\id JAS - Nouveau Testament Nangnda \h Jakɨ \toc1 Makɨtɨbɨ kɨ Jakɨ ndangɨ \toc2 Jakɨ \toc3 Jk \mt2 Makɨtɨbɨ kɨ \mt1 Jakɨ \mt3 ndangɨ \is1 Ta kɨ dɔ makɨtɨbɨ tɨ kɨ Jakɨ ndangɨ \ip Makɨtɨbɨ kɨ Jakɨ ndangɨ kɨn, ta je kɨ ɔsɨ go-naa go-naa me tɨ e ta je kɨ kadɨ ɔr ta rəbɨ dɨje lə Luwə kɨ sanəi-naa kɨ lo je pətɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne (1.1). E ta kɨ tɔge e ngay, nɨngə Jakɨ un nḛ je kɨ dɨje ooi kɨ kəmde ne kɨ kadɨ re əl-n-de ta ə a ra kɨlə rɔde tɨ majɨ kɨn ə ndangɨ-n makɨtɨbɨ adɨ njé kun go Kɨrɨsɨ kɨ sanəi-naa kɨ lo je kɨ dangɨ dangɨ. NDangɨ makɨtɨbɨ adɨ-de, ɨlə-n jine dɔ pa njɨyəde tɨ kɨ majal kɨ rɔ-naa tɨ əi je wa ə se kɨ rɔ dɨje tɨ kɨ gəri Kɨrɨsɨ al. \ip Nḛ kɨ dɔsa̰y, Jakɨ əl ta lə gosɨ kɨ e nḛ kɨ ḭ rɔ Luwə tɨ ə sɔbɨ kadɨ e kɨ dəje kɨ kadɨ-me (1.2-8). Go tɨ, əl ta kɨ dɔ ndoo tɨ əi kɨ nḛ kɨngə, ta kɨ dɔ nḛ kɨ nga̰ tɨ əi kɨ nḛ na lə su, ta kɨ dɔ njɨyə kɨ rɔjetɨ go Luwə tɨ, kɨ kadɨ dəw a oo kande me kɨlə kɨ ra tɨ (1.9-27). Go ta je tɨ kɨn, Jakɨ əl ta kɨ tɔgɨne ngay dɔ gangɨ-naa tɨ kɨ to dan njé kaw-naa je tɨ (2.1-13), ɓəy taa kadɨ təl re dɔ ta tɨ kɨ ra rɔne tə ko̰ ta kɨ me makɨtɨbɨ tɨ lie kɨn be, adɨ e ta lə kadɨ-me kɨ kadɨ njɨyə naa tɨ kɨ ra kɨle (2.14-26). Go tɨ, Jakɨ un nḛ je ngay tɔjɨ-n ndonje kɨ ɨsɨ ra majal je kɨ ətɨ ɓəl (3.1-12). Nɨngə təl re əl ta kɨ dɔ gosɨ tɨ kɨ rɔjetɨ (3.13-18). Jakɨ ndɔr mbi dɨje kɨ njé re kɨ gangɨ-naa, dɨje kɨ nḛ ra kɨ dɔnangɨ tɨ ne nəl-de ngay, dɨje kɨ ɨsɨ ḭḭ dɔ rɔde ba gangi ta dɔ madɨde je tɨ, taa ɨlə jine kəm njé nḛ kɨngə tɨ kɨ ɨsɨ rai njé ra kɨlə je ləde ɓəə tɨ tɔ (4.1-5.6). Ta tɔl ta ta tɨ, Jakɨ dəjɨ dɨje kɨ ndangɨ makɨtɨbɨ adɨ-de kɨn kadɨ əi dɨje kɨ njé kore mede, kadɨ əi njé kuwə tɔgɨde ba me kəl ta tɨ kɨ Luwə, kadɨ əi njé ra kɨ naa me kɨlə tɨ lə NDɨl (5.7-20). \ip Ta kɨ makɨtɨbɨ lə Jakɨ əl njé kun go Kɨrɨsɨ ne kɨn, e ta kɨ ay njay, tadɔ kun go Kɨrɨsɨ e ta kadɨ dəw əl ə nə: «Oyo m-adɨ mem Poy Ta kɨ Majɨ lə Jəju» tane tɨ ne be par al, nə kadɨ tɔjɨ me pa njɨyəne tɨ kɨ taga adɨ dɨje ooi. Re tɔjɨ kɨ taga adɨ dɨje ooi nɨngə, e kɨn e go rəbe tɨ, tadɔ «kadɨ-me kɨ kɨle goto e kadɨ-me kɨ koy» (2.26). \c 1 \s1 Kuwə ji-naa \p \v 1 Mi Jakɨ, kɨ nje kɨlə ɓəə lə Luwə əi kɨ Ɓaɓe Jəju Kɨrɨsɨ, ə m-ndangɨ makɨtɨbɨ kɨn madɨ səi gɨn ka lə *Isɨrayəl kɨ dɔgɨ gɨde e joo kɨ ɨsanəi-naa dɔnangɨ tɨ kɨ tae ba. Nḛ kɨ dɔsa̰y m-uwə jisi. \s1 Kuwə tɔgɨ ba me nḛ na je tɨ \p \v 2 NGakom je, lokɨ nḛ na je