\id GAL - Nouveau Testament Nangnda \h Galatɨ je \toc1 Makɨtɨbɨ kɨ Pol ndangɨ adɨ Galatɨ je \toc2 Galatɨ je \toc3 Gal \mt2 Makɨtɨbɨ kɨ Pol ndangɨ adɨ \mt1 Galatɨ je \is1 Ta kɨ dɔ makɨtɨbɨ tɨ kɨ Pol ndangɨ adɨ Galatɨ je \ip Ɓal ɓu mɨtə kəte no̰ kojɨ Jəju, dɨje kɨ ɓari-de Səltɨ Gol je awi bɨtɨ tḛḛi Aji tɨ kɨ du (ɓone ɓari-e Turki kɨ Aji tɨ), ɓa uwəi lo kɨsɨ ɨsi tɨ no̰o̰. NGa nɨngə dɨje madɨ kɨ gɨn kojɨ tɨ ləde ə ɓari-de Galatɨ je. Galatɨ je ɨsi dɔnangɨ tɨ kɨ e ɓasi kadɨ ɓe bo tɨ kɨ ɓone ɓari-e A̰kara. \ip Lokɨ Pol aw mba ləne kɨ ko̰ joo mba kɨlə mbḛ Poy Ta kɨ Majɨ ə tḛḛ rɔde tɨ (Knjk 16.6), kɨ madɨ je adi mede Jəju Kɨrɨsɨ. MBa kɨ ko̰ mɨtə ka Pol aw tḛḛ rɔde tɨ ɓəy tɔ (Knjk 18.23). \ip Nḛ kare, go Pol tɨ, dɨje madɨ kɨ rangɨ awi tḛḛi rɔde tɨ, ndoi-de kadɨ əi kɨ əi Jɨpɨ je al, ə uni go Kɨrɨsɨ kɨn, majɨ kadɨ təli rɔde go ndu-kun tɨ lə Jɨpɨ je, kɨ bo ngay, majɨ kadɨ ɨjəi mɔtɨde. Nə Pol oo kadɨ e kɨn e nḛ ndo kɨ go rəbe tɨ al. Re e be ɓa, kɨ go ndɨl tɨ, a ra kadɨ Galatɨ je kɨ njé kun go Kɨrɨsɨ kɨn a təli ɓəə lə ndu-kun kɨ sɔbɨ dɔ Jɨpɨ je. E be ə, lokɨ Pol, dɔmajɨ ə a ɨsɨ Epəjɨ tɨ, ə oo kadɨ Galatɨ je ɨsɨ sangi kadɨ təli rɔde go nḛ ndo tɨ kɨ go rəbe tɨ al kɨn ɓa, to rɔe ngay adɨ ndangɨ makɨtɨbɨ kɨn adɨ-de. \ip NGa nɨngə, kadɨ tə Pol təl-n kɨ Galatɨ je, re səde dɔ rəbɨ tɨ kɨ rɔjetɨ, ɨlə jine dɔ nḛ je tɨ mɨtə kadɨ gəri: \io1 Əl-de ta kɨ dɔ rɔne tɨ e wa, adɨ e kadɨ kɨ təl adɨ mene Jəju Kɨrɨsɨ nɨm; ndu kɨ njé kaw-naa je kɨ Jorijaləm adi-e təkɨ e go rəbe tɨ al kadɨ dəw ɨndə tɔgɨ dɔ njé kun go Kɨrɨsɨ tɨ kɨ əi Jɨpɨ je al kadɨ təli rɔde go ndu-kun tɨ lə Jɨpɨ je nɨm; ndu kasɨ-naa al ləde əi kɨ Pɨyər dɔ təl tɨ kɨ Pɨyər ge təl rɔne go ndu tɨ ləde kɨ adi kɨn nɨm. Pol əl Galatɨ je adɨ gəri təkɨ n-aw kɨ tɔgɨ mba kɨlə-n mbḛ Poy Ta kɨ Majɨ, nɨngə a dɔ tɨ no̰o̰ əl-de təkɨ e Ɓaɓe Jəju Kɨrɨsɨ wa ə adɨ-ne tɔgɨ kɨn, adɨ n-e nje kaw kɨlə lə Jəju Kɨrɨsɨ tɔ (1-2). \io1 A dɔ ndu Luwə tɨ me Kɨlə-mɨndɨ tɨ kɨ kɔke, əl-n-de təkɨ e kɨ rəbɨ təl rɔ go ndu-kun tɨ ɓa dəw a ɨngə-n kajɨ al, nə e kɨ go rəbɨ kadɨ-me Jəju Kɨrɨsɨ ə dəw a ɨngə-n kajɨ (3-4). \io1 Pol tɔl ta ta ləne kɨ dəjɨ kɨ dəjɨ-de kadɨ njɨyəi kɨ me ndɨgɨ ləde gɨn tɔgɨ tɨ lə NDɨl Luwə, tadɔ e NDɨl Luwə ə ɨndə nḛ je kɨ sɨgɨ kɨ kadɨ dəw ra adɨ nəl Luwə (5-6). \ip Sɔbɨ kadɨ njé kaw-naa je kɨ ra, ə se nje kun go Kɨrɨsɨ kɨ ra, oo dɔ ndu kɨn, ə un ra-n kɨlə kɨ nga̰me kɨ kare, kadɨ tḛḛ gɨn ɓəə tɨ lə ndu-kun je pətɨ. \c 1 \s1 Kuwə ji-naa \p \v 1 Mi Pol kɨ nje kaw kɨlə lə Jəju Kɨrɨsɨ, kɨ nje kaw kɨlə lə Luwə kɨ Bawje kɨ adɨ Jəju Kɨrɨsɨ ḭ taa dan njé koy je tɨ ə m-ndangɨ makɨtɨbɨ kɨn. Kɨ rɔjetɨ, mi nje kaw kɨlə kɨ go ndɨgɨ tɨ lə dɨje al, taa kɨ takul dəw madɨ al tɔ. \v 2 Je kɨ ngakom je pətɨ kɨ əi səm naa tɨ ne, j-uwə jisi səi njé kaw-naa je kɨ ɨsi dɔnangɨ Galasi tɨ\x + \xo 1:2 \xt Knjk 16.6\x*. \v 3 Jɨ dəjɨ kadɨ Bawje Luwə əi kɨ Ɓaɓe ləje Jəju Kɨrɨsɨ adi me-majɨ kɨ kɨsɨ-maje ləde e naa tɨ səsi. \v 4 Jəju kɨ, e wa ɨlə rɔne kɔ gangɨ-n dɔje mba kadɨ Luwə ɨyə̰-n go majal je ləje kɔ, kadɨ tə taa-n-je gɨn tɔgɨ tɨ lə majal kɨ dɔnangɨ tɨ ne. Jəju Kɨrɨsɨ ra be mbata e go ndɨgɨ tɨ lə Bawje Luwə. \v 5 Kadɨ j-ɨləi tɔjɨ dɔ Luwə tɨ kɨ dɔkagɨlo je kɨ dɔkagɨlo je. *Amen! \s1 Poy Ta kɨ Majɨ e kare ba \p \v 6 E Luwə ə ɓar səsi kɨ takul Kɨrɨsɨ kɨ ra səsi majɨ, nga ban be ə, ɨtəli gɨdɨsi kalangɨ ba adi-e, ə ɨtəli rɔsi go poy ta tɨ kɨ rangɨ yo ə\x + \xo 1:6 \xt 2.3-5, 12-14\x*? E