\id REV - Nouveau Nangnda \h Nḛ kɨ tḛḛ kɨ dɔe \toc1 Makɨtɨbɨ Nḛ kɨ tḛḛ kɨ dɔe \toc2 Nḛ kɨ tḛḛ kɨ dɔe \toc3 Ntd \mt2 Makɨtɨbɨ \mt1 Nḛ kɨ tḛḛ kɨ dɔe \is1 Ta kɨ dɔ makɨtɨbɨ Nḛ kɨ tḛḛ kɨ dɔe tɨ \ip Tɔ kɨ «Apokalɨpɨsɨ» kɨ j-ɨngə me makɨtɨbɨ tɨ e ta Gɨrəkɨ kɨ kɔr mee kɨ ta Nangɨnda nə «Nḛ kɨ tḛḛ kɨ dɔe». Nɨngə e Ja̰ kɨ e kɨ kare dan njé kaw kɨlə je tɨ kɨ dɔgɨ gɨde joo ə Ɓaɓe Jəju Kɨrɨsɨ tḛḛ kɨ dɔ nḛ je kɨ rɔjetɨ kɨ to lo ɓɔyɔ tɨ ade ndangɨ (1.1-2). \ip Ja̰ ndangɨ Makɨtɨbɨ kɨn a e ɓasi kɨ ɓal kɨ ɓu kare go kojɨ Kɨrɨsɨ tɨ be. NGa nɨngə, e dɔkagɨlo tɨ kɨ nje ko̰ɓe ko bo kɨ Rom tɨ ndɨgɨ kadɨ dɨje ɔsi məkəsɨde nangɨ no̰ne tɨ tə yo madɨ be. NJé kun go Kɨrɨsɨ kɨ mbati kɔsɨ məkəsɨde nangɨ no̰e tɨ, adɨ-de ko̰ ngay. Be ə, uwəi Ja̰ awi ɨləi-e dangay tɨ dɔ dər tɨ kɨ Patɨmosɨ, mbata lə Poy Ta kɨ Majɨ kɨ ɨlə mbḛe. NDangɨ makɨtɨbɨ kɨn adɨ njé kaw-naa je kɨ sɨri kɨ dɔnangɨ Aji tɨ kɨ ɓari-e Aji jɨ du (ɓone ɓari-e Turki). \ip NJé kun go Kɨrɨsɨ ɨngəi ko̰ mbata gər kɨ gəri kadɨ Ɓaɓe ləde e kare ba ə e Jəju Kɨrɨsɨ. E be ə, me ko̰ tɨ kɨn, Ja̰ ndangɨ makɨtɨbɨ adɨ-de, ɨlə-n dɨngəm mede tɨ kadɨ ai dɔ njade tɨ. Me makɨtɨbɨ tɨ kɨ Ja̰ ndangɨ kɨn, nḛ kɨ əl tae ngay me tɨ e nḛ je kɨ oo me ndɨl tɨ, kɨ ndajɨ nḛ je kɨ tɔjɨ nḛ je kɨ to kɨ kəme kəme. E ndajɨ nḛ je kɨ to me makɨtɨbɨ kun mɨndɨ tɨ kɨ kɔke no̰o̰. Je dɔkagɨlo tɨ kɨ tɔgɨ je kɨ majal ɨsɨ ɔdi rɔde, nə Jəju Kɨrɨsɨ kɨ e Ɓaɓe a re kadɨ a budɨ-de mur mur. \ip Lo kɨlə ngɨrə ta tɨ, Ja̰ əl ta kɨ dɔ rɔne tɨ tə nje kaw kɨlə lə Kɨrɨsɨ kɨ nje kḭ lo koy tɨ (1.1-8). \io1 Nḛ kɨ dɔsa̰y, Ja̰ tɔjɨ nḛ koo me ndɨl tɨ lie kɨ dɔsa̰y kɨ Jəju əl-e ta me tɨ kadɨ ndangɨ adɨ njé kaw-naa je kɨ sɨri kɨ dɔnangɨ Aji tɨ kɨ ɓari-e Aji kɨ du (1.9-3.22). \io1 Go tɨ, Ja̰ əl ta lə kun kɨ uni-e awi sie dɔra̰ tɨ adi oo nḛ je kɨ dangɨ dangɨ ɔsɨ go-naa me ndɨl tɨ. OO nḛ kɨndə je kɨ me dɔra̰ tɨ kɨ ɨsɨ ɔsi kurə Luwə əi kɨ Jəju Kɨrɨsɨ (4-5); oo makɨtɨbɨ kɨ nḛ kuwe je kɨ sɨri (6.1-8.1); oo təbɨ je kɨ sɨri (8.2-11.19); oo dɨrago̰ əi kɨ da je kɨ joo (12.1-13.18); oo NGon batɨ əi kɨ dɨje kɨ kɨgə dɔde kɨ dɨbɨ ɓu kɨ dɨbɨ kutɨ kɨ dɨbɨ sɔ dɔ tɨ (144.000), taa ta kɨ gangɨ kɨ a re kɨ malayka əl ta dɔ tɨ tɔ (14.1-20); oo kɔpɨ je kɨ sɨri kɨ a rəi kɨ wongɨ lə Luwə (15.1-16.21); oo tujɨ kɨ a osɨ dɔ Babɨlon tɨ, kɨ rɔ a tətɨ da, kɨ nje kəl ta ngom kə nə n-e nje kəl ta kɨ ta Luwə tɨ, kɨ rɔ kɨ a tətɨ su (17.1-20.10); taa oo dɔra̰ kɨ sɨgɨ, kɨ dɔnangɨ kɨ sɨgɨ, kɨ Jorijaləm kɨ sɨgɨ tɔ (21.1-22.5). \ip Makɨtɨbɨ Nḛ kɨ tḛḛ kɨ dɔe tɔl tane kɨ ndu kɨ ndəjɨ kɨ nga̰ ngay kɨ Kɨrɨsɨ, NJe kḭ lo koy tɨ ndəjɨ, kɨ ndue kɨ un ə nə: «M-a m-re ɓasɨne» (22.6-21). E makɨtɨbɨ kɨ ra rɔne tə makɨtɨbɨ kɨ nga̰ ngay ə se to ɓəl wa be. NGa nɨngə Ja̰ ndangɨ mba kadɨ ɨlə-n ɓəl me njé kadɨ-me je tɨ al, nə ndangɨ kadɨ ɨlə-n dɨngəm mede tɨ dɔkagɨlo je tɨ kɨ nga̰. Nḛ je kɨ koo me ndɨl tɨ kɨn tɔjɨ kɨlə kɨ Kɨrɨsɨ ra mbata majɨ lə dɨje lie kɨ njé ndole goe. \c 1 \p \v 1 Makɨtɨbɨ kɨn e nḛ kɨ to lo ɓɔyɔ tɨ kɨ Jəju Kɨrɨsɨ tḛḛ kɨ dɔe. Nɨngə e Luwə ə ade kadɨ tɔjɨ ɓəə kɨlə je ləne, kadɨ gəri nḛ kɨ a ra nḛ ɓasi. E be ə, Jəju Kɨrɨsɨ ɨlə kɨ malayka ləne kare adɨ aw tḛḛ kɨ dɔe adɨ ɓəə kɨlə lie Ja̰ gər. \v 2 Ja̰ ma najɨ dɔ nḛ je tɨ pətɨ kɨ oo kɨn təkɨ e ta lə Luwə, təkɨ e ta kɨ rɔjetɨ kɨ Jəju Kɨrɨsɨ tḛḛ kɨ dɔe. \p \v 3 Majɨ-kur e dɔ dəw tɨ kɨ tɨdə makɨtɨbɨ kɨn, kɨ dɔ dɨje tɨ kɨ njé koo dɔ ta je kɨ tḛḛ ta Luwə tɨ kɨn, ə təli rɔde go tɨ. Tadɔ dɔkagɨlo kɨ nḛ je kɨn a rai nḛ e ɓasi. \s1 Ta kɨ sɔbɨ dɔ njé kaw naa je kɨ sɨri kɨ dɔnangɨ Aji tɨ \p \v 4 Mi Ja̰, ə m-ndangɨ makɨtɨbɨ m-adɨ səi njé kaw naa je kɨ sɨri kɨ ɨsi dɔnangɨ Aji tɨ\x + \xo 1:4 \xt 2Kɔr 1.8\x*. \p M-dəjɨ kadɨ Luwə kɨ ɨsɨ no̰o̰ ɓone, kɨ ɨsɨ mari nu, kɨ e nje re nɨm, kadɨ ndɨl je kɨ sɨri kɨ ai no̰ kɨmbər ngar tɨ lie nɨm, \v 5 taa kadɨ Jəju Kɨrɨsɨ kɨ e nje ma najɨ kɨ rɔjetɨ, kɨ e dəw kɨ dɔsa̰y kɨ ḭ dan njé koy je tɨ, kɨ e NGar lə ngar je kɨ dɔnangɨ tɨ ne kɨn nɨm, pətɨ kadi me-majɨ ləde kɨ lapɨya ləde e səsi naa tɨ. \p Jəju Kɨrɨsɨ ndɨgɨ-je, ə taa-je gɨn tɔgɨ tɨ lə majal kɨ məsɨne, \v 6 ɔr-je ɨndə ta dangɨ tə ngar je, təl-je njé kɨjə nḛ məsɨ kadɨ-kare tɨ mba kadɨ jɨ ra kɨlə j-adɨ Luwə kɨ Bawne. M-dəjɨ kadɨ tɔjɨ kɨ tɔgɨ e lie kɨ dɔ ɓal je kɨ dɔ ɓal je, *Amen! \q1 \v 7 Oi-e, ɨsɨ re me kɨl ndi tɨ, \q1 Dɨje pətɨ a ooi-e kɨ kəmde\x + \xo 1:7 \xt Danɨyəl 7.13; Jakari 12.10\x*, \q1 NJé wa kɨ njé kɔsɨ kade kɨ nɨngə kɨn ka a ooi-e kɨ kəmde, \q1 Gɨn ka je kɨ dangɨ dangɨ kɨ dɔnangɨ ne a no̰i ndoo mbata lie. \q1 Oyo, Amen! \p \v 8 Ɓaɓe Luwə ə nə: «Mi Alpa kɨ Omega, nje kɨsɨ no̰o̰ ɓone, nje kɨsɨ mari nu, kɨ nje re, mi nje kɨsɨ dɔ tɔgɨ je tɨ pətɨ.» \s1 Ja̰ oo Kɨrɨsɨ me ndɨl tɨ \p \v 9 Mi ngoko̰si Ja̰, kɨ mi səsi naa tɨ me ko̰ tɨ, mi dansi tɨ səi kɨ Luwə ɨndə səsi tə ngar je, mi m-uwə tɔgɨm ba səsi me kɨndə rɔ-naa tɨ kɨ Kɨrɨsɨ. Dɨje ɨləi-mi dangay tɨ dɔ dər tɨ kɨ Patɨmosɨ kɨ mbata ta lə Luwə kɨ m-ɨlə mbḛe, taa kɨ mbata najɨ kɨ ma kɨ m-ma dɔ ta kɨ rɔjetɨ kɨ Jəju Kɨrɨsɨ tḛḛ kɨ dɔe. \v 10 NDɔe tɨ kɨn, e ndɔ lə Ɓaɓe, ɓa NDɨl re ur dɔm tɨ, adɨ m-o ndu ta madɨ tḛḛ gom tɨ kɨ tɔgɨne tə ndu təbɨ be, \v 11 əl-m ə nə: «Nḛ kɨ o kɨn, ɨndangɨ me makɨtɨbɨ tɨ, ɓa go tɨ, ɨlə-n adɨ njé kaw naa je kɨ sɨri, adɨ e Epəjɨ, kɨ Isɨmɨr, kɨ Pərgam, kɨ Tɨyatɨr, kɨ Sardɨ, kɨ Pɨladəlpi, kɨ Lawodɨse.» \p \v 12 Lo kɨn tɨ, m-yətɨ rɔm kadɨ m-o dəw ə wa kɨ a əl-m ta kɨn ɓa, m-o lambɨ je, kɨ rai-de kɨ ɔr əi sɨri. \v 13 Nɨngə dan lambɨ je tɨ ka kɨn, dəw madɨ kɨ to tə *NGon dəw be ɨsɨ tɨ no̰o̰. Ɨlə kɨbɨ ngal rɔne tɨ, ɓa dɔ kadɨne kɨ kulə kɨ rai kɨ ɔr. \v 14 Dɔe je, kɨ bɨsɨ dɔe je, ndai bal bal tə buy, ə se bu wa be. Ka̰ kəme ndo̰y tə por be. \v 15 NJae je toi tə andɨ kɨ ndole, kɨ kɔdɨ o kam be, ɓa ndue ɓa tə pungɨ ba kam be tɔ\x + \xo 1:15 \xt 13-15: Danɨyəl 7.9, 13; 10.5-6\x*. \v 16 Uwə mee je sɨri ji kone tɨ, nɨngə kɨyə kasɨgar kɨ tae kɨ taa atɨ soy soy, taa ta kate e dam joo nɨm, tḛḛ tae tɨ. Kəme unjɨ tə kadɨ kɨ dan kada kam be. \v 17 Lokɨ m-o-e ɓa, m-osɨ njae tɨ tə dəw kɨ oy, m-to. Nə ɨndə ji kone dɔm tɨ ə nə: «Ɨɓəl al, mi kɨ dɔsa̰y, ə mi kɨ dɔbəy tɨ tɔ\x + \xo 1:17 \xt 16-17: Ejay 44.6; 48.12; 49.2; Eb 4.12\x*, \v 18 mi nje kɨsɨ kəm ba, m-oy, nə m-təl m-ɨsɨ kəm ba, kadɨ m-ɨsɨ bɨtɨ kɨ dɔ ɓal je, dɔ ɓal je. M-aw kɨ lakəle lə koy kɨ lo kɨ koo jim tɨ. \v 19 Nɨngə, kadɨ ɨndangɨ nḛ kɨ o, nḛ kɨ ɨsɨ ra nḛ ɓasɨne, kɨ nḛ kɨ a ra nḛ go tɨ gogɨ. \v 20 NGa nɨngə, kɨ ɔjɨ dɔ mee je kɨ sɨri kɨ o ji kom tɨ, kɨ lambɨ je kɨ sɨri kɨ rai-de kɨ ɔr, kɔr mede ə to kɨn: mee je kɨ sɨri, əi malayka je lə njé kaw naa je kɨ sɨri, nɨngə lambɨ je kɨ sɨri, əi njé kaw naa je kɨ sɨri tɔ.» \c 2 \s1 Makɨtɨbɨ kɨ ndangɨ kadɨ njé kaw-naa je kɨ Epəjɨ tɨ \p \v 1 NJe kuwə mee je kɨ sɨri ji kone tɨ, nje njɨyə dan lambɨ je tɨ sɨri kɨ rai-de kɨ ɔr əl-m mi Ja̰ ə nə: «Ɨndangɨ makɨtɨbɨ kɨn adɨ malayka lə njé kaw naa je kɨ Epəjɨ tɨ, əl-e təkɨ nje kuwə mee je kɨ sɨri ji kone tɨ, nje njɨyə dan lambɨ je tɨ sɨri kɨ rai-de kɨ ɔr əl ə nə: \v 2 M-gər nḛ ra je ləi, m-gər kɨlə rai, kɨ kuwə tɔgɨ ba ləi. M-gər kadɨ ḭ ɨlə bandɨ ta naa tɨ kɨ njé me majal je al. Dɨje madɨ kɨ ɨsɨ ɓari rɔde njé kaw kɨlə je, nə əi njé kaw kɨlə je al kɨn, ḭ ɨna-de adɨ ɨgər-de tə njé ngom je. \v 3 Ḭ nje kuwə tɔgɨ ba, ɨngə ko̰ mbata ləm, nə be ka, ɨyə̰ tae al. \v 4 NGa nɨngə, nḛ kare kɨ m-aw-n səi kɨ ta, e ta lə kɨyə̰ kɨ ɨyə̰ ta ndɨgɨ kɨ ɨndɨgɨ-m kəte kɨn kɔ. \v 5 Ə adɨ mei ole dɔ lo kɨ osɨ tɨ, ɨyə̰ pa njɨyəi kɨ ɓasɨne kɨn kɔ, ə ɨtəl ɨre dɔ njai tɨ kɨ kəte gogɨ. Re ɨyə̰ pa njɨyəi kɨ ɓasɨne kɨn kɔ al ə, m-a m-re kadɨ m-ɔr lambɨ ləi lo kɨse tɨ kɨn kɔ. \v 6 Nɨngə kɨ ɓasɨne kɨn, nḛ kare kɨ m-o majɨ, rɔi tɨ, ɨmbatɨ kɨlə ra Nɨkolayɨtɨ je, təkɨ mi m-mbatɨ-n kɨlə rade ka kɨn be tɔ. \v 7 NGa nɨngə, dəw kɨ aw kɨ mbine ɓa, kadɨ oo-n dɔ ta kɨ NDɨl Luwə əl njé kaw naa je kɨn! \p «Dəw kɨ nje tətɨ rɔ, m-a m-ade uso kandɨ kadɨ koy al kɨ a me ɓe rɔnəl tɨ lə Luwə\x + \xo 2:7 \xt Kɨlə ngɨrə nḛ je 2.8-9\x*.» \fig Lambɨ ɔr je kɨ sɨri|src="WA04002b.tif" size="col" loc="REV 2.1" copy="Graham Wade" ref="2.1" \fig* \s1 Makɨtɨbɨ kɨ ndangɨ kadɨ njé kaw naa je kɨ Isɨmɨr tɨ \p \v 8 «Makɨtɨbɨ kɨn ɨndangɨ adɨ malayka lə njé kaw naa je kɨ Isɨmɨr tɨ: Ta kɨ dəw kɨ dɔsa̰y, kɨ e dəw kɨ dɔbəy tɨ tɔ, dəw kɨ oy nə təl ɨsɨ kəm ba, əl me tɨ ə to kɨn: \v 9 M-gər ko̰ ləi kɨ ndoo ləi, nə kɨ rɔjetɨ, ḭ njé nḛ kɨngə. Taa m-gər ta je kɨ majal kɨ njé kɨ ɓari rɔde əi nə n-əi *Jɨpɨ je, nə kɨ rɔjetɨ, əi Jɨpɨ je al, ɨsɨ əli dɔi tɨ: əi njé kaw-naa je lə *Sata̰. \v 10 A ɨngə ko̰, nə majɨ kadɨ ɨɓəl al. Su a ɓukɨ dɨje madɨ dansi tɨ dangay tɨ kadɨ na-n tɔgɨsi, a ɨngəi ko̰ asɨ ndɔ dɔgɨ, nə ai dɔ njasi tɨ bɨtɨ koy, ə m-a m-adɨ səsi jɔgɨ tətɨ rɔ, kɨ e kajɨ kɨ bɨtɨ kɨ no̰ tɨ. \p \v 11 «Dəw kɨ aw kɨ mbine ɓa, kadɨ oo-n dɔ ta kɨ NDɨl Luwə əl njé kaw-naa je kɨn majɨ! \p «Dəw kɨ nje tətɨ rɔ, kɔy kɨ nje ko̰ joo a tḛḛ kade tɨ al.» \s1 Makɨtɨbɨ kɨ ndangɨ kadɨ njé kaw naa je kɨ Pərgam tɨ \p \v 12 «Makɨtɨbɨ kɨn ɨndangɨ adɨ malayka lə njé kaw naa je kɨ Pərgam tɨ: Ta kɨ dəw kɨ nje kotɨ kɨyə kasɨgar kɨ tae kɨ taa atɨ soy soy, taa ta kate e dam joo nɨm tɔ, əl me tɨ ə to kɨn: \v 13 M-gər lo kɨ ɨsɨ tɨ kɨn; e lo kɨ *Sata̰ o̰ ɓe tɨtɨ, nə be ka, bɨtɨ ɓone, ḭ uwə rɔi rɔm tɨ adɨ nga̰, ɨnajɨ ndui al. Dɔkagɨlo wa kɨ ndɔ kɨ tɔli ɓəə kɨlə ləm kɨ rɔjetɨ, A̰tɨpasɨ, lo tɨ wa kɨ Sata̰ ɨsɨ tɨ kɨn ka, ɨnajɨ ndui al. \v 14 Nɨngə, nḛ kare kɨ m-aw səi kɨ ta dɔ tɨ, e ta lə dɨje ləi madɨ kɨ uwəi go nḛ ndo kɨ to tə ya̰ Balam be nga̰ kɨn. Balam kɨ nje kɔjɨ ngar Balakɨ kadɨ ɨyə gum uwə-n ngan *Isɨrayəl je kɨ rəbɨ kuso da kɨ pəli yo je nɨm, sangɨ-naa kaya tɨ nɨm\x + \xo 2:14 \xt Kɔr Isɨrayəl je 31.16; Kɔr Isɨrayəl je 22-24\x*. \v 15 E be tɔ ə, ḭ ka aw kɨ dɨje kɨ njé kuwə go nḛ ndo lə Nɨkolayɨtɨ je no̰o̰ tɔ. \v 16 Ə kadɨ ɨyə̰ pa njɨyəi kɔ. A re e be al ə, m-a m-re ɓasɨne kadɨ m-rɔ kɨ dɨjee kɨn kɨ kɨyə kasɨgar