi mɛghaaz mɛ Sɔl nadi lyo bot nɛ din ɛ Yezu pɛ Dhamas ɛ. \v 28 Kana ɛwala ɛlenek, Sɔl ɛ boo zɛdi bɛ nɛ bɛ nɔɔ. Nyɛ nadi ekɛpɛ tɔ Yeluzalɛm djas, é goola Mbɛɛ Bhaadal nɛ ɛbwaalel djas nɛ din ɛ Ghɛŋ. \v 29 Nyɛ nadi é lii nɛ eYuda e di lii, lii Ghɛlɛk ɔ, nyɛ nadi suu mɛso bɛ nɛ bɛ nɔɔ, ghuna bɔɔ nadi esaa ɛgó ɛ nyɛ. \v 30 Dáa bɔn nyɛɛg nagwak náá, bɛ nadi kwyɛl ɛgó nyɛ ɛ́, bɛ eezɛtɔ́ nɛ Sɔl pɛ ghaada Seezale, étɛp bɛ neekɛkyeed nyɛ pɛ ghaada Talase. \p \v 31 Zɛɛga bot ɛ mendjaala nadi ɛ́ tɔ egwyem kɔ kyee dik Yude, Ghalile nɛ Samali djas. Bɛ nadi ɛ́ bɛ eezelyel tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb, bɛ nadi ɛ́ tɔ tsik ɛgwak ɛ Ghɛŋ. Zɛɛga bot ɛ mendjaala nadi é bɔk ɛbɔk nɛ ɛbɔk, etɛɛ náá, Sisim na Dɛɛ nadi kwyee bɛ. \s Tsik ɛ Enee \p \v 32 Pyɛɛd mot nadi kɔ kyee dik tak djas ɔ zokazɛtɔ́ dhiiti dwoo pɛ dáa bot ɛ di dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, nadidi pɛ dɛl ɛ Lidha ɛ. \v 33 Wɔ gwaa nyɛ zɛbela dhiiti motom din ɛ́ ɛ lɛ nabɛɛ Enee. Nyɛ nabɛ ɛ nyɛ eesa membu mɛtɛn nɛ elɛl ndjaasi, etɛɛ náá, ye nabɛ ɛ nyɛ eezesɔɔb. \v 34 Pyɛɛd eezɛke nɛ nɛ náá: «Enee, Yezu Klisto eetsik wɔ! Wyɛla da wɔ ɛ́ koobal goŋɔ.» Ka sɛka ɛ, Enee eezɛwyɛl. \v 35 Bot ɛ ghaada Lidha djas nɛ bot ɛ kyee bɔs bɛsyɛ di ààbɛ nɛ mɛdii ɛ Saalɔn naabee nyɛ, wɔ gwaa bɛ zokaliig elyem du Ghɛŋ. \s Dɔlkas eegomelaa \p \v 36 Pɛ kɔ dɛl ɛ Jafa ye na bɛ ɛ́ nɛ dhiiti moma nadi dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, din ɛ lɛ nabɛɛ «Tabita» din ɛ tak kwyɛl ɛlɛɛ ɛ «Dɔlkas», ɛsuk ɛ tak lɛɛ «kwyee». Mɛlu djas mɛsa mɛ nabɛɛ, ɛsa enɛm é sa, nɛ ɛkwyee ɛ bɛdjel ɛ bot. \v 37 Eghɛŋ tak wɔ gwaa nyɛ zɛbɛ, bhii tak, nyɛ eezɛgwyɛ. Bhis bɛ nagwyii muu ɛ, wɔ gwaa bɛ kɛnɛɛg yɛ tɔ dɛŋ, pɛ ɛko tɔ ndjaa. \v 38 Bɛdjekel ɛ nadi pɛ Jafa ɔ naagwak náá, Pyɛɛd nadi ɛ́ pɛ Lidha, ye nadi ɛ́ ɛkunaaɛpe nɛ Jafa. Bɛ eezɛkyeed bot ɛbá nɛ bhaadal yak: «Bis eedjaala nɛ nɔ, lela ɛzyɛ kaab pɛ yesɔ.» \v 39 E di tak wat Pyɛɛd eezɛghɛɛ nyel tɔ́ bɛ nɛ bɛ nɔɔ. Dáa bɛ nakum ɛ, bɛ eezɛdul nyɛ tɔ dɛŋ, pɛ ɛko tɔ ndjaa. Bɛ kus ɛ boa djas eezɛtiila pɛ dáa lɛ nɛ mɛgwyɛ, bɛ moo tin é liial nyɛ ekuwa nɛ endjookuwa ee Tabita nalat esok nyɛ nadi nyɛ dinaa nɛ tsik ɛ. \v 40 Pyɛɛd eezɛwyisal bot djas pɛ kel, e di'enek, nyɛ eezɛkwyit mɛboŋ si é djaala. Bhii tak, nyɛ eezɛliigel pɛ muu nadi ɛ, nyɛ eezɛke náá: «Tabita wyɛla!» Nyɛ eezɛbɛɛ mis, tin, dáa nyɛ na bee Pyɛɛd ɛ nyɛ eezɛnɔɔ nyel disi. \v 41 Pyɛɛd eezɛmɛt nyɛ é mbɔ étɛp ɛkyee nyɛ, nyɛ neewyɛl. Bhii tak, nyɛ eezɛdjóo bot ɛ di dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ nɛ bɛkus ɛ boa, nyɛ eezɛtel bɛ nyaa nyɛy nɛ tsik. \v 42 Wɔ gwaa bot ɛ ghaada Jafa djas zokagwak menduk mɛ tak, tin, bot ɛbuɛpe naazɛdum koŋ nɛ Ghɛŋ. \v 43 Pyɛɛd zokadi kɔ Jafa bɛtɛ nɛ mɛlu pɛ dáa dhiiti mot nadi sa mɛsa mɛ ekwood é bɛtit ɔ. Din ɛ mot tak nabɛ ɛ Simɔŋ. \c 10 \s Pyɛɛd eedjóoaa pɛ dáa Kɔɔdnɛy \p \v 1 Pɛ ghaada Seezale, ye nabɛ ɛ nɛ dhiiti mot din ɛ lɛ nabɛ ɛ Kɔɔdnɛy, nyɛ nadi ɛ́ kukuma tɔ lɔɔg esodja bot ɛ Lɔm di djóoaa: «Mwaka esodja Itali». \v 2 Mot tak nabɛ ɛ sosoob dɔɔ nɛ bot ɛ mɛbyel mɛ djas. Nyɛ nadi zezyɛ zɛɛga mendjaala bot nadi duwal Zɛɛb é tak ɛ. Nyɛ nadi kwyi-kwyee bɛdjel ɛ bot yii bot ɛ mbyak eYuda nɛ lyem wat, nyɛ naadjedjaala Zɛɛb é mɛwala djas. \v 3 Bhis kuku dwoo é ɛwala ɛ elɛl, wɔ gwaa nyɛ zokazɛbee tɔ sisim. Nyɛ naabee popoopwon fofop ɛ Zɛɛb ngɔt é zɛni pɛ dáa lɛ, nyɛy nɛ nɛ náá: «Kɔɔdnɛy!» \v 4 Nyɛ eezɛgwyák fofop nɛ lyem bwoo, bhii tak nyɛ eeke nɛ nɛ náá: «Ɛyé Ghɛŋ?» Fofop eezɛbɔɔza nɛ ɛ náá: «Zɛɛb eegwak mendjaala mɔ, nɛ ghwyiikwyee wɔ di kwyee bɛdjel ɛ bot ɛ, nyɛ ààpadjisa wɔ. \v 5 Tinaak, kyeeda bot pɛ Jafa bɛ neekɛ djóo dhiiti mot nɛ din ɛ Simɔŋ, mot nagetaa Pyɛɛd ɔ. \v 6 Nyɛ di ɛ pɛ dáa dhiiti mot di sa mɛsa mɛ ekwood bɛtit ɛ, din ɛ lɛ Simɔŋ, ndjaŋ'ɛ é ɛboŋ ɛ boo dii mɛsɔn.» \v 7 Dáa fofop nadi é lii nɛ nɛ ɛ natɔ́ ɛ, Kɔɔdnɛy eezɛdjóo bot ɛ mɛsa mɛ bɛbá, nɛ ngɔt pak esodja eedii sa mɛsa pɛ daa lɛ ɔ, mot nadi sosoob ɔ. \v 8 Nyɛ eezɛbaŋa bɛ etɛp ee nadhaŋ ɛ djas, bhii tak nyɛ eezɛlwom bɛ pɛ Jafa. \p \v 9 Djɛmɛn tak, bɔɔ é ze, bɛ moo kunaa nɛ Jafa. Pyɛɛd eezɛbyet kɔ ɛko ɛ ndjaa, kuku mwos kɛdjaala Zɛɛb. \v 10 Tin, za eezɛsa nyɛ. Dáa bɛ nadi é djaab nyɛ edee ɛ, nyɛ eezɛdjem dyam. \v 11 Nyɛ eezɛbee gwoo é bɛŋel, dhiiti sonok é sul: siaa tak dáa boo poba mɛta é mɛghɔ mɛ tak ená, esul é bɔs. \v 12 Tɔ tak ye nabɛɛ nɛ bɛtit ɛ́ di kɛkɔ mɛko mɛná ɔ, bɛtit ɛ di nɛ epapa ɔ, nɛ membi me enen djas. \v 13 Dhiiti gwood é zɛke nɛ nɛ náá: «Wyɛla, Pyɛɛd, góa da wɔ ɛ́ dɛ!» \v 14 Tin, Pyɛɛd eezɛbɔɔza náá: «Ohoo ààbɛ! Ghɛŋ, etɛɛ náá, mɛ dinaa ààpaakodɛ sok esa e tsi nɛ esee mendi.» \v 15 Gwood'enek eebaazɛgek, é ke náá: «Nàbeea sa mendi sa Zɛɛb ke náá ye ɛ́ dɛɛ ɛ.» \v 16 Ye sɛɛ deenek tyee esok elɛl, bhii tak, siaa tak eezɛbyet tɔ gwoo. \p \v 17 Tin, Pyɛɛd moo zɛdji sa dyam tak nadi kwyɛl ɛlɛɛ ɛ. Ghuna, é ɛwala ɛ tak ɛ, bot ɛ Kɔɔdnɛy nalwom ɔ nadi dji bot étɛp ɛ gu ndjaa Simɔŋ nadi tɔ tak ɛ. Ye ka bela ɛ bɛ moo é ɛniel ɛ peeb. \v 18 Bɛ eezɛdjóo, bhii tak bɛ eezɛdji náá: «Simɔŋ, mot nagetaa Pyɛɛd ɔ diɛ wak ee?» \v 19 Ye na bela Pyɛɛd dinaa kuku esiiza dum nɛ dyam nyɛ nadjem ɛ. É di'enek Sisim na Dɛɛ eezɛke nɛ nɛ náá: «Gwaka, bot ɛlɛl ɛpesaa wɔ. \v 20 Wyɛla, sula da wɔ ɛ́ tɔ́ bi nɛ bɛ nɔɔ sama ààbis sonok, etɛɛ náá, mam ɛ lwom bɛ.» \v 21 Pyɛɛd eezɛsul pɛ bot ɛ tak nadi ɛ, nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Mot bi di saŋ ɔ ye ɛ́ mam. Bi zyɛ étɛp ye?» \v 22 Bɛ eezɛbɔɔza náá: «Ye ɛ́ Kɔɔdnɛy, kukuma tɔ lɔɔg esodja eLɔm ɛ lwom bis. Nyɛ ɛ́ mot epiki, nyɛ nɛ duwal Zɛɛb zɛbela náá, eYuda djas nɛ kwyɛl nyɛ. Fofop ɛ Zɛɛb ngɔt lwom nyɛ ɛ́, nyɛ lɛɛ wɔ náá, “wɔ tɔ́ pɛ dáa lɛ étɛp wɔ neekɛ lɛɛ nyɛ lɛŋ wɔ di nɛ ye ɛ́.”» \v 23 Tin, Pyɛɛd eezɛniigal bɛ tɔ ndjaa, bhii tak nyɛ eezɛdjɛ bɛ e di é mendjɛk. \p Tɔ mɛlem, bɛ eezɛtɔ́ bɛ bɛ nɔɔ, bɛdhiiti bot ɛ Jafa zokakɛkyeed bɛ. \v 24 Bhis ɛlu ɛ tak, bɛ eezɛkum pɛ Seezale. Kɔɔdnɛy nadi bwood nyɛ bɛ nɛ bot ɛ mɛbyel mɛ djas, nɛ bɛsɔ bɛ nyɛ nadjóo ɔ. \v 25 Dáa Pyɛɛd nadi nyɛ moo kwyɛl ɛ ni ɛ, Kɔɔdnɛy eezɛboma nɛ nɛ. Tin, nyɛ eezɛmalal si, étɛp nyɛ neeswos nyɛ nɛ duu. \v 26 Tin, Pyɛɛd eezɛwyɛl nyɛ, bhii tak, nyɛ eezɛke nɛ nɛ náá: «Wyɛla, etɛɛ náá, mam pe mɛ ɛ mot dáa wɔy.» \v 27 Tin, bɔɔ kuku elɛŋ bɛ nɛ Kɔɔdnɛy, nyɛ eezɛni pɛ tɔ ndjaa, e di zukamwaa nɛ mot nazesɛɛga ɔ. \v 28 É di'enek, nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Bi nɛ gu náá, mot dhaad mbyak eYuda ààgoka nɛ ɛbeya ɛsɔ, nɛghu, ɛtɔ́ tɔ mendjaa mɛ bot ɛ membyak mesis. Deenek, Zɛɛb eelyo mɛ náá, yɛ ààgoka náá, mɛ bee mot dáa mot mendi, nɛghu dáa mot di ààgoka nɛ Tɔ́a pɛ dáa lɛ ɔ. \v 29 É tɛp tak ɛ di náá, dáa bi djóo mɛ ɛ, mɛ ɛ́ boozyɛ ààbyen. Mɛ kwyɛl ɛ mɛ gu tɛp bi djóo mɛ kɔ ɛsu ɛ tak ɛ.» \v 30 Kɔɔdnɛy eezɛbɔɔza náá: «E moo mos ɛ nɛ mɛlu mɛlɛl, é ɛwala ɛ ɛlak wat, é mɛwala mɛlɛl bii kuku dwoo, mɛ nadi é djaala Zɛɛb pɛ ndjaŋ'am. Ka sɛka e di tak wat ɛ, dhiiti mot nɛ ekaad é na kas-kas eezɛtuula sok bhwoob'am. \v 31 Tin, nyɛ eezɛke nɛ nam náá: “Kɔɔdnɛy, Zɛɛb eegwak mendjaala mɔ, nyɛ eesiiza ghwyiikwyee yɔ dum nɛ bɛdjel ɛ bot. \v 32 Kyeeda bot pɛ Jafa, étɛp bɛ neekɛdjóo Simɔŋ Pyɛɛd. Nyɛ di ɛ pɛ dáa dhiiti mot din ɛ lɛ Simɔŋ, nyɛ sa ɛ mɛsa mɛ ekwood bɛtit, ndjaŋ'ɛ é ɛboŋ ɛ boo dii mɛsɔn.” \v 33 E di tak wat ɛ mɛ lwom bot bɛ kɛ ɛsaa wɔ, tin, wóó myaal ɛzyɛ. Nenak, bisɔ djas bis ɛ wak é mis mɛ Zɛɛb, étɛp bis neegwak etɛp ee Ghɛŋ lwom wɔ, wɔ zyɛ zɛlɛɛ bis ɛ.» \s Lɛŋ ɛ Pyɛɛd pɛ dáa Kɔɔdnɛy \p \v 34 Pyɛɛd eezɛkan ɛlii nyɛy náá: «Nenak mɛ eezegu nɛ tsɛɛtsɛ náá, Zɛɛb kwyɛɛg bot djas ɛ́ tyɛ wat. \v 35 Deenek, nyɛ kwyɛl ɛ bot djas, ye nakozo zo bɛ bot ɛ membyak me sis, zuka nɛ tak ɛ náá, mot di é duwal nyɛ, nɛ ɛkɛ tɔ epiki. \v 36 Tin, Zɛɛb naakyeed bhaadal lɛ pɛ dáa bot ɛ mbyak Yisalaɛl. Mbɛɛ Bhaadal tak ɛ egwyem nɛ Yezu Klisto mot di Ghɛŋ bot djas ɔ. \v 37 Bi nɛ gu sa napoo dhaa sok pɛ Ghalile ɛ, bhii tak pɛ kɔ Yude djas, Zaŋ natuud náá, “duwaka Zɛɛb”. \v 38 Bi nɛ gu dáa nyɛ naasɛ́ɛ Yezu mot Nazalɛt nɛ ghwyil Sisim na Dɛɛ ɛ. Bi nɛ baagu dáa Yezu nadi kɛkɔ bɔs é ɛsa enɛm esa, nɛ ɛtsik ɛ bot djas ɛ nadi si bhel ɛ dim mot mɛkɔŋ ɔ. Etɛɛ náá, Zɛɛb nadi gyee nɛ nɛ lɔɔg wat. \v 39 Tin, bis ɛ bɛtyaasɛs etɛp ee nyɛ nasa pɛ kyee dik eYuda nɛ pɛ Yeluzalɛm ɛ. Bɛ nagó bema kɔ mɛlaaba. \v 40 Deenek, Zɛɛb eebulal nyɛ tsik é ɛlu ɛ elɛl bhis ɛsyee. Nyee djɛ nyɛ ghwyil ɛlyaal nyel, \v 41 ààkabɛ nɛ bot djas, nyɛ nazo lyaal ɛ́ nɛ bisɔ bot ɛ Zɛɛb naloozesɛɛ bis, bis di bɛtyaasɛs ɔ. Bis naadɛ edee nɛ mɛdii e di wat, bhis Zɛɛb nagomal nyɛ bhis ɛsyee ɛ. \v 42 Nyɛ lwom bis ɛ, bis goola Mbɛɛ Bhaadal pɛ dáa bot ɛ membyak, nɛ ɛlyaal náá, ye ɛ́ nyɛy ɛ di mot Zɛɛb nasɛɛ étɛp nyɛ neepɛ́ɛ, bot ɛ di nɛ tsik nɛ bot ɛ nazegwyɛ ɔ. \v 43 Bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb djas naalii kɔ ɛsu ɛ lɛ, bɔɔ náá, mot aadum koŋ nɛ nɛ ɔ waabela ɛpelak ɛ mesyem mɛ, nɛ ghwyil din ɛ lɛ.» \s Bot ɛ di ààbɛ bot ɛ mbyak eYuda ɔ, eebela Sisim na Dɛɛ \p \v 44 Bela tin Pyɛɛd dinaa é lii, Sisim na Dɛɛ eezɛsul kɔ bot ɛ nadi gwak etɛp ee nyɛ nadi lii ɛ djas. \v 45 Bot ɛ di dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ yii dhaad mbyak eYuda nazyɛ bɛ nɛ Pyɛɛd ɔ, naadiaadjoka ɛbuɛpe. Etɛɛ náá, bɛ nabee náá, Sisim na Dɛɛ Zɛɛb nadjɛ ɛ naasul dɔɔ nɛ kɔ bot ɛ di ààbɛ bot ɛ mbyak eYuda ɔ. \v 46 Etɛɛ náá, bɛ nadi gwak bɛ é lii membyak mesis, nɛ ɛduwal ɛ mɛnyɔ ɛ Zɛɛb. Tin, Pyɛɛd ɛ boozɛke náá: \v 47 «Mena ɛ nɛ ghwyil lu bot bak nenak náá, bɛ naduwa Zɛɛb tɔ mɛdii, dáa bɛ di náá, bee bela Sisim na Dɛɛ dáa menabɛlka ɛ?» \v 48 Tin, wɔ gwaa nyɛ zɛlwom náá, bɛ duu bɛ Zɛɛb nɛ din ɛ Yezu Klisto. Bhii tak bɛ eezɛke nɛ nɛ náá, nyɛ kwyɛɛg ba mɛlu bɛ nɛ bɛ nɔɔ. \c 11 \s Taŋal ɛ Pyɛɛd sok bhwoob bot zɛɛga mendjaala pɛ Yeluzalɛm \p \v 1 Bot ɛ lwoma nɛ bɔn nyɛɛg bɔɔ nadi pɛ Yude ɔ naazɛgwak náá, bot ɛ di ààbɛ bot ɛ mbyak eYuda ɔ naamyaal pe mɛkpa mɛ Zɛɛb. \v 2 Dáa Pyɛɛd nasik pɛ Yeluzalɛm ɛ, eYuda ee nadi dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ moo tin é byak nyɛ. \v 3 Bɔɔ náá: «Wɔ eeni tɔ ndjaa ezibo, wɔ eekɛdɛ edee bi nɛ bɛ nɔɔ!» \v 4 Tin, Pyɛɛd ɛ boo zɛbaŋa bɛ mɛdjɛmɛdjɛ etɛp ee nadhaŋ ɛ djas. Nyɛ nalɛɛ ɛ́ náá: \v 5 «Mɛ di ɛ pɛ tɔ ghaada Jafa, mɛ nadi é djaala, e di tak mɛ eezɛdjem dhyam. Mɛ bee ɛ dhiiti sonok é sul pɛ kyee mɛ nadi ɛ. Ye nabɛ sonok é nɔŋel nɛ boo poba, mɛta é mɛghɔ mɛ tak ená, é dus tɔ gwoo sul é bɔs é bhaasam. \v 6 Mɛ eezɛgwyák tɔ tak “piii”, mɛ kabee ɛ, bɛtit di kɛ nɛ mɛko mɛná ɔ, bɛtit ɛ dik, nɛ bɛtit ɛ di nɛ epapa ɔ, zɛnɔɔ enen. \v 7 Wɔ gwaa mɛ zɛgwak gwood wat é ke nɛ nam náá: “Wyɛla, Pyɛɛd, góa da wɔ ɛ́ dɛ!” \v 8 Tin, mɛ eezɛbɔɔza náá: “Ohoo ààbɛ! Ghɛŋ, etɛɛ náá, mɛ dinaa ààpaakodɛ sok sa etsi eYuda di lu ɛ, dɔɔ nɛ esee mendi dinaa ààpaakɛ tɔ nuub'am.” \v 9 Tinaak, gwood'enek eebaazɛgek, é ke tɔ gwoo náá: “Nàbeea sa mendi sa Zɛɛb ke náá, ye tok nɛ mendi ɛ.” \v 10 Ye sɛɛ deenek tyee esok elɛl, bhii tak siaa tak eezɛbyet tɔ gwoo. \v 11 Tin, é ɛwala tak wat, wɔ gwaa bot ɛlɛl zokazɛkum pɛ ndjaa mɛ nadi ɛ. Bɛ nadus ɛ pɛ ghaada Seezale, bɛ nadi esaa pɛ mɛ nadi e di ɛ. \v 12 Sisim na Dɛɛ eezɛke nɛ nam náá, mɛ tɔ́ bis nɛ nɔɔ ààbem ba. Deenek, bɔn nyɛɛg bam bɛtɛn nɛ wat mɛ zyɛ nɛ nɔɔ wak'ak ɛ kɛkyeed mɛ pɛ Seezale. Bisɔ djas bis bɛ ɛ́ bis eeni tɔ ndjaŋ ɛ Kɔɔdnɛy. \v 13 Kɔɔdnɛy eezɛkaada bis dáa nyɛ nabee fofop eetyaa tetel tɔ ndjaŋ'ɛ, é lɛɛ nɛ nɛ náá: “Kyeeda bot pɛ Jafa, étɛp bɛ kɛ ɛdjóo Simɔŋ Pyɛɛd. \v 14 Mot tak ɛ waalɛɛ wɔ mɛpka mɛ di náá, wɔy nɛ bot ɛ mɛbyel mɔ djas ɛ waabela tsik nɛ ye ɛ́.” \v 15 Tin, dáa mɛ nadi mɛ moo kan ɛlii ɛ, wɔ gwaa Sisim na Dɛɛ zɛsul kɔ lɔɔ, dáa ye nasul kɔɔ les é mɛkɛn ɛ. \v 16 Tin, mɛ eezɛtaala sa Ghɛŋ nalɛɛ ɛ́: “Zaŋ naduu bot Zɛɛb ɛ tɔ mɛdii, yɛ kabɛ biyɔ ɔ, bi aaduwaa Zɛɛb ɛ tɔ Sisim na Dɛɛ.” \v 17 Deenek ɛ Zɛɛb nadjɛ bɛ mbi ɛkɛɛ ɛ tak wat nyɛ nadjɛka mena, é ghɛŋ mena namyaalka Ghɛŋ Yezu Klisto ɛ. Mam nadi zɛ, étɛp mɛ neebe mɛso nɛ Zɛɛb?» \v 18 Bhis bɛ nagwak etɛp binek djas ɛ, elyem bɔɔ djas eezɛsila, bɛ moo tin é duwal Zɛɛb é ɛke náá: «Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, Zɛɛb eebaadjɛ pe bot ɛ dii ààbɛ bot ɛ mbyak eYuda ɔ, ghwyil ɛ swoola mɛfulu mɔɔ, nɛ yii ɛbela tɛtɛ tsik.» \s Zɛɛga mendjaala bot ɛ ghaada ɛ Antiɔs \p \v 19 Tsik mezuk nasɛɛ é ghɛŋ Etiɛn nagóaa ɛ naasa náá, bot ɛ nadi dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ wyɛɛza. Bɛ naatɔ́ batakɛkum pɛ kyee dik Fenisi, pɛ ghola Siipɛlɛ, nɛ pɛ boo ghaada Antiɔs. Bela náá, bɛ nazo gegoola mɛkpa mɛ Zɛɛb ɛ pɛ dáa bot ɛ mbyak eYuda. \v 20 Bela tin náá, bɛdhiiti bot ɛ nadi é dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ yii Siipɛlɛ nɛ Silɛn ɔ naatɔ́ pɛ Antiɔs. Bɛ naalii nɛ bot ɛ di ààbɛ bot ɛ mbyak eYuda ɔ, é goola bɛ Mbɛɛ Bhaadal ɛ Ghɛŋ Yezu. \v 21 Ghwyil ɛ Ghɛŋ nadi ɛ́ nɛ nɔɔ lɔɔg wat, é sa náá, zukamwaa nɛ mot naaswoola mɛfulu mɔɔ nɛ ɛdum nɛ Ghɛŋ. \v 22 Ye nabɛ ɛ bot ɛ zɛɛga mendjaala Yeluzalɛm naagwak menduk me tak. Bɛ ɛ́ boozɛlwom Bhaalnabhas pɛ Antiɔs. \v 23 Dáa nyɛ nakum ɛ, tin, nyɛ eezɛbee dáa Zɛɛb nazesɛɛ bot ɛ di é dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ mɛtel ɛ, nyɛ eezɛmyaala. Bhii tak, nyɛ eezɛdjɛ bɛ mɛghaaz mɛ ɛwa lyem étɛp bɛ neewa zii ɛdu ɛ Ghɛŋ tɔ esosoob. \v 24 Bhalnabas nadi ɛ́ mbɛɛ mot. Sisim na Dɛɛ nɛ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb «tɔɔɔ» tɔ lɛ. Tin, wɔ gwaa zukamwaa nɛ mot zokamyaal ɛdu ɛ Ghɛŋ. \p \v 25 Bhii tak Bhalnabas eezɛtɔ́ pɛ dɛl ɛ Talase kɛsaa Sɔl. \v 26 Bhis nyɛ nakabela nyɛ ɛ́, nyɛ ɛ́ bootɔ́ nɛ nɛ pɛ Antiɔs. Tin, bɔɔ bɛbá naazɛdhaa tu mbu tɔ zɛɛga mendjaala mɛ tak, e di'enek, bɛ naalyo bot ɛbuɛpe dum nɛ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb. Ye ɛ́ kɔ ghaada Antiɔs ɛ bot ɛ lwoma nakan ɛdjóoaa sok «eKeletyɛ». \v 27 Eghɛŋ tak, ye nabɛ ɛ, bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb naazɛdus pɛ Yeluzalɛm tɔ́ pɛ Antiɔs. \v 28 Dhiiti pak'ɔɔ, din ɛ lɛ nabɛ ɛ Aghabis, Sisim na Dɛɛ é pem nyɛ, nyɛ eezɛni é lɛɛ náá, boo za moo aatuula kɔ bɔs djas. Bela náá, mbi za tak naasɛɛ esok Kolood nadi mɛkoozi mɛ Lɔm ɛ. \v 29 Tin, bɛdjekel eezɛgwakel náá, mot nɛ mot ɛ waadjɛ yɛ ba bim nyɛ aabela ɛ, étɛp ɛkyee bɔn nyɛɛg bɔɔ nadi pɛ Yude ɔ. \v 30 Bɛ nasaa ɛ deenek, wɔ gwaa bɛ zokakyeed esa binek pɛ dáa bɛpaa ɛ eYuda, é mɛmbɔ ɛ Bhaalnabhas bɛ nɛ Sɔl. \c 12 \s Zak eegóaa, Pyɛɛd eekɔɔlaa é mbok \p \v 1 Eghɛŋ tak, mɛkoozi Elood Aghilipa moo tin é tiigal bɛdhiiti bot ɛ zɛɛga mendjaala. \v 2 Nyɛy zokalwom bɛ gó Zak mɔn nyɛɛg ɛ Zaŋ nɛ pɛl. \v 3 Deenek, dáa nyɛ nabee