\id PHP - Nangnda 
\h Pɨlɨpɨ je 
\toc1 Makɨtɨbɨ kɨ Pol ndangɨ adɨ Pɨlɨpɨ je 
\toc2 Pɨlɨpɨ je 
\toc3 Plp 
\mt2 Makɨtɨbɨ kɨ Pol ndangɨ adɨ 
\mt1 Pɨlɨpɨ je 
\is1 Ta kɨ dɔ makɨtɨbɨ tɨ kɨ Pol ndangɨ adɨ Pɨlɨpɨ je 
\ip Pɨlɨpɨ e ɓe bo kɨ dɔsa̰y kɨ Eropɨ tɨ kɨ Pol ɨlə mbḛ Poy Ta kɨ Majɨ tɨtɨ. Pɨlɨpɨ e kɔkɨ ɓe madɨ kare kɨ Rom je ɨsi tɨtɨ, dɔnangɨ Masəduwan tɨ. Nɨngə e kaw mba tɨ lie kɨ ko̰ joo ə Pol ɨndə-n gɨn njé kaw-naa je kɨ Pɨlɨpɨ tɨ (Knjk 16.12-40). NGan ɓal je go tɨ ɓa Pol ndangɨ makɨtɨbɨ kɨ mɨndɨ kɨ sɔl lɔm lɔm adɨ-de. Dɔkagɨloe tɨ kɨn, Pol e dangay tɨ. NJé kɨ na̰ je əi nə e dangay tɨ Epəjɨ tɨ, ə njé kɨ nungɨ əi nə e Sejare tɨ ə se e Rom tɨ wa be tɔ (Pɨlɨpɨ 1.7). Pol ra oyo Pɨlɨpɨ je mbata kadɨ-kare kɨ ɨləi Epapɨrodɨtɨ adi-e, dɔkagɨlo tɨ kɨ nḛ je to rɔe. Ɓəy tɔ, ɨlə dɨngəm mede tɨ kadɨ ai dɔ njade tɨ kɨ rɔ Kɨrɨsɨ tɨ, taa kadɨ ɨyə̰i rɔde adɨ njé kɨ a njɨyəi kɨ nḛ ndo kɨ ngom dan njé kaw-naa je kɨn ədi-de al tɔ. 
\ip Lo kɨlə ngɨrə ta tɨ (1.1-11), Pol tɔjɨ rɔnəl kɨ oyo kɨ ra ləne lokɨ mee ole dɔ njé kun go Kɨrɨsɨ tɨ kɨ ɨsi Pɨlɨpɨ tɨ. Go tɨ, adɨ-de ngan poy ta je kɨ dɔne tɨ adɨ-de ooi. Pol gər ta kɨ dɔne tɨ kɨ lo ti tɨ al, nə kɨndə kɨ ɨndə rɔne naa tɨ kɨ Kɨrɨsɨ ra adɨ tḭ mene katɨ (1.12-26). Ɨlə dɨngəm me Pɨlɨpɨ je tɨ kadɨ ai dɔ njade tɨ me kadɨ-me tɨ, taa kadɨ sangi rəbɨ lapɨya kɨ rɔ naa tɨ, kɨ rəbɨ dɔ sɔl, kɨ kɨlə ra kɨ majɨ kɨ ḭ rɔ Jəju Kɨrɨsɨ tɨ (1.27-2.28). Ɓəy taa kadɨ ndɔ madɨ ə Pol əi kɨ Pɨlɨpɨ je a ooi-naa, Epapɨrodɨtɨ kɨ ngon nje kɨlə lə Pɨlɨpɨ je əi kɨ Tɨmote kɨ madɨ-kɨlə lə Pol a rai kadɨ kulə nojɨ kɨ dan Pol tɨ kɨ njé kaw-naa je kɨ Pɨlɨpɨ tɨ kɨn to lo tone tɨ (2.19-30). 
\ip Pol ndəjɨ-de kɨ tɔgɨne kadɨ ɨndəi kəm-kədɨ dɔ rɔde tɨ kɨ rɔ dɨje tɨ kɨ njé mbatɨ rəbɨ go Poy ta tɨ kɨ Majɨ kɨ rɔjetɨ. Dəjɨ njé kaw-naa je kɨ Pɨlɨpɨ tɨ kadɨ ndaji pa njɨyəne, kadɨ kəmde e dɔ njɨyə naa tɨ kɨ Kɨrɨsɨ, kadɨ toi tə Kɨrɨsɨ be (3). Pol tɔl ta makɨtɨbɨ ləne kɨ ta kɨlə dɨngəm me naa tɨ je kɨ dangɨ dangɨ, kɨ oyo kɨ ra tɔ kuwə ji-naa tɔ (4). 
\ip Makɨtɨbɨ kɨ Pol ndangɨ adɨ Pɨlɨpɨ je kɨn ɓari-e «makɨtɨbɨ rɔnəl», tadɔ e ko̰ ta kɨn ə ḭ taa nu ɨlə nangɨ rapɨ. Rɔnəl kɨn e ta lə ka dɔ nja tɨ kɨ Kɨrɨsɨ. E Kɨrɨsɨ kɨn ə pa kɨlə tɔjɨ dɔ kɨlə rae tɨ e me 2.6-11 tɨ. E nḛ kɨ səi je wa a tḛḛi dɔ tɨ lo tɨdə makɨtɨbɨ tɨ kɨn tɔ. 