kɨ dangɨ dangɨ tḛḛi dɔsi tɨ nɨngə, majɨ kadɨ ɨrai rɔnəl ngay dɔ tɨ. \v 3 Tadɔ səi je wa ɨgəri ɓətɨ, lokɨ kadɨ-me Luwə ləsi, tɔge ɨtə tɔgɨ nḛ na je kɨn nɨngə, a ra kadɨ uwəi tɔgɨsi ba. \v 4 Nɨngə majɨ kadɨ kuwə tɔgɨ ba ləsi, tɔl tane majɨ, mba kadɨ səi dɨje kɨ kasɨ-naa bərəre, kadɨ nḛ kɨ majal ɨlə ɓal rɔsi tɨ al, taa kadɨ nḛ kare ka du səsi al tɔ. \p \v 5 Re dəw kare dansi tɨ, kəm-kədɨ du-e nɨngə, kadɨ kɔy Luwə, ə Luwə a ade. Tadɔ Luwə e nje kadɨ dɨje pətɨ nḛ kare kɨ no̰o̰, kɨ me-nda, kɨ kanjɨ ndɔr mbi dəw. \v 6 Nɨngə kadɨ dəwe kɨn kɔy kɨ me joo al, nə kɨ kadɨ-me taa. Tadɔ dəw kɨ nje me joo, to tə pulum man, kɨ nəl un-e, ɨsɨ aw sie kɨ yo je kɨ nḛ je be. \v 7 Kadɨ dəw kɨ be kɨn gər mene tɨ, təkɨ a ɨngə nḛ madɨ kare rɔ Luwə tɨ al. \v 8 Tadɔ e nje me joo, gər rəbɨ nḛ rane al. \s1 NJe ndoo kɨ nje nḛ kɨngə \p \v 9 Majɨ kadɨ ḭ ngokom kɨ nje kadɨ-me kɨ ḭ nje ndoo, ɨra rɔnəl dɔ kun tɨ kɨ Luwə un dɔi taa. \v 10 Be tɔ ə, kadɨ ḭ nje kadɨ-me kɨ ḭ nje nḛ kɨngə, ɨra rɔnəl dɔ sɔl tɨ kɨ Luwə sɔl dɔi tɔ. Tadɔ nje nḛ kɨngə a jɔre tə putɨ kam be. \v 11 Lokɨ kadɨ ɔsɨ kɨ tɔgɨne nɨngə, kam ndole, pute jɔre adɨ majɨ lie goto, be tɔ ə nje nḛ kɨngə a goto-n ta nḛ je tɨ lie kɨ ɨsɨ ra\x + \xo 1:11 \xt Tḛḛ kɨ taga 40.6-7\x*. \s1 Nḛ na je \p \v 12 Dəw kɨ uwə tɔgɨne ba me nḛ na tɨ, e nje rɔnəl. Tadɔ lokɨ dum dɔ nḛ na je pətɨ nɨngə, a ɨngə jɔgɨ kajɨ kɨ Luwə un mɨndɨne kadɨ n-adɨ dɨje kɨ ndɨgi-e. \v 13 Lokɨ nḛ na tḛḛ dɔ dəw tɨ nɨngə, kadɨ ə nə: «E Luwə ə na-m al, tadɔ majal asɨ na Luwə al, taa Luwə wa a na dəw al tɔ.» \v 14 Təkɨ nḛ na tḛḛ dɔ dəw tɨ nɨngə, e kəm-nda lie e wa ə əde, ɔr-e aw sie me tɨ. \v 15 NGata nɨngə kəm-nda ḭ səm təkɨ dəne ḭ səm be, ɓa ojɨ majal, nga nɨngə lokɨ majal tɔgɨ gangɨ ɓa tḛḛ koy. \v 16 NGakom je kɨ njé ndɨgɨ ləm, kadɨ ədi rɔsi kɨ ta je kɨ ngom, al. \v 17 Nḛ kadɨ kɨ majɨ kɨ kadɨ-kare kɨ asɨ-naa, ḭḭ rɔ Luwə tɨ kɨ nje ra kunjɨ je kɨ dɔra̰ tɨ. Luwə mbəl rɔne al, taa kəm ndɨle a yətɨ rɔne, təkɨ kəm ndɨl a yətɨ-n rɔne kɨ go kadɨ be kɨn al tɔ. \v 18 E kɨ go me ndɨgɨ lie wa, ə ojɨ-n-je kojɨ kɨ sɨgɨ kɨ ta kɨ rɔjetɨ. Ojɨ-je kojɨ kɨ sɨgɨ mba kadɨ j-əi nḛ kɨndə je kɨ dɔsa̰y dan nḛ kɨndə je tɨ lie. \s1 Koo dɔ ta ə ra go tɨ \p \v 19 NGakom je kɨ njé ndɨgɨ ləm, kadɨ oi ta kɨ m-a m-əl səsi kam majɨ: kadɨ dəw ḭ langɨsi oo dɔ ta, nə kadɨ əl ta kalangɨ al, taa ra wongɨ kalangɨ al tɔ. \v 20 Tadɔ wongɨ lə dəw a ra nḛ kɨ dana no̰ Luwə tɨ al. \v 21 Gɨn nḛ kɨn