\id REV NT0016.RE BINUMARIEN OATRIDGE dp transfer 17-JUL-85; 13-April-2016 \h UQAFIQOO UFAFA \toc1 UQAFIQOO UFAFA Naaru kambiqaaninnainaina Yoohaneena uqafiqoo ufafa. \toc2 UQAFIQOO UFAFA \mt1 UQAFIQOO UFAFA \mt2 Naaru kambiqaaninnainaina Yoohaneena uqafiqoo ufafa. \c 1 \p \v 1 Dauni kambiqaaninna ainainara Anutufa narí asauku mundirana Yisuna akooroommamufanoo mifa quandakinoo narí faiqi namu qimannimianifeera Yoohaneena kooroomma aminau. Asauku mundirafa maa ainainausara narí qangiroo aqiqoofanoo qumureenoo Yisuna ainainira faiqi Yoohaneena kooroomma aminau. \v 2 Yoohaneefa aiqama ainaina qafeemaruna faqa irimaruna faqa qangiroo fannoo qimamuna aiqama maa papiqanaki kooroo inau. Maa ufana Yisufa asauku mundirafa narí akoona Anutuna anoona ufa Yoohaneena qimamufanoo akara rumaqoo ufafa maa akarafa maridanoo. \v 3 Faiqí moo fannoo maa akarana asaana rinafa asasiannoo. Maa tamummaqara ufana irisee eedoo qinausa misa asasifaranoo. Maa ufanakinaa ainaina koorooinausa qusasaa kambiqainara maa ufana asaana rimariasa faqa eedoo qimariasa faqa asasifaranoo. \s1 Qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee maqusakinaasa amaana maqaki keeqee mariasa misa Yoohaneefa nimandoo ufafa. \p \v 4 Asia maqa maaqaki mariasa amaana maqa qisauku dinni taikasee dinni ani qaara mararanaki keeqee mariasa qinee Yoohaneesa akara rumannimaqaidaqa. \p Anutufa ooqai marufa maqee faqa kaqi marifa kasooqaqee naaru faqa marianinafa narí afaarirana faqa narí asooarana faqa inni nimidanoo. Anutuna ufa irira qaari oorinni Anutuna maraquna namu qisauku dinni taikasee dinni qaara marasee mariasa miqi kai mandee Anutuna afaarirana faqa asooarana faqa inni nimidaqa. \v 5-6 Yisufa asauku mundirafa andeeqasee kooroo imarifa Anutuna ooqa faiqi kuqiranakiqari findifufa maa maqa maaqanakinaasa karaambaiqauqa uriqararafa marifa mifa faqa narí afaarirana faqa asooarana faqa inni nimidanoo. Mifa maasara amuqusammidanoo. Mifa narí kuqiranannai maasa mandainainakinaana idukunniseenoo maasa qumareeqeenoo narí akoona Anutuna aanaiqikirausa mariaqee qimaseenoo quqaqisaifaqa maridaqa. Anutuna asauku mundirana Yisuna afaaqa areenarana faqa afeeka faqa firaaqoo minaindi marianifeera. \p \v 7 Qafaaqa, mifa Yisufa asuruki qumidanoo. Mina faaqaana raquramusa misa faqa kuqiranakiqari findifi qafeefaranoo. Maa maqa maaqanakinaa maqusa maqusa mariasa aiqama minara ikiraqeeqa soofaarifaranoo. Doo kuqaa uqanna miqifaranoo. \v 8 Anutufa uriqararafa karaambaiqa ooqai marufa maqee faqa kaqi marifa naaru faqa kaqi marianinafa nariara maaqi qidanoo. Qinee oosana aroo aukuana mariafanausa naaru taikara aukuana faqa kaqi marianausa maridaqa. \s1 Yoohaneena afu pisipasamandoofanoo asauku mundirana Yisuna qafanau. \p \v 9 Yoohaneefa narí qafoo ainainna maaqi qimasee akara rinau. Qinee Yoohaneesa inni nifasausa nauraiqi maridaqa. Qinee innisaimbaqa Yisuna anoonufa qimannimunaqa nári unna Anutufa marifaqa kuqaa qira Anutunara nikooqaifaqa aupurarana faqa narirana faqa innisaimbaqa qimimariafaqa maraidaqa. Qinee faqa innee faqa Yisuna ququsaki marunausa maridaqa, maasa mina teeroo quqaranaki maraidaqa sia minara aupureeqa mina minniseeqa kaqi minaki doori runusee maraqa fidaqa, qinee Yoohaneesa Anutuna ufa faqa Yisuna koorooira anoonufa faqa qimannimiafannanara Roomma maqannaasa qini karabusa rumbaranaki qisoofaqa maridaqa. Ooruku nammari qambaana Patamoosa afumaki Roomma maqannaa karabusaki mariafananoo Yisufa oosana oosana ainaina kambiqaaninnanara qimaqiminau. \fig Patamoosa afuma.|alt="Part of Patmos with boat" src="HK00373B.TIF" size="col" loc="Revelation 1:9" ref="1:9" \fig* \v 10 Karaambaiqa qimaqoo faasaanna karabusaki mariafananoo amaanasaa Anutuna maraquna fannoo daakufufanoo inaaqianaindari firaa ufireena miqirafa faiqiara foora ufa qinau. \v 11 Mi ufafa maaqi qimasee qimaqiminau. Yoohanee maqee uqafiqaanna ainaina anee papiqaki akara rumasee dinni qisauku taikasee dinni ani qaara marasee maqusanaasa nári amaana maqakiaqa keeqee mariasa akara rumannimaqaa. Eefeesusa maqusa amaana maqaki keeqee mariasa faqa Samirana maqusa amaana maqaki keeqee mariasa faqa Peerakamumma maqusa amaana maqaki keeqee mariasa faqa Tiatira maqusa amaana maqaki keeqee mariasa faqa Firadeerafia maqusa amaana maqaki keeqee mariasa faqa Raoodiseea maqusa amaana maqaki keeqee mariasa faqa miqimasee amaana maqanamuara akara rumannimia. \p \v 12 Mi ufana qimaqimisoofaqa qinee yafee inaaqiannaindari qimaqimidanoo fee qimasee quandaki qafaafananoo rambi kuradee mari ainainausa qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee marufanoo rambi aiqamasaa marida qeemarinau. \v 13 Mi rambisa qambainai faiqiara foora kikiqinoo marufaqa qinee qafaqiafana. Mi fasiqana qamunna kisaaqa karaambaiqa qamunna maqasaa qumumarufaqa qafaqiafana koora auqira raitanda karaambaiqaindi mina aradauqanna rumbanoo marinau. \v 14 Mina akiqa asausi qafeeqa eekara asausiara foora kaaqa eekara arinoo marinau. Mina afu fannoo idauru miqirafa qeemarinau. \v 15 Mina aiku fannoo anukara barasara foora tandi tandimarinau. Mina ufa fannoo oondainni nammariara foora aiqanaiqana imarinau. \v 16 Mina asaukuqannai asaukuki qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee fasaunamu uaqee inau. Mina ookiqari qaseema miqirafa raiqarafa afaidarafa animarinau. Mina oori afiri suani qambaanai ururee firaaqoo qaindee imarinau. \p \v 17 Qinee mina qafamasee kaaqa rufiasee mina aramandunnai maqasaa aqufiqa kuqiara foora iqa mariafananoo narí asauku uqannai qinisaa munduseenoo qimaqiminoo qinau. Oo maa fasiqa sia rufiaa. Qinee indaaruqaasa faqa inaaqianaasa faqa maridaqa. \v 18 Qinee ooqai kaqi mariafanausa maridaqa, qinee kuquafanausa maridaqa doo qiqafa kaqi marunausa maridaqa naaru naaru marianaura. Qinee kuqiranara rakisirausa uriqararausa maridaqa mina kooqi kiqa uaqeeiunausa maridaqa kuqiranaki mariasa mandoosana mareeusa misa mariaqoo faqa uriqararausa maridaqa mina kooqi kiqa faqa uaqeeidaqa. \v 19 Yoohanee anee qafa qafeemarianna ainainna irimarianna ainainna aiqama papiqaki akara rua. Maqee qafeemarianna ainainna faqa kasooqaqee kambiqaaninna ainainna faqa akara rua. \v 20 Qini qisauku uqannai qisaukukinaa fasau qisauku dinni taikasee dinni ani qaaraqanda marasee fasau mina kukeeqarana oosana maaqimminoo maridanoo. Qisauku dinni taikasee dinni ani qaaraqanda marasee amaana maqasaa rakisimaria Paatoosa fasau maridaqa. Qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee rambi kuradee maria ainainna mina kukeeqarana oosana maaqimminoo maridanoo. Maqusa maqusa amaana maqa mifa maridanoo. Qisauku dinni taikasee dinni ani qaaraqanda marasee amaana maqara qidaqa. \fig |alt="Seven Churches of Asia" src="GPS_Seven Churches.tif" size="span" ref="1:20" \fig* \c 2 \s1 Eefeesusa maqusanaasara ufa Yisufa Yoohaneenasaa qimaqoo ufafa maridanoo. \p \v 1 Yoohanee anee Eefeesusa amaana maqasaa rakisimari paatoona maaqi qimasee akara rumasee qimamia. \p \v 2 Oo Eefeesusa maqannaa Paatoo dinni taikasee dinni ani qaara marasee fasau narí asaukuki uqirafa ni fasiqafa ani qimamidanoo. Qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee rambi kuradee mari ainainna qambaanai nimari fasiqafa Eefeesusa amaana maqasaa rakisimari paatoo maaqi qimasee qimamidanoo. Qinee anee auqee marianna saikana iridaqa anee kadaapiri mariannanara iridaqa anee sia feefauruara irisaidana maqee maqee kadaapiri marianaqa iridaqa. Anee mandoosana maree mariasara akooqee mariannanara qinee minara faqa iridaqa eedoo qidaqa. Akaqausa náriara unna qimasee Yisufa diqiqoo fasiqausee qufana anee misa faqa amanamasee qafoonanoo misa unna qirana anee paqurunafa mariananoo. \v 3 Anee reendeenamasee miqoo kai fimarianafa mariananoo. Anee qiniara oosana oosana kadaapirirana marasee sia minnisaananoo kaqi marana fimariananoo. \v 4 Akaqa ainainara kai aniara aaqeefoo qidaqa. Anee ooqai indaaru unandee sia qiniara amuqusidanoo. \v 5 Ooqai muruqoo amiqiranaki mariunafa doo miaqoo qumuananoo. Inneeqa oosana quandaki ooqai undee kai iaqaana. Sia miqifaqa qinee innee marinannai inni rambi mariqooqaraana maraanaqa innee doo imbeefara. \v 6 Inniki moo oosanara qinee amiqira fee qidaqa. Nikooraita unna amaana ufara innee qini daanna raidaqa fidiaqaammi mariafanoo. Nikooraita amaana ufa qimariasa aiqama faiqí faqa anaasee faqa moodaanaki maraqa nuafaqa innee misa ninda fee qini daanna ree fidiaqaa imariasa mariafanoo. \p \v 7 Anutuna maraquna fannoo amaana maqaki keeqee mariasa aiqamai qimannimidanoo. Naaqoo faqaasa mina ufa kai iriaqa. Mandainainaki afeekaikamasee rakiranara foora maraqa fifi inaqa uriqaree mariasa qinee misa qimannimianaqa misa Anutuna innaaruna ququsaki keeqafi innaarunai asumu marirana nimira saqari qaqamma neefaranoo. \s1 Samirana maqusanaasara ufa Yisufa Yoohaneenasaa quqoo ufafa maridanoo. \p \v 8 Miqi qimaseenoo Eefeesusa amaana maqa Paatoonara ufa qimaseenoo quandakufanoo Samirana amaana maqasa Paatoonara Yoohaneena qimaminau. Yoohanee anee Samirana amaana maqasaa rakisimari Paatoona maaqi qimasee akara rumamia. Ooqai indaaruqaafa faqa inaaqianaafa faqa ooqai kuqufa findifi kaqi marifa Yisufa maa ufana ani qimamidanoo. \v 9 Qinee inni kadaapiriranara iridaqa innee maa maqanasaa ainaina siaisa kudi mariafanoo innaarunai ainaina faqaasa mariafanoo qinee iridaqa. Sadannana faiqi namu akaqausa náriara unna qimasee Yuda maqannaa fee qimariasa inniara mandufa oosana oosana qimariana qinee iridaqa. \v 10 Qini ufasaara kaqikaa qoo innee aupurarana mareefaranoo innee sia minara rufiaaqa. Innee iriaqa Sadannafa inni nimanamasee qafaaneera karabusaki akaqausa quqaannoo. Inni nidafirafa maa maqanasaa qusasaa mariannoo. Innee kaqi maraqa fifi inaqa kuqirana paqurinna aukuana qinee naaru marira qafee afisunnimaqaanaura. \v 11 Anutuna maraquna fannoo aiqama maqusa amaana maqaki keeqee mariasa qimannimidanoo naaqoo faqaasa mi ufana iriaqa. Andeeqara oosana kaqi maraqa fifi inaqa Sadannana nimanirana uriqararausaiki mariasa inaaqianna kuqirafa sia misa naruannoo. \s1 Peerakamumma maqusanaasara ufa Yisufa Yoohaneenasaa quqoo ufafa maridanoo. \p \v 12 Yisufa miqi qimasee Samirana amaana maqa rakisiranara Yoohaneena qimamiseenoo quandakinoo Peerakamumma amaana maqasaa Paatoona maaqi qimasee qimaminau. Yoohanee anee Peerakamumma amaana maqasaa rakisimari Paatoona maaqi qimasee mina faqa akara rumamia. Qaseema dinni dinni raiqarafa ookiqari animari fasiqafa Yisufa maa ufana ani faqa qimamidanoo. \v 13 Innee Peerakamumma maqusanaasa Sadannana amaana maqa mariaqoo mariasa mariafanoo qinee iridaqa. Innee kuqaa qinisaa atooqee mariasa mariafanoo. Inni maqusai Sadannana amaana maqa mariqoo miqooqaraasa qini qiqoondi moo fasiqa qini Yisusara andeeqasee kooroo qimarina akiaqara mina auqu Antipasana kuqa arufaqa innee sia minara rufioosa kaqi kai qini saqariki mariasa mariafanoo. \v 14 Akaqa ainainara kai inniara aaqaidammiafoo qidaqa. Inniki maqee Baraamafa ooqai mariu fasiqana aanna ree mariafanoo mi fasiqafa Baraamafa marufaqa inniki akaqausa mi oosanna maraidaqa. Ooqai Mooaba maqusanaasa karaambaiqa fannoo Barakafa Anutuna tamummaqara fasiqa moo auqu Baraamana munnimma amiseenoo anee naukarara ufa Isaraee maqannaa nimisainaqa kuquaqa. Miqi qufanoo Anutufa Baraamanara qaoo qufanoo quandakinoo Barakana qimamufanoo Isaraee maqanaasa mindaraasa unna Anutuna oorisaa naranara dufi dufi qimasee narana naidaqa mindaraa anaasee naafeeqee mariqau. Innee Peerakamumma amaana maqaki mariasa akaqausa Baraamana oosana maree mariafanoo. \v 15 Miqi kai masee inniki Nikooraita amaana ufa irimariasa akaqausa mariafanoo. \v 16 Innee inneeqa mandoosana kafaa quandaaqa. Sia quandaifaqa qinee innee mariaqoo anireeqa qeeqa dookiqari qaseemannai mi mandoosanna maree mariasa naruanauranoo. \p \v 17 Anutuna maraquna fannoo aiqama maqusa amaana maqaki keeqee mariasa qimannimidanoo naaqoo faqaasa iriaqa. Ooqai Isaraee maqannaasa aadana maqa maaqakinai nimarufaqa kananaana kananaana innaarunaindaraa feemu nimiaafanausa maridaqa. Maa maqee mariaqoo mandainaina faqa rakiraridaqa mina uriaaqararausa qinee kukeeqara feemu innaarunai misa nimianaura. Eekara oonisaa nári fuka nuqu akara rirana moodaa kai moodaa kai nimianaura. Mi fuka auquna sia moo fannoo misa oosana iriannoo narí kai mina oosana iriannoo. Doo mi ufana Yisufa Peerakamumma amaana maqasaa Paatoonara Yoohaneena qimaminau. \s1 Tiatira maqusanaasara ufa Yisufa Yoohaneenasaa quqoo ufafa maridanoo. \p \v 18 Rambi kuradee maria saqarina qambaanai marifa Yisufa miqi qimaseenoo quandaki Yoohaneena kafaa maaqi qimasee qimaminau. Yoohanee anee Tiatira amaana maqasaa Paatoona faqa maaqi qimasee akara rumamaqaa. Anutuna amaaku afu idara foora qeemarifa mina aiku faqa anukanoo mari barasara foora tandi tandi mari aikunannoo mandainaina radamimarifa Yisufa maa ufana inni qimannimidanoo. \v 19 Innee Tiatira maqusanaasa qini Yisusara nimuqusidanoo qinee iridaqa, innee maqee maqee iriqa kai fimarianara faqa qinee iridaqa, innee qiniara iriseeqa inneeqa maqannaasa dadaaqimariafanoo. Innee sia kadaapi dari maqi qimasee minnisee mariafanoo kaqi maraqa fimarianara minara faqa iridaqa. Ooqai innee qini saika oodaa maree mariqau, maqee kamu firaaqoo maree mariafanoo qinee minara faqa iridaqa. \v 20 Qinee inni moodaa ainainara kai inni niqidaqa. Innee mi manda anaaseena Yeeseebeera nammarinara saina kaqi marianifee qimariana. Mifa unna qimasee nariara Anutuna ufa maree marunausee qidanoo. Mi anaaseefa naakapaidanoo qini ufa irimariasa rarisameeqeenoo faiqí faqa anaasee faqa narí ummuari narí ummuariranaki quqaidanoo. Moo unna anutunara innaaru qimasaida narana neemarianaki faqa quqaidanoo. \v 21 Qinee mi anaaseenara aneenna ummuariranakiqari quandaannee qimasee afeesunaisia maridaqa. \v 22 Minara mina mareeqee narí rarisaqanua fasiqausa saimbaqa manda qaarisaa quqasaanaura minaki maridaqa teeroo firaana maraida marifaranoo. Misa nári mandoosana sia aupuramasee quandaifaqa qinee dauni miqianaura. \v 23 Qinee mi anaaseena ufa irimariasa faqa kuqa narusaanaqa