\c 1  
\s1 Kuwə ji-naa 
\p  
\v 1 E mi Pol, naa tɨ kɨ Tɨmote, je kɨ je ɓəə kɨlə je lə Jəju Kɨrɨsɨ ə jɨ ndangɨ makɨtɨbɨ kɨn j-adɨ səi dɨje lə Luwə kɨ me kɨndə rɔ naa tɨ kɨ Kɨrɨsɨ, kɨ ɨsi Pɨlɨpɨ tɨ\x + \xo 1:1 \xt 4.15; Knjk 16.12\x*. Makɨtɨbɨ kɨn sɔbɨ səsi, naa tɨ kɨ njé kɔr no̰si je, kɨ dɨyakɨr je.  
\v 2 Nɨngə kadɨ me-majɨ kɨ kɨsɨ-maje lə Bawje Luwə əi kɨ Ɓaɓe ləje Jəju Kɨrɨsɨ e naa tɨ səsi. 
\s1 Pol əl ta kɨ Luwə mbata tɨ lə njé kadɨ-me je kɨ Pɨlɨpɨ tɨ 
\p  
\v 3 Dɔkagɨlo je pətɨ kɨ mem ole dɔsi tɨ ɓa, m-ra oyo Luwə.  
\v 4 Taa dɔkagɨlo je pətɨ kɨ kadɨ m-əl-n ta kɨ Luwə mbata tɨ ləsi pətɨ ɓa, m-əl sie kɨ rɔnəl tɔ.  
\v 5 Rɔnəl ləm e kɨ mbata ra kɨ ɨrai səm me kɨlə kɨlə mbḛ Poy Ta kɨ Majɨ tɨ, lo kulə ngɨre tɨ nu bɨtɨ ɓone\x + \xo 1:5 \xt Knjk 16.13-15\x*.  
\v 6 M-gər majɨ kadɨ Luwə kɨ ɨndə ngɨrə kɨlə kɨ majɨ mesi tɨ kɨn, a aw-n bɨtɨ ta tɔl tae tɨ, ndɔ təl Jəju Kɨrɨsɨ tɨ.  
\v 7 E go rəbe tɨ kadɨ m-aw kɨ mər ta kɨ be kɨn kɨ mbata ləsi pətɨ, tadɔ m-ɨndə səi dan urm tɨ. Səi, ɨndəi rɔsi naa tɨ səm dɔ majɨ tɨ kɨ Luwə ra səm. Ɨndəi rɔsi naa tɨ səm pətɨ me keem dangay tɨ, kɨ me rɔ tɨ kɨ m-rɔ kɨ tɔgɨm mbata Poy Ta kɨ Majɨ\x + \xo 1:7 \xt 1.13\x*.  
\v 8 Luwə asɨ kadɨ ma najɨ ləm təkɨ, səi pətɨ m-ndɨgɨ səsi ndɨgɨ lə Jəju Kɨrɨsɨ, m-ɔr man dɔ tɨ sɔtɨ. 
\p  
\v 9 NGa nɨngə, nḛ kɨ m-dəjɨ Luwə, e kadɨ ndɨgɨ-naa ləsi ḭ kɨ dɔ made tɨ dɔ made tɨ, naa tɨ kɨ nḛ gər kɨ rɔjetɨ kɨ me kɔr kəm nḛ kɨ majɨ kɨ nḛ kɨ majal naa tɨ kadɨ ay njay.  
\v 10 Lo kɨn tɨ, a gəri go nḛ kɨ majɨ kɨ sɔbɨ ra. Ɓa a səi dɨje kɨ kay njay, kɨ ndɔ təl Kɨrɨsɨ tɨ, dəw asɨ kadɨ a aw kɨ ta madɨ dɔsi tɨ al.  
\v 11 Nɨngə a səi dɨje kɨ nḛ ra kɨ dana, kɨ ḭ rɔ Kɨrɨsɨ tɨ a to mbar mbar rɔsi tɨ, mbata tɔɓa kɨ tɔjɨ lə Luwə. 
\s1 Poy Ta kɨ Majɨ aw kɨ kəte kəte 
\p  
\v 12 NGakom je, m-ndɨgɨ kadɨ ɨgəri təkɨ nḛ kɨ tḛḛ dɔm tɨ kɨn ra adɨ Poy Ta kɨ Majɨ aw kɨ kəte tə kaw yo.  
\v 13 E be ə, dɨje pətɨ kɨ njé ra kɨlə kɨ nje ko̰ɓe kɨ boy, kɨ ndəgɨ dɨje, gəri kadɨ e mbata kɨlə lə Kɨrɨsɨ ə m-to-n dangay tɨ.  
\v 14 NGa nɨngə, tom dangay tɨ, ra adɨ ngakom je ngay, adi mede Ɓaɓe, ə ɨngəi tɔgɨ dɔ made tɨ kadɨ əli ta lə Luwə kɨ kanjɨ ɓəl.  
\v 15 E kɨ rɔjetɨ kadɨ dɨje madɨ ɨləi mbḛ tɔ Kɨrɨsɨ kɨ hal ta kɨ ra, kɨ angal ni, nə dɨje kɨ na̰ je, ɨləi mbḛe kɨ angal kɨ majɨ tɔ.  
