\id 1CO - Bekwel Bible \ide UTF-8 \h Kolɛɛt Mɛkɛn \toc1 Mɛkana ɛ Pɔl yii Mɛkɛn, pɛ daa bot ɛ ghaada Koolɛt \toc2 Koolɛt yii Mɛkɛn \toc3 1Kl \mt2 Mɛkana ɛ Pɔl, yii mɛkɛn pɛ daa \mt1 Bot ɛ ghaada Koolɛt \imt Ɛniel \ip Pɔl nakus zɛɛga ndjaa mendjaala bot ɛ Koolɛt ɛ́, é mɛdjoŋ mɛ ebá yii ɛgoola Mbɛɛ Bhaadal. Ghaada Koolɛt ɛ ngɔt tɔ eghaada di nɛ mbɛɛ dék kɔ kyee dik Ghɛɛlɛs ɔ, ghaada Koolɛt vu ɛ́ nɛ mɛboŋ mɛ ebá nyɛ di nɛ ye ɛ́. Ghaada tak nɛ bu ekwom, ye ɛ́ bɛdjel ɛ bot. Bɛtɛ nɛ bot kɔ del ɛ tak nabɛ ɛ́ nɛ mbee mɛfulu. \ip Eghɛŋ tak, bot ɛ Koolɛt nadi edu membi mɛ etɛp mbɛs, nɛ ezɛɛga mendjaala mbɛs-mbɛs. Tɔ bɛtɛ nɛ ezɛɛga ndjaa mendjaala menek, ye nadi ɛ́ nɛ wat ee bot nadyeebabu tɔ tak ɛ. Ye nabɛ ɛ́ bɛ dinaa ààduwa Zɛɛb. \ip Pɔl nagwak mbee menduk mɛ bot ɛ zɛɛga (bot ɛ aabela ye ɛ́ tɔ\xt 1.11\xt* nɛ \xt 7.1\xt*). Bot ɛ ghaada Koolɛt nadi ɛ́ zɛm-zɛm dum nɛ etɛp bɛ nadi eboma nɛ ye ɛ́, zɛnɔɔ ɛgwakel dum nɛ bɛdhiiti membi ezɛɛga mendjaala menek. Tɔ dhiiti mɛkana mɛ Pɔl nakwyal sok ɛ, ye nabɛ ɛ́ nyɛ naalii kɔ ɛsu tsik mɛzɔ mɛ bot ɛ Koolɛt. \ip Beeka ekyes mɛkana mɛ Pɔl nakwyal bot ɛ Koolɛt ɛ: \io1 Tɔ mɛlaŋel e mɛkɛn kɛyaka nɛ yii ená (\xt 1—4\xt*), Pɔl ɛpelii nɛ ekeletyɛ ɛ́ ghaada Koolɛt nɛ bot ɛ nagoola bɛ Mbɛɛ Bhaadal ɔ. Mɛwɔ tɔ zɛɛga ndjaa mendjaala eesa náá, bot bɛka. Mot nɛ mot nadi esɛ́ɛ, mot nalyo nyɛ Mbɛɛ Bhaadal e mɛkɛn ɔ (\xt 1.10-13; 4.6\xt*). Tin, ye nabɛ ɛ́, bɛ naadjisa náá, sa di nɛ boo mɛtaŋ Mbɛɛ Bhaadal di egoola náá: Klisto, nɛghu ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb naabemaa é mɛlaaba. \em Bhaadal di egoolaa náá, Yezu nagwyɛ mbema e mɛlaaba ɛ, bot ɛ bɔs ààdyeebamyaal ye ɛnyɔɛpe tɔ etsoŋ bɔɔ \em* (\xt 1.18—2.15\xt*). Bɛ nabɛ ɛ́ ààdi egu náá, bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Yezu djas ɛ́ bot ɛ mɛsa ɛ Zɛɛb, bɔɔ djas sa ɛ́ mɛsa mɛ wat (ɛlaŋel \xt 3\xt*). \io1 Kana \xt 5.1—11.16\xt*, Pɔl ɛpebɔɔza dum nɛ etɛp bot di esa ɛ, \em nyɛ ɛpelɛɛ dáa ekeletyɛ di pɛka ɛ \em* (ɛlaŋel\xt 9\xt*). Ɛdi nɛ din ɛ keletyɛ, da wɔ di nɛ mbee mɛfulu, ye ɛ́ aanàkwaamyaalaa tɔ zɛɛga bot ɛ mendjaala (mɛlaŋel \xt 5—6\xt*). Pɔl ɛpebaabɔɔza nɛ mɛkya dum nɛ etɛp ɛbá (ɛlaŋel \xt 7\xt*), kɔ ɛsu ɛ mɛfulu mɔɔ dum nɛ mɛtiŋ mɛ bɛbhaab bɔɔ (mɛlaŋel\xt 8—10\xt*). Tɔ metɛp menek djas, nyɛ ɛpelɛɛ nɛ ekeletyɛ náá, bɛ gek bɔn bɛ sɔ ghoŋ, nɛ ɛdjɛ ɛ́ bɛ duu. \io1 Kana \xt 11.17—14.40\xt*, Pɔl ɛpelii dum nɛ mɛfulu mɛ ekeletyɛ zɛɛga ndjaa mendjaala di egoka nɛ ɛdi ɛ. Nyɛ ɛpedum bɛ mɛlo dum nɛ esa di edul zyaala ɛ. Nyɛ ɛpebaŋa bɛ sa di esa náá, \em bot zɛɛga ndjaa mendjaala di mot ngɔt ɛ\em*. Mot nɛ mot ɛ́ nɛ val tɔ zɛɛga ndjaa mendjaala. É di'enek, ekeletyɛ moo ɛ́ dáa nyel mot ngɔt. Ekyes nyel djas ɛ́ nɛ yɛ mɛsa ee nyɛ di esa tɔ zɛɛga nyel ɛ. Kwyɛl ɛ́ di edjɛɛd mɛfulu mɛ bot tɔ zɛɛga ndjaa mendjaala (ɛlaŋel \xt 13\xt*). \io1 ɛlaŋel \xt 15\xt* Pɔl ɛpebaalɛɛ náá, Zɛɛb naagomal Yezu tɔ ɛsyee, \em náá dhiiti dwoo bot nazegwyɛ ɔ, bɛ waagom pe\em*. Tin, ye ɛ́ bɛ náá ekeletyɛ ɛpedum koŋ nɛ yɛ ɔɔ, tsik'ɔɔ nɛ ɛdum ɛ koŋ ɛ lɔɔ nɛ Zɛɛb nɛ mɛtaŋ. \io1 Dáa tɔ bɛmɛkana mɛ djas, yak mɛkana pe zosi ɛ́ nɛ bɛbhaadal nɛ bɛmɛswosel (ɛlaŋel \xt 16\xt*). \ip Bot ɛ Koolɛt tok ekeletyɛ di náá, bɛ ɛ́ nɛ mbɛɛ mɛfulu ɛ. Bela náá, Pɔl ɛpebulal bhɔɔ nɛ Zɛɛb kɔ ɛsu ɛ lɔɔ (\xt 1.4-9\xt*). Bot nɛ boma nɛ mezuk nɛ ɛdjak tɔ ezɛɛga mendjaa mendjaala djas. Ye nakoozodi deenek, Zɛɛb ɛpetetɔ́ nɛ ɛsa enɛm esa bɛ, nɛ ɛlɛɛ nɛ ekeletyɛ náá, bɛ di tɔ tɛtɛ e sosoob. \ie \c 1 \s Mɛswosel \p \v 1 Ye ɛ́ mam Pɔl, mot Zɛɛb natɔ́ tɔ ɛkwosak ɛ lɛ náá mɛ di mot-lwoma ɛ Yezu Klisto ɔ. Ye ɛ́ bis nɛ mɔn ɛ nyɛɛg'ena Sɔstɛn. \v 2 Mɛ kwyal mɛkana mak ɛ étɛp bot ɛ zɛɛga mendjaala ghaada Koolɛt. Biyɔ, bot ɛ Zɛɛb nadjóo étɛp bi needi mot ngɔt nɛ Yezu Klisto ɔ. Biyɔ, nɛ bot djas di kɔ mɛl mɛ di etuwal din ɛ Ghɛŋ Yezu Klisto ɔ, bi ɛ́ bot ɛ na dɛɛ. Ye ɛ́ nyɛy ɛ di Ghɛŋ'ɔ, nɛ ɛbaadi Ghɛŋ'enaka. \v 3 Beta náá, bi bela mbɛɛ bhwoob nɛ egwyem e Zɛɛb Sɛɛg'enaka nɛ yii Ghɛŋ Yezu Klisto. \s Enɛm esa ee bot di ebela dum nɛ Klisto ɛ \p \v 4 Deenek, mɛ ɛpeghaapɛɛ Zɛɛb mɛlu djas étɛp enɛm nɛ embɛɛ nyɛ nasa bin dum nɛ Yezu Klisto ɛ. \v 5 Tin, tɔ ɛgwakel ɛ len nɛ Yezu Klisto, bi nazedjɛaa mɛkɛɛ djas, daŋ-daŋ ɛ yii ɛgu etsɛɛtsɛ nɛ yii ɛgoola mɛpka mɛ Zɛɛb. \v 6 Ye nabɛ ɛ́ bis naabaŋa bin etɛp Klisto nasa ɛ, deenek, Zɛɛb nadi elyaal náá, etɛp binek djas nadi ɛ́ etsɛɛtsɛ. \v 7 Tin, biyɔ bot ɛ di ebhwood ɛwala ɛ Ghɛŋ'enaka Yezu Klisto aatuula ɛ, sa ɛkɛɛ ɛ wat ààwyii tɔ len. \v 8 Ye ɛ́ nyɛy kwaadjɛ bin ghwyil ɛ di tɔ epiki, kɛkum dwoo mɛsik mɛ bɔs. Deenek ɛ di náá, bɛ aanàbela sa bɛ aapit bin kɔ ɛsu ɛ tak e ɛwala Ghɛŋ'enaka Yezu Klisto aazyɛ ɛ́. \v 9 Etɛɛ náá, Zɛɛb mot nadjóo bin náá, bi needi tɔ ɛgwakel nɛ mɔn'ɛ Yezu Klisto Ghɛŋ'enaka ɔ, nyɛ waasa sa nyɛ nakɛk ɛ. \s Zyaala tɔ ndjaa mendjaala \p \v 10 Bɔn nyɛɛg bam, mɛ ɛpedjaala nɛ nen nɛ din ɛ Ghɛŋ'enaka Yezu Klisto náá: Gwakelka, sa bi ààdi nɛ zyala pak'en, dika tɔ ɛgwakel nɛ lyem wat, da bi ɛdi nɛ esimza wat, zɛnɔɔ egeka wat. \v 11 Bɔn nyɛɛg bam, mɛ lii deenek ɛ etɛɛ náá, mɛ gwak nɛ bot ɛ mɛbyel ɛ Kolowe ɛ náá, ye moo ɛ́ nɛ mɛbhuka pak'en. \v 12 Gwakeka sa mɛ di ekwyɛl ɛlɛɛ bin ɛ. Pak'en, bɛdhiiti bot ɛpeke náá: «Mam ɛ́ mot ɛ Pɔl!» Bak náá: «Mam ɛ́ mot ɛ Apolɔs!» Bak bɛdhiiti náá: «Mam ɛ́ mot ɛ Pyɛɛd!» Deenek, bak bot kake ɛ́ náá: «Mam ɛ́ mot ɛ Klisto!» \v 13 Egeka bin ɛ náá, Klisto ɛ́ nɛ ghwyil ɛkaŋaa epes epes e? Ye ɛ́ Pɔl ɛ nabemaa é mɛlaaba étɛp'en e? Bi naduwaa Zɛɛb ɛ nɛ din ɛ Pɔl e? \v 14 Mɛ ɛpeghaapɛɛ Zɛɛb etɛɛ náá, pak'en, ye tok nɛ mot mɛ naduu nyɛ Zɛɛb, yɛ di ààbɛ Kilipus nɛ Ghayus bot ɛ mam naduu ɔɔ. \v 15 Tin, mot tok nɛ ghwyil ɛke náá, bi naduwaa Zɛɛb ɛ nɛ din ɛ lam. \v 16 Deenek, ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, mɛ naaduu bot ɛ mɛbyel ɛ Stefanas Zɛɛb. Bhii tak, mɛ ààbee náá, mɛ naaduu bɛdhiiti bot Zɛɛb. \v 17 Etɛɛ náá, Klisto nabɛ ɛ́ ààlwom mɛ náá, mɛ kɛduu bot Zɛɛb. Tin, nyɛ nalwom mɛ ɛ náá, mɛ kɛgoola Mbɛɛ Baadhal. Deenek, sa mɛ ààgoola yɛ nɛ etsoŋ e bot ɛ bɔs, ye ɛpedi ɛdi deenek ɔɔ, ɛsyee ɛ Klisto kɔ mɛlaaba kadi ɛ́ ààbɛ nɛ mɛbwala. \s Yezu Klisto ɛ́ mɛbwala nɛ etsoŋ ɛ Zɛɛb \p \v 18 É mis mɛ bot ɛ zewo ze ɔ, ɛlyo bot dum nɛ ɛsyee ɛ Klisto kɔ mɛlaaba ɛ́ dhatyee mɛlyet. Tin, yɛ kabɛ bisɔ bot ɛ di edu ze tsik ɔ, bis bee ɛ́ náá, ɛlyo bot dum nɛ ɛsyee ɛ Klisto kɔ mɛlaaba ye ɛ́ mɛbwala ɛ Zɛɛb. \v 19 Ekwyala lɛɛ ɛ́ náá: \q1 «Mɛ aapul etsoŋ e bɛtsoŋ ɛ bot, \q1 mɛ aamwas mɛtselal mɛ bot ɛ bɛtselal\x - \xo 1.19 \xo*\xt Eza 29.14.\xt*\x*.» \m \v 20 É di'enek, tsoŋ mot kadi tin paa? Mot mɛtselal kadi tin paa? Mot di egu ɛlii ɛnyɔɛpe é ɛwala ɛlak, kadi tin paa? Bi ààbee tin náá, Zɛɛb naazelyaal náá, etsoŋ e bot ɛ bɔs ɛ́ dhatyee mɛlyet e? \v 21 Tin, Zɛɛb tɔ etsoŋ bɛ, nyɛ nɛ gu náá, bot ɛ di kɔ bɔs ɔ tok nɛ ghwyil ɛgu nyɛ nɛ etsoŋ bɔɔ met. Dum nɛ tɛp tak ɛ, Zɛɛb namyam ɛtsik bot ɛ di emyaal mɛlyo mɛ ɛsyee ɛ Klisto kɔ mɛlaaba ɛ. Mɛlyo mɛ tak ɛ́ nɛ bɛdhiiti bot ɛ dáa mɛlyet. \v 22 Deenek, bot ɛ mbyak eYuda saŋ ɛ mɛvyɛkɛlɛ. Yɛ kabɛ bot ɛ mbyak eGhɛlɛk ɔ, bɔɔ kasaŋ ɛ etsoŋ. \v 23 Yɛ kabɛ bisɔ ɔ, bis lyo bot ɛ ɛsyee ɛ Klisto kɔ mɛlaaba. Tin, ye ɛ́ nɛ bot ɛ mbyak eYuda ɛ mɛlee, ye kadi ɛ́ dáa mɛlyet pɛ daa bot ɛ membyak mesis. \v 24 Tin, dum nɛ bot ɛ Zɛɛb nazedjóo ɔ, ye nakoozodi bot ɛ mbyak eYuda nɛghu bot ɛ di ààbɛ tɔ dhaad mbyak eYuda ɔ, Klisto ɛ́ di nɛ mɛbwala nɛ etsoŋ e Zɛɛb. \v 25 Etɛɛ náá, etɛp e Zɛɛb ee bot di ebee náá ye ɛ́ mɛlyet ɛ, ye ɛ́ etɛp di nɛ etsoŋ dhaa etsoŋ bɔɔ ɛ. Deenek, edi bot di ebee náá Zɛɛb ɛ́ tsabel ɔ, yɛ eedhaa bot ɛ bɔs nɛ ghwyil. \p \v 26 Tin, bɔn nyɛɛg, beeka mbi bot bi di ɛ, biyɔ bot ɛ Zɛɛb nazedjóo ɔ. Dilka mɛnyel men, etɛɛ náá pak'en, ye tok nɛ mbula bot di nɛ etsoŋ, nɛ mɛbwala nɛghu bɛtɛtɛ ɛ bot. \v 27 É di'enek, Zɛɛb kanɔŋ ɛ́ sa di é mis mɛ bot dáa mɛlyet ɛ, étɛp ɛdjɛ syen nɛ bɛtsoŋ ɛ bot. Nyɛ kanɔŋ ɛ́ sa di ààbɛ nɛ ghwyil é mis mɛ bot ɛ bɔs ɛ, étɛp ɛdjɛ syen nɛ bot ɛ di ebee náá, bɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɔ. \v 28 Tin, nyɛ naanɔɔ bot di ebee é mis toto ɔ, bot ɛ di ebhinaa ɔ, nɛghu bot ɛ di ààval dhiiti sonok é mis mɛ bot ɛ bɔs ɔ, étɛp ɛdjɛ syen nɛ bot ɛ di ebee náá, bɛ ɛ́ bɛtɛtɛ bot ɔ. \v 29 Deenek, ye tok nɛ dhiiti mot kɔ ɛko ɛ bɔs di nɛ ghwyil ɛghɛɛ nyel é mis mɛ Zɛɛb. \v 30 Nyɛ nasa deenek ɛ, étɛp nyɛ neewa bin tɔ ɛgwakel nɛ Yezu Klisto. Nyɛ naasa náá, Klisto di nɛ nena etsoŋ di edus pɛ daa Zɛɛb ɛ. Kɔ ɛsu ɛ lɛ, Zɛɛb eesa náá, mena dika epiki bot. Nyɛ sɛ́ɛ mena ɛ, étɛp mena needika bot bɛ, nɛ ɛpɛk mena tɔ mesyem. \v 31 Ekwyala nabela ɛsuk ɛ kɔ mɛkpa mak: «Yɛ bɛ náá, mot ɛpekwyɛl ɛghɛɛ nyel ɔɔ, nyɛ goka ɛ́ nɛ ɛghɛɛ nyel ɛ dum nɛ sa Ghɛŋ di esa ɛ\x - \xo 1.31 \xo*\xt Zel 9.23.