amaana maqaki keeqee mariasa qini oosana irifaranoo. Misa qiniara kukeeqara ainainara irimari fee qiaqeera naruanauranoo. Qinee aiqamausa nári nisaukunnai auqainnana akiaqara kai nimianaura. \p \v 24 Innee Tiatira maqusanaasa sia mi manda anaaseena oosanna maroosa mariafanoo. Mina oosana mareemariasa Sadannana meemaqoo kukeeqara irirana irimariasa náriara unna qimasee akoofasa fee qidaqa. Qinee sia ummaara moo faqa innisaa quqaanaura. \v 25 Maana kai qimannimidaqa. Inneeqa amiqira oosana uaqeeiana mina kai maramaree fuaqa, fifi inaqa qinee qumuanna aukuanna mina akiaqara maraaqa. \v 26 Rakiranara foora iqa mandainaina uraaqarararee imariasa qini ufamau fimariasa mi mau fifi inaqa taikara aukuana paquriqa qini qikoofa afeeka qimuna quandaki misa nimianaura. \v 27-28 Niminaqa kasooqaqee naaru misa moo maqannaasa urinaaqaramasee ainna faaqaanannai misa qafeera foora rukamifaranoo. Qinee iqaqara duqudeeqi faqa nimianaura. \p \v 29 Anutuna maraquna fannoo amaana maqaki keeqee mariasa qimannimidanoo naaqoo faqaasa mi ufana iriaqa. \c 3 \s1 Saradisa maqusanaasara ufa Yisufa Yoohaneenasaa quqoo ufafa maridanoo. \p \v 1 Yisufa miqi qimasee Tiatira amaana maqasaa rakisirana qimamiseenoo quandakinoo Saradisa amaana maqasaa Paatoonara Yoohaneena qimaminau. Yoohanee anee maa ufana akara rumeeqeenana Saradisa amaana maqasaa rakisira Paatoona amaqaa. Anutuna maraquna dinni taikasee dinni ani qaaramarasee maraquna qumaree marifa dinni taikasee dinni ani qaaraqanda fasau qumaree marifa Yisufa inni Saradisa maqusanaasa qimannimidaqa. Qinee innee auqeemarianara iridaqa. Misa unna qimasee inniara kasimariasee qiafaqa qinee inniara kuqimariasee qidaqa. \v 2 Innee minara iriseeqa tauti findifuaqa nimuqusa kaqikaaqoo kasimariqoo kaaqa kuqifoora dauni findi fuaqa. Inneeqa Anutuna saika mareemariana Anutufa qafaidanoo mina afusaa sia anoonaikidanoo minara qinee inniara tauti findifi fuaqee qidaqa. \v 3 Innee ooqai qini ufa irimaria oosannara naaqoo irisee qini ufara faqa irisee eedoo qimasee mi mau fifanoo inneeqa mandoosana quandaaqa. Innee sia faiqaranakiqari tauti findififaqa qinee ummuari mari fasiqafara foora tautumannimaqasee anireeqa naruanaura. \p \v 4 Inniki Saradisa maqusanaasa akaqausa sia qikairi faisa maridaqa. Innee qikairi siaisa qini faqa nifaranoo. Inni amiqira marirana amana kai eekara qamunna afisunnimaqasaanaqa qini faqa fifaranoo. \v 5 Mandainaina fannoo inni maqee maqee rafaaqafimarifaqa mi manda ainainna uriqararausa inni naanna ramasee eekara qamunna afisunnimaqarara qidaqa inni nuqu faqa naaru kaqi marira papiqakinaana sia ateekaanaura kaqi marianifeera qidaqa. Qinee qeeqa qikoona oorisaa faqa mina qangiroo misa noorisaa faqa innee qikairi siaisara qini faiqi namu fee qianaura. \p \v 6 Anutuna maraquna fannoo aiqama maqusa amaana maqaki keeqee mariasa qimannimidanoo naaqoo faqaasa mi ufana iriaqa. \s1 Firadeerafia maqusanaasara ufa Yisufa Yoohaneenasaa quqoo ufafa maridanoo. \p \v 7 Yisufa miqi qimasee Saradisa amaana maqa Paatoona qimamiseenoo quandaki Firadeerafia amaana maqasaa rakisimarunara Yoohaneena qimaminoo qinau. Yoohanee anee maa ufana akara rumeeqeenana Firadeerafia amaana maqasaa rakisira Paatoona maaqi qimasee amaqaa. Ooqai Dafidifa kooqi kiqa uaqeeuna qinee Yisusa maqee mina uaqeeidaqa ani qimamidaqa. Qinee naaquqara andeeqarausa kuqaa anoona oosana oosana mareemarunausa maa ufana inni qimannimidaqa. Qinee kiqannai kooqi ititasaana sia amana moo fannoo atuarana amana maridanoo, kaifaa qinee kooqi atuasaananoo moo fannoo sia amana ititaannoo. \v 8 Innee Firadeerafia maqusanaasara qinee inni aiqamausara amiqimasee iridaqa. Inni noorinni kooqi atuarana quqasaananoo moo fannoo sia amana mina ititaannoo. Inni afeeka kaqikaafa maridanoo innee qini naakapara ufamau fimariasa mariafanoo. Innee maqee maqee qiniara kai iridaqa mariasa mariafanoo. \v 9 Iriaqa, Sadanna faiqi namu akaqausa mariasa náriara unna qimasee Yuda maqannaa fee qimasee qimariasa qinee misa mareeqee inni niramandunnai quqasaanaura. Aiqamausa mina qafeeqa oo Yisufa inniara amuqusifanoo miqidanoo fee qiaqeera. \p \v 10 Qinee inniara reendeenamandee mariaqee qiafanaqa innee miqi mariasa mariafanoo. Miqi mariana akiaqara firaa teeroo maaqanna maaqanna nimanamasee qafaanaura miqianna aukuanna qinee inni mareeqee kaqi atinnai quqasaana asumu marifaranoo. \v 11 Qinee qusasaa qumuanaura. Innee uriqaraqa mariana amiqimmandee rakisi qumaraaqa moo fannoo qumaraandoora. \v 12 Maa maqanasaa mandainaina qambaanai uriqararana qinee mina qumareeqee qeeqa qikoona amaana maqaki quqasaananoo mifa faakanaikinoo mariannoo. Qinee mina afaaqasaa qeeqa qikoona Anutuna auqu quqaanaura, qeeqa Anutuna firaa maqusa fuka Yeerusaree auqu faqa mina afaaqai quqaanaura. Mi maqusafa innaarunaindari qini Anutufinnainadari kasooqaqee qumuannoo. Qinee qeeqa fuka duqu faqa mi fasiqana afaaqai quqaanaura. \p \v 13 Anutuna maraquna fannoo aiqama maqusa amaana maqaki keeqee mariasa qimannimidanoo. Naaqoo faqaasa mi ufana iriaqa. \s1 Raoodiseea maqusanaasara ufa Yisufa Yoohaneenasaa quqoo ufafa maridanoo. \p \v 14 Yisufa miqi qimasee Firadeerafia amaana maqasaa Paatoonara Yoohaneena qimamiseenoo quandaki Raoodiseea amaana maqasaa rakisiranara qimaminoo qinau. Yoohanee anee Raoodiseea amaana maqa rakisira Paatoora faqa maaqi qimasee akara rumamia. Qinee mapukusee marunna fasiqausa Yisusa inni qimannimidaqa. Qinee naaru naaru kuqaa anoona ainaina kai qimarunausa inni qimannimidaqa. Anutufa aiqama ainaina auqimaruna oosana qinee marunausa inni qimannimidaqa. \v 15 Qinee innee auqee maru ainainnara iridaqa. Innee sia suaru qiqa mariafanoo innee sia idaidiqa mariafanoo Inni oosana amiqirafa marinaqau kaifaa minara faqa irini. \v 16 Inni oosana suanisaa nammariara foora naunanoo ididi marifaqa fididaqa. \v 17 Innee unna qimasee inneeqara aiqama ainaina oosana oosana faqaasee qimariafanoo. Inni nifaaqa rumbanoo marifaqa mandaikidaqa kudoosaapaqa maridaqa innee sia minara irimariafanoo. Innee kudi mariafanoo nifu qimbarausara foora mariafanoo kaqisamuara foora mariafanoo. \v 18 Qinee maaqi qimasee inni naamua qidaqa, innee qini koora munnimmara foora feefaurumaseeqa minannai naundurakinaa qumiasana moomoo maraaqa. Innee qinisaaqaraa andeeqarana feefaurumasee eekara qamunnara foora marasee inneeqa nisaurirana manda nifaaqasaa afisuaqa. Inneeqa nifu marasinna minniseeqa qini marasinnara foora feefaurumasee inneeqa nifusanara foora narimarinaki akusaifanoo inni nifu amiqiani. \v 19 Qinee nimuqusi maria fasiqa anaaseera kai mandainainaki keeqaafaqa qaoo qimasee naridaqa. Innee minara irisee kuqaa noori runusee inneeqa marirana quandaaqa. \p \v 20 Iriaqa qinee Yisusa faiqí nimuqusa kooqi afaisaa kikiqammambiqa kooqi atuaannee qimasee kukusidaqa. Faiqí moo fannoo qinee kukusiannana irinoo narí kooqi atuqainaqa qinee mina amuqusa ooki keeqafiqa mina faqa naanaura mifa qini faqa naannoo. \v 21 Qinee maa maqanasaa mandainainakiqari uriqararausa maridaqa qeeqa qikoosandiri narí rakisira qaarisaa ooqufaaqee idaqa. Maa maqanasaa mandainainakiqari rakirara foora uriqarainafa mifa miqi kai inoo qinee rakisira qaarisaa innaaruna ququsaki qini faqa ooqufaaqee mariannoo. \p \v 22 Anutuna maraquna fannoo aiqama maqusa amaana maqaki keeqee mariasa qimannimidanoo. Naaqoo faqaasa mi ufana iriaqa. \c 4 \s1 Innaarunai mariasa Anutuna amooqida asasimaria ufafa. \p \v 1 Qinee Yoohaneesa mi ufana irunanoo qifu pisipasifaqa moo ainaina qafeeqa. Innaarunai kooqiara foora atuanoo marifaqa qafeeqa. Minakiqari moo fannoo qimaqimifaqa iriqa mina ufa fannoo qufireena miqirana fuaqaidanoo miqidanoo qimaqiminoo anee mai ururainaqa kasooqaqee kambiqaaninna ainainna uqafiqaanaura. \v 2 Miqi qimasoofanoo Anutuna maraquna daakufufaqa kooqiki keeqaki innaarunai ooru fiqiafana. Ooruree qafaafananoo ufa irira qaari ufiqiranasaa moo fasiqa marufaqa qafaqia. Mi fasiqafa Anutufa marinau. Mi qaarifa sia kaiqeesa qaari Anutuna narí rakisimari qaarina marinau. \v 3 Mi fasiqafa Anutuna oori afiri pupu ooniara foora ooriki takunasoosa imarinau. Oondanda amiqirafa rakisimari qaarina ufiqirana fiqu fiqu inoo marinau. \v 4 Mi qaarina ufiqirana atiqara moodaa fasiqa aiku asauku taikasee moo fasiqa asauku qaara faqa qaara faqa oonu marasee fasiqauqa nariqa rakisimari qaarinasaa fiqu fiqumma ooqu mariqa mariqau. Misa aiqama uriqararausa koorannai auqira qafee faqaasa eekara qamunna afisirausa nariqa qaarisaa Anutuna fiqu fiqu mafi ooqu marifi mariqau. \v 5 Anutuna rakisimari qaarina qambaanaindari aakuasaa faqa innaarunai qirana faqa darara qirana faqa ruruqirana faqa qaari qambaanaqari ururoofaqa qafaqiafana Anutuna oorinni qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee qoomanamu Anutuna oorinni qeemarufaqa qafaqiafana. Mi qoomausa Anutuna maraqunauqa marufaqa qafaqiafana. \p \v 6 Anutuna oorinni ooruku nammari miqirafa tanukara foora mandinoo marinau. Mi nammarinasaa sia kaqikaaqoo dumuna qaisoora marinau amiqirafa uqanna marinau. Anutuna rakisira qaari dinni qaaraqanda dinni qaaraqanda aandau marinau. Noorinni faqa nitaufakai faqa aiqama nifaaqasasa nifu moomoo marinau. \v 7 Moo fannoo raioona kaasau pusina fooqaafa firaatia marinau moo aandau burimakau aanaaqi miqirafa marinau moo aandau faiqí noorikira aandau marinau moo aandau quqaumu miqirafa aqoosa faqaafa marinau. \v 8 Mi aandau namusa qisauku dinni taikasee dinni ani moodaa marasee niqoosa faqasaa mariqau. Mi namusa nifaaqasasa faqa naunduraki faqa nifu moomoo marinau. Mi namusa eendaki faqa faasaana faqa idi raida kai mariqau. Misa maaqi qimasee idi ree mariqau. \q1 Anutufa karaambaiqa afeeka uriqararafa naaquqarafa naaquqarafa naaquqarafa. \q1 Ooqai marufa maqee marifa kasooqaqee marianinafa maridanoo. \p \v 9 Mi qaara faqa qaara faqa aandau namusa qambaana Anutuna rakisinnimaqee maru qaarinasaa dinni dinni mariasa maqee maqee Anutunara idi ree marusa mariqau. Misa qaari qambaana maruna Anutunara naaru naaru marianinnanara dufi dufi qira idi faqa mina auqu uqeerara idi faqa mina areenaranara faqa idi ree marusa mariqau. \v 10 Mi aandaunamusa idi ramasoofaqa fiqu fiqumma marusa moodaa fasiqa aiku asauku taikasee moo fasiqa oonu qaara faqa qaara faqa marasee uriqararausa nári koora auqira qafee uturuqu quqasee noorindari maqasaa Anutuna oorinni kummarammafufaqa mina amooqimasee maaqi qimasee qimamiqau. \q1 \v 11 Oo Karaambaiqa Anutufa anee amiqirafa. \q1 Anee amana areenarana faqa amooqirafa faqa afeeka faqa amana mareennaranoo. \q1 Anee aiqama ainaina auqunafa. \q1 Aneenna iriranannai marirana faqa kasirana faqa nimunafa marianafa mariananoo. \c 5 \s1 Rumbarauru papiqa faqa Anutufa aruaninna sipsipa anaaqiara faqa qu ufafa. \p \v 1 Misa idi ramasoofaqa rakisinnimaqee maru qaarina qambaana marunna Anutuna asaukuki mifa papiqa kukuqirana asauku uqannai marufaqa qafaqiafana. Mi papiqana aunduraki faqa adisaa faqa akara marufaqa qafaqiafana. Sanda rumbarafa qisauku dinni taikaseenoo dinni ani qaara maraseenoo mi papiqana qambaana qambaana rumbanoo marufaqa qafaqiafana. \v 2 Qinee miqoo qangiroo moo qafaqia amudaanai qimarufa afeeka qafamasaafananoo firaa kari nameera qinoo qinau. Yafee moo fannoo andeeqarafa marinafa maa sandausa rakeemaseenoo fee papiqa qairisee asaana ruannoo fee. \v 3 Misa innaarunai faqa maqasaa faqa maqa ameemaanai kuqirausaki faqa randaafanoo sia moo fannoo amanaikinoo mi papiqana sanda rakeemaseenoo qairisee asaana ruaqaainoo marufaqa qafaqiafana. \v 4 Qinee Yoohaneesa mi papiqana qafammasee ikiraqeeqa sia moo fannoo andeeqarausa amana mariafaqa qinee qafeeqa firaaqoo ikiraqaqiafana. \v 5 Ikiraqee mariafananoo uriqararausakiqari moo fannoo qimaqiminoo qinau. Sia ikiraqaa afu qafaa Yakooboona faiqi namukiqari Yudana aiku asaukukiqari moo fannoo raioonara foora aiqama mandainaina urinaaqararafa Dafidina ati firaa auqu faqaafa mifa amana mi sandausa rakeemasee qairisee asaana ruannoo. \p \v 6 Miqi qimasoofaqa qinee qafaafananoo sipsipa aanaaqi fooqaafa Yisufa Anutuna qaarisaa kikiqinoo marufaqa qaara faqa qaara faqa aandau faqa moodaa fasiqa taikasee moo fasiqa qaara faqa qaara faqa marasee uriqarara fasiqauqa faqa Anutuna qaari atiara fiqu fiqu iqa marufaqa qafaafananoo. Sipsipa aanaaqi qambaanai marinau. Mi sipsipa anaaqifa kuqufa kuqiranakiqari findifinoo marufaqa qafaqiafana mina aanai dinni qisauku taikasee dinni ani qaara marasee aanai kambiqanoo marufaqa qafaqiafana mina afu qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee marufaqa mi afunamusa Anutuna maraquna namu aiqama maqa maaqai Anutufa niqiqoofaqa nimarusa nindafaqiafana. \v 7-8 Mi sipsipa anaaqifa Yisufa qambaana qaarisaa Anutuna asauku uqannai uaqeeu papiqana marasoofaqa aandau namu faqa uriqararausa fiqu fiqumma marusa faqa aiqamausa mina aramandunnai noorindari aqufufaqa idi moo fuka raqau. Idi raidaqa piripuna arimarufa dinni nisaukuki marinau koora auqimaru qafeesa dinni nisaukuki marinau amiqira afundi maru ainainausa mi qafeesaki marinau, maaqanna maaqanna Anutuna ufa irimariasa innaaruqirafa mi qafeesaki mi amiqafundi maru ainainausa kikiqa usinoo marinau. \v 9 Misa fuka idi maaqi qimasee raqau. \q1 Oo Yisufa sia moo fannoo amanaikiannoo anee aneenna andeeqaranannai kai aneenna akoona asaukukinaana papiqa marasee idukinnaranoo. \q1 Misa ani arusoofana aneenna kuqiranannai faiqí feefaurummeeqeenana Anutuna asaukuki quqanau. \q1 \v 10 Aiqama kaqikaa maqannaa faqa firaa maqannaa faqa akaqausa aneenna fidikannai feefaurummeeqee Anutuna asaukuki aanaiqikiranaki quqoonafa kasooqaqee miqooqari misa maa maqanasaa uriqararausai kifaranoo. \p \v 11 Qinee Yoohaneesa mi idina roofaqa irisee uqeerafi nindafaafanaqa qangiroo moomoo nukudara foora kikiqiqa mariqau. Aandau namufaqa uriqararausa namufaqa Anutuna rakisira qaari fiqu fiqumma kikiqiqa marusa ninaaqiannai nukudara foora qangiroouqa moomoosa fiqu fiqu mambufaqa miqoo marusa aiqamausa idi moo raqau, firaa kari maaqi qimasee raqau. \q1 \v 12 Oo sipsipa aanaaqi anee faiqí arunaki reendeenamasee keeqoonafa ani andeeqarafa kai amanaikinoo marinara \q1 Anutufa uriqararana faqa ainaina moomoo faqa irirana firaana faqa afeeka faqa auqu uqeerarana faqa areenarana faqa ani amooqirana faqa ani Yisuna amiannoo. \p \v 13 Misa mi idina ramasoofaqa kafaa iriseeqa aiqama innaarunaindaraa ainaina faqa maqasaa ainaina faqa ooruku nammarikinaa ainaina faqa maqa ameemaanaindaraana faqa aiqamai Anutufa auquqoo ainainausa moodaanakikammambiqa maaqi qimasee idi raqau. \q1 Qaarisaa ooqu marinoo marifa sipsipa aanaaqi faqa inniqara nimooqirana faqa nuqu uqeerarana faqa areenarana faqa afeeka faqa naaru naaru innindi marianifee qidaqa idi raidaqa. \p \v 14 Misa miqi qimasee idi roofanoo qaara faqa qaara faqa aandau namu misa roo idina irisee kuqaa fee qufaqa miqoo uriqararausa marusa noorindari maqasaa rupaitamafufaqa Yisuna amooqimamaqaqau. \c 6 \s1 Papiqa rumbarauru idukunara qu ufafa. \p \v 1-2 Miqi qimasoofanoo sipsipa aanaaqi fannoo mi papiqana kukuqirana qumareenoo moo sanda rumbaqoona idukinau. Idukusoofanoo Anutuna aaqa qaara faqa qaara faqa aandau mariunakiqari moo mina ufa fannoo innaarunai miqirafa darara qimaseenoo qimaqiminau. Anee aniannee qufaqa qinee Yoohaneesa miqoo oonuraafananoo qoosa moo eekara arirafa marinau. Faiqí minasaa ooqufaaqeeu fasiqafa duru faqaafa marinau. Miqooqaraasa qafee afisuamaqasoofanoo maaqanna maaqanna rakiranannai narí aramandunnai quqararee qimasee finau. \p \v 3 Mifa fufanoo sipsipa aanaaqi mi papiqana sanda moo rumbarana idukinau. Idukusoofanoo Anutuna aaqaqari aandau moo qiniara aniree qafaannee qinau. \v 4 Qinee oonu qafaafananoo qoosa moo taatuqee arirafa animarinau. Miqooqaraasa qaseema firaana raiqarana mi qoosanasaa maruna amisee qimamiqau. Anee ooqu maqasaaqaraasaki maa qaseemanannai nirana fundakinaqa rakirana uqeera niminaqa narí ari narí ariaqa. \p \v 5-6 Mifa fufanoo mi papiqana rumbarana sipsipa aanaaqi fannoo moo sanda idukinau. Idukusoofanoo Anutuna aaqaqari aandau moo findifinoo qiniara aniannee qufaqa oonu qafaafananoo qoosa moo runduqarirafa marinau. Mi qoosanasaa marufa sikeera uqusee marufanoo Anutuna aaqaqari aandau moo ookiqari ufara foora mi fasiqana qimaminau. Aandaroo aukuana maridanoo moodaa faasaana saikiana amana kai raisa nimia. Raisa sia marinaqa kamaa miqi kaimmasee rainasee nimia. Misa fadameena faqa nammari faqa sia anee mina arua saina kaqi nimia, narana ainaina kai aandaroo naruannoo. \p \v 7 Miqi qimasoofanoo sipsipa aanaaqi mi papiqana rumbarana moo idukusoofanoo Anutuna aaqaqari aandau moo fannoo qiniara aniree qafaannee qinau. \v 8 Qinee Yoohaneesa irisee oonuraafananoo qoosa moo afaaqa eeqaku arirafa marinau. Mina ataufakaaqa maruna auqu Kuqirafa marinau. Faiqí nimana madikakinaasa faiqiara fooqiara mi fasiqana faqa fidanoo narí dadaaqi narí dadaaqi mariqau. Miqoo innaarunai marusa maaqi qimasee qimamiqau. Innee qoosa faqa faiqí faqa faiqí nimana madikakinaasa faqa maqasaa fasiqaki ooquree duru feefannai faqa aandaroonnai faqa auriranannai faqa kaasau aandaunnai faqa moomoo fasiqa anaasee maqusa maqusa mariasa narida mariaqa. \p \v 9 Misa fufanoo sipsipa aanaaqi mi papiqanasaa rumbarana moo sanda idukinau. Idukusoofaqa qinee miqoo aandau tatufimaru qaindana marufaqa qafaqiafana. Mi qaindana ameemaanai kuqirausa nimana moomoo marufaqa qafaqiafana. Sia fifau kuqirausa mariqau. Maqasaa maridaqa Anutuna ufa andeeqasee faiqí anaasee qimannimunara mina akiaqara narusoosa kuqiqa mariqau. Misa oosana Anutuna ufamau kai fimarunara minara narusoofanoo Anutufa misa nimana mareeqeenoo innaaruna qainda ameemaanai quqanau. \v 10 Qinee Yoohaneesa qafeemariafanaqa firaakari mindari Anutunara nameera qiqau. Oo uriqarara karaambaiqa anee andeeqarafa naaquqarafa anoona ufa kai qimarianafa mariananoo. Yairee fee maqasaaqaraasa ufa iriseenee maasa daruana akiaqara nári narinnaree. \v 11 Miqi qimasoofaqa innaarunai marusa eekara qamunna marasee aiqama nimisee qimannimiqau. Innee maana afisusee kafaa miqoo kaqikaaqoo idooaaqa. Inni nikaqaafasaa maqasaaqaraasa inni naanna reeqa Anutuna ufasaara kuqifanoo Anutufa mikari inni ufa faqa misa ufa faqa iriannoo. \p \v 12 Miqi qimasoofanoo sipsipa aanaaqi mi papiqana rumbarana moo sanda idukinau. Idukusoofanoo maqa firaaqoo uqanna kasinoo suani afu arusoofanoo runduqarira qamunnaikinoo marinau. Quqoona faqa aiqama taatuqee arinoo fidikandandinau. \v 13 Fasau saqari qaqamma miqirafa ufai uqifanoo adusa aiqama maqasaa kakasidanoo aiqama fasau maqasaa kakasinau. \v 14 Innaaruna kudimanda fannoo papiqa fooqaana atindari raqandaamamaree mafi aiqama raqandaamma taikanau. Aaqana aaqana nári maruqooqari nári maruqooqari moosa minifi mafi quqaidanoo ooruku nammariki afumauqa faqa miqi kaimminau. \v 15-16 Miqimarufa maqasaaqaraa karaambaiqauqa faqa uriqararausa faqa sundiaki kiateenauqa faqa ainaina faqaasa faqa nimudaanai qimarusa faqa faiqí aiqama karabusara fooqaana ainaini mariasa faqa kaiqeesa faqa aaqanasaa maru ooni aamaranaki keeqafi kukeeqafiqa aaqanara faqa ooniara faqa nameera qimasee qiqau. Innee maasasaa aqufiqa maasa dariqa kukeeqaqimaqaaqa. Qaarisaa ooqumarinoo marina afusaara rufiaidaqa ititaqimaqaa. Sipsipa aanaaqi aanooqiranasaa faqa ititaqimaqaa. \v 17 Miqanda firaa aanooqira faasaana doo animaridanoo, sia moo fannoo amana misa nifusaa kikiqiannoo. \c 7 \s1 Isaraee maqannaa faiqí oosana oosanakiqara Anutuna akara niqinisaa quqarausara qu ufafa. \p \v 1 Qinee Yoohaneesa mi ainainna qafammasaafanausa kafaa maa ainainna qafeeqa. Qangiroo qaara faqa qaara faqa safasa ati atisaa kikiqiqee maridaqa miqiqa maridaqa ufai maqasaa maqee maqee uqimari ufaina maqa maaqa mandaikianifee qimaseeqa ufai rafaaqafiisee maridaqa. Miqiqa mariafanoo sia ufai moo fannoo ooruku nammarisaa fee maqasaa fee saqarisaa fee sia fuaqeenoo. \v 2-3 Misa miqiqa marufaqa qinee qangiroo moo qafaqiafana. Qangiroo moo fannoo suani oosana qaanaindari kaqi marira Anutuna akarainaina uqirafa anireenoo ufai rafaaqafimaru qangiroosa naaramasee qimanniminoo qinau. Anutufa inniara ufainnai maqa faqa ooruku nammari faqa mandaikamma nimaqaannee qifaqa eekaa kaqikaa qoo kaqi marifaqa qinee Anutuna ainainira faiqiuqa niqinaaqa Anutuna akara rumasaanaqa miqoo maqa faqa ooruku nammari faqa saqariuqa faqa ufai quqasaifanoo firaaqoo uqinoo mandaikamannimaqaani. Mi qangiroofa miqi qimasoofaqa Anutuna faiqi namu maqasaaqaraasa niqinaaqa akara rumasoofanoo moo fannoo asaana rumasee kooroomasee qimaqiminoo qinau. \p \v 4 Isaraeena aiku asaukukiqari aiqama moodaanaki quqaseenoo wan handareeta faqa footi maqi tauseenna faqa (144,000) fifau nukudara foorammiqa mariqau. Miqimasee marunaki mi namusa kai niqinaaqa akara rumannimaqaseenoo Anutunaindi marifanoo ufai fannoo sia naruanifeera rumannimaqanau. \v 5 Isaraee maqaanna faiqi namu niqinaaqa akara rumannimaqaqoosa misa naadu naadu oosaa oosaa kai mariqau. Yudana aiku asaukukiqari (12,000) tueerufa tauseenna moomoo Anutuna akara niqinaaqa rumannimaqanau. \p Reeubeenana aiku asaukukiqari (12,000) tueerufa tauseenna moomoo Anutuna akara niqinaaqa rumannimaqanau. \p Kadana aiku asaukikiqari miqi kai maseenoo 12,000 rumannimaqanau. \p \v 6 Aseerana aiku asaukukiqari miqi kai masee 12,000 akara rumannimaqanau. \p Napatarina atiuqa marusa miqi kai masee 12,000 akara rumannimaqanau. \p Mannaseena aiku asauku marusa miqi kai masee 12,000 akara rumannimaqanau. \p \v 7 Simeeoona atiuqa marusa miqi kai masee 12,000 akara rumannimaqanau. \p Reefina aiku asauku marusa miqi kai masee 12,000 akara rumannimaqanau. \p Isakeena atiuqa marusa miqi kai masee 12,000 akara rumannimaqanau. \p \v 8 Seeburuna atiuqa marusa miqi kai masee 12,000 akara rumannimaqanau. \p Yooseefaana aiku asauku marusa miqi kai masee 12,000 akara rumannimaqanau. \p Beensaminna aiku asauku marusa miqi kai masee 12,000 akara rumannimaqanau. \p Miqimasee mi qangiroofa Isaraeena aiku asaukukiqari moodaanaki mara ruqaumaseenoo 144,000 fifau nukudara foora Anutuna akara niqinaaqa akara rumannimaqanau. \s1 Aiqama aanaamuru Anutuna oorisaa suqu ufafa. \p \v 9 Qinee Yoohaneesa mina qafamaseeqa quandaki qafaafana moo suqirafa marinau faiqí anaasee firaaqoo qusimariqau. Sia faiqí moo fannoo nisaanarirana amana moomoo uqanna mariqau. Misa aiqama firaa maqannaasakiqari faqa kaqikaa maqannaasakiqari faqa aiqama fasiqa anaaseekiqari faqa aiqama ufakiqari faqa Anutuna qaari oorinni sipsipa aanaaqi oorisaa aiqama ufa qimarusa kikiqammafiqau. Misa qamunna eekara afisirausa aufaqaa saqari asaana uqirausa Anutuna oorisaa kikiqiqau. \v 10 Miqoo kikiqiqa maridaqa maaqi qimasee Anutunara firaa kari qimamiqa qiqau. Maasa Anutufa rakisira qaarisaa ooqumarifuananoo sipsipa aanaaqi faqa anisaaqaraana kai maasa naaru marirana maraidaqee qiqau. \v 11 Miqi qimasoofaqa uriqararausa Anutuna rakisira qaari atimau fiqu fiqu iqa marusa faqa qaara faqa qaara faqa aandau marusa faqa marufaqa misa fiqu fiqu iqa maru qangiroosa misa kai maqasaa noorindari aqufufaqa Anutuna amooqiqa qiqau. \v 12 Kuqaa amooqirana faqa areenarana faqa irirana faqa dufi dufi qirana faqa auqu uqeerarana faqa uriqararana faqa afeeka faqa naaru naaru maasa Anutunaindi kai maridaqa. Kuqaa fee qiqau. \p \v 13 Qaari fiqu fiquqiranakiqari uriqarausakiqari moo fannoo quandaki qini Yoohaneesa irammirinoo qinau. Maa fasiqa anaaseesa yaindaraasee eekara qamunna afisirausa aiqama ufa qimarusakiqari ani maridee qufaqa qinee qiqiafana. \v 14 Sia qinee iridaqa anee qimaqimia qiafananoo mifa kooroo qimasee qimaqiminau. Maa fasiqa anaaseesa Anutuna ufamau fimarusa minasaara narirana maree marusa minakiqari amiqimasee ani marusa maridaqa. Misa nári ikairi aanaaqi qamunna sipsipa aanaaqi Yisuna fidikaki nári qamunna nammaruqusee eekara arufifaqa afisusee maridaqa. \v 15 Minara misa faasaana faqa eendaki faqa Anutuna naaquqara maqaki narí rakisinnimaqee maru qaarina oorisaa kikiqammambi eendaki faqa faasaana faqa amooqidaqa. Qaarisaa marifa Anutufa narí kai misa ititannimaqaannoo. \v 16 Ititannimaqaidanoo sia kafaa misa naara raannoo, sia nammariara nidiannoo, sia suani ididirafa nifaaqai naruannoo. \v 17 Sipsipa aanaaqi rakisira qaari qambaanai marifa mifa misa rakisirafa marinoo misa nifiqee munusainaqa kaqi marira nammari maqakiqari radiqisee ururee mariqoo neefaranoo. Anutufa misa naukunu rukasaina misa ikiraqarafa taikaannoo. \c 8 \s1 Papiqa moodaa sanda doo iduku ufafa. \p \v 1 Sipsipa aanaaqi fannoo mi papiqanasaa rumbara sanda inaaqianaana idukusoofanoo innaarunai qiqi ufa daiqimafinoo kaqikaaqoo kasoomafinau. \v 2 Ufa sia qirafa taikasoofaqa kafaa qinee Yoohaneesa qafaafananoo qangiroo Anutuna afusaa kikiqammambi marusa dinni qisauku taikasee dinni ani qaara marasee miqimandee qangiroo ukeena moodaa kai moodaa kai amana kai misa niminau. \p \v 3-4 Nimisoofanoo qangiroo moo fannoo koora auqimaru qafeena uqirafa anireenoo Anutuna aandau tatufimaru qaindana oorisaa kikiqammambinau. Faiqí anaasee innaaru qirafa mi qafeenaki maruna maree aniroofaqa misa amiqira afundimaru ainainna moomoo mi qafeenaki innaaru qirana namufaqa quqasoofanoo Anutuna oorinni maru qaindanasaa koora auqimarunasaa idara qoonaki teeqimasoofanoo idaqeenoo amiqira afundimaru ainainna faqa faiqí anaasee Anutuna ufamau fimariasa innaaruqirana faqa idaqoofanoo amiqira afunda fannoo Anutuna aikiambuinau. \v 5 Qangiroo mi qafeena qumareenoo mi qaindanasaaqaraa ida auri maru qafeenaki afeeriqi quqaseenoo innaarunaindari maqasaa teeqimmaqinau. Teeqimmaqusoofanoo innaarunai qirana namufaqa aakuasaa uqirana namufaqa maqa kasirana namufaqa kambiqanau. \s1 Dinni ani qaaraqanda marasee ukeena fuaqoo ufafa. \p \v 6 Miqooqari qangiroo qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee ufireena faqaasa fuaqarara deedaqiqau. \p \v 7 Fuaqasoofanoo pupusamu faqa ida namufaqa fidika namufaqa moodaanakikirafa innaarunaindari maqasaa teeqinau. Teeqimasoofanoo maa maqa maaqanaki qaaramooki oosuseenoo moodaaki idaqama taikanau, saqari faqa miqoo marinauqa moomoo qamataikanau. Aiqama andanda faqa miqoo marinauqa qamataikaseenoo qaaraqandaki kaqi marinau. \p \v 8 Qamataikasoofanoo doo mina inaaqianna qangiroo narí ufireena fuaqasoofanoo firaa aaqanara foora ida auri maruna rafaurinoo innaarunaindari ooruku nammariki aqufinau. \v 9 Aqufufanoo ooruku nammari qaaramooki oosuseenoo qaaraqandaki kaqi marinoo moodaaki fidikaikamafinoo minakinaa noodaannaina kuqu taikafinoo sipauqa faqa qaara oosiranaki kaqi marinau, moodaa oosiranaki kuridifinau. \p \v 10-11 Kuridifufanoo misa ninaaqiana qangiroo moo fannoo narí ufireena fuaqanau. Fuaqasoofanoo fasau firaafa mina auqu sukaqara fasau fee qiqau, mifa qoomara foora aurimaruna fuka nammariki maqasaa aqufufanoo qaaraqandaki quqaseenoo nammari amiqirafa, moodaaki faiqí anaasee mina namasoofanoo suka narufaqa moomoo kuqimariqau. \p \v 12 Qinee Yoohaneesa mina qafamasaafananoo inaaqianna qangiroo moo fannoo narí ukeena fuaqanau. Fuaqasoofanoo suani afu qaaramooki oosuseenoo moodaaki amannauna arinoo qaaraqandaki kaqi mariqau. Quqoona faqa fasau faqa moodaanaki amannauna arinoo qaaraqandaki kaqi qee marinau. Suani faasaanasaaqari dinni ati qeemarinau, dinni ati sia qeemarinau eendaki quqoona faqa miqi kai inau. \p \v 13 Qinee mina qafamasaafananoo quqaumu sandaaqai qaqamaree fidanoo firaa kari faiqiara maqi ufa qufaqa iriqiafana. Mifa qinau mandoosana naaquqarafa kambiqaannoo qangiroo qaaramoo namu ufireena fuaqeefandinausa misa fuaqaifandinna kamuqoo maqasaaqaraasa firaa mandainaina naaquqaranaki marifaranoo fee qinau. \c 9 \p \v 1-2 Quqaumu miqi qimasoofanoo qangiroo moo fannoo narí ufireena fuaqanau. Fuaqasoofaqa qinee Yoohaneesa qafaafananoo fasau moo innaarunaindari maqasaa aqufufa findifufanoo moo fannoo maqa ameemaanai madika mina kooqi kiqa amufanoo mi fasaufa faiqiara foora findifinoo madika kooqi atuasoofanoo idamuna moomoo firaa idamunara foora minakiqari ururanau. Urureenoo innaaruna faqa suani afu faqa aiqama ititafinau. \v 3 Mi idamunnanakiqari pandaaqa moomoo qumureenoo maqasaa aqufiqau. Misa farukara foora naruaqeera Anutufa quqanau. \p \v 4 Pandaaqa kaaqa andanda saqari amanee neemarusa marufanoo Anutufa minara qaoo qimaseenoo faiqí kai naruaqee qufaqa miqimiqau. Sia aiqama fasiqa anaasee naruaqee qinau. Anutuna akara niqinaaqa marinausa sia naruaqee qinau. \v 5 Mi pandaaqausara faiqí kuqa nariranara qaoo qinau, kaqi aupurarana kai moodaannai qisauku quqoonasaa aupurarana firaana nimiaqee qinau. Mi pandaaqausa narirafa faruka naruqoofanoora foora nidafi marinau. \v 6 Moodaannai qisauku quqoonasaa pandaaqa marinnakamuqoo faiqí anaasee kuqiranara randaida sia kuqifara aupuree marifanoo kuqirafa adeediramafinanoo doo miqoo taikasee fuannoo. \p \v 7 Mi pandaaqausa rakiranaki nimaru qoosausara foora mariqau. Misa nikiaqa koora auqira qafeera foora marinau, misa noori faiqí noori fooqaasa mariqau. \v 8-9 Misa nikiaqa asausi misisausa nikiaqara foora kisaaqandauqa marinau, misa nifai raioonara foora firaa nifai kisaaqa marinau. Misa nimuqusa rafaaqafirafa qainnara foora marinau, misa niqoosa ufa fannoo faiqí moomoosa sandaafanoo maqa ririqindee qimarinau. \v 10 Misa nimeesa ati fannoo farukara foora faiqí raquru nimimarinau. Doo minannai faiqí anaasee moodaannai qisauku quqoonasaa aupurarana nimifaranoo. \v 11 Misa saideenna uriqararafa maqa ameemaanai madika rakisirafa uriqararafa maridanoo. Yuda maqannaasa ufakiqari moo nuqu Heeburu ufakiqari mina auqu Abadoonnee qimariqau. Kirisa ufakiqari Apoorioonee qimariqau. Mi auquna oosana aiqama ainaina kuridi marinee qimariqau. \p \v 12 Doo miqinoo indaaruqaa mandainaina taikanau. Qaaraqanda kaqi maridanoo. \p \v 13-14 Pandaaqa taikafufanoo qangiroo moo fannoo narí ufireena fuaqanau. Fuaqasoofaqa qinee Yoohaneesa iriafananoo koora auqira qainda Anutuna afusaa marunakiqari ufa moo qufaqa iriqiafana. Mi ufafa koora auqira qainda aannai qaara faqa qaara faqa marunakiqari kambiqafinoo ufireena fuaqoo qangiroona qimaminoo qinau. Eeufarateesa nammariki qangiroo qaara faqa qaara faqa faiqí kuridi maria qangiroo namusa rumbaqa mariasa idukunnisaa. \v 15 Idukunnisoofaqa maqasaaqaraa fasiqa anaasee qaaramoosaa oosuseenoo qaaraqandaki kaqi quqasee moodaaki aiqama naru taikaqau dinni ati firaaqoo kaqi quqanau. Anutufa ooqaindari misa deedaqamma nimufaqa mi aukuanna mi quqoona suaninasaa deedaqamma nimiqoosa nári rakira faiqiuqa faqa mi qangiroo namusa faiqí anaasee moomoo uqanna naru taikaqau. \v 16 Mi qangiroo namu marusa rakira faiqiuqa tu handareta mirioona marufaqa nindafaqiafana (200,000,000). Fifau saqari amaneera foora moomoo uqanna qafaqiafana. \v 17 Qinee Yoohaneesa qifu pisipasinoo marufaqa misa qoosauqa faqa misasaa mariasa faqa nindafaqiafana. Qoosasaa mariasa nimuqusa ititarafa akaqafa taatuqee idauruara foora mariqau akaqafa dirindaasi arirafa mariqau akaqafa tumana arirausa mariqau. Misa qoosauqa nikiqa raioona akiaqa miqirausa mariqau, misa nookiqari idauru namufaqa muna namufaqa nookiqari urimarinau. \v 18-19 Misa qoosauqa nooki faqa nimeesaki faqa faiqí narira afeeka maridanoo. Misa nookiqari idauru namufaqa idamuna namufaqa maa maqana afaaqasasa mariasakiqari faiqí anaasee moomoo uqanna narutaikanau. Mi qoosausa nimeesa sakaniara foora faiqí ukaqannimidanoo faiqí aupurarana firaana maraidaqa. \p \v 20 Mi narimaru ainainausa maqasaaqaraa fasiqa anaasee moomoo naru taikasoofaqa kaqi mariasa mina qafamasee sia rufieeqa sia nári mandainaina minniseeqa Anutu finnai ubeekeeqa. Kaqi maqeeidaqa. Misa kaqi kai afaannauqara innaaru qimariqau. Misa koorannai siruaannai booroosannai ooninnai saqarinnai Anutunara foora sia faiqí qafeemaria ainainna sia ufa irimaria ainainna sia nimaria ainaina, nisaukukoo auqusaidaqa minara innaaru qimariqau. \v 21 Mi kaqimaria fasiqa anaaseesa sia narí ari narí arirana minniseeqa, sia aukainaina minniseeqa, sia faiqí anaasee qummuarirana minniseeqa, sia ainaina qumuarirana minniseeqa kaqi kai maridanoo. \c 10 \s1 Qangiroo moo papiqa kaqikaana rumbarana uqirafa quminau. \p \v 1 Miqimarufaqa qinee nindafaafananoo qangiroo moo amudaanai qimarufa innaarunaindari quminau. Mina qamunna sia qafaqiafana qoonnamu qamunnara foora kai afisirafa marinau, mina akiqa oondanda fiqu inoo marinau, mina oori afiri suani afu miqirafa daroo daraa imarinau, mina aikuqara saqari aadana kikiqinoo marifaqa idaree mariandee imariqau. \v 2-3 Mina asaukuki papiqa kaqikaana asaana ruanifeera airiqoofanoo marinau. Mi qangiroofa qumureenoo asauku uqannai aiku ooruku nammarisaa ramaseenoo asaaqai aiku maqasaa ramaseenoo raioonara foora firaaqoo faaqarufanoo innaarunai qirafa dinni qisauku taikasee dinni ani qaara marasoofanoo innaarunai firaaqoo darara qimasee faiqiara maqi ufa moo qimaminau. \v 4 Qinee Yoohaneesa innaarunai qira ufa irisee akara ruaneeriafananoo innaarunaindari qaoo qinoo qisauku dinni taikasee dinni ani qaaraqanda marasee innaarunai qira ufa sia akara rua, amiqimasee kukeeqaa qufaqa kukeeqaqiafana. \p \v 5-6 Mi qangiroofa aiku ooruku nammariki faqa maqasaa faqa roofa asauku innaarunai uqeeraseenoo narí amana aqiqamaseenoo qinau. Anutufa naaru naaru marianafa innaaruna faqa maqa faqa ooruku nammari faqa quqoonafa minaki maru ainainausa auqunafa marianafa ani auqu ramasee maa ufana qidaqa. Sia moo kari faqa Anutufa nifeesida mariannoo. \v 7 Inaaqianna qangiroo narí ufireena fuaqasainanoo Anutufa narí ooqai kukeeqaqai doo quqaannoo, ooqai narí tamummaqara fasiqauqa amiqira ufa qimannimuna doo miqoo taikeenoo miqiannoo. \p \v 8-9 Miqi qimasoofanoo innaarunaindaraa ufa faasai qimaqimufa kafaa qimaqiminau. Anee qangiroo innai aiku ooruku nammariki faqa maqasaa faqa ramaqai finnai papiqa airirana maqeeina maraa qufaqa qinee Yoohaneesa mifunnai oonuree mi papiqana qimiannee qiafananoo qimaqiminoo qinau. Doo maraseenana namasainanoo aranandaki ooquree aseeundammiannoo, ookinaa ookasaasa anoonara foora adiafaammiannoo. \v 10 Miqi qimasoofaqa qinee mina asaukukinaa papiqa marasee namasaafananoo dooki ookasaasara foora adiafaainau, qiranandaki ooqureenoo aseeundinau. \p (Ookasaasa anoona naaru kambiqaaninna ainainara irirana adiafaa irafa maridanoo. Oosana oosana mandainaina aupurarana narirana kambiqaaninafa aseeundirafa maridanoo.) \p \v 11 Miqi masaafananoo qimaqiminoo qinau, anee Yoohaneefa anee kaifaa Anutuna ufa moomoosasaa quqaa moomoo faiqí anaasee faqa moomoo maqusanaasa faqa moomoo ufa qimariasa faqa karaambaiqauqa faqa amiqimasee Anutuna amiqira nifaaqooqa faqa manda nifaaqooqa faqa misa naaku nimaqainanoo misasaa kambiqaani. \c 11 \s1 Anutuna marirana qafamasee qu fasiqaqanda. \p \v 1 Miqi qimasoofanoo moo fannoo anireenoo nimanimaru kannapuna qiminoo qinau. Anee maana maree ooruree Yeerusareenni mari maqana Anutuna naaquqara amaana maqa faqa tatufira qainda faqa amanamasee qafamasee akara rua. Mi amaana maqanaki innaaru qimariasa Yisuna ufamau fimariasa minaindi marianara misa faqa nisaana rumasee akara rua. \v 2 Amaana maqa naambeeqai sia amanamandee akara rua mina aamina maqannaasaindi aanaamurundi maridanoo. Misa qaara fasiqa niku nisauku taikasee quqoona faqa qaara quqoona faqa naaquqara maqusa Yeerusaree maqusa aniree nikunnai rafaaqafuseefaranoo. \v 3 Mi kamuqoo mi aukuanna qinee Anutusa qini ufa kooroo qimaria fasiqaqanda soofaara qamunna afisiraqanda niqiqaanaqa qini ufa maqasaa mariasaki kooroo ifaranoo. Miqanda nuqu kooroo imariaqandee qinoo maridanoo. \p \v 4 Miqanda aiqama maqa maaqasaa karaambaiqa Yisuna oorisaaqaara qooma miqiraqanda maridaqa. \v 5 Faiqí akaqausa miqanda naruannee qimasaafanoo miqanda nookinaa ida fannoo naru taikaidanoo doo miqimasaifanoo miqanda naruanee qinausa kuqu taikeefaranoo. \v 6 Anutufa mi kooroo ira fasiqaqanda afeeka niminaqa Anutuna ufa maqasaaqaraasa qimannimi marinna kamuqoo innaaruna ititasaifanoo aaku sia ruannoo. Mi kamuqoo Anutufa afeeka niminaqa aiqama nammari maa maqa maaqana afaaqasasa mari nammarisa nári nidiranannai nári iriseeqa arusaifanoo fidikaika kaimmiannoo. Mi afeekanannai nári kai irisee maqa aukarasaifanoo mandainaina oosana oosana kambiqeenoo faiqí anaasee nipatasaa narinoo aupurarana nimiannoo. \p \v 7-9 Mi koorooira fasiqaqanda Anutuna ufa maqasaa fasiqa aiqama qimannimi taikasaifanoo maqa ameemaanai madikasaa rakisirafa kaasau aandau fannoo madikakiqari ururee doo miqanda faqa rakuannoo. Rakidanoo miqanda kuqa narusainaqa miqanda iri Yeerusaree maqusa qambaana akooqoo marifaranoo. Ooqai miqoo kai mi maqusanaki karaambaiqa aunirira saqarisaa pirimmannai ariqau. Mi maqusana auqu Yeerusaree marinau. Mandoosana maree maru maqusana kikiqammusidaqa Soodooma faqa Isipa faqee qidaqa. Mi kooroo ira fasiqaqanda iri Yeerusaree maqusa qambaana marifaqa aiqama firaa maqannaasa faqa kaqikaa maqannaasa faqa aiqama aanaamuru mariasa faqa aiqama ufa qimariasa faqa miqanda iri qaaramoo faasaana faqa moo faasaana atisaa faqa miqanda iri qafaifanoo nikundarara qaoo qimasaifanoo kaqi mariannoo. \p \v 10 Aiqama maqasaaqaraasa miqanda kuqiranara irisee asasammasee qoomaqa suqasee namasee susu imarifanoo ainaina narí ami narí amidaqa miqandara maaqi qifaranoo miqandara maasa maqasaaqaraasa aupurarana qimimariaqanda doo kuqiqee qimasee asasifaranoo. \v 11 Qaaramoo faasaana aiqaramafinanoo Anutufinnaindari kasimari aidoofa qumureenoo miqanda iriki keeqafinaqa kasiqa findififaqa aiqamausa miqanda niqafeeinausa nindafeeqa kaaqa rufieefaranoo. \v 12 Mi tamummaqara fasiqaqanda findi fifaqa innaarunaindaraa ufa moo fannoo maaqi qimasee miqanda qimannimiannoo inneeqara doo mai innaarunai uruaqa qifanoo asuru fannoo miqanda namuqaa aiqamausa nifusaa mara uqeereeqeenoo innaarunai quqaannoo. \v 13 Miqanda muru quqasainanoo miqoo kai maqa firaaqoo uqanna kasinoo Yeerusaree maqusaki mari maqausa moomoo rambairinoo aqufuannoo. Faiqí seefeena tauseenna (7,000) moomoo uqanna minaki kuqifaranoo. Moomoo uqanna nukudara foora faiqí anaasee kuqifaranoo, moomoo kaqi marifaranoo. Kaqi marinausa mina qafamaseeqa quandakiqa innaarunai mari Anutuna afeeka amooqifaranoo. (Qinee Yoohaneesa mi aiqama ainainna innaarunai maridaqa qafaafannana.) \p \v 14 Doo indaaruqaaqanda mandainaina doo aru taikeenoo, moodaa kai dauni aniraannoo. \s1 Ukeena fuaqammaree dinni taikasee dinni ani moodaa fuaqasee doo dinni ani qaaraikufa. \p \v 15 Qinee Yoohaneesa qifu pisipasamandoofaqa innaarunai maridaqa qafaafananoo qangiroo moo fannoo inaaqianaafa narí ukeena fuaqanau. Fuaqasoofanoo innaarunai mari ufafa maaqi qimasee firaa kari kooroo inau. Doo maqee maaqooqari maqasaa rakisira afeeka maasa karaambaiqa faqa narí asauku mundiranaindi faqa maridanoo mifa naaru naaru mina rakisida mariannoo. \v 16 Mi ufana qima taikasoofanoo faiqí uriqararausa Anutuna ufa irira qaari fiqu fiqu iqa marusa noorindari maqasaa aqufufaqa Anutuna amooqiqa qiqau. \p \v 17 Oo Karaambaiqa Anutu aiqamausa uriqararafa firaafa anee maridana ooqai marunafa maqee marianafa. Doo anee aneenna firaa afeeka kooroomasee maqasaaqaraasa rakisi nimaqee mariannanara maasa minara ani dufi dufi qimamaqaidaqa. \p \v 18 Aniara nikooqee mari maqannaasa aniara aanooqirafa qumbiqarausa mariafana ani Anutuna aanooqira aukuana nimirafa doo ani maridanoo. Kuqirausa findifu masee mandufa nimira aukuana doo ani maridanoo. \q1 Ani ainainira fasiqa tamummaqarausa misa kadaapirirana akiaqara nimira aukuana doo animaridanoo. \q1 Aiqama fasiqa anaasee uriqararausa faqa kaiqeesa faqa ani ufara rufiaida naaquqaida mi mau fimarisa faqa misa kadaapirirana amiqira akiaqara nimira aukuana doo animaridanoo. \q1 Maa maqa maaqana mariasa kuridi mariasa misa kuridira aukuana doo animaridanoo. \p \v 19 Miqi qimasee uriqararausa Anutuna amooqimasoofaqa qinee quandaki qafaafananoo Anutuna amaana maqa innaarunai marufa kooqi atuafufaqa qafaqiafana. Mi amaana maqanaki Anutuna faqa faiqí faqa moodaanakikira ufa bookisara foora auquqoofaqa marufaqa qafaqiafana. Mi bookisanaki Anutuna ufa oonisaa akararirafa Mooseena ooqai amufa maru bookisana qafaqiafana. Qinee qafaafananoo aakuasaa uqinoo innaarunai qinoo maqa kasinoo firaa pupusamu aqufinau. \c 12 \s1 Aareena fannoo anaasee faiqi nambiqarara qu ufafa. \p \v 1 Qinee Yoohaneesa miquna qafamaseeqa quandaki moo ainaina qafaqiafana. Innaarunai firaaqoo kooroo ira ainaina kikiqusirafa kambiqoofaqa qafaqiafana, anaasee moo fannoo suani afu miqira kurusa afisusee maru qafaqiafana aikuqara quqoonasaa ranoo marufaqa qafaqiafana mina akiaqaki afisira qafeesaa qisaukuqara taikasee qiku ooqu qaaraqanda marasee fasaunamu mina qafeesaa qeemaru qafaqiafana. \v 2 Mi anaaseefa amuaqu uqaikinoo marufa innaamunara aurinoo aupureenoo faaqa rinau. \p \v 3 Faaqa rimarufaqa qinee quandafi moo ainaina innaarunai mari ainainna kooroo ianinnana qafaqiafana. Qaareena qinaakuna qafaqiafana mina afaaqa aiqama taatuqee arinoo marinau mina akiaqa aambumanamu qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee akiaqafaqaafa marinau. Aiqama akiaqasaa qafee afisinoo marinau, mina akiaqaaqa aanai qisaukuqara taikasee marinau. \v 4 Mina ameesa fannoo innaarunaidaraa fasau moomoo nukudara foora rarisameeqeenoo maqai aqimarinau. Mi qaareenafa amuaqu uqaikira anaasee oorisaa kikinoo maridanoo faiqi maqasainanoo nambiqarara rakisidanoo. \v 5 Mi anaaseefa akoonaiqi maqasoofanoo findifinoo qainna auqira samu qumareenoo aiqama aanaamurusaa rakisi nimaqaaninnana maqanau. Mi anaaseefa akoonaiqi maqasoofanoo Anutufa qaareena naandoo qimasee aranaiqi rafusueeqeenoo innaarunai narí ufa irira qaarisaa quqasoofanoo marinau. \v 6 Miqiufanoo mi anaaseefa quqasee qaareenara rufiasee sandee aadana maqa maaqaki Anutufa deedaqammaqoonaki oonu marinau. Qaaramoo aukuana faqa moo aukuana atisaa faqa Anutufa miqoo rakisinau. \p \v 7 Qinee Yoohaneesa qafeemariafananoo rakirafa innaarunai kambiqanau. Dinni qangiroo karaambaiqa mina auqu Mikaraafa Anutuna qangiroo namufaqa dinni qaareena narí manda qangiroo namufaqa maridaqa innaarunai rakimariqau. \v 8-9 Mikaraafa Anutuna qangiroo namufaqa afeekaikamasee qaareena rafaaqafuseenoo narí faqa narí qangiroo namufaqa rafuseeqeenoo innaarunaindari maqasaa aqusanau. Anutufa aniara sia maaqooqari maaqoo mariannee