\id EXO – Binumarien Exodus; Des and Jenny Oatridge; updated April 2001; 13-April-2016 \h RAFUDOO AKARAFA \toc1 RAFUDOO AKARAFA \toc2 RAFUDOO AKARAFA \mt1 RAFUDOO AKARAFA \c 1 \s1 Isipa maqannaasa Isaraee maqannaasa mandaikamma nimaqaqau. \p \v 1 Yakooboona amaaku oondamara misa faqa Isipa maqusai ooqu fusa misa nuqu maaqimminoo maridanoo. \v 2 Reeubeenafa faqa Simeeoonafa faqa Reefifa faqa Yudafa faqa \v 3-4 Isakarafa faqa Seeburunafa faqa Beensaminafa faqa Dannaafa faqa Napatarifa faqa Kadaafa faqa Aseerafa faqa minamusa faqa misa faiqinamu faqa nári nikoona ninaakuna faqa Isipa maqa maaqaki ooqu fiqau. \v 5 Moodaanaki ruqauiqa ooqu fusa qaaramoo fasiqa niku nisauku taikasee moo fasiqa asaukuqara kai taikasee 70 Isipa maqa maaqaki ooqu mariqau. Yooseefaafa ooqai miqoo maruqoo marinau. \p \v 6-7 Miqoo mariiufaqa Yooseefaafa faqa narí afasausamara faqa aiqama mi akiiqausa kuqu taikafufaqa misa faiqi namu niku nisauku findifufaqa faiqi moomoo uqanna maqasoofaqa kambiqaqau. Kambiqafiqa Isipa maqa maaqa umbiqamma aqiqa mariqau. \v 8 Faraoofa Isipa maqannaa rakisirafa kuqufufanoo kisaaqasaa marinoo fuka moo Faraoofa kambiqanau. Mifa Yooseefaanara faqa aandaroo aukuana rakisiiunara faqa mina aiku asaukuara faqa sia irinau. \v 9 Faraoofa narí maqannaasa qimanniminoo qinau. Isaraee maqannaasa moomoo uqanna maqa maaqa umbiaqa mariafaqa maasa uridaaqaramaseeqa maasa rafaaqafu qimaqeefaara. \v 10 Rakirafa kambiqainaqa misa maasa namuqaa faqa moodaanaki kammafi maasa darusee quqasee sandee foora. Inni saimbaqa naqifee mandee oonumafi irisee misa rafaaqafusaanaqee misa sia moomoo kambiqeefaree. \p \v 11 Miqi qimasoofaqa Isipa maqannaasa Isaraee maqannaasa karafusa saika nimiqau. Afeeka rakisirausa misasaa rakisi mariqau. Isaraee maqannaasa karafusaki maridaqa qaara maqusa auqiqau. Moo maqusa auqu Pitoona maqusa auqusee moo maqusa auqu Raqamaseesa maqusa auqiqau. Mi maqusa qanda narana afeedimaru maqusa qanda mariqau. Qafee maqannai kai maaqa usakeemariqau. \v 12 Isipa maqannaasa Isaraee maqannaa kafaa kafaa ummaara nimufaqa moomoo kambiqafiqa maqa maaqa qumbiaqau. Isipa maqannaa misa nindafeeqa kaaqa rufiee mariqau. \v 13 Miqunara sia moomoo asumu kambiqaaqeera firaa kadaapi uqanna misa nimuaaqa quqasoofaqa misa manda marira mariqau. \v 14 Isipa maqannaasa qufaqa Isaraee maqannaa qafee maqa qumaree ausirira ooniara foora moomoo auquseeqa minannai maaqa usakeeqa kafaa afuqaki ainaina faqa imariqau. Miqi marufaqa sia Isipa maqannaasa misara qimudaoo qimariqau. \p \v 15 Faraoofa mi kadaapirirana Isaraee maqannaa nimiseenoo quandafinoo Isareee maqannaa anaasee qaaraqanda Sifaraa nammarisa Puaa nammarisa inaamunai fusasaa rakisimaru anaasee qanda qimanniminau. \v 16 Inneeqara innaamunai fidaqara dadaaqiqa faiqi maqaseeqa akoonaiqi aiqama aaqee uqanna rutukuaqa, maanaaqa kai kaqi mariaqa. \v 17 Mi anaaseeqanda Faraoona ufa iriseeqara Anutuna ufara rufiaseeqa sia akoonaiqiuqa nárí mariqau, kaqi mariqau. \v 18 Faraoofa akoonaiqi moomoo kambiqoofanoo nindafamaseenoo innaamunai nifiqaqanu aanaaseeqanda naaramaseenoo niqinoo qinau. Inneeqara naqaafee ifaqee sia akoonaiqi naridee qini ufa rukiaafanoo. \v 19 Miqanda mina ufa iriseeqa qiqau. Heeburu anaasee sia Isipa anaasee naannaraidaqa misa kaqi kaqi faiqi maqaidaqa. Maaqanda oonu raunaqa faasai faiqi maqaqaafaqa oonu nindafaidaqa. \p \v 20 Anutufa mi anaaseeqanda oosana nindafamaseenoo amiqi amiqimasoofaqa Isaraee maqannaasa moomoo kambiqafiqa afeeka maqannaa mariqau. \v 21 Miqanda Anutunara rufioofanoo mina akiiqara Anutufa miqanda faqa faiqi asumu niminau. \p \v 22 Faraoofa misa nindafeenoo narí maqannaa Isipa maqannaa aiqamausa naaramaseenoo ufa afeeka ufa qimanniminau. Heeburu anaasee akoonaiqi maqasaifaqa innee mina mareeqee nammari firaana Niru nammariki aqusaifaqa kuquaqa. Aiqama kuquaqeera maanaaqauqa kai kaqi mariaqeera qinau. Miqi qimasoofaqa miqimmi mariqau. \c 2 \s1 Misa sia Mooseena faiqi aanaaqi ariqau. \p \v 1 Mi kamuqoo mi aukuanna Reefina atikiqari kumaaraa moo fannoo findi finoo maanaaqa Reefina oosanaki maranau. \v 2 Maraseenoo faiqi moo akoonaiqi maqaseenoo mina anoofa qafoofanoo amiqira faiqi marufanoo Isipa maqannaasa arifoo qimaseenoo qaaramoo quqoonasaa kukeeqa amaqaqoofanoo marinau. \v 3 Qaaramoo quqoona aiqaroofanoo faiqi aanaaqi kaqikaaqoo aaqoo irufanoo mina anoofa akoofa rafaaqafirara oonumafi irusia mina anoofa furaa amanee uqa kisaaqa difaaniara foora auqinau. Mifa koorootaqa qumareenoo furaa uqamau sia nammari ruqiqaki keeqaanifeera akinau. Uqa auquseenoo mina anoofa faiqi aanaaqi uqaki rumaseenoo furaa moomoo nammari ammausai marunaki kukeeqaqoofanoo minaki marinau. \v 4 Nammariki marufanoo mi faiqina anasaafa nianaindari kukeeqanoo maridanoo rakisi marinau. Nanee kambiqaannoo qimasaidanoo rakisi marinau. \p \v 5 Faraoona araamuna nammari auqaaneera narí rakisimaru manaaqausa faqa mi nammarinai quminau. Mifa nammari auqaidanoo furaaki qafoofanoo uqa marinau. Marufanoo qafamaseenoo narí ainaini maru manaaqana qimamufanoo mi uqana nammarikinaana maranau. \v 6 Marasoofanoo Faraoona araamuna asaukukinaana maraseenoo uqa oo raqasee faiqi aanaaqi qafanau. Faiqi aanaaqi ikiraqoofanoo mina irufanoo amuqusufanoo qinau. Maafa Heeburu maqannaasa faiqi akoonaiqi maridanoo fee qinau. \v 7 Mifa miqi qimarufanoo mi faiqi anaaqina anasaafa anireenoo Faraoona araamuna maaqi qimasee qimaminau. Amanee Heeburu anaasee moo ooru afiqee muqusaananoo fee naamma amiannoo fee. \v 8 Faraoona araamuna eedoo qufanoo mi faiqi anaaqina anasaafa ooru nári ninoona uqanna afiqee quminau. \v 9 Qumuroofanoo Faraoona araamuna fannoo maaqi qimaseenoo mi anaaseena qimaminau. Anee maa faiqi anaaqina naamma amidana rakisi marinaqa qinee maqee maqee feefauru ani ami marianauranoo. Mi anaaseefa eedoo qimaseenoo narí faiqi aanaaqi uqanna narí maaqai munu qaqee idanoo rakisi marinau. \v 10 Mi faiqi anaaqifa kaqi kaaqoo innooqafufanoo narí anoofa afiqeenoo Faraoona araamuna maruqoo minisoofanoo narí faiqi kamambinau. Fuka anoofa auqu rarara maaqi qinau. Qinee nammarikinaana maraunnanara auqu Mooseenee qianaura. \s1 Mooseefa Midianna maqusai sandanau. \p \v 11 Mariiufanoo Mooseefa innooqafufanoo moo kari narí maqanna Isaraee maqannaasa oonu nindafoofaqa firaa kadaapi rimariqau. Isipa maqannaa moo fannoo Heeburu maqannaa Mooseena aqoonnana arimarufanoo Mooseefa qafanau. \v 12 Aranaqoofanoo faiqiara dinni dinni munu afu maqee mini afu maqee ufanoo faiqí sia marufanoo Isipa maqannaa fasiqa Mooseefa kuqa aruseenoo mina iri nukuda afaqaseenoo minaki kukeeqasee akundanau. \p \v 13 Iqaqoofanoo kananaana rafudamakufanoo Mooseefa narí maqannaa nindafarara kafaa finau. Oonuree nindafoofaqa Heeburu fasiqa qaaraqanda rakiqau. Mooseefa aqoonnana arimaruna qimaminoo qinau. Anee naqaafee ifanee aneenna aqoonnana oosana siainaki fifau aridanee. \v 14 Miqi qufanoo aru fasiqafa qinau. Yafee aniara karaambaiqee qifanee anee maasa ufa irisee andeeqaidanee. Eenda anee Isipa maqannaa aruanafa kafaa maqee qini faqa darinnaree qufanoo Mooseefa tautinau. Tautumandee qinau. Doo eenda arunnanara aiqama kooroomminoo maridanoommifoo qimaseenoo rufianau. \p \v 15 Faraoofa minara iriseenoo Mooseena kuqa aruaneera ufanoo Mooseefa minara rufiamareenoo Isipa maqa maaqa quqasee Midianna maqa maaqai nianai sandanau. \v 16 Sandee oonureenoo nammari madika afaisaa ooqu marinau. Midianna maqannaa amaana maqaki aanaiqikirana mina auqu Yeetaroona araamuqmaaka dinni qisauku taikasee dinni oonu qaara marasee 7 mariqau. Mooseefa nammari madika afaisaa marufaqa mi manaaqausa nári nikoona sipsipauqa faqa mimmiuqa faqa nammari saka nimianee qimasee aniraqau. \v 17 Faiqí akaqausa nári sipsipasaa rakisimarusa mi manaaqausa niqiqoofaqa anirandee fufaqa misa nári sipsipa naaree nammari nimianeera qufanoo Mooseefa findifinoo misara qaoo qimaseenoo maanaaqauqa naaroofaqa aniroofanoo Mooseefa narí kai misa sipsipauqa faqa mimmiuqa faqa nammari saka niminau. \p \v 18 Mi manaaqausa sipsipauqa nammari neeneesoofaqa nifiqee maaqai fiqau. Oonu roofanoo misa nikoofa iramirinoo qinau. Innee naqifee ifaqee maqee faasaanasaa anidee. \v 19 Miqi qufaqa misa qiqau. Isipa maqannaa fasiqa moo fannoo faiqí sipsipasaa rakisi mariasa oonu raafanoo misara qaoo qimaseenoo maasa sipsipauqa narí kai nammari saka qumaree nimiisaifaqa dauni anidaqa. \v 20 Misa nikoofa mina irinoo qinau. Mi fasiqafa yaifee maridanoo fee. Nanaree innee minni aisee anidee. Doo sandee oonu afiqaifanoo narana ani naani. Miqi qimasoofaqa oonu Mooseena afiqee aniqau. \v 21 Yeetaroofa Mooseenara qini faqa mariannee qufanoo eedoo qimasee marinau. Marufanoo Yeetaroofa narí araamuna Sipooraa nammarina Mooseena amufanoo maranau. \v 22 Maraseenoo faiqi akoonaiqi maqanau. Maqaseenoo Mooseefa narí faiqi auqureenoo qinee aanaamuru maqusaki maridee qimaseenoo Keerasoomma nee qinau. \p \v 23 Mooseefa miqoo moomoo aukuanaki marufanoo Isipa maqanna karaambaiqa Faraoofa kuqinau. Kuqufufaqa Isaraee maqannaasa Isipa maqannaasa afeeka rumbarana ameemaanai kaqi kai annadannada qidaqa maridaqa Anutufinnai dadaaqianifeera innaaru qimariqau. Misa innaaru qirafa Anutufinnai ooru finau. \v 24 Anutufa misa qiki raqarana iriseenoo Abarahaamana faqa Isakeena faqa Yakooboona faqa moodaanaki kira ufa qimaqoofa misa faiqinamu faqa dadaaqianifeera oonu mafi irinau. \v 25 Anutufa misa mandainainaki marufanoo misara oonu mafi irufanoo amuqusinau. \c 3 \s1 Anutufa Mooseena aaranau. \p \v 1 Moo kari Mooseefa narí airaamaku Yeetaroona Midianna maqannaa amaana maqaki aanaiqi kirafa maruna sipsipasaa faqa mimmisaa faqa rakisi marinau. Moo kari Mooseefa narí airaamaku sipsipauqa faqa mimmiuqa faqa nifiqa mareenoo aadana maqa maaqa fiqareenoo Hooreeba naaquqara aaqanasaa muruqoofaqa andanda neemarufanoo rakisi marinau. \v 2 Miqi marufanoo Anutuna qangiroo Mooseena afusaa tautumma amaqaseenoo kooroomafinoo saqari amimikiqari idauru kambiqanau. Mooseefa mina qafoofanoo idauru firaafa qaidanoo sia mi saqari amimina qanau. \v 3 Mooseefa mina qafamaseenoo moo ainainammifoo saina aaqa oonuree qafaa, nanaree saqari amimi sia qaidanoo fee qimasee aaqa finau. \p \v 4 Mooseefa quandakinoo aaqa oonu roofanoo Anutufa minakiqari Mooseena aaraidanoo qinau. Moosee Moosee qufanoo Mooseefa iriseenoo maqi qimaseenoo qinau. Qinee maa maridaqa. \v 5 Miqi qimasoofanoo Anutufa kafaa qimaminau Moosee sia anee adeedi ania. Aneenna aiku aanaamu raipaqusee miqoo maria. Naaquqara maqa maaqa marinara aneenna aiku aanaamu mara aqua. \v 6 Miqi qimaseenoo Anutufa kafaa qimaminau. Qinee ani akoona Anutusa maridaqa. Abarahaamana faqa Isakeena faqa Yakooboona faqa Anutusa maridaqa. Mooseefa mi ufana iriseenoo Anutuna qafaanoo qimaseenoo rufiaseenoo oorisaa ititanau. \p \v 7 Anutufa kaifaa Mooseena qimaminoo qinau. Qini faiqí anaasee Isaraee maqannaasa Isipa maqasaa firaa aupurarana nimi mariafaqa nindafaidaqa. Misa qiniara maasa afeeka rakisira rakisi mariasa nisaukukinaana rafia quqaannee qimasee qini daaree mariafaqa iridaqa. Qinee misa aiqama aupurarana maree marianara iridaqa. \v 8 Qinee innaarunaindari qumuree Isipa maqannaasa nisaukukinaana mareeqee firaa maqa maaqa ainoo faqaa maqa aiqama ainaina rairaa imariqoo quqaanaura. Mi maqanasaa Kannaana maqannaasa faqa Heeta maqannaasa faqa Amoora maqannaasa faqa Peerisita maqannaasa faqa Hifita maqannaasa faqa Yeebusa maqannaasa faqa misauqa mariaqoo quqannisaanaura. \v 9 Isipa maqannaa Heeburu maqannaa radami mariafaqa misa qiki raqee mariafa doo qini daaqoosaa rifaqa niqafaidaqa. \v 10 Qinee ani Isipa maqannaa karaambaiqa Faraoo finnai aiqaanana oonureenana qini faiqí anaasee indaarunni kamma nimaqainaqa Faraoona maqa maaqakiqari quqasee aniaqa. \p \v 11 Mooseefa mi ufana iriseenoo Anutunara qaoo qidanoo qinau. Akasaa qinee maaqirausa naqimaseeqee Faraoo finnai oonuree fee Isaraee maqannaasa Isipa maqa maaqaki mariana nifiqaanauree. \v 12 Anutufa iriseenoo qinau. Qinee anifaqa marianana anee Isaraee maqannaasa Isipa maqasaa qaraana nifiqamaree maa aaqannasaa aniree qini qimoo qifaranoo. Miqinna oosanafa qinee ani aiqaafannanara kooroo iannoo. \p \v 13 Mooseefa iriseenoo kafaa Anutuna qimaminoo qinau. Anee qini diqiqaanaqa qinee Isaraee maqannaa innannai oonu reeqa maaqi qianaura. Inni nisaifaqausa ninaakusa Anutufa qini diqiqaifaqa inni qimannimirara anidaqa. Miqi qianaqa misa maaqi qimasee qini ireefaranoo. Mina auqu yafee maridanoo fee qifaqa qinee naqifee qimasee qimannimianauree. \v 14 Anutufa iriseenoo Mooseena qimaminoo qinau. Qinee qeeqa marunausa qidaqa. Anee maaqi qimasee qimannimia. Nariara qinee qeeqa marunausee qimarifa diqiqaifaqa innee iannai anidaqa. \v 15 Maaqi qimasee kafaa moo faqa qimannimia. Inni nikausa Abarahaammana faqa Isakeena faqa Yakooboona faqa Anutusa Yaaweesa maridaqa ani Isaraee maqannaa iannai ani aqiqaidaqa. Qini mi duqufa naaruara mariannoo. Kasooaqee kambiqainausa qini mi duquna reefaranoo. \v 16 Anutufa kaifaa Mooseena qimaminoo qinau. Anee ooquree Isaraee maqannaa uriqararausa suqusee maaqi qimasee qimannimia. Yaaweefa inni ninaakusa Abarahaammana faqa Isakeena faqa Yakooboona faqa Anutusa qini qifusaa kooroo mafinoo qimaqiminoo. Misa qimannimia, qinee misa iannai aniree qafaunaqa Isipa maqannaasa qumaara moomoo nimimariafaqa qafaidaqa. \v 17 Qinee Isipa maqa maaqakinaana maraanauree qimasee iridaqa. Misa firaa aupurarana kinaana nifieeqee ainoo faqaa maqasaa irairaa ida reemindeemiri mariqoo Kannaa maqasaa faqa Heeta maqasaa faqa Amoora maqasaa faqa Peerisita maqasaa faqa Hifita maqasaa faqa Yeebusa maqasaa faqa quqannisaanaura. \p \v 18 Moosee anee Isaraee maqannaasa mi ufana qimanniminaqa irifara. Anee Isaraee maqannaa uriqararausa faqa nifiqamareenana Isipa maqannaa karaambaiqa marinnai oonuree maaqi qimasee qimamia. Maasa Heeburu maqannaasa Yaaweefa maasa Anutufa maasa qifusaa kooroo mafinoo qimanniminoo. Maqee anee maasara eedoo qinaqa qaaramoo faasaana aadana maqa maaqaki oonuree maasa Yaaweena maasa Anutuna tatufirana suqa amianee qia. \v 19 Qinee iridaqa anee qimaminanoo Isipa maqannaa karaambaiqa fannoo sia inni niiqainaqa fifaranoo. Qinee mina aidafirana amiananoo miqoo inni niiqaannoo. \v 20 Qinee qeeqa afeekannai Isipa maqannaasa oosana oosana naaquqara ainainannai fitiqnarana nimianaura. Nimiananoo Faraoofa miqoo inni idukuannoo. \p \v 21 Qinee Isipa maqannaasa inniara naaquqarana nimianaqa innee Isipa maqasaaqari sia kaqi fifaranoo. Ainaina nimifaqa maree fifaranoo. \v 22 Innee firarifaqa inni ninaaqmaaka Isipa maqannaa aanaaseeuqa nári naaqa maria aanaaseesa faqa nariqa maaqaki mariasara faqa qifaqa qamunna faqa koora faqa siruaa faqa nifaaqa auqi maria ainainausa faqa nimifaqa inneeqa faiqi namu niraamuqmaaka Isipa maqannaa amiqira qamunna ainaina kai afisunnimaqaifaqa maree fuaqa. Miqinnanannai innee Isipa maqannaasa ainaina maree fiara foora ifaranoo. \c 4 \s1 Anutufa Mooseena oosana oosana kudifaanna auqaani feera afeeka aminau. \p \v 1 Mooseefa Anutuna ufa iriseenoo kaifaa iramirinoo qinau. Misa Isaraee maqannaa sia qini ufa qaindusia, sia qini ufa iria qiniara unna fee qimasee Yaaweefa sia ani afusaa kooroo ifana unna qiaanoo qifaqa qinee naqifee ianauree. Naqifee ianaqee misa qini oosana qafee fee kuqaa fee qifaree. \v 2 Miqi qufanoo Anutufa qinau. Ani asaukuki anee nanee uqirafa nidanee, qufanoo Mooseefa qinau. Saunu uqirausa nidaqee qinau. \v 3 Anutufa iriseenoo qinau. Doo mina maqasaa aqua qufanoo maqasaa aqusoofanoo mi saunufa sakani kambiqa fufanoo Mooseefa mina qafamaseenoo rufiasee sandanau. \v 4 Anutufa kafaa qimaminoo qinau. Aneenna asaukunnai mara miami ameesa qumaraa qufanoo qumaroofanoo kafaa asaukuki saunu kammafinau. \v 5 Miqooqari Yaaweefa Mooseena qimaminau. Anee ooqu Isaraee maqannaa nifusaa miqinaqa misa qiniara Abarahaamana faqa Isakeena faqa Yakooboona faqa misa Yaaweefa misa Anutufa kuqaa ani afusaa kooroo iifoo qifaranoo. \p \v 6 Yaaweefa kafaa Mooseena qimaminau. Anee aneenna siutaki asauku upeekaa. Miqi qufanoo Mooseefa miqimminau. Asauku upeekaseenoo radukusee qafoofanoo asaukumau aiqama namuandaundau inoo marufanoo qafanau. \v 7 Anutufa kafaa qinau aneenna asauku kafaa upeekaa qufanoo upeekaseenoo radukuseenoo qafoofanoo asauku mau namuandaundau irafa sia marinau. Dinniara foora kai marinau. \v 8 Anutufa kafaa Mooseena qimaminoo qinau. Anee indaaru saunu uqannifiqaina sia irifana innaaqiana asauku uqannifiqainaqa iriaqa. \v 9 Misa ani mi ainaina qanda qafamasee sia ani ufa irifana anee Niru nammari saka qumareenana aadana maqasaa adiasainanoo fidika kai mandifinaqa qafaaqa. \p \v 10 Mooseefa Yaaweena ufa iriseenoo qimaminau. Oo Yaawee sia qini diiqaa. Qinee ooqaindari sia amiqimmasee faiqí nifusaa ufa qunausa maridaqa. Maqee anee qini qima qimiannaqooqari sia mifa qini mareeqee ufa qimarunausaikamma qiseenoo. Qinee sia ufa qunausa ufara mamma qimarunausa maridaqa. \v 11 Miqi qufanoo Anutufa Mooseena qimaminoo qinau. Yafee nifauru nimidanoo fee. Yafee sia ufa qiasaika faqa naaqoo qaunirausaika faqa mannisaidanoo fee. Yafee nifu maqarana faqa nifu dimbarana faqa nimidanoo fee. Qinee Yaaweesa kai miqidaqa. \v 12 Moosee anee doo fua. Qinee ani ufa dadaaqi aakapaanana qinnaranoo. \p \v 13 Mooseefa kaifaa Yaaweena qimaminoo qinau. Oo Yaawee anee moo aqiqainanoo fuani. \v 14 Yaaweefa mina iriseenoo aranaqoofanoo qinau. Doo amana ani afasaafa Aaroonafa Reefina atikinaafa andeeqasee ufa qimarifa marifaqa qinee iridaqa. Mifa maqee aniara randanoo anidanoo. Mifa ani paqurimandee asasiannoo. \v 15 Anee mina qimaminanoo mifa misa qimannimiani. Qinee inniqara dadaaqianaqa ufa qimannimifaranoo. Qinee inneeqara ifandinna ainaina qimannimianaqa auqeefaranoo. \v 16 Anutufa kafaa Mooseena qimaminau. Aaroonafa ani ufa mareeqee faiqí anaasee qimannimiannoo. Mifa ani oora foora marinana anee mina Anutufara foora maridana mifa auqaaninna ainaina anee aakapeennaranoo. \v 17 Anee aneenna saunu faqa uqirafa fua. Minannai oosana oosana ainaina faiqí sia amana auqaaqaa ira ainaina auqeennaranoo. \s1 Mooseefa Isipa maqusai kafaa anirandee finau. \p \v 18 Mooseefa Yaaweena ufa iriseenoo narí airaamaku Yeetaroo funnai oonureenoo qimaminoo qinau. Amanee qinee Isipa maqusai kafaa anirandee oonuree qeeqa ainaina niqafaanauree. Misa kaqi fee maridee doo fee kuqia. Miqiqufanoo Yeetaroofa iriseenoo eedoo qimasee aiqanau. \p \v 19 Mooseefa Midianna maqa maaqai kaqi marufanoo Anutufa kafaa qimaminoo qinau. Doo findi finana kafaa Isipa maqusai fua. Ani arirari marusa doo kuqia. \v 20 Mooseefa irisee eedoo qimaseenoo narí anaaqa faqa faiqi namu faqa mareeqee doonkisaa quqaseenoo finau. Anutufa maree fuannee qu saununa faqa maree finau. \p \v 21 Anutufa Mooseena qimaminoo qinau. Anee Isipa maqa maaqai oonureenana misa karaambaiqa afusaa faiqí sia amana auqaaqaa ira ainaina qinee amiafanna afeekanannoo auqaa. Miqi marinaqa qinee Faraoona kaukaata qira irirana amiananoo sia eedoo qinaqa Isaraee maqannaasa fifaranoo. \v 22 Anee maaqi qimaseenana Faraoona qimamia. Yaaweefa maaqi qidanoo. Isaraee maqannaasa qini ooqa faiqiara foora maridammiaafoo qia. \v 23 Qinee ani qimamidaqa. Anee qini ooqa faiqiuqa Isaraee maqannaasa quqasainaqa misa oonuree qini qimooqiaqa, qunana anee qaoo qianaqa doo maqee ani ooqa faiqi aruanaura. \p \v 24 Mooseefa narí faiqi anaasee faqa fidanoo eendufanoo aanai faiqanau. Eendaki Anutufa anireenoo Mooseena kuqa arirara inau. \v 25 Miqufanoo Mooseena anaaqa Sipooraa nammarifa ooni raiqarana qumareenoo narí amaaku afaaqa ati aukuseenoo minannoo Mooseena aiku auqamaseenoo maqasaa quqanau. Quqaseenoo qinau. Anee qini qifaaqi fidika aanaaqi fasiqa mariananoo fee qinau. \v 26 Miqimmasoofanoo Yaaweefa Mooseena sia arinau. \p \v 27 Miqi qimarufanoo Yaaweefa Aaroona qimaminoo qinau. Anee aadana maqa maaqai fidana Mooseena paquria. Aaroonafa eedoo qimasee Anutuna naaquqara aaqanai ooru Mooseena paqurinau. Paqurimasee amooqa nanau. \v 28 Amooqasoofanoo Mooseefa Isipa maqa maaqai fuanifeera Yaaweefa qimamuna faqa oosana oosana ainainara faqa Aaroona qimaminau. Yaaweefa faiqí sia amana auqaaqaa ira ainaina auqannee quna faqa Aaroona qimaminau. \v 29 Mooseesa Aaroonasa Isipa maqa maaqai ooqureeqa Isaraee maqannaa faiqí firaasa naarama quqaqau. \v 30 Quqaseeqa Yaaweefa Mooseena qimamu ufausa aiqama Aaroonafa qimannimisoofanoo Mooseefa faiqí sia amana auqaaqaa ira ainainauqa misa nifusaa auqanau. \v 31 Isaraee maqannaasa Aaroona mi ufana iriseeqa kuqaa mifoo qiqau. Misa Yaaweefa misa unnai anunara nariqa firaa aupuraranara irisee kumma ramafufaqa innaaru qiqau. \c 5 \s1 Mooseesa Aaroonasa Isipa maqannaasa kinna oonu qafaqau. \p \v 1 Innaaru qimasoofaqa Mooseesa Aaroonasa Faraoo funnai oonuree qimamiqa qiqau. Oo Faraoo, Yaaweefa maasa Isaraee maqannaa Anutufa aniara maaqi qinoo. Anee qini faiqi namu idukusainaqa aadana maqa maaqaki oonureeqa oomaqa mandee qiniara innaaru qidaqa qimooqiaqee qinoo. \v 2 Faraoofa miqanda ufa iriseenoo qinau. Yaaweefa yafee. Nanaree mina ufara eedoo qimasee Isaraee maqannaasa niiqaana fifaree. Sia qinee Yaaweenara iridaqa. Minara qinee sia uqanna Isaraee maqannaasa niiqaanaura. \p \v 3 Mooseesa Aaroonasa kafaa Faraoona qimamiqa qiqau. Maasa Heeburu maqannaasa Anutufa maasa qifusaa koorooinoo. Anee maasara eedoo qinaqa qaaramoo faasaana aadana maqa maaqaki oonuree Yaaweena maasa Anutuna tatufirana suqa amianaura. Maasa sia miqiananoo mifa firaa manda auriranannai fee firaa dariranannai fee maasa aiqama daruannoo. \v 4 Faraoofa iriseenoo Mooseesa Aaroonasa qimanniminoo qinau, inneeqara nanaree faiqí anaasee qini ainaini mariasa nifiqee fuafaqee minnisee fidee. Saina kafaa anirandee ainainiranaki fuaqa. \v 5 Innee Isaraee maqannaasa maqee moomoo kammafi qini ainainirana minnisararee fee qidafee. \p \v 6 Mi faasaana kai Faraoofa Isipa maqannaa karabusasaa rakisi marusa faqa Isaraee maqannaa niqoonausasaa rakisi marusa faqa qimanninoo qinau. \v 7 Innee maqee sia kafaa uita asaki ateekasee Isaraee maqannaa nimifaqa minannoo maaqa usakee maria simmeerana auquaqa. Sai faqa nári kai maraaqa. \v 8 Maraseeqa sia oorudupi masee auquaqa. Aiqama kari auqi mariana amana kai auquaqa. Misa kudiki mariasa maridaqa qiniara maasa idukusainaqa maasa oonuree Yaaweena nári Anutuna tatufirana suqa amianee qidaqa. \v 9 Miqi qidaqifaqa innee firaa kadaapi nimifaqa misa oonauqee anauqee idaqa Mooseesa Aaroonasa qinna unnufausa sia iriaqa. \p \v 10 Miqi qufaqa karabusasaa rakisi marusa faqa Isaraee maqannaasa nári niqoonausasaa rakisi marusa oonuree maaqi qimasee Isaraee maqannaasa qimannimiqau. Faraoofa maasara sia uita asaki raraku mini nimiaqee qidanoo. \v 11 Mifa inniara inneeqa kai minakinai randasee maree miniseeqa ooqai auqiu simmeerana amana kai auquaqee qinoo. \v 12 Miqi qufaqa misa Isipa maqa maaqaki aiqamatinai nidaqa uita asaki randasee suqimariqau. \v 13 Isipa maqannaa karabusasaa rakisi marusa fuki faaki qidaqa qiqau. Innee ooqai maasa uita asaki nimiafana auqeeundee masee mina amana kai simmeera auquaqa. \v 14 Miqi qimaseeqa karabusasaa rakisi maru Isipa maqannaa fasiqausa Isaraee maqannaasa nári niqoonausasaa rakisiaqeera mara quqaqoosa naruseeqa qiqau. Innee nanaree simmeera ooqai auqiuna amana sia auqidee. \p \v 15 Qufaqa Isaaraee maqannaa rakisirausa Faraoo funnai oonuree qimamiqa qiqau. Oo uriqararafa. Anee naqaa fee ifanee maasa maaqimma qimaqaidanee. \v 16 Misa sia uita asaki nimiseeqa kaqi maasara simmeera auquaqee qidaqa. Mina saara maasa daria. Sia maasa oosanasaa fau. Inneeqa oosanasaa fifau miqiafanoo. \p \v 17 Faraoofa iriseenoo qimanniminau. Innee kudiki mariasa ainainiranara nikooqaifaqa qiniara maasa idukuqisainaqa Yaaweena tatufirana suqamianee qimariafanoo. \v 18 Doo kaqi kaqi anirandee inneeqa ainainai fuaqa. Misa sia inni uita asaki nimifaranoo. Inneeqa kai uita asaki maree miniseeqa ooqai iundee kai moomoo simmeera auquaqa. Doo fuaqa. \p \v 19 Isaraee maqannaasa nári niqoonausasaa rakisi marusa Faraoofa ooqai auqiundee kai masee auquaqee qunara irisee doo maasa ummaaraki maridee qiqau. \v 20 Faraoo funnaindari quqasee anidaqa Mooseesa Aaroonasa misa nifeesidaqa marufaqa ani paquriqau. \v 21 Ani paqurimmasee qimannimiqa qiqau. Yaaweefa inniqara oosana qafamaseenoo mina akiiqara nimiannoo. Inneeqara oosana arasaafanoo minasaara Faraoofa narí rakisirausa faqa maasa daruannoo. Inneeqara Faraoofa maasa daruanifeera andaana rumasaafanoo daruannoo. \s1 Mooseefa aundura ummaara roofanoo Anutu funnai anunu rinau. \p \v 22 Mooseefa misa ufa iriseenoo quandakufanoo oonureenoo Yaaweenara innaaru qinau. Oo Yaawee, anee naqaafee ifanee Isaraee maqannaa maa mandaikana mannimaqaidanee. Anee naqi fee ifanee qini mai diiqeenee. \v 23 Qinee Faraoo funnai oonureeqa ani ufa qimamiafanna qooqari Faraoofa Isaraee maqannaasa mandaika kai mannimaqaidanoo. Anee sia uqanna dadaaqira kari mariananoo. \c 6 \p \v 1 Yaaweefa Mooseena ufa iriseenoo qimaminau. Amana doo anee maqee qini oosana qafeennaranoo. Qinee Faraoona afeekaikammasee qimamiananoo qini faiqí anaasee idukusainaqa fifaranoo. Sia kaqi idukuannoo qinee qiananoo idukuseenoo fuki faaki qinaqa mina maqasaaqari quqasee fifaranoo. \s1 Anutufa kafaa Mooseena aaranau. \p \v 2 Anutufa kafaa Mooseena qimaminoo qinau. Qinee Yaaweesa maridaqa. \v 3 Qinee Abarahaamana faqa Isakeena faqa Yakooboona faqa misa nifusaa aiqama afeeka faqaa Anutusa qeeqa duqu kooroo iqiafana. Qinee sia qeeqa fuka naaquqara duqu Yaaweesee qirana qimannimi qiafana. \v 4 Qinee qeeqa moodaanaki kira ufa misa faqa qidaqa Kannaana maqa maqa misa nimiraree qima afeekaikiqiafana. Misa minaki asaqiraa faira foora mariunaki quqannisaanauranoo fee qiqiafana. \v 5 Qinee maqee Isaraee maqannaasa Isipa maqanaasa karafusaki maridaqa aupuraida annada annada imarianara iriseeqa qinee qeeqa moodaanaki kira ufara oonu mafi iriqa. \p \v 6 Moosee anee Isaraee maqannaasa maaqi qimasee qini ufa qimannimia, qinee Yaaweesa maridaqa. Innee Isipa maqannaa rumbaranaki mariana qinee inni idukeeqee asumu mariranaki quqannisaanaura. Qinee afeeka qisaukunnai manda aupurarana Isipa maqannaasasaa quqaanaura. Quqaseeqa inni Isaraee maqannaasa asumu maraanaura. \v 7 Qinee inni qeeqa faiqí aanaaseekammaseeqa qinee inni Anutusa marianaura. Qinee inni Isipa maqannaa karabusa kinaana iduku nisaanaqa miqoo innee qini Anutusara irifaranoo. \v 8 Qinee inni nifieeqee kuqaa qima afeekaikammasee Abarahaammana faqa Isakeena faqa Yakooboona faqa nimianauree qiafannaqoo quqannisaanaura. Qinee inni nimiananoo mi maqafa innindi kammiannoo. Qinee Yaaweesa qidaqa. \v 9 Mooseefa Isaraee maqannaasa qima nimufaqa misa sia mina ufa iriqau. Misa firaa ummaara maree marufa mifa misa naaqoo nifu furufara masoofaqa sia iriqau. \p \v 10 Anutufa kafaa Mooseena qimaminoo qinau. \v 11 Anee Isipa maqannaa karaambaiqa Faraoo finnai oonuree Isaraee maqannaasara qimamia. Misa karafusaki mariana idukusaina fuaqa. \v 12 Mooseefa mi ufana iriseenoo Yaaweena qimaminoo qinau. Isaraee maqannaasa ririmma sia qini ufa iria naqaa fee masee Faraoofa iriannoo fee. Qinee ufa qirara mamma qimarunausa maridaqa. \v 13 Yaaweefa Mooseena faqa Aaroona faqa qimanniminoo qinau. Inneeqara Isaraee maqannaasa