\id 2CO - Bekwel Bible \ide UTF-8 \h Koolɛt Bɔɔba \toc3 2Kl \toc2 Koolɛt yii Bɔɔba \toc1 Mɛkana ɛ Pɔl yii Bhɔɔba, pɛ daa Bot ɛ ghaada Koolɛt \mt2 Mɛkana ɛ Pɔl yii bhɔɔba \mt1 Pɛ dáa bot ɛ ghaada Koolɛt \imt Ɛniel \ip Ye nabɛ ɛ́ Pɔl naakwyal mɛkana mɛ yii mɛkɛn pɛ dáa bot ɛ zɛɛga mendjaala mɛ ghaada Koolɛt. Ye ɛ́ bhis mɛkana mɛ tak ɛ, nyɛ nabaabela menduk mɔɔ (bot ɛ aabela ye ɛ́ tɔ \xt 2.3\xt*). Eghɛŋ tak, ɛgwakel ɛ Pɔl nɛ bot ɛ zɛɛga mendjaala mɛ Koolɛt nabɛ ɛ́ ye moo ɛbiyoɛpe. Ɛsok nɛ nyɛ nɛ baatɔ́ pɛ ghaada Koolɛt, Pɔl nakyeed bɛ bɛmɛkana tɔ ɛbwaalel náá, etɛp binek ɛ aaswola. \io1 Tɔ mɛlaŋel \xt 1—7\xt*, Pɔl ɛpebaŋa mbi \em mot lwoma\em*nyɛ di ɛ, ye kwyɛl ɛlɛɛ ɛ, nyɛ mot Yezu Klisto nakyeed pɛ daa bɛdhiiti bot ɛ. Ye kwyɛl ɛlyaal ɛ́ náá, nyɛ nadi ɛ́ \em kwom mɛsa ɛ Zɛɛb\em*. E geka bɛ ɛ́ náá, edi djas bot gu Zɛɛb Sɛɛg nɛ Yezu Klisto. Tɔ mɛsa mɛ Zɛɛb nadjɛ nyɛ ɛ́, nyɛ naaboma nɛ bɛtɛ nɛ mezuk, nɛ bɛtɛ nɛ embee etɛp. Nyɛ naamaad yɛ nɛ lyem ɛdjisal. É sok nyɛ nadi elii etɛp nyel'ɛ deenek ɛ, Pɔl nadi ebwal ɛgek náá, bot ɛ ghaada Koolɛt aanàkwaakin nyɛ nɛ mɛlyo mɛ. \io1 Tɔ mɛlaŋel \xt 8—9\xt*, Pɔl ɛpewaab nɛ ekeletyɛ ghaada Koolɛt náá, bɛ gwyena nɛ lyem wat nɛ ekeletyɛ ghaada Yeluzalɛm di bɛdjel ɛ bot ɔ. Bɛdhiiti bot tɔ zɛɛga mendjaala di nɛ bɛtɛ nɛ ekum ɛbuɛpe ɔ, goka ɛ́ nɛ ɛkwyee ɛ bot di ààbɛ nɛ yɛ ɔ. Eghɛŋ Pɔl nadi ekwyal mɛkana ɛ, ghaada Koolɛt nabɛ ɛ́ ghaada wat nɛ bɛtɛ nɛ ekum. Tɛtɛ mɛsa mɔɔ nabɛ ɛ́ ɛbɔmsa esa, deenek, elyem bɔɔ nabɛ ɛ́ kwyesa tɔ gwyes ɛbela epata. Mɛlaŋel menek ɛpepus bɛ náá, bɛkum ɛ bot nɛ bɛdjel ɛ bot di edi wat. Yezu Klisto mot nadi kum mot ɔ, nyɛ nabɛ ɛ́ nyɛ moo djel étɛp bot ɛ bɔs needi bɛkum ɛ bot kɔ ɛsu edjel bɛ (\xt 8.9\xt*). Yenek ɛpesa náá, \em ɛgwakel\em* di pak bot ɛ bɔs. \io1 Tɔ mɛlaŋel \xt 10—13\xt*, Pɔl ɛpetyaa nɛ mbee membi membá mɛ ɛsa mɛsa ɛ Yezu Klisto. Bot ɛ zɛɛga ndjaa mendjaala nabɛ ɛ́ bɛ moo zɛm-zɛm kɔ ɛsu ɛ bot di egoola dhiiti mbi bhaadal di àànɔŋel nɛ yii Pɔl ɛ (\xt 11.3-4\xt*). Bot ɛ zɛɛga ndjaa mendjaala nabɛ ɛ́, bɛ moo wa lyem tɔ membi mɛ etɛp bot nadi egoola dhiiti mbi bhaadal nadi elɛɛ bɛ ɛ. Bɛ ɛpelɛɛ bot náá, bɛ ɛ́ «eboo bot ɛ lwoma». Bɛ ɛ́ nɛ kwyes lii. Bɛ ɛ́ nɛ dek. Bɛ ɛpeghɛɛ mɛnyel nɛ sa bɛ di esa ɛ. Yenek djas ɛpenɔŋel nɛ membi mɛ esesɛɛ di esael kɔ ghaada Koolɛt ɛ. \ip Pɔl ɛpelyaal dáa mot-lwoma di egoka nɛ ɛdi ɛ. \em Mot lwoma ɛ Yezu Klisto goka ɛ́ nɛ ɛdi tɔ mɛsila,\em* étɛp nyɛ neeben bɛdhiiti bot. Nyɛ eemyaal ɛdi tsakbel mot, étɛp nyɛ ɛpegwaal ɛbela ghwyil di edus pɛ daa Zɛɛb. Nyɛ ààdji dhiiti sonok kɔ ɛsu ɛ lɛ met, ààbɛ duu, kat-katak mɛvu. Pɔl ɛpebaalɛɛ náá, nyɛ naagoola Mbɛɛ Bhaadal nɛ bot ɛ Koolɛt ààwaab bɛ epata. Ye ɛ́ dhiiti mbi e ɛlɛɛ nɛ bot náá, kwyɛl Zɛɛb di nɛ yɛ nɛ nena ɛ, ye tok étɛp epata. Deenek, Zɛɛb ààpawaab mena dhiiti sonok. \ie \c 1 \s Mɛswosel \p \v 1 Ye ɛ́ mam Pɔl, mot-lwoma ɛ Yezu Klisto tɔ ɛkwosak ɛ Zɛɛb, bis nɛ Timote mɔn nyɛɛg'ena ɛ́ kwyal mɛkana mak. Bis eeswos bot ɛ zɛɛga mendjaala di pɛ kyee ghaada Koolɛt, nɛ bot ɛ kyee dik Akayi djas di eduwal Zɛɛb ɔ. \v 2 Beta náá, Zɛɛb Sɛɛg'enaka nɛ Ghɛŋ Yezu Klisto djɛ bin enɛm nɛ embɛɛ, nɛ egwyem. \s Pɔl ɛpeghaapɛɛ Zɛɛb \p \v 3 Djhooduwalka Zɛɛb, Sɛɛg ɛ Ghɛŋ'enaka Yezu Klisto. Nyɛ ɛ́ Sɛɛg'enaka mot di nɛ ghoŋ nɛ bot ɔ. Nyɛ ɛ́ Zɛɛb mot di edjɛ bot ghwyil sok membi mɛ etɛp djas ɔ. \v 4 Nyɛ nɛ djɛ mena mɛghaaz tɔ membi mɛ mezuk djas, etɛɛ náá mena needjɛka pe bɛdhiiti bot ɛ di tɔ mezuk ɔ mɛghaaz. Ye ɛ́ bɛ náá, mena ɛ́ nɛ ghwyil ɛsa deenek ɔ, ye ɛ́ etɛɛ náá, Zɛɛb nanyel ɛdjɛ bis ghwyil tak sok. \v 5 Tin, mena zukeka ɛbuɛpe tyee wat nɛ dáa Klisto nazuk ɛ. Ye ɛ́ bɛ náá mena di ezukeka ɔ, Zɛɛb waadjɛka mena mɛghaaz mɛ Klisto dhaa nyel. \v 6 Ye ɛ́ bɛ náá, mena ɛ́ tɔ mezuk ɔɔ, ye ɛ́ etɛɛ náá, bi neebela mɛghaaz nɛ tsik. Ye ɛ́ bɛ náá, mena eebelaka mɛghaaz ɔɔ, ye ɛ́ etɛɛ náá, Zɛɛb needjɛ bin mɛghaaz. Mɛghaaz mɛ tak ɛ waadjɛ bin ghwyil ɛmaad membi mɛ mezuk bi di ebee ɛ. \v 7 É di'enek, bis ɛ́ nɛ boo ɛbwaalel nɛ nen. Etɛɛ náá, bis nɛ gu náá, dáa bi di ezuk mbi mezuk mɛ wat nɛ nes ɛ, bi ɛ́ waabela mbi mɛghaaz mɛ zedjɛaa bis ɛ. \p \v 8 Bɔn nyɛɛg, bis kwyɛl ɛ́ náá, bi gu mbi mezuk mɛ bis nabee tɔ eghaada kyee dik Azi ɛ. Ye ɛ́ penek ɛ bis naboma nɛ mezuk dhaa nyel. Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, bis nabɛ ɛ́ ààkabɛ nɛ ɛbwaalel náá, bis ɛ́ waatsak. \v 9 Deenek, bis nabɛ ɛ́ nɛ egeka náá, bis naazemyaal feŋ e ɛsyee. Ye nasael deenek ɛ etɛɛ náá, bis needi ààwa ɛbwaalel kɔ mɛnyel mes met. Tin, ye goka ɛ́ bis wa ɛbwaalel ɛ les nɛ Zɛɛb, mot di gomal bot ɔ. \v 10 Ye ɛ́ nyɛ ɛ́ napɛk bis tɔ mbi yenek ɛsyee, nyɛ ɛ́ kwaabaazopɛk bis. Nɛ tsɛɛtsɛ, bis ɛ́ nɛ ɛbwaalel nɛ nɛ náá, nyɛ waabaapɛk bis. \v 11 Tin, biyɔ pe, bi nɛ kwyee bis é sok bi di edjaala Zɛɛb étɛp'es ɛ. Étɛp tak ɛ, bɛtɛ nɛ bot di ebulal bhɔɔ nɛ Zɛɛb kɔ ɛsu mɛpɛka mɛ nyɛ napɛk bis tɔ ɛsyee, nɛ dáa nyɛ di eyala nɛ mendjaala mɔɔ étɛp'es ɛ. \s Pɔl eepetaŋal dum nɛ mɛdjoŋ nyɛ di esa ɛ \p \v 12 Gwakeka sa bis di egoka nɛ ɛghɛɛ nyel nɛ ye ɛ́. Esimsa bis ɛpelyaal bis popoopwon náá, bis eekɛ ɛnyɔɛpe tɔ epiki sama nɛ bot djas, daŋ-daŋ ɛ́ nɛ biyɔ. Tin, ye ɛ́ Zɛɛb ɛ́ djɛ bis ghwyil ɛsa etɛp binek djas. Ye ɛ́ bɛ bis naakɛ deenek ɔɔ, ye nabɛ ɛ́ ààbɛ nɛ etsoŋ ɛ bot ɛ bɔs. Tin, bis nakɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛ Zɛɛb. \v 13 Tin, tɔ bɛmɛkana mes, bis kwyal bin ɛ́, sa di náá bi ɛ́ nɛ ghwyil laa nɛ ɛtiibal ɛ. Deenek, mɛ ɛ́ nɛ ɛbwaalel náá, bi ɛ́ nɛ ghwyil tiibal etɛp djas bis di elii ɛ. \v 14 Ye ɛ́ koodi náá, nenak bi ààpatiibal etɛp djas di kwyala tɔ bɛmɛkana mes ɔɔ. Bis kwyɛl ɛ́ náá, bi tiibal yɛ. Deenek, dwoo ɛzyɛ ɛ́ Ghɛŋ'enaka Yezu, bi ɛ́ waabi bet kɔ ɛsu ɛ les, dáa bisɔ pe ɛ́ aabi bet kɔ ɛsu ɛ len. \p \v 15 Eghɛŋ mɛ nake sok náá, mɛ ɛpezyɛ pɛ daa len ɛ, mɛ nadi ɛ́ ɛbwaalel náá egeka bin ɛ deenek. Mɛ nakwyɛl ɛ náá, mɛdjoŋ mam pɛ daa len sael tyee é sok ebá. \v 16 Deenek, mɛ nadi ekwyɛl náá, mɛ dhaa pɛ daa len, da mɛ ɛ́ goola tɔ́ pɛ kyee dik Masedwan. É mɛbhula, mɛ ɛ́ baadhaa pɛ daa len etɛɛ náá, bi neekwyee mɛ nɛ ɛgoola mɛndjoŋ mam pɛ kyee dik Yude. \v 17 Eghɛŋ mɛ nagek deenek ɛ, mɛ nabɛ ɛ́ mɛ nadjaa nɛ tsuŋ djem nɛ byak. Egeka ee mɛ nadi egek ɛ, ye nabɛ ɛ́ ààdi tyee wat dáa bot ɛ bɔs'ak di ekɛ ɛ. Tin, bot binɔk ɛ́ nɛ ghwyil myaal «Iyoo» ghuna bɛ byen tep'enek byena. \p \v 18 Zɛɛb ɛ́ tyaases'am, sa mɛ di elɛɛ bin ɛ, ye nabɛ ɛ́ étɛp ɛmyaal «Iyoo» edi wɔ byen sonok. \v 19 Etɛɛ náá, Yezu Klisto mɔn ɛ Zɛɛb, ee mam nɛ Silas zɛnɔɔ Timote, zegoola bin ɛ. Bhaadal tak nabɛ ɛ́ ààdi étɛp bot ɛmyaal «Iyoo» edi di náá wɔ eebyen «ààbɛ» ɔ. Bhaadal'es dum nɛ nɛ, nazobɛ ɛ́ «Iyoo». \v 20 Tin, Yezu ɛ́ di «Iyoo» kɔ etɛp djas Zɛɛb nakɛk ɛ. Ye ɛ́ etɛɛ náá, kɔ ɛsu ɛ Yezu Klisto ekɛk e Zɛɛb djas di «Iyoo». Ye ɛ́ bis di egoka nɛ ɛmyaal náá, «ye di deenek», étɛp ɛdjɛ duma nɛ Zɛɛb. \v 21 Deenek, Zɛɛb nyɛ ɛmet ɛ́ di edjɛ bis nɛ biyɔ ghwyil ɛdi tɔ epiki tɔ ɛgwakel ɛ les nɛ Klisto. Ye ɛ́ Zɛɛb nyɛy nyɛ ɛmet ɛ́ sɛ́ɛ bis, étɛp bis needi bot ɛ mɛsa mɛ. \v 22 Deenek, nyɛ eezewa bis ndem nɛ din ɛ lɛ. Nyɛ eebaawa tɔ ebhum lyem bis Sisim na Dɛɛ, étɛp ɛlyaal náá, nyɛ aadjɛ bis sa nyɛ nakɛk mena ɛ. \p \v 23 Tin, mɛ eenɔɔ Zɛɛb dáa tyaases'am, mɛ kɔɔ ɔ, nyɛ ɛ́ gó mɛ. Ye ɛ́ étɛp ɛkaab náá, mɛ ɛzɛkɛbaazamal bin ɛ, mɛ myaal náá, mɛ aanàkabaasik pɛ ghaada Koolɛt. \v 24 Deenek, bis ààsaa náá, bi myaal sa bis di elɛɛ bin ɛ nɛ bhel. Etɛɛ náá, bi ɛ́ ghiŋ tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb. Bis saŋ ɛ́ náá, mena saka mɛsa é di wat étɛp mɛnyɔ men. \c 2 \p \v 1 Étɛp tak ɛ, mɛ ke náá, mɛ tok baasik pɛ daa len, etɛɛ náá, mɛ ɛ́ zɛkɛbaazɛbaal elyem bin. \v 2 Mɛ baal bin elyem ɔɔ, ye tokapɛ nɛ dhiiti mot pak'en aakabaasa náá, lyem'am di tɔ mɛmyaala. Etɛɛ náá, biyɔ djas aakadi ɛ́ nɛ mɛbuk tɔ elyem. \v 3 Mɛ kwyal bin mɛkana mak dáak ɛ. Etɛɛ náá, mɛ zyɛ pɛ yebɔ ɔɔ, mɛ ɛzɛkɛdi nɛ ɛbuk tɔ lyem, dum nɛ bot ɛ waasa náá, mɛ di tɔ myaala ɔ. Nɛ tsɛɛtsɛ, mɛ nɛ gu náá, é ghɛŋ mɛ di tɔ myaala ɛ, biyɔ djas pe nɛ myaala. \v 4 Nɛ tsɛɛtsɛ, mɛ nakwyal bin mɛkana mak ɛ tɔ mɛnyaad, nɛ ɛbuk tɔ lyem, nɛ miŋal é mis. Ye bɛ ɛ́ ààbɛ étɛp ye needjɛ bin ghoŋ. Ye ɛ́ étɛp bi neegu náá, mɛ nɛ kwyɛl bin dhaa tyɛ. \s Pɔl eepel mot lee nyɛ ɔ \p \v 5 Tin, yɛ bɛ náá dhiiti mot ngɔt pak'en ɛsa náá, bi di nɛ ɛbuk ɔɔ, nyɛ ààpasa yɛ nɛ mam ɛmet, nyɛ sa ye ɛ́ nɛ biyɔ djas. Bela náá, mɛ ààpake deenek étɛp ɛbek tɛp. Etɛɛ náá, sa nyɛ sa ɛ ye eedyeebakpaa bɛdhiiti bot tɔ elyem. Tin, ye ɛ́ kabɛ bɛdhiiti bot ɔ, ye kpaa bɛ ɛ ba bim. \v 6 Étɛp mbi mot deenek, mɛdjamela mɛ bot ɛ zɛɛga edjala nɛ nɛ. \v 7 Dum nɛ tɛp tak ɛ́ di náá, ye goka ɛ́ bi pel nyɛ. Deenek, da bi ɛ́ djɛ nyɛ mɛghaaz étɛp ɛkaab náá, syen ɛzɛkɛsa náá, ɛbwaalel nyɛ di nɛ ye ɛ́ si. \v 8 Tin, ngwyeebel'am pɛ daa len ɛ náá, lyaalka nyɛ náá, bi nɛ kwyɛl nyɛ. \v 9 Gwakeka sa nasa náá, mɛ kwyal bin mɛkana ɛ. Mɛ nasuu ɛ́ náá, mɛ wa bin tɔ mɛbhowal, étɛp mɛ neegu yɛ bɛ náá, bi nɛ looba nɛ mɛtiŋ mam ɔ. \v 10 Bi ɛ́ pel mot ɔɔ, mam pe ɛ́ waapel nyɛ. Tsɛɛtsɛ, mɛ eepel mot'enɔk tɛp'enek. Nyɛ sa mɛ mbee tɛp ɔɔ, mɛ eepel nyɛ kɔ ɛsu ɛ len. Mɛ sa ye ɛ́ é mis mɛ Klisto. \v 11 Etɛɛ náá, Satan needi ààkwak mena, deenek, menabɛlka djas nɛ gu egeka bɛ ɛnyɔɛpe. \s Pɔl pɛ kyee dik Tɔlɔas \p \v 12 É sok mɛ nakum pɛ kyee dik Toloas, étɛp ɛgoola Mbɛɛ Bhaadal ɛ Klisto ɛ, mɛ naabee náá, Ghɛŋ naadii mɛ ze étɛp mɛ sa mɛsa. \v 13 Tin, kɛŋ naazɛsa mɛ tɔ lyem dhaa tyɛ, etɛɛ náá mɛ nabɛ ɛ́ ààbela mɔn nyɛɛg'ena Tit. Étɛp tak ɛ mɛ namwana nɛ bot ɛ Tɔlɔas. Wɔ gwak, mɛ zɛgoola tɔ́ pɛ kyee dik Masedwan. \s Yezu Klisto nɛ djɛ eghɛŋ \p \v 14 Duu nɛ Zɛɛb, etɛɛ náá nyɛ ɛ́ di nɛ ghwyil kɔ etɛp djas. Ye ɛ́ nyɛ ɛ́ di edjɛɛd lɔɔg bot ɛ di ekɛ tɔ mɛmyaala ɔ, étɛp mena gheedidika bɛghɛŋ e mɛwala djas kɔ ɛsu ɛ ɛgwakel ɛ lena nɛ Klisto. Deenek, kɔ ɛsu ɛlena, nyɛ eesa náá, bot gu Klisto dáa mɛnuub mɛ mbɛɛ mɛmanas zesoaa é edi djas ɛ. \v 15 Tin, menaka ɛ́ dáa mɛnanas na mbɛɛ mɛnuub ɛ Klisto. Ye ɛ́ mɛnuub mɛ buwa nyɛ naka Zɛɛb ye ɛ́. Mɛnuub mɛ mɛnanas tak ɛpetɔ́ pɛ daa bot ɛ zebela tsik ɔ, nɛ pɛ daa bot ɛ zewo ze ɔ. \v 16 Étɛp bot zewo ze ɔ, ye ɛ́ nuub ɛ mbee mɛnuub mɛ myoŋ. Ye kabɛ bɛdhiiti bot ɔ, ye ɛ́ nuub ɛ mbɛɛ mɛnuub mɛ tsik. Tin, ɛzɛ di nɛ ghwyil ɛsa yenek mbi mɛsa? \v 17 Bisɔ tok dáa bɛdhiiti bot ɛ di ebɔmsa mɛkpa mɛ Zɛɛb ɔ. Etɛɛ náá, Zɛɛb ɛ́ lwom bis. Tin, bis goola mɛkpa mɛ ɛ, tɔ etsɛɛtsɛ é mis mɛ, etɛɛ náá, bis ɛ́ bot ɛ mɛsa mɛ Klisto. \c 3 \s Bot ɛ mɛsa mɛ ɛbhɛŋ ɛ na bes \p \v 1 Tin, bi gek belak ɛ náá, bis kwyɛl ɛpelyaal bin sa bis di ɛ? Nɛghu bot aadi ɛ́ nɛ gwyes ɛtel bin mɛkana mɛ di elyaal náá, bis ɛ́ bɛtɛtɛ bot ɛ lwoma? Nɛghu bis waab nɛ nen náá, bi kwyal bis mɛkana mɛ tak e? \v 2 Deenek, biyɔ bɛmet ɛ́ di mɛkana mes zekwyalaa tɔ ebhum elyem bis ɛ. Tin, bot djas ɛ́ nɛ ghwyil ɛgu nɛ ɛlaa. \v 3 Tsɛɛtsɛ, ye ɛ́ popoopwon náá, bi ɛ́ mɛkana ɛ Klisto nazekwyal da bis ɛzyɛ nɛ ye ɛ́. Tin, mɛkana mɛ tak ààpakwyalaa nɛ kwos, ye nakwyalaa ɛ nɛ Sisim Zɛɛb di nɛ tsik ɛ. Ye nabɛ ɛ́ ààkwyalaa kɔ ɛkok dáa etsi ɛ Moiiz nakwyalaa ɛ. Tin, ye nakwyalaa ɛ́ tɔ ebhum elyem bot. \p \v 4 Bot lii deenek ɛ́ kɔ ɛsu ɛ ɛbwaalel ee bot di nɛ yɛ nɛ Zɛɛb dum nɛ Klisto ɛ. \v 5 Bis tok nɛ egeka náá, bis ɛ́ nɛ ghwyil ɛsa mɛsa menek bisɔ bɛmet. Tin, Zɛɛb ɛ́ di edjɛ bis ghwyil ɛsa sa bis di egoka nɛ ɛsa ɛ. \v 6 Ye ɛ́ nyɛy ɛ́ nasa náá, mena dika bot ɛ mɛsa tɔ ɛbhɛŋ ɛ lɛ na bes. Ɛbhɛŋ ɛ tak ààbela ɛsuk tɔ etsi, ye bela ɛsuk ɛ tɔ Sisim. Etɛɛ náá, tsi dul bot ɛ tɔ ɛsyee, yɛ kabɛ Sisim ɔ, ye djɛ bot ɛ tsik. \p \v 7 Etsi nakwyalaa ɛ́ kɔ mɛkok, deenek, duma ɛ Ghɛŋ naanyen é ɛwala ɛlenek. Bhwoob ɛ Moiiz nadi ekas kɔkɔ mbi mɛkas mɛ wat di náá, bot ɛ Yisalaɛl nabɛ ɛ́ ààbela ghwyil ɛdhonal mis kɔ lɛ, étɛp ɛbee nyɛ. Tin, mɛkas mɛ tak nabɛ ɛ́ ààbɔya. Mɛsa mɛ etsi tak dul bot ɛ tɔ ɛsyee. Eghɛŋ mɛsa mɛ di edul bot tɔ ɛsyee natuula ɛ, ye naalyaal bot náá, duma Zɛɛb ɛ nɛ boo mɛkas. \v 8 Ye ɛ́ bɛ náá, mɛkas mɛ sok nadi ɛ́ deenek ɔɔ, «haa» mɛkas mɛ duma e mɛsa mɛ Sisim aakadi dáa? \v 9 Ye ɛ́ bɛ náá mɛsa mɛ etsi di ewa bot tɔ feŋ, ɛpelyaal boo mɛkas ɔɔ. Tin, mɛsa mɛ Sisim di esa náá, bot di piki é mis mɛ Zɛɛb ɛ, aadi ɛ́ nɛ mɛkas dhaa-dhaŋak. \v 10 Tin, bot ɛ́ nɛ ghwyil ɛke náá, duma nadi ekas sok ɛ, ye tokapɛ vaŋ sonok é mis mɛ duma di ekas tɔ mɛlu mak ɛ. Etɛɛ náá, mɛkas mɛ duma di mos ɛ, ye eedhaa-dhaŋak yii sok. \v 11 Ye ɛ́ bɛ náá, sa di náá ye ààbɔya naadi ɛ́ nɛ duma ɔɔ, «haa» gwyata nɛ sa di náá, ye ɛ́ kɔm-kɔm ɛ! \p \v 12 Dáa ye di náá, bis ɛ́ nɛ mbi mɛbun mak ɛ, bis tokapɛ nɛ bwoo tɔ lyem. \v 13 Menabɛl ààsaka dáa Moiiz, mot nadi ebutal bhwoob'ɛ nɛ bhɛɛ. Nyɛ nasa deenek ɛ, etɛɛ náá, bɔn Yisalaɛl needi ààbee dáa mɛkas menek nadi etɔ́ nɛ ɛdiib ɛ. \v 14 Tin, kɛkum e dwoo ɛlak mos, mɛtselal ɛ lɔɔ nabɛ ɛ́ àànyɔ ɛmɛt ɛsuk ɛ tak. Etɛɛ náá, mis mɛ bɔn ɛ Yisalaɛl nadi ɛ́ nɛ edim é ghɛŋ bɛ nadi elaa bɛmɛkana mɛ ɛbhɛŋ bɛ na mwa ɛ. Tin, bhɛɛ tak aazodus bɛ é mis mɛ sok bhwoob mɛkas ɛ Klisto, mot di nɛ ghwyil ɛdis bɛ ye ɛ́. \v 15 Dɔɔ nɛ dwoo pan mos'ak, é ghɛŋ bɛ aadi elaa-laa bɛmɛkana ɛ Moiiz ɛ, ye ɛ́ nɛ bhɛɛ wat di ebutal mɛtselal mɔɔ. \v 16 Ekwyala elɛɛ ɛ́ náá: «Moiiz nadis-dis bhɛɛ é bhwoob ɛ, é ghɛŋ nyɛ nadi eliig mis gwyák Ghɛŋ ɛ\x - \xo 3.16 \xo*\xt Ɛwy 34.34.