\id ROM \h Rom Enembodu \toc3 Rom \toc1 Rom Enembodu Pol Unda Ingiso Rom Enembodu Gefiria, Aná Evere. \toc2 Rom Enembodu \mt1 Rom Enembodu \mt2 Pol Unda Ingiso Rom Enembodu Gefiria, Aná Evere. \ip Jojabeeda aghi kato Pol na, Baiboro da buka ijoijokoko dano 13 o 14 gefirie. Rom, Korin, Galesia, Efesus, Filipai, Kolosi kotú Tesalonaika enembodava, Timoti, Taitus kotú Filemon du dano, Pol na gefirie. \ip Ghaeko* 57 aghagova, Pol Rom naava jo yambi irirota, ená ingiso Iesu da ekaresia* Rom naava vitiria-du gefirie. \ip Rom naada gavana ano urie-gea, naa oruabe kotú natofo oruabe númane kaifa eta urie. Amindu Pol ya Rom naava, Iesu gaabee eta uria enembo gaita uno urie. Ekaresiada rova jojago aná Jiusi enemboda gitofo re. Kotú Jiusi enembo beago, anada rova oruabe Iesu gaabee urota irita urie. Amindu, Pol umó, God daiyagha Jiusi enembo, kotú númanda gitofodu neno mema ea, Iesu ninenguturieta furia-du, unda natofo Jiusi enembodu rirota, “Námane Jiusi enembo,” gembuta urie. O númanda gitofodu rirota, “Námane Jiusi enemboda gitofo,” gembuta urie. \is1 Pol Da Ingiso Rom Enembodava Gefiria Gagada Mendó Mane, Aná Evere. \io1 1:1-17 Umó bee dodu ená ingiso gefiria-nu, Pol na rei-irugutue. \io1 1:18-3:20 Enembo eini jo undufako jebuga tambari aghago irambi re. \io1 3:21-4:25 Namonde Iesu gaabee egegadora-mi jebuga tatambugaitare. O jo gaabee ambi egegadora mo, jebuga kasovigaita rosore. \io1 5:1-8:39 Namonde Keriso de dano takembea irirota, jebuga rekada emborova deĩ aita rosore. \io1 9:1-11:36 Fefera ambova God na aghi ata-gea, Israel enembo rekago kaverea, Iesu gaabee egegaita rousue. \io1 12:1-15:13 Kurisitini da Irari re. \io1 15:14-16:27 Pol enembo dumeni ghanena ea, tano urie. \c 1 \p \v 1 Ariee, anda ikoko mendi, ariri gharovu, amó Pol, Iesu Keriso da buro kato re. God na, unda aghi kato ea, unda Gaga Taubananu minono rari-du rea, amó gateguturieta vitere. \v 2 Ená Gaga Taubana rera-da beenu, isaghava irugaita rea, God na seibe be gajiturie. Be gajea, unda feroveta manedava ririeta, unda Gaga Kakarada rova gegembuguturie. \v 3 Ená Gaga Taubana rera, namonde anda Jojabee, Iesu Keriso du reirie. Umó enembo bee ea, Devit da mambube maneda rorova siroruturie. \v 4 Kotú, umó God da mendi bee ananu irugota, tanana egegari-du rea, Jojabeena ririeta, Asisi Kakarada anomi Iesu amburarivareta jebugea erorurie. \v 5 Amó ya, ená minono endava rirota, abua-abua vitia enembo dano Iesu da ragarova gaabee urota, unda uno egegari-du rea, God na ririeta, Iesu andava unda sonembade, anode ututurie. \v 6 Aghade, God na nímane Rom vitera enembo beago, Iesu Kerisoda natofo ari-du rea, gateguturie. \p \v 7 Amindu, nímane Rom naava vitera enembo, God na neno bua, unda natofo ari-du rea, gateguturia-du ená ingiso rei-gefereta. Yata bua gigige! \p Namonde anda Afa God, kotú Jojabee Iesu Keriso da sonembade, siriride nímandava iroe! \s1 1:8-15 Pol Umó Rom Naava Yaita Uno Uria Re. \p \v 8 Anda gaga tutunova enanu raita rore. Nímanda God gaabee egegeta rosora-da bingá iya, jojabe ea fafate etua-du, amó Iesu Kerisoda ragarova, God du “Aiye bee” rirota irita rore. \v 9 Kotú, anda neno roo dano undava ututurota, umonu neno rururota, unda mendida Gaga Taubananu minono rirota irita rora-nu, God na tanana rouvie, amó gaa bee rere. Amó fefera inono nímane nundubuturota, \v 10 benunu eta rore. Nímane nundubuturota, God daiyagha emboro ifegota, amó nímandava yasira-du benunu eta rore. \v 11 Amó nímandava yaita uno rora-da bee mo, evere! Amó ya nímandava bubua, nímane Asisi Kakarada anomi ea simbugasueta, ano egegasiravore. \v 12 Aghá urota, namonde mino-mino sonembuturota, ano egegaitare. Amó nímanda gaabee ari gerurota, ano asire, kotú nímane anda gaabee ari gigiguturota ano egegasiravore. \p \v 13 \x - \xo 1:13 \xt Eka 19:21\x*Anda ikoko mendi, ariri gharovu, ená gaganu nundubea gigige! Amó sei nímandava yasira-nu nundubuturota irita rore. Avotago, eini-eini einimi amó bureguta. Anda uno mo, amó iiava, námane Jiusi enemboda gitofo dumenidava irugutuaveta, neno kavereta rousua aghagonu, amó ya nímanda kasava irugasueta, enembo nanjogo neno kaverasua nu, rei-nundubutore. \v 14 God amó sonembuturie. Amindu amó enembo dano sonembuturota, unda gaga rasire. Ená enembo rera mo, \tl taun\tl* va enembo kotú naava enembode, beforo gari enembo, kotú beforo gambi enembodedu rere. \v 15 Amindu, amó ya, unda Gaga Taubananu nímane Rom enembodava gangorogha rasira-nu nundubeta rore. \s1 1:16-17 Enembo Gaabee Eta Rousua-Mi Jebuga Tatambugaita Rousua Re. \p \v 16 \x - \xo 1:16 \xt Mak 8:38\x*God da Gaga Taubanadu amó jo meka ambi eta rore. Gaga Taubana anami God da ano irugeta rouvie. Unda ano anami jebuga utaita rouvie. Sei námane Jiusi enembo, kotú ambova enembo avona unda Gaga ananu gaabee egegadua, jebuga tumanadu irari tambaita rousue. \v 17 \x - \xo 1:17 \xt Hab 2:4\x*Anada bee mo, God daiyagha namonde anda ari-bari akokogo seghea, namonde andú siriri ari ututa rouvia, aná unda Gaga Taubanami rei-irugutua, evere. Avona neno kaverea, gaabee urota iradua, ambova aná siriri arida emboro tambaita rouvie. God da Gaga amindu eghá reirie, “God enembo gia, númandu ‘taubana’ radua mo, jo númanda ari taubana eta rousua-du rambi aita rouvie. Númane umó gaabee uaveta gita rouvia-du jebuga tumanadu irari utota bubugaita rousue.” \s1 1:18-32 God Enembodu Neno Akuago Eta Rouvia-Da Bee, Evere. \p \v 18 Enembo dumeni númane God nundubambi irirota, ari-bari akokogo urota irita rousue. Númanda ari akokogo eta rouvia-mi rourogo gaa bee isagha auve-degea buregeta rousue. Númanda ari akokogo egegeta rousua-du, God neno akuago ea, anada mino utuaveta voreaveta, itatama egeguturota, namonde gigigeta rosore. \v 19 God aná enembodu mema ututa rouvia-da bee mo, evere: God da irari daiyaghago, aná tofo númandava isagha rouvie. God na umó daiyaghago isaghava irugeaveta, númane seibe gia tanana ea, itatama egeguturota vitie. \v 20 God, uutu enda urieta siroruturia, anava reta oreki reifia, umó jo dibemi gambi re. Tago, umó donu uubu urieta siroruturia-nu aná enembo gerurota, unda irari, ano kotú aito fugari daiyaghago, itatama ea tanana egegasue. Amindu, númane serigea yarida emboro eini jo tambambi egegaita rousue. \p \v 21 \x - \xo 1:21 \xt Efe 4:17-18\x*Anada bee mo, númane God tanana egegeta rousue. Tago, númane God jo kakara egegambi irirota, undú “aiye” rambi egegeta rousue. Aghá egeguturota, númanda nundubari sidara eta rouvie. Kotú númanda beforo munjuva nundubari taubana eini jo sirorambi eta rouvie. \v 22 Aghá egeguturota, númane eghá regegeta rousue, “Námane neno nundubaride re.” Tago gaa bee mo, númandava neno nundubari aná, seibe sidara ea vitie. \v 23 \x - \xo 1:23 \xt Deut 4:16-18\x*God tumanadu vitia-nu tumogha baĩ egegasue-tago unda durogha, kotú unana injigha urota, númane tutuno ea, ingomi uubu ari god, númanda gari enemboda einide, diide, ninode, okade, kotú nangirode dano ingomi uubu ea, tumogha baĩ egegeta rousue. \fig Tamo firida uno dibe eini be eini re.|src="88 IdolWorsh_NTM_C040gr.jpg" size="col" loc="1:23" ref="Rom Enembodu 1:23" \fig* \p \v 24-25 Gaa bee re, God uutu enda urieta siroruturia-du raga rirota iririgasire! Tago, aná enembo, gaa bee doa, gaveranu gaabee egeguturota, endava eini-eini God da urieta siroruturia-nu tumogha baĩ egegeta rousue. Amindu God unda ingo sokinimbeaveta, númane tamo firída uno, kotú meka gari-da ivatanu egeguturota, númanda irari nendufa bebeta egegeta rousue. \p \v 26 Aghá egegeta rousua-du, God númane gia dotuturieta, meka gari-da ivatanu jojabe egegeta rousue. Númanda evevetu beago tutuno ea, ari sembago egeguturota, númanda embobo doa, númane tofo-tofo kombo undiri urota, meka gari-da ari-barinu urota irita rousue. \v 27 Ari dabako aghagonu, númanda embobo evevetude evivigari dotuturota, meka garida ari-barinu egeguturota, embobo tofo-tofo toobuva virita rousue. Númane ininigha aghá eta rousua-du, númanda akuagoda mino God na inonova utuaveta, númanda tamova siroreaveta itatama eta rousue. \p \v 28 Númane, God vitia aghago jo nundubuturota, kakara ambi eta rousua-du, God númane gia doaveta, aná enembo ari-bari sembagonu urota irita rousue. Númanda nundubari akokogo donu nundubeta rousua-mi, kofiri uaveta, anada ambo-ambo urota, ari-bari akokogo, númane jo ambi egegasua-nu urota iririgeta rousue. \v 29 Ari-bari akokogo dibe eini be einimi númanda neno roo beda urieta, aná nuenembo urota iririgeta rousue. Ari-bari akokogo rera, aná evere: muu undari, komanadu mema utari, mandudu ari, enembo data amburari, besiga ari kuvia gari, unongu rari, \v 30 komana da tamova gaa rari, God injigha ari, gaga ningia ambo fotari, gogore ari, undufako raga rari, ari-bari akuago arida emboro tava ari, aya afada gaga ningambi ari, \v 31 beforo munju jijimu ambi tefo-tafo ari, be gajiturota gavera rari, kokomanadu neno bambi, kotú kavevera tefo re. \v 32 God da Agho Dari eghá reirie, “Aghá eta rousua enembo sirivu aita rousue.” aná enembo ananu gia tanana eta rousue-tago, númane ari-bari akokogo urota irita rousue. Nendufako aghá eta rousua, aná ijoko re. Tago, enembo dumeni ari dabako aghagonu uaveta gerurota, amindu raga reta rousua mo, aná sembago bee re. \c 2 \s1 2:1-16 God Enembo Dano Inonova Iruraita Rouvie. \p \v 1 \x - \xo 2:1 \xt Mat 7:1; Luk 6:37\x*Anda kokomana, rourogo enembo dumenida ari akokogonu irurareta! Imó beago jo taubana irambi reta, imogha dano ari akokogo dabako aghagonu eta roravore. Amindu rea, imó enembo dumenida ari akokogo irurea, God na númane data itatama ari-du radora mo, imó aghá urota, God na imó beago emboro dabako aghagova dari-du reravore. Serigarida emboro tefo re. \v 2 Namonde reisi-gerore, God na aghá eta rousua enembo iruraita adua mo, umó númane inonova iruraita rouvie. \v 3 Tago, anda komana, inda komana einida ari akokogo donu eta rouvia, imó beago ari dabako aghagonu eta roravore. Amindu, imó komanada irari iruraita adora mo, God imó jo irurambi aita rouvia-nu, mania nundubata! \v 4 Fefera yafabe God indú kavevera urota, inda ari akokogo eta rora-da mino jo utambi vitie. Aghá-gea, imó eghá nundubeta roravore-jogo, “Anda ari akokogoda mino jo utambi vitie. Aghá-gea, jo utambi adua-jogo.” Rourogo aghá nundubareta! Inda ari akokogo vuregea doa, neno kaveradi, goroto ututa rouvie. Tago, unda kauta kaveverade durumugaride eta rouvia-nu imó jo verua ambi urota, neno kaverea, God gaabee ambi adora mo, umó inda mino, utota itatama aita roravore. \p \v 5 Kotú imó beforo fakara urota, gaga jo ningambi vitera-du, fefera ambova, God na inda sembago eta rora-du, imó beedu iruraita rouvia aghade, inda ari akokogoda mino akuago bee akuagonu utota, itatama aita roravore. \v 6 \x - \xo 2:6 \xt Ps 62:12; Prov 24:12\x*Aghade, God na namonde amó donu rosora, kotú eta rosora-nu beedu irurea, namonde anda mino inonova utota, bubugaita rosore. \v 7 Enembo dumeni, God na númandu raga rari-du rea, ari taubananu egeguturota, God da unanade jebugade tava urota iririgeta rousue. Aghá eta rousua enembodu, God na jebuga tumanadu irarinu utota bubugaita rousue. \v 8 Tago, enembo avona gogore urota, gaa beeda emboro injigha ea, ari akokogoda ambova ita rousua-du, God na unda veverade, neno akuagode utota itatama egegaita rousue. \v 9 Enembo dano avona ari akokogo urota vitia-du, God na númandu bouvude, memade utota bubugaita rousue. Sei námane Jiusi enembodava utua, ambova námanda gitofodava utota bubugaita rousue. \v 10 O avona ari taubana urota iradua mo, God númandu raga rirota, unanade siriri aride utota bubugaita rousue. Námane Jiusi enembodu sei utua, ambova námanda gitofodu utaita rouvie. \v 11 \x - \xo 2:11 \xt Deut 10:17\x*Anada bee mo, God enemboda mino dano inonova ututa rouvie. \p \v 12 God na Moses da Agho Dari reta, ututuria-nu námane Jiusi enemboda gitofo jo bambi vitie. Kotú, númanda ari akokogo eta rousua-du, God na reaveta, númane sirivu eta rousue. Avore, God unda Agho Dari Moses du ututuria-nu námane Jiusi enembomi bubuguturere. Tago, námanda dumeni avona ari akokogo eta rousua, númane beago, Moses da Agho Darimi donu reiria ananu nundubuturota, God númanda ari akokogo irurea reaveta, númane sirivu eta rousue. \v 13 Anada bee mo, enembo avona God da Agho Dari tefo nghaĩmi ningadua mo, jebuga jo tambambi aita rousue. O enembo avona, God da Agho Dari donu reiria ananu ningia bua, kaifa adua mo, God na undú “Taubana re.” raita rouvie. \v 14 Moses da Agho Dari namonde amó Jiusi enemboda gitofodava tefo re. Tago, númane totofo Moses da Agho Dari donu reiria ananu urota, iririgadua-mi, rei-irugutue, Moses da Agho Dari donu reiria-nu, númane sei neno rova itatama eta rousue.\f + \fr 2:14 \ft Kuristini dumenida nundubariva, Iesu jo furambi vitiria feferava, Jiusi enemboda gitofo dumeni, Moses da Agho Dari donu reiria-nu urota, God da jebuganu bubuguturie-jogo.