faqa Faraoona faqa maaqi qimasee qimannimiaqa, qinee ani Mooseenara Isaraee maqannaasa Isipa maqa maaqaindaraana nifiqee fuannee qunnanara qimannimia. \s1 Mosseesa Aaroonasa niku nisauku nuqu. \p \v 14 Yakooboona indaaruqaa faiqi Reeubeenafa qaara faqa qaara faqa 4 faiqi maqanau. Misa nuqu Hanookafa faqa Paruafa faqa Heesaroona faqa Karamifa faqa minamusa mariqau. Misa nári nifaafaurara maqa maaqakina marusa ninaakusa mara mariqau. \v 15 Simeeoonafa qisauku dinni taikasee dinni ani moodaa marasee 6 faiqi maqanau. Misa nuqu Yeemueerafa faqa Yaminafa faqa Ooqadafa faqa Yakinafa faqa Sooqarafa faqa Sauroofa faqa mariqau. Sauroona anoofa Kannaa anaasee marinau. Misa nári nifaafau rara maqa maaqakina marusa ninaakusa mara mariqau. \v 16 Reefifa qaara moo faiqi maqanau. Misa nuqu Keerasoonafa faqa Kooqatafa faqa Meerarifa faqa mariqau. Misa nikoofa Reefifa 137 aukuana maraseenoo kuqinau. Misa nári nifaafaurara maqa maaqakina marusa ninaakusa mara mariqau. \v 17 Keerasoonafa qaara faiqi maqanau. Miqanda nuqu Ribinifa faqa Simeeifa faqa mariqau. Miqandasaaqari moomoo kambiaqau. \v 18 Kooqatafa qaara faqa qaara faqa 4 faiqi maqanau. Misa nuqu Amarammafa faqa Isaqaranafa faqa Heebaroonafa faqa Usieerafa faqa mariqau. Misa nikoofa Kooqatafa 133 aukuana marasee kuqinau. \v 19 Meerarifa qaara faiqí maqanau. Miqanda nuqu Maqarifa faqa Musaqifa faqa mariqau. Reefina faiqi namu anaiqi mara miqimmiqa mariqau. \p \v 20 Amarammafa narí akoona auna narí amaamuna Yookeebeeda nammarina maraseenoo Aaroona faqa Mooseena faqa maqanau. Amarammafa 137 aukuana maraseenoo kuqinau. \v 21 Isaqarafa qaaramoo faiqi maqanau. Misa nuqu Kooraafa faqa Neefeekafa faqa Sikirifa faqa mariqau. \v 22 Usieerafa faqa qaaramoo faiqi maqanau. Misa nuqu Misaeerafa faqa Eerasafanafa faqa Sitirifa faqa mariqau. \v 23 Aaroonafa Aminadafana araamuna Nasoona asookina Eeriseepa nammarina maraseenoo minasaa Nadabana faqa Abiquna faqa Eeriasarana faqa Itamarana faqa maqanau. \v 24 Kooraafa qaaramoo faiqi maqanau. Misa nuqu Asirafa faqa Eerakanafa faqa Abiasafa faqa mariqau. Misa Kooraanasaa ani aruaki kambiqainausa ninaakusa mara mariqau. \v 25 Aaroona amaaku Eeriasarafa Putieerana araamuna maraseenoo Fineeasana maqanau. Miqimmasee doo Reefinakiqari ani aruaki faiqí oosana oosana mariqau. \p \v 26 Yaaweefa Aaroonasa Mooseesara kai qufaqa Isaraee maqannaasa Isipa maqannaasa rumbarana kinaana nifiqa maree aniaqee qimaqoo qanda mariqau. \v 27 Miqanda kai Isipa maqannaa karaambaiqa Faraoona Isaraee maqanaasa idukuanifeera qimamiqau. \s1 Yaaweefa Mooseena faqa Aaroona faqa ufa niminau. \p \v 28 Yaaweefa Isipa maqa maaqaki maaqi qimasee Mooseena qimaminau. \v 29 Qinee Yaaweesa maridaqa. Anee Isipa maqanna kaaraambaiqa Faraoona aiqama qinee qunnufana qimamia. \v 30 Mooseefa iriseenoo Anutuna qimaminoo qinau. Qinee ufa qirara mamma qimarunausa maridaqa. Faraoofa naqifee masee qini ufa iriannoo fee. \c 7 \p \v 1 Yaaweefa Mooseena qimaminoo qinau. Qinee ani aiqaanana anee Faraoona afusaa Anutufara foora marinnaranoo Aaroonafa ani afasaafa ani tamummaqara fasiqara foora mariannoo. \v 2 Qinee aiqama ufa qimamunnana anee Aaroona qimaminanoo mifa Faraoona qimaminanoo Isaraee maqannaasa Isipa maqa maaqaki rumbaqa mariana idukusainaqa mi maqa maaqana quqasee fuaqa. \v 3 Inneeqara Faraoona qimami marifaqa qinee kaukaata qimasee qaoo qira irirana amiananoo sia inniqara ufa iriannoo. Qinee moomoo naaquqara ainaina Isipa maqa maaqai auqaananoo sia inni ufa iriannoo. \v 4 Qinee firaa aupurarana uqanna Isipa maqannaasa nimisee qeeqa faiqí anaasee aiqama faiqí oosaa indaarunni kiqa nifiqee fuanaura. \v 5 Qinee Isipa maqannaasa naruseeqa Isaraee maqannaasa misa maqa maaqaki mariana nifiqee fuanaqa Isipa maqannaasa qinee kai Yaaweesa marunnanara misa irifaranoo. \p \v 6 Mooseesa Aaroonasa Yaaweena ufa iriseeqa doo miqimmiqau. \v 7 Mooseefa Faraoona faqa ufa quu kari Mooseefa 80 aukuana faqaafa marufanoo Aaroonafa 83 aukuana faqaafa marinau. \s1 Aaroona saunu. \p \v 8 Yaaweefa Mooseesa Aaroonasa qimanniminoo qinau. \v 9 Faraoofa inni qarara moo naaquqara ainaina auqamasaifaqa kuqaa anoonee qianee qinaqa Moosee anee Aaroona qimaminanoo mifa narí asaukukinaa saunu maqasaa Faraoona afusaa aqusainanoo sakanikiani. \p \v 10 Mooseesa Aaroonasa Faraoo funnai oonuree Yaaweefa qimannimundee qiqau. Aaroonafa narí saunu Faraoona faqa mina uriqarara fasiqauqa faqa nifusaa aqusoofanoo sakani kinau. \v 11 Faraoofa mina qafamaseenoo narí irirana faqaa fasiqauqa faqa narí afunee fasiqauqa faqa naaroofaqa anireeqa nári afuneennoo Aaroonafa auqoo ainaina auqaqau. \v 12 Mi afunee fasiqausa faqa nariqa saunu maqasaa aqusoofanoo sakanikinau. Sakani kamafufanoo Aaroona saunu fannoo misaindi nambiqamasanau. \v 13 Faraoofa mina qafamaseenoo Yaaweefa qundee inoo kaukaata qira irirafa kaqi minaki marufanoo sia Mooseesa Aaroonasa ufa irinau. \s1 Mandainaina Isipa maqannaasaki kambiqanau. \p \v 14 Sia irufanoo Yaaweefa kafaa Mooseena qimaminoo qinau. Faraoofa kaaqa kaukaata qira irirafa minaki marifanoo idukirara akooqaidanoo. \v 15 Duna kananaana Faraoofa Niru nammari auqarara ooqufinaqa inneeqara mina minni ooqu paquriaqa. Sakaniki mari saununa faqa mara maree nammari afainni ooqu marida minara rakisiaqa. \v 16 Paquri maseeqa maaqi qimasee qimamiaqa. Yaaweefa Heeburu maqannaa Anutufa maaqanda diqiqaifaqa Isaraee maqannaasa anee idukusainaqa aadana maqa maaqai oonureeqa qiniara innaaru qiaqee qifaqa ani qimamidaqa. Anee sia iri mariananoo. \v 17 Maqee Yaaweefa aniara maaqi qidanoo. Anee qinee auqaanna ainaina qafamasee anee qiniara Yaawee fee qimasee irinnaranoo. Anee qafainaqa qinee nammari amuaqu maa saununannoo rukamu amiananoo nammari fannoo fidikaika miannoo. \v 18 Miqinanoo noodaanna minakinaafauqa aiqama kuqu taikainanoo nammari faqa manda unda inaqa Isipa maqannaasa sia amana mi nammarina neefaranoo. \v 19 Yaaweefa Mooseena kafaa qimaminoo qinau. Anee Aaroona maaqi qimasee qimaminanoo narí saunu qumaree aiqama nammariuqa faqa oorakinaa nammariuqa faqa akammandira nammariuqa faqa aiqama nammari amummaqa uqeeraani. Nammari fannoo aiqama fidikaika kai mafuannoo. Aiqama Isipa maqa maaqakinaa nammariuqaki fidika kai mariannoo. Difaaniki faqa afeeki faqa sakaqainafa faqa kai fidika aruannoo. \p \v 20 Mooseesa Aaroonasa Yaaweefa qima nimundee iqau. Faraoona faqa mina uriqarara rakisirausa faqa nifusaa Aaroonafa narí saunu uqeeraseenoo nammari amuaqu arufanoo aiqama mi nammarisa fidika kai arinau. \v 21 Noodaanna aiqama nammarikinaafa kuqu taikafufanoo nammari kaaqa manda undufaqa Isipa maqannaasa sia mi nammarisa nee mariqau. Aiqama Isipa maqa maaqakinaa nammariuqaki fidika kai arinoo marinau. \p \v 22 Faraoona afunee fasiqauqa nariqa afuneennoo Aaroonafa undee iqau. Miqufanoo Faraoofa Yaaweefa qundee inoo kaukaata qinoo Mooseesa Aaroonasa ufa sia irinau. \v 23 Faraoofa mina qafamaseenoo narí maaqai oonureenoo sia mi ainainausara irinau. \v 24 Isipa maqannaasa nammariara randoosia Niru nammari afaiqara nukuda indufusaida amiqira nammari sakasaidaqa neemariqau. Anoona nammari mandaikinoo marunara sia neemariqau. \v 25 Qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee 7 faasaana nammari kaqi fidika arinoo marinau. \c 8 \s1 Eeqamoosauqa kambiqaqau. \p \v 1 Yaaweefa kafaa Mooseesa Aaroonasa qimanniminoo qinau. Inneeqara Faraoo finnai oonuree maaqi qimasee qimamiaqa. Yaaweefa aniara maaqi qidanoo. Anee qini qiku qisauku idukusainaqa misa qiniara innaaru qidaqa qimooqiaqee qinoo. \v 2 Anee qaoo qinaqa qinee eeqamoosa moomoora qianaqa anireeqa ani maqa maaqa qumbiqeefaranoo. \v 3 Niru nammariki faqa eeqamoosa kai qumbiaqa marifaranoo miqooqari anee kooti marianna firaa maaqanaki faqa keeqeefaranoo. Anee faiqee mariannanaki faqa keeqeefara. Ani qaari qamunnasaa faqa qumbiqeefaranoo. Ani faiqí firaasa faqa ani maqannaasa faqa misa oonidaki faqa afeeki faqa qumbiqeefara. \v 4 Eeqamoosa fannoo urureenoo ani faqa ani ainainirausasaa rakisi mariasa faqa ani maqannaasa faqa nifaaqai akareefaranoo. Miqi qufanoo Faraoofa sia mi ufana irinau. \p \v 5 Yaaweefa kafaa Mooseena qimaminau. Anee Aaroona maaqi qimasee qimamia. Doo aneenna saunu uqeeraseenana aiqama nammari faqa oorakinaa nammari faqa aka mandira nammariuqa faqa uqeera uqafiqasainanoo eeqamoosa fannoo moomoo urureenoo Isipa maqa maaqa rafaaqa fuani. \p \v 6 Aaroonafa Mooseena ufa iriseenoo saunu uqeeraseenoo aiqama nammariuqa nimummaqa uqeeranau. Uqeerasoofanoo eeqamoosauqa moomoo nammarikiqari urureeqa maqa maaqa rafaaqa fiqau. \v 7 Isipa maqannaa afunee fasiqauqa misa faqa nári afunee auqusoofanoo eeqamoosa moomoo nammarikiqari Isipa maqa maaqaki qumbiqaqau. \p \v 8 Faraoofa eeqamoosara akooqoofanoo Mooseena faqa Aaroona faqa naaramasee qimanniminau. Inneeqara oonu Yaaweenara innaaru qimasaifanoo kafaa eeqamoosa niiqaani. Eeqamoosa aiqama niiqamasainaqa qinee Isaraee maqannaa karabusakinaana idukusaanaqa oonureeqa Yaaweena aandau tatufirana suqa amiaqa. \p \v 9 Mooseefa Faraoona ufa iriseenoo qimaminau. Qinee inniara innaaru qirara asasammidaqa. Aneenna kai yairee fee innaaru qiannee qinaqa qinee aniara faqa ani ainainirausasaa rakisirausara faqa ani maqannaara faqa innaaru qianaura. Mi faasaanna kai inni maaqakiaqa qari eeqamoosauqa quqasee Niru nammariki kai ooqu marifarannoo. \p \v 10 Faraoofa iriseenoo duna kai innaaru qiannee qufanoo Mooseefa iriseenoo qimaminau. Anee qianandee ianaura. Miqianana anee mina qafamaseenana sia moo maqasaa anutufa Yaaweena maasa Anutuna fooqaafa maridanoo fee qimasee irinnaranoo. \v 11 Aniki faqa ani ainainiranasaa rakisirausaki faqa ani maqannaasaki faqa maria eeqamoosausa taika fuannoo. Sia uqanna moodaa faqa kaqi mariannoo. Niru nammariki kai marifaranoo. \p \v 12 Mooseefa faqa Aaroonafa faqa Faraoona maaqakiqari raudeeqa oonuroofanoo Mooseefa Yaawee funnai eeqamoosa Faraoona faqa narí maqannaasaki faqa quqaqoona taika nisaanifeera innaaru qinau. \v 13 Yaaweefa Mooseefa iroondee inau. Aiqama maaqakinaa eeqamoosauqa faqa maaqa naambeeqa qara maru eeqamoosausa faqa maaqa saqama atiqara marusa faqa aiqama qufaqa kuqu taikaqau. \v 14 Isipa maqannaasa mi eeqamoosausa kuqiranauqa mareeqaida moodaanaki quqeesoofaqa putaa iqa aiqama maqa maaqaki putaa undi marinau. \v 15 Eeqamoosa kuqu taikafufanoo Faraoofa qafamaseenoo Yaaweefa qundee inoo kaukaata qimaseenoo sia Mooseena faqa Aaroona faqa ufa irinau. \s1 Aakukauqa kambiqaqau. \p \v 16 Yaaweefa Mooseena qimaminoo qinau. Aaroona maaqi qimasee qimamia. Aaroona anee aneenna saunu qumaree maqa rupeemma aminanoo kookooma fannoo quandaki aakukaikamafi Isipa maqa maaqaki umbiqaani. \v 17 Aaroonafa narí saunu samu kookooma rupeema amufanoo aiqama Isipa maqa maaqakinaa kookoomma fannoo aakukaikinau. Mifa faiqí anaasee faqa aandauqa faqa nifaaqasasa qumbiaqa marida ukaqa nimi mariqau. \v 18 Isipa maqannaa afunee fasiqauqa Aaroona oosana qafamaseeqa misa faqa nári afuneennai aakuka amanammasee qafaanee qimasee amanufanoo sia ufaqa minnisaqau. Minnisoofaqa aakukauqa aiqama atinai amanaikiqa mariqau. \p \v 19 Afunee fasiqauqa Faraoona qimamiqa qiqau. Anutufa maa ainaina auqaidanoo. Faraoofa misa ufa iriseenoo Anutufa qundee inoo kaukaata qimasee Mooseesa Aaroonasa ufa sia irinau. \s1 Faufaariuqa kambiqaqau. \p \v 20 Yaaweefa Mooseena kafaa qimaminoo qinau. Duna kananaana uqanna Faraoofa nammari auqarara ooqu fuannoo. Anee kananaana findifinana ooqureenana paqurimasee maaqi qimasee qini ufa qimamia. Faraoo Yaaweefa aniara maa ufana qinoo. Anee qini qiku qisauku idukusainaqa qini qimoo qiaqee qinoo. \v 21 Qinee ani aaqu qimama qaidaqa anee sia idukinaqa qinee ani faqa ani ainainiranasaa rakisirausa faqa ani maqannaasa faqa faufaarinnoo aupurarana nimianaura. Isipa maqannaasa maaqauqaki faufaari kai qumbiqaannoo. Aiqama misa maqa maaqa faqa rafaaqa fuannoo. \p \v 22 Miqi mafinaqa qinee Kooseena maqa maaqaki qini faiqí anaasee mariasasaa ititasaana sia faufaari iannoo. Qinee miqianana anee qini Yaaweesara mi maqa maaqanaki maridanoo fee qinnaranoo. \v 23 Qinee ani faiqí anaasee faqa qeeqa faiqí anaasee faqa rainaanaura. Mi rainarafa naaquqara ainaina duna kambiqaannoo. \p \v 24 Kananaana Yaaweefa qufaqa faufaari moomoo uqanna nukudara foora anireeqa Faraoona ufa irira maaqaki faqa mina ainainiranasaa rakisi marusa maaqakiaqa faqa aiqama Isipa maqa maaqaki faufaari fannoo mandaika uqanna masanau. \p \v 25 Miqimmasoofanoo Faraoofa Mooseesa Aaroonasa naaramaseenoo qimanniminau. Innee maaqoo Isipa maqa maaqaki moo atinai inneeqa Anutuna tatufirana suqasee innaaru qiaqa. \p \v 26 Mooseefa narí qimaminoo qinau. Maasa sia amana miqianaura. Isipa maqannaasa Yaaweena maasa Anutuna tatufirana suqa amiranara nikooqaandoora. Maasa maa aandausannoo tatufirana suqarafa Isipa maqannaasa nikooqarana nimianaqa maasa qiqafamaseeqa oonisamu maasa kuqa darifoora. \v 27 Maasa qaaramoo faasaana aadana maqa maaqaki oonuree aandau tatufirana Yaaweena maasa Anutuna narí qimannimundee kai iqa suqa amianaura. \p \v 28 Faraoofa iriseenoo qinau. Doo amana innee aadana maqa maaqai oonu maridaqa aandau tatufirana suqasee Yaaweena inneeqa Anutuna amiaqa. Sia nianai fuaqa, adeedi maridaqa innaaru qidaqa qiniara faqa innaaru qiaqa. \p \v 29 Mooseefa Faraoona ufa iriseenoo qimaminau. Ani maaqakiqari raudeeqa qumureeqa innaaru qianaura. Duna kananaana faufaari taikaannoo. Ani maaqaki faqa ani ainainiranasaa rakisirausa maaqaki faqa ani maqannaasa maaqaki faqa duna kananaana taikaannoo. Faraoo sia kaifaa unna qimaseenana qaoo qia. Isaraee maqannaasa Yaaweena tatufirana suqamiranara sia kafaa qaoo qia. \v 30 Miqi qimaseenoo Mooseefa Faraoona maaqaki aiseenoo raudamafinoo Yaaweenara innaaru qinau. \v 31 Yaaweefa Mooseena irara ufa iriseenoo faufaari Faraoona maaqakinaana faqa mina ainainiranasaa rakisi marusa maaqakinaana faqa mina maqannaasa maaqakinaana faqa aiqama taikannisanau. Sia moodaa faufaari kaqi marinau. \v 32 Miqi marufanoo Faraoofa kafaa kaukaata qimaseenoo sia Isaraee maqannaasa idukusoofaqa fiqau. \c 9 \s1 Isipa maqannaasa firimaru aandausa kuqiqau. \p \v 1 Anutufa kaifaa Mooseena qimaminau. Anee Faraoo finnai oonureenana maaqi qimaseenana qimamia. Oo Faraoo, Yaaweefa Heeburu maqannaa Anutufa aniara maaqi qidanoo. Anee qini qiku qisauku idukusainaqa qiniara innaaru qimaseeqa qimooqiaqee qinoo. \v 2-3 Anee kaifaa qaoo qimasee Isaraee maqannaasa sia idukinaqa, qinee manda auriranara qiananoo ani aandau qoosauqa faqa doonkiuqa faqa kameerauqa faqa burimakauqa faqa sipsipauqa faqa mimmiuqa faqa mi aurirana nimianauranoo. \v 4 Qinee aandau rainaanauranoo Isipa maqannaa aadau aurirana nimianauranoo. Isaraee maqannaasaindi sia aurirana nimianaqa sia misaindi kuquannoo. \p \v 5 Qinee Yaaweesa duna faasaana miqianauranoo fee qidaqa. \v 6 Iaqoo kananaana Yaaweefa narí qundee inau. Isipa maqannaasa aandau aiqama kuqu taikaqau. Isaraee maqanaasa aandau sia moo kuqinau. Kaqi mariqau. \v 7 Faraoofa minara iriseenoo narí maqannaasa niqiqoofaqa oonu qafamasee aniree Faraoona qimamiqau. Isaraee maqannaasa aandau sia uqanna moodaafa kuqinoo. Miqi qufanoo Faraoofa kaukaata qimasee sia Isaraee maqannaasa idukusoofaqa fiqau. \s1 Isipa maqannaasa nifaaqai abeemauqa kambiqanau. \p \v 8 Yaaweefa kafaa Mooseena faqa Aaroona faqa qimanniminoo qinau. Moosee anee danda qoodaa asaukunnoo afaqamaree Faraoona oorinni oonuree innaarunai aqua. \v 9 Miqimmasainanoo mi dandafa kookoomara foora aiqama Isipa maqa maaqakinai aqufinoo aandauqa faqa faiqí anaasee faqa nibeema naruani. Naru finoo radiqinoo namuana firaafa kambiqaani. \p \v 10 Mooseefa faqa Aaroonafa faqa Yaaweena ufa iriseeqa danda afaqamaree Faraoo funnai fiqau. Faraoona oorinni oonu kikiqa mafufaqa Mooseefa mi dandana innaarunai aqinau. Aqusoofanoo maqasaa aqufinoo mi dandafa aandauqa faqa faiqí anaasee faqa abeema niminau. Nimisoofanoo mifa radiqinoo namuana firaafa nárí marinau. \v 11 Isipa maqannaa afunee fasiqauqa sia amana Mooseena afusaa anirana amanaikiqau. Misa faqa aiqama Isipa maqannaa undee kai inoo abeema nárí marunara sia Mooseefa maruqoo aniqau. \v 12 Miqufanoo Yaaweefa qufanoo Faraoofa kaukaata qimasee Yaaweefa qundee inoo sia Mooseesa Aaroonasa ufa irinau. \s1 Firaa aaku faqa pupusamu faqa aqufinau. \p \v 13 Yaaweefa mina qafamaseenoo kafaa Mooseena qimaminoo qinau. Inneeqara duna kananaana findifiqa oonureeqa Faraoona maaqi qimasee qimamiaqa. Heeburu maqannaa maasa Anutufa Yaaweefa aniara maaqi qidanoo. Anee qini faiqí anaasee idukusainaqa misa qini qimooqiaqee qidanoo. \v 14 Anee sia miqinaqa mikari qinee sia ani ainainiranasaa rakisirausa faqa ani maqannaasa faqa kai naruanauranoo, ani faqa aupurarana amianauranoo. Miqianana anee irinnaranoo, sia moo fannoo qini daanna rarafa aiqama maqa maaqaki maridanoo. \v 15 Qinee ani faqa ani maqannaasa faqa manda auriranannai amana naru taikaunaiqini. \v 16 Qinee inni qeeqa afeeka uqannifiqarara inni minni nisaunaqa kaqi marianara qini afeeka duqu aiqama maqa maaqaki daraaniannoo. \v 17 Faraoo, anee kaqi kai ramoo ramaa idana sia qini faiqí anaasee idukusaanaqa fidammia. \v 18 Duna suani afu maa maqee marina amanasaa ururainaqa qinee qiananoo aaku firaafa pupu samu namufaqa aqufuannoo. Miqira pupu samu Isipa maqannaasa ooqai faqa maqee mariaqooqari faqa sia qafoo ainainafa maqee kai kambiqaannoo. \v 19 Doo aneenna maqannaasa qimanniminaqa nariqa aandauqa faqa aiqama ainaina madaanai mari ainainausa faqa mareeqee maaqaki quqaaqa. Madaanai marinna aandausasaa faqa faiqí aanaaseesaa faqa firaa pupusamu aqufinoo kuqa naruannoo. \v 20 Kinna Faraoona ainainasaa rakisi marusa uriqararausa akaqausa Karaambaiqa mi ufanara rufiasee nariqa ainainira faiqiuqa faqa aandauqa faqa mareeqee maaqaki uqaqau. \v 21 Akaqausa Yaaweena ufa irisee nikooqoosa misa nariqa ainainira fasiqauqa faqa nariqa aandauqa faqa kaqi madaanai quqaqoofaqa mariqau. \p \v 22 Iaqoofanoo Yaaweefa Mooseena qimaminoo qinau. Aneenna asauku innaarunai uqeeraa. Uqeerasainanoo pupu samu aiqama Isipa maqa maaqakinaa fasiqa aanaaseesaa faqa aandauqasaa faqa aiqama afuqakinaa naranauqasaa faqa aqufuani. \v 23 Miqi qufanoo Mooseefa narí saunu innaarunai uqeerasoofanoo Yaaweefa innaarunai qirana faqa aakuasaa faqa pupusamu faqa quqasoofanoo maqasaa quminau. \v 24 Yaaweefa aaku faqa pupu samu faqa quqaseenoo aakuasaara qufanoo aiqama atinai uqi marinau. Ooqai Isipa maqannaasa miqirana sia qafaqau. Mikari kai firaafa uqanna kambiqoofaqa qafaqau. \v 25 Pupu samu fannoo aiqama Isipa maqannaa maqusai quqaqoo ainainausa faqa aiqama faiqí anaasee faqa aandauqa faqa narinau. Mifa aiqama afuqakinaa narana faqa saqari qaqama nee marunauqa faqa itairi aqinau. \v 26 Kooseena maqa maaqaki Isaraee maqanaasa maruqoo kai pupu samu sia aqufinoo narinau. \p \v 27 Faraoofa mina qafamaseenoo Mooseena faqa Aaroona faqa naaramaseenoo qimanniminau. Maqee qinee aaqamamma seeqa. Yaaweefa andeeqarafa maridanoo. Qinee faqa qeeqa maqannaasa faqa aaqee marunausa maridaqa. \v 28 Inneeqara oonuree Yaaweenara innaaru qiaqa. Maasa innaarunai qiranara faqa pupu samuara faqa qikoo uqanna qeenoo. Qinee inni idukusaanaqa fifaranoo fee qimasee qima afeekaikidaqa. Innee sia maaqoo kisaaqasaa marifaranoo. \p \v 29 Miqi qufanoo Mooseefa qimaminau. Qinee ani maqusa naambeeqai oonureeqa qisauku Yaawee finnai uqeerasee innaaru qiananoo innaarunai qirafa faqa pupu samu faqa taikaannoo. Miqimmasaanana anee maa maqa maaqanara Yaaweenaindi fee qimasee irinnaranoo. \v 30 Qinee iridaqa anee faqa ani ainainiranasaa rakisirausa faqa sia Yaaweena maasa Anutunara rufiee mariafanoo. \p \v 31 Mikari Isipa maqannaasa reepaa faqa raisa fooqaa ira ainaina baari faqa mandaikinau. Baari fannoo akuqamafufanoo reepaa qaqama irarara deedaqa mafufanoo pupu samu fannoo aqufinoo mandaika masanau. \v 32 Sia moodaa uita fannoo mandaikinau. Mifa inaaqianna ummaqirafa maridanoo maqee uri marunara sia mifa mandaikinau. \p \v 33 Mooseefa Faraoona maaqakiqari raudeenoo naambeeqai qumureennoo asauku innaarunai uqeerasee Yaaweenara innaaru qinau. Innaaru qufanoo innaarunai qirafa faqa pupu samu faqa aaku faqa aiqama taikanau. \v 34 Taikafufanoo Faraoofa qafamaseenoo kafaa aaqanau. Mifa faqa narí ainainiranasaa rakisi marusa faqa kaqi kai kaukaataqiqa ani mariqau. \v 35 Ooqai Yaaweefa Mooseena qimamundee kai inoo Faraoofa kaukaata qimaseenoo sia Isaraee maqannaasa idukusoofaqa fiqau. \c 10 \s1 Pandaaqauqa moomoo kambiqaqau. \p \v 1 Yaaweefa kafaa Mooseena qimaminoo qinau. Anee kafaa Faraoo finnai fua. Qinee Faraoona faqa mina ainainiranasaa rakisirausa faqa kaukaataqira irirana nimiseeqa qeeqa faiqí sia auqaaqaa ira ainaina misa qambaana auqarara miqianaura. \v 2 Innee inneeqa faiqi namu faqa ninaiqimara faqa, qinee Isipa maqannaasa faiqí sia auqaaqaa ira ainainannai misa mara furufarirausaika mannimaqaafannanara qimannimia. Innee aiqamausa qini Yaaweesara irifaranoo. \v 3 Mooseefa faqa Aaroonafa faqa Faraoo funnai oonuree maaqi qimasee qimamiqa qiqau. Yaaweefa Qeeburu maqannaasa Anutufa aniara maaqi qidanoo. Kisaaqasaa fee anee qaoo qidanee sia fee aneenna auqu mara maree muqufisee qini qimeemaanai marinnaree. Anee qini faiqí anaasee idukusainaqa oonureeqa qiniara innaaru qiaqee qidanoo. \p \v 4 Anee kaqi kai qaoo qimarinaqa qinee duna pandaaqa moomoo mara quqasaanaqa ani maqa maaqaki qumbiqaannoo fee qinoo. \v 5 Pandaaqa moomoo uqanna kambiqafi maqa ititafinaqa sia maqa qafeefaranoo. Pupusamu fannoo naridanoo mafisai andandausa aiqama nama taikeefaranoo. Saqari mafisainauqa faqa neefaranoo. \v 6 Mi pandaaqausa ani ufa irira maaqaki faqa ani ainainiranasaa rakisi mariasa maaqakiaqa faqa ani maqannaasa maaqakiaqa faqa qumbiqeefaranoo. Ani akeeku akaaku maruqooqari faqa maqee anee mariannaqooqari faqa sia qafaa ainainafa mandainaina uqanna mariannoo. Miqi qimaseenoo Mooseefa raudamaki finau. \p \v 7 Faraoona ainainirana saa rakisi marusa Faraoona qimamiqa qiqau. Maa fasiqafa Mooseefa kisaaqasaa maasa ummaara qimidanoo. Isaraee maqannaa idukusainaqa oonuree nári Anutuna Yaaweenara innaaru qiaqa. Anee sia fee qafaidanee Isipa maqa maaqa doo mandaikidanoo. \p \v 8 Miqi qufaqa Mooseesa Aaroonasa nifiqee Faraoofa maruqoo minisoofanoo Faraoofa qimanniminoo qinau. Innee oonureeqa inni Anutuna Yaaweenara innaaru qiaqa. Inneeqa firanara faqa amiqi masee qimaqimifaqa iria. Yauyausee fifaranoo fee. \p \v 9 Miqi qufanoo Mooseefa narí qimaminoo qinau. Maasa aiqamausa fuanauranoo. Maasa qeeqa faiqi asooqa faqa fuanauranoo. Maasa qeeqa sipsipauqa faqa mimmiuqa faqa burimakauqa faqa aiqama oonuree Yaaweeena oomaqa suqamianauranoo. \p \v 10 Miqi qufanoo Faraoofa qinau. Qinee Yaaweena auqu ramasee qeeqa qimana aiqamasee maaqi qidaqa. Qinee sia eedoo qianaqa innee inneeqa faiqi anaasee nifiqee fifaranoo. Innee akooqoo maasa mandaikamma qimaqarara tipundaara maqaqee miqi mariafanoo. \v 11 Minara qinee inniara faiqí kai oonureeqa innee iri mariandee Yaaweenara innaaru qimaseeqa amooqiaqa. Miqi qimasee narí sundiauqara qufaqa Mooseesa Aaroonasa niiqoofaqa raudee fiqau. \v 12 Yaaweefa mina qafamaseenoo Mooseena qimaminoo qinau. Aneenna asauku Isipa maqa maaqa amummaqa uqeerasainaqa pandaaqauqa aniaqa. Anireeqa misa Isipa maqannaasa narana amanee aiqama naaqa. Pupu samu aridanoo mafisoona namataikaaqa. \p \v 13 Mooseefa iriseenoo narí saunu uqeerasoofanoo Yaaweefa ufaira qufanoo suani oosanaindari mi faasaanna faqa mi eendanaki faqa uqinau. Kananaana ufai fannoo pandaaqauqa moomoo maree urinau. \p \v 14 Pandaaqa moomoo nukudara foora urureeqa aiqama Isipa maqa maaqaki amanaikiqa mariqau. Moomoo indaaru ooqbiqasee urufaqa kafaa inaaqiana akaqausa ooqbiqasee urufaqa, miqi kai masaida moomoosa uru maqa maaqa qumbiaqau. Ooqai sia miqirana qafaqau, naaru faqa sia qafeefaranoo. \v 15 Mi pandaaqausa aiqama maqa rafaaqafusoofanoo sia maqa ati faqa kooroo inau. Maqa faqa kai kudima arinoo marinau. Pupu samu fannoo aridanoo mafisoo andandausa faqa aiqama saqari qaqama faqa namasaqau. Sia saqari amanee arira ainaina, saqarisaa faqa ummaqira ainainasaa faqa Isipa maqa maaqaki marinau. \p \v 16 Faraoofa Mooseesa Aaroonasara aniaqee qufaqa aniroofanoo qimanniminau. Qinee Yaaweena inni Anutuna faqa inni faqa mandaikamma nimaqeeqa. \v 17 Inneeqara qini aaqarana akiiqara kafaa maqee kai minni qisaaqa. Minni qiseeqa Yaaweena inneeqa Anutufinnai innaaru qifanoo maa kuquaqaa ira aupurarana mara aqu qisaani. \p \v 18 Mooseefa iriseenoo raudamaku fanoo oonureenoo Yaawee funnai innaaru qinau. \v 19 Yaaweefa qufanoo ufai fannoo suani afu oosana qaannaindari uriufa mara quandasee suani afu keeqee marunnaindari afeeka ufai uqanna uqinoo aiqama pandaaqauqa fuaqa Taatuqee ooruku nammarinni aqinau. Sia uqanna moodaa pandaaqa Isipa maqa maaqaki kaqi marinau. \v 20 Yaaweefa qufanoo Faraoofa kaukaata qimasee sia Isaraee maqannaasa idukusoofaqa fiqau. \s1 Asukuna firaafa narinau. \p \v 21 Yaaweefa kafaa Mooseena qimaminoo qinau. Anee aneenna asauku innaarunai uqeerasainanoo asukuna fannoo aiqama Isipa maqa maaqa rafaaqafuani. Asukuna firaafa misa nifaaqai atooqanoo maridanoora foora inoo mariannoo. \v 22 Mooseefa narí asauku innaarunai uqeerasoofanoo Isipa maqa maaqa asukuna firaafa qaaramoo faasaana ititannimaqanau. \v 23 Isipa maqannaasa mikari sia narí qafee narí qafee imariqau. Sia aana nimariqau, maaqaki kai mariqau. Isaraee maqannaasa maruqoo kai kaaqa qee marufaqa marinau. \p \v 24 Faraoofa Mooseena aaramaseenoo qimaminau. Aneenna maqannaasa faqa doo oonureeqa Yaaweenara innaaru qimaseeqa amooqiaqa. Innee inneeqa faiqi anaasee faqa aiqama nifiqee fuaqa. Inneeqa aandauqa maaqoo quqasee inneeqa kai fuaqa. \v 25 Miqi qimasoofanoo Mooseefa qinau. Maasa nariqa aandauqa faqa maree oonureeqa Yaaweena maasa Anutuna tatufirana suqa amianaura. \v 26 Maasa qeeqa aandauqa maree fuanaura. Sia moodaa maaqoo kaqi mafi quqaanaura. Maasa qeeqa kai nana aandau fee aruseeqa Yaaweena maasa Anutuna tatufirana suqa amianauree. Maasa maqee sia iridaqa. Miqoo oonuree irianaura. Nana aandaunnoo fee tatufirana suqaanauree. \p \v 27 Yaaweefa qufanoo Faraoofa kaukaata qira irirana maraseenoo ititammaseenoo Isaraee maqannaa sia idukinau. \v 28 Miqi qimaseenoo Faraoofa Mooseena qimaminau. Doo qinee qafee mariana qini qifusaaqari fifua. Qinee sia kaifaa ani qafaanaura. Ani qafaanana kuqinnaranoo. \v 29 Mooseefa mina ufa iriseenoo Faraoona qimaminau. Anee kuqaa qiananoo. Anee sia kafaa qini qiqafeennaranoo. \c 11 \s1 Akoonaiqi ooqa faiqiuqa kuquaqee qiqau. \p \v 1 Miqi qimasoofanoo Yaaweefa Mooseena qimaminoo qinau. Qinee moodaa ummaara kai Isipa maqannaasa karaambaiqa faqa mina maqannaasa faqa nimianaura. Miqimmasaananoo mifa inni idukusainaqa fifaranoo. Kuqaa uqanna mifa sia reendeenasaa inni niiqaannoo. Kaukaata qidanoo niiqaannoo. \v 2 Moosee anee aneenna maqannaasa maaqi qimasee qimannimia. Misa aiqama Isipa maqannaasa nári naaqa mariasa iramirifaqa nifaaqa auqi maria ainainna siruaannoo faqa koorannoo faqa auqirana nimiaqa. \v 3 Yaaweefa qufaqa Isipa maqannaasa Isaraee maqannaasara uriqararausee qiqau. Isipa maqannaa Faraoona ainainiranasaa rakisi marusa faqa aiqama faiqí anaasee faqa Mooseenara kaaqa uriqarara fee qimasee ainaina