náá, eYuda naakwyɛl ye ɛ́, nyɛ eezɛlwom bɛ mɛt Pyɛɛd é ghɛŋ ɛbyoŋ ɛ emapa ee di ààwaaa leviid ɛ. \v 4 Elood eezɛlwom náá, bɛ mɛt nyɛ, da bɛ kɔɔl nyɛ é membok. Tin, nyɛ ɛ́ boodjɛ mɛsa mɛ ɛbaal ɛ nyɛ nɛ mɛdhuu mɛná esodja, é ɛdhuu ɛ wat, ye nabɛ ɛ nɛ esodja ená. Nyɛ nadi ɛ́ gek ɛ náá, nyɛ neepɛ́ɛ nyɛ emis mɛ bot bhis ɛbyoŋ ɛ Pak. \v 5 Tin, Pyɛɛd nadi ɛ́ kɔɔla tɔ ndjaa membok, deenek bot ɛ zɛɛga mendjaala nadi wa zii tɔ ɛdjaala ɛ Zɛɛb kɔ ɛsu ɛ lɛ ɛlyelɛpe. \s Pyɛɛd eewyiselaa é membok \p \v 6 Bela náá, dáa Elood nadi kwyɛl ɛpɛɛ nyɛ é mis mɛ bot ɛ, é pum Pyɛɛd nadi egɔ pak esodja ebá. Nyɛ nabɛɛ kɔla nɛ ekel e ghwooz ebá. Bɛbaalel ɛ ndjaa membok nadi ɛ́ tin é sum e di bɔɔ, é ɛbɛɛ ndjaa membok. \v 7 Kasɛka ɛ dhiiti fofop ɛ Ghɛŋ ngɔt eezɛtuula tin, tɔ dɛŋ moo tin «buweee» nɛ mɛkas. Tin, fofop eezɛkwyɛt nyɛ é bhaaz, nyɛ eezɛdjem nyɛ, nyɛy nɛ nɛ náá: «Lela ɛ djem, wyɛla!» Tin, wɔ gwaa ekel eghwooz nyɛ nakɔlaa nɛ yɛ é mɛmbɔ ɛ zokakwyit. \v 8 Tin, fofop eezɛke nɛ nɛ náá: «Bɔta bhɛtɛ yɔ, da wɔ ɛ́ kɔl ekel e mɛpapa mɔ.» Pyɛɛd eezɛgwak nyɛ, bhii tak fofop eebaazɛbil náá: «Bɔta ndjookuwa yɔ da wɔ ɛ́ du mɛ.» \p \v 9 Wɔ gwaa Pyɛɛd zɛwyis tɔ membok, nyɛ moo tin é du fofop. Nyɛ nàbɛ ààgek náá, etɛp ee fofop nadi sa ɛ nabɛɛ etɛp é tsɛɛtsɛ. Nyɛ nagu ɛ náá, nyɛ tɔ dyam. \v 10 Bɛ eezɛdhaa sum di bɛbaalel yii mɛkɛn, bhii tak yii bhɔɔba, bɛ eezɛkum pɛ ɛbɛɛ membok nasael nɛ ghwooz ɛ. Ɛbɛ́ ɛ tak tuula ɛ kɔ ɛbɛsɛɛ ɛ dɛl. Ɛbɛ ɛ tak zokazɛdiiel nyɛ ɛmet é mis mɔɔ. Bɛ eezɛwyis, tin, bɛ eezɛtiila é gba, e di tak wat kasɛka ɛ fofop eezɛdiib nyɛ é mis. \v 11 Tin, Pyɛɛd eezɛsiiza sa nasɛɛ ɛ ɛnyɔɛpe, nyɛ ɛ́ boozɛke náá: «Wak nenak mɛ moo bee náá, ye ɛ́ tsɛɛtsɛ. Ghɛŋ eedhis fofopɛ, nyɛ eepɛk mɛ é ghwyil ɛ Elood, nɛ mezuk mɛ bot ɛ mbyak eYuda di kwyɛl náá, mɛ bee ɛ.» \v 12 Dáa nyɛ nazegwyak di nyɛ nadi ɛ, nyɛ ɛ́ boozɛtɔ́ pɛ ndjaŋ ɛ Maali, nyɛɛg ɛ Zaŋ mot tak nagetaa ɛ «Malak» ɔ. Tin, bɛtɛ nɛ bot naasɛɛga étɛp ɛdjaala Zɛɛb. \v 13 Pyɛɛd eezɛdiig é ɛbɛ ɛ ndjaa, tin, moma mɛsa ngɔt eezɛzyɛ, étɛp nyɛ neezɛdii ndjaa. Din ɛ moma tak nabɛ ɛ Lood. \v 14 Nyɛ eezɛgwyak gwood ɛ Pyɛɛd, nyɛ moo tin tɔ mɛmyaala. Ye waagoka náá, nyɛ kaa dii ndjaa, nyɛy ka sik ɛ kaab kɛlɛɛ bot tɔ ndjaa náá, Pyɛɛd ɛ pɛ kel. \v 15 Bɛ eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Wɔɔ pe lyet!» Tin, nyɛ eezɛbasal náá, ye ɛ́ tsɛɛtsɛ. É di'enek bɛ eezɛke náá: «Ye ɛ fofop'ɛ.» \v 16 Tinaak, Pyɛɛd kuku ɛdiig ɛ yenek, dáa bɛ nakazɛdii ndjaŋ ɛ, bɛ eezɛbee nyɛ, bɛ naadiaadjoka ɛbuɛpe. \v 17 Nyɛ eezɛlyak bɛ nɛ mbɔ náá, bɛ di gwyem. Bhii tak, nyɛ eezɛni é lɛɛ bɛ dáa Ghɛŋ nawyisal nyɛ é membok ɛ. Nyee baazɛke náá: «Lɛɛka Zak nɛ bɛdhiiti bɔn nyɛɛg bina sa dhaŋ ɛ.» Bhii tak nyɛ eezɛwyis tɔ́ pɛ kyee sis. \v 18 Dáa mɛlem nakalem ɛ, esodja moo tin zɛɛzɛm pak'ɔɔ. Bɛ nadi é djinel pɛ pak Pyɛɛd natɔ́ ɛ. \v 19 Elood eezɛlwom bot náá, bɛ kɛnɔɔ nyɛ, tin, bɛ ààpakabela nyɛ. Bɛ eezɛdji bɛbaalel ɛ ndjaa membok, tin, nyɛ boodjɛ bɛ ɛlee náá, bɛ gó bɛ. Bhii tak, Elood eezɛtɔ́ pɛ kyee dik Yude, pɛ Seezale penek nyɛ naasa ba bim mɛlu. \s Ɛsyee ɛ Elood \p \v 20 Elood naadyeebakpaa lyem nɛ bot Tiid nɛ Sidɔn. Tin, bot ɛ tak ɛ boo zɛgwakel náá, bɛ tɔ́ pɛ dáa lɛ. Ye nabɛ ɛ bee gwakel nɛ Balastus. Nyɛ nadi ɛ́ kukuma di é sa mɛsa tɔ ndjaŋ mɛkoozi ɔ. Tin, bɛ eezɛtɔ́ kɛlɛɛ nɛ Elood náá, ɛgwakel bula bɛ nɛ bot ɛ eghaada e tak etɛɛ náá, edee ee bot binɔk nadi dedɛ ɛ nadudus ɛ pɛ mɛl ɛ Elood. \v 21 Dáa ye nakum dwoo tak ɛ, Elood eezɛbɔt kaad mɛkoozi mɛ, nyɛ eezɛdisi kɔ boo mɛkoozi mɛ. Tin, nyɛ eezɛni é lii nɛ nɔɔ é mis mɛ mɛdhuu mɛ bot. \v 22 Mɛdhuu mɛ bot binɔk eezɛtsim náá, «Yɛ zɛɛb ɛ di lii, ààkabɛ mot!» \v 23 Tin, e di tak wat, wɔ gwaa fofop ngɔt ɛ Ghɛŋ zokazɛdjɛ Elood baka, etɛɛ náá, nyɛ naakwyɛl ɛnɔɔ duu di ye ɛ́ Zɛɛb ɛ. Elum zokazɛdɛ nyɛ nyel, nyɛy batagwyɛ. \p \v 24 Ghuna, mɛkpa ɛ Zɛɛb nadi é goola, ɛgoolel nɛ ɛgoolel. \v 25 Yɛ kabɛ Bhaalnabhas bɛ nɛ Sɔl ɔ, bhis bɛ nasilal lwomelɔ pɛ Yeluzalɛm ɛ, bɛ eezɛsik, tin, bɛ ka tɔ́ ɛ nɛ Zaŋ mot nagetaa din ɛ Malak ɔ. \c 13 \s Bhalnabas bɛ nɛ Sɔl eezɛsɛaa étɛp bɛ neetɔ́ lwomel \p \v 1 Pɛ tɔ zɛɛga mendjaala Antiɔs ye nabɛ ɛ́ nɛ bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb, nɛ bɛlyoel, ye nabɛ ɛ́: Bhaalnabhas, Simɛyɔŋ mot nagetaa nɛ din ɛ na «dhɔɔ mot» ɔ, Lusius mot dɛl ɛ Silɛn, Manaɛn sɔ ɛ Elood kana edhɔma, zɛnɔɔ Sɔl. Eghɛŋ tak, Elood ɛ nadi kɔk kɔ Ghalile. \v 2 Dhiiti dwoo, é ghɛŋ bɛ nadi tɔ mendjaala nɛ tɔ ɛtsi edee étɛp mendjaala ɛ, Sisim na Dɛɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Sɛ́ɛka mɛ Bhaalnabhas bɛ nɛ Sɔl, étɛp bɛ neekɛsa mɛsa mɛ mɛ nadjóo bɛ étɛp tak ɛ.» \v 3 É di'enek, bhis bɛ nazedjaala nɛ ɛtsi edee étɛp mendjaala ɛ, bɛ eezɛkɛl bɛ mɛmbɔ, bhii tak bɛ eezɛbet bɛ, bɛ tɔ́. \s Bhalnabas bɛ nɛ Sɔl pɛ ghola Siipɛlɛ \p \v 4 Dáa Sisim na Dɛɛ nalwom bɛ ɛ, bɛ eezɛtɔ́ pɛ ɛboŋ Seleesi, pɛ bɛ nazɛni tɔ boo elɛɛd étɛp bɛ neetɔ́ pɛ ghola Siipɛlɛ. \v 5 Dáa bɛ na kum pɛ dɛl ɛ Salamin ɛ, bɛ eezɛni é goola mɛkpa ɛ Zɛɛb tɔ mendjaa mɛ mendjaala mɛ eYuda. Bɛ nadi ɛ́ bɛ nɛ Zaŋ Malak étɛp nyɛ neegheekwyi-kwyee bɛ. \v 6 Bɛ naazɛkɛ kɔ pes ghola tak djas kɛkum pɛ dɛl ɛ Pafɔs. Penek bɛ eezɛboma nɛ dhiiti mot mɛsimba mɛ ɛlyeeb, din ɛ lɛ ɛ Baad-Yezu, mot dhaad mbyak eYuda nadi eke náá, nyɛ ɛ́ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb ɔ. \v 7 Nyɛ nadidi ɛ́ pɛ dáa kukuma dɛl, din ɛ lɛ ɛ Seedgyus Polus, nyɛ nadi ɛ́ mot ɛtselal. Wɔ gwaa mot tak zɛdjóo Bhaalnabhas bɛ nɛ Sɔl, etɛɛ náá, nyɛ nadi kwyɛl ɛgwak mɛkpa ɛ Zɛɛb. \v 8 Tin, tɔ dhaad mbyak eghɛlɛk, Elimas kwyɛl ɛ lɛ ɛ: «Mot mɛsimba mɛ ɛlyeeb». Nyɛ eezɛni é suu mɛso nɛ nɔɔ, nyɛ moo tin é saa náá, kukuma nàdum koŋ nɛ Zɛɛb. \v 9 Tin, Sɔl mot nabaadi é djóoaa Pɔl ɔ, moo tin «tɔɔɔ» nɛ Sisim na Dɛɛ, nyɛ eezɛgwyák nyɛ «kpɛɛɛ». \v 10 Bhii tak, nyɛ eezɛke náá: «Mot mɛkɔŋ nɛ embee esa, mɔɔ dim mot mɛkɔŋ, mot byen embɛɛ esesɛɛ! Wɔ aanàkwaaboo kat ɛlet ɛ mɛze ɛ Ghɛŋ e! \v 11 Nenak, gwaka: Ghɛŋ ɛ waadjɛ wɔ baka, wɔ waabɛ edhim, wɔ aanàkabaabee mɛkas mɛ gwyes é ba bim mɛlu.» \p E di tak wat, mis ɛ Elimas eezɛdipel, nyɛ moo tin tɔ ghooghom: Nyee moo tin bako-bako é liigel é gwyák é mengwoob djas, nyɛ nadi esaa mot, étɛp nyɛ neemɛt nyɛ é mbɔ, étɛp ɛ lyaal ɛ nyɛ ze. \v 12 Dáa kukuma nabee sa nadhaŋ ɛ, nyɛ eezɛdum koŋ nɛ Zɛɛb, etɛɛ náá, ye nabɛɛ mɛlyo naadyeebakwyɛsa nyɛ tɔ lyem ɛbuɛpe. \s Pɔl bɛ nɛ Bhalnabas pɛ Pisidi kɔ ghaada Antiɔs \p \v 13 Pɔl bɛ nɛ bot ɛ sama yɛ eezɛni tɔ boo elɛɛd pɛ Pafɔs, bhii tak bɛ eezɛtɔ́ pɛ Panfili kɔ ghaada Pɛɛdje. É di'enek, Zaŋ Malak ɛ boo zɛlik bɛ, sik pɛ Yeluzalɛm. \v 14 Bɛ eezɛdus Pɛɛdje, goola tɔ́ pɛ Pisidi kɔ ghaada Antiɔs. Dwoo saba, bɛ naazɛni tɔ ndjaa mendjaala mɛ eYuda, bɛ eezɛnɔɔ mɛnyel disi. \v 15 Bhis bɛ laa tɔ mɛkana mɛ etsi nɛ yii bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb ɛ, ekukuma e ndjaa mendjaala mɛ eYuda ɛ́ boolwom bot bɛ, bɛ lɛɛ nɛ nɔɔ náá: «Bɔn ɛ nyɛɛg, bi ɛ di nɛ etɛp ɛlii nɛ bot ɛ zɛɛga étɛp ye needjɛ bɛ mɛghaaz nɛ zii ɔ, bi ɛ nɛ ghwyil ɛ lii nenak.» \v 16 Tin, wɔ gwaa Pɔl zɛwyɛl, nyɛ eezɛsa dhiiti tseŋa nɛ mbɔ bɛ di gwyem, nyɛ eezɛke náá: «Biyɔ bot ɛ Yisalaɛl, nɛ biyɔ bot ɛ zyɛ é mendjaala mena zɛdjaalaka Zɛɛb'ak gwakeka mɛ! \v 17 Zɛɛb bot ɛ mbyak Yisalaɛl naatɔ́ bɛbhaab bena. Nyɛ naasa náá, mɛtaŋ mɛ bot byet esok bɛ nadi é mɛdjoŋ pɛ Eziptɛ ɛ. Bhii tak, nyɛ naazɛwyisal bɛ kɔ kyee dik tak nɛ ghwyil mɛbwala. \v 18 Nyɛ naadiaamaad ebus bɔɔ membu mɛkam-mɛná bɔɔ tɔ bal. \v 19 Bhii tak, nyɛ eezɛsilal bot ɛ membyak mɛtɛn nɛ ebá pɛ kyee dik Kana “bɛɛɛ”. Nyɛ eezɛnɔɔ mɛdhik mɛ tak djɛ nɛ bot ɛ mbyak'ɛ bɛ di bɛkum ɛ tak. \v 20 Deenek ye naasa tyee membu bɛdhet-ɛná nɛ membu mɛkam-mɛtɛn (450). \p «Bhii tak nyɛ eezɛdjɛ bɛbhaab bina bɛtetɛp kɛkum é ghɛŋ membu ɛ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb Samyɛl. \v 21 Bhii tak, bɛ eezɛwaab náá, Zɛɛb djɛ bɛ mɛkoozi. Tin, nyɛ ɛ́ boozɛdjɛ bɛ Sɔl mɔɔ Kis mot dhaad mbyak'ɛ Bɛɛzamɛ. Sɔl tak naadi kukuma yɔɔ membu mɛkam-mɛná. \v 22 Bhis nyɛ naka zɛbyen Sɔl ɛ, Zɛɛb ɛ́ boozɛdjɛ bɛ Dhavid, nyɛ di mɛkoozi mɔɔ. Nyɛ nabɛɛ nyɛ eeke kɔ ɛsu ɛ lɛ náá: “Mee bela Dhavid mɔɔ Yese, mot tak ɛ mot lyem'am kwyɛl ɔ. Nyɛ waasa esa ee lyem'am di kwyɛl ɛ djas\f + \fr 13.22 \fr*\xt Sm1 8.5,19; 10.21; 13.14; 16.12\xt*\f*.” \v 23 Ngɔt tɔ bɛdha ɛ Dhavid nabɛ Yezu, mot Zɛɛb nanɛɛg nyɛ dáa mɛtsik-bot étɛp dhaad mbyak Yisalaɛl, dáa nyɛ nakɛk ɛ. \v 24 Ɛsok nɛ Yezu nɛ zyɛ, ye nabɛɛ Zaŋ naagoola mɛkpa ɛ Zɛɛb nɛ membyak djas yii Yisalaɛl, etɛɛ náá, bɛ neeliig elyem bɔɔ da bɛ duwa Zɛɛb. \v 25 Eghɛŋ Zaŋ nadi nyɛ moo pɛ ɛsik ɛ mɛsa mɛ ɛ, ye nabɛ ɛ nyɛ naake náá: “Bi gek náá, mam ɛ́ zɛ? Mam tok mot bi di bwood ɔ. Tin, gwakeka: Nyɛ ɛpezyɛ bhis koŋam, bela tin náá, mɛ tok nɛ ghwyil ɛ bela duu ɛtii-tiiak ekel é ekoko é mɛko mɛ.\f + \fr 13.25 \fr*\xt Mat 3.11; Mak 1.7; Luk 3.16\xt*\f*” \p \v 26 «Mɔn nyɛɛg, biyɔ bɛdha ɛ Abalaam, nɛ biyɔ bot ɛ zyɛ wak étɛp ɛ zɛdjaala Zɛɛb ɔ: Ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛlenaka ɛ bhaadal étɛp tsik enek nadi esaa. \v 27 Nɛ tsɛɛtsɛ, bot ɛ dɛl ɛ Yeluzalɛm nɛ ekukuma bɔɔ nabaa gu mbi mot Yezu nadi ɛ. Bela náá, bɛ àànyɔ ɛgwak mɛkpa ɛ Zɛɛb di laŋaa dwoo esaba djas ɛ. Tin, bɛ naadjɛ Yezu epɛ́ɛ é ɛsyee, etɛɛ náá, mɛkpa menek neebela mɛsuk. \v 28 Baabela náá, bɛ nàbɛ ààbela mɛsɔ mɛ nyɛ pɛɛaa epɛ́ɛ é ɛsyee tɛp tak ɛ, bɛ naake nɛ Pilat náá, nyɛ gó nyɛ. \v 29 Bhis bɛ nazesa etɛp djas ekwyala ɛ Zɛɛb nalɛɛ kɔ ɛsu ɛ lɛ ɛ, bɛ eezɛsil nyɛ kɔ mɛlaaba, bhii tak, bee kɛnɛɛg nyɛ tɔ ɛvit. \v 30 Wɔ gwaa Zɛɛb zɛgomal nyɛ.» \p \v 31 Mɛlu ɛbuɛpe Yezu nadi elyaal bot ɛ nadi egyee nɛ nɛ ɔ nyel, dusa pɛ Ghalile ɛtɔ́ pɛ Yeluzalɛm. Bot ɛ tak moo mos ɛ bɛtyaasɛs é mis mɛ bot ɛ mbyak Yisalaɛl. \v 32 Bisɔ bɛ ɛmet, bis ɛpezɛgoola bin Mbɛɛ Bhaadal. Mbɛɛ Bhaadal tak ɛ sa Zɛɛb nakɛk bɛbhaab binaka ɛ. \v 33 Nyɛ nasa deenek ɛ kɔ ɛsu ɛ lena bɛdha bɔɔ, nyɛ naagomal Yezu bhis ɛsyee. Ekwyala lɛɛ ɛ tɔ mɛkana mɛ Mɛdjeeb ɛlaŋel ebá ɛ náá: \q1 «Ye ɛ́ wɔy ɛ di mɔn'am, \q1 kana dwoo pan mos'ak mɛ Soog.» \p \v 34 Zɛɛb nabɛɛ ɛ nyɛ eelɛɛ náá, nyɛ waagomal nyɛ bhis ɛsyee, étɛp nyɛ needi ààsik kɛbɔ. Nyɛ nake ɛ náá: \q1 «Mɛ waasɛɛ bin tɛtɛ mɛtel mɛ edɛɛ, \q1 yii etsɛɛtsɛ mɛ nakɛk Dhavid ɛ.» \m \v 35 «É tɛp tak ɛ nyɛ di baalɛɛ tɔ dhiiti ekwyala náá: \q1 “Wɔ aanàkwaabet náá mot'ɔ na Dɛɛ kɛsyep tɔ ɛvit\f + \fr 13.33-35 \fr*\xt Mɛd 2.7; Eza 55.3; Mɛd 16.10\xt*\f*.” \m \v 36 Eghɛŋ ɛ Dhavid, ye nabɛɛ nyɛ naasa etɛp ee Zɛɛb nadi kwyɛl ɛ. Bhis nyɛ naka gwyɛ, nyɛ nakɛ delaa ɛ é ngwoob bɛbhaab bɛ, ye nabɛ ɛ nyɛ naabɔ. \v 37 Ghuna, mot Zɛɛb nagomal ɔ nàbɛ ààbɔ. \v 38-39 Bɔn nyɛɛg, egoka ɛ bi gu náá: ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ Yezu ɛ nalɛɛaa ɛpelak ɛ mesyem min. Ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ lɛ di náá, bot djas aadum koŋ nɛ nɛ ɔ waapɛkel tɔ bhel mesyem djas. Mɛpɛkel mɛ tak tok nɛ ghwyil ɛ bɛlel tɔ ɛduwal etsi ɛ Moiiz. \v 40 Bɛɛka mis, etɛɛ náá, etɛp ee bɛngoolel ɛ mɛpka ɛ Zɛɛb nakwyal ɛ needi ààsael nɛ biyɔ bɛ ɛmet. \q1 \v 41 “Beeka biyɔ bot ɛ ɛbet! \q1 Djokaka, da bi ɛ dus mɛ emis, \q1 etɛɛ náá, e mɛlu mɛ tsiken, mɛ waasa dhiiti dem di náá, mot ɛ kaada bin yɛ ɔ, bi aanàkwaamyaal ɛ\f + \fr 13.41 \fr*\xt Hab 1.5\xt*\f*!”» \p \v 42 Dáa Pyɛɛd bɛ nɛ Bhalnabas nawyis tɔ ndjaa mendjaala ɛ, bɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá, bɛ baabula yii saba poon étɛp bɛ neebaazɛlyo bɛ mɛkpa mɛ tak wat. \v 43 Bhis zɛɛga tak, bɛtɛ nɛ eYuda nɛ bot ɛ nazemyaal ɛdjaala Zɛɛb eYuda ɔ zokazɛdu Pɔl bɛ nɛ Bhaalnabhas. Bɛ nadi lii nɛ nɔɔ, nɛ ɛdjɛ bɛ mɛghaaz mɛ ɛdi bɛsosoob si esɛɛa mɛtel ɛ Zɛɛb. \p \v 44 Dáa ye nakum yak dwoo saba ɛ, wɔ gwaa bot tyee, yɛ aasa-saa bot ɛ dɛl djas zɛsɛɛga, étɛp bɛ neezɛgwak mɛkpa ɛ Ghɛŋ. \v 45 Dáa eYuda nabee mɛdhuu mɛ bot binɔk ɛ, ye nakpaa bɛ elyem. Bɛ moo tin é let etɛp ee Pɔl nadi lii ɛ, tin, bɛ eezɛlee nyɛ. \v 46 Pɔl bɛ nɛ Bhaalnabhas eezɛlɛɛ bɛ nɛ lyem wat náá: «Ye bɛ ɛ́ yɛ eegoka náá, mɛkpa ɛ Zɛɛb pookoko goolaa sok pɛ dáa len. Dáa di náá, bi ɛpebyen ye ɛ́, nɛ dáa bi di bee náá, tsik na kɔm-kɔm tok dhiiti vaŋ sonok é mis min ɛ, hakiba, bis ka tɔ́ pɛ dáa bot ɛ di ààdi bot ɛ mbyak eYuda ɔ. \v 47 Beeka dáa Ghɛŋ nake nɛ nes ɛ, \q1 “Mee nɛɛg wɔ dáa ngel étɛp membyak djas, \q1 étɛp wɔ neetɔ́ bɛ nɛ tsik kɛkum pɛ edum e bɔs\f + \fr 13.47 \fr*\xt Eza 49.6\xt*\f*!” » \p \v 48 Dáa bot ɛ di ààbɛ bot ɛ mbyak eYuda ɔ nagwak deenek ɛ, bɛ naamyaala. Bhii tak bɛ moo tin é duwal mɛkpa ɛ Ghɛŋ. Tin, bot djas nazesɛɛaa étɛp bɛ neebela tsik na kɔm-kɔm ɔ eezɛliig elyem bɛ moo du Zɛɛb. \v 49 Mɛkpa ɛ Ghɛŋ nadi goola ɛgoolel nɛ ɛgoolel kɔ kyee dik'enek djas. \v 50 Tin, eYuda eezɛbesal bɛdhil ɛ boa di bɛkum ɔ nadi duwal Zɛɛb ɔ, nɛ bɛdhil ɛ botom ɛ ghaada, étɛp bɛ neewa Pɔl bɛ nɛ Bhaalnabhas tɔ tsik mezuk. Bhii tak, bɛ eezɛsɔ bɛ kɔ kyee dik'ɔɔ ɔ. \v 51 Bot ɛbá binɔk ɛ boo zɛkut epiib é mɛko mɔɔ étɛp ɛdul ɛ bɛ mɛlɔ, bhii tak bɛ eezɛtɔ́ pɛ dɛl ɛ Ikoniɔm. \v 52 Yɛ kabɛ bɛdjekel pɛ bɛ nadi pɛ Antiɔs ɔ, bɛ nadi ɛ́ tɔ boo mɛmyaala nɛ Sisim na Dɛɛ tɔ lɔɔ na «tɔɔɔ». \c 14 \s Pɔl bɛ nɛ Bhalnabas pɛ dɛl ɛ Ikoniɔm \p \v 1 Pɔl bɛ nɛ Bhalnabas naabaazɛni tɔ ndjaa mendjaala mɛ eYuda, tin, mɛlyo mɛ bɛ nadi lyo bot ɛ naasa náá, bɛtɛ nɛ bot ɛ mbyak eYuda nɛ bot ɛ nadi ààbɛ bot ɛ mbyak eYuda ɔ, dum koŋ nɛ Zɛɛb. \v 2 Tin, bot ɛ mbyak eYuda nabyen ɛdu ɛ Zɛɛb ɔ zokaful bot ɛ di ààbɛ bot ɛ mbyak eYuda ɔ elo, étɛp bɛ neebhina bɔn nyɛɛg bɔɔ. \v 3 Deenek, Pɔl bɛ nɛ Bhalnabas naadi mɛlu ɛbuɛpe pɛ dɛl ɛ Ikoniɔm. Bɛ nadi elii-lii ɛ nɛ eghɛŋ djas, zɛnɔɔ ɛbwaalel nɛ Ghɛŋ. Ghɛŋ nadi djɛ bɛ ghwyil ɛsa endem e mɛbwala, deenek, étɛp ɛlyaal etsɛɛtsɛ etɛp ee bɛ nadi lyo bɛ dum nɛ mbɛɛ lyem enɛm esa e Zɛɛb ɛ. \v 4 Tin, bot ɛ dɛl zokazɛbɛka: ɛdhuu ɛ wat kyee bot nadi du eYuda ɔ, yak ɛdhuu kabɛ ɛ bot ɛ nadi du bot ɛ lwoma ɔ. \v 5 Bot ɛ mbyak eYuda, nɛ bot ɛ di ààbɛ bot ɛ mbyak eYuda ɔ, nɛ bɛ mɛkoozi mɔɔ nadi gwakel étɛp bɛ neezuk Pɔl bɛ nɛ Bhalnabas da bɛ ɛ́ gó bɛ nɛ mɛkok. \v 6 Dáa bot ɛbá tak nagwak ɛ, wɔ gwaa, bɛ zɛkaab tɔ́ pɛ mɛl mɛ Listɛ nɛ Dɛlɛɛb, eghaada é kyee dik Likaoni, nɛ mɛl mɛ di é mengwoob ɛ. \v 7 Kɔ mɛl mɛ tak, bɛ eezɛni é baagoola Mbɛɛ Bhaadal. \s Pɔl bɛ nɛ Bhalnabas pɛ kɔ ghaada Listɛ \p \v 8 Pɛ kɔ ghaada Listɛ, ye nabɛ nɛ dhiiti mot nadi ààbɛ nɛ ghwyil ɛ tyaa tetel ɔ, etɛɛ náá, mɛko mɛ nadi esɔɔbela. Nyɛ nadi ɛ́ boka kana edhɔma bɛ, nyɛ nabɛɛ ààbɛ nɛ ghwyil ɛkɛ. \v 9 Nyɛ nadi gwak etɛp ee Pɔl nadi lii ɛ. Tin Pɔl eezɛgwyák nyɛ «piii», nyɛ eezɛbee náá, ɛdum ɛ koŋ ɛ lɛ nɛ Zɛɛb ɛ waasa náá, mot tak bela tsik. \v 10 Nyɛ eezɛben gwood, zɛke nɛ nɛ náá: «Wyɛla, tyaŋa tetel nɛ mɛko mɔ met!» Vasaka mot'enɔk eezɛtyaa tetel, nɛ mɛko mɛ, nyɛ moo tin é kɛ. \v 11 Dáa mɛdhuu mɛ bot nabee sa Pɔl nasa ɛ, bɛ eezɛtsim tɔ dhaad mbyak ɔ, din ɛ lii tak ɛ Likoniɛ, bɔɔ náá: «Bɛzɛɛb eenɔɔ mɛnyel mɛ bot, tin, bee sul pɛ pak mena dika ɛ!» \v 12 Wɔ gwaa bɛ zɛget Bhaalnabhas din ɛ «Zees», bɛ ka get Pɔl ɛ «Hɛɛdmɛs», etɛɛ náá, Pɔl nadi ɛ́ ngoola-ngoola. \v 13 Ndjaa zɛɛb ɛ Zees nadi é ɛniel ɛ dɛl. Wɔ gwaa ghaa-zɛɛb ɛ Zees zokazyɛ nɛ engɔmbɛ ee bɛ nazekomsa nɛ epyeeda e mɛzɛm mɛ ele bɛ napyeed ɛ, é ɛbɛɛ ndjaa zɛɛb tak. Bɛ nasa deenek ɛ étɛp bɛ needjɛ Pɔl bɛ nɛ Bhalnabas ebuwa. \v 14 Tin, dáa bot ɛ lwoma binɔk bɛbá nagwak menduk mɛ tak ɛ, bɛ eezɛnyaa ekaad bɔɔ. Bhii tak, bɛ eezɛlel ɛni tɔ ɛdhuu ɛ bot é tuud náá: \v 15 «Bɛwɛn, bi sa deenek étɛp ye? Bis ɛ bot, dáa biyɔ. Bis zɛgoola bin ɛ Mbɛɛ Bhaadal, bis ke nɛ nen ɛ naabi bet ɛduwal ekpaka-kpaka nɛ elula-lula ye tok dhiiti vaŋ sonok. Duka Zɛɛb di nɛ tsik ɔ, mot nakus gwoo nɛ bɔs, boo dii mɛsɔn nɛ esa ee di tɔ tak ɛ djas. \v 16 É membu me nadhaŋ'enek, ye nabɛ nyɛ nabet náá, membyak nɛ membyak sa esa ee elyem bɔɔ di kwyɛl ɛ. \v 17 Bela náá, nyɛ nadi é nye-nyen tɔ bot nɛ enɛm esa nyɛ di sa ɛ. Nyɛy tɔ gwoo, nyɛ ɛpedis bin bɛbhi, étɛp ye neesa náá, bhek nɛ bhek kwyil é yɛ mbu, nyɛ pe djɛ bin edee, nɛ ɛlwoodal elyem bin nɛ mɛmyaala.» \v 18 Bɛ nagu zo lii deenek, ye nabɛ ɛ ɛlyelɛpe nɛ bot ɛ lwoma bɛ lyak ɛdhuu bot binɔk bɛ nàdjɛ bɛ buwa. \p \v 19 Bhii tak, eYuda eezɛzyɛ pɛ Antiɔs é Pisidi nɛ pɛ Ikoniɔm, tin, elii bɛ nalii nɛ mɛdhuu mɛ bot ɛ naasa náá, bɛ kwyɛl bɛ. Wɔ gwaa Pɔl zɛwusaa nɛ mɛkok étɛp nyɛ neegóaa, bhii tak bɛ eezɛwyisal nyɛ kɔ dɛl, bɛ nadi gek ɛ náá, nyɛ eezegwyɛ. \v 20 Tin, dáa bot ɛ di edum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ nazɛsɛɛga é ngwoob'ɛ, nyɛ eezɛwyɛl, bhii tak nyɛ eezɛsik tɔ ghaada. Djɛmɛn tak, nyɛ eezɛtɔ́ pɛ dɛl di djóoaa Dɛlɛɛb bɛ nɛ Bhaalnabhas. \s Ɛsik ɛ Pɔl bɛ nɛ Bhalnabas pɛ Antiɔs yii Siili \p \v 21 Pɔl bɛ nɛ Bhaalnabhas nadi goola Mbɛɛ Bhaadal pɛ kɔ dɛl ɛ Dɛlɛɛb. Tin, bɛ naabela bɛdjekel ɛbuɛpe. Bhii tak, bɛ eezɛsik pɛ Listɛ, pɛ Ikoniɔm pɛ Antiɔs kyee Pisidi. \v 22 Bɛ nadi djɛ ghwyil nɛ bot ɛ namyaal ɛ du Zɛɛb ɔ, bɛ nadi djɛ bɛ mɛghaaz mɛ ɛwa zii tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb, bɛ nadi eke ɛ náá: «Mena goka ka ɛ nɛ kpaa tɔ boo tsik mezuk étɛp mena neenika tɔ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb.» \v 23 Pɛ tɔ mendjaa mɛ mendjaala djas, bɛ nadi sɛɛ bɛpaa. Deenek bhis mendjaala nɛ ɛtsi edee étɛp mendjaala, bɛ nadi djɛ bɛ ebotan e Ghɛŋ bɛ nadum koŋ nɛ nɛ ɔ. \p \v 24 Bɛ eezɛdhaa Pisidi kɛkum pɛ kyee dik Panfili. \v 25 Bɛ naagoola Mɛkpa mɛ Zɛɛb pɛ ghaada Pɛɛdje, bhii tak, bɛ eezɛtɔ́ pɛ ghaada Atali. \v 26 Dusa tin, bɛ eezɛnɔɔ mɛsuwa tɔ́ pɛ Antiɔs pɛ kyee Siili, ghaada bɛ nadjɛ bɛ ebotan ɛ Zɛɛb étɛp lwomel bɛ nagoka nɛ sa ɛ. \v 27 Dáa bɛ nakakum pɛ Antiɔs ɛ, bɛ ɛ́ boo zɛsɛɛg bot ɛ zɛɛga mendjaala mɛ tak djas. É di'enek, bɛ boo zɛbaŋa bɛ esesɛɛ djas Zɛɛb nasa nɛ nɔɔ ɛ, nɛ dáa Zɛɛb nadjɛ pe bot ɛ di ààdi bot ɛ mbyak eYuda ɔ ghwyil ɛdum koŋ nɛ Zɛɛb ɛ. \v 28 Deenek, Pɔl bɛ nɛ Bhalnabas naadi ba mɛlu ɛbuɛpe bɛ nɛ bɛdjekel ɛ dɛl ɛ Antiɔs. \c 15 \s Bɛpaa e zɛɛga bot ɛ mendjaala eezɛboma pɛ ghaada Yeluzalɛm \p \v 1 Bɛdhiiti bot naazɛdus pɛ kyee dik Yude, tɔ́ pɛ Antiɔs, tin, bɛ moo tin é lyo bɔn nyɛɛg náá: «Bi ɛ di ààsa beka, dáa etsi ɛ Moiiz di lɛɛ, bi aanàkwaabela tsik\f + \fr 15.1 \fr*\xt Msa 12.3\xt*\f*.» \v 2 Pɔl bɛ nɛ Bhalnabas zokazɛbela boo zyaala dum nɛ tɛp tak, bɛ ɛ́ boo zɛgwakel náá, Pɔl bɛ nɛ Bhaalnabhas, nɛ bɛdhiiti bot ɛ dɛl ɛ Antiɔs, waatɔ́ pɛ Yeluzalɛm étɛp ɛkɛkoobal etɛp é tak bɛ nɛ bot ɛ lwoma nɛ bɛpaa. \v 3 Wɔ gwaa bot ɛ zɛɛga mendjaala mɔɔ zɛdjɛ bɛ esa djas nadi egoka étɛp ɛtɔ́ mɛdjoŋ nɛ yɛ ɛ, bɛ eezɛghɛɛ tɔ́, bɛ eezɛdhaa kyee dik Fenisi nɛ Samali, bɔɔ é baŋa bot dáa bot ɛ di ààdi bot ɛ mbyak eYuda ɔ nazeliig elyem, du Ghɛŋ ɛ. Bhaadal tak nadyeebadjɛ boo mɛmyaala nɛ bɔn nyɛɛg djas. \v 4 Dáa bɛ nakakum pɛ Yeluzalɛm ɛ, bɛ eezɛsulal pɛ dáa bot ɛ zɛɛga mendjaala, bot ɛ lwoma nɛ bɛpaa naazɛswos bɛ nɛ mɛ myaala. Bɛ ɛ́ boo zɛbaŋa bɛ etɛp ee Zɛɛb nadi sesa nɛ bot dum nɛ nɔɔ ɛ. \v 5 Tin, bɛdhiiti bot tɔ sama ɛdhuu eFalizyɛ nazedum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ ɛ boozɛwyɛl, bɛ eezɛke náá: «Egoka náá, bot ɛ di ààdi bot ɛ mbyak eYuda nadum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, niigelaa beka. Bhii tak, da bi ɛ́ lɛɛ bɛ náá, bɛ duwal etsi ɛ Moiiz.» \v 6 Tin, bot ɛ lwoma nɛ bɛpaa zokazɛsɛɛga étɛp ɛdjek tɛp tak. \v 7 Bhis bɛ nazesɔs tɛp tak ɛbuɛpe ɛ, Pyɛɛd é zɛnɔɔ lii nyɛy náá: «Bɔn ɛ nyɛɛg, bi nɛ gu náá, Zɛɛb naalootɔ́ mɛ pak'en étɛp mɛ neegoola Mbɛɛ Bhaadal pɛ dáa bot ɛ di ààdi bot ɛ mbyak eYuda ɔ bɛ neegwak, bhii tak da bɛ ɛ́ dum koŋ nɛ Zɛɛb. \v 8 Deenek, Zɛɛb mot di gu elyem ee bot ɔ eelyaal náá, nyɛ eemyaal bɛ, nyɛ eedjɛ bɛ Sisim na Dɛɛ dáa menabɛlka. \v 9 Nyɛ nabɛ ààwa mbɛk pak mena nɛ nɔɔ: dáa di náá, bɛ eezedum koŋ nɛ Zɛɛb ɛ, nyɛ eezegwyii elyem bɔɔ. \v 10 Ha étɛp ye nenak bi di é be mɛso nɛ Zɛɛb? Tin, bi ɛpeɛwaab waaba bhel nɛ bot ɛ di dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ náá, bɛ bɛp kɔm na dil-dil di náá, ye nakoozobɛ bisɔ, nɛghu bɛbhaab bin nabɛ ààbɛ nɛ ghwyil ɛbɛp-bɛpak! \v 11 Ye goka ɛ́ mena myaalka náá, mena belaka tsik ɛ kɔ ɛsu ɛ mbɛɛ lyem ɛ Ghɛŋ Yezu, tyee wat nɛ nɔɔ.» \p \v 12 Tin, bot ɛ zɛɛga djas moo tin kup, bhii tak bɛ moo tin é gwak Bhaalnabhas bɛ nɛ Pɔl nadi baŋa bɛ endem nɛ etɛp ee mɛbwala ɛ Zɛɛb nasa nɛ nɔɔ esok bɛ nadi pɛ dáa bot ɛ di ààdi bot ɛ mbyak eYuda ɔ. \v 13 Dáa bɛ nasilal ɛ lii ɛ, Zak eezɛwyɛl, bhii tak nyɛ eezɛke náá: «Bɔn ɛ nyɛɛg, gwakeka mɛ! \v 14 Simɛyɔŋ eebaŋa mena dáa Zɛɛb nalookan ɛkwyee bot ɛ di ààdi bot ɛ mbyak eYuda é mɛkɛn ɛ, étɛp nyɛ neesɛɛ tɔ lɔɔ dhaad mbyak aadi ye ɛ́. \v 15 Deenek, etɛp ee bɛngoolel ɛ mɛkpa mɛ Zɛɛb djas ɛpenɔŋel nɛ yak, etɛɛ náá, Ekwyala lɛɛ ɛ náá: \q1 \v 16 “Ghɛŋ lɛɛ náá, bhis yenek, mɛ waabula, \q1 étɛp ɛ baazɛsum ndjaŋ ɛ Dhavid nazebik ɛ, \q1 mɛ waawyɛl embikela epap é tak, mɛ waabulal yɛ piki. \q1 \v 17 Tin, bot ɛ membyak djas ɛ waasaa Ghɛŋ, \q1 nɛ tsɛɛtsɛ, bot ɛ membyak djas mɛ nadjóo náá, bɛ di bam ɔ, \q1 sa Ghɛŋ nalɛɛ ɛ́ yenek, \q1 \v 18 nyɛy mot naloozɛlɛɛ bot egeka bɛ ɔ\f + \fr 15.18 \fr*\xt Amɔ 9.11-12\xt*\f*.” » \m \v 19 Wɔ gwaa Zak baazɛbil náá, mɛ bee ɛ náá: «Mena tok ka nɛ ghwyil ɛ saa etɛp nɛ bot ɛ di ààdi bot ɛ mbyak eYuda ɔ, di liig elyem du Zɛɛb ɔ. \v 20 Deenek, djhookwyalka bɛmɛkana étɛp ɛlɛɛ bɛ náá, bɛ nàdɛ bɛtit tsakaa étɛp ɛdjɛ bɛzɛɛb ɛ bot di kpak nɛ ɛluel ɛ́ ebuwa. Bɛ kyee mɛzɔ, bɛ nàdɛ bɛtit góaa nɛ bhiyo, bɛ nàdɛ ghiya. \v 21 Etɛɛ náá, kana é ghɛŋ bɛbhaab bot ɛpelyo bot etsi ɛ Moiiz pɛ kɔ eghaada nɛ eghaada, yɛ ɛpelaŋaa tɔ mendjaa mɛ mendjaala é mɛlu mɛ saba djas.» \s Mɛkana mɛ nakyeedaa pɛ daa bot ɛ di dum koŋ nɛ Zɛɛb, di ààdi bot ɛ mbyak eYuda ɔ \p \v 22 Tin, bot ɛ lwoma, nɛ bɛpaa, zɛnɔɔ bot ɛ zɛɛga mendjaala zokagwakel náá, bɛ sɛɛ bɛdhiiti bot pak ɔ, bɛ neelwom bɛ pɛ Antiɔs lɔɔg wat nɛ Pɔl nɛ Bhaalnabhas. Tin, wɔ gwaa bɛ zokazɛsɛɛ, Yude dhiiti din ɛ lɛ nabaadi pe ɛ́ Balsabas, zɛnɔɔ Silas. Bot ɛbá tak nabɛɛ tɔ sama bot ɛ nadi é kɔ elo ee bot ɛ zɛɛga ɔ. \v 23 Bɛɛ booke nɛ nɔɔ náá, bɛ tɔ́ nɛ mɛkana di lɛɛ náá: \p «Bot ɛ lwoma, nɛ bɛpaa, bɔn nyɛɛg bin eeswos bɔn nyɛɛg bɔɔ di ààdi bot ɛ mbyak eYuda ɔ di kɔ ghaada Antiɔs, pɛ kyee dik Siili, dɔɔ nɛ pɛ Silisi ɛ. \v 24 Bis eegwak náá, bɛdhiiti bot ɛ dus pɛ dɛl ɛ les eezɛm bin nɛ ɛpul ɛ bin esiiza nɛ etɛp ee bɛ di lɛɛ ɛ. Bisɔ ààpalwom bɛ, bɛ zɛɛ lii nɛ nen dum nɛ etɛp binek. \v 25 É tɛp tak bisɔ djas gwakel náá, bis sɛɛ bot ɛ bis aadhis ɔ. Bot ɛ tak neezɛkyeed Pɔl bɛ nɛ Bhaalnabhas bɛsɔ bena. \v 26 Bot ɛ nawaagel mɛnyel kɔ ɛsu ɛ din ɛ Ghɛŋ'ena Yezu Klisto ɔ. \v 27 Bis eedhis bin Yude bɛ nɛ Silas bɛ neezɛlɛɛ bin nɛ enuub bɔɔ ɛmet, etɛp é bis kwyal wak ɛ. \v 28 Ye ɛ́ náá, bisɔ nɛ Sisim na Dɛɛ nabɛ ɛ bis eegwakel náá, bis aanàbaabil bin dhiiti kɔm na dil-dil bhis mɛsa mak di nɛ eboo mɛgham ɛ: \v 29 nàdɛka bɛtit ɛ tsakaa étɛp ɛdjɛ bɛzɛɛb ɛ bot zekpak nɛ ɛlul ɛ ebuwa, nàdɛka ghiya, ààdɛ epuud é tit góaa nɛ bhiyɔ ɔ, sa bi ààsa mɛzɔ. Bi ɛ sa deenek ɔ, yɛ aadi ɛ́ ɛnyɔɛpe. Dika ɛnyɔɛpe!» \p \v 30 Deenek, bɛ eezɛbet bot ɛ bɛ nalwom ɔ, bot ɛ tak eezɛtɔ́ pɛ Antiɔs. Tin, bɛ eezɛsɛɛg bot ɛ zɛɛga mendjaala. Bhii tak, bɛ eezɛdjɛ bɛmɛkana. \v 31 Wɔ gwaa bɛ zɛlaa yɛ, mɛkana mɛ tak naadjɛ bɛ ghwyil bɛ moo tin nɛ mɛmyaala. \v 32 Dáa Yude bɛ nɛ Silas nadi bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb bɔɔ bɛ ɛmet ɛ, bɛ naazɛlii nɛ bɔn nyɛɛg bɔ ɛbuɛpe étɛp ɛdjɛ bɛ ghwyil nɛ mɛghaaz tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb. \v 33 Bhis bɛ nadhaa ba bim mɛwala e di tak ɛ, bɔn nyɛɛg bɔɔ eezɛmwana nɛ nɔɔ bɛ sik tɔ egwyem pɛ dáa bot ɛ nalwom bɛ ɔ. [ \v 34 Tin, Silas ɛ booke yɛ náá, nyɛ lik tinaak.] \v 35 Bela tin náá, Pɔl bɛ nɛ Bhaalnabhas eezɛlik pɛ Antiɔs. Bɛ nɛ bɛdhiiti bot, bɛ nadi é lyo bot nɛ ɛgoola mɛkpa ɛ Ghɛŋ. \s Pɔl bɛ nɛ Bhalnabas eebɛka \p \v 36 Ba mɛwala bhii tak, Pɔl eezɛke nɛ Bhaalnabhas náá: «Djhoosik kɛgwyák bɔn nyɛɛg bina pɛ kɔ eghaada djas mena nagoola mɛkpa ɛ Ghɛŋ ɛ, mena neekɛbee dáa bɛ di penek ɛ.» \v 37 Bhaalnabhas nakwyɛl ɛ, bɛ tɔ́ lɔɔg wat bɛ nɛ Zaŋ mot nagetaa din ɛ Malak ɔ. \v 38 Tin, Pɔl nàbɛ ààkwyɛl geka tak, etɛɛ náá, ye nabɛɛ nyɛ naabet bɛ esok bɛ nadi pɛ kyee dik Panfili ɛ, nyɛ naka bɛ ààtɔ́ bɛ nɛ nɔɔ pɛ ze lwomel. \v 39 É di'enek, ye nabɛ ɛ bɛ naabela boo zyaala, batasa náá, bɛ bɛka. Tin, Bhaalnabhas eezɛnɔɔ Malak, bɛ eezɛni tɔ mɛsuwa, tɔ́ bɛ nɛ nɛ pɛ ghola Siipɛlɛ, \v 40 Pɔl eezɛnɔɔ yɛ Silas tɔ́ nɛ nɛ, bhis bɔn nyɛɛg bɔɔ nazewa bɛ é mɛmbɔ ɛ Ghɛŋ tɔ mendjaala ɛ. \v 41 Pɔl eezɛkpaa kɔ mɛl mɛ Siili nɛ Silisi é ɛdjɛ mɛghaaz nɛ ghwyil ɛ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb tɔ ezɛɛga mendjaala. \c 16 \s Timote eedjaad bɛ nɛ Pɔl nɛ Silas \p \v 1 Pɔl eezɛkum pɛ dɛl ɛ Dɛlɛɛb, nɛ pɛ ghaada Listɛ. Tin ye nabɛ ɛ nɛ dhiiti mot nadi é dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, din ɛ lɛ nabɛ ɛ Timote, nyɛ nabɛ ɛ mɔɔ dhiiti moma eYuda nadi dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, sɛɛg nabɛ ɛ mot dhaad mbyak eGhɛlɛk. \v 2 Bɔn nyɛɛg nadi e di pɛ Listɛ nɛ pɛ Ikoniɔm ɔ nadi ɛ́ nɛ mbɛɛ taŋal dum nɛ Timote. \v 3 Pɔl eezɛsɛɛ nyɛ étɛp nyɛ neegyee nɛ nɛ. Tin, nyɛ eezɛniigal nyɛ beka, étɛp bot ɛ mbyak eYuda ee nadi kɔ kyee mɛdhik menek ɛ. Nyɛ nasa deenek ɛ etɛɛ náá, bot djas nadi gu náá, sɛɛg nadi ɛ́ mot dhaad mbyak eGhɛlɛk. \v 4 Pɛ kɔ eghaada ee bɛ nadi é dhaŋ ɛ, bɛ nadi baŋa bot ɛ di du Zɛɛb ɔ etɛp é bɛ nɛ bot ɛ lwoma nɛ bɛpaa nakɛ lii pɛ Yeluzalɛm ɛ, da bɛ ɛ́ baalɛɛ bɛ náá, bɛ kɛdeenek. \v 5 Bot ɛ zɛɛga mendjaala nadi bela ghwyil tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb, mɛtaŋ mɛ bot nadi bilel ɛbilel nɛ ɛbilel. \s Dyam ɛ Pɔl pɛ ghaada Toloas \p \v 6 Sisim na Dɛɛ eezɛlu bɛ náá, bɛ nàkɛgoola mɛkpa ɛ Zɛɛb pɛ kyee dik Azia, bɛ eezɛdhaa kyee dik Fliji nɛ Ghalati. \v 7 Dáa bɛ nakum é ngwoob pes dik Misi ɛ, bɛ eezɛbela ɛkwosak ɛ ɛtɔ́ pɛ pes dik Bhitini. Tin, Sisim ɛ Yezu naazɛlyak bɛ. \v 8 Bɛ eezɛkpaa pɛ Misi, zɛtɔ́ pɛ ɛboŋ ɛ Toloas. \v 9 É pum, wɔ gwaa Pɔl zɛdjem dyam. Nyɛ eezɛbee dhiiti mot kyee dik Masedwan, tetel é djaala nɛ nɛ náá: «Dhaŋa pɛ kyee dik Masedwan, da zɛkyee bis!» \v 10 Ààbɔya bhis dyam enek, bis eezɛsaŋ ɛtɔ́ pɛ kyee dik Masedwan, etɛɛ náá, bis nabɛ ɛ bis eebee tsɛɛtsɛ náá, Zɛɛb nabɛɛ nyɛ eedjóo bis náá, bis kɛ ɛgoola Mbɛɛ Bhaadal pɛ dáa bot ɛ kyee dik tak. \s Lydi eedum koŋ nɛ Zɛɛb kɔ ghaada Filip \p \v 11 Bis eezɛdus pɛ boo ghaada Toloas tɔ elɛɛd tɔ́ pɛ ghola ɛ Somatalas bhii tak, é yak ɛlu pɛ ghaada ɛ Neapolis. \v 12 Bhis tin, bis eezɛtɔ́ pɛ Filip, ghaada mɛkɛn pes dik Masedwan, ghaada eLɔm nasum ɛ, bis naadhaa mɛlu ɛbuɛpe kɔ ghaada tak. \v 13 É dwoo saba, bis eezɛwyis kɔ ghaada tɔ́ pɛ ɛboŋ, pɛ bis nadi gek náá, bis ɛ nɛ ghwyil ɛ bela sum di mendjaala eYuda. Bis eezɛnɔɔ mɛnyel disi, bhii tak bis moo lii nɛ boa ɛ nasɛɛga tin ɔ. \v 14 Tɔ boa ɛ tak, din ɛ ngɔt nadi ɛ́ Lydi, nyɛ nadus ɛ pɛ ghaada Tyatiid nyɛ nadi ebomsa etina ekaad é bɛ na nyɔɔnyɔ, na mɛdii mɛ na tɔɔbelaa, nyɛ nadi kwyɛl Zɛɛb ɛbuɛpe. Nyɛ nadi gwak, Ghɛŋ naabɛɛ nyɛ mɛlɔ étɛp nyɛ neegwak nɛ ɛmɛt mɛkpa mɛ Pɔl nadi lii ɛ ɛnyɔɛpe. \v 15 Wɔ gwaa nyɛ zɛduwa Zɛɛb bɛ nɛ bot ɛ mɛbyel mɛ, bhii tak nyɛ eezɛdjóo bis pɛ dáa lɛ nyɛy náá: «Bi ɛ myaal nɛ tsɛɛtsɛ náá, mɛ eemyaal Ghɛŋ ɔ, da dika pɛ daa lam.» Nyɛ eezɛsa náá, bis myaal. \s Pɔl bɛ nɛ Silas tɔ ndjaa membok pɛ Filip \p \v 16 Dhiiti dwoo, dáa bis nadi tɔ́ pɛ sum di mendjaala mɛ tak ɛ, wɔ gwaa dhiiti kwom moma mɛsa zokazyɛ zɛboma nɛ nes. Pɛ tɔ lɛ, ye nabɛ ɛ nɛ sisim bhɔm nadi sa náá, nyɛ gheenaa bot eghaa etɛp e di zyɛ pɛ sok ɛ. Nyɛ nadi bela bɛkum bɛ bɛtɛ nɛ epata tɔ ɛnaŋ ɛ eghaa bɛ. \v 17 Tin, nyɛ eezɛni é du bisaa bɔɔ Pɔl, nyɛy é tsim náá: «Bot bak ɛ bot ɛ mɛsa ɛ Zɛɛb Mɛkaake! Bɛ tɔ́ kɛlɛɛ bot ze di djɛ tsik ɛ!» \v 18 Nyɛ naasesa deenek mɛlu ɛbuɛpe. Bhii tak, ye nabɛ ɛ Pɔl naazɛbiyo. Wɔ gwaa nyɛ zɛliig mis, nyɛy nɛ mbee sisim náá: «Nɛ din ɛ Yezu Klisto mɛ lɛɛ wɔ, wyisa tɔ lɛ!» Tin, e di tak wat sisim eezɛwyis. \v 19 Dáa bɛkum bɛ nabee náá, ɛbwaalel ɛ ɛbela epata bɔɔ kɔ ɛsu ɛ lɛ eedus ɛ, bɛ boozɛmɛt Pɔl bɛ nɛ Silas tɔ́ nɛ nɔɔ kɔ ɛbɛsɛɛ ɛ bot djas kɔ boo ghaada, sok bhwoob ekukuma e ghaada tak. \v 20 Bɛ eezɛtɔ́ nɛ nɔɔ pɛ dáa bɛtetɛp eLɔm, bɔɔ nɛ nɔɔ náá: «Bot bak ɛ pe kus ɛzɛm kɔ ghaada yena. Bɛ ɛ́ bot ɛ mbyak eYuda, \v 21 bɛ ɛpelyo bot mɛzel mɛ di náá menabɛl eLɔm tok ka nɛ ghwyil ɛdu nɛ ɛsa ɛ ye ɛ́.» \p \v 22 Tin, dɔɔ nɛ mɛdhuu mɛ bot zokazɛbyen bɛ. Bɛtetɛp ɛ boozɛke náá, bɛ sɔ Pɔl nɛ Silas ekaad é nyel, bɛ eezɛlwom náá, bɛ nyuu bɛ nɛ eghwyɛs. \v 23 Bhis bɛ nasilal ɛnyuu bɛ nɛ eghwyɛs esok nɛ esok ɛ, bɛ boo zɛkɔɔl bɛ tɔ membok, bɛ eezɛlɛɛ nɛ baalel ndjaa membok mɛ tak náá, bɛ baal bɛ ɛnyɔɛpe \v 24 Dáa mbaalel tak nagwak dáa bɛtetɛp nalii ɛ, bɛbaalel ɛ ndjaa membok ɛ boo kɛwa bɛ tɔ dhiiti dɛŋ pɛ ɛsik tɔ membok bhii tak bɛ eezɛwa bɛ mɛko tɔ embwak.\fig |alt="Paul et Silas en prison" src="WA03976b.