\f* \v 15 Númane aghá egegutuaveta, namonde amó gia tanana eta rosore, God unda Agho Dari Moses du ututuria donu reiria, aná númanda neno rova ititurieta vitie. Fefera eini númane eini-eini donu urota, eghá itatama eta rousue, “Ariee, námane dara egegetore.” Kotú fefera eini, númane eghá itatama eta rousue, “Ariee, námane taubana egegetore,” aghá itatama egegeta rousue. \v 16 Avore, God da Gaga Taubananu minono reta rora-mi eghá reirie, “Fefera ambova reifia-va, God na rata, Iesu Keriso enemboda nundubari nungia vitia-nu iruraita rouvie.” \s1 2:17-3:8 Vii Mendó Andoro Tafugari Da Bee Mo, Jo Tamova Sirorambi Aita Rouvie-Tago, Neno Rova Siroreta Rouvie. \p \v 17 Anda komana, angá anda natofodava God unda Agho Dari ututuria-du, indufa raga rirota, eghá reta rosora-jogo, “Amó Jiusi embó-gea, God andú gangoro rouvie. \v 18 Agho Dari donu reiria-nu gia, amó God da uno tanana ea, emboro taubana tambari gari re. \v 19 Enembo dibe soikidedava emboro taubana irugari, kotú bingoi rova vitia enembo unana taubana irugarida embó bee eini, amó re. \v 20 Aghagonu, Agho Dariva beforo garida ruru kotú gaa beeda ruru vitia-du, enembo nundubari tefoda nghaĩ itari kato, kotú sasingu maneda irugari kato taubana eini, aná amó re.” Imó aghá nundubeta roravore. \v 21 Imó enembo dumeni irugeta roravore. Atá taubana mo, imó indufako irugasiravore. Imó “Mania bagia ata!” rirota, indufako bagia eta rora, aĩ? \v 22 Kotú “Mania komanada evetu o embógha kasava viro kombo ata!” aghá rirota, indufako komanada evetu o embógha kasava viro kombo rora, aĩ? Imó “Mania ingomi uubu ari god dumeni gaabee egegata!” reta roravore. Tago, imó indufako god dumenida benunu ari kambo bejea eini-eini bagia eta rora? Nundubea gigo! \v 23 Imó God da Agho Dari bua righia irari gaa rirota, indufako raga reta roravore. Tago, inona Agho Dari bejuturota, God da bingá eaveta, akuago eta rouvie. Gigo! \v 24 \x - \xo 2:24 \xt Is 52:5\x*Aghá eta rora-du, God da Gagava eghá reirie, “Jiusi enembo donu eta rousua-nu gia, númanda gitofo God injigha urota, unda bingá fara eta rousue.” \p \v 25 Imó Agho Dari ningia, aghá adora mo, inda vii mendó andoro tafuguturia-da bee isagha aita rouvie. Aghá adora, imó God da mendi eini aita roravore. Atá, jo aghá ambi adora mo, inda tamo tafuguturia-da bee jo isagha ambi aita rouvie. \v 26 O angá anda gitofo eini vii mendó andoro jo tafugambi irirota, Agho Dariva daiyagha reiria aghagonu adua mo, aná ivata undava tefonu nundubea gia dotuturota, God na “Fu, anda mendi adi!” raita rouvie. \v 27 Imó Jiusi enembo re. Inda vii mendó andoro tafuguturieta viteravore. Kotú, God da Agho Dari Moses da gefiria beago, indava vitie. Tago, angá anda gitofoda vii mendó andoro jo tafugambi irirota, Agho Dari ambo-ambo eta rouvia-nu gia, God gangoro urota, inona Agho Dari bejeta rora-du, imó irurea, mino bouvu bee utaita rouvie. \p \v 28 Anada bee mo, vii mendó andoro tafugarida bee jo kaiyada tafugarimi sirorambi aita rouvie, enemboda neno rova siroreta rouvie. \v 29 \x - \xo 2:29 \xt Deut 30:6\x*God da nundubariva, enembo avona unda neno roo simbugadua, umó Jiusi embó bee re. Eto-bato angá anda natofo númanda tamo simbuguturota, vii mendó andoro tafugeta rousua aghago, aná embó unda neno roo simbugea God dava ututa rouvie. Tago, neno roo simbugari mo, jo Agho Darimi simbugambi eta rouvie. Aná buro Asisi Kakara unuka simbugeta rouvie. Kotú Asisi Kakarami simbugeta rouvia enembodu enembomi raga regegadua o jo rambi egegadua, aná avore. Tago God na númandu raga raita rouvie. \c 3 \p \v 1 Namonde Jiusi enemboda rova sirorarida taubana mo, doro? Aghago, vii mendó andoro tafugadua-da taubana mo doro? \v 2 Atá, Jiusi enemboda rova sirorarida taubana vitie. Jiusi enemboda irari taubana jojabe mo, unda Gaga beenu bua kaifa ari-du rea, God na ututurieta, namonde anda mambube manemi bubuguturie. \v 3 Tago, Jiusi enembo dumeni, God umonu ambo-ambo egegaita bee gajituria-nu bebejeguturia-du, God unda donu aita be gajituria mo, injigha ea doambi adua aĩ? \v 4 \x - \xo 3:4 \xt Ps 51:4\x*Tefo! Enembo dano gavera regegeta rousue. Tago, God gaa bee nuenembo reta rouvie. Amindu, unda Gaga da rova eghá gembari vitie, \q1 “Imó gaga rirota, gaa bee reta rora-nu enembo gia tanana egegaita rousue. \q1 Kotú, imó iruraita rosora feferava, inda gagami gitofoda gaga serigaita rouvie.” \p \v 5 Kotú enembo dumeni donu reisi-nundubetua-nu nundubadi rere, aná evere: “Namonde anda ari akokogo egegeta rosora-mi, God aito taubana nuenembo fugeta rouvia-nu isaghava bubuaveta natofo jede gigigea, God du raga regegeta rousue. Amindu namonde anda ari akokogo egegeta rosora-du, God jo namonde amó data amburari gaa rambi asue,” númane nundubari sembago aghá egegeta rousue. \v 6 Aná jo gaa bee irambi re. God ari akokogoda mino jo inonova utambi asua mo, umó jo enembo irurari inono irambi asue. \p \v 7 Aghagonu, enembo dumeni gavera rirota, nundubari sembago eghá egegeta rousue, “Gaa bee re, namonde amó gavera kakato re. Tago, namonde anda gavera regegeta rosora-nu enembomi niningigea injigha egegutuaveta, God da durogha baria, jojabe eta rouvie. Amindu, namonde anda gavera regegeta rosora-du rea, God namonde amó jo akuago gaa rambi asue.” \v 8 Avona aghá radua mo, eghá beago raita reisi-nundubetua-jogo: “Ari taubana isagha ari-du, namonde amó ari akokogo egegore!” Aná mo, nundubari akuago bee re. (Enembo dumeni anona aghá rari gaa anda tamova regeguta. Aná gaga sembago reisi-rera-da bouvu God na utasueta bubugasua, aná taubana re!) \s1 3:9-20 Enembo Dano Akokogo re! \p \v 9 Amindu námane Jiusi enembo jo eghá rambi egegasire, “Námane taubana re, námanda gitofo akuago re.” Tefo, amó gaga seibe retueta niningigetoravore. Námane Jiusi enembo, kotú námanda gitofo dano inono re. Namonde amó dano ari akokogonu ambo-ambo egeguturota iririgeta rosore. \v 10 \x - \xo 3:10 \xt Ps 14:1-3; 53:1-3\x*God da Gagava eghá reirie! \q1 “God da dibeva enembo taubana eini tefo, tefo bee tefo re. \q1 \v 11 Enembo eini jo ari taubana arida emboro tanana ambi re, kotú eini jo dibe fangea, God tava ambi re. \q1 \v 12 Enembo dano ari-bari sembago egeguturota, emboro taubanadu ambo fotea, ari akuagoda emborova igigeta rousue. \q2 Enembo taubana eini tefo bee tefo re. \q1 \v 13 \x - \xo 3:13 \xt Ps 5:9; \xt Ps 140:3\x*Númanda bemi dubo eaveta, amburari siroreta rouvie. \q2 Eto-bato ningabudava kae sembago iriaveta eini-eini eini gambuaveta ambuu-rouvia aghagonu, gaga akokogo númanda bevareta buburituaveta, dara siroreta rouvie. \q1 \v 14 \x - \xo 3:14 \xt Ps 10:7\x*Númanda bemi simboro uaveta, kokomana maitada bee gambuaveta, dighighi eta rouvia aghagonu itatama eta rousue. \q1 \v 15 \x - \xo 3:15 \xt Is 59:7-8\x*Tataya bingá niningigadua, númane seibe sumbua ya, kokomana dedegota ambubugaita rousue. \q1 \v 16 Númane ya niavo bubari mo, naa susughi ea, ivata dumeni uaveta, neno mema siroreta rouvie. \q1 \v 17 Siriri arida emboro númane jo itoko tanana ambi re. \q1 \v 18 \x - \xo 3:18 \xt Ps 36:1\x*Númane jo God du oru urota, kakara ambi eta rousue.” God da Gaga aghá reirie. \m \v 19 Avore, namonde reisi-gerore: Agho Dari donu reiria, avona Agho Darida tuva vitia enembodu reirie. Enembo dano númanda iraride aito fugaride bebeta ea vitia-nu gigigea be fusama reiria-nu doari-du rea, God na unda Agho Dari ututurie. \v 20 \x - \xo 3:20 \xt Ps 143:2; Gal 2:16\x*Jo enembo einimi Agho Darida emboro inonova kaifa uradua-du, God undú “taubana” gaa rambi aita rouvie. God unda Agho Dari ututuria-da bee, aná evere: namonde amó, ari akokogo eta rosora ananu, totofo gia tanana egegari-du rea, ututurie. \s1 3:21-31 God, Enembodu “Imó Taubana Re.” Rari-Da Emboro, Aná Evere. \p \v 21 Tago, God na enembodu “Imó taubana re.” rarida emboro Moses da Gagava kotú ferovetada gagava reiria, aná oreki reta isagha etueta reisi-gerore. Avotago, namonde amó jo Agho Darida ambo-ambo egeguturota gia, aghá rambi aita rouvie. \v 22-23 \x - \xo 3:22-23 \xt Gal 2:16\x*Emboro evere: enembo Iesu Keriso gaabee eta rousua-du, God na númandu “Imó taubana re.” raita rouvie. Enembo dano gari dabako re. Namonde amó dano ari akokogomi bebeta ea, jo God da duroghava jirari inono irambi re. Amindu, Jiusi de Jiusi enemboda gitofodedu inonova eta rouvie. \v 24 Namonde amó Iesu gaabee egeguturota, mino namonde andú ututuria-mi jebugeta rosore. God unda sonemba mino tefo utuaveta, namonde amó Iesu gaabee egegutuaveta gia, namonde andú “Imó taubana re.” reta rouvie. \v 25-26 Namonde reisi-gerore, seibe God umó durumugea kaifa urota, enemboda ari akokogoda mino jo utambi re. Tago, umó enemboda ari akokogo jo neno itambi, ambova iruraita rouvia-nu irugota gigigari-du rea, umó Iesu ninenguturieta furia, unda tatanguda anomi namonde anda ari akokogoda mino ututurie. Ututuria-du, oreki avona Iesu gaabee adua mo, God undú “Imó taubana re,” raita rouvie. Kotú, mino ututuria-du God oreki enemboda ari akokogo nundubea gia doadua, aná avore. \p \v 27-28 Amindu, namonde andufa raga rari-da bee eini tefo re. Anada bee mo, namonde jo Agho Darida emborova irurota, ari taubana eta rosora-mi, God da jebuga bambi aita rosore. Namonde gaabee egeguturota-gea, God namonde andú “Imó taubana re.” reta rouvie. \v 29 God jo Jiusi enembo nenuka númanda God irambi re. Tago, umó námanda kotú nímane Jiusi enemboda gitofo beago, namonde anda God re. \v 30 \x - \xo 3:30 \xt Deut 6:4; Gal 3:20\x*God umó dabako re. Unda uno aná evere: námane Jiusi enembode kotú námane Jiusi enemboda gitofode beago gaabee egeguturota-gea, namonde andú “Imó taubana re.” raita rouvie. \v 31 Tago, namonde anda gaabee rosora-mi Agho Dari jo doata ya, sidara ambi aita rouvie. Namonde Iesu da amburarida ano gaabee egegadora-mi, Agho Darida bee furá isaghava bubaita rouvie. Tago, namonde amó God dava gaabee arida emborova igigadora-mi jo Agho Dari doata ya, sidara ambi aita rouvie. Namonde Iesu da amburarida ano gaabee egegeta rosora-mi, Agho Dari mo, aná ari akokogo irurarida rurunu isaghava itaita rouvie. \c 4 \s1 4:1-12 Abraham Jo Unda Ari Taubana Eta Uria-Mi, Jebuga Tambambi Re. \p \v 1 Sei námane Jiusi enemboda mambube, Abraham, daiyagha eta uria-nu, nundubea gigige! \v 2-3 \x - \xo 4:2-3 \xt Gen 15:6; Gal 3:6\x*God jo Abraham da ari taubana eta uria-du, undú “Imó taubana re.” rambi re. Kotú unda ari taubana eta uria-du, unda ari akokogo nundubea gia, dotuturota, undú “Imó taubana re.” rasua mo, námane Jiusi enemboda mambube tofo undufako raga rasue. Tago, God jo unda ari taubana einidu “Imó taubana re.” rambi re. Undú “taubana” riria-da bee mo, God da Gagava gefiria, aná evere: “Abraham God gaabee uria-du, God undú ‘Imó taubana re.’” ririe. \p \v 4 Gigige! Enembo avona buro urota, guri badua, namonde amó jo anadu vesa gaa rambi egegasire. Aná unda buroda mino re. Taubana adua mo, mino taubana baita rouvie. Akuago adua mo, mino akuago baita rouvie. \v 5 Namonde Iesu gaabee eta rousua enembodava ari akokogo eta rousua-da mino akuago utasue-tago, God namonde anda gaabee ari gerurota, namonde anda ari akokogo nundubea gia doa, namonde andú “Imó taubana re.” reta rouvie. \v 6 Avore, enembo avona God tefo gaabee egegota, God undú “Imó taubana re.” rata gangoro aita rouvia-du, Devit na unda Daa Bukava seibe eghá gefirie, \q1 \v 7 \x - \xo 4:7 \xt Ps 32:1-2\x*“God enembo avoda ari akokogo nundubea gia dotuturota, númanda ari sembago seghea fugadua mo, númane gangoro egegaita rousue. \q1 \v 8 God enembo avoda ari akokogo neno itia, jo rekago irugambi aita rouvia mo, aná enembo gangoro egegaita rousue.” \p \v 9-10 Namonde ená gaga irugea tanana egegore! Abraham unda vii mendó andoro tafugambi irirota, anada dibeva umó God gaabee uria-du, God undú “Imó taubana re.” ririe. Kotú, Devit enembo gangoro egegaita rousua-du, gefiria, jo námane Jiusi enembo vii mendó andoro tafugeta rosora nuenembo rambi re. Tefo! Umó gaabee egegeta rousua enembo nanjogodu gefirie. \v 11 \x - \xo 4:11 \xt Gen 17:10\x*Avore, Abraham sei gaabee urieta-gea, God na gangoro ea “Imó taubana re” rea, ambova umó Abraham du gangoro uria-da saro urota, unda vii mendó andoro tafugari-du ririe. Amindu námane Jiusi enemboda gitofo avona vii mendó andoro tafugambi irirota, gaabee egegota, God númandu “Imó taubana re” raita rouvia-da beforo righari kotú afa mo, Abraham umó re. \v 12 Kotú Jiusi enembo vii mendó andoro tafugea, God gaabee egegadua-da afa beago, Abraham umó re. Amó jo enembo tamo tafugari nuenembo egegeta rousua-du rambi re. Abraham vii mendó andoro tafugambi irirota, gaabee eta uria aghagonu gaabee eta rousua Jiusi enembodu rere. \s1 4:13-25 God Donu Utaita Be Gajituria, Aná Jo Buro Ea Bubugambi Egegaita Rosore-Tago, Namonde Gaabee Egeguturota Bubugaita Rosore. \p \v 13 \x - \xo 4:13 \xt Gen 17:4-6; 22:17-18; Gal 3:29\x*Abraham God gaabee eta uria-du, umó Abraham du be gajiturota, eghá ririe, “Anda uubu urera enda, aná inda mambube manede nímanda tofo aita rouvie.” God aghá riria-da bee mo, Abraham jo Agho Darida emborova irirota, ari taubana uria-du, enda utaita rambi re. Abraham da gaabee ari nuenembo gia “Imó taubana re.” rirota, undú enda utaita be gajiturie. \v 14 \x - \xo 4:14 \xt Gal 3:18\x*Anada bee mo, enembo Agho Dari kaifa urota, God donu utaita be gajituria-nu bubugasua mo, namonde anda gaabee ari siosa asue. Kotú God da be gajari beago siosa asue. \v 15 Avore, Agho Dari anami God da neno akuago bua futa rouvie. Anada bee mo, Agho Dari ututuria-nu namonde amó jo kaifa egegambi eta rosore. Kotú, Agho Dari jo utambi asua mo, Agho Dari bejarida emboro jo sirorambi asue. \p \v 16 \x - \xo 4:16 \xt Gal 3:7\x*Agho Dari jo kaifa ari inono irambi-gea, God donu utaita riria, namonde amó gaabee urota buta rosore, jo namonde anda aito fugari taubana einidu bambi aita rosore. Gaabee urota buta rosora-gea, namonde amó tanana rosore. God unda be gajituria-da bee gaabee ari enembodava tefo utota, bubugaita rousue. Amó Abraham da mambube, Agho Dari bua vitia enembo nenuka nendu jo rambi re. Amó God gaabee egegeta rousua enembo danodedu rere. Anada bee mo, namonde amó God gaabee eta rosora enembo nanjogoda afa, aná Abraham umó re. \v 17 \x - \xo 4:17 \xt Gen 17:5\x*God da Gagava eghá reirie, “Anona imó ea simbugetora-du inona abua dumeni dumenida mambube aita roravore.” Avore, Abraham na God gaabee eta uria-du, God na ririeta, Abraham namonde anda gaabee arida afa urie. God eini-eini ari inono bee re. Umó reaveta, amburari enembo amburarivareta jejebugeta rousue. Kotú unona reaveta, eini-eini tefo siroreta rouvie. \v 18 \x - \xo 4:18 \xt Gen 15:5\x*Umó Abraham du eghá ririe, “Inda mambube mane oruabe damanago siroraita rousue. Imó abua-abua dumenida mambube aita roravore.” Abraham undava donu sirorasua-nu kaifa gigita ambi asua katogo re. Tago, God da Gagava donu riria-nu gaabee urota, bee sirorari-du inini urieta, bee siroruturie. \v 19 \x - \xo 4:19 \xt Gen 17:17\x*Fefera aghade, Abraham umó ghaeko 100 aita ueta, unda tamo gia nundubuturie, “Amó emboko etore. Amburaita itoko rore. Kotú anda evetu Sara eero re.” aghá nundubuturie-tago, ano ea tefo gaabee urie. \v 20 Umó jo mana-mana urota, unda gaabee ari doata jurambi re. God undú donu utaita be gajituria-nu gaabee urota ano ea, God du raga ririe. \v 21 God na Abraham dava donu aita be gajituria aná ata, inono aita rouvia-nu tanana urota, umó God gaabee ea goghó urie. \v 22 Amindu, God Abraham da gaabee ari jojabe gerurota, undú “Imó taubana re.” ririe. \v 23 Tago, God da Abraham du, “Imó taubana re.” riria gaga, aná jo unuka undú rambi re. \v 24-25 \x - \xo 4:24-25 \xt Is 53:4-5\x*God namonde amó beago nundubuturota ririeta, aghá gefirie. God na ririeta, Jojabee Iesu namonde anda ari akokogoda mino utaita furia ambubuturie. Ambubuturieta, namonde andú “Imó taubana re.” raita rirota, God rekago ririeta, Iesu amburarivareta jebugea erorurie. Namonde umó gaabee egegeta rosora-du God namonde andú beago, “Imó taubana re.” reta rouvie. \c 5 \s1 5:1-11 God Namonde Andú, “Imó Taubana re.” Radua Mo, Namonde Amó Gangoro Egegore! \p \v 1 Namonde amó gaabee egegutueta-gea, God namonde andú “Nímane taubana re.” riria-du, Jojabee Iesu Keriso da donu uria-mi, namonde amó God de dano siriri bubugea vitere. \v 2 Namonde umonu gaabee ueta gerurie-gea, namonde amó Iesu na unumbea bua aria, God dava iruguturieta, namonde God da kavevera itatama urota, gangoro urota irita rosore. Anada bee mo, namonde amó ambova God de dano unda unanava umó aghago ea, gangorogha iraita rosora-nu gia tanana ea kaifa gigita urota vitere. \v 3 Amindu gangoro urota, vitere. Kotú gari dabako aghagonu dara siroreaveta, mema itatama eta rosora-da rova beago, namonde gangoro urota irore! Anada bee mo, mema kotú dara itatama urota, namonde ano ea, durumugeta rosore. \v 4 Namonde durumugea ano uaveta, God gia, “aiye” rirota, unda gangoronu namonde andava irugeaveta itatama urota, umó donu utaita riria-nu gangorogha baita kaifa gigita urota vitere. \v 5 Kotú namonde baita kaifa gigita rosora-du, jo meka gambi aita rosore. Bee siroraita rouvia-da ivata mo, aná God da Asisi Kakara re. God da Asisi Kakara ututurieta bubuguturera-mi, unda neno bari namonde anda neno rova vesa uaveta itatama eta rosore. \p \v 6 Namonde amó ano tefo irieta, God da gateguturia feferava, Keriso ari akokogo enembodu ambubuturie. \v 7 Ená gaganu nundubea gigige! Enembo einimi erea, enembo eini ari taubana eta rouvia-nu sonembaita rea, unda kambesi bua, amburari, aná fakarago bee re, jo ari katogo irambi re. Aghajora, enembo eini kavevera taubana dogo eta rouvia-nu sonembaita rea, enembo einimi unda kambesi bua amburasua-jogo, amó mana-mana urota rere. \v 8 Tago, namonde amó ari akokogo urota irieta, God unda neno bari jojabe namonde andava iruguturota ririeta, Keriso namonde andú ambubuturie. \v 9 Namonde amó seibe ari akokogo urotairieta, Keriso furia ambubuturieta, unda tatanguda anomi, God na “Nímane taubana re.” ririe. Namonde amó “taubana” riria-du, namonde tanana ea goghó rosore. Keriso na sonembuturota, God da neno sembago ambova furá isagha adua, namonde jo itatama ambi egegaita rosore. \v 10 Namonde amó sei God da gitofo ea irieta, unda Mendi ambubuturia-da anomi namonde God de siriri egegea vitere. Amindu namonde amó tanana ea vitere, oreki namonde amó unda natofo ea vitera-du, ambova Keriso amburarivareta jebugea eroruria-da anomi, God na jebuga tumanadu irari, utota bubugaita rosore. \v 11 Kotú, gaga eini evere: namonde God da natofo ea irirota, gangoro rosore. Anada bee mo, Jojabee Iesu Keriso na sonembuturieta, God de dano siriri ea, unda natofo egegea vitere. \s1 5:12-21 Adam Da Donu Uria-mi, Amburari Bua Furie. Keriso Da Donu Uria-mi, Jebuga Siroruturie. \p \v 12 \x - \xo 5:12 \xt Gen 3:6\x*Embó Adam dara urieta, Ari Akuago endava siroruturieta, Ari Akuagomi amburari unumbea bua furie. Aghá urieta, enembo nanjogodava amburari rekimbuturie. Anada bee mo, Adam da donu uria-mi, namonde amó bebeta ea, ari akokogo enembo ea vitere. \v 13 God, unda Agho Dari jo Moses dava utambi irieta, anada dibe kena Ari Akuago vitirie. Tago, Agho Dari jo irambi adua mo, enemboda ari akokogo irurarida ruru, aná tefo re. Amindu, Adam da tanovareta furia, Moses siroruturia-da rova, God enemboda ari akokogo jo irugambi eta urie. \v 14 Tago, Adam da dara uria-da feferavareta Moses da Agho Dari rururia-da gorotova, enembo dano ambubuguta furie. Gaa bee re, enembo dumeni Adam na God da Gaga jo ningambi ari akuago uria aghago, númane jo ambi re. Tago, númane beago ambubuguta furie. Adam da daiyagha urieta, bouvu enembodava rekimbuturia aghagonu, Iesu ambova donu urieta siroruturia-da ea simbugarimi enembodava rekimbuturie. \p \v 15 Adam da dara uria, jo God unda vesa tefo ututuria aghago, irambi re. Adam da aghá uria-mi, enembo oruabe ambubuguturie-tago, God da sonembade vesade tefo ututuria, aná ano bee re. Iesu Keriso, embó dabako re. Tago, unda sonemba enembo oruaruabemi itatama eta rousue. \v 16 Avore, God da vesade kotú Adam da darade jo gari dabako irambi re. God da vesa tefo ututuria, ano bee re. Adam fefera dabako ari akuago urieta, God anada beenu iruruturota, undú “Imó akuago re.” ririe. Tago, enembo ari akokogo nanjogo uta furia-da ambova, God da vesa jo bambi asua katogonu, tefo ututurota, “Nímane taubana re.” ririe. \v 17 Gaa bee re, embó dabakomi ari akuago urieta, amburari enembodava rekimbuturieta, namonde dano amburarida tofo ea vitere. Aghá uria, aná ijoko re. Tago, aná embó dabako Iesu da donu uria, aná jojabe re. Anada bee mo, enembo avona God da sonembade kotú unda vesade baita rousua, God númandu “Imó taubana re.” raita rouvie. Aná enembodu, jebuga tumanadu irari númanda tofo ata-gea, tumanadu ano urota, iririgaita rousue. Iesu Keriso da anomi, aghá urota iraita rousue. \p \v 18 Avore, retora dabako ananu raita rore. Ari akuago dabakomi enembo oruabedu amburari bua furie. Aghagonu ari taubana dabakomi enembo oruabe sonembuturieta, God númandu “Imó taubana re.” ririeta, númane jebuga tumanadu irari bubuguturie. \v 19 Dara embó dabakomi ea, God da gaga ningambi urieta, enembo nanjogodava Ari Akuago da ano rekimbuturieta bebeta egeguturie. Aghagonu, God da Gaga embó dabakomi ningia kaifa ea goghó uria-du, God enembo oruabedu “Nímane taubana re.” raita rouvie. \p \v 20 God unda Agho Dari ututuria mo, ari akokogo daiyagha isaghava bubota, enembo gigigari-du rea, ututurie. Avore, isaghava bubua, oruabe urieta gigiguturie-tago, God da sonemba enemboda ari akokogo eta rousua-nu, serigea jojabe ea vitie. \v 21 Reisi-gerora? Amburarida anomi urieta, Ari Akuago furia jojabe uria aghagonu, God da sonemba furia jojabe urieta, umó namonde andú “Imó taubana re.” ririe. Kotú God da sonemba dabako anami namonde amó unumbota ya, Jojabee Iesu Keriso da anova jebuga tumanadu irari tambua bubugaitare. \c 6 \s1 6:1-14 Namonde Ari Akuagoda Ano Serigea, Keriso Da Tofo Egegore! \p \v 1 Avore, mania retora-nu nundubuturota, eghá regegata! \mi “Ari akokogo egegadora mo, God da sonemba baria, jojabe aita rouvie. Amindu, fu namonde ari akokogo jojabe urota, God da sonemba jojabe ata gigigore!” \m \v 2 Tefo, namonde jo aghá egegambi aita rosore. Namonde Ari Akuagoda tofo ea irirota, Keriso de dano ambubuguturera-da anomi, Ari Akuagoda ano namonde andava sidara urie. Amindu, namonde jo kaverea, ari akokogo egegambi asire. \v 3 Nímane tanana rosoravore. Namonde amó bafutaito egeguturota, Iesu Keriso de dano takembuturere. Aghá urota, Keriso da ambubuturia aghagonu itatama egeguturere. \v 4 \x - \xo 6:4 \xt Kol 2:12\x*Avore, namonde amó bafutaito egeguturota mo, namonde amó inonova ambua, Iesu de dano ujeva vorari aghago re. Aghá egegaita rosora-da bee mo, God Afa unda ano duroghademi ririeta, Keriso amburarivareta jebugea eroruria aghagonu, namonde amó beago jebuga reka rururera-da aitonu fufugegasire! \p \v 5 Nímane reisi-geroravore, Iesu daiyagha ambubuturia, aghago ambubuguturota, Keriso de takembadora mo, unda daiyagha jebugea eroruria aghago, namonde amó beago jejebugaita rosore. \v 6 Kotú namonde amó tanana rosore. Namonde anda nundubari seide, itatama ari seide, amburari-du rea, God na namonde anda irari seinu bua, Keriso de dano takembea ifatarava derurie. Rourogo rekago kaverea, Ari Akuago da sabua* egegara-degea rea, aghá urie. \v 7 Anada bee mo, enembo avona amburadua mo, Ari Akuagoda ano númandava sidara aita rouvie. \p \v 8 Avore! Namonde amó gaabee egegeta rosore. Namonde amó Keriso de dano ambubuguturera-gea, namonde amó Keriso de jebugea iririgaitare. \v 9 Anada bee mo, namonde reisi-gerore: God ririeta, Keriso amburarivareta jebugea erorurie. Umó ambubutueta, amburarida ano undava sidara uria-du umó jo rekago amburambi aita rouvie. \v 10 Keriso fefera dabako ambubuturota, Ari Akuagoda ano undava sidara urie. Sidara urieta, oreki umó jebugea, God gha danode vitie. \p \v 11 Nímandava beago, Ari Akuagoda ano sidara urieta, nímane oreki jebugea, Iesu Keriso de takembea, God de dano vitera-nu nundubuturota iririgadi rere. \v 12 Amindu rea, namonde amó jo doata, Ari Akuagomi namonde anda barirari auvota, tamo firída unonu egegambi aita rosore. \v 13 Gari dabako aghagonu, nímanda tamo firída uno injigha urota, mania doata inda nundubarimi o tamova dibe eka ingode aghago einimi Ari Akuagoda tofo ea, ari sembago auvota! God daiyagha nímane sonembuturieta, amburari serigea, jebuga bubuguturera-nu nundubuturota, nímanda tamode neno roodeda ano dano God du ututuu-gea ari taubana egeguturota iririgadi! \v 14 Nímane Agho Darida emborova jo yambi egegeta rosoravore. God da sonembami nímandu emboro eini ifeguturie. Amindu, Ari Akuagomi jo nimanda barirari ambi aita rouvie. \s1 6:15-23 Namonde Amó Jo Ari Akuagoda Rari Ningari Egegambi Aita Rosore. \p \v 15 Ená gaga raita rora mo, mania nundubata! \mi “Namonde amó jo Agho Darida emborova yambi eta rosore. God na namonde amó sonembea, emboro reka ifeguturia-va reisi-fore. Amindu tefo-tafo urota, ari akokogo egegadora, aná avore.” \m aná sembago bee reta, mania taubana gaa regegata! \v 16 Nímane tanana rosoravore. Nímane avoda gaga niningigadora, umó nímanda barirari aita rouvie. Dabako aghago, Ari Akuagoda unonu ambo-ambo egegadora mo, anada tofo egegea amburaita rosoravore. O, God nímanda bariraridu bua, unda reiria gaga aghagonu egegadora mo, God nímandu gangoro aita rouvie. \v 17 Sei nímane Ari Akuagoda tofo ea irieta, aghi kakato nímandava aria bubua, Gaga Taubananu minono rirota iruguturieta, nímanda neno dano God dava ututurota, aghi kakatoda gaga ningia gaabee egegutureravore. Amindu, God du “Aiye” regegore! \v 18 Nímanda gaabee arimi urieta, Ari Akuagoda ano sidara urieta, nímane ari taubanada tofo ea viteravore. \p \v 19 Nímanda nundubari tufoko-gea, amó beforo isagha ari ututurota rere. Sei nímane Ari Akuagoda tofo ea, nímanda ano anava ututurota, ari akokogo kotú sembago beenu egegeta urera aghagonu oreki, nímanda ano ari taubanadava ututurota, ari bari taubana egeguturota, enembo kakara urota iririgadi rere! \v 20 Sei nímane Ari Akuagomi kofiri ueta, nímane jo God da gaga eini ningambi urota, ari taubana eini jo egegambi ureravore. Nímane tamoda uno nuenembo egegeta ureravore. \v 21 Nímane aghá eta urera-da taubana eini tatambuguturera, aĩ, tefo? Nímane, oreki aghá egegeta urera-da mekanu reisi-geroravore. Ari aghá eta urera-da banunava amburari-nu tatambugasiravore! \v 22 Tago, oreki Ari Akuagoda ano nímandava sidara urieta, God da tofo ea viteravore. Aghá ea irirota, ari taubananu urota, God da natofo kakarago bee ea irogo, fefera ambova jebuga tumanadu irari tambua baita rosoravore. \v 23 Anada bee mo, Ari Akuago urota, iradora-da mino imó amburari-nu baita roravore. Tago, namonde anda Jojabee Iesu Keriso na emboro reka eini ifeguturie. Amindu Keriso de dano takembadora, God namonde andú jebuga tumanadu irari tefo utota bubugaita rosore. \c 7 \s1 7:1-6 Namonde Amó Keriso Gaabee Egegadora mo, Tamoda Unoda Ano Namonde Andava Sidara Aita Rouvie. \p \v 1 Anda ikoko mendi, ariri gharovu, nímane God da Agho Dari iruguturota, gia tanana rosora-gea, amó oreki donu raita rora nímandava isagha rouvie. Enembo avona Agho Darida emborova yadua, umó Agho Darida gaganu ambo-ambo uta ya, amburarimi tano ata, Agho Darida ano undava, aná sidara aita rouvie. \v 2-3 Beforo isagha ari gaga eini evetu embóghada gorotova raita rore. Evetu eini vai ea irirota, umó jo ya, embó einigha viro kombo ambi aita rouvie. Numu amburambi irota, umó ya, embó einigha viro kombo adua-du “Komanada embógha kasava viro kombo etue!” reta rosore. O numu amburota, umó doru adua, Agho Darida ano undava sidara ata-gea, umó ya embó einidava vai adua, aná avore. \p \v 4 Anda ikoko mendi, ariri gharovu, gari dabako aghago nímandava sirorea vitie. Anada bee mo, nímane Keriso da tofo ea, unda tamoda dumeni ea Keriso ambubuturia-va, nímane beago Keriso de dano ambubuturieta, Agho Darida ano nímandava sidara urie. Avore, God na ririeta, namonde Keriso da tofo ea vitera-da bee mo, namonde undú ari taubana urota iririgasire. \v 5 Namonde amó Keriso da tofo jo ambi irirota, tamoda uno egegutueta, Agho Darimi namonde anda neno dirieta, tamoda unomi namonde amó kofiri eta urie. Amindu, namonde fefera anava donu egegeta urera-mi amburari namonde amó daba dabadava unumbea bua furie. \v 6 Sei namonde amó Agho Darimi bunditurieta irieta, Keriso de dano ambubuturera aghade, Agho Darida ano namonde andava sidara urie. Oreki namonde amó jo Agho Darida emborova yambi eta rosore. Tago, oreki jebuga reka God da Asisida ututa rouvia emborova reisi-fore. \s1 7:7-25 Agho Dari Taubana Re. Tago Enembomi Unda Reiria Aghago Ari Jo Inono Irambi Re. \p \v 7 \x - \xo 7:7 \xt Ex 20:17; Deut 5:21\x*Agho Dari taubana dogo re-tago, amó Agho Dari niningurota, Ari Akuagoda goroto dumeni tanana urere. Amó sei, muu undari aná ari akuago re, jo gia tanana ambi irirota, Agho Dari niningurota, gaga eini, “Mania komanada eini-eini einidu muu undata!” ningia, aghagonu arida nundubari andava siroruturie. \v 8 Aghá nundubuturota, Agho Darida gaga tanana ueta, Ari Akuagomi anda neno feru-feru ueta, eini-eini dibe eini be einidu muu direre. Anada bee mo, Agho Dari jo irambi asua mo, Ari Akuago beago jo sirorambi asue. \v 9 Amó Agho Darida bee jo ningia tanana ambi irirota, jebuga vitirere. Tago, Agho Darida bee ningia tanana uua mo, Ari Akuago anda neno rova terua, ano urie. \v 10 Aghá urieta, anda asisi ambubuturie. Dara! Agho Darimi andú jebuga utasua katogo, andú amburarinu bua furie. \v 11 \x - \xo 7:11 \xt Gen 3:13\x*Agho Darimi goroto ifeguturieta, Ari Akuagomi amó kukuvirieta, anda asisi damé-damé ea ambubuturie. \p \v 12 Gaa bee re, Agho Dari taubana kotú kakara bee re. Unda donu reiria-va dinunu eini tefo re. \v 13 Agho Darida donu reta rouvia-da gaga, sei retueta niningigetoravore. Gaa bee re, anda asisi ambubuturia-da ruru mo, jo Agho Dari taubanami ata-gea, amburambi re. Tago Ari Akuagomi Agho Dari righia kaveruturieta, andava amburari bua furie. Aghá uria-du namonde gia tanana rosore, Ari Akuagoda rova taubana eini tefo bee tefo re. \p \v 14 Agho Dari mo, God na ututurie, undavareta furie. O amó tefo embó re. Eto-bato bagia kakatomi embó eini nandia bua, guri baita rea, embó einidava utota, unda tofo adua aghagonu, amó Ari Akuagoda sabua* ea irieta, Ari Akuago anda barirari ea vitie. \v 15-16 \x - \xo 7:15-16 \xt Gal 5:17\x*Amó daiyagha eta rora, jo tanana urota, ambi eta rore. Anda uno rora aito fugari taubananu jo ambi eta rore. Kotú anda injigha eta rora aito fugari akokogonu, eta rore. Gigige! Amó aito fugari dumenidu akuago gaa rirota, sei isagha rore. Agho Dari vitie, kotú Agho Darida gaga dano taubana, kotú gaa bee re. Ari taubana aghago re, amó aito fugari taubana dumeni gia taubana gaa reta rora-da bee mo, Agho Dari vitie. \v 17 Aghá-gea, amó andufako aná ari akokogo jo ambi eta rore. Ari Akuago anda neno rova irita rouvia-mi eaveta siroreta rouvie. \v 18 Amó tanana rore, anda neno rova taubana eini tefo re. Aghá rera-da bee mo, ari taubanadu uno urota, aita nundubadora, amó jo ari inono irambi re. \v 19 Amó ari taubana uno rore. Tago, jo ambi eta rore. Amó kasovigea Ari Akuago injigha rora-nu eta rore. \v 20 Nundubea gigige! Amó eini-eini injigha urota eta rora-da bee mo, amó jo tofo anda barirari irambi re. Ari Akuago anda neno rova anda barirari ea vitia-mi, eaveta ari akokogo eta rore. \p \v 21 Avore, amó aito taubana eini fugaita uno asire-tago, anda firí rova agho dari einimi eaveta kasovigea, ari akokogonu eta rore. \v 22 Anda neno roomi, amó God da Agho Darinu uno eta rore. \v 23 Avotago, anda neno rova agho dari eini, God da Agho Darigha tataya eta rouvia-mi, amó bundia, Ari Akuagoda ingova ututa rouvie. \v 24 Arii! Amó makasi embó re. Amó avona sonembota, anda tamo firída unomi amburari bua reifia, seriga? \v 25 Bakua, Afadu “aiye” rere. Namonde anda Jojabee Iesu Keriso aghá aita rouvie. \p Avore, oreki enembo, anda neno roomi dano God da Agho Dari ambo-ambo aita uno eta rore. Tago, anda tamo firída unomi reaveta, amó Ari Akuagoda agho dari ambo-ambo eta rore. \c 8 \s1 8:1-17 Asisi Kakarami Sonembota, Namonde Siriri Itatama Egegaita Rosore. \p \v 1 Avore, God jo rata, namonde Iesu Keriso de dano takembea vitera enembomi, namonde Ari Akuagoda bouvu bubugambi aita rosore. \v 2 Anada bee mo, God da Asisi namonde amó bua, Iesu Keriso de dano takembuturota, jebuga ututa rouvia-mi ririeta, namonde Ari Akuagoda, kotú amburarida ano doa serigea jebugava rekimbuturere. \v 3 Namonde andava ano tefo-gea, Agho Darimi namonde anda jebuga bua furari jo inono ambi urie. Aghá uria-du, God unda Mendi tofonu ninenguturieta, enembo ari-bari akokogo ari kakatoda tamode nundubaride aghagonu bua, Ari Akuagoda ano data bejari-du rea furia, endava siroruturie. Siroruturieta, Ari Akuagoda ano namonde ari akokogo enemboda tamova vitia-nu God Afa na Iesu da amburarimi derurieta seghea, sidara urie. \v 4 God aghá uria-da bee mo, umó eghá uno rouvie. Namonde amó tamoda uno buregea, Asisi Kakarada ambo-ambo egegeta rosora enembodava, unda Agho Darida aito fugari taubana egegari-du reiria-nu nundubuturota, unona Iesu donu uria-du “avore” raita rouvie. \p \v 5 Namonde reisi-gerore: enembo avona tamoda uno egegadua mo, númanda nundubari kotú uno dano tamodava ututugeta rousue. O, enembo avona Asisi Kakarada donu rarinu ningia, aghago egegadua mo, númanda nundubari, kotú uno dano Asisi Kakaradava ututugeta rousue. \v 6 Enembo avona tamoda unonu ambo-ambo egegadua, númane ambubugaita rousue. O avona Asisi Kakarada unonu ambo-ambo egegadua mo, númane jebugade kotú siriride bubugaita rousue. \v 7 Anada bee mo, enembo avona tamoda uno egegeta rousua, númane Agho Darida gaga bua fugiturota, God da gitofo egegeta rousue. Kotú gaa bee eini mo, númane Agho Dari kaifa ari jo inono irambi re. \v 8 Númane tamoda unonu egeguturota, God da uno jo ambi egegota, God jo númandu gangoro ambi aita rouvie. \p \v 9 Tago, nímanda neno rova God da Asisi Kakara iradua mo, nímanda tamoda uno bureguturota, Asisi Kakarada unonu urota iririgaita rosoravore! Atá, Keriso da Asisi bubugambi vitia enembo, jo Keriso da tofo irambi re. \v 10 Tago, Keriso nímanda neno rova iradua mo, gaa bee re, Ari Akuagodu nímanda tamo amburaita rouvie-tago, nímanda asisi jebuga vitie. Anada bee mo, God na nímandu “taubana” ririeta, nímanda asisi jebugea vitie. \v 11 \x - \xo 8:11 \xt 1 Ko 3:16\x*God na ririeta, Iesu amburarivareta jebugea erorurie. God dabako unda Asisimi, nímanda neno rova iradua mo, unona rata, nímanda tamo beago, unda Asisida anomi amburarivareta jebugea eraita rouvie. \p \v 12 Anda ikoko mendi, ariri gharovu, namonde amó jo namonde anda tamoda unonu egegambi asire. Tago, God da Asisimi donu ari-du reiria, ananu egegasire. \v 13 Anada bee mo, namonde tamoda unonu egeguturota, iradora mo, namonde anda asisi amburaita rouvie. Tago, Asisi Kakarada anomi tamoda uno dedegota amburadua mo, namonde jejebugaita rosore. \v 14 Enembo avonu God da Asisi Kakarami kofiri eta rouvia, númane God da sasingu re. \v 15 \x - \xo 8:15 \xt Mak 14:36; Gal 4:6\x*\x - \xo 8:15 \xt Gal 4:5-7\x*God unda Asisi ututuria-da bee mo, namonde amó jo sabuada* nundubarigo urota, oru egegari-du rea, utambi re. Namonde unda sasingu ea, unda Asisida anomi undú “Ariee, Afa, Afako” rirota, iririgari-du rea, ututurie. \v 16 God da Asisi Kakarami sonembutuaveta, namonde anda neno roomi gia tanana eta rosora mo, namonde amó God da sasingu re. \v 17 Namonde amó God da sasingu ea iririgadora mo, unda ea simbugari unda natofodava utaita riria-nu, namonde Keriso de dano bubugaita rosore. Anada bee mo, Keriso da mema namonde danode itatama egegadora mo, unda unana beago, namonde dano bubugaita rosore. \s1 8:18-30 Fefera Ambova God da Sasingu Unana Rova Deĩ Egegaita Rousue. \p \v 18 Anda rei-nundubutora, namonde amó ená endava irirota, mema itatama rosora, aná ijoko bee re. Tago, ambova God na rata, unana rova deĩ egeguturota, durogha gari taubana aita rosora, aná bee jojabe re. Endava mema itatama rosora-gha inono irambi re. \v 19-22 \x - \xo 8:19-22 \xt Gen 3:17-19\x*Uutu enda kotú eini-eini nanjogo God da uubu uria-mi, eto-bato evetumi mendi sasingu fumbaita mema itatama urota, inyonyo reta rouvia aghagonu, mema itatama urota, inyonyo regeguturota vitie. Anada bee mo, God na ririeta, unda uubu uria eini-eini dano sembago ea rei-betutue. Jo aná eini-eini retora-da unomi ambi re-tago, God na ririeta rei-betutue. Aghá ea, God unda sasingu rata, isagha aita rouvia feferanu tambaita rea, ininigha kaifa gigita rouvie. Anada bee mo, God da sasingu ená endava kae bua, amburaita rousua-da tamo kosugea, amburarivareta jebugea, tumanadu irari tamonu baita rousua feferava, God na rata, uutu endagha rei-betutua beago, durogha God da sasingu baita rousua aghagonu bua, tumanadu iririgaita rousue. \v 23 \x - \xo 8:23 \xt 2 Ko 5:2-4\x*Gaa bee re, uutu endaghami inyonyo rirota vitie. Tago, God seibe namonde amó avonu saro urota, unda Asisi ututurieta rururera-mi, tamo kaverea, tumanadu irari tamo bari fefera furari-du, ininigha kaifa gigita urota, inyonyo rirota vitere. \v 24 Ananu baita kaifa egegutueta, God na unda jebuga namonde andava ututurie. Tago, namonde amó donu baita ininigha kaifa egeguturota vitera-da bee sirorota dibemi gigigadora mo, kaifa arida goroto sidara aita rouvie. Anada bee mo, dibemi gigigadora mo, dodu kaifa gigita egega? \v 25 Tago, anada bee jo sirorota, dibemi gambi vitere-gea, namonde amó durumugea kaifa gigita egeguturota vitere. \p \v 26 Gari dabako aghagonu, namonde amó ano tefo-gea, God da Asisimi sonembeta rouvie. Namonde amó daiyagha benunu egegasira-du mana-mana eta rosora feferava, umó namonde andú rea, God dava benunu eta rouvie. Kotú enemboda gagade nundubaride jo inono irambi-gea, anada feferava umó inyonyo rirota, namonde andú benunu urota vitie. \v 27 Asisi Kakara aghá uaveta, God Afa namonde anda neno roo gia, tanana eta rouvia-mi, unda Asisida nundubari beago gia, tanana eta rouvie. Anada bee mo, unda Asisi God Afada unova namonde andú benunu eta rouvie. \p \v 28 Namonde reisi-gerore, namonde amó avonu, God na gategea ghogho ririeta, umonu neno bubugeta rousua enembodu, God na reaveta, eini-eini taubanade akuagode dano, kaverea taubana aita rouvie. \v 29 Namonde amó jo sirorambi irieta, God umó seibe namonde amó nundubuturie-gea, unda mendi aghagonu ari-du rea, namonde amó gateguturie. God unda Mendi enembo oruabeda bego ari-du rea, aghá urie. \v 30 Namonde amó unona gategea, aghi urieta, undava furieta bua, namonde andú “Taubana re.” rea, unda unana namonde andú vesa ututurie. \s1 8:31-39 Keriso Da Neno Bari Namonde Andava Jo Sidara Ambi Aita Rouvie. \p \v 31 Amindu, namonde reisi-gerore, God namonde amó sonembeta rouvia-du, avona jo buregambi aita rouvie. \v 32 Umó namonde amó sonembaita rea, tofo unda Mendinu namonde andú tefo ninenguturieta furia ambubuturie. Amindu, namonde amó donu basira-nu beago tefo utaita rouvie. \v 33 God undufako namonde andú “Taubana re.” riria-du namonde reisi-gerore, avona jo furá namonde amó itia bera-bera ari inono irambi re. \v 34 Enembo eini jo furá, namonde anda ari akokogoda mino itatama egegari-du rari inono irambi re. Anada bee mo, God Afa namonde anda ari akokogo nundubea gia, doaita rea, tofo unda mendi, Iesu Keriso, ninenguturieta furia ambua, amburarivareta jebugea erea, oreki God da ingo bee kena asumbea irirota, namonde andú rea, God dava benunu eta rouvie. \v 35 Keriso namonde amó neno rururota, namonde amó jo doambi aita rouvie. Amindu, namonde andava mema kotú dara sirorota, mema itatama egegadora o God injigha rousua enembomi namonde amó data mema tatambugadora, o baimana itatama egegadora, o makasi egegadora, o akuago rova teradora, o ambubugadora mo, Keriso unda neno bari namonde andava jo doata serigambi aita rouvie. \v 36 \x - \xo 8:36 \xt Ps 44:22\x*Amindu God da gagava eghá reirie, \q1 “Námane imó gaabee egegeta rosora-gea, fefera inono námane amburaride deĩ egegeta rosore. \q1 Enembo sifi dea buraita simbugeta rousua aghagonu, namonde amó daita