\xt*\x*.» \v 17 Tin, Ghɛŋ ɛ́ Sisim. Deenek, edi Sisim ɛ Ghɛŋ di ɔ, mot tok si bhel etsi. \v 18 Tin, menabɛlka djas tokeka nɛ mɛbhwoob e mbutela, mena lyaalka ɛ mɛkas ɛ Ghɛŋ, mena eeswolaka étɛp ɛnɔŋel nɛ Ghɛŋ. Nenak, duma mena belaka ɛpebyet ɛbyet nɛ ɛbyet. Duma tak dus ɛ́ pɛ daa Ghɛŋ, nyɛ ɛ́ mot di Sisim ɔ. \c 4 \s Ekum tɔ bhe dyak \p \v 1 Zɛɛb tɔ enɛm esa bɛ, naadjɛ mena mɛsa mak. Tin, dum nɛ tɛp tak ɛ́ di náá, ye ɛ́ ààgoka náá, mena bula pɛ bhis. \v 2 Bis eelum koŋ nɛ embee etɛp di esael tɔ sɔ ɛ, etɛp di edjɛ syen ɛ. Bis ààsa mɛkɔŋ, bis ààswola mɛkpa mɛ Zɛɛb. Tin, ye bisɔ di elyaal popoopwon ɛ́ etsɛɛtsɛ, ɛkwosak ɛ les ɛ́ náá, elyem bot djas gu náá, ye bisɔ di elyo bot ɛ ye ɛ́ etsɛɛtsɛ é mis mɛ Zɛɛb. \v 3 Ye ɛ́ bɛ náá, Mbɛɛ Bhaadal bis di egoola ɛ, ye ɛ́ syela ɔ, deenek, ye ɛ́ aazodi ɛ́ syela étɛp bot ɛ di ewo ze ɔ. \v 4 Ye ɛ́ bɛ náá, ye ɛ́ nɛ bot ɛ di ààdum koŋ nɛ Zɛɛb di tɔ gwoo ɔɔ, ye ɛ́ etɛɛ náá, Satan mbee zɛɛb di si ɔ, nyɛ eezedipal mɛtselal mɔɔ. Nyɛ ɛpesa náá, bɛ nàbee mɛkas mɛ Mbɛɛ Bhaadal nɛghu duma ɛ Klisto. Nyɛy mot di mbaŋa-mbaŋa Zɛɛb ɔ. \v 5 Bis ààgoola wak Mbɛɛ Bhaadal mɛ mɛnyel mes, bis goola wak ɛ Ghɛŋ Yezu Klisto. Yɛ kabɛ bisɔ ɔ, bis ɛ́ bɛkwom ɛ mɛsa men kɔ ɛsu ɛ Yezu. \v 6 Eghɛŋ sok, Zɛɛb nalɛɛ ɛ́ náá: «Beta náá mɛkas djɛ gwyɛ tɔ ghooghom\x - \xo 4.6 \xo*\xt Mɛk 1.3.\xt*\x*!» Nyɛ nasa deenek ɛ etɛɛ náá, nyɛ di edjɛ mɛkas tɔ bhum elyem bena, étɛp mena neesiizaka duma Zɛɛb di ekas kɔ bhwoob ɛ Klisto ɛ. \p \v 7 Tin, menabɛlka bot ɛ di nɛ ekum e tak ɔ, mena bepka ye ɛ́ tɔ mɛbhe mɛ dyak. Mena saka deenek ɛ, étɛp ɛlyaal náá, boo mɛbwala mɛ tak dus ɛ́ pɛ daa Zɛɛb, ààkabɛ náá, ye dus ɛ́ pɛ daa les. \v 8 Tin, bis naasusaa mbee mɛsusa, bis nabɛ ɛ́ ààtsak pɛ yesɔ kyee; bis nadi edjɛ lyem mɛbɛ, bis nadi ɛ́ nɛ ɛbwaalel; \v 9 bis natiigaa, Zɛɛb nabɛ ɛ́ ààduugal bis; bis naadumaa si, bis nabɛ ɛ́ ààgwyɛ. \v 10 Tsɛɛtsɛ, mɛlu djas, bis nadi ebɛp-bɛp mezuk mɛ ɛsyee ɛ Yezu tɔ mɛnyel mes. Etɛɛ náá, tsik ɛ Yezu neenyen tɔ mɛnyel mes. \v 11 Ye nakoozodi náá bis ɛ́ nɛ tsik, bot ɛpewun ɛgó bis kɔ ɛsu ɛ Yezu, etɛɛ náá, tsik ɛ Yezu neenyen tɔ mɛnyel mes. Mɛnyel mɛ di náá, yɛ waaboogwyɛ ɛ́. \v 12 Ye ɛ́ deenek ɛ ɛsyee di esa mɛsa mɛ tɔ les, etɛɛ náá, tsik neesa mɛsa tɔ len. \p \v 13 Tin, ekwyala lɛɛ ɛ́ náá: «Mɛ eedum koŋ nɛ Zɛɛb, ye ɛ́ étɛp tak ɛ mɛ di elii\x - \xo 4.13 \xo*\xt Mɛd 116.10.\xt*\x*.» Dɔɔ nɛ bisɔ pe, bis eedum nɛ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb, étɛp tak bis di elii. \v 14 Nɛ tsɛɛtsɛ, bis nɛ gu náá, Zɛɛb mot nagomal Ghɛŋ Yezu tɔ ɛsyee ɔ, nyɛ waagomal bis nɛ biyɔ pe. Bhii tak, nyɛ aatɔ́ nɛ nena edi nyɛ di ɔ. \v 15 É di'enek, mezuk djas ee bis di eboma nɛ yɛ'aak, ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ len. Ye ɛ́ etɛɛ náá, bɛtɛ nɛ bot neebela enɛm nɛ embɛɛ e Zɛɛb. Deenek, bɛtɛ nɛ bot ɛ́ waabulal bhɔɔ nɛ Zɛɛb dhaa tyɛ, nɛ ɛduwal nyɛ. \s Duma di ezyɛ ɛ́, ye aadi ɛ́ kɔm-kɔm \p \v 16 Dum nɛ tɛp tak ɛ́ bis di ààbula pɛ bhis. Ye nakoozodi náá, mɛnyel mes ɛpetɔ́ nɛ ɛsila batsa-batsa. Tin, Zɛɛb ɛpedjɛ esisim bis mɛghaaz mɛlu djas. \v 17 Deenek, bɔn mezuk mɛ bis di emaad é ba mɔn ɛwala ɛlak'aak, aabodi ɛ́ si. Bis ɛ́ waabela boo duma kɔ ɛsu ɛ mezuk mɛ tak. Duma tak ɛ waadhaa esonok djas, yɛ aadi ɛ́ kɔm-kɔm sii nɛ kɔm. Eghɛŋ bis di etaala duma bot aabela ɛ, mezuk menek tok dhiiti vaŋ sonok. \v 18 Etɛɛ náá, bis ààdyeebawa esiiza ɛ́ kɔ esa di beeaa nɛ mis ɛ. Bisɔ kwyɛl ɛ́ esa ee bot di ààbee nɛ mis ɛ. Etɛɛ náá, esa di ebeeaa nɛ mis ɛ, yɛ ààdi kɔm-kɔm. Tin, esa di kɔm-kɔm ɛ́, ye ɛ́ esa ee bot di ààbeeaa nɛ mis ɛ. \c 5 \s Ndjaa Zɛɛb zekoobal mena yɛ pɛ tɔ gwoo ɛ \p \v 1 Nɛ tsɛɛtsɛ mena nɛ guka náá, mɛnyel mɛ mena di nɛ yɛ kɔ bɔs'ak aanàdi kɔm-kɔm. Ye ɛ́ dáa bɔn epɛt, yɛ ààbɔya nɛ ɛbik. Ye ɛ́ bik ɔɔ, Zɛɛb ɛ́ waadjɛ mena dhiiti mendjaa pɛ tɔ gwoo. Mendjaa mɛ na kɔm-kɔm tak, tok zumal mɛmbɔ mɛ bot. \v 2 Nenak, tɔ epet binek, mena ɛpesimka etɛɛ náá, ɛkwosak ɛ lena ɛ náá, mena neetɔ́ka kɛsyel mɛnyel tɔ mendjaa di pɛ tɔ gwoo ɛ. \v 3 Mena ɛ́ syel mɛnyel mena deenek ɔɔ, mena aanàkabaadika mɛnyel toto. \v 4 É di'enek, dáa ye di náá, mena dinaaka ɛ́ tɔ epɛt bak kɔ ɛko ɛ bɔs'ak ɛ, mena aazodi ɛ́ esim ɛkɛɛ mot ɛpezuk nɛ mɛdil mɛ kɔm. Ye ààkwyɛl ɛlyaal náá, mena ɛpekwyɛl ɛbɛkaka nɛ mɛnyel mɛ bot di nɛ yɛ'aak. Tin, ye kwyɛl ɛlɛɛ ɛ náá, mena ɛkwyɛl ɛsyel ɛ mɛnyel mes pɛ tɔ mendjaa di pɛ tɔ gwoo ɛ, etɛɛ náá, tsik neenɔɔ di ɛsyee. \v 5 Ye ɛ́ Zɛɛb, nyɛy nyɛ ɛmet ɛ́ zekoobal mena étɛp ɛdi tɔ tsik tak. Nyɛ naleedjɛ mena sok ɛkɛɛ Sisim na Dɛɛ, étɛp ɛlyaal náá, nyɛ waadjɛ mena dhiiti esonok sis. \p \v 6 Deenek, menaka mɛlu djas ɛ́ nɛ mɛghaaz. Mena nɛ guka náá, é ghɛŋ mena dika nɛ nyel'ak ɛ, menaka ɛ́ ɛtsetaɛpe nɛ Ghɛŋ. \v 7 Tin, mena kɛka ɛ́ tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb, ààkabɛ-bɛak kɔ esa ee mena di ebee ɛ. \v 8 Menaka ɛ́ nɛ mɛghaaz. Tin, ɛkwosak ɛ lena ɛ́ náá, mena betka mɛnyel mɛ bɔs'ak étɛp ɛkɛdi sama nɛ Ghɛŋ. \v 9 Tin, ɛkwosak ɛ lena yii mɛkɛn ɛ́ náá, nyɛ myaala nɛ nena. Ye ɛ́ tyee wat nɛ dáa mena dika nɛ tsik, nɛghu ye ɛ́ bɛ náá, mena eezegwyɛ ɔɔ. \v 10 Etɛɛ náá, menabɛlka djas ɛ́ waadika sok bhwoob ɛ Klisto, étɛp nyɛ neepɛ́ɛ mena. Tin, mot nɛ mot aabela yɛ efute dum nɛ mbɛɛ mɛsa nɛghu mbee mɛsa mɛ nyɛ nasa kɔ ɛko ɛ bɔs ɛ. \s Kɔ ɛsu ɛ Klisto, Zɛɛb eebulal ɛgwakel nɛ bot \p \v 11 Mena nɛ guka sa ɛlooba nɛ Ghɛŋ di ekwyɛl ɛlɛɛ ɛ, dum nɛ tɛp tak ɛ mena di esaa náá, bot ɛ bɔs dum koŋ nɛ nɛ. Deenek, Zɛɛb nɛ gu mena ɛnyɔɛpe, mɛ nɛ gu náá, biyɔ pe, bi nɛ baagu bis ɛnyɔɛpe tɔ ebhum elyem bin. \v 12 Bi ɛ nɛ egeka náá, bis ɛpekwyɛl baalyaal bin sa bis di ɛ, lyaala sis e? Ɛzɛ djɛ bis ghwyil ɛsa mɛsa mak? Ààbɛ, bis ààpakwyɛl ɛlyaal bin sa bis di ɛ. Tin, bis baŋa bin ɛ́, sa bi di egoka nɛ ɛdi nɛ edjɔɔ é mis «pya» kɔ ɛsu ɛ les ɛ. Etɛɛ náá, é ghɛŋ bot aalii ɛbiyoɛpe nɛ nes ɛ, bi neegu dáa bi aayala bɛ ɛ. Bɔɔ ghɛɛ mɛnyel ɛ nɛ etɛp epuud, bɛ ààbee ebhum elyem bɔɔ. \v 13 Ye ɛ́ bɛ náá, bis ɛpelyet ɔɔ, ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ Zɛɛb. Ye ɛ́ bɛ náá, bis ɛ́ nɛ tɛtɛ esiiza ɔɔ, ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ len. \v 14 É di'enek, kwyɛl ɛ Klisto ɛ́ tɔ elyem bena. Kwyɛl'enek ɛpesa mena emyaalka náá, mot ngɔt naagwyɛ étɛp bot djas ɔ. Deenek, menabɛlka djas pe eezegwyɛ sama nɛ nɛ. \v 15 Ye ɛ́ bɛ náá, nyɛ nagwyɛ ɛ́ étɛp bot djas ɔɔ. Bot ɛ di nɛ tsik ɔ, tokapɛ nɛ tsik étɛp'ɔɔ ɛmet. Tin, bɛ nɛ tsik ɛ, kɔ ɛsu ɛ mot nagwyɛ da gom étɛp'ɔɔ ɛ. \p \v 16 Étɛp tak ɛ dinaa, bis aanàbaabee mot nɛ mis mɛ epuud. Ye nakoozodi náá, é ghɛŋ sok, bis naabee Klisto deenek ɔɔ. Nenak, bis ààkabee nyɛ deenek. \v 17 Mot ɛ di tɔ ɛgwakel nɛ Klisto ɔɔ, mot yenɔk moo ɛ́ mot na bes. Mɛfulu mɛ na mwa eesi tɔ lɛ, nyɛ moo ɛ́ tɔ mɛfulu mɛ na bes. \v 18 Etɛp binek djas dus ɛ́ pɛ daa Zɛɛb. Ye ɛ́ nyɛy mot nadhis Klisto étɛp ɛbulal ɛgwakel pak mena nɛ nɛ ɔ. Bhii tak, nyɛ naadjɛ mena mɛsa mɛ ɛkɛgoola bhaadal ɛbulal ɛgwakel nɛ nɛ. \v 19 Zɛɛb nadhis Klisto ɛ́ étɛp ɛbulal ɛgwakel pak bɛ nɛ bot ɛ bɔs. Nyɛ nasa deenek ɛ, étɛp nyɛ needi ààbaadi esiiza mesyem mɛ bot. Nyɛ eekwyeed mena étɛp ɛkɛgoola bhaadal ɛbulal ɛgwakel nɛ nɛ. \p \v 20 Bis moo ɛ́ engoola-ngoola ɛ Klisto. Zɛɛb nyɛy nyɛ ɛmet ɛ di edjóo bin tɔ mɛkpa mɛ bis di egoola bin ɛ. Bis ɛpedjaala nɛ nen nɛ din ɛ Klisto náá: «Myaalka ɛbulal ɛgwakel nɛ Zɛɛb.» \v 21 Klisto nabɛ ɛ́ ààbɛ nɛ mesyem. Tin, Zɛɛb naanɔɔ mesyem mena djɛ nyɛ. Zɛɛb nasa deenek ɛ, etɛɛ náá, mena needika bot ɛ epiki é mis mɛ. \c 6 \p \v 1 Deenek, dáa bis di esa mɛsa sama nɛ Zɛɛb ɛ, bis ɛpedjaala nɛ nen: «Nàsaka náá, enɛm nɛ embɛɛ e Zɛɛb djɛ bin ɛ, ye gwyɛ tɔ toto.» \v 2 É di'enek, Zɛɛb ke ɛ́ náá: \q1 «Eghɛŋ ɛwala tak aakum ɛ, \q2 mɛ naagwak mendjaala mɔ, \q1 é dwoo tsik, mɛ naazyɛ zɛtsik wɔ\x - \xo 6.2 \xo*\xt Eza 49.8.\xt*\x*.» \m Nenak, myaalka náá, ɛwala tak eezekum, ye ɛ́ dwoo di náá, Zɛɛb aatsik bot ɛ. \s Dáa mot di egoka nɛ ɛdi sosoob nɛ Zɛɛb ɛ \p \v 3 Bis ààkwyɛl náá, mot lii ɛbiyoɛpe dum nɛ mɛsa mes. Ye ɛ́ étɛp tak ɛ di náá, bis ààpakwyɛl ɛdi ɛbɛk ɛ mot, ye nakoozodi dáa. \v 4 Bela náá, bis ɛpesa etɛp djas di egoka, étɛp bi neemyaal náá, bis ɛ́ bɛtɛtɛ bot mɛsa ɛ Zɛɛb. Ye ɛ́ étɛp tak ɛ, bis di emaad mezuk, nɛ mɛtiiga zɛnɔɔ epwom. \v 5 Bɛ naabi bis, wa bis é membok, bɛ naaful mɛdhuu mɛ bot lo. Bis naasa mɛsa mɛ na lyel-lyel. Bis naapaal tɔ pum. Bis naamaad za. \v 6 Bis ɛpelyaal náá, bis ɛ́ bot ɛ mɛsa ɛ Zɛɛb: tɔ epiki, tɔ ɛgu, tɔ ɛdil ɛ lyem, tɔ enɛm esa, tɔ ghwyil Sisim na Dɛɛ, nɛ tɔ tɛtɛ kwyɛl di ààbɛ nɛ mɛdjhaaz pɛ ɛko, bhimis pɛ sis ɛ, \v 7 tɔ ɛgoola mɛkpa mɛ etsɛɛtsɛ, tɔ mɛbwala mɛ Zɛɛb. Tɔ mbɔ é ghɛŋ'es bis nadi ɛ́ nɛ pɛl, tɔ mbɔ e myɛl kadi ɛ́ sa bis di peebal nyel nɛ ye ɛ́. Ye ɛ́ deenek ɛ, bis di di ekɛ tɔ epiki. \v 8 Bɛdhiiti bot ɛpedjɛ bis duu; bak bot kabee bis é mis ɛ́ toto. Bɛdhiiti bot ɛpeduwal bis; bak bɛdhiiti ɛpelee bis. Bɛ ke ɛ́ náá, bis ɛ́ bot ɛ etsal, ghuna bis lɛɛ ɛ́ etɛp etsɛɛtsɛ. \v 9 Bɛdhiti bot bee bis ɛ́ náá, bis ààval sonok; bela náá, bɛdhiiti bot nɛ gu bis. Eghɛŋ bɛ di ebee bis ɛ, bɛ bee bis ɛ dáa bot di náá, bis eezedjɛaa feŋ ɛsyee; deenek, bis ɛ́ nɛ tsik. Bɛ ɛpewa bis tɔ tsik mezuk; deenek, bis ààgwyɛ. \v 10 Bɛ ɛpesa náá, elyem bis kpaa; bis ɛ́ tɔ mɛmyaala. Bis ɛ́ bɛdjel ɛ bot; bela náá, bis ɛpedjɛ mɛvu nɛ bɛtɛ nɛ bot. Ye di ɛkɛɛ bis ɛ toto, ghuna nɛ tsɛɛtsɛ, bis ɛ́ nɛ esonok djas. \p \v 11 Biyɔ, bɔɔ bɛsɔ bis bot ɛ Koolɛt, bis lii nɛ nen wak ɛ́ nɛ etsɛɛtsɛ, nɛ lyem wat. \v 12 Bis ààpabyen ɛkwyɛl bin, ye ɛ́ biyɔ ɛ́ di lyel elyem. \v 13 Tin, mɛ lii nɛ nen wak ɛ́, dáa mɛ di elii nɛ bɔn bam ɛ: lɛɛka bis sa di tɔ elyem bin ɛ, kwyɛlka bis nɛ lyem wat, dáa bis di ekwyɛl bin ɛ. \s1 Ɛbaka ɛkɛ nɛ bɛmbee ɛ bot \p \v 14 Sa bi ààkɛ lɔɔg nɛ bot ɛ di ààdum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ. Tin, sa di tɔ epiki ɛ, ye ɛ́ nɛ ghwyil ɛkɛ sama nɛ sa di ààdi tɔ epiki ɛ? Ghooghom nɛ mɛkas ɛ́ nɛ ghwyil ɛkɛ lɔɔg e? \v 15 Klisto ɛ́ nɛ ghwyil gwakel bɛ nɛ Satan e? Mot di edum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, nyɛ ɛ́ nɛ ghwyil di nɛ esiiza wat bɛ nɛ mot di ààdum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ? \v 16 Yak mbi ɛgwakel aadi pak ndjaa Zɛɛb nɛ mendjaa bɛnaghisɛ, bot ɛ di ààdum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ? Tin, menaka ɛ́ ndjaa Zɛɛb di nɛ tsik ɛ! Gwaka sa Zɛɛb nyɛy nyɛ ɛmet nalɛɛ ɛ: \q1 «Mɛ aadidi ɛ́ bis nɛ bɛ nɔɔ, \q2 mɛ aagyee ɛ́ bis nɛ bɛ nɔɔ, \q1 mɛ aadi ɛ́ Zɛɛb ɔɔ, \q2 bɔɔ kadi ɛ́ bot bam.» \m \v 17 Étɛp tak ɛ, Ghɛŋ di eke nɛ bot bɛ náá: \q1 «Duska tɔ ɛdhuu ɛ bot ɛ di ààdum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, \q2 bɛkaka nɛ nɔɔ. \q2 Sa bi ààmɛt sa di nɛ edhuud ɛ. \q1 Tin ɛ, mɛ aamyaal bin. \q1 \v 18 Mɛ aadi ɛ́ Sɛɛg'en, \q1 da bi ɛ́ di esɛŋɛlɛ bɔn bam. \q1 Ghɛŋ mɛbwala ɛ́ di elii\f + \fr 6.18 \fr*\ft v. 16: \+xt Msa 26.12; Ɛze 37.27\+xt*v. 17: \+xt Eza 52.11; Ɛze 20.34\+xt*v. 18: \+xt Sm2 7.14; Eza 43.6\+xt*\ft*\f*.» \c 7 \p \v 1 Bɔn nyɛɛg bam, Zɛɛb nakɛk esa binek djas ɛ́ étɛp'enaka. Étɛp tak, dhjoodiska edhuud é mɛnyel mena nɛghu tɔ elyem bena. Djhoosaka mɛghaaz mɛ ɛdi ɛ́ dɛɛ, é kaab ɛ Zɛɛb. \s Mɛmyaala ɛ Pɔl \p \v 2 Saka náá, bis bela di tɔ elyem bin. Bis ààpasa ɛbiyo nɛ mot, bis ààpazuk mot, bis ààpakɔɔ mot étɛp ɛnɔɔ sa yɛ. \v 3 Mɛ ààlii deenek étɛp ɛkwyesal bin ndjɛ sɔs. Tin, ye ɛ́ dáa mɛ ke sok ɛ́, bi ɛ́ tɔ elyem bis, ye nakoozodi ɛsyee nɛghu tsik, mena aazodika ɛ́ sama. \v 4 Mɛ ɛ́ nɛ boo ɛbwaalel nɛ nen. Mɛ nɛ dyeebamyaala nɛ nen. Mɛ ɛ́ nɛ bɛtɛ nɛ mɛghaaz, mɛmyaala ɛ́ tɔ lam «tɔɔ» ye nakoozodi náá, mena naazuka ɛbuɛpe. \p \v 5 É ɛkum ɛ les pɛ kyee dik Masedwan, bis nabɛ ɛ́ ààkoowala batsa, bis naazɛboma nɛ membi mɛ mezuk djas. Ye nakadi ɛ́ nɛ mɛwɔ pak bis nɛ bɛdhiiti bot, nɛ bwoo tɔ elyem bis. \v 6 Tin, Zɛɛb mot di edjɛ mɛghaaz nɛ bot ɛ di ààbɛ nɛ mɛghaaz ɔ, nyɛ naazɛdjɛ bis mɛghaaz, é sok Tit nakum ɛ. \v 7 Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, ɛzyɛ ɛ́ Tit naadjɛ bis mɛghaaz, ye ɛ́ dɔɔ nɛ ɛbaŋa nyɛ baŋa bis dáa bi djɛ nyɛ mɛghaaz penek ɛ. Nyɛ eelɛɛ bis dáa bi di nɛ gwyes ɛbee mɛ ɛ. Nyɛ naabaalɛɛ bis dáa bi di edjɛ elyem bin mɛbɛ, dum nɛ mbee esesɛɛ bi nadi esesa sok ɛ. Nyɛ eebaalɛɛ bis zii bi di nɛ yɛ é ghɛŋ bi di ekɛm mɛ ɛ. Étɛp tak ɛ́ mɛ di nɛ mɛmyaala ɛbuɛpe. \v 8 Tin, yɛ bɛ náá, mɛkana mɛ mɛ nakyeed bin yɛ sok ɛ naakpaa bin elyem ɔɔ. Nenak yak, mɛ ààkadjɛ nyel'am mɛbɛ. Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, ye mɛkɛn mɛ naadjɛ lyem'am mɛbɛ ɛ é ghɛŋ mɛ nagu náá, mɛkana mɛ tak naakpaa bin elyem. \v 9 Nenak, lyem'am ɛ́ tɔ mɛmyaala, ààbɛ etɛɛ náá, elyem bin naakpaa. Tin, mɛ myaala ɛ́ etɛɛ náá, ɛkpaa lyem nakpaa bin ɛ naaswoola bin mɛfulu. Deenek, ɛkpaa lyem tak nabɛ ɛ́ ɛkwosak ɛ Zɛɛb, étɛp bi needi ààtuŋ tɔ lyem kɔ ɛsu ɛ les. Nyɛ nasa deenek ɛ, étɛp bis needi ààbet bin bi di tɔ ɛbiyo. \v 10 Etɛɛ náá, ɛkpaa lyem di tɔ ɛkwosak ɛ Zɛɛb ɛ nɛ sa náá, mot swoola mɛfulu étɛp ɛbela tsik. Deenek ɛ mena waabela tsik ààdjɛ lyem mɛbɛ. Tin, ɛkpaa lyem di edus tɔ ɛsiiza etɛp e bɔs ɛ, ye djɛ ɛ́ ɛsyee. \v 11 Nenak yak, beeka sa ɛkpaa lyem bin di edus tɔ ɛkwosak ɛ Zɛɛb kadjɛ ɛ: «haa» ɛkwosak swola nɛ nen, «haa» boo zii tɔ etaŋal bin, «haa» bhyen mesyem tɔ len, «haa» bwoo tɔ len, «haa» boo gwyes ɛboma nɛ nam, «haa» mbi yenek zii nɛ bas ɛwa ɛbiyo é feŋ. Bi eelyaal popoopwon náá, bi nabɛ ɛ́ ààbɛ tɔ tɛp'enek. \p \v 12 Ye ɛ́ bɛ náá, mɛ naakwyal bin mɛkana ɔɔ, ye nabɛ ààbɛ kɔ ɛsu ɛ mot nasa ɛbiyo ɔ, ààkobɛ-bɛak kɔ ɛsu ɛ mot bɛ nasa nyɛ ɛbiyo ɔ. Tin, ye nabɛ ɛ́, étɛp bi neebee popoopwon é mis mɛ Zɛɛb zii bi di nɛ yɛ kɔ ɛsu ɛ les ɛ. \v 13 Étɛp tak ɛ mɛfulu men djɛ bis mɛghaaz. \p Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, bis naadyeebamyaala dum nɛ sa bi nasa ɛ. Tin, bis nabaabela boo mɛmyaala kɛdhaa, é sok bis nabee Tit tɔ mɛmyaala. Ye ɛ́ bɛ náá, nyɛ nabɛ ɛ́ tɔ mɛmyaala ɔɔ, ye ɛ́ etɛɛ náá, bi nadjɛ nyɛ mɛghaaz. \v 14 Tin, mɛ eedyeebaduwal bin é mis mɛ Tit. Bi nabɛ ɛ́ ààdjɛ mɛ syen. É di'enek, bis dyeebalɛɛ bin ɛ etɛp etsɛɛtsɛ. Ye ɛ́ tyee wat nɛ ɛduwal ɛ, mɛ nadi eduwal bin é mis mɛ Tit ɛ, nadi enyen popoopwon. \v 15 Deenek, nyɛ ɛpebaakwyɛl bin dhaa tyɛ, é ghɛŋ nyɛ di etaala nɛ ɛlooba ɛ len, nɛ dáa bi nabe nyɛ nɛ duu djas ɛ. \v 16 Mɛ ɛ́ nɛ mɛmyaala nɛ dáa mɛ di ewa ɛbwaalel ɛ lam nɛ nen tɔ etɛp djas ɛ. \c 8 \s Epata nakyeeda pɛ zɛɛga mendjaala mɛ ghaada Yeluzalɛm étɛp ɛkwyee bɛ ɛ \p \v 1 Bɔn nyɛɛg, ɛkwosak ɛ les ɛ́ náá, bi gu dáa Zɛɛb nasɛɛ bot ɛ zɛɛga mendjaala mɛ kyee dik Masedwan mɛtel ɛ. \v 2 Bɛ naaboma nɛ bɛtɛ nɛ mɛbhowal nasa náá, bɛ di tɔ bɛtɛ nɛ mezuk. Tin, bɛ nazodi ɛ́ tɔ mɛmyaala dhaa tyɛ. Ààbee edjel bɛ nadi nɛ yɛ dhaa tye ɛ́, boo mɛmyaala mɛ bɛ nadi nɛ ye ɛ́, naasa náá, bɛ djɛ bɛtɛ nɛ esonok. \v 3 Nɛ tsɛɛtsɛ, mɛ ɛ́ tyaasɛs, bɛ naadyeebadjɛ esa kɛdhaa-dhaŋa ekum bɔɔ, ààbɛ náá, mot naawaab. \v 4 Bɛ naadyeebadjaala nɛ nes étɛp bis neemyaal náá, bɛ sɛɛg yɔbɔ ɛtom étɛp ɛkyeed pɛ daa bot ɛ zɛɛga mendjaala di pɛ ghaada Yelusalɛm ɛ. \v 5 Bɛ naadyeebasa dhaa yii bis nadi ebwaal ɛ. Bɛ naadjɛ ebhum elyem bɔɔ djas, tɔ kwyɛl nɛ Ghɛŋ. Bhii tak, bɛ naabaazɛdjɛ yɛ nɛ nes, dáa Zɛɛb nakwyɛl ɛ. \v 6 Dáa di náá, Tit ɛ́ nakan mɛsa mɛ ɛsɛɛg esa binek pɛ daa len ɛ, bis eedjaala nɛ nɛ náá, nyɛ sik kɛsilal mbɛɛ mɛsa mɛ nyɛ nakan ɛ. \v 7 Bi ɛ́ bɛkum ɛ bot tɔ etɛp djas: tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb, tɔ ɛgu ɛlii etɛp e Zɛɛb, tɔ zii di ààbɛ nɛ ɛsik ɛ, dɔɔ nɛ tɔ kwyɛl bi nakwyɛl bis ɛ. É di'enek, bi kwyɛl ɛ́ náá, bi lyaal ekum bin tɔ mbɛɛ mɛsa menek. \p \v 8 Sa mɛ di elii nɛ nen ɛ, mɛ ààbe mot bhel. Ye ɛ́ bɛ náá, mɛ nalii dum nɛ zii bɔn bɛsɔ bin nadi nɛ ye ɛ́. Ye ɛ́ etɛɛ náá, bi lyaal etsɛɛtsɛ di tɔ mɛkwyɛla men ɛ. \v 9 Etɛɛ náá, bi nɛ gu enɛm nɛ embɛɛ Ghɛŋ'enaka Yezu Klisto. Nyɛy mot nadi mot ekum ɔ, nyɛ eesa náá, nyɛ di tɔ edjel kɔ ɛsu ɛ len, étɛp bi needi bɛkum ɛ bot kɔ ɛsu ɛ edjel bɛ. \p \v 10 É mbu nadhaŋ'enek, biyɔ ɛ nadi bot ɛ mɛkɛn nake náá, bi ɛ́ waakwyee bot ɛ zɛɛga mendjaala ghaada Yeluzalɛm. Bi nazobaadi ɛ́ bot ɛ mɛkɛn é ɛkwyee bɛ. Deenek, mɛ ɛpelóo yam ɛkpa tɔ tɛp'enek. Ye ɛ́ di ɛnyɔɛpe étɛp'en, \v 11 nenak yak, silaleka ɛsa mɛsa mɛ tak. Waka zii tɔ ɛsilal ɛ mɛsa mɛ bi nakan ɛsa sok ɛ. Mot nɛ mot djɛ dáa nyɛ aabela ɛ. \v 12 Ye ɛ́ bɛ náá, mot ɛpekwyɛl ɛgwyena sonok nɛ mbɛɛ lyem ɔɔ, Zɛɛb ɛ́ waamyaal ɛkɛɛ ɛ lɛ. Etɛɛ náá, nyɛ djɛ ɛ́ djala nɛ bim nyɛ di ebela ɛ, ààbɛ dum nɛ sa nyɛ di ààbela ɛ. \p \v 13 Ye tok náá, bɛ saŋ ɛ́ ɛwa bin tɔ edjel, étɛp ɛkwyee bot ɛ sis. Tin, ye ɛ́ etɛɛ náá, bot djas needi djala. \v 14 Nenak yak, bi ɛ́ nɛ bɛtɛ nɛ ekum. Tin, bi ɛ́ nɛ ghwyil ɛkwyee bot ɛ di tɔ edjel ɔ. Deenek, dwoo biyɔ aakadi nɛ gwyes sonok ɛ, da bɔɔ ɛ́ di nɛ ekum ɔ, bɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛkazyɛ zɛkwyee bin. Ye ɛ́ deenek ɛ bi nɛ bɛ nɔɔ aakadi djala. \v 15 Ye ɛ́ dáa ekwyala di elɛɛ ɛ: \q1 «Mot natek ɛbuɛpe ɔ, nyɛ nabɛ ɛ́ ààdi nɛ yɛ dhaa nyel. \q1 Mot natek batsa ɔ, nyɛ nabɛ ɛ́ ààdi tɔ pwom tak\x - \xo 8.15 \xo*\xt Ɛwy 16.18.\xt*\x*.» \s Tit nɛ bɛdhiiti ekeletyɛ naazɛtɔ́ pɛ ghaada Koolɛt \p \v 16 Duu nɛ Zɛɛb, mot nadjɛ Tit bɛtɛ nɛ zii kɔ ɛsu ɛ len, dáa bis di nɛ yɛ nɛ nen ɛ. \v 17 Tit eemyaal sa bis nawaab nɛ nɛ ɛ, nɛ zii djas. Tin, nyɛy nyɛ ɛmet nɛ lyem'ɛ, nyɛ naamyal ɛsik pɛ daa len sika sis. \v 18 Bis eedhis Tit bɛ nɛ dhiiti mɔn nyɛɛg'ena. Mɔn nyɛɛg'ena yenɔk, bot ɛbuɛpe tɔ ezɛɛga mendjaala djas di etaŋal, dum nɛ dáa nyɛ di egu ɛgoola mɛkpa mɛ Zɛɛb ɛnyɔɛpe ɛ. \v 19 Dhiiti mɛsɔ mɛ bis dhis nyɛ ɛ́, ye ɛ́ náá, bot ɛ zɛɛga ndjaa mendjaala djas nazesɛ́ɛa nyɛ, dáa mot di egyee nɛ nes tɔ mɛdjoŋ mɛ bis tɔ́ kɛkyeed epata na sɛɛgaa ɛ pɛ Yelusalɛm. Ye ɛ́ bɛ náá, bis nadi esa mɛsa menek ɛ, ye ɛ́ étɛp Ghɛŋ nyɛy nyɛ ɛmet. Etɛɛ náá, bis ɛpekwyɛl ɛlyaal zii yes étɛp ɛkwyee bɛ. \p \v 20 Epata bɛ nadjɛ bis ɛ nadi ɛ́ ɛbuɛpe. Tin, bis ɛpebe ye ɛnyɔɛpe é kaab náá, bot ɛzɛkɛlii nɛ nes ɛbiyoɛpe náá, bis ààpabe ye ɛnyɔɛpe. \v 21 Bis ɛpekwyɛl ɛsa enɛm esa. Bis kwyɛl ɛsa enɛm esa tak ɛ é mis mɛ Ghɛŋ, dɔɔ nɛ é mis mɛ bot djas. \p \v 22 Bis ɛpedhis dhiiti mɔn nyɛɛg'es étɛp nyɛ neegyee sama nɛ nɔɔ. Bis naadyeebadjɛ nyɛ mɛsa, nyɛ nadi esesa mɛsa mɛ tak djas ɛ nɛ zii. Nenak, nyɛ ɛ́ nɛ zii ɛbuɛpe kɔ ɛsu ɛ ɛbwaalel ɛ nyɛ di nɛ yɛ nɛ nen ɛ. \v 23 Yɛ kabɛ Tit ɔ, nyɛ ɛ́ mot bis nɛ nɛ di egyee ɔ. Nyɛ ɛ́ mot bis nɛ nɛ di esa mɛsa mɛ ɛgoola Mbɛɛ Bhaadal étɛp'en ɔ. Yɛ kabɛ bɔn nyɛɛg bis, bot ɛ di gyee sama nɛ nɛ ɔ, bɛ ɛ́ bot ɛ ezɛɛga ndjaa mendjaala lwom ɔ. Ye ɛ́ bɛ náá, bɛ ɛpesa mɛsa menek ɔɔ, bɛ sa ɛ étɛp duma ɛ Klisto. \v 24 Deenek, lyaalka bɛ náá, bi nɛ kwyɛl bɛ nɛ tsɛɛtsɛ. É di'enek, bot ɛ zɛɛga mendjaala aagu náá, bis nabɛ ɛ́ nɛ gham ɛghɛɛ mɛnyel kɔ ɛsu ɛ len, é mis mɔɔ. \c 9 \s Zɛɛb nɛ kwyɛl mot di edjɛ nɛ lyem mɛmyaala ɔ \p \v 1 Ye ɛ́ ɛnyɔɛpe náá, mɛ baakwyal bin mɛkana kɔ ɛsu mɛtom mɛ nakyeedaa, étɛp bot ɛ Zɛɛb di pɛ ghaada Yelusalɛm e? \v 2 