\id HEB \h Hibru Enembodu \toc3 Hib \toc1 Hibru Enembodu Hibru Enembo (Kotú Israel Enembo Reta Rosore) Númandava Ingiso Gefiria, Aná Evere. \toc2 Hibru Enembodu \mt1 Hibru Enembodu \mt2 Hibru Enembo (Kotú Israel Enembo Reta Rosore) Númandava Ingiso Gefiria, Aná Evere. \ip Hibru Enembodu buka gefiria embó mo, jo undufako isuri ambi re. Aghajora jo Pol irambi re. Tago, ekaresia* seida beforo righari o beforo gari embó einimi gefirie. \ip God Du Tafaroro Ari Kambo anava tafaroro egegutueta, aná embómi ená ingiso gefirie. Aghá-gea, namonde amó tanana rosore: umó Rom enembomi ghaeko* 70 Iesu siroruturia-da ambova aria, bogu naa Jerusalem anava God du Tafaroro Ari Kambo susughi ea dea, bununu urieta vovoruria-da dibe kenava gefirie. \ip Namonde amó gogorego Abraham da mambube mane nundubuturota, \it Jiusi enembo\it* o \it Israel enembo\it* regegeta rosore. Tago, ená gefiria embómi Isip enemboda gaga sei jijimu urota, unda enembo totofo Jiusi enembodu gefirota, \it Hibru enembodu\it* gefirie. \ip Unda enembo totofo Jiusi enembo dumeni neno kaverea, Iesu gaabee egeguturia-mi, rourogo kaverea rekago Jiusi enemboda evovo kiki gaabee urota, Iesu du goitu fotauve-degea rirota, ená buka gefirie. \ip Aghá urota, unda isuri uria-va, Iesu aná iti bee itiva re, Moses jo Iesu aghago irambi re. Anera mane beago, jo Iesu aghago irambi re. Kotú emboro God dava Agho Darimi ifeguturia, jo God dava yari emboro Iesu da tatangumi ifeguturia aghago irambi re. Iesu aná eini-eini nanjogoda iti bee itiva re. \is1 Hibru Enembodu Ingiso Gefiria Gagada Mendó Mane, Aná Evere. \io1 1:1-3 Ená ingiso gefiria embómi, unda ikoko mendi, ariri gharovu Israel enembo ghanena uria re. \io1 1:4-2:18 Keriso, umó jojabe, anera maneda iti bee itiva re. \io1 3:1-4:13 Keriso umó jojabe, Moses ungá Josua ghada itiva re. \io1 4:14-7:28 Keriso umó namonde anda fristi* iti beeva re. Fristi eini jo umongo irambi re. \io1 8:1-9:28 God dava ya bubarida emboro, Iesu na ifeguturia, aná taubana bee re. Emboro sei jo aghago irambi re. \io1 10:1-39 God du vesa dumeni ututa egeguturia, jo anogha irambi re. Tago, Keriso unda tatangu ututuria mo, unda anogha re. \io1 11:1-12:29 God da enembo seibe umonu daiyagha gaabee egegeta uria aghago, namonde amó beago egegasire! \io1 13:1-25 Ingiso gefiria embómi, gaga dumeni-dumeni rirota, ari-bari taubana egegari-du rea, gaga tano uria re. \c 1 \s1 1:1-14 God Da Mendi Anera Maneda Iti Bee Itiva Re. \p \v 1 Seibe sei, God na fefera oruabe kotú emboro dumeni-dumeniva reaveta ningia, unda feroveta mane erea, gaga rirota, ari dumeni-dumeni egegeta uria-mi irugutuaveta, namonde anda mambube mane niningigeta urie. \v 2 Tago oreki mo, undufa unda mendi ninenguturieta furia-mi, Afada gaga namonde andava rieta reisi-niningore. Unda mendi rera-da anomi God ririeta, uutu endagha siroruturie. Kotú, fefera ambova eini-eini dano unda mendida tofo ari-du rea, umonu gateguturie. \v 3 God da durogha unanagha unda mendidavareta janimbeaveta gita rosore. Kotú, gari unda mendidava vitia beago, jo eini irambi re. Eto-bato God dava vitia dabako aghago re. Unda mendida gaga aná anogha re. Iesu aná anomi uutu endagha ririkurota vitie. Unona enemboda ari-bari akokogo seghea fugea, uutuva vitaria, God duroghadeda ingo bee kena asumbuturie. \p \v 4 Aghá urota, umó aná anera mane serigea, iti bee itiva viviturie. Aghade, God unda mendidu bingá ututurieta isagha urie. Anera maneda bingá jo Mendida bingá vitia aghago, irambi re. \v 5 \x - \xo 1:5 \xt Ps 2:7; \xt 2 Sam 7:14; 1 Chr 17:13\x*God na, Iesu du eghá ririe, \q1 “Imó oreki anda mendi etoravore. Imó anda mendi reta isagha rore.” \q1 o gaga eini mo \q2 “Amó nimamo re, imó anda mendi re.” \m God na gaga aghagonu jo anera einidu rambi re. \v 6 \x - \xo 1:6 \xt Deut 32:43\x*Kotú, God unona unda mendi begonu endava sirorari-du ninenguturota, anera mane umonu tumogha baĩ egegari-du ririe. \v 7 \x - \xo 1:7 \xt Ps 104:4\x*Tago, anera manedu rirota, eghá ririe, \q1 “Anda anera mane simbuguturieta, yaura anogha aghago vitie. \q1 Númane anda buro kakato ari-du simbuguturieta, ivarida bubura aghago urota vitie.” \m \v 8 \x - \xo 1:8 \xt Ps 45:6-7\x*Avotago, Afa God na unda Mendidu eghá ririe, \q1 “Ariee God, imó kini ea, eini-eini dano kotú enembo dano inona tumanadu kaifa aita roravore. \q1 Kotú, imó gaa bee nuenembo rirota, ari-bari bee nuenembo urota, \q2 inda natofo* kaifa urota iraita roravore. \q1 \v 9 Imó gaga sembago kotú ari-bari akokogo injigha urota, gaga taubana, kotú ari taubana nuenembo uno eta rora-du, \q2 God, inda God imó gangoro ari-du rea, imó ea simbugea goghó urie. \q2 Inda kokomanadava jo aghá ambi re.” \m \v 10 \x - \xo 1:10 \xt Ps 102:25-27\x*Kotú unda mendida gaga kambesi einiva eghá ririe, \q1 “Jojabee, tutuno bee tutunova inona enda uubu urieta siroruturie. \q1 Kotú, indufa inda ingomi, uutu uubu urieta siroruturie. \q1 \v 11 Uutu endagha manjaita rouvie-tago, imó tumanadu iraita roravore. \q1 Eto-bato bo-eembo sari ea, boma eaveta, reka buta rosora aghagonu, \q2 \v 12 uutu endagha sari ea boma ata, gajea airo itia, uutu endagha reka ata siroraita rouvie. \q1 Atá imó jo dibe eini ambi, tumanadu aghá iraita roravore.” \q1 \v 13 \x - \xo 1:13 \xt Ps 110:1\x*Kotú, unda anera einidava jo eghá rambi re. “Fu, anda ingo bee kena asumbadi-gea, \q2 anona inda gitofo dea bundia bua furá, inda eka tuva ghandada gharari-du itota vasioe!” \p \v 14 Amindu rea, anera maneda buro doro? Númane aná asisi dibe eini re. Númane God na ninengeaveta fuava, jebuga tumanadu irari baita rousua enembonu sonembeta rousue. Númanda buro aghá re. \c 2 \s1 2:1-4 God da Sonemba Enembodu Simbugea Ututuria, Aná Eto-bato Eghá Re. \p \v 1-2 God na unda gaga beenu aneradava ututurieta bua, namonde anda mambube manedava isaghava regeguturie. Aná gaga niningigea, jo ambo-ambo ambi egeguturia enembodava, God na mema bouvude ututurieta itatama egeguturie. Tago, anerada gaga, aná ijoko re, o oreki siroruta gaga, aná jojabe re. Anada bee mo, God da mendi anera maneda itiva re. Amindu rea, namonde rourogo gaga gaveranu niningigea, ananu ambo-ambo ara-degea rirota, ená gaga oreki enembo sirorutata reisi-niningora ananu kaifa ea goghó egegore! \v 3 Ená gagami jebugada emboro irugeta rouvia, aná sonemba jojabe re. Amindu rea, namonde amó ená gaga jo nundubea, gaabee ambi egegadora mo, jebuga kasovigea sirivu aita rosore. Namonde amó daiyagha umó gaabee egeguturota, jebugasira-da emboro namonde anda Jojabee furia, undufa iruguturie. Anada ambova, enembo dumeni aná gaga Jojabeedava niningigea furia, namonde andava ririeta ningia, tanana egeguturere. \v 4 Númane aghá iruguturia aghade, God na aná gagada beenu tanana ea, gaabee egegari-du rea, ari dumeni, kotú ivata dibe eini be eini urota ririeta, Asisi Kakara daiyagha uno uria-nu urota, buro arida ano dibe eini be eini namonde andava vesa urie. \s1 2:5-18 Jebuga Tumanadu Tambarida Emboro, Aná Iesu Umó Re. \p \v 5 Reisi-gerora, namonde amó fefera reka ambova reifia, kotú enda reka ambova siroraita rouvia-du reisi-rere. Tago, God jo ená fefera reka kotú enda reka rera-nu anerami kaifa ari-du rambi re. \v 6 \x - \xo 2:6 \xt Ps 8:4-6\x*God da Gaga gefirieta vitia-va, embó eini God du eghá ririe: \q1 “God, imó jojabe re. Amindu imó námane enembo dodu rei-nundubuto? Kotú dodu kaifa eta ro? \q1 \v 7-8 Fefera tufoko, námane anera maneda tuva irari-du rireravore. \q1 Inona unanade kotú bingáde námandu ututurieta bua, námane eini-eini nanjogoda barirari ea vitere.” \m Avore, God eini-eini nanjogo namonde anda tuva irari-du ririe-tago, jo aghá sirorota gigigambi vitere. \v 9 Avotago, Iesu dava aghá siroruturieta, reisi-gerore. Fefera tufoko umó anera maneda tuva irari-du rea, God na ririeta, umó ená endava siroruturie. \p Aghá urieta, God na namonde amó enembo nanjogo dano sonembari-du ririeta, Iesu namonde anda ari-bari akokogodu ambubuturie. Tago oreki, umó durogha bingáde bua righia irieta reisi-gerore. Durogha bingáde righia vitia-da bee mo, umó namonde andú rea, mema akuago beenu itatama urota ambubuturia-du, God na undava durogha bingáde ututurieta bua vitie. \v 10 God eini-eini nanjogo dano uubu urieta siroruturia, kotú unda anomi eini-eini dano bua righia vitia-mi ririeta, Iesu mema itatama urota, kofiri ea jebugada emboro irugari inono uria-du rera, aná taubana re. Anada bee mo, namonde anda jebuga utari kato, Iesu, umó aná mema itatama uria-mi, Afada uno urota, enembo oruabe God da sasingu ea, unda duroghava teterugari-du rea, emboro ifeguturie. \p \v 11 Aghá ea, Iesu na gaabee ari enemboda ari-bari akokogo seghea fugiturieta, númane God da dibeva kakara bee ea vitie. Aghá uria-du, aná enembo Iesu de dano, God da sasingu ea vitie. Iesu amindu, númandu ikoko mendi, ariri gharovu gaa rirota, jo meka gambi eta rouvie. \v 12 \x - \xo 2:12 \xt Ps 22:22\x*Aghadu Iesu gaga eini God du eghá ririe, \q1 “Tafaroro feferava, anda ikoko mendi, ariri gharovu danode desadua-da dibeva, \q2 inda ragaro righota ererurota, daami indú raga raitare.” \m \v 13 \x - \xo 2:13 \xt Is 8:17; \xt Is 8:18\x*Kotú rekago eghá ririe, \q2 “Anda gaabee ari indava re.” \m Kotú, rekago eghá ririe, \q2 “God da andú ututuria sasingu, namonde danode eve vitere.” \p \v 14 Namonde amó, God da sasingu dano enembo bee re. Amindu, Iesu furia, enembo beeda tamonu bua asuguturie. Umó aghá uria-da bee mo, Amburarida ano bua righia vitiria taimu Satan nu, data amburari-du rea, Iesu umó furia ambua, amburarivareta jebugea erorurie. \v 15 Enembo nanjogo amburarida anomi bunditurieta iririguturota, amburaridu oru egegutua-nu, vuregota jejebugari-du rea, Iesu aghá urie. \v 16 \x - \xo 2:16 \xt Is 41:8-9\x*Aghá uria-da bee mo, Iesu jo anera mane sonembaita rea, furambi re-tago, umó Abraham da mambube mane sonembaita furie. \v 17 God enemboda ari-bari akokogo nundubea gia doaita riria-du, Iesu eto-bato unda ikoko mendi, ariri gharovu aghago ea, enembo beeda tamo bua asugasue. Aghade, umó God da unonu urota, fristi* iti bee itiva ea, namonde andú neno mema ea, undufa unda tamo vesa aghago utasue. Kotú namonde amó enembodu rea, aghá urie. \v 18 Oreki Satan da kuvia gari namonde andava furadua, Iesu na namonde amó sonembari inono re. Anada bee mo, umó beago Satan na kuvia gita rouvia-da bouvude memade itatama urie. \c 3 \s1 3:1-6 Iesu Umó Moses Da Itiva Re. \p \v 1 