nḛ kɨ ətɨ-m ɓəl ngay. \v 7 A oi təkɨ Poy Ta kɨ Majɨ kɨ rangɨ to no̰o̰ ɓəy, nə Poy Ta kɨ Majɨ kɨ rangɨ goto. E dɨje par ə ɨsɨ yəti dɔsi kɨ nḛ ndo je ləde kɨ rangɨ, mba kadɨ n-yətii gɨn Poy Ta kɨ Majɨ lə Jəju Kɨrɨsɨ. \v 8 Kɨn ə re dəw madɨ kɨ rangɨ, ə se e-n je wa, ə se malayka kɨ dɔra̰ tɨ, re ɨlə səsi mbḛ poy ta kɨ to ta dangɨ kɨ e kɨ j-ɨlə səsi mbḛe kɨn nɨngə, kadɨ dəwe kɨn Luwə man-e. \v 9 Ta kɨn j-əl səsi ngata, nə m-təl m-re dɔ tɨ ngɔsɨne kadɨ m-əl səsi ɓəy: re dəw madɨ ɨlə səsi mbḛ poy ta kɨ to ta dangɨ kɨ e kɨ ɨngəi kɨn nɨngə, kadɨ dəwe kɨn Luwə man-e. \p \v 10 Nɨngə kɨ ngɔsɨne kɨn, m-ɨsɨ m-sangɨ kadɨ m-ɨngə majɨ rɔ Luwə tɨ ɓɨ m-ɨsɨ m-sangɨ kɨngə majɨ rɔ dɨje tɨ al. M-ɨsɨ m-sangɨ kadɨ m-nəl dɨje al. Re m-ɨsɨ m-sangɨ kadɨ m-nəl dɨje ɓəy nɨngə, m-a mi nje ra kɨlə ɓəə lə Kɨrɨsɨ al. \s1 Poy Ta kɨ Majɨ kɨ ḭ rɔ Kɨrɨsɨ tɨ \p \v 11 M-əl səsi madɨ ɨgəri ngakom je, təkɨ Poy Ta kɨ Majɨ kɨ m-ɨlə səsi mbḛe kɨn e ta lə dəw al. \v 12 Nɨngə e Jəju Kɨrɨsɨ ə tḛḛ kɨ dɔe adɨ-m m-ɨgər, ɓɨ e dəw madɨ ɓa adɨ-m al, taa e dəw madɨ ɓa ndo-m al tɔ. \p \v 13 M-gər kadɨ oi poy kɨlə ram je kɨ m-ra dɔkagɨlo tɨ kɨ kəte mi-n me kujɨ ra nḛ tɨ lə Luwə, kɨ *Jɨpɨ je ɨsɨ rai kɨn ɓətɨ. M-ɨndə kəm njé kaw-naa je ndoo kɨndə kɨ al dɔ majɨ, taa m-sangɨ kadɨ m-tujɨ-de kɔ tɔ. \v 14 Me kujɨ ra Luwə tɨ, kɨ Jɨpɨ je ɨsɨ rai, m-ra ya̰m madɨ ətɨ ɓəl, ɨtə ya̰ madɨm Jɨpɨ je kɨ ɓal kojɨ-de e naa tɨ səm. M-ra m-ɨtə-de tadɔ m-tɨngə bɨl mbata nḛ jibəl ɓe lə kam je\x + \xo 1:14 \xt 13-14: Knjk 8.3; 22.3-5; 26.9-11\x*. \v 15 Nə Luwə kɨ ɔr-m ɨndə-m ta dangɨ lokɨ mi-n me kom tɨ ɓəy, ɓar-m kɨ go me-majɨ tɨ lie. \v 16 Nɨngə, lokɨ Luwə oo majɨ, ə tḛḛ kɨ dɔ NGonne adɨ-m, mba kadɨ m-ɨlə mbḛe gɨn dɨje kɨ əi Jɨpɨ je al, m-aw m-taa ta kɔjɨ rɔ dəw madɨ tɨ al\x + \xo 1:16 \xt 15-16: Knjk 9.3-6; 22.6-10; 26.13-18\x*, \v 17 taa, m-aw Jorijaləm tɨ m-ɨngə njé je kɨ əi njé kaw kɨlə je kɨ kəte no̰m tɨ al nɨm tɔ. Kalangɨ ba, m-ḭ taa m-aw dɔnangɨ Arabi tɨ, taa m-təl m-re Damasɨ tɨ. \v 18 Ɓal mɨtə go tɨ ɓəy taa, m-aw Jorijaləm tɨ kadɨ m-gər Pɨyər, m-ɨsɨ rɔe tɨ ndɔ dɔgɨ gɨde e mi\x + \xo 1:18 \xt Knjk 9.26-30\x*. \v 19 Nɨngə lo kɨn tɨ, m-o nje kaw kɨlə madɨ kɨ rangɨ al. Dəw kɨ m-o-e e Jakɨ\x + \xo 1:19 \xt 2.9; Knjk 15.13\x* kɨ ngoko̰ Ɓaɓe. \v 20 Kɨ no̰ Luwə tɨ, ta kɨ m-ndangɨ m-adɨ səsi kɨn e ta kɨ rɔjetɨ ɓɨ m-əl ta ngom al. \v 21 Go tɨ m-ɔtɨ m-aw dɔnangɨ Sɨri tɨ kɨ dɔnangɨ Sɨlɨsi tɨ. \v 22 Nə dɔkagɨloe tɨ kɨn, njé kaw-naa je lə Kɨrɨsɨ kɨ dɔnangɨ Jude tɨ ooi darɔm kɨ kəmde al. \v 23 Poy ta ləm par ə ooi kɨ ndu mbḛ əi nə: «Dəw kɨ kəte ɨsɨ ɨndə kəmje ndo ka, ɓasɨne kɨn e wa nga ə a ɨlə mbḛ Poy Ta kɨ Majɨ kɨ kadɨ dɨje adi mede Kɨrɨsɨ, kɨ ndɔ kɨ ndɨgɨ kadɨ n-tujɨ kɔ ka.» \v 24 Lo kɨn tɨ, ɨləi tɔjɨ dɔ Luwə tɨ mbata ləm. \c 2 \s1 Kɨngə-naa lə njé kaw kɨlə je Jorijaləm tɨ \p \v 1 Ɓal dɔgɨ gɨde e sɔ go tɨ, m-təl m-aw Jorijaləm tɨ gogɨ ɓəy. J-aw naa tɨ kɨ Barnabasɨ. Madɨ Tɨtɨ aw səje naa tɨ tɔ\x + \xo 2:1 \xt Knjk 11.30; 15.2\x*. \v 2 M-təl m-aw Jorijaləm tɨ gogɨ tadɔ Luwə tḛḛ kɨ dɔ adɨ-m kadɨ m-aw gogɨ. M-aw m-ɓar njé kɔr no̰ njé kaw-naa je kɨ Jorijaləm tɨ, kɨ dɨje ooi ta ləde, dam kare, m-ɔr-de gɨn Poy Ta kɨ Majɨ kɨ m-ɨsɨ m-ɨlə mbḛe dan dɨje tɨ kɨ əi *Jɨpɨ je al. M-ɔr-de gɨne be mba kadɨ kɨlə je kɨ m-ra kəte kɨ e kɨ nay kadɨ m-ra ɓəy kɨn e kɨ ndangɨ kare al. \v 3 Madɨ kɨləm Tɨtɨ kɨ e səm e Gɨrəkɨ, nə dəw madɨ kɨ ɨndə gu dɔe tɨ kadɨ ɨjə mɔtɨne goto. \v 4 Ta lə kɨjə mɔtɨ, e ta lə ngako̰ je je kɨ ngom\x + \xo 2:4 \xt 1.7\x*, kɨ rəi uri danje tɨ kɨ go ngə̰y ə gei kadɨ tə Tɨtɨ ɨjə mɔtɨne. Dəwe je kɨn rəi uri danje tɨ kadɨ n-gəri gɨn taa kɨyə̰ taa ləje kɨ Jəju Kɨrɨsɨ taa-je ɨyə̰-je taa. NDɨgi kadɨ je ɓəə je gɨn ndu-kun tɨ. \v 5 Nə ngon dɔkagɨlo kɨ ndə̰y be ka j-ɨyə̰ j-adɨ-de kadɨ dumi dɔje al. Be mba kadɨ ta kɨ rɔjetɨ lə Poy Ta kɨ Majɨ kɨn to-n lo tone tɨ mbata ləsi. \v 6 Nɨngə dɨje kɨ əi njé kɔr no̰ njé kaw-naa je, kɨ əi je ə əi dɨje kɨ ndəge je ɨsɨ ooi ta ləde, usɨ-m dɔ ke kɨ boy tɨ ləde al. Tadɔ Luwə oo dəw madɨ təkɨ e kɨ ngay ɨtə made al. Nɨngə dɨje ka kɨn ɨndəi gu dɔm tɨ kadɨ m-ra nḛ madɨ kɨ rangɨ al tɔ. \v 7 Nḛ kare kɨ gəri, gəri kadɨ Luwə ə adɨ-m kɨlə kɨlə mbḛ Poy Ta kɨ Majɨ dan dɨje tɨ kɨ əi Jɨpɨ je al. Adɨ-m təkɨ adɨ-n Pɨyər e nje kɨlə mbḛ Poy Ta kɨ Majɨ dan Jɨpɨ je tɨ ka kɨn be tɔ. \v 8 Luwə ɨndə Pɨyər adɨ e nje kaw kɨlə rɔ Jɨpɨ je tɨ, ə ɨndə-m adɨ mi nje kaw kɨlə rɔ dɨje tɨ kɨ əi Jɨpɨ je al tɔ. \v 9 Jakɨ nɨm, Pɨyər nɨm, Ja̰ nɨm ə əi dɨje kɨ ndəge je ooi-de kadɨ əi tɔgɨ njé kaw-naa je. Nɨngə əi je wa kɨn ka gəri kadɨ kɨ rɔjetɨ, Luwə ə ɨlə kɨlə kɨn jim tɨ, kɨ go me-majɨ tɨ lie. E be ə, adi-je ji ko̰de adɨ j-uwə təkɨ ndude e naa tɨ səje kadɨ je j-aw rɔ dɨje tɨ kɨ əi Jɨpɨ je al ə əi je awi rɔ Jɨpɨ je tɨ tɔ. \v 10 Nḛ kɨ dəji-je, e kɨndə kəm go njé ndoo je tɨ. Nɨngə e kɨn e nḛ kɨ m-ɨndə kəm go tɨ majɨ m-ɨsɨ m-ra tɔ\x + \xo 2:10 \xt Knjk 11.29-30\x*. \s1 Pol ndangɨ Pɨyər me ɓe bo tɨ kɨ A̰tɨyosɨ \p \v 11 Lokɨ Pɨyər re A̰tɨyosɨ tɨ\x + \xo 2:11 \xt Knjk 11.19-26\x*, ra nḛ kɨ go rəbe tɨ al, adɨ m-ndange ta kəm dɨje tɨ. \v 12 M-ndange, tadɔ, kəte no̰ kadɨ dɨje madɨ kɨ Jakɨ ɨlə-de rəi tḛḛi rɔde tɨ, Pɨyər uso nḛ naa tɨ kɨ dɨje kɨ əi *Jɨpɨ je al. Nə lokɨ dɨje kɨn rəi tḛḛi rɔde tɨ, Pɨyər ɔr rɔne gogɨ, mbatɨ kuso nḛ kɨ dɨje kɨ uso səde nḛ kəte ka kɨn. MBatɨ kuso səde nḛ, tadɔ ɓəl njé kɨjə mɔtɨde kɨ oo-de. \v 13 Ra adɨ njé kaw-naa je kɨ na̰ je kɨ əi Jɨpɨ je, ndaji Pɨyər me tulə rɔ naa tɨ kɨn tɔ. Bɨtɨ kadɨ Barnabasɨ wa kɨ dɔne osɨ me hal kədɨ kəm-naa tɨ ləde ka kɨn tɔ. \v 14 Lokɨ m-o kadɨ nḛ rade un go rəbɨ kɨ rɔjetɨ lə Poy Ta kɨ Majɨ al, m-əl Pɨyər ta kəm dɨje pətɨ m-ə nə: «Re ḭ kɨ ḭ Jɨpɨ, ɨyə̰ nḛ ra Jɨpɨ je, ə ɨra nḛ lə Jɨpɨ je al, e go tɨ al kadɨ ɨndə gu dɔ dɨje tɨ kɨ əi Jɨpɨ je al kadɨ rai nḛ lə Jɨpɨ je.» \v 15 J-əi nɨngə, j-əi Jɨpɨ kojɨ ɓe je, ɓɨ j-əi ndəgɨ dɨje kɨ njé ra majal je kam al. \v 16 Jɨ gər kadɨ Luwə tɨdə dəw dəw tɨ ləne kɨ takul kadɨ-me Jəju Kɨrɨsɨ par, ɓɨ kɨ go rəbɨ ra go ndu-kun tɨ lə *Mojɨ al. E be ə, je wa ka, j-un meje j-adɨ Jəju Kɨrɨsɨ mba kadɨ Luwə ɔr-n ta dɔje tɨ. Ɔr ta dɔje tɨ kɨ go rəbɨ kadɨ-me Kɨrɨsɨ ɓɨ kɨ go rəbɨ təl rɔ go ndu-kun tɨ lə Mojɨ al. Tadɔ dəw kare kɨ Luwə a ɔr ta dɔe tɨ kɨ go rəbɨ təl rɔ go ndu-kun tɨ lə Mojɨ goto\x + \xo 2:16 \xt Rm 1.17; 3.20, 22; Pa je 143.2\x*. \v 17 Kɨn ə re, je Jɨpɨ je, jɨ sangɨ rəbɨ kadɨ Luwə ɔr-n ta dɔje tɨ kɨ go rəbɨ kadɨ-me Kɨrɨsɨ nɨngə, tɔjɨ kadɨ je njé ra majal je tə ndəgɨ dɨje kɨ əi Jɨpɨ je al be tɔ. Ə se e kɨn tɔjɨ kadɨ Kɨrɨsɨ e nje ra kɨlə lə majal wa? Jagɨ e be al. \v 18 Nɨngə, re m-təl m-aw go ndu-kun je tɨ kɨ m-ɨyə̰-de kɔ kəte kɨn ɓəy ə, mi wa m-tɔjɨ kadɨ mi nje kal dɔ ndu-kun. \v 19 Kɨ ɔjɨ dɔ ndu-kun, m-oy koy kɨ e ndɨgɨ lə ndu-kun, mba kadɨ m-ɨsɨ kɨ dɔm taa mbata lə Luwə. Mi kɨ ɓə kagɨ-dəsɨ tɨ naa tɨ kɨ Kɨrɨsɨ. \v 20 Nɨngə kɨsɨ-m kɨ dɔm