Etɛɛ náá, mɛ nɛ gu mbɛɛ ɛkwosak ɛ len. Ye ɛ́ étɛp tak ɛ, mɛ naadyeebaghɛɛ nyel kɔ ɛsu ɛ len é mis mɛ bot ɛ kyee dik Masedwan. Mɛ naalɛɛ bɛ náá: «Bɔn nyɛɛg bina pɛ kyee dik Akayi naaloozekobal mɛtom mɔɔ é mbu nadhaŋ'enek, étɛp ɛkwyee bɔn nyɛɛg di pɛ ghaada Yelusalɛm ɛ.» Tin, zii yen naadjɛ mɛghaaz nɛ bɛtɛ nɛ bot pak'ɔɔ. \v 3 Bela náá, mɛ dhis bɔn nyɛɛg bina tak ɛ, etɛɛ náá, ɛghɛɛ mɛnyel mɛ bis naghɛɛ kɔ ɛsu ɛ len nadi yii gwyes. Ɛkwosak ɛ lam ɛ́ náá, esa bi kwom ɛ, ye di moo koobela é ɛzyɛ ɛ lena dáa mɛ nake ɛ. \v 4 Bis nɛ bot ɛ kyee dik Masedwan ɛzyɛ sama wat pɛ daa len ɔɔ, bis ɛdi ààkabela náá, bi eezekoobal esa djas ɔɔ. É di'enek, ye aadi ɛ́ boo syen nɛ nes etɛɛ náá, bis naadyeebawa ɛbwaalel nɛ nen. Mɛ bee ɛ́ ɛkɛɛ, biyɔ bɛmet aazobaadi ɛ́ nɛ syen é mis mɔɔ. \v 5 Étɛp tak ɛ mɛ gek náá, mɛ lel ɛdhis bɔn nyɛɛg bina étɛp bɛ needjɛ bin mɛghaaz tɔ ɛkwom ɛ esa ee bi nakɛk bɛdjel ɛ bot yɛ ɔ. Deenek, é ghɛŋ mɛ aazyɛ ɛ́, mɛ aabela ɛ́ esonok djas moo sɛɛga. É di'enek, ye aalyaal ɛ́ náá, bi djɛ yɛ ɛ nɛ lyem wat, ààbɛ nɛ bhel. \p \v 6 Guka náá, tɔ pyeeb mot ɛbɛ bhek batsa ɔɔ, nyɛ aazogó edee ɛ́ batsa. Tin, mot ɛbɛ bhek ɛbuɛpe tɔ pyeeb ɔɔ, nyɛ aagó edee ɛ́ ɛbuɛpe. \v 7 Ye nyɔ ɛ́ náá, mot nɛ mot djɛ dáa nyɛ gek tɔ lyem'ɛ ɛ, ààbɛ nɛ bhel, ààbɛ nɛ ɛbuk. Etɛɛ náá, Zɛɛb kwyɛl ɛ́ mot di ekaa tɔ mɛmyaala ɔ. \v 8 Tin, Zɛɛb ɛ́ nɛ ghwyil ɛdjɛ bin membi mɛ mɛvu djas. Etɛɛ náá mɛlu djas bi needi ààdi tɔ pwom sa wat. Bi needi nɛ bɛtɛ esa djas bi di egoka nɛ aasa membi mɛ enɛm esa djas nɛ ye ɛ́. \v 9 Ye ɛ́ dáa ekwyala di elɛɛ: \q1 «Nyɛ nɛ gwyena nɛ bɛdjel ɛ bot, \q1 enɛm esa bɛ ɛ́ kɔm-kɔm sii nɛ kɔm\x - \xo 9.9 \xo*\xt Mɛd 112.9.\xt*\x*.» \m \v 10 Zɛɛb ɛ́ di djɛ bhek nɛ mbɛel pyeeb, nyɛ ɛ́ baadi edjɛ nyɛ edee nyɛ di edɛ ɛ. Nyɛ waadjɛ bin membi mɛ mɛbhek djas ee bi di nɛ gwyee tak ɛ. Nyɛ waasa náá, ye wyee ɛnyɔɛpe etɛɛ náá, bi neegó bɛtɛ nɛ edee tɔ epyeeb'ɔ, dɔɔ nɛ enɛm esa bi sa ɛ. \v 11 Zɛɛb ɛ́ waasa náá, bi gheedidi nɛ kɔkɔ mbi ekum djas, etɛɛ náá, bi neegheesesa enɛm esa. Deenek, bɛtɛ nɛ bot ɛ́ waaghapɛɛ Zɛɛb, étɛp esa ee bi di edhis nɛ nes náá, bis djɛ bɛ ɛ. \p \v 12 Etɛɛ náá, enɛm esa ee bi di esa tɔ mɛsa mɛ ɛsɛɛg nɛ ɛkaa mɛtom, ye tok étɛp ɛkwyee bot ɛ Zɛɛb nɛ bot ɛ Zɛɛb toto. Ye ɛ́ waasa náá, bɛtɛ nɛ bot gheebubulal bhɔɔ nɛ Zɛɛb. \v 13 Bɛ waabee náá, enɛm esa bin nɛ bɔk. Tin, bɛ waabulal bhɔɔ nɛ Zɛɛb etɛɛ náá, bi naadjɛaa mɛsa mɛ ɛgoola Mbɛɛ Bhaadal ɛ Klisto, bi ɛpelooba nɛ nɛ. Bɛ waabaadjɛ duu nɛ Zɛɛb, etɛɛ náá, bi ɛpesa mɛsa mɛ tak nɛ mbɛɛ lyem nɛ nes, dɔɔ nɛ bɛdhiiti bot. \v 14 Bɛ waadjaala Zɛɛb étɛp'en, nɛ ɛlyaal bin kwyɛl'ɔɔ kɔ ɛsu ɛ bɛtɛ nɛ enɛm nɛ esa ee Zɛɛb sa bin ɛ. \v 15 Duu nɛ Zɛɛb étɛp bɛtɛ nɛ enɛm esa bɛ di náá, dhiiti mot kɔ bɔs tok nɛ ghwyil ɛlaa-laŋak. \c 10 \s Taŋal ɛ Pɔl dum nɛ mɛsa mɛ mot-lwoma ee nyɛ di esa ɛ \p \v 1 Mam Pɔl, mɛ lii nɛ nen ɛ nɛ din ɛ Klisto, nyɛy mot di mot mɛtela nɛ mbɛɛ lyem ɔ. Bi nɛ lii nɛ din ɛ lam náá: «Eghɛŋ mena dyeebadika é di wat nɛ nɛ ɛ, nyɛ nɛ tela lyem. Yɛ kabɛ é ghɛŋ mena nɛ bɛ nɔɔ di ààdika é di wat ɛ, nyɛ nɛ goo lyem.» \v 2 Mɛ ɛpedjaala nɛ nen, sa bi ààsa náá, mɛ goo lyem é ghɛŋ mɛ aadi pak'en ɛ. Tin, bɛdhiiti bot kɔɔ bot ɛ́ náá, bis sa étɛp ɛ dáa bot ɛ bɔs'ak. Deenek, nɛ mbi binɔk bot, mɛ aalii nɛ nɔɔ ɛbiyoɛpe. \v 3 Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, menaka ɛ́ bot nɛ nyel epuud. Tin, tuub mena di eduuk'aak, ye tok tuub epuud. \v 4 Tin, bɛghɛl mɛ mena di eduuka nɛ ye ɛ́, ye tok bɛghɛl bot ɛ bɔs. Ye ɛ́ elyel-lyel bɛghɛl e Zɛɛb. Ye ɛ́ nɛ ghwyil ɛtwaal elyel-lyel mendjaa ee bot ɛ mɛbhuka ɛ Zɛɛb di kɛsɔwa tɔ tak ɔ. Ye ɛ́ tyee wat, dáa mena di esaabeka esiiza ee di ààbɛ tɔ etsɛɛtsɛ ɛ. \v 5 Mena ɛpekwyesal djɛ sɔs egeka bot ɛ ɛghɛa nyel djas di elii, étɛp ɛlu náá, bɛdhiiti bot needi ààgu Zɛɛb. Mena kwyɛlka ɛ, ɛpana egeka e bot ɛ di ààgu Zɛɛb ɔ, étɛp bɛ neelooba nɛ Klisto. \v 6 Eghɛŋ bi aadi bi moo elooba nɛ Klisto dáa di egoka nɛ sael ɛ. Tin, mena aadika nɛ ghwyil ɛdul bot djas di ààlooba nɛ Klisto ɛ mɛlɔ. \p \v 7 Bɛɛka mis ɛnyɔɛpe. Mot ɛ myaam nɛ lyem'ɛ ɛmet náá, nyɛ ɛ́ mot ɛ Klisto ɔɔ. Ye goka ɛ́ nyɛ di etaala náá, bisɔ pe ɛ́ bot ɛ Klisto. \v 8 Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, mɛ naghɛɛ nyel kɔ ɛsu ɛ ekukuma ee Ghɛŋ Yezu nadjɛ mena ɛ. Ye ɛ́ bɛ náá, mɛ tok nɛ syen etɛp tak. Ye ɛ́ etɛɛ náá, Zɛɛb nabɛ ɛ́ ààdjɛ mɛ ekukuma tak, mɛ neepul bin. Nyɛ nadjɛ mɛ ye ɛ́, étɛp mɛ needjɛ bin mɛghaaaz. \v 9 Tin, mɛ ààpakwyɛl náá, egeka bin di náá, mɛ ɛpebɛɛg bin nɛ bɛmɛkana mam. \v 10 Etɛɛ náá, bɛdhiiti bot ke ɛ́ náá: «Bɛmɛkana mɛ Pɔl nɛ lyel ɛ mɛkpa, ye tok fyaŋa. Tin, é mis dáak, wɔ ɛ́ nɛ ghwyil ɛ ɛwyɛlɛ nyɛ. Etɛɛ náá, nyɛ lii ɛ́ dáa mot di ààlyel bham ɛ.» \v 11 Ye goka ɛ́ mot di elii deenek ɔ gu náá, sa bis di elɛɛ tɔ bɛmɛkana mes é sok bis di ɛtsetaɛpe nɛ nen ɛ, bis aazosa ɛ́ deenek é ghɛŋ bis aakum pak'en ɛ. \p \v 12 Bɛdhiiti bot nɛ kwyɛl ɛduwal mɛnyel mɔɔ. Tin, bis tok nɛ ghwyil ɛke náá, bis nɛ bɛ nɔɔ ɛ́ tyɛ wat. Bɛ nɛ kwyɛl ɛgwyala mɛfulu pak'ɔɔ. Bis ààpakwyɛl ɛbaŋa bɛ. Bɛ nɛ yɔbɔ kɔkɔ mbi kyeed bɛ di ekɛ pak'ɔɔ. Yenek tok etɛp ewo? \v 13 Yɛ kabɛ bisɔ ɔ, bis tok nɛ ghwyil ɛghɛɛ mɛnyel kɛdhaa. Ye ɛ́ bɛ náá, bis ɛpeghɛɛ mɛnyel ɔ, bis goka ɛ́ nɛ ɛghɛɛ mɛnyel ɛ́ kɔ ɛsu ɛ mɛsa mɛ Zɛɛb nadjɛ bis ɛ. \v 14 Deenek, é ghɛŋ bis nazyɛ pɛ daa len nɛ Mbɛɛ Bhaadal ɛ Klisto ɛ, bis nabɛ ɛ́ ààdi nɛ «tɔɔ kɛsee» kɔ mɛsa Zɛɛb nadjɛ bis ɛ. \v 15 Bis ààghɛɛ nyel nɛ mɛsa mɛ bɛdhiiti bot nasa ɛ, mɛsa mɔɔ nabɛ ɛ́ ààbɛ yii Zɛɛb nadjɛ bis náá, bis sa ɛ. Tin, bis ɛ́ nɛ ɛbwaalel náá, bi aadi ɛ́ ghiŋ tɔ ɛdum koŋ nɛ Zɛɛb. Ye ɛ́ bɛ náá, ɛdum ɛ koŋ ɛ len nɛ Zɛɛb moo ɛ́ ɛlyelɛpe ɛ, mɛsa mɛ bis di esa nɛ nen ɛ waabyet dáa Zɛɛb nalɛɛ náá, bis sa ɛ. \v 16 Nenak, bis moo kwyɛl ɛtɔ́ kɛgoola Mbɛɛ Bhaadal pɛ kyee mɛdhik mɛ di ɛtsetaɛpe nɛ nen ɛ. Bis aanàghɛɛ mɛnyel nɛ mɛsa mɛ bɛdhiiti bot nasa ɛ. \p \v 17 Ghuna, ekwyala lɛɛ ɛ́ náá: «Ye ɛ́ bɛ náá, mot ɛpekwyɛl ɛghɛɛ nyel ɔɔ, nyɛ sa yɛ kɔ ɛsu ɛ sa Ghɛŋ sa ɛ\x - \xo 10.17 \xo*\xt Zel 9.23.