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade, © United Bible Societies, 1989." ref="16.23-35"\fig* \p \v 25 Ye moo tiila nɛ kuku pum, Pɔl bɛ nɛ Silas nadi é djaala nɛ ɛduwal Zɛɛb dum nɛ mbɛɛ esesɛɛ bɛ, tin, bɛdhiiti bot ɛ membok nadi gwak bɛ. \v 26 É di'enek wat, wɔ gwaa bɔs zɛkuu ɛlyelɛpe, epap é ndjaa membok kuu. Mɛbɛ mɛ ndjaa membok djas zokabɛŋel, e di tak wat, eghwooz e bot ɛ membok nakɔl bɛ nɛ ye ɛ́ zokatiiel. \v 27 Mbaalel ndjaa membok eezɛdjem ɛ́ yenek, dáa nyɛ nabee náá, ɛbɛ ɛ ndjaa membok nadi ɛ́ mbek ɛ, nyɛ boo waal pɛlɛ étɛp nyɛ neegó nyel. Nyɛ nasa deenek ɛ etɛɛ náá, tɔ egeka bɛ, nyɛ nadi eke ɛ náá, bot ɛ membok eezekaab. \v 28 Tin, Pɔl eezɛtsim nɛ ghwyilɛ djas náá: «Nà zuka nyel'ɔ, bisɔ djas ɛ wak!» \v 29 Tin, mbaalel ndjaa membok eezɛwaab náá, bɛ tuub twol. Bhii tak, nyɛ eezɛwyis kaab ni tɔ dhɛŋ tak nyɛy é gbakeba nɛ bwoo, nyɛ zɛduma mɛboŋ si mɛko ɛ Pɔl nɛ Silas. \v 30 Tin, nyɛ eezɛwyisal bɛ. Bhii tak, nyɛ eezɛdji bɛ náá: «Bot, mɛ goka nɛ sa dáa étɛp mɛ neebela tsik?» \v 31 Bɛ eezɛbɔɔza náá: «Duma koŋ nɛ Ghɛŋ Yezu, tin, wɔ waabela tsik wɔy nɛ bot ɛ mɛbyel mɔ.» \v 32 É di'enek, bɛ ɛ́ boo zɛgoola nyɛy nɛ bot ɛ ndjaŋ'ɛ Mɛkpa ɛ Ghɛŋ. \v 33 É ɛwala ɛ tak wat, mbaalel ndjaa membok eezɛtɔ́ nɛ nɔɔ é pum kɛgwyii nɛ gwom bɛ mɛpyoŋ. E di tak wat nyɛ eezɛduwa Zɛɛb bɛ nɛ bot ɛ ndjaŋ'ɛ djas. \v 34 Nyɛ eezɛbyet nɛ Pɔl bɛ nɛ Silas pɛ ndjaŋ'ɛ. Bhii tak, nyɛ eezɛdjɛ bɛ edee e dek. Mot tak nɛ bot ɛ mɛbyel mɛ djas nadi ɛ́ tɔ mɛmyaala etɛɛ náá, bɛ naadum koŋ nɛ Zɛɛb. \p \v 35 Dáa mɛlem nakalem ɛ, bɛtetɛp eLɔm eezɛlwom bot, étɛp ɛkɛlɛɛ nɛ mbaalel ndjaa membok náá: «Betka bot binɔk.» \v 36 Mbaalel ndjaa membok eezɛlɛɛ Pɔl náá: «Bɛtetɛp eedhis bhaadal náá, bi wyiselaa. Deenek bi ɛ nɛ ghwyil ɛ ka wyis da bi ɛ tɔ́ tɔ egwyem.» \v 37 Pɔl eezɛbɔɔza nɛ bot ɛ nalwomaa ɛ náá: «Bee lwom náá, bis nyuŋaa nɛ eghwyɛs é mis mɛ bot djas, di bis di bot ɛ dɛl eLɔm. Bhii tak, bee kɔɔl bis é membok, bisɔ ààpɛ́ɛaa dáa ye di egoka nɛ ɛsael ɛ. Deenek, sa bɛ di kwyɛl ɛsa nenak ɛ ɛwyisal ɛ bis tyee syaab e! Ha bɛ deenek e! Ye goka ɛ́ bɛ zɛɛ wyisal bis bɔɔ bɛ ɛmet.» \v 38 Bot binɔk eezɛsik kɛlɛɛ etɛp binek dáa bɛtetɛp e dhaad mbyak eLɔm. Dáa bɛ nagwak náá, bɛ ɛ́ bot ɛ dɛl eLɔm ɛ, ye nabɛɛ bwoo naasa bɛ. \v 39 Tin, bɛ boo zɛwaab ɛpelak pɛ dáa lɔɔ, bhii tak bɛ eezɛwyisal bɛ é mbok, bɛ eezɛdjaala nɛ nɔɔ náá, bɛ dus kɔ ghaada. \v 40 Dáa bɛ nawyis é membok ɛ, bɛ eezɛtɔ́ pɛ dáa Lydi. Bhis bɛ nazɛboma nɛ bɔn nyɛɛg bɔɔ, nɛ ɛdjɛ bɛ mɛghaaz nɛ ghwyil tɔ ɛdu ɛ Zɛɛb ɛ, bɛ eezɛnɔɔ mɛnyel tɔ́. \c 17 \s Pɔl bɛ nɛ Silas pɛ ghaada Tesalonik \p \v 1 Bɛ eezɛdhaa pɛ eghaada Anfipolis nɛ Apoloni, tin, bɛ eezɛkum pɛ ghaada Tesalonik pɛ eYuda nadi nɛ ndjaa mendjaala ɛ. \v 2 Dáa nyɛ nabela nɛ sesa sok tɔ mɛfulu mɛ ɛ, Pɔl zɛtɔ́ é esaba é lɛl tɔ mendjaa mɛ mendjaala mɛ eYuda, bɛ nadi lii dum nɛ Ekwyala e Zɛɛb, bɛ nɛ bot ɛ nadi tin ɔ. \v 3 Nyɛ nadi lyo nɛ ɛlyaal bɛ ze di lɛɛ náá, ye nabɛ ɛ náá, Mɛsia ɛ waazukaa, nɛ náá, nyɛ waagom bis ɛsyee. Nyɛ nadi eke nɛ nɔɔ ɛ náá: «Ye ɛ́ Yezu mɛ di lii nɛ nen kɔ ɛsu ɛ lɛ'aak ɛ di Mɛsia.» \v 4 Bɛdhiiti bot tɔ sama bot ɛ nadi tin ɛ naamyaal etɛp é tak, bɛ ɛ boozɛdu Pɔl nɛ Silas. Dɔɔ nɛ bɛtɛ nɛ bot ɛ mbyak eGhɛlɛk é nadi duwal Zɛɛb ɔ naazɛsɛɛga nɛ nɔɔ, zɛnɔɔ bɛtɛ nɛ bɛdhiiti bɛdhil ɛ boa. \v 5 Tin, eYuda naazɛkpaa lyem, wɔ gwaa bɛ zɛsɛɛg bɛdhiiti ewo é mengbaaz bɛ nabela é gba ɛ, bɛ boo zɛkus ɛghuub tɔ ɛdhuu ɛ bot ɛ nadi tin ɔ. Wɔ gwaa bɛ zɛkus ɛzɛm kɔ ghaada bɛ eezɛtɔ́ pɛ ndjaŋ ɛ Zasɔn kɛsaa bɛ étɛp bɛ neemɛt Pɔl nɛ Silas bɛ neezyɛ nɛ nɔɔ é mis mɛ mɛdhuu mɛ bot. \v 6 Dáa bɛ nadi ààbela bɛ ɛ, bɛ ɛ boozɛmɛt Zasɔn bɛ nɛ bɛdhiiti bɔn nyɛɛg, tɔ́ nɛ nɔɔ pɛ dáa ekukuma é ghaada. Bɛ moo tin é tsim náá: «Bot bak ɛ pe zɛm dik djas, deenek, nenak bee kɛzyɛ nɛ yɛ wak! \v 7 Zasɔn eemyaal náá, bot ɛ tak sulal pɛ dáa lɛ! Bot ɛ tak djas ààsa dáa etsi ɛ kukuma di lɛɛ ɛ, etɛɛ náá, bɛ ke ɛ náá, ye ɛ́ nɛ dhiiti mɛkoozi mɛsis, din ɛ lɛ Yezu.» \v 8 Etɛp binek naadjɛ ekukuma nɛ mɛdhuu mɛ bot ɛ ghaada bwoo. \v 9 Bot ɛ tak naasa náá, Zasɔn bɛ nɛ bɔn nyɛɛg zɛdjɛ boo etuud dáa ekukuma étɛp bɛ neebetaa. \s Pɔl bɛ nɛ Silas pɛ dɛl ɛ Bheede \p \v 10 Dáa ɛgwyitok nagwyiidela ekeletyɛ ɛ́ bookyeed Pɔl bɛ nɛ Silas bɛ tɔ́ pɛ dɛl ɛ Bheede. Dáa bɛ nakum ɛ, bɛ eezɛtɔ́ pɛ ndjaa mendjaala mɛ eYuda. \v 11 Beezaag nàbɛ ààbɛ nɛ embee elyem dáa bot ɛ Tesalonik. Bɛ naagwak mɛkpa ɛ Zɛɛb nɛ mbɛɛ lyem. Mɛlu djas bɛ nadi sɛɛga étɛp ɛdjek mɛkpa ɛ Zɛɛb nɛ ɛfial ɛ etsɛɛtsɛ é etɛp ee Pɔl nadi lii ɛ. \v 12 Ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ tak ɛ bɛtɛ nɛ bot pak ɔ nabɛɛ bɛ moo dum koŋ nɛ Zɛɛb, dɔɔ nɛ tɔ sama bot ɛ mbyak eGhɛlɛk, bɛdhil ɛ boa nɛ botom ɛbuɛpe namyaal ɛ du ɛ Zɛɛb. \v 13 Dáa bɛdhiiti eYuda é dɛl Tesalonik nagwak náá, Pɔl nabaadi goola mɛkpa ɛ Zɛɛb pɛ Bheede ɛ, bɛ eezɛzyɛ zɛkus ɛghuub, nɛ ɛzɛm tɔ mɛdhuu mɛ bot. \v 14 Bɔn nyɛɛg eezɛkyeed Pɔl kaab ɛ kaab pɛ ze boo dii mɛsɔn. Tin, Silas bɛ nɛ Timote eezɛlik pɛ Bheede. \v 15 Bot ɛ nakɛ kyeed Pɔl ɔ zokatɔ́ nɛ nɛ kɛkum pɛ ghaada Atɛn. Bhii tak, bɛ eezɛlee sik yɔbɔ pɛ Bheede nɛ bɛbhaadal ɛ Pɔl nakyeed Silas bɛ nɛ Timote ɛ, nyɛ nake nɛ nɔɔ ɛ náá, bɛ lel ɛkɛ baakɛ boma nɛ nɔɔ. \p \v 16 Dáa Pɔl nadi bwood bɛ pɛ Atɛn ɛ, wɔ gwaa goŋ zɛmɛt nyɛ ɛlyelɛpe dáa nyɛ naabee dɛl «tɔɔɔ» nɛ bɛzɛɛb ɛ elula-lula ɛ. \v 17 Nyɛ moo tin é lii tɔ ndjaa mendjaala bɛ nɛ eYuda nɛ bot ɛ nadi duwal Zɛɛb ɔ, dɔɔ nɛ kɔ ɛbɛsɛɛ, e di bot djas di di. Mɛlu djas nyɛ nadi é lii nɛ bot ɛ nyɛ nadi boma nɛ nɛ ɔ. \v 18 Bɛdhiiti bɛlyoel ɛ nadi djóoaa «bot ɛ Epikyiid ɔ» nɛ bot nadi é djóoaa «bot ɛ Zenɔŋ\f + \fr 17.18 \fr*\fq Zenɔŋ \fq*\ft Bot ɛ tak nabaadi é djóoaa pe ɛ bɛɛstoyik etɛɛ náá, bɛ nadi du ɛ esiiza nɛ egeka e dhiiti mot din ɛ lɛ ɛ Zenɔŋ. \ft*\f* ɔ» zokazɛlii nɛ nɛ. Bɛdhiiti eezɛdji nyɛ náá: «Mot ɛtap ɛlak kwyɛlɛlɛɛ ye?» Bɛdhiiti náá, «Ye di ɛkɛɛ náá, nyɛ ɛpelyo bot bɛzɛɛb sis.» Bɛ nake deenek ɛ etɛɛ náá, bɛ nàdi gwak Pɔl é goola mɛkpa mɛ Zɛɛb kɔ ɛsu ɛ Yezu nɛ étɛp ɛgom ɛ lɛ ɛ bis ɛsyee. \v 19 Bɛ eezɛnɔɔ nyɛ, tɔ́ nɛ nɛ pɛ sum di zɛɛga bɛ di edjóo «Ɛlopaaj» ɛ. Tin, bɛ eezɛke nɛ nɛ náá: «Bis ɛ nɛ ghwyil ɛgu mɛlyo mɛ na bes wɔ di ke ɛ. \v 20 Wɔ ɔ pe lyaal bis etɛp ee na bes, bis kwyɛl ɛ náá, bis gu mɛsuk mɛ tak.» \v 21 Ye goka ɛ́ wɔ ɛ́ gu náá, bot ɛ ghaada Atɛn djas nɛ bɛdjoŋ ɛ nadidi bɛ nɛ bɛ nɔɔ ɔ naadhaa mɛwala mɔɔ ɛ é sɔs nɛ ɛgwak etɛp é na bes é tak. \v 22 É di'enek, Pɔl tetel kuku ɛbwak ɛ zɛɛga pɛ «Ɛlopaaj», nyɛ eezɛke náá: «Bot ɛ ghaada Atɛn, mɛ eebee náá, bi nɛ dyeebaduwal bɛzɛɛb ɛbuɛpe embii djas. \v 23 Deenek, esok mɛ di kɛkɔ ghaada yen ɛ, mɛ di ɛ é bee mesa ɛ bɛzɛɛb ɛ elula-lula bi di duwal ɛ, mɛ eebee dɔɔ nɛ mɔɔ di na dɛɛ wat é tak kwyala náá: “Ye ɛ́ yii mɔɔ zɛɛb ngɔt bot di ààgu ɛ.” É di'enek, ye ɛ́ yii bi di duwal ààgu ɛ, mɛ zyɛ zɛlyaal bin nwyak. \v 24 Zɛɛb mot nakus bɔs nɛ esesɛɛ ɛ djas ɛ, Ghɛŋ gwoo nɛ bɔs. Nyɛy ààdi tɔ mendjaa mɛ bot dii sum nɛ mɛmbɔ mɔɔ ɛ. \v 25 Nyɛ tok pe nɛ gwyes náá, bɛ kyee nyɛ nɛghu bɛ djɛ nyɛ yak sonok, etɛɛ náá, nyɛy ɛ di djɛ bot djas tsik, eswos nɛ esonok djas ka lik ɛ. \v 26 Kɛ kan nɛ mot ngɔt, nyɛ naasa membyak djas, bhii tak nyɛ eezɛdjɛ mot nɛ mot yɛ di kɔ bɔs. Nyɛ naakoobal kɔ ɛsu ɛ lɔɔ membu nɛ mɛsik nɛ mɛtsek mɛ mɛdhik mɛ bɛ nagoka nɛ ɛdi kɔ tak ɛ. \v 27 Nyɛ nasa deenek ɛ, étɛp bɛ neesaa nyɛ ye nakozo zo lyel, nɛghu bɛ nɛ ghwyil ɛ batabela nyɛ. Nɛ tsɛɛtsɛ, Zɛɛb ààtseta nɛ mot ngɔɔngɔt pak'ena, \v 28 etɛɛ náá: \q1 “Ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ lɛ ɛ mena dika nɛ tsik, \q1 mena di kuuka, mena dika.” \m Ye ɛ́ etɛp ee bɛdhiiti bɛsaŋel ɛ esesa bin nazolɛɛ ɛ: \q1 “Menaka ɛ́ bɔn bɛ pe\f + \fr 17.28 \fr*\ft Pɔl baŋa wak ɛ etɛp ee bɛsaŋel ɛ esesa ɛbá é dhaad mbyak eGhɛlɛk nadi djóoaa «Ɛpimeniid nɛ Alatɔs» ɔ. \ft*\f*.” \m \v 29 Dáa ye di náá, menaka ɛ́ bɔn bɛ ɛ, mena tokeka nɛ ghwyil ɛgek náá, Zɛɛb ɛ́ dáa sonok lulaa nɛ lɔaad, nɛ ghwooz di saaa epata nɛ ye ɛ́, nɛghu nɛ ɛkok ɛ mot di sa nɛ egeka nɛ etsoŋ bɛ ɛ. \v 30 Ghuna, Zɛɛb ààka bis etɛp ee nasɛɛ sok nɛ bot nadi tɔ ɛdjak ɔ, deenek nenak nyɛ ɛpedjóo bot djas pɛ e di é bɛ di ɛ, bɛ swoola mɛfulu mɔɔ. \v 31 Etɛɛ náá, nyɛ naazekoobal ɛlu ɛ nyɛ aazɛpɛ́ɛ bot ɛ bɔs djas, epɛ́ɛ é epiki ɛ, nɛ mot nyɛ nazesɛɛ ɛ. Nyee djɛ bot djas ndem, esok nyɛ nagomal nyɛ pak myoŋ ɛ!» \p \v 32 Dáa bɛ nagwak Pɔl é lii dum nɛ ɛgom bhis ɛsyee ɛ, bɛdhiiti eezɛduk nyɛ, bak tak eezɛke náá: «Bis ɛ waaka boo gwak wɔ kɔ ɛsu ɛ tak dhiiti dwoo.» \v 33 É di'enek ɛ Pɔl nazɛlik bɛ. \v 34 Ye ka belaa tin ɛ náá, bɛdhiiti bot naazɛni zɛɛga yɔɔ, bɔɔ dum koŋ nɛ Zɛɛb. Tɔ sama bot ɛ tak, ye nabɛ ɛ, Denis mot zɛɛga boo kwan nadi pɛ Ɛlopaaj ɔ, dhiiti moma din ɛ lɛ ɛ́ Damalis, nɛ bak bɛdhiiti bot. \c 18 \s Pɔl pɛ ghaada Koolɛt \p \v 1 Bhis yenek, Pɔl eezɛtɔ́ pɛ ghaada Atɛn bhii tak nyɛ eezɛtɔ́ pɛ ghaada Koolɛt. \v 2 Wɔ gwaa, nyɛ zɛboma nɛ dhiiti mot dhaad mbyak eYuda, din ɛ mot tak nabɛɛ Akilas, nyɛ nabyel ɛ pɛ kyee dik Pɔŋ. Nyɛ nabɛ ɛ nyɛ dinaa ààbɔya nɛ dus ɛ pɛ kyee dik Itali bɛ nɛ myɛl, Pilisil, etɛɛ náá, Kolod mɛkoozi mɛ Lɔm naalɛɛ nɛ bot ɛ mbyak eYuda djas náá, bɛ dus kɔ ghaada Lɔm. Tin, Pɔl zokatɔ́ kɛboma nɛ nɔɔ. \v 3 Dáa nyɛ nadi mot-mɛsa mɛ wat bɛ nɛ bɛ nɔɔ ɛ, mɛsa mɔɔ nadi ɛ́ ɛsa epɛt nɛ eket e bɛtit. Nyɛ eezɛsulal pɛ dáa lɔɔ, étɛp nyɛ neesa mɛsa. \v 4 É emwoos mɛ esaba djas, Pɔl nadi elii tɔ ndjaa mendjaala mɛ eYuda, nyɛ nadi elyo bot, é sa náá, bot ɛ mbyak eYuda nɛ eGhɛlɛk myaal. \p \v 5 Dáa Silas bɛ nɛ Timote nadus pɛ dik Masedwan ɛ, tin, Pɔl eezɛdjɛ lyemɛ djas é lyo bot mɛkpa mɛ Zɛɛb. Nyɛ naalyaal eYuda náá, Yezu ɛ Mɛsia. \v 6 Tin, wɔ gwaa eYuda zɛbe mɛso nɛ ɛlee ɛ nyɛ. É di'enek, nyɛ eezɛkut bɛ piib ekaad bɛ bhii tak, nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Bi ɛ diib ɔ, mɛbɛ mɛ tak ɛ kɔ elo bin met. Yenek ààkagwyák mam. É ɛwala ɛ ɛlak, mɛ aakatɔ́ ɛ pɛ dáa bot ɛ membyak mesis.» \v 7 Nyɛ eezɛdus tin, tɔ́ pɛ daa dhiiti mot din ɛ lɛ nabɛ ɛ́ Titus Yustus, mot tak nadi eduwal Zɛɛb, ndjaŋ'ɛ nadi é ngwoob ndjaa mendjaala mɛ eYuda. \v 8 Kilipus kukuma ndjaa mendjaala mɛ eYuda zokamyaal Ghɛŋ, bɛ nɛ bot ɛ mɛbyel mɛ djas. Wɔ gwaa bɛtɛ nɛ bot ɛ ghaada Kolɛt nadi é gwak Pɔl ɔ zokazɛdum koŋ nɛ Zɛɛb, bhii tak, bɔɔ kɛduwa Zɛɛb. \p \v 9 É dhiiti pum, Pɔl zokazɛdjem dhyam, tɔ dhyam tak, Ghɛŋ naalɛɛ nyɛ náá: «Nabem ba, gheelii, sa wɔ ààdiyal nuub, \v 10 etɛɛ náá, mɛ ɛ nɛ nɔ sama, mot tok nɛ ghwyil ɛzuk wɔ, etɛɛ náá, bot ɛbuɛpe tɔ ghaada yak ɛ bot bam.» \v 11 Pɔl zokazɛdi kɔ Kolɛt tyee mbu wat nɛ pes, nyɛ nadii lyo bot djas mɛkpa mɛ Zɛɛb. \p \v 12 É membu mɛ Ghaliɔn nadi kukuma dik Akayi ɛ, eYuda zokazɛgwakel kɔ ɛsu ɛ Pɔl étɛp ɛlu mɛsa ɛ mɛ. Wɔ gwaa bɛ zɛtɔ́ nɛ nɛ sok bhwoob kukuma tak, \v 13 bɔɔ náá: «Mot tak ɛpeful bot lo náá, bɛ duwal Zɛɛb dhiiti mbi duuela sis ààbɛ dáa etsi bi nadi lyo ɔ!» \v 14 Dáa Pɔl nawaadi é kwyɛl ɛlii ɛ, Ghaliɔn eezɛbɔɔza nɛ eYuda náá: «Yɛ bɛ náá, nyɛ gó ɛ mot ɔ, nɛghu nyɛ sa eboo embee étɛp ɔ, ye ɛ́ mɛ ka nɔɔ nyel disi étɛp mɛ neegwak bin, biyɔ eYuda. \v 15 Dáa di náá, ye ɛ́ ɛsuu ɛ mɛso dum nɛ mɛkpa nɛ min, zɛnɔɔ etsi bin met ɛ, yenek gwyák ɛ biyɔ bɛ ɛmet. Mee pɛɛ ɛdi tetɛp mbi etɛp deenek!» \v 16 Tin, nyɛ ɛ́ boozɛswaal bɛ sok bhwoob zɛɛga bɛtetɛp. \v 17 Tin, wɔ gwaa bɔɔ djas zɛmɛt Sɔstɛn mot nadi kukuma ndjaa mendjaala mɛ eYuda ɔ zɛduma nyɛ é nyel é mis mɛ bot ɛ zɛɛga bɛtetɛp. É di'enek, Ghaliɔn na bɛ ààkobis yɛ. \s Pɔl eezɛsik pɛ Antiɔs pɛ dik Siili \p \v 18 Pɔl eebaazɛdhaa ba bim mɛlu ɛbuɛpe pɛ dɛl ɛ Kolɛt. Tin, nyɛ zɛlik bɔn nyɛɛg, nyɛ eeni tɔ boo elɛɛd tɔ́ pɛ dik Siili bɛ nɛ Pilisil nɛ Akilas. Ye nabɛ ɛ, nyɛ eezewaadal lo ɛboŋ esok nyɛ nɛ nadi pɛ dɛl ɛ saakele ɛ, etɛɛ náá, ye nabɛ ɛ nyɛ eesa ekɛk nɛ Zɛɛb. \v 19 Wɔ gwaa, bɛ zɛkum pɛ ghaada Efɛɛz. Tin, nyɛ eezɛlik Pilisil bɛ nɛ Akilas. Bhii tak nyɛ eezɛtɔ́ pɛ ndjaa mendjaala mɛ eYuda, tin nyɛ eezɛmɔ bɛ nɛ eYuda. \v 20 Bɛ eezɛke nɛ nɛ náá, nyɛ di bɛ nɛ bɛ nɔɔ ba mɛlu, tin, nyɛ na bɛ ààkwyɛl. \v 21 Nyɛ eezɛlik, bɛ nyɛy nɛ nɔɔ náá: «Zɛɛb ɛ kwyɛl ɔ, mɛ waaboo baazyɛ pɛ daa len.» Tin, nyɛ eezɛdus pɛ Efɛɛz tɔ mɛsuwa. \v 22 Bhis nyɛ nadus pɛ ghaada Seezale ɛ, nyɛ eezɛtɔ́ sok pɛ Yeluzalɛm étɛp nyɛ neekɛ swos bot ɛ zɛɛga mendjaala. Bhii tak, nyɛ eezɛtɔ́ pɛ ghaada Antiɔs. \v 23 Nyɛ eezɛkwyɛɛg ba mɛlu penek, bhii tak nyɛ eezɛsik. Nyɛ eezɛdhaa, pɛ mɛdhik mɛ Ghalati, bhii tak pɛ Filiji é ɛdje-djɛ bɛdjekel djas mɛghaaz tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb. \s Apolos pɛ eghaada Efɛɛz nɛ pɛ Kolɛt \p \v 24 Eghɛŋ tak, dhiiti mot dhaad mbyak eYuda din ɛ lɛ nabɛɛ Apolɔs, nyɛ nabyel ɛ́ pɛ ghaada Alɛkzandili, naazɛkum pɛ ghaada Efɛɛz. Nyɛ nadi ɛ́ tsoŋ mot tɔ lii, nyɛ nadi é gu Ekwyala e Zɛɛb ɛnyɔɛpe. \v 25 Nyɛ naadiaadjek ɛkɛ tɔ mɛkpa mɛ Ghɛŋ, tin, nyɛy é wa zii ɛbuɛpe. Nyɛ nadi goola, nɛ ɛlyo ɛ bot nɛ lyem wat etɛp e di dum nɛ Yezu ɛ. Ye ka bela ɛ náá, nyɛ nazodi é gu ɛ ɛduwa ɛ Zɛɛb ɛ Zaŋ. \v 26 Nyɛ eezɛni é lii nɛ bot nɛ ɛbwaalel djas tɔ ndjaa mendjaala mɛ eYuda. Bhis bɛ nasilal ɛgwak etɛp ee nyɛ nadi é lii ɛ, Pilisil bɛ nɛ Akilas eezɛnɔɔ nyɛ, tɔ́ nɛ nɛ lɔɔg wat, étɛp bɛ neekɛ pɛs ɛgu ɛ lɛ dum nɛ mɛze ɛ Zɛɛb ɛnyɔɛpe. \v 27 Bhii tak, Apolɔs eezɛgwak gwyes ɛ́ ɛtɔ́ pɛ dik Akayi. Bɔn nyɛɛg zokadjɛ nyɛ ghwyil nɛ mɛghaaz, tin, bɛ eezɛkwyal bɛdjekel ɛ nadi pɛ kyee dik tak ɔ mɛkana, étɛp bɛ neemyaal náá, nyɛ sulal daa lɔ nɛ mbɛɛ lyem. Dáa nyɛ nakakum ɛ́, nyɛ nadyeebakwyee bot ɛ nadum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, nɛ enɛm nɛ embɛɛ e Zɛɛb. \v 28 Etɛɛ náá, é mis mɛ bot djas, nyɛ nadi é lyaal popoopwon náá, eYuda eezewo ze. Nyɛ nadi lyaal bɛ tɔ Ekwyala e Zɛɛb náá, Yezu ɛ Mɛsia. \c 19 \s Pɔl pɛ ghaada Efɛɛz \p \v 1 Dáa Apolɔs nadi pɛ Kolɛt ɛ, Pɔl nadi dhaa pɛ mɛl ɛ mɛtsok pɛ kyee dik Azia, bhii tak, nyɛ eezɛkum pɛ ghaada Efɛɛz. Nyɛ eezɛbela ba bim bɛdjekel tin, \v 2 nyɛ eezɛdji bɛ náá: «Ye nabɛɛ bi naabela Sisim na Dɛɛ esok bi nadum koŋ nɛ Zɛɛb ɛ?» Bɛ eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Bis dinaa ààpakogwak-gwakak bot é lii-liak dum nɛ Sisim na Dɛɛ.» \v 3 Tin, Pɔl eezɛdji bɛ náá: «Bi duwa Zɛɛb yaa kwaambi ɛduwa?» Bɛ eezɛbɔɔza náá: «Ɛduwa Zɛɛb ɛ Zaŋ.» \v 4 Pɔl eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Zaŋ naduu ɛ bot ɛ namyaal ɛswoola mɛfulu ɔ. Nyɛ nadi eke nɛ bot ɛ mbyak Yisalaɛl náá, bɛ dum koŋ nɛ mot di zyɛ bhis nyɛy ɔ, mot tak nabɛ ɛ Yezu.» \v 5 Bhis bɛ nazegwak etɛp binek djas ɛ, bɛ eezɛduwa Zɛɛb nɛ din ɛ Ghɛŋ Yezu. \v 6 Bhii tak, Pɔl eezɛkɛl bɛ mɛmbɔ tin, bɛ eezɛbela Sisim na Dɛɛ. Bɛ moo tin elii tɔ elii membyak mesis nɛ ɛgoola bɛbhaadal ɛ Zɛɛb djɛ bɛ ɛ. \v 7 Bot ɛ tak nadi ɛ́ bot kam nɛ bɛbá. \p \v 8 É bɛngɔn ɛlɛl, Pɔl nadi etɔ́ pɛ ndjaa mendjaala mɛ eYuda, tin, nyɛ naalelii nɛ ɛbwaalel djas. Nyɛ nalelii nɛ nɔɔ ɛ́ dum ɛ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb, nyɛ nadi sa náá, bot ɛ nadi gwak nyɛ ɔ myaal nyɛ. \v 9 Deenek, bɛdhiiti bɛtɛ nɛ bot nadiaa sa maa-ɛlɔ, bɔɔ byen ɛmyaal, bɛ moo tin é sa abhusu dum nɛ mɛze ɛ Ghɛŋ é mis mɛ mɛdhuu mɛ bot. Deenek, Pɔl eezɛdus tin lik bɛ. Nyɛ eezɛtɔ́ bɛ nɛ bɛdjekel bɛ, tin, nyɛ nadi lyo bɛ mɛlu djas tɔ ndjaa mɛlyo ɛ dhiiti mot din ɛ lɛ ɛ Tilanus. \v 10 Deenek, ye naabɔya membu membá, ye nasa náá, bot ɛ mbyak eYuda nɛ bot ɛ membyak mesis nadi pɛ kyee dik Azia ɔ djas, gwak mɛkpa ɛ Ghɛŋ. \s Bɔɔ Seeva \p \v 11 Zɛɛb nadi sa eboo endem e mɛbwala nɛ Pɔl. \v 12 Etɛp tak ɛ bot nadi tɔ́ pɛ dáa bot ɛ mɛbɛ́ nɛ epes e kaad, nɛ ekaad ee Pɔl namɛt ɛ, nɛghu yii nakee-kea é nyel'ɛ ɛ. Deenek, bɛ nadi bela tsik, embee esisim nadi wyis tɔ lɔɔ ɔ. \v 13 Bɛdhiiti eYuda ee nadi é kɛmɛl ɛ mɛl kɛsɔ embee esisim tɔ bot ɛ mɛbɛ́ ɔ, nagek ɛsa yɛ nɛ din ɛ Ghɛŋ Yezu. Deenek, bɛ nakeke nɛ embee esisim náá: «Mɛ lɛɛ bin ɛ náá, bi wyis nɛ din ɛ Yezu Pɔl di goola mɛkpa mɛ ɔ.» \v 14 Ye ɛ́ deenek ɛ bɔɔ tɛn nɛ bɛbá boo ghaa-Zɛɛb nadi djóoaa Seeva nadi é sa. \v 15 Tin, dhiiti dwoo, wɔ gwaa mbee sisim zɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Mɛ nɛ gu Yezu, mɛ nɛ baagu pe Pɔl. Yɛ kabɛ biyɔ, biyɔ ɛ́ bɛzɛ?» \v 16 É di'enek, wɔ gwaa mot nadi nɛ mbee sisim ɔ zɛghɛɛ bɛ, dáa nyɛ nadi nɛ ghwyil dhaa bɛ ɛ́, wɔ gwaa nyɛ zɛduma bɛ é mɛnyel nɛ mɛbin nɛ ebhooba djas. Bɛ nadus tɔ ndjaŋ'ɛ tin ɛ nɛ ekaab bin toto, nɛ mɛpyoŋ é mɛnyel kpeŋ. \v 17 Bot ɛ dɛl ɛ Efɛɛz, bot ɛ mbyak eYuda nɛ bot ɛ di ààdi bot ɛ mbyak eYuda ɔ, zokagwak tɛp tak, wɔ gwaa boo bwoo zɛmɛt bɛ. Tin, bɛ naazɛbela boo duu dum nɛ din ɛ Ghɛŋ Yezu. \v 18 Bɛtɛ nɛ bot tɔ sama bot ɛ namyaal Zɛɛb ɔ nadi ezyɛ zɛvaa é mis mɛ bot djas embee esesɛɛ bɛ nadi sa ɛ. \v 19 Bɛtɛɛ nɛ bot tɔ sama bot ɛ nadi sa etɛp ee mɛvyɛkɛlɛ mɛ mɛsimba ɔ, zokazyɛ nɛ bɛmɛkana mɛ tak, zɛdik yɛ emis mɛ bot djas. Dáa bɛ nalaa mɛtaŋ mɛ bɛmɛkana mɛ tak ɛ, ye naasa tyee bɛmil mɛkam-mɛtɛn mɛtaŋ mɛ eghwooz ee di saaa epata\f + \fr 19.19 \fr*\fq bɛmil mɛkam-mɛtɛn mɛtaŋ mɛ eghwooz ee di saaa epata \fq*\ft Ye nabɛɛ mɛtaŋ mɛ efute ee mot di egoka nɛ ɛbela bhis mɛsa membu kam nɛ etɛn ɛ.