reisi-simbugutue.” \p \v 37 Tago, Keriso namonde amó neno rururota ambubuturia-mi sonembuturota, namonde ano ea, aito fatia goghó urota, eini-eini irugetora-nu seserigaita rosore. \v 38 Amó tanana ea goghó rore! Uutuva kotú endava eini-einimi Kerisoda neno bari namonde andava jo buregambi aita rouvie. Amburadora, aĩ, jebuga iririgadora, anami jo buregambi aita rouvie. Kotú, God da anerami, o taimu akuagoda ririkigarimi, o eini-eini oreki reifia, o, ambova furaita rouvia-mi jo Keriso da neno bari namonde andava buregambi aita rouvie. \v 39 Uutuva kotú endava God da urieta siroruturia eini-eini enda etova o enda rovami, unda neno barida emboro namonde andava jo gajambi aita rouvie. God namonde amó neno rururota, namonde anda Jojabee Iesu Keriso ninenguturieta furie. Unda neno bari namonde andava aná tumanadu iraita rouvie. \c 9 \s1 9:1-29 God Enembo Unda Unova Gategeta Rouvie. \p \v 1 Atá amó Keriso da ragarova gaa bee raita riore. Unda Asisi Kakara anda neno rova vitia-mi sonembutueta, itatama urota rere: ená gaa bee re, jo gavera irambi re. \v 2 Amó anda natofo Israel enembodu neno mema rore. Námane abua dabako, tatangu dabako re. Amindu anda neno rova mema nanjigo aghade jo sidara ambi, tumanadu iraita rouvie. \v 3 Númane Keriso injigha egeguturia-du, God neno akuago ea, númane mema itatama ari-du simboro urie. Tago, amó gangorogha númanda kambesi bua, God da simboro uria-mi, anona mema itatama ea amburasueta, númane jejebugea, God da natofo egegasua-nu, nundubeta rore. \v 4 \x - \xo 9:4 \xt Ex 4:22\x*Nímane reisi-geroravore, God námane Israel enembo seibe gategea, unda unanade kotú duroghade námandava ututurota ririeta, unda sasingu egeguturere. Unda Agho Dari beago námandava utua, umonu gaabee urota, tumogha baĩ arida emboro irugea, námandava eini-eini utaita be gajiturota, námanena unda natofo egegaita rirota, be anogha\f + \fr 9:4 \ft Ii, \ft \+it Gaga Isuri Ari Kambesi\+it* anava, gaga dumeni gaga \+it Emboro God Dava\+it* da tuva vitia-nu irugea gia, tanana adi!\f* gajituturere. \v 5 Mambube mane bingáde Abraham, Aisak, kotú Jekop da mambube mane aná námane re. Kotú námanda abua rera-da mambube manenda gorotova Keriso beago, enembo bee ea siroruturie. Amindu, namonde tumanadu, God eini-eini nanjogo kaifa eta rouvia-du raga regegore! Ai, gaa bee re. \p \v 6 God na Abraham du be gajituria-da bee sirorambi uria-nu, jo regegambi aita rosoravore. Anada bee mo, Israel enembo dano jo God da sasingu bee irambi re. \v 7 \x - \xo 9:7 \xt Gen 21:12\x*Dabako aghago, God unda sasingu utaita riria, jo Abraham da mambube mane dano nundubuturota rambi re. Amindu, God Abraham du be gajiturota, eghá ririe, “Inda sasingu kotú mambube mane oruabe utaita rirera mo, amó inda mambube mane Aisak dava siroraita rousua enembo du rirere.” \v 8-9 \x - \xo 9:8-9 \xt Gen 18:10\x*Aghá riria-da bee mo, Abraham da mambube mane dano jo God da natofo egegambi re. Abraham da etota asimbari evevetu dumenida fumbari-du jo rambi re. God be gajiturota, Aisak da mambube mane utaita riria enembomi, unda natofo egegea vitie. Anada bee mo, God Abraham du mambu bee mane oruabe utaita be gajiturota, eghá ririe, “Rifo furá bubadua, amó kaverea furá, anda anomi sonembota, niyae Sara mendi fumbaita rouvie.” \p \v 10 Ená gagada mendó eini mo, evere: Abraham da mendiyae Rebeka, sasingu vivide ungagha dayade fufiria-da afa dabako námanda mambube Aisak, umó re. \v 11-12 \x - \xo 9:11-12 \xt Gen 25:23\x*Aná sasingu mane sirorea, númanda aito fugari taubana o akuago eini jo egegota gambi-da dibeva, God unda uno kotú daiyagha enembo gategeta rouvia-nu, irugaita rea, Rebeka du eghá ririe, “Inda mendi ambo siroraita rouvia-mi, begoda barirari unona baita rouvie,” aghá rirota, God na eghá iruguturie: mendi ambomi barirari baita rouvia-da bee mo, jo sasingu da irari o aito fugari eini irambi re. God da unomi, aná mendi ambo gategea ririeta, barirari unona rururie. \v 13 \x - \xo 9:13 \xt Mal 1:2-3\x*Amindu, God da Gagava Rebeka da sasingudu eghá reirie, “Amó Iso dotuturota, Jekop nu neno rei-rurore.” \p \v 14 Avore, aná gaga niningigea, “God jo inonova ambi eta rouvie.” mania regegata! \v 15 \x - \xo 9:15 \xt Ex 33:19\x*Aghá rera-da beenu iruguturota, God na Moses dava eghá ririe, “Amó enembo avonu uno adora-du kauta kavevera aita rore, kotú anda uno rora enembonu sonembaita rore.” ririe. \v 16 Aghá-gea, God jo enemboda eta rousua o númanda uno nundubea, númane gategambi aita rouvie. \v 17 \x - \xo 9:17 \xt Ex 9:16\x*Aghá iruguturota, ená Gaga God na Isip enemboda kini (o Fero reta uria-du), eghá ririe, “Anona ririeta, imó kini urera-da bee mo, anda ano irugota gadi rea, kotú anda anode bingáde yata, endava natofo dano gigigari-du, anona ririeta, imó kini ureravore.” ririe. \v 18 Amindu, God da unomi enembo einidu neno mema ea sonembaita rouvie. Tago, uno ambi adua, God na ata-gea, enembo eini kini Fero da uria aghago gogore urota, neno jo kaverambi aita rouvie. \p \v 19-20 \x - \xo 9:19-20 \xt Is 29:16; 45:9\x*Avore, enembo einimi erea, andú besiga urota, eghá rasue, “Pol, inda retora-du rere: God da uno jo enembomi buregari katogo irambi re. Amindu God dodu namonde amó iruradu? Unda unonu egegeta rosora-du, namonde amó jo irurambi asue,” aghá rasua mo, jo taubana irambi re. Umó tefo enembo-gea, God dava uriga ari jo inono irambi re. Enemboda ingomi eini-eini uubu eta rouvia-mi jo erea, uubu ari katodava uriga ambi eta rouvie. Namonde aghago re. Namonde amó jo erea, God du “Dodu” o “Daiyaghagoro” rari katogo irambi re. \v 21 Anada isuri ari gaga eini evere: ovu uubu ari kato unda unonu eta rouvie. Fefera einiva umó enda bua, enda dabako anami ovu ungagha deraita rouvie. Ovu gari sembago eini undari bari denembea undari-du deria, ovu taubana eini, kokotofumi jijimu ari aghagonu deraita rouvie. Anada bee mo, umó barirari re. \fig |src="89 Potter_BA03016BWgr.tif" size="col" loc="9:21" ref="Rom Enembodu 9:21" \fig* \p \v 22-23 God umó eto-bato aghago re. Unda anode neno akuagode irugaita simbuguturie-tago, namonde amó avodu neno mema eta rouvia-dava, unda durogha jojabenu irugea, namonde andava irari-du ririe. Aghá urota, umó durumuguturota, aná enembo avodu neno akuago urota, daita simbuguturia, jo tutomi data amburambi re. \v 24 Namonde amó unona gateguturie. “Namonde amó” rera mo, amó Iesu gaabee rousua enembo avona Jiusi enemboda rova vitia, kotú Jiusi enemboda gitofoda rova vitia-du, rere. \v 25 \x - \xo 9:25 \xt Hos 2:23\x*God na amindu ririeta, unda feroveta ragaro Hosea na, unda bukava eghá gefirie, \q1 “Enembo dumeni, sei jo anda tofo ambi vitiria-du, \q2 ‘Númane anda natofo re.’ raitare. \q1 Kotú ambova, abua eini, sei jo neno bambi eta urera-du, \q2 ‘Númane anda neno bari natofo re,’ raitare.” \m \v 26 \x - \xo 9:26 \xt Hos 1:10\x*Kotú Hosea da bukava God da Gaga eini evere: \q2 “‘Nímane jo anda natofo ambi viteravore,’ rirere. \q1 Tago, amó avodu aghá rirera, natofo ambova kambesi dabako anava jirota eghá raitare, \q2 ‘God jebuga vitia, aná amovie. Anona rere, \q2 “Nímane anda sasingu re,” ’ raita rore.” \m \v 27 \x - \xo 9:27 \xt Is 10:22-23\x*Kotú God da feroveta eini ragaro Aisaia na, námane Jiusi enembo nundubuturota, eghá gefirie. “Israel enemboda natofo, númane oruabe mangosago iririgasue-tago, daba-dabami jebuga tatambugaita rousue.” \v 28 Anada bee mo, endava abua-abua dano, númane aito donu fugeta rousua-da mino, God na tutomi furá utota bubugaita rousue. \v 29 \x - \xo 9:29 \xt Is 1:9\x*Aisaia gaga dabako aghagonu sei kambesi einiva námane Jiusi enemboda mambube mane nundubuturota, eghá gefirie: “God Ano Tofona jo neno mema urota, namonde anda mambube mane daba-daba doasueta, jebuga irasua mo, namonde anda mambube mane seibe, eto-bato Sodom Gomora ghada enembo sirivu ea tefo egeguturia, aghagonu sirivu egegasue.” \s1 9:30-10:21 Israel Enembo Oruabe Jo Iesu Da Gaga Ningia, Gaabee Egegambi Re. \p \v 30 Gaga retora-da bee, aná evere, námane Jiusi enemboda gitofo, God da nundubari taubana jo tava ea goghó ambi egeguturia-mi, Iesu gaabee egeguturia-du, God númandu “Taubana re.” ririe. \v 31 Tago, námane Jiusi enemboda dumeni Agho Dari kaifa ea goghó egegota, God númandu, “Imó taubana re” rea, ininigha egeguturie-tago, jebuga kasoviguturie. \v 32-33 \x - \xo 9:32-33 \xt Is 28:16\x*Dodu jebuga kasoviguturi? Anada bee mo, tofo númanda aito fugarimi jebuga tava egeguturota, jo númanda gaabee arimi, jebuga tava ambi re. Aghá-gea, númane jujuguturie. God da Gaga retora-mi númandu reirie. \q1 “Gigige, Saion* ootova amó singoi eini emborova itota, enembo iru-furu egeguturota, anami dumenida ekava data jua ya eraita rousue, \q2 dumeni gofegea ya jua voraita rousue. \q1 Avona ená singoi rera-nu gaabee egegadua, númane jo undú meka gigigambi aita rousue.” \m Singoi itari gaa riria, aná Iesu du ririe. \c 10 \p \v 1 Anda ikoko mendi, ariri gharovu, anda uno bee rora, aná evere: anda natofo Israel enembo jebuga tatambugari-du rea, anona God dava benunu urota, irita rore. \v 2 Amó nímandu gaga beenu isagha raita rore. Númane God da uno ininigha egegaita uno rousue-tago, unda uno jo gia tanana ambi re. \v 3-4 Amó aghá rera-da bee mo, Keriso furia buburituria-mi, Agho Darida emboro God dava yari gajiturie. Amindu, oreki Iesu gaabee egegadua enembodu, God na númandu “Taubana re.” raita rouvie. O avona Iesu gaabee ambi irirota, Agho Dari nuenembo kaifa aita adua, númane jo God tambambi aita rousue. Anda natofo Jiusi enembo, númane gaabee arida emboro jo gia tanana ambi irirota, tofo númanda emboro eini God dava ifegaita regeguturie. Aghá egeguturota, God da emboro simbuguturia-nu, injigha egeguturie. \p \v 5 \x - \xo 10:5 \xt Lev 18:5\x*Moses eghá gefirie. “Avona, God da Agho Dariva donu riria-nu kaifa ea goghó adua mo, umó jebugaita rouvie.” \v 6 \x - \xo 10:6 \xt Deut 30:12-14\x*Tago, avona, God na undú “Imó taubana re.” rari-du nundubuturota, gaabee arida emborova yadua mo, God da Gagava aná enembodu eghá reirie, “Nendufako mania eghá rata, ‘Avona uutuva yavua bua vorefuradu?’ (Anada bee mo, mania Keriso jebuga ututa rouvia-nu uutuva tava ata!)” \v 7 Kotú God da Gaga dabako anada mendó eini evere: “Dabako aghagonu, mania eghá rata! ‘Avona ujeva vorea amburari enembodavareta namonde andú bua furadu?’ (Anada bee mo, mania Keriso aná jebuga ututa rouvia-nu amburari enembodava tambua bua furari gaa rata!)” \v 8 Tago, namonde andú eghá reirie, “God da Gaga nímandava utuvako re, nímanda beva, kotú neno rova vitie.” Avore, God da Gaga retora-da rova “Gaga” reiria, kotú námane donu enembo gaabee egegari-du minono reta rosora, aná bee dabako re. \v 9 Aná evere, nímane tofo nímanda bemi, “Iesu anda Jojabee re.” rirota, neno roo dano ututurota, ená gaga gaabee egegadora, “God na ririeta, Iesu amburarivareta jebugea erorururia, aná gaa bee re,” aghá regeguturota, kotú gaabee urota iririgadora mo, nímane jebuga tumanadu irari bubugaita rosoravore. \v 10 Anada bee mo, namonde neno dano ututurota, gaabee egegota-gea, God namonde andú “Imó taubana re.” raita rouvie. Kotú, namonde gaabee egeguturota, be fangea namonde Iesu gaabee rosora-nu isagha regegota ningia, God na namonde andú jebuga tumanadu irari utaita rouvie. \v 11 \x - \xo 10:11 \xt Is 28:16\x*God da Gagava aná eghá reirie, “Avona umó gaabee egegadua, númane jo undú meka gigigambi aita rousue.” \v 12 Aghá reiria mo, enembo nanjogodu reirie. Anada bee mo, námane Jiusi enembo, kotú námanda gitofo dano gari dabako re. Namonde anda Jojabee God dabako unona namonde amó kaifa urota, enembo avona undava ghogho rari, umó ea simbugea goghó eta rouvie. \v 13 \x - \xo 10:13 \xt Joel 2:32\x*Kotú, unda Gagava amindu eghá reirie, “Enembo avona unda ragarova jamono gatiturota, ‘Ariee, anda Jojabee,’ radua, númane jebuga tumanadu irari tambua bubugaita rousue.” \p \v 14-15 \x - \xo 10:14-15 \xt Is 52:7\x*Tago, aghi kakato jo ninengota ya, minono regegota niningigambi egegadua mo, númane jo gaabee ambi irirota, God du jamono gatambi egegaita rousue. Amindu God da Gagava eghá reirie, “Aghi kakato Gaga Taubana bua fufugutuaveta, enembo gangoro egeguturota, ‘Oro Kaiva’ rirota, ghaito teno fufugegeta rousue.” \p \v 16 \x - \xo 10:16 \xt Is 53:1\x*Tago, Israel enembo oruabe aná Gaga niningiguturie-tago, númane dano jo gaabee ambi re. Amindu, feroveta Aisaia na aghá nundubuturota, God da Gagava eghá gefirie, “Jojabee, enembo daba-dabami namonde anda gaga ningia gaabee egegetue.” \v 17 Gaa bee re, Keriso da Gaga Taubana minono reta rousua-mi, yata enembo niningigea, gaabee egegaita rousue. \p \v 18 \x - \xo 10:18 \xt Ps 19:4\x*Tago, enembo dumeni Keriso da Gaga ningambi gaa reta rousua mo, gaa bee reta rousua? Tefo, aná gavera re. Númane seibe niningiguturie. God da Gaga eini reiria-mi rei-irugetua, aná evere, \q1 “Númane be rieta, endava vitia enembo dano niningiguturie. \q2 Númanda gaga riria-mi ughugea bubua arieta, naa dano niningiguturie.” \m \v 19 \x - \xo 10:19 \xt Deut 32:21\x*Rekago uriga rore, Israel enembo mo, Gaga ningia, anada bee gia tanana egeguturia? Anda urigada mino, tutuno bee tutunova God na buka Moses na gefiria-va eghá ririe, \q1 “Amó nímanda gitofo eto-bato makasimi arigo eta rousua enembodu, \q2 neno mema ea sonembuturota, nímane gia mandudu