\v 16 Dɨje kɨ awi kɨ angal kɨ majɨ kɨn, rai kɨlə kɨn kɨ ndɨgɨ-naa. Nɨngə gəri kadɨ mi lo kɨn tɨ ne, m-ɨsɨ m-rɔ mbata Poy Ta kɨ Majɨ.  
\v 17 NJe kɨ awi kɨ hal ta kɨ ra, ɨsɨ ɨləi mbḛ tɔ Kɨrɨsɨ kɨ ndɨgɨ ra kɨ sɔbɨ dɔde. Nɨngə nḛ kɨ mede tɨ kɨ ɔsɨ-de adɨ ɨsɨ ɨləi mbḛ tɔ Kɨrɨsɨ kɨn e nḛ kɨ dana al. Sangi kadɨ n-adi-mi ko̰ dɔ made tɨ, me dangay tɨ kɨ mi tɨ.  
\v 18 Nɨngə re e kɨ me kɨ majɨ ə se e kɨ majal ə ɨsɨ ɨləi mbḛ tɔ Kɨrɨsɨ ə, e kɨn dəw aw go tɨ al. M-gər kadɨ ɨsɨ ɨləi mbḛ tɔ Kɨrɨsɨ, nɨngə m-ra rɔnəl dɔ tɨ, ə m-nay kɨ lo ra rɔnəl dɔ tɨ.  
\v 19 Tadɔ m-gər kadɨ e nḛ kɨ ɨsɨ ra nḛ kadɨ ta tɔl tae ə m-ɨngə-n kajɨ. M-ɨngə-n kajɨ kɨ takul kəl kɨ ɨsɨ əli ta kɨ Luwə mbata tɨ ləm nɨm, kɨ takul tɔgɨ kɨ NDɨl Jəju Kɨrɨsɨ adɨ-m nɨm.  
\v 20 Kɨ ɔjɨ go nḛ kɨ m-ɨsɨ m-ngəm tae pərere, kɨ m-ɨsɨ m-ɨndə mem dɔ tɨ, nḛ kɨ rɔm a sɔl-m goto. M-tḭ mem katɨ kadɨ re e-n ɓone ə se ndɔ je pətɨ, m-a m-tɔjɨ ke kɨ bo lə Kɨrɨsɨ kadɨ dɨje ooi rɔm tɨ. Re e-n me ka kɨ dɔm taa tɨ ə se me koym tɨ.  
\v 21 Kɨ rɔm tɨ, kɨsɨ-m kɨ dɔm taa e mbata lə Kɨrɨsɨ, ə koym e majɨ ləm tɔ.  
\v 22 Nɨngə, re kɨsɨ-m kɨ dɔm taa ɓəy, a adɨ-m ta rəbɨ kadɨ m-ra kɨlə madɨ kɨ to sotɨ ɓa, lo kɨn tɨ, m-gər nḛ kɨ kadɨ m-kɔtɨ al, se e kɨsɨ kɨ dɔ taa ə se e koy wa ka m-gər al.  
\v 23 Nḛ je joo ɨsɨ ndɔri-mi ya̰na: m-ndɨgɨ kadɨ m-tusɨ dunɨya̰ kɨn m-ɨyə̰, ə m-aw m-ɨsɨ kadɨ Kɨrɨsɨ tɨ. E kɨn ə e nḛ kɨ to sotɨ ngay.  
\v 24 Nɨngə kɨsɨ-m dɔnangɨ tɨ ne, ndae to tɨ ngay mbata tɨ ləsi.  
\v 25 NGa nɨngə, m-gər majɨ, tɨjə-m tɨ kadɨ m-a m-ɨsɨ dɔnangɨ tɨ ne ɓəy, m-a mi kadɨsi tɨ ne pətɨ ɓəy mbata kaw kəte ləsi, mbata rɔnəl ləsi me kadɨ-me tɨ.  
\v 26 Lo kɨn tɨ, lokɨ m-təl m-tḛḛ dansi tɨ ə, kɨ ta kulm, a gəri kəm tɔjɨ kɨ ɨsɨ ɨləi dɔ Kɨrɨsɨ tɨ kɨn ay njay. 
\p  
\v 27 Nə ke ə, kadɨ pa njɨyəsi e kɨ go Poy ta tɨ kɨ Majɨ lə Kɨrɨsɨ, mba kadɨ re m-re dansi tɨ, ə se mi sa̰y səsi ka, m-o ta kɨ dɔsi tɨ majɨ. Kadɨ m-o poysi təkɨ uwəi tɔgɨsi ba me ndɨl tɨ kɨ kare, ɨndəi rɔsi naa tɨ, ɨrɔi kɨ me kɨ kare kɨ go mesi tɨ kɨ adi dɔ Poy ta tɨ kɨ Majɨ.  
\v 28 Nɨngə ɨyə̰i ta rəbɨ adi njé ta je ləsi ɨləi ɓəl kare mesi tɨ al. Lokɨ ɨyə̰i ta rəbɨ adɨ ɨləi ɓəl mesi tɨ al, a to taga kadɨ əi dɨje kɨ uni rəbɨ kɨ kaw tujɨ tɨ, ə səi, uni rəbɨ kajɨ tɔ. Nɨngə pətɨ, e ndɨgɨ lə Luwə kadɨ tə to be.  