\ft*\f* nɛ ye ɛ́. \v 20 Ye ɛ́ deenek ɛ ye nadi náá, dum nɛ ghwyil ɛ Ghɛŋ, Mbɛɛ Bhaadal nadi goolel, kaab nɛ mɛbwala. \s Ɛghuub pɛ ghaada Efɛɛz \p \v 21 Bhis etɛp binek, Pɔl eezɛmyaal ɛtsaal kyee dik Masedwan nɛ Ghɛlɛs é ɛtɔ́ pɛ Yeluzalɛm, dáa Sisim nalɛɛ nyɛ ɛ́. Nyɛy náá: «Bhii mɛ aakum ɛ, egoka ɛ mɛ dhaa kɛbee dɛl ɛ eLɔm.» \v 22 Tin, nyɛ eezɛkyeed bot ɛ nadi kwyi-kwyee nyɛ ɔ bɛbá pɛ Masedwan, ye nabɛɛ Timote bɛ nɛ Edast. Tin, nyɛy zokazɛlik ba mɛlu pɛ kyee dik Azia. \v 23 Eghɛŋ tak, ye nabɛ ɛ boo ɛghuub naazɛni kɔ ghaada Efɛɛz dum nɛ ɛdu ɛ mɛze ɛ Ghɛŋ. \v 24 Wɔ gwaa dhiiti mot ɛswom din ɛ lɛ nabɛ ɛ Demetyus, nyɛ nadi ɛ́ lulel mɛvunga. Nyɛ nadi é lul esonok nɛ mbi eghwooz djas ee di saaa epata nɛ ye ɛ́, yii mɔɔ ndjaa zɛɛb Aletemis, etɛɛ náá, ye nadi djɛ bɛswom ɛ bot bɛtɛ nɛ epata. \v 25 Nyɛ ɛ́ boo zɛsɛɛg bot ɛ tak, nɛ bot ɛ mɛsa mɔɔ nadi nɔŋel nɛ mɛsa mɛ tak ɛ, nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Bɛwɛn, bi nɛ gu náá, ye ɛ́ mɛsa mak ɛ di djɛka mena ekum. \v 26 Deenek, bi ɛpegwak nɛghu ɛbee sa di sɛɛ: Pɔl tak lɛɛ bot ɛ náá, bɛzɛɛb ɛ bot di kpak nɛ mɛmbɔ ɛ, tok bɛtɛtɛ bɛzɛɛb. Nyee batasa náá, ye nasik nɛ bot ɛbuɛpe e di wak kɔ Efɛɛz ɔ yɛ dɔɔ nɛ bot ɛ mɛl mɛ di pɛ kyee dik Azia djas ɔ myaal etɛp bɛ. \v 27 Etɛp binek ɛ sa náá, mɛsa mena gwyɛ, deenek, mɛsa mena waabyenaa e di tak, bot ɛ waabhina ndjaa zɛɛb moma Aletemis. Tin, bot waadis duu boo zɛɛb Aletemis nyɛy nyɛ ɛmet. Bela náá, zɛɛb moma yak ɛpeduwala kɔ kyee dik Azia djas nɛ kɔ ɛko ɛ bɔs djas.» \v 28 Dáa bɔt ɛ nazyɛ tin ɔ nagwak deenek ɛ, bɛ boozɛkpaa elyem ɛbuɛpe, bɛ moo tin é tsim náá: «Aletemis yii bot ɛ Efɛɛz nɛ bɔk!» \v 29 Tin, ɛzɛm eeni kɔ ghaada djas. Wɔ gwaa bɛ zɛmɛt Ghayus bɛ nɛ Aalistaalak bot ba dɛl ɛ Masedwan ɛ nadi djee bɛ nɛ Pɔl é mɛdjoŋ ɔ. Tin, zukamwaa nɛ mot'enɔk eezɛtɔ́ nɛ nɔɔ kaab pɛ ɛbwak ɛ boo zɛɛga. \v 30 É di'enek, Pɔl nadi kwyɛl ɛni nyɛ neekɛ lyaal nyel pɛ zukamwaa nɛ mot nasɛɛga ɛ. Tin, bɛdjekel eezɛlu nyɛ. \v 31 Bɛdhiiti ekukuma e kyee dik Azia nadi bɛsɔ bɛ ɔ zokadhis nyɛ menduk mɛ tak wat náá, nyɛ nàtɔ́ pɛ ɛbwak ɛ boo zɛɛga tak. \v 32 É di'enek tɔ mɛdhuu mɛ bot binɔk, ye nabɛ ɛ́ nɛ boo zyaala. Bɛdhiiti nadi tsim sa sis, bak tak yɔbɔ sa sis, bak bɛdhiiti bot pak ɔ nabaa di é gu mɛsɔ mɛ tɛp bɛ nasɛɛga kɔ ɛsu ɛ tak ɛ. \v 33 Wɔ gwaa bɛdhiiti eYuda tɔ mɛdhuu mɛ bot binɔk zokazɛbesal dhiiti mot din ɛ lɛ nabɛ ɛ Alɛkzandɛlɛ pɛ sok. Tin, bɛ eezɛbaŋa nyɛ lo tɛp, é di'enek Alɛkzandɛlɛ eezɛben mbɔ étɛp nyɛ neelii, nyɛ neelɛɛ lo mɛsɔ. \v 34 Tin, dáa bot nagwyák náá, nyɛ nadi ɛ́ mot dhaad mbyak eYuda ɛ, bɔɔ djas ɛ boo zɛbo boo tsim wat, ye naabɔya tyee mɛwala mɛmbá bɔɔ é tsim náá: «Bɔk-bɔk ɛ di Aletemis bot ɛ dɛl ɛ Efɛɛz!»\fig |alt="Démétrius et les artisans" src="WA03986b.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade, © United Bible Societies, 1989." ref="19.24-28"\fig* \p \v 35 Tin, dhiiti kukuma ngɔt e ghaada eezɛsil bɛ elyem nyɛy náá: «Bot ɛ dɛl ɛ Efɛɛz, bot djas nɛgu náá, ghaada di ebaal ndjaa boo zɛɛb moma Aletemis, dɔɔ nɛ sa nakpakaa nɛ ɛkok yii di nɔŋel nɛ ɛbhwoob ɛ lɛ nadus tɔ gwoo ɛ. \v 36 Ye tok nɛ mot aaswonal yɛ. Deenek bi goka ɛ́ nɛ ɛsil elyem, nàsaka etɛp dáa bot ɛ di ààdi nɛ esiiza. \v 37 Bi zyɛ wak ɛ nɛ bot ɛ wat di náá, bɛ ààpadjii esa ee di tɔ mendjaa me zɛɛb, baabela náá, bɛ ààpalee Zɛɛb'ena yii moma. \v 38 Yɛ bɛ náá, Demetyus bɛ nɛ sama bɛswom ɛ bot ɛ nɛ tɛp bɛ di egoka nɛ ɛpit mot'ak kɔ ɛsu ɛ tak ɔ, ye ɛ́ nɛ mendjaa mɛ etɛp di pɛ́ɛaa ɛ nɛ bɛtetɛp ɛ tak. Ye ɛ́ penek ɛ bɛ di egoka nɛ ɛkɛpit. \v 39 Tin, yɛ bɛ náá, bi dinaa nɛ dhiiti tɛp bi di baakwyɛl ɛ lii ɔ mena waaka liika pɛ zɛɛga di egoka nɛ ɛliiaa etɛp ee di dum nɛ etsi bina ɛ. \v 40 Etɛɛ náá, mena nɛ ghwyil ɛdjóoaa bot ɛ di kus ɛghuub ɔ dum nɛ sa sɛɛ mos ɛ. Bela náá, mena tok ka nɛ mɛgham mɛ mena aadjɛka é mbi yak zɛɛga, bɛ ko dji ɛsuk ɛ tak ɔ, ye tok nɛ mot aabaŋa bot ɛnyɔɛpe lo tɛp aani bot tɔ elyem ɛnyɔɛpe ɛ.» \v 41 Bhis nyɛ nalii deenek ɛ, wɔ gwaa, nyɛ zɛswaal zukamwaa nɛ mot nadi tin ɔ. \c 20 \s Goŋ mɛdjoŋ ɛ Pɔl pɛ mɛdhik mɛ Masedwan nɛ Ghɛlɛs \p \v 1 Dáa ɛghuub nasi ɛ, Pɔl eezɛsɛɛg bɛdjekel, nyɛ eezɛni é ɛdjɛ bɛ mɛghaaz mɛ ɛwa zii tɔ ɛdum koŋ nɛ Zɛɛb. Bhii tak nyɛ eezɛmwana nɛ nɔɔ, deenek, nyɛ eezɛnɔɔ nyel tɔ́ pɛ dik Masedwan. \v 2 Nyɛ eezɛkpaa kɔ pes dik tak, tin, nyɛ eebaazɛdjɛ bɔn nyɛɛg di penek ɔ ghwyil ɛ wa zii tɔ ɛdu ɛ Zɛɛb. Bhii tak, nyɛ eezɛtɔ́ pɛ kyee dik Ghɛlɛs \v 3 pɛ nyɛ nasa bɛngɔn ɛlɛl ɛ. Nyɛ nawaakwyɛl ɛtɔ́ pɛ dik Siili tɔ mɛsuwa, dáa nyɛ naka gwak náá, eYuda ɛ é boob kɔ ɛsu ɛ lɛ ɛ. Nyɛ ɛ́ boozɛke náá, egoka nyɛ sik pɛ ze Masedwan. \v 4 Tin, Sopatɛɛd, mɔɔ Pyiidus mot dɛl ɛ Bheede, zokatɔ́ sama wat nɛ nɛ, zɛnɔɔ Aalistaalak nɛ Sɛkundus mot ghaada Tesalonik, Ghayus mot dɛl ɛ Dɛlɛɛb, nɛ Timote, nɛ Tsisik zɛnɔɔ Tolofim mot kyee dik Azia. \v 5 Bɔɔ djas nalee tɔ ɛsok, wɔ gwaa bɛ kɛbwood bis pɛ ghaada Toloas. \v 6 Yɛka bɛ bis ɔ, bis nadus pɛ ghaada Filip tɔ mɛsuwa ɛ bhis ɛbyoŋ ɛ emapa ee di ààwaaa leviid. Tin, mɛlu mɛtɛn bhii tak, bis ɛ boo kɛboma nɛ nɔɔ pɛ Toloas, é di'enek bis naadi yenga wat. \s Mɛdjoŋ mɛ mɛsik ɛ Pɔl pɛ ghaada Toloas \p \v 7 É ɛlu ɛ etɛn nɛ wat é yenga, bis naazɛboma étɛp bis needɛ edee ɛ Ghɛŋ. Tin, Pɔl eezɛni elii nɛ bot ɛ zɛɛga dáa ye nadi náá, nyɛ nadi kwyɛl nyɛ aadhaa djɛmɛn tak ɛ, nyɛ ɛ́ boozɛdul ɛlii kɛkum kuku ɛgha ɛ pum. \v 8 Pɛ tɔ dhɛŋ bis nasɛɛga tɔ tak pɛ kyes pɛ ɛko, ye nabɛ ɛ nɛ elambi ɛbuɛpe. \v 9 Dhiiti mɔɔ ngbaaz nɛ din ɛ Etik nadi ɛ́ ndiindel kɔ ka fenɛtɛlɛ. Wɔ gwaa nyɛ zɛni é gɔ syaaz esok Pɔl nadi é lii ɛ, gɔ nyɛ nadja ɛ naasa náá, nyɛ batadus pɛ vyɛɛgvyɛɛg di nɛ nadi kɔ ges ɛ duma si. Wɔ gwaa bɛ zokazɛghɛɛ nyɛ, nyɛ nadi ɛ́ nyɛ eezegwyɛ. \v 10 Tin, Pɔl eezɛsul, nyɛ eezɛmalal kɔ lɛ, bhii tak nyɛ eezɛbɛp nyɛ kɔ mɛmbɔ mɛ, nyɛy náá: «Na bemka kɛŋ: nyɛ nɛ tsik!» \v 11 Bhii tak nyɛ eezɛbaabyet, nyɛ eezɛnɔɔ mapa, pyak yɛ, tin nyɛ eezɛnɔɔ dɛ. Bhis nyɛ naka baalii ɛbuɛpe, kɛkum ɛlyamela ɛ mɛlem ɛ, nyɛ boozɛkpaa nɛ ze tɔ́. \v 12 Tin bɛ eezɛtɔ́ nɛ mɔɔ ngbaazenɔk nyɛy nyel ɛnyɔɛpe nyɛ nɛ tsik. Ye nabɛɛ ye nadjɛ bot djas boo mɛghaaz mɛ ɛdu ɛ Zɛɛb. \s Mɛdjoŋ dusa pɛ Toloas tɔ́ pɛ Milɛ \p \v 13 Bis eetɔ́ ɛsok étɛp ɛkɛni tɔ mɛsuwa mɛ natɔ́ pɛ Asɔs pɛ kyee bis nawaakɛnɔɔ Pɔl ɛ, etɛɛ náá, nyɛy nakwyɛl ɛtɔ́ ɔ nɛ mɛ mɛko. \v 14 Dáa nyɛ naka boma nɛ nes pɛ Asɔs ɛ, bis eezɛnɔɔ nyɛ tɔ mɛsuwa étɛp bis neetɔ́ pɛ dɛl ɛ Mitilɛn. \v 15 Dusa bis nadus tin ɛ, bis eezɛsik, tin, djɛmɛn tak bis eezɛkum pɛ Siyo. Bhis djɛmɛn tak bis eekum pɛ Samɔs, tin, emyɛn tak bis eezɛkum pɛ Milɛ. \v 16 Pɔl nabɛ ààkwyɛl ɛtyaa pɛ Efɛɛz é kaab nyɛ zɛkɛbɔya kɔ kyee dik Azia, nyɛ nadi tɔ́ kaab ɛkaab é suu náá, dwoo Pɔtekɔt neekɛbela nyɛ, nyɛy pɛ Yeluzalɛm. \s Pɔl eezɛmwana nɛ bɛpaa ɛ Efɛɛz \p \v 17 Pɛ Pɔl nadi pɛ Milɛ ɛ, nyɛ eezɛkyeed mot nɛ bhaadal pɛ Efɛɛz, bɛ kɛ ɛdjóo bɛpaa ɛ zɛɛga mendjaala. \v 18 Dáa bɛ nakakum pɛ dáa lɛ ɛ, nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Bi nɛ gu mɛfulu mɛ mɛ nadi é gyee nɛ yɛ pak'en kana dwoo mɛ nakum pɛ kyee dik Azia ɛ. \v 19 Mɛ naasa mɛsa ɛ Ghɛŋ ààbɛ nɛ ɛbet, tɔ ghoŋ nɛ mezuk dum nɛ bhoob mbee lyem bot ɛ mbyak eYuda nadi nɛ yɛ nɛ nam ɛ. \v 20 Bi nɛ gu náá, etok nɛ dhiiti mbɛɛ tɛp mɛ nasyel ɛlɛɛ bin. Mɛ naazegoola nɛ ɛlyo ɛ bin dum nɛ etɛp djas é mɛbɛsɛɛ nɛ tɔ mendjaa men. \v 21 Mɛ naadul bot ɛ mbyak eYuda nɛ bot ɛ mbyak eGhɛlɛk mɛlɔ náá, bɛ liig elyem du Zɛɛb da bɛ ɛ́ dum koŋ nɛ Ghɛŋ'ena Yezu. \v 22 E di mena kadika wak nenak'aak, mɛ moo tɔ́ pɛ Yeluzalɛm, dáa Sisim na Dɛɛ lwom mɛ nɛ bhel náá, mɛ sa ɛ, tin, mɛ ààku sa di bwood mɛ pɛ sok ɛ. \v 23 Sa mɛ di gu ɛ náá, kɔ eghaada djas, Sisim na Dɛɛ nadi lɛɛ mɛ náá, membok nɛ mezuk ɛpebwood mɛ. \v 24 Bela náá, tsik'am met tok nɛ boo mɛtaŋ é mis mam. Yii di nɛ boo mɛtaŋ ɛ, ɛtɔ́ kɛkum pɛ ɛsik ɛ lwomel, nɛ ɛsilal ɛ bim mɛsa mɛ Ghɛŋ Yezu nadjɛ mɛ ɛ: Ɛgoola ɛ Mbɛɛ Bhaadal yii enɛm nɛ embɛɛ e Zɛɛb. \p \v 25 «Mee dhaa tɔ sama yen é ɛgoola Mbɛɛ Bhaadal Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb, tin, mɛ nɛ gu naaetok nɛ mot aakabaabee mɛ tɔ sama yin. \v 26 É tɛp tak ɛ mɛ di lɛɛ nɛ nen mos náá, mɛ esosoob: mot ngɔt pak'en ɛ ka wo ze ɔ, yenek ààkagwyák mɛ. \v 27 Etɛɛ náá, mɛ eezɛlyaal bin egeka ɛ Zɛɛb djas ààsyel sa wat. \v 28 Bi ɛ́ konyan mis kɔ biyɔ bɛ ɛmet, nɛ kɔ ɛsaa ɛ Sisim na Dɛɛ djɛ bin bi baal ɛ. Bi ɛ ko baal zɛɛga mendjaala Zɛɛb nabɔm nɛ ghiya mɔn'ɛ met ɛ. \v 29 Mɛ nɛ gu náá, bhis mɛ aatɔ́ ɛ bot ɛ di nɔŋel nɛ eben ɔ waazɛni pak'en, tin, bɛ aanàkwaagek ɛsaa ghoŋ. \v 30 Tin, dɔɔ nɛ tɔ sama yin, bot ɛ waani é lɛɛ elɛŋ é etsal étɛp bɛdhiiti bot ɛ di dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ ne du bɛ. \v 31 Bɛɛka mis, da bi ɛ taala náá, tɔ membu melɛl mwos nɛ pum, mɛ nabɛ ààkat ɛdul ɛ bin mɛlɔ, ye nakoozodi nɛ miŋal é mis. \p \v 32 «Nenak mɛ ɛpedjɛ bin é mɛmbɔ mɛ Zɛɛb, nɛ bhaadal mbɛɛ bhwoob'ɛ. Nyɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛ sa náá, bi wyee tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb nɛ ɛdjɛ bin esesɛɛ djas nyɛ nakwom étɛp bot bɛ ɛ. \v 33 Mɛ nabɛ ààsaa epata, ààbɛ elɔaad, ààbɛ ekaad e bot. \v 34 Biyɔ bɛ ɛmet nɛ gu náá, mɛ nadi sa mɛsa nɛ mɛ mbɔ mam met étɛp mɛ neebela esee bis nɛ bot ɛ di gyee nɛ nam aadi nɛ gwyes tak ɛ. \v 35 Mɛ nabɛ ɛ mɛ eelyaal bin naaegoka bi sa mɛsa étɛp bi neekwyee bɛdjel ɛ bot. Bi baataala etɛp ee Ghɛŋ Yezu nyɛy ɛmet nake náá: “Ɛgwyena nɛ mot eedhaa ɛdjɛaa sonok nɛ mɛnyɔ!” » \p \v 36 Bhis yenek, Pɔl eezɛkwyit mɛboŋ si bɛ nɛ bɛ nɔɔ, bɛ eezɛni é djaala. \v 37 Bɔɔ djas moo tin é dji, bhii tak, bɛ eezɛbeedal nyɛ tɔ mɛmbɔ mɔɔ bɛ neemwana nɛ nɛ. \v 38 Bɛ nadi ɛ́ nɛ boo goŋ tɔ elyem etɛɛ náá, Pɔl naake náá, bɛ aanàka baaboma. Bhii tak bɛ eezɛtɔ́ kɛmwana nɛ nɛ pɛ mɛsuwa. \c 21 \s Pɔl eetɔ́ pɛ Yeluzalɛm \p \v 1 Bhis bis nɛ bɛ nɔɔ nabɛka ɛ, bis eezɛni tɔ mɛsuwa tɔ́ pɛ ghola Kɔɔs. Djɛmɛn tak, bis eezɛkum pɛ ghola Lood, dusa bis nadus tin ɛ bis eezɛtɔ́ pɛ ɛboŋ Patala. \v 2 Dáa bis nabela mɛsuwa é tsaal tɔ pɛ Fenisi ɛ, bis eezɛni tɔ mɛsuwa mɛ tak, bis eezɛtɔ́. \v 3 Dáa bis nadi, bis moo pɛ kyee kyɛ bɔs é ngwoob ghola Siipɛlɛ ɛ, bis eezɛdhaa pɛ paa kyɛ ghola tak étɛp bis neetɔ́ pɛ dik Siili, bis eezɛtɔ́ pɛ ghaada Tiid pɛ kyee bɛ nadi kɛkɛɛ esa ee nadi tɔ mɛsuwa ɛ. \v 4 Bis eezɛboma nɛ bot ɛ di dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, bis eezɛdhaa yenga wat tin bis nɛ bɛ nɔɔ. Dáa ye nabɛ náá, Sisim na Dɛɛ naazedul bɛ mɛlɔ ɛ, bɛ ɛ́ boo zɛlu Pɔl náá, nyɛ na tɔ́ pɛ Yeluzalɛm. \v 5 Tin, dáa yenga tak nadhaŋ ɛ, bis eezɛnɔɔ mɛnyel dhaa. Wɔ gwaa bɛ zɛmwana nɛ nes pɛ esik ɛ dɛl, bɔɔ nɛ bɛl bɔɔ, zɛnɔɔ bɔɔ bɔɔ. Tin, bis eezɛkwyit mɛboŋ si é ɛboŋ ɛ boo dii mɛsɔn, bis moo tin é djaala Zɛɛb. \v 6 Deenek, dáa bis nɛ bɛ nɔɔ nasilal ɛmwana ɛ, bis eezɛni tɔ mɛsuwa, e di'enek, bɛ eezɛsik pɛ mendjaa mɔɔ. \v 7 Bis nasilal goŋ mɛdjoŋ mes ɛ, kɔ boo dii mɛsɔn bhis bis nadusa pɛ Tiid tɔ́ pɛ ɛboŋ Potolemayis ɛ. Bhis bis nasilal ɛswos bɔn nyɛɛg bis di kɔ ghaada tak ɛ, bis eezɛkwyɛɛg ɛlu ɛ wat bis nɛ nɔɔ. \v 8 Djɛmɛn tak bis eezɛsik, bis eezɛtɔ́ pɛ ghaada Seezale. É di'enek, bis eezɛsulal pɛ ndjaŋ ɛ Filip, lyoel mɛkpa mɛ Zɛɛb e di bis nadjaa si ɔ. Nyɛ nabɛ ɛ ngɔt tɔ bot ɛ tɛn nɛ bɛbá bɛ nasɛɛ pɛ Yeluzalɛm ɔ. \v 9 Nyɛ nabɛɛ nɛ esyes e bɔɔ boa ɛná, bɛ nadi gegoola mɛbhaadal mɛ Zɛɛb nadi djɛ bɛ ɛ. \v 10 Bis nabɛ bis moo nɛ bɛtɛ nɛ mɛlu tin, é ghɛŋ dhiiti ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb nɛ din ɛ Aghabis nazɛdus pɛ Yude, zyɛ. \v 11 Nyɛ eezɛzyɛ pɛ dáa les, nyɛ eezɛnɔɔ bhɛtɛ ɛ Pɔl, kɔl mɛko mɛ nɛ mɛmbɔ mɛ, bhii tak, nyɛy náá: «Beeka sa Sisim na Dɛɛ lɛɛ ɛ: Nakuma bhɛtɛ yak ɛ waakɔlaa nɛ ekel dáak nɛ eYuda, pɛ Yeluzalɛm, bhii tak, nyɛ waakaa é mɛmbɔ mɛ bot ɛ membyak mesis.» \v 12 Bhis bis nagwak etɛp binek ɛ, wɔ gwaa bisɔ djas nɛ bɔn nyɛɛg bis é dɛl ɛ Seezale zokazɛdjaala nɛ Pɔl náá, nyɛ na tɔ́ pɛ Yeluzalɛm. \v 13 Tin, nyɛ eezɛbɔɔza náá: «É tɛp ye bi di edji nɛ ɛsa náá, bi djɛ mɛ lyem bwoo? Mam eezemyaal nɛ lyem'am, ye nakoozobɛ ɛkɔlaa nɛ ekel, nɛghu ye kabɛ ɛsyee pɛ Yeluzalɛm kɔ ɛsu ɛ din ɛ Ghɛŋ Yezu.» \v 14 Dáa bis nadi ààkwak ɛlu ɛ nyɛ ɛ, bis nabɛ ààbaanenal nyel, bis ɛ́ booke náá: «Ɛkwosak ɛ Ghɛŋ sael!» \p \v 15 Dáa bis naka dhaa ba mɛlu é di'enek ɛ, bis eezɛkaŋal esa, bhii tak, bis eezɛtɔ́ pɛ Yeluzalɛm. \v 16 Bɛdjekel ɛ nadi pɛ Seezale ɛ zokakɛkyeed bis, bɔɔ kɛkyeed bis pɛ ndjaa dhiiti mot bis nawaasulal pɛ dáa lɛ ɔ. Din ɛ mot tak nabɛɛ Mɛnasɔn, mot Siipɛlɛ, nyɛ nadi ɛ́ tɔ sama bɛdjekel ɛ mɛkɛn. \s Pɔl eetɔ́ kɛkwyak Zak \p \v 17 Dáa bis nakum pɛ Yeluzalɛm ɛ, bɔn nyɛɛg bis zokazɛboma nɛ nes nɛ mɛmyaala djas. \v 18 É djɛmɛn tak, bis