ə, kadɨ ɨmbati nḛ ra je kɨ to njḛ, kɨ kɨlə ra je kɨ majal al dɔ, kɨ re kɨ go me ndul. Nɨngə ɨtaai ta lə Luwə kɨ dɨbɨ mesi tɨ, kɨ dɔ kɨ sɔl lɔm, tadɔ e ta kɨ asɨ kajɨ səsi. \p \v 22 Ta lə Luwə kɨn kadɨ oy mbisi tɨ par al, nə kadɨ oy ɓa ɨtəli rɔsi go tɨ taa. Lokɨ ɨsi ta koo dɔ tɨ tə koo par nɨngə, e kədɨ ə ɨsi ədi rɔsi səi wa. \v 23 Tadɔ re dəw oo dɔ ta, ə ra go tɨ al nɨngə, to tə dəw kɨ go̰ ta kəmne me kɔtɨrongɨ tɨ be. \v 24 Lokɨ go̰ rɔne ə ɔtɨ aw nɨngə, ta naa tɨ no̰o̰ par ə me oy dɔ rɔe tɨ kɨ kəte oo. \v 25 Nə dəw kɨ ndər gɨn ndu-kun lə Luwə kɨ asɨ naa bərəre kɨ taa-je ɨlə-je taa, kɨ ɨsɨ uwə rɔne ba me tɨ, ɓɨ ra rɔnəl dɔ ko dɔe tɨ par, adɨ me oy dɔ tɨ al, nə ra go tɨ, dəwe kɨn a ɨngə majɨ-kur me kɨlə tɨ pətɨ kɨ a ra. \p \v 26 Lokɨ dəw madɨ oo rɔne tə nje kun go Luwə, nə asɨ kuwə ndonne gɨn tɔgɨne tɨ al nɨngə, ɨsɨ ədɨ rɔne tə kədɨ, kun go Luwə lie e nḛ kɨ kəme goto. \v 27 M-əl səsi kadɨ ɨgəri təkɨ kun go Luwə kɨ majɨ kɨ kɨ rɔjetɨ kɨ Luwə kɨ Bawje ndɨgɨ, e koo go ngan kal je kɨ njé ngaw koy je me ko̰ je tɨ, kɨ ɨsɨ tḛḛ dɔde tɨ, kɨ kɔsɨ rɔ ngərəngɨ kadɨ nḛ je tɨ kɨ to njḛ kɨ dɔnangɨ tɨ ne. \c 2 \s1 Kɔr kəm naa dana e majal \p \v 1 NGakom je, səi kɨ adi mesi Ɓaɓe Jəju Kɨrɨsɨ kɨ tɔjɨ e lie, sɔbɨ kadɨ kɔr kəm-naa goto dansi tɨ, tadɔ e nḛ kɨ uwə-naa kɨ kadɨ-me al. \v 2 Tə kɨn ə ɓone, dəw kɨ nje nḛ kɨngə kare, ɨlə kɨbɨ kɨ ndole majɨ rɔne tɨ, kɨ nɨngə kɨ ra kɨ ɔr jine tɨ, re lo kaw-naa tɨ ləsi. Nɨngə dəw kɨ nje ndoo, kɨ ɨlə ngɨsɨ kɨbɨ rɔne tɨ, re lo kaw-naa tɨ ka kɨn tɔ. \v 3 Lokɨ ɨləi kəmsi oi nje kɨlə kɨbɨ kɨ ndole nɨngə, ɨɓuki-e tɨ ə əli-e əi nə: «Ɨre, ɨsɨ nangɨ lo kɨ majɨ tɨ kɨn.» Nɨngə əli nje ndoo əi nə: «Ḭ a kɨ taa no̰o̰» ə se «Ɨsɨ njam tɨ nanga ne be.» \v 4 Təkɨ ɨsɨ rai be nɨngə, se oi kadɨ e kɔr ə ɨsɨ ɔri kəm-naa dana dansi tɨ, ə ɨsɨ təli njé gangɨ ta dɔ dɨje tɨ kɨ kɔjɨ ta je ləsi kɨ majal al wa? \p \v 5 NGakom je kɨ njé ndɨgɨ ləm, uri mbisi oi ta kɨn: Se oi kadɨ Luwə mbətɨ njé ndoo je kɨ dɔnangɨ tɨ ne mba kadɨ təli njé nḛ kɨngə je, kɨ go kadɨ kɨ adi mede Jəju Kɨrɨsɨ, al wa? MBətɨ-de kadɨ ɨngəi ko̰ɓe kɨ Luwə un mɨndɨne adɨ dɨje kɨ ndɨgi-e. \v 6 Nɨngə səi je ɨsɨ kɨdi-de. Se njé nḛ kɨngə je ka kɨn ə ɨsɨ adi səsi ko̰ al wa? Taa ɨsɨ awi səsi no̰ njé gangɨ ta je tɨ tɔ al wa? \v 7 E əi je wa kɨn ə ɨsɨ əli ta kɨ majal dɔ tɔ tɨ kɨ majɨ kɨ Luwə ɨndə dɔsi tɨ kɨn. \p \v 8 Təkɨ rɔjetɨ, re ɨtɔli ta ndu-kun lə Luwə kɨ ɨtə ndəge je kɨ ndangi me