nimiraree qiqau. \p \v 4 Mooseefa Yaaweena mi ufana iriseenoo oonu Faraoona qimaminoo qinau. Yaaweefa aniara maaqi qinoo. Eendamuqusai uqanna qinee Isipa maqa maaqaki nuanaura. \v 5 Isipa maqannaa akoonaiqi ooqa faiqiuqa aiqama kuqifaranoo. Ani Faraoona faiqi ani amaaqa maqaaninnana saaqari oosana arasee miqooqaraasa ooqa faiqiuqa faqa kaaqa ureeqarausa ooqa faiqiuqa faqa aiqama naru taikaannoo. Aiqama burimmakauqa ooqa aanaaqiuqa faqa kuqifaranoo. \v 6 Aiqama Isipa maqa maaqaki ikifaafau qirafa firaafa mariannoo. Ooqai sia miqira iki raqarafa marinau. Kasooqaqee faqa sia miqira qikiraqarafa mariannoo. \v 7 Miqi marifanoo sia uqanna faini fannoo Isaraee maqannaasa faqa misa aandauqa faqa nindafeenoo kau kau qiannoo. Miqinana anee qinee Yaaweesa Isaraee maqannaasa faqa Isipa maqannaasa faqa rainee marunnanara irinnaranoo. \v 8 Mooseefa kafaa Faraoona qimamidanoo qinau. Ani ainainiranasaa rakisi mariasa aiqamausa qinee iannannai anireeqa qini doorinni niqoori saunu arafiqa qiniara doo aneenna maqannaasa nifiqee fuannee qifaranoo. Miqi qifaqa qinee doo fuanauranoo. Mooseefa miqi qimasee aranaqoofanoo aanoomaseenoo raudanau. \p \v 9 Raudamafufanoo Yaaweefa Mooseena qimaminoo qinau. Faraoofa ani ufa sia uqanna iriannoo. Miqi marinaqa qinee faiqí sia auqaaqaa ira ainaina moo faqa moo faqa auqaanaura. \v 10 Mooseefa faqa Aaroonafa faqa Faraoona oorisaa mi oosana oosanna ainainna auqoofanoo mifa sia irinau. Yaaweefa qufanoo kaukaata qira irirana maraseenoo sia niqiqoofaqa mina maqa maaqakiqari fiqau. \c 12 \s1 Ainnaaqarara qoomaqa oosana arasee naqau. \p \v 1 Mooseena faqa Aaroona faqa Isipa maqa maaqaki Yaaweefa kafaa qimanniminoo qinau. \v 2 Innee aiqama aukuanaki maa quqoonnara maasa indaaruqaa quqoona fee qifaranoo. \v 3 Anutufa Mooseena qimaminoo qinau. Aiqama Isaraee maqannaa maa ufana qimannimia. Maa quqoonnasaa qisaukuqara taikasee faasaanasaa moodaa moodaa fasiqa oonu sipsipa aanaaqi fee mimmi aanaaqi fee nári maaqaki mariasa naaqeera maraaqa. \v 4 Mi maqanakinaasa oodaa maridaqa sia mi aandauna nama taikaaqaa inaqa misa naaqa marinausa naaramasee misa faqa amana rainasee naaqa. Faiqí anaasee nimana nimana kai aukusee niminaqa naifanoo taikaani. \v 5 Innee sipsipa aanaaqi fee mimmi aanaaqi fee akoona kai moodaa aukuana marasainnana, sia moo nammuana faqa aurirana faqa marinnana maraaqa. \v 6 Mi quqoonnanasaa qisaukuqara taikasee qikunni qaara faqa qaara faqa marasee 14 faasaana eenee marinaqa kai aiqama Isaraee maqannaasa mi aandausa aruaqa. \v 7 Sipsipa arusaifaqa mina fidika sakaseeqa maaqa kooqiuqa dinni dinni afaimau faqa mirinni auni riranasaa faqa akuaqa. Innee mi aandausa neefandinna maaqana kooqi aku amaqaaqa. \v 8 Mi eendanaki kai mi aandauna amaqi idasaa kasooqammasee sukaqee mari adasana namufaqa naaqa. Sia innooqee mari pauraqana aqira bereeta suqasee sipsipa amaqi namufaqa naaqa. \v 9 Sia fuka naaqa. Nammariki faqa sia suqasee naaqa. Idaki kai akiiqa faqa aiku faqa arada faqa suqasee naaqa. \v 10 Eendaki mina aiqama taikaaqa. Mina ataraasa sia kananaana kaqi mariani, ida qarasainanoo taikaani. \v 11 Innee maaqimmasee mi aandauna naaqa. Amunnanda maraseeqa niku aanaamu afisuseeqa, saunu nisaukuki qumareeqa doo kaqi kaqi naaqa. Namaseeqa maaqooqari innee mi narannara Yaaweefa ainnaaqaroo narana fee qiaqa. \p \v 12 Mi eendanaki qinee Isipa maqa maaqa aiqamai oonuree aniree idaqa aiqama ooqa akoonaiqi faqa ooqasaa andau akoonauqa maqarana faqa kuqa naruanaura. Qinee Yaaweesa Isipa maqannaasa unna anutusa faqa aupurarana nimianaura. \v 13 Fidika kooqi afaisaa aku amaqarafa mifa kai innee maria maaqana koorooiannoo. Qinee Isipa maqannaa aiqama nariqa fidaqa inni maaqa kooqisaa fidika qafamasee ainaaqaraanaura sia inni naruanaura. \p \v 14 Innee mi faasaanna amaana qoomaqa faasaanara foora marinaqa qinee Yaaweesa auqaafanna ainainara naaqoo auqainaqa irisee asasifaranoo. Innee aiqama kari mi faasaannara asasifaranoo. \s1 Pauraqa sia quqara bereeta neemaru firaa faasaanafa. \p \v 15 Yaaweefa kaifaa maaqi qinau. Qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee 7 faasaana innooqee mari pauraqana aquqaa bereeta sia naaqa. Sia pauraqa aqira bereeta kai naaqa. Oomaqa indaaruqaa faasaana inneeqa maaqakiaqa aiqama innooqee mari pauraqana mara aqusaaqa. Oomaqaki faiqí moo fannoo innooqee mari pauraqana aqira bereeta nainna fasiqanara sia Isaraee maqannaa fee qiaqa. \v 16 Oomaqa indaaruqaa faasaana faqa qoomaqa taikara faasaanara faqa naaquqara faasaanee qimasee suqufi innaaru qiaqa. Sia moo ainainirafa mi faasaana qandasaa mariani. Narana deedaqirafa kai mariani. \p \v 17 Innee miqimmasee qoomaqa naida mariaqa. Mi faasaanna qinee inni faiqí oosana faiqí oosana Isipa maqa maaqaindaraana nifiqee aniqiafana. Innee aiqama kari mi faasaannasaa qoomaqa sakeera foora mi faasaannara asasiaqa. \v 18 Indaaruqaa quqoonasaa 14 faasaanasaa eenee marinaqa oosana arasee fifiinaqa mi quqoonnana 21 faasaanasaa innee sia innooqee mari pauraqana aqira bereeta naaqa. \v 19 Innee 7 faasaana qoomaqa nara faasaana innooqee mari pauraqafa sia inni maaqakiaqa mariani. Innikiqari faiqí moo fannoo fee moo aanaamuru ani marina fee innooqee mari pauraqana aqira bereeta nainaqa innee sia minara Isaraee maqannaa fee qiaqa. \v 20 Innee yai yai fee maridaqa sia innooqee mari pauraqana aqira bereeta kai naaqa. \s1 Indaaruqaa ainnaaqarara qoomaqa. \p \v 21 Anutufa Mooseena mi ufana qimamisoofanoo Mooseefa Isaraee maqannaasa uriqararausa qimanniminoo qinau. Innee moodaa moodaa sipsipa akoona fee mimmi akoona timmusa fee inneeqa faiqi anaasee nimana kai mara minisee aruseeqa ainnaaqaroo qoomaqana suqasee naidaqa asasiaqa. \v 22 \fig Hisoopa amuka faqaa saqari.|alt="Hyssop" src="HK00114B.TIF" size="col" loc="Exodus 12:22" ref="12:22" \fig*Aandau aruseeqa fidika difaaniki sakaaqa. Innee hisoopa saqari amanee raudasee minannoo fidika difaaniki raaraammasee kooqi afai dinni dinni faqa mirinni faqa akuaqa. Akuseeqa innee sia raudaaqa, maaqaki kai marifanoo iaqaani. \v 23 Fafaa eendaki Yaaweefa Isipa maqannaasa ooqa faiqi narinoo fidanoo inni kooqi mirinni faqa dinni dinni faqa fidika qafamaseenoo narinoo nimari qangiroonara qinanoo sia mi maqanaki keeqaannoo. \p \v 24 Innee faqa inneeqa faiqi namu faqa naaru naaru maaqi kai iqa fuaqa. \v 25 Innee Yaaweefa qima afeekaikamasee nimiraree qimaqoo maqannaasa oonureeqa maaqimmiqa fuaqa. \v 26 Kasooaqee inni faiqi namu mi qoomaqana qafamaseeqa mina oosanara iraifaqa innee maaqi qimasee qimannimiaqa. \v 27 Maa qoomaqafa Yaaweefa ainnaaqaroo qoomaqafa maridanoo fee qimasee qimannimiaqa. Ooqai mifa Isipa maqa maaqaki maasa ainnaaqareenoo Isipa maqannaasa ooqa faiqiuqa narinoo maasa sia darinau maqi qiaqa. Mooseefa miqi qimasoofaqa Isaraee maqannnaasa iriseeqa aiqama kumma ramafi Anutunara susuiqau. \v 28 Susummaseeqa misa daraanimafiqa Yaaweefa Mooseesa Aaroonasa nimu ufa mau fiqa aiqama ainaina andeeqasee deedaqiqau. \s1 Isipa maqannaasa akoonaiqi ooqa faiqiuqa kuqiqau. \p \v 29 Mi eendanaki kai eenda amuqusai Yaaweefa Isipa maqannaa ooqa akoonaiqiuqa narinau. Faraoona amaaku narí akoona ainaina maraaninnana saaqari oosana arasee rumbaranaki mariasa faiqi namu faqa aiqama narinau. Aandau aanaaqiuqa akoona ooqasaa maqaranauqa faqa Yaaweefa narinau. \v 30 Narusoofaqa mi eendanaki Faraoofa faqa narí ainainasaa rakisi marusa faqa aiqama Isipa maqannaasa faqa aiqama tauti findifiqau. Iki faafau qirafa firaafa Isipa maqa maaqaki marinau. Sia moo maqaki kaqi mariqau, aiqama maaqaki kuqirafa marunara iki raqee mariqau. \p \v 31 Mi eendanaki kai Faraoofa Mooseena faqa Aaroona faqa naaramaseenoo qimanniminau. Inneeqara faqa inneeqa maqannaasa Isaraee maqannaasa faqa qini maqa maaqakiqari quqaseeqa inneeqa qiannai oonureeqa Yaaweena amooqiaqa. \v 32 Inneeqa sipsipauqa faqa mimmiuqa faqa burimakauqa faqa doo fuaqa nani. Oonuree qini faqa amiqi amiqimma qimaqaanifeera innaaru qiaqa. \v 33 Isipa maqannaa faiqí anaasee misa faqa Isaraee maqannaasa niqiqeeqa qiqau. Innee kai kaqi fuaqa. Innee kaqi marifaqa maasa aiqama kuqu taikaanoora. Innee doo fuaqa. \v 34 Miqi qimasoofaqa Isaraee maqanaasa innooqee maru pauraqana sia aqira bereeta sia suqarana difaaniki qamunnasaa kukuqamma quqasee nikumaaqa akumaree fiqau \v 35 Isaraee maqannaasa Mooseefa qundee kai iqa Isipa maqannaa nifaaqa auqimaru ainainara siruaara faqa koorara faqa qamunnaara faqa iraqau. \v 36 Yaaweefa qufaqa Isipa maqannaasa Isaraee maqannaasara uriqararausee qimasee misa iroo ainainna kaqi nimiqau. Miqunannai Isaraee maqannaasa Isipa maqannaa aiqama ainaina maree fiqau. \s1 Isaraee maqannaasa Isipa maqa maaqa minnisee fiqau. \p \v 37 Isaraee maqannaasa sandeeqa Ramaseesa maqusa quqasee Sakoota maqusai fiqau. Misa nambaqa maaqimminoo marinau, 600,000 faiqí kai mariqau, sia faiqi anaasee nisaana riqau. \v 38 Moomoo maqusanaasa Isipa maqa maqaki ani marusa misa faqa nári burimakauqa faqa sipsipauqa faqa mimmiuqa faqa maree fiqau. \v 39 Misa aanai fidaqa fuka bereeta innooqee mari pauraqana sia aqirana maree funa suqa naqau. Isipa maqannaasa Isaraee maqannaasa nifaqasoonara aaqmuriqa bereeta innooqee maru pauraqana sia aqirana maree fiqau. \p \v 40 Isaraee maqannaasa 430 aukuana Isipa maqa maaqaki mariqau. \v 41 430 aukuana taikarana namu faqa faiqí aiqama oosana Yaaweena aiku asauku Isaraee maqannaasa Isipa maqa maaqa quqasee fiqau. \v 42 Eendaki Yaaweefa Isaraee maqannaasa qumee rakisidanoo nifiqee finau. Aiqama aukuanaki mi eendiranara kai Yaaweenaindi fee qimasee innaaru qidaqa rakisi mariqau. \s1 Ainnaaqaroo oomaqana suqara naakaparufa. \p \v 43 Yaaweefa Mooseena faqa Aaroona faqa qima niminau. Ainnaaqaraafanna oomaqana suqara naakapara ufa maaqimminoo mariannoo. Moo maqanaindari ani marinafa sia amana mi oomaqana naannoo. \v 44 Inneeqa munnimmannai feefaurummaqoo ainainira fasiqausa fainanduqu saifaqa misa amana neefaranoo. \v 45 Ufaasu ani mariasa faqa feefauruara ainaini mariasa faqa sia neefaranoo. \v 46 Aiqama mi aandau naranna deedaqia maqanaki kai nama taikaaqa. Sia uqanna madaanai maree fuaqa. Sia aandau amudaani itairiaqa. \v 47 Aiqama Isaraee maqaannaasa mi oomaqanara asasiaqa. \v 48 Sia fainanduqira fasiqa fannoo sia amana naannoo. Anaamuru fasiqa inni qambaana marinafa ainnaaqaroo oomaqanara asasidanoo Yaaweena auqu uqeerararee qinaqa innee mina maaqaki mariasa akoonaiqiuqa fainanduqu saifaqa misa faqa mi oomaqanara asasiaqa. Miqi masaifanoo mifa Isaraee maqannaasaki kambiqara fara foora maridanoo mifa faqa oomaqa naranaki mariani. \v 49 Innee faqa moo maqannaa inniki ani marinafa faqa moodaa sanda mau kai fuaqa. \v 50 Yaaweefa Mooseesa Aaroonasa qima nimundee Isaraee maqannaasa iqau. \v 51 Mi faasaanna Yaaweefa Isaraeerana aiku asauku Isipa maqasaa qaraana nifiqee finau. \c 13 \s1 Isaraee maqannaasa akoonaiqi ooqa faiqiuqara Yaaweena amiqau. \p \v 1 Yaaweefa Mooseena qimaminau. \v 2 Innee aiqama akoonaiqi ooqa faiqiuqa qini kai qimia. Aiqama Isaraee maqannaa ooqa faiqiuqa faqa aiqama aandau ooqasaa maqarana akoonauqa faqa qinindi marinara qini qimiaqa. \s1 Innooqee maru pauraqana sia aqira bereeta suqoo oomaqafa. \p \v 3 Mooseefa Isaraee maqannaasa qima niminoo qinau. Innee maa faasaannara iriaqa. Innee karabusakiqari maa faasaanna Yaaweefa narí afeekannoo nifiqee anunara innooqee mari pauraqana aqira bereeta sia naaqa. \v 4 Innee maqee Abiba quqoona indaaruqaa faasaana marifaqa Isipa maqa maaqa quqasee ani mariafanoo. \v 5 Yaaweefa inni nikeeku nikaaku faqa oori kandamasee qima afeekaika masee Kannaana maqa maaqa faqa Heeta maqa maaqa faqa Amoora maqa maaqa faqa Hifita maqa maaqa faqa Yeebusa maqa maaqa faqa misa maqa maaqa inni nimiraree qinau. Mifa inni nifiqeenoo ainoo faqaa maqa ainaina rairaa imariqoo munu sainaqa innee aiqama aukuana indaaruqaa quqoonasaa maa oomaqana sakasee naidaqa asasiaqa. \v 6 Dinni taikasee dinni ani qaara qanda marasee 7 faasaana innooqee mari pauraqana sia aqira bereeta naaqa. Innee miqimmaseeqa naidaqa mi 7 faasaanafa taikainaqa miqoo innee Yaaweenara uriqarara fee qimasee firaa oomaqa sakasee naaqa. \v 7 Dinni qisauku taikasee dinni ani qaara qanda marasee 7 faasaana innooqee mari pauraqana sia aqira bereeta kai naaqa. Mi kamuqoo inni maaqaki faqa inni maqa maaqaki faqa innooqee mari pauraqafa faqa innooqee mari pauraqana aqira bereeta faqa sia uqanna mariani. \v 8 Mi oomaqana nainna kari inneeqa faiqi namu maaqi qimasee qimannimiaqa. Maasa Isipa maqa maaqakinaana Yaaweefa nifiqee anunara maa oomaqana sakasee naidaqee qiaqa. \v 9 Mooseefa kafaa Isaraee maqannaa qimannimidanoo qinau. Maa oomaqana narafa inni naaqoo auqaannoo. Nisaukuki sanda rumbeera foora faqa niqinaaqa rumbeera foora inoo maridanoo, mifa inni naaqoo auqainaqa innee Yaaweena sandufa qirana faqa mina ufa asaana rumasee irirana faqa naaqoo auqaannoo. Yaaweefa narí afeekannoo inni Isipa maqa maaqaindaraana nifiqee anunara miqiaqa. \v 10 Aiqama aukuanaki maa faasaanna maa oomaqana sakasee naidaqa asasiaqa. \s1 Akoonaiqi ooqa faiqiuqa. \p \v 11 Yaaweefa ooqai inni faqa inni nikeeku nikaaku faqa nimirara qima afeekaikammasee Kannaana maqa maaqa nimianauree qimaqoonnai nifiqee fuannoo. \v 12 Mifa inni mi maqana niminaqa innee ooqa faiqi akoonaiqiuqa Yaaweena amiaqa. Aiqama aandau ooqasaa maqarana akoonauqa Yaaweenaindi mariani. \v 13 Doonki ooqasaa maqarana aanaaqi minisee sipsipa aanaaqi moodaa maraseeqa doonki aanaaqi amaaqa maqasaifanoo doonki aanaaqi kaqi mariannoo. Innee sia moo aandaunnai doonki aanaaqi amaaqa maqaani qimasee doonki aanaaqiuqa ninuka qumaree kuridiaqa. Innee inneeqa ooqa faiqiuqa faqa Yaaweenaindikinoo marina kafaa inneeqa feefauriaqa. \v 14 Kasooqaqee inni faiqi namu mi suqanara oosannara inni iraifaqa innee maaqi qimasee qimannimiaqa. Yaaweefa narí firaa afeekannoo maasa Isipa maqa maaqai rumbaranakinaana qifiqee aninau maqi qiaqa. \v 15 Faraoofa kaukaata qimasee sia maasa idukiraree qufanoo Yaaweefa ooqa faiqiuqa akoonaiqiuqa Isipa maqa maaqakinaana aiqama narinau. Aiqama aandau akoona ooqasaa maqaranauqa faqa narinau. Minara maasa aiqama ooqasaa maqara aandau Yaaweena tatufirana suqa amiseeqa nári faiqi namu kafaa maraidaqa. \v 16 Maa oomaqana narafa maasa daaqoo auqaannoo. Nisauku sanda rumbeera foora faqa niqinaaqa rumbeera foora inoo maridanoo, mifa maasa daaqoo auqainaqa Yaaweefa maasa Isipa maqa maaqaindaraana narí firaa afeekannoo nifiqee anunara irianaura. \s1 Anutufa qasuruki faqa idauruki faqa maridanoo misa nifiqee finau. \p \v 17 Faraoofa Isaraee maqannaa idukusoofaqa fimarufanoo Anutufa Firistianni qusa aatata sia nifiqee finau. Isaraee maqannaasa Firistia maqannaasa faqa rakiqa anirandee kaifaa Isipa maqa maaqai fifoo qimaseenoo nifiqee moo aatata finau. \p \v 18 Minara iriseenoo Anutufa misa nifiqeenoo aadana maqa maaqai fiquinoo taatuqee nammari fimarunnai nifiqee fiquinau. Fidaqa Isaraee maqannaasa rakira ainaina deedaqa muqirausa fiqau. \v 19 Ooqai Yooseefaafa kaqi maridanoo maaqi qimaseenoo Isaraee maqannaasara qufaqa noori kandamasee mina amudaani maree firara qima afeekaikiqau. Yooseefaafa maaqi qimasee qimanniminau. Kasooqaqee Anutufa inni nifiqee finaqa innee qini qimudaani faqa maa maqusanakinaana maree fuaqa. Mooseefa minara iriseenoo Yooseefaana amudaani faqa mareenoo finau. \p \v 20 Isaraee maqannaasa Sakoota maqusakiqari fifiufaqa aadana maqa maaqa atinni Eetama maqusai oonuree miqoo uiqaana maqauqa usakasee faiqaqau. \v 21 Yaaweefa faasaana oonnamuki marufanoo oonamu fannoo nifiqee fimarinau. Eendaki mifa idauruki marufanoo idauru fannoo kaaqa qamannimaqee marufaqa eendaki faqa faasaana faqa kaqi kai fimariqau. \v 22 Aiqama faasaana oonnamu misa noorinni fimarinau. Aiqama eendaki idauru faqa miqikai imarinau. \c 14 \s1 Misa Taatuqee ooruku nammari taqaqau. \p \v 1 Yaaweefa Mooseena qimaminoo qinau. \v 2 Anee Isaraee maqannaasa qimanniminaqa misa oonurandee quandaki Piqaqiroota maqusa oorinni Mikadoora maqusa dinni taatuqee ooruku nammari dinni mina qambaana Baa Seefoona maqusa aaqa uiqaana maqauqa usakaaqa. \v 3 Faraoofa maaqi qimasee iriannoo, Isaraee maqannaasa aadana maqa maaqaki firanara rufiqaidaqa maqa maaqaki oonuree aniree idammiaafoo qiannoo. \v 4 Qinee Yaaweesa kaukaata qira irirana Faraoona amiananoo mifa inni ninaaqiana nifaqee fuannoo. Qinee Faraoona faqa mina rakira fasiqauqa faqa urinnaaqararanannai firaa duqu maraanaura. Miqimmasaanaqa Isipa maqannaasa qini Yaaweesara irifaranoo. Miqi qimasoofaqa Isaraee maqannaasa Yaaweena ufa mau fiqa anirandee fiqau. \p \v 5 Isipa maqannaa karaambaiqa Faraoofa narí ainainiranasaa rakisirausa faqa Isaraee maqannaa quqasee funara kaifaa oonu mafi irufanoo sia andeeqoofanoo qinau. Maasa nana furufaree qimarunaqee Isaraee maqannaasa idukuaki quqasee fidaqee. Maasa Isaraee maqannaasa quqasaafaqa fuafanoo yafee maasa ainainira faiqi kiannoo fee. \v 6 Miqi qimasoofanoo Faraoofa narí qoosa rarisee maru rakira karana faqa narí rakira fasiqauqa faqa deedaqinau. \v 7 Faraoofa qoosa rarisee maru rakira karausa amiqiranauqa kai sikis handareeta 600 faqa Isipa maqa maaqaki maru qoosa karausa faqa minasaa rakisi marusa faqa mara quqasoofaqa Isaraee maqannaasa nifaqee fiqau. \v 8 Yaaweefa kaukaataqira irirana Faraoona Isipa maqannaa uriqararana amufanoo Isaraee maqannaasa idukuakiqa fidaqa nasuriqa fimarufanoo Faraoofa nifaqee finau. \v 9 Isipa maqannaa sudiauqa nariqa qoosauqa faqa nári qoosa rarisee maru karausa faqa daraiwaauqa faqa Isaraee maqannaasa nifaqeeqa Taatuqee ooruku nammari aaqa Piqaqiroota maqusa dinni Baaraseefoona maqusa dinni qambaana uiqaana maqa usakasee marufaqa oonu paquriqau.\fig Rakiranaki nimaru qoosausa faqa karisa faqa maridaqa.|src="HK00191B.TIF" size="span" ref="14:9" \fig* \p \v 10 Oonuroofaqa Isaraee maqannaasa Faraoona faqa mina rakira fasiqauqa faqa niqafamaseeqa tautumaseeqa rufiaidaqa Yaaweefa dadaaqianifeera faaqariqau. \v 11 Faaqaridaqa Mooseena qimamiqa qiqau. Isipa maqasaa madika sia amanaikifanee anee maasa qifiqeenanee maa aadana maqa maaqanaki kuquaneera aninanee. Anee maasa Isipa maqa maaqakinaana qifiqee anianafa quandafina qafaa. \v 12 Ooqai maasa ani ufa qimamiqiafana maasa Isipa maqa maaqaki kaqi maridaqa maa ainainafa kambiqaannoo fee qiqiafana. Maasa ani qimamiqiafana saina maasa kaqi Isipa maqannaasa ainainira faiqi kiqa marianee qiqiafana. Miqoo maridaqa misa ainainira faiqikirafa amiqirafa mariqini anee maa aadana maqa maaqanai fifau qifiqee minisaanaqa kuquanaura. \p \v 13 Mooseefa misa ufa iriseenoo qimanniminoo qinau. Innee sia rufiaaqa, kaqi nimatautasee maridaqa Yaaweefa innee asumu mariaqeera itita nimaqainaqa qafeefaranoo. Maqee innee Isipa maqannaa amiqimasee nindafaaqa. Innee maaqooqari sia kafaa nindafeefaranoo. \v 14 Yaaweefa inni rakirana nimaaqa maqa finoo misa saimbaqa rakuannoo. Miqinaqa innee sia moo ainaina auqaaqa, kaqi kai mariaqa. \p \v 15 Miqi qimasoofanoo Yaaweefa Mooseena qimaminau. Anee nanaree qiniara dadaaqiannee qimasee faaqaridanee. Anee Isaraee maqannaasa qimanniminaqa noori munduqaannai fuaqa. \v 16 Anee aneenna saunu nammari amummaqa uqeeraa. Miqimma sainaqa nammari raina finaqa Isaraee maqannaaa amana aadana maqasaa taqaaqa. \v 17 Qinee Yaaweesa Isipa maqannaasara qianaqa kaaqa firaaqoo kaukaataqira irirana marasee Isaraee maqanna ninaaqianna nifaqee fifaranoo. Qinee Faraoona faqa mina sundiauqa faqa mina qoosa rarisee mari karausa faqa daraiwaauqa faqa rakirana urinnaaqararanannai firaa duqu maraanaura. \v 18 Qinee misa urinnaaqarama saanaqa misa qiniara Yaawee fee qifaranoo. \p \v 19 Anutuna qangiroo fannoo Isaraee maqannaasa noorinni mariufa aiqareenoo ninaaqiannai finau. Oonnamu faqa miqi kai inoo aiqaree ninaaqiannai finau. \v 20 Mi oonnamufa Isipa maqannaasa dinni Isaraee maqannaasa dinni qambaana marinau. Mi oonamufa Isipa maqannaasa asukuna nimisee Isaraee maqannaa kaaqa qamannimaqanau. Miqinoo marufaqa mi eendanaki Isipa maqannaasa faqa Isaraee maqannaasa faqa sia narí aaqa narí aaqa fiqau. \p \v 21 Mooseefa asauku nammari amummaqa uqeerasoofanoo Yaaweefa suani afu urimarunnaindaraa afeeka ufainnoo ooruku nammari rainanau. Mi ufaifa mi eendanaki uqidanoo mariufanoo ooruku nammari rainasoofanoo aadana maqa koorooinau. Miqimmafufanoo nammari rainanau. \v 22 Miqimmafufaqa Isaraee maqannaasa ooruku nammari qambaana aadana maqasaa taqaqau. Dinni dinni nammari fannoo safasara foora inoo marufaqa fiqau. \p \v 23 Isipa maqannaasa misa niqafamaseeqa misa ninaaqianna nifaqeeqa nammari qambaanai ooquraqau. Isipa maqannaasa nariqa qoosauqa faqa nariqa qoosa rarisee maru karausa faqa nariqa daraiwaauqa faqa Isaraee maaqanaasa nifaqee nammariki ooqu raqau. \v 24 Iaqarooka Yaaweefa oonnamukiqari faqa idaurukiqari faqa Isipa maqannaasa nindafamaseenoo maparaa irana niminau. \v 25 Yaaweefa qufanoo qoosa rarisee maru karausa misa niku utusamafufaqa firara firaaqoo anuqi mariqau. Miqufaqa Isipa maqannaasa qiqau. Yaaweefa Isaraee maqannaasa saaroo qinoo maasa daridanoo. Maraifaqa quqasee fua. \p \v 26 Miqimasoofanoo Yaaweefa Mooseena qimaminau. Aneenna asauku nammari amummaqa uqeerasainanoo kafaa nammari fannoo quminoo Isipa maqannaa nári qoosa rarisee maru karausa faqa daraiwaauqa faqa rafaaqa fuani. \v 27 Mooseefa iriseenoo asauku nammari amummaqa uqeeranau. Miqimma soofanoo iaqarooka nammari fannoo kafaa oonurandeenoo ooqai mariundee kai mafinau. Isipa maqannaa sandeeqa fuaneera qufanoo Yaaweefa misa mareeqee nammariki aqinau. \v 28 Nammari fannoo kafaa quminoo Faraoona rakira fasiqauqa faqa qoosa kara faqa daraiwaauqa faqa aiqama Isaraee maqannaasa nifaqee nammariki ooquroosa aiqama rafaaqa finau. Sia uqanna moodaafa kaqi marinau. \p \v 29 Isaraee maqannaa ooruku nammari qambaana aadana maqasaa taqaqau. Nammari dinni dinni safasara foora inoo marufaqa fiqau. \v 30 Mi faasaanna Yaaweefa Isaraee maqannaasa Isipa maqannaasa nisaukukinaana maranau. Marasoofaqa Isaraee maqannaasa quandafi niqafoofaqa Isipa maqannaa nammari afaiqara kuqiqeeqee mariqau. \v 31 Isaraee maqannaasa Yaaweena moo ainaina afeeka eeraarirana rakiranaki Isipa maqannaasa urinnaaqaroonara irufanoo naaquqoofaqa nári saqarikirana Yaaweenasaa faqa mina ainainira faiqi Mooseenasaa faqa mundiqau. \c 15 \s1 Mooseena Idi. \p \v 1 Mikari Mooseefa faqa Isaraee maqannaa faqa maaqi qimasee Yaaweena amooqira idi raqau. \q1 Qinee Yaaweenara idi raanauranoo. \q1 Mifa rakiranaki uriqarainara miqianaura. \q1 Mifa qoosauqa faqa qoosasaa marusa faqa ooruku nammariki mara aqinara idi raanaura. \v 2 Yaaweefa qini afeeka ititarafa maridanoo. \q1 Mifa qini asumu maroofa maridanoo. \q1 Mifa qini Anutufa marifaqa qinee mina amooqianaura. \q1 Qini qikoona Anutunafa marifaqa qinee mina afeekara idi raanaura. \v 3 Yaaweefa afeeka rakira fasiqa maridanoo. \q1 Mina auqu Yaaweefa maridanoo. \v 4 Mifa Isipa maqanna sundiauqa faqa misa qoosa karauqa faqa rafusu ooruku nammariki aqinoo. \q1 Mina uriqarara sundiauqa Taatuqee Ooruku Nammariki ukuqneea. \v 5 Ooruku nammari faruma fannoo misa rafaaqa fusaifaqa misa ooniara foora meemaqoo maqasaa ooqu maridaqa. \p \v 6 Oo Yaawee ani asauku uqannai asauku fannoo naaquqara afeeka maridanoo. \q1 Mi asaukufa namuqaa naruseenoo utitiqeenoo. \v 7 Aneenna firaa uriqararanannai aneenna namuqaa rafusu aquananoo. \q1 Ani aanoo qirafa ida dudaaqasaaqari qeera foora mannimaqaananoo. \v 8 Anee ooruku nammari fuaqasaananoo nammari mandi mareenoo aaqanara foora ooru finoo. \q1 Nammari dinni dinni innooqa maree safasara foora ooru finoo. \q1 Nammari dinni dinni raina fufanoo maqa meemaqoo afeekaika minoo. \p \v 9 Namuqaauqa maaqi qiqau. \q1 Maasa misa nifaqasee qumaraanauranoo. \q1 Misa qumaraseeqa misa amiqira ainaina maasa didimarina aiqama maraanaura. \q1 Maasa qeeqa rakira paipanannai naruseeqa misa aiqama ainaina mararee qia. \v 10 Miqi qiafana anee Yaaweefa moodaannai aidoo fuaqasaananoo Isipa maqannaasa ukuqneea. \q1 Miqimma saifaqa misa ooniara foora firaa difukunaki ooqu fia. \v 11 Yaawee, yafee unna anutusakiqari ani fooqaafa maridanoo fee. Sia moo fannoo. \q1 Yafee ani amana maridanoo kaaqa naaquqara andeeqarafa maridanoo fee. \q1 Yafee faiqí sia amana auqaaqaa ira ainaina faqa afeeka ainaina anee imarianandee masee auqaannoo fee. \v 12 Aneenna asauku uqannannai uqeera saananoo maqa fannoo namuqaa nambiqeenoo. \p \v 13 Aneenna qima afeekaikiranasaa mapukusee maridana faiqí anaasee mandainainaki mariusa nifiqa maree fimariananoo. \q1 Aneenna afeekannoo misa indaarunni kamma nimaqa maree aneenna naaquqara andeeqara maqasaa quqanni seennaranoo. \v 14 Anaamuru minara irifanoo naaquqeenoo naindiri raannoo, \q1 Firistia maqannaasa iriafanoo maparaairafa misa qumareenoo. \v 15 Idooma maqannaa karaambaiqauqa faqa iriafanoo naaquqeenoo. \q1 Mooapa maqannaa afeeka fasiqauqa faqa naindiri raidanoo. \q1 Kannaana maqannaasa afeeka faqa nammari kidanoo. \v 16 Maparaa irafa faqa firaa rufiarafa faqa misaki maridanoo. \q1 Misa ani Yaaweena afeeka qafamasee naaquqaifaqa kaqi muquriqa mariafaqa ani faiqí anaasee karabusakinaana iduku saanausa misa nifusaa fiqaraidaqa. \v 17 Anee misa nifiqa maree aneenna aaqanasaa munuseenana asumu ainainara foora ummaqu saananoo. \q1 Anee Yaaweefa aneennara utaaqama qaanna maqusanaki munusaananoo. \q1 Amaana maqa aneenna usakaqaanna maqusanaki munusaananoo. \v 18 Anee Yaaweefa naaru naaru uriqarara karaambaiqa marinnaranoo. \s1 Miriamma nammarina idi. \p \v 19 Isaraee maqannaasa ooruku nammari qambaana aadana maqasaa taqaqau. Fitaqafufaqa Isipa maqannaasa qoosa kara faqa nári qoosauqa faqa nári daraiwaauqa faqa mi ooruku nammarinaki ooqu roofanoo Yaaweefa kaifaa nammariara qufanoo quminoo misa rafaaqa finau. \v 20 Aaroona anasaafa Miriama nammarifa Anutuna tamummaqara anaasee marufa marinau. \q1 Isipa maqannaasa nammariki kuqutaika fufanoo dukaanaa qumareenoo aridanoo idi ranau. \q1 Anaasee aiqama qafamaseeqa nári dukaanaa maree mina faqa oonuree aridaqa niqoori raqee mariqau. \v 21 Miriamma nammarifa maaqi qimasee idi ranau. \q1 Yaaweenara idi raaqa. \q1 Mifa rakirana firaaqoo uraaqareenoo, \q1 mifa qoosauqa faqa qoosasaa nimariasa faqa ooruku nammariki rafusu aqinoo. \s1 Sukaqee mari nammarifa. \p \v 22 Mooseefa Isaraee maqannaa taatuqee ooruku nammarindaraana nifiqeenoo Suraa aadana maqa maaqaki quqanau. Qaaramoo faasaanasaa aadana maqa maaqaki fidaqa sia nammari paquriqau. \v 23 Misa Maraa maqa maaqaki oonureeqa nammari moo paqurimasee noofanoo suka narufaqa sia naqau. Minara mi maqa maaqana auqu Maraa fee qiqau. Mi auquna oosana sukaqee mari fee qiqau. \v 24 Isaraee maqannaasa Mooseena aanoo qimamaqaidaqa qiqau. Maasa nana nammari fee naanauree. \p \v 25 Mooseefa iriseenoo afeekaika maseenoo Yaaweenara innaaru qinau. Innaaru qufanoo Yaaweefa Mooseena saqari moo uqafiqoofanoo Mooseefa mi saqarina nammariki aqusoofanoo nammari amiqinau. Miqoo Yaaweefa narí sanda ufa mi mau fuaqeera nimiseenoo miqoo misa nimana masee qafanau. \v 26 Yaaweefa qimanniminoo qinau. Innee qini ufa qaidusiqa qinee andeeqara ainainee qimarunnana auqeeqa kafaa qini sanda ufa mau fifaqa qinee sia manda aupurarana Isipa maqannaa nimiafannandee iqa inni nimianaura. Qinee Yaaweesa inni aurirana taikannisee marunausa