\v 29 Tadɔ kɨ ɔjɨ dɔ Kɨrɨsɨ, Luwə ra səsi majɨ adɨ adi-e mesi par al, nə adɨ ɨngəi ko̰ mbata tɨ lie tɔ.  
\v 30 Nɨngə kɨ ɓasɨne kɨn, səi ɨləi rɔsi me rɔ tɨ kɨ kəte m-ɨsɨ m-rɔ ka kɨn tɔ. Rɔ kɨn, ɓone je kɨn ka m-ɨsɨ ta tɨ ne m-ɨsɨ m-rɔ təkɨ ɨgəri\x + \xo 1:30 \xt Knjk 16.19-40\x*. 
\c 2  
\s1 Kɨrɨsɨ təl rɔne ɓəə kɨlə tɨ 
\p  
\v 1 Tə ka kɨ Kɨrɨsɨ ɨlə-n dɨngəm mesi tɨ, təkɨ ɨngəi tɔgɨ me ndɨgɨ-naa tɨ, təkɨ NDɨl dɔɔ-n səsi naa tɨ, təkɨ mesi to-n dɔ-naa tɨ, ɨsɨ ɔji majɨ ləsi kɨ rɔ naa tɨ,  
\v 2 m-dəjɨ səsi kadɨ adi-mi rɔnəl me kuwə-naa məsɨ tɨ ləsi kɨn. Adi ndɨgɨ-naa kɨ kare wa kɨn ə uwə mesi, adi mesi e kare, ɨndəi rɔsi naa tɨ.  
\v 3 Ɨrai nḛ madɨ kare kɨ hal ni kɨ ra al, taa hal kɔjɨ rɔ al tɔ. Nə kɨ dɔ kɨ sɔl lɔm, kadɨ dəw kɨ nungɨ oo madɨne təkɨ bo dɔne tɨ.  
\v 4 Kadɨ dəw madɨ sangɨ majɨ lə rɔne wa par al, nə kadɨ sangɨ majɨ lə ndəge je tɔ taa.  
\v 5 Kadɨ pa njɨyəsi kɨ rɔ naa tɨ e pa njɨyə dɨje kɨ njé kɨndə rɔde naa tɨ kɨ Kɨrɨsɨ. 
\q1  
\v 6 Kɨrɨsɨ kɨ, lo kɨlə ngɨre tɨ nu, re o nḛ je kɨ rɔe tɨ pətɨ ə, e Luwə wa par, nə sangɨ kadɨ n-uwə majɨ rɔne kɨ ji kasɨ kɨ n-asɨ-naa kɨ Luwə kɨn al. 
\q1  
\v 7 Ɔr tɔɓa kɨn dɔne tɨ kɔ tə kɔr yo, 
\q1 Ra rɔne ɓəə kɨlə tɨ, 
\q1 Təl rɔne tə dəw tɨ, 
\q1 Adɨ dɨje gəri-e me nḛ je tɨ pətɨ təkɨ e dəw. 
\q1  
\v 8 Ɨlə dɔne nangɨ, 
\q1 Təl rɔne go ta tɨ bɨtɨ oy-n, 
\q1 Koy kɨ dɔ kagɨ-dəsɨ tɨ. 
\q1  
\v 9 E mbata kɨn ə, Luwə un-n dɔe taa ade a ngaw, 
\q1 Ade tɔ kɨ e dɔ tɔje tɨ pətɨ. 
\q1  
\v 10 MBa kadɨ me tɔ Jəju tɨ, 
\q1 Nḛ kɨndə je pətɨ kɨ dɔra̰ tɨ, 
\q1 Dɔnangɨ tɨ, kɨ gɨn dɔnangɨ tɨ, 
\q1 Ɔsi məkəsɨde nangɨ no̰e tɨ, 
\q1  
\v 11 Ə kadɨ ta tḛḛ ta dɨje tɨ pətɨ təkɨ Jəju Kɨrɨsɨ e Ɓaɓe, 
\q1 Kadɨ tɔ Luwə kɨ Bawje ɓa-n\x + \xo 2:11 \xt 10-11: Ejay 45.23\x*. 
\s1 Kɨlə lə njé kadɨ-me je me dunɨya̰ tɨ 
\p  
\v 12 NGakom je kɨ majɨ, tə ka kɨ ɨrai go ndum tɨ kɨ ndɔ je ndɔ je, dɔkagɨlo kɨ mi-n dansi tɨ, kadɨ ɨrai kɨ dɔkagɨlo kɨ oi-mi dansi tɨ par al, nə dɔkagɨlo kɨ m-goto-n dansi tɨ ne wa kɨn ka, kadɨ ɨrai kɨlə dɔ kajɨ tɨ ləsi kɨ ɓəl Luwə, kɨ dɔ kɨ sɔl.  
\v 13 Tadɔ Luwə wa ə ɨndə ndɨgɨ ra mesi tɨ nɨm, ɔsɨ səsi adɨ ɨrai nɨm, kɨ go kɔjɨ ra tɨ lie.  