qifaqa ani maqasaa rafusueeqee aqida fee qimasee aqusanau. Mi qinaakuna qaareenafa ooqai sakani marufa aiqama maa maqanasaaqaraasa ueeqee marufa marinau. Mina auquara Afaanna firaafa Sadannee qinau. \p \v 10 Mikaraafa Sadanna maqasaa aqusoofaqa qinee Yoohaneesa qifu pisipasamasoofaqa innaarunai maridara fooqaana qafaafananoo ufa moo firaa kari nameera qinau, Anutuna asumu maree mariafa doo animaridanoo. Doo maqee Anutufa narí Karaambaiqa afeeka kooroomaseenoo. Doo maqee mina asauku mundirafa narí aanoo doo uqannifiqeenoo. Doo maqee maasa qikaqaafasaauqa maqasaaqaraasa nikaruqirafa eendaki faqa faasaana faqa Anutuna afusaa munuqi miniqi marifa Sadannafa innaarunakiqari aranaiqi futeeqa rafusueeqeenoo maqasaa doo aquseenoo. \v 11 Maasa qikaqaafasaauqa maqasaa fasiqauqa Anutuna sipsipa aanaaqi kuqu fidikanannai doo Sadannana uraaqareenoo nári Anutuna anoona ufara kuqunannai faqa mina uraaqareenoo misa mi ufanara narí mariranara sia anoonee qimasee kaqi kuqiraree qimariasa maridaqa. \v 12 Ufa firaaqoo kai qidanoo qinau. Innaarunaki mari ainainausa innee aiqama asasiaqa Sadannafa inniki marifa doo maqai aqufinoo. Innee maqasaa mariasa faqa ooruku nammariki mari ainainna faqa innee rufiaida mariaqa. Afaanna firaafa inniki ooqu finoo mina aanoo firaafa mariannoo narí qusasaa marianinnanara iriseenoo mina aanoo firaafa mariannoo fee qinoo. \p \v 13-14 Qinee Yoohaneesa mi ufana iriseeqa quandaki qaareena maqasaa qafeeqa. Qaareena qinaakufa doo maqasaa aqufinoo maridano qafeenoo aanoomaseenoo quandaki faiqi maqoo aanaaseena arunaaneera afaqanoo fufanoo Anutufa firaa quqaumu aqoosa qaaraaqanda amufanoo qaqamareenoo aadana maqasaa Anutufa deedaqammaqoo maqanasaa aqufinoo asumu marinau. Qaaramoo aukuana faqa moo atikai marasoofanoo Anutufa rakisimarufanoo qaareena fannoo mi anaaseena ariranasaa Anutufa ititeemarinau. \v 15-16 Qaareena fannoo mi anaaseena qafamasee aanoo qufanoo mina ookiqari nammari moomoo aufinau. Nammari aufinoo mi anaaseena mi samuna aruanifeera fufanoo maqa fannoo mi anaaseena soodaaqinoo maqa oo raqafufanoo nammari minaki kai keeqanau. \v 17-18 Qaareena fannoo mina qafoofanoo firaaqoo uqanna aranaqoofanoo quandakinoo mi anaaseena ati aiku asauku marusa aiqama Anutuna aauqira sandufamau fimariasa Yisuna kooroo ira anoona ufamau fimariasa faqa naruanee qimasee fufa ooruku nammari afainni kikiqinoo marinau. \c 13 \s1 Maa maqanasaaqaraa kaasau aandauqara qu ufafa. \p \v 1 Qinee Yoohaneesa qifu pisipasamandoo innaarunai maridaqara foora qaareena ooruku nammari afainni kikiqinoo marufaqa qafamasee akara rumaqaafananoo. Mifa miqoo kikiqinoo marufanoo ooruku nammarikiqari kaasau aandau moo fannoo ururoofaqa qafaqiafana. Mi kaasau aandauna aanai qisaukuqara taikasee marinau mina akiaqa dinni qisauku taikasee dinni ani qaara marasee akiaqafaqaafa marinau. Aiqama aanaisaa karaambaiqa qafee afisinoo marinoo aiqama akiaqamau narí Anutunara fidiqaaira manda nuquqa akararinoo marinau. \p \v 2 Mi kaasau aandaufa firaa kusina fooqaatia faiqí narimarifa marinau. Mina aiku firaa samaada aikuara foora marinau. Mina oo aamara raioona oo aamara fooqaafa marinau. Mifa ooruku nammarikiqari ururoofanoo qafamaseenoo qaareena fannoo narí afaaqai maru ainainna mi kaasau aandauna ooruku nammarikinaana aminau. Narí rakisira qaari faqa aiqama maqannaasa rakisirana faqa mi kaasau aandauna amisoofanoo rakisinnimaqanau. \v 3 Mi kaasau aandaufa marufanoo moo fannoo mina akiaqaki moo arufanoo kuqinoora fooqaana maseenoo aru afaaqana ateekaqoofa unufufanoo kaifaa findifinoo nammarikiqari ururoofaqa qafaqiafana. Aiqama maa maqana afaaqasasa mariasa mifa findifuna qafamasoofanoo naaquqoofaqa aiqama mina ufamau kaimbiqau. \v 4 Qaareena fannoo firaa uriqarara afeekana kaasau aandau amunara minara aaqee maria fasiqa anaaseesa qaareenara innaaru qidaqa amooqi mariqau. Misa kaasau aandau oorinni faqa innaaru qimasee amooqiqa qiqau. Yafee maa kaasau aandauna amana maridanee. Sia uqanna. Yafee mina ariraramasee aruannoo fee, sia moo fannoo amana arifara. \p \v 5 Mi manda kaasau aandaufa aiqamai rakisidanoo mandufa uqanna oosana oosana ufa qimarufanoo Anutufa sia qaoo qinau, qaara fasiqa niku nisauku taikasee moo fasiqa oonu qaara marasee quqoonasaa kaqi maridanoo mina kai qafee marinau. \v 6 Mi kaasau aandaufa Anutuna faqa mina auqu faqa manda niqurarara niquraree marinau. \v 7 Mifa Anutuna aiku asauku faqa rakinoo rafaaqafinau. Mifa kaqikaa maqannaa faqa firaa maqannaa faqa aiqama ufa qimariasa faqa aiqama maqusanaasa faqa rakisimarufanoo Anutufa sia qaoo qinau kaqi kai qafanau. \v 8 Aiqama maa maqa maaqana afaaqasasa mariasa mi kaasau aandaunara Anutufara foora innaaru qimasee amooqifaranoo. Misa nári nuqu kaqi marifandinausa Yisuna bukaki akara rimariasa misa kai sia amooqifaranoo. Ooqai maa maqa maaqana sia maruqoo Anutuna sipsipa aanaaqi kuquna bukaki nuqu marisa kai sia kaasau aandau amooqifaranoo. \p \v 9 Aiqama naaqoo faqaasa ufa iriaqa. \v 10 Kasooqaqee kaasau aandau Yisuna ufasaara naruaninausara Anutufa ooqai irinau. Kaasau aandau fannoo rumbaaninausara faqa ooqai irinau. Mi narira aukuannai Anutuna ufa iri mariasa sia rufiasee minnisaaqa afeekaikamasee uaqee iaqa minasaa mundufi firana faqa kaqi kai fuaqa. \p \v 11 Qinee Yoohaneesa mi kaasau aandauna qafamaseeqa quandakufaqa moo kaasau aandau maqakiqari ururoona qafaqiafana. Mina aanai qaaraqanda sipsipa aanaira foora ururanoo marinau. Mina ufa fannoo qaareena ufa qimarinau. \v 12 Sipsipa aanaikirafa indaaruqaa kaasau aandau oorisaa kikiqammambi mina afeeka firaatia maranau. Mifa aiqama maqa afaaqasasa mariasara indaaruqaa kaasau aandaura amooqiaqee sia amooqifaqa naruanauree qinau. Mi indaaruqaafa kuqiraramasee afaaqa ateekarafa qunufunara innaaru qida amooqiaqee qinau. \p \v 13 Sipsipa aanaikirafa inaaqianna aandau fannoo aiqamausa nifusaa faiqí sia auqaaqaa ira ainaina auqinau, aiqamausa nifusaa innaarunaindari ida fannoo maqasaa aqu fuannee qufanoo aqufinau. \v 14 Mifa indaaruqaa kaasau aandau oorisaa faiqí sia auqaaqaa ira ainaina auqusoofanoo minannai maqasaaqaraasa aiqama nikaruqinau. Miqidanoo mifa aiqama maqasaaqaraasa qimanniminoo qinau, Innee afaaqa ateekasoofanoo kuqiraramandee findifuna amana auquaqa. \v 15 Misa auqusoofanoo sipsipa Anutufa uqeeqararee qimasee narí namuqaa qumee afeeka amufanoo aanaikira aandau fannoo unnaqimasee narí afeeka fee qimasee aidoo indaaruqaa kaasau aandau amana auquqoonaki aidoo fuaqasoofanoo mina amana fannoo faiqiara foora ufa qinoo nariara sia innaaru qimasee amooqusa kuqa narinau. \v 16 Sipsipa aanaikira aandau fannoo narirarufaqa aiqama maqannaasa kaiqeesa faqa uriqararausa faqa ainaina faqaasa faqa kudifasiqa faqa rumbee mariasa faqa idukimariasa faqa aiqama narí akara nári nisauku uqannai fee niqinaaqafee akara rumannisanau. \v 17 Mi akarana sia marinausa sia ainaina nimisee mina akiaqara feefauru mareefaranoo, ainaina faqa sia amana munnimma aqusee mareefara. Mi akarana oosana kaasau aandau mina auqu nambaqa mariannoo. \p \v 18 Irirana faqaasa maa ufana iriaqa. Irirana faqaasa mi nambaqana kaasau aandau nambaqa oosana irifaranoo. Mi nambaqafa faiqí auqu kikiqammusidanoo. Mi nambaqafa maaqimminoo maridanoo. Sikisa handareeta faqa sikisti sikisa faqa maridanoo, (666). \c 14 \s1 Maqasaaqaraasa moomoosa fuka idiroofaqa qafaafanna ufafa. \p \v 1 Qinee mi ainainausa qafamaseeqa quandakufaqa qafaafananoo sipsipa aanaaqi kuqufa Yisufa Oorifa aaqanasaa moo auqu Sioona aaqana minasaa kikiqinoo marinau. Oorifa aaqana Yeerusaree maqusa aaqa maridanoo. Mina saimbaqa faiqí moomoo mariqau. Yisuna auqu faqa mina akoona auqu faqa niqinaaqa akara rirausa kai mariqau. Mi fasiqausa nisaanaruafanaqa wan handareeta faqa footi maqi tauseenna faqa Yisuna faqa mariqau, (144,000). Faiqí ooni saqari uqanna auqufiqau. \v 2 Qinee mina qafaidaqa innaarunaindaraa ufa moo iriqiafana. Firaa kari innaarunai qiara foora qinoo firaa oondaindari nammariara foora aqufidanoora foora qufaqa iriqiafana. Miqimarunakina innaarunaindari piripunna ariufaqa iriqiafana. \p \v 3 Yisuna saimbaqa Oorifa aaqanasaa mariusa wan handareeta faqa footi maqi tauseenna faqa misa aiqama Anutuna qaari oorisaa faqa qaara faqa qaara faqa aandau faqa uriqararausa faqa misauqa noorinni ubeekaqau. Noori ubeekaidaqa fuka idi moo raqau sia moo fannoo mi idina irifaranoo Yisuna faqa maru fasiqausa wan handareeta faqa footi maqi tauseenna faqa misa kai mi idina amana reefaranoo Yisuna fidikannoo feefaurirausa kai mi fasiqausa marufaqa qafaqiafana. \v 4 Mi fasiqausa sia anaasee qummuari marusa amiqira maanaaqara foora andeeqarausa kai maridaqa. Misa sipsipa aanaaqi kuquna Yisuna faqa aiqamai fimarusa misa maqasaa fasiqa nandafiana neera fooridaqa misa Anutunaindi faqa Yisunaindi faqa maridaqa miqidaqa. \v 5 Sia unna ufa misaki marusa sia aaqarafa misaki marusa. \s1 Qaaramoo qangiroo qu ufafa. \p \v 6 Qinee Yoohaneesa miqimaruna qafamasee quandafi qafaafananoo qangiroo moo fannoo innaarunai sandaaqai qaqamaree fufaqa qafaqiafana. Mifa amiqira fasaasa ufa naaru naaru marira ufa aiqama maa maqanasaaqaraasa firaa maqanaasa faqa kaqikaa maqannaasa faqa aiqama ufa qimariasa faqa aiqama maqannaasa faqa qimannimirara qaqamaree finoo firaa kari qinau. \v 7 Innee Anutunara rufiasee mina afeeka uriqararanara amooqiaqa, doo mifa maqasaa mariasa ufa irirafa doo ani maridanoo. Mifa innaaruna faqa maqa faqa ooruku nammari faqa kaqi nammariuqa faqa minauqa auqufa maridanoo, mina oorisaa kumaramafi amooqiaqa. \p \v 8 Mi qangiroofa miqi qimasoofanoo qangiroo moo fannoo mina aanaaqianna qaqamaree fidanoo Babiroonia maqusara anaasee kikiqa ususee qinau. Manda anaasee Babiroonia maqusa doo maqasaa aqufinoo maqusa naakundu kai saaeemaseenoo. Mi maqannaasa nári deedeepirana faiqí anaasee qummuarirana moomoo uainna nammariara foora aiqama maqannaasa nimufaqa namaseera foora aiqama maqannaasa nimufaqa namaseeqa furufarammidammia. \p \v 9-10 Doo mi qangiroofa miqi qimasoofanoo mina aanaaqianna moo qangiroo fannoo qaqamaree finoo firaa kari nameera qimasee aiqamausa qimanniminoo qinau. Kaasau aandau fee narí amana auqiranaree amooqidaqa innaaru qimariasa mina akara niqinaaqa faqa nisaukusaa faqa akara rirausa misa Anutuna aanooqirana uainna nammariara foora nambiqeefaranoo. Anutuna aanooqiranara qidanoo ididimari uainnana kikiqa usidanoo. Sia nammari namufaqa uainna namufaqa asooarana nimifaranoo kaqi uainna kai ididi marina kai nári manda oosana akiaqara aanooqirana idara foora qeemarina nimiannoo. Aiqama kaasau aandau amooqimariasa faqa mina akara maree mariasa faqa misa aiqama Anutuna naaquqara andeeqara qangiroouqa noorisaa faqa sipsipa aanaaqi oorisaa faqa firaa idaqee marinaki aupuraranaki fifaranoo. \v 11 Misa aupurararana nimimari mi idauru munafa naaru naaru ururaidanoo mariannoo. Faasaana faqa eendaki faqa sia asooarana mareefaranoo kaqi miqi kai minoo mariannoo. Kaasau aandau fee mina amana auqiranara innaaruqimariasee mina akara maree mariasee misa aiqama miqi kai mifarannoo. \p \v 12 Mi aukuannai maqasaa Anutuna aiku asauku marianausa mi aupuraranaki reendeenamafi fifimafi marirana faqa Yisunasaa kaqi kai mundufi marirana faqa miqimandee mi aukuanna Yisuna ufamau fimariasa miqiaqa. \p \v 13 Mi qangiroofa miqi qimasoofaqa qini qifu pisipasamasoofaqa qinee innaarunaira foora mariafananoo ufa moo qimaqiminau, Yoohanee anee maa ufana akara rua. Maa aukuannasaaqari karaambaiqaki keeqafiqa kuqifandinausa misa asasifaranoo. Anutuna maraquna fannoo mi ufana irisee dadaaqinoo qinau. Eeoo kuqaa nariqa kadaapi firaana ririseeqa kuqiqa adooaidaqa asasifaranoo. Nári kadaapirirana anoona kuqiranaki fiqa doo maree fidaqa asasifaranoo. \s1 Anutufa maa maqa maaqanakinaasa nifiqaseenoo narí ufa irimariasa maraaninna ufafa. \p \v 14 Qinee Yoohaneesa mi ufana iriseeqa quandafi qafaafananoo eekara asurusaa faiqí moo fannoo faiqí nimaakuara fooqaana ooqufaaqee idanoo koora auqira qafee afisirafa asaukuki paipana afai raiqarana asaukuki uaqeeufaqa qafaqiafana. \v 15 Mi fasiqafa asurusaa ooqumarifi marufanoo Anutuna innaarunai naaquqara amaana maqakiqari qangiroo moo fannoo raudee qumuree mi fasiqana firaa kari aaramaseenoo qinau. Doo narana qanaa marida aneenna paipanannai ateekasee maree ania. Doo maqasaa naranara foora akuqanoo maridanoo. \v 16 Asurusaa marufa mina iriseenoo eedoo qimaseenoo doo narí paipana rauqimareenoo maqasaa aquseenoo narana ateekasee maree urinau. \p \v 17 Maroofanoo qangiroo moo fannoo Anutuna naaquqara amaana maqaki innaarunai marunakiqari raudamaki anireenoo narí asaukuki paipana afai raiqarana uqirafa raudoofaqa qafaqiafana. \p \v 18 Anutuna tatufira qaindasaa rakisimarufa qumureenoo paipana uqirafa qumuna aaramasee qimaminau. Anee doo uainna tatimaria sandafa maqasaaqaraasa mandoosana doo akuqanoo maridanoo, ateekamaree murusee misa fidika saunara foora tatia. \v 19 Mina iriseenoo paipanafaqaafa narí paipana maqasaa uainna sanda ateeka mareenoo Anutuna aanooqirana tatimarunaki maqusai murusee naambeeqai aqinau. \v 20 Aqusoofaqa misa tatisoofanoo fidika kai nammariara foora aufinoo faiqí ninuka kai urururufanoo nianai uqanna maree finau. \c 15 \s1 Maa maqafa taikainna aukuana dinni ani qaara marasee qangiroo aupurarana maree anifara. \p \v 1 Qinee innaarunai mariafana moo innaarunai koorooira ainaina naaquqara ainaina kambiqoo qafaqiafana maaqimasee kambiqanau. Qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee qangiroo namu nári nisaukuki Anutuna taikaranaki aupurarana uqirausa aniqau. Mi aupurarana maqasaaqaraasa Anutuna ufa sia irimariasa nimisaifanoo Anutuna aranaqarafa taikaannoo. \p \v 2 Qinee mina qafamasee quandaki ooruku nammariara foora tanuka minasaa maridanoora foora idauru namufaqa marufaqa qafaqiafana. Miqoo ooruku nammari afaisaa faiqí anaasee moomoo Anutuna ufa irimarusa usimariqau. Misa kaasau aandau akarara qaoo qimarusa misa kaasau aandau faqa mina amana auqirana faqa rakiara foora mina uriqararausa mariqau. Anutufa misa piripunna nimufaqa misa \v 3 Anutuna ainainira faiqi