\xt*\x*.» \c 2 \s Pɔl naagoola bhaadal ɛsyee ɛ Klisto e mɛlaaba \p \v 1 Bɔn nyɛɛg, é ghɛŋ mɛ nazyɛ pɛ daa len zɛlɛɛ bin esa e Zɛɛb nadi tɔ sɔ ɛ, mɛ ààpalii nɛ nen tɔ mɛkpa di ekɔala ɛ, ààbɛ-bɛak nɛ mɛkpa mɛ di elyaal ɛgu ɛ lam ɛ. \v 2 Etɛɛ náá, ye nabɛ ɛ́ mɛ eezeke náá, tɔ bim mɛlu mɛ mena aadika sama ɛ, mɛ aanàsaŋ ɛgu ɛ dhiiti sonok bhis Yezu Klisto, bhis ɛsyee ɛ Yezu Klisto é mɛlaaba. \v 3 Dum nɛ tɛp tak ɛ́ mɛ zyɛ pɛ daa len, nɛ mɛsila djas é pwak nɛ bwoo. \v 4 Deenek, mɛkpa mam nɛ mɛlyo mam nabɛ ɛ́ ààbɛ esimza bam ɛmet, étɛp bi needu etɛp bam. Ààbɛ, ye nabɛ ɛ́ mɛbwala mɛ Sisim na Dɛɛ ɛ nadi elyaal popoopwon esa ee mɛ nadi elii ɛ. \v 5 É di'enek, ɛdum ɛ koŋ ɛ len nɛ Zɛɛb ààbela ɛsuk tɔ etsoŋ e bot ɛ bɔs, ye bela ɛsuk ɛ tɔ mɛbwala ɛ Zɛɛb. \s Etsoŋ e Zɛɛb \p \v 6 Mɛ nɛ gu náá, mɛlyo mɛ ekeletyɛ di náá bɛ eezewoozal tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb ɛ, mɛlyo mɛ etsoŋ. Ààkabɛ etsoŋ e bɔs'ak, ààkobɛ-bɛak yii bɛghɛŋ ɛ di ekɔk kɔ bɔs'ak ɛ. Etsoŋ e bɔs'ak ɛ́ eghwyil mɛbwala mɛ di náá, yɛ aadi ɛ́ diib dhiiti dwoo ɛ. \v 7 Ààbɛ, mɛ goola wak ɛ etsoŋ Zɛɛb nadi syela ɛ, yii bot nadi ààgu ɛ. Zɛɛb naazekoobal etsoŋ tak ɛsok nɛ bhwak nɛ kusel, étɛp mena needika tɔ duma yɛ. \v 8 Ye tok nɛ dhiiti bɛghɛŋ ɛ́ di ekɔk kɔ bɔs'ak ɔ, di egu etsoŋ binek. Tin, ye ɛpedi ɛdi egu yɛ ɔɔ, pe bɛ nabɛ ɛ́ ààbem Ghɛŋ, mot di nɛ duma ɔ é mɛlaaba. \v 9 Tin, dáa ekwyala di elɛɛ ɛ: \q1 «Sa di náá, mot dinaa ààpaabee, \q2 ààkogwak-gwakak ɛ, \q1 sa di náá, mot dinaa ààpaasimza ɛ, \q1 Zɛɛb nakoobal ye ɛ́ étɛp bot ɛ di ekwyɛl nyɛ ɔ\x - \xo 2.9 \xo*\xt Eza 52.15; 64.3.\xt*\x*.» \m \v 10 Ghuna, ye ɛ́ nɛ bisɔ ɛ, sa Zɛɛb nazelyaal é ze Sisim ɛ. Tin, Sisim na Dɛɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛsɔs mɛpek mɛ Zɛɛb djas, dɔɔ nɛ yii di tɔ sɔ ɛ. \v 11 Yɛ kabɛ mot ɔ, ɛzɛ di egu egeka e lyem e mot, ye di ààbɛ sisim mot nyɛy nyɛ ɛmet ɔ. Ye ɛ́ tyee wat nɛ Zɛɛb, ɛzɛ di egu egeka e Zɛɛb, ye di ààbɛ Sisim Zɛɛb nyɛy nyɛ ɛmet ɔ. \v 12 É di'enek, mena nabɛ ɛ́ ààbelaka sisim bot ɛ bɔs. Tin, mena nabelaka ɛ́ Sisim di edus pɛ daa Zɛɛb ɛ, etɛɛ náá, mena neegu mɛkɛɛ mɛ Zɛɛb nazedjɛ mena e toto ɛ. \v 13 Tin, mena ààlyoka bot nɛ etsoŋ bot ɛ bɔs, mena lyoka bot ɛ nɛ etsoŋ Sisim Zɛɛb di elyaal mena ɛ. Ye ɛ́ deenek ɛ, mena di ekaada etsɛɛtsɛ e Sisim nɛ bot ɛ di nɛ Sisim tak ɔ. \v 14 Tin, mot di ebun nɛ mɛtselal mɛ ɔ, tok nɛ ghwyil ɛmyaal etsɛɛtsɛ e Sisim Zɛɛb di elyaal ɛ. É di'enek, etsɛɛtsɛ e Sisim Zɛɛb pɛ daa yenɔk mot ɛ́ dhatyee mɛlyet. Nyɛ aanàbela etsoŋ ɛtiibal ɛ yɛ, etɛɛ náá, ye ɛ́ nɛ Sisim Zɛɛb ɛ, mot ɛ nɛ ghwyil ɛtiibal etɛp e Zɛɛb. \v 15 Tin, mot di nɛ Sisim Zɛɛb ɛ́ nɛ ghwyil ɛtiibal etɛp djas, saabɛgɔs kadi ɛ́ mot tok nɛ ghwyil ɛgek ɛgu sa nyɛ di elɛɛ. \v 16 Tin, ekwyala lɛɛ ɛ náá: \q1 «Ɛzɛ di egu esimza e Ghɛŋ? \q1 Ɛzɛ di nɛ ghwyil ɛdjɛ nyɛ mɛlyo\x - \xo 2.16 \xo*\xt Eza 40.13.\xt*\x*?» \m Tin, menabɛlka, menaka ɛ́ nɛ esiiza e Klisto. \c 3 \s Keletye ɛ́ mot-mɛsa ɛ Klisto \p \v 1 Tin, nɛ tsɛɛtsɛ, bɔn nyɛɛg bam, é ghɛŋ mɛ di pɛ daa len ɛ, mɛ nabɛ ɛ́ ààlii nɛ nen dáa mɛ di elii nɛ bot ɛ di nɛ Sisim e Zɛɛb ɛ. Ye nabɛ ɛ́ mɛ eelii nɛ nen dáa bot ɛ bɔs, bot ɛ dinaa bɛ ɛ́ etɔlɔɔ tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Klisto ɔ. \v 2 Eghɛŋ tak, mɛ nadee bin ɛ mɛdii mɛ mɛbel. Mɛ nabɛ ɛ́ ààbɛ aadee bin nɛ edee na lyel-lyel etɛɛ náá, bi tok nɛ ghwyil ɛnyaab edee na lyel-lyel. Bela náá, nenak yak, bi dinaa ààbɛ aabela ghwyil tak, \v 3 etɛɛ náá, bi dinaa nɛ mɛfulu mɛ bot ɛ bɔs. Bi dinaa nɛ zok nɛ mɛwɔ pak'en! Esesɛɛ binek djas ààlyaal tin náá, bi ɛ́ nɛ mɛfulu mɛ bot ɛ bɔs e? Yenek djas lyaal náá, bi kɛ ɛ́ tɔ ɛkwosak epuud, dáa tyee bɔn etɔlɔ tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Klisto. \p \v 4 É sok mot ngɔt pak'en di eke náá: «Mam ɛ́ mot ɛ Pɔl!» Dhiiti náá: «Mam ɛ́ mot ɛ Apolɔs ɔ!» Bi ààbee náá, bi sa tin ɛ, dáa bot ɛ bɔs'ak e? \v 5 É di'enek, Apolɔs ɛ́ zɛ? Pɔl ɛ́ zɛ? Bisɔ djas ɛ́ bot ɛ mɛsa ɛ Zɛɛb, bi daŋ ɛ é ze yis etɛɛ náá, bi needum koŋ nɛ Zɛɛb. Tin, mot nɛ mot sa ɛ mɛsa mɛ Ghɛŋ nadjɛ nyɛ ɛ́. \v 6 Mam nabɛ ɛ́ bhek tɔ bɔs, Apolɔs kaso ɛ́ mɛdii. É di'enek, Zɛɛb ɛ́ di esa náá bhek wyee. \v 7 Deenek, mot di ebɛ bhek ɔ, nɛ mot di eso mɛdii kɔ bhek ɔ bɛ ààval dhiiti sonok. Ye ɛ́ Zɛɛb mot di esa náá, bhek wyee ɔ, di eval. \v 8 É di'enek, mot di ebɛ bhek ɔ, nɛ mot di eso mɛdii kɔ bhek ɔ, bɛ ɛ́ djala. Tin, Zɛɛb aadjɛ mot nɛ mot yɛ efute e mɛsa. \v 9 Deenek, bisɔ bɛlyoel ɛ bot ɛ mɛsa ɛ Zɛɛb. Da biyɔ kadi ɛ́, pyeeb ɛ Zɛɛb. \p Zɛɛga yebɔ djas ɛ di esa ndjaa Zɛɛb. \v 10 É di'enek, dáa ɛkɛɛ ɛ Zɛɛb nadjɛaa mɛ ɛ, mɛ eesum ghus zumal ndjaa dáa tɛtɛ sumel mendjaa. Nenak yak, dhiiti mot eesum pɛ kɔ pap mɛkɛn e zumal ndjaa tak. Tin, mot nɛ mot ɛkobaka nɛ tyee nyɛ di esum ɛ. \v 11 Etɛɛ náá, epap mɛkɛn e zumal mendjaa tak naazesumel: ye ɛ́ Yezu Klisto. É di'enek, dhiiti mot tok ghwyil ɛbaakan dhiiti ghus zumal sis. \v 12 Tin, kɔ epap mɛkɛn e zumal mendjaa tak, bɛdhiiti bot ɛ́ nɛ ghwyil sum yɔbɔ nɛ lɔɔad, nɛ gwooz di esa ɛ nɛ yɛ epata ɛ, nɛ mɛkok mɛ mɛtaŋ. Yɛ kabɛ bɛdhiiti bot ɔ, bɛ ɛ́ nɛ ghwyil sum nɛ ele, nɛ eka nɛghu nɛ mɛbo. \v 13 Tin, dwoo epɛ́ɛ, mɛsa mɛ mot nɛ mot aanyen popoopwon. Etɛɛ náá, dwoo lɛɛg aadi ɛ́ nɛ boo du, tin, du tak ɛ waalyaal kwaambi mɛsa mɛ mot nɛ mot nasa ɛ. \v 14 Ndjaa mot ɛdikaa, da yɛ ɛpyet nɛ mɛgoo mɛ du ɔɔ, tin, mot tak aabela efute e mɛsa mɛ. \v 15 Tin, ndjaa mot ɛdikaa, da ye ɛbik nɛ mɛgoo mɛ du ɔɔ, mot yenɔk aanàbela efute e mɛsa mɛ. É di'enek, tsik'ɛ aadi ɛ́ dáa mot pɛkaa tɔ ngel du ɛ. \p \v 16 Deenek, bi nɛ gu ɛnyɔɛpe náá, bi ɛ́ ndjaa Zɛɛb, tin, Sisim Zɛɛb ɛ́ tɔ lin. \v 17 É di'enek, mot ɛ bwak ndjaa Zɛɛb ɔɔ, Zɛɛb aagó nyɛ. Etɛɛ náá, ndjaa Zɛɛb ɛ Dɛɛ, zɛɛga biyɔ djas ɛ́ di ndjaa tak. \s Tɛtɛ etsoŋ \p \v 18 Tin, sa mot ààkɔɔ nyel'ɛ. Mot ngɔt tɔ len di ɛ́ di nɛ egeka náá, nyɛ ɛ́ tyee tsoŋ mot é mis mɛ bot ɛ bɔs'ak ɔɔ, ye goka ɛ́ nyɛ di mot mɛlyet é mis mɔɔ, étɛp nyɛ neebela tɛtɛ etsoŋ di edus pɛ daa Zɛɛb ɛ. \v 19 Etɛɛ náá, etsoŋ e bot ɛ bɔs ɛ́ dhatyee mɛlyet é mis mɛ Zɛɛb. Tin, ekwyala lɛɛ ɛ náá: «Zɛɛb mɛt bɛtsoŋ ɛ bot ɛ tɔ etsal bɔɔ ɛmet.» \v 20 Deenek, ekwyala baalɛɛ ɛ náá: «Ghɛŋ nɛ gu esimza e bɛtsoŋ ɛ bot, nyɛ nɛ gu náá, yɛ ààval dhiiti sonok\f + \fr 3.20 \fr*\ft v. 19: \+xt Zɔb 5.13\+xt* v. 20: \+xt Mɛd 94.11\+xt*.\ft*\f*.» \v 21 Tin, ye ààgoka náá, mot ghɛɛ nyel kɔ ɛsu ɛ bot ɛ epuud. Etɛɛ náá, djas ɛ yibɔ: \v 22 ye nakoozodi Pɔl, Apolɔs, Pyɛɛd, nɛghu bhwak, tsik nɛghu ɛsyee, ɛwala bot di'ak nɛghu yii di zyɛ'enek, djas ɛ yibɔ. \v 23 Tin, bi ɛ́ bot ɛ Klisto, Klisto kadi ɛ́ mot Zɛɛb. \c 4 \s Bot ɛ lwoma ɛ Klisto \p \v 1 Bot goka ɛ́ nɛ ɛbee bis ɛ, dáa bot ɛ mɛsa ɛ Klisto. Bis ɛ́ endɔmbɛ nazenɛɛgaa, étɛp ɛgoola etsɛɛtsɛ Zɛɛb nadi syela ɛ. \v 2 Zoka nɛ sa di ewaabaanɛ ndɔmbɛ ɛ́ náá, nyɛ di sosoob. \v 3 Yɛ kabɛ mam ɔɔ, ye nakoozodi náá, biyɔ ɛ di epɛ́ɛ mɛ, nɛghu mɛ pɛ́ɛaa ɛ sok bhwoob ɛ bɛtetɛp, lyem'am aabem ba nɛ dhiiti sonok. Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, mɛ tok nɛ ghwyil ɛpɛ́ɛ nyel'am mam ɛmet. \v 4 Deenek, mɛ ààbem ba nɛ dhiiti sonok. Tin, yɛ ààkwyɛl ɛlɛɛ náá, mɛ ààpasa dhiiti mbee sonok di nɛ ghwyil ɛdjɛ mɛ ndjɛ ɛ. Ye ɛ́ Ghɛŋ ɛ́ di tetɛp'am. \v 5 Dum nɛ tɛp tak ɛ di náá, sa bi ààpɛ́ɛ mot ɛsok nɛ ɛwala ɛ Ghɛŋ nɛ ɛkum. Tin, gwaalka Ghɛŋ pookotuula, etɛɛ náá, nyɛ aazɛwyisal tɔ gwyɛ etɛp djas nadi tɔ ghooghom ɛ, nyɛ aazɛlyaal embee esimza di tɔ ebhum elyem bot ɛ. E di'enek, Zɛɛb aaduwal mot nɛ mot ɛ dum nɛ mɛsa mɛ nyɛ sa ɛ. \p \v 6 Bɔn nyɛɛg, etɛp mɛ lɛɛ wak ɛ, mɛ nɔŋ ɛ geka nɛ etɛp bis nɛ Apolɔs, étɛp bi neetiibal ɛsuk ɛ mɛkpa mak. Dhiiti kana di eke náá: «Mot goka ɛ́ nɛ ɛsa ɛ, sa ekwyala di elɛɛ ɛ.» É di'enek, sa dhiiti mot pak'en ààdi nɛ ɛghɛɛa nyel, étɛp ɛkɛm nwyak mot da bhina nwyak mot. \v 7 Tin, étɛp yé wɔ di ebun náá, wɔ eedhaa bɔɔ bɛsɔ bɔ? Esa djas wɔ di nɛ ye ɛ́, ye tok Zɛɛb nadjɛ wɔ? Dáa di deenek ɛ, «haa» étɛp yé wɔ di nɛ ɛghɛɛa nyel ɛkɛɛ wɔ nabɛ ɛ́ ààdjɛaa wɔ djɛak? \v 8 Nenak yak, bi eezebela esa djas elyem bin nadi ekwyɛl ɛ, bi moo ɛ́ bot ɛ mɛvu. Deenek, bi moo ɛ́ edi bɛmɛkoozi, bela náá, bisɔ tok edi bɛmɛkoozi. Tin, nɛ tsɛɛtsɛ mɛ kwyɛl ɛ náá, bi di bɛmɛkoozi, etɛɛ náá, bisɔ pe needi bɛmɛkoozi dáa biyɔ. \v 9 Deenek, mɛ bee ɛkɛɛ náá, Zɛɛb naanɛɛg bisɔ bot ɛ lwoma edi mɛsik. É mis mɛ bot, bis ɛ́ dáa bot ɛ zenɛɛgaa kuku ɛbwak étɛp ɛgóaa ɔ. Mɛ ke deenek ɛ etɛɛ náá, bhwak djas moo ɛ́ gwyɛ nɛ mis kɔ les, étɛp ɛbee sa aasael nɛ nes ɛ. Ye tok bot nɛ bot, ye ɛ́ dɔɔ nɛ efofop. \v 10 Bisɔ ɛ́ bot ɛ mɛlyet kɔ ɛsu ɛ Klisto. Deenek, biyɔ kadi ɛ́ bɛtsoŋ ɛ bot tɔ ɛgwakel nɛ Klisto. Bela náá, bot bee ɛ́ náá, bisɔ ɛ́ bɛtyaabel. Tin, biyɔ bi ke ɛ́ náá, bi ɛ́ bot ɛ di nɛ ghwyil ɔ. É di'enek, bisɔ ɛpebhinaa, biyɔ kadi ɛ́ edjɛaa duu! \v 11 Kum ɛwala ɛlak nenak, bis ɛpezuk nɛ za, bis ɛpegwyɛ nɛ gwyes mɛdii, nɛ pwom ekaad. Deenek, bis ɛpebiaa. Bis ààdi edi wat, bis ɛ́ ghooghoŋ ɛbat-bat. \v 12 Bis ɛpesa mɛsa mɛ na lyel-lyel, étɛp bis neebela sa dek. É sok bɛ di elee bis ɛ, bis nɛ djaala étɛp'ɔɔ, é sok bɛ di etiig bis ɛ, bis nɛ maad. \v 13 Tin, é sok bot di elii ɛbiyoɛpe nɛ nis ɛ, bis yala bɛ ɛ́ nɛ mɛtela djas. Deenek, bɛ kabee bis mos kɔ ɛko ɛ bɔs ɛ, dáa ɛkwyiid nɛghu dáa bot ɛ mezuk dɔɔ nɛ dwoo pan mos. \s Pɔl ɛpelii nɛ bɔn bɛ nyɛ dyeebakwyɛl ɔ \p \v 14 Mɛ ààpakwyal bin mɛkana mak étɛp ɛdjɛ bin syen. Mɛ kwyal bin mɛkana mak ɛ, étɛp ɛdul ɛ bin mɛlɔ, dáa bɔn bam mɛ di ekwyɛl dhaa tyɛ ɔ. \v 15 Étɛp bi neegu náá, bi nakoozodi nɛ bɛdjɛɛdel bɛmil kam (10 000) tɔ tsik bi di nɛ yɛ nɛ Klisto ɛ, bi aazodi ɛ́ nɛ sɛɛg ngɔt. Etɛɛ náá, é ghɛŋ mɛ nazɛgoola bin Mbɛɛ Bhaadal é sok mɛkɛn ɛ, mam ɛ́ nakadi sɛɛg'en tɔ tsik bi di nɛ yɛ nɛ Yezu Klisto ɛ. \v 16 Deenek, mɛ ɛpedjaala nɛ nen, baŋaka mɛsa mɛ mɛ di esa ɛ. \v 17 É di tak ɛ, mɛ dhis bin Timote mɔn'am mɛ di ekwyɛl ɔ, nyɛy mot di sosoob tɔ ɛdum koŋ nɛ Ghɛŋ ɔ. Nyɛy ɛ́ kwaalɛɛ bin mɛtiŋ mɛ di edjɛɛd mɛ tɔ tsik bis nɛ Yezu Klisto ɛ, nɛ dáa mɛ di elyo é edi djas tɔ ezɛɛga mendjaa mɛ mendjaala ɛ. \v 18 Bɛdhiiti bot pak'en naazɛwa ɛbet náá, mɛ tok nɛ ghwyil ɛbaazyɛ zɛbee bin. \v 19 Tin, Ghɛŋ ɛkwyɛl ɔɔ, ye kalik ɛ́ batsa mɛ zyɛ pɛ yibɔ. Eghɛŋ mɛ aazyɛ, mɛsa mam aanàsik egwak-gwakak sa mɛ bot ɛ mɛbet binɔk di elii