\v 14 Ɨrai nḛ je pətɨ kɨ kanjɨ ɓa ta, kɨ kanjɨ kɔl,  
\v 15 mba kadɨ dəw aw kɨ ta madɨ dɔsi tɨ al, kadɨ səi dɨje kɨ kay njay, kadɨ səi ngan lə Luwə kɨ nḛ kɨ majal ɔdɨ kadɨsi al, ə ɨsi dan dɨje tɨ kɨ rɔjetɨ al, dɨje kɨ kɨlə rade majal kɨ me dunɨya̰ tɨ ne. Kadɨ unji tə por kɨ unjɨ dɔ dunɨya̰ tɨ\x + \xo 2:15 \xt Dətərənom 32.5\x*,  
\v 16 lokɨ a ɨləi-de mbḛ ta kajɨ. Lo kɨn tɨ, m-a m-un səsi kadɨ m-ɨndə-n gum, ndɔ təl Kɨrɨsɨ tɨ. MBata m-a̰y ngɔdɨ kɨ rɔm to-m kɨ ndangɨ kare al.  
\v 17 Re kadɨ məsɨm osɨ nangɨ dɔ kɨlə tɨ kɨ m-ra, kadɨ kɨ m-un-n kadɨ-me ləsi tə kadɨ-kare m-adɨ Luwə ɓa, m-ra rɔnəl, nɨngə kadɨ rɔnəl ləm kɨn e rɔnəl ləsi pətɨ.  
\v 18 Nɨngə səi ka, kadɨ ɨrai rɔnəl tɔ, ɓa adi rɔnəl ləsi e rɔnəl ləm tɔ. 
\s1 Pol sangɨ kadɨ Tɨmote əi kɨ Epapɨrodɨtɨ awi Pɨlɨpɨ tɨ 
\p  
\v 19 M-gər dɔm tɨ majɨ kadɨ me tɔ Ɓaɓe Jəju tɨ, nay ngay al kadɨ m-a m-ɨlə kɨ Tɨmote rɔsi tɨ no̰o̰ kadɨ re kɨ poysi adɨ-m kadɨ mi ka m-ɨngə-n tɔgɨ tɔ.  
\v 20 Tɨmote kɨ karne ba par ə e dəw kɨ aw kɨ mər ta ləm, ta ləsi uwə mee adɨ ɨsɨ ga ta dɔsi tɨ.  
\v 21 NDəge je pətɨ, ngɔdɨ kɨ mbata majɨ lə rɔde wa par ə uwə mede, ɓɨ ngɔdɨ lə Jəju Kɨrɨsɨ al.  
\v 22 Nə e, tɔjɨ kɨ taga adɨ dɨje gəri-e tə ngon kɨ nje njɨyə nja bawne tɨ. Ɨndə rɔne ta kɨlə kɨlə mbḛ Poy Ta kɨ Majɨ tɨ səm.  
\v 23 M-gər kadɨ e ə m-a ɨle kɨ rɔsi tɨ lokɨ m-a m-o ta kɨ dɔm tɨ ay njay.  
\v 24 Taa m-gər dɔm tɨ majɨ, kadɨ-me tɔ Ɓaɓe tɨ, dɔkagɨlo ngay al ə, darɔm mi wa, m-a m-re kadɨ m-o səsi. 
\p  
\v 25 Nɨngə kɨ ɓasɨne kɨn, m-o majɨ ngay kadɨ m-təl m-ɨlə ngoko̰je Epapɨrodɨtɨ, kɨ e madɨ-kɨləm kɨ madɨ rɔ ləm rɔsi tɨ gogɨ. E kɨ ɨləi-e kadɨ re kɨ nḛ je kɨ m-aw kɨ ndooe, kadɨ ra səm\x + \xo 2:25 \xt 4.18\x*.  
\v 26 Epapɨrodɨtɨ ndɨgɨ ngay kadɨ n-oo səsi pətɨ, nɨngə sangɨ kɨ rɔ tḭne, mbata mo̰y ra-e, adɨ oi tae.  
\v 27 Mo̰y ra-e, kɨ koye e ɓasi, nə Luwə oo kəm-to-ndoo lie. Nɨngə e kəm-to-ndoo lie par al, nə e kəm-to-ndoo ləm tɔ ə Luwə oo, mba kadɨ m-ɨngə me-ko̰ kɨ rangɨ dɔ made tɨ ɓəy al.  
\v 28 M-sangɨ kadɨ m-ɨle rɔsi tɨ gogɨ law, kadɨ re oi-e ɓa, ɨngəi rɔnəl, ə kadɨ mi ka mem osɨ-n kɨ nangɨ tɔ.  
\v 29 Lo kɨn tɨ, majɨ kadɨ uwəi-e kɨ rɔsi tɨ kɨ rɔnəl ngay, me tɔ Ɓaɓe tɨ. Ko dɨje kɨ tə e be kɨn, sɔbɨ kadɨ ɔsi gonde.  
\v 30 Tadɔ nay ndə̰y ba kadɨ ɨngə yo mbata kɨlə lə Kɨrɨsɨ. Un rɔne ɨlə kɔ, kadɨ re ra səm tosi tɨ, me nḛ tɨ kɨ səi je wa asi kadɨ ɨrai adi-mi al. 
\c 3  
\s1 Rəbɨ ka dana kɨ rɔjetɨ no̰ Luwə tɨ 
\p  
\v 1 Kɨ ɓasɨne kɨn ngakom je, majɨ kadɨ ɨrai rɔnəl me kɨndə rɔ naa tɨ kɨ Ɓaɓe. Nḛ kɨ a ɔgɨ-m kadɨ m-təl m-əl səsi ko ta kɨ kare kɨ m-əl səsi kəte ngata kɨn goto. Nɨngə kɨ rɔsi tɨ ɓa, e nḛ kɨ majɨ səsi tə majɨ.  
\v 2 Majɨ kadɨ ɨndəi kəm-kədɨ dɔ rɔsi tɨ kɨ rɔ dɨje tɨ kɨ rai rɔde tə bɨsɨ je be kam, kɨ rɔ dɨje tɨ kɨ əi njé ra kɨlə kɨ mede kɨ majal, kɨ rɔ dɨje tɨ kɨ njé koo mɔtɨ kɨ kɨjə tə nḛ kɨ ngay.  
\v 3 NJé kɨjə mɔtɨ je kɨ rɔjetɨ e j-əi je, tadɔ j-ɨsɨ jɨ rai kɨlə ɓəə lə Luwə kɨ rəbɨ lə NDɨle, rɔje nəl-je ngay kadɨ j-ɨndə rɔje naa tɨ kɨ Jəju Kɨrɨsɨ, nɨngə j-uwə kul rɔje al tɔ.  
\v 4 Nə kɨ rɔjetɨ, m-aw kɨ ta kɨ asɨ kadɨ m-uwə-n kul rɔm. Kɨn ə dəw madɨ oo kadɨ n-asɨ kuwə kul rɔne ɓa, mi m-asɨ kuwə kul rɔm m-ɨtə dəwe kɨn.  
\v 5 Ɨjəi mɔtɨm ndɔ kɨ ko̰ jijoo lə ndɔ kojɨ-m, mi ngon *Isɨrayəl, gɨn kojɨ tɨ lə Bənjame, mi Ebɨrə kɨ me məsɨ tɨ, nɨngə kɨ ɔjɨ dɔ ndu-kun, mi me ɓutɨ tɨ lə *Parɨsɨ je.  
\v 6 Kɨ ɔjɨ dɔ tɨngə bɨl, mi nje kɨndə kəm njé kaw-naa je ndoo, kɨ ɔjɨ dɔ təl rɔ go ndu-kun tɨ, ta kɨ kadɨ dəw ɨndə dɔm tɨ goto\x + \xo 3:6 \xt Knjk 8.3; 22.4; 26.9-11\x*.  
\v 7 NGa nɨngə, nḛ je kɨn kɨ kəte m-o-de tə nḛ kɨ ngay, ɓasɨne m-o-de tə nḛ kɨ kɔ kare mbata tɨ lə Kɨrɨsɨ.  
\v 8 M-o-de tə nḛ kɨ kɔ kare, lokɨ m-un-de m-ɔjɨ kadɨ nḛ majɨ tɨ kɨ ətɨ ɓəl kɨ e gər kɨ m-gər Jəju Kɨrɨsɨ kɨ Ɓaɓe ləm. MBata tɨ lə Kɨrɨsɨ, m-ɨyə̰ nḛ je pətɨ kɔ, m-o-de tə nḛ kɨ dɔ yɨbi kare. M-ra be mba kadɨ mi-n naa tɨ kɨ Kɨrɨsɨ,  
\v 9 kadɨ mi me jie tɨ. Nɨngə kadɨ e kɨ takul ka ɓa m-a dana me *NDu-kun tɨ al, nə kadɨ e kɨ takul kɨlə ra Kɨrɨsɨ. Kadɨ e kɨ takul tɨdə kɨ Luwə tɨdə-m dəw tɨ ləne kɨ go rəbɨ kadɨ-me Kɨrɨsɨ.  
\v 10 Nḛ kɨ uwə mem, e ta kadɨ m-gər Kɨrɨsɨ, taa kadɨ m-gər tɔgɨ kḭ kɨ ḭ lo koy tɨ. Nɨngə kadɨ m-ɨngə ko ko̰ lie kɨn, ə kadɨ m-oy ko koy lie kɨn tɔ.  
\v 11 Be kadɨ tə re to ban ə, m-ḭ-n taa lo koy tɨ, dan njé koy je tɨ. 
\s1 Ka̰y ngɔdɨ sɔbɨ dɔ nḛ kɨ j-ɨsɨ j-a̰y ngɔde 
\p  
\v 12 Təkɨ rɔjetɨ, nḛ kɨ m-ɨsɨ m-a̰y ngɔdɨ kɨ mbae kɨn, m-ɨndə jim dɔ tɨ al ɓəy, taa mi dəw kɨ mbujɨ gɨrɨm al ɓəy tɔ. M-nay kɨ lo ka̰y ngɔdɨ tɨ mba kadɨ m-ɨndə jim dɔ tɨ, tadɔ mi wa kɨ dɔm, Jəju Kɨrɨsɨ ɨndə jine dɔm tɨ.  
\v 13 NGakom je, m-gər kadɨ m-ɨndə jim dɔ nḛ tɨ kɨ m-ɨsɨ m-a̰y ngɔde ka kɨn al ɓəy, nɨngə nḛ kare kɨ m-ra, mem oy dɔ nḛ je tɨ kɨ gom tɨ, m-ɨndə tɔgɨ dɔ rɔm tɨ kadɨ jim ɔdɨ nḛ kɨ e no̰m tɨ kɨn yo.  