egegaita rosoravore, \q1 kotú ari dabako aghagonu urota, \q2 amó nímanda gitofo beforo fakara nundubambi eta rousua-du neno mema ea sonembuturota, \q2 nímane neno akuago egegaita rosoravore.” \m \v 20 \x - \xo 10:20 \xt Is 65:1\x*Kotú, Aisaia jo oru ambi irirota, God ená gagada mendó eini riria-nu gefiria, aná evere: \q1 “Enembo avona amó tava ambi egegeta uria-mi, amó tatambugaita rousue. \q1 Andava uriga ambi egegeta uria enembodava, amó isagha ata gigigaita rousue.” \m Anda natofo Israel enemboda gitofodu aghá gefirie. \v 21 \x - \xo 10:21 \xt Is 65:2\x*Kotú, Aisaia dabako unona God anda natofo Israel enembo nundubuturota gaga, eini riria-nu, eghá gefirie. \q1 “Amó nímane sonembaita, fefera inono ghogho rirota vitere-tago, \q2 nímane anda gaga jo ningambi urota, deriva eta rosoravore.” \m Unda anode neno akuagode irugaita simbuguturie-tago, namonde amó avodu neno mema eta rouvia-dava, unda durogha jojabe irugea, kotú namonde amó anada rova irari-du nundubea, umó durumuguturota, aná enembo avodu neno akuago urota, daita simbuguturia, jo tutomi data amburambi re. \c 11 \s1 11:1-12 Israel Enembo Oruabe Jebuga Kasoviguturie. Tago, God Na Sonembuturieta, Daba-Dabami Jebuga Tatambuguturie. \p \v 1 \x - \xo 11:1 \xt Flp 3:5\x*Avore, “God unda gateguturia Jiusi enembo injigha urie,” jo rambi aita rore. Amó beago, Abraham da mambube eini, kotú Israel enemboda abua ragaro Benjamin undida embó eini re. \v 2 God unda enembo sei gateguturia-nu jo injigha ambi re. God da Gaga rova, Elaija na seibe, Israel enembodu Jojabeedava gaje riria-nu reisi-nundubutora? \v 3 \x - \xo 11:3 \xt 1 Kgs 19:10, 14\x*“Jojabee, Israel enembomi indú vesa dungari faro dea bejea, inda feroveta mane derurieta dano sirivu egeguturieta, amó anukako imonu gaabee urota, vitere. Kotú amó beago data amburari-du reisi-nundubutue.” \p \v 4 \x - \xo 11:4 \xt 1 Kgs 19:18\x*Aghá ririeta, Jojabeena undú mino eghá ririe, “Enembo 7,000 anda tofo irari-du rea, anona kaifa ueta, ingomi uubu ari god ragaro Bal da dibeva jo ya, koubumi jengirea, tumogha baĩ ambi vitie,” ririe. \v 5 Oreki gari dabako aghago rei-sufie. God neno mema ea, kauta kavevera urota, námane Jiusi enembo noni ijoko gategea, kaifa ueta, númane jebuga tambua vitie. \v 6 Neno mema urota, kauta kavevera ari gaa rera mo, God jo númanda ari taubana eini egegeta uria-du rambi re. Umó tefo númandu neno mema urie. Anada bee mo, namonde amó ari taubana egeguturasueta, God gia kavevera asua mo, namonde anadu jo neno mema ea, kavevera ari gaa rambi egegasire. \p \v 7 Avore, Israel enembo nanjogo dano God dava ininigha jebuga tava egegeta urie. Tago, númane dano jo bubugambi re. God na urieta, enembo oruabe, númanda nghaĩ gogore egegea, God da Gaga ningambi egegutueta, unda gateguturia noni ijokomi jebuga tatambuguturie. \v 8 \x - \xo 11:8 \xt Deut 29:4; Is 29:10\x*Amindu God da Gagava Jiusi enembo jededu eghá reirie, \q1 “Fefera aghade God na ririeta, númane nundubari tefo ea, \q2 dibe soiki ea, nghaĩ gagajeguturie. Oreki númane aghá vitie.” \m \v 9 \x - \xo 11:9 \xt Ps 69:22-23\x*Kotú Devit beago, gaga dabako aghagonu gefirie, \q1 “Amó uno rore, númane banau egeguturota, God da ivasiva didimbugasue. \q1 Aghade númane jujugea, númanda ari akokogoda mino itatama egegasue. \q1 \v 10 Kotú anda uno eini eta rora, aná evere: númane dibe soike ea gofegea jujuguturota, \q2 bouvu mema tumanadu tafirota iririgasue.” \m \v 11 Oreki retora-nu nundubadi rea, uriga eini eghá rore. Jiusi enembo ekava didimbuguturie mo, ambua, sidara egegaita rousue, aĩ? Tefo. Aná mo anda natofo Jiusi enembo, ari akokogo egeguturia-mi jebuga bari da goroto námanda gitofodava ifeguturie. Anda natofo Jiusi enembo númanda gitofodu mandudu egegari-du rea, God jebuga námanda gitofodava ututurie. \v 12 Avore, Jiusi enemboda dinunu egeguturia-mi endava enembodu jebuga bua furie. Kotú númanda jujuguturia-mi, númanda gitofo God da ea simbugari bubuguturie. Tago, gitofoda ea simbugari bubuguturia, aná ea simbugari ijoko re. O Jiusi enembo, God da gateguturia, neno kaverea furá, númanda gitofode takembea, God da natofo oruabe egegadua mo, ea simbugari jojabe siroraita rouvie. \s1 11:13-24 Pol Na, Namonde Amó Rourogo Gogoremi Irarigo Egegare-Degea Ririe. \p \v 13 Amó námane Jiusi enembodu gaga seibe retore. Oreki námanda gitofoda gaga raita roreta, niningige! Amó ya, nímandava minono rari-du rea, God Afa na amó gategea, andú buro jojabe ututuria-du, “Aiye bee.” rere. \v 14 Anda uno mo, amó Jiusi enemboda gitofodava ená Gaga Taubana iruguturota, anda natofo Jiusi enembo dumeni jii dimbua, jebuga tambua bubugasue. \v 15 Reisi-geroravore, God na anda natofo Jiusi enembo injigha uria-mi, endava enembo God da siriri ari bubuguturie. God aghá urota, ea simbugari námane Jiusi enemboda gitofodava siroruturie. Tago, rekago Jiusi enembodu jebuga utaita adua mo, eto-bato enembo amburarivareta jejebugasua aghago, rifo aghade gangorogha, kotú ea simbugari jojabe siroraita rouvie. \v 16 Avore, God du vesa ututurota, farava bejea itoko God dava vesa ututa rosora-da bee mo, namonde anda eini-eini dano God da tofonu iruguturota aghá egegeta rosore. Dabako aghagonu, namonde ika einida riribu, kotú rurugha God du vesa ututa rosora mo, aná ikada fafatu beago, God da tofo aita rouvia-nu iruguturota, aghá egegeta rosore.\f + \fr 11:16 \ft Pol tutuno enava Jiusi enembo ghaeko feferava vesa God dava ututa uria-dava unda isuri ari gaga rururie. Eini-eini dano God da tofo tanana egegeta rousua-nu irugaita rea, nino oka, toveada fumbari bego o farava tutunova momosa asua-nu bua farava ingia, God dava vesa egegeta urie. Aghá urota, númanda nino oka dano, kotú aayova vitia-da eini-eini dano aná God da tofonu iruguturie. Pol númanda kiki ananu nundubuturota, unda beforo gari gagami eghá reirie, “Jiusi enemboda mambube mane God da sasingu ea vitirie-gea, númanda mambu bee mane ambova siroraita rousua beago, God da natofo egegaita rousue.”\f* \p \v 17 Aghá-gea, amó beforo isagha ari gaga eini ika \tl olivi\tl* da tamova raita rore. Námane Jiusi enembo aná aayo rova, ika \tl olivi\tl* enembomi goveaveta taubana vitita rouvia aghago re. O nímane, námane Jiusi enemboda gitofo mo, taimava ika \tl olivi\tl* akuago aghago re. Avore, God aná ika taubanada fafatu dumeni righia borea fugea, taimava ikada fafatu dumeni borea bua, \tl olivi\tl* ika taubanada ruruva faka ea ititurieta takembea vitie. Avore, \tl olivi\tl* akuago rera mo, nímane, aná námane Jiusi enemboda gitofodu rere. Nímane oreki \tl olivi\tl* taubanada ano kotú taubananu bubugeta rosoravore. \v 18 Avore, nímane jo ruru irambi re. Nímane jo ruru sonembambi egegeta rosoravore. Nímane anode sonembade rurudava bubugeta rosoravore. Aghá-gea, mania tofo nendufako raga regeguturota, ika taubanada fafatu borea fugituria-du, kuvia gegha regegata! \v 19 Kotú mania eghá rata! “Númanda kambesi bari-du rea, God na fafatu dumeni borea, fugiturota, námane ititurieta takembuturere. Anada bee mo, Jiusi enembodava bingá akuago etue, námane aná bingáde re,” aghá mania regegata! \v 20 Ená gaga, aná gaa bee re. Jiusi enembo God jo gaabee egegambi egeguturia-du, God númane borea fugea, nímane umó gaabee egegeta rosora-du ititurieta takembea viteravore. Tago, mania gogore enembogo egeguturota, nendufako raga regegata! Oru urota, gaabee egeguturota iririgadi rere. \v 21 Anada bee mo, God na Jiusi enembo gateguturia-nu, aná fafatu aghago righia borea fugarigo urie. Amindu, nímanda gaabee ari dodogadora mo, nímane beago righia borea fugaita rouvie. \p \v 22 God aghá uria-da rova, ari akuagoda mino utari, kotú unda kavevera, iruguturieta, nímane gigigutureravore. Enembo avona umó injigha egeguturia-dava fakara urie. Tago, nímane umó gaabee egegeta rosora-du, unda kaveverada rova iririgeta rosoravore. Aghá egegadora mo, avore. Tago, aghá egegambi adora, nímane beago righia borea fugaita rouvie. \v 23 Kotú, anda natofo Jiusi enembo beago, númane rekago neno kaverea, God gaabee egeguturadua mo, God númane bua, númanda kambesi seiva itota terari, aná inono bee re. \v 24 Mania, amó aghá retora-du duduku egegata! Anada bee mo, God nímane bua, unda ruru taubanava ititurieta takembutureravore. Jo nímanda kambesi bee irambi-gea, God aghá uria mo, fakarago urie. Tago, rekago Jiusi enembo bua tofo númanda irari kambesi seiva itota jirari mo, undava rauko kotú inono bee re. \s1 11:25-32 God Enembo Nanjogo Dano Neno Buta Rouvie. \p \v 25 Anda ikoko mendi, ariri gharovu, rourogo, gogore egeguturota, “God námane uno rouvie.” regegara-degea rea, God da gaga einida mendó sei nungia vita, oreki isagha etua-nu, rata niningigadi rere. Aná evere: Israel enembo gogore egeguturota, númanda beforo fakara egeguturieta vitia, aná jo tumanadu iririgambi egegaita rousue. God, námanda gitofo nanjogo jebuga tatambugari-du gateguturia-mi God gaabee egegadua mo, God rekago unda sonemba anda natofo Jiusi enembodu utaita rouvie. \v 26 \x - \xo 11:26 \xt Is 59:20-21\x*Sonemba daiyagha Israel enembo dava furota bubugaita rousua-du, God da Gagava eghá reirie, \q1 “Sonemba kato eini Jekop da mambube maneda neno roo righota kaverari-du, \q2 kotú númanda ari akokogo doari-du rea, Saion* reta, furaita rouvie. \q1 \v 27 \x - \xo 11:27 \xt Is 27:9\x*Númanda ari akokogo bua fugaita rora fefera aghade, \q2 ená be gajari anogha\f + \fr 11:27 \ft Ii, \ft \+it Gaga Isuri Ari Kambesi\+it* anava, gaga dumeni gaga \+it Emboro God Dava\+it* da tuva vitia-nu irugea gia, tanana adi!\f* aita rore,” \m ririe. \p \v 28 Jiusi enembo oruabe oreki, God da Gaga Taubananu injigha egeguturota, God da gitofo aghago eta rousue. Aghá ua-du rea, God Jiusi enembo doa serigea, unda sonemba nímane, aná námanda gitofodu ututata bua viteravore. Tago, God anda natofo Jiusi enemboda mambube mane neno rururota, unda natofo ari-du gategea, be gajiturie. Amindu umó Jiusi enembodu jo gitofo gaa rambi aita rouvie. \v 29 Anada bee mo, God na avodu ghogho raita, o ea simbugari utaita radua mo, jo doambi irirota ata, bee siroraita rouvie. \p \v 30 Nímane sei, God da Gaga jo ningambi egegutureravore. Tago, Jiusi enembo ambova God da Gaga injigha egeguturota, jo ningambi uria-du, God oreki nímandu neno mema uaveta, nímane unda kauta kavevera itatama egegeta rosoravore. \v 31 Eto-bato sei nímanda egeguturera aghago, Jiusi enembo oreki God da Gaga jo ningambi eta rousue. Kotú, Jiusi enembo God da Gaga jo ningambi egeguturia-du, God nímandu neno mema urota, sonemba utuaveta bubugeta rosoravore. Aghagonu, Jiusi enembo beago, neno kaveradua mo, God númandu rekago neno mema ea kauta kavevera aita rouvie. \v 32 Anada bee mo, God na, unda kauta kavevera namonde amó enembo nanjogodu utaita rea, ingo sokinimbuturieta, namonde anda ari akokogomi bunditurieta, vitirere. \s1 11:33-36 Namonde God Jojabee Nundubuturota, Undú Raga Regegore! \p \v 33 \x - \xo 11:33 \xt Is 55:8\x*God da neno nundubaride beforo garide kafuru bee re. Umó donu rei-nundubutua, kotú unda aito fugeta rouvia-da bee jo avona gia tanana ari katogo irambi re. \v 34 \x - \xo 11:34 \xt Is 40:13\x*Amindu unda Gagava eghá reirie, \q1 “Jojabeeda nundubari avona jo gia tanana ambi re. \q2 Undú avona jo nghaĩ itambi aita rouvie. \q1 \v 35 \x - \xo 11:35 \xt Job 41:11\x*Eini-eini uutuva endava dano God da tofo re. Aghá-gea, namonde amó nanjigo undú vesa ututugadora, \q2 unona mino utari-du itoko jo rambi egegasire.” \m \v 36 \x - \xo 11:36 \xt 1 Ko 8:6\x*Anada bee mo, eini-eini donu uno uria-nu unona uubu urieta, unda anova vitie. Undava duroghade, kotú unanade tumanadu iroe! Do-gea, aghá siroroe! \c 12 \s1 12:1-21 Namonde Anda Jebugade Neno Roode God Dava Ututurota Iririgore! \p \v 1 Anda ikoko mendi, ariri gharovu, God namonde andú kauta kavevera ea goghó uria-du, eto-bato námane Jiusi enemboda nino oka dea buria, God du vesa utuaveta evia, sidara eta rouvia aghagonu, tofo namonde anda neno roo God dava ututugore! Namonde anda iraride kotú burode gia gangoro ari-du rea, neno dano God dava ututurota, unda uno nuenembo ea goghó egeguturota iririgore! Asisimi tumogha baĩ arida emboro bee aghá re. \v 2 Rourogo, enembo tamoda uno egegeta rousua-da ambova yareta! Inda nundubari God da ingova utu-gea, unona sonembota, inda neno kaverea, dibe eini ae! Aghá ata-gea, God dodu uno rouvia, kotú egegari-du reiria-nu, tanana egegadi rere. Aghade, nímane aito taubana fugiturota, donu ata-gea, kotú daiyagha dinunu tefo iririguturota-gea, umó gangoro asua-nu gia, tanana egegadi rere. \p \v 3 Anona nghaĩ itota niningigadi! God da ano andava ututuria-du, eghá rere. Imó daiyaghagoro ananu nundubuturota, mania indufa righadi, erauveta! God indava gaabee ari daiyaghagonu vesa uria-nu gia, tanana urota durumugea nundubadi, rere. \v 4 \x - \xo 12:4 \xt 1 Ko 12:12\x*Tofo namonde anda tamonu nundubea gi, tamo dabako re. Tago, tamoda eini-eini oruabe re. Kotú tamoda eini-einida buro beago, unda unda iya vitie. \v 5 Namonde amó eto-bato aghago re. Namonde amó enembo oruabe re-tago, Keriso de dano takembea tamo dabako ea vitere. Tamo dabako ea vitere-tago, namonde anda buro unda unda re. \v 6 \x - \xo 12:6 \xt 1 Ko 12:4-11\x*Kotú, God na namonde andava vesade anode airo-airo ututurieta, anami buro urota irita rosore. Indava