taa, e mi ə m-ɨsɨ kɨ dɔm taa al, nə e Kɨrɨsɨ ə ɨsɨ me darɔm tɨ. Kɨsɨ-m kɨ dɔm taa dəw tɨ, m-ɨsɨ me kadɨ-me NGon Luwə tɨ. NGon Luwə kɨ ndɨgɨ-m ə adɨ rɔne mbata ləm. \v 21 Nɨngə, m-ndɨgɨ kadɨ ra majɨ lə Luwə kɨn e nḛ kɨ kɔ kare al. Tadɔ re e kɨ go rəbɨ təl rɔ go ndu-kun tɨ lə Mojɨ ə Luwə ɔr-n ta dɔ dəw tɨ nɨngə, koy lə Kɨrɨsɨ e nḛ kɨ ndangɨ kare ba. \c 3 \s1 NDu-kun kɨ kadɨ-me \p \v 1 Səi dɨje kɨ Galatɨ, tɨ dɔsi a dana al! Dɔsi a dana al, tadɔ j-ɔr səsi gɨn koy lə Kɨrɨsɨ dɔ kagɨ-dəsɨ tɨ ay njay ta kəmsi tɨ adɨ oi, ə ɨtəli adi dəw madɨ kɨ rangɨ re yəl səsi. \v 2 M-əl səsi nḛ kare madɨ ɨgəri: E mbata Poy Ta kɨ Majɨ kɨ ɨtaai, ə adi mesi kɨn, ə Luwə adɨ-n səsi NDɨl Luwə ɓɨ e mbata ra go ndu-kun tɨ lə *Mojɨ al. \v 3 Dɔsi a dana al! Lo kɨlə ngɨre tɨ, uwəi kul NDɨl Luwə, nɨngə kɨ ɓasɨne kɨn ɨgəi kadɨ uwəi kul rɔsi ngata. \v 4 NGa ko̰ kɨ ɨngəi bore be kɨn kadɨ e kare kɨ dangɨ a? A e go tɨ al kadɨ e kare kɨ ndangɨ. \v 5 Luwə adɨ səsi NDɨl nḛ kɨ ay njay taa ra nḛ kɔjɨ je kɨ ətɨ ɓəl dansi tɨ tɔ. Ə se ra be mbata təl kɨ ɨtəli rɔsi go ndu-kun tɨ lə Mojɨ wa? Jagɨ e be al, ra mbata taa kɨ ɨtaai Poy Ta kɨ Majɨ kɨ kadɨ-me. \s1 Kadɨ-me lə Abɨrakam \p \v 6 E be ə, Luwə tɨdə-n *Abɨrakam dəw tɨ ləne, ɓar-e-n dəw kɨ dana, mbata adɨ mene Luwə\x + \xo 3:6 \xt Kɨlə ngɨrə nḛ je 15.6; Rm 4.3\x*. \v 7 Sɔbɨ kadɨ ɨgəri majɨ təkɨ dɨje kɨ uni mede adi Kɨrɨsɨ ə əi ngan lə Abɨrakam kɨ rɔjetɨ\x + \xo 3:7 \xt Rm 4.16\x*. \v 8 Makɨtɨbɨ lə Luwə əl ta ɓal ngay kəte təkɨ dɨje kɨ əi *Jɨpɨ je al, Luwə a tɨdə-de dɨje tɨ ləne kɨ takul kadɨ-me ləde. Poy Ta kɨ Majɨ kɨn e kɨ kəl Abɨrakam təkɨ Luwə a njangɨ dɔ dɨje pətɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne kɨ takule\x + \xo 3:8 \xt Kɨlə ngɨrə nḛ je 12.3\x*. \v 9 E be ə, njé kɨ adi mede, Luwə a njangɨ dɔde təkɨ njangɨ-n dɔ Abɨrakam kɨ adɨ mene be. \p \v 10 Dɨje pətɨ kɨ gai kadɨ Luwə a ɔr ta dɔde tɨ kɨ takul təl rɔ go ndu-kun tɨ lə *Mojɨ, ndɔl e dɔde tɨ. NDɔl e dɔde tɨ, tadɔ makɨtɨbɨ lə Luwə ə nə: «Dəw kɨ ra kɨ ɨndə kəmne go ndu-kun je tɨ pətɨ, kɨ e kɨ ndangɨ me makɨtɨbɨ tɨ lə Luwə kɨn kɨ dɔkagɨlo je pətɨ al nɨngə, ndɔl e dɔe tɨ\x + \xo 3:10 \xt Dətərənom 27.26\x*.» \v 11 Jɨ gər majɨ kadɨ dəw kɨ Luwə a təl-e dəw tɨ ləne kɨ takul təl rɔ go ndu-kun tɨ goto. Tadɔ makɨtɨbɨ lə Luwə ə nə: «Dəw kɨ adɨ mene Luwə ə e dəw kɨ dana, nɨngə kɨ takul kadɨ-me lie ə a ɨsɨ-n kɨ dɔne taa\x + \xo 3:11 \xt Abakukɨ 2.4\x*.» \v 12 Kɨ rɔjetɨ, ngɨrə ndu-kun e dɔ kadɨ-me tɨ al, əi nḛ je kɨ dangɨ dangɨ. Makɨtɨbɨ lə Luwə ə nə: «Dəw kɨ ra go ndu-kun je tɨ ɓa a ɨngə kajɨ kɨ go rəbɨ təl rɔ go tɨ\x + \xo 3:12 \xt Ləbətɨkɨ 18.5; Rm 10.5\x*.» \v 13 Kɨrɨsɨ taa-je ɨlə-je taa ta ndɔl tɨ lə ndu-kun. Kɨrɨsɨ ɔr to je, un ndɔl kɨ dɔje tɨ kɨ dɔne tɨ. MBata makɨtɨbɨ lə Luwə ə nə: «Dəw kɨ ɓəi-e dɔ kagɨ-dəsɨ tɨ e dəw kɨ Luwə ndɔle\x + \xo 3:13 \xt Dətərənom 21.23\x*.» \v 14 E be mba kadɨ njangɨ dɔ kɨ Luwə un mɨndɨne kadɨ n-adɨ Abɨrakam kɨn, dɨje kɨ əi Jɨpɨ je al ka ɨngəi kɨ takul Jəju Kɨrɨsɨ, ə kadɨ kɨ go rəbɨ lə kadɨ-me, j-ɨngə NDɨl Luwə kɨ Luwə un ndune kadɨ n-adɨ-je. \s1 NDu-kun əi kɨ kun mɨndɨ \p \v 15 NGakom je, m-a m-un nḛ kare kɨ j-ɨsɨ j-oi kɨ ndɔ je pətɨ dɔnangɨ tɨ ne mba kadɨ m-ɔjɨ-n səsi nḛ kɨn: lokɨ dəw un mɨndɨne, ndangɨ me makɨtɨbɨ tɨ, dəw made kɨ rangɨ kɨ asɨ kadɨ tujɨ kɨlə mɨndɨ lie kɨn, ə se kadɨ ɨlə nḛ kɨ rangɨ dɔ tɨ goto. \v 16 Nɨngə kun mɨndɨ kɨ Luwə un adɨ *Abɨrakam, kɨ dəw kɨ gɨn kojɨ tɨ lie ka e be tɔ. Makɨtɨbɨ lə Luwə ə nə: «Luwə un mɨndɨne adɨ dəw kɨ gɨn kojɨ tɨ lə Abɨrakam\x + \xo 3:16 \xt Kɨlə ngɨrə nḛ je 12.7\x*,» adɨ e dəw kare ba, kɨ e Jəju Kɨrɨsɨ, ɓɨ makɨtɨbɨ ə nə: «Luwə un mɨndɨne adɨ dɨje kɨ gɨn kojɨ tɨ lə Abɨrakam,» tə dɨje kɨ ba̰yḭ-naa, al. \v 17 Nḛ kɨ m-ge kadɨ m-əl ə to kɨn: Luwə un mɨndɨne adɨ Abɨrakam majɨ. Nɨngə asɨ ɓal ɓu sɔ kɨ kutɨ mɨtə go tɨ ɓəy taa, ndu-kun re. *NDu-kun kɨ re go gogɨ kɨn ra tɔgɨ kadɨ tujɨ kun mɨndɨ kɨ Luwə un adɨ Abɨrakam kəte kɨn al. Re ndu-kun tujɨ kun mɨndɨ kɨn nɨngə, kun mɨndɨ lə Luwə a təl nḛ kɨ kɔ kare. \v 18 Re Luwə adɨ nḛ dɨje kɨ go rəbɨ təl rɔ go ndu-kun tɨ nɨngə, tɔjɨ kadɨ e kɨ go kun mɨndɨ tɨ ə Luwə adɨ-n nḛ dɨje al. NGa je j-o kadɨ e kɨ go rəbɨ kun mɨndɨ ə Luwə adɨ majɨ-kur re-n dɔ Abɨrakam tɨ tɔ. \s1 Kɨlə lə ndu-kun \p \v 19 Re e be nɨngə, se kɨlə ra ndu-kun kɨ Luwə adɨ *Jɨpɨ je e ri wa? Luwə adɨ ndu-kun mba kadɨ gəri majal rade je kɨ ɨsɨ rai ta kəm Luwə tɨ. *NDu-kun to be kɨ naa tɨ, bɨtɨ kadɨ ngɨnə-n dəw kɨ gɨn kojɨ tɨ lə *Abɨrakam kɨ a re. Adɨ e dəw kɨ Luwə un ndune ade. Lokɨ Luwə ndɨgɨ kadɨ ndu-kun, e malayka je ə Luwə ɨlə-n-de kɨ go rəbɨ lə dəw kɨ kare kɨ a mbo̰ Luwə tɨ kɨ dɨje kadɨ ɨlə-de nojɨ naa tɨ\x + \xo 3:19 \xt Knjk 7.53\x*. \v 20 Nɨngə nje ka mbo̰ dɨje tɨ kadɨ ɨlə-de nojɨ naa tɨ, a a mbo̰ dɨje tɨ kɨ ba̰yḭ-naa, nə Luwə e kare ba ɓɨ ba̰y al. \v 21 Ə se e kɨn ɔjɨ kadɨ ndu-kun ɔsɨ ta kun mɨndɨ lə Luwə wa? Jagɨ ɔse ta al. Re ndu-kun madɨ to no̰o̰, asɨ kadɨ adɨ dɨje kajɨ nɨngə, m-gər kadɨ re ndu-kun a ɔr ta dɔ dɨje tɨ no̰ Luwə tɨ. Ke ə ndu-kun kɨ be kɨn goto. \v 22 Makɨtɨbɨ lə Luwə əl təkɨ dɨje pətɨ kɨ dɔnangɨ tɨ əi gɨn tɔgɨ tɨ lə majal. To be mba kadɨ kun mɨndɨ kɨ Luwə un adɨ dɨje kɨ adi-e mede, tɔl tane me kadɨ-me Kɨrɨsɨ tɨ. \p \v 23 Kəte taa kadɨ dɔkagɨlo kadɨ-me Jəju Kɨrɨsɨ re, j-ɨsɨ tə dangay je gɨn tɔgɨ tɨ lə ndu-kun. J-ɨsɨ gɨn tɨ bɨtɨ kadɨ Luwə tḛḛ kɨ dɔ kadɨ-me Jəju Kɨrɨsɨ adɨ-je. \v 24 Dɔkagɨloe tɨ kɨn ndu-kun to tə nje kɨndə kəmne goje tɨ bɨtɨ kadɨ Kɨrɨsɨ re-n. Lo kɨn tɨ nga ə Luwə ɔr-n ta dɔje tɨ kɨ takul kadɨ-me Kɨrɨsɨ. \v 25 Nɨngə lokɨ dɔkagɨlo kadɨ-me Kɨrɨsɨ re kɨn, je gɨn tɔgɨ tɨ lə ndu-kun kɨ kəte ɨsɨ ɨndə kəmne goje tɨ ka kɨn al ngata. \v 26 MBata səi pətɨ, səi ngan lə Luwə kɨ takul kadɨ-me Jəju Kɨrɨsɨ. \v 27 Səi pətɨ, rai səsi batəm lə Kɨrɨsɨ, adɨ ɨtoi tə Kɨrɨsɨ wa be. \v 28 NGɔsɨne, dangɨ dangɨ goto mbo̰ dɨje tɨ. Jɨpɨ ə se Gɨrəkɨ goto; ɓəə ə se dəw kɨ e ɓa rɔne goto; dəne ə se dɨngəm goto. Pətɨ, səi kare ba me kɨndə rɔ naa tɨ kɨ Jəju Kɨrɨsɨ. \v 29 Re səi dɨje lə Jəju Kɨrɨsɨ nɨngə, səi gɨn kojɨ lə Abɨrakam tɔ. A ɨngəi nḛ je pətɨ kɨ Luwə un ndune kadɨ n-adɨ Abɨrakam kɨ dɨje kɨ gɨn kojɨ tɨ lie tɔ. \c 4 \s1 NJé kadɨ-me je əi ɓəə je al ngata \p \v 1 Nḛ kɨ kadɨ m-adɨ ɨgəri ə to kɨn: NGon kɨ bawe ɨyə̰ nḛ nduwə ade, e ə e ɓa nḛ kɨngə je pətɨ kɨ bawe ɨyə̰, nə lokɨ nay ngon ɓəy, to ta dangɨ kɨ ɓəə al. \v 2 To ta dangɨ al, tadɔ e gɨn tɔgɨ tɨ lə njé kote je kɨ njé ngəm nḛ majɨ lie, bɨtɨ kadɨ dɔkagɨlo kɨ bawe ɔjɨ asɨ ɓəy taa, a adi-e nḛ nduwə lie. \v 3 J-əi ka to be tɔ. Lokɨ jɨ gəri Jəju Kɨrɨsɨ al, j-əi ɓəə je gɨn tɔgɨ tɨ lə majal je kɨ dangɨ dangɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne\x + \xo 4:3 \xt 4.9; Kol 2.8, 20\x*. \v 4 Nə lokɨ dɔkagɨlo kɨ Luwə ɔjɨ asɨ, Luwə ɨlə NGone adɨ re. NGon kɨ dəne oje gɨn ndu-kun tɨ lə *Jɨpɨ je. \v 5 Re mba kadɨ taa