makɨtɨbɨ tɨ ə nə: «A ɨndɨgɨ dəw madi tə darɔi ḭ wa be,» kɨn nɨngə, ɨrai go rəbe tɨ. \v 9 Nə re ɨrai kɨ go kɔr kəm-naa dana tɨ nɨngə, e majal ə ɨsɨ rai, ndu-kun lə Luwə uwə səsi kɨ ta tə njé kal dɔ ta je. \v 10 MBata re dəw təl rɔne go ndu-kun je tɨ lə Luwə pətɨ, nə al dɔ ndu-kun kɨ kare nɨngə, təl nje kal dɔ ndu-kun je pətɨ. \v 11 Tadɔ nje kəl kə nə: «A uwə marɨm al,» ka kɨn ə əl ə nə: «A tɔl dəw al tɔ.» Ə re uwə marɨm al, nə ɨtɔl dəw nɨngə ɨtəl nje kal dɔ ta\x + \xo 2:11 \xt Tḛḛ kɨ taga 20.13, 14; Dətərənom 5.17, 18\x*. \v 12 Gɨne kɨn ə, kadɨ ta kəlsi je, kɨ nḛ rasi je, tɔjɨ kadɨ səi dɨje kɨ sɔbɨ kadɨ a gangi ta dɔsi tɨ kɨ ndu-kun kɨ nje taa kɨlə taa. \v 13 Tadɔ dəw kɨ nje koo kəm-to-ndoo lə dɨje al, Luwə a oo kəm-to-ndoo lie ndɔ gangɨ ta tɨ al tɔ. Nɨngə koo kəm-to-ndoo e nḛ kɨ utɨ dɔ ta kɨ gangɨ. \s1 Kadɨ-me Luwə kɨ kanjɨ ra kɨle e kɨ koy \p \v 14 NGakom je, lokɨ dəw madɨ ə nə n-e n-aw kɨ kadɨ-me, nɨngə tɔjɨ kadɨ-me Luwə ləne, kɨ kɨlə kɨ ra, al, se maje e ri wa? Maje goto. Kadɨ-me Luwə kɨ be kɨn asɨ kaje al. \v 15 Tə kɨn ə ɓone, ngoko̰je kɨ dɨngəm ə se kɨ dəne awi kɨ rɔde kare, taa asi kɨngə nḛ kusode kɨ ndɔ je pətɨ al tɔ. \v 16 Nɨngə dəw madɨ dansi tɨ əl-de ə nə: «Awi kɨ maje, kadɨ rɔsi tɨngə rututu, ə usoi nḛ mesi dan.» Kɨ kanjɨ kadɨ adɨ-de nḛ kɨ kadɨ ra səde, se maje e ri wa? \v 17 Kadɨ-me Luwə ka to be tɔ, re tɔjɨ rɔne me kɨlə kɨ ra tɨ al nɨngə, e nḛ kɨ koy. \p \v 18 Dəw madɨ ə nə: «Ḭ aw kɨ kadɨ-me Luwə, ə mi m-aw kɨ kɨlə je kɨ ra tɔ.» Ɓa m-a m-əl-e m-ə nə: «Majɨ kadɨ ɔjɨ-m kadɨ-me Luwə ləi kɨ kanjɨ kɨlə je kɨ ra adɨ-m m-o, ə mi m-a m-ɔji kadɨ-me Luwə ləm kɨ kɨlə je kɨ m-ra m-adɨ oo tɔ.» \v 19 Ḭ adɨ mei təkɨ Luwə e kare ba al wa? E nḛ kɨ majɨ, nɨngə kadɨ ɨgər təkɨ ndɨl je kɨ majal ka gəri-e be tɔ. Ɓəl rade adɨ dadi no̰e tɨ. \v 20 Ḭ dəw kɨ dɔi goto, ɨndɨgɨ kadɨ ɨgər se e kɨ mba ri ə kadɨ-me kɨ kɨle goto a ra nḛ kare al wa? \v 21 Se oo kaje *Abɨrakam kɨ Luwə ɔr ta dɔe tɨ kɨ takul kɨlə rae je, mbata ndɨgɨ kadɨ n-tɔl ngonne *Isakɨ dɔ dɨngɨri kadɨ-kare tɨ lə Luwə, n-ade kadɨ-kare tɨ kɨn al wa? \v 22 OO, kadɨ-me Luwə lie awi naa tɨ kɨ kɨlə rae je. Kɨlə rae je tɔli ta kadɨ-me Luwə lie adɨ asɨ naa bərəre. \v 23 E be ə tɔl-n ta ta kɨ ndangi me makɨtɨbɨ tɨ lə Luwə əi nə: «Abɨrakam adɨ mene Luwə, lokɨ Luwə oo kadɨ-me lie nɨngə tɨde tə dəw kɨ dana.» Adɨ ɓar-e madɨne\x + \xo 2:23 \xt Kɨlə ngɨrə nḛ je 15.6; Ejay 41.8\x*. \v 24 Oi ne majɨ, təkɨ Luwə ɔr ta dɔ dəw tɨ kɨ takul kɨlə rae je, ɓɨ e kɨ takul kadɨ-me lie par kare ba al. \fig Dɨngɨri kadɨ-kare lə Luwə|src="lb00255c.tif" size="col" loc="JAS 2.21" copy="Horace Knowles" ref="2.21" \fig* \p \v 25 Adi mesi ole dɔ Rakabɨ tɨ kɨ e kaya dəne kɨn. Rakabɨ uwə njé kɨlə je lə *Isɨrayəl rɔne tɨ, nɨngə ra səde adɨ tḛḛi uni rəbɨ kɨ rangɨ a̰yḭ-naa awi. E kɨ mbata kɨlə rae kɨn ə Luwə ɔr-n ta dɔe tɨ\x + \xo 2:25 \xt Jojuwe 2.1-21\x*. \p \v 26 Be ə, təkɨ j-o-n kadɨ darɔ kɨ kə̰ə̰ goto tɨ e kɨ koy ka kɨn ə, kadɨ-me Luwə kɨ kɨle goto ka e kɨ koy tɔ. \c 3 \s1 Kadɨ njé ndo nḛ dɨje ooi go ndonde \p \v 1 NGakom je, kadɨ dɨje ngay dansi tɨ, ɓuki-naa me ndo nḛ dɨje tɨ al, tadɔ ɨgəri majɨ kadɨ Luwə a gangɨ ta kɨ nga̰ ngay dɔje tɨ ɨtə ndəge je, j-əi kɨ j-əi njé ndo nḛ dɨje. \v 2 J-əi pətɨ jɨ rai majal kɨ go rəbɨ je kɨ dangɨ dangɨ. Re dəw madɨ ra majal me ta kəlne tɨ al bɨtɨ nɨngə, e dəw kɨ tɔgɨ gangɨ me ta kəlne tɨ, asɨ kuwə rɔne ba pətɨ gɨn tɔgɨne tɨ. \v 3 Re j-ɨləi jam ta sɨndə je tɨ mba kadɨ təli rɔde go ndɨgɨ tɨ ləje nɨngə, j-awi kɨ tɔgɨ dɔ rɔde tɨ ba pətɨ tɔ. \v 4 Oi nḛ kare to nḛ kɨ ɔjɨ dɔ bato je: re bato bo-n tə ri, ə nəl kɨ bo ɔse-n kɨ tɔgɨne tə ri ka, kɨ ngon ngande kɨ ndə̰y wa kɨn ə nje kuwə ngandɨ bato, a aw-n kɨ bato lo tɨ kɨ mee ndɨgɨ kaw sie tɨ. \v 5 E be ə, ndon dəw ka to be tɔ. E ngon rɔ kɨ ndə̰y ba, nə ɔjɨ rɔne kadɨ n-asɨ ra nḛ je kɨ to ɓəl. Təkɨ oi, ngon por kɨ ndə̰y be par asɨ kadɨ o̰ ku kɨ bo ɨnde nangɨ rapɨ be. \v 6 E be tɔ ə, ndon dəw ka to tə por be tɔ. E ə e lo kɨ majal ɨsɨ tɨ dan ngan rɔje je tɨ, nɨngə un majal ɨndə-n ngan rɔje ba pətɨ. Ɨsɨ ɨndə por kɨ ḭ lo kɨngə ko̰ tɨ dɔ ndɔ kɨsɨ kɨ dɔ taa tɨ lə dəw. \p \v 7 Dəw asɨ kuwə gɨn da je kɨ dangɨ dangɨ pətɨ kɨ me mu tɨ, kɨ gɨn yəl je, kɨ gɨn da je kɨ njé kagɨ nangɨ, kɨ gɨn da je kɨ ɨsi me ba tɨ, gɨn tɔgɨne tɨ. \v 8 Nə ndon je, dəw kare kɨ asɨ kuwe gɨn tɔgɨne tɨ goto. E nḛ kɨ nje tujɨ lo kɨ dum kuwe nangɨ gɨn tɔgɨ tɨ. NDonje rosɨ kɨ kəngɨ nḛ kɨ nje tɔl dəw bətəte. \v 9 Kɨ ndonje ə j-ɨsɨ j-ɨlə-n tɔjɨ dɔ Ɓaɓe tɨ kɨ Bawje, nɨngə kɨ ndonje kɨ kare wa ka kɨn ə jɨ təl j-ɨsɨ jɨ man-n dɨje kɨ Luwə ɨndə-de adɨ tɨti-naa sie kɨn tɔ\x + \xo 3:9 \xt Kɨlə ngɨrə nḛ je 1.26-27\x*. \v 10 Taje kɨ kare wa kɨn ə ɨsɨ ɨlə tɔjɨ dɔ Luwə tɨ, nɨngə taje kɨ kare wa ka kɨn ə ɨsɨ man dɨje tɔ. NGakom je, sɔbɨ kadɨ ɨrai be al. \v 11 Se man kɨ nəl əi kɨ man kɨ atɨ a tḛḛi naa tɨ ta bole tɨ kɨ kare wa? Jagɨ a