nɛ Pɔl eezɛtɔ́ pɛ dáa Zak, pɛ paa bɛpaa ɛ zɛɛga mendjaala nasɛɛga ɛ. \v 19 Tin, Pɔl eezɛswos bɛ, bhii tak, nyɛ eezɛni é baŋa bɛ etɛp é Zɛɛb nasa pɛ dáa bot ɛ membyak mesis ɛ waa-wat. \v 20 Bhis bɛ nazegwak nyɛ ɛ́, bɛ eezɛduwal Zɛɛb. É di'enek, bɛ eezɛke nɛ Pɔl náá: «Mɔn ɛ nyɛɛg wɔ eebee dáa eYuda bɛmil nɛ bɛmil moo mos é dum koŋ nɛ Zɛɛb, elyem bɔɔ djas nɛ dyeebakwyɛsa tɔ etsi. \v 21 Ghuna, beeka sa bis nalɛɛ bɛ kɔ ɛsu ɛ lɔ ɛ: wɔ pe lyo bot ɛ mbyak eYuda djas ee di di e di wat bɛ nɛ bot ɛ membyak mesis ɔ náá, é nyɔ ɛ bɛ byen etsi ɛ Moiiz. Wɔ nɛ lɛɛ bɛ náá, bɛ kat ɛniigal bɔn bɔɔ beka, dɔɔ nɛ ɛkat ɛ du ɛ mɛzel mɛ eYuda. \v 22 Bis sa dáa? Bɛ waagu nɛ tsɛɛtsɛ náá, wɔ eezekum. \v 23 Deenek, sa sa bis lɛɛ wɔ ɛ. Menaka wak ɛ́ nɛ botom bɛná zesilal ɛ sa ekɛk nɛ Zɛɛb ɔ. \v 24 Nɔŋa bɛ, da bi ɛ kɛgwyia edhuud bɛ nɛ bɛ nɔɔ, bhii tak da wɔ ɛ́ kɛdjɛ bɛ efute ee di egoka ɛ, étɛp bɛ neetsik bɛ lo. Deenek, bot djas neegu náá, etɛp ee bot nadi lɛɛ dum nɛ nɛ ɛ nabɛɛ etɛp ee mɛkɔŋ, deenek dɔɔ nɛ wɔy pe wɔ nɛ duwal etsi ɛ Moiiz. \v 25 Yɛ kabɛ bot ɛ membyak mesis di dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, tɔ mɛkana mɛ bis nakwyala ɛ, ye nabɛ ɛ bis naalɛɛ bɛ egeka bis djas. Ye nabɛɛ náá: bɛ ààgoka nɛ ɛdɛ bɛtit ɛ kaa bɛzɛɛb ɛ elula-lula nɛ ekpaka-kpaka buwa ɛ, nɛ ghiya nɛ epuud e bɛtit ɛ góaa nɛ bhiyo ɛ, zɛnɔɔ náá, sa bi ààsa mɛzɔ.» \p \v 26 Tin, Pɔl eezɛtɔ́ bɛ nɛ bot ɛna binɔk, tɔ yak dwoo tak, bee tɔ́ kɛsa mɛzel ɛsɛla etsi. Bhii tak bɛ eezɛtɔ́ pɛ kok Ndjaa-ebuwa etɛp ɛkɛlɛɛ dwoo mɛzel ɛsɛla etsi aasi ɛ, yɛ dwoo tak ɛ bɛ di egoka nɛ gó ebuwa kɔ ɛsu ɛ ngɔt-ngɔt pak'ɔɔ ɛ. \s Pɔl eezɛmɛtaa pɛ tɔ kok Ndjaa-ebuwa \p \v 27 Ye nabɛ ɛ mɛlu mɛtɛn nɛ ebá moo kɔ nɛ kum, wɔ gwaa eYuda e kyee dik Azia zokazyɛ zɛbee Pɔl pɛ tɔ kok Ndjaa-ebuwa. Wɔ gwaa bɛ zɛful ɛdhuu ɛ bot ɛ nadi tin ɔ elo. Bhii tak, bɛ eezɛmɛt Pɔl, \v 28 bɔɔ é tsim náá: «Bot ɛ Yisalaɛl, dhaaka zɛkwyee bis! Beeka mot di lyo bot djas é e di djas mbee mɛlyo dum nɛ Yisalaɛl, nɛ etsi ɛ Moiiz, zɛnɔɔ dum nɛ kok Ndjaa-ebuwa ɔ. Deenek, nyɛ eezebataniigal bot ɛ di ààdi bot ɛ mbyak eYuda ɔ tɔ Di na Dɛɛ. Tin, nyɛ eezesaab Di na Dɛɛ tak!» \v 29 Bɛ nalii deenek ɛ etɛɛ náá, ye nabɛɛ bɛ naabee Tolofim mot dɛl Efɛɛz bɛ Pɔl pɛ tɔ ghaada. Bɛ nagu ɛ náá, Pɔl naaniigal nyɛ tɔ kok Ndjaa-ebuwa. \p \v 30 Ɛghuub ɛ tak eezɛdjala kɔ ghaada djas, bhwak moo tin metetel nɛ ekaab, e di djas é tɔ́ pɛ Pɔl nadi ɛ. Bɛ eezɛmɛt Pɔl, bɛ eezɛwyisal nyɛ tɔ kok Ndjaa-ebuwa, bhii tak bɛ eezɛdiyal mɛbɛ mɛ kok Ndjaa-ebuwa. \v 31 Dáa bɛ nadi é kwyɛl ɛgó Pɔl ɛ, ye nabɛ menduk mɛ ɛzɛm ɛ nadi sɛɛ pɛ Yeluzalɛm ɛ naagek pɛ dáa komanda mwaka esodja eLɔm. \v 32 E di tak wat, nyɛ eezɛnɔɔ bɛdhiiti ekukuma lɔɔg esodja, nɛ bɛdhiiti esodja é pɛ si, bɛ eezɛwyis kaab tɔ́ pɛ kyee ɛdhuu ɛ bot nadi ɛ. Dáa bɛ nabee komanda esodja nɛ bɛdhiiti esodja ɛ, bɛ ɛ́ boo zɛkat ɛ bi ɛ Pɔl. \v 33 Tin, komanda esodja eezɛtiila pɛ dáa lɛ, nyɛ zɛlwom náá, bɛ mɛt nyɛ, nyɛ eezɛlwom náá, bɛ kɔl nyɛ nɛ ekel é ghwooz ebá. Bhii tak, nyɛ eezɛdji nyɛ náá: «Wɔy ɛzɛ, wɔ sa ye?» \v 34 Tin, pɛ tɔ ɛdu ɛ bot, bɛdhiiti bot nadi tsim ɛ sa sis, bak tak dhiiti tɛp sis. Tin, ye nabɛ yee lyel náá, komanda mɛt sa wat tɔ ɛzɛm ɛ tak. Nyɛ ɛ́ booke náá, bɛ tɔ́ nɛ Pɔl pɛ mbwak. \v 35 Dáa Pɔl nakum kɔ ɛgoel ɛ ndjaŋ ɛ, esodja ee naghwyil eezɛghɛɛ nyɛ é ɛkaab ɛlyel ɛ kuukuu mɛdhuu mɛ bot, \v 36 etɛɛ náá, bot djas nadi du nyɛ bɔɔ é tsitsim náá: «Góa nyɛ!» \s Pɔl eezɛtaŋal yɛ taŋal \p \v 37 Eghɛŋ bɛ nadi kwyɛl ɛniigal Pɔl tɔ mbwak ɛ, nyɛ zɛke nɛ komanda náá: «Mɛ ɛ nɛ ghwyil ɛ lii e?» Tin, komanda esodja eezɛdji nyɛ náá: «Wɔ nɛ gu ɛlii dhaad mbyak eGhɛlɛk e? \v 38 Deenek wɔ tok mot dik Eziptɛ nazɛkus ɛghuub wak kpaambel da nyɛ zɛtɔ́ nɛ bot ɛ di gu ɛlumela dɛɛb ɔ bɛmil ɛna tɔ kyee bɔs bɛsyɛ di ààbɛ nɛ mɛdii ɛ ɔ?» \v 39 Tin, Pɔl eezɛbɔɔza náá: «Mam ɛ mot dhaad mbyak eYuda, mɛ nabyel ɛ pɛ ghaada Talase pɛ kyee dik Silisi ndiel kɔ dhiiti boo ghaada di nɛ boo ngek ɛ. Me mɛt wɔ ɛboŋ, beta náá, mɛ lii nɛ bot bak.» \v 40 É di'enek, komanda eezɛdjɛ nyɛ ze ɛlii. Tin, Pɔl eezɛtyaa tetel kɔ ɛbyetel, nyɛ eezɛpyap ɛdhuu ɛ bot binɔk mbɔ bɛ di gwyem étɛp bɛ neegwak nyɛ. Bɔɔ djas eezɛdi gwyem, tin nyɛ moo lii nɛ nɔɔ tɔ lii ebhele. \c 22 \p \v 1 «Bɔn ɛ nyɛɛg bam nɛ bɛsɛɛg bam, gwak ka sa mɛ di lɛɛ bin nenak dum nɛ yam taŋal ɛ.» \v 2 Dáa bɛ nadi gwak nyɛ nadi é lii tɔ lii ebhele ɛ, bɛ eebaazɛdi gwyem ɛnyɔɛpe, tin, Pɔl eezɛke náá: \v 3 «Mɛ ɛ mot dhaad mbyak eYuda, mɛ nabyel ɛ pɛ Talase pɛ kyee dik Silisi, deenek mɛ nawyilaa ɛ wak kɔ Yeluzalɛm. Deenek, lyoel yam nabɛ Ghamalyɛl, nyɛy ɛ nalyaal mɛ náá, mɛ tiibal ɛnyɔɛpe etsi bɛbhaab benaka. Mɛ nabɛ ɛ́ mɛ naakwyɛl mɛsa mɛ Zɛɛb dhaa nyel dáa biyɔ djas di ekwyɛl mos'aak. \v 4 Mɛ naawa bot ɛ nadi é du mɛze ɛ Ghɛŋ ɔ tɔ tsik mezuk batakɛ gó bɛ góa. Mee mɛt boa nɛ botom wa bɛ é membok. \v 5 Boo ghaa-zɛɛb nɛ bot ɛ kwan bɛpaa ɛ nɛ ghwyil ɛ di bɛtyaasɛs náá, etɛp ee mɛ di lɛɛ ɛ tsɛɛtsɛ. Ye nabɛ ɛ bɛ naadjɛ mɛ mɛkana mɛ ɛtɔ́ pɛ dáa bɔn nyɛɛg bam yii dɛl ɛ Dhamas, deenek mɛ naatɔ́ pɛ ghaada tak. Mɛ nadi kwyɛl kɛɛmɛt bot ɛ tak, étɛp mɛ neetɔ́ nɛ nɔɔ pɛ Yeluzalɛm, bɛ neekɛ waaa é mezuk.» \s Pɔl ɛ pe baŋa dáa nyɛ naliig lyem ɛ \p \v 6 «Mɛ nadi ɛ́ gba-gba mɛ moo kunaa nɛ dɛl ɛ Dhamas, ye nabɛ ɛ ye moo kunaa nɛ kuku mwos. Mɛ ka sɛka tin ɛ, boo ngel é dus tɔ gwoo, mɛkas mɛ tak eezɛkaal mɛ. \v 7 Tin, mɛ eezɛduma si, e di tak mɛ ka gwak ɛ dhiiti gwood é ke nɛ nam náá: “Sɔl, Sɔl, étɛp ye wɔ di tiig mɛ?” \v 8 Tin, mɛ eezɛdji náá: “Wɔy ɛ́ zɛ, Ghɛŋ?” Gwood'enek eezɛbɔɔza náá: “Ye ɛ́ mam Yezu mot Nazalɛt, wɔ di tiig ɛ.” \v 9 Bot ɛ nadi gyee nɛ nam ɔ naabee ngel, saabɛgɔs kabɛ ɛ́ náá, bɛ na bɛ ààgwak gwood mot nadi lii nɛ nam ɔ. \v 10 Tin, mɛ eezɛdji náá: “Mɛ goka nɛ sa dáa, Ghɛŋ?” É di'enek, Ghɛŋ eezɛke nɛ nam náá: “Wyɛla, Tɔ́a pɛ ghaada Dhamas. Ye ɛ́ penek ɛ bɛ aalɛɛ wɔ esa ee Zɛɛb ke náá, wɔ sa ɛ.” \v 11 Dáa ye nabɛ náá, mɛkas mɛ ngel tak naadipal mɛ mis ɛ, bot ɛ nadi gyee nɛ nam ɔ ɛ boo zɛmɛt mɛ é mbɔ, bɛ ɛ́ boozɛtɔ́ nɛ nam pɛ ghaada Dhamas. \p \v 12 «Kɔ dɛl ɛ tak ye nabɛ ɛ nɛ dhiiti mot din ɛ lɛ nabɛɛ Ananias, mot epiki nɛ esosoob tɔ etsi bena. Bot ɛ dhaad mbyak eYuda é Dhamas djas nadi duwal nyɛ ɛbuɛpe. \v 13 Nyɛ eezɛboma nɛ nam, nyɛ eezɛtyaa é ngwoobam, nyɛ eezɛke nɛ nam náá: “Sɔl, mɔɔ nyaag'am, mis mɔ bɛŋel!” E di tak wat, mis mam eezɛbula é bee ɛnyɔɛpe, bhii tak mɛ eezɛbee nyɛ. \v 14 Deenek nyɛ eezɛbaakɛl náá: “Zɛɛb bɛbhaab binaka naazesɛɛ wɔ étɛp wɔ neegu ɛkwosak ɛ lɛ, wɔ neebee sim Mot Epiki da wɔ ɛ́ gwak gwoodɛ met, \v 15 etɛɛ náá, wɔ needi tyaasɛsɛ, étɛp wɔ neegoola nɛ bot djas sa wɔ bee ɛ nɛ yii wɔ gwak ɛ. \v 16 Tin, nenak wɔ ka baabwood ye? Wyɛla, kɛduwa Zɛɛb nɛ ɛgwyii ɛ mesyem mɔ, é ɛdjóo ɛ din ɛ lɛ.”» \s Pɔl ɛ pe baŋa dáa nyɛ nalwomaa pɛ dáa bot ɛ membyak me sis ɛ \p \v 17 «Mee zɛsik pɛ Yeluzalɛm. Dáa mɛ nadi é djaala Zɛɛb pɛ tɔ kok Ndjaa-ebuwa ɛ, wɔ gwaa mɛ zɛbee tyee tɔ dhyam. \v 18 Tin, mɛ eezɛbee Ghɛŋ, nyɛy nɛ nam náá: “Lela ɛdus kɔ Yeluzalɛm, etɛɛ náá, bot ɛ dɛl ɛ tak aanàkwaamyaal etɛp ee waalɛɛ bɛ kɔ ɛsu ɛ lam ɛ.” \v 19 Mɛ eezɛbɔɔza náá: “Ghɛŋ, bɛ nɛgu náá, mɛ nadi tetɔ́ tɔ mendjaa mɛ mendjaala mɛ eYuda étɛp ɛkɛmɛt bot, wa bɛ embok nɛ ɛbi ɛ bot ɛ nadi dum koŋ nɛ nɔɔ. \v 20 Tin, é ghɛŋ bɛ nagó Etiɛn tyaasɛsɔ ɛ, mam pe mɛ nadi ɛ́ e di tak. Mɛ naakɛm bot ɛ nagó nyɔ ɔ, mɛ naabaal ekaad bɔɔ.” \v 21 Tin, Ghɛŋ eezɛke nɛ nam náá: “Tɔ́a, etɛɛ náá, mɛ waakyeed wɔ ɛtsetaɛpe, pɛ daa bot ɛ membyak mesis!”» \s Pɔl bɛ nɛ komanda eLɔm \p \v 22 Ɛdhuu ɛ bot binɔk zokagwak Pɔl kɛkum e di'enek. Bhii tak, bɔɔ djas eezɛni é tsim náá: «Nyɛ góa, mbi mot dáak ààgoka nɛ di nɛ tsik kɔ bɔs'ak!» \v 23 Bɛ nadi tsim, nɛ ɛnyaŋ ɛ ekaad bɔɔ, é ghɛɛ piib wus pɛ ɛko. \v 24 Tin, komanda eLɔm eezɛlwom náá, bɛ niigal Pɔl tɔ ɛbɛsɛɛ ndjaa esodja, da bɛ ɛ́ nyuu nyɛ nɛ eghwyɛs étɛp nyɛ neetaŋal nɛ bhel. Nyɛ nasa deenek ɛ étɛp bɛ neegu lo mɛsɔ mɛ mɛdhuu mɛ bot nadi tsim deenek kɔ ɛsu ɛ lɛ ɛ. \v 25 Tin, dáa bɛ nakɔl nyɛ étɛp bɛ neenyuu nyɛ ɛ́, Pɔl eeke nɛ dhiiti kukuma tɔ lɔɔg esodja ee nadi tin ɔ náá: «Bi ɛ nɛ gham ɛbi ɛ mot dik eLɔm di náá, nyɛ dinaa ààpaapɛɛaa ɛ, dáa mɛtiŋ mɛ eLɔm di lɛɛ ɛ?» \v 26 Dáa kukuma esodja tak nagwak mɛkpa menek ɛ, nyɛ ɛ́ bootɔ́ kɛdul komanda mɛlɔ: «Nyee zɛke nɛ nɛ náá, wɔ kwyɛl ɛsa ye? Mot'ak ɛ mɔɔ dik eLɔm!» \v 27 Tin, komanda eezɛzyɛ pɛ paa Pɔl nadi ɛ, nyɛ eezɛdji nyɛ náá: «Lɛɛa mɛ, ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, wɔ ɛ́ mɔɔ dɛl ɛ eLɔm?» Pɔl eezɛmyaal náá: «Iyoo». \v 28 Tin, komanda esodja eezɛke náá: «Mam naadjɛ boo mɛtaŋ mɛ epata étɛp mɛ needi mɔɔ dɛl ɛ eLɔm.» Pɔl eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Yam ɛ yii mbyela mɔ.» \v 29 É di tak wat bot ɛ nadi ekwyɛl ɛbi nyɛ étɛp bɛ neebesal nyɛ, nyɛ lii nɛ bhel eezɛbula pɛ bhis ɛtsetaɛpe nɛ nɛ. Tin, komanda esodja naazɛgwak bwoo dáa nyɛ nagu náá, Pɔl nabɛ ɛ́ mɔn ɛ dɛl ɛ eLɔm, bela náá, nyɛ naazelwom náá, nyɛ kɔlaa nɛ eghwooz ɛ. \s Pɔl sok bhwoob boo zɛɛga ekukuma eYuda \p \v 30 Komanda esodja nadi kwyɛl ɛgu ɛnyɔɛpe lo mɛsɔ mɛ eYuda nadi pit Pɔl ɛ. É tɛp tak ɛ di náá, é djɛmɛn yii ɛlu ɛ tak, nyɛ eezɛlwom náá, bɛ tii nyɛ ekel eghwooz nyɛ nakɔlaa nɛ ye ɛ́. Nyɛ eezɛdjóo eboo bɛghaa-Zɛɛb, zɛnɔɔ bot ɛ boo kwan bɛtetɛp eYuda. Bhii tak, nyɛ eezɛzyɛ nɛ Pɔl, tin, nyɛ eezɛpɛɛaa é mis mɔɔ. \c 23 \p \v 1 Pɔl eezɛgwyák bot ɛ zɛɛga boo kwan eYuda «kpɛɛɛ», nyɛ eezɛke náá: «Bɔn ɛ nyɛɛg yɛ nɛ lyem'am selele ɛ mɛ sa mɛsa mɛ Zɛɛb kɛkum dwoo pan mos'ak.» \v 2 Dhiiti boo ghaa-Zɛɛb Ananias eezɛlwom bot ɛ nadi e ngwoob ɛ Pɔl ɔ náá, bɛ nyuu nyɛ e nuub. \v 3 Tin, Pɔl eezɛke nɛ nɛ náá: «Ye ɛ́ Zɛɛb ɛ́ aapaamyak wɔ, biyɔ epap ee zelɔɔbaa ɛpyaab ɔ, bot ɛ mɛdjhaaz pɛ ɛko, bhimis pɛ si! Wɔ di tin ɛ étɛp wɔ neepɛɛ mɛ dum nɛ etsi ɛ Moiiz, bela náá, wɔy ààduwal etsi tak, etɛɛ náá, wɔ eelwom náá bɛ myak mɛ!» \v 4 Bot ɛ nadi é ngwoob ɛ Pɔl ɔ é zɛke nɛ nɛ náá: «Wɔ lee ɛ boo ghaa-Zɛɛb ɛ!» \v 5 Pɔl eezɛbɔɔza náá: «Bɔn ɛ nyɛɛg, mɛ bɛ ààgu náá, ye bɛ ɛ́ boo ghaa-zɛɛb. Etɛɛ náá, Ekwyala lɛɛ ɛ náá: “Sa wɔ aalii ɛbyɔɛɛpe nɛ dhiiti kukuma bot ɛ mbyak en\f + \fr 23.5 \fr*\xt Mɛd 22.27\xt*\f*!”» \p \v 6 Pɔl nadi é gu náá, tɔ zɛɛga boo kwan eYuda tak, ye nabɛɛ, kyee wat eSaduseɛ yak kyee eFalizyɛ. Etɛp tak ɛ nyɛ natsim ɛlyelɛpe kuku ɛbwak ɛ lɔ náá: «Bɔn ɛ nyɛɛg, mɛ ɛ Falizyɛ, mot nabya mɛ ɔ nyɛ Falizyɛ. Mɛ ɛ nɛ ɛbwaalel náá, Zɛɛb ɛ waagomal bot bhis ɛsyee, etɛp tak bi di pɛɛ mɛ.» \v 7 Dáa nyɛ nazosilal ɛ lii deenek ɛ, eFalizyɛ bɛ nɛ eSaduseɛ «tombooo» nɛ ɛwɔ pak'ɔɔ, tin, zɛɛga eebɛka. \v 8 Deenek, bɛ nadi suu mɛso ɛ etɛɛ náá, eSaduseɛ ke ɛ náá, ɛgom bis ɛsyee tok, efofop tok, sisim tok. Yɛ kabɛ eFalizyɛ ɔ, bɔɔ nɛ myaal yɔbɔ náá, esonok binek djas tsɛɛtsɛ. \v 9 Bot djas moo tin é tsim ɛlyelɛpe, tin, bɛdhiiti bɛghaŋ ɛ mɛkana mɛ etsi, bot ɛ nadi bot ɛ sama eFalizyɛ ɔ e zɛwyɛl, bɛ eezɛbyen lek tak ɛlyelɛpe, bɔɔ náá: «Bis ààpabee dhiiti tɛp ɛbiyo tɔ mot'ak. Dhiiti sisim nɛghu dhiiti fofop eelii bilaa nɛ nɛ!» \v 10 Dáa ye nadi náá, ɛwɔ nadi bɔk, ɛbɔk nɛ ɛbɔk daa tye ɛ́, wɔ gwaa komanda zɛbela bwoo é kaab náá, bɛ zɛɛgɛ duma Pɔl ɛ nyel da gó nyɛ. Tin, nyɛ ɛ́ boolwom esodja bɛ náá, bɛ sul pɛ zɛɛga kwan, bɛ neekɛpɛk Pɔl é mɛmbɔ mɔɔ, bhii tak da bɛ ɛ́ sik nɛ nɛ pɛ ɛbɛsɛɛ esodja. \v 11 E yak pum bhii tak, Ghɛŋ eezɛlyaal Pɔl nyel, nyɛy nɛ nɛ náá: «Dia nɛ mɛghaaz! Wɔ eedi tyaasɛs'am wak, kɔ ghaada Yeluzalɛm, deenek, egoka wɔ tɔ́ kɛsa yɛ pɛ ghaada Lɔm.» \s Boob kɔ ɛsu ɛ Pɔl \p \v 12 Dáa mɛlem nakalem ɛ, dhiiti ba bim eYuda eezɛgwakel e boob, bɛ eezɛtuwal myoŋ nɛ mɛsoŋ mɔɔ náá, bɛ aanàkwaadɛ edee nɛ mɛdii ɛsok nɛ bɛ nɛ pookogó Pɔl. \v 13 Bot ɛ nagwakel é boob tak ɔ naadhaa bot mɛkam-mɛná. \v 14 Bɛ eezɛtɔ́ kɛbee eboo bɛghaa-Zɛɛb nɛ bɛpaa, tin, bɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Bisɔ, bis eegwakel nɛ ɛtuwal myoŋ nɛ mɛsoŋ mis nɛ tsɛɛtsɛ náá, bis aanàkwaadɛ edee bis dinaa ààgó Pɔl. \v 15 Deenek, biyɔ, sama wat nɛ bot ɛ zɛɛga boo kwan eYuda, kɛwaab ka nenak nɛ komanda náá, nyɛ zyɛ bin nɛ Pɔl, kɔɔ ka nyɛ náá, bi ɛpekwyɛl ɛdjek tɛpɛ ɛnyɔɛpe. Yɛka bɛ bisɔ ɔ, bis aadi ɛ́, é bwood nyɛ étɛp bis neegó nyɛ, ɛsok nɛ nyɛ nɛ kum wak.» \p \v 16 Tin, dhiiti mɔɔ kɛl ɛ Pɔl, zokagwak dáa bɛ nadi é lii e boob ɛ. Nyɛ eezɛtɔ́ pɛ ɛbɛsɛɛ esodja, bɛ eezɛniigal nyɛ, etɛp ɛkɛlɛɛ Pɔl etɛp ee bot binɔk nadi lii dum nɛ nɛ ɛ. \v 17 Tin, Pɔl eezɛdjóo dhiiti kukuma tɔ lɔɔg esodja, nyɛ eezɛke nɛ nɛ náá: «Tɔ́a nɛ mɔɔ ngbaaz'ak pɛ dáa komanda, etɛɛ náá, nyɛ ɛ́ nɛ tɛp nyɛ aalɛɛ nyɛ.» \v 18 Kukuma esodja eezɛnɔɔ nyɛ, nyɛ eetɔ́ nɛ nɛ dáa komanda, nyɛy nɛ nɛ náá: «Mot membok Pɔl bɛ ɛ́ nyɛ eedjóo mɛ, nyɛ eezɛke nɛ nam náá, mɛ zyɛ wɔ nɛ mɔɔ ngbaaz'ak. Nyɛ ɛ́ nɛ tɛp ɛlɛɛ wɔ.» \v 19 Kukuma esodja eezɛmɛt mɔɔ ngbaaz tak é mbɔ, nyɛ eezɛdul nyɛ e ngwoob bɔɔ bɛbá. Tin, nyɛ eezɛdji nyɛ náá: «Wɔ kwyɛl ɛlɛɛ mɛ ye?» \v 20 Nyɛ eezɛbɔɔza náá: «eYuda eegwakel náá, bɛ ɛpezɛwaab náá, djɛmɛn, Pɔl tɔ́ sok bhwoob boo kwan eYuda. Bɛ aakɔɔ ɛ náá, bot ɛ tak ɛpekwyɛl ɛdjek tɛpɛ ɛnyɔɛpe. \v 21 É di'enek, sa wɔ ààmyaal bɛ, etɛɛ náá, bot dhaa bot mɛkam-mɛná pak'ɔɔ waalaab nyɛ. Bɛ sa deenek ɛ etɛɛ náá, bɛ eezegwakel nɛ ɛtuwal myoŋ nɛ mɛsoŋ mɔɔ náá, bɛ aanàkwaadɛ edee nɛ mɛdii ɛsok nɛ bɛ nɛ gó nyɛ. Bɛ eezekoobal etyɛ bɛ zokabwood ɛ wɔ myaal.» \v 22 Bhis komanda nalɛɛ nɛ mɔɔ ngbaaz tak náá, sa nyɛ ààlɛɛ bot etɛp ee nyɛ baŋa nyɛ ɛ́, nyɛ eezɛswaal nyɛ. \s Pɔl eetseedaa pɛ dáa mɛkoozi dik Feliksɛ \p \v 23 Bhii tak komanda eezɛdjóo bɛdhiiti ekukuma esodja bɛ bɛbá, nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Sɛɛgka esodja bɛdhet ɛbá dɔɔ nɛ esodja ee di kɛkɔ eyaaga ɛ mɛkam-mɛtɛn nɛ mɛkam-mɛmbá, zɛnɔɔ bot bɛdhet ɛbá nɛ mɛkɔɔ mɔɔ, koobalka étɛp ɛtɔ́ pɛ ghaada Seezale é ɛwala ɛ elɛl bhis ɛgwyiidela ɛgwyitok. \v 24 Dáa bi ɛ baakoobal dɔɔ nɛ eyaaga, étɛp bi neebɛp Pɔl tɔ́ nɛ nɛ, nyel ɛnyɔɛpe pɛ dáa mɛkoozi dik Feliksɛ.» \v 25 Bhii tak nyɛ eezɛkwyal mɛkana náá: \p \v 26 «Mam Kolood Lyzias ɛpeswos, wɔy dhaandiŋaa Feliksɛ mɛkoozi mɛ dik. \v 27 Ye bɛ ɛ́ eYuda eemɛt mot mɛ dhis bin nwyak'enok, tin, bɛ di kwyɛl ɛgó ɛ nyɛ. Dáa mɛ nagwak náá, nyɛ nadi ɛ́ mot eLɔm ɛ, bis nɛ esodja bam ɛ boo kɛlyak, bis eezɛpɛk nyɛ e mɛbɔ mɔɔ. \v 28 Dáa mɛ nadi kwyɛl ɛgu lo mɛsɔ mɛ eYuda nadi pit nyɛ dum nɛ tak ɛ, mɛ naazɛtɔ́ nɛ nɛ sok bhwoob zɛɛga boo kwan eYuda. \v 29 Mɛ eezɛgu náá, bɛ nadi pit nyɛ kɔ ɛsu ɛ etɛp e di dum nɛ etsi bɔɔ ɛ, bela náá, bɛ na bɛ ààbɛ nɛ tɛtɛ tɛp nyɛ nadi goka nɛ ɛgóaa nɛghu ɛ mɛtaa e mbok kɔ ɛsu ɛ tak ɛ. \v 30 Bhii tak bɛ naazɛlɛɛ mɛ náá, eYuda nadi gwakel etɛp ɛgó ɛ nyɛ, deenek mɛ booke e di tak wat