Avore, avonu God na unda tofodu bua, jebuga bubugari-du ghogho reiria enembodu, eghá rere. Anda ikoko mendi, ariri gharovu, God umó gateguturia-da aghi kato Iesu, namonde anda fristi* iti beeva karigeta rosora-nu, nundubadi rere. \v 2 \x - \xo 3:2 \xt Num 12:7\x*Avore, God da kambova, kotú natofoda rova Moses na God da uno ea goghó eta uria aghagonu, Iesu beago, God umonu gateguturia-da unonu ea goghó eta urie. \v 3-4 Aná gaa bee re. Kambo bee aná enembomi itita rousue. Tago, eini-eini nanjogoda ruru aná God re. Abua-abua dano embó einimi urieta sirorea futa rouvie. Tago, eini-einide, God unda natofode unona urieta sirorea futa rouvie. Moses jo rata, God da natofo sirorambi, umó natofo rova embó eini re. Aghá-gea, undú raga itoko regegeta rousue. O Iesu umó aná natofoda Jojabee-gea, undú raga jojabe regegeta rousue. \p \v 5 Gaa bee re: Moses umó God da buro kato ea, God da unonu ea goghó urota, God ambova gaga donu raita nunduturia-nu, isaghava reta urie. \v 6 Tago, Keriso umó numamo God da mendi re. Umó God da kamboda jojabe ea, God da unonu ea goghó urota, God da natofo kaifa eta rouvie. Kotú, God da kambo aná namonde andú rirota rere. Namonde amó jo oru ambi, ano ea irirota, namonde anda gigita ari jo doambi egegadora mo, gaa bee namonde amó unda natofo bee ea, iririgaita rosore. \s1 3:7-4:13 God Na Nangu Undari Kambesi Unda Natofodu Simbuguturia-Da Gaga Re. \p \v 7-8 \x - \xo 3:7-8 \xt Ps 95:7-11\x*Namonde amó daiyagha God da natofo ea irasira-nu, Asisi Kakara na ririeta, buka rova gefiria, aná evere: \q1 “Oreki God da beemi rirota niningigadora mo, \q2 mania mambube mane uvu tefo enembo irambi kambesiva gogore ea, \q2 unda Gaga bua fugituria, aghagonu egegata! \q1 \v 9 God ririe, ‘Númane ghaeko 40 da rova anda donu urera-nu, \q2 gigiguturie-tago, amó kuvia gigiguta fufuguturie. \q1 \v 10 Amindu, amó aná enembodu neno akuago ea, eghá rirere, \q1 “Númane tumanadu amó injigha egeguturota, anda rari jo niningigea, ambo-ambo ambi egegeta urie.” \q1 \v 11 Aghá-gea, amó neno akuago ea, númandu tamú-tamú eghá rirere, \q2 “Númane jo unumbea bua, anda nangu undari kambesiva namonde terambi aita rore.” ’” \p \v 12 Anda ikoko mendi, ariri gharovu, rourogo namonde anda God tumanadu jebuga vitia-nu, neno itia, kivu egegara-degea rirota, umonu gaabee ea, nímanda neno roonu kaifa ea goghó egegadi, rere. \v 13 God da gaga rova \it oreki\it* gembari vitia-da bee mo, jo fefera \it oreki\it* dabakodu rambi re. Tefo, namonde amó, God gaabee ari-du, goroto ututuria-du reirie. Ená goroto utua-da rova, rourogo ari-bari akokogomi kuvia gata, gogore ea, God du goitu fotara-degea, fefera inono mino-mino neno erari gaga rirota, sonembadi rere! \v 14 Namonde amó umonu gaabee ea, unda natofo urera feferava, namonde Keriso du itoko jo mana-mana ambi re. Aghá-gea, oreki namonde anda gaabee ari kaifa ea goghó urota ya, amburarimi tano ae! \v 15 \x - \xo 3:15 \xt Ps 95:7-8\x*God da gaga anadu reirie, \q1 “Oreki God da beemi rirota niningigadora mo, \q2 mania mambube mane uvu tefo, enembo irambi kambesiva gogore ea, \q2 unda Gaga bua fugituria, aghagonu egegata!” \m \v 16 \x - \xo 3:16 \xt Num 14:1-35\x*God da gaga ningia, undú goitu fotituria enembo mo, avodu reiri? Aná Moses da roo enda ragaro Isip reta unumbea bua furia enembodu reirie. \v 17 Kotú, ghaeko 40 da rova, God enembodu neno akuago uria mo, avodu reiri? Enembo dabako anami ari-bari akokogo egegutueta, God na ririeta, númane kambesi uvu tefo, kotú enembo irambi anava sirivu uta fufuguturia-du ririe. \v 18 Kotú enembo dabako anami, God du goitu fotituria-du God tamú-tamú eghá ririe, “Númane jo unumbea bua, anda nangu undari kambesiva namonde terambi aita rore.” \v 19 Avore, namonde oreki tanana rosore, númane jo ya, God dava terua, nangu undambi egeguturia-da bee mo, númanda gaabee ari God dava tefo re. \c 4 \p \v 1 Avore, God namonde anda mambube manedu nangu undari kambesi simbugaita be gajituria, aná jo gajambi re. Amindu, namonde amó ya terari-du ifegea vitie. Rourogo, nímanda rorova enembo dumeni God da jebuga kasovigara-degea rirota, jiria goghó egegadi rere. \v 2 Anada bee mo, God da Gaga Taubana mambube maneda feferava reaveta, númane niningigeta uria aghagonu, aná gaga dabako ananu namonde andava rieta, namonde amó reisi-niningore. Tago, mambube manedava gaabee ari tefo-gea, númane aná gaga niningiguturia-mi, sonemba jo bubugambi re. \v 3 \x - \xo 4:3 \xt Ps 95:11\x*Anada bee mo, God umó seibe uubu urieta, uutu enda siroruturia feferava, unda nangu undari kambesi simbuguturie-tago, God gaabee egegeta rosora enembo, nenuka ya, unda nangu undari kambesi anava teterugaita rousue. O enembo dumenidu eghá ririe,\f + \fr 4:3 \ft Hibru Enembodava gefiria embómi, ari-bari akokogo enembo jo ya terambi aita rousua-nu gefirota, isuri uria, gaa bee re: aná enembo jo terambi aita rousue, tago nangu undari kambesi ifegea vitie.\f* \q1 “Aghá rea, amó neno akuago ea, númandu tamú-tamú eghá rirere, \q2 ‘Númane jo unumbea bua, anda nangu undari kambesiva namonde terambi aita rore.’” \m \v 4 \x - \xo 4:4 \xt Gen 2:2\x*Amindu God da Gaga kambesi einiva eghá ririeta vitie. “Fefera 6 da rova, unda buro urieta, dano sidara urieta, umó fefera 7 anava nangu dirie.” \v 5 \x - \xo 4:5 \xt Ps 95:11\x*Kotú God da Gaga sei retora, rekago nundubadi rere, “Númane jo unumbea bua, anda nangu undari kambesiva namonde terambi aita rore.” \v 6 Mambube mane, God da Gaga Taubana niningigea, gaabee ambi egeguturie-gea, númane jo ya terua, God de dano nangu undambi egeguturie-tago, nangu undari kambesi, aná vitie. Amindu namonde reisi-gerore, enembo dumeni ambova sirorea ya terua, God de dano nangu undidigari-du nundubuturie. \v 7 \x - \xo 4:7 \xt Ps 95:7-8\x*Amindu, God na ambova rekago fefera eini gategea ririeta, Devit aná gaga retora-va aná fefera rekadu eghá ririe: \q1 “Oreki anda beemi rirota niningigadora mo, \q2 mania mambube mane gogore ea, anda Gaga bua fugituria, \q2 aghagonu urota gogore egegata!” \m \v 8 \x - \xo 4:8 \xt Deut 31:7; Josh 22:4\x*Reisi-gerore, fefera aghade Josua aná enembo unumbea bua, nangu undari kambesiva ya terua, nangu undidigasua mo, God ambova nangu undarida gaga eini rekago jo rambi asue. \v 9-10 \x - \xo 4:9-10 \xt Gen 2:2\x*Aghá riria-du, namonde amó tanana rosore, God gaabee eta rousua enemboda kambesi aná vitie. God fefera 6 da rova eini-eini dano uubu ea, fefera 7 da rifo atituria-va nangu diria aghagonu, avona ya teradua mo, God unda buro doa vitia, aghagonu urota, unda buro doa, nangu undaita rouvie. \v 11 Amindu rea, namonde amó God dava ya terua, nangu undaita ano bego-bego egegore, rourogo namonde anda enembo eini, mambube mane egegeta uria aghagonu, God da Gaga niningigambi, nangu undari kasovigauve-degea, rere. \v 12 God da Gaga anogha re. Aná jebuga vitie. Aná Gagada dii riribago re. Kaiya einida dii jo aghago irambi re. Anami asisida irari kambesi enemboda neno roo anava divegea voreta rouvie. Vorea, firída uno donu, embóda nundubari doro, kotú umó neno rova donu uno eta rouvia, anami fuava isagha eta rouvie. Aghá uaveta, donu enemboda neno rova irita rouvia-nu, God da Gagami irureta rouvie. \v 13 Eini-eini uutuva, kotú endava vitia-de dano, God da dibeva, nungari tefo re. Amindu, fefera ambova unona namonde amó iruruturota, uriga aita rouvie. \s1 4:14-5:10 Namonde Anda Fristi Iti Beeva, Aná Iesu Re. \p \v 14 Namonde anda fristi* iti beeva, God da mendi, Iesu, sei uutuva terua, God da dibeva vitia-du namonde anda gaabee ari undava itoko jo doambi aita rosore. Kariguturota, jijiregore! \v 15 Anada bee mo, Satan namonde amó kuvia gita rouvia aghagonu, umó namonde anda fristi iti beeva Iesu, emboro nanjogova kukuvirie-tago, Iesu itoko jo jua, ari akuago eini ambi-gea, kuvia gari kotú mema namonde andava futa rouvia-da ano, unona gerurota, itatama eta urie. \v 16 Amindu, namonde amó oru ambi ya, God sonemba ututa rouvia-da kambesiva ya teterugore! Anada bee mo, sonemba nanjigo bubugasira-nu, God na namonde andú mema ea, utaita rouvie. \c 5 \p \v 1 Avore, God na fristi* iti beeva avonu gategadua mo, umó namonde amó enemboda rovanu gategeta rouvie. Aghá ea, undava yarida emboro ifeguturota, aná fristi vesa ututurota dungari-du rea, God na aná fristi mane gategeta rouvie. \v 2 Aná fristi iti beeva mane rera, númane beago sembagoda emborova juta rousue. Amindu númane enembo dumeni neno nundubambi egegeta rousua, o dinunu egegeta rousua-du neno mema urota durumugari, aná inono re. \v 3 \x - \xo 5:3 \xt Lev 9:7\x*Amindu, avona fristi iti beeva adua, umó jo enembo nenuka númandu ari-bari akokogodu vesa utambi eta rouvie. Umó unuka unda ari-bari akokogoda vesa dungea, kotú ari akokogo ari enemboda vesade dano ututurota dungeta rouvie. \v 4 \x - \xo 5:4 \xt Ex 28:1\x*Jo embó eini undufa gategea, unda ragaro righota erari-du urota, fristi ambi aita rouvie. Tefo, fristi nanjogoda mambube ragaro Aron aghagonu\f + \fr 5:4 \ft Tutuno enava Aron da gaga vitie. Umó Moses da kaka re. God na unda gagade Agho Daride Moses dava utua, Aron umó fristi* ea, fristi nanjogoda beforo righari ari-du ririe. Kotú tutuno 6 anava fristi eini, ragaro Melkisedek da gaga vitie. Abraham mene-mene urota, enembode eini-einide gitofoda ingova bua naava irurota, Melkisedek umó emborova tambua ea simbuguturie. Tago, Melkisedek seibe fristi ea, Abraham dava buburiturie. Umó avona nanjigo ririeta, fristi uria mo, namonde amó jo tanana ambi re. Ananu nundubuturota, Asisi Kakarami ririeta, ená buka gefiria embómi unda beforo isagha ari Melkisedek dava bua, Iesu daiyagha fristi iti beva ea tumanadu irita rouvia-nu isuri urie.