Mooseena faqa sipsipa aanaaqi kuqufa faqa miqanda idi ree mariqau. Maaqi qimasee idi raqau. \q1 Oo Karaambaiqa aiqama afeekafaqaa Anutufa, \q1 Anee aiqamausa rakisi marianna oosanafa faqa anee imarianna oosana faqa idaaqirafa firaafa maridanoo. \q1 Anee aiqama maqusanaasa Karaambaiqa marianafa, \q1 Anee niniunafa andeeqarafa kuqaa marunafa marianafa. \q1 \v 4 Oo Karaambaiqa yafasiqa fee sia aniara rufiaidanoo. \q1 Yafasiqa fee ani uriqararana sia koorooiannoo, \q1 Aneennaraa kai naaquqarafa mariananoo. \q1 Ani andeeqara ainainirafa aiqamausa qafamasee minara aiqama maqannaa aniree ani oorisaa aniree ani amooqifaranoo. \p \v 5 Misa mi idina ramasoofaqa qinee Yoohaneesa qafaafananoo Anutuna amaana maqa innaarunai atuasoofaqa qafaafananoo minaki ooqai Mooseefa Anutuna uiqaana maqa usakaqoofa mina aundurai marufaqa qinee qafaqiafana. \v 6 Dinni taikasee dinni ani qaara marasee qangiroouqa Anutufa faiqí anaasee nimianinna aupurarana uqirausa faasai nindafaafanausa misa Anutuna naaquqara amaana maqakiqari raudaqau. Misa qamunna anukarafa eekara arirafa marinau. Misa koora auqira raitanda naamma ameemaanai rumbarausa animariqau. \v 7 Ani marufanoo Anutuna aaqa aandau qaara faqa qaara faqa marunakiqari moo fannoo koora auqimaru qafeesa dinni taikasee dinni ani qaaraqanda marasee qafeesa naaru naaru marira Anutuna aanooqirafa qumbiqara qafeeuqa aiqama qangiroouqa nisaukuki moodaa moodaa quqasanau. \v 8 Quqasoofanoo innaarunai amaana maqa idamuna qumbiqanau. Anutuna afeeka faqa Anutuna areenarana faqa minasaaqari idamuna fannoo mi amaana maqanaki qumbiqanau, sia keeqarana amana marinau. Nisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee qangiroo misa aupurarana taikasoofanoo miqoo kai amana keeqaaqaainau. \c 16 \s1 Naaru kambiqaaninna ainainna kukeeqarana koorooirafa Yisufa Yoohaneena koorooqimamufanoo akara rinau. \p \v 1 Amaana maqakinaa idamuna qafamaseeqa iriqiafana ufa moo innaarunai maru amaana maqakiqari ufa moo firaa qoo nameera qimaseenoo aupurarana maroo qangiroosa qimanniminau. Doo innee qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee qafee Anutuna aanooqira qafee maraasa doo innaarunaindari maqasaa muqu teeqiaqa. \p \v 2 Miqi qufanoo indaaruqaa qangiroo narí qafee mara maree innaarunaindari maqasaa muqu teeqinau. Teeqimasoofaqa maqasaa fasiqí anaasee kaasau aandaura innaaru qimarusa mina akara maree marusa misa nifaaqasasa kaaqa nidafidanoo afundidanoo eefeeda namuana fooqaafa moomoo narinau. \p \v 3 Narusoofanoo kafaa mina aanaaqianna qangiroo moo fannoo narí qafee mareenoo muqu ooruku nammariki teeqimaqusoofanoo kuqira fasiqa fidikara foora kai mandifufanoo kuqira fasiqa fidikara foora maqufufanoo ooruku nammariki marida kasi maria ainainafa aiqama kuqu taikafinau. \p \v 4 Kuqutaikafufanoo miqanda ninaaqiana moo qangiroo fannoo narí qafee mareenoo innaarunaindari nammari uqannaki muqu teeqimasoofanoo fidika kai qumbiqafinau. \v 5 Qumbiqafufanoo nammarisaa rakisimaru qangiroo fannoo nameera qinau. Oo Anutufa naaquqarafa anukarafa ooqai marunafa maqee marianafa anee fidika naaqee qimasee nimiannanara andeeqarafa mariananoo. \v 6 Misa maqasaa fasiqa Anutuna ufa irimaria fasiqanaaseesa faqa tamummaqara fasiqauqa faqa fidika ruqiee marianara anee fidika nimianaqa naidaqa. Nári oosanara saanara mina akiaqara fidika naidaqamiafoo qinau. \v 7 Miqimandoofanoo Anutuna tatufira qaindasaaqari ufa moo qinau. Oo Karaambaiqa Anutufa uriqararafa aninna narirafa kuqaa andeeqarafa kai marifa mariananoo. \p \v 8 Mi namusa miqimasoofanoo inaaqianna moo qangiroo fannoo suanisaa narí qafeekinaana muqu teeqimasoofanoo suani fannoo firaaqoo ididinoo faiqí anaasee firaaqoo idara foora nitakuqinau. \v 9 Nitakuqufaqa aanoomasee quandaki Anutuna auqu ramasee aquraraqau. Mi oosana oosana aupuraranna marasee mi oosannana akoona aqurarasee sia nári mandainaina minnisee Anutuna amooqiqau. Kaqi maraqa fimariqau. \v 10-11 Mi namusa miqi masoofanoo qangiroo moo fannoo narí qafeekinaana kaasau aandau qaarisaa teeqimasanau. Teeqimandoofanoo asukuna fannoo kaasau aandau ququsakinaasa ititannimaqasoofaqa nipatara aupuraidaqa naridaqa nidafirana faqa namuanara faqa aupuraidaqa nifai riqidaqa innaarunai Anutuna aqurara ufa kai qidaqa kaqi furufarammasee nári mandainaina kaqi mara maree fimariqau. \p \v 12 Mi namusa miqimasoofanoo qangiroo moo fannoo narí qafeekinaana Eeufarateesa nammariki teeqimaqusoofanoo mi nammarifa aiqama aadanusinau. Suani oosanaindaraa karaambaiqauqa nári rakira fasiqauqa faqa rakiraramasee aniaqeera aadanusinau. \v 13 Qinee Yoohaneesa mina qafaafananoo afaanna qaaramoo taka fooqaana mandaikirana qafaqiafana. Moo fannoo ooqai maru qaareena ookiqari ururanau moo fannoo indaaruqaa kaasau aandauna ookiqari ururanau, moo fannoo unna qira tamummaqara fasiqa ookiqari ururanau. \v 14 Mi qaaramoo takausa oosana oosana ainaina sia faiqí auqaaqaa ira ainaina auqeemaru afaannausa faiqí rakisirausaikiqa mariqau. Mi qaaramoo afaanna namusa aiqama maqa maaqakina karaambaiqauqa nári sundia namufaqa nifieeqee rakiranaki quqee mariasa mariqau. Misa Anutuna faqa rakirara masaifanoo Anutufa uriqararafa misa aiqama naru taikaannoo. \p \v 15 Miqimarufanoo Yisufa miqoo qini qimaqiminoo qinau. Qini ufa iria, qinee ummuarira fasiqara foora ireeda kai innaarunaindari qumuanaura. Nifu maqee marusa faqa qamunna deedaqirausa faqa asasifaranoo, sia kaqisamu fiqa faiqí nifusaa faqa Anutuna afusaa faqa sia nisaurifaranoo. \p \v 16 Yisufa miqi qimaqimisoofanoo mi taka namusa aiqama karaambaiqa faqa nári sundia namufaqa nifieeqeenoo Isaraee maqasaa quqasanau. Mi maqa maaqana auqu Heeburu ufakiqari moo auqu Isaraee maqannaasa ufakiqari Aramakeedoona maqa maaqee qimariqau. \p \v 17-18 Miqoo suqu quqasoofanoo inaaqianna qangiroo fannoo narí qafeekinaana ufaisaa muqu teeqinau. Teeqimasoofanoo Anutuna qaarisaaqari amaana maqaki marufa ufa moo firaa kari qinau. Doo taikeefoo qimasoofanoo aakuasaa uqinoo innaarunai qinoo oosana oosana ufa qinoo maqa naaquqarafa firaafa uqanna kasinau. Ooqai oosana arooqooqari sia maqa maaqimasee kasidanoo maana firaafa uqanna uriqararafa kasiannoo. \v 19 Yeerusaree maqusa qaaramoo kamu afoomakinoo aiqama maqusanaasa taunna faqa kuridiannoo. Mikari Anutufa Babiroonia maqusara sia auninau. Narí kaafakinaa aanoo qirana idaqee mari nammariara foora adiasee Babiroonia maqannaasa nimisoofaqa namasee kuqiqau. \v 20 Aiqama ooruku nammariki mari afumausa aiqama nammariki ukuqnama taikanau, aiqama aaqana faqa taikanau. \v 21 Pupusamu innaarunaindari faiqisaa aqufinau firaa pupusamu moodaa moodaa fifiti kiroogaram qaara fasiqa niku nisauku taikasee moo fasiqa asaukuqara taikasee sikeera akara kamu aqufufaqa faiqí anaasee mi firaa pupusamuna qafamasee quandaki Anutuna aqurara ufa kai amiqau. \c 17 \s1 Firaaqoo ummuari maria anaaseesa ninoona aru ufafa. \p \v 1 Pupusamu taikafufanoo qafee teeqiusakiqari moo qangiroo fannoo qini daareenoo qinau, Yoohanee anee mai anirainaqa firaaqoo ummuari mari anaaseena kuridirana oosana uqafiqaa. Mi anaaseefa firaa taunna kikiqa usidanoo, moomoo nammari mina aaqa maridanoo. Mi moomoo nammarina kikiqa usirafa maridanoo faiqí anaasee moomoo maqusanaasara qidanoo. \v 2 Maa maqanasaaqaraa karaambaiqauqa mi manda anaaseena aafeeqee mariafa maridanoo aiqama maqannaa fasiqa anaasee faqa maa anaaseena ummuarirana uainna nammariara foora neeneesaidaqa furufaridaqa. \p \v 3 Miqi qimasee qimaqimisoofanoo Anutuna maraquna fannoo daakufufanoo mi qangiroofa qini mareeqeenoo innaarunaindari maqasaa muqu aadana maqasaa quqaseenoo mi anaaseena uqaqifiqanau. Mi anaaseefa taatuqee aandau kaasau aandau ataufakaaqa ooqu faaqee marinau. Mi kaasau aandauna afaaqasasa Anutunara fidiaqaa ira auqu moomoo mina afaaqasasa akararinoo marinau. Mi aandaufa dinni qisauku taikasee dinni ani qaara marasee akiqa faqaafa marinau, mina aanai qisaukuqara taikasee marinau. \v 4 Mi anaaseena qamunna sia kaiqeesa afisimariana uriqararausa afisimaru qamunnanda saasaakoona arirana faqa taatuqee arirana faqa afisimarufa aiqama ainaina koorannai auqirana kai afaaqa auqirafa marinau. Firaa feefauru aqimari ooninna pupu ooni fooqaana faqa maranoo ninau. Mi anaaseena asaukuki koora auqira kaafa uqusee marinau. Mi kaafanaki ikairifaqaa ainaina faqa faiqí anaasee narí ummuari narí ummuarirana aiqama mi ainainafa mi anaaseenasaa aniqusirafa mi kaafanaki qumbiqanoo maridanoo. (Faiqí anaasee kikiqa usidanoo kuqaa qira Anutuna minniseeqa unna qira Anutuna amooqimarianara qidanoo.) \v 5 Mi anaaseena aqinisaa mina auqu akara rinoo maridanoo auqu akooqoo maridanoo oosana kukeeqanoo maridanoo. Mina auqu maaqi qinoo maridanoo Firaa Babiroonia aiqamausa nári naumoosaa feefauru maree mariasa ninoofa faqa kaaqa aanaaseera rimariasa ninoofa faqa maridanoo. \p \v 6 Qinee Yoohaneesa mina akara qafeeqa mi anaaseena oosana qafaunanoo furufaramminoo marifaqa qafeeqa. Mifa Anutuna maqasaaqaraa faiqí anaasee fidika faqa Yisuna ufara afeekaiki mariasa fidika faqa uainna nammariara foora misa narusee misa fidika neeneeseenoora foora furufarinoo nimari anaaseefa. Qinee mina qafamasaunanoo firaaqoo daaquqeenoo. Qangiroo fannoo miqiafananoo qiqafeenoo qinau. \v 7 Anee nanaree aaquqaidanoo fee qinee mi anaaseena faqa mi aandauna faqa oosana kooroo qianamma iria. \v 8 Anee kaasau aandau qafaanafa ooqai marufa maqee sia maridanoo, mifa qusasaa maqa ameemaanai madikakiqari urureenoo taikaranaki fuannoo. Naaru naaru mariranaki fimariasa Anutuna bukaki nuqu akara rinoo maridanoo, ooqai maa maqafa sia maru kamuqoo mi bukanaki misa nuqu akara rumaqoofa maridanoo. Maa maqanasaa mariasa sia mi bukanaki nuqu akara rumaqoosa misa mi manda kaasau aandauna qafeeqa kaaqa naaquqainaqa mina ufamau fifaranoo. Ooqai marinoo maqee sia maridanoo kafaa kasooqaqee kooroo ianinnanara tautumasee mina ufamau fifaranoo. \p \v 9 Maa ufana irirana faqaasa kai irifaranoo. Mi kaasau taatuqee aandauna akiaqa dinni qisauku taikasee dinni ani qaara marasee akiaqafaqaafa maridanoo. Mi akiaqa namuna faqa dinni qisauku taikasee dinni ani qaara marasee aaqana namu kikiqa usinoo maridanoo mi anaaseefa minauqasaa ooqufaaqee maridanoo, karaambaiqauqaindi faqa miqimasee namu maridaqa. \v 10 Moodaannai qisauku karaambaiqa doo taikafiqau, moodaa kaqi rakisidanoo maridanoo moo fannoo aniraannoo anirainanoo qusasaa taikaannoo. \v 11 Mi kaasau aandaufa anaasee minasaa ooqumariufa ooqai marufa maqee sia maridanoo kasooqaqee kafaa kambiqaannoo. Ooqai indaaru mifa dinni taikasee dinni ani qaaramarasee karaambaiqa marunaki mariufa taikafufanoo kaifaa kambiqafinoo dinni ani qaaramoo kinanoo mifa qusasaa kuridiranaki fuannoo. \p \v 12 Manda kaasau aandau aanai qisaukuqara taikarafa miqimandee kai kasooqaqee karaambaiqauqa maqasaa moodaa kari kambiqafi maridaqa faiqí anaasee rakisi nimaqeefaranoo. Mi namusa nári afeeka manda kaasau aandau naida amisaifanoo mifa misa faqa qusasaa faiqí anaasee rakisi nimaqaannoo. \v 13 Mi karaambaiqausa qisaukuqara taikarausa moodaa irirana mariranasaa maridaqa nári afeeka faqa nári uriqararana faqa mi manda kaasau aandauna pooduaqida amimarifaranoo. \v 14 Mi karaambaiqausa sipsipa aanaaqi Yisuna aruannee qimasee mina faqa rakifara. Yisufa narí rusandeesamumasee naaramaqaisa afeekaikamandee Yisuna faqa fimariasa misa saimbaqa mi karaambaiqausa naru taikeefaranoo. Mifa Yisufa aiqama karaambaiqa maridanoo aiqama uriqararausa urinaaqararafa maridanoo minara Yisufa quandaki misa faqa naru taikaannoo. \p \v 15 Mi qangiroofa kafaa mi anaaseenara qimaqiminoo qinau. Mi anaaseefa nammari amuaqusaa ooqumaruna anee qafaananoo. Mi nammarifa moomoosa maqusa mariasa moomoo fasiqa anaasee ufa oosana oosana qimariasa kikiqamusinoo mi nammarinasaa maridanoo. \v 16 Mi qisaukuqarana taikasee aanai nimanasaa karaambaiqauqa mariasa faqa manda kaasau aandau faqa mi umuari mari anaaseenara fidiaqaammidaqa mina aiqama ainaina marasaifanoo mifa kaqi samu mariannoo. Misa miqoo mina amaqi namasaifanoo doo idaqama taikafuannoo. \v 17 Mi karaambaiqausa sia nariqa kai miqifaranoo. Anutufa qumee fuki faaki qinaqa misa sia irirainni misa nári iriranammifoo qimasee nári afeeka manda kaasau aandau amifaranoo. Anutufa narí ufa anoonaikianinna aukuanara afeesidanoo miqiannoo. \p \v 18 Mi anaaseena anee qafaanafa mifa aiqama maaqa maaqa karaambaiqausa rakisi nimaqeemari maqusafa maridanoo. \c 18 \s1 Babiroonia maqusa Anutufa naru taikoo ufafa. \p \v 1 Qinee Yoohaneesa mi ainainausa qafamasee moo qangiroo qafaqiafana. Anutufa narí afeeka firaana amufanoo innaarunaindari maqasaa qumuroofanoo mina areenarafa firaaqoo aiqama maqa maaqasaa areeneenoo kaaqa qamaqinau. \v 2 Mifa firaa kari maaqi qimasee nameera qinau. Mifa doo kuridinoo firaa Babiroonia maqusa doo aqufinoo kuridinoo. Mi nakundunaki afaannauqa faqa nimanauqaindi qikairi faqaasauqa faqa ufiniuqa afaanna ufini kai fidiaqaa irafauqa kai maridanoo. \v 3 Mi maqusaanaasa nári ummuarirana faiqí anaasee narí deedeepa narí deedeepirana uainna nammariara foora aanaamuru mariasa niminoo innee naaqee qimasoofaqa neeneeusa maridaqa. Maqasaaqaraasa aanaamuru karaambaiqauqa Babiroonia faqa ummuaridaqa naafeeqeeusa maridaqa. Aiqama maaqa maaqa pisinisa uqeeree mariasa Babiroonia maqannaasa kaaqa ainaina moomoo irairaaimarinanoo minannai munnimma moomoo maree mariasa maridaqa. \p \v 4 Mi qanqiroofa miqi qimasoofanoo innaarunaindaraa ufa qinee Yoohaneesa moo iriqiafana. Mifa maaqi qimasee Anutuna ufa irimariasa qimanniminoo qinau. \p Oo qini qiku qisauku innee mi maqusanakiqari doo aniaqa. Innee sia misa mandoosanaki keeqaaqa miqiqa sia misa nariranaki faqa keeqaaqa. \p \v 5 Mi maqusaanaasa mandainaina fannoo naramuaaqa naramuaaqa inoo oorufiifanoo meerai innaarunai ooru maridanoo. Anutufa misa mandoosana qafaidanoo iridanoo. \p \v 6 Misa inni mandaikamma nimaqoondee kai innee quandaki nári nimiaqa. Misa inni mandaikamannimaqoona akiaqara innee quandaki qaaraikamandee nimiaqa. Misa manda nammari inni nimunara innee quandaki mi kaafanaki kai idaqainna nammarina firaaqoo