tḛḛi ta bole tɨ kɨ kare al. \v 12 NGakom je, kagɨ mbay-kote asɨ kadɨ andɨ sɨyə̰ al, taa kagɨ matɨ asɨ kadɨ andɨ mbay-kote al tɔ. Re e be al nɨngə, e be tɔ ə ta bole kɨ man kɨ katɨ ɨsɨ tḛḛ tɨ, man kɨ nəl asɨ kadɨ a tḛḛ tɨ al. \s1 Kəm kədɨ kɨ dɔnangɨ tɨ kɨ kəm-kədɨ kɨ dɔra̰ tɨ \p \v 13 Dəw kɨ ə nə nḛ nje kəm-kədɨ kɨ nje nḛ gər dansi tɨ nɨngə, majɨ kadɨ tɔjɨ kəm-kədɨ kɨ nḛ gər ləne me pa njɨyə tɨ kɨ majɨ, kɨ dɔ kɨ sɔl lɔm. \v 14 Nə kɨn ə re, ni kɨ atɨ bangɨ kɨ hal jangɨ e mesi tɨ nɨngə, ɨndəi gusi əi nə səi njé kəm-kədɨ, kare al, taa kadɨ əli ta kɨ ngom ɔsi ta, ta kɨ rɔjetɨ al tɔ. \v 15 Tadɔ ko kəm-kədɨ kɨ be kɨn, e kəm-kədɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne, e kəm-kədɨ lə dəw, e lə su, ɓɨ e kəm-kədɨ kɨ ḭ rɔ Luwə tɨ al. \v 16 Nɨngə lokɨ ni kɨ jangɨ əi tɨ, nḛ ra kɨ go rəbe tɨ al, kɨ ko nḛ ra je kɨ majal pətɨ əi tɨ no̰o̰ tɔ. \v 17 Nə dəw kɨ aw kɨ kəm-kədɨ kɨ ḭ rɔ Luwə tɨ, dɔ kəte, e dəw kɨ ay njay, e nje re kɨ lapɨya, e dəw kɨ sɔl lɔm, e nje kɨlə dɨje nojɨ naa tɨ, e nje koo kəm-to-ndoo, ɨsɨ tḛḛ kɨ kandɨ kɨ majɨ majɨ, gangɨ-naa goto rɔe tɨ, ta kədɨ kəm-naa ka goto rɔe tɨ tɔ. \v 18 Dɨje kɨ njé sangɨ rəbɨ lapɨya, ɨsɨ rai kɨle tə ko nḛ ə ɨsɨ dɨbi gəi gɨdɨde be, nɨngə kande kɨ a təti e nḛ ra kɨ dana. \c 4 \s1 Dəw kɨ nḛ je kɨ dɔnangɨ tɨ ne uwə me ngay e nje kɔsɨ ta Luwə \p \v 1 NGakom je, rɔ-naa je, kɨ kɔl-naa je kɨ dansi tɨ kɨn tḛḛi kɨ ra? Lokɨ tḛḛi səm tɨ, e me ngur darɔ je tɨ kɨ rɔsi tɨ, kɨ ɨsɨ rɔi-naa. \v 2 Ɨsɨ rai kəm-nda nḛ je, nə asi kɨngəi al, nɨngə ɨsɨ tɔli dɨje, ɨsɨ ndɨngəi nḛ, nə lo kadɨ ɨngəi goto, lo kɨn tɨ, ɨtəli njé kɔl-naa kɨ njé rɔ-naa. Ɨkɔyi nḛ, ə ɨngəi al, tadɔ ɨgəri kɔy Luwə al. \v 3 Ə re ɨkɔyi nḛ Luwə ka, adɨ səi al, tadɔ nḛ kɔy ləsi e nḛ kɔy kɨ majal, ɨsɨ kɔyi nḛ Luwə kadɨ re ɨngəi nɨngə, ɨtɨndəi tḭ kɔ dɔ koo majɨ rɔ tɨ lə darɔ. \v 4 Səi njé kuwə marɨm! Majɨ kadɨ ɨgəri təkɨ dəw kɨ nḛ je kɨ dɔnangɨ tɨ ne uwə me ngay, e nje kɔsɨ ta Luwə. Re dəw madɨ, nḛ je kɨ dɔnangɨ tɨ ne uwə me ngay nɨngə, ɨsɨ ra rɔne nje ba̰ tɨ lə Luwə. \v 5 M-əl kadɨ ɨgəri təkɨ, ta lə Luwə kɨ to me makɨtɨbɨ tɨ e kare kɨ ndangɨ al. Makɨtɨbɨ lə Luwə əl ə nə: «Jangɨ ra Luwə ngay dɔ NDɨl tɨ kɨ ɨnde meje tɨ.» \v 6 Nə me-majɨ kɨ adɨ-je, e nḛ kɨ bo ngay ɨtə nḛ je pətɨ. Tadɔ makɨtɨbɨ lə Luwə əl ə nə: «Luwə ta̰ rɔ dɨje kɨ nje kun dɔde taa, ə adɨ me-majɨ ləne e kɨ dɨje kɨ njé sɔl dɔde tɔ\x + \xo 4:6 \xt Tər ta je 3.34\x*.» \v 7 E be ə, kadɨ ɨsɔli dɔsi gɨn tɔgɨ tɨ lə Luwə, ɨta̰i rɔ su, ə su a a̰y kɔ sa̰y kadɨsi tɨ. \v 8 Ɨrəi ngɔsi rɔ Luwə tɨ, ə Luwə a re ngɔsi rɔsi tɨ tɔ. Səi njé ra majal je, ɨtogi jisi adɨ ay njay; səi njé me joo, ɔri majal mesi tɨ kɔ. \v 9 Majɨ kadɨ ɨgəri təkɨ səi njé kəm-to-ndoo, uwəi ndo rɔsi, ə ɨno̰i kɨ man kəmsi; kadɨ kogɨ ləsi təl no̰, kadɨ rɔnəl ləsi təl ndoo kɨ kuwə. \v 10 Sɔbɨ kadɨ ɨsɔli dɔsi no̰ Luwə tɨ ə Luwə a un dɔsi taa. \s1 Kadɨ dəw gangɨ ta dɔ ngokone tɨ al \p \v 11 NGakom je, sɔbɨ kadɨ əli ta kɨ majal dɔ-naa tɨ al, dəw kɨ ɨsɨ əl ta kɨ majal dɔ ngokone tɨ, ə se ɨsɨ gangɨ ta dɔe tɨ nɨngə, e ndu-kun lə Luwə ə ɨsɨ əl ta kɨ majal dɔ tɨ nɨm, ɨsɨ gangɨ ta dɔ tɨ nɨm. Nɨngə re ɨsɨ ɨgangɨ ta dɔ ndu-kun tɨ lə Luwə ɓa, ḭ nje təl rɔi go ndu-kun tɨ al, nə ḭ nje gangɨ ta dɔ tɨ yo. \v 12 Jɨ gər təkɨ Luwə kɨ karne ba par ə e nje kadɨ ndu-kun kɨ nje gangɨ ta. E kɨ karne ba ə aw kɨ tɔgɨ kadɨ ajɨ-n dəw nɨm tujɨ-n dəw nɨm tɔ. NGa ḭ, ḭ na̰ ə kadɨ ɨgangɨ ta dɔ ngoko̰i tɨ ə? \s1 Kɔjɨ ta ra \p \v 13 Oi dɔ ta ləm majɨ, səi kɨ njé kəl kə nə: «Ɓone ə se lo ti ə j-a j-aw me ɓe bo tɨ kɨ be, j-a jɨ ra ɓal kare me tɨ, j-a jɨ ra gatɨ, j-ɨngə-n la.» \v 14 Əli ya̰si be, ə ɨgəri nḛ kare kɨ a ra nḛ me ndɔ tɨ kɨ lo ti tɨ dɔ kɨsɨ kɨ dɔ taa tɨ ləsi al tɔ. Ɨtoi tə sa kɨ su luy luy adɨ o-e, nɨngə njaba par ə goto kɨn be\x + \xo 4:14 \xt 13-14: Tər ta je 27.1\x*. \v 15 Ta kɨ re a əli ə to kɨn: «Təkɨ re Ɓaɓe ndɨgɨ, ə j-ɨsɨ kɨ dɔje taa ə, j-a jɨ ra nḛ kɨ yo, j-a jɨ ra nḛ kɨ nḛ.» \v 16 Nə ngɔsɨne, ɨsɨ ɔji rɔsi me ndɨgɨ ra tɨ ləsi kɨ dɔsi. Kɔjɨ rɔ kɨ be kɨn e kɔjɨ rɔ kɨ majal. \v 17 Re dəw gər rəbɨ ra majɨ ɓətɨ, nə mbatɨ ra nɨngə, dəwe kɨn e nje ra majal. \c 5 \s1 Ko̰ kɨ a re dɔ njé nḛ kɨngə je tɨ \p \v 1 Səi kɨ səi njé nḛ kɨngə! Majɨ kadɨ ɨno̰i kɨ ndusi kɨ bo, mbata ko̰ je kɨ a rəi dɔsi tɨ. \v 2 Nḛ kɨngə je ləsi ndumi kɔ, yo̰ je o̰i kɨbɨ je ləsi. \v 3 Ɔr je kɨ la je ləsi no̰i mɨkɨri mɨkɨri, nɨngə no̰de kɨ mɨkɨri a ma najɨ ɔsɨ-n səsi ta. A o̰ darɔsi tə por be. Ɨmbo̰i nḛ kɨngə je kɨ naa tɨ naa tɨ, dɔkagɨlo kɨ je tɨ, kɨ e dɔkagɨlo kɨ dɔbəy tɨ. \v 4 Dɨje kɨ njé ra kɨlə me ndɔr tɨ ləsi, ɔgi-de nḛ kɨgə go ji ləde, adɨ no̰i, ndu no̰de aw ratata tḛḛ mbi Luwə tɨ kɨ NJe tɔgɨ pətɨ. \v 5 Kɨsɨsi dɔnangɨ tɨ ne, ɨsi lo kɨ ndole tɨ, ɨsɨ usoi je a̰yḭ-naa je me majɨ tɨ. Ɨboi mbul mbul, ɨtoi tə da je kɨ uli-de adɨ a ngəmi ndɔ tɔl-de be. \v 6 Dɨje kɨ rai nḛ madɨ al, ɨgangi ta dɔde tɨ, ɨtɔli-de, nə ta̰i