\f* God undufa ghogho rea gategeta rouvie. \p \v 5 \x - \xo 5:5 \xt Ps 2:7\x*Keriso beago jo unda ragaro righota erari-du rea, undufa fristi iti beeva ambi re. God na umó fristi ari-du rea, eghá ririe, \q1 “Amó nimamo re, imó anda mendi re.” \m \v 6 \x - \xo 5:6 \xt Ps 110:4\x*Kotú kambesi einiva ená gaga aná gembari vitie, \q1 “Melkisedek fristi ea vitiria aghagonu, imó fristi ea, tumanadu iraita roravore.” \m \v 7 \x - \xo 5:7 \xt Mat 26:36-46; Mak 14:32-42; Luk 22:39-46\x*Iesu endava sirorea irirota, God na umó sonembota amburarivareta eraita rea, umó koko fugia benunu jiigha dano eta urie. Avota, Iesu durumugea, Afada unonu ambo-ambo ari gerurie-gea, God unda benunu niningurie. \v 8 Gaa bee, umó aná God da mendi re-tago, God na ririeta, umó sabua* buro kato aghago ea, gaga ningarida aito fugarinu mema tafirota, tanana urie. \v 9-10 Unda mema tafiria-da bee siroruturieta inono urie-gea, God na ririeta, umó fristi iti beeva Melkisedek aghagonu ea, enembo avona unda gaganu niningigea, ambo-ambo eta rousuria-du jebuga tumanadu barida emboro ifeguturie. \s1 5:11-6:12 Mania God Nundubambi Nímanda Irari Sei Anava Kaverea Igigata! \p \v 11 Keriso namonde anda fristi* iti beeva ea vitia, anada gagada mendó oruabe rasire-tago, nímandava isuri arida emboro, aná fakara re. Anada bee mo, nímanda beforo seibe fakara egeguta-gea, jo tutumi tanana ea, ambo-ambo egegambi eta rosoravore. \v 12-13 \x - \xo 5:12-13 \xt 1 Ko 3:2\x*Nímane nendufako seibe ená gagada mendó mane bua, enembo dumenidava irugari inono iririgasiravore. Tago, nímane jo inono ambi viteravore. Amindu, enembo eini ya, nímane God da gaga seibe ningia tanana egegasira-nu, rekago nímandava nghaĩ ititigasue. Eto-bato sasingu mane reka fumbarimi undari fakara bee undambi eta rousua aghagonu, nímanena God da gaga rauko bua, jo tutomi tanana ambi eta rosoravore. Nímane aná sasinguda nundubarinu bua irirota, ari taubana o ari akuago doro jo gambi irirota, gaa bee niaro o gaga sembago mo niaro, jo tanana ambi urota viteravore. \v 14 Avotago, sasingu mane baria, undari fakara tutuno ea dirota vitia aghagonu, avona faghighi urota, enembo beeda nundubari bua vitia enembomi, ari taubana niaro, akuago niaro gia tanana egegeta rousue. \c 6 \p \v 1 Amindu rea, Keriso da gaga namonde amó sei niningigea tanana egeguturera-nu doa serigea, namonde amó unda gaga dumeni fakara, kotú nungarimi vitia-nu, rea niningigaita rosore. Gaga rauko sei ningia tanana urera, oreki jo rekago rea ningambi aita rore. Aná evere: daiyagha-daiyagha namonde anda ari-bari akokogo God dava isagha ea, gaabee egegasira-de, \v 2 bafutaito arida isuri ari gagade, ingo beforova itarida isuri ari gagade, amburarivareta jebugea erari-da gagade, kotú ari-bari akokogo enemboda mino daiyagha tumanadu irirota, itatama aita rousua-da gagade dano enava jo rambi aita rore. \v 3 Amindu God na “avore” radua mo, namonde amó sasingu maneda nundubari, kotú gaga rari aghago doa, gaga fakara dumeni kotú nungariva vitia, ananu rea niningigaitare. \p \v 4 Umó avona sei God gaabee rourogo, God du goitu fotadua-da gaga raita rore. Aná enembo daiyagha unumbea furota, neno kaverea, rekago God gaabee adu? Aghago enembo, sei God da unanava deĩ urota, uutuda vesa itatama ea, Asisi Kakara bubuguturie. \v 5 Númane aghá egeguturota, God da Gaga taubana anada vivide, God da ano fefera ambova furaita rouvia-de beago, itatama egeguturie. \v 6 Aghá egeguturie-tago, númane ambova God du goitu fotituria-du rekago jo neno kaverea, God gaabee ari katogo irambi re. Anada bee mo, númane God du goitu fotituria mo, eto-bato God da Mendi natofoda dibeva rekago ifatarava dedegasueta, natofomi gia kuvia gegha regegasua, aghago re. \p \v 7 Aayo einiva boruma voreaveta, eini-eini vee batuma bebei vitia bee ea, aayo numamodu taubana bua futa rouvia, God na aná aayo ea simbugaita rouvie. \v 8 \x - \xo 6:8 \xt Gen 3:17-18\x*Tago, aayova vive, kotú vive gingidemi vitia gajea iradua-va, undari eini bee tefo aita rouvie. God na aná aayo simbora arida fefera riria, etia utuva rouvie. Ambova, aayo vive, kotú vavarami gajea vitia, unona ivarimi dungota evia sidara aita rouvie. Avore, enembo avona God da gaga seibe ningia irirota, God du goitu fotadua, númane eto-bato aghagonu itatama egegaita rousue. \p \v 9 Anda ikoko mendi, ariri gharovu, amó oreki gaga fakara retore-tago, nímane neno rururota rere. Amó rei-gerore, nímanda gaabee ari God dava vitia-du, unona nímane ea simbugota, jebuga bubugaita rosoravore. \v 10 Anada bee mo, God nímanda irari gerurota, gangoro rouvie. Nímane undú rea buro aghá egeguturota, unda natofo sonembeta urera, kotú egeguturota vitera, aná jo neno itambi aita rouvie. \v 11 Anda uno mo, nímane ano ea, kokomana sonembeta rosora aghagonu, nímane dodu gangorogha kaifa gigita eta rosora-nu baita rea, ano bego-bego egegutu-gea, anada bee fefera banunava utota bubugaita rosoravore. \v 12 Rourogo, burodu goitu dagaya egegare-degea rere. Enembo dumeni durumugea, gaabee ea goghó egegeta rousua-du, God unda donu utaita be gajituria-nu ututurieta bubugea vitia, aghagonu egegadi rere. \s1 6:13-20 God Donu Utaita Be Gajituria, Aná Utaita Rouvie. \p \v 13 God na, Abraham dava donu aita riria, ananu gaabee ari-du rea, umó undufa unda ragarova be gajari anogha urie. Umó undufa unda ragarova riria-da bee mo, God iti bee itiva unanade anode re, eini umongo tefo re. \v 14 \x - \xo 6:14 \xt Gen 22:16-17\x*Aghá urota, ririe, “Andufa anda ragarova be gajari anogha rore. Anona, indava ea simbugari averegota, inda imendi gamendide mambube manede oruaruabe siroraita rousue.” \v 15 Aghá riria-du, Abraham durumugea kaifa ueta, God undú donu utaita riria-da bee, siroruturieta rururie. \p \v 16 Natofo jedemi númanda gaganu gaabee ari-du rea, enembo gogorego, kotofukoda, o God da ragarova be gajari anogha egegeta rousue. Kotofukoda ragarova o God da ragarova be gajari anogha egegadua mo, natofo númanda gaganu gaabee urota, besiga dodogeta rousue. \v 17 Avore, unda gaga tumanadu jiraita rouvia-nu tanana egegasua-nu iruguturota, umó avodava eini-eini utaita riria-nu utota bubugaita rousua-nu gaabee egegari-du rea, anamigha dano, God na be gajari anogha urie. \v 18 God gavera rari jo inono irambi re. Aghá-gea, God aná eini-eini ungagha, unda gaga riria, kotú unda be gajari anogha uria-mi, rei-irugetue, namonde amó undava sumbua nungia vitera enembo, eini-eini utaita riria-nu bubugaita rosore. Amindu, namonde amó God donu utaita riria-nu baita rea, durumugea kaifa gigita urota iririgore! Amó Iesu du rere. \v 19 \x - \xo 6:19 \xt Lev 16:2\x*Unda sonembadu kaifa gigita rosora-mi namonde amó ano bua jiraita rosore. Kotú, namonde anda asisi beago, ano ea jiraita rouvie. Eto-bato God da kambo rova ghaeko inono, Jiusi enemboda fristi* iti beeva vesada tatangu bua iiava, God da kambesi kakara bee eembomi gajiturieta vitia, anava teruta rouvia aghagonu, \v 20 \x - \xo 6:20 \xt Ps 110:4\x*Iesu sei namonde amó sonembaita rea aria, God dava terua vitie. Aghá urota, eto-bato Melkisedek sei fristida buro eta uria aghagonu, Iesu unona fristi iti beevada buro ananu, tumanadu urota, irita rouvie. \c 7 \s1 7:1-10 Melkisedek Da Gaga Re. \p \v 1 \x - \xo 7:1 \xt Gen 14:17-20\x*Melkisedek rera mo, umó bogu naa ragaro Salem\f + \fr 7:1 \ft Aná bogu naa Salem regegeta uria-du, oreki Jerusalem regegeta rosore.\f* da kini, kotú God Iti Bee Itivada fristi* beago, unona ea vitirie. Abraham umó aria, mene-mene roururia, kini ingo ungagha-ungagha derurieta ambubuturieta doa kaverea, naava furueta, aná kini Melkisedek rera na furia, emborova tambua, unona Abraham ea simbuguturie. \v 2 Aghá urieta, Abraham unda mene-mene urota sorea buta uria eini-eininu bua, dibe ingo yoveni-yoveni fugea, anava dibe eini gategea, God da ragarova Melkisedek du ututurie. Ragaro Melkisedek rera-da bee mo, \it Aito Taubana Fugari\it* re. Aghá-gea undú \it Aito Taubana Fugarida Kini\it* regegeta rosore. Kotú bogu naa Salem da bee mo \it Siriri ari re.\it* Amindu undú beago \it Siriri Arida Kini\it* regegeta rosore. \v 3 Melkisedek da ragarova isuri gaga numbobe eini jo gembambi re. Unda nue numamogha, o nuavia nuabuaghada ragaro, kotú nanjigo siroruturia, kotú umó ambubuturia-da isuri eini tefo re. Eto-bato God da Mendi fristi ea, tumanadu vitia aghagonu urota vitirie. \p \v 4 Melkisedek unda bingáda joja mo, eto-bato avodago ro? Enanu nundubea gigige! Namonde anda Jiusi enemboda mambube Abraham na erea sorea, mene-mene urota, eini-eini rururia-da dibe eininu bua, God da ragarova Melkisedek dava ututurie. \v 5 \x - \xo 7:5 \xt Num 18:21\x*Reisi-gerora? God da Agho Dariva jiriturota, abua Levi undi dumeni fristi ea vitia-mi namonde anda gugua-ghayafa dibe ingo ungagha fugeta rosora-da dibe eini God da ragarova bubugeta rousue. Namonde Levi undide namonde amode dano Abraham da mambube re-tago, namonde andava aghá egegeta rousue. \v 6 Avotago, Melkisedek jo Levi undi irambi re. Tago, umó God da ragarova Abraham dava gugua-ghayafa dibe eini rururie. Gaa bee re, God Abraham dava sonemba utaita rirota, be gajituria-du namonde amó Abraham embó jojabe gaa regegeta rosore. Unona Melkisedek ea simbugasue-tago, Melkisedek na Abraham ea simbuguturie. Amindu, ananu nundubea gigige! \v 7 Kotú namonde dano reisi-gerore, ea simbugarida buro mo, bingáde enembo itivami, enembo unda tuva o sabuadu* ututa rouvie, jo sabuami kotofu enembodu utambi aita rouvie. Avore, Melkisedek umó namonde anda mambube, Abraham ea simbuguturia-du, namonde tanana rosore, umó aná Abraham da itiva re. \v 8 Avore, ená fristi mane oreki gugua-ghayafa dibe dabako buta rousua mo, númane ambuta rousue-tago, aná fristi Melkisedek gugua-ghayafa dibe dabako Abraham dava rururia, umó jo amburambi vitie. God da Gagava aghá reirie. \v 9-10 Kotú eghá rasira mo, ená beago gaa bee asue: namonde anda fristi mane Levi undi oreki vitia, númane beago Melkisedek da tuva re. Anada bee mo, namonde amó oreki dibe dabako God du ututurota, Levi undida ingova ututa rosora-da mambube Levi jo sirorambi iria feferava, Melkisedek Abraham tafirie. Mambube Abraham God du dibe dabako Melkisedek dava ututuria mo, aná eto-bato Levi numambube Abraham da tamova irirota, numambubede dano ututuria, aghago re. \s1 7:11-28 Iesu Fristi Eini Eto-bato Melkisedek Aghago Ea Vitia Re. \p \v 11 Levi undi fristi* maneda buro daiyagha egegasua-nu nundubuturota, God na ririeta, Moses umó Agho Dari gefirieta, namonde anda mambube mane bubuguturie. Tago gigige! Levi undi buromi enemboda neno roo inono asua mo, God jo Levi da mambube Aron da abua doa, abua einidava fristi reka, Melkisedek aghagonu jo gategambi asue. \v 12 Kotú, God na fristi buro egegeta uria-da abua sei doa, eini reka jirari-du gategadua mo, Agho Dari reka beago, unona rata jiraita rouvie. \v 13 Aghá rera-da bee mo, God da gagada rova “Fristi eini eto-bato Melkisedek aghago, siroraita rouvie,” reiria mo, namonde anda Jojabeedu reirie. Umó Jiusi enemboda abua einida veemi siroruturie. Sei unda natofo eini jo vesa, kotú nino okada tatangunu ututurota, fristida buro ambi re. \v 