ferovetada buro arida ano utadua mo, gaabee ea irirota, umó gaga donu rata, itatama adora-nu isaghava rege, niningigore! \v 7 Indava enembo sonembuturota, tavo ea goghó arida ano utadua, imó aghagonu aita roravore. O indava God da Gaganu enembodava nghaĩ itari-du ano utadua mo, imó aghago aita roravore. \v 8 Kotú indava enemboda neno evurota, ano barida ano utadua mo, imó aghagonu ea goghó aita roravore. O inda eini-einimi enembo sonembari-du ano utadua mo, sonembea goghó egegota, inonova bubugoe! O beforo righarida nundubari taubana indava utadua mo, imó ano dano burodava itia buro aita roravore. Kotú makasi enembodu neno mema urota, kauta kavevera ari-du ano utadua mo, neno gangorogha sonembe! \p \v 9 Mania neno ungagha egegata! Neno dabako urota, nímanda kokomana neno bubugadi rere! Ari akokogode gaga akokogode injigha urota, ari taubanade gaga taubanadenu bua righia goghó ea iririge! \v 10 Nímane Keriso da natofo ea, eto-bato uro dabakova sirorarigo egegutaravoreta, inda kokomana neno rururota, iririge! Inda kokomana mino-mino verua egeguturota, durumugea iririge! \v 11 Ininigha God da ambo-ambo egeguturota iririgadi rere. Buro ea goghó egege! Neno roo dano undava utua, Jojabeeda unonu urota, iririge! \v 12 Nímane ambova God da durogha bubugaita rosora-du, gangorogha kaifa gigita urota iririgadi rere! Mema bouvu itatama urota, durumugea rifo inono benunu egeguturota iririge! \v 13 God da natofo eini makasi iradua mo, nímanda eini-einimi sonembea, vesa ege, bubugoe! Kotú, esega enembo fufugadua mo, ghaito teno fugea, “Oro Kaiva” rea bua nímanda kambova iti, vitoe! \p \v 14 \x - \xo 12:14 \xt Mat 5:44; Luk 6:28\x*Enembo dumeni God injigha egeguturota, nímandava mema utuaveta, itatama egegeta rosoravore. Tago, God númane daiyagha simboro asua-nu mania nundubata! Unona númane ea simbugari-du benunu egege! \v 15 Enembo avona gangoro egeguturota iradua-de gangoro urota iririge! O enembo avona dari sorara egeguturadua, númanda mema nimonde vesa ea bubuge! \v 16 \x - \xo 12:16 \xt Prov 3:7\x*Neno dabako ea iririge! Mania nendufako raga rirota, gogore egegata! Ikoko mendi, ariri gharovu sabua* ea vitia-nu neno bua goghó urota iririge! Mania “Amó beforo garide embó eini re.” rirota, gogore egegata! \p \v 17 Enembo avona nímandu ari akuago egegadua, mania mino egegata! Ea gia, enemboda dibeva kotofuda irari aghagonu egege! \v 18 Nímanda kokomana daiyagha egegadua-nu mania nundubata! Nímane ea gia, siririda emborova iririge! \v 19 \x - \xo 12:19 \xt Deut 32:35\x*Amó rekago rere: enembo nímandu ari akuago adua, mania mino egegata! Do-gea, God na aita rouvieta. God da Gagava anadu eghá reirie, “Jojabee reirie, ‘Dara da mino anona aita rore. Aná buro anda tofo re.’” \v 20 \x - \xo 12:20 \xt Prov 25:21-22\x*Kotú God da gaga einiva eghá reirie. \q1 “Inda gitofo baimana itatama uradua mo, undari utu-gea, undoe! \q2 Kotú ukó mosisi kaĩ adua, uvu utu-gea, undoe! \q1 Aghá adora, inda gitofo inda ari taubana uradora-nu gia, undufa meka gae! \q2 Anada bee mo, umó indava dinunu urie-tago, umonu ea simbuguturota viteravore.” \m \v 21 Mania doata, Ari Akuagomi furá imó kuvirauvota! Ari taubana egegutu-gea, ari akokogo ya sidara ae! \c 13 \s1 13:1-7 Namonde Gavanada Gaga Niningigasira-Da Bee Mo, Evere. \p \v 1 Nímane dano gavanada gaga niningigadi rere! Anada bee mo, gavana nanjogo vitia-da ruru mo, God re. God na ririeta, gavana nanjogo jiria vitie. \v 2 Aghá-gea, nímane enembo eini avona, oreki vitera-mi gavanada gaga ningari injigha egegadora, nimane aghá urota, God du ambo fotaita rosoravore. Anada bee mo, God na ririeta, gavana siroruturie. Amindu, gavanada gaga ningari injigha rouvia enembonu, God na ambova iruraita rouvie. \v 3 Aghá-gea, enembo avona ari akokogo egegeta rousua, númane gavanada anodu oru egegeta rousue. Nímane gavanadu oru ari injigha rora? Avore, enembo avona ari taubana egeguturota iririgadua, númane jo gavanadu oru ambi irirota, gavana númandu raga raita rouvie. Amindu ari taubana egeguturota iririgadi rere! \v 4 Nímane reisi-geroravore, gavana nímane sonembota taubana iririgari-du rea, God na ririeta jiriturie. Nímane avona dinunu egeguturota vitera-mi, gavanadu oru egegasiravore. Anada bee mo, gavanada ano vitie. Umó aná God da buro ari kato re. Amindu avona dinunu egegadua-dava, God da ragarova gavanami aná enembodu númanda ari akokoda mino ututa rouvie. \v 5 Amindu gavanada gaga niningigadi rere. Amó oreki retore, gavanami inda dinunudu mema utaita rouvie. Anada kasava, namonde anda neno roomi God da uno neno roomi itatama urota, gavanada gaga niningigasire. \p \v 6 \x - \xo 13:6 \xt Mat 22:21; Mak 12:17; Luk 20:25\x*Avore, gavana númanda mino bua, buro urota vitia feferava, númane God da buro kakato aghago ea, númanda buro eta rousua-du namonde anda \tl takesi\tl* da guri ututugasire. \v 7 Gavana donu radua, aghago egege! \tl Takesi\tl* niananu utari-du radua mo, ututuge! Guri kotú eini-eini dumeni donu ututugari-du radua beago, ututuge! Gavana kakara egeguturota, unda gaga ningia unda sabua* egege! \s1 13:8-14 Namonde Amó Mino-Mino Neno Bubugore! \p \v 8 Mania inda komanadava eini-eini benunu ea bua mino utambi doata, fefera yafabe irauveta! Tutomi utu-gea, inda bouvu fẽ ae! Bouvu dabako tafita yaita rora mo, fefera inono inda kokomana neno rururota iri! Rifo inono mino-mino neno rururota iririge! Avona unda komana neno rururota iradua-mi, Agho Darida mendó dano kaifa aita rouvie. \v 9 \x - \xo 13:9 \xt Ex 20:14; Deut 5:18; \xt Ex 20:13; Deut 5:17; \xt Ex 20:15; Deut 5:19; \xt Ex 20:17; Deut 5:21; \xt Lev 19:18\x*Nímane reisi-geroravore, Agho Dariva eghá reirie, “Mania komana einida evetu o embógha viro kombo kasava egegata, Mania enembo eini data amburauveta! Mania bagia ata! Mania muu undata!” aghá reirie. Kotú, Agho Dariva gaga nanjogo mo, neno barimi rei-gajitue. Amindu Agho Darimi eghá reirie, “Imó indufa neno rei-rurora aghagonu, inda komana beago neno bu!” \v 10 Avona unda komana neno rururota mo, undava dinunu jo ambi aita rouvie. Amindu komana neno buta rora-mi, Agho Dari inonova kaifa aita roravore. \p \v 11 Anda retora aghagonu egege! Anada bee mo, God da namonde amó sonembaita rouvia-da fefera oreki reta etia utuvako etue. Amindu dibe fafangegadi rere! Jebuga tumanadu irari barida fefera jo furá bubambi irieta, namonde amó gaabee egeguturere. Oreki etia utuvako etue. \v 12 Tumba sidara ueta, rifo ataita itoko rouvie. Amindu namonde bingoida irari injigha ea dotuturota, unanada gii bere sirada aghagonu bua righia jijiregore! \v 13 Onembode deĩ eta rousua enembo jo boro-banau rova uvu fakara dirota, ari-bari akokogo egegambi eta rousue. Jo kombo yagerade dita faimade egegambi irirota, komanada eini-einidu muu dirota tataya ambi egegeta rousue. Amindu unanava deĩ urota, namonde jo aghá egegambi aita rosore. \v 14 Amindu tamoda uno dodogea, Jojabee Iesu Keriso nu eto-bato nímanda gii bere aghagonu righia jijirege! \c 14 \s1 14:1-12 Komanada Irarinu Mania Irurata! \p \v 1 \x - \xo 14:1 \xt Kol 2:16\x*Nímanda kokomanada gaabee ari jabura uradua, mania injigha egegata! Gangorogha ghaito teno fugea, “Oro kaiva” raita rosoravore! Tago, unda gaabee ari niavo rei-difia-du mania besiga egegata! \v 2 Gaga rera-da bee aná evere, enembo dumenida nundubariva eini-eini nanjogoda barirari aná God re. Amindu, eini-eini dano undidigeta rousue. O enembo dumenida gaabee ari jabura ea iradua, númane oka mane tama egegeta rousue. \v 3 Rourogo, enembo avona eini-eini dano undita rousua-mi erea, númanda kokomana oka mane tama eta rousua-du injigha ara-degea rere. Gari dabako aghagonu, rourogo oka mane tama eta rousua enembo-mi erea, oka mane tama ambi eta rousua enembo irurara-degea rere. Anada bee mo, God na ririeta, nímane dano unda natofo ea viteravore. \v 4 Aghá-gea, rourogo nímanena embó einida buro kato irurara-degea rere. Buro kato buro sembago rouvia, o taubana rouvia-nu gia, buro kato unda barirarimi iruraita rouvie. Nímanda kokomanada barirari Keriso re. Aghá-gea, nímanda kokomana oka undidiguturota, taubana eta rouvia, o undambi urota taubana eta rouvia mo, Keriso undufa raita rouvie. Iesu umó sonembari inono bee re. Unona sonembuturota, nímanda kokomana jiria goghó egegaita rousue. \p \v 5 Gari dabako aghagonu, enembo dumeni fefera einiva God du raga rirota kakara eta rousue. O enembo dumenimi reta rousue, “Fefera inono God du raga rari, aná inono re.” Fefera dano God na ririeta siroruturie. Aghá-gea, nímane donu nundubadora, aghagonu egegaita rosoravore. \v 6 Nu reisi-geroravore, avona fefera dabako kakara eta rousua, númane Jojabeenu kakara urota, aghá eta rousue. Kotú, avona eini-eini dano tefo-tafo undita rousua, númane beago, God gaabee urota undita rousue. Anada bee mo, God da anonu gaabee urota, númanda undari dibe eini be einidu God dava “Aiye” rea undita rousue. Eto-bato aghagonu avona God da ragarova undari dibe eini be eini tama eta rousua, númane beago, God kakara urota undú “Aiye” rea aghá eta rousue. \v 7 Aghá rera-da bee mo, imó jo inda tofo irambi re. Imó jebuga iradora, jo inda anomi irambi aita roravore. Kotú imó amburadora beago, aná jo inda rari irambi re. \v 8 Namonde amó jebuga iririgadora, namonde amó God da dibeva jijireguturota, unda uno egegaita rosore. O amburadora mo, aná avore. Unuka raita rouvie. Amindu rea, jebuga iradora, o amburadora, namonde amó Jojabeeda natofo ea iririgaita rosore. \p \v 9 Aghá rera-da bee mo, jebuga enembo kotú amburari enemboda Jojabee aita rea, Keriso ambua, kotú rekago amburarivareta jebugea erorurie. \v 10 \x - \xo 14:10 \xt 2 Ko 5:10\x*Namonde amó nanjogoda Barirari, aná God re. Amindu, mania inda komanada irari gia iruruturota, undú akuago gaa rata! Anada bee mo, ambova namonde amó nanjogo God da dibeva jijiregota, namonde anda irari unona iruraita rouvie. \v 11 \x - \xo 14:11 \xt Is 45:23\x*Amindu, God da Gagava eghá reirie, \q1 “Gaa bee re, amó Jojabee re. God jebuga vitia, aná anuka amó-gea, ená gaga rera-da bee siroraita rouvie. \q1 Ambova enembo dano anda dibeva koubomi jejengirea, andú raga regeguturota, \q2 ‘Gaa bee re. Imó inuka God re.’ regegaita rousue.” \m \v 12 Amindu, ambova namonde amó dano, God da dibeva jijiregota namonde amó iruruturota, ari akokogo ra, taubana ra donu egeguturera-da beenu karigaita rosore. \s1 14:13-23 Namonde Kokomanada Taubanadu Nundubuturota, Buro Egegasire. \p \v 13 Jojabee unona namonde amó iruraita rouvie. Amindu namonde amó mino-mino jo irurambi egegasire! Aná doa, namonde andufa eghá nundubasire. Namonde jo domi namonde anda komana kuvirasueta, jabura ea, ari akokogo ambi asue. \v 14 Jojabee Iesu gha takembea irirota, gaga eini neno rova itatama urera, aná evere. Undari einimi jo undufa namonde amó ata, namonde asisi bebeta ambi aita rosore. Tago, enembo avoda nundubariva undari eininu undota, bebeta ari gaa radua mo, aná eini-eini tama asue. \v 15 O, inda komanada tama eta rouvia eini-eini inona bua, unda dibeva dirota, mema adua mo, imó undú ari akuago aita roravore. Yavi aghago mo, jo neno bari irambi re. Keriso namonde andú ambubuturia-du, mania inda donu undita rora-mi ata, inda komanada neno roo bebeta ea jebuga kasovigauveta! \v 16 Eini-eini dano undari inda nundubariva, aná taubana re. Tago, mania enembo dumenimi, aná eini-eini inda nundubariva taubana vitia-du gaa sembago rauvota! \v 17-18 Avona Keriso da ragarova unda kokomanada nundubari kakara adua mo, God beago aná enembodu gangoro urota, raga raita rouvie. Kotú, natofo jede beago númandu raga regegaita rousue. Anada bee mo, God unda kaifa\f + \fr 14:17-18 \ft Ii, \ft \+it Gaga Isuri Ari Kambesi\+it* anava, gaga dumeni gaga \+it Natofo \+it*da tuva vitia-nu irugea gia, tanana adi!