maridaqa. \p \v 27 Miqooqari Isaraee maqannaasa fifiiufaqa Eerimma maqa maaqaki oonuraqau. Miqoo qisaukuqara taikasee qikunni ooqu qaara marasee 12 nammari maqakiqari ururee maruna faqa fasaafana fooqaa ira saqari moomoo 70 marinau. Miqoo nammari afainni misa uiqaana maqa usakasee mariqau. \c 16 \s1 Isaraee maqannaasa mannaa faqa ufini faqa mara naqau. \p \v 1 Isaraee maqannaasa Isipa maqa maaqaindari quqasee anuqooqari inaaqiannaa quqoona 15 faasaanasaa Sinai aaqana dinni Eerimma maqa maaqa dinni qambaana Sinnaa aadana maqa maaqaki oonuraqau. \v 2 Misa aiqamausa aadana maqa maaqai funara Mooseesa Aaroonasa kaukaata qimannimaqasee qiqau. \v 3 Maasa Isipa maqa maaqaki mariafannaqoo Yaaweefa daruaqaana. Miqoo maasa maridaqa aandau faqa akaqa narana maasa didi maruna maasa qimana kai neemariqiafana. Inneeqara miqooqaraana maasa qifiqeeqeeqa maa aadana maqa maaqanaki quqasaafaqa aandaroo darinaqa kuqu taikaanaura. \p \v 4 Yaaweefa misa ufa iriseenoo Mooseena qimaminoo qinau. Qinee maqee inni aiqamausa naranara qiananoo innaarunaindari aakuara foora aqufina mara neefaranoo. Faasaambaasaana narana quqasaanaqa faiqí anaasee raudamafiqa moodaa faasaana amanakai maree marifaranoo. Qinee miqimmasee misa nimanamasee qafaanaura. Misa qini ufa irifaree sia fee irifaree. \v 5 Moodaannai qisauku taikasee dinni ani moodaa marasee 6 faasaana qaara eenda narana amanasaa mara deedaqamma quqaaqa. \v 6 Mooseesa Aaroonasa Isaraee maqannaa aiqama suqusee qimannimiqa qiqau. Maqee eenee marinaqa innee Yaaweenara Isipa maqa maaqaindari nifiqee anunara irifaranoo. \v 7 Kananaana innee Yaaweefa maasaki maridanoo daroo daraa ida kaaqa qeemarina qafeefaranoo. Innee minara aanoo qimariana doo mifa irinoo. Innee sia maaqanda rau qimariafanoo fau. Maaqanda faiqí faiqi kai maridaqa mina naakapurufa mau fidaqa mina kai qimannimidaqa. \v 8 Mooseefa kafaa qimanniminoo qinau. Eendinanoo Yaaweefa aandau niminaqa neefaranoo. Kananaana bereeta fooqaana inni nimana kai nimiannoo. Innee mina firaaqoo aanoo qimarianara miqiannoo. Innee maasara aanoo qimariana sia maasarau miqi mariafanoo, Yaaweenara aanoo qimariafanoo. \p \v 9 Mooseefa Aaroona qimaminoo qinau. Anee Isaraee maqannaa aiqama qima niminaqa Yaaweena oorinni ani kikiqiaqa. Mifa misa aanooqira ufa irinara miqiaqa. \p \v 10 Aaroofa faiqí anaasee ufa qimannimi marufaqa quandafi aadana maqa maaqai qafoofanoo oonamuki Yaaweena daroo daraa ira kaaqa qarafa koorooinau. \p \v 11 Yaaweefa Mooseena qimaminoo qinau. \v 12 Qinee Isaraee maqannaa aanoo qira ufa doo iriqa. Maaqi qimasee qimannimia fafaa eendinoo mammandi marinaqa misa aandau nimianaura duna kananaana uqanna bereeta fooqaana nári narana nimana kai nimianaura. Nimisaanaqa innee qini Yaaweesa inneeqa Anutusara irifaranoo. \p \v 13 Miqi qimasoofanoo eendi marufanoo afidauqa moomoo qaqamaraidaqa anirameeqee uiqaana maqusa amanaikiqau. Kananaana qififaramu uiqaana maqa aiqama fiqu fiqu inoo marinau. \v 14 Qififaramu taikafufanoo adamanna ainaina kaqikaafauqa aadana maqa mau marinau. Mi ainainafa pupusamuara foora kaqikaafauqa marinau. \v 15 Isaraee maqannaasa mina qafamaseeqa mina oosanara randeeqa narí qimami narí qimamiqa qiqau. Maana nana ainaina fee maridanoo fee qiqau. Miqi qufanoo Mooseefa maaqi qimasee qimanniminau. Yaaweefa narana naaqeera nimidannoo. \v 16 Yaaweefa maaqi qimasee qimanniminau. Innee inneeqa faiqi anaasee faqa inneeqa nimana kai maraaqa. Inneeqa maaqaki mariasa nimana nimana kai susufinna qumbiqa quqaaqa. \v 17 Isaraee maqannaa irisee miqimmiqau. Akaqausa moomoo maroofaqa akaqausa qoodaa maraqau. \p \v 18 Aiqamausa suqusee narí amani narí amani masee qafoofanoo akaqausa moomoo suqufanoo akaqausa oodaa suqiqau. Moomoo suqusa namasoofanoo nimuaqumminau. Oodaa suqusa misa faqa namasoofanoo nimuaqu kaimminau. Aiqamausa nári nimana kai suqiqau. \v 19 Mooseefa qimanniminoo qinau. Sia ataraasa duna nararee qimasee quqaaqa. Aiqama naaqa. \p \v 20 Miqi qufaqa akaqausa Mooseena ufa rukiasee duna kananaana nararee qimasee quqasoofanoo putaa undufanoo qimi kai qumbiqoofanoo Mooseefa aranaqoofanoo aanoomannimaqanau. \p \v 21 Aiqama kananaana nári nimana kai suqusaida neemariqau. Kaqi mafisoofauqa suani urureenoo ididiufanoo nammari nammarimma taikanau. \v 22 Dinni ani moodaa marasee 6 faasaanasaa qaara kari suqarana amana kai maraqau. Miqi masoofaqa Isaraee maqannaasa uriqararausa aniree mi ainainnara Mooseena qimamiqau. \v 23 Mooseefa iriseenoo moo ufa maaqi qimasee qimanniminau. Duna Yaaweena naaquqara idooara faasaana mariannoo. Mi faasaanna minaindi mariannoo. Innee nana ainainee suqararee qinnana maqee suqaaqa. Kaqi marinna narana aaduma quqaqaifanoo marinaqa duna suqa naaqa. \p \v 24 Misa Mooseefa qimannimundee iqa dunaindi kaqi maaqaki quqaqau. Iqaqoofaqa qafoofanoo sia putaa inoo qimi marinau amiqinoo marinau. \v 25 Mooseefa minara qimanniminoo qinau. Doo maqee mina naaqa. Maqee Sabata idooara faasaana Yaaweenaindi maridanoo. Minara innee fuka narana uiqaana maqusa naambeeaqara mararafa sia mariannoo. \v 26 Innee qisauku dinni taikasee dinni ani moodaa marasee 6 faasaana narana suqu quqaaqa. Qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee 7 faasaana idooara faasaana marinaqa sia miqoo narana mariannoo. \p \v 27 Qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee 7 faasaanasaa akaqausa narana suquanee qimasee oonu qafoofanoo sia marinau. \v 28 Anutufa mina qafamasee Mooseena qimaminau. Innee kisaaqasaa fee qini ufa rukiaidaqa sia qini sanda ufa afaqeefaree. \v 29 Innee iriaqa. Qinee Yaaweesa idooara faasaana nimiqa. Miqunnanara qinee dinni taikasee dinni ani moodaa marasee 6 faasaanasaa qinee qaara faasaana narana amana kai nimianaura. Aiqamausa mi faasaanna inneeqa mariaqoo kai mariaqa, sia kasiaqa. \v 30 Faiqí anaasee minara iriseeqa dinni ani qaara marasee 7 faasaanaikufaqa sia ainaini mariqau. \v 31 Isaraee maqannaasa mi narannara mannaa fee qimariqau. Mifa ooroorana qaqama fooqaafa eekara arirafa marinau. Mina namasoofanoo mina adiafaa irafa ookasaasa anoonannai auqira biskitara foora imarinau. \v 32 Mooseefa Yaaweena ufa iriseenoo maaqi qimasee qimanniminau. Yaaweefa inniara maaqi qidanoo, qinee mannaa nimmunnana akaqana afeeki mara quqaqai marinaqa inneeqa ninaiqimara nikeeku nikaaku uqannifiqaidaqa maaqi qimasee qimannimiaqa. Yaaweefa Isipa maqasaaqari maasa aadana maqasaa nifiqee anireenoo qimufaqa naafannanee qimasee uqannifiqaaqa. \p \v 33 Miqi qimasee qimannimiseenoo Mooseefa Aaroona qimaminau. Anee qafee moo mara maree mannaa suqeeqee Anutuna afusaa quqasainaqa kasooaqee kambiqainausa qafaaqa. \p \v 34 Yaaweefa Mooseena qimamundee inoo Aaroonafa mi naranna mara mareenoo moodaanaki kira bookisa aaqa quqasoofanoo marinau. \v 35 Isaraee maqannaasa 40 aukuanaki mannaa neemariqau. Mi naranna naqa fifiufaqa Kannaana maqasaa nariqa mariraree quqoo oonuraqau. \v 36 Mikari misa ummaara amana masee qafee marufa qaaraqanda marinau. Moo fannoo moodaa kaqikaa susufinna amana marinau. Moo fannoo qisaukuqara 10 kaqikaa susufinauqa amana marinau. \c 17 \s1 Oonikiqari nammari quminau. \r (Namba 20:1-13) \p \v 1 Yaaweena ufa mau fiqa Isaraee maqannaasa Sinnaa aadana maqa maaqakiqari quqasee fiqau. Fidaqa misa maqusa maqusa faiqaqa fimariqau. Misa Reefidimma maqa maaqaki nammari sia maruqoo oonu mariqau. \v 2 Sia marufaqa misa Mooseenara kaukaata qidaqa qiqau. Anee nammari nimina naanee qufanoo Mooseefa qimanniminoo qinau. Innee nanaree qini aanoo qima qimaqaidee. Nanaree innee Yaaweena amanammasee qafaidee. \p \v 3 Isaraee maqannaasa nammariara kaaqa nidufaqa Mooseena kaqi kai aanoo qimamaqee mariqau. Misa maaqi qiqau. Nanaree anee maasa Isipa maqa maaqaindaraana qifiqee mini saananoo fee nammariara didirafa maasa faqa maasa faiqi namu faqa maasa aandauqa namufaqa kuqa daruannoo fee. \p \v 4 Miqi qufanoo Mooseefa afeekai kammaseenoo Yaaweenara innaaru qidanoo qinau. Oo Yaawee qinee maa fasiqa anaaseesa naqifeemma nimaqaanauree. Misa qusasaa oonisamu qini darifaranoo. \v 5 Yaaweefa Mooseena qimaminoo qinau. Moosee anee Isaraee maqannaasa uriqararausa nifiqee indaaru fua. Ooqai anee Niru nammari arunna saununa faqa maree fua. \v 6 Qinee Sinai aaqanasaa inni noorinni oonisaa kikiqiqa marianaura. Aneenna saunu samu ooni arusainanoo nammari minakiqari quminaqa faiqí anaasee naaqa. Miqi qufanoo Mooseefa Isaraee maqanna uriqararausa nifusaa miqimandoofanoo nammari quminau. \v 7 Misa mi maqa maaqana auqu qaara auqu raqau. Masaa faqa Meeribaa faqee qiqau. Mi auqu qanda oosana amana masee qafarafa faqa aanoo qirafa faqee qiqau. Aanoo qidaqa qiqau. Yaaweefa maasa faqa maridanoo fee sia fee maridanoo fee. Misa mi ufanannai Yaaweena amana masee qafaqau. \s1 Isaraee maqannaasa Amareeka maqannaasa faqa rakiqau. \p \v 8 Isaraee maqannaa Reefidimma maqa maaqai marufaqa Amareekana aiku asauku anireeqa misa nariqau. \v 9 Mooseefa misa nidafamasee Yoosuaana qimaminoo qinau. Anee akaqa fasiqauqa mara quqasainaqa duna kananaana Amareekana aiku asauku faqa oonu rakuaqa. Qinee aaqanasaa Anutufa marana nuannee qimasee qimaqimu saununa uqusee kikiqiqa marianaura. \v 10 Yoosuaafa eedoo qimasee kananaana iqaqoofanoo doo Amareekana aiku asauku faqa rakirara nifiqee finau. Fufaqa Mooseefa faqa Aaroonafa faqa Hurafa faqa aaqanai ooru fiqau. \v 11 Mooseefa aaqanasaa kikiqamambufanoo asaukuqara uqeerasoofaqa Isaraee maqannaasa rakiranaki afeekaikiqau. Kafaa narí asauku muqufisoofaqa Amareekana aiku asauku rakiranaki afeekaikiqau. \v 12 Mooseena asauku anuda qoofaqa Aaroonasa Hurasa ooni ufiqisoofanoo Mooseefa minasaa ooqu marifufanoo Aaroonasa Hurasa Mooseena asaukuqara uaqeeufanoo kisaaqasaa marufanoo suani keeqanau. \v 13 Miqimmasee uaqeeunara Yoosuaafa faqa narí rakira fasiqauqa faqa Amareekana aiku asauku amiqimmasee naruqaraasiqau. \p \v 14 Miqimmasoofanoo Yaaweefa Mooseena qimaminau. Anee papiqaki maa rakiranara akararumma quqaa. Miqinoo marinaqa kaqi iriqa nuaqa. Yoosuaana qimamia. Qinee Yaaweesa Amareekana aiku asauku kuridi taikasaanaura. \v 15 Rakirafa taikafufanoo Mooseefa ooniuqa qumareenoo mi maqa maaqanaki qainda auquseenoo mi qaindana auqureenoo Yaaweefa qini rakira saqari fee qimasee mi qaindana auqu ranau. \v 16 Mooseefa kafaa qinau. Innee Yaaweena rakira saqari uqeeraaqa. Yaaweefa kaqi kai Amareekana aiku asauku faqa naaruara rakida mariannoo. \c 18 \s1 Yeetooroofa Mooseena ani qafanau. \p \v 1 Yeetaroofa Midianna maqannaasa aanaiqikirafa Mooseena airaamaku marinau. Aiqama ainaina Anutufa Mooseena faqa Isaraee maqannaasa faqa dadaaqi marunara faqa Isipa maqa maaqakinaana nifiqee anunara faqa Yeetaroofa irinau. \p \v 2 Iriseenoo mifa faqa Mooseena anaaqa Sipooraa nammarina maqusai quqasee anuna afiqee aninau. \v 3 Mina faiqiqara Keerasoommana faqa Eerieesarana faqa nifiqee aninau. Mooseefa maaqi qinau. Qinee aanaamuru maqa maaqaki asaqiraafai ani maridee qimasee narí amaaku auqureenoo Keerasoommanee qinau. \v 4 Mooseena inaaqianaa faiqi auqu Eerieeseerafa marinau. Mina anoofa maqasoofanoo Mooseefa qinau. Qini qikoona Anutufa qini dadaaqinoo Faraoona duru feefa ookinaana qini ititaqisainaree qinoo mina auqu Eerieesaranee qinau. \p \v 5 Yeetaroofa Mooseena anaaqa faqa mina faiqi qara faqa nifiqeenoo aadana maqa maaqaki naaquqara aaqana aaqa Mooseefa uiqaana maqa usakasee maruqoo aniranau. \v 6 Yeetaroofa Mooseenara ufa quqaidanoo qinau. Oonuree maaqi qimasee qimamiaqa. Ani airaamaku faqa ani faiqi anaasee faqa anidammiaafoo qia. \p \v 7 Mooseefa mi ufana iriseenoo narí airaamaku oonu aanai paqurimaseenoo mina oorinni aqoori saunu arafufanoo mina amooqa nanau. Miqi masoofaqa nári mariranara narí iree narí iree maseeqa doo Moosena uiqaana maqaki keeqaqau. \v 8 Minaki ooru maridanoo Mooseefa narí airaamaku oosana oosana aupurarana Yaaweefa Faraoona faqa Isipa maqannaasa faqa nimiseenoo Isaraee maqannaasa maroonara qimaminau. Mifa Isaraee maqannaasa aanai anidaqa moomoo ummaara maree marufanoo Yaaweefa dadaaqunara faqa qimaminau. \v 9 Yeetaroofa mi aiqama ufana iriseenoo asasinau. \v 10 Asasammaseenoo qinau. Yaaweefa Faraoona asaukukinaana faqa Isipa maqannaasa nisaukukinaana marainara mina amooqia. Yaaweefa narí faiqí anaasee rumbarana kinaana idukunara mina amooqiaqa. \v 11 Doo maqee qinee iridaqa, Yaaweefa aiqama unna anutusa urinnaaqararafa maridanoo. Isipa maqannaasa inni mandaikamma nimaqee marufanoo inni idaaqamma nisoonannai mifa aiqama unna anutusa urinnaaqararafa maridanoo. \v 12 Miqi qimaseenoo Yeetaroofa aandau marasee aruseenoo muduka ida aiqama qama taikara tatufirana Anutuna suqa aminau. Kafaa mifa akaqa tatufirana faqa Anutuna suqa aminau. Aaroonafa faqa Isaraee maqannaa uriqararausa faqa anireeqa Mooseena airaamaku faqa Anutuna amooqidaqa mi naaquqara qoomaqana naqau. \s1 Misa akaqa siaasa mara quqaqau. \r (Lo 1:9-18) \p \v 13 Iaqoo kananaana Mooseefa findifinoo narí maqannaa qambaanai oonureenoo misa kootauqa irinau. Kananaana oosana arasee kootinoo fifii ufanoo eenda kai masanau. \v 14 Yeetaroofa Mooseena kadaapirirana qafamaseenoo maaqi qimaseenoo Mooseena qimaminau. Anee nanaree aneennaraa maa saikausa auqaidanee. Faiqí anaasee kananaana kootirara ani marida rakisi mariafanoo eendidanoo. \p \v 15 Mooseefa iriseenoo qimaminoo qinau. Qinee miqianaqa faiqí anaasee qinee unnannai aniree Anutuna aidiranara irifaranoo. \v 16 Qaara fasiqa qara ufa rainaida narí afu mau narí afu mau maseeqa qinee unnannai aniraafaqa qinee andeeqai fasiqanara maafa andeeqee maqi qimaseeqa Anutuna sanda ufa naakapaidaqa. \p \v 17 Yeetaroofa Mooseena qimaminoo qinau. Anee sia andeeqee mariananoo. \v 18 Anee miqidana aneenna afeeka taikainaqa maa fasiqa anaaseesa faqa miqi kai ifaranoo. Aneennaraa sia amanaiki mariananoo. \v 19 Anee maqee qini ufa iria. Qinee amiqira aakapara ufa ani amianaura. Anee irinanoo Anutufa ani faqa marida dadaaqiannoo. Anee andeeqaseenana Anutuna afusaa aanaiqikina maridana faiqí anaasee ummaara Anutuna qimami mariananoo. \v 20 Anee Anutuna sanda ufa qimannimisee andeeqara marirana oosana naamua qimasee misa ifandinna ainainara faqa qimannimia. \v 21 Qima nimiseenana anee mina amuaaqa irirana faqaa fasiqauqa mara quqasainaqa Isaraee maqannaasa uriqararausaikiqa mariaqa. Akaqausa wan tauseenna (1,000) fasiqa aanaaseesaa rakisifaqa akaqausa wan handareetasaa 100 rakisifaqa akaqausa fiftisaa 50 rakisifaqa akaqausa teennasaa 10 rakisiaqa. Misa Anutunara rufiee mariasa maridaqa misa andeeqara oosana faqaasa maridaqa sia umee raaqee munnimma maree marinausa mariaqa. \v 22 Mi fasiqausa aiqama kari faiqí anaasee koota ufa irimarinausa mariaqa. Moo afeeka ainaina firaa ainaina kambiqafinaqa maree mini ani amifana anee mina andeeqaa. Kaqikaa ainaina nári kai andeeqaaqa. Misa miqimandee ani qummaara raina maraifanoo ani afaaqa aufadaani. \v 23 Anutufa eedoo qinana qini ufa mau finana sia kudoosaapeennaranoo. Miqinaqa maa fasiqa anaaseesa aanoo qirafa taikafinaqa quqasee nimaaqa fifaranoo. \p \v 24 Mooseefa Yeetaroona ufa iriseenoo mi mau kai finau. \v 25 Mooseefa irirana faqaasa Isaraee maqannaasa kinaana mara quqasoofaqa uriqararausaikiqau. 1,000 fasiqasaa rakisirausa faqa 100 fasiqasaa rakisirausa faqa 50 fasiqasaa rakisirausa faqa 10 fasiqasaa rakisirausa faqa mara quqasoofaqa rakisimariqau. \v 26 Misa aiqama kari siaasara foora naaruara mariqau. Maridaqa kaqikaa kootauqa misa andeeqee mariqau. Firaa koota Moosee funnai maree fimariqau. \p \v 27 Miqimmasee Mooseefa Yeetaroona amandama soofanoo amaaqa finau. \c 19 \s1 Isaraee maqannaasa Sinai aaqana aikunni ani mariqau. \p \v 1-2 Isaraee maqannaasa Isipa maqa maaqakiqari Reefidimma maqa maaqaki ani mariufaqa miqooqari qaaramoo uqoona indaaruqaa faasaanasaa Reefidimma maqa maaqaindari Sinai aadana maqa maaqai oonu mariqau. Miqoo misa Sinai aaqana aikunni uiqaana maqa usakasee mariqau. \p \v 3 Mooseefa miqooqari Sinai aaqanasaa Anutuna faqa ufa qiraree qimasee ooru finau. Yaaweefa aaqana saaqari Mooseena aaramaseenoo qimaminau. Anee Yakooboona aiku asauku Isaraee maqannaasa maaqi qimasee qimannimia. \v 4 Innee qini oosana qafee mariafanoo. Qinee Isipa maqannaa narunnana innee qafaafanoo. Qinee inni quqaumu aanaaqiara foora itateeqeeqa qiqoosasaa quqaseeqa uqeereeqee qeeqa marunannai quqaqaunaqa mariafanoo. \v 5 Innee qini ufa iriseeqa qini moodaanaki kira ufa mau fiqa qini faiqí anaasee marifaranoo. Aiqama maa maqa maaqafa faqa faiqí anaasee faqa qinindi kai maridaqa innee qinee qeeqara utaaqama qaunausa mariafanoo. \v 6 Innee qinindi uqanna maridaqa qini aanaiqi kirausa mariafanoo. \p \v 7 Mooseefa irisee ooqureenoo Isaree maqanaa uriqararausa suquseenoo aiqama Yaaweefa qimamu ufana qimanniminau. \v 8 Faiqí anaasee Yaaweena ufa iriseeqa aiqamausa moodaa kari noo raqa maree qiqau. Yaaweefa aiqama ufa qinnana maasa irianauree qiqau. Miqi qufanoo Mooseefa misa ufa iriseenoo Yaaweena qimaminau. \p \v 9 Yaaweefa misa ufa iriseenoo Mooseena qimaminoo qinau. Qinee amatooki arira oonnamukiqari anee iannannai qumuree ani faqa ufa qianaqa faiqí anaasee iriseeqa miqooqari ani ufara kuqaa fee qifaranoo. Miqi qimasoofanoo Mooseefa faiqí anaasee quu ufana Yaaweena qimaminau. \p \v 10 Qimamisoofanoo Yaaweefa kafaa Mooseena qimaminoo qinau. Anee kafaa ooquree faiqí anaasee maaqi qimasee qimannimia. Misa aiqama maqee faqa duna faqa nári qamunna nammari uqusee nári nifaaqa anukamasee qini qimooqirara deedaqiaqa. \v 11 Deeda qimarifaqa duna kaqi mari moona qinee Sinai aaqanasaa qumuraanaqa aiqama faiqí anaasee qini qiqafeefaranoo. \v 12 Anee aaqana ameemaanai fiqu fiqumma oosumma sainaqa sia faiqí anaasee mina fiaaqaraaqa. Miqimmaseenana qimanniminaqa sia aaqanai ooru fuaqa, sia uqanna mina aaqa fuaqa. Minasaa aiku rainafa kuquannoo. \v 13 Innee miqinna fasiqana sia uqanna nisaukunnai aruaqa, ooni samu fee feefannai fee kuqa aruaqa. Maa ufana faiqí faqa aandaura faqa qidaqa. Miqinna fasiqa fee aandau fee kuquannoo. Ukeena fuaqaifaqa kai faiqí anaasee aaqana aikunni ooru fuaqa. \p \v 14 Mooseefa aaqanaindari qumureenoo faiqí anaasee Yaaweenara deedaqa masee amooqiaqeera qimanniminau. Miqi qufaqa faiqí anaasee nariqa qamunna nammari uqiqau. \v 15 Miqi marufanoo Mooseefa qimanninau. Duna kaqi mari moona deedaqiaqa. Maqee oosana arasee sia anaasee sakasee faiqaaqa. \p \v 16 Qaara afuru faisoofanoo qaaramookufanoo kananaana aaqanasaa ukeena firaana fuaqarana namu faqa qamatooki kira oonnamu namu faqa aakuasaa innaarunai namu faqa ufaqa faiqí anaasee uiqaana maqaki mariusa aiqama naindiri roofaqa rufiaqau. \v 17 Mooseefa faiqí anaasee aiqama uiqaana maqakinaana nifiqeenoo Yaaweena paqurirara aaqana aikunni oonu kikiqino marinau. \v 18 Yaaweefa idauruki qari Sinai aaqanasaa qumu marunara ida muna fannoo aaqana aiqama rafaaqafinoo marinau. Mi munafa firaa ida munara foora ooru fufaqa faiqí anaasee qafoofanoo firaaqoo naindiri ranau. \v 19 Ukeena feendundaanai qimarinau. Miqi qimarufanoo Mooseefa Yaaweena qimamufanoo Yaaweefa kafaa innaarunai darara qiranakiqari narí qimaminau. \v 20 Yaaweefa Sinai aaqanasaa qumureenoo Mooseena aaroofanoo oorufinau. \v 21 Ooru roofanoo Yaaweefa Mooseena qimaminoo qinau. Anee ooquree faiqí anaasee qimanniminaqa sia oosu aiaaqaree qini qiqafarara aniaqa. Misa miqiqa moomoosa kuqifaranoo. \p \v 22 Aanaiqikirausa faqa qini daaqa aniani qimasee anukamafiqa aniaqa. Sia miqifaqa misa aupurarana nimianaura. \v 23 Mooseefa Yaaweena ufa iriseenoo qimaminoo qinau. Faiqí anaasee sia amana Sinai aaqanasaa urifaranoo. Anee aneenna kai maasa daakapama seenana naaquqara aaqana fiqu fiqumma amusa arasaanaqa sia urifaranoo. \p \v 24 Yaaweefa iriseenoo Mooseena qimaminau. Ooqureenana Aaroona faqa afiqee urua. Qini aanaiqikirausa faqa faiqí anaasee faqa sia qini qiqafararee qimasee amusa rapeemmasee uruaqa. Miqifaqa qinee misa ummaara nimianaura. \p \v 25 Mooseefa iriseenoo ooqureenoo faiqí anaasee aiqama Yaaweefa quu ufana qimanniminau. \c 20 \s1 Anutuna qisauku qara sandufa. \r (Lo 5:1-21) \p \v 1 Anutufa maaqi qinoo. \v 2 Qinee Yaaweesa inni Anutusa maridaqa. Qinee Isipa maqasaa rumbaranaki maruna inni mareeqee mai quqaafanausa maridaqa. \v 3 Innee sia moo anutuna amooqiaqa, qini kai qimooqiaqa. \v 4 Innee sia innaarunai mari ainainausa faqa maqasaa mari ainainausa faqa nammariki mari ainainausa faqa nimana auqusee maasa anutufee qiaqa. \v 5 Minara sia moo ainaina amana auqirana oorinni mapamufida innaaru qidaqa amooqiaqa. Qinee Yaaweesa inni Anutusa marunnanara sia mi ainainausa nimooqiaqa. Qinee sia uqanna moo anutunara qiananoo qini qimaaqa maqaannoo. Faiqí qiniara fidiaqaa inausa aupurarana nimiananoo misasaa faqa misa faiqi namu saa faqa misa ninaiqimara saa faqa nisaifaqausa saa faqa mariannoo. \v 6 Moomoosa qiniara ridaqa qini sanda ufa mau finausa qinee misa faiqi namu kasooaqee nukudara foora kambiqainausa qeeqa didirana uqannifiqaanaura. \v 7 Innee sia qini duqunnai manda oosana auqaaqa. Qinee Yaaweesa inni Anutusa qini duqa fifau faafau inausa aupurarana nimianaura. \v 8 Innee Sabata faasaanara naaquqara faasaanee qimasee iriqa fuaqa. \v 9 Dinni taikasee dinni ani moodaa marasee 6 faasaana inni ainainira faasaana mariani. \v 10 Dinni ani qaara marasee 7 faasaanasaa qini Yaaweesa adooara faasaana maridanoo. Mi faasaannasaa sia uqanna moodaafa faqa ainainiani. Innee faqa inni faiqi namu faqa inni ainainira faiqiuqa faqa inni aandauqa faqa aanaamuru inniki ani mariasa faqa sia uqanna ainainiaqa. \v 11 Dinni taikasee dinni ani moodaa marasee 6 faasaana qinee Yaaweesa innaaruna faqa maqa faqa ooruku nammari faqa minauqaki mari ainainausa faqa auqi qiafana. Dinni ani qaara marasee 7 faasaanasaa qinee qidooa qiafana. Minara qinee Yaaweesa Sabata faasaana afaaqooqa qimasee naaquqara faasaanee qidaqa. \v 12 Inneeqa ninausa nikausara qeerairidaqa misa ufa qaindusuaqa. Innee miqiqa qinee nimianna maqanasaa kisaaqasaa marifaranoo. \v 13 Innee sia faiqí anaasee nuqu qimasee naruaqa. \v 14 Innee faiqí anaasee sia narí ummuari narí umuariaqa. \v 15 Innee sia moona ainaina umuariaqa. \v 16 Innee sia akaqausara unna qimasee misa kikiqa ususee ufa nimia. \v 17 Sia moona maaqa umiasanara amuqusiani. Sia moona aanaaqara amukaani mina ainainira fasiqa anaaseera faqa misa aandau ainainara faqa mina aiqama ainainara faqa sia amukaani. \s1 Faiqí anaasee Anutunara rufiaqau. \r (Lo 5:22-23) \p \v 18 Faiqí anaasee aiqama innaarunai qirana faqa aakuasaa faqa ukeena firaana faqa aaqanasaa idamuna namu faqa qafoofanoo naindiri reenoo naaquqoofaqa nianasaa marida qafee mariqau. \v 19 Miqi masee misa rufiasee Mooseena qimamiqa qiqau. Anutufa maasa qimaqiminaqa maasa irisee kuquanoora rufiaidaqa anee kai maasa qimaqiminaqa iria. \p \v 20 Mooseefa iriseenoo qimanniminau. Innee sia rufiaaqa Anutufa inni nimanamasee qafainaqa aiqama kari minara rufiasee mina ameemaanai maridaqa numoo ainaina sia auqaaqeera. \v 21 Miqi qimasoofaqa faiqí anaasee nianai marufanoo Mooseefa kai Anutufa asukuna arira oonamuki maruna aaqa finau. \s1 Aidaraindaraa sandufa. \p \v 22 Yaaweefa Isaraee maqannaasa qimannimianifeera maaqi qimaseenoo Mooseena qimaminau. Qinee innaarunaindari inni faqa ufa qimarunaqa innee inneeqa nifunnai mina qafaafanoo. \v 23 Innee sia siruaannai faqa koorannai faqa unna anutuna amana auqusee qini Yaaweesa faqbaqa masee amooqiaqa. \p \v 24 Innee maqannai qainda auqusee minasaa inneeqa sipsipa faqa burimakau faqa miniseeqa ida qama taikara tatufirana suqasaifaqa faiqí anaasee qini faqa moodaanaki kiaqa. Aiqama maqusa innee qini qimooqiaqeera utaaqama qaunna maqusanaki oonureeqa miqifaqa qinee innee iannai qumuree amiqi amiqimma nimaqaanaura. \v 25 Innee ooninnai qini aidara auqiraree qimasee sia faiqí rukamuqaa ooninannai auquaqa. Innee faiqí rukamuqaa ooninannai auquseeqa minasaa tatufirana suqa qimirafa sia amanaikiannoo. \v 26 Innee sia aidara auqusee minni akarara irirasu auquaqa. Innee miqiqa umee nifaaqa kooroo ifaqa qafeefoora. \c 21 \s1 Fifau ainainira faiqi kiqa mariasasaa rakisira oosana. \r (Lo 15:12-18) \p \v 1 Anutufa Mooseena qimaminoo qinau. Anee maa sandufana Isaraee maqannaasa qimannimi. \v 2 Innee Heeburu maqannaasa ainainira faiqi munnimmannai feefaurumasaifanoo mifa inni faqa moodaannai taikasee dinni ani moodaa 6 marasee aukuana ainaina masainaqa dinni ani qaaraikinaqa 7 doo quqasaifanoo kaqi fuani. Idukinnana akiiqara sia feefauriani. \v 3 Mifa adeedaana maridanoo ani ainainira faiqikinoo mariinafa amaaqa firarinoo sia anaasee maree fuannoo. Kafaa anaasee faqaafa inni ainainira faiqi kinoo mariinafa amaaqa finoo amana narí anaaqa afiqee fuannoo. \v 4 Mina feefauru mina rakisiifa anaasee aminanoo mifa faiqi maqaseenoo mariinanoo mina aukuana taikainanoo anaasee faqa faiqi faqa miqoo quqaseenoo kaqisamu amaaqa fuani. Mi anaaseena faqa mina faiqi faqa rakisiranaindi kai marifaranoo. \p \v 5 Ainainira fasiqa fannoo narí faiqi aanaaseera amuqusinanoo sia amana uqaanauree qimaseenoo \v 6 qinee qeeqa rakisiranara didimarifaqa qimaseenoo sia qinee taikasee fuanaura kaqi rumbaranaki marianauree qimasainanoo mina rakisirafa mina qumareenoo amaana maaqaki munuseenoo quka qumareenoo kooqi mammaaqai aaqoo ruqiaani. Ruqiasainanoo mi fasiqafa naaruara ainainira faiqi mariinanoo miqoo kuquannoo. \p \v 7 Faiqí moo fannoo narí araamuna ainainira maanaaqaikianifeera amisainanoo sia ainainira fasiqauqa iduku nisaandee masee idukusaina fuannoo. \v 8 Mi manaaqana ainaina faqaafa feefauru meeqeenoo narí ainainiranaki quqasee qinaaqara maraanauree qimasee mariinoo akooqaifanoo sia mareenoo. Miqinannai mi manaaqana mandaikama amaqaseenoo sia aanaamuru nimisee feefauru maraannoo. Narí akoofa kai kaifaa feefauriannoo. \v 9 Faiqí moo fannoo narí faiqi amiraree qimaseenoo ainainira maanaaqa feefauru maseenoo narí araamunara foora rakisiani. \v 10 Faiqí moo fannoo anaasee faqaafa moo maraseenoo indaaruqaana narana faqa qamunna faqa mina ainaina dadaaqirana faqa sia minnisaani, ooqai iundee kai iani. \v 11 Mi fasiqafa indaaruqaana sia mi ainainausa andeeeqa amaqeenoo mi fasiqafa mi anaaseena aiqainanoo finanoo sia feefauru maraannoo. \s1 Rakirana andeeqara sandufa. \p \v 12 Faiqí moo fannoo moo fasiqa kuqarusainaqa narí faqa kai kuqaruaqa. \v 13 Faiqí moo fannoo sia moo fasiqa auqu qimasee arinafa mifa amana qinee inni utaaqama nimaqa qaunna maqusanaki keeqafinoo asumu mariannoo. \v 14 Yafee moo fannoo moonara aranaqainanoo auqu qimasee arinafa mifa faqa kuquani. Qini aidarai mifa oonu kukeeqafi asumu marianauree qinaqa innee mindaraana rarisamasee kuqa aruaqa. \v 15 Yafee moo fannoo narí anoona akoona narinaqa innee mina kuqa aruaqa. \p \v 16 Faiqí moo fannoo moo fasiqa mareeqeenoo narí ainainira faiqi kee iannoo fee moo atinai nimisee feefauru fee marainnana kuqa aruaqa. \p \v 17 Yafee moo fannoo narí anoona akoona manda ufa qimannimaqainnana mina kuqamma aruaqa. \p \v 18-19 Faiqí misa tinoorammamaree fidaqa faiqí moo fannoo moona ooni samu fee saamu samu fee arusainanoo sia kuqirai aurida mariinanoo findifinoo nimarinaqa innee mina akiiqara ari fasiqana sia aupurarana amiaqa. Arinna fasiqafa narí qaarisaa mariinanoo findifinoo madaanai saunusaa ooquree ururee irana amanaikinanoo ari fasiqafa mina feefauru