14 Umó abua ragaro Juda da veemi siroruturie. Tago Moses, umó jo abua ragaro Juda da embó eini fristi ari-du rambi re. \p \v 15 Fristi reka eto-bato Melkisedek aghagonu siroruturia-du, namonde amó reisi-gerore, anda donu rera-nu isaghava bubua vitie. \v 16 Iesu na jo Agho Dari seida ambo-ambo urota, Levi undida rova sirorea, fristi ambi re-tago, unda jebuga tumanadu iraita rouvia-da anomi, umó fristi urie. \v 17 \x - \xo 7:17 \xt Ps 110:4\x*Amindu, God da Gaga rova Iesu donu ari-du riria-da gaga evere, “Melkisedek fristi ea vitiria aghagonu, imó fristi ea tumanadu iraita roravore.” \v 18 Agho Dari seidava, ano kotú sonemba taubana eini tefo re. Amindu, God na ititurieta kasava vovorurie. \v 19 Anada bee mo, Agho Darida anomi jo enemboda neno roo simbugari inono irambi re. Aghá-gea, God namonde andú neno roo seghea jebuga reka barida emboro ifeguturie. Aghá uria-du, namonde amó aná jebuga gangorogha kaifa gigita urota, anada emborova reisi-fora-mi, God dava utuvako jireta rosore. \v 20 Mambube mane fristi egeguturia-da feferava, God be gajari anogha eini jo rambi re. \v 21 \x - \xo 7:21 \xt Ps 110:4\x*O Iesu fristi ari-du rea, God na be gajari anogha eghá ririe. \q1 “Jojabee be gajari anogha ririe-gea, jo doambi aita rouvie: \q2 ‘Imó fristi ea, tumanadu iraita roravore.’” \m Iesu du, aghá ririe. \p \v 22 God Afa be gajari anogha aghá riria-du, namonde reisi-gerore. Iesu da emboro* ifeguturia, aná taubana bee re-tago, Moses da Agho Darimi emboro ifeguturia, jo aghago irambi re. \p \v 23 Moses da tanovareta etia oreki, namonde anda fristida beforo righari aná oruabe re. Anada bee mo, amburarimi eaveta númane dano ambubuguta fufugeta rousue. Eini jo fristi ea, tumanadu irambi re. \v 24 Tago oreki mo, Iesu tumanadu iraita rouvia-du, umó jo fefera domi ambua, unda buro embó einidava doambi aita rouvie. \v 25 Amindu rea, oreki kotú tumanadu númane avona unda ragarova gaabee urota, God Afadava ya, jebuga tumanadu irari baita nundubadua mo, unona sonembari inono bee re. Anada bee mo, Iesu tumanadu God da dibeva irirota, númandu benunu urota vitie. \p \v 26 Iesu fristi iti beeva ea, benunu aghagonu urota, namonde amó sonembari inono bee re. Umó kakara bee re. Ari akuago eini undava tefo re. Umó ari taubana nuenembo eta rouvia-du, God na ririeta, namonde amó ari-bari akuago enembo endava vitia-nu doa, uutu iti bee itiva vitaria, God da dibeva jiria vitie. \v 27 \x - \xo 7:27 \xt Lev 9:7\x*Iesu jo aná fristida beforo righari sei vitiria manego irambi re. Umó fefera dabako undufa utua, enemboda ari bari akokogodu mino ututurieta, inono urie. O númane, fefera inono nino oka dea bureta rousua-mi, númane nendufa númanda ari akokogodu God dava vesa utua, ambova enembo nanjogoda ari akokogodu ututugeta rousue. \v 28 Númane aghá egegeta rousua-da bee mo, Moses da Agho Darimi fristi ea jijireguturia enembo dano, aná ari akokogo enembo re. Avotago ambova, God unda be gajari anogha riria-da anomi unda mendi fristi iti beeva ea vitie. Kotú, unda Mendidava dinunu tefo-gea, umó aná inono bee ea, tumanadu aghago iraita rouvie. \c 8 \s1 8:1-13 Iesu Namonde Anda Fristi Iti Beeva Re. \p \v 1 \x - \xo 8:1 \xt Ps 110:1\x*Anda gaga rera-da bee mo, namonde anda fristi*, umó iti beeva, kotú umó uutuva terua, God duroghade unda ingo bee kena asumbea vitie. \v 2 Umó God da Kambesi Kakara Beeda rova, anava fristida buro urota vitie. Umó jo mambube maneda eembomi fifinimbuturia dobova buro ambi re. God da kambesi kakara bee, undufa uutuva simbuguturia anava, fristida beforo righarida buro urota vitie. \p \v 3 Fristida beforo righari mane dano vesa, kotú nino okada tatangu God dava utari-du gateguturie. Amindu rea, namonde anda fristida beforo righari Iesu, umó beago vesa ututurota, tatangu utasue. Avore, umó donu ututuria-da gaga oreki raita rore. \v 4 Namonde anda fristida beforo righari, umó eve endava irasua mo, umó jo fristi ambi asue. Anada bee mo, fristi dumeni Agho Dari seida tuva jijireguturota, vesa kotú tatangu ututurota vitie. \v 5 \x - \xo 8:5 \xt Ex 25:40\x*Eve endava enembo fristi eta rousua-da buro, aná tefo isusu nuenembo eta rousue-tago, eini-eini bee aná uutuva vitie. Amindu Moses dobo aita rea, simbugutueta, God na undú ririe, “Doboda bee uutuva vitia, anada isusu dafaruva irugutata, geraravore. Dobo eto-bato aghagonu simbugadi rere.” ririe. \v 6 Avore, Iesu jo fristi dumeni retora aghagonu irambi re. Unda buro uutuva eta rouvia aná bee jojabe re. Númanda endava buro egegeta rousua, aná ijokoko re. Aghagonu, endava fristi mane God dava ya bubarida emboro* ifegeta rousua mo, jo Keriso da ifeguturia emboro, aghago irambi re. Anada bee mo, God emboro reka nundubuturota, donu aita, kotú utaita be gajari anogha riria-da bee taubana re. Kotú emboro seinu nundubuturota, jo aghago rambi re. \p \v 7 Anada bee mo, emboro sei vitiria-va ya, God dava bubari irasua mo, umó emboro reka jo ifegambi asue. \v 8 \x - \xo 8:8 \xt Jer 31:31-34\x*Tago, God unda natofodava gaa dibe beva rirota, eghá ririe, \q1 “Jojabee na eghá rei-karigetue, \q2 ‘Fefera bubaita rouvia-va, amó Juda enembo, kotú Israel enembodu, andava bubari emboro reka eini ifegaita rore. \q1 \v 9 Emboro oreki rei-ifegutora, aná taubana re-tago, \q2 anona nimambube mane roo enda Isip reta ingova righia, unumbea, fururota, \q2 númane furá, andava bubari-du emboro ifeguturera, jo aghago irambi re. \q1 Anada bee mo, andava furá bubarida emboro sei ifeguturera-da gagadu, \q2 númane goitu fotea, jo ningia ambo-ambo egegambi re. \q1 Amindu, amó beago númandu goitu fotiturere. \q1 \v 10 Fefera ambova furaita rouvia-va, Israel enembo andava furá bubari emboro reka ifegaita be gajari anogha rera-da bee mo eghá re. \q1 Anda Agho Dari númanda neno rova ititurota, númanda beforova gembaitare. \q1 Amó númanda God ea irirota, númane anda natofo ea iririgaita rousue. \q1 \v 11 Númane jo númanda kokomana o ikoko mendidu, \q2 “Jojabee gia tanana egegadi rere!” regegambi aita rousue. \q1 Númane dano kokotofude sabua* manede dano, amó gia tanana egegaita rousue. \q1 \v 12 Anada bee mo, anona númanda ari-bari akokogo nundubea gia doa, \q2 jo rekago nundubambi aita rore.’” \p \v 13 God emboro reka ifeguturia aghade, emboro sei tutuno ea ya, sidara ari-du riria aghago re. Kotú namonde reisi-gerore, emboro gajadua mo, bee forea gajota, sidara aita rouvie. \c 9 \s1 9:1-10 Uutuva Tumogha Baĩ Ari Kambo Taubana Bee Vitia, Kambo Endava Vitiria, Jo Aghago Irambi Urie. \p \v 1 Avore, emboro* seida gaga itoko isuri aita rore. God undava ya bubari-du rea, enembo daiyagha tumogha baĩ egegasua-da agho dari ijoijokoko dumeni kotú God du Tafaroro Ari Dobo beago, ená endava vitirie. \v 2 \x - \xo 9:2 \xt Ex 26:1-30; \xt Ex 25:31-40; \xt Ex 25:23-30\x*Aná dobo eembomi simbugea, anada rova kambesi ungagha gateguturie. Bebato eembomi gagara arinu serigea teradora mo, ya “Kambesi Kakara” reta rosora, anava bubaita rosoravore. Anada rova \tl kendoro\tl* unda sinakefide, farava ingia, vesa God du ututa uria-de, kotú aná farava ingia, itarida farode anava vitirie. \v 3 \x - \xo 9:3 \xt Ex 26:31-33\x*Aná doboda rova, Kambesi eembo einimi rorova tano ea gajituria-du, kambesi “Kakara bee Kakara” regegeta urie. \v 4 \x - \xo 9:4 \xt Ex 30:1-6; \xt Ex 25:10-16; \xt Ex 16:33; \xt Num 17:8-10; \xt Ex 25:16; Deut 10:3-5\x*Kambesi Kakara Bee Kakara anava, ooru dungarida faro, auri \tl goldi\tl* mi arinu ititurieta vitirie. Eini-eini dumeni anava itituria, aná evere. God Israel enemboda rova vitiria-da tano mauva aghago beago anava vitirie. Aná mauva auri \tl goldi\tl* mi davea, unda rova eini-eini dumeni fefenduria, eini aná auri \tl goldi\tl* mi ari ovu re. Aná ovuda rova, undari eini ragaro \tl mena\tl*,\f + \fr 9:4 \ft Undari ragaro \ft \+tl mena\+tl* reta rousua-nu God na ghaeko 40 uvu kotú enembo tefo kambesiva utuaveta, damogha voreaveta, rategea danode itia undidigeta urie.\f* God na uvu tefo enembo irambi kambesiva ututa uria, beago aná mauvada rova fefendurieta vitirie. Aron da besia batuma ea, igi sariguturia beago, aná mauva rova fefendurieta vitirie. Kotú God dava ya, bubarida emboro seida Agho Dari ingo ungagha singoi ungaghada tamova gefiria-de dano, aná mauva rova fefendurieta vitirie. \v 5 \x - \xo 9:5 \xt Ex 25:18-22\x*God niavo vitiria-da tano anera duroghagha dibe eini \tl serubim*\tl* reta rosora, anada ove uubu ea ititurieta mauva itiva yoveni-yoveni jiriturie. God mauva itiva irirota, ari-bari akokogo nundubea gia dota rouvia kambesida itiva, aná \tl serubim\tl* ungá unda fakinami gagara urieta vitirie. Tago, aná eini-eini retora-da gaga oruaruabe-gea, jo oreki rata sidara ari aghago irambi re. \fig Israel enemboda rova God na vitiria-da tano mauva aghago, anada gari eghago re.|src="102 ArkCovenant_SIL_BB.tif" size="col" loc="9:4-5" ref="Hibru Enembodu 9:5" \fig* \p \v 6 \x - \xo 9:6 \xt Num 18:2-6\x*Kambesi Kakarava, ená retora eini-eini simbuguturieta jiriturieta, fristi* tutuno ea, aná dobova terua, númanda buro mane urota, iru-furu egegeta urie, kotú oreki aghá egegeta rousue. \v 7 \x - \xo 9:7 \xt Lev 16:2-34\x*Tago, aná Kambesi Kakara Bee Kakarada rova fristida beforo righarimi unuka fefera dabako ghaeko daba-dabada rova, iiava teruta urie. Tago, umó jo tefo terambi eta urie. Unuka unda ari-bari akokogodu, kotú enemboda ari-bari akokogo tefo-tafo egegeta uria-du, nino okada tatangu bua, God dava ghasio urota iiava teruta urie, oreki beago aghá eta rousue.\fig |src="103 PriestHolyPlace_BK00278B.tif" size="col" loc="9:7" ref="Hibru Enembodu 9:7" \fig* \v 8 Aghá egegeta uria-mi, Asisi Kakara na eghá irugeta rouvie. Dobo sei vitiria feferava, kambesi kakara bee kakara ya terari-da emboro uutuva, aná jo ifegambi vitirie. \v 9 Fristi Agho Dari seida tuva jiriturota, vesa dungeta rousua, aná oreki rei-sirorutua-da beforo isagha ari gaga re. Anami rei-irugutue, vesa kotú nino okada tatangu ututa egeguturia-mi, jo enemboda neno ro simbugota taubana ambi aita rouvie. \v 10 Namonde anda tamo undarimi bebeta auve-degea, o dongoro dibe einimi sembago auve-degea undari dibe eini be einimi tama urota, tamo seseghe gari-du reirie. Avotago, jo anami enemboda neno ro ea simbugasueta, taubana ambi asue. God na enemboda neno ro seghea simbugaita rea, kotú undava ya bubarida emboro reka sirorari-du rea, fefera itituria furá bubasua mo, undari kotú tamo segharida agho dari ya, sidara ea manjasue. \s1 9:11-22 Keriso Da Tatanguva Neno Ro Segharida Ano Vitie. \p \v 11 Tago, Keriso umó, God da emboro reka ifeguturia-da\f + \fr 9:11 \ft Saghai gaami jo \fq “emboro reka ifeguturia …” \ft rambi re. Saghaideda gaami \+it “eini-eini taubana … ”\+it* gembari vitie. Ená buka gefiria embó aghajora, Iesu unda Asisi kotú siriri ututa rouvia-nu nundubuturota, aghá gefirie. \f* fristida* beforo righari iti beeva ea aria, tumogha baĩ ari dobo taubana dogo uutu anava teterurie. Jo ená endava vitiria dobo aghago irambi re. Keriso aria, uutuva vitia dobova teterurie. \v 12 Keriso umó aná Kambesi Kakara Bee Kakara anava teteruria mo, umó jo oka \tl gouti\tl* o burumakau memendida tatangunu bua, utaita rea, ya terambi re. Umó undufa unda tatangu bua, aria teteruria-mi, namonde anda ari akokogoda mino utua, namonde andú jebuga tumanadu irarinu rururie. Unda aghá uria-mi, inono bee urie, jo rekago ambi aita rouvie. \v 13 \x - \xo 9:13 \xt Lev 16:15-16; \xt Num 19:9, 17-19\x*Enembo tamo bebeta ea, Agho Darida gaga ambo-ambo urota, tafaroro doa vitia-du rere. Fristimi oka \tl gouti\tl*, kotú buramakauda tatangu, kotú \tl burumakau\tl* memendi dungeta uria-da iboibonadenu bua, aná enemboda tamova ghasio urota, ea simbugeta uria mo, númane rekago tutuno ea, tumogha baĩ eta rousue. Avotago, aná oka \tl gouti\tl* ungá \tl burumakau\tl* ghada tatangu kotú burumakau memendida iboibona jijimu egeguturia-va ano o bee eini tefo re. Tamo mo, taubana urie-tago aná enemboda neno ro jo simbugea inono ambi re.\f + \fr 9:13 \ft God da Gaga seiva tamo bebeta arida gaga vitie. Enembo nino okada o amburari enemboda tamo righasua, o evetu marabe rei-gerua-da tatangu righasua o eini-eini dumeni aghago gembari vitia-nu righasua, umó tafaroro doa, aná aito fugari ená tutunova isuri rouvia-nu ea, rekago tutuno ea tafaroro asue.\f* \v 14 O Keriso da tatanguva ano jojabe re. God da Asisi Kakara tumanadu irita rouvia-da anomi umó undufa God dava vesa ututurie. Namonde amó ari akokogo eta rosora-mi, namonde anda neno roo bebeta ea vitia-du namonde amó ambubugasire. Tago, undava ari akuago eini tefo-gea, namonde amó ambubugasira-da bouvunu unona unda tatangumi seseghurie. Keriso aghá uria-da bee mo, namonde amó tutuno ea, God tumanadu irita rouvia-da uno urota iririgari-du rea, aghá urie. \p \v 15 God, unda ea simbugari unda gateguturia enembodava utaita be gajituria-nu bubugari-du rea, Keriso roro kangoro ea aria, God dava ya bubari emboro* reka ifeguturie. Reisi-gerora, Keriso ambubuturia-mi, God dava ya bubari emboro seiva igiguturia enemboda dinunu mane seghea sidara ari-du rea, aná emboro reka ifeguturie. \p \v 16-17 Ená gaga rera, embó einimi, unda amburari fefera nundubuturota, unda gugua-ghayafa avona basua-nu rirota, unda uno ingisova gembasua aghago re. Aná embó amburota-gea, unda totofomi aná ingiso ifegota, bee siroraita rouvie. God unda ea simbugari ututurota, emboro undava ya bubari gaa ririeta gegembuguturia, aná dabako aghago re. Keriso ambua, unda tatangu avereguturia-du, bee siroruturie. Jo amburambi asua mo, bee eini jo sirorea, emboro reka ifegambi asue. \v 18 Amindu emboro seida feferava beago, aná buro arida emboro nino okada tatangumi ifeguturie. \v 19 \x - \xo 9:19 \xt Ex 24:6-8\x*Moses umó sei Agho Darida gaga nanjogonu nghaĩ ititurieta natofo niningiguturie. Anada ambova, umó \tl gouti\tl* kotú \tl burumakau\tl* maneda tatangunu bua, uvugha bagega ea, sifi segha inimba tamo kotú siginada igi aghagonu bua danode rafea, tatangu uvugha bagega ariva fatia bua, anami God da Gaga gefirieta vitia buka etova, kotú natofoda etova ghasio urie. \v 20 Aghá urota ririe, “God na undava ya bubari emboro ifegaita rirota, unda Agho Dari kotú unda gaganu niningigea, ambo-ambo egegadi ririe. Kotú aná emboro mo, ená tatangumi rei-ifegutore.” aghá ririe. \v 21 \x - \xo 9:21 \xt Lev 8:15\x*Dabako aghagonu, Moses aná tatangu bua, anami emboro seida dobode vesa dungarida farode kotú eini-eini nanjogo aná dobova tafarorova jijimu egegeta uria-deda etova ghasio urie. \v 22 \x - \xo 9:22 \xt Lev 17:11\x*Gaa bee re, God da Gaga Moses na gefiria-va rei-irugetue: eini-eini oruabe tatangumi segheaveta taubana, kotú kakara eta rouvie. Kotú ari-bari akokogo nundubea gia doari aghago re. Vesa ututa rousua-da tatangu jo vorambi adua mo, God na ari bari akokogo jo nundubea gia doambi aita rouvie. \s1 9:23-28 Keriso Ambubuturia-da Tatangumi, Ari Akokogo Seghea Fugiturie. \p \v 23 Emboro seida dobo, kotú dobo rova vitia eini-eini dano, uutuva vitia-da isusu re. Amindu, aná eini-eini nino okada tatangumi seghadora, taubana kotú kakara aita rouvie. Tago, eini-eini bee uutuva vitia, jo nino okada tatangumi seghari inono irambi re. Vesa taubana dogoda tatangumi seghasue. \v 24 Anada bee mo, Keriso uutuva teterurie. Kambesi Kakara uutuva vitia-da isusu enemboda ingomi itituria-va, jo terambi re. Umó aria, uutuva vitia Kambesi Kakarava terua, namonde amó sonembaita rirota, God da dibeva asumbea vitie. \v 25 Jiusi enemboda fristida* beforo righari umó ghaeko inono nino okada tatangu bua iiava, Kambesi Kakara Bee Kakarava terua, vesa ututa urie-tago, Keriso jo fefera oruabe unda tatangu vesa utambi re. \v 26 Umó aghá asua mo, uutu endagha siroruturia, anava tutuno ea, mema tafirota ambubuguta furasue-tago, umó jo aghá ambi re. Oreki ená uutu endagha etia, tano aita rouvia feferava, umó daiyagha ambubuturota, unda tatangumi ari-bari akokogo seghea fugota sidara asua-nu nundubuturota, Keriso undufa furia, unda tatangumi vesa ututurie. \v 27-28 \x - \xo 9:27-28 \xt Is 53:12\x*Enembo dano fefera einiva amburaita rousua-da ambova, God na númane dano iruraita rouvie. Keriso beago, fefera dabako enembo oruabeda ari-bari akokogo seghea fugaita rea, ambubuturie. Kotú dabako unona rekago kaverea furaita rouvie. Umó kaverea furadua, jo ari-bari akokogo seghea fugaita rea, furambi aita rouvie-tago, jebuga tumanadu irarinu unda kaverari feferadu kaifa egeguturota vitia enembodava utaita rea, furaita rouvie. \c 10 \s1 10:1-18 Keriso, Unda Tatangumi Fefera Dabako Vesa Ututurieta, Sidara Bee Sidara Uria Re. \p \v 1 Nímane reisi-geroravore: Moses da Agho Dari uutuva eini-eini, kotú eini-eini taubana ambova sirorasua-da isusu nuenembo rei-irugutue. Jo uutuva vitia eini-einida bee isuri ambi re. Amindu ghaeko inono nino oka dea burea, anada tatangumi vesa ututa uria-mi, jo enembo ya, God dava bububugarida emboro ifegari inono irambi re. Númanda neno roo jo nino okada tatangumi seghota, taubana ari inono irambi re. \v 2 Nino okada tatangumi fefera dabako utua númanda neno roo seghota, taubana asua mo, númanda vesa sei utota sidara asueta, ambova rekago vesa eini jo utambi egegasue. Anada bee mo, númanda neno roo taubana asua mo, númane jo rekago ari akokogodu meka, kotú bouvu itatama ambi egegasue. \v 3 Tago, ghaeko inono nino okada tatangumi vesa ututa rousua-du, númanda ari-bari akokogoda bouvunu nundubuturota vitie. \v 4 Anada bee mo, jo \tl burumakau\tl* anamaka o oka \tl gouti\tl* da tatangumi, ari-bari akokogo seghea fugari inono irambi re. \fig |src="104 Altar_NTM_C036gr.JPG" size="col" loc="10:1-4" ref="Hibru Enembodu 10:4" \fig* \p \v 5 \x - \xo 10:5 \xt Ps 40:6-8\x*Amindu Keriso uutuvareta furia, endava siroraita urota, numamodava eghá ririe, \q1 “Nino okada tatangumi vesa utari jo inda uno irambi re. \q1 Tago, inona anda tamonu, nino okada tatanguda kambesi bua, vesa utari-du rea, simbugutureravore. \q1 \v 6 Ari-bari akokogodu vesa ututa rousua, kotú nino oka indú vesa ututurota dungeaveta evita uria-du, \q2 imó jo gangoro ambi re. \q1 \v 7 Inda gagava andú donu reiria aghago aita rere: \q2 God amó evere! Amó inda uno ari-du rirera-nu aita rea, refere.” \p \v 8 Gaa bee re: Agho Dariva vesa utarida gagade, kotú nino oka dea dungiturota, vesa utarida gagade vitie. Tago, Keriso eghá ririe, “Vesa dibe einide, nino oka mane dea indú dungeta rousua-de, ari-bari akokogodu vesa ututa rousua-de kotú nino oka indú vesa ututurota dungeaveta evita uria-dedu, imó jo gangoro ambi re.” \v 9 Ambova umó eghá ririe, “Amó evere! Amó inda uno ari-du rirera-nu aita rea, refere,” Keriso aná gaga ungagha riria-mi God na undava ya bubarida emboro sei gajea, emboro reka Keriso da tatangumi ititurieta ifegea vitie. \v 10 Avore, Iesu Keriso God Afada uno dano ea goghó uria-du, Iesu fefera dabako unda tamo namonde anda ari-bari akokogodu utua ambubuturia-da anomi, namonde anda ari-bari akokogo dano seghea fugiturie. \p \v 11 \x - \xo 10:11 \xt Ex 29:38\x*Gigige! Namonde anda Jiusi enemboda fristi* mane God da kambova jiria, fefera inono nino oka dea burea, God dava vesa ututurota dungeaveta evita rouvie. Avotago, vesa aghago arimi ari-bari akokogo jo seghea fugambi aita rouvie. \v 12 \x - \xo 10:12 \xt Ps 110:1\x*O Keriso umó fefera dabako ari-bari akokogoda minodu undufa utua ambubuturieta, sidara urie. Amindu rea, umó jo rekago amburambi aita rouvie. Umó aghá ea aria, God da ingo bee kena asumbuturie. \v 13-14 Keriso daiyagha asueta, unda natofoda neno roo kakara asua-nu nundubuturota, umó fefera dabako ambua, númanda ari-bari akokogo seghea fugiturieta, númanda neno roo taubana kotú inono ea, tumanadu aghá vitia-du, umó God da ingo bee kena anava asumbea kaifa urota, God unda gitofo nandia bundia, unda eka tuva itaita rouvie. \p \v 15 Asisi Kakara beago sei namonde andava ená gagada beenu isuri urota, eghá ririe, \q1 \v 16 \x - \xo 10:16 \xt Jer 31:33\x*“Jojabee na riria mo, \q2 ‘Fefera ambova furaita rouvia-va enembo andava furá bubari emboro* reka ifegaita rore. \q2 Aghá urota, anda Agho Dari númanda neno rova ititurota, númanda beforova gembaitare.’” \m \v 17 \x - \xo 10:17 \xt Jer 31:34\x*Umó aghá riria-da ambova, eghá ririe, \q2 “Anda Agho Daridu goitu fotiturota, ari-bari akokogonu egegeta uria-nu nundubea gia doa, \q2 jo rekago nundubambi aita rore.” \m \v 18 Reisi-gerora, God namonde anda ari-bari akokogo nundubea gia doadua mo, rekago ari-bari akokogodu vesa kotú tatangu utarida bee eini tefo re. \s1 10:19-39 Namonde Amó God Dava Ya, Utuvako Egegore! \p \v 19 Avore, anda ikoko mendi, ariri gharovu, Iesu da amburarimi Kambesi Kakara Bee Kakarava ya terari aná ifegea vitia-du, namonde amó oru tefo ya, God dava bububugore! \v 20 Aghá urota, umonu gaabee eta rousua enembo ya, God dava