dɔ dɨje kɨ ɨsi gɨn tɔgɨ tɨ lə ndu-kun, taa kadɨ tə təl-je ngan lə Luwə tɨ tɔ. \v 6 Səi ngan lə Luwə kɨ rɔjetɨ, be ə Luwə ɨlə-n NDɨl ngonne me je tɨ. NDɨl kɨ adɨ j-ɨsɨ ɓari Luwə Aba! kɨ kɔr me nə Bai\x + \xo 4:6 \xt Mk 14.36; Rm 8.15\x*. \v 7 E be ə, ḭ ɓəə al ngata, nə ḭ ngon lə Luwə. Ə re ḭ ngon lə Luwə nɨngə, Luwə a adi nḛ nduwə je pətɨ kɨ ngəm mbata lə nganne je kɨ go me-majɨ tɨ lie. \s1 Pol ɓəl kadɨ Galatɨ je təli awi gɨn ndu-kun tɨ gogɨ \p \v 8 Kəte, lokɨ ɨgəri Luwə al ɓəy, ɨsɨ ɨrai ɓəə lə luwə je kɨ dangɨ dangɨ, nə kɨ rɔjetɨ ɓa, əi luwə je al. \v 9 NGa kɨ ɓasɨne ɨgəri Luwə, taa Luwə gər səsi tə ya̰ne je tɔ, ə ɨgei təl kaw gɨn nḛ je tɨ kɨ tɔgɨde goto, taa ndade ka goto ka kɨn ɓəy. Ɨgei təl kaw ra ɓəə ləde ɓəy. \v 10 Ɨsɨ ɨndəi kəmsi go ndɔ je madɨ tɨ, go nay je tɨ, go dɔkagɨlo je tɨ, kɨ go ɓal je tɨ madɨ ɓəy! \v 11 M-ɓəl kadɨ kɨlə kɨ m-ra dansi tɨ be kɨn to kare rɔm tɨ kɨ ndangɨ. \p \v 12 NGakom je, m-uwə njasi kɨ ngangɨ tɨ ba, ɨtoi tə mi be, tadɔ mi ka m-to tə səi be tɔ. Ɨgəri majɨ, nḛ madɨ kɨ majal kare kɨ ɨrai səm goto. \v 13 Kadɨ mesi ole dɔ tɨ, təkɨ e kɨ go rəbɨ lə mo̰y ə m-ɨlə-n səsi mbḛ Poy Ta kɨ Majɨ kɨ m-ɨlə səsi dɔsa̰y. \v 14 Me rɔ to tɨ ləm, rɔm majɨ kadɨ dəw oo kɨ kəmne al, adɨ re a kɨdi-mi je, ɨnjḛi-mi je, nə ɨrai nḛ kɨn səm al. Uwəi-mi rɔsi tɨ tə kuwə yo. Nɨngə Oi-mi tə malayka lə Luwə ə se Jəju Kɨrɨsɨ wa kɨ dɔne be yo. \v 15 Dɔkagɨloe tɨ kɨn rɔsi nəl səsi ngay, nga ɓasɨne rɔnəl ka kɨn goto ngata. M-gər majɨ kadɨ dɔkagɨloe tɨ kɨn re ɨngəi rəbɨ kadɨ ɔri ka̰ kəmsi adi-mi ka re a ɔri adi-mi. \v 16 Nɨngə ɓone m-təl nje ba̰ ləsi mbata kəl kɨ m-əl səsi ta kɨ rɔjetɨ. \v 17 Dɨje kɨ ɨsɨ ədi səsi kɨn, rai nḛ tə nḛ kɨ ta ləsi to rɔde ngay be, nə kɨ rɔjetɨ, gɨr ta ləde e gɨr ta kɨ majal. Ɨsɨ ndɨgi kadɨ n-gangi səsi naa tɨ səm, kadɨ n-awi səsi gode tɨ yo. \v 18 Nḛ kɨ m-o majɨ ngay, e ta kadɨ ɨtɨngəi bɨl me nḛ ra je tɨ kɨ majɨ kɨ dɔkagɨlo je pətɨ. Dɔkagɨlo kɨ m-goto səsi ka majɨ kadɨ uwəi nḛ ra kɨ majɨ ba ɓɨ ɨyə̰i tae al. \v 19 NGanm je, m-ɨngə ko̰ kɨ rangɨ ɓəy kɨ mbata ləsi tə dəne kɨ nje ndoo be, bɨtɨ kadɨ ɨtəli dɨje kɨ tɔgɨ gangɨ me ta tɨ lə Kɨrɨsɨ. \v 20 M-ndɨgɨ ngay kadɨ mi səsi naa tɨ kɨ ɓasɨne wa kɨn, kadɨ m-əl səsi ta kɨ ndu kɨ sɔbɨ kəl-n səsi ta. Tadɔ m-gər nḛ wa kɨ kadɨ m-ra dana kɨ mbata ləsi, al. \s1 Kun mɨndɨ je kɨ joo, Agar əi kɨ Sara \p \v 21 Səi kɨ ɨndɨgi kadɨ ɨsi gɨn tɔgɨ tɨ lə ndu-kun, təkɨ rɔjetɨ, ɨgəri me ta kɨ ndu-kun əl kɨn al. \v 22 Makɨtɨbɨ lə Luwə əl ə nə: «Abɨrakam ojɨ ngan je kɨ dɨngəm joo: kɨ kare, ko̰e e ɓəə ə kɨ nungɨ ko̰e e ɓəə al. Dəne kɨ ɓəə tɔe nə Agar, ə e kɨ e dəw dɔrɔne tɔe nə Sara tɔ\x + \xo 4:22 \xt Kɨlə ngɨrə nḛ je 16.15; 21.2\x*.» \v 23 NGon lə dəne kɨ ɓəə, oje təkɨ ojii ndəgɨ ngan je pətɨ kɨ dɔnangɨ tɨ, nə ngon lə dəne kɨ e dəw dɔrɔne, koje to ta dangɨ. Luwə un mɨndɨne adɨ kəte dɔ koje tɨ\x + \xo 4:23 \xt Kɨlə ngɨrə nḛ je 17.16; Rm 9.7-9\x*. \v 24 Me ta je tɨ kɨn Luwə ɔjɨ-je nḛ kare kadɨ jɨ gər. Dəne je kɨ joo kɨn ɔji dɔ kun mɨndɨ je joo kɨ Luwə un: Kun mɨndɨ kɨ dɔ mbal Sɨnay tɨ e Agar kɨ a ojɨ ɓəə je. \v 25 Agar e mbal Sɨnay kɨ Arabi tɨ, to tə ɓe bo kɨ Jorijaləm kɨ dɔkagɨlo tɨ kɨ ɓone kɨn be. To be, mbata Jorijaləm kɨ dɨje kɨ me tɨ pətɨ əi ɓəə je gɨn tɔgɨ tɨ lə ndu-kun. \v 26 Nə Jorijaləm kɨ dɔra̰ tɨ, e ɓəə al. E ə e ko̰je tɔ. \v 27 Makɨtɨbɨ lə Luwə ə nə: «Ḭ kujɨ dəne, ɨra rɔnəl, ḭ kɨ ɨgər to ndoo ngon al, ur kɔl