auriranaki mariinna faasaana amana kai feefauru amisee minasaa rakisi marinanoo findi fuani. \v 20 Faiqí moo fannoo narí feefaurummaqai ainainira fasiqa nee maanaaqa nee saamu qumaree arusainanoo aaqee kuqinaqa innee mina akiiqara narí faqa moo aupurarana amiaqa. \v 21 Mi ainainira fasiqa nee manaaqa nee sia aaqee kuqirai moodaa eenda fee qaara eenda fee kaqi mariinanoo kuqinaqa innee sia mina uriqararafa mina arinnana akiiqara amiaqa. Narí ainainira faiqiara aupurama amaqaifa narí ariranasaa ititeenoo. \p \v 22 Faiqí rakinnanaki moo fasiqa fannoo amuaqu faqaa anaasee arusainanoo kuqira faiqi maqaseenoo mina anoofa kaqi marinanoo mi anaaseena afaaqi fannoo nana feefauruaree irainanoo mi fasiqafa feefauriannoo. Siaasauqa eedoo qinna feefauruna kai amiannoo. \v 23 Mi anaaseefa moo aupurarana marainaqa mina arinna fasiqana faqa mi aupuraranna kai amiaqa. Kuqa arinaqa narí faqa kuqa aruaqa. \v 24 Nifu dimbasainaqa narí afu faqa dimbaaqa. Nifai itairisainaqa narí afai faqa itairiaqa. Nisauku raudasainaqa narí asauku faqa raudaaqa. Niku itairisainaqa narí aiku faqa itairiaqa. \v 25 Idati raquru niminaqa narí faqa idati raquru amiaqa. Kaakadi narinaqa narí faqa kaakadi aruaqa. Saamu narinaqa narí faqa saamu aruaqa. \p \v 26 Faiqí moo fannoo narí ainainira maanaaqa fee fasiqa fee arumareenoo afu qimbaseenoo mina akiiqara idukusee aiqainanoo amaaqa fuani. \v 27 Kafaa mifa narí ainainira fasiqa fee maanaaqa fee arumaree afai itairiseenoo mina akiiqara idukusee aiqainanoo amaaqa fuani. \s1 Burimakau fannoo aaqama sainnana andeeqara ufa. \p \v 28 Burimakau akoona fannoo faiqí fee anaasee fee kuqa narusainaqa ooni samu mi burimakau akoonna kuqa aruseeqa mina amaqi sia naaqa. Mi burimakau akoona arusaifanoo mina akoona aupurarana amirafa sia mariannoo. \v 29 Mi burimakau akoonnafa ooqai faiqí nárí marifa maridanoo kafaa moo fasiqa kuqa arinaqa mina akoofa sia ququsaki mara quqainanoo kafaa narinaqa mina akiiqara ooni samu mi burimakauna kuqa aruseeqa mina akoona faqa kuqa aruaqa. \v 30 Kuqina akiiqara aqira feefauruara ooqai auqu ramaqaana amana kai aquseenoo narí kuqiranasaa ititaannoo. \v 31 Burimakau akoona moo fannoo maanaaqa fee akoonaiqi fee narusainaqa innee ooqai qimaqaa ufa mau kai fuaqa. \v 32 Burimakau akoona moo fannoo ainainira kumaaraa fee maanaaqee narusainaqa mi burimakauna akoofa ainainira faiqi uriqararana firaa feefauru amiannoo. \p \v 33-34 Faiqí moo fannoo madika indufuseenoo rafaaqafu qainanoo moo fannoo oonu mina rafaqaamma sainanoo burimakau fee doonki fee minaki aqufiqa kuqifanoo, madika afu rafaqaa ifa mi aandauna akiiqara feefauru maseenoo nariara mi aandauna maraanoo. Faiqí moo fannoo madika indufusee sia rafaaqa finanoo aandauqa minaki aqufiqa kuqifanoo mi fasiqafa aandau akoona feefauru amiseenoo nariara mi aandauna maraannoo. \v 35 Moo fasiqa burimakau akoona fannoo moona burimakau akoona arusainaqa burimakau akooqanda kaqi mari burimakauna mareeqee moosaa quqasee feefauru marasee miqanda mi munnimmana rainaqaraasa mandee kuqira burimakau qambaana aukuqaraasa masee moo fannoo dinni maraina moo fannoo dinni maraaqa. \v 36 Mi burimakau akoonafa ooqai nárí maru burimakaufa marifanoo mina akoofa sia ququsaki quqainanoo moona burimakau kuqa arusainanoo mina akiiqara moo kaqi mari burimakauna amiseenoo kuqirana nariara maraannoo. \c 22 \s1 Aaqarana andeeqara sandufa. \p \v 1 Faiqí moo fannoo burimakau fee sipsipa fee qummuara mamaree munu moona amisee feefauru maraina fee arusaina fee mi fasiqafa moodaa burimakau akiiqara moodaannai qisauku burimakau mina amiannoo. Moodaa sipsipa qummuarinnana akiiqara qaara faqa qaara faqa sipsipa amiannoo. \p \v 2-4 Mi fasiqafa narí qummuarirana akiiqara feefauriannoo. Moo ainaina sia marinaqa mi fasiqana mareeqee moo maqannaa nimisee mina feefauru mareeqee mifa qumuarina akiiqara nimiaqa. Mi fasiqafa burimakau fee doonki fee sipsipa fee maraqainafa kaqi riri marinanoo qaaraqanda mina akiiqara nimiani. Eendakinai qummuarira fasiqa fannoo maaqa ruiqasee keeqainaqa mina qumarasee kuqa arusainafa sia mina akiiqara ufa maraannoo. Faasaana miqi marinaqa kuqa arinna fasiqafa mina akiiqara ufa maraannoo. \p \v 5 Faiqí moo fannoo narí burimakau fee sipsipa fee andanda nee marinana sia amiqimmasee rakisinanoo moona afuqaki keeqafi narana nainanoo mina akiiqara narana faqaana narí afuqakinaana amiqirana kai unaku maree munu amiannoo. \p \v 6 Faiqí moo fannoo narí afuaki ida arasainanoo qamammareenoo moona afuqa qeenoo narana unaku quqaqainnana qamasainanoo mina akiiqara idarai fasiqafa mina amiannoo. \p \v 7 Faiqí moo fannoo munnimma moo fasiqasaa quqasaina marinanoo moo fasiqa fannoo qummuari marinaqa paquri masaifanoo mina akiaqara qaara kari feefauru amiannoo. \v 8 Qummuari fasiqana innee sia paquriqa munnimmasaa rakisii fasiqana afiqamaree innaaru qimaria maqusanaki munusee iraifanoo mifa narí amana aiqamasee kuqaa sia qinee maree fee qiannoo. \v 9 Aiqama ainainara aanooqiranaki burimakaura faqa doonkiuqara faqa sipsipauqa faqa qamunnara faqa akaqa ainainara faqa qinindi kai fee qimasee aanoo qinna fasiqa qanda nifiqamaree innaaru qimariaqoo nifiqee aniaqa. Anutufa yanaree unnaqiifoo qinafa mifa mina akiiqara qaara kari feefauru amiannoo. \v 10 Faiqí moo fannoo moona doonki fee burimakau fee sipsipa fee moo aandau fee rakisi marinanoo moo aandau fannoo kuqinoo fee nana afaaqee mandaikinanoo fee namuqaa fee mara maraafanoo moo fasiqa fannoo sia minauqa qafeenoo. \v 11 Mi aandausa saa rakisirafa innaaru qimariaqoo oonureenoo amana aqiqamaseenoo qinee sia uqanna mi aandausa ummuari fee qiani. Mi aandausa sia ummuarifanoo aandau akoofa minara amanammifoo qimasee sia mina akiiqara rakisiinafinnai feefauru maraannoo. \v 12 Kuqaa mi fasiqafa ummuarinoo mifa aandau akoona mina akiiqara feefauru amiannoo. \v 13 Kaasau faini mi aandauna aruneennoo fee mina rakisi mari fasiqafa mina asausifee amudaani fee mara mina akoona uqafiqaseenoo sia mina akiiqara feefauriannoo. \p \v 14 Faiqí moo fannoo moona aandau akaqa ainainirana dadaaqianifeera marasainanoo kuquannoo fee amudaani itairinoo fee mi aandauna akoofa uqanna sia marinanoo ufaasu marai fasiqafa feefauriannoo. \v 15 Mi aandauna akoofa uqanna mina afusaa miqifanoo sia mina akiiqara feefauru aandau akoona amiannoo. Ufaasu feefauru masaafanoo ainainirana dadaaqi mari aandaufa kuquannoo fee amudaani itairiannoo fee feefauru maqaifa miqiannoo. \s1 Akaqa sandufauqa. \p \v 16 Faiqí moo fannoo maanaaqa moo faiqí moo sia utaaqama amaqarana sararamma amaqaseenoo mi fasiqafa mararara mina akoona feefauru amiseenoo marasainanoo mina aanaaqaikinoo mariannoo. \v 17 Mi manaaqana akoofa mi fasiqanara akooqainanoo sia narí araamuna maraannee qinanoo mi fasiqafa fuka maanaaqa feefauri mariana amana kai mina akoona amiannoo. \p \v 18 Aukainaina maraqanua aanaaseesa kuqa naruaqa. \p \v 19 Faiqí moo fannoo aandau amuaaqa akarainnana mina kuqa aruaqa. \p \v 20 Qini Yaaaweesa kai aandau tatufirana suqa qimiaqa. Moo unnaqira anutuna tatufirana suqa aminnana kuqa aruaqa. \p \v 21 Innee ooqai Isipa maqasaa aanaamuru marunaki mandainainaki marunnara irisee sia aanaamuru inniki marinausa mandaikamma nimaqaaqa. \p \v 22 Innee adeedaana anaasee fee fiaiqi faiqi fee sia mandaikamma nimaqaaqa. \v 23 Innee miqifaqa misa qini daaraifaqa qinee Yaaweesa irianaura. \v 24 Qini qirana qainaqa rakiranaki inni kuqa naruanaura. Narusaanaqa inni ninaaqmaaka adeedaana marifaqa inni faiqi namu fiaiqi marifaranoo. \p \v 25 Inniki qari qini Yaaweesa faiqí anaasee moo fannoo munnimmara sarau imarinnana ufaasu munnimma aminana sia ufaasu munnimma nimimariasa naanna raaqa. Misa nimiseeqa nárindi akiiqara maraseeqa aabaa faqa maraidaqa. Innee inneeqaindi akiiqara kai maraaqa. \v 26 Innikiqari faiqí moo fannoo ani ainaina ufaasu maraseenoo kafaa amianauree qimasee narí suara siuta amiseenoo minannoo narí amianinna ainainara kooroo idanoo kuqaa amianauree qidanoo. Miqi qinana anee suani afu sia keeqanoo marinana mina suara siuta kai kaqi narí amia. \v 27 Mi suara siutafa tootooqirana amianifeera quqaqaina marifanoo nanee moo ainaina akusee faiqaannoo. Anee sia aminanoo suara arinanoo qinee unnannai innaaru qinaqa qinee mina ufa irianaura. Qinee kaaqa faiqiara qimudaoo qimarunausa maridaqa miqianaura. \p \v 28 Innee sia qini Anutusara manda ufa qiaqa. Inniqa rakisirausara faqa sia miqi qiaqa. \p \v 29 Innee fuka narana afiana neeqa sakuma faqa uainna faqa oorifa fadameena faqa inneeqa ooqa faiqi faqa qini Anutusa naaree qimiaqa. \v 30 Inneeqa burimakau sipsipa ooqasaa maqarana akoonauqa dinni taikaseenoo dinni oonu qaara marasee 7 faasaana narí anoona faqa mariseenoo dinni oonu qaaramoo 8 faasaanaikinaqa mina arusee tatufirana suqa qimiaqa. \p \v 31 Innee qini faiqí anaasee marianara kaasau faini fannoo aru quqaqainna aandauna amaqi sia suqasee naaqa. Faini mara nimifaqa naaqa. \c 23 \s1 Isaraee maqannaasa andeeqara oosana auqaaqa. \p \v 1 Innee aatata qaraa unna ufa iriseeqa sia moona munu qimamia. Innee sia aaqee mari fasiqana unna ufannai mina dadaaqiaqa. \p \v 2 Kootaki oonureeqa moomoosa unna ufa qifana anee sia misa dadaaqia. Misa ufaki kikiqa mafi andeeqara ufa mara furufarifana sia misa dadaaqia. \v 3 Kudi fasiqa moo fannoo kootaki kikiqa mafinana sia kudi marinnana roo qimasee dadaaqia. Andeeqara nara kai qiaqa. \p \v 4 Innee inneeqa namuqaa burimakau fee doonki fee furufariqa nifaqa innee qafamaseeqa maree narí akoona munu amiaqa. \v 5 Mi fasiqana doonki fannoo ummaara mara maree fidanoo aanai saamurinoo marinaqa innee oonu qafee sia fiaaqaraaqa dadaaqi uqeera aisaaqa. \p \v 6 Kudi fasiqa fannoo kootaki marinaqa innee sia minara manda fasiqee qimasee andeeqara oosana sia mina amiaqa. \v 7 Innee sia unna qimasee kootaki aqoonnana kikiqa usua. Sia andeeqarausa numoo siaisa fifau kuqiranaki mara quqannisaa. Qinee Anutusa mi manda ainainna auqainnana kuqa aruanauranoo. \p \v 8 Moo fannoo maqandanai kootaki minasaa roo qiannee munnimma aminana sia uqanna maraa. Miqira munnima fannoo faiqí nifu dimbarausaikamma saifaqa sia andeeqarana qafaidaqa. Andeeqara fasiqa faqa mara furufaramma aisaidanoo. \p \v 9 Innee ooqai Isipa maqasaa maridaqa aanaamuru aupurarana qafeeusa mariafanoo minara innee sia quandafi aanaamuru inni faqa marinausa mandaikamma nimaqaaqa. \s1 Qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee 7 aukuanara faqa sabatara faqa qira sandufa. \p \v 10 Inneeqa maqa ummaqu nee maria maqanaki minaki dinni qisauku taikasee dinni ani moodaa marasee 6 aukuana ummaqusaidaqa unakusaidaqa naaqa. \v 11 Miqiqa fifi inaqa qisauku dinni taikasee dinni ani qaara marasee 7 aukuanasaa saifanoo maqa fanoo idooaani. Mi maqanasaa moo ainaina kambiqainnana sia unaku naaqa. Kudi fasiqauqa mina naaqa. Misa naidaqa andaanauqa mafi sainnana kaasau aandauqa naaqa. Inneeqa uainna afuqa faqa oorifa saqari faqa miqi kai iaqa. \p \v 12 Innee moodaannai qisauku taikasee dinni ani moodaa marasee 6 faasaana ainainiaqa. Ainainiqa fifi inaqa dinni taikasee dinni ani qaara marasee 7 faasaanasaa sia ainainiaqa. Inni ainainira faiqiuqa faqa aanaamuru inni ainaini marinausa faqa inni aandauqa faqa aiqama idooaaqa. \p \v 13 Qinee Yaaweesa aiqama ufa qimarunnana iriaqa. Innee maa amaana ufausa amiqimasee irimaree fuaqa. Sia unna anutusara innaaru qiaqa. Sia uqanna misa nuqu raaqa. \s1 Qaaramoo uriqarara faasaana amaana qira faasaana. \r (Raf 34:18-26; Lo 16:1-17) \p \v 14 Aiqama aukuanaki qaarammoo kari oomaqa sakasee naidaqa qini Anutusara innaaruqiaqa. \p \v 15 Innee Isipa maqa maaqaindari anu quqoonnana Abiba quqoonasaa qinee qimannimiafannandee iqa innooqee mari pauraqana sia aqira bereeta naidaqa asasiaqa. Mi oomaqanaki 7 faasaanasaa sia innooqee mari pauraqana aqira bereeta naaqa. Innee qini qimooqiraree qimasee sia kaqi aniaqa. Qini tatufirana suqara ainaina faqa maree aniaqa. \p \v 16 Fukakinaana unakusee oomaqa sakasee asasidaqa namaseeqa inneeqa narana ummaquqaana oosanarasee unaku naaqa. Saqari aqama akuqainaqa innee mina tiqisee auqaanai maridaqa moo oomaqa sakasee naida asasiaqa. \p \v 17 Aiqama aukuana mi qaaramoo oomaqiranakina aiqama Isaraee maqannaa fasiqauqa anireeqa qini Yaaweesa inneeqa Anutusa qimooqiaqa. \p \v 18 Innee aandaunnoo qini tatufirana suqa qimiraree qimasee sia innooqee mari pauraqana aqira bereeta namu faqa moodaanaki suqaaqa. Tatufira aandau fadameena fannoo sia faiqee kananaana kaqi mariani aaqee kai aiqama idaki aqusaifanoo qama taikafuani. \p \v 19 Aiqama aukuana innee fukakinaa narana unaku maree qini Yaaweesa inneeqa Anutusa amaana maqaki maree aniaqa. Innee sipsipa aanaaqi fee mimmi aanaaqi fee arusee sia narí anoona naamma anoonannai suqaaqa. \s1 Anutufa Isaraee maqannaasa naamuaqira ufa faqa qima afeekaikira ufa faqa niminau. \p \v 20 Anutufa kafaa qinau. Qinee qeeqa kai qeeqa Qangiroo aqiqaananoo mifa qumuree inni indaaru nikidanoo innisaa rakisi marinaqa qinee inni deedaqamma nisaafanna maqa maaqanaki fifaranoo. \v 21 Innee mi qangiroofa qinnandee iaqa. Sia mina ufa rukiaaqa. Qinee mina aiqaunanoo qumu marinara sia mina ufa rukiaaqa. Mifa sia inni manda oosana akiiqara nifauaannoo. \v 22 Innee mina ufa irisee andeeqasee qinee qunnufa mau kai fifaqa qinee inni namuqaauqa faqa rakuanaura. \v 23 Qini qangiroo fannoo inni indaaru nikinoo nifiqee Amoora maqa maaqa faqa Heeta maqa maaqa faqa Perisita maqa maaqa faqa Kannaana maqa maaqa faqa Hifitana maqa maaqa faqa Yeebusa maqa maaqaki mariasa faqa naru taikaseenoo inni miqoo quqannisaannoo. \v 24 Innee miqoo oonu maridaqa sia misa unna qira anutusara niqoori saunu arafi innaaru qiaqa. Sia misa innaaru qimariandee iaqa. Innee misa unna anutusa turi taari maseeqa ooni rakiaaqee minara innaaru qimariana raudaandammeeqee aqusaaqa. \v 25 Innee qini Yaaweesa inneeqa Anutusa qimooqifaqa qinee narana faqa nammari faqa inni nimiseeqa inni auriranauqa mara aqunnisaanaura. \v 26 Innee Yaaweena kai amooqifaqa sia aanaaseeuqa eedada faiqi maqee faranoo. Sia moo aafa anaasee mariannoo. Innee sia dauni kuqifara, kisaaqasaa marifaranoo. \p \v 27 Qinee inni nifiqee fidaqa inni namuqaa qiniara rufiarana nimiseeqa inni faqa rakinausa furufarirana nimianaura. Nimiseeqa qianaqa inni namuqaauqa quqasee sandeefara. \v 28 Qinee ukaqa nimimari doodaanina inni namuqaaki quqasaana ukaqa niminaqa naaqoo nifu furufarinaqa sandee faranoo. Innee fimarifaqa qinee Hifita maqannaasa faqa Kannaana maqannaasa faqa Heeta maqannaasa faqa nifaqasaanaqa innee miqoo oonu marifaranoo. \v 29 Qinee sia moodaa aukuanaki inni namuqaa rapatutumma aquanaura. Qinee miqimma saananoo naakunduka mafinaqa kaasau aandauqa moomoo mi maqa maaqanaki maridaqa inni narifoora. \v 30 Qinee misara qianaqa misa moodaa kai qaara kai idaqa taikafifaqa innee moomoo kammafi amana mi maqa maaqana maree faranoo. \p \v 31 Qinee inni oosu maaqimasee oosumma nisaanaura. Dinni taatuqee nammari mariannoo. Dinni Firistia ooruku nammari mariannoo, dinni aadana maqa maaqa mariannoo, dinni Eeufarateesa nammari mariannoo. Qinee inni afeeka nimianaqa innee mi maqa maaqanaki fimarifaqa qinee inni namuqaa rapatutu iqa fimarianaqa innee misa maqa maaqa mareefaranoo. \v 32 Innee sia uqanna misa ufara eedoo qimasee moodaanaki kira ufa qiaqa. Misa unna anutusara faqa sia uqanna moodaanaki kiaqa. \v 33 Mi maqannaasa sia inni maqa maaqaki mariaqa. Innee miqifaqa misa inni mareeqee qini numookamma qimaqara tinai quqeefaranoo. Innee misa unna anutusa nimooqifanoo mifa inni ninuka ufanara foora fufinoo mariannoo. \c 24 \s1 Yaaweefa Isaraee maqannaasa faqa moodaanaki kinau. \p \v 1 Anutufa aiqama ufauqa Mooseena qimamiseenoo kafaa maaqi qinau. Moosee anee faqa Aaroona faqa Nadabana faqa Abiquna faqa Isaraee maqannaa rakisirausa 70 uriqararausa faqa nifiqa maree urureeqa nianasaa kummaramafinaqa qiniara innaaru qidaqa qimooqiaqa. \v 2 Moosee anee kai adeedi ania. Sia akaqa rakisirausa qini daaqa aniaqa. Faiqí anaasee faqa sia uqanna aaqanai uruaqa. \p \v 3 Mooseefa ooqureenoo faiqí anaasee Yaaweena sandufa aiqama qimannimisoofaqa misa maaqi qimasee moodaa kari noo raqamaree qiqau. Yaaweefa qindee iqa maasa aiqama ainaina auqaanaura. \v 4 Miqi qimasoofanoo Mooseefa Yaaweena sandaufa aiqama akara rinau. Akara rumaseenoo kananaana iaqoofanoo aaqana aikunni aandau tutufira qainda auqinau. Auquseenoo ooni qisaukuqara taikasee qikunni ooqu qaara marasee 12 ooni maraseenoo qainda fiqu fiqumma Isaraeena faiqi namu nimana kai rakiqanau. \v 5 Rakiqaseenoo kumaaraauqa qimannimufaqa burimakau arusee munu Anutuna tatufirana suqaqau. Mi tatufira aandauna Isaraee maqannaasa faqa Anutuna faqa moodaanaki suqira tatufiranee qiqau. \v 6 Misa arusoofanoo Mooseefa burimakau fidika akaqana difaanikiaqa sakaseenoo kaqi maruna qumarenoo aidarai rurufinau. \v 7 Rurufa maseenoo Akiiseenoo Mooseefa Anutufa moodaanaki kira ufa qimaqoo bukana akara rumaqoona maree findifinoo aiqama minakinaa ufa asaana rumasee firaaqoo faiqí anaasee qimanniminau. Misa iriseeqa qiqau. Maasa Yaaweena mi sandaufana aiqama irisee afaqaanaura. \p \v 8 Mooseefa misa ufa iriseenoo difaanikinaa fidika kaqi maruna indaku faiqí anaasee kiaqa aqidanoo qinau. Anutufa maa sanda ufausa nimuqooqari maa fidikafa Anutufa inni faqa moodaanaki kuna afeekaikamma nimaqaidanoo. \p \v 9 Miqi qimaseenoo Mooseefa Aaroona faqa Nadabana faqa Abiqufana faqa Isaraee maqanaa uriqararausa 70 faqa nifiqeenoo aaqanasaa oorufinau. \v 10 Oorureeqa miqoo misa Isaraee maqannaa Anutuna qafaqau. Mina aiku ameemaanai innaaruna kudimandara foora ira ooniuqa mina auqu safiree fee qimaru oonisa ausirirafauqa marinau. \v 11 Misa Anutuna qafoofanoo sia misa narinau. Misa miqoo moodaanaki suqufu faqa narana nammari naqau. \s1 Mooseefa Sinai aaqana saa ooru finau. \p \v 12 Misa namasoofanoo Anutufa Mooseena qimaminau. Anee aaqanai qinee marunnannai urua. Ururainaqa qinee qeeqa sandufa anee faiqí anaasee naakapaanneera qaara oonisaa akara ruma amianaura. \p \v 13 Mooseefa mina iriseenoo narí dadaaqimaruna Yoosuaana faqa deedaqamma seeqa Mooseefa aaqanai Yaaweefa marunnai ooru finau. \v 14 Ooru fidanoo Mooseefa Isaraee maqannaa uriqararausa maaqi qimasee qimanniminau. Innee maaqoo uiqaana maqusaki maridaqa maaqanda qifeesiaqa. Aaroonafa faqa Hurafa faqa inni faqa maaqoo marifaranoo. Akaqausaki ufa rainarafa kambiqainaqa miqanda andeeqa nimaqeefaranoo. \p \v 15 Miqi qimasee qimannimiseenoo Mooseefa aaqanai oorufufanoo qasuru fannoo aaqana rafaaqa finau. \v 16 Yaaweefa kaaqa qarafa aaqana aaqa qumuroonara Sinai aaqana saa qasuru quminau. Isaraee maqannaasa mi kaaqa qaranna qafoofanoo aaqanasaa firaa ida qeera foora qimarinau. Dinni ani moodaa marasee 6 faasaanna qasuru fannoo aaqana rafaaqa finoo marinau. Dinni ani qaara qanda marasee 7 faasaanna Yaaweefa qasurukiqari Mooseenara mai uruannee qinau. \v 17 Faiqí anaasee afaasasaa marusa aaqana qafeeqa naaquqara kudifaannammiifoo qiqau. Anutuna kaaqa qarafa aaqana saa firaaqoo idauruara foora imarinau. \v 18 Mooseefa aaqanai ooru fidanoo qasuruki keeqakufanoo aaqanasa ooru qaara fasiqa niku nisauku taikasee 40 eendaki faqa faasaana faqa marinau. \c 25 \s1 Faiqí anaasee Anutuna naaquqara uiqaana maqa usakara ainainauqa amiaqa. \r (Raf 35:4-9) \p \v 1 Mi aaqannanasaa Yaaweefa Mooseena qimaminoo qinau. \v 2 Anee Isaraee maqannaasa qimanniminaqa misa oosana oosana ainaina qini qimiani qinnana qimiaqa. Faiqí anaasee qini qimirara nidinaqa minisainna ainaina anee mara quqaa. \v 3-5 Maa ainainausa maree anifaranoo. Koora faqa siruaa faqa booroosa faqa amiqira qamunna faqa dirindaasi akira sipsipa asausi faqa pannoona akira sipsipa asausi faqa faeena akira sipsipa asausi faqa mimmi asausinnai auqira qamunna faqa sipsipa akoona apatasaa faeena akirana faqa ooruku nammariki mari firaa noodaana apata faqa akasia saqari amiqira saqari faqa maree minisaifana mara quqaa. \v 6 Qooma qumbi maria fadameenna faqa aanaiqikirausa aki maria oosana oosana fadameenna faqa moo pauraqa ida arasaafanoo muninoo amiqira afundi mari pauraqana faqa mini amiaqa. \v 7 Firaa feefauru aqi maria oonisa faqa aka amiqira ooniuqa faqa aanaiqikirausa eefooda qamunnasaa faqa nimuqusasaa rumbee marianasaa faqa atooqaaqa. \p \v 8 Isaraee maqannaasa qimanniminaqa qini naaquqara uiqaana maqa usakasaifaqa qinee misa qambaanai marianaura. \v 9 Innee uiqaana maqa faqa minakinaa aiqama ainaina faqa qinee naakapaunandee miqi kai masee auquaqa. \s1 Innee moodaanaki kira bukisa auquaqa. \r (Raf 37:1-9) \p \v 10 Innee akasia saqari marasee minannai moodaanaki kira bookisa auquaqa. Mina kisaaqa 110 centimetres amana auquaqa. Mina qusandanai faqa mina kuradarafa faqa amana amana kai 66 centimetres amana auquaqa. \v 11 Innee amiqira koora marasee turimmasai ausi rumafinaqa minannai kai bookisa adisaa faqa aundurai faqa ititaaqa. Mi bookisana afaimau koorannai amatookika masee rafaaqafuaqa. \v 12 Innee koorannai qaindusi fandinnana amaaqa qaara faqa qaara faqa 4 auqusee aiqama aikusaa quqaaqa. Dinni aikusaa qaara qanda dinni aikusaa qaara qanda quqaaqa. \v 13 Akasia saqari qaindusi fandinna qanda koora turimandee ausiruma qumaree minannai kukuqiaqa. \v 14 Kukuqa maseeqa dinni dinni amaaqa auquqainnanaki ausuaqa. \v 15 Miqimmaseeqa sia radukuaqa, saifanoo miqinoo mariani. \v 16 Miqimma saifaqa kasooaqee qaara oonisaa qeeqa sanda ufa akara ruma nimianaqa minaki quqaaqa. \p \v 17 Bukisa afu faqa Koorannai kai auquaqa. Mina kisaaqa 110 centimetres amana mariani. Mina qusa 66 centimetres amana mariani. \v 18 Innee kooraa turimmaseeqa bukisa afu auquseeqa minannai kai dinni dinni qangiroo qaara qanda nimana auquaqa. \v 19 Afu dinni atinni moo qangiroo amana auqusee dinni moo qangiroo amana auquaqa. Afu faqa mi qangiroo qanda nimana faqa moodaa koorannai kai auquaqa. \v 20 Mi qangiroo qanda bukisa afusaa quqasaifaqa noori narí qafee narí qafee iaqa. Miqanda niqoosa uqeerasaifanoo bookisa afusaa ititanoo mariani. \v 21 Qaara oonisaa sanda ufa marina mi bukisanaki quqasee afu rafaaqafuaqa. \v 22 Qinee inni faqa miqoo moodaanakika mafiqa bukisa afusaa qaara qangiroo qambaana maridaqa qeeqa sanda ufa inni Isaraee maqannaasa nimianaura. \s1 Innee aiku faqaa teeboora auqusee Yaaweena aminna feemuna miqoo quqaaqa. \r (Raf 37:10-16) \p \v 23 Innee akasia saqarinnoo teeboora auqauqa. Mina kisaaqa 88 centimetres mariani. Mina qusandanai 44 centimetres mina kuradarafa 66 centimetres mariani. \v 24 Innee amiqira koora marasee turimmasaifanoo ausiruma finaqa minannai teeboora rafaaqa fusee kafaa moonnai teeboora atiqara fiqu fiqumma rafaaqa fuaqa. \v 25 Innee teeboora atiqara fiqu fiqumma 8 centimetres amana ititasee mina afaimau koorannai rafaaqa fuaqa. \v 26 Innee koorannai qaindusifandinnana amaaqa 4 auqusee teeboora aiqama aiku namusaa quqaaqa. \v 27 Teeboora afai ameemaanandanai qaindusirana amaaqa auquaqa. \v 28 Qaindusifandinna saqari qanda akasia saqari ateekasee koorannai mina kuku iaqa. \v 29 Amiqira koorannai kai teeboorasaa quqeefandinna pirita kaafausa faqa kisaaqa kaafauqa faqa uainna adiara pirita uqnaurirana faqa auquaqa. \v 30 Qini qimifandinna bereetana mi teebooranasaa quqaqaifanoo aiqama kari qini moodaanaki kira bukisa aaqa mariani. \s1 Innee qooma qumbifandinna aikana auquaqa. \r (Raf 37:17-24) \p \v 31 Innee qooma qumbifandinna aikana amiqira koorannai auqua. Innee koora turiiseeqa minannai kai qooma aika oosana faqa adaka faqa asaanauqa faqa auquaqa. Mi asaanausa saa mi kooranannai kai taatuqee aqama afufeenaari marindee maseeqa auqusaifanoo kaafara foora afisu amaqanoo mariani.\fig Qisauku dinni taikasee dinni ani qaaraqanda marasee 7 qooma qumbimaru asaanafa maridanoo.|alt="Seven-branched candle stick or lamp stand" src="HK00264B.TIF" size="col" loc="Exodus 25:40" ref="25:31-40" \fig* \v 32 Mi qooma aikausa qisauku dinni taikasee dinni ani moodaa marasee 6 mariani. Dinni qaaramoo dinni qaaramoo mariani. \v 33 Aiqama mi asaana namuna atimau koorannai taatuqee aqama afufeenaari marindee masee afaaqa auquaqa. Mi afufeenaarirafa teeqnoorina aqamara foora marufaqa mi asaana namuna saa auquaqa. \v 34 Mina adakasaa qaara faqa qaara faqa 4 saa taatuqee aqama teeqnoorina aqamara foora auquaqa. \v 35 Moodaa aqama indaaruqaa asaana qara ameemaanai mariani. Kafaa mina murufi asaana qara ameemaanai moo aqama mariani. Kafaa mina murufi asaana qara ameemaanai moo mariani. \v 36 Amiqira koora turiiseeqa minannai kai oosana faqa asaanauqa faqa afufeenaarirana faqa auquaqa. \p \v 37 Miqimmaseenana dinni taikasee dinni ani qaara qanda marasee 7 qooma auqusee mi asaanausa ati mau quqaa. Quqaseenana mara quandasainanoo mi qoomausa kaaqa qarafa sia kaqinni fuani. Maaqa aundurai kai kaaqa qaani. \v 38 Mina ufaqa faqa futufita faqa amiqira koorannai kai auquaqa. \v 39 Qooma quqara aika amiqira koorannai 35 kilogram ummaara amana kai marasee auquaqa. \v 40 Moosee qinee aaqanasaa ani qimamunandee aiqama ainaina miqikaimmasee andeeqasee auqua. \c 26 \s1 Innee Anutuna uiqaana maqa usakaaqa. \r (Raf 36:8-38) \p \v 1 Innee qini naaquqara uiqaana maqasaa akifandinna qamunna kisaaqa maaqimasee auquaqa. Sipsipa asausi dirindaasi akirana faqa pannoona akirana faqa faeena akirana faqa sufusee amiqira qamunna auqusee aqoosa faqaa aandau amana auqusee minasaa atooqasee akuniaqa. Miqimmasee minauqannai innee qisaukuqara taikasee 10 firaa qamunna auqusee moodaanaki akuniaqa. \v 2 Mi aiqama qamunnausa amana amana kai 12 metre kisaaqa mina qusa 2 metre mariani. \v 3 Mi qamunnausa moodaannai qisauku 5 marasee moodaanaki ootupamasee akuniaqa. Dinni qisauku taikasee 5 faqa miqi kai iaqa. \v 4 Miqimmaseeqa mi qamunna qanda atiqara dirindaasi arira qamunnannai anaanu auqusee moodaanaki ootupaaqa. \v 5 Firaa qamunna atimau anaanu 50 auquaqa. Moo qamunna faqa miqi kai iqa moo qamunna saaqaraa aanaanu amummaqa kai auquaqa. \v 6 Koora qumaree turimandee qusa tafara foora saaeemma qumaree dinni dinni anaanuki upeekasaifanoo mi qamunna qanda moodaara maqi inoo mariani. \p \v 7 Uiqaana maqa saa akira qamunna firaana mimmi asausinnai 11 auquaqa. \v 8 Innee aiqama moodaa karirana kai auquaqa. Mina kisaaqa 13 metres amana mariani. Mina qusa fannoo 2 metres amana mariani. \v 9 Mi qamunnausa moodaannai qisauku taikasee 5 qamunna akunusainanoo moodaa qamunnaika mafuani. Kafaa moodaannai qisauku taikasee dinni ani moodaa marasee 6 narisaa narisaa akuniisaifanoo firaafaikiani. Miqimma finaqa uiqaana maqa kooqindaraana murufi tukaanda quqaaqa. \v 10 Qamunna atimau anaanu 50 akuniaqa. Moo atimau faqa mina amummaqa kai akuniaqa. \v 11 Booroosannai tafara foora ati saaeemmasee 50 auqusee minannoo dinni dinni anaanuki aususee ootupama saifanoo moodaa qamunnara foora mariani. \v 12 Mi firaa qamunnana uiqaana maaqa akuamaqa saifanoo mina ati fiqaramasee akunirafa uruanatinai naambeeqai qumiqaranoo mariani. \v 13 Aabaa akunira qamunna fannoo uiqaana maqa ati fiqaree aiqaree inoo mariani. Dinni dinni amana amana kai 50 centimetre kai mariani. \v 14 Mina taikasee mina amuaaqa qaara qanda faqa auquaqa. Moo sipsipa akoona apata faeena akiranannai auquaqa. Auquseeqa moo ooruku nammarikinaa aandau kuara fooqaa irana apatannai auquseeqa minannoo meeraqoo amuaaqa akuaqa. \p \v 15 Innee akasia saqarinnai kai naaquqara uiqaana maqa atuna auqusee kuradaaqa. \v 16 Maaqi mandee maaqa atuna auquaqa. Saqari dinni dinni kuradarafa 4 metres mariani. Mina ausana qusa 66 centimetres amana kai auni ruaqa. \v 17 Aiqama atuna maqaki rakiqaranara irisee ati ooqiqara masee ateekaaqa. Aiqama maaqa atuna miqi kai masee ateekaaqa. \v 18 Innee suani afu ataaqeenni south kisaaqandanai maaqa atuna 20 narisaa narisaa apamandee kuradaaqa. \v 19 Maaqa atuna oosana sia maqaki kaqi rakiaaqa. Siruaannai amaaqa auqusee minaki maaqa atuna kuradaaqa. Siruaannai 40 maaqa atuna oosana amaaqa auqusee minaki kuradaaqa. \v 20 Uiqaana maqa suani dinni ataaqeenni north kisaaqandanai maaqa atuna 20 narisaa narisaa apamandee kuradaaqa. \v 21 Maaqa atuna sia maqaki kaqi rakiaaqa. Siruaannai 40 amaaqa auqusee minaki maaqa atuna kuradaaqa. \v 22 Suani keeqee mari qaannai (west) uiqaana maaqa uruanatinai maaqa atuna dinni qisauku taikasee dinni ani moodaa marasee 6 narisaa narisaa apamandee auquaqa. \v 23 Maaqa dinni dinni munu raqaranaki kafaa qaaraqanda auqusee kuradaaqa. \v 24 Raudaranaki maaqa atuna oosanaki apammasee kuradama saifanoo amiqimasee narisaa narisaa apinoo mariani. Maaqa atuna rakiqarana oosanaki rumba atukarasee miqi kai mamaree mirinni murufisaaqa. Dinni dinni munu raqaranaki miqi kaimmiaqa. \v 25 Miqimmaseeqa maaqa atuna 8 oosanaki siruaannai qaaraqanda qaaraqanda amaaqa auqusaifanoo 16 mariani. \v 26-27 Innee qauniri fandinnana akasia saqari 15 maraaqa. Uiqaana maqa ataaqee dinni dinni faqa uruanai faqa faifa faifannoo auni rumasaifanoo maaqa atukarama qumaraani. \v 28 Mi maaqa atunna qambaana aunirira saqari fannoo maaqa amana kai dinni dinni ati mariani. \v 29 Maaqa atuna aiqama koorannai kai rafaaqa fuaqa. Maaqa atuna mau aiqama koorannai kai anaanu mamaree fuaqa. Aunirifandinna saqarisa faqa koorannoo rafaaqafusee mi anaanusaki ausuaqa. \v 30 Doo Moosee qini uiqaana maqa aaqanasaa qinee qimamiafanandee masee usakaa. \v 31 Innee sipsipa asausi dirindaasi akirana faqa pannoona akirana faqa faeena akirana faqa sufusee minannai amiqira qamunna auquaqa. Miqimmasee mi qamunnana saa qangiroo qaqoosa faqaana amana auquaqa. \v 32 Akasia saqari qaara faqa qaara faqa 4 marasee koorannai aiqama rafaaqa fusee mina atisaa mirinni qamunna dirifandinna amaaqa auquaqa. Miqimmasee mina kuradee fandinnana amaaqa 4 oosanaki siruaannai auqusee minaki kuradaaqa. Kaaqa naaquqara oosirana ititaanifeera kuradaaqa. \v 33 Miqimmaseeqa mi qamunnana amaaqa auquqaanasaa dirisaifanoo amaaqa auqirana ameemaanai qamunna ati ooreeqanoo mariani. Miqimmasaifanoo mi qamunnana ititarafa ataufaka ameemaanai ooreeqanoo mariani. Mi qamunnafa ititaranaki moodaanaki kira bukisaki qaara oonisaa sandufa marina quqaaqa. Mi qamunnafa naaquqara oosirana faqa kaaqa naaquqara oosirana faqa rainaannoo. \v 34 Moodaanaki kira bukisa kaaqa naaquqara oosiranaki quqasee koorannai mina afu auqusee rafaaqa fuaqa, nifauara afu minasaa rafaaqa fuaqa. Dirira qamunna fannoo raina nimaqaidanoo kooqi kinaa oosiranara naaquqara maqa fee qimasee kukeeqara oosiranara uriqaramasee naaquqara maqa fee qiaqa. \v 35 Teeboora mareeqee naaquqara oosirana maaqoo oonumafi kooqiki suani afu dinni ataaqee qaannai (north) mafi quqaaqa. Qooma saqari suani afu dinni ataaqee qaannai (south) mafi quqaaqa. \v 36 Uiqaana maqa kooqiki ititee fandinna qamunnana sipsipa asausi dirindaasi akirana faqa pannoona akirana faqa faeena akiranannai faqa marasee auquaqa. Oosana oosana sandannai mooka maakira ainainauqa mi qamunnanasaa auquaqa. \v 37 Mi qamunnana dirifandinnana moodaannai qisauku 5 akasia saqari marasee koorannai mina atimau rafaaqafusee qamunna dirifandinnana anaanu auqusee quqaaqa. Miqimmasee booroosannai moodaannai qisauku 5 atuna oosana amaaqa auqusee minaki kuradaaqa. \c 27 \s1 Innee aandau tatufi fandinna qaindana auquaqa. \r (Raf 38:1-7) \p \v 1 Innee akasia saqari marasee minannoo tatufirana suqara qainda auquaqa. Mina kisaaqandanai faqa qusandanai faqa amana amana kai mariani 2.2 metres. Maqasaaqari urirafa qaara faqa qaara faqa aiku 4 amana 1.3 metres mariani. \v 2 Mina qaara faqa qaara faqa atisaa aanaira foora auqinoo mariani. Tatufira qainda moodaa saqari fannoo kai atimau faqa qambaanai faqa aanai faqa moodaa saqarinnai kai auqusaifanoo mariani. Mi aiqama ainainausa booroosannai rafaaqa fuaqa. \v 3 Mi tatufirana suqeemaria qaindanasaa suqee maria ainainausa booroosannai kai auquaqa. Fadameena dandaki aqufinnana afaqee maria futufitausa faqa savoorauqa faqa uqnaurira piritauqa faqa tafa fooqaa irana ati saaee irana faqa ida auni afaqee maria futufitausa faqa aiqama booroosannai kai auquaqa. \v 4 Innee fukaa asaana booroosannai auqusee booroosannai kai aanaanu faqa auqusee qaara faqa qaara faqa atinni quqaaqa. \v 5 Mi fukaa asaanafa tatufira bukisa aundurai kasaaqai ooqeeqanoo qambaanai mariani. \v 6 Akasia saqari tatufira qainda qaindusi fandinnana qaaraqanda maraseeqa booroosannai miqanda rafaaqafuaqa. \v 7 Mi qaindana maree fuaqee qifaqa kai mi saqari qanda dinni dinni anaanuki aususaifaqa maree fuaqa. \v 8 Tatufira qainda indooira saqarinnai kai aundura faqaana auquaqa. Qinee aaqanasaa ani uqafiqaa fanandee masee auquaqa. \s1 Innee Yaaweena uiqaana maqa fiqu fiqu dapu rakiaaqa. \r (Raf 38:9-20) \p \v 9 Innee amiqira sanda sufusee auquqaa qamunnanannoo uiqaana maqasaa ququsara foora auqu ititaaqa. Suani afu dinni ataaqeenni South mina kisaaqa 44 metres mariani. \v 10 Mi qamunnana dirifandinnana booroosannai dapu 20 auqusee mina kuradee fandinnana amaaqa miqi kai masee 20 auqusee siruaannai tafara foora mina amana kai auqusee auniri fandinna saqarina faqa minannai kai auquaqa. \v 11 Suani afu dinni ataaqeenni iandee kai iqa dinni ataaqeenni faqa miqi kai iaqa. \p \v 12 Suani keeqee mari qaannai dapu qusandanai 22 metres mariani. Mina dapu saqari 10 faqa mina amaaqa auqirafa faqa 10 kai mariani. \v 13 Kafaa suani oosana qaannai kooqi maru tinai faqa uruanai inoo marina amana kai 22 metres mariani. \v 14-15 Suani oosana qaannai East kooqi mariani. Mi kooqina dinni dinni diri fandinna qamunnafa 6.6 metres mariani. Mi kooqina dinni dinni qaarammoo dapu faqa mina amaaqa faqa dinni dinni qaarammoo kai mariani. \p \v 16 Kooqiki dirira qamunna 9 metres kisaaqa amiqira sipasipa asausi dirindaasianda faqa pannoonanda faqa faeenanda faqa marasee mi qamunnanasaa oosana oosana amiqira akara ruaqa. Mi qamunnana quqee fandinna saqarina qaara faqa qaara faqa 4 mariani. Mina rakiqee fandinnana qaara faqa qaara faqa ki mina amaaqa auquaqa. \v 17 Aiqama dapu fiqu fiqu qirafa siruaannai rafaaqa fuqaa saqarinasaa ootupanoo mariani. Minasaa qamunna diri fandinnana tafara maqi iranauqa siruaannai auquaqa. Mi saqarisa rakiqee fandinnana amaaqauqa booroosannai auquaqa. \v 18 Ququsa afuqai kisaaqa kamu 44 metres mariani. Mina qusa kamu 22 metres mariani. Ququsasaa dirira qamunna mina oorufirafa 2.2 metres maqasaaqari oorufuannoo. Mi qamunnana amiqira qamunna kaqikaa sandannai sufirafa afeeka mariani. Mina dapu oosanaki booroosannai amaaqa auqirafa maqaki mariani. \v 19 Uiqaana maqaki oosana oosana ainainira ainainauqa aiqama booroosannai auqirafauqa kai mariani. Uiqaana maqa ati mau apupuka arifandinna aikausa booroosannai kai auquaqa. Uiqaana maqa dapu rakiqarana qumaraanifee qimasee apupuka aqoosai faqa afuqai faqa arifandinafa aiqama booroosannai auqira apupuka kai mariani. \s1 Qoomauqasaa rakisira saika. \r (Wok Pris 24:1-4) \p \v 20 Moosee anee Isaraee maqannaasa qimanniminaqa oorifa saqari qaqamakinaa fadameena amiqirana kai minisaifana aiqama eendirana minannoo qooma qumbia. \v 21 Aaroonafa narí faiqi namu faqa qini Anutusa naaquqara uiqaana maqaki moodaanaki kira bukisa ititee maria qamunna naaquqara oosiranaki qoomauqa quqaaqa. Miqoo qini qifusaa eendi marinaqa qumbisaifanoo qamammareenoo iaqarana kai raquru amiani. Maa naamuaqira ufana Isaraee maqannaasa faqa misasaa ani arua kinausa faqa naaru naaru afaqaaqa. \c 28 \s1 Innee aanaiqi kirausa qamunna auquaqa. \r (Raf 39:1-7) \p \v 1 Yaaweefa kaifaa Mooseena qimaminoo qinau. Anee aneenna afasaana faqa mina faiqi namu Nadabana faqa Abiuna faqa Eeriasana faqa naara masee Itammarana faqa Isaraee maqannaasa kinaana raina naaduma quqasainaqa qini aanaiqi kira saika maraaqa. \v 2 Aneenna afasaana Aaroona misakina uriqarara aanaiqikira qamunna auqu amia. Miqimmasainanoo mi qamunnafa amiqirana faqa uriqararausee qirana faqa amiani. \v 3 Moosee anee Aaroona qamunna akunifandinna fasiqausa irirana fiqararausa qinee irirana nimiqaunausa misa kai suqusee qimanniminaqa mina qamunna akuniaqa. Akunusaifanoo mina afisusee miqooqari qini aanaiqikira saika maraani. \v 4 Anee qimanniminaqa nimuqusasaa rufi maria ainainna faqa eefooda qamunna faqa kisaaqa qamunna aikusaa faqa ititeemari qamunnana faqa akara faqaa siuta faqa akiiqa rafaaqa fimari qamunna faqa aranandauqanna rumbarana faqa minamuna auquaqa. Misa miqimmaseeqa uriqarara aanaiqikira qamuna ani afasaana faqa mina faiqi namu faqa auqu nimisaifaqa misa qini aanaiqi kira saika maraaaqa. \v 5 Akunirana akoofasauqaindi sipsipa asausi dirindaasi akirana faqa pannoona akirana faqa faeena akirana faqa koora tiritanda faqa amiqira tiritanda faqa mi ainainausannai aanaiqikirausa qamunna auquaqa. \v 6 Misa sipsipa asausi dirindaasi akirana faqa pannoona akirana faqa faeena akirana faqa koora tiritanda faqa amiqira tiritanda faqa aiqama mi ainainausannai eefooda qamunna auquseeqa minasaa oosana oosana akara ruaqa. \p \v 7 Eefooda qamunna anaanu qaaraqanda aururusaa aakandianinnana auqusee eefooda qamunnasaa dinni dinni rumbaaqa. \v 8 Mina ooiqanda ianinnana amiqira qamunnannai eefooda qamunna auquandee kai masee auquaqa. Mifa eefooda qamunnasaa akunirafa mariani. \v 9 \fig Aanaiqikirausa nimuqusasaa uqeemariafa.|alt="Turban and breast piece" src="HK00261B.TIF" size="col" loc="Exodus 28:30" ref="28:9-30" \fig*Eefooda anaanusaa akumaaqa ooni qaaraqanda pupuooni marasee dinni anaanusaa moo dinni anaanusaa moo quqasee Yakooboona faiqi namu qisauku qara taikasee qikunni ooqu qaara marasee nuqu mi ooni qandasaa akara ruaqa. \v 10 Dinni pupu oonisaa dinni taikasee dinni ani moodaa marasee 6 nuqu akara ruani, dinni pupu oonisaa miqikai mandee 6 akara ruani. Aiqama narí kambiqoona amana kai nuqu akara ruaqa. \v 11 Oonisaa akara rirana akoofasa marina afiqasaifanoo mifa qaara oonisaa Yakooboona faiqi namu nuqu akara ruani. Akara rumaseeenoo mi ooni qanda koora qambaana quqasainanoo atukaranoo mariani. \v 12 Miqimmasee aururusaa eefooda qamunna aakandammasainanoo Yakooboona faiqi namu qisauku qaara taikasee qikunni ooqu qaara marasee 12 Isaraee maqannaasa kikiqusinoo mariani. Miqimasaifanoo Aaroonafa misa nuqu narí aururusaa maranoo nimarinaqa qinee Yaaweesa qeeqa faiqí aanaaseera aiqama kari irianaura. \v 13-14 Aururusaa qaara ooni atukaramma qumaree mari kooranasaa qaara qanda amiqira koora sainanda sufirana moo ati moo oonisaa moo ati moo oonisaa ootupaaqa. \s1 Innee aanaiqi kirausa uriqararana amuqusa saaqaraa qamunna auquaqa. \r (Raf 39:8-21) \p \v 15 Innee nimuqusa saa rufi mariana aanaiqikirausa auqu nimisaifaqa minannoo misa Anutuna iriranara aidiranara irifaranoo. Eefooda qamunna auqu ainainausannoo kai auquseeqa moodaa karira akara kai ruaqa. \v 16 Qambaana tukaandasaifanoo aiqama ati amana amana kai 22 centimetres mariani. \v 17 Innee ooni amiqirana firaa feefauru aqi mariana kai marasee qaara faqa qaara faqaki mi qamunnanasaa padiaqa. Indaaruqaa padiranaki moo ooni auqu rubi faqa moo ooni toopasa faqa moo ooni ganeeta faqa minamuna padiaqa. \v 18 Mina aanaaqiannaa padiranaki moo ooni auqu eemeerara faqa moo ooni safairee faqa moo ooni daimanna faqa minamunannai padiaqa. \v 19 Mina aanaaqiannaa padiranaki moo ooni auqu teerakoosa faqa moo ooni agatee faqa moo ooni auqu ameetisa faqa minamunannai padiaqa. \v 20 Mina aanaaqianaa padiranaki moo ooni auqu beerira faqa moo ooni kanirianna faqa moo ooni yasapaa faqa minamunannai padiaqa. Mi oonisa koorandannai amuqusa saa ititanoo mari qamunnanasaa isooqa araaqa. \v 21 Mi oonisa moodaa moodaa ooni fannoo Yakooboona faiqi namu qisauku qara taikasee qikunni ooqu qaara marasee 12 Isaraee maqannaasa kikiqa usinoo mariani. \p \v 22 Innee nimuqusasaa rufirana anaanu amiqira koorannai auqira sanda seenandara foora auquseeqa afundasee dinni dinni atisaa qusuaqa. \v 23 Koorannai anaanu qaaraqanda auqusee amuqusa saa rufinna qamunnana mirinni atisaaqara qusuaqa. \v 24 Qaara qanda seennanda koorannoo afundaranannai mi anaanu qandaki qusuaqa. \v 25 Mi sandana ati qarannai aururusaa koorandannai ooni isooqa aruqaanaki ootupaaqa. Miqimmasaifanoo aururusaa eefooda qamunnasaa rumbaaqa. \v 26 Kafaa nimuqusa saa rufi mariana anaanu qaara qanda koorannai auqusee aunduraindari ati saa mi anaanuna rumbasaifanoo eefooda qamunna mammaaqai mariani. \v 27 Kafaa qaaraqanda aanaanu koorannai auquseee afunni qumu mari eefooda qamunnana saa aqaasanai amiqira qamunnannai sufirana ooi qandianinnana aaqa rumbaaqa. \v 28 Nimuqusa saa diri maria qamunnana saa anaanuki dirindaasiandannai sufira sanda qusuaki eefooda qamunna saaqaraa aanaanuki qususee rumbaaqa. Miqimasaifanoo amuqusa saa ititara qamunna sia kasi kasiani. \v 29 Aaroonafa naaquqara maaqaki keeqafinoo mi qamunnana Isaraee maqannaasa nuqu akara rirana afisusainaqa qinee Yaaweesa aiqama kari qeeqa faiqí aanaaseera irianauranoo. \v 30 Amuqusaa ititara qamunna raqandaamasee uqara foora akunusai mariani. Mi uqanaki ooni qaaraqanda miqanda nuqu Urimma faqa Tumimma faqa Aaroonafa mi uqanaki uqarumasee qini uiqaana maqaki aniani. Miqiraree qimaseenoo aiqama kari nimuqusa saa diri maria qamunnana rufu maree anireenoo mifa qini irirana iriseenoo Isaraee maqannaasa qimannimiannoo. \s1 Akaqa aanaiqikirausa qamunna auquaqa. \r (Raf 39:22-31) \p \v 31 Innee eefooda qamunna meeaqoo qaraana auqirara dirindaasi akira sipsipa asausinnai kai auquaqa. \v 32 Anuka amaaqa auquaqa. Qamunna raqandaammasee akunusaifanoo anuka upeekaina sia anaqiani. \v 33-34 Mina atimau raqandaammasee akunuseeqa saqari aqama faqa kaqikaa biru koorannai auqirana faqa mina atimau qusuaqa. Dirindaasi akira sipsipa asausinnai faqa pannoona akiranannai faqa faeena akiranannai faqa mi saqri aqamana amana auquaqa. Auquseeqa mi saqari aqamana faqa koorannai auqira biru faqa qamunna atimau moo mafi quqee moo mafi quqee iaqa. \v 35 Aaroonafa aanaiqikira saika auqararee qimasee mi qamunnana afisuani. Mifa naaquqara maaqaki qinee umee marunnana qifusaa aninanoo fee quqasee finanoo fee mi birusa narisaa narisaa ariqa ufa qifanoo Aaroonafa sia kuquannoo. \p \v 36 Innee amiqira koora marasee aqiniandirana auqusee mina saa akara rumaasee Yaaweena ainainira faiqi fee qiaqa. \v 37 Akiiqa aanaamu qusirana aqini saa quqasee dirindaasiandannoo rumbaaqa. \v 38 Aaroonafa mina aqinaaqa rumbasainaqa qinee Yaaweesa aiqama Isaraee maqannaasa aaduma qini qimiraree qinna ainainausara eedoo qimasee maraanaura. Misa akaqa aaqarana auqamasee qimifaqa qinee Aaroona mi aqiniandiranara irisee sia minni saanaura. Kaqi maraanaura. \p \v 39 Innee amiqira sanda sufuseeqa Aaroona siuta auqusee mina akiiqa aanaamu faqa auqusee minannoo kai aranandauqa rumbarana faqa auquseeqa minasaa oosana oosana akarannoo afaaqa auquaqa. \v 40 Aaroona faiqi namu siutauqa faqa niranandauqanna rumbee mariana faqa nikiiqa aanaamu faqa kaaqa amiqiranauqa auqu nimiaqa. \v 41 Moosee anee maa qamunnausa mara maree aneenna afasaana Aaroona narí faiqi namu faqa afisu nimaqaa. Oorifa fadameena misa nikiiqa amoondunna adia nimaqasee naaduma mara quqasee mi saikana nimia. Miqimmasainaqa misa qini aanaiqikira saika maraaqa. \v 42 Innee qusa karausisa nooiqakiqari nifundana saa ooqeeqarana auqu nimiaqa. Miqimmasaifaqa misa sia nári nifaaqa kooroo iaqeera. \v 43 Aaroonafa narí faiqi namu faqa qinee umee marunnanaki qini uiqaana maqaki keeqafinoo qini qaindasaa naaquqara qoo aanaiqikira ainaina auqararee qimasee aiqama kari mi karausisana afisuaqa. Miqiqa sia nári nifaaqa kooroo iqa sia kuqifaranoo. Maa ufafa Aaroona faqa mina saa ani aruakinausa saa faqa naaruara mariannoo. \c 29 \s1 Aanaiqi kirausa fukasaa mara quqasee naamuaqira ufa. \r (Wok Pris 8:1-36) \p \v 1 Maaqimmasee Aaroona faqa mina faiqi namu faqa naaduma mara quqasaifaqa qini saikaki aanaiqikirausa mariaqa. Innee burimakau akoona timmusa faqa sipsipa akoona qaaraqanda dinee teeroo siaina kai maree aniaqa. \v 2 Amiqira parauaqa qaindirirana innooqee mari pauraqana sia aqirana oorifa fadameenannai suqaaqa. Akaqana sia oorifa fadameennannai suqaaqa. Akaqana ausirira feemu auqusee oorifa fadameena akusee suqaaqa. \v 3 Mi ainainausa nafisaa amanee uqa fooqaa iranaki rumaseeqa innee burimakau akoonannoo faqa sipsipa akoona qaara qandannoo qini tatufirana suqa qimiraree qimasee mi ainainausa namufaqa qimiaqa. \v 4 Moosee anee Aaroona narí faiqi namu faqa nifiqamaree qinee umee marunna uiqaana maqa kooqiki minisee qimanniminaqa amiqimmasee nammari auqaaqa. \v 5 Miqimmasaifana anee uriqarara aanaiqikira qamunna Aaroona afisuamaqaa. Siuta faqa kisaaqa qamunna aiku ataa dukunirana faqa eefooda qamunna meeaqoo afisirana faqa mina amuaaqa eefooda faqa nimuqusa saa rufi maria qamunnana faqa nooiqandi mariana faqa aiqama mi ainainausannoo afisu amaqaaqa. \v 6 Nikiiqa aanaamu afisu amaqasee naaquqara kooroo ira fee qimasee rumbaa. Maaqi qimasee minasaa akara ruaqa. Yaaweena saikaki marifee qimasee akara ruaqa. \v 7 Rumba amaqasee Yaaweenaindi fee qimasee utaaqama amaqara fadameena akiiaaqa adiaaqa. \v 8 Anee Aaroona faiqi namu nifiqa quqasaina mi siutausa afisuaqa. \v 9 Niranandauqanna rumbee mariana rumbasee nikiiqa aanaamu faqa afisu nimaqaaqa. Miqimmaseeqa Aaroona faqa mina faiqi namu faqa mi saikana nimia. Misa faqa misa saa aniaruakinausa qini aanaiqikira saikaki naaru naaru marifaranoo. \p \v 10 Moosee anee Aaroona narí faiqi namu faqa qamunna afisu nimaqasainaqa burimakau akoona timmusa mara qinee umee marunna uiqaana maaqana kooqinni minisaifana Aaroona narí faiqi namu faqa qimanniminaqa mina akiiqasaa nisauku quqaaqa. \v 11 Miniseeqa mi burimakau akoonnana qinee umee marunna naaquqara uiqaana maqana kooqiki aruaqa. \v 12 Aruseeqa mina fidika marasee aneenna asauku amukasaa raaraammasee qaidara qaara faqa qaara faqa atisaa aanai fooqaa iranasaa akua. Miqimmasee akaqa fidika kaqi marinauqa mara maree qaidara qainda oosanaki adiaaqa. \v 13 Miqimmasee kafaa aradanda saaqaraa ainoo aiqama maraaqa. Mina annaama faqa mina atakisa qara faqa ainoo minasaa marina faqa amaandamoona saaqaraa karoo karoona faqa marasee tatufira qaindasaa quqasee suqa qimia. \v 14 Burimakau akoona amaqi faqa apata faqa arada faqa inneeqa naambeeqai aqoosai ida arasaifanoo qaani. Mifa aanaiqikirausa numoo maraqu niseenoo taika nimaqaannoo. \p \v 15 Sipsipa akoona moodaa marasee Aaroona faqa mina faiqi namu faqa qimanniminaqa nisauku mina akiiqa saa quqaaqa. \v 16 Miqimmasaifana mina arusee mina fidika marasee qaidara qaara faqa qaara faqa atinni mi fidikana adiaa. \v 17 Miqimmasee mi sipsipa akoonnana kaqikaana kaqikaana auku quqasee mina aunduraindaraa ainaina faqa aikuqara faqa nammari uqusee minauqa mareeqee mi sipsipana akiiaaqa akaqa aukiranauqa namufaqa quqaaqa. \v 18 Mi sipsipa akoonna aiqama afaaqa qaidarai quqasee qini tatufiranara foora ida araaqa. Mina afundara qinee asasianaura. \p \v 19 Mina ida arasee sipsipa akoona moo aanaiqikira saikaki quqee mariana mara minisainanoo Aaroonafa narí faiqi namu faqa mina akiiqasaa nisauku quqaaqa. Quqasaafana arua. \v 20 Aruseenana mina fidika afeeriqiseenana Aaroona narí faiqi namu faqa nisauku uqannai naaqoosaa akusee nisauku uqannai nisauku akoonnanasaa akusee, nisauku uqannai niku akoonnana saa faqa akua. Akusee fidika kaqi marina qumaree qaidara qaara faqa qaara faqa atinni adia aquaqa. \v 21 Qaindasaaqaraa fidika akaqana qumaree nikiiqaki aki maria fadameena namu faqa marasee Aaroona narí faiqi namu faqa nifaaqai faqa qamunnasaa faqa rurufida akunnimaqaaqa. Miqi masaifaqa Aaroonafa narí faiqi namu faqa misa fuka qamunna faqa qinindi kiani. \p \v 22 Mi sipsipana ainoo ameesa saa qaraana faqa audurakinaa afaaqa saa qaraa ainoo faqa annaama ati amiqirana faqa qaara atakisa mina saa ainoo marina faqa asauku uqannai afundana faqa ateeka aqua. \v 23 Qini qimia nafisa amanee uqana kinaana oosana oosana narana moodaa moodaa maraaqa. Oorifa fadameenannai suqarana moodaa faqa moo sia oorifa fadameenannoo suqarana moodaa faqa ausirira feemu moodaa faqa maraa. \v 24 Mi naranausa Aaroona faqa mina faiqi namu faqa nisaukuki quqasainaqa uriqarara kaqi nimirafa qini Anutusaindi fee qiaqa. \v 25 Miqi maseenana kafaa nisaukukinaana mareeqeenana qaindasaa sipsipa akoona auku quqaqaana amuaaqa quqasee ida arasaifanoo qaani. Qini qimira naranara foora ida araaqa. Mina afundara qinee asasianaura. \v 26 Moosee anee mi sipsipa akoonnana marasee qini Yaaweesa qifu saa uqeerasee qini Yaaweesa uriqarara qimira ainainee qimasee aneenna mi aandauna naa. \p \v 27 Innee faiqí aanaiqi kirausaikamma nimaqararee qimasee qini qimia narannakinaana sipsipa akoona ameemmeeqana marasee qini qifu saa uqeeraseeqa mina asaukuqannai afundana uqaqifiqaaqa. Miqimmaseeqa mi aandauna aanaiqikirausa naaqa. \v 28 Mi ufafa qini ufa marinaqa naaruara naaruara qini faiqí anaasee qini faqa moodaanaki suqira tatufirana suqaaqa. Mi aandauna ameemmeeqana faqa asaukuqannai afundana faqa aanaiqikirausaindi mariani. Faiqí anaasee qini Yaaweesa kaqi qimira ainaina miqimminoo mariannoo. \p \v 29 Aaroonafa kuqinaqa mina uriqarara aanaiqikira qamunna mina faiqi namu maraaqa. Mi saikana oosana arainna faasaana mi qamunnana afisusaifaqa fadameena nikiiqa amoondunna adiaaqa. \v 30 Aaroona amaaku narí akoona amaaqa maqainafa uiqaana maqaki qinee umee marunnnanaki keeqafinoo naaquqara oosiranaki ainainiraree qimaseenoo mi uriqarara qaanaiqikira qamunnana afisusee moodaannai qisauku taikasee dinni ani qaara marasee 7 faasaana saa mi naaquqara oosiranaki ainainiani. \p \v 31 Yaaweefa kafaa Mooseena qimaminoo qinau. Anee Aaroona faqa mina faiqi namu faqa nikiiqa amoodunna fadameena adia nimaqaidana suqeenna sipsipa akoonnana ameemmeeqana faqa asaukuqannai afundana faqa marasee qini naaquqara oosiranaki afeeki quqasee nammari namufaqa suqaaqa. \v 32 Qinee umee marunna uiqaana maqana kooqiki mina naaqa. Nafisa amanee uqaki kaqi mari feemusa namu faqa naaqa. \v 33 Misa namasaifana aanaiqikira saikaki keeqarana fadameena nikiiqa amoondunna adiasainanoo misa numoo akiiqara mininnisarafa mariannoo. Mi narannafa naaquqarafa marinara aanaiqikirausa kai naaqa. \v 34 Akaqa aandau faqa feemu faqa nimuaquinaqa sia naifandinnana kananaana kaqi marinaqa ida araseeqa minaki aqusaifanoo amiqimmasee qama taikaani. Mi naranafa naaquqarafa marinara sia naaqa. \p \v 35 Aaroonafa narí faiqi namu faqa aanaiqikira saika oosana arainna qooqari qinee ani aamua qunandee iqa moodaannai qisauku taikasee dinni ani qaara marasee 7 faasaana uqanna kai mi ainainausa auqaaqa. \v 36 Mi moodaa moodaa faasaannasaa anee burimakau akoona tatufirana suqa qiminanoo aiqama numoo taikaannoo. Miqinanoo qini qaidara fannoo anukarafa mariannoo. Miqimmafinana oorifa fadameena qaidarasaa adiasainanoo naaquqanoo mariani. \v 37 Aiqama kari moodaannai qisauku taikasee dinni ani qaara marasee faasaana saa miqia. Miqinanoo qini qaidara fannoo kaaqa uqanna naaquqarafa mariannoo. Moo fannoo fee moo ainaina fee mina auqainafa mina naaquqara afeeka fannoo aruannoo. \s1 Aiqama faasaana tatufirana suqara oosana. \r (Namba 28:1-8) \p \v 38 Yaaweefa kafaa Mooseena qimaminoo qinau. Innee sipsipa aanaaqi qaaraqanda moodaa aukuana marara qanda marasee qaidarai tatufirana suqaaqa. Naaru naaru aiqama faasaana miqi kaimmiaqa. \v 39 Moo sipsipa kananaana tatufuaqa moo eendimarina tatufuaqa. \v 40 Kananaana suqainna sipsipana namu faqa amiqira sakumannoo qaindirira parauaqa mina ummaara fannoo 1 kilogramme oodaa namu faqa amiqira oorifa fadameena namu faqa quandasee suqa qimia. Uainna nammari oodaa 1 litre amana kai qinee Anutusa naannana adiaaqa. \v 41 Eendi marinaqa suqainna tatufirana kananaana suqaandee kai iqa sakuma qaindiriranannoo faqa oorifa fadameenannoo faqa uainna nammarinnoo faqa suqaaqa. Mifa qini Yaaweesa qimira narana maridanoo. Mina afunda fannoo qini asasirana qimidanoo. \p \v 42 Naaru naaru kasooaqee maa tatufira suqarafa qinee umee marunna uiqaana maqa kooqiki qini qifu saa tatufu qimiaqa. Miqifaqa miqoo qinee inni qeeqa faiqí anaasee faqa moodaanaki maridaqa ufa qima nimianaura. \v 43 Miqoo qinee Isaraee maqannaasa faqa mariananoo qinee umee marunna maaqanakiqari daroo daraa ira kaaqa qarafa mi saqanna naaquqainaqa sia faiqí anaasee kaiqeesa miqoo fifaranoo. \p \v 44 Qinee qeeqa uiqaana maqa faqa qaidara faqa naaquqara faika masaanaura. Qinee Aaroona narí faiqi namu faqa qini ainainirausa mariafaqa naaduma misa aanaiqikira saikaki quqaanaura. \v 45 Qinee Isaraee maqannaasa qambaana maridaqa misa Anutusa marianaura. \v 46 Misa qini Yaaweesa nariqa Anutusa Isipa maqa maaqaindaraana nifiqee aniafannanara iri marifaqa qinee misa qambaana marianaura. Qinee Yaaweesa misa Anutusa marianaura. \c 30 \s1 Amiqira undimari ida munana suqara qainda auquaqa. \r (Raf 37:25-28) \p \v 1 \fig Amiqira afundimaru tatufirana suqee maria qaindafa faqa aanaiqikirausa uriqararafa faqa amaana maaqaki maridanoo.