terua, jebuga bari-du rea, Iesu na unda tamonu namonde andú ututurota ambubuturieta, aná emboro ifeguturie. \v 21 Kotú oreki, namonde anda Jojabeemi fristi* iti beeva ea, God da kambo uutuva kaifa eta rouvie. \v 22 \x - \xo 10:22 \xt Lev 8:30; Ezek 36:25\x*Aghade, unona namonde anda tamo uvu taubanami seghea, namonde anda ari-bari akokogo neno rova vitiria-nu, unda tatangumi seghea fugiturie. Amindu, namonde amó neno simbugea gaabee ea goghó egeguturota ya, God dava bububugore! \v 23 Namonde amó reisi-gerore: God na namonde andú be gajituria, umó jo doambi aita rouvie. Amindu, namonde amó unda donu aita be gajituria-nu gaabee ea, isaghava kariguturota, anada bee sirorari fefera kaifa gigita egegore! Jo mana-mana egegambi aita rosore. \v 24 Aghá egeguturota, namonde amó mino-mino neno evurari gaga regeguturota, neno rururota, ari taubananu urota iririgore! \v 25 God du raga rirota, tumogha baĩ ari feferava, enembo dumeni jo totorugambi eta rousue. Namonde jo aghago egegambi aita rosore. Jojabee kaverea furari fefera bubaita etia utuvako etue. Amindu, namonde mino-mino neno evuruturota, danode totorugea, God du tumogha baĩ egegore! \p \v 26 Anada bee mo, Iesu namonde anda ari-bari akokogodu ambubuturia, namonde dano reisi-gerore. Tago, namonde unda ambubuturia-nu kivu egeguturota, ari-bari akokogo urota iririgadora mo, vesa eini jo sonembota, namonde anda ari-bari akokogo seghea fugambi aita rouvie. \v 27 \x - \xo 10:27 \xt Is 26:11\x*Tago, namonde amó avona ari akokogo urota, iririgadua mo, God na enembo iruraita rouvia fefera, kotú ivari vevera sembagomi unda gitofo evari-du simbuguturieta vitia-nu, oru urota, kaifa ea itatama aita rousue. \v 28 \x - \xo 10:28 \xt Deut 17:6; 19:15\x*God da Agho Dari Moses da rururia-nu avona bejadua mo, unda dara donu adua ananu, enembo ungagha o bakodemi karigota ningia, undú jo neno mema ambi, dedegota amburaita rousue. \v 29 \x - \xo 10:29 \xt Ex 24:8\x*Atá, God da Mendidu goitu foteta rousua enembo, númane eto-bato, Keriso da tatangumi, númanda ari-bari akokogo seghea fugea, God dava ya bubari emboro* ifeguturia-nu bebeta ari aghago egeguturota vitie. Kotú númane aghá urota, God da Asisi Sonemba katodu tauga kavavana rirota vitie. Tago, Moses da Gaga gefiria, aná God da Mendida tuva re. Amindu God da Mendidu goitu fotiturota, kivu eta rousua enembo dava donu siroradu? Númane bouvu jojabe fumbua, itatama egegaita rousue. \v 30 \x - \xo 10:30 \xt Deut 32:35; \xt Deut 32:36\x*Anada bee mo, God namonde amó gia tanana rosore, unona eghá ririe, “Dara egegeta rousua-da mino anona utaita rora, avona jo serigambi aita rouvie.” Kotú kambesi einiva eghá ririe, “Jojabee unona unda natofo kasaita rouvie.” \v 31 Ari akuago enembo avona, God jebuga vitia-da amuva terota badua mo, umó bouvu jojabe itatama aita rouvie. \p \v 32 God da unana nímandava isagha urieta, nímane gia, gaabee egeguturera-du, enembo daiyagha nímandava bouvu kotú mema ututuaveta itatama egegeta urera-nu nundubadi rere. Nímane ano urota, simbugea jijiregutureravore. \v 33 Fefera dumeniva, enembo dumenimi tauga kavavana rirota, nímane kuvia gegha regegutuaveta, Jojabeeda ragarova meka gita ureravore. Aghade, Iesu da ragarova mema itatama egegutureravore. Kotú, fefera dumeni nímanda ikoko mendi, ariri gharovumi mema aghago itatama egeguturia-nu sonembuturota, númanda bouvu fumbaita rea, simbugutureravore. \v 34 Nímanda ikoko mendida dibura uria-de dano anada bouvude mekade fumbuta egegutureravore. Kotú, nímane gigigari re, nímanda gugua-ghayafa uutuva vitia, aná bee taubana dogo, tumanadu iraita rouvie. Aghá-gea, gitofomi nímanda gugua-ghayafa susughi ea bubuguturia-du neno mema jo egegambi re. \p \v 35 Amindu, aná nuenembo nundubuturota, iririgadi rere! Anada bee mo, aghá egegadora mo, Jojabee na mino jojabe uutuva utota, bubugaita rosoravore. \v 36 Amindu, God unda uno ea, umó donu utaita be gajituria-nu, bubugaita rea, durumugea jijiregadi rere. \v 37 \x - \xo 10:37 \xt Hab 2:3-4\x*Anada bee mo, God da gagava eghá gefirieta vitie, \q1 “Fefera tufoko kaifa egege, embó avona furaita riria, aná furaita rouvie. \q1 Jo itoko gaimbogha furambi aita rouvie. \q2 \v 38 Enembo taubana avona amonu gaabee eta rousua-mi, \q2 jebuga bubugea iririgaita rousue. \q1 Tago, umó avona amó kivu ea doa kaverea, ambo utadua mo, \q2 amó undú jo neno gangoro ambi aita rore.” \p \v 39 Avotago, namonde amó jo enembo dumenigo, oru egeguturota, God da gaga ambo utua doa iiava baghimbeaveta deaveta sirivu eta rousua aghago irambi re. Namonde umonu gaabee egeguturota, sonembota jejebugaita rosore. \c 11 \s1 11:1-40 Namonde Amó, Enembo Sei Daiyagha Gaabee Egegeta Uria, Aghagonu Egegore! \p \v 1 Gaabee arida bee mo, eghá re. Namonde amó gaabee egeguturota, tanana rosore, eini-eini donu kaifa gigita rosora-nu sirorota bubugaita rosore. Aghagonu, eini-eini donu jo dibemi gambi eta rosora, aná vitia-nu, gaabee rosore. \v 2 Namonde anda mambube maneda feferava, númane aná God gaabee egegeta uria-du, God númandu gangoro urie. \p \v 3 \x - \xo 11:3 \xt Gen 1:1; Ps 33:6, 9; Jon 1:3\x*Namonde amó God gaabee eta rosora-mi namonde tanana rosore. Unona jo eini-eini ingomi bua, uubu ata, uutu endagha sirorambi re. Unona tefo beemi rieta, uutu endagha siroruturie. \v 4 \x - \xo 11:4 \xt Gen 4:3-10\x*Abel umó God gaabee uria-du, God Abel da vesa ututuria-du gangorogha rururie, jo Kein da ututuria-nu bambi re. Abel da God gaabee eta uria-nu gia, Abel du “imó taubana” rirota, unda vesa gangorogha rururie. Gaa bee, Abel sei ambubuturie-tago, umó God gaabee uria-du, namonde amó unda bingánu oreki reaveta ningita rosore. \p \v 5 \x - \xo 11:5 \xt Gen 5:21-24\x*Enok umó unda God gaabee arimi endava jo amburambi jebuga irieta, God umó rururie. Kotú, unda tamo God na rururia, avona jo tambambi re. God da gagava reirie, “God umó Enok da irari gerurota gangoro urie-gea, umó rougea rururie.” \v 6 Anada bee mo, God gaabee ambi eta rousua enembomi jo egegota, God númandu gangoro ari aghago irambi re. Undava ya bubari uno rousua enembo eghá egegasue. Gaa bee re, God vitia-nu gaabee urota, kotú umonu tava egegeta rousua enembodava mino taubana utaita rouvia beago, gaabee egegasue. \p \v 7 \x - \xo 11:7 \xt Gen 6:13-22\x*Donu ambova siroraita rouvia-nu, God na ririeta ningia, Noa dibemi jo gambi irirota, gaabee ea, unda natofode jebugaita rea, ghaa* uubu urie. Aghade, Noa unda gaabee arimi urieta, enembo nanjogo sirivu egeguturie. Aghá uria-du, God na Noa du “Imó taubana re.” ririe. \fig Noa dibemi God jo gambi urie-tago, God nu gaabee ea, unda notofode jebugaita rea, ghaa uubu urie.|src="105 NoahArk_SIL_PD_006gr.jpg" size="col" loc="11:7" ref="Gen 6:14-16" \fig* \p \v 8 \x - \xo 11:8 \xt Gen 12:1-5\x*Kotú, Abraham umó God gaabee urota, unda ghogho ningia, unda vitiria bogu naa doa, God undú kambesi reka utaita be gajituria, anava bubaita arie. Atá, umó niavo aria, umó jo gambi re-tago, arie. \fig God na númandu roo enda utaita be gajituria-nu gaabee urota, Abraham unda mendi Aisak de unda imendi Jekop de God da vesa kaifa gigita urota, esega enembo aghago dobova evita egeguturie.|src="106 AbrIsJacTents_HK00220B_cp.tif" size="col" loc="11:8" ref="Hibru Enembodu 11:8" \fig* \v 9 \x - \xo 11:9 \xt Gen 35:27\x*Abraham umó God gaabee urota, God na undú roo enda utaita be gajituria-va aria, eto-bato esega enembo aghago ea, dobova evita urie. God unda be gajari dabako ananu Abraham da mendi Aisak du, kotú unda imendi Jekop du ututurie. Tago, númane beago esega enembo aghago dobova evita egeguturie. \v 10 Anada bee mo, God na, bogu naa reka itota tumanadu irari-du rea, nundubea simbugea itari riria-nu kaifa gigita urota, Abraham, dobova evita urie. \p \v 11 \x - \xo 11:11 \xt Gen 18:11-14; 21:2\x*Abraham umó emboko bee urie. Kotú, nuyae Sara beago eero vitiriago evetuko urie. Tago, ungá umó God gaabee egeguturota, ungá danode evita roururia, Sara Abraham da mendi fufirie. Abraham umó God na undú donu utaita riria-nu gaabee ueta, ututurieta rururie. \v 12 \x - \xo 11:12 \xt Gen 15:5; 22:17; 32:12\x*Abraham bee emboko ea, amburari aghago urie. Tago, nuyae unda mendi fufiria-da ambova, unda mambube mane oruaruabe siroruturie. Eto-bato uutuva damana, kotú karaje diva mangosa aghagonu siroruturie. Jo irugari katogo irambi re. \p \v 13 \x - \xo 11:13 \xt Gen 23:4; 1 Chr 29:15; Ps 39:12\x*Aná God gaabee ari enembo irugetora, númane ená endava God da utaita be gajituria eini-eini jo bambi vitiriago ambubuguturie. Aná enembo irugetora, númane ená endava God da utaita be gajituria eini-eini jo bambi, gaabee egeguta fufuguturia ambubuguturie. Eto-bato enembomi airo jiria, roo enda gigigeta rousua aghagonu, aná eini-eini ambova sirorasueta bubugasua-nu nundubea, númane neno gangoro urota, nendufa eghá regegeta urie, “Ená endava irirota, namonde amó eto-bato esega enembomi arigo egeguturota vitere. Aghá-gea, fufuge, onava ya kambesi reka bubugore!” \v 14 Aghá reta rousua enembomi, isaghava irugeta rousue: númanda bogu naa kotú roo enda bee jo tambambi, tava urota vitie. \v 15 Númanda roo enda seinu rekago bubugaita nundubasua mo, númane tutomi kaverea ya tatambugasue. \v 16 Tago, númane God da roo enda taubana uutuva vitia, anava yaita nundubuturota, roo enda seiva kaverea yari jo nundubambi re. Tefo! Númane God gaabee egeguturota, jamono eghá gateta urie, “Ae, God, anda Afa,” aghá reaveta, God ningia, amindu jo meka ambi eta urie. Anada bee mo, umó seibe númanda roo enda kotú bogu naa uutuva simbuguturieta vitie. \p \v 17-18 \x - \xo 11:17-18 \xt Gen 22:1-14; 21:12\x*God na, sei Abraham sonemba dibe eini utaita be gajiturota, eghá ririe, “Inda mendi Aisak dava, inda mambube mane oruaruabe siroraita rousue.” Aghá rea, ambova Abraham da gaabee arinu kuvia gerurota, Abraham da mendi dabako bee dabako ragaro Aisak nu undú vesa dea dungota evari-du ririe. Aghá ririeta, Abraham God gaabee urota, unda be gajituria-nu nundubuturota, unda mendi data amburari-du simbuguturie. \v 19 Avotago, Abraham na God da anonu gaabee urota, undufa nundubuturie. God na rata-gea, Aisak amburarivareta jebugea erari inono re. Kotú, Abraham donu gaabee uria, aghagonu undava siroruturie. \fig |src="107 SacrifIssac_NTM_C018gr&scp.jpg" size="col" loc="11:17-19" ref="Hibru Enembodu 11:19" \fig* \p \v 20 \x - \xo 11:20 \xt Gen 27:27-29, 39-40\x*Aisak na