kɨ tḛḛ tam tɨ kɨn. \p \v 17 «Dəw kɨ aw kɨ mbine ɓa, kadɨ oo-n dɔ ta kɨ NDɨl Luwə əl njé kaw naa je kɨn! \p «Dəw kɨ nje tətɨ rɔ, m-a m-ade man kɨ e nḛ kuso kɨ ɓɔyɔ lɔkɨ, m-a m-ade kɔsɨ mbal kɨ nda, kɨ e kɨ ndangɨ tɔ tɨ kɨ sɨgɨ\x + \xo 2:17 \xt Tḛḛ kɨ taga 16.14-15, 33-34; Ejay 65.15\x* kɨ e tɔ kɨ dəw gər al tɨtɨ. Dəw kɨ mbal kɨn ɔdɨ jie par ə gər tɔ kɨn.» \fig NJé kaw-naa je kɨ gɨn sɨri kɨ dɔnangɨ Aji tɨ|src="sevenchurchesplain.eps" size="span" loc="REV 2.1-3.22" copy="GPS" ref="2.1-3.22" \fig* \s1 Makɨtɨbɨ kɨ ndangɨ kadɨ njé kaw naa je kɨ Tɨyatɨr tɨ \p \v 18 «Makɨtɨbɨ kɨn ɨndangɨ adɨ malayka lə njé kaw naa je kɨ Tɨyatɨr tɨ: Ta kɨ dəw kɨ ka̰ kəme ndo̰y tə por be, taa njae je toi tə andɨ kɨ ndole, kɨ kɔdɨ o kam be, əl me tɨ ə to kɨn: \v 19 M-gər nḛ rai je, kɨ ndɨgɨ-naa kɨ to rɔi tɨ, kɨ kadɨ-me ləi, kɨ ra kɨlə kadɨ dɨje, kɨ kuwə tɔgɨ ba ləi. Nḛ rai je kɨ gogɨ ne majɨ al dɔ kɨ kəte je. \v 20 Nə nḛ kare kɨ m-aw səi kɨ ta dɔ tɨ, e kɨyə̰ kɨ ɨyə̰ Jəjabəl, kɨ ə nə n-e dəne kɨ nje kəl ta kɨ ta Luwə tɨ kɨn, adɨ ɨsɨ ɓukɨ ɓəə kɨlə je ləm wale: ɨsɨ ɔsɨ-de kɨ me kaya kɨ ra tɨ, kɨ me kuso da tɨ kɨ pəli yo. \v 21 M-ɨyə̰ dɔkagɨlo m-ade kadɨ ɨyə̰-n pa njɨyəne kɔ, nə mbatɨ kɨyə̰ rəbɨ kaya kɨ ra. \v 22 E be ə, m-a m-ɨle nangɨ dɔ tɨrə rɔ ko̰ tɨ, naa tɨ kɨ njé sange kaya tɨ je. A re ɨyə̰i ta pa njɨyəde je kɨ majal kɨn kɔ wa taa, tə m-ɨyə̰ ta nḛ kɨ m-ɔjɨ kadɨ m-ra səde kɨn. \v 23 M-a m-adɨ ngane je oyi. Ɓa, lo kɨn tɨ, njé kaw naa je pətɨ a gəri kadɨ mi dəw kɨ m-gər mər ta je, kɨ ndɨgɨ ra je lə dɨje. Dəw kɨ ra dansi tɨ, m-a m-ra-e kɨ go kɨlə rae tɨ\x + \xo 2:23 \xt Pa je 7.10; 62.13; Jərəmi 17.10\x*. \v 24 NGa nɨngə, səi ndəgɨ njé kaw-naa je kɨ Tɨyatɨr tɨ, kɨ uwəi go nḛ ndo kɨ ngom kɨn, al, taa ɨndoi nḛ kɨ əi je ɓari-e “nḛ ɓɔyɔ kakɨ lə Sata̰” kɨn al tɔ, m-əl səsi kadɨ ɨgəri təkɨ m-a m-ɨndə nḛ kɔy madɨ kɨ rangɨ dɔsi tɨ al ngata. \v 25 NGa nɨngə, nḛ kare ɓa, majɨ kadɨ, nḛ kɨ ai dɔ tɨ kɨn, uwəi ba, bɨtɨ kadɨ m-re. \p \v 26 «Dəw kɨ nje tətɨ rɔ, dəw kɨ uwə go kɨlə je ləm bɨtɨ dɔbəy tɨ, m-a m-ade tɔgɨ ko̰ɓe dɔ gɨn dɨje tɨ kɨ dangɨ dangɨ. \v 27 A o̰-de ɓe kɨ gɔl gɨndɨ, a tɔ-n dɔde təkɨ dəw a tɔ-n ngoo wanjɨ kɨn be. \v 28 E be ə, mi wa ka m-ɨngə-n tɔgɨ kɨ rɔ Bai tɨ. Taa m-a m-ade mee kɨ nje kɨbə ta gɨn lo tɨ tɔ\x + \xo 2:28 \xt 26-28: Pa je 2.8-9; Kɔr Isɨrayəl je 24.17\x*. \p \v 29 «Dəw kɨ aw kɨ mbine ɓa, kadɨ oo-n dɔ ta kɨ NDɨl Luwə əl njé kaw naa je kɨn!» \c 3 \s1 Makɨtɨbɨ kɨ ndangɨ kadɨ njé kaw naa je kɨ Sardɨ tɨ \p \v 1 «Makɨtɨbɨ kɨn ɨndangɨ adɨ malayka lə njé kaw naa je kɨ Sardɨ tɨ: Ta kɨ nje ndɨl je kɨ sɨri lə Luwə kɨ mee je kɨ sɨri əl me tɨ ə to kɨn: M-gər kɨlə rai je: ɨra rɔi adɨ dɨje ooi-ni tə dəw kɨ ɨsɨ kəm, nə kɨ rɔjetɨ ɓa, ḭ dəw kɨ koy. \v 2 Ɨsɨ kəm dɔ rɔi tɨ, adɨ tɔgɨ ndəge je kɨ ɨsɨ oyi, tadɔ m-o kɨlə rai kare kɨ asɨ naa ta kəm Luwə tɨ goto. \v 3 Adɨ mei ole dɔ nḛ ndo tɨ kɨ ɨngə je, o dɔe je kɨn, nɨngə kadɨ a dɔ njai tɨ ə ɨyə̰ pa njɨyəi kɨ majal kɔ. Kɨn ə re ɨndəl dɔ ɓi tɨ al ə, m-a m-re m-uwə-i nangɨ busɨ tə nje ɓogɨ be kɨ kanjɨ kadɨ ɨgər dɔ kade. \v 4 NGa nɨngə, dɨje madɨ je dani tɨ Sardɨ no̰o̰ wa, lati nḛ kɨ majal kɨbɨ je tɨ ləde al. A ɨləi kɨbɨ kɨ nda rɔde tɨ kadɨ dani-mi, tadɔ əi dɨje kɨ asi. \v 5 Dɨje kɨ njé tətɨ rɔ, a ɨləi kɨbɨ kɨ nda rɔde tɨ, nɨngə m-a m-bujɨ tɔde kɔ me makɨtɨbɨ kajɨ tɨ al. M-a m-gər-de tə dɨje ləm ta kəm Bai tɨ kɨ ta kəm malayka je tɨ lie. \v 6 Dəw kɨ aw kɨ mbine ɓa, kadɨ oo-n dɔ ta kɨ NDɨl Luwə əl njé kaw naa je kɨn!» \s1 Makɨtɨbɨ kɨ ndangɨ kadɨ njé kaw naa je kɨ Pɨladəlpi tɨ \p \v 7 «Makɨtɨbɨ kɨn ɨndangɨ adɨ malayka lə njé kaw naa je kɨ Pɨladəlpi: Ta kɨ nje kay njay, dəw kɨ rɔjetɨ, e kɨ uwə lakəle lə *Dabɨdɨ jine tɨ, e kɨ uwə tḛḛ ə dəw asɨ kutɨ al, e kɨ uwə utɨ ə dəw asɨ tḛḛ al, əl me tɨ ə to kɨn: \v 8 M-gər kɨle rai; m-gər kadɨ tɔgi e ngay al, nə ɨngəm ta ləm majɨ, ɨnajɨ ndui al. NGa nɨngə, kɨ ne kɨn, m-tḛḛ ta kəy no̰i tɨ, kɨ dəw kɨ asɨ kadɨ utɨ goto. \v 9 Nɨngə nḛ kɨ m-a m-ra kɨ dɨje kɨ njé kaw-naa kɨ tɔ *Sata̰, kɨ əi njé ngom je, kɨ əi nə n-əi *Jɨpɨ je, nə əi Jɨpɨ je kɨ rɔjetɨ al ə to kɨn. M-a m-ɨndə tɔgɨ dɔde tɨ kadɨ rəi ɔsi dɔde nangɨ no̰i tɨ. Lo kɨn tɨ, a gəri kadɨ m-ndɨgi. \v 10 Təkɨ ɨngəm-n ndu kɨ m-adi kadɨ uwə-n tɔgi ba, mi ka m-a m-ngəm-i dɔkagɨlo ko̰ tɨ kɨ a re dɔ dɨje tɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne pətɨ kadɨ na-de kɨn tɔ. \v 11 M-a m-re ɓasi, ə uwə nḛ kɨ to ji tɨ kɨn nga̰, kadɨ dəw madɨ taa nḛ kɨgə go ji ləi al. \p \v 12 «Dəw kɨ nje tətɨ rɔ, m-a m-ra-e tə kagɨ ngadan kəy me kəy tɨ lə Luwə ləm, nɨngə a tḛḛ taga al ratata. M-a m-ɨndə tɔ Luwə ləm nɨm tɔ ɓe bo lie kɨ e Jorijaləm kɨ sɨgɨ kɨn nɨm dɔe tɨ. Jorijaləm kɨ ḭ dɔra̰ tɨ rɔ Luwə tɨ ləm, re ur nangɨ. Taa m-a m-ɨndə tɔm kɨ sɨgɨ dɔe tɨ tɔ. \p \v 13 «Dəw kɨ aw kɨ mbine ɓa, kadɨ oo-n dɔ ta kɨ NDɨl Luwə əl njé kaw naa je kɨn!» \s1 Makɨtɨbɨ kɨ ndangɨ kadɨ njé kaw naa je kɨ Lawodɨse tɨ \p \v 14 «Makɨtɨbɨ kɨn ɨndangɨ adɨ malayka lə njé kaw-naa je kɨ Lawodɨse: Ta kɨ dəw kɨ e *Amen, dəw kɨ nje ma najɨ kɨ a dɔ ndune tɨ, dəw kɨ rɔjetɨ kɨ e dɔ nḛ kɨndə je tɨ lə Luwə pətɨ, əl me tɨ ə to kɨn: \v 15 M-gər kɨle rai; m-gər kadɨ ɨsɔl al nɨm, ɨtɨngə al nɨm. Kɨn ə re ɨsɔl al ɓa, re a tɨngə! \v 16 Nə kɨ ne kɨn, ɨsɔl al nɨm, ɨtɨngə al nɨm, ɨlala, adɨ m-a m-tɔmo̰-i kɔ. \v 17 Ḭ əl ə nə ḭ nje nḛ kɨngə, ɨra gatɨ ɨngə-n nḛ ngay, aw kɨ ndoo nḛ madɨ al. NGa nɨngə, kei nje kəm-to-ndoo, kei dangɨtɨ, nḛ ləi goto, a kɨ rɔi kare, kəmi oo lo al kɨn ə, o al. \v 18 E be ə, m-adi ta kɔjɨ kadɨ ɨre ɨndogɨ səm ɔr kɨ por ndɨr-e majɨ kɨn kadɨ ɨndu-n, kadɨ ɨndogɨ səm kɨbɨ kɨ nda utɨ-n dɔ ka kɨ rɔ kare ləi kɨn kadɨ rɔi sɔl-i al, ə kadɨ ɨndogɨ nḛ kɨlə kəm tɨ ɨlə kəmi tɨ kadɨ kəmi oo lo majɨ gogɨ. \v 19 Dɨje pətɨ kɨ m-ndɨgɨ-de, m-ndangɨ-de ə m-ɨnde-de m-ɔjɨ-de. Majɨ kadɨ ɨtɨngə bɨl, ə ɨyə̰ rəbɨ njɨyəi kɨ majal kɔ. \v 20 O majɨ, mi m-a ta kəy tɨ, m-ɨndə ta kəy. Re dəw oo dɔ ndum ə tḛḛ ta kəy ɓa, m-a m-ur kəy goe tɨ, m-a m-uso sie nɨm e a uso səm nɨm. \p \v 21 «Dəw kɨ nje tətɨ rɔ, m-a m-ade ɨsɨ səm dɔ kɨmbər ngar tɨ ləm, təkɨ mi m-tətɨ rɔ ə m-aw m-ɨsɨ kɨ Bai dɔ kɨmbər ngar tɨ lie kɨn be tɔ. \v 22 Dəw kɨ aw kɨ mbine ɓa, kadɨ oo-n dɔ ta kɨ NDɨl Luwə əl njé kaw naa je kɨn!» \c 4 \s1 Kɨlə tɔjɨ dɔ Luwə tɨ me dɔra̰ tɨ \p \v 1 Go nḛ je tɨ kɨn ɓa, m-o nḛ kɨ rangɨ me ndɨl tɨ ɓəy: m-o ta rəbɨ tḛḛ dɔra̰ tɨ, nɨngə ndu dəw kɨ əl-m ta kəte ka kɨn, təl ɓa tə təbɨ be əl-m ə nə: «Ɨre taa ne, ə m-a m-tɔji nḛ kɨ a ra nḛ lo ti tɨ m-adɨ o.» \v 2 Ta naa tɨ no̰o̰, NDɨl Luwə tətɨ-m uwə-m aw səm dɔra̰ tɨ. Nɨngə yə, m-o kɨmbər ngar tḛḛ ɨsɨ, ɓa dəw madɨ ɨsɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ ka kɨn. \v 3 Dəwe ndole tə mbal je kɨ ɓari-de jasɨpɨ kɨ sarduwan kɨn be. NGabɨrəndi kɨ kunje to tə mbal əmerodɨ be unjɨ gə kɨdɨ kɨmbər ngar ka kɨn. \v 4 Nɨngə kɨmbər je kutɨ joo gɨde sɔ ɨsi gəi gɨdɨ kɨmbər ngar ka kɨn, ɓa ngatɔgɨ je kutɨ joo gɨde sɔ kɨ ɔy kɨbɨ kɨ nda ɨsi dɔ kɨmbər je tɨ kɨ kutɨ joo gɨde sɔ ka kɨn, ɨləi jɔgɨ kɔsɨ-gon kɨ rai kɨ ɔr dɔde tɨ. \v 5 Kunjɨ je, kɨ ndu dɨje, kɨ ndangɨ ndi je tḛḛi kɨmbər ngar tɨ. Lambɨ je sɨri o̰i ta kəm NGar tɨ, adɨ əi ndɨl je lə Luwə kɨ sɨri. \v 6 No̰ kɨmbər ngar tɨ, nḛ madɨ kɨ tɨtɨ-naa kɨ man ba kɨ ay njay njay tə bər be a tɨtɨ. \p Nḛ je kɨ njé kɨsɨ kəm əi sɔ, kəmde rosɨ rɔde kɨ kəte je kɨ gogɨ je, ɨsi dana no̰ kɨmbər ngar tɨ nɨm, gəi gɨde nɨm. \v 7 Nḛ kɨ nje kɨsɨ kəm kɨ dɔsa̰y tɨtɨ-naa kɨ ɓɔl, e kɨ ko̰ joo tɨtɨ-naa kɨ ngon baw mangɨ, e kɨ ko̰ mɨtə, ta kəme to tə ta kəm dəw be, nɨngə e kɨ ko̰ sɔ, to tə soro kɨ ɨsɨ nal be tɔ. \v 8 Nḛ je kɨ njé kɨsɨ kəm kɨn, kɨ kare aw kɨ bagɨne mehḛ mehḛ, ɓa kəme rosɨ lo dɔ bage tɨ je gɨn bage tɨ je. Kondɔ je kɨ kada je ɨsi ta kosɨ pa tɨ əi nə: NJe kay njay, nje kay njay, nje kay njay e Ɓaɓe Luwə kɨ aw kɨ tɔgɨ dɔ nḛ je tɨ pətɨ. E kɨ ɨsɨ mari nu, ɨsɨ ɓone, e kɨ a re. \v 9 Dɔkagɨlo je pətɨ kɨ nḛ je kɨ njé kɨsɨ kəm kɨ sɔ ka kɨn osi pa, ɨləi tɔjɨ dɔ nje kɨsɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ, nje kɨsɨ bɨtɨ kɨ no̰ tɨ, ɔsi kure, rai-e oyo ɓa, \v 10 *NGatɔgɨ je kɨ kutɨ joo gɨde sɔ ɔsi məkəsɨde nangɨ no̰ nje kɨsɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ, ɔsi gon nje kɨsɨ bɨtɨ kɨ no̰ tɨ, ɓuki jɔgɨ kɔsɨ-gon je ləde no̰ NGar tɨ nɨngə əli-e əi nə: \v 11 Ɓaɓe Luwə ləje, ḭ asɨ kadɨ dɨje ɨləi tɔjɨ dɔi tɨ, ɔsi kurəi, taa asɨ kɨngə tɔgɨ tɔ, tadɔ ḭ ə ɨra nḛ je pətɨ, nḛ je kɨ koo kɨ kəm kɨn toi kɨ go ndɨgɨ tɨ ləi. \c 5 \s1 Makɨtɨbɨ lə NGon batɨ \p \v 1 M-o makɨtɨbɨ kɨ kuu gɨdɨ-naa tɨ to da ji ko̰ nje kɨsɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ. E makɨtɨbɨ kɨ ndangi nḛ me tɨ je gɨdɨ tɨ je, nɨngə uwəi lo sɨri kɨ nḛ kuwə makɨtɨbɨ je. \v 2 M-o malayka kɨ nje tɔgɨ kare un ndune kɨ taa ə nə: «Na̰ ə asɨ kadɨ rə̰y nḛ kuwə makɨtɨbɨ je ə tḛḛ makɨtɨbɨ kɨn ə?» \v 3 Nə kɨ me dɔra̰ tɨ, kɨ dɔnangɨ tɨ ə se gɨn dɔnangɨ tɨ, dəw kɨ asɨ kadɨ tḛḛ makɨtɨbɨ kɨn, ə se kadɨ ɨlə kəmne me tɨ goto. \v 4 Lo kɨn tɨ, m-no̰ ngay, tadɔ dəw asɨ kɨngə dəw kɨ asɨ kadɨ tḛḛ makɨtɨbɨ kɨn ə ɨlə kəmne me tɨ al. \v 5 Ɓa dəw kare dan ngatɔgɨ je tɨ əl-m ə nə: «Ɨno̰ al, o ɓɔl nda kɨ gɨn kojɨ tɨ lə Juda, dəw kɨ tḛḛ gɨn *Dabɨdɨ tɨ, kɨ tətɨ rɔ, e asɨ kadɨ rə̰y nḛ kuwə makɨtɨbɨ je kɨ sɨri ə tḛḛ makɨtɨbɨ kɨn.» \fig Makɨtɨbɨ kɨ kuwə lo sɨri|src="Scroll_bb.tif" size="col" loc="REV 5.1-15" copy="Birney Boyd" ref="5.1" \fig* \p \v 6 Lo kɨn tɨ no̰o̰, m-o NGon batɨ a taa dana no̰ kɨmbər ngar tɨ, nɨngə nḛ je kɨ njé kɨsɨ kəm kɨ sɔ kɨ ngatɔgɨ je kɨ kutɨ joo gɨde sɔ gəi gɨde. NGon batɨ ka kɨn to tə nḛ kɨ dəw ɨjə mɨnde be. Gaje je əi sɨri, taa kəme je əi sɨri tɔ, tə ndɨl je kɨ sɨri lə Luwə kɨ ɨlə-de kɨ dɔnangɨ ba pətɨ. \v 7 NGon batɨ ɨsɨ re ɓasi kɨ rɔ nje kɨsɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ kadɨ taa makɨtɨbɨ jie tɨ. \v 8 Ta naa tɨ no̰o̰, nḛ je kɨ njé kɨsɨ kəm ba kɨ sɔ kɨ ngatɔgɨ je kɨ kutɨ joo gɨde sɔ ɔsi məkəsɨde nangɨ no̰ NGon batɨ tɨ. Dəw kɨ ra uwə kənde kɨ kɔpɨ je kɨ rai kɨ ɔr kɨ ndujɨ kagɨ kɨ ətɨ majɨ jine tɨ. Nḛ je kɨn əi ta je kɨ dɨje lə Luwə ɨsɨ əli kɨ Luwə. \v 9 NJé kɨsɨ kəm ba kɨ sɔ kɨ ngatɔgɨ je kɨ kutɨ joo gɨde sɔ, osi pa kɨ sɨgɨ əli əi nə: \q1 «Ḭ asɨ kadɨ un makɨtɨbɨ, \q1 Ə ɨrə̰y nḛ kuwe je. \q1 Tadɔ dɨje tɔli-ni, ḭ ɨgangɨ dɔ gɨn kojɨ je kɨ dangɨ dangɨ, \q1 NDon ta je kɨ dangɨ dangɨ, \q1 Dɨje kɨ dangɨ dangɨ, \q1 Gɨn ɓe je kɨ dangɨ dangɨ kɨ məsi, adɨ Luwə. \q1 \v 10 Gɨn dɨje kɨ dangɨ dangɨ kɨn, \q1 Ɨndə-de ta dangɨ tə ngar je, \q1 Ɨtəl-de njé kɨjə nḛ məsɨ kadɨ-kare tɨ mbata lə Luwə ləje, \q1 Nɨngə əi je o̰i ɓe dɔnangɨ tɨ ne\x + \xo 5:10 \xt Pa je 33.3; 98.1; Ejay 42.10\x*.» \p \v 11 Lo kɨn tɨ, m-go̰ lo ɓa, m-o ndu kosɨ malayka je ngay, kɨ əi dɨbɨ kutɨde dɨbɨ kutɨde\x + \xo 5:11 \xt Danɨyəl 7.10\x*, gəi gɨdɨ kɨmbər ngar, kɨ nḛ je kɨ njé kɨsɨ kəm ba, kɨ ngatɔgɨ je. \v 12 Nɨngə uni ndude kɨ taa əli əi nə: \q1 «NGon batɨ kɨ dɨje tɔli-e, \q1 Asɨ kadɨ ɨngə tɔgɨ, kɨ nḛ kɨngə, kɨ gosɨ, kɨ ngangɨ, kɨ kɔsɨ-gon, kɨ tɔɓa, kɨ kɨlə tɔjɨ!» \p \v 13 Taa m-o ndu nḛ kɨndə je pətɨ kɨ dɔra̰ tɨ, kɨ dɔnangɨ tɨ, gɨn dɔnangɨ tɨ, kɨ me ba bo tɨ osi pa əi nə: \q1 «Kɨlə tɔjɨ, kɨ kɔsɨ kurə, kɨ tɔɓa, kɨ tɔgɨ, \q1 E lə nje kɨsɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ əi kɨ NGon batɨ bɨtɨ kɨ no̰ tɨ!» \p \v 14 Lo kɨn tɨ no̰o̰ be, nḛ je kɨ njé kɨsɨ kəm ba kɨ sɔ əli əi nə: «Amen!» Ɓa ngatɔgɨ je ɔsi məkəsɨde nangɨ no̰ nje kɨsɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ əi kɨ ngon batɨ, ɔsi gonde. \c 6 \s1 NGon batɨ əi kɨ nḛ kuwə makɨtɨbɨ je mehḛ \p \v 1 M-o NGon batɨ uwə nḛ kuwə makɨtɨbɨ kɨ dɔsa̰y lə nḛ kuwə makɨtɨbɨ je kɨ sɨri ɔr, nɨngə m-o ndu nḛ kɨ nje kɨsɨ kəm ba kɨ dɔsa̰y dan nḛ je kɨ njé kɨsɨ kəm ba tɨ kɨ sɔ un ndune kɨ taa, ndue ɓa tə ndangɨ ndi be ə nə: «Ɨre!» \v 2 M-go̰ lo, nɨngə m-o sɨndə kare kɨ nda. NJe kale uwə kagɨ kunduru jine tɨ, adi-e jɔgɨ kɔsɨ-gon. E dəw kɨ tətɨ rɔ ngata, nə aw tə tətɨ rɔ kɨ rangɨ ɓəy. \v 3 Lokɨ NGon batɨ uwə nḛ kuwə makɨtɨbɨ kɨ ko̰ joo ɔr nɨngə, m-o ndu nḛ kɨ nje kɨsɨ kəm ba kɨ ko̰ joo əl ə nə: «Ɨre!» \v 4 Lo kɨn tɨ, sɨndə kɨ rangɨ, kɨ kər tə por be tḛḛ re. NJe kale aw kɨ tɔgɨ kadɨ ɔr-n lapɨya dɔnangɨ tɨ kɔ, kadɨ dɨje tɔli-naa dande tɨ. Adi-e kɨyə kasɨgar kɨ ngal. \p \v 5 Lokɨ NGon batɨ uwə nḛ kuwə makɨtɨbɨ kɨ ko̰ mɨtə ɔr nɨngə, m-o ndu nḛ kɨ nje kɨsɨ kəm ba kɨ ko̰ mɨtə əl ə nə: «Ɨre!» Ə m-go̰ lo nɨngə, m-o sɨndə kare kɨ ndul. NJe kale uwə nḛ mbɔjɨ nḛ jine tɨ. \v 6 Nɨngə m-o ndu ta madɨ ḭ kɨ dan njé kɨsɨ kəm tɨ kɨ sɔ ə nə: «Gəme ngon ngo mbɔjɨ nḛ kare be par e lo kɨlə tɨ kɨ ndɔ kare, ə ɔrjɨ ngon ngo mbɔjɨ nḛ mɨtə be par e lo kɨlə tɨ kɨ ndɔ kare tɔ; nə kadɨ ɨtujɨ yɨbɨ əi kɨ kasɨ kandɨ nju al.» \v 7 Lokɨ NGon batɨ uwə nḛ kuwə makɨtɨbɨ kɨ ko̰ sɔ ɔr nɨngə, m-o ndu nḛ kɨ nje ɨsɨ kəm ba kɨ ko̰ sɔ əl ə nə: «Ɨre!» \v 8 Ə m-go̰ lo nɨngə, m-o sɨndə kare kɨ ɓale to tə mbi kam be. NJe kale tɔe nə «Yo», ɓa lo kɨ koo ɨsɨ njɨyə goe tɨ. Adi-de tɔgɨ dɔ dam dɔnangɨ tɨ kɨ kare me kɨ sɔ tɨ kadɨ tuji dɨje kɨ me tɨ kɨ rɔ je, kɨ ɓo je, kɨ mo̰y tɔ ko dɨje kɨ da je kɨ majal kɨ dɔnangɨ tɨ ne. \v 9 Go tɨ, lokɨ NGon batɨ uwə nḛ kuwə makɨtɨbɨ kɨ ko̰ mi ɔr nɨngə yə, m-o ndɨl dɨje kɨ ndɔ kɨ tɔli-de ə ai gɨn dɨngɨri kadɨ-kare tɨ lə Luwə. Əi dɨje kɨ tɔli-de mbata ta lə Luwə kɨ ai dɔ tɨ, mai naje. \v 10 Dɨje ka kɨn uni ndude kɨ taa, əli ta kɨ tɔgɨde əi nə: «Ɓaɓe, ḭ kɨ ḭ nje kay njay, ḭ kɨ ḭ dəw kɨ rɔjetɨ, a ngəm bɨtɨ dɔkagɨlo tɨ kɨ ra taa a gangɨ ta dɔ dɨje tɨ kɨ dɔnangɨ tɨ, ɔjɨ-n dɔ məsɨje kɨ ɓuki kɔ ə?» \v 11 Ɓa lo kɨn tɨ no̰o̰, adi dəw kɨ ra kɨbɨ ngal kɨ nda, nɨngə dəji-de kadɨ orəi mede ndə̰y ɓəy, bɨtɨ kadɨ tə ndəgɨ ngako̰de je, kɨ madɨ-kɨləde je, kɨ nayḭ-naa no̰o̰, kadɨ tə a tɔli-de tə əi je be kɨn, kɔrde re dɔ made tɨ, tɔl tae ɓəy taa. \v 12 Nɨngə m-o NGon batɨ uwə nḛ kuwə makɨtɨbɨ kɨ ko̰ mehḛ ɔr, ɓa dɔnangɨ yəkɨ yəkɨ kɨ ətɨ ɓəl ngay. Kadɨ təl ndul kururu tə kɨbɨ sɨrə be, ə nay ba pu təl to tə məsɨ be tɔ. \v 13 Mee je ḭḭ dɔra̰ tɨ tosi kɨ nangɨ tə kandɨ mbay-kote kɨ mbujɨ al ɓəy, ə nəl gange kɨ nangɨ kɨn be. \v 14 Dɔra̰ a goto kɔ tə tuwə kɨ dəw a kuu gɨdɨ-naa tɨ kɨn be; nɨngə mbal je, kɨ dɔ dər je a ndui rɔde kɔ. \v 15 NGar je kɨ dɔnangɨ tɨ ne, kɨ njé tɔɓa je, kɨ bo je lə asɨgar je, kɨ njé nḛ kɨngə je, kɨ njé tɔgɨ je, kɨ ndəgɨ dɨje pətɨ, ɓəə je kɨ dɨje kɨ kare, a a̰yḭ-naa kadɨ ɓɔyɔi rɔde bole lo je tɨ kɨ gɨdɨ mbal je tɨ kɨ tətɨ. \v 16 A əli mbal bo je kɨ mbal je kɨ təti əi nə: «Ɨtosi dɔje tɨ, ɨɓɔyɔi-je sa̰y ta kəm nje kɨsɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ, kɨ ta wongɨ tɨ lə NGon batɨ\x + \xo 6:16 \xt Oje 10.8; Lk 23.30\x*. \v 17 Tadɔ ndɔ wongɨ kɨ bo re ngata, dəw kɨ asɨ kadɨ ə nə mi ə m-a am goto\x + \xo 6:17 \xt Juwəl 2.11; Soponi 2.2-3\x*.» \c 7 \s1 Dɨje kɨ 144.000 kɨ Luwə ɨndə mbo̰ ləne no̰de tɨ \p \v 1 Go nḛ je tɨ kɨn, m-o malayka je sɔ ai taa dɔ kum dɔnangɨ tɨ kɨ sɔ. *Malayka je ka kɨn uwəi nəl je kɨ sɔ kɨ dɔnangɨ tɨ ne kadɨ tə ɨləi dɔnangɨ tɨ al nɨm, dɔ ba tɨ al nɨm, taa dɔ kagɨ je tɨ al nɨm tɔ. \v 2 M-təl m-o malayka madɨ kɨ rangɨ ɓəy ḭ kɨ lo kɨbə kadɨ tɨ be, uwə mbo̰ lə Luwə kɨ nje kɨsɨ kəm ba jine tɨ. Nɨngə un ndune kɨ taa əl malayka je kɨ sɔ kɨ ɨngəi tɔgɨ kadɨ adi ko̰ nḛ kɨndə je kɨ dɔnangɨ tɨ ne kɨ me ba tɨ ə nə: \v 3 «Oti kadɨ adi ko̰ nḛ kɨndə je kɨ dɔnangɨ tɨ, ə se me ba tɨ, ə se dɔ kagɨ je tɨ, bɨtɨ kadɨ j-ɨndə mbo̰ no̰ ɓəə kɨlə je tɨ lə Luwə ɓəy taa.» \v 4 Adi-mi kɔr dɨje kɨ e kɨ kɨndə mbo̰ lə Luwə no̰de tɨ əi dɨje dɨbɨ ɓu kare kɨ dɨbɨ kutɨ sɔ kɨ dɨbɨ sɔ dɔ tɨ, gɨn kojɨ je tɨ lə ngan *Isɨrayəl je pətɨ. \v 5 Adɨ e: gɨn kojɨ tɨ lə Juda, dɨje dɨbɨ kutɨ kɨ dɨbɨ joo; gɨn kojɨ tɨ lə Rubḛ, dɨje dɨbɨ kutɨ kɨ dɨbɨ joo; gɨn kojɨ tɨ lə Gadɨ, dɨje dɨbɨ kutɨ kɨ dɨbɨ joo; \v 6 gɨn kojɨ tɨ lə Asər, dɨje dɨbɨ kutɨ kɨ dɨbɨ joo; gɨn kojɨ tɨ lə Nəpɨtali, dɨje dɨbɨ kutɨ kɨ dɨbɨ joo; gɨn kojɨ tɨ lə Manase, dɨje dɨbɨ kutɨ kɨ dɨbɨ joo; \v 7 gɨn kojɨ tɨ lə Sɨməyo̰, dɨje dɨbɨ kutɨ kɨ dɨbɨ joo; gɨn kojɨ tɨ lə *Ləbi, dɨje dɨbɨ kutɨ kɨ dɨbɨ joo; gɨn kojɨ tɨ lə Isakar, dɨje dɨbɨ kutɨ kɨ dɨbɨ joo; \v 8 gɨn kojɨ tɨ lə Jabɨlo̰, dɨje dɨbɨ kutɨ kɨ dɨbɨ joo; gɨn kojɨ tɨ lə Jɨsəpɨ, dɨje dɨbɨ kutɨ kɨ dɨbɨ joo; gɨn kojɨ tɨ lə Bənjame, dɨje dɨbɨ kutɨ kɨ dɨbɨ joo. \s1 Gɨn dɨje kɨ dangɨ dangɨ \p \v 9 Go tɨ, m-go̰ lo ɓa, m-o kosɨ dɨje kɨ ətɨ ɓəl ngay kɨ dəw asɨ kadɨ tɨdə kɔrde al. Əi dɨje kɨ gɨn ɓe je tɨ kɨ dangɨ dangɨ, gɨn kojɨ je tɨ kɨ dangɨ dangɨ, gɨn dɨje kɨ dangɨ dangɨ, kɨ ndon ta je kɨ dangɨ dangɨ. Dɨje kɨn ai no̰ kɨmbər ngar tɨ, kɨ no̰ NGon batɨ tɨ, ai kɨ kɨbɨ ngal kɨ nda nda rɔde tɨ, taa uwəi baji tan je jide tɨ tɔ. \v 10 Nɨngə uni ndude kɨ taa əli əi nə: «Kajɨ ḭ rɔ Luwə tɨ ləje kɨ e nje kɨsɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ əi kɨ NGon batɨ.» \v 11 *Malayka je pətɨ ləi-naa gəi gɨdɨ kɨmbər ngar, kɨ ngatɔgɨ je kɨ nḛ je kɨ njé kɨsɨ kəm ba je, osi kɨ ta kəmde nangɨ no̰ kɨmbər ngar tɨ, ɔsi kurə Luwə, \v 12 əli əi nə: «Amen! Kɨlə tɔjɨ, kɨ tɔɓa, kɨ gosɨ, kɨ oyo kɨ ra, kɨ kɔsɨ-gon, kɨ tɔgɨ, kɨ ngangɨ e lə Luwə ləje kɨ dɔkagɨlo kɨ dɔkagɨlo, bɨtɨ kɨ no̰ tɨ! *Amen!» \v 13 Lo kɨn tɨ no̰o̰, kɨ kare dan ngatɔgɨ je tɨ un ta əl-m ə nə: «Dɨje kɨ ɔi kɨbɨ ngal je kɨ nda nda kɨn əi na̰ je ə? Ə ḭḭ ra be ə rəi ə?» \v 14 Ə m-ɨle tɨ m-ə nə: «Ɓaɓe, ḭ ɨgər majɨ!» Ɓa əl-m ə nə: «Əi dɨje kɨ tḛḛi me kɨndə kəm-ndoo tɨ kɨ bo. Əi togi kɨbɨ ngal je ləde, togi adɨ nda me məsɨ NGon batɨ tɨ. \v 15 E mbata kɨn ə, uwəi rɔde ai no̰ kɨmbər tɨ lə Luwə, ɔsi kure kondɔ je kada je me kəy tɨ lie. Ɓa nje kɨsɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ a dəbɨ bagɨne dɔde tɨ gɨn kəy kɨsɨne tɨ. \v 16 Ɓo a ra-de al ratata, kɨndə man a ra-de al ratata, taa por kadɨ ə se kunjɨ nḛ madɨ a ndabɨ-de al ratata tɔ, \v 17 tadɔ NGon batɨ kɨ nje ka dadan lo tɨ no̰ kɨmbər ngar tɨ a e nje kul-de, kadɨ a aw səde lo man tɨ kɨ majɨ kadɨ a̰yḭ-naa. Luwə a bɔr man no̰ lay lay kəmde tɨ\x + \xo 7:17 \xt Ejay 25.8; 49.10; Pa je 23.1-2; Ejəkəl 34.23\x*.» \c 8 \s1 Nḛ kuwə makɨtɨbɨ kɨ ko̰ sɨri \p \v 1 Lokɨ NGon batɨ ɔr nḛ kuwə makɨtɨbɨ kɨ ko̰ sɨri, lo kɨ dɔra̰ tɨ təl to ndɨngɨ asɨ ngan kadɨ dɔ mɨtə. \v 2 Nɨngə m-o malayka je kɨ sɨri ai ta kəm Luwə tɨ, adɨ adi-de təbɨ sɨri. \p \v 3 Malayka madɨ kare re ɨlə rɔne a kadɨ dɨngɨri tɨ, uwə bay por kɨ ndujɨ kagɨ kɨ ətɨ majɨ e me tɨ jine tɨ. E bay kɨ rai-e kɨ ɔr, nɨngə adi-e ndujɨ kagɨ je ngay kɨ ətɨ majɨ, kadɨ aw-n kɨ ta je kɨ dɨje lə Luwə ɨsɨ əli kɨ Luwə. Aw-n dɔ dɨngɨri ɔr tɨ kɨ a no̰ kɨmbər ngar tɨ. \v 4 Ɓa sa ndujɨ kagɨ kɨ ətɨ majɨ su ji malayka tɨ ta kəm Luwə tɨ aw kɨ taa kɨ ta je kɨ dɨje lə Luwə ɨsɨ əli kɨ Luwə. \v 5 Nɨngə go tɨ, malayka un bay por kɨ ndujɨ kagɨ kɨ ətɨ majɨ e me tɨ ka kɨn, ɓukɨ por dɨngɨri rosɨ, ɓa ɨgə ɨlə kɨ dɔnangɨ tɨ, par ə ta naa tɨ no̰o̰, ndangɨ ndi je, kɨ ndu dɨje, kɨ təl ndi je tḛḛi, taa dɔnangɨ yəkɨ tɔ. \s1 Təbɨ je kɨ sɔ kɨ dɔsa̰y \p \v 6 *Malayka je kɨ sɨri kɨ uwəi təbɨ je kɨ sɨri jide tɨ ɨndəi dɔ rɔde dana kadɨ kɔli-de. \p \v 7 Malayka kɨ dɔsa̰y kɔl təbɨ ləne ɓa, kɔsɨ, kɨ por kɨ pole-naa kɨ məsɨ ə ədɨ kɨ dɔnangɨ tɨ. Nɨngə lo kɨn tɨ no̰o̰ be, dam dɔnangɨ kɨ kare me kɨ mɨtə tɨ o̰ por, kagɨ kare me kɨ mɨtə tɨ o̰ por, taa mbi kam kare me kɨ mɨtə tɨ o̰ por tɔ. \p \v 8 Malayka kɨ ko̰ joo kɔl təbɨ ləne ɓa, nḛ madɨ kɨ boy tə mbal kɨ a taa be, o̰ por, ɓɨngə osɨ me ba tɨ, adɨ dam ba kɨ kare me kɨ mɨtə tɨ təl məsɨ. \v 9 Nḛ kɨndə je kɨ kare me kɨ mɨtə tɨ me ba tɨ oyi, taa bato kare me kɨ mɨtə tɨ tuji tɔ. \p \v 10 Malayka kɨ ko̰ mɨtə kɔl təbɨ ləne ɓa, kəkɨrə mee kare kɨ o̰ tə por be, ḭ dɔra̰ tɨ osɨ nangɨ dɔ kɨ kare me kɨ mɨtə tɨ lə mbo je kɨ wol man je. \v 11 Tɔ mee ka kɨn nə «nḛ kɨ atɨ.» Kɨ kare me kɨ mɨtə tɨ lə man je təli ati kanana, nɨngə dɨje ngay kɨ a̰yḭ-naa man je