\f* eta rouvia enembodava, donu undita rosora jo jojabe irambi re. Tago, Asisi Kakarada sonembami God da natofo rova aito taubana, siriri ari, kotú neno gangoro ari siroraita rouvie. \p \v 19 Amindu, siriri ari ikoko mendi, ariri gharovudava ututurota, fefera inono mino-mino sonembuturota, ano egege! \v 20 Mania undari-du nundubuturota, God da buro ata jurauvota! Namonde undari dibe eini be eini undidigadora, aná taubana re. Tago, namonde anda kokomana da dibeva dirota gia, neno erea nendufa undaita rousua-mi, númanda neno roo bebeta egegadua mo, akuago re. Amindu namonde jo aghá egegambi asire. \v 21 Amindu, namonde anda komana einimi uvu fakara, taima oka o eini-eini dumenidu neno mema ea, tama eta rouvia mo, namonde amó umó sonembea, eini-eini dabako aghagonu unda dibeva tama egegasire. \p \v 22 Avore, taubana mo, imó aná eini-einidu daiyagha nundubeta rora-nu, komana da dibeva kivu urota, imó inda nundubari God gha simbugadi rere! Imó donu eta rora-du, God da dibeva jo meka gambi, gangoro urota iradora, aná taubana re. \v 23 Tago, imó eini-eini undaita urota, neno ungagha adora mo, mania undata! Anada bee mo, imó donu tama asira-nu bua undadora, aná dara re. Undadora mo, God na anadu ari akuago gaa raita rouvie. \c 15 \s1 15:1-6 Namonde Amó God Gaabee Ea Goghó Eta Rosora Enembomi, Kokomana Sonembasire. \p \v 1 Namonde amó avoda gaabee ari, inono iradua mo, gaabee ari damé-damé ea vitia enemboda bouvunu sonembea, númanda unonu aita rosore. Jo namonde anda unonu egegambi aita rosore. \v 2 Namonde anda kokomanada gaabee ari ano ari-du rea, kotú númanda taubanadu rea, númanda unonu egeguturota, iririgore! \v 3 \x - \xo 15:3 \xt Ps 69:9\x*Keriso beago, umó jo unda unonu ambi re. Amindu, God da Gagava eghá reirie, \q1 “Ariee God, enembo imó kuvia gegha rirota, bouvu ututuria-nu, indú rea fufirere.” \m \v 4 Reisi-geroravore, God unda Gagami namonde amó nghaĩ itaita rea, ririeta gegembuguturie. Unda uno mo, namonde unda Gagava donu vitia-da anomi durumugea, tamo fẽ urota, umó donu utaita riria-nu gangorogha kaifa gigita egegasire! \v 5-6 Ano ea durumuguturota, tamo fẽ arida ruru, aná God re. Amindu God na sonembuturota, nímane neno dabako egegea, Jojabee Iesu Keriso da aito fugituria aghagonu urota, neno nundubari dabako urota, Iesu da Numamo, God du raga regegadi rere. \s1 15:7-13 Keriso, Jiusi Enemboda Gitofo Jebuga Bubugari-Du Rea, Furie. \p \v 7 Keriso na gangorogha “Oro kaiva” rea, namonde amó unda tofo rururie. Amindu God da durogha isagha ari-du rea, Keriso da uria aghagonu egeguturota, tofo-tofo gangorogha neno rururota, neno dabako egegadi rere! \v 8 Aghá egegadi rera-da bee mo, God donu reiria aná gaa beenu gia, tanana egegari-du rea, kotú umó Jiusi enemboda mambube manedava donu aita bee gajituria-nu isaghava sirorari-du rea, Keriso furia, Jiusi enemboda rorova sirorea sabua* ea vitirie. \v 9 \x - \xo 15:9 \xt 2 Sam 22:50; Ps 18:49\x*Kotú, sabua ea furia-da bee eini mo, nímane, aná námane Jiusi enemboda gitofo beago, God da kavevera gia, undú raga regegadi rea, Iesu na furia, sabua urie. God da Gagava anadu eghá reirie. \q1 “Aghá-gea, amó inda natofoda gitofoda rova indú raga raitare. \q2 Anona daa didivurota, inda ragaro righota eraita rouvie,” \m reirie. \v 10 \x - \xo 15:10 \xt Deut 32:43\x*Kotú kambesi einiva eghá reirie, \q1 “Nímane God da natofoda gitofo re. Tago, fu, unda natofode dano gangoro egegadi!” \m \v 11 \x - \xo 15:11 \xt Ps 117:1\x*Gari dabako aghagonu, kambesi einiva eghá reirie, \q1 “God da natofoda gitofodu rere. Jojabeedu raga regege! \q2 Enembo dano undú raga regegadi!” \m \v 12 \x - \xo 15:12 \xt Is 11:10\x*Kotú kambesi einiva God na ririeta, feroveta Aisaia na eghá gefirie. \q1 “Jesi da mendi Devit da mambube maneda rova mendi eini sirorea, \q2 God da natofoda gitofonu unona barirari urota, \q2 númane dano umonu gaabee ea, unda sonemba kaifa gigita egegaita rousue.” \m God da Gaga aghá reirie. \p \v 13 Nímane ambova donu baita kaifa gigita urota vitera-da ruru, aná God umó re. Amindu, gaabee egegutu-gea, God na, nímandu gangoro jojabe aride kotú siriri aride utota bubugaita rosoravore! Kotú amó uno rore, Asisi Kakarami sonembuturota, nímane God donu utaita riria-nu gangorogha kaifa gigita egegadi rere. \s1 15:14-21 Pol Dodu Rom Enembodava Ingiso Gefiria-Da Bee Evere. \p \v 14 Anda ikoko mendi, ariri gharovu, amó tanana rore, nímanda neno roo ari taubanami beda ea vitie, kotú, nímane beforo munjude viteravore. Aghá-gea, mino-mino nghaĩ itariva inono bee ueta gia, gangoro rore. \v 15-16 Tago, amó tutunova ano ea, gaga fakarago dumeni gefivutara-nu, rekago nundubadi rere. Aghá retora-da bee evere: God na, amó Iesu Keriso da aghi kato ea, Jiusi enemboda gitofoda rova ya, buro ari-du ririe. Amó unda fristi* aghago ea, Gaga Taubananu minono rirota, námane Jiusi enemboda gitofo gaabee egeguturia-nu, Asisi Kakarami ata, kakara egeguturota, anona númane eto-bato vesa aghagonu bua, God dava utota, gangoro aita rouvie. \p \v 17 Avore, amó Iesu Keriso gha takembuturota, unda anomi God da buro taubana eta rora-du gangoro rore. \v 18-19 Amó buro donu urera, jo anda anomi ambi re-tago, Iesu da anomi urera-nu raitare. Amó Jerusalem bogu naava reta arera, biruru ea, Ilirikum Frovensi anava Keriso da Gaga Taubananu naa nanjogova minono reta urere. Amó gaga reaveta, Asisi Kakara ano andava utuaveta, amó ari ivata anogha dumeni eaveta, námane Jiusi enemboda gitofo gerurota, neno kaverea, God da Gaga ambo-ambo egeguturota vitie. \v 20 Amó daiyagha ya, Keriso da Gaga Taubana jo ningambi vitia enembodava minono rasira-nu, uno eta rore. O enembo dumenimi sei aria, Keriso da Gaga taubana minono ririeta ningia, gaabee urota vitia-dava yari, amó uno ambi eta rore. Amó númandava yari inono re-tago, enembo dumeni kambo tutumbu sei rerota, anada etova anona kambo ari aghago, amó jo uno ambi re. \v 21 \x - \xo 15:21 \xt Is 52:15\x*Anda donu utara aghagonu, Aisaia na eghá gefirie, \q1 “Enembo avodava, unda Gaga Taubana jo ya rambi vitia-dava, gaga rata gia, dibe ifegaita rouvie. \q1 Kotú, enembo avona jo ningambi vitia, númane ningia tanana egegaita rousue.” \s1 15:22-33 Pol, Rom Enembodava Yaita Uno Uria Re. \p \v 22 \x - \xo 15:22 \xt Rom 1:13\x*Amó fefera oruabe nímandava yaita nundubeta urere-tago, kambesi dumeniva minono rita deĩ urota, amó jo ya nímandava bubambi re. \p \v 23 Tago, oreki mo, anda buro enava sidara etua-du, amó ya nímane gaita rei-nundubutore. Ghaeko inono amó nímane gaita ininigha nundubeta urere. \v 24 Amindu, amó ea gaita rore, amó Spen Frovensiva irurota, Rom terua nímane gia, namonde fefera tufoko uumo egeguturota, nímane amó sonembasueta, Spen yasira rei-nundubutore. \v 25 \x - \xo 15:25 \xt 1 Ko 16:1-4\x*Tago, amó oreki Jerusalem bogu naava yavá, God gaabee egeguturota vitia enembonu, sonembaita rore. \v 26 Anava yaita rora-da bee mo, Masedonia Frovensi, kotú Akeia Frovensi anava, God gaabee egegeta rousua enembomi danode ea, makasi enembo Jerusalem irirota, God gaabee egegeta rousua-nu, sonembaita vesa ututugetua-da gurinu bua yaita rore. \v 27 \x - \xo 15:27 \xt 1 Ko 9:11\x*Aná mo, númane nendufako sonembaita nundubuturie. Aná taubana re, númane aghá egegasue. Anada bee mo, Jiusi enembo Iesu da natofo ea vitiria-mi, númanda asisida ea simbugari gitofodava vesa urieta bubuguturie. Amindu, gitofomi oreki erea, númanda gugua-ghayafami Jiusi enembo sonembaita rousua mo, taubana re. \v 28 Avore, guri danode ititiguta-nu bua ya utota bubugadua mo, amó kaverea, Spen Frovensi anava irurota terua, nímane gaita rore. \v 29 Kotú amó tanana rore. Amó ya, nímandava bubadora mo, Keriso da ea simbugari jojabenu nímandu vesa ata bubugaita rosoravore. \p \v 30 Avore, anda ikoko mendi, ariri gharovu, Jojabee Iesu Keriso da ragarova benunu rore. Kotú, Asisi Kakarada neno bari rei-ututua-du, benunu rore, ano ea, ininigha andú benunu egegadi! \v 31 Rourogo, God jo gaabee egegambi eta rousua enembo Judia Frovensi anava vitia-mi furá, amó dedegauveta, andú benunu egege! Kotú, God da enembo Jerusalem vitia-mi, anda bua yaita rora guri neno gangorogha bubugari-du benunu egege! \v 32 Aghá egegasira-da bee mo, God “Avore” radua mo, ená anda rera buro ata, sidara adua, amó gangorogha nímandava ya bubua, namonde uumo taubana egeguturota, neno asegaitare! \v 33 Avore, Namonde anda God siriri utari kato nímandava iroe! Aĩ gaa bee re! \c 16 \s1 16:1-16 Pol Unda Gaga Rea Sidara Urota, Enembo Dumeni Ghanena Uria Re. \p \v 1 Namonde anda gharovu Fibi, oreki nímandava yaita rouvie. Fibi Senkria naava irirota, ekaresia* sonembeta rouvie. \v 2 Amindu, nímandava ya bubadua, Jojabeeda ragarova undú ghaito teno fugea, “Oro kaiva” rea bua, kaifa egeguturota, donu uno uradua, utadi rere. Anada bee mo, umó enembo oruabe sonembeta rouvie. Amó beago unona sonembuturie. \p \v 3 \x - \xo 16:3 \xt Eka 18:2\x*Amó Prisila unda embó Akwila gha ghanena rore. Númane namonde dano Iesu Keriso da buro egegeta urere. \v 4 Fefera eini númane amburaridu jo oru ambi irirota, amó sonembaita rea, anda kasava jijireguturie. Amó kotú Jiusi enemboda gitofoda ekaresia dano númandu “aiye” rirota vitere. \v 5 Kotú God gaabee ari kakato Prisila ungá Akwila ghada kambova deseta rousua enembo beago, ghanena roreta, rege, niningigoe! \p Anda komana taubana, Epainetus ghanena rore. Esia Frovensida rova enembo eini neno kaverambi-da dibeva Epainetus na neno kaverea, Iesu gaabee urie. \p \v 6 Nímanda rorova buro fakarago eta rouvia evetu, ragaro Meri beago, ghanena roreta, rege, ningoe! \v 7 Anda natofo Jiusi enemboda dumeni Andronikus ungá Junia gha ghanena rore! Sei númanena Iesu gaabee egegutueta, amó númanda ambova Iesu gaabee urere. Ungá umó, namonde danode diburava vitirere. Iesu da ambo nimbida\f + \fr 16:7 \ft Namonde anda nundubariva Pol enava “ambo nimbi” gefiria mo, umó Iesu gaabee ari enembo dano nundubuturota gefirie, jo Iesu de deĩ eta uria noni ijoko Pita, Jems mane nundubambi re.\f* rova ungá umó bingáde eini re. \p \v 8 Anda Barirarida ragarova neno buta rora komana Ampliatus beago ghanena rore! \v 9 Angá dano Keriso da buro eta urera embó, Urbanus, beago ghanena rore. Kotú anda komana Stakis beago, ghanena roreta, regege, ningoe! \v 10 Kuvia garida rorova Kerisoda ragarova ano ea jirituria embó, ragaro Apeles, beago ghanena rore! Kotú Aristobulus unda kambo enembode dano ghanena roreta, regege, niningigoe! \v 11 Anda tatangu Jiusi enemboda eini, Herodion ghanena rore. Kotú Narsisus, unda Jojabee gaabee egegeta rousua kambo enembo beago, ghanena roreta, regege niningigoe! \p \v 12 Jojabeeda buro egegeta rousua evevetu, Trifina ungá Trifosa gha beago, ghanena roreta, regege, niningigoe! Anda komana Persis, Jojabeeda buro ea goghó uria beago, ghanena rore. \v 13 \x - \xo 16:13 \xt Mak 15:21\x*Jojabeeda enemboda beforo righari eini Rufus ghanena rore, kotú unda ayami amó unda mendi kaifa arigo eta uria beago, ghanena roreta, regege, ninigigoe! \p \v 14 Asinkritus, Flegon, Hermes, Patrobus, Hermas númanda ikoko mendi vitia-de dano, ghanena roreta, regege, niningigoe! \v 15 Filologus, Julia, Nereus unda gharovugha, Olimpas, kotú God da natofo dumeni númandava deseta rousua-de dano ghanena roreta, regege, niningigoe! \p \v 16 Nímane ghanena urota mo, gangorogha “Oro kaiva” regeguturota, neno bua goghó egege!\f + \fr 16:16 \ft Pol, númane mino-mino ghanena egegari-du riria mo, muno kakara urota, ghanena egegari-du ririe. Fefera anava númanda egeguturia-da kiki mo, komana ghanena urota, nandia muno egegeta urie.\f* Keriso gaabee eta rousua enembo,\f + \fr 16:16 \ft Ii, \ft \+it Gaga Isuri Ari Kambesi\+it* anava, gaga dumeni gaga \+it ekaresia\+it*da tuva vitia-nu irugea gia, tanana adi!\f* kambesi dumeniva mane, enava vitia-mi, nímane ghanena rousueta, yata bua gigige! \s1 16:17-27 Pol Na Nghaĩ Ititurota, Unda Kokomana Ghanena Ea, Tano Uria Re. \p \v 17 Anda ikoko mendi, ariri gharovu, enembo avona noni airo-airo sarigea besiga eta rousua-nu, doa seserige! Kotú enembo dabako anami, nímane irugari taubana bubugutara-nu, buregeta rousua-du rekago rere, númane doa seserige! \v 18 Anada bee mo, enembo aghago mane jo Jojabee Keriso da buronu ambi egegeta rousue. Númane tofo númanda tamoda unonu egeguturota, númanda be vivimi enembo nundubari tefo dumeni kuvia gigigeta rousue. \v 19 Gaabee ari enembo kambesi dumeniva nímane God da Gaga Taubana bua righia goghó eta rosora-du, raga reaveta ningia, amó gangoro eta rore. Kotú, anda uno mo, nímane ari taubanada emboro gia tanana ea goghó urota, ari sembago arida emboro itoko jo gia, tanana ambi egegasiravore! \v 20 Aghá egegutu-gea, God siriri utari katona Satan da ano dea fugota, nímanda ekami fatia jiraita rosoravore. Jojabeeda sonemba nímandava iroe! \p \v 21 \x - \xo 16:21 \xt Eka 16:1\x*Timoti angá buro eta rora-mi, nímane ghanena rouvieta, yata bua gigige! Kotú anda natofo Jiusi enembo namonde vitere, Lusius, Jeson kotú Sosopater na nímane dano ghanena rousue. \p \v 22 Amó Tertius re. Pol na ená gaga rieta anona rei-gefere. Amó beago nímane ghanena roreta, yata bua gigige! \fig |src="90 Paul&Scribe_C103gr.tif" size="col" loc="16:22" ref="Rom Enembodu 16:22" \fig* \p \v 23-24 \x - \xo 16:23-24 \xt Eka 19:29; 1 Ko 1:14; \xt 2 Ti 4:20\x*Gaius, námane sonembutuaveta, amó unda kambova evita rore, kotú ekaresia* undava deseta rousue. Umó beago nímane ghanena rouvieta, yata bua gigige! Erastus, ená naada gavanada guri kaifa ari embó, namonde anda komana Kwartus gha nímane ghanena rousueta, yata bua gigige!\f + \fr 16:23-24 \ft Itiva tutuno \xt 16:23-24 \ft da rova tutuno 24 da gaga tefo re. Anada bee mo, Ekaresiada* beforo ririkigari oruabeda nundubariva, tutuno 24 da gaga Pol na gefiria, aĩ enembo eini mi gefiria, aná jo tanana ambi re. Amindu aná gaga jo itiva itambi re. Eve tuva rei-gefera, aná evere: \fq Namonde anda Jojabee Iesu Keriso da sonemba nímandava iroe! Yata bua gigige! \f* \p \v 25 Namonde amó tumanadu God du raga rirota, iririgore! Umó eini-eini dano ari inono re. Aghá-gea, amó Iesu Keriso daiyagha uria-da Gaga Taubana minono reta rora-mi unona reaveta, nímane ano ea jiria, gaabee ea goghó egegeta rosoravore. Avore, aná Gaga Taubana rera, ghaeko yafabe nungia vitirie. \v 26 Tago, furia, oreki isagha etueta, namonde gerurota reisi-niningore. Umonu gaabee egegari-du rea, endava abua-abua dano gigigari-du, kotú niningigari-du rea, God tumanadu vitia-mi ririeta, feroveta mane aná Gaga isuri urota gegembuguturieta, oreki reta etia, isagha ea vitie. \v 27 God umó unuka beforo garida ruru re. Eini umongo tefo re. Iesu Keriso da namonde andú donu uria-du, God du raga rirota iririgore! Do-gea, aghá siroroe! Aĩ gaa bee re! \p Avore, anda gaga etia eve tano etue. \pmc Amó Pol re.