God gaabee urota, unda sasingu Jekop ungá Iso gha daiyagha ambova iraita rousua-nu nundubuturota, God da ragarova ea simbuguturie. \p \v 21 \x - \xo 11:21 \xt Gen 48:1-20; \xt Gen 47:31\x*Jekop God gaabee eta uria-da anomi, umó amburaita itoko urota, unda besiami endava ga jiria, God du raga rea, tumogha baĩ urota, Josep da sasingu ungagha ea simbuguturie. \p \v 22 \x - \xo 11:22 \xt Gen 50:24-25; Ex 13:19\x*Josep da God gaabee eta uria-da anomi umó amburaita urota, unda natofo Israel enembo ambova Isip roo enda doa dumbaita rousua-nu nundubuturota, umó amburadua-da ambova Israel enembo kaverea igiguturota mo, númane unda siruru bua, numonde igigari-du nghaĩ ititurie. \p \v 23 \x - \xo 11:23 \xt Ex 2:2; \xt Ex 1:22\x*Moses da nue numamogha God gaabee egeguturota, Isip enemboda Kini da agho dari bejea, númanda mendi Moses nungiturieta vitiriago, marabe bakode sidara urie. Umó mendi gimasa dogo siroruturia-du, númane Kini da agho daridu jo oru egegambi re. \p \v 24 \x - \xo 11:24 \xt Ex 2:10-12\x*Kini da aririmi Moses unduturieta, baria gimasa jojabe urie-tago, unda God gaabee eta uria-mi, aná ariri kivu urota, “Amó jo unda mendi irambi re.” ririe. \v 25 Moses umó ari-bari akokogo urota, fefera tufoko endava irirota, anami gangoro asua-nu injigha ea, umó God da natofode takembea, mema numonde itatama aita nundubuturie. \v 26 Unda nundubuturia mo, God embó eini ambova utaita riria-da ragarova gitofomi undú tauga kavavana regegadua, aná taubana re. O roo enda Isip da gugua-ghayafa dano bari, aná aghago irambi re. Anada bee mo, umó mino donu ambova basua-nu baita rea, aghá urie. \v 27 Moses umó God gaabee eta urie-gea, roo enda Isip doa bubua seriguturie. God enembo dibemi gari inono irambi-nu Moses na gari aghago urie-gea, kini da neno gambaridu jo oru ambi re. \v 28 \x - \xo 11:28 \xt Ex 12:21-30\x*Moses umó God gaabee eta uria-du, sei Israel enembomi Serigea Yarida Banau* simbugari-du ririe. Rourogo anerami amburari bua furá, kambova terua, númanda sasingu vivide bebego data, sirivu auve-degea rirota, unda natofo Israel enembo Serigea Yari Banauda sifida mendida tatangumi bebato beva davari-du ririe. \fig Rourogo anerami amburari bua furá, kambova terua, númanda sasingu vivide bebego data, sirivu auve-degea rirota, Moses na sifida mendi einida tatangumi bebato beva gharari-du ririe. (Ex 12:1-23)|src="108 PaintDoorposts_IB04152gr.tif" size="col" loc="11:28" ref="Hibru Enembodu 11:28" \fig* \p \v 29 \x - \xo 11:29 \xt Ex 14:21-31\x*Israel enembomi God gaabee eta egeguturia-du, númandu emboro, esuru jojabe ragaro Inimba gorugea, karaje yovenivareta furia, yoveniva buburiturieta, eto-bato ombo emboro kaĩva rekimbea yarigo egeguturie. Ananu gigiturie-gea, Isip enembo númanda ambova rekimbaita aria vovorua, uvu gau ea vitia manduguturie. \p \v 30 \x - \xo 11:30 \xt Josh 6:12-21\x*Israel enembo God gaabee eta uria-du, onembo 7 da rova Jeriko bogu naada ghouka goituva aria, biruru egeguturieta, ambova aná ghouka singoimi itari arajegea vovorurie.\f + \fr 11:30 \ft Aná ghouka reiria, aná kavambara, jo enembo sambe ea, rarigari inono irambi re. Israel enembomi God gaabee urota ovenembuturieta, ghouka undufa arajegea vovorurie. \f* \p \v 31 \x - \xo 11:31 \xt Josh 6:22-25; \xt Josh 2:1-21\x*Aghade, gonene evetu ragaro Rahap, umó aná ghouka rova vitirie-tago, umó God gaabee uria-du, umó jo aná bogu naava God gaabee ambi vitiria enembo dumenide amburambi re. Anada bee mo, umó aná bogu naadu righigi furia, Israel enembo ungaghadu ghaito teno fugiturie. \p \v 32 \x - \xo 11:32 \xt Judg 6:11—8:32; \xt Judg 4:6—5:31; \xt Judg 13:2—16:31; \xt Judg 11:1—12:7; \xt 1 Sam 16:1—1 Kgs 2:11; \xt 1 Sam 1:1—25:1\x*Avore, amó enembo dumenidu gaga oruabe rerata, fefera sidara etue. Amindu rea, Gideon, Barak, Samson, Jepta, Devit, Samuel kotú feroveta maneda gaga jo rea, sidara ata, niningigambi aita rosoravore. \v 33 \x - \xo 11:33 \xt Dan 6:1-27\x*Dumeni God gaabee egeguturota, abua-abua dumenide mene-mene ea dedeguturie. Dumeni God gaabee egeguturota, unda uno egegeta uria-du, God númandava donu utaita be gajituria-nu, ututurieta rururie. Kotú dumeni mo, reaveta \tl laioni\tl* da be gajeta urie. \v 34 \x - \xo 11:34 \xt Dan 3:1-30\x*Dumeni reaveta, ivari bubura erogha sona eta urie, kotú númanenu gitofomi vikokomi vegari regeguturie-tago bee jo sirorambi re. Númandava ano tefo re-tago, númane God gaabee egegeta uria-du, ano ea, mene-mene urota, gitofo dea tuveta egeguturie. \v 35 \x - \xo 11:35 \xt 1 Kgs 17:17-24; 2 Kgs 4:25-37\x*Evevetu dumeni, gaabee egegeta uria-du, God na urieta, númanda enembo totofo amburarivareta jejebuguturie. \p O dumeni mo, God gaabee eta urie-tago, gitofomi númane dedeguturota, Jojabee ambo ututurota kivu egegari-du regegutuaveta, aná mema serigari jo nundubambi egeguturie. Númane daiyagha jejebugea, ambova tumanadu iraita rirota, God jo kivu ambi ambubuguturie. \v 36 \x - \xo 11:36 \xt 1 Kgs 22:26-27; 2 Chr 18:25-26; Jer 20:2; 37:15; 38:6\x*Dumeni, gitofomi kuvia gegha rirota, mombumi fisuruturie, kotú dumeni gitofomi \tl seini\tl* mi bundia, diburava gagajeguturie. \v 37 \x - \xo 11:37 \xt 2 Chr 24:21\x*Kotú dumeni mo, gitofomi singoimi dedeguturieta ambubuguturie. Dumeni mo, vikokomi veguturieta ambubuguturie, kotú dumeni aná tamo rorova sariguturieta ambubuguturie. Aghade, gitofomi numandava mema bouvu ututugutuaveta, númane dighari ombari taubana tefo, sifi kotú \tl gouti\tl* da andoronu bua asusugea, deĩ egeguturota, makasi ea iririgeta urie. \v 38 Númane jo roo endava irirota, tamo firída uno egegeta rousua enembogo irambi-gea, númanenu gitofomi injigha ea, fakara eaveta, númane enembo kotú ika uvu tefo kambesi anava, kotú dafaruva deĩ egeguturota iiava, enda beko toova evivigeta urie. \p \v 39 Ená enembo rera, númane God gaabee egegeta uria-du, God númandu gangoro urie. Aghá urie-tago, God da donu utaita riria-nu, númane jo bubugambi irirota, ambubuguturie. \v 40 Anada bee mo, God na namonde anda feferava, eini-eini taubana dogo eini ata sirorari-du nundubuturota, númane kaifa egegari-du ririe. Unda nundubariva mo, unona númanda, kotú namonde anda ari-bari akokogo, seghea fugota, neno roo taubana ea, inono ari-du nundubuturie. \c 12 \s1 12:1-11 God Unda Sasingu Nanjogo Neno Rururota, Itia Gita Rouvie. \p \v 1 Ená enemboda kiki ningera mo, namonde amó daiyagha egega? Númane dano namonde amó reisi-gerua-du namonde ano ea jiria, buro egeguturota, Jojabeeda emborova sereka susumbugore! Sumbaita urota, tamo firída unomi dimbauve-degea, namonde amó neno roo simbugea, kotú namonde anda ari-bari akokogo vuregea doa, namonde jiria goghó egeguturota sereka sumbari-du reiria-nu sumbua banunava bububugore! \v 2 Iesu namonde anda gaabee arida ruru re. Amindu namonde Iesu nundubuturota, iririgaita rosore. Unda gaabee uria aghagonu egegore! Iesu ambova, gangorogha irasua-nu nundubuturota, umó ifatarava bouvu kotú meka gasua-du jo oru ambi urie-gea, unona vitia aria, oreki God da avo asumbari ingo beekenava asumbea vitie. \v 3 Ari-bari akokogo enembomi, umó injigha egeguturota, undava bouvu mema fakarago bee ututueta, umó daiyagha durumugea jiria, itatama uria, ananu nundubadi rere! Aghá urota, jo oru urota, mana-mana egegambi, unda eta uria aghagonu, egegadi rere! \p \v 4 Nímane mene-mene egeguturota, ari-bari akokogoda ano buregeta rosoravore. Tago, ari akokogo enembomi jo nímane dedegota, tatangu gutia amburambi viteravore. \v 5 \x - \xo 12:5 \xt Job 5:17; Prov 3:11-12\x*Nímane God da sasingu ea viteravore. Tago, God na ená gagami neno fakara urota, ano ea jiria goghó egegadi riria-nu neno itia viteravore. \q1 “Anda mendi, Jojabee imó ari-bari akokogo doari-du nghaĩ itadua mo, \q2 ningia goghó ege! \q1 Imó dibe beva radua, mania doadi, neno jurauvota! \q1 \v 6 Anada bee mo, Jojabeeda neno buta rouvia enembodava unona nghaĩ ititurota, \q2 emboro taubana irugeta rouvie. \q1 Kotú, avonu unda sasingu ari-du badua mo, númandava mema bouvu ututurota, \q2 ari-bari taubanada aito fugari irugeta rouvie.” \p \v 7 God da nímandava eta rouvia, dabako aghagonu afa manemi, númanda sasingu nghaĩ ititurota, dedegeta rousue. Amindu rea, mema donu itatama egegeta rosora-nu nundubuturota mo, “Afa God amó nghaĩ ititurota, aghá etue.” regegadi rere. \v 8 God unda sasingu dano emboro dabako aghagova nghaĩ ititurota deta rouvie. Nímane dambi asua mo, nímane jo unda sasingu irambi, emborova sirorari sasingu aghago iririgasiravore. \v 9 Namonde anda afa mane endava vitia-mi nghaĩ ititurota deruaveta númane kakara egegeta urere. Amindu, namonde anda asisida Afa uutuva vitia beago, kakara egeguturota jejebugore! \v 10 Namonde anda ená endava vitia afa mane, tefo númanda unonu egegari-du rirota, namonde amó dedegeta urie. Tago God, namonde amó sonembuturota, taubana kotú kakarago, eto-bato umogo egegari-du rea, deta rouvie. \v 11 Dadua feferava, namonde amó jo gangoro ambi, neno mema egegeta rosore. Tago, God avonu dadua, ambova númandava aito fugari taubana arida veede siriri arida veede dano siroraita rouvie. \s1 12:12-17 Mania Irari Seiva Kaverea Igigata! \p \v 12 \x - \xo 12:12 \xt Is 35:3\x*Amindu rea, ingo nabubu ea vitia-nu rurugea, erea jiria goghó egegadi rere! \v 13 \x - \xo 12:13 \xt Prov 4:26\x*Rourogo enembo eka dimbaride jurauve-degea rirota, kotú jebugari-du rirota, niavo yaita rora-da emboro simbugadi rere. \p \v 14 Nímane ea gia, enembode dano inda irariva siriride kakarade dano iririgadi rere! Anada bee mo, neno roo jo kakara ambi vitia enembo, Jojabee jo gambi egegaita rousue. \v 15 \x - \xo 12:15 \xt Deut 29:18\x*Rourogo, God da sonemba injigha ea, nímanda irari seiva kaverareta! Neno roo kaifa urota, ea simbuge! Aghade, rourogo, enembo einimi ata, irari seida aito fugari rekago sirorota, nímanda irari memami bebeta auve-degea rere. \v 16 \x - \xo 12:16 \xt Gen 25:29-34\x*Rourogo enembo einimi dita faimada emborova yauve-degea o, Iso aghago urota, God da ea simbugaridu goitu fotare-degea rere! Umó mendi bego-gea, God da dibeva mendi begoda ea simbugari basue-tago, umó fefera dabako undaridu muu dirota, aná ea simbugari Jekop du ututurie. \v 17 \x - \xo 12:17 \xt Gen 27:30-40\x*Kotú nímane dano gari re, anada ambova umó aná ea simbugari rekago baita nundubuturota, jii reta urie-tago, aná rekago tuvia barida goroto eini jo tambambi re. \s1 12:18-29 