kɨn oyi tɔ, tadɔ təl kɨ təli ati kanana. \p \v 12 Malayka kɨ ko̰ sɔ kɔl təbɨ ləne ɓa, dam kadɨ kɨ kare me kɨ mɨtə nɨm, dam nay kɨ kare me kɨ mɨtə tɨ nɨm, taa mee je kɨ kare me kɨ mɨtə tɨ ɨngəi kɨndə adɨ lo kadɨ damde kɨ kare me kɨ mɨtə tɨ unjɨ goto. Dam lo kɨ kada kare me kɨ mɨtə tɨ nɨm, dam lo kɨ kondɔ kare me kɨ mɨtə tɨ nɨm, kunjɨ goto dɔde tɨ\x + \xo 8:12 \xt 10-12: Ejay 14.12; Jərəmi 9.14; Tḛḛ kɨ taga 10.21-23\x*. \p \v 13 M-təl m-go̰ lo ɓəy nɨngə, m-o soro kare kɨ nal taa sa̰y dan nəl tɨ un ndune taa kɨ tɔgɨne ə nə: «Kəm-to-ndoo! kəm-to-ndoo! kəm-to-ndoo a e dɔ dɨje tɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne, lokɨ ndəgɨ malayka je kɨ nayḭ-naa mɨtə kɨn a kɔli təbɨ ləde.» \c 9 \s1 Təbɨ kɨ ko̰ mi ɓa \p \v 1 Malayka kɨ ko̰ mi kɔl təbɨ ləne ɓa, m-o mee kare ḭ dɔra̰ tɨ osɨ dɔnangɨ tɨ. Adi mee ka kɨn lakəle ta lo kɨ koo. \v 2 Tḛḛ ta lo kɨ koo nɨngə, sa por su tɨ tḛḛ kɨ taga tə sa por kɨ me pur tɨ kɨ boy be. Sa ka kɨn utɨ kəm kadɨ əi kɨ dɔra̰. \v 3 Bətɨ je tḛḛi me sa por tɨ ka kɨn, sanəi-naa dɔnangɨ tɨ. Əi bətɨ je kɨ adi-de tɔgɨ kɨ to tə ya̰ ni be. \v 4 Ɔgi-de kadɨ adi ko̰ wale je, kɨ kam je, kɨ kagɨ je, nə kadɨ adi ko̰ dɨje kɨ awi kɨ mbo̰ lə Luwə no̰de tɨ al kɨn par. \v 5 Adi-de ta rəbɨ kadɨ tɔli dɨje kɨn al, nə kadɨ adi-de ko̰ ngay tə kadɨ yo par asɨ nay mi. \v 6 Dɔkagɨloe tɨ kɨn, dɨje a sangi koy, nə a ɨngəi koy al. A ndɨgi kadɨ n-oyi, nə koy a a̰y sa̰y kɔ kadɨde tɨ. \p \v 7 Bəte je kɨn, toi tə sɨndə je kɨ dəw dɔɔ nḛ rɔ rɔde tɨ, adɨ əi ɓasi lo kaw rɔ tɨ kɨn be. Nḛ je kɨ dɔde tɨ toi tə jɔgɨ kɔsɨ-gon kɨ rai kɨ ɔr be, nɨngə ta kəmde to tə ta kəm dɨje be tɔ. \v 8 Bḭ dɔde to tə bḭ dɔ dəne je be, ɓa ngangɨde to tə ngangɨ ɓɔl be tɔ. \v 9 Nɨngə toi tə nḛ kɨ dəw ɨlə nḛ rɔ kɨ kɨ gɨndɨ no̰ gude tɨ be, ɓa ka bagɨde ɓa tə ka pusɨ rɔ je kɨ sɨndə je ba̰y ba̰y ndɔri-de kɨ ngɔdɨ dɔde sɔbɨ lo rɔ kɨn be\x + \xo 9:9 \xt Juwəl 2.4-5; 1.6\x*. \v 10 Ta mongɨde atɨ tə ta mongɨ ni be, nɨngə e mongɨde tɨ kɨn ə awi kɨ tɔgɨ kɨ kadɨ adii ko̰ dɨje nay mi tɨtɨ. \v 11 Awi kɨ malayka kɨ dɔ lo kɨ koo tɨ tə ngar dɔde tɨ. Tɔ ngar ləde ka kɨn nə «Abɨdo̰» kɨ ta ebɨrə, ə «Apolɨyo̰» kɨ ta gɨrəkɨ tɔ. Kɔr me tɔ kɨn nə «NJe tujɨ lo». \v 12 Ko̰ kɨ dɔsa̰y də ngata, nɨngə nay ko̰ je kɨ rangɨ joo kadɨ rəi go tɨ ɓəy. \p \v 13 Malayka kɨ ko̰ mehḛ kɔl təbɨ ləne, nɨngə m-o ndu dəw madɨ ḭ dɨngɨri tɨ kɨ rai kɨ ɔr kɨ ɨsɨ no̰ Luwə tɨ, ḭ dɔ kume je tɨ kɨ sɔ re. \v 14 Ɓa ndu ka kɨn əl malayka kɨ ko̰ mehḛ kɨ uwə təbɨ jine tɨ ə nə: «Ɨyə̰ malayka je kɨ sɔ kɨ dɔɔi-de kɨ sən dɔ ba Epɨratɨ tɨ kɨn taa.» \v 15 Nɨngə ɨyə̰ malayka je kɨ sɔ ka kɨn taa. Əi malayka je kɨ ɨsi dɔ njade tɨ mbata dɔ kadɨ wa kɨn, me ndɔ tɨ wa kɨn, me nay tɨ wa kɨn, kɨ me ɓal tɨ wa kɨn tɔ, kadɨ tə tuji dɨje kɨ kare me kɨ mɨtə tɨ kɔ, dɔnangɨ tɨ ba pətɨ. \v 16 Adi-mi kɔr asɨgar je ləde kɨ awi kɨ sɨndə əi mɨlɨyo̰ ɓu joo. \v 17 NGa nɨngə yə, m-o sɨndə je kɨ njé kal-de je me ndɨl tɨ: awi kɨ nḛ rɔ kutɨ dɔ no̰ gude kɨ kər tə por be, to tə ɓal dɔra̰ be, taa to tə ɓal kədɨ-man sɨndə be tɔ. Dɔ sɨndə je ka kɨn to tə dɔ ɓɔl be, nɨngə por je, kɨ sa je, kɨ nḛ je kɨ njé taa por kɨ tɔgɨde je tḛḛ tade tɨ. \v 18 E kɨ nḛ tujɨ lo je kɨ mɨtə, kɨ əi por je, kɨ sa je, kɨ nḛ je kɨ njé taa por kɨ tɔgɨde je, kɨ tḛḛi tade tɨ kɨn ə ko dɨje kɨ kare me kɨ mɨtə tɨ dɔnangɨ tɨ ba pətɨ a tɔ-n. \v 19 Tadɔ tɔgɨ sɨndə je e tade tɨ nɨm mongɨde tɨ nɨm tɔ. Mongɨde to tə li be, nɨngə ta mongɨde to tə dɔ nḛ be kadɨ adii ko̰ dɨje. \v 20 NGa nɨngə, kɨ ɔjɨ dɔ ndəgɨ dɨje pətɨ kɨ tḛḛi ta yo tɨ lə nḛ je kɨ njé tujɨ lo kɨn ɓa, mbati kadɨ ɨyə̰i ta kaw no̰ kagɨ yo je tɨ kɨ əi nḛ je kɨ rai-de kɨ jide. Nayḭ-naa kɨ lo kɔsɨ məkəsɨde nangɨ no̰ ndɨl je tɨ kɨ majal, kɨ no̰ kagɨ yo je tɨ kɨ rai-de kɨ ɔr je, kɨ la je, kɨ nɨngə-kasɨ je, kɨ gajɨ mbal je ə se kɨ kagɨ je kɨ asi koo lo al nɨm, asi koo dɔ ta al nɨm, taa asi njɨyə al nɨm tɔ kɨn. \v 21 Taa ɨyə̰i ta tɔl dɨje al nɨm, ta ra kɨmə al nɨm, ta kuwə marɨm al nɨm, ta ɓogɨ al nɨm tɔ. \c 10 \s1 Malayka əi kɨ ngon makɨtɨbɨ \p \v 1 Go tɨ, m-o malayka kɨ rangɨ kare kɨ nje tɔgɨ ḭ dɔra̰ tɨ rɨsɨ kɨ dɔnangɨ tɨ. Kɨl ndi tɨbɨ dɔe, taa ngabɨrəndi ɨsɨ dɔe tɨ tə jɔgɨ ngar be, ɓa ta kəme ɔsɨ tə kadɨ be tɔ, nɨngə njae je toi tə bar por be. \v 2 Uwə ngon makɨtɨbɨ jine tɨ, ɨndə nja kone dɔ ba tɨ, ə ɨndə nja gəlne dɔnangɨ tɨ tɔ. \v 3 Un ndune kɨ taa kɨ tɔgɨne, no̰ tə ɓɔl be, nɨngə go ndue tɨ, ndangɨ ndi sɨri ɓa. \v 4 Ə lokɨ m-aw kadɨ m-ndangɨ ndude me makɨtɨbɨ tɨ ɓa, m-o ndu ta madɨ kɨ ḭ dɔra̰ tɨ əl-m ə nə: «Ɨngəm ndu ta lə ndangɨ ndi je kɨn mei tɨ, ɓɨ ɨndangɨ me makɨtɨbɨ tɨ al.» \p \v 5 Lo kɨn tɨ, malayka kɨ m-o-e, njae kare e dɔ ba tɨ, ə e kɨ nungɨ e dɔnangɨ tɨ ka kɨn, un ji kone ɨlə kɨ dɔra̰ tɨ, \v 6 nɨngə un mɨndɨne kɨ tɔ Luwə kɨ nje kɨsɨ bɨtɨ kɨ no̰ tɨ, kɨ nje kɨndə dɔra̰, kɨ dɔnangɨ, kɨ ba bo, kɨ nḛ je kɨ mede tɨ ə nə: «Dɔkagɨlo kɨ rangɨ kadɨ dəw a ɨyə̰ adɨ man goto ngata. \v 7 NDɔ kɨ malayka kɨ ko̰ sɨri a ɨlə ngɨrə kadɨ kɔl təbɨ ləne kɨn ɓa, Luwə a tɔl ta ndɨgɨ ra ləne kɨ to lo ɓɔyɔ tɨ, təkɨ əl-n tae ɓəə kɨlə je ləne kɨ əi njé kəl ta je kɨ tae tɨ\x + \xo 10:7 \xt Tḛḛ kɨ taga 20.11; Dətərənom 32.40; Danɨyəl 12.7; Amosɨ 3.7\x*.» \p \v 8 NDu dəw kɨ kəte m-o ḭ kɨ dɔra̰ tɨ ka kɨn təl əl-m ta kɨ rangɨ ɓəy ə nə: «Aw ɨtaa ngon makɨtɨbɨ kɨ tḛḛ mee kɨn ji malayka tɨ kɨ ɨndə njane kare dɔ ba tɨ ə ɨndə kɨ nungɨ dɔnangɨ tɨ kɨn.» \v 9 M-aw ɓasi kɨ rɔ malayka tɨ ka kɨn, m-dəje kadɨ adɨ-m ngon makɨtɨbɨ nɨngə, ɨlə-m tɨ ə nə: «Ɨtaa uso, a atɨ kanana kandai tɨ, nə a nəl tai tɨ tə təjɨ be.» \v 10 M-taa ngon makɨtɨbɨ ka kɨn ji malayka tɨ m-uso, nɨngə nəl tam tɨ tə təjɨ be, nə lokɨ m-tɨbɨ mem tɨ ɓa, atɨ kandam tɨ kanana. \v 11 Nɨngə go tɨ əli-mi əi nə: «Majɨ kadɨ əl ta kɨ ta Luwə tɨ kɨ əl ɔjɨ-n dɔ nḛ je kɨ a ra gɨn dɨje kɨ dangɨ dangɨ, kɨ gɨn ɓe je tɨ dangɨ dangɨ, kɨ ndon ta je tɨ kɨ dangɨ dangɨ, kɨ ngar je ngay, kɨn ɓəy.» \c 11 \s1 NJé ma najɨ je kɨ joo \p \v 1 Dəw adɨ-m gakɨra kɨ to tɨtɨ-naa kɨ kagɨ mbɔjɨ nḛ be, nɨngə əl-m ə nə: «Ḭ taa ɨmbɔjɨ kəy lə Luwə nɨm, dɨngɨri nɨm, taa ɨtɨdə dɨje kɨ njé kɔsɨ məkəsɨde nangɨ no̰ Luwə tɨ me kəy tɨ kɨn tɔ. \v 2 Nə ta mba lo kɨ taga ne ɓa, kadɨ ɨyə̰ dam kare, ɨmbɔjɨ al, tadɔ e lo kɨ e kɨ kadɨ dɨje kɨ gəri Luwə al, kɨ a tuji kɨ ɓe bo kɨ ay njay lə Luwə asɨ nay kutɨ sɔ gɨde joo. \v 3 Nɨngə mi m-a m-ɨlə kɨ njé ma najɨ je ləm kɨ joo kɨ kɨbɨ kuwə ndoo rɔde tɨ kadɨ əli dɨje ta kɨ ta Luwə tɨ ndɔ dɨbɨ kɨ ɓu joo kɨ kutɨ mehḛ (1260).» \p \v 4 NJé ma najɨ je kɨ joo əi kagɨ bɨni kɨ joo, kɨ lambɨ je kɨ joo kɨ ai ta kəm Ɓa dɔnangɨ tɨ. \v 5 Kɨn ə re dəw madɨ ge kadɨ n-ra səde nḛ kɨ majal ə, por a tḛḛ tade tɨ kadɨ tujɨ njé ba̰ je ləde kɨn kɔ. E be ə, dəw kɨ ge kadɨ n-ra səde majal a ɨngə-n yo oy. \v 6 NJé ma najɨ je kɨn awi kɨ tɔgɨ kadɨ uti ta dɔra̰ kadɨ ndi ədɨ al, dɔkagɨlo tɨ kɨ a əli dɨje ta kɨ ta Luwə tɨ kɨn. Awi kɨ tɔgɨ kadɨ təlii man kɨ ndul məsɨ tɨ, taa kadɨ adi ko̰ je kɨ dangɨ dangɨ dɨje kɨ dɔnangɨ tɨ ne, kɨ dɔkagɨlo kɨ ra kɨ mede ndɨgɨ tɔ. \p \v 7 Nə lokɨ a mai najɨ ləde gɨne gangɨ nɨngə, da kɨ a tḛḛ koo a ɨlə-de rɔ, a tətɨ-de rɔ, a tɔl-de. \v 8 Nɨnde a a ta mba lo tɨ, lo tɨ kɨ ndɔ kɨ ɓəi Ɓade kagɨ-dəsɨ tɨ tɨtɨ, me ɓe bo tɨ. E ɓe bo kɨ a ɓari-e kɨ tɔ kɨ ndo̰i ndɨl dɔe tɨ əi nə Sodom kɨ Ejɨpɨ. \v 9 Dɨje kɨ dangɨ dangɨ, kɨ gɨn kojɨ kɨ dangɨ dangɨ, kɨ ndon ta je kɨ dangɨ dangɨ, kɨ gɨn ɓe je kɨ dangɨ dangɨ a rəi kadɨ go̰i nɨnde ndɔ mɨtə kɨ nusɨ, nɨngə a ɔgi kadɨ dəw dɨbɨ-de. \v 10 Rɔ dɨje kɨ dɔnangɨ tɨ ne a nəl-de ngay mbata koy kɨ oyii kɨn. A rai rɔnəl ngay, a mbəli-naa kadɨ-kare je, tadɔ njé kəl ta kɨ ta Luwə tɨ kɨ joo kɨn adi-de ko̰ kɨ al dɔ majɨ. \p \v 11 Nə go ndɔ je tɨ kɨ mɨtə kɨ nusɨ kɨn ɓa, kə̰ə̰ kɨ ḭ rɔ Luwə tɨ re ur mede tɨ, adɨ ḭḭ ɨsi taa. Lo kɨn tɨ, dɨje kɨ kəte a go̰i-de ka kɨn, ɓəl tɔl-de. \v 12 Nɨngə ooi ndu dəw madɨ kɨ ɓa kɨ tɔgɨne ngay ḭ dɔra̰ tɨ ə nə: «Ɨrəi taa ne!» Ɓa ḭḭ, awi kɨ dɔra̰ tɨ me kɨl ndi tɨ, ta kəm njé ba̰ je tɨ ləde kɨ ɨsɨ go̰i gode. \v 13 Taa naa tɨ no̰o̰, dɔnangɨ yəkɨ yəkɨ kɨ ətɨ ɓəl, adɨ dam ɓe bo kɨ kare me kɨ dɔgɨ tɨ budɨ nangɨ mur mur. Ko dɨje dɨbɨ sɨri tɔ me tɨ. NDəgɨ dɨje kɨ ɨsi kɨ dɔde taa, mede gangɨ man adɨ ɨləi tɔjɨ dɔ Luwə tɨ kɨ nje kɨsɨ dɔra̰ tɨ. \p \v 14 Tujɨ kɨ ko̰ joo də, nɨngə e kɨ ko̰ mɨtə a re no̰o̰ ɓasi. \s1 Təbɨ kɨ ko̰ sɨri \p \v 15 Malayka kɨ ko̰ sɨri kɔl təbɨ ləne nɨngə, ndu dɨje ɓa kɨ tɔgɨ ngay dɔra̰ tɨ ə nə: «Ko̰ɓe kɨ dɔ dɔnangɨ tɨ e ya̰ Ɓaɓe ləje əi kɨ Kɨrɨsɨ kɨ e wa mbəte kɨn ngata. A o̰ ɓe kɨ dɔ ɓal je kɨ dɔ ɓal je.» \v 16 Nɨngə ngatɔgɨ je kɨ kutɨ joo gɨde sɔ kɨ ɨsi dɔ kɨmbər tɨ, osi kɨ ta kəmde nangɨ no̰ Luwə tɨ, ɨləi tɔjɨ dɔe tɨ \v 17 əi nə: \q1 «Ɓaɓe Luwə kɨ nje tɔgɨ pətɨ, \q1 Ḭ kɨ ɨsɨ no̰o̰ ɓone, ḭ kɨ ɨsɨ no̰o̰ mari nu, \q1 J-ɨlə tɔjɨ dɔi tɨ mbata un kɨlə kətɨ ɓəl ləi kɨ jii tɨ, \q1 Ɨndə-n gɨn ko̰ɓe ləi. \q1 \v 18 Gɨn ɓe je kɨ dangɨ dangɨ ḭḭ kɨ wongɨ, \q1 Nə kɨ ɓasɨne kɨn, e wongɨ ləi ngata ə ɨsɨ tɔjɨ rɔne. \q1 Dɔkagɨlo gangɨ ta dɔ njé koy je tɨ re ngata, \q1 Dɔkagɨlo kɨ kadɨ ɨgə-n dɔ nja ɓəə kɨlə je ləi, \q1 Kɨ əi njé kəl ta je kɨ tai tɨ re ngata, \q1 Dɔkagɨlo kɨgə dɔ nja dɨje ləi, \q1 Kɨ njé kaw kɨ ɓəl NDɨli mede tɨ, \q1 Kɨ du je kɨ kɨ tɔgɨ je, re ngata. \q1 E dɔkagɨlo kɨ kadɨ ɨtujɨ-n dɨje kɨ njé tujɨ dɔnangɨ.» \p \v 19 Go tɨ, me dɔra̰ tɨ, ta kəy lə Luwə tḛḛ, adɨ sandukɨ kun mɨndɨ ɨsɨ kɨ taga. Lo kɨn tɨ, ndi təl je, ndangɨ nḛ je, ndu dɨje ɓa kɨ taa, dɔnangɨ yəkɨ, taa ndi kɔsɨ kɨ ətɨ ɓəl ədɨ tɔ. \c 12 \s1 Dəne əi kɨ da kɨ ɓari-e dɨrago̰ \p \v 1 Nḛ kɔjɨ madɨ kɨ ətɨ ɓəl tḛḛ dɔra̰ tɨ. Nɨngə e dəne kɨ kadɨ utɨ dɔ rɔe tə kɨbɨ tɨ, ɓa nay ɨsɨ gɨn njae tɨ. Mee je kutɨ gɨde joo ə ɨndəi rɔde naa tɨ tə jɔgɨ kɔsɨ-gon ɨsi dɔe tɨ. \v 2 Dəne ka kɨn naye ngay al kadɨ ojɨ ngon, ə lokɨ to ndoo ra-e ɓa, un ndune kɨ taa no̰. \v 3 Nḛ kɔjɨ madɨ kɨ rangɨ ɓəy tḛḛ dɔra̰ tɨ. Nɨngə e kəkɨrə da madɨ kɨ ɓari-e dɨrago̰, kər tə por be ə tḛḛ a. Dɔe e sɨri, ə gaje e dɔgɨ tɔ, nɨngə jɔgɨ kɔsɨ-gon ɨsɨ dɔe je tɨ ka kɨn kare kare. \v 4 Un mongɨne ɓa, ɨtə-n me je kɨ kare me kɨ mɨtə tɨ dɔra̰ tɨ ɓukɨ-de kɨ dɔnangɨ tɨ. Re a ta dəne tɨ kɨ aw tə ojɨ ngon ka kɨn kadɨ tə re ojɨ ngon taa ɓa, n-rɨbə ngon n-uso-e. \v 5 Dəne ojɨ ngon kɨ dɨngəm kɨ kadɨ tə a ɨsɨ dɔ gɨn ɓe je tɨ pətɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne, a o̰-de ɓe kɨ ko̰ɓe lie a nga̰ tə gɨndɨ be. E mbata kɨn ə, lokɨ ojɨ ngon taa par ə, uni ngon ka kɨn awi sie kadɨ Luwə tɨ, kadɨ kɨmbər ngar tɨ lie. \v 6 NGa nɨngə dəne taa a̰y ya̰ne aw dɨlə lo tɨ kɨ e lo kɨ Luwə ɨndə dɔ lo madɨ dana tɨtɨ kadɨ tə ɨsɨ tɨ adɨ tə ngəmi-e kɨ nḛ kuso asɨ ndɔ dɨbɨ kɨ ɓu joo kɨ kutɨ mehḛ (1260). \fig Da kɨ ɓari-e dɨrago̰|src="Dragon.tif" size="span" loc="REV 12.1-15" copy="Birney Boyd" ref="12.3" \fig* \p \v 7 Lo kɨn tɨ, rɔ ḭ dɔra̰ tɨ. Mɨsəl əi kɨ malayka je ləne rɔi kɨ da kɨ ɓari-e dɨrago̰ ka kɨn. Dɨrago̰ ka əi kɨ malayka je ləne ḭḭ səde kɨ rɔ tɔ, \v 8 nə rɔ təte. Lo ləde əi kɨ malayka je ləne goto dɔra̰ tɨ ngata. \v 9 Ɔsi kəkɨrə dɨrago̰ ɨləi-e nangɨ. E kɨ e ɓɨgə li kɨ ɓari-e su je kɨ *Sata̰ je, e kɨ e nje kədɨ dɨje pətɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne. Ɔsi-e ɨləi nangɨ, naa tɨ kɨ malayka je kɨ goe tɨ. \p \v 10 Lo kɨn tɨ, m-o ndu dəw madɨ ɓa kɨ tɔgɨne ə nə: «Dɔkagɨlo kajɨ re ngata, dɔkagɨlo kadɨ Luwə ɔjɨ tɔgɨne re ngata, dɔkagɨlo ko̰ɓe lie re ngata. E dɔkagɨlo kɨ tɔgɨ e ji Kɨrɨsɨ tɨ ngata. Tadɔ dəw kɨ nje kɨndə ta dɔ ngako̰je je tɨ ka ɔsi-e dɔra̰ tɨ ɨləi-e dɔnangɨ tɨ. E kɨ nje kɨndə ta dɔde tɨ kondɔ je kɨ kada je no̰ Luwə tɨ ləje. \v 11 Nə əi je təti-e rɔ kɨ takul məsɨ NGon batɨ nɨm, kɨ takul ta lə Luwə kɨ mai naje nɨm. Ɓəli rɔde al, əi ɓasi ngay kadɨ ndɨgi koy. \v 12 E mbata kɨn ə, \q1 Majɨ kadɨ ḭ dɔra̰ ɨra rɔnəl, \q1 Ə səi kɨ ɨsi me dɔra̰ tɨ ka ɨrai rɔnəl tɔ! \q1 NGa nɨngə ḭ dɔnangɨ, səi kɨ ba bo, tujɨ e ləsi, \q1 Tadɔ su rɨsɨ nangɨ kɨ rɔsi tɨ no̰o̰, \q1 Wongɨ tɔl-e, \q1 MBata gər kadɨ dɔkagɨlo ləne nay ngay al ngata.» \p \v 13 Lokɨ dɨrago̰ oo kadɨ ɔsi-ne ɨləi-ne nangɨ ɓa, ɔr ngɔdɨ kɨ go dəne tɨ kɨ nje kojɨ ngon kɨ dɨngəm ka kɨn. \v 14 Nə adi dəne ɨbə bagɨne joo tə bagɨ kəkɨrə soro be, kadɨ ḭḭ-n aw osɨ lo tɨ kɨ Luwə ɨndə dɔe dana ade dɨlə lo tɨ, kadɨ tə ngəmi-e kɨ nḛ kuso asɨ ɓal mɨtə kɨ nusɨ, sa̰y, kadɨ li ndətɨ kade al. \v 15 Lo kɨn tɨ, li ɨlə man tane tə man ba be kɨ go dəne tɨ no̰o̰ kadɨ tə tɔgɨ man ka kɨn ɨnde aw sie. \v 16 Nə dɔnangɨ re rɔ lə dəne, tḛḛ tane tɨbɨ-n ndəə man kɨ li tɔmo̰ ka kɨn yɨkɨ. \v 17 Lo kɨn tɨ, wongɨ tɔl dɨrago̰ dɔ dəne tɨ, adɨ aw rɔ dɔ gɨn kojɨ tɨ lie, kɨ əi njé təl rɔde go ndu Luwə tɨ, njé ka dana dɔ nḛ kɨ rɔjetɨ kɨ Jəju tḛḛ kɨ dɔe kɨ taga. \p \v 18 Go tɨ, aw ɨlə rɔne a ta ba bo tɨ. \c 13 \s1 Da je kɨ joo \p \v 1 M-o da madɨ kare kɨ gaje e dɔgɨ, ə dɔe e sɨri tḛḛ me ba bo tɨ. Jɔgɨ kɔsɨ-gon ɨsɨ ta gaje je tɨ kare kare, nɨngə tɔ kəl ta kɨ mal dɔ Luwə tɨ ə ɨsɨ jam dɔe je tɨ tɔ. \v 2 Da kɨ m-o-e ka kɨn to tɨtɨ-naa kɨ kaga be, nɨngə njae je toi tə nja da kɨ ɓari-e ursɨ kɨn be, ɓa tae to tə ta ɓɔl be tɔ. Dɨrago̰ təl kɨ tɔgɨne, kɨ kɨmbər ngar ləne, kɨ tɔgɨ ko̰ɓe kɨ ətɨ ɓəl ade. \v 3 Jam dɔe kare to tə nḛ kɨ ɨngə do kɨ asɨ koy be, nə ɓasɨne do ka kɨn ɨdɨ ngata. Lo kɨn tɨ, dɨje kɨ dɔnangɨ tɨ ne pətɨ, kɨlə ra da kɨn ətɨ-de ɓəl, adɨ uni goe. \v 4 Ɔsi məkəsɨde nangɨ no̰ dɨrago̰ tɨ, tadɔ təl kɨ ko̰ɓe adɨ da ka kɨn. Nɨngə ɔsi məkəsɨde nangɨ no̰ da tɨ tɔ əi nə: «Na̰ ə asɨ kɔjɨ rɔne kadɨ da tɨ kɨn ə? Na̰ ə asɨ kadɨ rɔ sie ə?» \fig Da kɨ ɓari-e ursɨ|src="Bear.tif" size="col" loc="REV 13.1-15" copy="Lory Mc Lean" ref="13.2" \fig* \p \v 5 Adi ta rəbɨ da kadɨ tḛḛ tane əl-n ta je kɨ nga̰ nga̰ kɨ ta je kɨ mal dɔ tɔ Luwə tɨ. Nɨngə ɨngə ta rəbɨ kadɨ ra-n ndɨgɨ ləne nay kutɨ sɔ gɨde joo (42). \v 6 Ɨlə rɔne əl ta je kɨ mal dɔ Luwə tɨ, taje je, tajɨ lo kɨse je, taa tajɨ dɨje pətɨ kɨ ɨsi dɔra̰ tɨ tɔ. \v 7 Adi-e ta rəbɨ kadɨ rɔ-n kɨ dɨje lə Luwə kadɨ tətɨ-de rɔ, taa adi-e tɔgɨ dɔ gɨn kojɨ je tɨ kɨ dangɨ dangɨ, kɨ gɨn dɨje tɨ kɨ dangɨ dangɨ, kɨn gɨn ndon ta je tɨ kɨ dangɨ dangɨ, kɨ gɨn ɓe je tɨ kɨ dangɨ dangɨ\x + \xo 13:7 \xt 5-7: Danɨyəl 7.8, 25; 11.36; 7.21\x*. \v 8 Dɨje pətɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne ɔsi məkəsɨde nangɨ no̰e tɨ. Adɨ əi dɨje kɨ lo kɨlə ngɨrə dɔra̰ tɨ kɨ dɔnangɨ tɨ nu, ə tɔde e kɨ ndangɨ me makɨtɨbɨ kajɨ tɨ al. Dəw ndangɨ tɔde me makɨtɨbɨ kajɨ tɨ lə NGon batɨ kɨ dɨje tɔli-e kɨn al. \p \v 9 «Dəw kɨ aw kɨ mbine ɓa, kadɨ oo-n dɔ ta kɨ m-aw tə m-əl kɨn majɨ: \v 10 Dəw kɨ sɔbɨ dangay ɓa, a aw dangay tɨ; dəw kɨ sɔbɨ tujɨ kɨ kɨyə kasɨgar ɓa, a tujɨ kɨ kɨyə kasɨgar tɔ. Nɨngə e dɔ kadɨ kɨ kadɨ dɨje lə Luwə uwəi tɔgɨde ba, ə kadɨ awi kɨ kadɨ-me tɔ.» \p \v 11 Go tɨ, m-o da madɨ kɨ rangɨ tḛḛ nanga. Gaje e joo tə gajɨ ngon batɨ be, nɨngə əl ta tə dɨrago̰ be tɔ. \v 12 Da ka kɨn ra kɨlə kɨ tɔgɨ da kɨ dɔsa̰y pətɨ ta kəme tɨ. Ɓa ɨndə tɔgɨ dɔ dɨje tɨ adɨ ɔsi məkəsɨde nangɨ no̰ da tɨ kɨ dɔsa̰y kɨ ɨngə do kɨ asɨ koy, nə do ka kɨn təl ɨdɨ kɨn. \v 13 Da kɨ ko̰ joo kɨn ra nḛ kɔjɨ je kɨ ətɨ ɓəl. Aw bɨtɨ ra adɨ por ḭ dɔra̰ tɨ, rɨsɨ dɔnangɨ tɨ, ta kəm dɨje tɨ pətɨ. \v 14 Ədɨ dɨje kɨ dɔnangɨ tɨ ne ɓukɨ-de wale kɨ nḛ kɔjɨ je kɨ adi-e kadɨ ra ta kəm da tɨ kɨ dɔsa̰y. Ɔsɨ-de kadɨ tə tɔli kagɨ yo madɨ ɔsii gon da kɨ ɨngə do kɨyə kasɨgar ə təl ajɨ gogɨ kɨn. \v 15 Da kɨ ko̰ joo ɨngə tɔgɨ kadɨ ra adɨ kagɨ yo kɔsɨ-gon da kɨ dɔsa̰y kɨn təl nḛ kɨ ɨsɨ kəm, mba kadɨ tə əl ta, ə adɨ tɔli dɨje pətɨ kɨ a mbati kɔsɨ məkəsɨde nangɨ no̰ kagɨ yo kɔsɨ-gon da kɨ dɔsa̰y tɨ. \v 16 Da kɨ ko̰ joo ɨndə tɔgɨ dɔ dɨje tɨ pətɨ, ngan je kɨ dɨje kɨ tɔgɨ, njé nḛ kɨngə je kɨ njé ndoo je, dɨje kɨ kare kɨ ɓəə je, kadɨ taai ndajɨ ji ko̰de tɨ al ə ji gəlde tɨ. \v 17 Kɨn ə re dəw aw kɨ ndajɨ tɔ da kɨn ə se kɔr nḛ je kɨ tɔjɨ tɔe al ɓa, a asɨ kadɨ ndogɨ nḛ al nɨm, gatɨ-n al nɨm tɔ. \p \v 18 E dɔkagɨlo kəm-kədɨ. Dəw kɨ aw kɨ nḛ gər, a asɨ kadɨ gər me kɔr nḛ kɨ ɔjɨ dɔ da kɨn, tadɔ e kɔr nḛ kɨ tɔjɨ dəw madɨ. Kɔr nḛ ka kɨn e kɔr nḛ kɨ ɓu mehḛ kɨ kutɨ mehḛ gɨde mehḛ (666). \c 14 \s1 NGon batɨ əi kɨ dɨje kɨ kɨgə dɔde \p \v 1 M-go̰ lo ɓəy, ɓa m-o NGon batɨ a taa dɔ mbal *Sɨyo̰ tɨ, nɨngə dɨje dɨbɨ ɓu kɨ dɨbɨ kutɨ sɔ gɨde sɔ (144.000) kɨ awi kɨ tɔe nɨm, tɔ Bawe Luwə nɨm, kɨ ndangɨ natɨ no̰de tɨ əi sie. \v 2 M-o ka nḛ madɨ ɓa ḭ kɨ dɔra̰ tɨ tə ka man ba kɨ ɨsɨ lo kam be, ɓa tə ka ndi kɨ ndangɨ nḛ kɨ tɔgɨne ngay kam be. Ka nḛ kɨ ɓa ə m-o kɨn, ɓa tə ka kundɨ je ə dɨje a ɨndəi be. \v 3 Nɨngə kosɨ dɨje kɨn pətɨ osi pa kɨ sɨgɨ no̰ kɨmbər ngar tɨ, kɨ no̰ nḛ je tɨ kɨ njé kɨsɨ kəm kɨ sɔ, kɨ no̰ ngatɔgɨ je tɨ. Dəw kɨ asɨ kadɨ ndo pa kɨn goto. Dəw ɓa, e dɨje kɨ dɨbɨ ɓu kɨ dɨbɨ kutɨ sɔ gɨde sɔ (144.000), kɨ əi dɨje kɨ əi kɨ kɨgə dɔde dɔnangɨ tɨ kɨn par. \v 4 Əi dɨje kɨ lati rɔde kɨ majal sangɨ dəne je al, tadɔ gəri dəne al. Uni go NGon batɨ lo je pətɨ kɨ aw tɨ. Əi dɨje kɨ e kɨ kɨgə dɔde dan dɨje tɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne tə kandɨ nḛ kɨ dɔsa̰y kɨ kun kadɨ Luwə nɨm kadɨ NGon batɨ nɨm. \v 5 Əi dɨje kɨ dəw oo ta kɨ ngom tade tɨ al. Ta kɨ kadɨ dəw ɨndə dɔde tɨ goto. \s1 Malayka je ɨləi mbḛ ta kɨ gangɨ kɨ a re \p \v 6 Go tɨ, m-o malayka kare kɨ nal dan nəl tɨ taa sa̰y ngay. Poy Ta kɨ Majɨ kɨ bɨtɨ kɨ no̰ tɨ e jie tɨ kadɨ ɨlə mbi dɨje tɨ kɨ ɨsi dɔnangɨ tɨ ne, adɨ e gɨn ɓe je kɨ dangɨ dangɨ, kɨ gɨn kojɨ je kɨ dangɨ dangɨ, kɨ ndon ta je kɨ dangɨ dangɨ, kɨ gɨn dɨje kɨ dangɨ dangɨ. \v 7 Malayka ka kɨn un ndune kɨ taa ə nə: «Ɨləi dɔsi gɨn tɔgɨ tɨ lə Luwə, ə ɨləi tɔjɨ dɔe tɨ, tadɔ dɔkagɨlo ta kɨ gangɨ lie re ngata. Ɔsi məkəsɨsi nangɨ no̰ nje ra dɔra̰ kɨ dɔnangɨ tɨ, nje ra ba bo kɨ lo je kɨ dangɨ dangɨ kɨ man ɨsɨ ɨbə tɨ.» \p \v 8 Malayka kɨ rangɨ ɓəy un go e kɨ kəte ka kɨn nɨngə əl ə nə: «Osɨ ngata, osɨ ngata, *Babɨlon kɨ e ɓe kɨ boy. E kɨ adɨ gɨn ɓe je pətɨ kasɨ kaya kɨ ra ləne kɨ ətɨ ɓəl adɨ-de a̰yḭ-naa.» \v 9 Malayka kɨ rangɨ ɓəy kɨ ko̰ mɨtə un gode nɨngə əl ə nə: «Dəw kɨ ɔsɨ məkəsɨne nangɨ no̰ da tɨ, kɨ no̰ kagɨ yo tɨ lie, ə taa ndajɨ no̰ne tɨ, ə se jine tɨ ɓa, \v 10 e ka a a̰y kasɨ wongɨ lə Luwə kɨ kanjɨ kɨlə man tɨ kɨ Luwə a ɓukɨ me kɔpɨ wongɨ tɨ ləne kɨn tɔ. Ko dɨje kɨ be kɨn a ɨngəi ko̰ ta kəm malayka je tɨ kɨ kay njay kɨ ta kəm NGon batɨ tɨ. A ɨngəi ko̰ kɨn me por tɨ kɨ me nḛ tɨ kɨ o̰ por rɨgɨ rɨgɨ. \v 11 Sa por kɨ nje kadɨ-de ko̰ kɨn a su taa kɨ dɔ ɓal je, dɔ ɓal je. Nɨngə kondɔ kɨ kada, lo kadɨ dɨje kɨ njé kɔsɨ məkəsɨde nangɨ no̰ da tɨ kɨ no̰ kagɨ yo tɨ lie, ə taai ndajɨ no̰de tɨ ə se jide tɨ kɨn a ɔri kə̰ə̰ goto. \v 12 E dɔkagɨlo kɨ kadɨ dɨje kɨ əi ya̰ Luwə, kɨ njé ngəm ndu-kun lə Luwə, kɨ njé kadɨ mede Kɨrɨsɨ, uwəi tɔgɨde ba.» \p \v 13 Go tɨ m-o dɔ ndu madɨ ḭ dɔra̰ tɨ əl-m ə nə: «Ɨndangɨ ta kɨn ə nə: NJé majɨ-kur je ə əi dɨje kɨ ɨsɨ oyi me ndɔ tɨ kɨ ɓone me kɨlə tɨ lə Ɓaɓe. NDɨl Luwə əl ə nə: əi njé majɨ-kur je tadɔ uwəi kɔ rɔde dɔ ko̰ je tɨ ləde, nɨngə kɨlə rade je kɨ majɨ kɨ rai a ndole gode.» \s1 Ta kɨ gangɨ kɨ dɔ dɨje tɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne \p \v 14 M-go̰ lo ɓa m-o kɨl ndi kɨ nda, nɨngə dəw kɨ tɨtɨ-naa kɨ *NGon dəw ɨsɨ dɔ tɨ. Jɔgɨ ngar kɨ ra kɨ ɔr ɨsɨ dɔe tɨ, nɨngə uwə ngorongɨ kɨ tae atɨ jine tɨ. \v 15 Malayka madɨ kɨ rangɨ tḛḛ me kəy tɨ lə Luwə, nɨngə un ndune taa kɨ tɔgɨne əl nje kɨsɨ dɔ kɨl ndi tɨ ə nə: «Ɨlə ngorongɨ ləi ɨjə-n ko, tadɔ ko kɨ dɔnangɨ tɨ mbujɨ asɨ kɨjə ngata.» \v 16 Ɓa lo kɨn tɨ, nje kɨsɨ dɔ kɨl ndi tɨ ɨlə ngorongɨ ləne ɨjə-n ko je kɨ dɔnangɨ tɨ ne. \p \v 17 Go tɨ, malayka kɨ rangɨ ɓəy tḛḛ me kəy tɨ lə Luwə, dɔra̰, tɨ kɨ ngorongɨ kɨ atɨ ngay jine tɨ tɔ. \p \v 18 Go tɨ, malayka kɨ rangɨ ɓəy kɨ aw kɨ tɔgɨ dɔ por tɨ, tḛḛ kɨ dɔ dɨngɨri tɨ, ɓa un ndune kɨ taa kɨ tɔgɨne ngay əl nje kuwə ngorongɨ jine tɨ ə nə: «Ɨlə ngorongɨ ləi ɨjə-n dɔ nju je kɨ dɔnangɨ tɨ kɨn, tadɔ kande je mbujɨ ngata.» \v 19 Ə malayka ɨlə ngorongɨ ləne dɔnangɨ tɨ ɨjə-n dɔ nju je kɨ dɔnangɨ tɨ, nɨngə bi ɨlə me ɓe mbore kandɨ nju tɨ, kɨ e ɓe kɨ boy kɨ wongɨ lə Luwə e me tɨ. \v 20 MBɨsəi kandɨ nju ka kɨn me ɓe mbore kandɨ nju tɨ, gɨdɨ ɓe bo tɨ gogɨ, nɨngə məsɨ lo tḛḛ me ɓe mbore kandɨ ndu tɨ ka kɨn kɨ taga, ḭ bɨtɨ ɔdɨ ta sɨndə je taa, ɓa ngale asɨ kulə mətər ɓu mɨtə kare. \fig Kandɨ nju|src="hk00110c.tif" size="col" loc="REV 14.16-20" copy="Horace Knowles" ref="14.18" \fig* \c 15 \s1 Malayka je kɨ sɨri kɨ nḛ tujɨ lo je kɨ dɔbəy tɨ e jide tɨ \p \v 1 M-o nḛ kɔjɨ madɨ kɨ rangɨ kɨ bo, to ətɨ ɓəl dɔra̰ tɨ. *Malayka je sɨri uwəi nḛ tujɨ lo je sɨri tɔ jide tɨ. Əi dɔbəy nḛ tujɨ lo je, tadɔ e əi ə wongɨ lə Luwə a tɔl-n tane. \p \v 2 Go tɨ, m-o man ba kɨ to tə bər be, pole naa kɨ por. Nɨngə dɔ man tɨ ka kɨn, njé tətɨ rɔ da, kɨ kagɨ yo lie, kɨ kɔr nḛ kɨ tɔjɨ tɔe, uwəi kənde lə Luwə jide tɨ. \v 3 Osi pa lə *Mojɨ kɨ ɓəə kɨlə lə Luwə, kɨ pa lə NGon batɨ əi nə: \q1 «Ɓaɓe Luwə kɨ nje kɨsɨ dɔ tɔgɨ je tɨ pətɨ, \q1 Kɨlə rai je bo ngay, ətɨ ɓəl kɨ dum! \q1 Ḭ NGar dɔ gɨn ɓe je tɨ pətɨ, \q1 Kɔjɨ ra je ləi e kɔjɨ ra kɨ dana, e kɨ rɔjetɨ\x + \xo 15:3 \xt Tḛḛ kɨ taga 15.1\x*. \q1 \v 4 Ḭ Ɓaɓe, na̰ ə asɨ kadɨ ɓəl ndɨli al ə? \q1 Na̰ ə a mbatɨ kɨlə tɔjɨ dɔi tɨ ə? \q1 Tadɔ ḭ kɨ kari ba ə ḭ dəw kɨ ay njay, \q1 Gɨn ɓe je pətɨ a rəi kadɨ ɔsi məkəsɨde nangɨ no̰i tɨ. \q1 Tadɔ kɨlə rai je kɨ dana toi kɨ taga ta kəmde tɨ\x + \xo 15:4 \xt Jərəmi 10.7; Pa je 86.9\x*.» \p \v 5 Go tɨ, m-o ta kəy lə Luwə kɨ kəy kɨbɨ kulə nojɨ lə Luwə e me tɨ, tḛḛ tane dɔra̰ tɨ. \v 6 Malayka je sɨri kɨ uwəi nḛ tujɨ lo je kɨ sɨri jide tɨ tḛḛi, me kəy tɨ lə Luwə kɨ taga. Ɔi kɨbɨ lḛ kɨ nda, nda kɨ ətɨ ɓəl, nɨngə dɔɔi rɔde kɨ nda ɔr. \v 7 Kɨ kare dan nḛ je tɨ kɨ njé kɨsɨ kəm kɨ sɔ adɨ malayka je kɨ sɨri kɔpɨ je kɨ rai-de kɨ ɔr sɨri, tə kɔpɨ je kɨ wongɨ lə Luwə kɨ nje kɨsɨ bɨtɨ kɨ no̰ tɨ, rosɨ. \v 8 Sa rosɨ kəy lə Luwə tə nḛ kɨ tɔjɨ tɔɓa kɨ tɔgɨ lə Luwə. Dəw asɨ kadɨ ur me kəy tɨ lə Luwə al bɨtɨ kadɨ nḛ tujɨ lo je kɨ sɨri kɨ malayka je kɨ sɨri uwəi jide tɨ kɨn tɔli ta kɨlə ləde ɓəy taa. \c 16 \s1 Kɔpɨ wongɨ je lə Luwə kɨ əi sɨri \p \v 1 M-o ndu ta madɨ kɨ tḛḛ kɨ tɔgɨne me kəy tɨ lə Luwə, əl malayka je kɨ sɨri ə nə: «Awi mbəli kɔpɨ wongɨ lə Luwə kɨ sɨri dɔnangɨ tɨ.» \v 2 Malayka kɨ dɔsa̰y aw mbəl kɔpɨ ləne dɔnangɨ tɨ. Lo kɨn tɨ no̰o̰, do bay kɨ ətɨ ɓəl, kɨ to ngay osɨ dɔ dɨje tɨ kɨ njé kaw kɨ ndajɨ lə da nɨm, kɔsɨ məkəsɨde nangɨ no̰ kagɨ yo tɨ lie nɨm. \p \v 3 Malayka kɨ ko̰ joo mbəl kɔpɨ ləne dɔ ba tɨ, adɨ man təl to tə məsɨ dəw kɨ oy be. Lo kɨn tɨ, nḛ je pətɨ kɨ ɔdi rɔde kɨ ɨsi me ba tɨ oyi. \p \v 4 Malayka kɨ ko̰ mɨtə mbəl kɔpɨ ləne dɔ man mbo je tɨ, kɨ lo je kɨ dangɨ dangɨ kɨ man ɨsɨ ɨbə tɨ, adɨ təli məsɨ. \v 5 Ɓa m-o ndu malayka kɨ aw kɨ tɔgɨ dɔ man je tɨ əl ə nə: «Ḭ NJe kay njay, ḭ kɨ ɨsɨ ɓone, ḭ kɨ ɨsɨ mari nu. Ḭ ɨtɔjɨ be təkɨ ḭ nje gangɨ ta kɨ dana. \v 6 Tadɔ əi je ɓuki məsɨ dɨje ləi kɨ məsɨ njé kəl ta je kɨ tai tɨ kɔ, ə adɨ-de məsɨ wa ka tɔ kadɨ a̰yḭ-naa. Asi ta kadɨ nḛ kɨn ra-de be wa.» \v 7 Nɨngə go tɨ, m-o ndu ta madɨ ḭ kɨ dɔ dɨngɨri tɨ əl ə nə: «Oyo, Ɓaɓe kɨ NJe kɨsɨ dɔ tɔgɨ je tɨ pətɨ, ta kɨ gangɨ ləi e ta kɨ gangɨ kɨ rɔjetɨ nɨm, e ta kɨ gangɨ kɨ dana nɨm.» \p \v 8 Malayka kɨ ko̰ sɔ mbəl kɔpɨ ləne dɔ kadɨ tɨ, ade tɔgɨ kadɨ ɓukɨ-n porne dɔ dɨje tɨ kadɨ o̰-de. \v 9 Ɓa lo kɨn tɨ, kunjɨ kadɨ kɨ dum kəl tae o̰ dɨje. Dɨje kɨn əli ta kɨ mal dɔ Luwə tɨ kɨ aw kɨ tɔgɨ dɔ nḛ tujɨ lo je tɨ kɨn, ə mbati kɨyə̰ pa njɨyəde je kɨ majal kɔ ə kulə-n tɔjɨ dɔ Luwə tɨ. \p \v 10 Malayka kɨ ko̰ mi mbəl kɔpɨ ləne dɔ kɨmbər ngar tɨ lə da, adɨ ko̰ɓe lie təl lo kɨ ndul kururu. Dɨje ɨngəi ko̰, usoi ngangɨde mur mur. \v 11 Nə be ka, mbati kɨyə̰ rəbɨ kɨlə rade je kɨ majal kɔ, əli ta kɨ mal dɔ Luwə tɨ kɨ dɔra̰ tɨ, par par, mbata ko̰ kɨ ɨsɨ ɨngəi, kɨ mbata lə do bay kɨ rɔde tɨ. \p \v 12 Malayka kɨ ko̰ mehḛ mbəl kɔpɨ ləne dɔ ba tɨ kɨ ɓari-e Epɨratɨ. Ba ka kɨn ii ə ɨyə̰ lo kadɨ ngar kɨ nje kḭ lo kɨbə kadɨ tɨ də tɨ. \v 13 Go tɨ, m-o ndɨl je kɨ majal mɨtə kɨ toi tə ka̰a̰ je be, tḛḛi ta dɨrago̰ tɨ nɨm, ta da tɨ nɨm, ta nje ngom kɨ nje kəl kə nə n-e nje kəl ta kɨ ta Luwə tɨ nɨm tɔ. \v 14 Əi ndɨl je lə su kɨ njé ra nḛ kɔjɨ je. Nɨngə awi rɔ ngar je tɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne pətɨ, kawi-de mbata rɔ kɨ a re ndɔ kɨ bo tɨ lə Luwə kɨ nje kɨsɨ dɔ tɔgɨ je tɨ pətɨ. \p \v 15 Nɨngə Ɓaɓe əl ə nə: «Oi, m-a m-re tə nje ɓogɨ be. NJe rɔnəl ə e dəw kɨ ɨsɨ kəm, taa ngəm kɨbɨ je ləne majɨ tɔ, kadɨ tə dəw oo-e kɨ rɔe kare ɓa rɔe a sɔle-n al.» \p \v 16 NDɨl je kɨ majal kawi ngar je ka kɨn lo tɨ madɨ kɨ ɓari-e kɨ ta Ebɨrə nə Armagədo̰\x + \xo 16:16 \xt NJé gangɨ ta je 5.19; 2 NGar je 23.29\x*. \p \v 17 Malayka kɨ ko̰ sɨri mbəl kɔpɨ ləne dan nəl tɨ, nɨngə ndu dəw ɓa me kəy tɨ lə Luwə, ḭ kɨ lo kɨsɨ kɨmbər ngar tɨ, əl ə nə: «Gɨn nḛ je gangɨ ngata!» \v 18 Lo kɨn tɨ, nḛ je ɔdi rɔde, adɨ e təl ndi je, kɨ ndu dɨje, kɨ ndangɨ ndi je, taa dɔnangɨ yəkɨ yəkɨ kɨ ətɨ ɓəl ngay tɔ. Lo kɨlə ngɨrə kɨsɨ kɨ dɔ taa tɨ lə dɨje nu kɨn, dəw oo ko dɔnangɨ kɨ yəkɨ be kɨn nja kare al ɓəy. \v 19 Kəkɨrə ɓe bo gangɨ rɔne dana mɨtə, nɨngə ɓe bo je kɨ me ɓe je tɨ kɨ dangɨ dangɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne budi kɨ nangɨ. Me Luwə ooi dɔ ɓe bo *Babɨlon tɨ al, Luwə ade a̰y kɔpɨ, kɨ kasɨ wongɨ lie kɨ nga̰ ngay ɨsɨ ole me tɨ. \v 20 Dɔ dər je pətɨ a̰yḭ-naa, adɨ dəw oo mbal je al. \v 21 Kəkɨrə kɔsɨ je kɨ ɔyi tə mbal bo be ḭḭ taa tosi dɔ dɨje tɨ. Dɨje əli ta kɨ mal dɔ Luwə tɨ ɔjɨ-n dɔ kəkɨrə kɔsɨ je kɨ njé tujɨ lo, tadɔ tuji lo tujɨ kɨ ətɨ ɓəl ngay. \c 17 \s1 Ta kɨ gangɨ kɨ dɔ dəne tɨ kɨ nje kaya kɨ dum \p \v 1 Malayka kare dan malayka je tɨ kɨ sɨri kɨ uwəi kɔpɨ je kɨ sɨri jide tɨ re əl-m ə nə: «Ɨre, m-a m-tɔji ta kɨ gangɨ kɨ a re dɔ dəne tɨ kɨ nje kaya kɨ dum, kɨ ɨsɨ kadɨ man ba je tɨ kɨn, m-adi o. \v 2 NGar je kɨ dɔnangɨ tɨ ne ɓuki rɔde ta sange lo kaya tɨ, nɨngə kosɨ dɨje kɨ dɔnangɨ tɨ ne a̰yḭ-naa kasɨ kaya lie adɨ rade tɔ\x + \xo 17:2 \xt 1-2: Jərəmi 51.7, 13; Ejay 23.17\x*.» \p \v 3 Be ə, NDɨl un-m aw səm dɨlə lo tɨ. Nɨngə m-o dəne kare ɨsɨ dɔ da tɨ kɨ kər pɨr pɨr, kɨ tɔ je kɨ əl ta kɨ mal dɔ Luwə tɨ rosɨ rɔe. Da ka kɨn dɔe e sɨri ə gaje je e dɔgɨ tɔ. \v 4 Dəne ɔ kɨbɨ je kɨ ndole, kɨ kər pɨr pɨr, nɨngə, nɨngə ɔr je, kɨ nɨngə kɨ gate e ngay je, kɨ mədɨ-kɔsɨ je, rosɨ rɔe. Uwə kɔpɨ kɨ rai kɨ ɔr, kɨ nḛ je kɨ to koo al, kɨ nḛ ra kaya je lie kɨ to njḛ rosɨ mee. \v 5 Nḛ kɨ ɨsɨ natɨ no̰e tɨ, e nḛ kɨ ndangi əi nə: «Babɨlon kɨ boy, ko̰ kaya dəne je, kɨ ɓa nḛ ra je kɨ to koo al kɨ dɔnangɨ tɨ ne.» \v 6 M-o kadɨ dəne ka kɨn məsɨ dɨje lə Luwə ra-e kasɨ tɨ. Adɨ e məsɨ dɨje kɨ tɔli-de mbata kede njé ma najɨ lə Kɨrɨsɨ. Lokɨ m-o-e, e nḛ madɨ kɨ ətɨ-m ɓəl. \v 7 Ə malayka əl-m ə nə: «Ra ban ə əti ɓəl ə? M-a m-ɔr-i gɨn nḛ kɨ to lo ɓɔyɔ tɨ ɔjɨ dɔ dəne əi kɨ da kɨ dɔe e sɨri ə gaje je ə dɔgɨ, kɨ otɨ dəne gɨdɨne tɨ kɨn. \v 8 Da kɨ o-e kɨn kəte e no̰o̰, nə ɓasɨne goto ngata. A tḛḛ koo kadɨ aw tujɨ tɨ. NGa nɨngə, dɨje kɨ dɔnangɨ tɨ ne kɨ lo kɨlə ngɨrə dɔra̰ kɨ dɔnangɨ tɨ nu, tɔde e kɨ ndangɨ me makɨtɨbɨ kajɨ tɨ al kɨn, lokɨ ooi da kɨn ɓa, a ətɨ-de ɓəl, tadɔ kəte e no̰o̰, nə ɓasɨne goto, nɨngə a təl tə re gogɨ. \p \v 9 «E dɔkagɨlo kəm tḛḛ kɨ dɔkagɨlo kaw kɨ gosɨ. Dɔ da kɨ sɨri əi mbal je kɨ sɨri kɨ dəne ɨsɨ dɔ tɨ. Taa əi ngar je kɨ sɨri tɔ. \v 10 NJé kɨ mi osi, e kɨ ko̰ mehḛ ɨsɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ dɔkagɨlo tɨ kɨ j-a-n ne kɨn, nɨngə e kɨ ko̰ sɨri re al ɓəy. NDɔ kɨ a re ɓa, a ɨsɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ dɔkagɨlo kɨ ndə̰y be par. \v 11 Da kɨ kəte e no̰o̰, ə ɓasɨne goto kɨn, e wa ə e ngar kɨ ko̰ jijoo. E kɨ kare dan ngar je tɨ kɨ sɨri, nɨngə ɨsɨ aw kɨ tujɨ tɨ. \v 12 Gajɨ da kɨ dɔgɨ kɨ o, əi ngar je kɨ dɔgɨ kɨ ɨsi dɔ kɨmbər ngar tɨ al ɓəy, nə a ɨngəi tɔgɨ kadɨ o̰i ɓe kadɨ-kare be kɨ da. \v 13 Mər ta ləde əi kɨ dɔgɨ kɨn pətɨ e kare ba, adɨ e ta kadɨ uni tɔgɨde kɨ ko̰ɓe ləde rai kɨlə adi da. \v 14 A rɔi kɨ NGon batɨ, nə NGon batɨ a tətɨ-de rɔ, tadɔ e Ɓaɓe lə ɓaɓe je, e NGar lə ngar je. NGa nɨngə njé kɨ ɓari-de, njé kɨ mbəti-de, kɨ njé ka dɔ njade tɨ, a təti rɔ sie tɔ.» \p \v 15 Malayka təl əl-m ɓəy ə nə: «Man je kɨ o-de lo kɨ kaya dəne ɨsɨ tɨ kɨn, əi gɨn dɨje kɨ dangɨ dangɨ, əi kosɨ dɨje kɨ dangɨ dangɨ, əi gɨn ɓe je kɨ dangɨ dangɨ, kɨ ndon ta je kɨ dangɨ dangɨ. \v 16 Gajɨ da je kɨ dɔgɨ kɨ o-de, kɨ darɔ da wa, a ɔsi ta kaya dəne, a rə̰yḭ kɨbɨ je kɨ rɔe tɨ kadɨ a kɨ rɔne kare. A usoi dae taa a adi por o̰-e tɔ. \v 17 Tadɔ Luwə ɨndə ndɨgɨ ra ləne mede tɨ kadɨ rai go tɨ. Tade a e naa tɨ kare ba kadɨ uni tɔgɨ ko̰ɓe ləde rai kɨlə adi da, bɨtɨ kadɨ ta je kɨ ta Luwə tɨ tɔli tade. \p \v 18 «NGa nɨngə, dəne kɨ o-e, e ɓe bo kɨ boy kɨ ɨsɨ dɔ ngar je tɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne.» \c 18 \s1 Babɨlon osɨ \p \v 1 Go tɨ, m-o malayka madɨ kɨ rangɨ ḭ dɔra̰ tɨ rɨsɨ kɨ nangɨ. Aw kɨ tɔgɨ kɨ bo, nɨngə kunje unjɨ, taa dɔnangɨ pətɨ. \v 2 Malayka ka kɨn un ndune kɨ taa əl ə nə: «Babɨlon osɨ, *Babɨlon osɨ, Babɨlon kɨ boy osɨ; nɨngə kɨ ɓasɨne kɨn, təl lo kɨsɨ ndɨl je lə su, kɨ lo ɓɔyɔ rɔ lə ndɨl je kɨ majal pətɨ. E e ə yəl je pətɨ kɨ toi njḛ, kɨ da je kɨ njé ra nḛ kɨ to koo al, rai tə lo ɓe ləde. \v 3 Tadɔ gɨn ɓe je pətɨ a̰yḭ-naa kasɨ kaya kɨ ra lie kɨ dum kɨn. NGar je kɨ dɔnangɨ tɨ ne sangi-e kaya tɨ, nɨngə njé ra gatɨ je kɨ dɔnangɨ tɨ ne, ndui kɨ mandɨ kɨ ra lie kɨ dum kəl tae kɨn.» \p \v 4 Go tɨ, m-o ndu ta madɨ kɨ ḭ dɔra̰ tɨ əl ə nə: «Ɨtḛḛi kɔ me ɓe bo tɨ kɨn səi dɨje ləm, nə tə ḭḭ ɨndəi rɔsi naa tɨ sie dɔ majal rae je tɨ, kadɨ tə tujɨ kɨ a re dɔe tɨ kɨn ɨngə səsi sie. \v 5 Tadɔ majal rae je ojɨ-naa, awi bɨtɨ tḛḛi rɔ Luwə tɨ, adɨ me Luwə ole dɔ nḛ rae je tɨ kɨ majal. \v 6 Ɨrai