|alt="Incense altar and high priest in tabernacle" src="HK00260B.TIF" size="col" loc="Ex 30:10" ref="30:1-10" \fig*Yaaweefa kaifaa Mooseena qimaminoo qinau. Moosee innee akasia saqari marasee amiqira afundi mari ida munana aree fandinna qaidarana auquaqa. \v 2 Mi qaidarafa dinni dinni amana kai mariani. Mina kisaaqandanai 45 centimetres mariani. Mina qusandanai miqi kai inoo 45 centimetres mariani. Maqa saaqari ooru firafa 90 centimetres mariani. Mina qaara faqa qaara faqa ati moodaa saqarinnoo kai burimakau aanaira foora auquaqa. \v 3 Mina afu faqa aanai fooqaana faqa ataaqeeqara faqa amiqira koorannai kai rafaaqafusee koorannai mina fiqu fiqumma auquaqa. \v 4 Koorannai qaara qanda aanaanu auqusee dinni moo dinni moo quqasaifanoo qaindusi fandinna saqarina atukaramma qumaraani. \v 5 Mi qaindusira saqari qanda akasia saqarinnai auqusee koorannai rafaaqa fuaqa. \v 6 Mi qaidarana mara maree naaquqara oosirana dinni qini moodaanaki kira bukisa marina oorinni quqaaqa. Miqoo qinee inni faqa moodaanaki kianaura. \p \v 7 Aiqama kananaana Aroonafa qoomauqa andeeqarara anireenoo mifa mina saa amiqira adiafaa ira afundi marina suqaani. \v 8 Mifa kaifaa eendi marinanoo qoomauqa qumbiseenoo amiqira adiafaa imari afundana imarina suqaani. Mi oosanafa naaru naaru sia uqanna taikaannoo kaqi kai mariannoo. \v 9 Innee sia moo mi qaidarana saa qinee qaoo qima qaunna afundirana suqaaqa. Aandau tatufiranee sakuma qaindirira tatufiranee uainna nammari adiasee suqara tatufiranee sia minasaa suqaaqa. \v 10 Aiqama aukuana moodaa faasaana kai Aaroonafa mi qaidaranasaa ainaininanoo qini qifusaa amiqiannoo. \s1 Yaaweena uiqaana maqanara takisa aqira oosana. \p \v 11 Yaaweefa kafaa Mooseena qimaminau. \v 12 Moosee anee Isaraee maqannaasa nuqu marasainaqa moodaa moodaa fasiqa nariqa mariranara qini feefauru qimiaqa. Miqimmasee nuqu maree marinaqa moo ummaara sia misa saa aqufuannoo. \v 13 Aiqama nuqu akaraki marisa uriqararausa auqu ramaqaa munnimmana amana kai quqaaqa. Aiqamausa mi feefauruna aqiqa qini qimira ainaina qimifaranoo. \v 14 Faiqí moodaa fasiqa aiku asauku taikasee 20 aukuana faqaasa faqa mina fiqarara aukuana faqaasa miqimmasee qini feefauru qimiaqa. \v 15 Misa nariqa marirana maaqimmasee feefauriaqa. Ainaina faqaasa sia fiqaramasee aqifaranoo. Ainaina siaisa sia oorudupi masee aqifaranoo. Aiqama amana amana kai aqifaranoo. \v 16 Mi munnimmana Isaraee maqannaasiannai marasee qinee umee marunna uiqaana maaqafa mandaikinana minannoo itipia. Misa nariqa mariranara mi takisana aqusaifaqa qinee misa saa itita nimaqaranara irianaura. \s1 Booroosannai firaa difaani auquaqa. \p \v 17 Yaaweefa Mooseena maaqi qimasee kafaa qimaminau. \v 18 Moosee anee nammari auqeemaria difaanina firaana auqua. Booroosannai auqusee mina aiku faqa booroosannai kai auqua. Auqusee nammari minaki adiasee qini uiqaana maaqa dinni marinana qaidara dinni marinana qambaana quqaa. \v 19 Aaroona faqa narí faiqi namu faqa minaki niku nisauku nammari uqimarifaranoo. \v 20 Misa qini ufa suqira maaqaki keeqaanee qimasee niku nisauku minaki mafi nammari uqusee qini qimifandinna narana qaidarasaa suqa qimiaqa. Miqiqa sia kuqifaranoo. \v 21 Misa nári niku nisauku nammari uquseeqa sia kuqifaranoo. Maa sanda ufana Aaroonafa narí faiqi namu faqa kasooqaqee misa saa aniaruakinausa faqa maa sanda ufana afaqee faranoo. \s1 Aanaiqi kirausa utaaqara fadameena auquaqa. \p \v 22 Yaweefa kaifaa Mooseena qimaminoo qinau. \v 23 Moosee anee makaqa anoona moomoo 6 kilograms faqa isaaqa anoona moomoo 3 kilograms faqa amiqira undi mari innupina anoona moomoo 3 kilograms faqa maraa. \v 24 Saadapu moomoo 6 kilograms faqa maraa. Aiqama ainaina uiqaana maqa sikeera amana kai mariani. Oorifa fadameena 4 litres amana minaki adiaaqa. \v 25 Mi naaquqara fadameena Yaaweenaindi fee qimasee nikiiqa amoondunna adiee fandinnana auqusee amiqira afundi marina namufaqa quandaaqa. \v 26 Anee mi fadameenausa auqu maree qini uiqaana maqasaa akuseenana qini moodaanaki kira ufa mari bookisanasaa faqa akua. \v 27 Aiku faqaa teeboora faqa minasaa qaraa ainainauqa faqa qooma saqari faqa minasaa qaraa ainainauqa faqa amiqira afundi mari pauraqana ida qee mari qaidarana faqa akuamaqaa. \v 28 Tatufirana suqee mafia qaidarana faqa minasaaqaraa ainainauqa faqa akuamaqasee nammari difaani faqa mina aiku faqa akuamaqaa. \v 29 Miqimmasee mi ainainausa aaduma saa mara quqasainanoo kaaqa naaquqanoo mariani. Moo fannoo fee moo ainainee mi ainainausa auqainafa mi ainainausa naaquqara afeeka fannoo naruannoo. \v 30 Miqimmasee Aaroona narí faiqi namu faqa mi fadameenna aku nimaqa sainaqa qini aanaiqikira saikaki mariaqa. \v 31 Moosee anee Isaraee maqannaasa maaqi qimasee qimannimia. Maa naaquqara fadameenna nikiiqa amoondunna adiee fandinnana qini ainainiranaki naaru naaru quqaaqa. \v 32 Maa fadameennafa sia kaiqee fasiqa adiannimaqee mariafa maridanoo. Innee sia moo fadameena miqirana auquaqa. Mifa naaquqara ainaina marinara innee minara naaquqara fee qimasee eerairiaqa. \v 33 Yafee moo fannoo maa fadameennara foora auqusee moona akiiaaqa adiainafa qini faiqí aanaaseeki sia mariannoo. \s1 Amiqira undimari munana auqimaria pauraqana oosana. \p \v 34 Yaaweefa kaifaa Mooseena qiminoo qinau. Moosee anee oosana oosana amiqira undi mari pauraqana sitakatee pauraqa faqa oonikaa pauraqa faqa karabanumma pauraqa faqa amiqira makaqa anoona faqa aiqama amana amana kai maraa. \v 35 Maraseenana amiqira afundi marifaqa nifaaqai aki marianara foora auqamasee ida arasainanoo qeenoo amiqira muna afundiani. Ooruku faqa oodaa quqasainanoo amiqinoo naaquqara faikiani. \v 36 Anee mina atiuqa maraseenana kaada ririisainanoo kookoomaika mafinana mara maree qinee umee marunna maqanaki muruseenana moodaanaki kira bukisa oorinni quqaa. Mi amiqira undana imarinara kaaqa naaquara fee iaqa. \v 37 Innee sia moo miqira afudimarinnana auquaqa. Innee minara naaquqara andeeqara ainaina Yaaweenaindi fee qiaqa. \v 38 Yafee moo fannoo miqirana amiqira undi marina afaaqai akiraree qimasee auqinafa sia qini faiqí aanaaseeki mariannoo. \c 31 \s1 Yaaweefa uiqaana maqa kinaa ainaina auqifandinna fasiqausa mara quqanau. \r (Raf 35:30–36:1) \p \v 1 Yaaweefa kafaa Mooseena qimaminoo qinau. \v 2 Moosee qinee innikinaana Beesareerana utaaqeeqa. Mifa Urina amaaku Hurana anaiqi Yudana oosanakinaafa maridanoo. \v 3 Qinee qeeqa maraquna afeeka aaku amaqeeqa. Qinee irirana faqa aiqama ainainirana akoofasaikira saika amiqa. Aiqama amiqira ainaina auqirana akoofasaikirana faqa amiqa. \v 4 Mifa koorannoo faqa siruaannoo faqa booroosannai faqa oonu mafi irisaidanoo oosana oosana ainaina akoofasauqa akara rimaria irirana faqa auquani feera amiqa. \v 5 Qinee firaa feefauru aqi maria oonina ateekara oosana faqa saqarinnai ainaina amana auqirana akoofasaikirana faqa Basareerana amiqa. \v 6 Qinee moo fasiqa Ooqooriabana Aqisamakana amaaku Dannana oosanakinaana mara quqasaananoo Beesareerana faqa ainainiannoo. Qinee akaqausa faqa firaa irirana oosana oosana ainaina auqirana akoofasaikirana nimiqa. Miqimma saanaqa misa qinee qimannimianna aiqama ainainna auquaqeera. \v 7 Qinee umee marunna uiqaana maaqana faqa moodaanaki kira bukisa faqa mina afu numoo taikannisarana faqa aiqama uiqaana maqakinaa ainainauqa faqa auquaqa. \v 8 Teeboora faqa minasaa mari ainainausa faqa ramma dirirana amiqira koorannoo auqirana faqa minasaa mari aiqama ainainausa faqa amiqira afundi mari tatufirana suqara qainda faqa auquaqa. \v 9 Tatufirana suqee maria qaindana faqa mina suqee maria ainainausa faqa niku nisauku nammari uqimaria difaanina faqa mina oosana faqa auquaqa. \v 10 Misa amiqira qamunnauqa Aaroona faqa mina faiqi namundi faqa aanaiqi kira saikaki maridaqa afisifandinnana faqa auquaqa. \v 11 Qinindi fee qimasee akunnimaqee fandinna fadameenna faqa adiafaa ira amiqira afundimarina naaquqara oosiranakinaana faqa auqua. Misa auqidaqa qinee qunandee kaimaseeqa auquaqa. \s1 Sabata idooara faasaana maridanoo. \p \v 12 Yaaweefa Mooseena qimaminoo qinau. \v 13 Moosee anee maaqi qimasee Isaraee maqannaa qimannimia. Sabata qini idooara faasaana amiqimandee ireedakai mariaqa. Mi faasaanafa qini faqa inni faqa qambaana naaru naaru maridanoo qinee Yaaweesa inni mara qeeqa faiqí anaasee kunnanara quqannifiqaannoo. \p \v 14 Innee qini idooara faasaana naaquqarafa marinara ireeda kai mariaqa. Faiqí moo fannoo sia ireeda marirai mi faasaanna ainaininnana kuqa aruaqa. \v 15 Qisauku dinni taikasee dinni moodaa marasee 6 faasaana innee inneeqa ainainiaqa. Qisauku dinni ani qaara marasee 7 faasaana firaa idooara faasaana qini naaquqara faasaana maridanoo. Yafee mi faasaanna ainaininnana innee mina kuqa aruaqa. \v 16 Isaraee maqannaasa innee faqa qinee faqa moodaanaki kunnanara mi faasaanafa uqannifiqaani. \v 17 Mi faasaanafa inni Isaraee maqannaa faqa qini faqa naaru naaru aqoondikirana koorooi mari faasaanafa mariannoo. Qinee Yaaweesa dinni taikasee dinni ani moodaa marasee 6 faasaanasaa maqa faqa innaaruna faqa auqusee dinni ani qaara marasee 7 faasaana ainainirana quqasee idooaafannanara mi faasaanafa idooara faasaana mariannoo. \p \v 18 Anutufa aiqama ufa Mooseena Sinai aaqanasaa qimami taikaseenoo qaara ooni ausiriranasaa Anutufa narí asaukunnai sanda ufa akara rumaqoona aminau. \c 32 \s1 Faiqí anaasee koorannai burimakau akoona aanaaqi auqiqau. \r (Lo 9:6-29) \p \v 1 Mooseefa aaqanai kisaaqasaa ooru marufaqa Isaraee maqanna faiqí anaasee Aaroonafa maruqoo suqumaree aniree Aaroona maaqi qimasee qimamiqau. Maa fasiqafa maasa Isipa maqa maaqaindari qifiqee anufa naqaafee imari faqee maasa sia iridaqa. Minara anee moo anutuna auqusainanoo maasa indaarunnikamma nimaqaani. \p \v 2 Aaroonafa misa ufa iriseenoo qinau. Inneeqa faiqi anaasee naaqookinaa koora faqa fidinaanu faqa tatuseeqa mini qimiaqa. \v 3 Miqi qufaqa aiqama faiqí anaasee nári naaqookinaana raduku maree mini Aroona amiqau. \v 4 Amisoofanoo Aaroonafa mina qumareenoo idannai tasirisiri mandeenoo maqasaa burimakau akoona aanaaqi amana auqu qoonaki adiasoofanoo burimakau amana auqinau. Auquseenoo paipanannai mina atiuqa andeeqanau. Miqimmasoofaqa faiqí anaasee qiqau. Isaraee maqannaasa maafa maasa Anutufa maridanoo. Maafa kai maasa Isipa maqannaindari nindiqee anufa maridanoo. \p \v 5 Aaroonafa misa ufa iriseenoo burimakau akoona amana auqirana aaqa tatufira qainda auquseenoo faiqí anaasee qimanniminoo qinau. Duna aiqama suqumaree aniraifaqa oomaqa sakasee naidaqa Yaaweena auqa uqeeraa. \v 6 Miqi qimasoofaqa iaqoo kananaana faiqí anaasee akaqa aandau mara maree minisee qaindasaa tatufirana faqa Yaaweena faqa moodaanaki kira tatufirana faqa suqaqau. Suqamiseeqa ooqu marifiqa afeeka nammari faqa narana faqa namaseeqa findifiqa aanaaseeuqa faqa manda oosana maraqau. \p \v 7 Yaaweefa misa nindafeenoo Mooseena qimaminau. Anee kai kaqi ooqufua. Faiqí anaasee anee Isipa maqanaindari nifiqee anianausa qini minnisee aaqara oosana maraidammia. \v 8 Misa doo qinee fuaqee qimasee naamuaqiafanna aana minniseea. Misa koorannai burimakau akoona aanaaqi amana auqusee mina tatufirana suqamiseeqa minara innaaru qidaqa. Misa maaqi qidaqa Isaraee maqanaasa maasa Anutufa maafa maasa Isipa maqannaindari nifiqee anufa maridanoofee qidaqa. \p \v 9 Minara qinee Yaaweesa Isaraee maqannaasa kaaqa ramoo ramaa imariafaqa iridaqa. \v 10 Doo firaaqoo qini qirana qaifaqa misa kuridi taikasaanaura. Anee sia qiniara qaoo qia. Miqimmaseeqa ani faqa anisaa ani aruakinausa faqa kai amiqi amiqimma nisaanaqa firaa maqannaa marifaranoo. \p \v 11 Mooseefa irinoo Yaaweena aanoo qiranara innaarukiqari qaoo qidanoo qinau. Oo Yaawee nanaree anee aneenna faiqí aanaaseera arana qaidanoo fee. Anee firaa afeekannai misa Isipa maqanaindari nifiqee anianafa naqaaifanee aanoo qima nimaqaidanee. \v 12 Anee miqinaqa Isipa maqannaasa aniara nári kai qimirisee Isaraee maqannaasa nifiqee aaqana aikunni munusee naru taikarara nifiqee fiifoo qifaara. Sia arana qaani aneenna arana qara irirana quandasee sia ummaara aneenna faiqi anaasee nimia. \v 13 Anee aneenna ainainira faiqiuqa Abarahammana faqa Isakeena faqa Yakooboona faqa kuqaa qima afeekaikira ufa qunnanara oonumafi iria. Anee misara fasaura foora mafifaqa qinee qima afeekaikiafanna maqa maaqana inni nimianauree qinau. Nimisaananoo mi maqa maaqafa innindikamminoo naaru naaru mariannoo fee qinau. \v 14 Mooseefa miqi qufanoo Yaaweefa narí aranaqara irirana quandasee sia ummaara narí faiqí anaasee niminau. \p \v 15 Yaaweefa Mooseena qaara oonisaa akara rumamufanoo mareenoo aaqanaindari afaasai narí maqannaa marunnai ooqu finau. Ausirira ooniqandasaa Anutufa sanda ufa dinni dinni akara rumaqoona uqirafa ooqu finau. \v 16 Anutufa narí kai mi oonina auquseenoo minasaa sanda ufa akara rinau. \p \v 17 Yoosuafa irufaqa faiqí anaasee nariqa uiqaana maqusakiqari faaqa fuisee qida qufanoo iriseenoo Mooseena qima minoo qinau. Qinee rakidaqia ufana iridaqa. \v 18 Miqi qufanoo Mooseefa qinau. Sia qufoona rira ufa fau maridanoo fau. Sia qiki faafau qirufa fau maridanoo. Idi rarana kai iridaqa. \p \v 19 Mooseefa uiqaana maqusa adeedi ooqureenoo nindafoofaqa burimakau aanaaqi amana auqirana faiqí anaasee fusakidaqa idi ree mariqau. Miqi marufanoo Mooseefa nindafoofanoo aranaqoofanoo akara rira ooniqara aaqana aikunni maqasaa aqusoofaqa miqanda rukamiqau. \v 20 Mooseefa aranaqoofanoo burimakau aanaaqi amana auqirana qumareeqeenoo idaki aqusoofanoo tasiris irinau. Tasirisiri maseenoo andaana rumeeqee nammariki aqusee naaqee qufaqa Isaraee maqannaasa mi nammarina naqau. \p \v 21 Miqimandeenoo Mooseefa quandakufanoo Aaroona qimaminau. Maa fasiqa anaaseesa ani naqi fee mamaqaafanee anee maa manda firaa aaqarana misa nifaaqai quqeenee. \p \v 22 Miqi qufanoo Aaroonafa Mooseena qimaminau. Oo qini uriqararafa anee sia qiniara aanoo qia. Anee maa fasiqa anaaseesa oosana irimariananoo. Misa kaaqa mandoosana auqarara sandanainai qimariasa maridaqa. \v 23 Misa qiniara maaqi qia. Maasa maa fasiqafa Mooseefa maasa Isipa maqa maaqaindaraana qifiqee anunaki kambiqai ainainnara sia iridaqa. Anee moo anutuna auqu sainanoo maasa indaarunnikamma qimaqaani. \v 24 Miqi qiafaqa qinee qimannimiqa koora faqaasa qimiaqee qunaqa uaqee iasa akaqana qimia. Qimiafaqa idaki aqusaunanoo burimakau aanaaqi kambiqeenoo. \p \v 25 Mooseefa qafoofaqa Aroonafa eedoo qufaqa faiqí anaasee nariqa namuqaa nifusaa oosana oosana manda oosana maroofaqa namuqaa misara uteetiqiqau. \v 26 Minara Mooseefa arana qoofanoo uiqaana maqusa kooqiki kikiqamma fufanoo maaqi qimasee nammeera qinau. Aiqamausa yafee Yaaweenaindi kiani qinafa maaqoo aniaqa. Miqi qufaqa aiqama Reefina aiku asauku kai suqumaree miqoo ani mina fiqu fiqumma fiqau. \p \v 27 Aniroofanoo Mooseefa maaqi qimasee qimanniminau. Isaraeerana Anutufa Yaaweefa maaqi qimasee aiqamausa inni naakapaidanoo mifa inneeqa rakira paipana mara maree innee uiqaana maqusa dinni kooqindari dinni kooqinni oonuree aniree idaqa unna anutuna amana auqi mariana akiiqara inneeqa nikaqaafasaauqa faqa inneeqa niqoondiuqa faqa inni naaqa mariasa faqa aiqama kuqa naru taikaaqa. \v 28 Miqi qufaqa Reefina aiku asauku eedoo qimasee mi faasaanna 3,000 fasiqa nariqau. \v 29 Narusoofanoo Mooseefa kafaa qimanniminau. Innee inneeqa faiqi namufaqa inneeqa nikaqaa fasaauqa faqa naruanara innee Yaaweena aanaiqikirausai kiqa mariafanoo. Miqi mariafanoo Yaaweefa narí amiqi amiqirana inni niminoo. \p \v 30 Iaqoofanoo kananaana Mooseefa faiqí anaasee qima niminau. Innee firaa manda aaqarana marasaafaqa aqbee qinee aaqanai kaifaa ooruree inniara Yaaweena iramiriananoo inni aaqarana akiiqara minninisaannoo fee. \v 31 Miqi qimaseenoo Mooseefa Yaawee funnai aaqanai ooruree qimaminoo qinau. Maa fasiqa anaaseesa firaa manda aaqarara marasee unna qira anutuna koorannai auqusee minara innaaru qiqiiaafanoo. \v 32 Amanee misa aaqarana akiiqara minninnisaa. Sia minninniseenana qini duqu ani faiqí anaasee faqa ani bukaki akararinoo marina kai rukaa. \p \v 33 Yaaweefa iriseenoo qinau. Sia kaiqeesa nuqu qeeqa bukakinaana rukaanaura. Qini ufa rukiee mariasa nuqukai rukaanaura. \v 34 Doo oonuree faiqí anaasee nifiqamaree qinee qimamiafanna maqa maaqanai fua. Anee iria, qini qangiroo fannoo inni indaarunni kamma nimaqaannoo. Mi fasiqa anaaseesa aaqarana akiiqara ummaara nimianna aukuanafa anidanoo. \v 35 Miqi qimaseenoo Yaaweefa manda aurirana mi fasiqa anaaseesa niminau. Misa Aaroonara qufanoo koorannai burimakau akoona aanaaqi auqunara miqinau. \c 33 \s1 Yaaweefa Isaraee maqannaasara Sinai aaqana aikunni maruna minnisee fuaqeera qimanniminau. \p \v 1 Yaaweefa maaqi qimasee Mooseena qimaminoo qinau. Anee faqa Isipa maqa maaqaindari nifiqee anianna fasiqa aanaaseesa faqa maa maqana quqasee qinee qima afeekaikammasee Abarahaamana faqa Isakeena faqa Yakooboona faqa misasaa ani aruaki kambiqainausa faqa nimiraree qiafanna maqanasaa fua. \v 2 Qinee qeeqa angiroo aiqaananoo inni nifu uqi marinaqa fimarifaqa qinee Kannaa maqannaasa faqa Amoora maqannaasa faqa Heeta maqannaasa faqa Peerisa maqannaasa faqa Hifita maqannaasa faqa Yeebusa maqannaasa faqa naru nifaqaaqa ianaura. \v 3 Innee ainoo faqaa maqasaa ainaina ummaqusaa fanoo reemindeemiri mari maqanasaa fifaranoo. Qinee qeeqa sia inni faqa fuanaura. Innee ramooramaa imariasa mariafaqa qinee inni faqa fidaqa aanai inni naruanoora. \p \v 4 Isaraee maqannaa Yaaweena mi ufana iriseeqa nifaaqa auqira ainaina aiqama raipaqu quqasee soofaara maridara foora mafiqau. \v 5 Yaaweefa maa ainaina auqaaqeera qimannimufaqa miqiqau. Maaqi qimasee Yaaweefa Mooseena qimaminau. Innee kaaqa ramooramaa imariasa mariafanoo. Qinee inni faqa maqee fiqa inni kuridi nimaqaunaiqini. Doo maqee inneeqa nifaaqa auqirana raipaqu quqasee kaqi marifaqa qinee inni naqaafee mannimaqaannanara oonumafi irianaura. \v 6 Miqi qimasoofaqa Sinai aaqana quqasee fidaqa Isaraee maqannaasa sia nári nifaaqa auqirana afisiqau. \s1 Yaaweefa Mooseena faqa ufa qimaru uiqaana maqafa. \p \v 7 Isaraee maqannaasa nariqa uiqaana maaqauqa usakasoofanoo Mooseefa naaquqara uiqaana maaqa naambeeqai nianasaa usakanau. Usakasee mina auqureenoo Yaaweefa umee mari uiqaana maaqa fee qinau. Faiqí anaasee moo fannoo Yaaweena iriranara irianee qimasee mi maaqana kooqinni fimariqau. \v 8 Mooseefa narí uiqaana maaqai fufaqa faiqí anaasee nári uiqaana maqa kooqikiaqa kikiqamafi qafee maru fanoo keeqanau. \v 9 Mooseefa uiqaana maaqaki keeqafufanoo asuru qumureenoo mi kooqinaki marufanoo Yaaweefa minakiqari Mooseena faqa ufa qimarinau. \v 10 Asuru uiqaana maqa kooqiki qumu kasoo inoo marufaqa faiqí anaasee mina qafamasee ninuka tuqu naumoo amisee Yaaweena amooqi mariqau. \v 11 Yaaweefa Mooseena faqa narí oori narí oori qafaida ufa qimarinau, faíqi narí aqoondi faqa ufa qimarindee inau. Ufa taikaseenoo Mooseefa anirandee faiqí anaasee maru uiqaana maaqanai finau. Kumaaraa moo mina dadaaqi marufa Yoosuafa Nunnaana amaaku naaquqara uiqaana maaqaki kaqi marinau. \s1 Yaaweefa narí faiqí anaasee faqa marianauree qimasee qima afeekaikinau. \p \v 12 Mooseefa Yaaweena qimaminoo qinau. Oo Yaawee kuqaa anee qiniara maa fasiqa anaaseesa indaarunnikamma nimaqainaqa mi maqanasaa fuaqee qinau. Anee sia qini faqa fidanoo qini dadaaqianinna fasiqanara qimaqimiananoo. Anee qiniara amiqimmasee iridana qiniara asasidaqee qiananoo. \v 13 Anee kuqaa qiniara miqidana anee qimiriannana qimaqiminaqa qinee ani ainainiranaki maridqa maqee maqee ani asasamma amaqaanaura. Anee maanara faqa iria, maa maqannaasa ani faiqí anaasee anee utaaqama qaanausa maridaqa. \p \v 14 Yaaweefa mina iriseenoo Mooseena qimaminau. Qinee ani faqa fidaqa adooarana inni nimianaura. \p \v 15 Mooseefa iriseenoo Yaaweena qimaminoo qinau. Anee sia maasa faqa finana sia maasa maaqooqari diqiqaa. \v 16 Anee sia maasa faqa finaqa naqaafee masee akaqausa anee qiniara faqa aneenna faiqí aanaaseera faqa rimariannanara irifaranoo fee. Anee maasaki marinaqa maa maqa maaqana kinaasakiqari naaduma moo kirausa marianaura. \p \v 17 Yaaweefa Mooseena mi ufana iriseenoo qimaminau. Doo anee qianandee kaimmianaura. Qinee amiqimmasee aniara irimarunnanara faqa aniara asasi marunnanara faqa miqianaura. \p \v 18 Mooseefa mi ufana iriseenoo kaifaa Yaaweena iramirinoo qinau. Amanee aneenna oori daroo daraa irana uqaqifiqasainaqa qafaanauree qufanoo Yaaweefa qinau. \p \v 19 Amana qinee qeeqa amiqira areenarana quqasaananoo ani aiaaqaree afunni fuannoo. Qinee ani afusaa qeeqa naaquqara duquara koorooianaura. Qinee Yaaweesa qeeqa nifauarana faqa qeeqa qimudaoo qirana faqa qinee utaaqama qaunausa nimianaura. \v 20 Moosee anee qini doori sia qafeenaranoo moo fannoo qini qiqafainafa sia amana kaqi mariannoo kuquannoo. \v 21 Moosee anee qini daakaarinni oonisaa kikiqina maria. \v 22 Qini doori areenarafa finaqa qinee ani ooni afoo iranaki quqaseeqa qeeqa qisauku anisaa ititaseeqa fiqaramafiqa qisauku maraanaura. \v 23 Qinee qisauku mara maraanana anee qini itaufaka kai qiqafa. Sia doori qiqafeennaranoo. \c 34 \s1 Mooseefa kafaa inaaqianna sandufa maranau. \r (Lo 10:1-5) \p \v 1 Yaaweefa Mooseena qimaminoo qinau. Moosee anee maa aaqannasaaqari ooquree ooni ausiqara ateekasee maree urua. Anee indaaruqaa qanda amana kai ateekasee maree urua. Murusainaqa indaaru rukamunnanasaa akara ruafannufana kafaa akara ruanaura. \v 2 Anee maqee deedaqamaqai marinana duna kananaana eendai mara maree Sinai aaqanasaa ururee qini paquria. \v 3 Faiqí moo fannoo sia ani faqa uruannoo. Sia uqanna moo fannoo aaqanai fee aaqana aaqa fee mariani. Sia misa burimakau sipsipa faqa aaqana aikunni andanda naaqa. \p \v 4 Mooseefa iriseenoo ooni ausirirana qaara qanda ateekamaree kananaana Yaaweefa qimamundee inoo Sinai aaqanai oorufinau. \v 5 Yaaweefa asurukina qumureenoo Mooseena faqa kikiqa mafinoo narí auquara koorooinoo qinee Yaaweesee qinau. \v 6 Yaaweefa Mooseena oorinni fiqaree oonuree maaqi qimasee firaaqoo qinau. Qinee Yaaweesa maridaqa. Qinee qimuqusirana faqa qimudaoo qirana faqa umbiqarausa maridaqa. Qinee sia kai kaqi aanooqunausa maridaqa, qinee kaaqa faiqí anaaseera qimuqusi marunausa mardaqa, qinee ooqai marunnaqoo kai marunausa maridaqa. \v 7 Qinee qeeqa qima afeekaikira ufa kasooaqee nukudara foora kambiqainausara qima qaafanna ufana kaqi kai iridqa, numoo faqa manda oosana akiiqara faqa minninisaanaura. Qinee numoo auqainna fasiqa aanaaseesa faiqi namu faqa mina anaiqi mara faqa mina asaifaqausa faqa afaqnausa faqa sia sia naruanaura, naruanaura. \p \v 8 Mooseefa mi ufausa iriseenoo kai kaqi maqasaa oorindari mapamufufanoo Yaaweena amooqinau. \v 9 Amooqidanoo maaqi qimasee Yaaweena qimaminau. Yaawee anee kuqaa uqanna qiniara asasidana qinee aniara maasa faqa fuanneera iraidaqa. Maa fasiqa anaaseesa ramooramaa idaqa anee maasa numoo akiiqara minniqiseenana maasara aneenna faiqí anaasee fee qia. \s1 Anutufa faiqí anaasee faqa kafaa moodaanaki kinau. \r (Raf 23:14-19; Lo 7:1-5; 16:1-17) \p \v 10 Yaaweefa Mooseena qimaminoo qinau. Maqee qinee Isaraee maqannaasa faqa moodaanakikira ufa qidaqa. Qinee misa nifusaa firaa ainainauqa sia maa maqanasaa moo atinai faqa moo maqannaa qambaana faqa auqaafanna ainainausa auqaanaura. Aiqama faiqí anaasee qinee Yaaweesa firaa ainaina auqaanaqa qafaifanoo naaquqaannoo. Inni dadaaqianifeera miqianaura. \v 11 Qinee maqee qimannimianna sandufana amiqimasee irisee mimau fuaqa. Qinee Amoora maqannaa faqa Kannaana maqannaa faqa Heeta maqannaa faqa Peerisa maqannaa faqa Hifita maqannaa faqa Yeebusa maqannaa faqa inni noorinni fidaqa misa nifaqasaana fifaranoo. \v 12 Innee fuka maqasaa oonuree sia mi maqannaasa faqa kaqikaa ainaina ree firaa ainaina ree sia misa faqa moodaanaki kira ufa qiaqa. Misa ufaanara foora fufusaifaqa innee minaki arifoora, minara qeerairiaqa. \v 13 Misa tatufirana suqee maria qaidarana misa ooni ateekarana rakiaaqee maasa naaquqara anutunee qimariana innee mina rukamu aquaqa misa saqari ateeka rakiqasee maasa anaasee anutufa Aseeraafee qimariana minauqa faqa ateekaateekamma aqusaaqa. \v 14 Innee sia moo unna anutunara innaaru qiaqa. Qinee Yaaweesa unna anutufa qini qimaaqa maqaranara rairai qimarunausa maridaqa. \p \v 15 Innee fuka maqasaa oonuree sia uqanna misa faqa moo ainainara moodaanaki kira ufa qiaqa. Misa nariqa unna anutuna innaaru qidaqa tatufirana suqami mariana inniara naaqee qifaqa nee foora. \v 16 Inni faiqi namu mi anaamuru anaaseesa maraseeqa qini minnisee moo unna qira anutusara innaaru qifoora. Mi oosanafa qini qifusaa dapi nua aanaaseesara foora maridaqa. \p \v 17 Innee sia moo ainaina tasirisiri masee unna anutuna amana auqusee minara innaaru qiaqa. \p \v 18 Ooqai innee Abiba quqoonasaa Isipa maqasaaqari anusa mariafanoo. Minara Abiba quqoona anirainaqa maqee maqee innee sia yis mari feemuna oomaqa sakasee maqee maqee naaqa. Dinni qisauku taikasee dinni oonu qaara marasee 7 faasaana mi oomaqana sakasee naaqa. Isipa maqasaaqari anu quqoonafa marinara miqiaqa. \v 19 Aiqama ainaina ooqasaa aanaaqi qinindi maridanoo. Innikina ooqasaa akoonaiqi maqainafa faqa aiqama maaqeena aandauqa ooqasaa akoona maqainafa faqa qinindi kai mariannoo. \v 20 Innee inni doonki aanaaqi ooqasaa maqarafa kaqi marianifee qimasee sipsipa aanaaqi mina amaaqa maqasee tatufirana suqa qimiaqa. Innee sia miqiqa mina anuka kuridiaqa. Innee aiqama inneeqa ooqa faiqiuqa feefauru masaifaqa kafaa inniqaindi kiaqa. Sia moo fannoo tatufirana suqara ainaina sia uqirafa qini Yaaweesa qifusaa aniannoo. \p \v 21 Dinni taikasee dinni ani moodaa marasee 6 faasaanasaa inni ainainira faasaana maridanoo. Dinni ani qaara marasee 7 faasaanasaa sia ainainiaqa. Umaqira aukuanee aiqira aukuanee anirainaqa sia mi faasaanna ainainiaqa, idooaaqa. \p \v 22 Innee unakirana oosana arasee miqoo afiana nara oomaqa suqaaqa. Innee asumu aiqu quqara oomaqa faqa sakasee naidaqa mina auqu reeqa asumu aiqu quqara oomaqa fee qiaqa. \v 23 Moodaa aukuanaki qaarammoo kari aiqama Isaraee maqannaasa moodaaqoo suqufi qini Yaaweesa Isaraee maqannaasa Anutusa qimooqiaqa. \v 24 Qinee aanaamuru innee finnatinai nifaqaseeqa misa maqa maaqa inni nimisee inni mi maqa maaqana firaanaikamma nisaanaqa innee aiqama aukuana qaaramoo kari moodaaqoo suqufi inneeqa Anutusa qini Yaaweesa qifusaa marifanoo sia moo aanaamuru aniree inni maqa maaqa mareefaranoo. \p \v 25 Innee aandau arusee tatufirana suqa qimiraree qimasee sia innooqeemari pauraqana namufaqa feemu suqaaqa. Ainnaaqarara oomaqaki arusainna aandauna ataraasa fannoo sia akaqafa kaqi marinanoo faiqee iaqaani. \p \v 26 Aiqama aukuana indaaruqaa narana afiana nararee qinnana Yaaweena naree maree munu amiaqa. Innee sia mimmi fee sipsipafee arusee narí anoona naamma anoonannai suqaaqa. \p \v 27 Yaaweefa mi ufanara Mooseena qimaminoo qinau. Anee aiqama maa ufausa akara rua. Maa ufausa qinee ani faqa Isaraee maqannaasa faqa moodaanaki qima afeekai kamma qaunna ufana oosana maridanoo. \v 28 Miqi qimasoofanoo Mooseefa aaqanasaa Yaaweena faqa kisaaqasaa marinau. Qaara fasiqa niku nisauku taikasee 40 faasaana faqa eendaki faqa nammari faqa narana faqa sia neemarinau. Yaaweena moodaanaki kira sanda ufa ooni qarasaa akara rinau. \s1 Mooseefa Sinai aaqanaindari quminau. \p \v 29 Mooseefa Sinai aaqanaindari Yaaweena sanda ufa akara rira ooniqara uqirafa quminau. Mifa Yaaweena faqa ufa qiqiunara mina oori afiri daroo daraa imarufanoo narí sia minara irinau. \v 30 Aaroonafa Isaraee maqannaasa faqa Mooseena oori afiri daroo daraa imaruna qafamaseeqa rufiaida nianasaa mariqau. \v 31 Mooseefa misa nindafamaseenoo Aaroona faqa faiqí firaasa faqa naarama quqasoofaqa aiqama aniroofanoo ufa qima niminau. \v 32 Adeedi aniroofanoo Yaaweefa Sinai aaqanasaa aiqama sandufa Mooseena qimamu ufana qimanniminau. \p \v 33 Mooseefa qimannimi taikaseenoo karoo karoonaikira qamunna qumaree oorisaa rafaaqafinau. Mina oori qafee rufieefoora miqinau. \v 34 Mooseefa aqoosai kaqikaa uiqaana maqaki keeqafinoo qamunna uturuquseenoo Yaaweena faqa ufa qimarinau. Qimaseenoo madaanai raudamafinoo faiqí anaasee Yaaweefa qimamu ufana qima niminau. \v 35 Qima nimi marufaqa misa mina oori qafoofanoo daroo daraa ufanoo Mooseefa narí oorisaa qamunannai ititaseenoo qima nimi taikaseenoo quandaki Yaaweena faqa ufa qiraree qimasee uiqaana maaqaki keeqafinoo kaifaa qamunna uturuqinau. \c 35 \s1 Idooara faasaanara qira sandufa. \p \v 1 Mooseefa Isaraee maqannaa faiqí anaasee aiqama suquseenoo qima niminau. Yaaweefa inniara maa ufamau fuaqee qidanoo. \v 2 Qisauku dinni taikasee dinni ani moodaa marasee 6 faasaanasaa ainainiaqee qinoo. Dinni ani qaaraikinoo 7 qini firaa naaquqara idooara faasaana mariannoo. Faiqí moo fannoo mi faasaanna ainaininaqa innee mina kuqa aruaqa. \v 3 Innee sia Sabata faasaannasaa inneeqa maaqaki suqa naaqa. \s1 Mooseefa Yaaweena uiqaana maqa usakara ainaina amiaqee qinau. \r (Raf 25:1-9) \p \v 4 Mooseefa Isaraee maqannaa aiqama kafaa maaqi qimasee qimanniminau. Yaaweefa maaqi qimasee naamua qidanoo. \v 