Emboro Sei Kotú Emboro Reka Aná Eghago Re. \p \v 18 \x - \xo 12:18 \xt Ex 19:16-22; 20:18-21; Deut 4:11-12; 5:22-27\x*Nímane reisi-geroravore, donu namonde anda mambube mane, Israel enembodava siroruturia aghagonu, jo namonde andava sirorambi re. Númane aria, dafaru eini endava vitia, ragaro Sainai, ingomi righari aghago, anava buburituria mo, aná dafaruva ivari buburagha evieta, kotú tumba kinjí ea, bingoi urie. Aghá uua, yaura sufirie. \v 19 Aghade, ero eto-bato tavuya maneda erogomi furitueta niningigutua-va, kotú God enemboda be ero aghagomi ririeta niningigea, bemba anami númane oru egeguturie. Oru urota, God gaga fakara riria-du númane aná eronu tukú ari-du benunu egeguturie. \v 20 \x - \xo 12:20 \xt Ex 19:12-13\x*Anada bee mo, númane aná God da riria gaga ningari jo inono ambi egeguturie. Aná evere: “Nímanda eini jo furá, ená dafaru ririkigambi aita rosoravore. Kotú nímanda nino oka manedava eghá egege! Nino oka eini ya, ená dafaru righadua mo, nandia bua singoimi dedege, amburoe!” \v 21 \x - \xo 12:21 \xt Deut 9:19\x*Avo daiyagha siroruturia-nu gia, Moses oru urie-gea, ririe. “Amó oru urota, anda eka ingo rei-rarovutue,” ririe. \p \v 22 Avotago, nímane jo dafaru Sainai anava ya bubambi re-tago, nímane aná etera, ooto eini ragaro Saion\f + \fr 12:22 \ft Embó ingiso Hibru enembodu gefiria-da irugariva Dafaru Sainai aná God dava ya bubari emboro sei Agho Darimi ifeguturia-du gefirie. O ooto Saion du riria mo, aná God dava ya bubari emboro reka Iesu unda tatangumi ifeguturia-du gefirie. Jiusi enembo dumeni bogu naa Jerusalem de God Tumogha Baĩ Ari Kambode kakara urota, ooto ijokoda ragaro “Saion” regeguturie.\f* anava bububugetoravore. Nímane, God jebuga vitia-da irari Kambesiva bububugetoravore. Aghá-gea, nímane uutuva bogu naa Jerusalem bee, anera mane irugari inono irambi-mi beda ea vitia-va bububugetoravore. \v 23 Aghá urota, God da sasingu bebegoda ragaro uutuva gefiria-dava bububugetoravore. Númane desea irirota gangoro urota vitia-dava bubua takembea viteravore. God enembo dano irureta rouvia-dava beago bububugetoravore. Kotú enembo seibe irieta, God númandu, “Imó taubana re.” ririeta, unda asisida dibeva vitia-dava bububugetoravore. \v 24 \x - \xo 12:24 \xt Gen 4:10\x*Kotú God Afadava ya bubari emboro* reka ifegari kato Iesu dava beago, etera bububugetoravore. Iesu emboro ifeguturota, tatangu ghasio uria kambesiva beago, etera bububugetoravore. Iesu da tatangu rera, jo Abel da tatangugo irambi re. Abel da tatangumi, unda amburarida mino utari-du ghogho reirie-tago, Iesu da tatangumi God na neno mema ea sonembari-du ghogho reirie. Avore, nímane aná eini-eini irugetora-dava etera, anada rova terua viteravore. \p \v 25 \x - \xo 12:25 \xt Ex 20:22\x*Dibe fainge gigige! Moses Sainai dafaruva God da ragarova Gaga riria-nu, avona ningia, jo ambi egeguturia, dano sirivu egeguturie. Amindu rea, God oreki uutuva reta gaga donu reiria, jo niningigambi adora mo, aná gagada bouvude mino akuagode, itatama aita rosoravore. Unda gaga ningambi adora mo, mania doa serigea ya nungari nundubata! \v 26 \x - \xo 12:26 \xt Hag 2:6\x*Sainai dafaruva unda beemi rieta, enda gino-gino urie-tago, umó oreki eghá reirie. “Rekago amó beemi rata, uutu endagha dano rarovaita rouvie. Jo enda nuenembo rarovambi aita rouvie.” \v 27 God, \qt “Rekago amó radora mo, …”\qt* gaa reiria-mi rei-irugetue: God, uutu enda eve uubu urieta siroruturia-nu righota, gino-gino urota, tano aita rouvie-tago, eini-eini God da kambesi beeva rurugha riribu gambua goghó ea vitia-mi dai ea jiraita rouvie. \p \v 28 Avore, God da namonde andú utaita riria kambesi,\f + \fr 12:28 \ft Ii, \ft \+it Gaga Isuri Ari Kambesi\+it* anava, gaga dumeni gaga \+it Natofo \+it*da tuva vitia-nu irugea gia, tanana adi!\f* jo avona righota, gino-gino ari katogo irambi re-gea, namonde amindu gangoro egeguturota, God du oru kotú kakara urota, tumogha baĩ egeguturota-gea, umó gangoro ae! \v 29 \x - \xo 12:29 \xt Deut 4:24\x*Anada bee mo, namonde anda God eto-bato ivari buburagha evirota ero reta rouvia, aghago re. Unona taubana doata jiriturota, akuago aná dungota evaita rouvie. \c 13 \s1 13:1-19 Irugari Dumeni Evere. \p \v 1 Bego ambo mino-mino neno buta rousua, aghagonu egeguturota iririgadi rere! \v 2 \x - \xo 13:2 \xt Gen 18:1-8; 19:1-3\x*Nímandava esega enembo avona furadua mo, gangorogha ghaito teno fugea bua, kaifa egege! Enembo dumenimi aghá egeguturota, anera manedu, enembomi furari gaa rirota, ghaito teno figiturota, aná anera mane undua númanda kambova kaifa egeguturie. \v 3 Nímanda kokomana diburava vitia-nu, nímanena irasira aghagonu nundubuturota, númane tavo urota, númandu benunu egeguturota iririge! Kotú, gitofomi nímanda kokomanadava bouvu o mema utota, itatama egeguturadua, nímanena aghago itatama egegasira-nu nundubuturota, númane nundubea sonembuturota iririge! \p \v 4 Yagera ea vitia embó evetughada irari kakara egegadi rere! Kotú, ungá umó beago tofo-tofo kakara urota, jo numu aĩ, nuyae doa serigambi aita rouvie. Anada bee mo, umó avona tefo-tafo viro kombo o kombo yagera eta rouvia-du, God na umó iruruturota, bouvu utaita rouvie. \p \v 5 \x - \xo 13:5 \xt Deut 31:6, 8; Josh 1:5\x*Mania guridu neno bubugata! Eini-eini nanjogo nímandava vitia anadu gangoro urota, neno jamagha iririge! Anada bee mo, God na gaga eghá ririe, “Amó jo imó doambi aita rore. Anona imó nanjigo jo injigha ea doambi aita rore.” \v 6 \x - \xo 13:6 \xt Ps 118:6\x*Aghá-gea, namonde amó jo mana-mana urota, oru ambi egegasire. \q1 “Anda sonemba kato Jojabee umó re. Amindu enembomi andava donu egegadua-du, \q2 jo oru ambi aita rore.” \m Namonde aghá kariguturota iririgaita rosore. \p \v 7 God da Gaga nímandava sei minono regeguturia-da beforo ririkigarinu nundubadi rere. Númane ená endava deĩ egeguturota, God gaabee urota, aito daiyagha fufugeguturota ambubuguturia-nu nundubuturota, aghagonu, egegadi rere. \v 8 Iesu Keriso jo dibe eini ambi aita rouvie. Umó vitiria, vitia, kotú dabako aghagonu tumanadu iraita rouvie. \v 9 Mania irugari reka kotú irugari sembagonu ningia, ambo-ambo egeguturota, emboro taubana kasovigata! Irugari reka rera-da bee mo, nímandava enembo dumeni undari dumeni tama egeguturota, reeta egegeta rousua-du rere. Aghá egegeta rousua enembo, anami númanda asisida sonemba eini jo bubugambi eta rousue. Aghá egegadora, namonde amó, ano jo bubugambi aita rosore. Taubana mo, nímane do-gea, God unda sonembami nímanda neno rova ano utoe! \p \v 10 Keriso faro einiva namonde andú unda tatangu vesa ututuria mo, aná unda ifatarava ututurie.\f + \fr 13:10 \ft Grik gaami \fq “faro einiva” \ft nuenembo gefirie-tago, ekaresiada* babarigari oruabeda nundubariva, ená ingiso gefiria embómi “faro einiva” rirota \fq “Keriso da ifataradu” \ft nundubuturota gefirie.\f* Vesa anava vitia, namonde anda re, jo Jiusi enemboda fristi* mane, God du Tafaroro Ari Dobova buro eta rousua-mi, undari inono irambi re. \v 11 \x - \xo 13:11 \xt Lev 16:27\x*Nímane reisi-geroravore, God daiyagha númanda ari-bari akokogo nundubea gia doasua-nu nundubuturota, Jiusi enemboda fristida beforo righari, umó nino okami vesa ututa rousua-da tatangunu bua, Kambesi Kakara Bee Kakara, anava terua, anami ghasio eta rouvie. Avotago, nino oka vesa ututa rousua-da tamo aná bua, númanda evari dobo fugeta rousua kambesi doa serigea, isaghava itia dungeaveta evita rouvie. \v 12 Avore, enemboda ari-bari akuagonu unda tatangumi seghea fugaita furie-gea, Iesu dava beago, ari eto-bato aghagonu siroruturie. Umó bogu naa Jerusalem reta jumbua bubua aria, isaghava itia derurieta ambubuturie. \v 13 Amindu do-gea, Iesu aghá urota, meka geruria aghagonu gigigaita rea, namonde anda Jiusi enemboda evovo doa ya, undava bububugore! \v 14 Anada bee mo, namonde anda enava vitera bogu naa, jo tumanadu irambi aita rouvia-du, namonde bogu naa ambova siroraita rouvia-nu kaifa egegore! \p \v 15 Enembo “God unuka umó Jojabee re” bemi karigeta rousua-da vesa bee aná raga rari re. Amindu rea, namonde amó Iesu donu uria-nu nundubuturota, tumanadu God dava raga regeguturota iririgore! \v 16 Kotú, God du vesa utarida emboro eini mo, aito taubana fugiturota, nímanda guguami sonemba mino-mino urota, iririge! Anada bee mo, God ananu gerurota, gangoro aita rouvie. \v 17 Nímanda babarigari nímanda asisi kaifa eta rousua-du númanda gaga ningia goghó egeguturota, númanda tuva iririgadi rere! Fefera ambova, God númanda buro eta rousua-nu iruraita rouvia-du, númanda gaga niningigadora mo, númane mema ambi gangorogha buro egegaita rousue. O memagha buro egegadua mo, nímandava sonemba eini jo sirorota bambi aita rosoravore. \p \v 18 Avore, námandu rirota, benunu urota iririge! Námanda neno roo aná taubana vitia-nu reisi-nundubutore! Námane ari-bari taubana nuenembo egegaita uno rosore. \v 19 Kotú, námandu benunu egegadi retora-da bee jojabe mo, benunu egegutu-gea, God amó ninengota tutomi kaverea ya, nímandava bubore! \s1 13:20-21 Gaga Rea Tano Aita urota, Benunu Uria Re. \p \v 20-21 God siriri utari katomi ririeta, namonde anda Jojabee Iesu namonde andú rea ambubuturie-gea, umó namonde anda kaifa kato jojabe ea vitie. Kotú unda ambubuturota tatangu avereguturia-mi God dava ya bubarida emboro* reka unona ifeguturieta, tumanadu vitie. Aghade, God na ririeta, Iesu amburarivareta jebugea erorurie. Kotú God dabako unona, unda unonu egegari-du rea, nímandu sonemba taubana dibe eini be eini inonova utari-du rere! Kotú aghago, umó, Iesu Keriso da anomi, unda uno nuenembo egegari-du rirota, namonde anda neno roo simbugari-du rere! Aghá egeguturota, umó gangoro ae! Avore, Keriso da duroghadu tumanadu raga regegore! Ai gaa bee re! \s1 13:22-25 Ghanena urota, Gaga Rea, Tano Uria Re. \p \v 22 Anda ikoko mendi, ariri gharovu, amó ená neno erari gaga tufoko gembera-nu, durumugea irugea gerurota, tanana egegadi rere. Anada bee mo, ená ingiso jo numbobe irambi re. \v 23 Namonde anda ikoko Timoti diburava vitiria-nu, dotutata buburita-nu niningigadi uno rore. Umó tutomi furá andava bubadua mo, nímane gigigaita rea, angá nímandava yaita rosore. \p \v 24 Nímanda babarigaride, kotú God da natofode dano ghanena roreta, rege niningige! Kotú namonde anda ikoko mendi, ariri gharovu, Itali frovensi vareta furia eve vitia-de dano, nímane ghanena rousueta! Yata bua gigige! \v 25 God da sonemba, nímane nanjogodava iroe!