\v 14 M-a̰y ngɔdɨ sɔbɨ dɔ nḛ kɨ e no̰m tɨ, kadɨ m-ɨngə nḛ baji kɨ Luwə ɓar-je kadɨ adɨ-je dɔra̰ tɨ kɨ go rəbɨ lə Kɨrɨsɨ.  
\v 15 J-əi kɨ jɨ tɔgi gangɨ me NDɨl tɨ, sɔbɨ kadɨ mər ta ləje a nangɨ dɔ lo kɨ m-əl ta tɨ kɨn. NGa nɨngə, kɨn ə re nḛ madɨ to, ə ndusi asɨ-naa dɔ tɨ al ɓa, Luwə a tḛḛ kəmsi dɔ tɨ.  
\v 16 Re e ri ə ra nḛ ka, adɨ jɨ njɨyəi naa tɨ təkɨ j-ḭḭ nu bɨtɨ jɨ tḛḛi ne kɨn.  
\v 17 NGakom je, majɨ kadɨ ɨndaji-mi, ə kadɨ ɨndəi kəmsi go nja dɨje tɨ kɨ ɨsɨ njɨyəi kɨ go lo njɨyəje tɨ təkɨ ɨgəri.  
\v 18 Tadɔ ngay je, njɨyəde ɔsɨ ta koy Kɨrɨsɨ dɔ kagɨ-dəsɨ tɨ. Nɨngə e ta kɨ m-əl səsi kɨ dɔkagɨlo je pətɨ, nə m-təl m-əl səsi ɓone ɓəy, kɨ man no̰ kəm tɨ.  
\v 19 Əi dɨje kɨ ta tɔl tade e tujɨ, tadɔ luwə ləde e kandade, taa tɔɓa ləde e me nḛ tɨ kɨ to rɔsɔl tɨ tɔ. Nɨngə nḛ kɨ uwə mede, e nḛ kɨ dɔnangɨ tɨ ne par.  
\v 20 Nə je ɓa, je ngan njé ɓe je kɨ dɔra̰ tɨ. Dɔra̰ kɨ e lo kɨ j-ɨsɨ jɨ ngɨnə nje kajɨ-je, Ɓaɓe ləje Jəju Kɨrɨsɨ kadɨ a ḭ tɨ tə re ɨngə-je.  
\v 21 Jəju a mbəl darɔje kɨ tɔge goto, kɨ a oy kɨn, kadɨ təl to tə darɔe kɨ ətɨ ɓəl kɨn be. A ra kɨlə kɨn kɨ tɔgɨ kɨ aw-n kadɨ uwə-n nḛ je pətɨ gɨn tɔgɨne tɨ. 
\c 4  
\p  
\v 1 NGakom je kɨ njé ndɨgɨ ləm, m-ndɨgɨ ngay kadɨ m-təl m-o səsi. Səi, səi nḛ rɔnəl ləm, səi jɔgɨ kɔsɨ-gon kɨ ɨsɨ dɔm tɨ. Lo kɨn tɨ, njé ndɨgɨ ləm, majɨ kadɨ uwəi tɔgɨsi ba tə kɨn be, ɨnjɨyəi naa tɨ kɨ Ɓaɓe. 
\s1 Ta kɔjɨ mba kɨsɨ kɨ naa kɨ lapɨya 
\p  
\v 2 M-uwə nja Ebodi əi kɨ Sḛtɨsɨ, m-dəjɨ-de kadɨ adi mede e kare me kɨndə rɔ naa tɨ kɨ Ɓaɓe.  
\v 3 NGa nɨngə ḭ kɨ madɨ-kɨləm kɨ majɨ, m-dəji kadɨ ɨra səde adɨ ndude osɨ go-naa tɨ, tadɔ əi dəne je kɨ ɨndəi rɔde naa tɨ səm, rɔi mbata Poy Ta kɨ Majɨ. Rɔi, naa tɨ kɨ Kɨləma je kɨ ndəgɨ madɨ-kɨləm je kɨ rangɨ pətɨ kɨ Luwə ɨndə tɔde me makɨtɨbɨ kajɨ tɨ. 
\p  
\v 4 Ɨrai rɔnəl kɨ dɔkagɨlo je pətɨ me njɨyə naa tɨ kɨ Ɓaɓe. M-təl m-əl səsi ɓəy, ɨrai rɔnəl!  
\v 5 Majɨ kadɨ dɨje pətɨ gəri ra majɨ ləsi. Ɓaɓe a re ɓasɨne.  
\v 6 Nɨngə, kadɨ adi mesi a sururu dɔ nḛ madɨ tɨ al. Me nḛ je tɨ pətɨ kɨ to rɔsi, majɨ kadɨ ɨndəi no̰ Luwə tɨ, əli sie ta, ɨno̰i dɔe tɨ, ə ɨrai-e oyo tɔ.  
\v 7 NGa nɨngə, lapɨya lə Luwə kɨ ɨtə nḛ gər lə dəw, a ngəm nga̰mesi kɨ taga je ləsi me kɨndə rɔ naa tɨ kɨ Jəju Kɨrɨsɨ. 
\p  
\v 8 Kɨ ɓasɨne kɨn ngakom je, majɨ kadɨ nḛ je pətɨ kɨ e nḛ kɨ rɔjetɨ, nḛ kɨ dɨje pɨti, nḛ kɨ e nḛ kɨ dana, nḛ kɨ ay njay, nḛ kɨ nəl dɨje, nḛ kɨ dɨje ɔsi-gone, nḛ kɨ tɔe ɓa, nḛ kɨ dɨje ɨləi tɔjɨ dɔ tɨ, ə kadɨ uwə mesi.  
\v 9 Nḛ kɨ m-ndo səsi, nḛ kɨ ɨngəi rɔm tɨ, nḛ kɨ oi tam tɨ, kɨ nḛ kɨ oi rɔm tɨ, majɨ kadɨ uni ɨrai kɨlə. Nɨngə Luwə kɨ nje kadɨ lapɨya a e naa tɨ səsi. 
\s1 Pol ra oyo Pɨlɨpɨ je mbata nḛ kɨ ɨləi adi-e 
\p  
\v 10 Rɔm nəl-m ngay me kɨndə rɔ naa tɨ kɨ Ɓaɓe, lokɨ m-o ɨtɔji kɨ taga ɓone təkɨ mesi to dɔm tɨ. Mesi kɨn to dɔm tɨ be mari nu, nə ta rəbɨ kɨ kadɨ ɨtɔjii-mi adɨ m-gər ə ɨngəi al.  
\v 11 NGa nɨngə, m-əl ta kɨn be mbata nḛ kɨ to rɔm, al jagɨ. Tadɔ mi dəw kɨ m-gər lo ra rɔnəl dɔ nḛ tɨ kɨ to jim tɨ.  
\v 12 M-gər kɨsɨ me ndoo tɨ, taa m-gər kɨsɨ me nḛ kɨngə tɨ tɔ. Me nḛ je tɨ pətɨ, kɨ lo je pətɨ, m-gər kɨsɨ me ndan tɨ kɨ me ɓo tɨ, me nḛ to mbar tɨ kɨ me nḛ to rɔ tɨ.  
\v 13 M-asɨ kadɨ m-dɔɔ urm me nḛ je tɨ pətɨ kɨ takul Kɨrɨsɨ kɨ nje kadɨ-m tɔgɨ.  
\v 14 NGa nɨngə, e nḛ kɨ majɨ ə ɨrai kadɨ ɨndəi rɔsi naa tɨ səm dɔ ko̰ tɨ ləm.  
\v 15 Səi Pɨlɨpɨ je, səi wa ɨgəri majɨ təkɨ, lo kɨlə ngɨrə kɨlə mbḛ Poy Ta kɨ Majɨ tɨ, lokɨ m-aw kadɨ m-ɨyə̰ dɔnangɨ kɨ Masəduwan tɨ\x + \xo 4:15 \xt 2Kɔr 1.16\x*, dəw madɨ kɨ rangɨ kɨ kadɨ un nḛ adɨ-m to nḛ tɨ kɨ mi m-un m-adɨ kɨn goto. Dəw ɓa, e səi je par.  
\v 16 Lokɨ mi Təsalonɨkɨ tɨ, ɨləi kɨ nḛ kɨ m-aw kɨ ndooe asɨ nja joo kare, ɨrai səm\x + \xo 4:16 \xt 15-16: Knjk 17.1; 2Kɔr 11.9\x*.  
\v 17 Nɨngə e kadɨ-kare ɓa m-ɨsɨ m-sangɨ jisi tɨ al, nə m-ɨsɨ m-sangɨ kadɨ kɔr ra majɨ ləsi aw kɨ dɔ made tɨ dɔ made tɨ.  
\v 18 Kɨ ɓasɨne kɨn, nḛ je kɨ m-aw kɨ ndooe ka m-ɨngə pətɨ tɔ ngata. M-ɨngə kɨ to mbar mbar rɔm tɨ, nḛ kɨ du-m goto lokɨ Epapɨrodɨtɨ adɨ-m nḛ kɨ adi-e kadɨ adɨ-m kɨn. Nḛ kɨ adi-mi kɨn to tə kadɨ-kare kɨ ba̰yḛ ətɨ majɨ, kɨ Luwə taa, kadɨ-kare kɨ nəl-e.  
\v 19 Lo kɨn tɨ, Luwə a adɨ səsi nḛ je pətɨ kɨ awi kɨ ndooe, kɨ go nḛ kɨngə tɨ lie kɨ ətɨ ɓəl kɨ go rəbɨ lə Jəju Kɨrɨsɨ.  
\v 20 Nɨngə kadɨ kɔsɨ-gon e kɨ dɔ tɔ Luwə tɨ kɨ Bawje kɨ dɔkagɨlo je kɨ dɔkagɨlo je. *Amen! 
\s1 Kuwə ji-naa kɨ dɔbəy tɨ 
\p  
\v 21 Uwəi ji njé kadɨ-me je pətɨ me tɔ Jəju tɨ adi-mi. NGakom je kɨ əi səm nḛ uwəi jisi.  
\v 22 Taa njé kadɨ-me je pətɨ uwəi jisi tɔ. Kɨ bo ngay e njé kɨ ɨsɨ rai kɨlə me kəy tɨ lə nje ko̰ɓe kɨ boy Səjar. 
\p  
\v 23 Kadɨ me-majɨ lə Ɓaɓe Jəju Kɨrɨsɨ e naa tɨ səsi pətɨ. Amen!