ɛ. Ye goka ɛ́ mɛ gu dɔɔ nɛ ghwyil mɛbwala mɛ bɛ di esa mɛsa mɔɔ nɛ ye ɛ́. \v 20 Etɛɛ náá, ɛyoŋ ɛ Zɛɛb tok elɛŋ e nuub toto, tin, ye ɛ́ etɛp mɛbwala. \v 21 Bi kwyɛl dáa? Bi kwyɛl ɛ náá, mɛ zyɛ pɛ daa lin nɛ ghwyɛs «hoo» mɛ zyɛ nɛ mbɛɛ lyem tɔ kwyɛl, nɛ mɛtela djas? \c 5 \s Mbee mɛfulu tɔ zɛɛga bot ɛ mendjaala \p \v 1 Ye ɛpegek é edi djas náá, ye ɛ́ nɛ mɛzɔ pak'en. Mbi mɛzɔ mɛ di náá, bot ɛ di ààdum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, ààsa ɛ. Tin, ye ɛpegek náá, mot ngɔt pak'en ɛpewyis emwaaz nɛ mwaa sɛɛg! \v 2 Tin, bi ɛpekɛl ɛbet kɔ tak! E di waanyɔ náá, bi di nɛ ɛbuk tɔ elyem da bi ɛ́ ɛsɔ mot sa kwaambi yenek mbee esesɛɛ pak'en ɔ. \v 3 Yɛ kabɛ mam ɔɔ, tɔ epuud, mɛ ɛ́ ɛtsetaɛpe nɛ nen, tɔ sisim, menaka ɛ́ edi wat. Tin nɛ din ɛ Yezu Klisto, mɛ eezepɛ́ɛ mot sa kwaambi yenek tɛp ɔ, ɛkɛɛ menaka ɛ́ sama. \v 4 Eghɛŋ bi di esɛɛga nɛ din ɛ Yezu Ghɛŋ'enaka ɛ, da mɛbwala mɛ ɛdi tɔ lin ɛ, é di'enek, sisim yam aadi ɛ́ sama nɛ nen pe. \v 5 Ye goka ɛ́ náá, bi djɛ mot'enɔk é mɛmbɔ mɛ Satan. Etɛɛ náá, tsik epuud bɛ neegwyɛ, da sisim ye ɛbela tsik dwoo Ghɛŋ aabula ɛ. \p \v 6 Bi ààgoka nɛ ɛsa ɛbet! Ye ɛ́ nɛ dhiiti kana wat di elɛɛ náá: «Ba mɔn leviid batsa nɛ sa náá, tsim faalin djas ghamta\f + \fr 5.6 \fr*\ft Pɔl kwyɛl ɛ́ lyaal wak náá, esyem e mot ngɔt ɛ nɛ ghwyil ɛpul bot djas tɔ zɛɛga mendjaala, dáa pu leviid di eghamta tsim faalin djas ɛ\ft*\f*.» \v 7 Tin, diska syem tɔ len, pu leviid na mwa etɛɛ náá, bi needi bot ɛ na dɛɛ. Deenek, bi kadi ɛ́ dáa tsim faalin na bes di ààbɛ nɛ leviid ɛ. Bi moo ɛ́ bot ɛ na dɛɛ, etɛɛ náá, Klisto nazegwyɛ ɛ́ étɛp'en. Nyɛy ɛ́ di mɔn bhata nakaa é ɛbyoŋ ɛ Pak. \v 8 Deenek, djhoobɔlka ɛbyoŋ ɛlenaka ààbɛ nɛ emapa nasael nɛ leviid namwa e esyem, nɛ mbee lyem ɛ. Tin, djhoobɔlka ɛbyoŋ ɛ tak nɛ emapa di ààbɛ nɛ leviid yenek ɛ, emapa e dɛɛ, emapa e etsɛɛtsɛ. \p \v 9 Tɔ dhiiti mɛkana mɛ mɛ nakwyal bin ɛ, ye nabɛ ɛ́ mɛ eelɛɛ nen náá, sa mot ààbeaa ɛsɔ nɛ bot ɛ mɛzɔ. \v 10 Deenek, yɛ ààkwyɛl ɛlyaal náá, mɛ nalii ɛ́ nɛ bot djas di tɔ mbee esesɛɛ ɔ, bot ɛ mɛzɔ, bot ɛ ndɔɔzɔ, bot ɛ djii, bot ɛ di eduwal bɛnaghisɛ ɔ. Ye ɛ́ pe bɛ deenek ɔɔ, pe bi zokadus ɛ kɔ bɔs. \v 11 Mɛ kwyɛl ɛ ɛlɛɛ bin náá, ye ɛ́ bɛ náá, yɛ mot di edjóoaa keletyɛ da nyɛ ɛbaadi mot mbee tsik, bi ɛ́ kobaka nɛ nɛ. Mot tak ɛ́ nɛ ghwyil ɛdi: Mot mɛzɔ, mot ndɔɔzɔ, mot di eduwal bɔn bɛzɛɛb ɔ, mot etsal, mot elangi nɛghu mot djii. Sa bi ààdɛ edee edi wat nɛ mbi yenɔk mot. \p \v 12 Ye kabɛ náá, mam ɛ́ di epɛ́ɛ bot ɛ di ààdum koŋ nɛ Klisto ɔ? «Hoo.» Ye ɛ́ biyɔ ɛ́ di egoka nɛ ɛpɛ́ɛ bot ɛ bi nɛ bɛ nɔɔ di tɔ zɛɛga ndjaa mendjaala mɛ wat ɔ. \v 13 Ye ɛ́ Zɛɛb nyɛy ɛmet ɛ kwaapɛ́ɛ bot ɛ di ààdum koŋ nɛ Klisto ɔ. Dáa di náá, ekwyala lɛɛ ɛ náá: «Sɔka bɛmbee ɛ bot pak'en\x - \xo 5.13 \xo*\xt Dɛt 17.7.\xt*\x*.» \c 6 \s Etaŋal pak ekeletyɛ \p \v 1 É sok mot ngɔt pak'en di nɛ tɛp nɛ mɔn nyɛɛg ɛ, «haa» étɛp yé nyɛ kɛsaa bɛtetɛp di ààgu Zɛɛb ɔ? Ye àànyɔ deenek. Ye goka ɛ́ náá, nyɛ kɛlɛɛ tɛp tak pɛ daa bot ɛ di bot ɛ Zɛɛb ɔ. \v 2 Bi ààgu náá, ye ɛ́ bɔn ɛ Zɛɛb ɛ kwaapɛ́ɛ bot ɛ bɔs e? Ye ɛ́ bɛ náá, biyɔ ɛ́ kwaapɛ́ɛ bot ɛ bɔs ɔɔ, «haa» étɛp yé bi di ekat ɛpɛ́ɛ ba bɔn etɛp? \v 3 Ye ɛ́ bɛ náá, mena aaboopɛ́ɛka efofop ɔɔ, «haa» mena aadi ààkwak ɛpɛ́ɛ bɔn etɛp di kɔ ɛko ɛ bɔs dáa? \v 4 Tin, é ghɛŋ bi di nɛ mbi bɔn mɛtap deenek pak'en ɛ, bi dyeebatɔ́ ɛ́ kɛsaa bɛtetɛp di ààgu Zɛɛb ɔ. \v 5 Mɛ ke ɛ́ náá, yɛ ààsa bin syen e? Tsoŋ mot ngɔt tok pak'en di nɛ ghwyil epɛ́ɛ tɛp di pak bi nɛ mɔn ɛ nyoog e? \v 6 «Haa» étɛp yé mot di kɛpit mɔn nyɛɛg sok bhwoob bɛtetɛp di ààgu nɛ Zɛɛb? \p \v 7 Deenek, é sok bi di nɛ bɔn mɛtap pak'en ɛ, ye ɛpelyaal náá, bi ɛ́ nɛ ndjɛ. Tin, mot ɛ́ sa wɔ ɛbiyo ɔ, nɛghu ɛdjii esa e bɔ ɔ, wɔ goka ɛ́ nɛ ɛmaad. \v 8 Ghuna biyɔ bɛmet nɛ sa etɛp e bot di ààbɛ bot ɛ epiki é mis mɛ Zɛɛb ɛ! Biyɔ ɛ di edjii esa e bɔɔ bɛsɔ bin. Tin, guka náá, bi eesa deenek ɛ nɛ bɔn nyɛɛg bin! \v 9 Bi ààgu náá, bot ɛ di ààdi bot ɛ epiki ɔ, bɛ aanàkwani tɔ ɛyoŋ ɛ Zɛɛb e? Nàkɔɔka mɛnyel men, guka náá: bot ɛ mɛzɔ, bot ɛ di eduwal bɛnaghisɛ, bot ɛ di esa ɛzɔ, bot ɛ di edi mɛba nɛ bɛsɔ bɔɔ botom ɔ, \v 10 bot ɛ djii, bot ɛ ndɔɔzɔ, bot ɛ elangi, bot ɛ mɛlee nɛghu bot ɛ mbee mɛpek, bɛ aanàbela di tɔ ɛyoŋ ɛ Zɛɛb. \v 11 Eghɛŋ sok, bɛdhiiti bot pak'en nadi esa mbee metɛp menek. Tin, bi naazedisaa edhuud, bi naazesɛ́ɛaa, da nɛɛgaa engwoob étɛp mɛsa ɛ Zɛɛb. Ye naazesa náá, bi di bot ɛ epiki é mis mɛ Zɛɛb nɛ din ɛ Ghɛŋ Yezu Klisto kɔ ɛsu ɛ Sisim Zɛɛb'enaka. \s Nyel mot ɛ ndjaa Sisim \p \v 12 Bɛdhiiti bot pak'en gek ɛ náá: «Mɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛsa sa djas lyem'am di ekwyɛl ɛ.» Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ, mɛ nɛ ghwyil ɛsa sa lyem'am di ekwyel. Tin, esa binek djas tok nɛ mɛtaŋ é mis mam. É di'enek, mɛ tok nɛ ghwyil ɛbet náá, mɛ di kwom dhiiti sonok. \v 13 Dhiiti kana baake ɛ náá: «Edee ɛ́ étɛp mɔ, mɔ ɛ́ étɛp edee.» Tsɛɛtsɛ, tin dhiiti dwoo Zɛɛb aagó esa binek djas ebá. Deenek, Zɛɛb nabɛ ɛ́ ààsa nyel mot étɛp mɛzɔ, nyel mot nasael ɛ étɛp Ghɛŋ, Ghɛŋ ɛ́ di ebaal nyel mot. \v 14 Dáa Zɛɛb nagomal Ghɛŋ bhis ɛsyee ɛ, nyɛ pe ɛ́ waagomal mena tɔ ɛsyee, nɛ ghwyil mɛbwala mɛ. \p \v 15 Bi ààgu náá, mɛnyel men ɛ esum e nyel ɛ Klisto? Mɛ ɛ́ nɛ ghwyil nɔɔ sum nyel ɛ Klisto étɛp kɛsa náá, ye di sum nyel ɛ moma mɛzɔ? Ààbɛ, ye tok deenek! \v 16 Bi ààgu náá, mot di esɛɛga goŋ nɛ moma mɛzɔ ɔ, bɛ nɛ nɛ moo ɛ́ nyel ngɔt e? Ye ɛ́ dáa ye di kwyala tɔ mɛkana mɛ Zɛɛb ɛ: «Bɛ nɛ nɛ aakadi ɛ́ mot ngɔt\x - \xo 6.16 \xo*\xt Mɛk 2.24.\xt*\x*.» \v 17 Tin, mot di tɔ ɛgwakel nɛ Ghɛŋ ɔ, nyɛ moo ɛ́ mot ngɔt bɛ nɛ nɛ tɔ Sisim. \p \v 18 Deenek, kyeeka mɛzɔ, etɛɛ náá, syem e mɛzɔ, mot sa ye ɛ́ nɛ nyel'ɛ ɛmet. Yɛ kabɛ bɛdhiiti mesyem ɔ, ye sael ɛtsetaɛpe nɛ nyel. \v 19 Bi ààgu náá, mɛnyel men ɛ ndjaa Sisim na Dɛɛ ɛ? Sisim di tɔ len ɛ, Zɛɛb nyɛy ɛmet nadjɛ bin Sisim tak. Dáa di náá, bi moo ɛ́ bot ɛ Zɛɛb, mɛnyel men tokapɛ yebɔ ɛmet. \v 20 Zɛɛb naazebɔm bin nɛ boo mɛtaŋ. Tin, bi goka ɛ́ nɛ ɛdjɛ Zɛɛb duu nɛ mɛnyel'en dáa ye di egoka ɛ. \c 7 \s Pɔl ɛpebɔɔza mɛkya dum nɛ etɛp ɛbá \p \v 1 Nenak, mɛ moo bɔɔza bin dum nɛ mɛkya bi nadji mɛ tɔ mɛkana mɛ bi nadhis mɛ ye ɛ́. Mɛ lɛɛ bin ɛ náá, ɛnyɔ náá, motom di ààbɛ nɛ moma. \v 2 Tin, étɛp ɛkaab ɛ mɛzɔ: ye goka ɛ́ náá, botom djas di nɛ yɔbɔ boa, da boa djas pe ɛdi nɛ yɔbɔ botom. \v 3 Motom goka ɛ́ nɛ ɛsa myɛl esa djas di egoka nɛ ɛsael tɔ ɛbá ɛ. Ye ɛ́ tyee wat nɛ moma, nyɛy pe baagoka ɛ nɛ ɛsa nɛ ngom esa djas di egoka nɛ ɛsael tɔ ɛbá ɛ. \v 4 Tin, moma tok ghwyil ɛdjɛɛd nyel'ɛ dáa nyɛ di ekwos ɛ, etɛɛ náá, nyel'ɛ ɛ́ yii ngom. Ye ɛ́ tyee wat nɛ motom, nyɛ tok nɛ ghwyil ɛdjɛɛd nyel'ɛ dáa nyɛ di ekwos ɛ, etɛɛ náá, nyel'ɛ ɛ́ yii myɛl. \v 5 Sa mot àànyim sɔ nyel, ye di ààbɛ náá, bi gwakel ɛ étɛp ba mɔɔ ɛwala batsa kɔ ɛsu ɛ mendjaala ɔɔ. Da bhii tak, bi ɛbula ɛnyɔɛpe tɔ ɛba ɛ len. Ye di ààsael deenek ɔɔ, bi aanàbaabela ghwyil ɛmaad, egwyes epuud. Deenek, Satan ɛ́ nɛ ghwyil ɛkwyesal bin tɔ mɛbhowal. \v 6 Sa mɛ di elɛɛ bin'aak, ye tok náá, mɛ besal bin ɛ beselak, mɛ lɛɛ bin ɛ náá, bi ɛsa deenek ɔɔ, yɛ aadi ɛ́ ɛnyɔɛpe. \v 7 Ye ɛ́ ɛpedi ɛ́ di yam ɛkwosak ɔɔ, pe bot djas ɛ́ bɛkɔ dáa mam. Tin, Zɛɛb naadjɛ mot nɛ mot yɛ ɛkɛɛ, bak bot nɛ yak ɛkɛɛ, bɛdhiiti bot nɛ yak ɛkɛɛ. \p \v 8 Gwakeka sa mɛ di elɛɛ nɛ bɛkɔ ɛ bot, nɛ bɛkus ɛ boa ɛ, mɛ lɛɛ bin ɛ náá, ɛnyɔ náá, mot di kɔ dáa mam. \v 9 Tin, bi ɛ́ di ààmaad ɛdi bɛkɔ ɛ bot ɔɔ, bi goka ɛ́ nɛ ɛbá. Ɛnyɔ náá, mot ba, ààkabɛ náá, nyɛ zuk nɛ egwyes ɛbá. \p \v 10 Yɛ kabɛ bot ɛ zebaaɔ, mɛ ɛpedjɛ ɛtiŋ ɛlak, ɛtiŋ ɛ tak tok yam, ye ɛ́ yii Ghɛŋ: ye ɛ́ náá, sa moma ààbɛka nɛ ngom. \v 11 Tin, yɛ bɛ náá, moma eebo ɛbá pak bɛ nɛ ngom ɔɔ, sa nyɛ ààbaani e dhiiti ɛbá. Yɛ di ààbɛ deenek ɔɔ, nyɛ koobal ɛbá pak bɛ nɛ ngom. Tin, sa motom ààbo ɛbá pak bɛ nɛ myɛl. \p \v 12 Gwakeka sa mɛ di elɛɛ nɛ bɛdhiiti bot ɛ, ye tok Ghɛŋ di elii, ye ɛ́ mam. Mɛ lɛɛ ɛ náá: yɛ bɛ náá keletyɛ eeba moma di ààdi keletyɛ ɔɔ, da moma ɛ́ kwyɛl náá, bɛ gheedi nɛ ɛbá ɔɔ, sa motom ààbo ɛbá pak bɛ nɛ nɛ. \v 13 Ye ɛ́ tyee wat nɛ moma di keletyɛ ɔ. Nyɛ di nɛ motom di náá, nyɛ tok keletyɛ ɔɔ, da motom ɛ́ kwyɛl náá, bɛ gheedi nɛ ɛbá ɔɔ, sa moma ààbo ɛbá pak bɛ nɛ nɛ. \v 14 Etɛɛ náá, motom di ààdi keletyɛ ɔ, nyɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛdi mot e dɛɛ, kɔ ɛsu ɛgwakel nyɛ di nɛ yɛ nɛ myɛl, mot di keletyɛ ɔ. Ye ɛ́ tyee wat nɛ moma di ààdi keletyɛ ɔ, nyɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛ di mot e dɛɛ, kɔ ɛsu ɛgwakel nyɛ di nɛ yɛ nɛ ngom, mot di keletyɛ ɔ. Yɛ di ààdi deenek ɔɔ, bɔn bɔɔ aakwaadi bot e dɛɛ, ghuna, bɛ ɛ́ bot ɛ e dɛɛ é mis mɛ Zɛɛb. \v 15 É di'enek, mot di ààdi keletyɛ ɔ, nyɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛbo ɛbá. Ye nakozoodi moma nɛghu motom. É di'enek, moma nɛghu motom tok tɔ bhel eki ɛbá, etɛɛ náá, Zɛɛb nadjóo bin ɛ étɛp bi needi tɔ egwyem. \v 16 Tin, wɔy moma di keletyɛ ɔ, wɔ nɛ gu nɛghu wɔ kwaatsik ngom'ɔ? Nɛghu wɔy motom di keletyɛ ɔ, wɔ nɛ gu nɛghu wɔ kwaatsik mwalɔ? \s Ɛkɛ dáa Zɛɛb di ekwyɛl ɛ \p \v 17 Mot nɛ mot goka ɛ́ nyɛ gheekɛ dáa Ghɛŋ nadjɛ nyɛ ɛkɛɛ ɛ. Mot nɛ mot goka ɛ́ nɛ ɛkɛ ɛ dáa nyɛ nadi é sok Zɛɛb nadjóo nyɛ ɛ́. Yenek ɛ́ ɛtiŋ ɛ mɛ di edjɛ tɔ ezɛɛga mendjaa mɛ mendjaala djas ɛ. \v 18 Tin, yɛ bɛ náá, mot naani beka é ghɛŋ Zɛɛb nadjóo nyɛ ɔɔ, nyɛ di deenek. Ye kabɛ náá, é ghɛŋ Zɛɛb nadjóo nyɛ ɛ́, nyɛ nabɛ ɛ́ ààni beka ɔɔ, sa nyɛ ààni beka. \v 19 Ɛni beka nɛghu ààni beka ààval é mis mɛ Zɛɛb. Sa