\xt*\x*.» \v 18 Etɛɛ náá, Ghɛŋ ààkwyɛl náá, mot nyɛ ɛmet duwal nyel'ɛ. Tin, ye àànyɔ náá, ye sael deenek. Etɛɛ náá, Ghɛŋ ɛben mot ɔɔ, ye kwyɛl ɛlɛɛ ɛ náá, nyɛ eemyaal mɛsa mɛ mot'enɔk. \c 11 \s Pɔl bɛ nɛ bɛmbee bot ɛ lwoma \p \v 1 Mɛ kwyɛl ɛ́ náá, bi pel é wo bam; pookopelka mɛlyet mam batsa! \v 2 Mɛ ɛ́ nɛ ɛwu kɔ ɛsu ɛ len, ɛwu ɛ́ di náá, ye dus ɛ́ pɛ daa Zɛɛb ɛ. Ɛwu ɛ́ tak ɛ, etɛɛ náá, mɛ naabaal bin ɛ, étɛp ɛdjɛ bin é ɛbá nɛ motom ngɔt, motom tak ɛ Yezu Klisto. Mɛ ɛpekwyɛl ɛtel bin daa lɛ dáa mɔn syes moma di ààgu botom ɔ. \v 3 Taalaka dáa nyɔ nakwak Ɛve nɛ mbee mɛkɔŋ mɛ ɛ. Tin, mɛ ɛ́ nɛ kɛŋ nɛ nen, mɛ kaab ɛ́ náá, mot ɛzɛkɛkɔɔ bin da swola egeka bin, étɛp bi neelum koŋ nɛ etsɛɛtsɛ, da di ààdi tɔ epiki nɛ Klisto. \v 4 Bi nɛ dyeebakwyɛl náá, dhiiti mot zɛgoola bin dhiiti mbi Yezu sis. Yezu tak àànɔŋel nɛ yii bis nagoola bin ɛ. Deenek, bi ɛ́ pe ɛ ghwyɛ étɛp ɛmyaal dhiiti mbi sisim nɛ di ezyaala nɛ Sisim na Dɛɛ, bi nabela ɛ. Bi ɛ́ ghwyɛ étɛp ɛdum ɛ koŋ nɛ dhiiti mbi bhaadal di àànɔŋel nɛ Mbɛɛ Bhaadal, bis nagoola bin ɛ. \p \v 5 Mɛ nɛ gu náá, bot ɛ bi di eke náá, bɛ ɛ́ «eboo ewolo bot ɛ lwoma ɔ». Mɛ ààbee náá, bɛ eedhaa mɛ nɛ dhiiti sonok. \v 6 Ye ɛ́ di náá, mɛ ààgu ɛlii dáa bɔɔ ɔ. Bela náá, mɛ tok mot di ààgu sonok dum nɛ etɛp e Zɛɛb. Bis naalyaal bin etɛp e tak popoopwon esok nɛ esok, e mɛwala djas. \p \v 7 Eghɛŋ mɛ nadi egoola bin Mbɛɛ Bhaadal Zɛɛb ɛ, mɛ nasa ye ɛ́ ààbɛ nɛ efute. Mam eenɔɔ di edhyeeb étɛp mɛ needjɛ bin di ekukuma. Dáa mɛ sa deenek ɛ ye ɛ́ ɛbiyoɛpe? \v 8 Eghɛŋ mɛ nadi esa mɛsa mɛ Zɛɛb pɛ yebɔ ɛ, bot ɛ ezɛɛga mendjaala mɛsis nadi edjɛ mɛbyok mɛ epata dáa efute. Ye ɛ́ nɛ mɛbyok mɛ epata ee mɛ nadi enɔɔ pɛ daa lɔɔ ɛ, mɛ nabela ghwyil ɛkwyee ɛ bin. \v 9 Eghɛŋ mɛ nadi pɛ yebɔ ɛ, mɛ nadi ɛ́ nɛ gwyes pata. Tin, mɛ nabɛ ɛ́ ààwaab bin sonok. Bɔn nyɛɛg nadus pɛ kyee dik Masedwan ɛ naazyɛ mɛ nɛ esa mɛ nadi nɛ gwyes tak ɛ. Deenek, mɛ nabɛ ɛ́ ààkwyɛl náá, mot zuk kɔ ɛsu ɛ lam. Nenak, mɛ aanàkobet náá, mot zuk kɔ ɛsu ɛ lam. \v 10 Dum nɛ etsɛɛtsɛ ɛ Klisto di tɔ lam ɛ, mɛ lɛɛ náá: pɛ kyee dik Akayi, mot tok nɛ ghwyil ɛlu mɛ náá, mɛ myak bet kɔ ɛsu ɛ mɛsa mɛ mɛ nasa penek, ààwaab efute nɛ mot ɛ. \v 11 Étɛp yé mɛ lii deenek? Ye ɛ́ etɛɛ náá, mɛ ààkwyɛl bin e? Zɛɛb nɛ gu náá, mɛ nɛ kwyɛl bin. \p \v 12 Sa mɛ di esa nenak ɛ, ye ɛ́ sa mɛ aasesa mɛlu djas ɛ. Mɛ sa deenek ɛ, ekaab náá, bɛ ɛzɛkɛbela lo mɛsɔ mɛ bɛ aaghɛɛ mɛnyel náá, bis nɛ bɛ nɔɔ tyɛ wat ɛ. \v 13 Bot binɔk ɛ́ bɛmbee bot ɛ lwoma, bɛ ɛ́ bot ɛ djii di ekɔɔ bot náá, bɛ ɛ́ bot ɛ lwoma ɛ Klisto ɔ. \v 14 Ye tok nɛ tɛp ɛdjoka tin. Etɛɛ náá, Satan nyɛy nyɛ ɛmet nɛ kɔɔ bot náá, nyɛ ɛ́ di fofop mɛkas. \v 15 Bot tok nɛ ghwyil ɛdjoka, é ghɛŋ bot ɛ mɛsa ɛ Satan binɔk di ekɔɔ bot náá, bɛ ɛ́ bot ɛ mɛsa ɛ Zɛɛb, mot epiki ɛ. Tin, bɛ aabela efute di egoka nɛ mɛsa mɔɔ ɛ. \s Mezuk ɛ Pɔl \p \v 16 Mɛ ɛpebaabasal náá, sa mot ààbee mɛ dáa mot mɛlyet. Bɛ gek deenek ɔɔ, tin myaalka náá, mɛ ɛ́ mot mɛlyet etɛɛ náá, mɛ neebaadi nɛ ɛbi bet kɔ ɛsu ɛ len. \v 17 Ye tok Ghɛŋ di eke náá, mɛ di mot ɛdiig ɛ bet dáa mɛ di ekwos ɛ. Eghɛŋ mɛ di ediig bet ɛ, mɛ lii ɛ́ dáa mot mɛlyet. \v 18 Dáa ye di náá, bot ɛ bɔs'ak nɛ bi bet ɛ, ye goka ɛ́ mam pe mɛ bi bet. \v 19 Bi goka ɛ́ nɛ ɛgwak ɛ mɛ, etɛɛ náá, bot ɛ di bɛtsoŋ ɛ bot. Tin, bi nɛ myaal ɛgwak mɛlyo mɛ bot ɛ mɛlyet, nɛ lyem wat. \v 20 Bi nɛ myaala náá, bot binɔk tiig bin dáa ekwom, bɛ di esilal epata bin, bɛ djii esa bin djas, bɛ wyɛlɛ bin, bɛ myak bin bɛɛz e bhwoob. \v 21 Bi gek bilak ɛ náá, bis nadi ààsa deenek nen ɛ etɛɛ náá, bis ɛ́ bɛtsabel e? «Aah» ɛ syen nɛ mbi yenek tɛp! \p Ye ɛ́ bɛ náá, dhiiti mot ɛ nɛ sa nyɛ di egoka nɛ ɛbi bet kɔ ɛsu ɛ tak ɔɔ, mam pe ɛ́ nɛ ghwyil ɛsa yɛ. Ye nakoozodi náá, é ghɛŋ mɛ di elii deenek ɛ́, mɛ lii ɛ́ dáa mot mɛlyet. \v 22 Bɛ ɛ́ bot ɛ mbyak ebhele e? Dɔɔ nɛ mam pe, mɛ ɛ́ mot mbyak ebhele. Bɛ ɛ́ bot ɛ kyee dik Yisalaɛl e? Dɔɔ nɛ mam pe ɛ́ mot kyee dik Yisalaɛl. Bɛ ɛ́ bɛdha ɛ Abalaam e? Dɔɔ nɛ mam pe ɛ́ dha ɛ Abalaam. \v 23 Mɛ kalii nenak wak ɛ́, dáa mot mɛlyet. Bɛ ke ɛ́ náá, bɛ ɛ́ bot ɛ mɛsa ɛ Klisto? Mam pe ɛ́ mot-mɛsa ɛ Klisto dhaa bɔɔ. Mɛ naazuk tɔ mɛsa mɛ Klisto dhaa bɔɔ. Mɛ naani tɔ membok esok nɛ esok dhaa bɔɔ. Mɛ naabyaa dhaa bɔɔ. Mɛ naadi tɔ mezuk esok nɛ esok, sa ye aakɛkunaa-kunaa nɛ ɛsyee dhaa bɔɔ. \v 24 Ekukuma eYuda naamɛt mɛ esok etɛn, bɛ nanyunyuu mɛ nɛ ghwyɛs ɛ esok mɛkam-mɛlɛl nɛ etɛn nɛ ená (39), \v 25 bot ɛ mbyak eLɔm naamyak mɛ nɛ ebhil e ele esok elɛl. Sok wat, bɛ naabaal mɛ é ghɛŋ bɛ nawus mɛ nɛ mɛkok ɛ. Esok elɛl, mɛ naadi ediiga tɔ bɛmɛsuwa e mɛdjoŋ. Sok wat, mɛ naadhaa tu mwos nɛ tu pum tɔ boo dii mɛsɔn. \v 26 Tɔ bɛtɛ nɛ mɛdjoŋ mɛ mɛ nadi esa ɛ, mɛ naaboma nɛ bɛtɛ nɛ mezuk. Mɛ nabɛ ɛ́ tɔ mezuk é mɛdjoŋ mam é ghɛŋ mɛ nadi etsaal eboo mɛdii tɔ bhyoŋ ɛ. Mɛ nadi ɛ́ nɛ mbee bwoo ekaab bot ɛ ɛzɛm, é sok mɛ nadi tɔ mɛdjoŋ ɛ. Mɛ naaboma nɛ bɔn nyɛɛg bam bot ɛ mbyak eYuda, nɛghu bot ɛ di ààbɛ bot ɛ mbyak eYuda ɔ. Mɛ naazuk tɔ eboo eghaada, nɛghu tɔ mɛdhik, nɛghu naazuk tɔ boo dii mɛsɔn. Mɛ naabaazuk tɔ mɛmbɔ mɛ bɛmbee bɔn nyɛɛg. \v 27 Mɛ naaboma nɛ mɛsa mɛ na lyel-lyel nɛ eboo mɛbhowal. Tin, mɛ nabɛ ɛ́ ààdi edje-dja gɔ, mɛ naagwak za étɛp pwom edee, mɛ naagwak gwyes mɛdii, mɛ naadi tɔ pwom edee, mɛ naazuk nɛ ɛgwyoo nɛ eduuba. \v 28 Ye ɛ́ nɛ dhiiti mezuk mɛ di náá, mɛ ààpalaŋ ɛ. Sa mɛ di ebee nɛ boo mɛtaŋ é yam mis ɛ́ náá, lyem'am nɛ taala ngwyis bot ɛ ezɛɛga mendjaa mɛ mendjaala djas. \v 29 Eghɛŋ mot di ààpyet tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb ɛ, ye kpaa mɛ lyem ɛkɛɛ ye ɛ́ mam. Eghɛŋ mot di esyem ɛ, ye nɛ kpaa mɛ lyem dhaa tyɛ. \p \v 30 Ye ɛ́ bɛ sa ɛghɛa nyel ɔɔ, mɛ goka ɛ́ nɛ ɛghɛɛ nyel ɛ kɔ esa ee mɛ di ebee náá, mɛ ààkwak ɛ. \v 31 Zɛɛb, Sɛɛg ɛ Ghɛŋ Yezu nɛ gu ɛnyɔɛpe náá, mɛ ààkɔɔ. Beta náá, duu di nɛ nɛ kɔm sii nɛ kɔm. \v 32 Eghɛŋ mɛ nadi pɛ ghaada Dhamas ɛ, kukuma nadi ebɔɔba mɛkoozi Aaletas ɔ, naanɛɛg esodja é ɛniel ɛ ghaada étɛp bɛ neemɛt mɛ. \v 33 Tin, bɛ naawa mɛ tɔ djhan, kɔl ekel e tak. Bhii tak, bɛ eezɛkwyɛɛg mɛ e ɛyen ɛ boo pap ghaada. Ye ɛ́ deenek ɛ, nyɛ nadi ààmɛt mɛ. \c 12 \s Pɔl ɛmyaala nɛ ɛzuk étɛp mɛsa mɛ Klisto \p \v 1 Ye goka ɛ́ mɛ di nɛ ɛghɛa nyel, bela náá, ɛbi bet ye tok ɛnyɔɛpe. Tin, mɛ kalii nenak ɛ, kɔ ɛsu ɛ mɛdhyam nɛ esa Ghɛŋ natel mɛ ɛ. \v 2 Mɛ nɛ gu dhiiti keletyɛ nabyet tɔ́ pɛ tɔ gwoo, ye moo mos ɛ́ membu kam nɛ ená (14). Deenek, mɛ ààgu nɛ koo, ye nabɛ ɛ́ dhyam nɛghu ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, nyɛ naabyet tɔ́ pɛ tɔ gwoo di Zɛɛb di ɔɔ. Tin, Zɛɛb nyɛ ɛmet ɛ di egu. \v 3-4 Tsɛɛtsɛ, mɛ nɛ gu náá, mot tak naabyet kɛkum pɛ tɔ Paladi\f + \fr 12.3-4 \fr*\fq Paladi: \fq*\ft ye kwyɛl ɛlyaal ɛ, mɔn bok ɛ Zɛɛb edi nyɛ di ɔ.