nimifaqa naaqa. \p \v 7 Babiroonia maqannaasa nári nifaaqa areenarana faqa nári moomoo amiqira ainaina faqa nariqa maraqau. Mi ainainna amana kai innee aupurarana faqa ikifaafau qirana faqa misa nimiaqa. Misa náriara uriqararausee qimariana sia maasa keekoopau maridau. Maasa sia ikifaafau qianauree qimariana akiaqara aupurarana faqa ikifaafau qirana faqa nimiaqa. \p \v 8 Misa miqi qimaria mandainaina akiaqara misa firaaqoo nidafirana faqa namuana faqa aurirana faqa ikifaafau qirana faqa aandaroo narirana faqa aiqama ainaina moodaa kari misa nifaaqa quqasaaqa. Misa mi maqusafa ida qama taikaannoo. Karaambaiqa Anutufa misa ufa irimarifa afeeka uriqararafa marifa maridanoo. \p \v 9 Mi qangiroofa Babiroonia maqusara kaqi qinoo qinau. Maa maqa maaqanasaaqaraa karaambaiqauqa Babiroonia maqusaindaraa mandainaina maree mariasa mi maqusana idaqainna idamuna qafamasee firaaqoo ikiraqeefaranoo. \v 10 Misa mi maqusana aupurarana qafamasee rufiasee nianai tatiaqa maridaqa maaqi qimasee faiqiara foora mi maqa maaqana qimamifaranoo. Oo mandainaina, Oo naaquqara ainaina maa firaa afeeka maqusa Babiroonia moodaa faasaana kai ani mandoosana akiaqara kuridi taikaananoo. \p \v 11 Maqasaa pisinisa fasiqauqa faqa mi maqusanara ikiraqaida maaqi qifaranoo, sia mi maqannaasa kafaa maasa amiqira ainaina marasee feefauru qimifaranoo. \v 12 Sia kafaa moo fannoo maasa koora faqa siruaa faqa firaa feefauru aqimaria oosana oosana ooniuqa faqa marasee feefauru qimifaranoo. Sia kafaa moo fannoo maasa amiqira qamunna oosana oosana saasaakoona arirana faqa fidika arirana faqa marasee feefauru qimifaranoo. Sia moo fannoo maasa amiqira saqari faqa eereefanta aanainnai auqimaria ainainna faqa firaa feefauru aqimaria saqarinannai auqimaria ainainna faqa booroosannai faqa qainnannai faqa amiqira ooninnai faqa auqimaria ainainna sia kafaa marasee feefauru qimifaranoo. \v 13 Sia moo fannoo ooruku oosana oosana faqa amiqimasee afundimaru ainainna faqa makaqa nammari faqa fadameena faqa parauaqa faqa raisa faqa burimakau faqa sipsipa faqa qoosa faqa qoosa rarisee mari karana faqa karabusa ainainira faiqi faqa faiqí nimana faqa sia moo fannoo kaifaa mi ainainausa marasee munnimma qimifaranoo. \p \v 14 Pisinisa imaria fasiqausa Babiroonia maqusara maaqi qimasee qifaranoo. Babiroonia maqannaasa innee niqaararee marifaqa adiafaa imarifaqa maree maria ainainausa doo kukeeqafinoo, ani munnimma moomoo faqa ani adiafaairafa kaaqa qaranasaa marina doo taikeenoo sia kafaa paqurinnaranoo. \v 15 Pisinisaiki maria fasiqausa Babiroona maqannaasa amiqira ainaina feefaurumasee minannai firaa munnimma maree marusa mi maqusana aupurarana qafamasee rufiasee nianai tatiaqa marida ikiraqeesee soofaaramaseeqa maaqi qifaranoo. \v 16 Oo maa firaa maqusa mandainaina naaquqarafa kambiqanoo maridanoo. Mi maqusafa aanaaseera foora saasaakoona arirana faqa fidika arirana faqa afisirafa koora auqimaria oondana faqa firaa feefauru aqimaria ooniuqa faqa afaaqa auqirafa doo maqee dadi taikafinoo. \p \v 17-18 Miqi qimaseenoo mi qangiroofa sipa kiateenara maaqi qinau. Aiqama sipa kiateenauqa faqa nári pooskurauqa faqa nári pasindiauqa faqa aiqama ooruku nammari amuaqumau nidaqa ainaini marusa Babiroonia idamuna qafeeqa nianai tatieeqa ikiraqeeqa maaqi qifaranoo. Sia moo maqusa maa firaa maqusa auqu faqaafa miqirafa maridanoo. \v 19 Miqi qimaseeqa kookooma afaqa qumaree nikiaqa amoondunna kukupamaseeqa maaqi qifaranoo. Oo mandainaina naaquqarafa firaa maqusa auqu faqaafa kukeeqeenoo. Aiqama sipaki nusa ooruku nammari amuaqumau nusa maa maqusanakinaasa ainaina moomoo nimisaida firaa munnimma maree marunausa doo dauni mi aiqama ainainafa qama taikeenoo. \p \v 20 Mi qangiroofa miqi qimaseenoo quandakufanoo Anutuna aiku asauku Babiroonia maqusara qimanniminau. Innee innaarunai mariasa faqa Anutuna aiku asauku faqa Yisufa niqiqoo fasiqausa faqa Anutuna tamummaqara fasiqauqa faqa innee aiqama asasiaqa. Mi maqusafa inni nári ifa mina akiaqara Anutufa maqee mi maqusana arifanoo kuridinoo asasiaqa. \p \v 21 Miqi qimasoofanoo qangiroo moo amudaanai qimarufa ooni firaatia minannai mi aukuanna maru fasiqanaaseesa sakuma andaana andaana rimariqau. Mi ooninna fooqaa tia rafusu qumareenoo ooruku namariki aranaiqi aqinoo qinau. Mi firaa maqusana auqu faqaana Babiroonia maqusa ooni aqunnana amana kai aqusainanoo kukeeqafinaqa sia kaifaa qafeefaranoo. \v 22 Minaki piripunna arimariasa faqa kaqikaa ufireena fuaqee mariasa faqa firaa ufireena kookaanauru fuaqee mariasa faqa aiqama musika fuaqee mariasa faqa sia kaifaa mi maqusanaki qafeefaranoo. Oosana oosana ainaini mariasa misa kukusi mariafa sia kafaa irifaranoo, qaindi afai faqa siammirifaranoo. \v 23 Sia minaki qooma qaannoo sia kafaa nimundarana tutuqirafa mariannoo. Babiroonia maqusai pisinisa imarusa faqa aiqama maqannaa pisinisa imarusa faqa urinaaqararausa mariqau. Inni aukainaina maraqa nuasa nariqa unnaqira aukainainannai aiqama maqannaasa nikaruqidaqa. \p \v 24 Anutufa narí aiku asauku fidika faqa narí tamummaqara fasiqauqa fidika faqa aiqama maqasaa kuqimarusa faqa Babiroonia maqusaki paqurunara narirana nimiannoo. \c 19 \p \v 1 Mi qangiroofa Babiroonia maqusara ufa qimasoofaqa quandafi ufa firaana innaarunai qifu pisipasamasoonaki maridaqa iriqiafana. Mi ufafa faiqí moomoo suqiqa maridara foora qinoo maaqi qiqau. Anutuna amooqiaqa. Faiqí asumu maree mariana faqa kaaqa qarana faqa firaa afeeka faqa maasa Anutunaindi maridanoo. \v 2 Mifa mi umuari mari anaaseefa maqasaaqaraasa putaamannimaqee marunna akiaqara Anutufa mina arinau. Miqunara mina ufa nimirafa kuqaa andeeqarafa maridanoo. Mi anaaseefa Anutuna ainainira fasiqauqa kuqa narunara Anutufa arinau. \v 3 Misa kafaa faaqariqa qiqau. Anutuna amooqiaqa. Mi maqusana, Babiroonia maqusa idamuna fannoo naaru naaru ooru fimariannoo. \v 4 Miqi qimasoofaqa faiqí firaasa moodaa fasiqa faqa qaara faqa qaara faqa Anutuna qaari fiqu fiqu iqa marusa faqa aandau qaara faqa qaara faqa marusa faqa Anutuna oorisaa noorindari maqasaa aqufidaqa Anutuna amooqidaqa qiqau, misa kuqaa qidaqia, Anutuna amooqiaqa. \s1 Sipsipa aanaaqi Yisuna amundara qoomaqa ufa. \p \v 5 Miqi qimasoofanoo ufa moo Anutuna qaarisaaqari qufaqa iriqiafana. Aiqama Anutuna ainainimarusa minara rufieemarusa, kaqiqeesa faqa uriqararausa faqa aiqama maasa Anutunara amooqiaqa. \v 6 Miqi qimasoofanoo ufa moo faiqí moomoosa suqidara foora firaa oondainni nammari aqufidanoora foora innaarunai qinoora foora miqira ufa fannoo maaqi qinau. Innee aiqamausa Anutuna amooqiaqa. Karaambaiqa maasa uriqarara Anutufa afeeka uqanna mifa narí aiqamai rakisinnimaqarana doo oosana araseenoo uriqaranoo maridanoo. \v 7-8 Tatufirana aruaninna sipsipa anaaqifa Yisuna amundarafara foora doo animaridanoo, minara maasa susuiqa asasiaqa mina uriqararana amooqiaqa. Mina aanaaqara foora Anutufa fuka siara eekara arimaruna aminoo maa siarana iraannee qufanoo irasee deedaqinoo maridanoo. Mi eekara siarafa Anutuna maqasaa fasiqa anaasee andeeqara oosana kikiqamusinoo maridanoo. \p \v 9 Mi ufana qimasoofanoo mi qangiroofa qini Yoohaneesa qimaqiminoo qinau. Yoohanee maa ufana akara rua. Maa ufausa Anutuna kuqaa anoona ufa maridanoo. Anutufa sipsipa aanaaqi amundara qoomaqara naaree marisa susuida asasimariasa maridaqa. \v 10 Miqi qimasoofaqa qini daaquqoofaqa mi qangiroona aikuki doorindari aqufumafi amooqianeeriafananoo mifa qaoo qimaseenoo qinau. Oo anee sia miqia. Aiqama Yisufa kooroo ira anoona ufa qumaree mariasa ani faqa ani akaqaafasaauqa faqa moodaa ainainimarunausa maridaqara anee sia qini qimooqia Anutuna kai amooqia. Yisufa narí maru aukuana narí anoona ufa koorooinau. Mi ufafa kai Yisufa sia kambiqoo aukuana tamummaqara fasiqauqa naakufufaqa qimannimufaqa akara riqau. \s1 Eekara qoosasaa marufa narí andeeqaranannai aiqamausa uriqararafaikinau. \p \v 11 Mi qangiroofa miqi qimasoofaqa innaarunai marida qafaafananoo innaaruna rakeemambufaqa akooqoo mariqau. Qinee minaki qoosa moo eekara arirana qafaqiafana. Mina ataufakaaqa Yisufa ooqufaaqee maridanoo mina auqu qaara auqu faqaafa. Moo auqu amiqirafa mapukusee miqoo kai mari fasiqanee qinau. Moo auqu kuqaa ufa qimari fasiqanee qiqau. Narí andeeqara iriranannai kai faiqí anaasee ufa rainannimaqaidanoo minannai kai mandoosana maree mariasa rakirana marannimidanoo. \v 12 Mina afu idauru miqirafa qeemarinau. Mina akiaqasaa karaambaiqa qafee moomoo afisinoo marinau. Mi fasiqana auqu narí afaaqai akara rinoo maridanoo sia moo fannoo qafaidanoo narí kai qafaidanoo. \v 13 Mina qamunna afisimarufa fidika aanaaqi marinau. Misa mina auquara Anutuna ufafee qimariqau. \v 14 Mifa narí qoosasaa aiqaroofanoo mina aanaaqianna Anutuna innaarunaindaraa rakira ammiuqa aiqama nári eekara qoosasaa nariqa qamunna eekara qamunna anukara qamunna afisirausa mina aanaaqianna mina afaqee fiqau. \v 15 Mina ookiqari aseema raiqarafa ani marinau. Minannai aiqama maqannaa rafaaqafuannoo, qainna samu uqirafa nidanoo rakisinnimaqaannoo. Mifa uriqarara afeeka Anutuna aanooqirafa aranandaki idara foora aiqama maa maqanasaaqaraasa mina ufa sia irimariasa afapita qumareenoo moodaanaki afapita rapidau inanoo faiqí fidika fannoo sauna tatira fara foommiannoo. \v 16 Mina qamunnasaa faqa mina aikusaa faqa mina auqu moo maaqi qimasee akara rirafa Karaambaiquaqa karaambaiqa uriqararausa uriqararafa maridanoo. \p \v 17 Qinee Yoohaneesa mina qafamaseeqa quandaki qangiroo moo suanisaa kikiqinoo marina qafeeqa. Mifa aiqama ufini innaaruna ameemaanai nimariasa firaa kari nameera qimasee qimanniminoo qinau. Innee suqufiqa Anutuna firaa qoomaqa sakasee naaqa. \v 18 Innee suqufiqa karaambaiqauqa faqa sundiauqa faqa misa kiateenauqa faqa qoosauqa faqa minasaa akaraqa mariasa faqa aiqama fasiqa rumbee mariasa faqa iduki mariasa faqa kaiqeesa faqa uriqararausa faqa Anutufa misa aiqama narusainaqa misa nimaqi anireeqa Anutufa qoomaqa sakaseenoo misa nimaqi aniree naaqa. \p \v 19 Suanisaa maru qangiroofa miqi qimasoofaqa quandafi firaa rakirana qafaqiafana. Manda kaasau aandau faqa maa maqa maaqanasaa karaambaiqauqa faqa nári rakira sundiauqa moomoo faqa suqufi eekara qoosasaa marufa narí ammi sundia namufaqa naruannee qimasoofaqa rakirana uqeeraqau. \v 20 Qoosasaa marufa manda kaasau aandau uraaqaramafinoo rumba quqaseenoo inaaqianna kaasau aandau namufaqa rumba quqanau. Mi inaaqianaa kaasau aandauna moo auqu unna qira tamummaqara fasiqa. Mi unna qira tamummaqarafa indaaruqaa kaasau aandau oorisaa faiqí sia auqaaqaa ira ainaina auquqoofa mi ainainnannai mifa faiqí anaasee nikaru qufaqa akaqausa niqinaaqa faqa nisauku uqannai faqa manda kaasau aandau akara maraqau. Akaqausa mi kaasau aandaunara innaaru qimariqau. Eekara qoosasaa nimarufa mifa kaasau aandau mareeqee unna qira tamummaqara fasiqa faqa kaqi kasi mariafaqa qumareeqee ida farumaki aqinau. Mi idafa firaaqoo aurukandaa kandaa idanoo afunda mandaikammimarinau. \v 21 Eekara qoosasaa nimarufa narí ookiqari ani maru qaseemafa kaasau aandau ammi sundiauqa faqa maa maqa maaqana karaambaiqa ammi sundiauqa faqa aiqama naru taikasoofaqa innaarunai ufiniuqa qumuree aiqama misa nimaqi noofanoo nimuaqufaqa minnisaqau. \c 20 \s1 Wan tauseenna aukuana Yisufa rakisiu ufafa. \p \v 1 Qinee Yoohaneesa miqimaruna qafamasee quandaki innaarunaindari qangiroo moo fannoo maqa ameemaanai kiqa faqa kisaaqa sainanda faqa asaukuki uqirafa maqai quminau. \v 2-3 Qumureenoo qaareena qumaranau. Mi qaareenna moo auqu ooqeenaa sakani moo auqu Sadannafa moo auqu afaanna. Mi qangiroofa qumareenoo sainandannai rumbaseenoo maqa ameemaanai madikaki afeeqa aquseenoo rookamandeenoo amusaraseenoo wan tauseenna aukuana minaki mariannee qimasee quqanau. Mi kamuqoo sia maa maqa maaqanasaaqaraasa nikaruqiannoo. Mi wan tauseenna aukuanna taikasainanoo Anutufa kafaa idukusainanoo kaqikaaqoo kafaa nikaruqiannoo. \p \v 4 Qaareena rumbasoofaqa qaari moomoo innaarunai ufiqinoo maru qafaqiafana. Minasaa ooqu mariqa marusara Anutufa innee faiqí anaasee ufa iriaqee qinau. Qinee miquna qafeeqa quandakufaqa faiqí nimana moomoo qafaqiafana. Misa Yisuna anoona ufa faqa Anutuna ufa faqa kooroounara narusa nimana marufaqa nindafaqiafana. Misa sia manda kaasau aandau fee mina amanaree innaaru qimarusa mariqau. Misa manda kaasau aandau akara niqinaaqa faqa nisaukusaa faqa qaoo qimarusa mariqau. Misa kuqiranakiqari findi fiqa asauku mundirana saimbaqa karaambaiqaika mambiqa faiqí anaasee rakisifaranoo. Mi uan tauseenna aukuanna minasaimbaqa rakisifaranoo qinee qafaqiafana. \v 5 Akaqausa kasooqaqee wan tauseenna aukuana aiqarammafufanoo Anutufa inaaqiannaasa mara findifuannoo. \v 6 Indaaru findifirausa Anutufa firaa asasirana niminaqa asasifaranoo. Inaaqianna findi firafa moo auqu inaaqianna kuqirafa mariannoo. Sia indaaru findifirausa urinaaqareefaranoo. Indaaru findifirausa Anutunaindi faqa asauku mundirana aanaiqikirausa maridaqa wan tauseenna aukuana Yisuna faqa faiqí aanaaseesaa rakisifaranoo. \s1 Sadannana narí aiku asauku faqa idaki aquaninna ufafa. \p \v 7-9 Mi uan tauseenna aukuanna aiqarainanoo Anutufa Sadanna narí rumbaranakinaana idukusainanoo raudamakinoo aiqama maqasaa mariasa kafaa nikaruqiannoo. Nikaruqimaseenoo naarainaqa moomoosa uqanna anireeqa nukudara foora qumbiqa aqufifanoo Anutufa aidimari maqusana Yeerusaree maqusa faqa Anutunara rimaria fasiqa anaaseesa faqa aiqama firaaqoo rafusu quqarumasee nariraree qiannoo. Aiqama maqannaasa suqimarusara Kookana maqannaasa faqa Makookana maqannaasa faqee qimarifaranoo. Rakuanee qimarufanoo innaarunaindari ida firaafa qumureenoo aiqama naru taikasoofaqa qinee qafaqiafana. \v 10 Naru taikasoofanoo Anutufa faiqí anaasee nikaru qimaru afaannana rafuseeqeenoo ida farumaki afunda manda marunaki aqinau. Sia narí kai, ooqai manda kaasau aandau faqa unna qira tamummaqara fasiqa faqa marunaki afaanna rafusu aqinau. Miqoo misa maridaqa faasaana faqa eendaki faqa aupurarana maraidaqa naaru naaru marifaranoo. \s1 Anutufa taikara faasaana ufa qianinna ufafa. \p \v 11 Qinee Yoohaneesa miqiqufaqa qafamaseeqa quandaki qafaafananoo firaa qaari ufiqirafa eekara arimarunasaa minasaa ooqumaru fasiqana faqa qafaqiafana. Mifa kooroo mafufanoo innaaruna faqa maqa faqa mina afusaaqari doo taikeenoo taikafinau. \v 12 Qinee miqoo qafaafananoo kuqirausa aiqama kuqiranakiqari findi fiqa Anutuna qaari aaqa ufa qiraree qimasee kikiqiqa mariqau. Uriqararausa faqa oorudupirausa faqa amana amana kai Anutuna oorisaa kikiqiqau. Innaarunai mariasa mi kuqirausa akara papiqa qairiseenoo nisaana riqau. Papiqa moo kaqi mariasa nuqu papiqa faqa qairisee qafanau. Anutufa mi papiqanakinaana misa manda marirana nirana auqarana qafamaseenoo ufa mina amana kai niminau. \v 13 Anutufa qufanoo ooruku nammari fannoo kuqirausa minaki marusa mareeqeenoo Anutuna afusaa quqasoofanoo kuqirana faqa maqa ameemaanai kuqirana faqa nariki maria kuqirausa mareeqee Anutuna afusaa quqaqau. Quqasoofanoo Anutufa aiqama nári mandainaina auqoona akiaqara ufa niminau. \v 14 Kuqiranaki mariasa faqa maqa ameemaanai kuqiranaki mariasa faqa aiqama mareeqeenoo ida farumaki aqinau. Mi ida farumanaki aqimarianara inaaqianna kuqiranee qinau. \v 15 Aiqamausa asumu maraaninausa papiqaki nuqu marisa misa kaqi marifaranoo mi papiqanaki nuqu sia marinausa misa aiqama mareeqee kaqi kasi marufanoo ida farumaki aiqama aqinau. \c 21 \s1 Fuka innaaruna faqa maqa faqa auquaninna ufafa. \p \v 1 Maa nauraa maqafa faqa innaaruna faqa ooruku nammari faqa doo taikanau. Taikafufanoo fuka innaaruna faqa maqa faqa ooqeenaana amaaqa maqasoofaqa qafaqiafana. \v 2 Qinee qafaafananoo Anutufa qufanoo fuka naaquqara maqusa fuka Yeerusaree innaarunaindari qumureenoo ooqeenaa Yeerusaree amaaqa maqafufaqa qafaqiafana. Fuka anaasee amundaranara foora afaaqa auqirafa fuka maqasaa quminau. \v 3 Qumuroofanoo ufa moo fannoo Anutuna innaaruna qaarisaaqari maaqi qimasee firaa kari qinau. Doo maqee Anutuna maqusa faiqiki qumu maridanoo. Mifa misa faqa marinaqa misa mina faiqí anaasee marifaranoo. Anutufa narí uqanna misa faqa marinoo misa Anutufa mariannoo. \v 4 Mifa aiqamausa naukunu rukaannoo. Sia kafaa kuqirafa faqa ikifaafau qirafa faqa ikiraqarafa faqa nidafirafa faqa sia kafaa mifauqa mariannoo. Mi ooqeenaa ainainafa doo taikafinoo. \p \v 5 Mi ufafa taikoofanoo qaarisaa marufa qini qimaqiminoo qinau. Doo qinee maqee aiqama ainaina fuka kai auqu quqaanaura. Maa ufausa akara rua, kuqaa anoona ufa maridanoo minasaa mundimaria ufafa maridanoo. \v 6 Kafaa qimaqiminoo qinau. Doo aiqama ainaina taikeenoo. Qinee oosana araafanausa maridaqa taikaaninna aukuana faqaasa maridaqa. Nammariara nidimarisa fuka maqakiqari ururee mari nammarina, kaqi marira nammari asooarafa sia feefaurirafa kaqi nimianauranoo. \v 7 Mandainaina rafaaqafusee uriaaqararausa qinee maa ainainna nimianaura. Qinee misa Anutusa marianaura misa qini qimaakumara marifaranoo. \v 8 Maparaa imariasa faqa ueeqee mariasa faqa kaaqa ufa rukiee mariasa faqa faiqí anaasee kuqa narimariasa faqa kaaqa faiqí aanaaseera rimariasa faqa aukainaina maraqa nuasa faqa tumunnai faiqí nimana auqusaida minara rufiasaida innaaru qimariasa faqa aiqama oosana oosana unna ufa qimariasa faqa mi mandoosanna maraqa nuasa misa maqusai ida farumaki marifaranoo. Miqoo ida firaafa fasafasainoo mandundi marifa mariannoo. Mi idana auqu inaaqiannaa kuqirafa maridanoo. \s1 Fuka Yeerusaree anianinna ufafa. \p \v 9 Miqi qimasee qimaqimisoofanoo qangiroo moo fannoo qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee marusakiqari aupurarana maqasaa teeqimariasakiqari moo fannoo aniree qimaqiminoo qinau. Yoohanee anee mai anirainaqa auniriranasaa kuqu sipsipa anaaqina mina anaaqa amundarana ani uqafiqaanana qafa. \v 10 Miqi qimasoofanoo Anutuna maraquna fannoo qini daakufufanoo qangiroo fannoo rafusueeqeenoo kisaaqa aaqanasaa quqaqisanau. Miqooqari naaquqara maqusa fuka Yeerusaree maqusa innaarunaindari Anutufinnaindari qumuna uqaqifiqanau. \v 11 Qumimarufanoo faqa qumu marinanoo faqa minakiqari Anutuna kaaqa areenarafa minakiqari takunasoosa imarinau. Mi fuka maqusafa pupu ooni tanukaidara foora qeemarinau. \p \v 12 Mi fuka maqusana faandaamurafa ooninnai auquqoofa marinau kisaaqa amatooki kamminoo marinau minaki qisaukuqara taikasee qiku ooqu qaaraqanda marasee kooqi marinau, aiqama kooqisaa qangiroo moo fannoo rakisimarinau. Mi kooqisasaa Isaraeena aiku asauku marusa qisaukuqara taikasee qikunni ooqu qaara marasee nuqu mi kooqisasaa akara rinoo marinau. \v 13 Suani oosana ururee maruqaannai faandaamurasaa qaaramoo kooqi mi qaannai marinau. Suani keeqee maru qaannai qaaramoo kooqi marinau. Suani dinni ataaqee qaannai qaaramoo kooqi marinau. Suani dinni ataaqee qaannai qaaramoo kooqi faandaamurasaa marinau. \v 14 Mi ooni faandaamurana oosanaki qisauku qara taikasee qikunni ooqu qaara marasee firaa ooniuqa marinau. Mi oonisasaa sipsipa aanaaqi Yisuna aiku asauku qisaukuqara taikasee qikunni ooqu qaara marasee marusa nuqu mi oonisasaa akara rinoo marinau. \p \v 15 Mi qangiroofa qini qimaqimimaruna asaukuki ruraa koora auqimaruna uqusee mariunannai mi fuka maqusana faqa faandaamura faqa kooqiuqa faqa amanamasee qafanau. \v 16 Mi fuka maqusana ataaqeenni faqa mina sandaaqai faqa amana amana kai marinau. Aiqama tu tauseenna faqa maqi handareeta faqa (2,400 kilometer) mina kisaaqa miqimaseenoo kisaaqa uqanna mi maqusana ati faqa marinau. \v 17 Mi fuka maqusa faandaamurafa faina maqa qufisara foora auqirafa marinau. Mi qangiroofa faandaamura maqasaaqari ammuqunni amanamasee qafamaseenoo sikisti metera amana maridanoo fee qinau. Kisaaqa uqanna marinau. \v 18 Mi faandaamurafa pupu ooninnai auqirafa marinau, mi maqusanaki maaqauqa koorannai karasakiara foora ruqiaki qafee marufa idaaqirafa uqanna marinau. \v 19 Faandaamura oosanasaa firaa ooniuqa marufa firaa feefauru aqusaida maree maria ooniuqa mi firaa oonisasaa afaaqa auqiiqee mariqau. Faandaamura firaa ooniuqa qisaukuqara taikasee qikunni ooqu qaaraqanda marara ooni mapukira ooni nifaaqa auqira ooniuqa maridaqa, nuqu faqaa ooniuqa mariqau. \p Moo ooni afaaqa moo auqirafa mina auqu yasapeera marinau. Mifa saqari amanee arirafa amananda tanukaida qeemarufa marinau. \p Moo ooni afaaqa auqirafa mina auqu akafata marinau. Mifa dirindaasi ariranasaa indiri ooni arirafa marinau. \p Moo ooni auqu eemararada marinau. Mifa pupu ooni moo saqari amanee arirafa marinau. \p \v 20 Moo ooni auqu saradoonikisa marinau. Mifa pupu ooni moo eekara faqa saapaani ooniara foora irafa faqa marinau. \p Moo ooni auqu kananeeriana marinau. Mifa taatuqee saapaani marinau. \p Moo ooni auqu koosa marinau. Mifa pupu ooni moo tumana arirafa marinau. \p Moo ooni auqu beerira marinau. Mifa arooqa ooni fooqaafa saqari amanee arirafa marinau. \p Moo ooni auqu toopasa marinau. Mifa pupu ooni miqirafa tumana arirafa marinau. \p Moo ooni auqu karaseedooni moo ooni marinau. Mifa pupu ooni miqirafa saqari amanee arirafa marinau. \p Moo ooni auqu tookueesa marinau. Mifa ooni moo saqari amanee arirafa marinau. \p Moo ooni auqu ameetisa marinau. Mifa arooqa ooni miqirafa pannoona arirafa amananda qafee marufa marinau. \p Faandaamura firaa ooniuqara mapukira ooni fee qiqau misa nuqu miqiminoo maridanoo. Qisaukuqara taikasee qikunni ooqu qaaraqanda marasee marinau. \v 21 Fuka Yeerusaree maqusa qikunni ooqu qaara marasee kooqi marinau. Aiqama kooqi faandaamurasaa maaqa kooqiara foora auqinoo marinau. Ooni firaana qumaree minaki ititee maru oonisa feefauru aqimari oonisa firaa ooniuqa oonda firaana fooqaafa marufaqa qafaqiafana. Maqusa qambaana faqa naambeeqai faqa aiqama amiqira koorannai auqirafa amananda qafee marufa marinau. \p \v 22 Qinee Yoohaneesa fuka maqusa Yeerusaree qafamaseeqa naaquqara amaana maqara randeeqa sia marifaqa qafeeqa. Amaana maqa marinoofau fifau mariqini. Karaambaiqa Anutufa uriqararafa sipsipa aanaaqi Yisufa faqa miqoo akooqoo marunara amaana maqa sia marinau. \v 23 Suani faqa quqoona faqa marinaqau qafani. Sia mari qafeeqa. Maridanoofau fifau mariqini Anutuna narí firaa areenarafa firaaqoo kaaqa qamaqinoo maridanoo, sipsipa aanaaqi mi maqusana qoomara foora maridanoo. \v 24 Aiqama maa maqa maaqanasaaqaraasa mi maqusana kaaqa qaranasaa nifaranoo. Misa karaambaiqauqa nári amiqira ainainauqa mi maqusanaki munu quqeefaranoo. \v 25 Mi maqusa kooqisa aiqama faasaana atuanoo kai mariannoo eendaki faqa sia ititeefaranoo, sia eenda mariannoo kaaqa qarafa kai mariannoo, minara kooqi sia ititaidaqa. \v 26 Aiqama maqa maaqasaa mariasa misa amiqira ainaina faqa misa uriqarara ainaina faqa maree aniree mi maqusanaki fuka Yeerusaree maqusaki kai quqeefaranoo. \v 27 Sia moo manda ainaina fannoo mi maqusanaki keeqaannoo. Sia moo asaurira ainaina auqee mari fee unna ufa qimari fee sia mi maqusanaki keeqeefaranoo. Sipsipa aanaaqi fannoo maqasaaqaraasa narí papiqaki nuqu akara rumaqaisa misa kai mi maqusanaki keeqeefaranoo. \c 22 \s1 Kaqi marira nammariara qimaqoo ufafa. \p \v 1 Mi qangiroofa fuka Yeerusaree maqusa uqaqifiqaseenoo nammari miqoo maruna uqaqifiqanau. Mi nammarifa Anutuna faqa sipsipa aanaaqi Yisuna faqa maru qaarinakiqari qumuree fuka maqusa qambaana ooqu fimarinau. Mi nammarina auqu kaqi marira nammari fee qiqau. Amiqira nammari sia dumuna maqa maru nammarifa mi nammarifa mookoofa amanee kai randaida qumidanoo. \v 2 Mi nammarina dinni dinni afai saqari kambiqanoo maridanoo. Mi saqarisa aiqama quqoonasaa qaqamma iraidanoo kai maridanoo. Mina amanee aiqama maqannaasa aurirana teeroo taikannisee marifa mi saqari amaneefa maridanoo. \v 3 Moo ainainara Anutufa aqurarainna ainaina sia mi fuka maqusanaki mariannoo, doo taikafuannoo. Anutuna qaari faqa sipsipa aanaaqi qaari faqa mi fuka maqusanaki maridanoo mina aiku asauku mi maqusanaki mariasa mina amooqifaranoo. \v 4 Misa mina oori qafeefaranoo misa niqinaaqa mina auqu akara rinoo mariannoo. \v 5 Mi maqusanaki asukuna taikanoo maridanoo sia kafaa mariannoo. Misa sia qoomara suaniara iridaqa fifau maridaqa, Karaambaiqa Anutufa misa qooma marinaqa miqooqaraasa karaambaiqara foora naaru naaru rakisi nimaqeefaranoo. \s1 Yisufa doo qumuaninna ufafa. \p \v 6 Mi qangiroofa mi ainainausa uqaqifiqaseenoo qimaqiminoo qinau. Mi ufausa aiqama qimamunafa kuqaa minasaa mundimariafa marifaqa qimamiqa. Karaambaiqa Anutufa narí maraquna tamummaqara fasiqauqa nimimarifa narí qangiroo niqiqaifaqa mina ainainira fasiqa aanaaseesa qusasaa kambiqaaninna ainainausa uqannifiqaanifeera mi ainainausa ani uqafiqeeqa. \p \v 7 Yisufa inniara maqasaa mariasara maaqi qidanoo, qinee qusasaa kafaa ooqu fuanaura. Maa papiqanakinaa ufa irisee mi mau fimariasa misa asasifaranoo. \p \v 8 Qinee Yoohaneesa mi ainainna aiqama qafamasee iriseeqa daaquqoofaqa uqaqifiqee mari qangiroona aikuki maqasaa aqufiqa amooqianeeriafananoo mifa qaoo qimasee qinau. \v 9 Oo sia miqia Anutuna kai amooqia. Qinee ani faqa moodaa ainaini marunausa maridaqa ani afasausa tamummaqara fasiqauqa faqa moodaa ainaini marunausa maridaqa. Maa papiqanakinaa ufamau fimariasa misa faqa moodaa ainaini marunausa maridaqa. Sia qini qimooqia Anutuna kai amooqia. \v 10 Mi qangiroofa kafaa qimaqiminoo qinau. Yoohanee anee maa papiqanakinaa ufa tamummaqara ufa maridanoo sia qumeeraa, qimannimia. Aiqama maa ainainausa qusasaa kambiqaannoo sia amana quandasee kaifaa kisaaqasaa fuannoo, qusasaa doo kambiqaannoo. \v 11 Anaaseera fanandirana, faiqiara fanandirana, miqida nariara nariara rimariasa saina miqidaqa mariaqa, mandoosana mandoosana maree mariasa saina miqidaqa mariaqa. Amiqira oosana maree mariasa saina miqidaqa mariaqa. Maparaammasee amiqira oosana firaaqoo maree mariasa saina miqidaqa mariaqa. \p \v 12 Doo iriaqa Yisufa inniara qidanoo. Qinee qusasaa ooqufuanaura. Innee maree marianna akiaqara uqirausa doo ooqu fiqa muqu nimianauranoo. \v 13 Qinee oosana aroonakiqari marunausa maridaqa. Qinee taikaaninna aukuanna faqaasa maridaqa. \p \v 14 Nári qamunanda nammari uqusee anukara qamunna faqaasa misa kai amana fuka Yeerusaree maqusa kooqiki keeqafiqa kaqi naaru marira saqari qaqamma amana diqisee neefaranoo. Miqimariasa asasifaranoo. \v 15 Mi maqusana aqoosai kaaqa ufa rukiee mariasa faqa aukainaina maraqa nuasa faqa faiqí anaasee nariara nariara fanandi mariasa faqa faiqí anaasee kuqa narí mariasa faqa saqarinnai faiqí nimana auqusaida innaaru qimariasa faqa unna oosana auqimariasa faqa unna ufa qimariasa faqa misa aiqama aqoosai marifaranoo. \p \v 16 Qinee Yisufa maa ufausa amaana maqaki keeqee mariasa qimannimiaqee qimasee qeeqa qangiroo aqiqeeqa. Qinee Dafidina oosanakiqari minati maridaqa. Qinee kananaana duqudeeqiara maqi kaaqa qeemarunausa maridaqa. \p (Yisuna saqariki mariasa aiqama mina aqoonausara foora mariafanoo misara Yoohaneefa moodaanaki sipsipa aanaaqi Yisuna anaaqa fee qidanoo maa papiqanaki qidanoo.) \v 17 Anutuna maraquna faqa sipsipa aanaaqi Yisuna anaaqa faqa aiqamausara mai aniaqee qidaqa. Aiqama maa ufana irimariasa innee faqa quandafi niqoonausa naaraaqa aniaqee qiaqa. Yisufa naaru marira nammari nimianee qidanoo. Aiqama nammariara nidimarisa doo aniree naaqa. Sia feefaurifaranoo, nidimarinausa kaqi naaqa. \s1 Taikara ufa. \p \v 18 Qinee Yoohaneesa aiqamausa maa papiqanakinaa tamummaqara ufa irimariasa doori kandamasee aaquqimannimaqaidaqa faiqí moo fannoo maa papiqanakinaa ufa moo narí ufa minasaa ootupamasee qinafa mina akiaqara Anutufa maa papiqanakinaa aupurarana narirana mara mi fasiqana ariranasaa ootupainanoo firaanaikiannoo. \v 19 Kafaa faiqí moo fannoo maa papiqanakinaa tamummaqara ufa ati rafaaqafinanoo minara mi fasiqafa naaru marira saqari qaqama neemariana Anutufa rafaaqafuannoo sia naannee qiannoo mina naaquqara fuka maqusaki keeqaranara faqa Anutufa rafaaqafusee qaoo qiannoo. Maa papiqanakinaa ufamau sia fuanara qaoo qiannoo. \p \v 20 Qinee maa papiqanakinaa ufa qima afeekaikammannimi marunausa Yisusa maaqi qimasee qimannimidaqa kuqaa uqanna qinee qusasaa innee iannai kaifaa ooqu fuanaura. Qinee Yoohaneesa minara maaqi qidaqa. Oo karaambaiqa Yisu doo qumuannee qidaqa. \p \v 21 Karaambaiqa Yisuna amiqira afaarirafa inni aiqamausaki mariani.