di eval ɛ, ye ɛ́ ɛlooba nɛ etsi bɛ. \v 20 Beta náá, mot nɛ mot zoodi dáa Zɛɛb nadjóo nyɛ ɛ́. \v 21 É sok Zɛɛb nadjóo wɔ ɛ, wɔ nabɛ ɛ́ wɔ dinaa kwom, ààbɛ deenek e? Nàbem ba, wɔ bela ze di esa náá, wɔ di pɛka ɔɔ, wɔ goka ɛ́ nɛ ɛdu yɛ. \v 22 Etɛɛ náá, kwom mot Ghɛŋ nazedjóo ɔ, Ghɛŋ eezetɔ́ nyɛ étɛp mɛsa mɛ. Ye ɛ́ étɛp tak ɛ di náá, nyɛ moo ɛ́ pɛka étɛp ɛsa mɛsa mɛ. Tin, mot nadi pɛka ɔ, moo ɛ́ kwom ɛ Klisto. \v 23 Zɛɛb nabɔm bin ɛ́ nɛ boo mɛtaŋ, étɛp bi needi bot bɛ. É di'enek, nàsaaka náá, bi di ekwom e bot ɛ bɔs. \v 24 Beta náá, mot nɛ mot di sok bhwoob Zɛɛb, dáa nyɛ nadi é ghɛŋ Zɛɛb nadjóo nyɛ ɛ́. \s Etɛp di dum nɛ bɛkɔ ɛ bot nɛ bɛkus \p \v 25 Dum nɛ mɛsyes mɛ boa dinaa bɛkɔ ɔ, mɛ tok nɛ ɛtiŋ ɛ Ghɛŋ wat ee mɛ aadjɛ bɛ ɛ. Tin, sa mɛ di elii wak ɛ ye ɛ́ ɛkwosak ɛ lam, mam mot di náá, Ghɛŋ eezegek mɛ ghoŋ, bot moo mos ɛ́ nɛ ɛbwaalel nɛ nam. \p \v 26 Gwakeka sa mɛ di egek kɔ ɛsu ɛ mezuk mɛ bot di ebee'aak, mot nɛ mot goka ɛ́ nɛ ɛdi dáa nyɛ di ɛ. \v 27 Wɔ ɛ́ nɛ moma? Nàsa náá wɔ bɛka nɛ nɛ. Wɔ ɛ́ kɔ? Tin, nàdji moma emwaaz. \v 28 Tin, yɛ bɛ náá wɔ eeba ɔɔ, wɔ ààpasyem. Ye ɛ́ náá, ɛsyes ɛ moma eeba ɔɔ, nyɛ ààpasyem. Deenek, bot ɛ di ebá ɔ, bɛ waaboma nɛ mezuk tɔ mendjaa mɛ mɛba mɔɔ. Tin, mɛ kwyɛl ɛ́ ɛdis bin tɔ mezuk menek. \p \v 29 Gwakeka sa mɛ di ekwyɛl ɛlɛɛ bin ɛ, bɔn nyɛɛg bam yii boa nɛ botom: bot kalikeka ɛ́ nɛ ba mɔn ɛwala. Kana nenak, bot ɛ di náá, bɛ eezeba ɔ, bɛ goka ɛ́ nɛ ɛwa zii tɔ ɛsa mɛsa mɛ Zɛɛb dáa bɛkɔ ɛ bot. \v 30 Bot ɛ di edje ɔ, bɛ sa ɛkɛɛ náá, bɛ ààdje. Bot ɛ di emyaala ɔ, bɛ sa ɛkɛɛ náá, bɛ ààmyaala. Bot ɛ di ebɔm esonok ɔ, bɛ sa ɛkɛɛ bɛ sa ɛkɛɛ náá, bɛ ààpabɔm sonok. \v 31 Bot ɛ di emyaala nɛ mɛvu mɛ bɔs ɔ, bɛ sa ɛkɛɛ náá, bɛ ààmyaala nɛ yɛ. Etɛɛ náá, bɔs'ak dáa di'ak aanàbaabɔya kɛdhaa. \p \v 32 Dum nɛ tɛp tak ɛ mɛ di ekwyɛl náá, bi di pɛka tɔ etɛp bin djas. Mot di náá, nyɛ ààpaba ɔ, nyɛ nɛ ghwyil ɛwa lyem'ɛ djas tɔ mɛsa ɛ Ghɛŋ. Nyɛ saŋ ɛ náá, Ghɛŋ myaala nɛ nɛ. \v 33 É di'enek, mot di náá, nyɛ eezeba ɔ, mɛsa mɛ aadi ɛ́ ɛsaa náá, myɛl di tɔ neemyaala. \v 34 Tin, ye ɛ́ etɛp binek ebá ɛ nyɛ di nɛ yɛ tɔ lyem. Ye ɛ́ tyee wat nɛ moma di tɔ ɛbá ɔ, nyɛ wa lyem tɔ etɛp e bɔs ɛ, étɛp ngom neemyaala. Kus moma nɛghu ɛsyes ɛ moma dinaa ààpaba ɔ, nyɛ wa lyem tɔ etɛp e Ghɛŋ ɛ. Nyɛ kwyɛl ɛ náá, nyɛ needi nɛgaa engwoob étɛp nyɛ neesa mɛsa ɛ Ghɛŋ. Nyɛ kwyɛl ɛ nyɛ eesa mɛsa mɛ nɛ lyem wat. \v 35 Mɛ lii deenek ɛ, étɛp mɛnyɔ men, ye tok étɛp ɛwa bin tɔ laab. Tin, mɛ kwyɛl ɛ́ náá, bi sa sa di ɛnyɔɛpe ɛ étɛp'en, da bi ɛ di tɔ ɛgwakel nɛ Ghɛŋ nɛ lyem wat. \p \v 36 Yɛ bɛ náá, mɔn ngbaaz ɛpebee náá, nyɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛsa sa di àànyɔ pak bɛ nɛ ghɔɔd étɛp náá, nyɛ tokapɛ nɛ ghwyil ɛmaad egwyes bɛ ɔ. Nyɛ bee náá, bɛ ɛ́ nɛ ghwyil bael ɔɔ, bɛ bael dáa bɛ di ekwos ɛ. Deenek, bɛ ààpasyem. \v 37 Yɛ bɛ náá ngbaaz eebee náá, nyɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛmaad egwyes nyel étɛp ɛdi kɔ, ààbɛ náá mot ɛbesal nyɛ ɔɔ. Nyɛ eesa ɛnyɔɛpe. \v 38 Tin, mot aaba ghɔɔd'ɛ, nyɛ eesa ɛnyɔɛpe. Mot aadi ààba ghɔɔd'ɛ ɔ, nyɛ eebaasa ɛnyɔɛpe dhaa tyɛ. \p \v 39 Moma ɛbá goka nɛ ɛdi si bhel etsi ɛbá, é ghɛŋ ngom dinaa nɛ tsik ɛ. Tin, yɛ bɛ náá ngom eegwyɛ ɔɔ, nyɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛkaba mot lyem'ɛ di ekwyɛl ɔ. Deenek, ye goka ɛ́ náá, motom tak di mot di edum koŋ nɛ Ghɛŋ ɔ. \v 40 É yam beea, mɛ bee ɛ náá, nyɛ lik kus ɔɔ, ye ɛ́ ɛnyɔɛpe. Deenek, mam pe ɛ́ nɛ Sisim Zɛɛb. \c 8 \s Bɛtit ɛ di ekaa bɛnaghisɛ ebuwa ɛ \p \v 1 Djhooliika dum nɛ etɛp bɛtit ɛ bot di eka bɛnaghisɛ ebuwa ɛ. Nɛ tsɛɛtsɛ, mena dyeebakeka ɛ náá: «Menaka ɛ́ bot ɛ mɛtselal.» Tin, mɛtselal mɛ tak ɛ nɛ ghwyil ɛsa náá, mena dika nɛ ɛghɛɛ nyel. Ghuna, tɛtɛ kwyɛl ààsa deenek. Tɛtɛ kwyɛl saŋ ɛ́ náá, mena dika tɔ ɛgwakel tɔ zɛɛga. \v 2 Mot di egek náá, nyɛ nɛ gu sonok ɔ, mot'enɔk goka ɛ́ nyɛ gu náá, nyɛ dinaa kuku ɛdjek. \v 3 Tin, mot di ekwyɛl Zɛɛb ɔ, Zɛɛb nɛ gu nyɛ. \p \v 4 Deenek, mena ɛ́ nɛ ghwyil ɛ dɛka bɛtit ɛ di ekaa bɛnaghisɛ ebuwa ɛ? Mena nɛ guka náá, naghisɛ tok dhiiti sonok kɔ ɛko ɛ bɔs, mena nɛ ɛbaaguka náá, Zɛɛb ɛ́ ngɔt. \v 5 Nɛ tsɛɛtsɛ, ye ɛ́ nɛ bɛdhiiti esisim di tɔ gwoo nɛghu kɔ ɛko ɛ bɔs di edjóo bɛzɛɛb ɛ. Deenek, ye kwyɛl ɛ́ lɛɛ náá, ye ɛ́ bɛtɛ nɛ «bɛzɛɛb» nɛ bɛtɛ nɛ «bɛghɛŋ.» \v 6 Yɛ kabɛ menabɛlka ɔ, mena nɛ guka náá, Zɛɛb ɛ́ ngɔt, nyɛy ɛ́ di Sɛɛg'enaka, mot nakus esonok djas ɔ, kɔ ɛsu ɛ lɛ ɛ bot di nɛ tsik. Ghɛŋ ɛ́ ngɔt, ye ɛ́ Yezu Klisto, nyɛy mot di náá, esonok djas nakusaa ɛ kɔ ɛsu ɛ lɛ ɔ, nyɛ ɛ́ di esa náá, mena dika nɛ tsik. \p \v 7 Tin, ye tok bot djas di egu etsɛɛtsɛ bak. Etɛɛ náá, bɛdhiiti bot ɛ nadi bɛ dinaa ekwyɛl bɛnaghisɛ ɔ, é ghɛŋ bɛ di edɛ bɛtit ɛ di ekaa bɛnaghisɛ ebuwa ɛ, egeka bɔɔ ɛ́ náá, bɛ ɛpeduwal bɛnaghisɛ. Bɛ dyeebake ɛ́ náá, bɛ eesa etɛp ɛbiyo. \v 8 Tin, ye tok edee mena di edɛka ɛ di esa náá, mena kunaaka nɛ Zɛɛb, dɛ nɛghu ààdɛ, yɛ àànasa mena dika bɛtɛtɛ ɛ bot nɛghu bɛ mbee ɛ bot. \p \v 9 Bi ɛ́ nɛ ghwyil ɛsa sa elyem bin di ekwyɛl ɛ. Tin, bi ɛ́ kobaka nɛ sa bi di esa ɛ. Sa sa bi di esa ɛ ààkadi ɛbɛk ɛ di esa náá, bot ɛ di ààpyet tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, ni tɔ mesyem. \v 10 Etɛɛ náá, mot dinaa nyɛ ààpapyet tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb, nyɛ ɛbee wɔy mot mɛtselal edɛ tɔ ndjaa mendjaala mɛ bɛnaghisɛ ɔɔ. Tin, wɔ aabee náá, wɔ ɛpebesal nyɛ besela sis náá nyɛ dɛ bɛtit ɛ di ekaa e buwa nɛ bɛnaghisɛ ɔ? \v 11 É di'enek, mɔn nyoog mot di nyɛ dinaa ààpanyɔ ɛpyet tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, mot Klisto nagwyɛ étɛp'ɛ ɔ, nyɛ waawo ze etsɛɛtsɛ kɔ ɛsu ɛ lɔ. \v 12 Bi ɛ́ syem deenek nɛ bɔn nyɛɛg bin ɔɔ, da bi ɛpul ɛdum ɛ koŋ ɛ lɔɔ nɛ Zɛɛb, bɔɔ bot ɛ di náá, bɛ dinaa ààbɛ aapyet ɛ. Bi syem deenek ɛ nɛ Klisto nyɛy ɛmet. \v 13 Dum nɛ tɛp tak, yɛ bɛ náá, sa mɛ di edɛ ɛ́ ɛpekwyital ɛdum ɛ koŋ ɛ mɔn nyaag'am ɔɔ, mɛ aanàkabaadɛ yɛ, ekaab náá, mɛ ɛzɛkɛkwyital nyɛ tɔ mesyem. \c 9 \s Pɔl ɛpetaŋal dum nɛ lwomel'ɛ \p \v 1 Mɛ tok wak pɛka? Mɛ tok wak mot lwoma? Mɛ nabɛ ààbee Ghɛŋ'enaka Yezu? Bi tok wak bot ɛ zedum koŋ nɛ Zɛɛb, dum nɛ mɛsa mam kɔ ɛsu ɛ Ghɛŋ e? \v 2 Ye nakoozodi náá, bɛdhiiti bot ààbee náá, mɛ ɛ́ mot lwoma. Tin, kɔ ɛsu ɛ len mɛ ɛ́ mot lwoma. Dáa di náá, bi ɛ́ tɔ ɛgwakel nɛ Ghɛŋ ɛ, ye ɛ́ biyɔ ɛ́ di elyaal nɛ tsɛɛtsɛ náá, mɛ ɛ́ mot-lwoma ɛ Ghɛŋ. \p \v 3 Gwakeka dáa mɛ di ebɔɔza nɛ bot ɛ di elii ɛbiyoɛpe nɛ nam ɛ. \v 4 Dáa bis di náá, bis ɛ́ bot ɛ lwoma ɛ, bis ɛ́ nɛ ghwyil ɛbela edee nɛ mɛnyok ɛ, kɔ ɛsu ɛ mɛsa mes. \v 5 Bis ɛ́ nɛ ghwyil ɛ tɔ́ mɛdjoŋ nɛ bel bis di ekeletyɛ ɔ. Bɛdhiiti bot ɛ lwoma sa ɛ deenek, dɔɔ nɛ bɔn nyɛɛg ɛ Ghɛŋ, zɛnɔɔ Pyɛɛd. \v 6 Bi gek ɛ́ náá, ye ɛ́ bis nɛ Bhaalnabhas ɛ́ zodi egoka nɛ ɛsa mɛsa, étɛp bis neebela sa dek e? \v 7 Tin, ɛzɛ di esa mɛsa mɛ esodja nɛ efute bɛ met? Ɛzɛ di bɛ pyeeb vin da nyɛ ɛ́ di ààdɛ bhum tak? Ye ɛ́ nwyaa mbi mbaalel mɛsaa di ààdɛ mɛdii mɛ mɛbel e mɛsaa mɛ nyɛ di ebaal ɛ? \p \v 8 Tin, mɛkpa mam ààzobela ghwyil tɔ etɛp ee bot ɛ bɔs di esa ɛ. Etɛɛ náá, etsi ɛ Moiiz baazoke ɛ́ deenek. \v 9 Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ, etsi lɛɛ ɛ́ náá: «Wɔ tok nɛ ghwyil ɛdiyal nuub ngɔmbɛ, é sok nyɛ di enyal bhum ble ɛ\x - \xo 9.9 \xo*\xt Dɛt 25.4.\xt*\x*.» Ye kwyɛl ɛlyaal náá, Zɛɛb nɛ gek engɔmbɛ ghoŋ. \v 10 Nyɛ ààlii deenek tin kɔ ɛsu ɛlena? Tsɛɛtsɛ, mɛkpa menek nakwyalaa ɛ étɛp'ena. Ye goka ɛ́ náá, mot di ebɛ see, nɛ mot di enyuŋal ebhum ble ɔ, goka ɛ́ bɛ bela efute mɛsa mɔɔ. \v 11 Bis naabɛ bhek Sisim tɔ len. Tin, bis ɛ́ kanɔɔ ba bim mɛvu min ɔɔ, ye kabɛ ɛ́ ɛbiyoɛpe? \v 12 Ye ɛ́ bɛ náá, bɛdhiiti bot ɛ́ nɛ ghwyil ɛ dɛ mɛvu men ɔɔ, «haa» gwyata nɛ bisɔ, bis ɛ́ nɛ gham nɛ ɛdɛ yɛ dhaa dhaŋa bɔɔ. \p Bela náá, bis nabɛ ɛ́ ààkwyɛl ɛsa deenek. Tin, bis naamaad elyem kɔ etɛp djas, étɛp bis ɛzɛkɛlu bɛdhiiti bot ɛgwak Mbɛɛ Bhaadal ɛ Klisto. \v 13 Bi nɛ gu ɛnyɔɛpe náá, bot ɛ di esa mɛsa tɔ kok Ndjaa-ebuwa ɔ, edee bɔɔ goka nɛ ɛdus ɛ́ tɔ kok Ndjaa-ebuwa ee bɛ di esa mɛsa ɛ. Yɛ kabɛ bot ɛ di eka ebuwa kɔ mesa ebuwa ɔ, edee bɔɔ zodus ɛ́ tɔ ebuwa binek. \v 14 Ye ɛ́ tyee wat nɛ bot ɛ di egoola Mbɛɛ Bhaadal ɔ, Ghɛŋ naazeloolɛɛ náá, bɔɔ pe aazobela edee ɛ, nɛ Mbɛɛ Bhaadal bɛ di egoola ɛ. \p \v 15 Yɛ kabɛ mam ɔ, mɛ ààwaab esa binek, tin, mɛ ààpakwyal bin mɛkana mak étɛp ɛwaab ɛ bin dhiiti sonok. Deenek, edi di náá, mot zɛnɔɔ duu mɛ di nɛ ye ɛ́, ye goka ɛ́ mɛ gwyɛ deenek. \v 16 Mɛ tok nɛ ghwyil ɛghɛɛ nyel kɔ ɛsu ɛ ɛgoola Mbɛɛ Bhaadal, etɛɛ náá, ye ɛ́ nɛ nam ɛ bhel náá, mɛ mɛsa mɛ tak. «Haa» kpaa-ghoŋ nɛ nam mɛ di ààgoola Mbɛɛ Bhaadal ɔɔ. \v 17 Ye ɛpedi ɛ́ di náá, ye ɛ́ mam ɛmet ɛ nasɛ́ɛ mɛsa mɛ tak ɔɔ, pe mɛ goka ɛ́ nɛ ɛbela efute. Dáa di náá, mɛsa mɛ tak nadjɛaa mɛ ɛ nɛ bhel ɛ, é di'enek, mɛ zokasa ɛ mɛsa mɛ nadjɛaa mɛ ɛ. \v 18 É di'enek, efute bam aakadi tin ye? Efute bam ɛ́ mɛmyaala mɛ mɛ di nɛ yɛ, é ghɛŋ mɛ di egoola Mbɛɛ Bhaadal ààwaab sonok nɛ mot ɛ. Mam àànɔɔ efute mot di egoka nɛ ɛbela bhis ɛgoola Mbɛɛ Bhaadal ɛ. \s Ɛgoola Mbɛɛ Bhaadal \p \v 19 Bot nɛ gu náá, mɛ ɛ́ sɛŋɛlɛ mot. Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ, edi tak wat, mɛ eemyaal ɛdi kwom bot djas, étɛp bɛtɛ nɛ bot needu Klisto. \v 20 É sok mɛ di sama nɛ bot ɛ mbyak eYuda ɛ, mɛ kɛ ɛ́ dáa bɔɔ, étɛp ɛdul ɛ bɛ é ze ɛ Klisto. É sok mɛ di sama nɛ bot ɛ di elooba nɛ mɛtiŋ ɛ Moiiz ɛ, mɛ kɛ ɛ́ dáa bɔɔ. Mɛ dyeebasa deenek ɛ, étɛp mɛ needul bɛ é ze ɛ Klisto, ye nakoozodi náá, mɛ tok si bhel mɛtiŋ ɛ Moiiz. \v 21 Eghɛŋ mɛ di sama nɛ bot ɛ di ààbɛ bot ɛ mbyak eYuda ɔ, bot ɛ di ààlooba etsi ɛ Moiiz ɔ, mɛ kɛ ɛ́ dáa bɔɔ, étɛp mɛ needul bɛ é ze ɛ Klisto. Deenek, yɛ ààkwyɛl ɛlɛɛ náá, mɛ ààlooba nɛ etsi e Zɛɛb. Tin, mɛ ɛ́ si bhel etsi ɛ Klisto. \v 22 Yɛ kabɛ bot ɛ di ààpyet tɔ ɛdum ɛkoŋ nɛ Zɛɛb ɔ, mɛ zobaakɛ ɛ́ dáa bɔɔ, étɛp ɛdul ɛ bɛ é ze ɛ Klisto. Deenek, nɛ mbi bot djas, mɛ nɛ sa esa djas ee di egoka ɛ́, étɛp mɛ neetsik bɛdhiiti bot. \v 23 Mɛ sa etɛp binek djas etɛɛ náá, bot neemyaal Mbɛɛ Bhaadal. Etɛɛ náá, dɔɔ nɛ mam pe mɛ neebela yam ɛkɛɛ tɔ mbɛɛ esa ee Mbɛɛ Bhaadal nakɛk ɛ. \s Ɛdjek ɛkɛ e ze ɛ Klisto \p \v 24 Bi nɛ gu náá, bot ɛ di esa mɛboola mɛ ɛwyis ɛ kaab ɔ, bɛ kan kaab ɛ bɔɔ djas. Yɛ bɛ náá, bi ɛpesa mɛboola mɛ kaab ɔ, bi goka ɛ́ nɛ ɛkaab tyee wat di náá, bi neekɛbela efute. \v 25 Deenek, bot ɛ di esa mɛboola ɔ, bɛ goka ɛ́ nɛ gu ɛmaad ɛ lyem tɔ etɛp djas. Bɛ dyeebasa deenek ɛ́, étɛp bɛ neebela koto duu di ààbɔya nɛ ɛgwyɛ ɛ́. Tin, bisɔ dyeebasa zii ɛ́, étɛp ɛbela koto duu na kɔm-kɔm. \v 26 É tɛp tak ɛ di náá, é ghɛŋ mɛ di esa mɛboola ɛ, mis mam gwyák ɛ koto duu. Mɛ ɛ́ dáa mot mɛboola mɛ tuub, ekuta bɛ ààbyak mbɛs. \v 27 Mɛ ààduwal nyel'am, mɛ nɛ tiig ye ɛlyelɛpe. E kaab náá, bhis mɛ di egoola Mbɛɛ Bhaadal nɛ bɛdhiiti bot ɛ, mam ɛmet ɛzɛkɛdisaa tɔ bot ɛ aabela ɛkɛɛ. \c 10 \s Ɛdul ɛ bot mɛlɔ dum nɛ bɛnaghisɛ \p \v 1 Bɔn nyɛɛg, mɛ kwyɛl ɛ́ náá, bi gheetetaala nɛ sa nasael nɛ bɛbhaab'enaka é ghɛŋ ɛ Moiiz ɛ. Ye nadi ɛ́ nɛ eguud nadi edjeed bɛ ɛ. Bhii tak, bɔɔ djas naasɛɛ boo dii mɛsɔn nadi edjóoaa «dii mɛsɔn na tɔɔbelaa.» \v 2 Bɔɔ djas naaduwa Zɛɛb tɔ eguud nɛ tɔ boo dii mɛsɔn. Etɛp binek djas kwyɛl ɛlyaal ɛ náá, bɛ naamyaal ɛdu ɛ Moiiz. \v 3 Bɔɔ djas naadɛ edee wat e Sisim, \v 4 bɔɔ djas naadɛ mɛnyok mɛ wat e Sisim. Tin, mɛdii mɛ bɛ nadi edɛ ɛ́, nadi ewyis ɛ́ tɔ ɛkok ɛ Sisim nadi egyee nɛ nɔɔ ɛ. Bela náá, ɛkok ɛ tak nabɛ ɛ́ Klisto. \v 5 Tin, Zɛɛb nabɛ ɛ́ ààmyaala nɛ mɛfulu mɛ bɛtɛ nɛ bot pak'ɔɔ. Kɔ ɛsu ɛ tak, bɛtɛ nɛ bot nagwyɛ, myoŋ «lapa-lapa» si tɔ kyee bɔs bɛsyɛ di ààbɛ nɛ mɛdii ɛ. \p \v 6 E di'enek, etɛp binek djas nasael ɛ́, ye needi nɛ nena dhatyee geka, etɛɛ náá, mena needi ààbɛ nɛ embee mɛkwosak dáa bɔɔ nadi nɛ ye ɛ́. \v 7 Nàduwalka bɛnaghisɛ dáa bɛdhiiti bot pak bɛbhaab'enaka naduwal ɛ. Tin, ekwyala lɛɛ ɛ́ náá: «Bot naadisi étɛp ɛdɛ edee nɛ mɛnyok, bhii tak, bɛ naawyɛl kɛbɔl ɛ mɛzɛŋ nɛ ɛduwal bɛnaghisɛ\x - \xo 10.7 \xo*\xt Ɛwy 32.6.\xt*\x*.» \v 8 Sa mena ààduka ze mɛzɔ dáa bɛdhiiti bot nasa ɛ́. E di'enek, bot bɛdhet mɛkam-mɛmbá nɛ elɛl (23 000) naapkaa nɛ mɛsyee gwyɛ, dwoo wat kɔ ɛsu ɛ tak. \v 9 Sa mena ààwaka Klisto tɔ mɛbhowal, dáa bɛdhiiti bot pak'ɔɔ nasa ɛ́. Étɛp tak, bɛnyɔ naazɛlo bɛ. Wɔ gwak, bɛtɛ nɛ bot zɛgwyɛ. \v 10 Sa bi ààdi nɛ mɛnwyaad tɔ elyem, dáa bɛdhiiti bot pak'ɔɔ naataŋal nɛ din ɛ Zɛɛb ɛ. Tin, fofop ɛsyee naagó bɛ kɔ ɛsu ɛ tak. \p \v 11 Embee etɛp binek djas nasael ɛ́, étɛp ye needi nɛ nena dhatyee geka. Tin, etɛp tak nakwyalaa tɔ bɛmɛkana ɛ, étɛp ɛdul ɛ mena mɛlɔ, etɛɛ náá, mena moo ɛ́ tɔ mɛlu mɛ mɛsik. \v 12 Mot di ebee náá, nyɛ ɛ́ ndjem ɔ, nyɛ goka ɛ́ nɛ ɛkobaka, étɛp nyɛ ɛ́ zɛkɛkwyit tɔ mesyem. \v 13 Bɛmɛbhowal mɛ bi naboma nɛ ye ɛ́, ye ɛ́ mɛbhowal bot djas di eboma nɛ ye ɛ́. Zɛɛb ɛ́ sosoob tɔ ekɛk bɛ, nyɛ tok nɛ ghwyil ɛbet náá, bi boma nɛ sa di náá, yɛ aadhaa bin ghwyil ɛ. Tin, é sok mɛbhowal aazyɛ ɛ́, Zɛɛb ɛ́ waadjɛ bin ghwyil ɛmaad yɛ, nyɛ aalyaal bin mɛpek mɛ ɛwyis ɛ́ tɔ mɛbhowal mɛ tak. \s Ɛpɛɛ ɛduwal ɛ bɛnaghisɛ \p \v 14 Dum nɛ tɛp tak, bɔn nyɛɛg bam, nàkunaaka nɛ bɛnaghisɛ. \v 15 Mɛ lii nɛ nen ɛ́ dáa mɛ di elii nɛ bɛtsoŋ ɛ bot ɛ. Biyɔ bɛmet, sɔska sa mɛ di lii ɛ́. \v 16 Beeka bɛɛlɛ mena di edɛka menabɛlka djas, étɛp ɛghapɛɛ Zɛɛb ɛ. Bɛɛlɛ tak kwyɛl ɛlɛɛ ɛ náá, menaka ɛ́ nɛ ɛgwakel nɛ Klisto. Ghiya yɛ naasee kɔ ɛsu ɛ les. Yɛ kabɛ mapa ɔ, ye ɛpesa náá, menabɛlka nɛ Klisto di nyel ngɔt. \v 17 Dáa di náá mapa ɛ́ wat ɛ, ye nakoozodi náá, mena nɛ buka, mena moo ɛ́ nyel ngɔt. Etɛɛ náá, mot nɛ mot ɛ́ nɛ yɛ mɔn pes tɔ mapa yenek wat. \p \v 18 Nɔɔka geka bɔn Yisalaɛl. Bot ɛ nadi edɛ bɛtit nazekaa é buwa kɔ mesa ebuwa ɔ, bɛ ɛ́ tɔ ɛgwakel nɛ Zɛɛb. \v 19 Mɛ ààpake náá, bɛtit ɛ nakaa bɛnaghisɛ ebuwa ɛ, nɛ val étɛp'es. Mɛ ààpabaake pe náá, bɛnaghisɛ ɛ vaŋ sonok. \v 20 Ààbɛ, tin, mɛ kwyɛl ɛ́ ɛlɛɛ náá, buwa ee bot ɛ di ààdum koŋ nɛ Zɛɛb di edjɛ ɛ́, bɛ djɛ ye ɛ́ nɛ edim, bɛ ààdjɛ nɛ Zɛɛb. Tin, mɛ ààkwyɛl náá, bi di tɔ ɛgwakel nɛ edim. \v 21 Bi tok nɛ ghwyil ɛdɛ tɔ bɛɛlɛ ɛ Ghɛŋ, da bi ɛ́ baadɛ tɔ bɛɛlɛ edim ɛ. Deenek, bi tok nɛ ghwyil ɛdɛ kɔ mesa ɛ Ghɛŋ, da baadɛ kɔ mesa edim ɛ. \v 22 Tin, mena kwyɛl ɛ́ náá, Ghɛŋ kpaa lyem nɛ nena? Bi gek ɛ́ náá, mena ɛ́ nɛ ghwyil dhaa nyɛ nɛ ghwyil e? \s Ɛsa etɛp djas kɔ ɛsu ɛ duma ɛ Ghɛŋ \p \v 23 Bot dyeebake ɛ́ náá: «Mena ɛ́ nɛ ghwyil ɛsa esa djas elyem binaka di ekwyɛl ɛ.» Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ, guka náá, djas ààval sonok. Mena ɛ́ nɛ ghwyil ɛsa esa djas elyem binaka di ekwyɛl ɛ. Tin, etɛp binek djas ààdjɛ zɛɛga bot ghwyil. \v 24 Yɛ àànyɔ náá, ghwyikwyee mot zosik é nyel'ɛ met. Ye goka ɛ́ náá, nyɛ di nɛ ghwyikwyee nɛ bɛsɔ bot. \v 25 Bi ɛ́ nɛ ghwyil ɛ dɛ yebɔ bɛtit djas di ebomsaa tɔ djando ɛ, sa bi ààtuŋ mɛnyel esaa pɛ pak ye dus ɛ. \v 26 Etɛɛ náá, ekwyala lɛɛ ɛ́ náá: «Ye ɛ́ Ghɛŋ ɛ́ di kukuma bɔs, nyɛ ɛ́ kukuma esa djas di kɔ ɛko ɛ bɔs ɛ\x - \xo 10.26 \xo*\xt Mɛd 24.1.\xt*\x*.» \p \v 27 Mot di náá, nyɛ dinaa ààpadum koŋ nɛ Zɛɛb ɛdjóo bin náá, bi kɛdɛ ɔɔ. Ye ɛ́ bɛ náá, bi eemyaal ɔɔ, dɛka edee djas ee nyɛ aadjɛ bin ɛ ààtuŋ mɛnyel esaa pɛ pak edee tak dus ɛ. \v 28 Tin, mot ɛkalɛɛ bin náá: «Tit'ak dus ɛ́ é buwa bɛnaghisɛ.» Deenek, sa bi ààdɛ yɛ, kɔ ɛsu ɛ mot lɛɛ deenek ɔ, étɛp bi needi nɛ egwyem tɔ elyem bin. \v 29 Mɛ ààlii wak dum nɛ esimza e lyem bin, mɛ lii ɛ́ nɛ esimza e lyem mot'enɔk. \p Nɛghu dhiiti mot ɛ nɛ ghwyil ɛke náá: «Étɛp yé esimza e lyem mot aasa náá, mɛ kat ɛsa sa mɛ di ekwyɛl ɛsa ɛ? \v 30 Mɛ bulal bhɔɔ nɛ Zɛɛb kɔ ɛsu ɛ edee mɛ di edɛ ɔɔ, “haa” étɛp yé bɛ aakalii nɛ nam ɛbiyoɛpe dum nɛ edee mɛ dɛ ɛ mɛ eeghapɛɛ ɛ Zɛɛb ɛ?» \p \v 31 Tin, étɛp edee, nɛ mɛnyok mɛ mɛ di edɛɛ ɛ, nɛghu sa djas mɛ di esa ɛ, mɛ sa yɛ étɛp duma ɛ Zɛɛb. \v 32 Bot ɛ dhaad mbyak eYuda, nɛ bot ɛ mbyak eGhɛlɛk, zɛnɔɔ bot ɛ zɛɛga mendjaala Zɛɛb, sa mɛfulu men ààsa náá, bɛ kwyit tɔ mesyem. \v 33 Duka mɛfulu mam. Mɛ nɛ sa mɛghaaz etɛɛ náá, bot djas neemyaala nɛ mɛsa mam djas. Tin, mɛ ààsaŋ ɛkwyɛɛg ɛ nyel'am met, mɛ saŋ ɛ ɛkwyɛɛg ɛ bɛtɛ nɛ bot, étɛp bɛ neebela tsik. \c 11 \p \v 1 Duka mɛfulu mam, dáa mɛ di edu mɛfulu ɛ Klisto ɛ. \s Bhet boa nɛ botom di egoka nɛ ɛbɔt tɔ ndjaa mendjaala ɛ \p \v 2 Mɛ ɛpeso bin mɛsii, etɛɛ náá, bi nɛ tetaala nɛ nam é mɛwala djas. Bi nɛ du mɛtiŋ mɛ mɛ di edjɛ bin ɛ. \v 3 Deenek, mɛ kwyɛl ɛ́ bi gu náá, Klisto ɛ́ kukuma botom djas, motom ɛ́ kukuma ɛ myɛl, Zɛɛb ɛ́ kukuma ɛ Klisto. \v 4 Tɔ Zɛɛga ndjaa mendjaala, é ghɛŋ motom di edjaala nɛghu ɛgoola mɛpka mɛ Zɛɛb ɛ, nyɛ ɛ́ di nɛ lo ndjɛla ɔɔ, nyɛ ààpalooba nɛ kukuma yɛ Klisto. \v 5 Tin, moma di edjaala nɛghu ɛgoola mɛkpa mɛ Zɛɛb ɔɔ, nyɛ di ààdjɛl lo ɔɔ, nyɛ ààpalooba nɛ ngom. Nyɛ ɛ́ dáa moma di bhoo tsika ɛ. \v 6 Ye ɛ́ bɛ náá, moma ààpadjɛl lo'ɛ ɔɔ, ye goka ɛ́ náá, nyɛ tsik bhoo lo'ɛ. Tin, yɛ bɛ náá, ye nɛ sa syen náá moma di nɛ bhoo tsika ɔɔ, nyɛ goka ɛ́ nɛ ɛdjɛl ɛ lo'ɛ nɛ bhɛɛ. \p \v 7 Motom ààgoka nɛ ɛdjɛl ɛ lo, etɛɛ náá, nyɛ ɛ́ mbaŋa-mbaŋa duma Zɛɛb. Tin, moma ɛ́ di mbaŋa-mbaŋa duma ɛ motom. \v 8 Etɛɛ náá, motom nabɛ ɛ́ ààkusaa nɛ kyes nyel moma, ye ɛ́ moma ɛ́ nakusaa nɛ kyes nyel motom. \v 9 Motom nabɛ ɛ́ ààkusaa kɔ ɛsu ɛ moma, ye ɛ́ moma ɛ́ nakusaa kɔ ɛsu ɛ motom. \v 10 Dum nɛ tɛp tak, kɔ ɛsu ɛ efofop, moma goka ɛ́ nɛ ɛdi nɛ lo ndjɛla nɛ bhɛɛ étɛp ɛsa ɛkwosak ɛ Zɛɛb. \v 11 É di'enek, tɔ tsik'enaka nɛ Ghɛŋ, ye tok nɛ motom ɛ di ààbɛ moma, ye tok pe nɛ moma di ààbɛ nɛ motom. \v 12 Etɛɛ náá, dáa moma nakusaa nɛ kyes nyel motom ɛ, motom pe nadus ɛ tɔ moma. Tin, djas yenek dus ɛ pɛ daa Zɛɛb. \p \v 13 Siizaka biyɔ bɛmet! Ye ɛ́ ɛnyɔɛpe náá, moma di nɛ lo mbek ààdjɛl bhɛɛ é sok nyɛ di edjaala Zɛɛb ɛ? \v 14 Mena beeka dáa bɔs di egoka nɛ ɛkɛ ɔ, ye ɛ́ etɛp e syen náá, motom di nɛ bɛtɛ nɛ bhoo é lo. \v 15 É di'enek, ɛnyɔ náá, moma di nɛ bɛtɛ nɛ bhoo. Deenek, bɛtɛ nɛ bhoo nadjɛaa nɛ moma ɛ́ etɛɛ náá, ye needi nɛ nɛ dáa bhɛɛ. \v 16 Tin, mot ɛdi nɛ gwyes ɛsuu mɛso dum nɛ tɛp'ak ɔɔ, ye nyɔ ɛ́ bi gu náá, ye ɛ́ bɛmɛfulu mena dika nɛ yɛ tɔ ezɛɛga mendjaala mɛ Zɛɛb. \s Edee ɛ Ghɛŋ \p \v 17 Ye mɛ aakalii wak nenak'aak, ye tok étɛp ɛduwal bin. Etɛɛ náá, é sok bi di esɛɛga ɛ, ye dyeebakɛswaala nɛ nen ɛ ɛbiyoɛpe, yɛ ààswaala nɛ nen ɛnyɔɛpe. \v 18 Sa mɛkɛn bɛ nalɛ ɛ́ mɛ ɛ, ye ɛ́ náá, é sok bi di esɛɛga étɛp mendjaala ɛ, bi ɛ́ nɛ zyaala pak'en. Deenek, mɛ dinaa ààpaamyaal yɛ ɛnyɔɛpe. \v 19 Ye ɛ́ bɛ náá, zyaala pak'en ɔɔ, ye ɛ́ etɛɛ náá, bɛdhiiti bot pak'en neebela gham é mis mɛ Zɛɛb. \v 20 Eghɛŋ bi di esɛɛgaa ɛ, ye tok étɛp ɛdɛ «edee ɛ Ghɛŋ!» Bi dyeebasɛɛgaa ɛ, étɛp ɛsa etɛp e sis. \v 21 Etɛɛ náá, é sok bi di ekan ɛdɛ ɛ́, mot nɛ mot suu ɛ́ ɛdɛ edee bɛ ɛmet, bɛdhiiti bot ɛlik nɛ za, bɛdhiiti bot tɔ elangi. \v 22 Bi tok nɛ mendjaa étɛp mot nɛ mot needɛ edee nɛ mɛnyok pɛ ezaag e? Ɛyé! Bi byasal ɛ́ zɛɛga mendjaala mɛ Zɛɛb e? Nɛghu bi sa ɛ́ etɛɛ náá, bot ɛ di ààdi nɛ yɛ ɔ neegwak syen e? Bi kwyɛl náá, mɛ ke nɛ nen dáa? Mɛ duwal bin e? Ààbɛ, mɛ tok nɛ ghwyil ɛduwal bin! \p \v 23 Tin, gwakeka mɛlyo mɛ mɛ nagwak nɛ Ghɛŋ étɛp mɛ neegoola bin ye ɛ́. É pum Ghɛŋ Yezu namɛtaa ɛ́, nyɛ naanɔɔ mapa, \v 24 bhis nyɛ naghaapɛɛ Zɛɛb ɛ, nyɛ eezɛpyak yɛ. Bhii tak nyɛ eezɛke náá: «Yak ɛ́ nyel'am zekaa étɛp'en ɛ. Gheesesaka deenek étɛp bi neetetaala mɛ\x - \xo 11.24 \xo*\xt Luk 22.20.