rɔnəl. MBata dəne kɨ ngawe mbate a aw kɨ ngan je ngay ɨtə e kɨ ɨsɨ kɨ ngawne\x + \xo 4:27 \xt Ejay 54.1\x*.» \v 28 NGakom je, səi, ɨtoi tə *Isakɨ kɨ *Abɨrakam oje kɨ go kun mɨndɨ tɨ kɨ Luwə un ade kɨn be. \v 29 Dɔkagɨloe tɨ kɨn, ngon kɨ oji-e tə ndəgɨ ngan je pətɨ kɨ dɔnangɨ tɨ adɨ ko̰ e kɨ oji-e kɨ tɔgɨ lə NDɨl Luwə. Ko nḛ wa kɨ ra nḛ kɨn ə ɨsɨ ra nḛ ɓone ɓəy. \v 30 Ə se ta ri ə makɨtɨbɨ lə Luwə əl wa? Makɨtɨbɨ lə Luwə əl ə nə: «Ɨtuwəi dəne kɨ ɓəə kɨ ngone kɔ, tadɔ ngon lə dəne kɨ ɓəə a ḭ tə kɨngə nḛ nduwə naa tɨ kɨ ngon lə dəne kɨ e dəw dɔrɔne\x + \xo 4:30 \xt 29-30: Kɨlə ngɨrə nḛ je 21.9-10\x*.» \v 31 NGakom je, kɨ ɔjɨ dɔje, j-əi ngan lə dəne kɨ ɓəə al, nə j-əi ngan lə dəne kɨ e dəw dɔrɔne yo taa. \c 5 \s1 Kɨrɨsɨ taa je ɨyə̰-je taa \p \v 1 Kɨrɨsɨ taa-je ɨyə̰-je taa mba kadɨ j-əi kɨ taa kɨyə̰ taa kɨ dɔ gangɨ. Ai dɔ njasi tɨ, ɨyə̰i rɔsi kadɨ dəw madɨ təl səsi ɓəə tɨ ɓəy al ngata. \v 2 Oi majɨ, mi Pol m-əl səsi ta taga wangɨ. Re adɨ ɨjəi mɔtɨsi ɓəy nɨngə, Kɨrɨsɨ a təl nḛ kɨ kare kɨ rɔsi tɨ. \v 3 M-ndɔr mbisi kɨ ko̰ joo ɓəy, dəw kɨ ra kɨ adɨ ɨjəi mɔte nɨngə, sɔbɨ kadɨ ɨndə tane dəm go ndu-kun je tɨ. \v 4 Səi dɨje pətɨ kɨ ɨsɨ sangi kadɨ Luwə ɔr ta dɔsi tɨ kɨ go rəbɨ lə ndu-kun, səi kɨ gangɨ naa tɨ kɨ Kɨrɨsɨ. A asi kɨngə ra majɨ lə Luwə al ratata. \v 5 Kɨ sɔbɨ dɔje, j-ɨndə meje tɨ kadɨ Luwə a ɔr ta dɔje tɨ tadɔ j-adɨ meje Jəju Kɨrɨsɨ. E kɨn ə j-ɨsɨ jɨ ngɨnə kadɨ NDɨl Luwə a adɨ-je me tɔge tɨ. \v 6 Re dəw madɨ ɨndə rɔne naa tɨ kɨ Jəju Kɨrɨsɨ, ə ɨjə mɔtɨne, ə se ɨjə mɔtɨne al ka, e nḛ kɨ ndae goto. Nḛ kɨ bo ngay e ta kadɨ dəwe kɨn adɨ mene, nɨngə kadɨ kadɨ-me kɨn aw sie adɨ ndɨgɨ dɨje. \v 7 Lo kɨlə ngɨre tɨ, ɨrai kɨlə majɨ kɨ dum, nɨngə kɨ ɓasɨne kɨn, dəw madɨ ɨlə kagɨ no̰si tɨ, ɔgɨ səsi kadɨ ɨtəli rɔsi go ta kɨ rɔjetɨ ka kɨn ngata. \v 8 Dəw kɨ ɔgɨ səsi rəbɨ kɨn e dəw kɨ Luwə kɨ ɓar səsi ɨle al. \v 9 Dɨje əli əi nə: «NGon əm kɨ ndə̰y be ra ndujɨ kɨ lɔy ba pətɨ adɨ ḭ.» \v 10 Kɨ rɔm tɨ, m-taa mesi me kɨndə rɔ naa tɨ kɨ Ɓaɓe. Nɨngə m-gər majɨ kadɨ səi ka ɨməri ta tə mi be tɔ. Nə dəw kɨ yətɨ dɔsi kɨn, re dəwe e-n na̰ na̰ ka Luwə a gangɨ ta dɔe tɨ. \v 11 NGakom je, kɨ sɔbɨ dɔm, re m-ɨsɨ m-ɨlə mbḛ kadɨ, gar, dəw ɨjə mɔtɨne ɓəy taa Luwə ɔr ta dɔe tɨ nɨngə, *Jɨpɨ je a ɨndəi kəmm ndoo al ngata. A ɨndəi kəmm ndoo al, taa re koy lə Kɨrɨsɨ dɔ kagɨ-dəsɨ tɨ a e nḛ kɔbɨ mbata tɨ lə dəw al tɔ. \v 12 Kɨ rɔ njé yətɨ dɔsi tɨ, sɔbɨ kadɨ re a ɔri gəmde wa par. \s1 Kɨlə lə darɔ kɨ kɨlə lə NDɨl Luwə \p \v 13 Səi ngakom je, Luwə ɓar səsi mba kadɨ səi kɨ taa kɨyə̰ taa. Ke ə, kadɨ taa kɨ Luwə taa səsi ɨyə̰ səsi taa kɨn, uni gɨrə dɔ tɨ ɨrai nḛ lə darɔ təkɨ mesi ndɨgɨ al. Nə kadɨ ɨrai kɨlə ɓəə adi-naa kɨ yo kɨ nḛ kɨ ndɨgɨ-naa. \v 14 MBata ndu-kun je pətɨ ɔsi dɔde naa tɨ me ndu-kun tɨ kɨ kare kɨ ə nə: «A ɨndɨgɨ dəw madi tə darɔi ḭ wa be» kɨn\x + \xo 5:14 \xt Ləbətɨkɨ 19.18\x*. \v 15 Re ɨdo̰i-naa je, ɨrɨbəi-naa je tə da je kɨ wale be ə, ɨgo̰i rɔsi majɨ, ta tɔl tae ə a tuji-naa. \v 16 E be ə, m-əl səsi m-ə nə: Ɨyə̰i NDɨl Luwə adɨ ɔr no̰si nɨngə a rai ndɨgɨ lə darɔ al. \v 17 NDɨgɨ ra je lə darɔ ka kɨn ɨsɨ rɔi kɨ NDɨl Luwə, nɨngə NDɨl Luwə ɨsɨ rɔ kɨ ndɨgɨ ra je lə darɔ tɔ. Tɔgɨ je kɨ joo kɨn ɨsɨ rɔi-naa dande tɨ, adɨ lo kadɨ ɨrai nḛ kɨ mesi ndɨgɨ goto. \v 18 Nə re NDɨl Luwə ɔr səsi ta rəbɨ ɓa, ndu-kun aw kɨ tɔgɨ dɔsi tɨ al. \v 19 Kɨlə ra je kɨ majal lə darɔ toi taga wangɨ: Adɨ e sangɨ-naa kɨ go rəbe tɨ al, kɨ nḛ kɨ to njḛ, kɨ sangɨ-naa kɨ lo kaya tɨ, \v 20 kɨ kɔsɨ məkəsɨ nangɨ no̰ yo je tɨ, kɨ ra mbəli, kɨ kuwə-naa me tɨ, kɨ koo ta-naa al, kɨ jangɨ, kɨ wongɨ, kɨ ni, kɨ gangɨ-naa, kɨ kɔr kəm-naa, \v 21 kɨ kəm-nda, kɨ go̰ kasɨ, kɨ kuso nḛ kədɨ, kɨ ndəgɨ koo kɨlə ra je kɨ be kɨn. M-ndəjɨ səsi təkɨ m-əl-n kəte: njé ra nḛ je kɨ be kɨn a ooi ko̰ɓe lə Luwə al. \p \v 22 Nɨngə, kɨlə ra lə NDɨl Luwə e: ndɨgɨ-naa, kɨ rɔnəl, kɨ kɨsɨ-maje, kɨ kɨsɨ dɔ tɨ kɨ naa, kɨ me-majɨ, kɨ ra majɨ, kɨ ka dana, \v 23 kɨ sɔl lɔm lɔm, kɨ kulə darɔ gɨn tɔgɨ tɨ. *NDu-kun ɔsɨ ta kɨlə ra je kɨn al. \v 24 Dɨje pətɨ kɨ əi ya̰ Kɨrɨsɨ, təti rɔ darɔ kɨ ndɨgɨ ra je lie pətɨ dɔ kagɨ-dəsɨ tɨ. \v 25 E NDɨl Luwə ə adɨ-je kɨsɨ kɨ dɔ taa, ə majɨ kadɨ j-adi NDɨl ɔr-je ta rəbɨ. \v 26 Majɨ kadɨ j-əi njé kun dɔ taa al. Sɔbɨ kadɨ j-adi-naa wongɨ al, taa kadɨ jangɨ ra-je dɔ-naa tɨ al tɔ. \c 6 \s1 Kɨra kɨ naa yo kɨ ne \p \v 1 NGakom je, re uwəi dəw madɨ dɔ nḛ ra tɨ kɨ go tɨ al, majɨ kadɨ səi kɨ awi kɨ NDɨl Luwə mesi tɨ, ɨrai sie kadɨ təl re dɔ rəbɨ tɨ kɨ majɨ. Nə ke ə kadɨ ɔji-e kɨ mɨndɨ kɨ sɔl lɔm taa. Nɨngə kadɨ dəw kɨ ra dansi tɨ oo rɔne majɨ, kadɨ osɨ me ko nḛ na tɨ kɨn al. \v 2 Ɨrai kadɨ ɨtaai nḛ kɨ kɔy dɔ-naa tɨ. Re ɨrai be nɨngə, a səi njé təl rɔ go ta tɨ lə Kɨrɨsɨ. \v 3 Re dəw madɨ kɨ ndae goto, oo rɔne kadɨ nḛ dəw kɨ nga nɨngə, dəwe kɨn ɨsɨ ədɨ rɔne. \v 4 Kadɨ na̰ na̰ ka ɨndə majɨ kɨlə rane oo. Re ɨngə nḛ madɨ kɨ majɨ me tɨ nɨngə, kadɨ ra rɔnəl dɔ kɨlə tɨ kɨ e wa ra kɨ kanjɨ kadɨ un rɔne ɨndə kadɨ ndəgɨ dɨje tɨ. \v 5 Tadɔ na̰ na̰ ka a a ta kɨlə je ləne kɨ ra. \p \v 6 Sɔbɨ kadɨ dəw kɨ nje taa nḛ ndo kɨ ḭ rɔ Luwə tɨ, ka̰y nḛ kɨngə je ləne pətɨ kɨ dəw kɨ nje ndo-e nḛ. \v 7 Dəw a mbə kɨ Luwə al, ə ədi rɔsi al. Nḛ kɨ dəw dɨbɨ a tətɨ kande. \v 8 Kɨn ə re dəw dɨbɨ nḛ kɨ go darɔ tɨ nɨngə, kande kɨ a tətɨ e koy. A kɨn ə re dəw dɨbɨ nḛ kɨ go NDɨl Luwə tɨ tɔ nɨngə, kande kɨ a tətɨ e kajɨ kɨ to ratata kɨ no̰ tɨ. \v 9 Lo kɨn tɨ, majɨ kadɨ nḛ madɨ ɔr tɔgɨje ta ra majɨ tɨ al. Lokɨ j-uwəi rɔje ba ta ra-e tɨ nɨngə, j-a jɨ tətɨ kandɨ kɨ majɨ dɔkagɨloe tɨ. \v 10 E be ə, lokɨ j-ɨngəi dɔkagɨlo ra majɨ nɨngə, majɨ kadɨ jɨ rai majɨ kɨ dɨje pətɨ. Kɨ bo ngay e njé kɨ adi mede Jəju Kɨrɨsɨ. \s1 Ta kɨ dɔbəy tɨ kɨ kuwə ji-naa \p \v 11 Oi nḛ kɨ m-ndangɨ m-adɨ səsi kɨn. E mi wa ə m-ndangɨ boy guri guri kɨ jim. \v 12 Əi *Jɨpɨ je kɨ ndɨgi kadɨ n-nəli ndəge je ə yə ɨsɨ ɨndəi gu dɔsi tɨ kadɨ ɨjəi mɔtɨsi. Rai be mba kadɨ dɨje adi-de ko̰ mbata ta koy lə Kɨrɨsɨ dɔ kagɨ-dəsɨ tɨ al. \v 13 Əi je wa kɨ njé kɨjə mɔtɨde kɨn, uni go ndu-kun je lə Jɨpɨ je ba pətɨ al. NDɨgi kadɨ səi je ə ɨjəi mɔtɨsi kadɨ kɨjə mɔtɨ ləsi e nḛ kɨndə gu ləde. \v 14 Nɨngə mi, m-ɨndə gum kɨ kagɨ-dəsɨ lə Ɓaɓe ləje Jəju Kɨrɨsɨ, ɓɨ m-ɨndə gum kɨ nḛ kɨ rangɨ al. MBata kɨ takul koy lə Jəju Kɨrɨsɨ dɔ kagɨ-dəsɨ tɨ, nḛ je kɨ dɔnangɨ tɨ ne təli nḛ kɨ koy kɨ rɔm tɨ, ə mi m-təl nḛ kɨ koy kɨ rɔ nḛ je tɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne tɔ. \v 15 Nɨngə re dəw ɨjə mɔtɨne, ə se ɨjə mɔtɨne al ka, e nḛ kɨ ndae goto. Nḛ kɨ bo ngay e ta kadɨ dəw təl nḛ kɨndə kɨ sɨgɨ. \v 16 Kadɨ kɨsɨ-maje kɨ me-majɨ lə Luwə e dɔ dɨje tɨ pətɨ kɨ uni go rəbɨ kɨ sɨgɨ, kɨ dɨje pətɨ kɨ əi dɨje lə Luwə. \p \v 17 Kaw kɨ kəte no̰o̰ kɨn, kadɨ dəw ra səm nḛ kɨ ko̰ al ngata. Tadɔ m-aw kɨ ndunə do je kɨ ɔjɨ go ko̰ lə Jəju rɔm tɨ. \v 18 NGakom je, kadɨ me-majɨ lə Ɓaɓe ləje Jəju Kɨrɨsɨ e naa tɨ səsi. *Amen.