\ft*\f*. Mɛ ààgu ye ɛ́ bɛ náá, ye nabɛ ɛ́ dhyam nɛghu ye ɛ́ tsɛɛtsɛ. Tin, Zɛɛb nyɛ ɛmet ɛ di egu. Penek pɛ tɔ gwoo, nyɛ naagwak mɛkpa wat di náá, dhiiti mot tok nɛ ghwyil ɛ baŋa ye ɛ́. Sa mot ààkolii-liiak kɔ ɛsu ɛ tak. \v 5 Mɛ waadi nɛ ghwyil ɛghɛɛ nyel dum nɛ mot yenɔk. Tin, ye ɛ́ kabɛ mam ɔ, mɛ aazodi nɛ ɛghɛɛ nyel ɛ, kɔ ɛsu sa mɛ di ààdi nɛ ghwyil ɛsa ɛ. \v 6 Ye ɛ́ pe di ɛ́ di náá, mɛ ɛpekwyɛl ɛghɛɛ nyel ɔɔ, pe mɛ aanàdi tyee mot mɛlyet, etɛɛ náá, mɛ waalɛɛ ɛ́ etsɛɛtsɛ. Tin, mɛ aanàkwaaghɛɛ nyel. Etɛɛ náá, mɛ ghɛɛ nyel ɔɔ, bot ɛ ghwyil ɛbee mɛ dáa boo-mot ɛ duu. Mɛ kwyɛl ɛ náá, bot pɛ́ɛ mɛ dum nɛ sa mɛ nakɛk ɛsa ɛ, nɛ yii bɛ di egwak mɛ elii ɛ. \p \v 7 Deenek, mɛ needi ààdi nɛ ɛbet kɔ ɛsu ɛ eboo esa e mɛbwala ee Zɛɛb zetel mɛ ɛ. Deenek, mɛ ɛ́ nɛ dhiiti boo pel tɔ nyel dáa ɛgɔak. Ye ɛ́ dáa Satan nalwom fofop'ɛ, étɛp nyɛ neezɛwa mɛ tɔ tsik mezuk. Ye ɛ́ bɛ náá, Zɛɛb naabet náá, ye sael deenek ɔɔ, ye ɛ́ etɛɛ náá, mɛ needi ààsa ɛbet. \v 8 Mɛ eedjaala nɛ Ghɛŋ esok elɛl, étɛp nyɛ neepɛk mɛ tɔ tsik mezuk mak. \v 9 Nyɛ naabɔɔza nɛ nam ɛ náá: «Enɛm nɛ embɛɛ bam eedjala nɛ nɔ. Mɛbwala mam dyeebanyen ɛ, é sok wɔ di ààdi nɛ ghwyil ɛsa dhiiti sonok ɛ.» Mɛ kwyɛl ɛ́ mɛ di nɛ ɛghɛɛa nyel dum nɛ sa di náá, mɛ tok nɛ ghwyil ɛsa ɛ. Etɛɛ náá, mɛbwala ɛ Klisto neebaal mɛ. \v 10 Dum nɛ tɛp tak ɛ, mɛ di emyaala nɛ sa mɛ di ààdi nɛ ghwyil ɛsa ɛ. Mɛ nɛ myaala nɛ mɛlee, mezuk, mɛtiiga, etɛp di kpaa mɛ lyem kɔ ɛsu ɛ Klisto ɛ. Etɛɛ náá, é sok mɛ di ààdi nɛ ghwyil ɛsa sonok ɛ, ye ɛ́ é di'enek ɛ mɛ di nɛ ghwyil. \s Pɔl ɛpebem ba kɔ ɛsu bot ɛ Koolɛt \p \v 11 Ye ɛ́ biyɔ ɛbesal mɛ náá, mɛ lii tyee mot mɛlyet, ye ɛ́ biyɔ nawaakotaŋal e di yam. Ye nakoozodi náá, mɛ tok vaŋ mot. Tin, ye tok nɛ sa wat ee bot ɛ́ ee bi di edjóo «eboo ewolo bot ɛ lwoma» di edhaa mɛ nɛ yɛ. \v 12 Endem di elyaal náá, mɛ ɛ́ mot-lwoma ɔ, bi naazebee yɛ nɛ mis men met. Ye naanyen tɔ zii, tɔ membi mɛ endem e mɛbwala, tɔ bɛmɛvyɛkɛlɛ nɛ tɔ mɛbwala. \v 13 Yaa mbi sonok bi nadi ààbela dhaa bɛdhiiti bot ɛ ezɛɛga mendjaala? Ye di ààdi étɛp mɛ nabyen náá, bi nàkwyee mɛ ɛ. Ye ɛ́ di étɛp tak ɔɔ, pelka mɛ. \p \v 14 Mɛ moo aakɔ nɛ ɛzyɛ pɛ yibɔ, zya esok elɛl, ye tok náá, biyɔ aakwaaswok nɛ etɛp bam djas. Ye ɛ́ biyɔ ɛ mɛ di ekwyɛl ɛbee, ààbɛ epata bin. Deenek, ye tok bɔn di esɛɛg epata étɛp bɛbyael bɔɔ. Tin, ye ɛ́ bɛbyael bɔɔ ɛ di esa deenek étɛp bɔn bɔɔ. \v 15 Yɛ kabɛ mam ɔ, mɛ aadi ɛ́ nɛ mɛmyaala e ɛsilal esa bam djas, nɛ ɛka nyel'am met étɛp'en. Mɛ nɛ kwyɛl bin dhaa tyɛ, mɛ bee ɛ náá, bi ààdyeebakwyɛl mɛ. \p \v 16 Bi nɛ gu ɛnyɔɛpe náá, mɛ nabɛ ɛ́ ààdi boo ɛbɛp kɔ ɛsu ɛ len. Tin, bɛdhiiti bot ɛ waake náá, «Pɔl ɛ́ mot mɛkɔŋ, nyɛ eekɔɔ bis.» Ààbɛ, ye tok deenek \v 17 Tɔ sama ɛ bot ɛ mɛ nadhis pɛ yebɔ ɛ, ye ɛ́ nɛ dhiiti mot pak'ɔɔ nanɔɔ esa bin tyee nɔŋa mɛkɔŋ, étɛp ɛzɛdjɛ mɛ? \v 18 Mɛ nadjaala nɛ Tit náá, nyɛ zyɛ pɛ daa len, bɛ nɛ mɔn nyɛɛg'es ee bi di egu yenɔk. Tit nanɔɔ esa bin tyee nɔŋa mɛkɔŋ e? Ààbɛ, bi nɛ gu ɛnyɔɛpe náá, ye tok deenek. Sa Tit nasa ɛ́ nɛ sa mam nasa ɛ́, ye tok sa wat e? Bis ɛ́ nɛ tok nɛ esiimza wat e? \p \v 19 Bi gek tɔ elyem bin ɛ náá, bis lii ɛ́ étɛp bis neebela gham é mis men. Ààbɛ, bis lii ɛ́ tɔ ɛgwakel nɛ Klisto, é mis mɛ Zɛɛb. Bɔn nyɛɛg bam mɛ di ekwyɛl ɔ, bis lii nɛ nen etɛp binek djas ɛ, étɛp ɛdum ɛ koŋ ɛ len nɛ Zɛɛb neetɔ́ sok. \v 20 Deenek, é sok mɛ aakum pɛ yebɔ ɛ, mɛ ɛ́ nɛ kɛŋ náá, mɛ ɛzɛkɛdi ààbela bin dáa mɛ nadi egek náá, mɛ aabela bin ɛ. Da biyɔ pe kazɛbela mɛ ààbɛ dáa bi di ekwyɛl ɛ. Sa mɛ di ekaab ɛ́ náá, ye nàdi nɛ mɛwɔ, nɛ mbee lyem, mɛbuk, zyaala, mɛlee, ɛbyak ɛ bot, ɛghɛɛ nyel nɛghu bhimis pak'en. \v 21 Mɛ ɛpekaab náá, e mɛdjoŋ mam di ezyɛ yenek, Zɛɛb'am ɛzɛkɛniigal mɛ syen étɛp mɛfulu men. Deenek, mɛ nɛ bwoo náá, mɛ zɛbela bɛtɛ nɛ bot di náá, bɛ dinaa ààpaswoola tsik'ɔɔ ɛ, ààkat mesyem, ààkat ɛsa mɛzɔ, nɛ ɛkat ɛsa embee esesɛɛ ee bɛ di zezyɛ nɛ ɛsa sok ɛ. \c 13 \s Mɛlyo ɛ Pɔl yii mɛsik \p \v 1 Zya esok elɛl ɛ́ yak ee mɛ di ekwyɛl ɛzyɛ pɛ yebɔ ɛ. Ekwyala lɛɛ ɛ́ náá: «Etɛp djas goka ɛ́ nɛ ɛliiaa ɛ, kɔ mɛkpa mɛ bɛtyaasɛs bɛbá nɛghu bɛlɛl\x - \xo 13.1 \xo*\xt Dɛt 19.15.\xt*\x*.» \v 2 Eghɛŋ mɛ nazyɛ pɛ yibɔ, é mɛdjoŋ mam yii esok ebá ɛ, mɛ naalɛka nɛ bot ɛ nasa mesyem ɔ, dɔɔ nɛ bɛdhiiti bot. Nenak, dáa mɛ di ɛtsetaɛpe nɛ nen ɛ, mɛ ɛpebaalɛka nɛ nen náá, esok mɛ aabaazyɛ pɛ yebɔ ɛ, mɛ aawa bɔɔ djas é feŋ. \v 3 Bi ɛpekwyɛl ɛgu ye ɛ́ bɛ náá, Klisto ɛ́ di elii tɔ lam e? Bi ɛ́ waagu. Klisto tok nɛ ghwyil ɛkat ɛsa dhiiti sonok é mis men. Tin, nyɛ waalyaal mɛbwala mɛ pak'en. \v 4 Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, é ghɛŋ nyɛ nabemaa é mɛlaaba ɛ, nyɛ nabɛ ɛ́ ààbɛ nɛ ghwyil. Tin, nenak nyɛ ɛ́ nɛ tsik tɔ ghwyil ɛ Zɛɛb. Tɔ ɛgwakel ɛ lena nɛ nɛ, menabɛlka pe ɛ́ ààbɛ nɛ ghwyil. Tin, bis ɛ́ waalyaal bin náá, bis ɛ́ nɛ tsik sama nɛ nɛ, kɔ ɛsu ɛ ghwyil ɛ Zɛɛb. \p \v 5 Sɔska sa bi di esa ɛ biyɔ bɛmet, ye ɛ́ bɛ náá, bi dinaa ekɛ tɔ ɛdum koŋ nɛ Zɛɛb ɔɔ. Ye tok deenek e? Tin, pookodjoalaka biyɔ bɛmet ye ɛ́ bɛ náá, kyeed bi di ekɛ ɛ ɛpegoka nɛ ɛdum ɛ koŋ ɛ len nɛ Yezu Klisto. Ye ɛ́ di ààbɛ deenek ɔɔ, ye kwyɛl ɛlyaal ɛ náá, ɛdum ɛ koŋ ɛ len nɛ Zɛɛb eezekwyit. \v 6 Tin, mɛ bee ɛ́ náá, bi ɛ́ waagu náá, bis ààpakwyɛ tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb. \v 7 Bis ɛpedjaala nɛ Zɛɛb étɛp náá, bi needi ààsa sa ɛbiyo. Ye tok étɛp ɛlyaal bin náá, mɛsa mɛ bis nasa nɛ nen ɛ nabɛ ɛ́ ɛnyɔɛpe. Bis kwyɛl ɛ́ náá, bi sa enɛm esa ye nakoozodi náá, bis nabɛ ɛ́ ààsa mɛsa tɔ len ɛnyɔɛpe. \v 8 Etɛɛ náá, bis tok nɛ ghwyil ɛsaab etsɛɛtsɛ Zɛɛb ɛ. Bis aazosa ɛ mɛsa mɛ etsɛɛtsɛ. \v 9 Bis nɛ myaala é ghɛŋ bis di ààbɛ nɛ ghwyil ɛsa dhiiti sonok ɛ, ghuna biyɔ ɛ́ nɛ ghwyil. É di'enek, bis nɛ waab tɔ mendjaala mes náá, bi di tɔ esosoob. \v 10 Étɛp tak ɛ, mɛ di ekwyal bin mɛkana mak mam ɛtsɛtaɛpe nɛ nen. Etɛɛ náá, é sok mɛ aakum pɛ yebɔ ɛ, yɛ aabela bi eezeswoola mɛfulu. Tin, Ghɛŋ naadjɛ mɛ ekukuma ɛkɔk kɔ len, nyɛ nabɛ ɛ́ ààdjɛ ekukuma tak étɛp mɛ neepul bin, ye nabɛ ɛ́ étɛp bi neetɔ́ sok tɔ mɛsa mɛ Zɛɛb. \p \v 11 Bɔn nyɛɛg bam, mɛ moo mwana nɛ nen, saaka bi tɔ́ sok tɔ mɛsa mɛ Zɛɛb, djɛelka mɛghaaz pak'en da bi ɛ́ di tɔ ɛgwakel, dika tɔ egwyem. Tin, Zɛɛb mot di ekwyɛl bot ɔ, mot di edjɛ bot egwyem aadi ɛ́ sama nɛ nen. \p \v 12 Swoselka pak'en mɛswosel mɛ ɛboma mɛmuk nɛ bɔn nyɛɛg bina nɛ lyem e dɛɛ. \p Bɔn nyɛɛg tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb eeswos bin. \v 13 Betka náá, enɛm nɛ embɛɛ e Ghɛŋ Yezu Klisto, kwyɛl ɛ Zɛɛb nɛ ɛgwakel tɔ Sisim na Dɛɛ di nɛ biyɔ djas.