\xt*\x*.» \v 25 Tyee wat, nyɛ naazɛnɔɔ bɛɛlɛ bhis dek, nyɛy náá: «Bɛɛlɛ yak ɛ́ ɛbhɛŋ ɛ na bes nɛ Zɛɛb. Ye kwyalel ɛ́ nɛ ghiya yam nasee kɔ ɛsu ɛ len ɛ. É sok bi aadi ededɛ ye ɛ́, sesaka deenek étɛp bi neetetaala mɛ\f + \fr 11.25 \fr*\ft \+xt Ɛwy 24.6-8; Zel 31.31-34.\+xt*\ft*\f*.» \v 26 Etɛɛ náá, é esok djas bi di edɛ mapa nɛ mɛnyok menek ɛ, bi lyaal ɛ, ɛsyee ɛ Ghɛŋ, deenek kɛkum ɛwala nyɛ aabula ɛ. \p \v 27 Ye ɛ́ étɛp tak, mot ɛdi edɛ mapa nɛ mɛnyok ɛ Ghɛŋ dek di ààgoka ɔɔ, nyɛ eesyem, etɛɛ náá, nyɛ ààpaduwal nyel nɛ ghiya ɛ Ghɛŋ. \v 28 Ɛsok nɛ mot nɛ dɛ mapa nɛ mɛnyok, ye goka ɛ́, nyɛ pookodjak nɛ tsuŋ djem nɛ byak. \v 29 Etɛɛ náá, mot ɛdɛ mapa nɛ mɛnyok ààpokosiiza ɛgwakel ɛ lɛ nɛ nyel ɛ Ghɛŋ ɔɔ, nyɛ ɛpesaa epɛ́ɛ kɔ lɛ. \v 30 Ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ tak ɛ, bɛtɛ nɛ bot tɔ len di nɛ mɛbɛ́, bɛdhiiti di ààbɛ nɛ ghwyil, bɛdhiiti nazegwyɛ. \v 31 Mena ɛ́ di edjaka nɛ tsuŋ djem nɛ byak ɔɔ, Ghɛŋ aanàpɛ́ɛ mena. \v 32 Tin, Ghɛŋ pɛ́ɛ mena nɛ ɛdjɛ mena mɛlyo ɛ́, etɛɛ náá, Zɛɛb needi ààwa mena é feŋ lɔɔg wat nɛ bot ɛ bɔs'ak. \p \v 33 Deenek, bɔn nyɛɛg bam, é sok mena di esɛɛgaka étɛp ɛdɛ edee ɛ Ghɛŋ ɛ, bwoodka bɔɔ ɛ nyɛɛg bin. \v 34 Mot ɛ́ di nɛ za ɔɔ, nyɛ dɛ pɛ ndjaŋ'ɛ, etɛɛ náá, bi needi ààwa epɛ́ɛ e Zɛɛb tɔ ɛsɛɛga ɛlenaka. Yɛ kabɛ bɛdhiiti mɛkya ɔɔ, mɛ aabɔɔza ye ɛ́ é sok mɛ aakum penek pɛ yebɔ ɛ. \c 12 \s Sisim na Dɛɛ naadjɛ bot mɛkɛɛ \p \v 1 Bɔn nyɛɛg, djhooliika nenak dum nɛ mɛkɛɛ mɛ Sisim na Dɛɛ. Mɛ kwyɛl ɛ náá, bi gu etsɛɛtsɛ dum nɛ mɛkɛɛ menek. \v 2 Bi nɛ gu náá, é ghɛŋ bi nadi bi dinaa ààdum koŋ nɛ Zɛɛb ɛ, bi nadi ebet náá, bɛ dul bin bi duwal bɛnaghisɛ esa di ààbɛ nɛ nuub ɛlii ɔ. \v 3 Dum nɛ tɛp tak ɛ, mɛ di ekwyɛl ɛlɛɛ bin náá, mot ɛ́ ke náá: «Mɛ eekal Yezu ɔ», ye tok Sisim Zɛɛb lwom nyɛ náá, nyɛ ke deenek. Tin, ye tok nɛ mot di nɛ ghwyil ɛben gwood ke náá: «Yezu ɛ́ Ghɛŋ!», ye ɛ́ di ààbɛ náá, Sisim na Dɛɛ di edjɛɛd nyɛ ɔɔ. \p \v 4 Mɛkɛɛ mɛ Sisim di edjɛ ɛ, ɛbu membi, Sisim ɛ́ wat. \v 5 Mɛsa mɛ Zɛɛb nɛ bu membi. Mɛsa mɛ mena di esaka ɛ, ye ɛ́ yii Ghɛŋ ngɔt. \v 6 Ye ɛ́ nɛ bɛtɛ nɛ membi mɛ ɛsa mɛsa mɛ Zɛɛb. Ye ɛ́ Zɛɛb yenɔk ngɔt ɛ́ di esa mɛsa menek djas tɔ lenaka. \v 7 Tɔ tsik mot nɛ mot, Sisim ɛpelyaal ɛkɛɛ mot nɛ mot nabela, étɛp ɛkwyee bot djas ɛ. \v 8 Sisim djɛ bɛdhiiti bot ɛ, ɛkɛɛ ɛlii nɛ etsoŋ. Sisim tak wat kadjɛ bak bot ɛ ɛkɛɛ ɛlii nɛ mɛtselal. \v 9 Sisim tak wat ɛpedjɛ bɛdhiiti bot tɛtɛ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb. Ye ɛ́ kadjɛ bak bot ɛ, ɛkɛɛ e ɛgwom ɛ bot. \v 10 Sisim eedjɛ bɛdhiiti bot ɛkɛɛ ɛsa endem mɛbwala, nɛ bak bot nyɛ eedjɛ bɛ ɛkɛɛ ɛgoola sa Zɛɛb di elɛɛ bɛ ɛ. Deenek, nɛ bɛdhiiti bak tak, nyɛ eedjɛ bɛ etsoŋ ɛwa mbɛk pak embee sisim nɛ embɛɛ sisim. Tin, yɛ kabɛ bɛdhiiti ɔ, nyɛ eedjɛ bɛ ɛ ɛkɛɛ ɛlii ɛ tɔ elii ɛ bot djas di ààgwak ɛ. Nyɛ kadjɛ nɛ bak bot ɛ etsoŋ ɛgoola elii binek. \v 11 Ye ɛ́ Sisim tak wat ɛ di esa mɛsa menek. Nyɛ nɛ djɛ mot nɛ mot ɛkɛɛ nyɛ di ekwyɛl ɛ. \s Nyel mot ɛ nɛ mbula ekyes \p \v 12 Nyel ɛ wat. Ye ɛ́ nɛ bɛtɛ nɛ ekyes. Tin, ekyes e tak nakoozobu, ekyes binek djas sa ɛ́ mɛ mɛ wat. Ye ɛ́ tyee wat nɛ zɛɛga bot ɛ mendjaala di elyaal nyel ɛ Klisto. \v 13 Tin, menabɛlka djas, bot ɛ mbyak eYuda nɛghu bot ɛ mbyak eGhɛlɛk, kwom mot nɛghu seŋɛlɛ mot. Ye nabɛ ɛ́, mena naaduwaka Zɛɛb tɔ Sisim wat. Ye nabɛ ɛ́ étɛp mena needika nyel ngɔt. Tin, ye ɛ́ Sisim tak wat ɛ di tyee mɛdii ee mena di edɛka menabɛlka djas ɛ. \p \v 14 Tin nyel mot aanàkwaazodi nɛ kyes wat. Nyel mot nɛ bu ekyes. \v 15 Ko ɛke náá: «Dáa di náá mɛ tok mbɔ ɛ, mam tok kyes nyel ɛ!» Nyɛ aadus náá, nyɛ kyes nyel ɛ étɛp tak e? \v 16 Ɛlɔ ɛkake ye ɛ́ sok náá: «Dáa di náá, mɛ tok dis ɛ, mam tok kyes nyel ɛ!» Nyɛ aadus náá, nyɛ kyes nyel ɛ étɛp tak e? \v 17 Ye ɛ́ pe di náá, nyel e mot djas ɛpedi ɛ́ di ɛ dis nɛ dis ɔɔ, mot aakagwak tin dáa? É di'enek, ye ɛ́ pe di náá, nyel djas ɛpedi ɛ́ ɛ lɔ nɛ ɛ lɔ ɔɔ, é di'enek, mot aakagwak mɛnuub tin dáa? \v 18 Nɛ tsɛɛtsɛ, Zɛɛb naasa nyel mot di ekyes nɛ ekyes, kyes nɛ kyes nɛ mɛsa mɛ, dáa Zɛɛb nyɛ ɛmet nadi ekwyɛl ɛ. \v 19 Deenek, ye ɛpedi ɛ́ di náá, nyel mot nazosael ɛ nɛ kyes wat ɔɔ, pe nyel mot tok. \v 20 Deenek, nyel mot nɛ bu ekyes, é di'enek, nyel ɛ wat. \p \v 21 Dis tok nɛ ghwyil ɛke nɛ mbɔ náá: «Mɛ tok nɛ gwyes nɛ nɔ!» Deenek, lo tok nɛ ghwyil ɛke nɛ mɛko náá: «Mɛ tok nɛ gwyes nɛ nɔ!» \v 22 Bɛdhiiti ekyes e nyel ee bot di ebee náá ye ààval sonok ɔ, ye ɛ́ nɛ bɛtɛ nɛ mɛsa. \v 23 Ekyes e nyel ee bot di ebee náá, ye ɛ́ ààdyeebaval sonok ɛ, ye ɛ́ ee bot di ebaakwyɛɛg dhaa nyel ɛ. Tin, ekyes nyel ee bot dyeebabee náá, ye ààgoka náá yii nyen é mis mɛ bot ɛ, ye ɛ́ ye ɛ́ bot di ekwyɛɛg ɛbuɛpe ɛ. \v 24 Tin, ekyes e nyel ee bot dyeebabee náá, ɛnyɔ nɛ ɛbee ɛ, ye ɛ́ ààkwyɛɛgaa ɛbuɛpe. Deenek, é ghɛŋ Zɛɛb nasa nyel mot ɛ, nyɛ naadyeebadjɛ duu nɛ ekyes e nyel ee bot di ààdyeebaval sonok ɛ. \v 25 Bela náá, mbɛk tok tɔ nyel mot. Deenek, ekyes djas ɛpekwyeel pak'ɔɔ. \v 26 Ye ɛ́ di náá kyes nyel mot wat ɛpekpaa e ɔɔ, ekyes nyel djas nɛ gwak mɛkpaa menek. Tin, kyes nyel wat ɛdjɛaa duu ɔɔ, ekyes nyel djas nɛ di tɔ mɛmyaala. \p \v 27 Bela náá, bi ɛ́ nyel ɛ Klisto. Mot nɛ mot pak'en ɛ kyes wat e nyel tak. \v 28 Etɛp tak ɛ di náá, tɔ zɛɛga ndjaa mendjaala, Zɛɛb nakan ɛdil sok ɛ bot ɛ lwoma, bhii tak bɛngoolel-mɛkpa Zɛɛb, zɛnɔɔ bɛlyoel. Bhis binɔk, nyɛ naabaadil bot di esa endem mɛbwala ɔ, nɛ bot ɛ di nɛ ghwyil ɛtsik bot ɛ mɛbɛ́ ɔ. Bhii tak, nyɛ naabaazɛdil bot ɛ di nɛ ɛkɛɛ ɛkwyee nɛghu ɛdjɛɛd bɔɔ bɛsɔ bɔ ɔ, nɛghu ɛlii ɛ tɔ elii bot djas ààgwak ɛ. \v 29 Bot djas tok bot ɛ lwoma, nɛghu bɛngoolel-mɛkpa Zɛɛb, zɛnɔɔ bɛlyoel. Bela náá, bot djas tok nɛ ɛkɛɛ ɛsesa endem mɛbwala, \v 30 nɛghu bot ɛ di etsik bot ɛ mɛbɛ́ ɔ. Bot ɛ di elii tɔ elii bot djas di ààgwak ɔ, nɛghu bot ɛ di egoola elii binek. \v 31 Deenek, saaka náá, Sisim na Dɛɛ djɛ bin ɛkɛɛ di eval dhaa tye ɛ́. \p Deenek, mɛ ɛpelyaal bin nenak ze di edhaa mɛze menek djas ɛ. \c 13 \s Kwyɛl goka ɛ́ nɛ ɛdi ɛ́ kɔ esonok djas \p \v 1 Dyeepokonɔɔka geka náá, mɛ ɛpelii lii ɛ bot ɛ bɔs nɛghu yii efofop, yɛ bɛ náá kwyɛl tok tɔ lam ɔ. Tin, mɛ di ààdi mot kwyɛl ɔ, mɛ ɛ́ dhatyee ghom nɛghu boo ɛdjhaŋal e gwooz ee bot di nyuu étɛp ɛsa ɛtap ɛ. \v 2 Mɛ nɛ ghwyil ɛgoola mɛkpa nadjɛaa mɛ pɛ daa Zɛɛb, mɛ nɛ ghwyil ɛdi náá, mɛ nɛ bu ɛgu, mɛ nɛ ghwyil ɛpiibal etɛp e Zɛɛb djas di tɔ sɔ ɛ, nɛghu ɛdi nɛ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb di náá, mɛ nɛ ghwyil ɛdis ɛtsok di ye nadi ɔ. Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, mɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛsa etɛp binek djas! Tin, mɛ di ààdi nɛ kwyɛl nɛ bot ɔ, etɛp binek djas ɛ e toto. \v 3 Deenek, mɛ nɛ ghwyil ɛnɔɔ ekuma bam djas djɛ nɛ bɛdjel ɛ bot, nɛghu ɛnɔɔ nyel'am ka yɛ buwa étɛp needikaa. Tin, mɛ di ààbɛ nɛ kwyɛl nɛ bɔɔ bɛsɔ bam tɔ lyem ɔ, etɛp binek djas ɛ e toto. \p \v 4 Bela náá, mot di nɛ kwyɛl ɔ, nɛ ɛmaad, nyɛ nɛ bu ɛsa enɛm esa, nyɛ nɛ kwyɛl bot. Nyɛ tok mot mbee lyem, nyɛ tok mot ɛbet nɛghu mot ɛghɛa nyel. \v 5 Mot di ekwyɛl bot ɔ, ààsa etɛp e syen, nyɛ ààsa ekaa, nyɛ nɛ kwyɛl bot dhaa tyɛ, nyɛ ààbaal bot ɛbuk tɔ lyem. \v 6 Mot di nɛ kwyɛl ɔ, nyɛ ààmyaala nɛ embee etɛp. Tin, nyɛ dyeebamyaal ɛ nɛ etsɛɛtsɛ. \v 7 Deenek, mot di ekwyɛl bot ɔ, nɛ pel etɛp djas. Nyɛ ààbee bot é mis toto, nyɛ nɛ ɛbwaalel nɛ etɛp djas, nyɛ nɛ maad ɛ lyem sok bhwoob etɛp djas. \p \v 8 É di'enek, kwyɛl ɛ kɔm-kɔm. Tin, mɛkpa di egoolaa bot dum nɛ Zɛɛb ɛ, aanàbaagoola dhiiti dwoo. Ɛkɛɛ nadjɛa bot étɛp ɛlii tɔ membyak mɛsis ɛ, aanàbaadi nɛghu ɛgu mɛ bot ɛ bɔs aasi. \v 9 Deenek, bis goola mɛkpa mɛ Zɛɛb ɛ ba bim ɛ, etɛɛ náá, ba mɔn ɛgu ɛ les ɛ́ pes. \v 10 Tin, dwoo yɛ aadi náá, tɛtɛ ɛgu aazyɛ ɛ́, ba mɔn ɛgu ɛ les ɛ waadiib. \p \v 11 É sok mɛ nadi mɔn dhyeeb ɛ, mɛ nadi elii nɛghu ɛsimza dáa mɔn dhyeeb. Mɛ nadi ɛ́ nɛ etsoŋ e bɔn dhyeeb. Tin, é sok mɛ nakum boo-mot ɛ, mɛ naakat ɛsa etɛp djas nadi yii bɔn dhyeeb ɛ. \v 12 Nenak, mena beeka Zɛɛb ɛ dáa tɔ ɛnyen ɛ di àànyɔ ɛnyen ɛ, tin ɛwala di ezyɛ yenek, mena aabeeka nyɛ popoopwon. Nenak, mɛ ààgu Zɛɛb ɛnyɔɛpe. Tin, é ɛwala di ezyɛ yenek, mɛ waagu Zɛɛb ɛnyɔɛpe dáa nyɛy nyɛ ɛmet di egu mɛ ɛ. \p \v 13 É di'enek, esa elɛl bak moo ɛ́ tɔ lam: ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb, nɛ ɛbwaalel, zɛnɔɔ kwyɛl. Tin, tɔ esa bak bɛlɛl, kwyɛl eedhaa tyɛ. \c 14 \s Sisim na Dɛɛ djɛ mɛkɛɛ étɛp bot neekwyeel pak'ɔɔ \p \v 1 Pokosaaka sok kwyɛl, da bi ɛbaasaa mɛkɛɛ mɛ Sisim, daŋ-daŋ ɛ́ yii ɛgoola bhaadal di edus daa Zɛɛb. \v 2 Mot di elii tɔ dhaad mbyak ee bot di ààgwak ɔ, nyɛ ààlii nɛ bot ɛ bɔs, tin, nyɛ lii ɛ́ nɛ Zɛɛb. Etɛɛ náá, ye tok nɛ dhiiti mot di emɛt sa nyɛ di elii ɛ. Tin, nɛ ghwyil Sisim na Dɛɛ, nyɛ wyisal ɛ́ etɛp di tɔ ɛsɔ ɛ Zɛɛb ɛ. \v 3 Mot di egoola mɛkpa mɛ di edus pɛ daa Zɛɛb nɛ bɔn nyɛɛg ɔ, ààsa deenek. Etɛɛ náá, etɛp nyɛ di elii ɛ, ye gwyák ɛ bɔn nyɛɛg. Nyɛ lii ɛ́ étɛp nyɛ neesa náá, ɛdum ɛ koŋ ɛ bɔn nyɛɛg nɛ Zɛɛb pyet. Étɛp ɛdjɛ bɛ mɛghaaz nɛ ɛdjɛ bɛ mɛlyo. \v 4 Mot di elii tɔ dhaad mbyak ee bot di ààgwak ɔ, nyɛ djɛ mɛghaaz nɛ nyel ɛmet. Tin, mot di egoola mɛkpa di edus pɛ daa Zɛɛb ɔ, nyɛ djɛ mɛghaaz ɛ nɛ bot zɛɛga ndjaa mendjaala djas. \p \v 5 Mɛ nɛ kwyɛl náá, biyɔ djas lii tɔ dhaad mbyak ee bot di ààgwak ɛ. Sa mɛ baadi kwyɛl ɛbuɛpe ɛ náá, bi goola mɛkpa mɛ di edus pɛ daa Zɛɛb ɛ. É di'enek, mot di egoola mɛkpa mɛ di edus pɛ daa Zɛɛb nɛ boo mɛtaŋ dhaa mot di elii tɔ dhaad mbyak ee bot di ààgwak ɛ. Ye ɛ́ di náá, dhiiti mot tɔ zɛɛga tak ɛ́ nɛ ghwyil ɛgoola yɛ ɔ, ye ɛ́ ɛnyɔɛpe, etɛɛ náá, bot djas ɛ waagwak. Tin, ɛdum ɛ koŋ ɛ bot ɛ zɛɛga ndjaa mendjaala ɛ waatɔ́ sok. \v 6 Bɔn nyɛɛg, mɛ pookodji bin náá: é ghɛŋ mɛ aazyɛ pɛ yebɔ ɛ, mɛ kalii nɛ nen tɔ dhaad mbyak ee bot di ààgwak ɔɔ, mɛ kakwyee bin tin nɛ yé? Ààbɛ nɛ dhiiti sonok. Ye goka deenek ɛ, ye di náá, mɛ tel bin sa nadi syela ɛ, mɛ goola bin ɛ bhaadal Zɛɛb dhis ɛ. Mɛ djɛ bin ɛgu nɛghu ɛdjɛ bin ɛ mɛlyo. \p \v 7 Djhoopokonɔɔka geka nɛ esa di ebwomaa étɛp ɛbɔɔl mɛbyoŋ nɛ ye ɛ́, dáa sandjo nɛ tɔŋ. Ye ɛ́ bɛ náá, esa bɛ di ebwom ɛ, bwoma tak ààwyis sɛŋ tɔ mɛlɔ ɔɔ, bot ɛ ààgu mbɛk pak esa di ebwomaa ɛ. \v 8 Ye ɛ́ tyee nɛ mot di elɔɔ boo tɔŋ esodja, ye di ààlɔɔel ɛnyɔɛpe ɔɔ, ye tok nɛ mot ààwyel étɛp ɛkɛlumla dɛɛb. \v 9 Ye ɛ́ djala nɛ biyɔ bɛmet. Ye ɛ́ bɛ náá, bhaadal bi di egoola ɛ, bi goola ye ɛ́ tɔ elii ee bot di ààgwak ɔ. Tin, bot ɛ aamet sa bi di elli ɛ́ dáa? Bi lii ɛ́ e toto! \v 10 Deenek, kɔ ɛko ɛ bɔs ye ɛ́ nɛ bɛtɛ nɛ elii, ye tok nɛ lii wat tɔ elii binek di náá ye ɛ́ ààval dhiiti sonok. \v 11 É di'enek, mot di elii nɛ nam tɔ lii mɛ di ààgwak ɔɔ, nyɛ ɛ́ ndjoŋ pɛ daa lam, mam pe ɛ́ ndjoŋ pɛ daa lɛ. \v 12 Dáa di náá, bi nɛ dyeebawa lyem tɔ mɛkɛɛ mɛ Sisim ɛ, saaka náá, bi di bot e kum. Ekum e tak di yii di esa náá, ɛdum ɛ koŋ ɛ bot zɛɛga ndjaa mendjaala Zɛɛb tɔ́ sok ɔ. \p \v 13 Dum nɛ etɛp binek, mot di elii tɔ elii bot di ààgwak ɔ, nyɛ goka ɛ́ nɛ ɛwaab nɛ Zɛɛb ɛ náá, nyɛ djɛ nyɛ ɛkɛɛ yii ɛgoola esa nyɛ di elii ɛ, étɛp bot neemet sa nyɛ di elii ɛ. \v 14 Etɛɛ náá, mɛ di edjaala tɔ elii binek ɔɔ, sisim yam ɛ́ tɔ mendjaala. Tin, mɛtselal mam kadi ɛ́ ààgu sa mɛ di elii ɛ. \v 15 Mɛ aakasa tin dáa? Mɛ aadjaala Zɛɛb nɛ sisim yam. Tin, da mɛ baadjaala nyɛ dɔɔ nɛ mɛtselal mam. Deenek, mɛ aadjeeb nyɛ djeeb duu ɛ nɛ sisim. Tin, da mɛ baadjeeb nyɛ djeeb duu ɛ nɛ mɛtselal mam. \v 16 Ye ɛ́ bɛ náá, wɔ zobulal bhɔɔ nɛ Zɛɛb ɛ tɔ sisim ɔɔ. «Haa» mot di egwak wɔ tɔ zɛɛga ndjaa mendjaala aakake «Amɛn», nɛ mendjaala mɛ wɔ bulal bhɔɔ nɛ Zɛɛb ɛ dáa? Nyɛy mot di náá, nyɛ ààpagwak dhiiti sonok tɔ sa wɔ lii ɛ. \v 17 Ye nakoozodi náá, mendjaala mɔ yii ɛbulal ɛ bhɔɔ nɛ Zɛɛb ye nakoozonyɔ dáa, ye ɛ́ ààsa náá, bɛdhiiti bot pyet tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb. \p \v 18 Mɛ ɛpebulal bhɔɔ nɛ Zɛɛb etɛɛ náá, mɛ ɛpelii tɔ elii bot di ààgwak ɛ, dhaa biyɔ djas. \v 19 Tin, é mis mɛ bot ɛ zɛɛga ndjaa mendjaala e kwan. Ye goka ɛ́, mɛ lyo bɛ nɛ mɛkpa mɛ lii bɛ di gwak ɛ. Tin, mɛ kolóo-lóoak mɛkpa mɛtɛn, ye ɛ́ eedhaa yii di náá, mɛ lóo ɛ mɛkpa bɛdhet-bɛdhet tɔ lii di náá ee bot di ààgwak ɛ. \p \v 20 Bɔn nyɛɛg, katka ɛdi nɛ esimza e bɔn dhyeeb. Dika dhatyee bɔn dhyeeb bot ɛ di ààgu sonok ɔ, sok bhwoob embee etɛp. Yɛ kabɛ pɛ kyee ɛtiibal ɔ, dika eboo e bot. \v 21 Gwakeka sa ekwyala di elɛɛ: \q1 «Ye ɛ́ tɔ elii e sis, \q1 nɛ tɔ enuub e bot ɛ membyak mɛsis ɛ, \q1 mɛ aalii nɛ bot ɛ mbyak'ak, \q1 ye nakoozodi deenek, bɛ aanàkwaagwak ɛ mɛ\x - \xo 14.21 \xo*\xt Eza 28.11-12.\xt*\x*.» \q3 Ghɛŋ ke ɛ deenek. \m \v 22 Deenek, ɛkɛɛ ɛlii ɛ tɔ elii ɛ bot di ààgwak ɛ, ye ɛ́ ndem étɛp bot ɛ di ààdum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, ààkabɛ étɛp bot ɛ di dum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ. Ghuna, ɛkɛɛ ɛgoola mɛkpa mɛ Zɛɛb ɛ ndem, étɛp bot ɛ di edum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, ààkabɛ étɛp bot ɛ di ààdum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ. \p \v 23 Djhoopokogekeka náá, bot ɛ zɛɛga ndjaa mendjaala djas lii tɔ elii bot di ààgwak ɛ. Bhii tak, bot ɛ di egwak-gwakak ɔ, nɛghu bot ɛ di ààdum koŋ nɛ Zɛɛb ɔ, zɛni tinaak ɔɔ. É di'enek, bɛ aanàkwaake náá, bot binɔk djas ɛpelyet e? \v 24 Ye ɛ́ bɛ náá, bot djas tɔ zɛɛga ndjaa mendjaala ɛpegoola mɛkpa ɛ Zɛɛb ɔɔ. Dhiiti mot dhaa yɛ ɔ, nɛghu mot ɛ di ààdum koŋ nɛ Zɛɛb ɛni tinaak ɔɔ, nyɛ waagwak etɛp binek djas. Bhii tak, nyɛ waagu náá, nyɛ mot mesyem kɔ ɛsu ɛ etɛp nyɛ gwak ɛ. Tin, ye waasa tɔ bum lyem'ɛ tyee na zake. \v 25 Deenek, esimza bɛ nadi syela ɛ waawyis tɔ gwyɛ. Tin, nyɛ aapyak mɛboŋ mɛ bhwoob si eduwal Zɛɛb, eke náá: «Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, Zɛɛb ɛ́ pak'en!» \s Dáa zɛɛga mendjaala di egoka nɛ ɛdi ɛ \p \v 26 Bɔn nyɛɛg, bot goka ɛ́ nɛ ɛswola nɛ yɛ dáa? É sok bi di esɛɛga étɛp mendjaala ɛ, mot ngɔt tɔ lin ɛ nɛ ghwyil ɛtii mɛdjeeb di edjɛ mɛghaaz ɛ, dhiiti mot ɛ nɛ ghwyil ɛdjɛ mɛlyo, dhiiti mot ɛ nɛ ghwyil ɛlɛɛ sa Zɛɛb natel nyɛ ɛ́, dhiiti mot ɛ nɛ ghwyil ɛlii tɔ elii bot di ààgwak ɛ, da dhiiti mot ɛ ɛgoola mɛkpa mɛ tak, etɛp binek djas ɛ étɛp ɛsa náá, zɛɛga ndjaa mendjaala neetɔ́ sok. \v 27 Ye ɛ́ bɛ náá, bɛdhiiti bot ɛpelii tɔ elii bot ɛ di ààgwak ɔɔ, ye nyɔ ɛ náá, ye zoodi bot ɛ ɛbá nɛghu bɛlɛl ɛ di elii, mot nɛ mot nɛ yɛ ɛwala ee nyɛ di elii ɛ, da mot ngɔt ɛdi mot étɛp ɛgoola sa bɛ di elii ɛ. \v 28 Ye ɛ́ di ààdi nɛ mot di egoola sa bɛ di elii ɛ. Beta náá, mot goka ɛ́ kat ɛlii ɛlyelɛpe tɔ zɛɛga ndjaa mendjaala. Tin, nyɛ goka nɛ ɛtɔɔla ɛ tɔ lyem, nɛ ɛtɔɔla ɛ nɛ Zɛɛb. \p \v 29 Ye ɛ́ bɛ náá, bot ɛ ɛbá nɛghu bɛlɛl ɛpegoola mɛkpa ɛ Zɛɛb. Beta náá, bɛdhiiti bot ɛ ɛgwak ɛnyɔɛpe sa bɛ di elii ɛ, étɛp ɛgu náá ye ɛ́ tsɛɛtsɛ nɛghu ye ɛ́ etsal. \v 30 Ye ɛ́ bɛ náá, Zɛɛb eelyaal dhiiti mot tɔ sama bot ɛ di egwak ɔ, dhiiti sa di tɔ sɔ ɛ. Ye goka ɛ́ náá, mot nadi egoola mɛkpa ɛ Zɛɛb ɔ, kat ɛlii. \v 31 Biyɔ djas ɛ nɛ ghwyil ɛ ɛgoola mɛkpa ɛ Zɛɛb, mot nɛ mot nɛ yɛ ɛwala, etɛɛ náá, bot djas neebela mɛlyo nɛ ɛdjɛaa mɛghaaz. \v 32 Bot ɛ di nɛ ɛkɛɛ ɛgoola mɛkpa mɛ Zɛɛb ɔ, goka ɛ́ nɛ ɛdjɛɛd ɛkɛɛ Sisim Zɛɛb zedjɛ nyɛ ɛ́ ɛnyɔɛpe. \v 33 Etɛɛ náá, Zɛɛb tok mot ɛ ɛzɛm, nyɛ Zɛɛb e egwyem. \p Dáa di esael tɔ ezɛɛga ndjaa mendjaala djas mɛ bot ɛ Zɛɛb ɛ, \v 34 ye goka ɛ́ náá, boa ɛdi gwyem tɔ ezɛɛga mendjaa mendjaala, ye ɛ́ ààpadjɛaa bɛ ze náá, bɛ lii. Ye ɛ́ dáa etsi e Zɛɛb di elɛɛ, bɛ goka ɛ́ nɛ ɛlooba nɛ bot ɛ di edjɛɛd zɛɛga mendjaala. \v 35 Ye ɛ́ bɛ náá, bɛ ɛpekwyɛl ɛsaa ɛgu dhiiti sonok ɔɔ. Bɛ goka nɛ ɛkɛdji ɛ́, nɛ botom bɔɔ pɛ mendjaa. Ye tok ɛnyɔɛpe náá, moma dji mɛkya tɔ zɛɛga ndjaa mendjaala. \p \v 36 Bi gek ɛ́ náá, biyɔ nɛ biyɔ ɛ́ di ɛsuk mɛkpa mɛ Zɛɛb e? Nɛghu bi gek ɛ́ náá, ye ɛ́ biyɔ nɛ biyɔ ɛ nagwak mɛkpa menek e? \v 37 Mot ɛ́ gek náá, nyɛ ɛ́ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb ɔɔ, nɛghu náá, nyɛ ɛ́ nɛ ɛkɛɛ Sisim na Dɛɛ ɔɔ. Nyɛ waagu náá, sa mɛ kwyal bin ɛ, ye ɛ́ mɛtiŋ ɛ Ghɛŋ. \v 38 Tin, nyɛ di ààgu yɛ ɔɔ, ye kwyɛl ɛlɛɛ Zɛɛb ààgu nyɛ. \p \v 39 Bɔn nyɛɛg bam, daŋ-daŋ saaka náá, bi goola mɛkpa mɛ Zɛɛb. Tin, sa bi ààlu náá, bot nàlii tɔ elii bot di ààgwak ɛ. \v 40 Tin, etɛp djas goka ɛ́ nɛ ɛsael ɛnyɔɛpe, ààbɛ tɔ ɛzɛm. \c 15 \s Ɛgom ɛ Klisto pak bɛmyoŋ \p \v 1 Bɔn nyɛɛg, nenak mɛ ɛpekwyɛl ɛtaala bin Mbɛɛ Bhaadal mɛ nagoola bin ɛ, Mbɛɛ Bhaadal bi nagwak ɛ, yii bi zewa lyem é tak ɛ. \v 2 Ye ɛ́ dum nɛ Mbɛɛ Bhaadal tak ɛ bi nabela tsik. Ye goka ɛ́ bi baal yɛ dáa mɛ nagoola bin ye ɛ́. Ye ɛ́ di ààdi deenek ɔɔ, ye ɛ́ waalyaal náá, ɛdum ɛ koŋ ɛ len nɛ Zɛɛb ɛ yii toto. \p \v 3 Mɛ nakan ɛgoola bin ɛ mɛlyo mɛ mam mɛ ɛmet nagwak ɛ. Mɛlyo mɛ tak ɛ́ náá, Klisto nagwyɛ ɛ́ étɛp mesyem mena, dáa ekwyala Zɛɛb di elɛɛ ɛ. \v 4 Nyɛ naadelaa tɔ ɛvit, da gom bhis mɛlu mɛlɛl dáa ekwyala Zɛɛb elɛɛ ɛ. \v 5 Wɔ gwak, nyɛ zɛtel Pyɛɛd nyel, dɔɔ nɛ bɛdhiiiti bɛdjekel nadi edjóoaa «bɛkam nɛ bɛbá». \v 6 Bhii tak, nyɛ naazɛtel nyel é ɛwala wat nɛ bɛdjekel bɛ bɛdhet-ɛtɛn (500). Bɛdhiiti bot pak'ɔɔ ɛ́ nazegwyɛ, bɛtɛ nɛ bot pak'ɔɔ dinaa nɛ tsik. \v 7 Bhii tak, nyɛ naazɛtel nyel nɛ Zak, zɛnɔɔ bot ɛ lwoma bɛ djas. \v 8 Bhis nyɛ natel bɔɔ djas nyel ɛ, nyɛ naazɛtel mam nyel, mam mot di dáa mɔn mot nabyel nyɛ dinaa ààwozal tɔ mɔ ɔ. \p \v 9 Mɛ tok vaŋ mot tɔ sama bot ɛ lwoma. Nɛ tsɛɛtsɛ, yɛ ààgoka náá, mɛ djóoaa «mot lwoma». Etɛɛ náá, mɛ ɛ́ naatiig bot ɛ zɛɛga ndjaa mendjaala Zɛɛb. \v 10 Tin, kɔ ɛsu ɛ enɛm nɛ embɛɛ e Zɛɛb ɛ́ mɛ moo mos mot mɛ di'ak. Enɛm nɛ embɛɛ Zɛɛb nadjɛ mɛ ɛ nabɛ ɛ́ ààbɛ yii toto. Mɛ naasa bɛ mɛsa mɛ na lyel-lyel dhaa bɛdhiiti bot ɛ lwoma djas. Nɛ tsɛɛtsɛ ye nabɛ ɛ́ ààbɛ mam, ye ɛ́ enɛm nɛ embɛɛ Zɛɛb ɛ nadi esa mɛsa tɔ lam. \v 11 Ye nakoozodi náá, ye ɛ́ mam ɛ di elyo nɛghu bɛdhiiti bot ɛ lwoma ɛ́ di elyo, ye ɛ́ Mbɛɛ Bhaadal bis di egoola. Ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ tak ɛ bi di edum koŋ nɛ Zɛɛb. \s Zɛɛb waagomal myoŋ \p \v 12 Mena goolaka bot Mbɛɛ Bhaadal ɛ́ náá, Klisto naazegom pak myoŋ. Tin, tɔ sama yen, ye ɛ́ nɛ bɛdhiiti bot pak'en kabaadi eke náá, «Bot ɛ zegwyɛ ɔ, bɛ tok nɛ ghwyil ɛgom.» \v 13 Ye ɛ́ bɛ náá, bot ɛ zegwyɛ ɔ aanàbaagom ɔɔ, ye kwyɛl ɛlɛɛ ɛ́ náá, dɔɔ nɛ Klisto pe nabɛ ɛ́ ààgom pak myoŋ. \v 14 Deenek, ye ɛ́ bɛ náá, Klisto nabɛ ɛ́ ààgom pak myoŋ ɔɔ. É di'enek, mɛlyo mɛ mena di elyoka ɛ, ye ɛ́ e toto! Tin, mena tokeka nɛ sa mena di edum koŋ kɔ ɛsu ɛ tak ɛ. \v 15 É di'enek, menaka ɛ́ bot ɛ di elɛɛ eleŋ etsal dum nɛ sa Zɛɛb nasa ɛ. Etɛɛ náá, ye nabɛ ɛ́, mena naabaŋa bot náá, Zɛɛb naagomal Klisto bhis ɛsyee. Ye ɛ́ bɛ náá, mena lyoka etɛp etsal ɔɔ, bot ɛ nazegwyɛ ɔ aanàkwaagom. \v 16 Ye ɛ́ bɛ náá, bot ɛ nazegwyɛ ɔ aanàkwaagom ɔɔ, é di'enek, Klisto pe nabɛ ɛ́ ààgom pak myoŋ. \v 17 Deenek, yɛ bɛ náá, Klisto nabɛ ɛ́ ààgom pak myoŋ ɔɔ, ɛdum ɛ koŋ ɛ len nɛ Zɛɛb ɛ́ toto. Tin, bi dinaa ɛ́ «tɔp» tɔ mesyem. \v 18 Ye ɛ́ bɛ náá yɛ deenek ɔɔ, guka náá, bot ɛ zegwyɛ tɔ ɛgwakel nɛ Klisto ɔ, bɛ eezewo ze. \v 19 Ye ɛ́ bɛ náá, ɛbwaalel ɛ lena nɛ Klisto zosik ɛ́ nɛ tsik bot di nɛ yɛ kɔ ɛko ɛ bɔs ɔɔ. Menaka ɛ́ bot ɛ mezuk dhaa bot djas. \p \v 20 Tin, nɛ tsɛɛtsɛ Klisto naagom pak myoŋ, ye lyaal náá, nyɛ ɛ́ di tom pyeeb. \v 21 Dáa ye di náá, ɛsyee nazyɛ kɔ ɛko ɛ bɔs ɛ nɛ mot ngɔt ɛ, ye ɛ́ tyee wat, ɛgom ɛ pak myoŋ zyɛ ɛ́ nɛ mot ngɔt. \v 22 Dáa ye di náá, bot djas ɛpegwyɛ etɛɛ náá, bɛ ɛ́ bɛdha ɛ Adam ɛ, ye ɛ́ tyee wat, bot djas waagom tɔ ɛsyee etɛɛ náá, bɛ ɛ́ tɔ ɛgwakel nɛ Klisto. \v 23 Tin, mot nɛ mot ɛ́ nɛ yɛ ɛlu. Klisto ɛ mot mɛkɛn nagom tɔ ɛsyee, dáa esa nabɛaa tɔ pyeeb ɛ. Eghɛŋ nyɛ aabula ɛ, bot djas nadi tɔ ɛgwakel nɛ nɛ ɔ, waagom tɔ ɛsyee. \v 24 Bhii tak, ye aadi ɛ́ mɛsik mɛ bhwak. Deenek, Klisto aagó ekukuma djas, bɛ mɛbwala djas, nɛ embee esisim djas, da bulal ɛyoŋ nɛ Zɛɛb Sɛɛg. \v 25 Etɛɛ náá, ye nyɔ ɛ́ Klisto di boo mɛkoozi, kɛkum ɛwala Zɛɛb aawa bot ɛ mɛbhuka mɛ djas si mɛko mɛ ɛ. \v 26 Tin, ye ɛ́ ɛsyee ɛ́ di mot mɛbhuka e mɛsik aagóaa ɔ. \v 27 Tin, ekwyala lɛɛ ɛ́ náá: «Zɛɛb naawa etɛp djas si mɛko mɛ Klisto\x - \xo 15.27 \xo*\xt Mɛd 110.1.\xt*\x*.» Deenek, ye ɛpenyen popoopwon náá, tɔ ekwyala bak, eghɛŋ Zɛɛb di eke «djas» ɛ, ye tok dɔɔ nɛ nyɛy Zɛɛb tɔ tak. Nyɛy mot nadjɛ Klisto ghwyil ɛkɔk kɔ esonok djas ɔ. \v 28 É sok esonok djas aadi si ekukuma ɛ Klisto ɛ, é di'enek nyɛ ɛmet, mɔn aadi ɛ́ si ekukuma ɛ Zɛɛb Sɛɛg, mot nadjɛ nyɛ ghwyil ɛkɔk kɔ esonok djas ɔ. Deenek, Zɛɛb aakadi Mɛkoozi é kɔk kɔ esonok djas. \p \v 29 Baataalaka nɛ bot nazeduwa Zɛɛb é di bot ɛ zegwyɛ ɔ. Ye ɛ́ bɛ náá, ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, bot ɛ nazegwyɛ ɔ aanàkwaagom ɔɔ, «haa» étɛp yé bɛ di eduwa Zɛɛb é di bɔɔ ɔ? \v 30 Étɛp yé bisɔ bɛmet bot ɛ lwoma di eka mɛnyel mes mɛlu djas é ɛsyee? \v 31 Bɔn nyɛɛg, mɛlu djas ɛsyee ɛ́ e bhaaz'am. Mɛ lɛɛ ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, mɛ ɛpemyaala nɛ nen kɔ ɛsu ɛgwakel ɛ len nɛ Ghɛŋ'enaka Yezu Klisto. \v 32 Eghɛŋ mɛ nadi pɛ tɔ ghaada Efɛɛz ɛ, ye nabɛ ɛ́ ɛkɛ mɛ naaduu tuub ɛ nɛ bɛtit ɛ mɛnyan. Mɛ ɛ́ pe di ɛ́ duu nɛ nɔɔ ɛ tɔ ɛkwosak epuud ɔ, «haa» mɛ nabela yé bhii tak? Ye ɛ́ bɛ náá, bot nazegwyɛ ɔ aagom ɔɔ, djhoosaka dáa bot ɛ bɔs djas di eke ɛ. Bɛ dyeebake ɛ́ náá: «Djhoodɛka edee nɛ mɛnyok, djɛmɛn mena waagwyɛka!» \p \v 33 Nàkɔɔka mɛnyel min, etɛɛ náá ye ɛ́ tsɛɛtsɛ sa bot di elɛɛ: «Bɛmbee bɔn bɛsɔ aapul mɛfulu men.» \v 34 Dika djem, bulalka mbɛɛ mɛfulu men. Tin, katka ɛsa ɛ mesyem, etɛɛ náá, bɛdhiiti bot pak'en ààgu Zɛɛb, ye ààsa bin syen e? \s Mɛnyel mɛ bot ɛ́ zegom pak myoŋ ɔ \p \v 35 Nɛghu dhiiti mot ɛ waadji náá, «Bot ɛ aagom pak myoŋ dáa? Tin, mɛnyel mɔɔ ɛ́ aakadi dáa?» \v 36 Mot di edji deenek ɔ ààtselal. Bum le ee mot di ebɛ ɛ, tok nɛ ghwyil ɛkwyil. Ye ɛ́ bɛ náá, bum tak dinaa ààpabɔ tɔ bɔs ɔɔ. \v 37 Eghɛŋ mot di ebɛ bhek ɛ, é sok di náá, bhek moo kan ɛ kwyil ɛ. É di'enek, ye ɛ́ aanàkabaadi tyee wat nɛ bhek nabɛaa ɛ. Ye nakoozodi mbi mɛbhek nɛghu bhum le djas. \v 38 Tin, Zɛɛb ɛpedjɛ nɛ bhek yenek kɔkɔ ɛzel nyɛ di ekwyɛl ɛ. Deenek, bum le tak aabaazodi ɛ́ dáa bum le nabɛaa ɛ. \p \v 39 Esa djas di nɛ tsik ɛ tok nɛ mbi nyel wat. Nyel mot tok tyee wat nɛ nyel tit; epuud mot tok tyee wat nɛ yii enen nɛghu yii ɛ bɛsu. \p \v 40 Ye ɛ́ nɛ edjema di pɛ tɔ gwoo nɛ edjema di pɛ kɔ bɔs ɛ, edjema di pɛ tɔ gwoo ɔ, nɛ kas dhaa edjema di pɛ kɔ bɔs ɛ. \v 41 Gwyes ɛ́ nɛ yɛ mɛkas, ngɔn ɛ́ nɛ yɛ, ekwyikwyen ɛ nɛ yɔbɔ mɛkas. Tin, pak ekwyikwyen, mot nɛ mot ɛ́ nɛ yɛ mɛkas. \p \v 42 Ye ɛ́ aadi ɛ́ deenek é ghɛŋ bot zegwyɛ ɔ aagom ɛ. Eghɛŋ muu di edelaa ɛ, ye ɛ́ dáa bhek bɛ di ebɛaa ɛ, ye nɛ bɔ. Eghɛŋ ye di egom ɛ, ye aanàkabaagwyɛ. \v 43 Ye ɛ́ delaa ɔ, ye tokapɛ dhiiti vaŋ sonok. Ye ɛ́ kagom ɔɔ, ye moo ɛ́ nɛ ghwyil nɛ duma. \v 44 Eghɛŋ ye di edelaa ɛ, ye ɛ́ nyel epuud ɛ́ di edelaa. Nyel epuud delaa ɛ tyee wat dáa bɛ di ebɛ bhek ɛ. Eghɛŋ nyel epuud di egom ɛ, ye aadi ɛ́ nyel Sisim. Tin, ye ɛ́ aakadi ɛ́ ye moo nyel epuud nɛ nyel Sisim. \v 45 Deenek, ekwyala lɛɛ ɛ́ náá: «Adam mot nakusaa e mɛkɛn ɔ nabɛ ɛ́ mot nɛ tsik\x - \xo 15.45 \xo*\xt Mɛk 2.5.\xt*\x*.» Tin, Adam mɛsik ɛ́ Sisim di edjɛ tsik ɛ. \v 46 Ye tok nyel Sisim di ezyɛ sok. Ye ɛ́ nyel epuud ɛ́ di ezyɛ sok. Bhii tak, nyel Sisim kazyɛ. \v 47 Mot mɛkɛn nakusaa ɛ́ nɛ bɔs, mot bɔɔba nadus ɛ́ pɛ tɔ gwoo. \v 48 Bot ɛ́ di kɔ ɛko ɛ bɔs ɛ, bɛ tyee wat nɛ mot nakusaa nɛ bɔs ɔ. Bela náá, bot ɛ di pɛ tɔ gwoo ɔ, bɛ ɛ́ tyee wat nɛ mot nadus pɛ tɔ gwoo ɔ. \v 49 Tin, ye ɛ́ tyee wat nɛ menabɛlka bot ɛ́ di embaŋa-mbaŋa mot nakusaa nɛ bɔs ɔ. Deenek, ye ɛ́ tyee wat mena aadika ɛ embaŋa-mbaŋa mot nadus pɛ tɔ gwoo ɔ. \p \v 50 Bɔn nyɛɛg, gwakeka sa mɛ di ekwyɛl ɛlɛɛ ɛ. Sa nakusaa nɛ epuud nɛ ghiya ɛ, ye tok nɛ ghwyil ɛ́ bela di tɔ ɛyoŋ ɛ Zɛɛb. Tin, sa di náá ye aagwyɛ ɔ, tok nɛ ghwyil ɛ́ bela tsik na kɔm-kɔm. \p \v 51 Gwakeka, mɛ ɛpekwyɛl ɛlɛɛ bin sa di tɔ sɔ ɛ. Tin, menabɛlka djas aanàkwaagwyɛka, menabɛlka djas ɛ́ waaswolaka. \v 52 Ye aasael e mɔn ɛwala batsa, ààbɔya tyee dis di ebwaaba ɛ. Eghɛŋ tɔŋ aalɔɔ lɔɔa mɛsik ɛ. Etɛɛ náá, é sok ye aalɔɔ ɛ, bot ɛ́ nazegwyɛ ɔ waagom bɛ neebela tsik na kɔm-kɔm. Tin, Zɛɛb ɛ́ waaswola menabɛlka bot ɛ́ aalik nɛ tsik ɔ. \v 53 Tin, nyel di náá, ye ɛ́ nɛ ghwyil ɛpulel ɛ́ goka ɛ́ nɛ ɛswolaa, étɛp ye needi ààpulel. Nyel di nɛ ghwyil ɛgwyɛ ɛ́ nɛ goka ɛ́ nɛ ɛswolaa, étɛp ye needi ààgwyɛ. \v 54 Ye ɛ́ bɛ náá, nyel di epulel ɔ, aanàkabaapulel ɔɔ; da nyel di egwyɛ ɔ, kadi ɛ́ ààkabaagwyɛ ɔɔ. Ye ɛ́ deenek ɛ, sa ekwyala di elɛɛ aabela ɛsuk: \q1 «Ɛsyee aanàbaadi tak, nyɛ eekwakaa! \q1 \v 55 Wɔy ɛsyee, eghɛŋ bɔ moo wo? \q1 Wɔy ɛsyee, ghwyil'ɔ e ɛgó ɛ́ bot moo wo\f + \fr 15.55 \fr*\ft v. 54: \+xt Eza 25.8\+xt* v. 55: \+xt Oze 13.14\+xt*.\ft*\f*?» \m \v 56 Ɛsyee bela ghwyil ɛgó ɛ́ bot ɛ́ tɔ syem. Tin, syem kabela ghwyil ɛ́ tɔ tsi. \v 57 Deenek, bhɔɔ nɛ Zɛɛb, mot di edjɛ mena ghwyil ɛkwak ɛsyee, kɔ ɛsu ɛ Ghɛŋ'enaka Yezu Klisto ɔ. \p \v 58 Bɔn nyɛɛg bam mɛ di ekwyɛl dhaa tyɛ ɔ, dika nɛ mɛghaaz da bi ɛ́ lyel bham! Saka mɛsa mɛ Ghɛŋ ɛnyɔɛpe. Bi goka nɛ gu ɛ náá, mɛsa mɛ Ghɛŋ ee bi di esa ɛ, ye aanàgwyɛ e toto. \c 16 \s Epata ee zesɛɛga étɛp zɛɛga ndjaa mendjaala Yeluzalɛm ɛ \p \v 1 Ba bɔɔ mɛkpa kɔ ɛsu ɛ epata ee zesɛɛgaa étɛp bot ɛ zɛɛga mendjaala mɛ ghaada Yeluzalɛm ɛ. Bi goka ɛ́ nɛ ɛdu ɛnyɔɛpe mɛtiŋ tak wat ee mɛ nadjɛ nɛ ezɛɛga mendjaala mɛ ghaada Ghalati ɛ. \v 2 Eyenga djas, mot nɛ mot pɛ ndjaŋ'ɛ goka ɛ́ nɛ ɛdis ba bim esa, dáa yɛ di edjala nɛ ɛbela ɛ lɛ ɛ. Da nyɛ ɛ́ kwom, étɛp nyɛ needi ààbwood dwoo ɛzyɛ ɛ lam étɛp ɛsa yɛ. \v 3 Eghɛŋ mɛ aakum ɛ, mɛ waalwom bot ɛ bi nazesɛ́ɛ ɔ, étɛp bɛ neekɛkyeed epata ee bi nazesɛɛg ɛ nɛ bɛmɛkana mɛ nadjɛ bɛ ɛ, pɛ ghaada Yeluzalɛm. \v 4 Ye ɛ́ bɛ náá, ye goka ɛ́ mam pe tɔ́ ɔɔ, bis nɛ bɛ nɔɔ ɛ́ kwaatɔ́. \s Pɔl ɛpekwyɛl ɛtɔ́ mɛdjoŋ \p \v 5 Mɛ aazyɛ pɛ daa len ɛ bhis mɛ aasilal etɛp bam djas pɛ kyee dik Masedwan ɛ, etɛɛ náá, mɛ aadhaŋ ɛ penek. \v 6 Mɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛdi ba mɛlu pɛ yibɔ, nɛghu mɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛkwyɛɛg tu mbu bɛbhi. É di'enek, bi ɛ́ nɛ ghwyil ɛkwyee mɛ é ɛgoola mɛdjoŋ mam, pɛ kyee mɛ di ekwyɛl ɛtɔ́ ɛ. \v 7 Mɛ ɛ́ ààpakwyɛl náá, mɛ zyɛ pɛ yebɔ tyee goŋ swak. Tin, Ghɛŋ ɛkwyɛl ɔɔ, ɛkwosak ɛ lam ɛ́ náá, mɛ kwyɛɛg ba mɛlu pɛ yibɔ. \p \v 8 Deenek, mɛ ɛpekwyɛl ɛdi tɔ ghaada Efɛɛz kɛkum dwoo ɛbyoŋ ɛ Patekɔt. \v 9 Etɛɛ náá, ye ɛ́ tɛtɛ ɛwala ee zedjɛa mɛ ɛ étɛp ɛsa boo mɛsa mɛ Zɛɛb, ye nakoozodi náá, bot ɛ mɛbhuka ɛpebu. \p \v 10 Timote ɛkum pɛ yebɔ ɔɔ, beka nyɛ ɛnyɔɛpe étɛp nyɛ neemyaala. Etɛɛ náá, nyɛ ɛ́ mot-mɛsa ɛ Ghɛŋ dáa mam. \v 11 Sa mot ààbee nyɛ é mis toto. Tin, kwyeeka nyɛ étɛp nyɛ neegoola mɛdjoŋ mɛ tɔ egwyem, nyɛ neebula pɛ kyee mɛ di'ak. Etɛɛ náá, bis nɛ bɛdhiiti bɔn nyɛɛg ɛpebwood nyɛ. \p \v 12 Yɛ kabɛ mɔn nyɛɛg'ena Apolɔs ɔ, mɛ nɛ dyeebadjɛ nyɛ mɛghaaz étɛp ɛzyɛ pɛ yebɔ bɛ nɛ bɛdhiiti bɔn nyɛɛg. Nenak, nyɛ dinaa ààpakwyɛl ɛzyɛ pɛ yibɔ. Nyɛ aazyɛ ɛ́, dwoo nyɛ aabela ghwyil ɛ. \s Mɛlyo mɛ mɛsik nɛ mɛswosel \p \v 13 Dika ndjem, dika ghiŋ tɔ ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb, dika nɛ mɛghaaz, dika nɛ ghwyil. \v 14 Saka etɛp djas nɛ lyem kwyɛl. \p \v 15 Biyɔ bɔn nyɛɛg, bi nɛ gu Stefanas nɛ bot ɛ mɛbyel mɛ. Bi nɛ baagu náá, pɛ kyee dik Akayi bɛ nabɛ ɛ́ bot ɛ mɛkɛn ɛdum ɛ koŋ nɛ Zɛɛb. Deenek, bɛ naawa lyem tɔ mɛsa mɛ zɛɛga bot ɛ Zɛɛb. Tin, mɛ ɛpewaab nɛ nen náá, \v 16 bi looba nɛ mbi binɔk bot, dɔɔ nɛ bot djas di ewa lyem ɛlyelɛpe tɔ ɛsa mɛsa mɛ Zɛɛb sama nɛ nɔɔ ɛ. \p \v 17 Mɛ ɛpemyaala nɛ ɛtuula ɛ Stefanas, nɛ Fɔɔltunatus dɔɔ nɛ Akayikus. Bɛ naadis mɛ piid'en ee mɛ nadi nɛ ye ɛ́. \v 18 Guka dáa bi di enɔɔ mbi binɔk bot ɛ, etɛɛ náá, bɛ naasil mɛ lyem dáa bɛ nasil yebɔ ɛ. \p \v 19 Bot ɛ ezɛɛga ndjaa mendjaala kyee dik Azi djas eeswos bin. Deenek, Akilas bɛ nɛ Pilisil, zɛnɔɔ bot ɛ zɛɛga mendjaala di esɛɛga pɛ tɔ ndjaŋ ɔɔ ɛ, bɛ eeswos bin ɛbuɛpe tɔ ɛgwakel mena dika nɛ yɛ nɛ Ghɛŋ ɛ. \v 20 Bɔn nyɛɛg bin bot ɛ di wak ɔɔ, bɛ eeswos biyɔ djas. \p Swoselka pak'en nɛ mɛswosel mɛ ɛboma mɛmuk nɛ bɔn nyɛɛg bin. \p \v 21 Mam Pɔl, mɛ eeswos bin. Ye ɛ́ mam mɛ ɛmet ɛkwyal mɛkpa mɛ mɛswosel mak nɛ mbɔ'am met. \p \v 22 Mot di ààkwyɛl Ghɛŋ ɔ, beta náá, nyɛ bela mbee baka! \p \sls Maalana ta!\sls* — Ghɛŋ'es dha! \p \v 23 Beta náá, enɛm nɛ embɛɛ ɛ Ghɛŋ Yezu di nɛ nen. \p \v 24 Mɛ nɛ kwyɛl biyɔ djas, tɔ ɛgwakel mena dika nɛ yɛ nɛ Yezu Klisto ɛ.