səsi rɔ al. \s1 Kore me ngɨnə-n kɨre Ɓaɓe \p \v 7 NGakom je, sɔbɨ kadɨ orəi mesi bɨtɨ, kadɨ Ɓaɓe re-n. Oi nje ndɔr, a ngɨnə kandɨ nḛ kɨ majɨ ngay kɨ a tḛḛ dɔnangɨ tɨ, kɨ kore me dɔ tɨ nga̰. A ore mene bɨtɨ kadɨ ndi bɨnə ədɨ, ndi kɨ dɔbəy tɨ ədɨ, ɓəy taa kadɨ ɨjə ko ləne. \v 8 Be tɔ ə, səi je ka, kadɨ orəi mesi, uwəi tɔgɨsi ba, tadɔ Ɓaɓe e ɓasi. \p \v 9 NGakom je, ɨɓai ta dɔ-naa tɨ al, mba kadɨ Luwə gangɨ-n ta dɔsi tɨ al. NJe gangɨ ta a ta rəbɨ tɨ. \v 10 Sɔbɨ kadɨ oi go nja njé kəl ta je kɨ ta Luwə kɨ kəte nu kɨn majɨ. Oi go njade tə nḛ ndajɨ ləsi, go rəbɨ ko̰ tɨ kɨ go rəbɨ kore me tɨ. \v 11 J-əl ta dɔ njé kuwə tɔgɨde ba me ko̰ je tɨ j-ə nə əi njé rɔnəl. Adi mesi ole dɔ kuwə tɔgɨ ba tɨ lə Jobɨ dan ko̰ je tɨ pətɨ kɨ tḛḛ dɔe tɨ. Ɨgəri kadɨ go tɨ gogɨ, Luwə ade ɨngə majɨ, tadɔ Luwə e nje me-majɨ kɨ ngay, kɨ nje koo kəm-to-ndoo\x + \xo 5:11 \xt Jobɨ 1.20-22; 2.10; 42.10-17\x*. \p \v 12 NGakom je, nḛ kɨ bo ngay kɨ kadɨ ɨgəri ə to kɨn: sɔbɨ kadɨ ɨbi rɔsi al, se e kɨ ndi, se e gɔjɨ kɨ kuso, se e kɨbɨ rɔ madɨ kɨ rangɨ. Re e oyo ə əi nə oyo, re e jagɨ ə əi nə jagɨ tɔ par, mba kadɨ osi me ta kɨ gangɨ tɨ lə Luwə al. \p \v 13 Re, dəw madɨ dansi tɨ, ɨngə ko̰ ə, kadɨ no̰ dɔ Luwə tɨ. A re rɔe nəl-e ə, kadɨ osɨ pa ɨlə-n tɔjɨ dɔ Luwə tɨ. \v 14 Re, dəw madɨ dansi tɨ, rɔe to-e ə, kadɨ ɓar ngatɔgɨ je lə njé kaw-naa je, kadɨ no̰i dɔ Luwə mbata tɨ lie kɨ yɨbɨ kɨ kɔy-n rɔe me tɔ Ɓaɓe tɨ. \v 15 Kəl ta kɨ Luwə kɨ kadɨ-me a ajɨ dəw kɨ nje rɔ to, Ɓaɓe a un-e taa, nɨngə re ra majal madɨ ka, Luwə a ɨyə̰ go majal je lie kɔ. \v 16 Be ə, kadɨ ɨtɔri ndusi dɔ majal je tɨ ləsi kɨ rɔ-naa tɨ. Nɨngə əli ta kɨ Luwə mbata lənaa, kadɨ ɨngəi rɔ nga dɔ rɔ to je tɨ ləsi. Kəl ta kɨ Luwə lə dəw kɨ dana, tɔge e ngay. \v 17 Oi Eli kɨ nje kəl ta kɨ ta Luwə tɨ e dəw tə je be tɔ, nə kɔy Luwə kɨ rɔ tḭne kadɨ ndi ədɨ al, nɨngə ndi ədɨ dɔnangɨ tɨ al ɓal mɨtə kɨ nay mehḛ tɔ. \v 18 Ɓa, təl kɔy Luwə gogɨ təkɨ sɨgɨ, ə yə Luwə adɨ ndi təl ədɨ dɔnangɨ tɨ gogɨ, adɨ dɔnangɨ tḛḛ kɨ kandɨ nḛ je\x + \xo 5:18 \xt 1 NGar je 17.1; 18.1; 18.42-45\x*. \s1 Dɔbəy ta \p \v 19 NGakom je, təkɨ re dəw madɨ dansi tɨ ndəm go rəbɨ kɨ rɔjetɨ, ur wale, ə dəw madɨ kɨ rangɨ ɔr-e təl re sie go rəbɨ tɨ kɨ dana gogɨ nɨngə, \v 20 kadɨ ɨgəri təkɨ dəw kɨ təl kɨ nje ra majal dɔ rəbɨ tɨ kɨ ndəm re sie go rəbɨ tɨ kɨ dana kɨn, a ajɨ nje ra majal ta koy tɨ. Nɨngə Luwə a ɨyə̰ go majal je lə nje ra majal ka kɨn pətɨ kɔ tɔ. Amen!