sie nḛ kɨ ndɔ kɨ e ra kɨ dɨje kɨn tɔ. Ɨrai sie be nja joo. Me kɔpɨ kɨ ɓukɨ kasɨ je tɨ adɨ dɨje a̰yḭ-naa kɨn ə, ɨɓuki tɨ nja joo adi-e a̰y tɔ. \v 7 Kae tɨ wa kɨ rɔe nəl-e-n me rɔ kɨ tɔjɨ tɨ nɨm, oo-n majɨ rɔne nɨm ka kɨn ə, majɨ kadɨ adi-e ɨngə ko̰ je, ndɨngə ndoo je tɔ. MBata əl mene tɨ ə nə: “M-ɨsɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ tə ngar, nɨngə mi nje ngaw koy al, tadɔ m-a m-uwə ndoo yo al ratata.” \v 8 E mbata kɨn ə, nḛ tujɨ lo je kɨ toi ɨsɨ ngəmi-e kɨn a ɓuki-naa dɔe tɨ pətɨ ndɔ kare ba. Adɨ e koy, kɨ kuwə ndoo yo, kɨ ɓo bo, nɨngə por a o̰-e tɔ. Tadɔ Ɓaɓe Luwə kɨ gangɨ ta dɔe tɨ e NJe tɔgɨ\x + \xo 18:8 \xt 4-8: 4: Ejay 48.20; Jərəmi 50.8; 51.6, 45; 5: Kɨlə ngɨrə nḛ je 18.20-21; 6: Pa je 137.8; Jərəmi 50.29; 7-8: Ejay 47.7-9\x*.» \p \v 9 Lo kɨn tɨ, ngar je kɨ njé sange kaya tɨ, kɨ njé koo majɨ rɔde sie, a no̰i je, a uwəi ndoo yoe, lokɨ a ooi sa por kɨ o̰-e su kɨ taa. \v 10 A ai sa̰y, mbata ɓəli ko̰ kɨ ɨsɨ ɨnge kɨn, nɨngə a əli əi nə: \q1 «Ko̰ ri ə to be ə! ko̰ ri ə to be ə! \q1 Ḭ Babɨlon, ɓe bo kɨ boy, kɨ nje tɔgɨ! \q1 Kadɨ kadɨ-kare ba be par ə ta kɨ gangɨ osɨ dɔi tɨ be a?» \p \v 11 NJé njɨyə ra gatɨ dɔnangɨ tɨ ne, no̰i kɨ mbata lie nɨm, uwəi ndoo yoe nɨm tɔ, tadɔ dəw kare ka ndogɨ səde nḛ gatɨ je ləde al. \v 12 Nḛ gatɨ je, kɨ ɔr je, kɨ la je, kɨ mbal kɨ gate e ngay je, kɨ mədɨ-kɔsɨ je, kɨ lḛ je, kɨ kɨbɨ kɨ kər pɨr pɨr je, kɨ kɨbɨ je kɨ ndo̰y, kɨ kagɨ je kɨ ba̰yde ətɨ majɨ je, kɨ nḛ je kɨ rai-de kɨ ngangɨ kədɨ je, kɨ kagɨ je kɨ gatɨde e ngay je, kɨ nɨngə kasɨ je, kɨ gɨndɨ je, kɨ nḛ je təli mbal je kɨ ndole, \v 13 kɨ kadɨ kagɨ ndɨr ta̰y je, kɨ yɨbɨ kagɨ je kɨ ətɨ majɨ, kɨ nom kagɨ je kɨ ətɨ majɨ, kɨ ndujɨ kagɨ je kɨ ətɨ majɨ, kɨ kasɨ, kɨ yɨbɨ, kɨ ndujɨ, kɨ gəme je, kɨ mangɨ je, kɨ batɨ je, kɨ sɨndə je, kɨ pusɨ rɔ je, kɨ ɓəə je, kɨ dangay je. \v 14 Kandɨ kagɨ kɨ ndɨli ndɨgɨ kuso ka a̰y sa̰y kadi tɨ. Nḛ kɨngə je ləi kɨ nḛ koo majɨ rɔ je ləi təli nḛ kɨ tujɨ kɔ, nɨngə dəw a ɨngə-de gogɨ al ratata. \v 15 NJé ra gatɨ je kɨ rai gatɨ kəte me ɓe tɨ kɨn ɨngəəi nḛ, ɔsi rɔde ngərəngɨ, tadɔ ɓəli ko̰ je kɨ ɨsɨ ɨnge kɨn. No̰i, uwəi ndoo yoe, \v 16 nɨngə əli əi nə: «Ko̰ ri ə to be ə! ko̰ ri ə to dɔ ɓe bo tɨ kɨn be ə! E kɨ kəte ɔ kɨbɨ lḛ, kɨ kɨbɨ kɨ kər pɨr pɨr, kɨ kər njɨr njɨr, kɨ ɔr je, kɨ nɨngə kɨ gate e ngay je, kɨ mədɨ-kɔsɨ je, rosɨ rɔe. \v 17 Nə kəm kadɨ kɨ kare wa par ə nḛ kɨngə je kɨn pətɨ gotoi kɔ!» \p NJé kuwə ngandɨ bato je, kɨ dɨje kɨ me bato tɨ, kɨ njé ra kɨlə dɔ bato tɨ, kɨ njé ra gatɨ dɔ ba tɨ, ɔsi rɔde ngərəngɨ, \v 18 nɨngə lokɨ ooi sa pore kɨ ɨsɨ su ɓa, əli əi nə: «Dəw oo ɓe bo kɨ ətɨ ɓəl tə ɓe bo kɨn be al ɓəy!» \v 19 Ɔyi ba bur kɨ dɔde tɨ, nɨngə no̰i, uwəi ndoo yoe, uni ndude kɨ taa əli əi nə: «Ko̰ ri ə to be ə! ko̰ ri ə to dɔ ɓe bo tɨ kɨn be ə! E nḛ kɨngə je lie ə dɨje pətɨ kɨ awi kɨ bato je dɔ ba tɨ ɨsɨ ɨngəi. Nə kəm kadɨ kɨ kare wa par ə nḛ kɨngə je kɨn pətɨ gotoi kɔ!» \p \v 20 Ḭ dɔra̰, ɨra rɔnəl dɔ tujɨ tɨ kɨ ɨnge kɨn! Səi dɨje lə Luwə, kɨ njé kaw kɨlə je, kɨ njé kəl ta je kɨ ta Luwə tɨ, ɨrai rɔnəl, tadɔ ta kɨ Luwə gangɨ dɔe tɨ kɨn, e səi je ə Luwə gangɨ ta adɨ səsi. \p \v 21 Lo kɨn tɨ no̰o̰, malayka kɨ nje tɔgɨ kare un mbal kɨ to tə kəkɨrə mbal kusɨ ko be, ɨge ɨle ba, nɨngə əl ə nə: «E kɨ ka tɔgɨ kɨn ə, a ɨgəi Babɨlon, ɓe bo kɨ boy kɨn kadɨ ɨləi-e kɔ, kadɨ dəw a oo-e gogɨ al ratata. \v 22 Dəw a oo ndu kənde je, kɨ njé kosɨ pa je, kɨ njé kɔl nal je, kɨ njé kɔl təbɨ je, ɓe ləi gogɨ al ratata. Dəw a ɨngə kɔdɨ ra nḛ madɨ, ə se a oo ndu mbal kusɨ ko al ratata. \v 23 Dəw a oo por lambɨ o̰ ɓe ləi al, taa dəw a oo ndu njé taa-naa sɨgɨ al tɔ, tadɔ njé ra gatɨ je ləi ə əi njé tɔɓa je kɨ əti ɓəl dɔnangɨ tɨ ne, taa kɨ mbəli kɨ ra ləi ə, ɨɓukɨ-n gɨn dɨje kɨ dangɨ dangɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne kɔ.» \v 24 E Babɨlon tɨ ə məsɨ njé kəl ta kɨ ta Luwə tɨ, kɨ məsɨ dɨje lə Luwə, kɨ məsɨ dɨje pətɨ kɨ tɨjəi mɨndɨde dɔnangɨ tɨ ne, a̰y tɨtɨ. \c 19 \s1 Pa tətɨ rɔ kɨ ɓa me dɔra̰ tɨ \p \v 1 Go nḛ je tɨ kɨn ɓa, m-o dɔ ndu kɨ ɓa tə ndu kosɨ dɨje kɨ ngay be dɔra̰ tɨ ə nə: «Aleluya! Kajɨ, kɨ tɔɓa, kɨ tɔgɨ e ya̰ Luwə ləje. \v 2 Ta kɨ gangɨ lie e ta kɨ gangɨ kɨ rɔjetɨ, e ta kɨ gangɨ kɨ dana, tadɔ gangɨ ta dɔ kaya dəne tɨ kɨ tujɨ lo kɨ dɔnangɨ tɨ ne kɨ kaya kɨ ra ləne. Luwə ade ɨgə kɨrə tɔl kɨ tɔl ɓəə kɨlə je lie.» \v 3 Nɨngə təli əli ɓəy əi nə: «Aleluya! Tɔjɨ kɨ dɔ Ɓaɓe tɨ! Sa por ɓe bo su kɨ dɔ ɓal je, kɨ dɔ ɓal je!» \v 4 *NGatɔgɨ je kɨ kutɨ joo gɨde sɔ, kɨ nḛ je kɨ njé kɨsɨ kəm kɨ sɔ, ɔsi məkəsɨde nangɨ no̰ Luwə tɨ kɨ NJe kɨsɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ, ɔsi kure, nɨngə əli əi nə: «Amen! Aleluya! Tɔjɨ kɨ dɔ Ɓaɓe tɨ!» \s1 Lo taa-naa lə NGon batɨ \p \v 5 Go tɨ, m-o ndu ta madɨ ḭ kɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ be əl ə nə: «Ɨləi tɔjɨ dɔ Luwə tɨ ləje, səi pətɨ kɨ səi ɓəə kɨlə je lie, səi kɨ səi njé ɓəl-e je, səi ngan je kɨ dɨje kɨ tɔgɨ.» \v 6 Nɨngə m-o dɔ ndu kɨ ɓa tə ndu kosɨ dɨje kɨ ngay be. NDu ka kɨn ɓa tə ka man ba kɨ ɨsɨ lo be, taa ɓa tə ka ndangɨ ndi kɨ ɓa kɨ tɔgɨne ngay kam be tɔ, ə nə: «Aleluya! Ɨləi tɔjɨ dɔ Ɓaɓe tɨ, tadɔ Luwə ləje kɨ NJe tɔgɨ pətɨ ɨndə ngɨrə ko̰ɓe ləne. \v 7 Adɨ jɨ rai rɔnəl, jɨ tɨləi kole ə j-ɨləi tɔjɨ dɔe tɨ, tadɔ dɔkagɨlo taa-naa lə NGon batɨ re ngata, nɨngə dəne lie ka ɨsɨ dɔ njane tɨ tɔ. \v 8 Adi-e kɨbɨ kɨ ndole ngay kɨ rai kɨ kulə lḛ.» Kɨbɨ lḛ kɨ əli tae, tɔjɨ kɨlə ra je kɨ dana lə dɨje lə Luwə. \p \v 9 Malayka kare əl-m ə nə: «Ɨndangɨ ta ə nə: NJé je kɨ ɓari-de lo taa-naa tɨ lə NGon batɨ əi njé rɔnəl je.» Nɨngə ɨlə tɨ ɓəy ə nə: «E kɨn ə e ta je kɨ rɔjetɨ lə Luwə.» \p \v 10 M-osɨ nangɨ njae tɨ kadɨ m-ɔsɨ kure, nə əl-m ə nə: «O rɔi kadɨ ɨra nḛ kɨn! Mi ɓəə kɨlə tə ḭ je kɨ ngako̰i je kɨ ai dɔ njade tɨ me nḛ kɨ rɔjetɨ kɨ Kɨrɨsɨ tḛḛ kɨ dɔe, kɨn be tɔ. E Luwə ə sɔbɨ kadɨ ɔsɨ kure!» Tadɔ nḛ kɨ rɔjetɨ kɨ Kɨrɨsɨ tḛḛ kɨ dɔe kɨn ə, adɨ dɨje kosɨ əli ta kɨ ta Luwə tɨ. \s1 Rɔ kɨ tətɨ lə Kɨrɨsɨ kɨ e dəw kɨ Luwə mbəte \p \v 11 Go tɨ, m-o dɔra̰ tḛḛ tane, nɨngə sɨndə kɨ nda ə tḛḛ a. Dəw kɨ nje kale, tɔe nə NJe ka dana nɨm, Dəw kɨ rɔjetɨ nɨm. E NJe gangɨ ta, kɨ NJe rɔ rɔ kɨ dana. \v 12 Ka kəme je tḛḛi por bɨlɨm bɨlɨm, nɨngə nḛ je kɨ ndole ndole ɨsɨ dɔe tɨ ngay tə jɔgɨ kɔsɨ-gon, taa tɔ kɨ ndangi dɔe tɨ e tɔ kɨ e kɨ karne ba par ə gər tɔ. \v 13 Ɔ kɨbɨ ngal kɨ məsɨ rosɨ, nɨngə tɔe nə «Ta lə Luwə.» \v 14 Asɨgar je kɨ dɔra̰ tɨ uni goe, ɨsi dɔ sɨndə je tɨ kɨ nda, nɨngə ɔi kɨbɨ lḛ kɨ nda, kɨ nḛ kɨ majal ɔde al. \v 15 Kɨyə kasɨgar kɨ tae atɨ soy soy, kɨ sɔbɨ dɔ tɨgə-n gɨn ɓe je kɨ dangɨ dangɨ tḛḛ tae tɨ. O̰ ɓe dɔ dɨje tɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne kɨ tɔgɨ kɨ nga̰ tə gɨndɨ be. NJɨyə dɔ nju tɨ, tal-e mbasɨ mbasɨ me ɓe mbore kandɨ nju tɨ, kɨ kasɨ wongɨ lə Luwə kɨ NJe tɔgɨ pətɨ e me tɨ. \v 16 NDangi tɔ kare kɨbɨ tɨ lie nɨm, njae tɨ nɨm əi nə: «NGar lə ngar je, Ɓaɓe lə ɓaɓe je.» \p \v 17 Go tɨ, m-o malayka kare a taa me kadɨ tɨ. Un ndune kɨ taa kɨ tɔgɨne, əl yəl je pətɨ kɨ ɨsɨ nali dan nəl tɨ sa̰y ə nə: «Ɨrəi, ɨkawi-naa kɨ mbata nḛ kuso kɨ bo lə Luwə! \v 18 Ɨrəi usoi da ngar je, kɨ da kɨ bo je lə asɨgar je, kɨ da asɨgar je wa, kɨ da sɨndə je kɨ njé kal-de je, da dɨje pətɨ, dɨje kɨ kare je, kɨ ɓəə je, ngan je, kɨ dɨje kɨ tɔgɨ je.» \p \v 19 Go tɨ, m-o da kɨ m-əl ta lie kəte, kɨ ngar je kɨ dɔnangɨ tɨ ne, kɨ asɨgar je ləde, kawi-naa mba kadɨ rɔi kɨ nje kɨsɨ dɔ sɨndə tɨ əi kɨ asɨgar je ləne. \v 20 Lo kɨn tɨ, uwəi da ka kɨn dangay tɨ, naa tɨ kɨ nje ngom kɨ nje kəl kə nə n-e nje kəl ta kɨ ta Luwə tɨ. NJe ngom kɨ nje kəl kə nə n-e nje kəl ta kɨ ta Luwə tɨ kɨ ra nḛ kɔjɨ je ləne ta kəm da tɨ, ɓukɨ-n dɨje kɨ njé kaw kɨ ndajɨ lə da rɔde tɨ nɨm, ɔsi məkəsɨde nangɨ no̰ kagɨ yo tɨ lie nɨm, wale. Uwəi-de, ɓuki-de joo pu kəm ba me dɨlə por tɨ, kɨ e por nḛ kɨ nje ko̰ rɨgɨ rɨgɨ. \v 21 Kɨyə kasɨgar kɨ tḛḛ ta nje kɨsɨ dɔ sɨndə tɨ tɔl asɨgar je ləde pətɨ, adɨ yəl je pətɨ usoi dade ndani. \c 20 \s1 Ɓal kɨ dɨbɨ kare \p \v 1 Go tɨ, m-o malayka kare kɨ ḭ dɔra̰ tɨ rɨsɨ kɨ nangɨ, uwə lakəle ta wol ɓe kɨ dɔbəye goto nɨm, sən kɨ boy ngay nɨm jine tɨ. \v 2 Uwə dɨrago̰, ɓɨgə li, kɨ e su kɨ ɓari-e *Sata̰, dɔɔ-e kɨ sən ka kɨn kadɨ to ɓal dɨbɨ kare. \v 3 Malayka un-e ɨle wol ɓe tɨ kɨ dɔbəye goto, utɨ tae kɨ lakəle, ɔr nḛ tae tɨ landangɨ, kadɨ tə ɨngə rəbɨ ɓukɨ-n dɨje wale al, bɨtɨ kadɨ gɨn ɓal kɨ dɨbɨ kare gangɨ. Go tɨ ɓa, sɔbɨ kadɨ ɨyə̰i-e taa ngon dɔkagɨlo kɨ ndə̰y be. \p \v 4 Go tɨ, m-o kɨmbər ngar je ɨsi, ɓa adi njé kɨsɨ dɔ tɨ tɔgɨ kadɨ gangii ta. Nɨngə m-o ndɨl dɨje kɨ ndɔ kɨ gangi dɔde kɨ kɨyə mbata ma najɨ lə Kɨrɨsɨ, kɨ ma najɨ ta lə Luwə kɨn tɔ, taa njé kɨ mbati kɔsɨ məkəsɨde nangɨ no̰ da tɨ nɨm, no̰ kagɨ yo tɨ lie nɨm, adɨ əi dɨje kɨ taai ndajɨ lə da no̰de tɨ al nɨm, jide tɨ al nɨm kɨn. Dɨje kɨn təli ɨsi kɨ dɔde taa gogɨ, nɨngə a o̰i ɓe kɨ Kɨrɨsɨ ɓal dɨbɨ kare. \v 5 NDəgɨ njé koy je ɓa, a təli ɨsi kɨ dɔde taa gogɨ al, bɨtɨ kadɨ ɓal kɨ dɨbɨ kare kɨn gɨne gangɨ ɓəy taa. Lo kɨn tɨ, e kḭ taa kɨ dɔsa̰y lə njé koy je lo koy tɨ. \v 6 NJé ke me kḭ taa tɨ kɨ dɔsa̰y lo koy tɨ kɨn əi njé majɨ-kur, əi dɨje lə Luwə. Koy kɨ nje ko̰ joo aw kɨ tɔgɨ dɔde tɨ al. A əi njé kɨjə məsɨ kadɨ-kare lə Luwə əi kɨ Kɨrɨsɨ, nɨngə a o̰i ɓe naa tɨ kɨ Kɨrɨsɨ ɓal dɨbɨ kare. \s1 Rɔ tətɨ Sata̰ \p \v 7 Lokɨ ɓal kɨ dɨbɨ kare a asɨ ɓa, a ɔri *Sata̰ kəy dangay tɨ lie, \v 8 nɨngə a aw kadɨ ədɨ gɨn ɓe je kɨ dangɨ dangɨ kɨ dɔ kum dɔnangɨ kɨ sɔ, adɨ e Gogɨ kɨ Magogɨ\x + \xo 20:8 \xt Ejəkəl 38-39\x*. A ɔsɨ njade naa tɨ kadɨ aw rɔ-n. Ba̰yḭ-naa tə yangɨra kɨ ta ba bo tɨ be. \v 9 Uni lo kɨ dɔnangɨ tɨ kɨ ta tate, ɨləi-naa gəi gɨdɨ lo kɨsɨ dɨje lə Luwə kɨ ɓe bo kɨ Luwə ndɨge, nə por a ḭ dɔra̰ tɨ kadɨ osɨ dɔde tɨ o̰-de. \v 10 NGa nɨngə, su kɨ e nje kədɨ-de, a uni-e kadɨ ɨləi-e dɨlə por tɨ, me nḛ tɨ kɨ nje ko̰ por rɨgɨ rɨgɨ, go da tɨ əi kɨ nje ngom kɨ nje kəl kə nə n-e nje kəl ta kɨ ta Luwə tɨ. Lo kɨn tɨ, a ɨngəi ko̰ kɨ dum kəl tae, kondɔ je kɨ kada je, kɨ dɔ ɓal je kɨ dɔ ɓal je. \s1 Ta kɨ gangɨ kɨ dɔbəy tɨ \p \v 11 Go tɨ, m-o kɨmbər ngar kɨ bo kɨ nda, kɨ dəw kɨ nje kɨsɨ dɔ tɨ. Dɔra̰ əi kɨ dɔnangɨ a̰yḭ-naa kɔ ta kəme tɨ, kɨ kadɨ dəw a oo-de gogɨ al ratata. \v 12 Ɓa m-o njé koy je, dɨje kɨ tɔgɨ kɨ ngan je kɨ du, ai taa no̰ kɨmbər ngar tɨ ka kɨn. Lo kɨn tɨ, makɨtɨbɨ je əi kɨ tḛḛ. Makɨtɨbɨ madɨ kɨ rangɨ kare e kɨ tḛḛ, nɨngə e makɨtɨbɨ kajɨ. NJé koy je ɨngəi ta kɨ gangɨ kɨ go lo kɨlə rade je tɨ kɨ rai. E ta kɨ gangɨ kɨ go lo ta tɨ kɨ ndangii me makɨtɨbɨ tɨ. \v 13 Ba bo təl kɨ njé koy je kɨ oyi mee tɨ adɨ gogɨ. Koy kɨ lo kɨ koo təli kɨ njé koy je kɨ ngəmi-de adi gogɨ. Ɓa dɨje pətɨ ɨngəi ta kɨ gangɨ kɨ go lo kɨlə rade je tɨ kɨ rai. \v 14 Ɔyi koy əi kɨ lo kɨ koo ɓuki-de dɨlə por tɨ. Dɨlə por kɨn ə e koy kɨ nje ko̰ joo. \v 15 NGa nɨngə dəw kɨ tɔe e kɨ ndangɨ me makɨtɨbɨ kajɨ tɨ al, a ɨləi-e dɨlə por tɨ kɨn tɔ. \c 21 \s1 Dɔra̰ kɨ sɨgɨ kɨ dɔnangɨ kɨ sɨgɨ \p \v 1 M-o dɔra̰ kɨ sɨgɨ əi kɨ dɔnangɨ kɨ sɨgɨ, tadɔ dɔra̰ kɨ kɔke əi kɨ dɔnangɨ kɨ kɔke gotoi kɔ, taa ba bo ka goto tɔ. \v 2 Nɨngə m-o ɓe bo kɨ ay njay, adɨ e Jorijaləm kɨ sɨgɨ ə ḭ dɔra̰ tɨ rɔ Luwə tɨ, tə dəne kɨ ra mandɨ majɨ ɨsɨ-n dɔ njane tɨ ɨsɨ ngɨnə ngawne kam be. \v 3 Ɓa m-o ndu ta madɨ ḭ kɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ, əl ta kɨ tɔgɨne ə nə: «Oi lo kɨsɨ Luwə ə re ɨsɨ dan dɨje tɨ kɨn. Luwə a ɨsɨ dande tɨ, nɨngə əi je a əi dɨje lie. A ɨsɨ dande tɨ tə Luwə ləde. \v 4 A bɔr man no̰ lay lay kəmde tɨ. Koy a goto, ndɨngə ndoo yo a goto, no̰ kuwə ndoo a goto, ko̰ a goto, tadɔ dɔra̰ kɨ dɔnangɨ kɨ kɔke kɨ nḛ je kɨ me tɨ gotoi kɔ.» \p \v 5 Lo kɨn tɨ no̰o̰ be, nje kɨsɨ dɔ kɨmbər ngar tɨ əl ə nə: «Kɨ ɓasɨne kɨn, m-ra nḛ je pətɨ təkɨ sɨgɨ ngata.» Nɨngə təl əl-m ə nə: «Ɨndangɨ nḛ je kɨn, tadɔ ta je ləm e ta je kɨ rɔjetɨ, e ka kəm ta.» \v 6 Ɓa ɨlə dɔ tɨ ɓəy ə nə: «Gɨn ta gangɨ ngata! Mi Alpa kɨ Omega, lo kɨlə ngɨrə nḛ kɨ lo tɔl ta nḛ. Dəw kɨ kɨndə ra-e ə, m-a m-ade man kɨ ngɨre e dɔ kajɨ tɨ kade a̰y kare. \v 7 Nɨngə dəw kɨ nje tətɨ rɔ, m-a m-ade kadɨ-kare kɨn: mi m-a mi Luwə lie, ə e a e ngonm tɔ. \v 8 NGa nɨngə, njé me ndul je, kɨ njé najɨ ndude, kɨ njé ra nḛ je kɨ to ra al, kɨ njé tɔl dɨje, kɨ njé ra kaya je, kɨ njé ra mbəli je, kɨ njé kaw no̰ kagɨ yo je tɨ, kɨ njé ngom je, pətɨ, lo ləde e me dɨlə por tɨ, kɨ e por kɨ o̰ rɨgɨ rɨgɨ. Lo kɨn ə, e koy kɨ nje ko̰ joo.» \s1 Jorijaləm kɨ sɨgɨ \p \v 9 Malayka kare dan malayka je tɨ kɨ sɨri kɨ uwəi kɔpɨ je kɨ sɨri kɨ rosɨ kɨ nḛ tujɨ lo je kɨ sɨri kɨ dɔbəy tɨ jide tɨ, re əl-m ta ə nə: «Ɨre, m-a m-tɔji nje nongɨ lə NGon batɨ, adɨ e dəne lie m-adɨ o-e.» \p \v 10 NDɨl tətɨ-m uwə-m, ɓa malayka aw səm taa dɔ mbal tɨ kɨ boy, ngal, nɨngə tɔjɨ-m ɓe bo kɨ ay njay, adɨ e Jorijaləm kɨ ḭ dɔra̰ tɨ rɔ Luwə tɨ, rɨsɨ nangɨ. \v 11 Tɔɓa lə Luwə unjɨ dɔe tɨ. Kunje to tə kunjɨ mbal kɨ gate e ngay kɨn be, ndo̰y tə kunjɨ mbal kɨ ɓari-e jasɨpɨ kɨn be, taa dəw oo lo me tɨ tə bər be tɔ. \v 12 NDogɨ bɔr kɨ gə gɨde ndəə nɨm, ngal nɨm. Ta kəy kur me tɨ e dɔgɨ gɨde joo. Nɨngə malayka je dɔgɨ gɨde joo ngəmi ta kəy je kɨ dɔgɨ gɨde joo ka kɨn. Ɓa ndangi tɔ gɨn kojɨ lə ngan *Isɨrayəl je kɨ dɔgɨ gɨde joo, kare kare, ta kəy je tɨ kɨ dɔgɨ gɨde joo. \v 13 Kaw kɨ lo kɨbə kadɨ tɨ ta kəy e mɨtə, lo kur kadɨ tɨ ta kəy e mɨtə, jam dɔ ɓe tɨ ta kəy e mɨtə, gɨn ɓe tɨ ta kəy e mɨtə tɔ. \v 14 NDogɨ bɔr kɨ gə gɨdɨ kəy, ngɨre e kɨ kɨndə dɔ mbal je tɨ dɔgɨ gɨde joo, kɨ tɔ njé kaw kɨlə je kɨ dɔgɨ gɨde joo lə NGon batɨ e kɨ ndangɨ tɨtɨ, kare kare. \p \v 15 Malayka kɨ nje kəl-m ta ka kɨn uwə nḛ mbɔjɨ nḛ jine tɨ, adɨ e gakɨra kɨ rai-e kɨ ɔr mba mbɔjɨ-n ɓe bo, kɨ ta kəye je, kɨ ndogɨ bɔr kɨ gə gɨde. \v 16 Ɓe bo kɨn dame je kɨ sɔ asi-naa, adɨ ngale asɨ-naa kɨ tate. Malayka mbɔjɨ ɓe bo ka kɨn kɨ gakɨra ləne, asɨ kun nja dəw dɨbɨ kutɨ gɨde joo (12.000). MBɔjɨ ngale nɨm, tate nɨm, kawe kɨ taa nɨm, asɨ-naa. \v 17 MBɔjɨ ndogɨ bɔr kɨ gə gɨdɨ ɓe bo ka kɨn ɓa, ra ngal ji dəw tḛḛ kosɨle tɨ ɓu kɨ kutɨ sɔ gɨde sɔ, tə nḛ mbɔjɨ nḛ kɨ dɨje ɨsɨ rai kɨlə. \v 18 Nḛ je kɨ ɨndəəi ndogɨ bɔr ka kɨn e mbal kɨ ɓari-e jasɨpɨ, nɨngə ɓe bo wa e kɨ kɨnde kɨ ɔr dɔrɔe, adɨ ndo̰y tə bər be. \v 19 Gɨn ndogɨ bɔr kɨ gə gɨdɨ ɓe bo ka kɨn e kɨ ra rɔe kɨ mbal je kɨ dangɨ dangɨ kɨ gate e ngay, kadɨ ndole. Gɨne kɨ dɔsa̰y e kɨ ra kɨ mbal kɨ ɓari-e jasɨpɨ, kɨ ko̰ joo e kɨ ra kɨ mbal kɨ ɓari-e sapɨr, kɨ ko̰ mɨtə e kɨ ra kɨ mbal kɨ ndo̰y, kɨ ɓari-e agatɨ, kɨ ko̰ sɔ e kɨ ra kɨ mbal kɨ ɓari-e emərodɨ, \v 20 kɨ ko̰ mi e kɨ ra kɨ mbal kɨ ɓari-e onɨsɨ, kɨ ko̰ mehḛ e kɨ ra kɨ mbal kɨ ɓari-e sarduwan, kɨ ko̰ sɨri e kɨ ra kɨ mbal kɨ ɓari-e kɨrijolitɨ, kɨ ko̰ jijoo e kɨ ra kɨ mbal kɨ ɓari-e bərɨl, kɨ ko̰ jikare e kɨ ra kɨ mbal kɨ ɓari-e topajɨ, kɨ ko̰ dɔgɨ e kɨ ra kɨ mbal kɨ ɓari-e kɨrijopɨrajɨ, kɨ ko̰ dɔgɨ gɨde kare e kɨ ra kɨ mbal kɨ ɓari-e yasḛtɨ, kɨ ko̰ dɔgɨ gɨde joo e kɨ ra kɨ mbal kɨ ɓari-e ametɨsɨtɨ. \v 21 Ta kəy je kɨ dɔgɨ gɨde joo lə ndogɨ bɔr, e mədɨ-kɔsɨ je dɔgɨ gɨde joo tɔ. Nɨngə ta ndogɨ kɨ ra e kɨ ra kɨ mədɨ-kɔsɨ kare par kɨ dɔne. Ta mbalo kɨ ɓe bo tɨ e kɨ ra kɨ ɔr kɨ dɔrɔe, adɨ dəw oo lo me tɨ tə bər be. \v 22 Dəw oo kəy lə Luwə me ɓe bo tɨ kɨn al. Kəy ɓa, e Ɓaɓe Luwə wa kɨ nje tɔgɨ pətɨ tɔ, NGon batɨ tɔ par. \v 23 Ɓe bo ka kɨn aw kɨ ndoo kadɨ ə se nay kɨ kadɨ oo-n lo al jagɨ, tadɔ kunjɨ Luwə unjɨ dɔe tɨ, nɨngə NGon batɨ e lambɨ kɨ kadɨ oo-n lo. \v 24 Gɨn ɓe je kɨ dangɨ dangɨ njɨyəi kunje tɨ, ə ngar je kɨ dɔnangɨ tɨ ne rəi kɨ nḛ kɨngə je ləde me tɨ tɔ. \v 25 Ta kəy je kɨ kur me ɓe bo tɨ kɨn a ai tagɨra ba kɨ ndɔ je pətɨ, dəw a utɨ-de al, tadɔ lo a ndul me ɓe tɨ kɨn al. \v 26 NGa nɨngə, dɨje a rəi kɨ nḛ kɨngə je kɨ nḛ tɔɓa je lə gɨn ɓe je kɨ dangɨ dangɨ me tɨ. \v 27 Nḛ madɨ kare kɨ to njḛ a ur me tɨ al, taa dəw kɨ nje ra nḛ je kɨ to koo al, kɨ nje ngom a ur me tɨ al tɔ. E dɨje kɨ tɔde e kɨ ndangɨ me makɨtɨbɨ kajɨ tɨ lə NGon batɨ par ə a uri me tɨ\x + \xo 21:27 \xt 23-27: Ejay 60.19-20; 60.3-5; 60.11; 52.1; Ejəkəl 44.9\x*. \c 22 \p \v 1 Malayka tɔjɨ-m man ba kajɨ, kɨ ndo̰y tə bər be kɨ ɨsɨ ɨbə kɨ tɔgɨne lo kɨsɨ Luwə tɨ əi kɨ NGon batɨ. \v 2 NGa nɨngə, dana ngadan ɓe bo tɨ, kɨ dan ba ji man tɨ kɨ tɔ joo, kagɨ kajɨ kɨ tḛḛ kɨ kandɨne nja dɔgɨ gɨde joo me ɓal tɨ kɨ kare a no̰o̰. Nay kare ə tḛḛ kɨ kandɨne, nay kare ə tḛḛ kɨ kandɨne, ɓa mbie e kḭ kajɨ gɨn ɓe je kɨ dangɨ dangɨ tɔ. \v 3 Nḛ madɨ kɨ kadɨ tə Luwə a man-e goto. \p Kɨmbər ngar kɨsɨ Luwə əi kɨ NGon batɨ a e me ɓe bo tɨ, nɨngə ɓəə kɨlə je lə Luwə a awi no̰e tɨ kadɨ tə ɔsi kure. \v 4 A ooi ta kəme, nɨngə tɔe a e kɨ ndangɨ natɨ no̰de tɨ. \v 5 Lo kɨ ndul a goto, dəw a aw kɨ ndoo kunjɨ lambɨ al nɨm, kunjɨ kadɨ al nɨm, tadɔ Ɓaɓe Luwə a ɓukɨ kunjɨne dɔde tɨ, nɨngə a o̰i ɓe kɨ dɔ ɓal je kɨ dɔ ɓal je. \s1 Re Jəju Kɨrɨsɨ \p \v 6 Go tɨ, malayka əl-m ə nə: «Ta je kɨn e ta je kɨ rɔjetɨ, e ka kəm ta. Nɨngə Ɓaɓe Luwə kɨ nje kadɨ gosɨ njé kəl ta je kɨ tae tɨ, ɨlə kɨ malayka ləne kadɨ tɔjɨ ɓəə kɨlə je ləne nḛ je kɨ a rai nḛ ɓasi adɨ-de gəri.» \p \v 7 Lo kɨn tɨ, Jəju əl ə nə: «Oi, m-a m-re ɓasɨne, nɨngə dəw kɨ nje ngəm go ta je kɨ tḛḛ ta Luwə tɨ kɨ to me makɨtɨbɨ tɨ kɨn e nje rɔnəl.» \p \v 8 Mi Ja̰, m-o nḛ je kɨn kɨ kəm nɨm, kɨ mbim nɨm. Nɨngə go ko-e tɨ kɨ m-o kɨ kəm je, kɨ mbim je, m-osɨ nangɨ nja malayka tɨ kɨ tɔjɨ-m nḛ je ka kɨn kadɨ m-ɔsɨ kure. \v 9 Nə e əl-m ə nə: «Onoi kadɨ ɨra nḛ kɨn. Mi ɓəə kɨlə tə ḭ je, tə ngako̰i njé kəl ta je kɨ ta Luwə tɨ je, kɨ dɨje pətɨ kɨ njé ngəm go ta je kɨ me makɨtɨbɨ tɨ kɨn majɨ, be tɔ. E Luwə ə sɔbɨ kadɨ ɔsɨ kure.» \p \v 10 Nɨngə ɨlə tɨ ɓəy ə nə: «Ta je kɨ tḛḛ ta Luwə tɨ kɨ to me makɨtɨbɨ tɨ kɨn, onoi kadɨ ɨɓɔyɔ adɨ to, tadɔ dɔkagɨlo kɨ kadɨ nḛ je kɨn a rai nḛ e ɓasi ngata.» \v 11 NGa nɨngə kadɨ dəw kɨ nje ra majal, nay kɨ lo ra majal tɨ ləne, ə dəw kɨ nje ra nḛ je kɨ to ra al, nay kɨ lo ra-e tɨ tɔ; nɨngə dəw kɨ nje ra nḛ kɨ majɨ, nay kɨ lo ra nḛ kɨ majɨ tɨ, ə dəw kɨ ay njay, nay kɨ lo kay rɔne njay tɨ tɔ. \p \v 12 Lo kɨn tɨ, Jəju əl ə nə: «Oi, m-a m-re ɓasɨne! M-a m-re kɨ nḛ kɨgə go ji kadɨ m-adɨ dəw kɨ ra kɨ go kɨlə tɨ kɨ ra. \v 13 Mi Alpa kɨ Omega, mi kɨ Dɔsa̰y kɨ kɨ Dɔbəy tɨ, mi Lo kɨlə ngɨrə nḛ kɨ Lo tɔl ta nḛ\x + \xo 22:13 \xt 12-13: Ejay 40.10; 62.11; Pa je 28.4; Jərəmi 17.10\x*.» \p \v 14 NJé rɔnəl je ə əi dɨje kɨ njé togɨ kɨbɨ je ləde kadɨ tə ɨngəi ta rəbɨ kuso kandɨ kagɨ koy al, ə kadɨ uri kɨ ta kəy me ɓe bo tɨ. \v 15 Nɨngə kadɨ dɨje kɨ njé ra kɨlə lə bɨsɨ je, awi gɨdɨ ɓe bo tɨ, naa tɨ kɨ dɨje kɨ njé mbəli, kɨ dɨje kɨ njé sangɨ-naa kaya tɨ, kɨ dɨje kɨ njé tɔl dɨje, kɨ dɨje kɨ njé kaw no̰ kagɨ yo je tɨ, kɨ dɨje kɨ ngom nəl-de kɨ njé kəl ta kɨ ngom. \p \v 16 «Mi Jəju, m-ɨlə kɨ malayka ləm kadɨ ma najɨ nḛ je kɨ rɔjetɨ kɨn kɨ rɔ njé kaw-naa je tɨ. Mi dəw kɨ gɨn kojɨ tɨ lə *Dabɨdɨ, mi NGawndḛ kɨ nje kɨbɨ gɨn lo tɨ.» \p \v 17 NDɨl Luwə əi kɨ dəne kɨ nje ngaw əli əi nə: «Ɨre!» \p Ə kadɨ dəw kɨ oo dɔ ndu ta je kɨn ə nə: «Ɨre!» \p Kadɨ dəw kɨ kɨndə man ra-e, re, ə kadɨ dəw kɨ ge ka̰y man kajɨ, ɨngə kare kɨ kanjɨ ndogɨ tɔ. \s1 Tɔl ta ta \p \v 18 Mi Ja̰ m-ɨlə ndum dɔ ta je tɨ kɨ tḛḛ ta Luwə tɨ kɨ to me makɨtɨbɨ tɨ kɨn be: Dəw kɨ ɨlə nḛ madɨ dɔ tɨ, Luwə a ɓukɨ tujɨ je kɨ e kɨ kəl tae me makɨtɨbɨ tɨ kɨn dɔ ko̰ tɨ lie. \v 19 A re dəw ɔr nḛ madɨ me ta je tɨ kɨ tḛḛ ta Luwə tɨ kɨ to me makɨtɨbɨ tɨ kɨn tɔɓa, Luwə a ɔr nḛ majɨ kɨ sɔbɨ dɔe kɔ me kagɨ koy al tɨ nɨm, me ɓe bo tɨ kɨ ay njay nɨm. Adɨ e kagɨ koy al əi kɨ ɓe bo kɨ ay njay kɨ e kɨ kəl ta ləde me makɨtɨbɨ tɨ kɨn\x + \xo 22:19 \xt Dətərənom 4.2; 13.1\x*. \v 20 Nɨngə dəw kɨ nje kaw kɨ ndu dɔ ta je tɨ kɨn təkɨ e ta je kɨ rɔjetɨ əl ə nə: «Oyo, m-a m-re ɓasɨne.» \p Amen! Ɨre, Ɓaɓe Jəju! \v 21 Kadɨ me-majɨ lə Ɓaɓe Jəju e səsi naa tɨ pətɨ.