náá, mɛ dhis bin nwyak. Tin, mɛ ɛ́ boolɛɛ nɛ bot ɛ zɛpit nyɛ ɔ náá, bɛ zɛpit nyɛ pɛ dáa ɛ lɔ.» \p \v 31 Esodja eezɛsa dáa komanda yɔɔ nalɛɛ bɛ ɛ. Bɛ eezɛnɔɔ Pɔl tɔ́ nɛ nɛ pum ɛ pum kɛkum pɛ ghaada Antipatilis. \v 32 E yak mɛlem, esodja ee natɔ́ nɛ mɛko ɔ eezɛbula yɔbɔ pɛ ɛbɛsɛɛ esodja, tin, bɛ eezɛbet bot ɛ nadi kɔ eyaaga ɔ bɛ goola mɛdjoŋ mɔɔ nɛ Pɔl. \v 33 Dáa bɛ nakum pɛ Seezale ɛ, esodja ee nazyɛ kɔ eyaaga ɔ boodjɛ kukuma dik mɛkana mɛ komanda nadhis ɛ, bhii tak bɛ eezɛlyaal ɛ Pɔl. \v 34 Kukuma dik eezɛlaa mɛkana, bhii tak nyɛ eezɛdji Pɔl, mot kyee dik nyɛ nadi ɛ. Bhis nyɛ nagwak náá, nyɛ ɛ́ mot kyee dik Silisi ɛ, \v 35 nyɛ eezɛke nɛ nɛ náá: «Mɛ aadji wɔ mɛdjin ɛ, esok bot ɛ zɛpit wɔ aakum ɛ.» Nyɛ eezɛlwom náá, bɛ baal Pɔl pɛ tɔ ndjaa mɛkoozi ɛ Elood. \c 24 \s Mɛpita mɛ bɛ zɛpit Pɔl ɛ \p \v 1 Mɛlu mɛtɛn bhii tak, boo ghaa-Zɛɛb Ananias eezɛkum pɛ ghaada Sezaade bɛ nɛ bɛdhiiti bɛpaa, zɛnɔɔ mot ghɛm taŋal nɛ din ɛ Tɛɛltulus. Bɛ naazɛzyɛ pɛ daa kukuma dik etɛp bɛ neezɛlɛɛ nyɛ mɛsɔ mɛ mɛpita mɛ bɛ napit Pɔl ɛ. \v 2 Bɛ naazɛdjóo Pɔl, tin, Tɛɛltulus naazɛpit nyɛ, nyɛ náá: «Dhaandiŋaa Feliksɛ, kɔ ɛsu ɛ lɔ ɛ bis di wak mos tɔ egwyem e étɛp djas. Ye ɛ́ dum nɛ esosoobɔ nɛ dáa wɔ di pɛ́ɛ étɛp ɛ bis di bee ɛswoola tɔ dhaad mbyak is. \v 3 Bis eeghaapɛɛ wɔ dum nɛ embɛɛ esesɛɛ djas bis di bela e mɛwala djas nɛ e di djas ɛ. \v 4 Deenek mɛ ààpakwyɛl ɛdulal wɔ tɛp ɛdjaŋɛpe, etɛp tak ɛ mɛ kwyɛl náá, wɔ di nɛ mbɛɛ lyem e ɛgwak bis ba mɔɔ pes ɛwala. \v 5 Bis eebee náá, mot'ak ɛ mbee mot dhaa nyel: dáa di náá, nyɛ ɛ́ kukuma zɛɛga eNazaleyɛ ɛ́, nyɛ ɛpekus ɛghuub tɔ bot ɛ mbyak eYuda djas kɔ bɔs. \v 6-7 Nyɛ nabɛɛ nyɛ eekwyɛl ɛtukusa edɛɛ e Ndjaa-ebuwa. Tin, bis ɛ boo mɛt nyɛ. \v 8 Wɔ dji nyɛ ɔ, wɔ ɛ nɛ ghwyil ɛgu wɔy ɛmet etsɛɛtsɛ e étɛp ee bis zɛpit nyɛ kɔ ɛsu ɛ tak ɛ.» \v 9 Tin, ekukuma eYuda naazɛkɛm taŋal tak, bɔɔ náá, étɛp ee nyɛ lii ɛ ye ɛ́ tsɛɛtsɛ. \s Pɔl eezɛdjɛ yɛ taŋal sok bhwoob ɛ Feliksɛ kukuma dik \p \v 10 Kukuma Feliksɛ naazɛsa dhiiti tseŋa ɛlɛɛ nɛ Pɔl náá, nyɛ lii, é di'enek Pɔl ɛ booke náá: «Mɛ nɛ gu náá, wɔ moo mos ɛ nɛ membu ɛbuɛpe ee wɔ di sa mɛsa mɛ epiki kɔ kyee bɔs'es ɛ. Etɛp tak ɛ mɛ di nɛ ɛbwaalel ɛ ɛtaŋal e mis mɔ. \v 11 Wɔ ɛ nɛ ghwyil ɛ saa ɛgu wɔy wɔ ɛmet, mɛ moo mos ɛ nɛ mɛlu kam nɛ ebá ee mɛ natɔ́ pɛ ghaada Yeluzalɛm etɛp ɛkɛduwal Zɛɛb. \v 12 Ye tok nɛ mot zɛbela mɛ pɛ tɔ kok Ndjaa-ebuwa é waya bis nɛ dhiiti mot, nɛghu é ful ɛdhuu ɛ bot elo, ààbaabɛ-bɛak tɔ ndjaa mendjaala mɛ eYuda nɛghu é dhiiti di sis kɔ ghaada. \v 13 Bot bak tok nɛ ghwyil ɛ lyaal wɔ ɛnyɔɛpe etɛp ee bɛ zɛpit mɛ kɔ ɛsu ɛ tak ɛ nenak. \v 14 Bela náá, sa mɛ di myam e mis mɔ ɛ náá, mɛ eemyaal ɛdu ɛ mɛze ɛ Ghɛŋ, bɔɔ di ke náá, ye ɛ́ zɛɛga bot ɛ di djaala mbee bɛzɛɛb ɔ. Deenek, mam duwal ɛ Zɛɛb bɛbhaab benaka. Tin, mɛ nɛ ɛmyaal nɛ etɛp ee di kwyala tɔ bɛmɛkana mɛ etsi nɛ bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb ɛ. \v 15 Mɛ nɛ ɛbwaalel ɛ tak nɛ Zɛɛb, ɛbwaalel ɛ tak wat ɛ bɛ baazo di nɛ yɛ, ye ɛ́ náá, ye nakozo zo di bot ɛ mbee mɛfulu, nɛghu bot ɛ epiki, bɛ waagom bis ɛsyee. \v 16 É tɛp tak mɛ di sa mɛghaaz mɛ ɛnɛɛg lyem'am sɛŋ mɛlu djas e mis mɛ Zɛɛb nɛ e mis mɛ bot. \v 17 Bhis mɛ nadi ààbɛ kɔ dɛl membu ɛbuɛpe ɛ, mɛ eebula pɛ Yeluzalɛm étɛp ɛ zɛkwyee bot ɛ mbyak'am, nɛ zɛdjɛ Zɛɛb ebuwa. \v 18 Mɛ nabɛɛ mɛ eezesa ɛbyoŋ ɛ ɛdis edhuud bam, bhii tak ɛ bɛ nazɛbela mɛ tɔ kok Ndjaa-ebuwa ɛ. Ɛdhuu ɛ bot nàbɛ ààdi tin, ààkobɛ-bɛak nɛ ɛzɛm. \v 19 Tin, bɛdhiiti eYuda e kyee dik Azia nadi ɛ́ tin. Deenek, tɛp ɛ pe dye ɛ́ di ɔ, pe ye ɛ́ bɔɔ waazyɛ zɛpit mɛ pɛ daa lɔ. \v 20 Yɛ di ààbɛ deenek ɔ, bot bak kaa zyɛ zɛlɛɛ mɛ embee esesɛɛ mɛ sa ɛ. Nɛghu náá, esok mɛ kɛtaŋal sok bhwoob zɛɛga boo kwan eYuda ɛ ye bɛ mɛ eekwyɛ ndjɛ sɔs é mis mɔɔ. \v 21 Nɛghu yɛ kɔ ɛsu ɛ mɛ ke sok bhwoob zɛɛga boo kwan eYuda náá, “mɛ eemyaal náá, bot ɛ waagom bis ɛsyee, bɛ zɛpɛɛa mos e mis mɔ!”» \p \v 22 Feliksɛ mot nadi gu ɛnyɔɛpe etɛp djas e zɛɛga bot ɛ di du mɛze ɛ Ghɛŋ ɔ eezɛswaal tɛp tak, etɛɛ ye neeliiaa dhiiti dwoo, nyɛy nɛ bot ɛ napit Pɔl ɔ náá: «Mɛ aapɛɛ tɛpen ɛ esok komanda esodja Lyzias aazyɛ ɛ́.» \v 23 Nyɛ naazɛlwom dhiiti kukuma tɔ lɔɔg esodja náá, nyɛ baal Pɔl e di nyɛ nanɛɛgaa ɛ, nyɛ eezɛke náá, bɛ djɛ nyɛ ba ɛpɛɛd etɛp bɛsɔ bɛ neegheezyɛ zɛkwe-kwee nyɛ. \s Taŋal ɛ Pɔl sok bhwoob ɛ Feliksɛ bɛ nɛ Dulusil \p \v 24 Ba mɛlu bhii tak, Feliksɛ naazɛzyɛ bɛ nɛ myɛl Dulusil nadi moma dhaad mbyak eYuda ɔ. Nyɛ naazɛlwom náá, bɛ kɛ ɛnɔɔ Pɔl, bhii tak nyɛ eezɛgwak sa Pɔl nadi lii dum nɛ ɛdum ɛ koŋ nɛ Yezu Klisto ɛ. \v 25 E sok Pɔl nakan ɛlii dum nɛ tɛtɛ lek epiki e tsik ɛ, nɛ ɛgu ɛdil ɛ lyem, zɛnɔɔ epɛ́ɛ e Zɛɛb di zyɛ pɛ sok yenek. Tin, Feliksɛ moo tin ɛ́ «nya-nyaa», nyɛ ɛ́ boozɛke náá: «Yɛ eedjala, wɔ ɛ́ nɛ ghwyil ɛkatɔ́, esok mɛ aabela ba mɔɔ ɛpɛɛd ɛ ɛwala ɛ, mɛ waadjóo wɔ.» \v 26 Nyɛ nadi ebwaal ɛ náá, Pɔl ɛ́ waadjɛ nyɛ epata, étɛp tak ɛ nyɛ nadi edjóo nyɛ ngwyis, bɛ zɛmɔ bɛ nɛ nɛ. \v 27 Membu membá naazɛdhaa deenek, tin, Pɔlsius Fɛstus naazɛgila Feliksɛ kɔ boo ekukuma dik. Dáa yenɔk tak nadi esaa náá, eYuda kwyɛl nyɛ ɛ́, nyɛ naazɛbet Pɔl kɔɔla e mbok. \c 25 \s Taŋal ɛ Pɔl sok bhwoob kukuma Fɛstus \p \v 1 Mɛlu mɛlɛl bhis nyɛ nakum pɛ kyee dik tak ɛ, Fɛstus naazɛdus pɛ ghaada Seezale tɔ́ pɛ ghaada Yeluzalɛm. \v 2 Penek ɛ, eboo bɛghaa ɛ Zɛɛb nɛ bɛdhil ɛ bot eYuda nakɛpit Pɔl pɛ daa lɛ ɛ. Bɛ naazɛdjaala nɛ nɛ náá, \v 3 nyɛ myaal ɛswaal bɛ Pɔl pɛ Yeluzalɛm. Bɛ nake deenek ɛ etɛɛ náá, ye nabɛɛ bɛ naazedi boob kɔ ɛsu ɛ lɛ, tin, bɛ nadi kwyɛl ɛgó nyɛ e ze. \v 4 Tin, Fɛstus naazɛbɔɔza náá, Pɔl ɛ e membok pɛ Seezale, ye ka lik ɛ batsa nyɛy ɛmet neesik pɛ ghaada tak. \v 5 Bhii tak nyɛ naabaazɛke náá: «Egoka ɛ náá, ekukuma bin zyɛ bis nɛ bɛ nɔɔ pɛ Seezale, bɛ zɛpit mot tak, yɛ bɛ náá, nyɛ eesa etɛp ɛbiyo ɔ.» \v 6 Fɛstus zokazɛdjaasi, tin bɛ nɛ bɛ nɔɔ tyee mɛlu mɛtɛn nɛ elɛl nɛghu kam, bhii tak nyɛ naazɛsik pɛ Seezale. E dwoo nabɔɔba ɛ, nyɛ naazɛdisi pɛ sum di bɛ di pɛɛ bot ɛ, nyɛ naazɛlwom náá, bɛ kɛnɔɔ Pɔl. \v 7 Dáa nyɛ nakakum ɛ, eYuda nadus pɛ Yeluzalɛm ɔ naazɛwa nyɛ kuku ɛbwak. Wɔ gwaa bɛ zokazɛsu nyɛ bɛtɛ nɛ embee etɛp mɛpita mɛ bɔɔ bɛmet di ààbɛ nɛ ghwyil ɛlyaal mɛsɔ mɛ tak ɛ. \v 8 Tin, Pɔl naazɛtaŋal yɛ, nyɛy náá: «Mɛ ààpasa pɔtɔ dum nɛ etsi eYuda, ààkobɛ dum nɛ Ndjaa-ebuwa, ààkobɛ bɛa dum nɛ Sezaad mɛkoozi mɛ Lɔm.» \p \v 9 Fɛstus mot nadi kwyɛl ɛsa náá, eYuda neekwyɛl nyɛ ɔ, ɛ boozɛdji Pɔl náá: «Wɔ ɛpɛkwyɛl ɛtɔ́ pɛ Yeluzalɛm etɛp wɔ neekɛpɛ́ɛaa e mis mam dum nɛ tɛp'ak e?» \v 10 Pɔl naazɛbɔɔza náá: «Mɛ ɛ tetel sok bhwoob di epɛ́ɛ e Sezaad, deenek, ye ɛ́ wak ɛ mɛ di egoka nɛ ɛpɛ́ɛaa. Ye tok nɛ mbee sa mɛ sa eYuda dáa wɔy wɔ ɛmet di gu yenek. \v 11 Nɛghu mɛ ɛ nɛ ndjɛ ɔ, yɛ bɛ mɛ eesa sa mɛ di egoka nɛ ɛgóaa kɔ ɛsu ɛ tak ɔ, mɛ ààpabyen ɛsyee. Deenek, yɛ kabɛ náá, étɛp e mɛpita mɛ bot bak pit mɛ ye tok tsɛɛtsɛ ɔ, mot tok nɛ ghwyil ɛ seeb mɛ e mɛmbɔ mɔɔ. Ye ɛ́ mɛ di lii nɛ Sezaad mɛkoozi mɛ Lɔm mot di egoka nɛ ɛpɛ́ɛ mɛ dum nɛ sa mɛ sa ɛ.» \v 12 Deenek, dáa Fɛstus nasilal ɛlii bɛ nɛ bɛtsoŋ ɛ bot bɛ ɛ, nyɛ naazɛbɔɔza náá: «Dáa wɔ tuwal din ɛ boo mɛkoozi ɛ, wɔ aakakɛtaŋal ɛ sok bhwoob ɛ.» \s Taŋal ɛ Pɔl sok bhwoob mɛkoozi Aghilipa nɛ Beedenis \p \v 13 Ba mɛlu bhii tak, mɛkoozi Aghilipa bɛ nɛ Bheelenis kɛl naazɛkum pɛ Seezale etɛp ɛkɛswos Fɛstus. \v 14 Dáa nyɛ nadi nɛ bɛtɛ nɛ mɛlu tin ɛ, Fɛstus naazɛlii nɛ mɛkoozi étɛp ɛ Pɔl náá: «Wak, ye ɛ́ nɛ dhiiti mot Feliksɛ nalik e mbok ɔ. \v 15 Eghɛŋ mɛ natɔ́ pɛ Yeluzalɛm ɛ, ekukuma e bɛghaa-Zɛɛb, nɛ bɛpaa eYuda naazɛpit nyɛ. Bɛ naazɛke nɛ nam náá, mɛ djɛ nyɛ ndjɛ sɔs. \v 16 Mɛ ɛ boozɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá, eLɔm tok nɛ mɛfulu mɛ ɛka mot e mɛmbɔ mɛ bot ɛ zɛpit nyɛ ɔ, bɛtetɛp dinaa ààgwak yɛ taŋal. \v 17 Bɛ zyɛ wak pɛ Sezaale ɛ bis nɛ bɛ nɔɔ. Mɛ bɛ ɛ́ ààka baakwyɛl bɔya-bɔya, mɛ eenɔɔ di é sum di bot di pɛɛaa ɔ. Tin, djɛmɛn tak, mɛ eezɛlwom náá, bɛ zyɛ nɛ mot tak. \v 18 Bot ɛ nadi é pit nyɛ ɔ eezɛzyɛ, e dieneek, bɛ ààpatuwal dhiiti mbee tɛp nyɛ sa ɛ. Tin, mɛ naasaa sa mɛ sa. \v 19 Bɛ nɛ bɛ nɔɔ nazosuu ɛ mɛso dum nɛ Zɛɛbɔ met, dɔɔ nɛ kɔ ɛsu ɛ dhiiti mot din ɛ lɛ ɛ Yezu. Mot nazegwyɛ, da Pɔl ɛ di é ke náá, nyɛ ɛ́ nɛ tsik ɛ. \v 20 Yɛka bɛ mam ɔ, mɛ bɛ ààbee tyee mɛ lii mbi yenek tɛp ɛ. Etɛp tak ɛ mɛ dji Pɔl náá, nyɛ kwyɛl ɔ, nyɛ tɔ́ pɛ Yeluzalɛm, etɛp nyɛ neekɛpɛ́ɛaa dum nɛ tɛp tak. \v 21 Tin, Pɔl eebyen, nyɛ booke náá, nyɛ di e mbok kɛkum dwoo boo mɛkoozi mɛ dik eLɔm nyɛ ɛmet pɛ́ɛ tɛp tak ɛ. Mɛ ɛ́ boozɛlwom náá, nyɛ nɛɛga e mbok, kɛkum dwoo mɛ aakyeed nyɛ pɛ dáa Sezaad mɛkoozi mɛ dik ɛ.» \v 22 Aghilipa eezɛke nɛ Fɛstus náá: «Mɛ kwyɛl ɛ mɛ gwak mot'ak mam ɛmet nɛ mɛlɔ mam.» Fɛstus eezɛbɔɔza náá: «Wɔ waagwak nyɛ djɛmɛn.» \p \v 23 E yak mɛlem mɛ tak e, Aghilipa bɛ nɛ Bheelenis naazɛtuula nɛ zukamwaa mot nɛ boo duu djas bɛ nɛ ekomanda esodja nɛ bɛdhil ɛ bot ɛ ghaada. Wɔ gwaa bɛ zɛni tɔ boo wal bɛ nadi zyɛ nɛ pepɛ́ɛ ɛ bot. Fɛstus naazɛke náá, bɛ zyɛ nɛ Pɔl, tin, bɛ naazyɛ nɛ nɛ. \v 24 É di'enek, Fɛstus naazɛke náá: «Mɛkoozi Aghilipa nɛ biyɔ bot ɛ di wak'ak, bi ɛpebee mot'ak e. Bot ɛ dhaad mbyak eYuda djas eezyɛ zɛpit nyɛ pɛ daa lam, kana pɛ Yeluzalɛm zɛkum wak, etsim bɔɔ ɛ náá, nyɛ ààkagoka nɛ tsik. \v 25 Yɛka bɛ mam ɔ, mɛ bee ɛ náá, nyɛ ààpasa dhiiti tɛp di egoka náá, nyɛ góaa etɛp tak ɛ. Bela náá, nyɛy nakuma nyel bɛ ɛ́ nyɛ eelɛɛ náá, bɛ tɔ́ nɛ nɛ sok bhwoob ɛ boo mɛkoozi mɛ dik eLɔm, mɛ eemyaal ɛkyeed ɛ nyɛ nwyak. \v 26 Tinaak, mɛ tok nɛ tɛtɛ mɛsɔ mɛ mɛ aakwyal mɛkana kyeed daa boo mɛkoozi dum nɛ tɛpɛ. Etɛp tak ɛ mɛ sa náá, nyɛ taŋal e mis men, deenek, e mis mɔ, wɔy mɛkoozi Aghilipa. Etɛɛ náá, bhis mɛdjin mɛ bi aadji nyɛ ɛ́, mɛ neebela sa mɛ waakwyal tɔ mɛkana ɛ. \v 27 Etɛɛ náá, ɛkyeed ɛ mot membok pɛ dɛl ɛ Lɔm ààbɛ nɛ lo mɛsɔ mɛ nyɛ mɛtaa etɛp tak ɛpepip mam e mis.» \c 26 \s Pɔl eetaŋal yɛ taŋal sok bhwoob ɛ Mɛkoozi Aghilipa \p \v 1 Mɛkoozi Aghilipa eezɛke nɛ Pɔl náá: «Bɛ eedjɛ wɔ ze wɔ taŋal.» Tin, Pɔl naazɛghɛɛ mbɔ etɛp nyɛ neelii. Wɔ gwaa nyɛ zɛkan ɛzɛtaŋal náá: \v 2 «Mɛkoozi Aghilipa, mɛ ɛ nɛ mɛmyaala tɔ lyem'am mos etɛɛ náá, wɔ eedjɛ mɛ ze ɛtaŋal e mis mɔ kɔ ɛsu ɛ étɛp ee eYuda zɛpit mɛ ɛ. \v 3 Ɛbaanyɔ etɛɛ náá, wɔ nɛ gu ɛnyɔɛpe etsi eYuda djas, nɛ étɛp ee bɛ dyeebadi nɛ zyaala dum nɛ tak ɛ. Mɛ eemɛt wɔ ɛboŋ, gwaka mɛ ɛnyɔɛpe. \p \v 4 «EYuda djas nɛ gu mbi mot mɛ nadi sok ɛ, kana ɛwyɛl ɛ engbaaz bam. Bɛ nɛ gu dáa mɛ nadi sok nɛ bot ɛ mbyak'am ɛ nɛ pɛ Yeluzalɛm. \v 5 Bɛ eelookan ɛgu ɛ mɛ, tin, bɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛ di etyaasɛs bam bɛ kwyɛl ɔ! Etɛɛ náá, mɛ nadi ɛ́ tɔ sama eFalizyɛ, bot ɛ nadi baal etsi e Zɛɛb'ena nɛ ghwyil ɛlyelɛpe dhaa bot djas ɔ. \v 6 Nenak yak ɛ, mɛ kadi wak é pɛ́ɛaa, etɛɛ náá, mɛ ɛ nɛ ɛbwaalel dum nɛ ekɛk ɛ Zɛɛb nakɛk bɛbhaab binaka ɛ. \v 7 Ye ɛ́ dum nɛ ɛbwaalel ɛ ekɛk ɛlenek ɛ, membyak kam nɛ bɛbá bi nadi tɔ ɛduwal ɛ Zɛɛb nɛ ghwyil nɛ lyem wat mwos nɛ pum. Deenek, mɛkoozi mam! Ye ɛ́ dum nɛ ɛbwaalel ɛlenek ɛ eYuda zɛpit mɛ! \v 8 Etɛp ye biyɔ eYuda di bee náá, ye tok nɛ ghwyil ɛsɛɛ náá, Zɛɛb bulal bot ɛ zeegwyɛ ɔ tɔ tsik? \p \v 9 «Mam mɛ ɛmet nadi gek ɛ náá, egoka mɛ sa mɛghaaz étɛp ɛ lu ɛ bot náá, bɛ byen ɛdu ɛ din ɛ Yezu mot Nazalɛt. \v 10 Mɛ naasa yɛ pɛ Yeluzalɛm. Ye nabɛɛ eboo bɛghaa-Zɛɛb naadjɛ mɛ boo ekukuma. Mɛ naawa bɛtɛ nɛ bot ɛ di dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ e membok. E sok bɛ nadi djɛ bɛ epɛ́ɛ e ɛsyee, mɛ nadi myaal yɛ. \v 11 Esok nɛ esok, bis nadi tɔ́ mendjaa nɛ mendjaa mɛ mendjaala mɛ eYuda, mɛ nadi ewa bot é feŋ, mɛ nadi elwom bot nɛ bhel náá, bɛ lee Zɛɛb etɛp ɛbela mɛsɔ mɛ ɛpit ɛ bɛ. Ɛbuk ɛ lam e tɛpɔ naasa náá, mɛ gheewa bɛ tɔ tsik mezuk tɔ eghaada bot ɛ membyak mɛ sis. \s Pɔl eezɛbaŋa bot dáa nyɛ naswoola mɛfulu mɛ, dum koŋ nɛ Zɛɛb ɛ \p \v 12 «Ye ɛ́ deenek ɛ mɛ natɔ́ pɛ ghaada Dhamas nɛ ekukuma nɛ lwomel eboo bɛghaa-Zɛɛb. Etɛp ɛkɛsa sa bɛ nalwom mɛ ɛ. \v 13 Mɛ nadi ɛ́ ze ɛ ze, e kuku mwos, mɛkoozi Aghilipa, wɔ gwaa mɛ zɛbee mɛkas ee dus tɔ gwoo, mɛkas mɛ tak dhaa mɛkas mɛ gwyes, ye nadi kas e ngwoobam nɛ bot ɛ nadi tɔ́ mɛdjoŋ bisaa bɛ nɔ ɔɔ. \v 14 É di'enek, bisɔ djas zokaduma si, tin, mɛ eezɛgwak gwood wat é lii nɛ nam tɔ dhiiti lii bot ɛ ebhele náá: “Sɔl, Sɔl, etɛp ye wɔ di tiig mɛ? Wɔ sa ɛlyel ɛ lo ɛ gwyes, dáa tit di boola nɛ ghwyɛs kukuma yɛ.” \v 15 Mɛ eezɛdji náá: “Wɔy ɛzɛ Ghɛŋ?” Tin, Ghɛŋ eezɛbɔɔza nɛ nam náá: “Ye ɛ́ mam Yezu mot wɔ di tiig ɔ. \v 16 Deenek, wyɛla, tyaŋa tetel, mɛ lyaal wɔ nyel ɛ, etɛɛ náá, mɛ eetɔ́ wɔ, wɔ di mot-mɛsa mam. Wɔ aakadi ɛ́ tyaasɛsam etɛp wɔ neekɛlɛɛ bot dáa wɔ bee mɛ mos ɛ, nɛ ɛkɛgoola sa mɛ aabaalyaal wɔ ɛ. \v 17 Mɛ waatsik wɔ e mɛmbɔ mɛ bot ɛ mbyak eYuda nɛ bɛdhiiti membyak mesis pɛ paa mɛ aalwom wɔ ɛ. \v 18 Mɛ aakyeed wɔ ɛ etɛɛ náá, wɔ neekɛbɛɛ bɛ mis, etɛp wɔ neekɛdis bɛ tɔ ghooghom zyɛ nɛ nɔɔ tɔ gwyɛ. Mɛ waapɛk bɛ si eghɛŋ ɛ Satan mot mɛkɔŋ, zyɛ nɛ nɔɔ pɛ daa Zɛɛb. Bɛ dum koŋ nɛ nam ɔɔ, bɛ waabela ɛpelak ɛ mesyem mɔɔ nɛ di tɔ sama bot ɛ di bɛ moo ɛ́ bot ɛ Zɛɛb ɔ.”» \s Pɔl ɛpelii dum nɛ mɛsa mɛ \p \v 19 «Deenek mɛkoozi Aghilipa, mɛ nabɛ ààbyen ɛlooba nɛ sa mɛ nabee nɛ ɛgwak tɔ djema mɛbwala mɛ nadus tɔ gwoo ɛ. \v 20 Tin, mɛ naakan ɛgoola yɛ nɛ bot ɛ Dhamas nɛ bot Yeluzalɛm, zɛnɔɔ bot ɛ kyee dik Yude djas nɛ bot ɛ bɛdhiiti membyak. Mɛ eelɛɛ nɛ nɔɔ náá, bɛ liig elyem bɔɔ, da bɛ ɛ́ dum koŋ nɛ Zɛɛb, nɛ ɛlyaal tɔ mɛsa mɔɔ náá, ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, bɛ eezeswoola mɛfulu. \v 21 Ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ tɛp'enek ɛ eYuda mɛt mɛ esok mɛ di tɔ kok Ndjaa-ebuwa ɛ, ye bɛ ɛ́ bɛ eewaagó mɛ. \v 22 Tin, ye bɛ ɛ́ Zɛɛb eebaal mɛ kɛkum dwoo mos, etɛp tak ɛ mɛ bɛ aadi mos etɛp mɛ neetaŋal yam e mis mɛ bot djas, nɛ bɔɔ dhyeeb nɛ eboo bot. Ye tok nɛ dhiiti sonok mɛ bɛ aadi lɛɛ bhis yii Moiiz nɛ bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb nalɛɛ náá, yɛ waasɛɛ ɛ. \v 23 Ye ɛ́ náá, Mɛsia ɛ waazuk, nyɛ aadi ɛ́ mot mɛkɛn e ɛgom bhis ɛsyee. Deenek nyɛ waagoola bhaadal gwyɛ tsik nɛ bot ɛ mbyak ená, dɔɔ nɛ bot ɛ membyak mesis.» \s Pɔl eelii é saa náá, Aghilipa dum koŋ nɛ Zɛɛb \p \v 24 Tin, Pɔl kuku taŋalɛ, Fɛstus eezɛtsim náá: «Wɔ ɛpelyet, Pɔl! Dáa di náá, wɔ naadyeebatɔ́ mɛdjek ɛ, wɔ moo lyet!» \v 25 Pɔl eezɛbɔɔza náá: «Mɛ ààlyet, dhaandiŋaa. Étɛp ee mɛ di lii ɛ, ye ɛ́ tsɛɛtsɛ, mɛ ààbɛ myam. \v 26 Mɛkoozi Aghilipa nɛ gu étɛp ee mɛ di lii ɛ, deenek mɛ ɛ nɛ ghwyil lii nɛ ɛbwaalel e mis mɛ. Mɛ nɛ gu náá, ye tok nɛ sa nyɛ di ààgu, etɛɛ náá, ye nasɛɛ ɛ tɔ sɔ, tɔ dhiiti tuma. \v 27 Mɛkoozi Aghilipa, wɔ nɛ myaal sa bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb nalɛɛ ɛ? Mɛ nɛ gu náá, wɔ nɛ myaal yɛ!» \v 28 Aghilipa eezɛke nɛ Pɔl náá: «Wɔ gek ɛ náá, wɔ ɛ nɛ ghwyil ɛ sa náá, mɛ di Keletyɛ e mɔɔ ɛwala batsa dáa ke?» \v 29 Pɔl eezɛbɔɔza náá: «Ye nakozo zo di mɔɔ ɛwala batsa nɛghu bɛtɛ nɛ mɛwala, mɛ ɛpedjaala nɛ Zɛɛb náá, wɔy nɛ bot ɛ djas di gwak mɛ mos'aak, bi di dáa mɛ di'aak, tin, ààbɛ kɔla nɛ eghwooz bak!» \p \v 30 Mɛkoozi, kukuma dik nɛ kɛl Bheelenis, zɛnɔɔ bot ɛ bɛ nɛ bɛ nɔɔ nadi ɛ́ zokazɛwyɛl. \v 31 Bɛ eezɛdus tin, bɛ moo tin é sɔs pak'ɔɔ náá: «Mot'ak ààpasa dhiiti tɛp nyɛ di egoka nɛ ɛgóaa, nɛghu ɛkɔɔla e mbok kɔ ɛsu ɛ tak.» \v 32 Tin, Aghilipa eezɛke nɛ Fɛstus náá: «Mot'ak ɛpedi ɛ́ di ààdjóo Sezaad boo mɛkoozi náá, nyɛ zɛpɛ́ɛ tɛpɛ ɔ, pe nyɛ eebetaa.» \c 27 \s Pɔl eekyeedaa pɛ Lɔm \p \v 1 Dáa bɛ nake náá, bis moo tɔ́ pɛ dik Itali pɛ tɔ mɛsuwa ɛ, wɔ gwaa bɛ zɛnɔɔ Pɔl nɛ bɛdhiiti bot ɛ membok djɛ bɛ e mɛmbɔ mɛ dhiiti kukuma esodja. Din ɛ kukuma tak nabɛ ɛ Zilius. Nyɛ nadi ɛ́ boo kukuma mwaka esodja e bot ɛ ghaada eLɔm nadi djóoaa: «Mwaka ɛ boo mɛkoozi». \v 2 Bis eezɛni tɔ mɛsuwa nadus pɛ ɛboŋ ɛ Adalamit é tɔ́ pɛ kyee mɛboŋ mɛ kyee dik Azia. Tin, bis eezɛni tɔ mɛsuwa tɔ́. Aalistaalak, mot kyee dik Masedwan pɛ ghaada Tesalonik nadi ɛ́ bis nɛ bɛ nɔɔ. \v 3 E yak mɛlem, bis eezɛkum pɛ Sidɔn. Zilius nadi ɛ́ nɛ lyem ghwyiikwee nɛ Pɔl. Nyɛ ɛ́ boozɛdjɛ Pɔl ze nyɛ kɛbee bɛsɔ nɛghu bɛ waakwyee nyɛ nɛ esa ee nyɛ aadi nɛ gwyee tak ɛ. \v 4 Dáa bis nadus tin ɛ, bis eezɛtɔ́ mbaka-mbaka pɛ kyee ghola Siipɛlɛ. Ye nabɛɛ, etɛɛ náá, pup nadi bulal bis pɛ bhis. \v 5 Bis eezɛtsaal boo dii mɛsɔn e ngwoob Silisi nɛ Panfili, tin, bis eezɛkum pɛ ghaada Miila pɛ tɔ dik Lisi. \v 6 Tin, kukuma tak eezɛbee dhiiti mɛsuwa mɛ bot ɛ ghaada Alɛkzandili é tɔ́ pɛ kyee dik Itali. Nyɛ eezɛniigal bis tɔ tak. \v 7 Tɔ bɛtɛ nɛ mɛlu, bis nadi kɛ ɛ́ tetyok-tetyok. Ye ɛ́ tɔ boo mezuk ɛ bis nadhaa e ngwoob ghaada Siniid. Dáa pup nadi sa náá, bis natɔ́ ɛnyɔɛpe pɛ ze tak ɛ, bis ɛ boo zɛdhaa sok mbaka-mbaka nɛ dhiiti di di djóoaa ze Salmɔne. Di tak nadi ɛ́ pɛ tɔ ghola Kelɛt, pɛ kyee nadi ààbɛ nɛ pup ɛbuɛpe ɛ. \v 8 Mbaka-mbaka penek, ɛkɛ ɛ mɛzuwa mis naadyeebalyel. Tin, wɔ gwaa bis zɛkum e dhiiti di bɛ nadi djóo, «Mbɛɛ Ɛboŋ» ɛ, e ngwoob ghaada Lase. \p \v 9 E mɛdjoŋ mɛ tak, ye nabɛ ɛ bis eezedyeebakwyɛɛg bɛtɛ nɛ mɛlu. Tin, ɛkɛ ɛ mɛsuwa nabɛ ɛ ye moo ɛbiyoɛpe, etɛɛ náá, dwoo eYuda dyeebatsi edee\f + \fr 27.9 \fr*\fq dwoo eYuda dyeebatsi edee \fq*\ft Kana e mɛlu menek, ye nabɛɛ mɛlu mɛ ghuu nadidi ɛlyelɛpe pɛ kyee dik yenek.\ft*\f* ɛ nabɛɛ eezedhaa. Etɛp tak ɛ Pɔl nadul bot ɛ di é be mɛsuwa ɔ mɛlɔ náá: \v 10 «Bɛwɛn bam, mɛ bee ɛ náá, mɛdjoŋ mak ɛ waakɔɔla. Mɛsuwa nɛ esa ee di tɔ tak ɛ waapulel, dɔɔ nɛ menabɛlka, mena ɛ nɛ ghwyil ɛ gwyɛka.» \v 11 Tin, kukuma esodja nakadi é egwak mɛkpa mɛ mbeel nɛ nakuma mɛsuwa ɛ, dhaa yii Pɔl nadi lɛɛ ɛ. \v 12 Ɛboŋ ɛ tak nabɛɛ àànyɔ nɛ ɛsel etɛp ɛnɛɛg mɛsuwa tin e mbu kwol. Etɛp tak ɛ bɛtɛ nɛ bot nadi tɔ mɛsuwa ɔ nazɛke náá, bɛ dus tin. Bɛ nadi kwyɛl ɛsa mɛghaaz etɛp bɛ neekum pɛ dɛl ɛ Feniksɛ. Ye nabɛɛ dhiiti ɛboŋ ɛ ghola Kelɛt. Yiizaag ɛboŋ tuula ɛ kɔ boo dii mɛsɔn pɛ ɛsila ɛ dwoo pɛ kyɛ bɔs dɔɔ nɛ pɛ ɛsila ɛ dwoo pɛ ɛko bɔs. Etɛɛ náá, ye nabɛɛ mbɛɛ di ɛkɛ kwyɛɛg mbu kwol. \s Boo ghuu kɔ boo dii mɛsɔn \p \v 13 Bhii tak, ba mɔɔ pup di dus pɛ kyɛ bɔs eezɛkan ɛ pupal. Bɛ eezɛghɛɛ ghwooz na dil-dil di pyet náá, mɛsuwa nàwo ɛ, bɛ eezɛtɔ́ mbaka-mbaka nɛ ghola Kelɛt. \v 14 Tin, ààkobɔya deenek, boo ghuu di djóoaa «pup di pupal é dus pɛ ɛdjem ɛ dwoo pɛ ɛko ɛ bɔs» nadi sul é dus pɛ kɔ mɛtsok mɛ ghola Kelɛt. \v 15 Mɛsuwa nadi wo, ye nabɛ ààbɛ nɛ tyee bis pyet yɛ, etɛɛ náá, ghuu nadi ɛ́ ɛlyelɛpe. Tin, bis eezɛbet náá bis wo dáa pup nadi dul bis ɛ. \v 16 Deenek, bis naazɛdhaa pɛ bhis dhiiti mɔɔ ghola di djóoaa Koda ɛ. Ghola tak naala bis pup ghuu. Tin, tɔ mezuk djas ɛ, bis nakwak ɛdul ɛ mɔɔ elɛɛd di lwol bot ɛ. \v 17 Tin, bot ɛ di sa mɛsa tɔ mɛsuwa ɔ eezɛben mɔɔ elɛɛd e tak. Bhii tak bɛ eezɛkɔl ekel pɛ ɛsik ɛ boo mɛsuwa, etɛp ɛpyet ɛ yɛ. Bela náá, bɛ nadi kaab ɛkɛ ghaaga kɔ ɛbyok ɛ bɛsyɛ di e mengwoob pɛ kyee dik Libi ɛ. Tin, bɛ eezɛlóo dhiiti sonok di sa náá, boo mɛsuwa nàwo ɛlyelɛpe tɔ dii ɛ. Bhii tak bɛ eezɛbet náá, pup wo nɛ nɔɔ. \v 18 Ghuu nadi tɔ́ nɛ ɛdheeg bis ɛlyelɛpe. Ye naasa náá, e ɛlu ɛ nazyɛ bhii tak ɛ, bɛ zɛkan ɛmwas dhiiti esa bɔɔ tɔ boo dii mɛsɔn. Bɛ nasa deenek ɛ etɛp náá, boo mɛsuwa neegwyaa. \v 19 E ɛlu ɛ elɛl, bɛ naazɛmwas nɛ mɛmbɔ mɔɔ met dhiiti eghwooz di sa náá, mɛsuwa kɛ ɛ́ pɛ tɔ dii. \v 20 Tin, mɛlu naadhaa ɛbuɛpe bis ààkobee-beeak gwyes nɛ ekwyikwyen. Boo ghuu tak nazodi ɛ ɛlyelɛpe. Ye nabɛɛ bisɔ djas naazɛdis lyem tɔ ɛbwaal ɛ náá, bis ɛ waatsak. \p \v 21 Bot ɛ nadi tɔ mɛsuwa ɔ naasa bɛtɛ nɛ mɛlu ààdɛ edee. Tin, Pɔl eezɛtyaa tetel sok bhwoob'ɔɔ, nyɛ eezɛke nɛ nɔɔ náá: «Bɛwɛn, pe ye bɛ ɛ́ bi naagwak mɛ, pe bi ààpadus pɛ ghola Kelɛt. Pe mena eesa náá, yak puluk nɛ sɛɛbok esa nàsɛɛ mena. \v 22 Nenak mɛ lɛɛ bin ɛ náá, nàbemka ba, etɛɛ náá, mot ngɔt pak'en aanàkwaagwyɛ. Ye ɛ́ boo mɛsuwa ɛ aapazopulel. \v 23 Mɛ ke deenek ɛ etɛɛ náá, e pum'ak mos, Zɛɛbam nɛ yii mɛ di sa mɛsa mɛ ɔ bɛ ɛ́ nyɛ eedhis fofopɛ ngɔt pɛ daa lam. \v 24 Nyɛ lɛɛ mɛ náá: “Nàbem ba, Pɔl! Ye goka ɛ́ náá, wɔ kɛ ɛtaŋal sok bhwoob ɛ Seezaad mɛkoozi mɛ dik eLɔm. Tin, Zɛɛb tɔ mɛkwyɛla mɛ nyɛ di nɛ yɛ nɛ nɔ ɛpetsik wɔ, dɔɔ nɛ bot ɛ wɔ di tɔ dii bi nɛ bɛ nɔɔ ɛ djas.” \v 25 Waka zii bɛ wɛn, etɛɛ náá, mɛ dum koŋ ɛ nɛ Zɛɛb. Yɛ aasael dáa nyɛ lɛɛ mɛ ɛ. \v 26 Ye ka lik ɛ batsa, mɛsuwa neebel mena e ngwoob dhiiti ghola.» \s Boo ghuu naazyeegal boo mɛsuwa pɛ dhiiti ghola \p \v 27 Ye nabɛ ɛ e pum, ɛlu ɛ kam nɛ ená ee pup nadi wo nɛ nes kɔ boo dii mɛsɔ mɛ Meditelene ɛ. Ye moo tyee kuku pum, mot di be mɛsuwa ɔ zɛbee tyee náá, bis nadi tiila nɛ bɔs. \v 28 Bɛ eezɛlóo ghwooz bɛ di gek mɛdim mɛ dii nɛ ye ɛ́. Bɛ eezɛbee náá, dii dinaa ɛdimɛpe. Mɛdim mɛ tak nabɛɛ tyee emɛtɛlɛ mɛkam-mɛlɛl nɛ etɛn nɛ ebá. Tin, bɛ eezɛbaatiila, bhii tak bɛ eebaazɛlóo ghwooz tak tɔ dii, bɛ eezɛbee náá, mɛdim mɛ tak nabɛɛ ye moo tyee emɛtɛlɛ mɛkam-mɛmbá nɛ etɛn nɛ elɛl (37). \v 29 Bot ɛ di sa mɛsa tɔ mɛsuwa ɔ nadi kaab náá, mɛsuwa mis ɛ zɛgɛ tuma e mɛkok. Etɛp tak bɛ eezɛsil eghwooz ená na dil-dil pɛ bhis mɛsuwa. Eghwooz tak ɛ nasa náá, mɛsuwa nàwo. Bhis bɛ nasa deenek ɛ, bɛ eezɛbwood náá, mɛlem lem. \v 30 É di'enek, bot ɛ di be mɛsuwa ɔ nadi esaa dáa bɛ dus tɔ mɛsuwa kaab. Bɛ eezɛsil mɔɔ elɛɛd tɔ boo dii mɛsɔn. Bɛ nadi esaa eseege ɛkɛkɔl bɛdhiiti eghwooz pɛ lo boo mɛsuwa. \v 31 Tin, Pɔl eezɛke nɛ kukuma nɛ esodja bɛ náá: «Bot ɛ di be mɛsuwa ɔ di ààdi tɔ tak ɔ, bi aanàkwaatsak.» \v 32 É di'enek, esodja eezɛtsaal ekel e mɔɔ elɛɛd. Bhii tak bɛ eezɛbet e wo. \p \v 33 Ɛsok nɛ mɛlem lem, Pɔl eezɛdjóo bɔɔ djas etɛp bɛ neezɛdɛ edee, nyɛy náá: «Beeka, ye moo mos ɛ mɛlu kam nɛ ená, bi di bwood nɛ ebwoo tɔ elyem ɛ. Deenek, bi ààpaboma mbɔ nɛ nuub. \v 34 Mɛ ke nɛ nen ɛ bi dɛ edee, etɛp bi neebela ghwyil etɛp bi neetsak. Ye tok nɛ mot ngɔt pak'en aadiibal diibela ɛku ɛ bhoo lo'ɛ wat.» \v 35 Dáa nyɛ nasilal ɛ lii ɛ, Pɔl eezɛnɔɔ mapa, ghaapɛɛ Zɛɛb. Bhii tak nyɛ eepyak yɛ, wɔ gwaa nyɛ zɛnɔɔ yɛ dɛ. \v 36 Tin, ye zɛdjɛ bɔɔ djas mɛghaaz. É di'enek, bɔɔ djas eezɛdɛ pe. \v 37 Pɛ tɔ mɛsuwa, bis nadi ɛ́ bot bɛdhet ɛbá nɛ bot mɛkam-mɛtɛn nɛ ebá nɛ bot ɛtɛn nɛ wat. \v 38 Dáa mot nɛ mot nadɛ djil ɛ, bɛ eezɛmwas bhobhwak mɛ mɛbhisa nɛ edee tɔ dii etɛp mɛsuwa neegwyaa. \s Ɛdiida ɛ mɛsuwa \p \v 39 Dáa mɛlem nakalem ɛ, bot ɛ di sa mɛsa tɔ mɛsuwa ɔ naazɛbee bɔs, bɛ kadi ɛ́ ààgwyak sum di tak. E di tak, bɛ eezɛbee dhiiti mbɛɛ di nadi nɛ bɛsyɛ etɛp mɛsuwa neebel é tak. Tin, bɛ eezɛpem mɛsuwa mbaka-mbaka nɛ di tak. \v 40 Tin, bɛ eezɛtii eghwooz, bet yɛ tɔ dii. Deenek, bɛ eebaazɛtii ekel e wul di pem mɛsuwa tɔ dii ɛ. Tin, bɛ eezɛben boo lɛmbɛ pɛ lo mɛsuwa, etɛɛ náá, pup neepem yɛ kyeed kɔ bɛsyɛ. \v 41 É di'enek, mɛsuwa naazɛtuma kɔ ɛbyok ɛ bɛsyɛ. Dáa lo mɛsuwa nabel tin tɔ bɛsye ɛ́, ye nabɛɛ ààkabɛ nɛ ghwyil ɛtiila. Tin, boo ghulal bhunge naazɛbwak bin mɛsuwa. \v 42 Esodja naawaakwyɛl ɛgó bot ɛ membok, etɛɛ náá, bɛ needi ààkaab tɔ́ nɛ mɛ gɔk. \v 43 Tin, kukuma esodja nadi kwyɛl ɛtsik ɛ Pɔl ɛ, naazɛlu esodja náá, bɛ nàsa sa bɛ nagek ɛ. Nyɛ eezɛke nɛ bot ɛ nadi gu mɛgɔk ɔ, bɛ di bot ɛ ɛsok e ɛghaaga tɔ dii etɛp bɛ neekɛsɛɛ pɛ kyiid. \v 44 Bhii tak, bɛdhiiti bot ɛ nalik ɔ, naazɛdu bɛ, bɔɔ etselela kɔ ebhil e mɛbaya nɛ e mɛsuwa. Deenek, ye naasa náá, bɔɔ djas kɛsɛɛ mot ààgwyɛ.\fig |alt="Naufrage" src="DN00514b.tif" size="span" copy="Illustrations by Darwin Dunham, © United Bible Societies, 1989." ref="27.41-44"\fig* \c 28 \s Pɔl pɛ kɔ ghola Malt \p \v 1 Dáa bis natsak ɛ, bis eezɛgwak náá, din ɛ ghola tak nabɛ ɛ Maltɛ. \v 2 Bot ɛ dhaad mbyak di kɔ ghola tak ɔ naabe bis ɛnyɔɛpe. Dáa bhi nadi é moo neeɛ, ɛgwyiyoo nadi sa. Bot ɛ dɛl ɛ tak naazɛtuub boo du bisɔ djas neesulal é ngwoob tak etɛɛ ɛgwyiyoo neetyaala. \v 3 Pɔl eetɔ́ kɛtek boo mbwoob egeta étɛp ɛ zɛwa tɔ du. Tin, wɔ gwaa ɛgel zɛwyis tɔ tak ekaab mɛgoo mɛ du, nyɛ eezɛkwaal Pɔl, naata nyɛ e mbɔ. \v 4 Dáa bot ɛ ghola nabee ɛgel tsela e mbɔ Pɔl ɛ, bɛ moo tin é ke pak'ɔɔ náá: «Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ, mot'ak nɛ gó bot. Yɛ ko bɛ náá, ɛsyee eekat nyɛ tɔ boo dii mɛsɔn ɔ, enɛm nɛ embɛɛ e Zɛɛb ààpakwyɛl náá, mot'ak di nɛ tsik.» \v 5 Tin, Pɔl eezɛkut mbɔ, nyɔ tak eekwyit tɔ du, nyɛy ààgwak sonok. \v 6 Bot ɛ tak nadi bwood náá, bɛ bee nyel ɛ Pɔl é beal, nɛghu náá, ɛsyee bela nyɛ zaka. Tin, bhis bɛ nabwood ɛbuɛpe ɛ, bɛ eezɛbee náá, sonok nabɛ ààsa nyɛ. Bɛ eezɛswoola esiiza bɔɔ, bɛ moo ke pak'ɔɔ náá, nyɛ ɛ́ kɔkɔ mbi dhiiti zɛɛb.\fig |alt="Vipère mord Paul" src="WA03996b.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade, © United Bible Societies, 1989." ref="28.3-4"\fig* \p \v 7 E ngwoob di tak, ye nabɛɛ nɛ bɛɛdok ɛ kukuma ghola tak. Din ɛ lɛ nabɛɛ Pibilius. Kukuma tak naamyaal nɛ lyem wat náá, bis sulal pɛ daa lɛ. Tin, nyɛ naadjɛk bis tɔ ndjaŋ'ɛ é di mɛlu mɛlɛl. \v 8 Sɛɛg ɛ Pibilius nadi ɛ́ ndjaasi, nyɛ nadi ɛ́ nɛ mɛkosa nɛ mɛlaa. Pɔl eezɛtɔ́ kɛbee nyɛ, nyɛ boo djaala Zɛɛb kɔ ɛsu ɛ lɛ, bhii tak nyɛ eezɛkɛl nyɛ mɛmbɔ, wɔ gwaa nyɛ zɛtsik nyɛ. \v 9 Bhii tak, bɛdhiiti bot ɛ mɛbɛ nadi kɔ ghola ɔ zokabaazyɛ yɔbɔ, Zɛɛb zokazɛtsik bɛ. \v 10 Bɛ naazɛdjɛ bis boo duu. Tin, é ghɛŋ bis nadi bis moo ni tɔ mɛsuwa etɛp bis neetɔ́ ɛ, wɔ gwaa bɛ zɛdjɛ bis esesɛɛ djas nagoka náá bis di nɛ yɛ etɛp mɛdjoŋ mɛ bis nadi tɔ́ ɛ. \s Pɔl eedus pɛ ghola Malt etɛp ɛtɔ́ pɛ ghaada Lɔm \p \v 11 Bhis bɛngɔn ɛlɛl, bis eezɛtɔ́, tɔ dhiiti mɛsuwa mɛ nadus pɛ ghaada Alɛkzandili ɛ. Pɛ lo mɛsuwa mɛ tak, ye nabɛɛ nɛ kpaka dhiiti ndem bɛzɛɛb di djóoaa «Mɛwas» ɛ. Ye nadi ɛ́ mɛsuwa mɛ nadhaa mbu kwol e ɛboŋ ɛ ghola Malt ɛ. \v 12 Bis eezɛsel e ɛboŋ ɛ ghaada Silakuz, bis eezɛdhaa mɛlu mɛlɛl tin. \v 13 Dusa bis nadus tin ɛ, bis eezɛdhaa mbaka-mbaka nɛ ghola tak étɛp ɛkɛtyaal dii, kɛtuula pɛ ghaada Liidjiyo. E yak mɛlem, pup di dus pɛ kyɛ bɔs ɛ eezɛkan ɛpupal. Mɛlu mɛmbá bhii tak, bis eezɛtuula pɛ ghaada Puzɔlɛs. \v 14 Pɛ kɔ ghaada tak, bis naazɛbela bɔn nyɛɛg bis. Bɛ nadi kwyɛl náá, bis nɛ bɛ nɔɔ dhaa yenga wat tin. Ye ɛ́ deenek ɛ bis nakɛkum pɛ Lɔm. \v 15 Bɔn nyɛɛg bis e ghaada Lɔm naagwak menduk mis. Wɔ gwaa bɛ zokazyɛ zɛboma nɛ nes. Kɛkum pɛ ndjando Apiyus nɛ pɛ di di djóoaa «Mendjaa mɛ Mɛdjoŋ». Dáa Pɔl nabee bɛ ɛ, nyɛ eezɛghaapɛɛ Zɛɛb, tin, nyɛ eezɛbela mɛghaaz. \v 16 Bis naazɛkum pɛ ghaada Lɔm. Tin bɛ naazɛdjɛ Pɔl ze ɛkɛdjaasi pɛ ndjaŋ'ɛ, bɛ nɛ sodja ngɔt nadi baal nyɛ ɔ. \s Pɔl ɛpegoola Mbɛɛ Bhaadal pɛ daa eYuda nadidi pɛ Lɔm ɛ \p \v 17 Mɛlu mɛlɛl bhii tak, Pɔl eezɛdjóo ekukuma eYuda nadi kɔ ghaada Lɔm ɛ pɛ dáa lɛ. Dáa bɛ nakasɛɛga ɛ, nyɛ boozɛke nɛ nɔɔ náá: «Bɔn ɛ nyɛɛg, ye nakwyiizobɛ náá, mɛ ààpasa étɛp ɛbiyo nɛ bot ɛ mbyak ená, ààkobɛ pe dum nɛ etsi bɛbhaab benaka. Ye nabɛ ɛ mɛ eemɛtaa pɛ Yeluzalɛm, djɛaa e mɛmbɔ mɛ eLɔm. \v 18 Bhis ekukuma eLɔm nalɛɛ náá, mɛ taŋal ɛ, bɛ naagwak mɛ ɛnyɔɛpe. Tin, bɛ naakwyɛl ɛbet ɛ mɛ, etɛɛ náá, bɛ nabɛ ààbee lo mɛsɔ mɛ bɛ nawaadjɛ mɛ epɛ́ɛ ɛsyee kɔ ɛsu ɛ tak ɛ. \v 19 Tin, eYuda naabyen, mɛ ɛ boo zɛwaab nɛ bhel náá mɛ zɛtaŋal sok bhwoob ɛ Sezaad boo mɛkoozi mɛ dik eLɔm. Deenek, mɛ nabɛ ààbɛ nɛ ghwyil ɛ zyɛ wak zɛɛpit dhaad mbyak'am. \v 20 Etɛp tak ɛ, mɛ kwyɛl ɛ bee bin etɛp mɛ neelii nɛ nen. Yɛ tsɛɛtsɛ náá, mɛ kɔɔlaa nɛ eghwooz bak ɛ kɔ ɛsu ɛ mot ee bot ɛ Yisalaɛl di nɛ ɛbwaalel nɛ nɛ ɔ.» \p \v 21 Bɛ eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Bis ààpabela mɛkana mɛ dus pɛ Yude dum nɛ tɛpɔ ɛ. Ye tok nɛ dhiiti mɔn nyɛɛg'es dus penek etɛp nyɛ neezɛbaŋa bis dhiiti tɛp. Nɛghu ɛlɛɛ bis embee etɛp dum nɛ nɔ. \v 22 Tin, bis ɛpekwyɛl náá, wɔ pookolɛɛ bis wɔy wɔ ɛmet yɔ esiiza. Etɛɛ náá, bis nɛ gu náá, pɛ kɔ e di djas, bot ààkwyɛl bot ɛ di du sama bot ɛ wɔ di du yenek.» \p \v 23 Bɛ eezɛgwakel nɛ Pɔl, etɛp bɛ neebaaboma e dhiiti dwoo. Dáa dwoo tak nakakum ɛ, bɛ eezɛzyɛ bɔɔ ɛbuɛpe, bɛ eezɛbela nyɛ pɛ nyɛ nasulal ɛ. Pɔl eezɛni é lii, kana mɛlem kɛkum bikoko. Nyɛ nadi lyo bɛ ɛ́ dum nɛ Ɛyoŋ ɛ Zɛɛb. Nyɛ nadi sa zii tɔ ɛlɛɛ bɛ náá, Yezu ɛ Mɛsia etɛp bɛ needum koŋ nɛ Zɛɛb. Nyɛ nanenɔɔ etɛp e tak ɛ, tɔ mɛkana mɛ etsi ɛ Moiiz nɛ tɔ bɛmɛkana mɛ bɛngoolel ɛ mɛkpa mɛ Zɛɛb. \v 24 Bɛdhiiti bot naamyaal étɛp ee nyɛ nadi lɛɛ bɛ ɛ. Tin, bɛdhiiti naabyen ɛmyaal yɔbɔ. \v 25 Dáa, bɛ nabɛka bɔɔ ààgwakel pak'ɔɔ ɛ, Pɔl ɛ booke nɛ nɔɔ náá: «Sisim na Dɛɛ nadi ɛ́ nɛ gham, é ghɛŋ nyɛ nadi lii nɛ bɛbhaab bin tɔ nuub ɛ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb Ezayi ɛ! \v 26 Nyɛ nadi eke ɛ náá: \q1 “Tɔ́a kɛlɛɛ nɛ bot ɛ mbyak'ak náá: \q1 Bi ɛpegwak ɛnyɔɛpe, tin, bi ààmɛt mɛsuk mɛ tak; \q1 Bi ɛpegwyák ɛnyɔɛpe, tin, bi ààbee. \q1 \v 27 Etɛɛ náá, bot bak nɛ ka dyeebalyel elyem dhaa tyɛ. \q1 Bɛ eezediyal mɛlɔ mɔɔ. \q1 Bɛ eezediyal mis mɔɔ. \q1 Bɛ sa deenek ɛ, e kaab náá, mis mɔɔ ɛ zɛɛgɛ bee, \q1 mɛlɔ mɔɔ nàgwak, \q1 ɛtselal ɛ lɔɔ nàtiibal. \q1 Tin, e di'enek, Zɛɛb ke ɛ náá, \q1 bɛ aanàkwaabula pɛ daa lam etɛp mɛ neetsik bɛ\f + \fr 28.27 \fr*\xt Eza 6.9-10 \xt*\f*.”» \p \v 28 Pɔl eebaazɛbil náá: «Guka náá, Zɛɛb eedhis bhaadal tsik pɛ dáa bot ɛ di ààdi bot ɛ mbyak eYuda ɔ. Bɔɔ, bɛ waagwak yɛ.» \p [ \v 29 \f + \fr 28.29 \fr*\ft Dáa Pɔl nake deenek ɛ, eYuda binɔk eezɛtɔ́, bɛ moo tin é suu mɛso pak'ɔɔ.\ft*\f*] \p \v 30 Pɔl eezɛdi membu membá tin tɔ ndjaa bɛ nanɛɛg nyɛ tɔ tak ɛ. Nyɛy é mɔ nɛ bot djas nadi zyɛ zɛbee nyɛ ɔ. \v 31 Nyɛ nadi lɛɛ bot náá, Zɛɛb ɛ waakɔk kɔ Ɛyoŋ ɛ lɛ nɛ ɛlyo ɛ bot dum nɛ Yezu Klisto nɛ boo ɛbwaalel, nyɛy ààluaa.