5 Innee Anutuna amiraree qimasee nifaaqa asasinausa koora faqa siruaa faqa booroosa faqa maree aniaqa. \v 6 Amiqira qamunna faqa sipsipa asausi dirindaasi akirana faqa pannoona akirana faqa faeena akirana faqa mimmi asausinnai auqira qamunna faqa maree aniaqa. \v 7 Sipsipa akoona apata faeena akirana faqa ooruku nammarikinaa aandau apata faqa akasia saqari faqa maree aniaqa. \v 8 Qooma qumbi maria fadameena faqa amiqira afundi mari ainainna andaana rirana idaki adiasaafanoo adiafaa ira undi marina faqa mi ainainna kai nikiiqa amoondunna adiee maria fadameenaki quqarara faqa maree aniaqa. \v 9 Pupu ooniuqa faqa akaqa amiqira ooniuqa faqa aanaiqi kirausa uriqararausa afisi maria eefooda qamunnanasaa faqa amuqusasaa ititara qamunna saa faqa quqeefandinna oonisa maree aniaqa. \s1 Mooseefa Anutuna uiqaana maqa kinaa ainaina auquaqeera qimanniminau. \r (Raf 39:32-43) \p \v 10 Inni kiqari oosana oosana ainaina auqarana akoofasauqa kai anireeqa Yaaweena uiqaana maaqaki ainaina mifa naamua qimaqaimau kai auqaaqa. \v 11 Misa uiqaana maqa faqa mina rafaaqafi maria qamunnana faqa mina anaanu faqa mi maqana usakara atunauqa faqa aunirira saqari faqa oosuki faqa kooqiki faqa rakiqee fandinna saqarisa faqa saqari maqaki rakiqarana amaaqa auqirana faqa auquaqa. \v 12 Moodaanaki kira bookisa faqa mina qaindusira saqari qara faqa mina afu faqa minasaa ititara qamunna faqa auquaqa. \v 13 Aiku faqaa qainda faqa mina aindusira saqari qara faqa minasaa quqee maria ainainna faqa auquaqa, Anutuna amifandinna feemuna faqa uquaqa. \v 14 Qooma saqari faqa mina qoomauqa faqa mina oosana oosana ainaina faqa mina qeemari fadameenna faqa auquaqa. \v 15 Afundi marina andaana rirana suqee maria qaidarana faqa mina qaindusi maria saqari qanda faqa faiqí nikiiqa amoondunna adieemaria fadameenna faqa afundimarina andaana rirana faqa uiqaana maaqa kooqi qamunna faqa auquaqa. \v 16 Aandau tatufirana suqee maria qaidarana faqa mina fukaa asaana booroosannai auqirana faqa mina qaindusira saqari qara faqa mina oosana oosana ainaina faqa nammari auqara difaani faqa mina oosana faqa auquaqa. \v 17 Dapusaa diri maria qamunnana faqa dapu saqari faqa saqari kuradee mariana oosana amaaqa auqiranauqa faqa dapu kooqiki keeqee maria qamunnana faqa auquaqa. \v 18 Kafaa dapu faqa uiqaana maaqa apupukauqa faqa mina rumbee maria sanda ainaina faqa auquaqa. \v 19 Aaroona idaaqira qamunna faqa mina faiqi namu qamunna faqa uiqaana maaqaki naaquqara oosiranaki aanaiqikira saika maraidaqa afisifandinna qamunnana faqa mi aiqama ainainna auquaqa. \s1 Faiqí anaasee Yaawee finnai oosana oosana ainaina maree aniqau. \p \v 20 Mooseefa mi ufana qima nimisoofaqa faiqí anaasee irisee daraaniqau. \v 21 Nifaaqa asasusa mi ainainausa Yaaweena mini amisoofaqa mi ainainausannai Yaaweena uiqaana maqa usakaqau. Yaaweena amooqifandinna ainainausa faqa aanaiqikirausa afisifandinna qamunnausa auqifandinna ainainausa faqa maree aniqau. \v 22 Faiqí anaasee Yaaweena amirara nidimarusa misa kai nifaaqa auqimaru ainainausa nikiiqa asausi rumbee maru pinnana faqa naaqoo kinaa fidinaanu faqa nisaukuki quqee maru isaaqamana faqa ninukaki rufi maru kukukakana faqa oosana oosana ainaina nifaaqa auqi maruna koorannai auqiranauqa mini Yaaweena amidee qiqa mini quqaqau. \v 23 Akaqausa amiqira qamunna maqeeusa faqa sipsipa asausi dirindaasi akiranee pannoona akiranee faeena akiranee maqeeusa faqa mimmi asausinnai auqira qamunna maqeeusa faqa sipsipa akoona apata faeena akirana maqeeusa faqa ooruku nammariki maru aandauna apata maqeeusa faqa maree aniqau. \v 24 Siruaa faqa booroosa faqa Yaaweena amirara amanaikusa maree aniqau. Akaqausa akasia saqari Yaaweena uiqaana maqa usakarana amana maqeeusa maree aniqau. \v 25 Akoofasa anaaseeuqa oosana oosana amiqira sanda sipsipa asausinnai dirindaasianda faqa faeenanda faqa pannoona ariranda faqa sufirana mini quqaqau. \v 26 Misa mimmi asausinnai faqa sufimariqau. \v 27 Faiqí firaasa aanaiqikirausa uriqarana qamunnasaa faqa amuqusasaa faqa quqaaqeera faraafana ooniuqa faqa firaa feefaura aqimaru amiqira oonisa faqa maree aniqau. \v 28 Kafaa misa adiafaa imaru ainainausa oosana oosana faqa qooma qumbi maru fadameennana faqa nikiiqa amoondunna adiee maru fadameennana faqa adiafaa ira afudimaru ainaina aindirirana idaki teeqimmasoofanoo adiafaa ira afundi maruna faqa maree aniqau. \v 29 Isaraee maqannaasa faiqí anaasee Yaaweena amirara nidimarusa Yaaweefa Mooseenara auqaanifeera aakapoo ainainausa maree aniqau. \s1 Yaaweena uiqaana maqa usakaaqeera mara quqanau. \r (Raf 31:1-11) \p \v 30 Mooseefa kaifaa Isaraee maqannaa maaqi qimasee qima niminau. Yaaweefa faiqí moo mina auqu Beesareerana Urina amaaku Hurana anaiqi Yudana atikinaana mara quqeenoo. \v 31 Yaaweefa Beesareerana aiqama amiqira ainaina auqaanifeera narí maraquna afeeka umbiqa amaqeenoo. Aiqama ainaina auqirana akoofasaikirana faqa amanaikirana faqa oosana oosana ainaina amana auqira irirana faqa aminoo. \v 32 Yaaweefa Beesareerana oonu mafi irisee auqara irirana amisaifanoo mifa koorannai faqa siruaannai faqa boroosannai faqa oosana oosana ainaina auqirana akoofasa maridanoo auquannoo. \v 33 Kafaa mifa amiqira ooni ateekeemaria irirana faqa koorannai mi oonina quqarana amaaqa auqira irirana faqa saqarisaa oosana oosana ainaina amana auqira irirana faqa amiqaifanoo auqaannoo. \v 34 Ooqooriabana Aqisamakana amaaku Dannana oosanakinaana faqa Yaaweefa inniki quqaqaifanoo mifa faqa Beesareerana dadaaqianifeera maridanoo. Yaaweefa miqanda akaqausa uqannifiqaaqee irirana faqa niminoo. \v 35 Yaaweefa oosana oosana ainaina nisaukunnai auqarana akoofasaikirana nimiqaifaqa maridaqa. Oonisaa akararirana faqa oosana oosana amiqira akara rira irirana faqa amiqira qamunna afundara irirana faqa sipsipa asausi dirindaasi akiranannoo faqa pannoona akiranannoo faqa faeena akiranannoo faa akaqa qamunna auqira irirana faqa niminoo. Nimisaifaqa miqanda oosana oosana ainaina auqira irirana akoofasa qara maridaqa. \c 36 \p \v 1 Mooseefa Isaraee maqannaasa qima nimidanoo qinau. Beesareerana faqa Ooqooriabana faqa miqanda dadaaqi marusa oosana oosana ainaina auqirana akoofasaikira irirana Yaaweefa nimiqoosa aiqama ainaina Yaaweefa naamua qundee kai masee naaquqara uiqaana maqa auqaaqa. \s1 Faiqí anaasee moomoo ainaina maree aniqau. \p \v 2 Miqi qimaseenoo Mooseefa Beesareerana faqa Ooqooriabana faqa Yaaweefa aiqama ainaina auqira irirana akoofasaikirana nimimaru fasiqausa faqa naarama quqaseenoo qimanniminau. Doo innee oosana arasee auqaaqa. \v 3 Isaraee maqannaasa Yaaweena amideequu ainainausa mini soo fanoo Mooseefa mi ainainira fasiqausa nimufaqa auqimariqau. Faiqí anaasee eedoo qimasaida aiqama kananaana Anutuna amidee quu ainainausa kaqikai maraidaqa Mooseefunnai munu quqee mariqau. \v 4 Naaquqara maqa usakee marusa moomoo ainaina qafamasee nariqa ainainirana minnisee Moosee finnai oonuree qimamiqa qiqau. \v 5 Faiqí anaasee moomoo ainaina aabaa faqa maree anidammia. Yaaweefa maasara auqaaqee qimaqaina amana minisee aabaa faqa minisaafannoo kaqi fifau mariannoo. \p \v 6 Mooseefa mina iriseenoo ufa quqasoofaqa aiqamausa qimannimiqa qiqau. Faiqí anaasee sia moo fannoo kafaa moo ainaina naaquqara uiqaana maqa usakaaqeera maree aniaqa. Miqi qimasee qimanimufaqa faiqí anaasee mina iriseeqa sia kafaa maree aniqau. \v 7 Indaaru mini qoo ainainausa aiqama ainaina taikarana amana faqa fiqaramasee aabaa faqa maree aniqau. \s1 Misa Anutuna uiqaana maqa usakaqau. \r (Raf 26:1-37) \p \v 8 Irirana kaaqa fiqararausa kai indaaruqaa qamunna uiqaana maqasaa akirana auqiqau. Sipsipa asausi dirindaasi akirana faqa pannoona akirana faqa faeena akirana faqa sufusee amiqira qamunna auqusee aqoosa faqaa aandau amana auqusee minasaa atooqasee akuniqau. Miqimmaseeqa minauqannai qisaukuqara taikasee 10 firaa qamunna auqusee moodaanaki akuniqau. \v 9 Mi aiqama qamunnausa amana amana kai 12 metres kisaaqa mina qusa 2 metres mariani. \v 10 Mi qamunnausa moodaannai qisauku 5 marasee ootupamasee akuniqau. Dinni qisauku taikasee 5 faqa miqikai iqau. \v 11 Miqimmaseeqa mi qamunna qanda atiqara dirindaasi arira qamunnannai anaanu auqusee moodaanaki ootupaqau. \v 12 Firaa qamunna ati mau anaanu 50 auqiqau. Moo qamunna faqa miqi kai iqa moo qamunna saa qaraa anaanu amummaqa kai auqiqau. \v 13 Koora qumaree turimmandee qusa tafara foora saaeemma qumaree dinni dinni anaanuki upeekasoofanoo mi qamunna qanda moodaaraa maqi inoo marinau. \p \v 14 Uiqaana maqasaa akira qamunna firaana mimmi asausinnai 11 auqiqau. \v 15 Misa aiqama moodaa karirana kai auqiqau. Mina kisaaqa 13 metres amana marianoo mina qusa fannoo 2 metres amana marinau. \v 16 Mi qamunnausa moodaannai qisauku taikasee 5 qamunna akunusoofanoo moodaa qamunnaika mafinau. Kafaa moodaannai qisauku taikasee dinni ani moodaa marasee 6 narisaa narisaa akunusoofanoo firaanaikinau. \v 17 Qamunna atimau anaanu 50 akuniqau. Moo atimau faqa mina amummaqa kai akuniqau. \v 18 Booroosannai tafara foora ati saaeemmasee 50 auqusee minannoo dinni dinni anaanuki aususee ootupamasoofanoo moodaa qamunnara foora marinau. \v 19 Kafaa misa uiqaana maqa akuamaqara qamunna sipsipa akoona apata faeena akiranannai moo auqiqau. Inaaqianna amuaaqa akirana ooruku nammarikinaa aandau apatannai auqirafa marinau. \p \v 20 Misa akasia saqarinnai kai naaquqara uiqaana maqa atuna auqusee kuradaqau. \v 21 Maaqi mandee maaqa atuna auqiqau. Saqari dinni dinni kuradarafa 4 metres marinau. Mina ausana qusa 66 centimetres amana kai auniriqau. \v 22 Aiqama atuna maqaki rakiqaranara irisee ati ooqiqaramasee ateekaqau. Aiqama maaqa atuna miqi kaimasee ateekaqau. \v 23 Misa suani afu ataaqeenni south kisaaqandanai maaqa atuna 20 narisaa narisaa apamandee kuradaqau. \v 24 Maaqa atuna oosana sia maqaki kaqi rakiaqau. Siruaannai amaaqa auqusee minaki kuradaqau. \v 25 Misa uiqaana maqa suani dinni ataaqeenni north kisaaqandanai maaqa atuna 20 narisaa narisaa apamandee kuradaqau. \v 26 Maaqa atuna sia maqaki kaqi rakiaqau. Siruaannai 40 amaaqa auqusee minaki maaqa atuna kuradaqau. \v 27 Suani keeqeemari qaannai west uiqaana maqa uruanatinai maaqa atuna dinni qisauku taikasee dinni ani moodaa marasee 6 narisaa narisaa apamandee auqiqau. \v 28 Maaqa dinni dinni munu raqaranaki kafaa qaaraqanda auqusee kuradaaqa. \v 29 Raudaranaki maaqa atuna oosanaki apammasee kuradama soofanoo amiqimasee narisaa narisaa apinoo marinau. Maaqa atuna rakiqarana oosanaki rumba atukarasee miqi kai mamaree mirinni murufi saqau. Dinni dinni munu raqaranaki miqi kaimmiqau. \v 30 Miqimmaseeqa maaqa atuna 8 oosanaki siruaannai qaaraqanda qaaraqanda amaaqa auqusoofanoo 16 marinau. \p \v 31-32 Misa aunirifandinnana akasia saqari 15 maraqau. Uiqaana maqa dinni dinni ataaqee faqa uruanai faqa faifa faifannoo aunirumasoofanoo maaqa atukarama qumaranau. \v 33 Mi maaqa atunna aunirira saqari fannoo maaqa amana kai dinni dinni ati marinau. \v 34 Maaqa atuna aiqama koorannai kai rafaaqa fiqau. Maaqa atunamau aiqama koorannai kai anaanu mamaree fiqau. Aunirifandinna saqarisa faqa koorannoo mi anaanusaki rafaaqa fiqau. \p \v 35 Misa sipsipa asausi dirindaasi akirana faqa pannoona akirana faqa faeena akirana faqa sufusee minannai amiqira qamunna auqiqau. Miqimmasee mi qamunnanasaa angiroo niqoosa faqaasa nimana auqiqau. \v 36 Mi qamunnana dirianee qimasee qaara faqa qaara faqa 4 atuna akasia saqari ateekasee koorannai rafaaqafusee kuradaqau. Mina atimau koorannai qamunna dirifandinna anaanusa auqiqau. Mi saqarisa oosanaki siruannai amaaqa auqusee minakiaqa kuradaqau. \v 37 Uiqaana maqa kooqiki ititeefandinna qamunnana sipsipa asausi dirindaasi akirana faqa pannoona akirana faqa faeena akiranannai faqa marasee kooqiki dirifandinna amiqira qamunna auqiqau. Oosana oosana sandannai mooka maakira ainainauqa mi qamunnanasaa auqiqau. \v 38 Mi qamunnana dirifandinnana moodaannai qisauku 5 akasia saqari marasee koorannai mina atimau rafaaqafusee qamunna dirifandinnana anaanu auqusee quqaqau. Mi atunnana qumaraanifeera koorannai saqari kukuqamasee atimau auniriqau. Miqimmasee booroosannai moodaannai qisauku 5 atuna oosana amaaqa auqusee minaki kuradaqau. \c 37 \s1 Innee moodaanaki kira ufa mari bookisana auquaqa. \r (Raf 25:10-22) \p \v 1 Beesareerafa narí dadaaqi marusa faqa akasia saqari marasee minannai moodaanaki kira bookisa auqiqau. Mina kisaaqa 110 centimetres auqiqau. Mina qusandanai faqa mina kuradarafa faqa amana amana kai 66 centimetres amana auqiqau. \v 2 Misa amiqira koora marasee turimmasoofanoo ausirumafufaqa minannai kai bookisa adisaa faqa aundurai faqa ititaqau. Mi bookisana afaimau koorannai amatookika masee rafaaqafiqau. \v 3 Misa koorannai qaindusi fandinnana amaaqa qaara faqa qaara faqa 4 auqusee aiqama aikusaa quqaqau. Dinni aikusaa qaara qanda dinni aikusaa qaara qanda quqaqau. \v 4 Misa akasia saqari qaindusi fandinna qanda koora turimmandee ausiruma qumaree minannai kukuqiqau. \v 5 Kukuqammaseeqa dinni dinni amaaqa auquqoonaki ausiqau. \p \v 6 Bookisa afu faqa koorannai kai auqiqau. Mina kisaaqa 110 centimetres amana marinau, mina qusa 66 centimetres amana marinau. \v 7 Misa koora turimaseenoo bookisa afu auquseeqa minannai kai dinni dinni qangiroo qaaraqanda nimana auqiqau. \v 8 Afu dinni atinni moo qangiroo amana auqusee dinni moo qangiroo amana auqiqau. Afu faqa mi qangiroo qanda nimana faqa moodaa koorannai kai auqiqau. \v 9 Mi qangiroo qanda bookisa afusaa quqasoofaqa noori narí qafee narí qafee iqa mariqau. Miqanda niqoosa uqeerasoofanoo bookisa afusaa ititanoo marinau. \s1 Misa aiku faqaa teeboora auqusee Yaaweena amiraree qu feemuna miqoo quqaqau. \r (Raf 25:23-30) \p \v 10 Beesareerafa akasia saqarinnoo teeboora auqinau. Mina kisaaqa 88 centimetres marinau. Mina qusa 44 centimetres marinau. Mina kuradarafa 66 centimetres marinau. \v 11 Mifa amiqira koora marasee turimmasoofanoo ausiruma fufanoo minannai teeboora rafaaqa fusee kafaa moonnai teeboora atiqara fiqu fiqumma rafaaqa finau. \v 12 Mifa teeboora atiqara fiqu fiqumma 8 centimetres amana ititasee mina afaimau koorannai rafaaqa fiqau. \v 13 Mifa koorannai qaindusifandinnana amaaqa 4 auqusee teeboora aiqama aiku namusaa quqanau. \v 14 Teeboora afai ameemaanandanai qaindusirana amaaqa auqinau. Mifa mi anaanusa afai ameemaanai ququseenoo atukaranau. Atukarasainaqa aindusira saqari minaki ausuaqeera atukuranau. \v 15 Mifa akasia saqari qaindusifandinna qanda koorannai kukuqinau. \v 16 Mifa amiqira koorannai kai teeboorasaa quqeefandinna pirita kaafausa faqa kisaaqa kaafauqa faqa Yaaweena amifandinna uainna adiara pirita uqnaurirana faqa auqiqau. \s1 Misa qooma qumbifandinna aikana auqiqau. \r (Raf 25:31-40) \p \v 17 Misa qooma qumbira aika amiqira koorannai auqiqau. Misa koora turiiseeqa minannai kai qooma qumbira aika oosana faqa adaka faqa asaanauqa faqa auqiqau. Mi asaanausa saa mi kooranannai kai taatuqee aqama afufeenaari marindee maseeqa kaafara foora afisu amaqaqau. \v 18 Mi qooma aikausa qisauku dinni taikasee dinni ani moodaa marasee 6 marinau. Dinni qaaramoo dinni qaaramoo marinau. \v 19 Aiqama mi asaana namuna atimau koorannai taatuqee aqama afufeenaari marindee masee afaaqa auqiqau. Mi afufeenaarirafa teeqnoorina aqamara foora marufaqa mi asaana namuna saa auqiqau. \v 20 Mina adaka saa qaara faqa qaara faqa 4 saa taatuqee aqama teeqnoorina aqamara foora auqiqau. \v 21 Moodaa aqama indaaruqaa asaana qara ameemaanai marinau, kafaa mina murufi asaana qara ameemaanai moo aqama marinau. Kafaa mina murufi asaana qara ameemaanai moo marinau. \v 22 Amiqira koora turiiseeqa minannai kai qooma oosana faqa asaanauqa faqa afufeenaarirana faqa auqiqau. \p \v 23 Misa amiqira koorannai qoomauqa dinni taikasee dinni ani qaara marasee 7 qooma auquseeqa mi asaanausa atimau quqaqau. Mina ufaqaa faqa danda afaqee mariana faqa auqiqau. \v 24 Qooma quqara aika amiqira koorannai 34 kilogram umaara amana kai marasee auqiqau. \s1 Amiqira undimari munana suqara qainda auqiqau. \r (Raf 30:1-5) \p \v 25 Misa akasia saqari marasee amiqira afundi mari ida munana areefandinna aidarana auqiqau. Mi aidarafa dinni dinni amana kai marinau. Mina kisaaqandanai 45 centimetres marinau. Mina qusandanai miqi kai inoo 45 centimetres marinau. Maqasaa qari ooru firafa 90 centimetres marinau. Mina qara qaara faqa qaara faqa ati moodaa saqarinnai kai burimakau aanaira foora auqiqau. \v 26 Mina afu faqa aanai fooqaana faqa ataaqee qara faqa amiqira koorannai kai rafaaqafusee koorannai mina fiqu fiqumma auqiqau. \v 27 Koorannai qaaraqanda anaanu auqusee dinni moo dinni moo quqasoofanoo qaindusifandina saqarina atukaramma qumaranau. \v 28 Mi qaindusira saqari qanda akasia saqarinnai auqusee koorannai rafaaqafiqau. \v 29 Misa naaquqara fadameenna Yaaweenaindi fee qimasee nikiiqa amoondunna adiee fandinnana auqiqau. Idaki quqasaafanoo adiafaa ira undimari pauraqara amiqira undimari fadameennara foora auqiqau. \c 38 \s1 Misa fadameena faqa pauraqa faqa amiqira ida muna undianifeera auqiqau. \r (Raf 27:1-8) \p \v 1 Beesareerafa akasia saqari marasee minannai tatufirana suqara qainda auqinau. Mina kisaaqandanai faqa qusandanai faqa amana amanakai 2.2 metres marinau. Maqa saaqari kuradarafa qaara faqa qaara faqa 4 amana 1.3 metres marinau. \v 2 Mina qaara faqa qaara faqa 4 atisaa aanaira foora auquqoofanoo marinau. Tatufira qainda moodaa saqari fannoo kai atimau faqa qambaanai faqa aanai faqa moodaa saqarinnai kai auquqoofanoo marinau. Mi aiqama ainainausa booroosannai rafaaqa finau. \v 3 Mi tatufirana suqee maria qaindanasaa suqee maria ainainausa booroosannai kai auqinau. Danda afaqara futufitauqa faqa savoorauqa faqa uqnaurira piritauqa faqa tafa fooqaa irana ati saaee irana faqa ida qauni afaqee maria futufitausa faqa aiqama booroosannai kai auqinau. \v 4 Mifa fukaasaana booroosannai auquseenoo tatufira bookisa aundurai kasaaqai ooqeeqasee qambaanai quqanau. \v 5 Tatufira qainda atiqara anaanu qaara faqa qaara faqa 4 auquseeqa bookisa atiuqasaa rumbaqau. Misa aindusi fandinna saqari qanda upeekaaqeera rumbaqau. \v 6 Mifa akasia saqari tatufira qainda aindusifandinnana qaaraqanda maraseenoo booroosannai miqanda rafaaqafinau. \v 7 Mifa akasia saqari marasee anaanu auquqoonaki ausinau. Tatufira qainda indooira saqarinnai kai aundura faqaana auqinau. \s1 Firaa pirita nammari auqee fandinnana auqinau. \r (Raf 30:18) \p \v 8 Uiqaana maqa kooqiki dadaaqi maru aanaaseesa nariqa booroosannai auquqoo tanukana Beesareerana amufanoo minannai nammari auqara difaanina faqa mina oosana faqa auqinau. \s1 Yaaweena uiqaana maqa dapu auqu fiqu fiqu iqau. \r (Raf 27:9-19) \p \v 9 Amiqira sanda sufusee auquqaa qamunnanannoo uiqaana maqasaa ququsara foora auqu ititanau. Suani afu dinni ataaqeenni (south) mina kisaaqa fannoo 44 metres marinau. \v 10 Mi qamunnana dirifandinnana booroosannai dapu 20 auqusee mina kuradeefandinnana amaaqa miqi kai masee 20 auquseeqa siruaannai tafara foora mina amana kai auqusee aunirifandinna saqarina faqa minannai kai auqiqau. \v 11 Suani afu dinni ataaqeenni undee kai iqa dinni ataaqeenni faqa miqi kai miqau. \p \v 12 Suani keeqee maru qaannai dapu qusandanai mina kisaaqa 22 metres marinau. Mina dapu saqari 10 faqa mina amaaqa auqirafa faqa 10 kai marinau. Qamunna dirifandinnana tafarafoo iranauqa faqa aunirifandinna saqarisa faqa siruaannnai kai auqiqau. \v 13 Suani oosana qaannai kooqi marutinai aqa uruanai inoo maruna amana kai 22 metres marinau. \v 14-15 Mi kooqina dinni dinni dirifandinna qamunnafa 6.6 metres marinau. Mi kooqina dinni dinni qaaramoo dapu faqa mina amaaqa faqa dinni dinni qaaramoo faqa mina amaaqa faqa marinau. \v 16 Aiqama qamunna dapusaa dirinoo marufa amiqira qamunna kai auqirafa marinau. \v 17 Aiqama dapu fiqu fiqu irafa siruaannai rafaaqa fuqaa saqarinasaa ootupanoo marinau. Minasaa qamunna dirifandinnana tafara maqi iranauqa siruaannai kai auqiqau. Mina dapu atimau faqa siruaannai kai rafaaqa fiqau. Mi saqarisa rakiqeefandinnana amaaqauqa booroosannai auqiqau. \p \v 18 Kooqisaa ititara qamunna amiqirafa marinau. Misa sipsipa asausi dirindaasi akirana faqa pannoona akirana faqa faeena akiranannai faqa sufusee mi qamunnana auqiqau. Auquseeqa amiqira sandannai oosana oosana ainaina amana auqiqau. Mi qamunnana kisaaqa fannoo 9 metres marinau. Mina qusa fannoo 2.2 metres marinau. Mi kooqina qamunna dapu rakiqarana amana kai marinau. \v 19 Misa mi qamunnana dapu saqari qaara faqa qaara faqa kooqiki rakiqaranasaa diriqau. Mi dapusa oosanaki booroosannai amaaqa auqusee minaki rakiaqau. Mi dapusa ati rafaaqafirana faqa auni rumaqaa saqarisaa faqa tafara foora iranauqa faqa siruaannai kai auqiqau. \v 20 Uiqaana maqa atimau apupuka arifandinna aikausa booroosannai kai auqiqau. Uiqaana maqa dapu rakiqarana qumaraanifee qimasee apupuka aqoosai faqa afuqai faqa aruqaafa aiqama booroosannai auqira apupuka kai marinau. \s1 Misa koora faqa siruaa faqa booroosa faqa marasee Yaaweena uiqaana maqaki minannai ainaini mariqau. \p \v 21 Yaaweena uiqaana maqaki qaara oonisaa qisaukuqara 10 sanda ufa akara rirafa marinau. Mi maqanaki ainaini maruna koora faqa siruaa faqa booroosa faqa marinau. Aanaiqikirana Aaroona amaaku Itamarafa Reefina aiku asauku qimannimi marufaqa misa mi koora ainainausa asaana rumasee akara rimariqau. \v 22 Beesareerafa Urina amaaku Hurana anaiqi Yudana ati marufa mifa aiqama ainaina Yaaweefa Mooseena qimamundee kai masee auqinau. \v 23 Mina dadaaqi marufa Ooqooriabafa marinau. Mifa Aasamakana amaaku Dannana ati marinau. Mifa oonisaa oosana oosana ainaina amana auqi marufa marinau. Mifa sipsipa asausi dirindaasi akiranannai faqa pannoona akiranannai faqa faeena akiranannai faqa amiqira sanda sufusee amiqira qamunna auqimarufa marinau. Kafaa mifa oosana oosana ainaina amana auqirana akoofasa marinau. \v 24 Aiqama koorauqa naaquqara uiqaana maqa usakarara Yaaweena amidee qufa mina ummaara uiqaana maqakinaa ainainauqa amana masee qafee maru sikeerana amana 998 kilogram maree aniqau. \p \v 25-26 Aiqama fasiqauqa 20 aukuana faqaasa nuqu marasoofaqa misa nambaqa 603, 550 fasiqauqa takisa munnimma aqi mariqau. Mi takisana aqusoofaqa mi siruaana qumaree uiqaana maqa sikeerasaa diriseeqa qafoofanoo 3,430 kilograms marinau. \v 27 Maaqa atuna oosana amaaqa auqirafa 100 marinau. Mi siruaana moodaanaki asaana rumasoofanoo 3,400 kilograms marinau. Naaquqara uiqaana maaqaki qamunna diri maru saqarisa rakiqarana amaaqa faqa maaqa atuna rakiqarana amaaqa aiqama moodaa moodaa 34 kilograms kai marinau. \v 28 Miqimmaseeqa akaqa siruaa 30 kilograms amana kaqi marunannoo aunirira saqari faqa atuna rakiqarana ati mau faqa qamunna dirirana tafara maqi irana faqa auqiqau. \p \v 29 Yaaweena amu booroosana umaara fannoo 2,425 kilograms marinau. \v 30 Mi booroosanannai Yaaweena uiqaana maqa kooqiki saqari rakiqarana amaaqauqa auqiqau. Aandau tatufira qainda faqa mina fukaa asaana faqa minaki suqee maru ainainausa faqa minannai kai auqinau. \v 31 Dapu saqari rakiqarana amaaqauqa faqa kooqi saqari rakiqarana amaaqauqa faqa uiqaana maaqa apupukauqa faqa dapu fiqu fiqu irana apupukauqa faqa aiqama mi booroosanannai kai auqiqau. \c 39 \s1 Aanaiqi kirausa qamunna auqiqau. \r (Raf 28:1-14) \p \v 1 Misa sipsipa asausi dirindaasi akirana faqa pannoona akirana faqa faeena akirana faqa marasee aanaiqikirausa naaquqara oosiranaki ainainiaqeera amiqira qamunna auqiqau. Aaroona aanaiqikira qamunna faqa Yaaweefa Mooseena qimamundee masee auqiqau. \p \v 2 Misa sipsipa asausi dirindaasi akirana faqa pannoona akirana faqa faeena akirana faqa koora sanda faqa sufuseeqa eefooda qamunna auqiqau. \v 3 Misa koora turiisoofanoo adamanaika mafufaqa tiritandara foora aukiiseeqa sipsipa asausi dirindaasi akirana faqa pannoona akirana faqa faeena akirana namu faqa sufuseeqa amiqira qamunna auqiqau. \v 4 Eefooda qamunna anaanu qaaraqanda fannoo aururusaa aakandianinnana auqusee eefooda qamunnasaa dinni dinni rumbaqau. \v 5 Mina ooiqanda ianinnana amiqira qamunnannai eefooda qamunna auqundee kai masee auqiqau. Mifa eefooda qamunnasaa akunirafa marinau. Yaaweefa Mooseena qimamundee kai iqau. \p \v 6 Eefooda anaanusaa akumaaqa ooni qaaraqanda pupu ooni marasee dinni aanaanusaa moo dinni aanaanusaa moo quqasee Yakooboona faiqi namu qisaukuqara taikasee qikunni ooqu qaara marasee nuqu mi ooni qandasaa akara riqau. \v 7 Miqimmasee aururusaa eefooda qammunna aakandammasoofanoo Yakooboona faiqi namu qisaukuqara taikasee qikunni ooqu qaara marasee 12 Isaraee maqannaasa kikiqa usinoo marinau. \s1 Nimuqusasaa rumbara qamunna auqiqau. \r (Raf 28:15-30) \p \v 8 Eefooda qamunna auqu ainainausannoo kai amuqusasaa rumbara qamunna auquseeqa moodaa karira akara kai riqau. \v 9 Mi qamunnana tukaandasoofanoo aiqama ati amana amana kai 22 centimetres marinau. \v 10 Misa ooni amiqirana firaa feefauru aqimariana kai marasee qaara faqa qaara faqaki mi qamunnanasaa padiqau. Indaaruqaa padiranaki moo ooni auqu rubi faqa moo ooni toopasa faqa moo ooni ganeeta faqa minamuna padiqau. \v 11 Mina aanaaqianna padiranaki moo ooni auqu eemeerara faqa moo ooni auqu safairee faqa moo ooni auqu daimanna faqa minamunannai padiqau. \v 12 Miqanda muqufi padiranaki moo ooni auqu teerakoisa faqa moo ooni auqu agatee faqa moo ooni auqu ameetisa faqa minamunannai padiqau. \v 13 Inaaqiana atimau padiranaki moo ooni auqu beerira faqa moo ooni auqu kanirianna faqa moo ooni auqu yasapaa faqa minamunannai padiqau. Mi oonisa koorandannai amuqusasaa maru qamunnanasaa isooqa araqau. \v 14 Mi oonisa moodaa moodaa ooni fannoo Yakooboona faiqi namu qisaukuqara taikasee qikunni ooqu qaara marasee 12 Isaraee maqannaasa kikiqa usinoo marinau. \p \v 15 Misa nimuqusasaa rumbarana aanaanu amiqira koorannai auqira sandannai seenandara foora auquseeqa moodaanaki quqasee afundasee dinni dinni ati saa qusiqau. \v 16 Koorannai anaanu qaara qanda auqusee amuqusasaa rufuaninna qamunnana mirinni atisaa qara qusiqau. \v 17 Qaaraqanda seenanda koorannoo afundaranannai mi anaanu qandaki qusiqau. \v 18 Mi sandana ati qarannai aururusaa koorandannai ooni isooqa aruqaanaki ootupaaqa. Miqimmasoofanoo aururusaa eefooda qamunnasaa rumbanau. \v 19 Kafaa nimuqusasaa rufimariana anaanu qaara qanda koorannai auqusee aunduraindari atisaa mi anaanuna rumbasoofanoo eefooda qamunna mammaaqai marinau. \v 20 Kafaa qaaraqanda aanaanu koorannai auqusee afunni qumu maru eefooda qamunnanasaa aqaasanai amiqira qamunnannai sufirana ooiqandi maruna aakaariqara rumbaqau. \v 21 Nimuqusasaa diri maria qamunnanasaa anaanuki dirindaasiandannai sufira sanda usuaki eefooda qamunnasaa qaraa anaanuki ususee rumbaqau. Miqimmasoofanoo amuqusasaa ititara qamunna sia kasi kasinau. Yaaweefa Mooseena qimamundee kai iqau. \s1 Innee akaqa qamunna aanaiqi kirausaindi auquaqa. \r (Raf 28:31-43) \p \v 22 Misa eefooda qamunna meeaqoo qaraana auqirara dirindaasi akira sipsipa asausinnai kai qamunna kisaaqa auqiqau. \v 23 Misa anuka amaaqa auqiqau. Qamunna raqandaammasee akunusoofanoo anuka upeekoofanoo sia anaqinau. \v 24-26 Mina ati mau raqandaammasee akunuseeqa saqari aqama faqa kaqikaa biru koorannai auqirana faqa mina atimau qusiqau. Dirindaasi akira sipsipa asausi faqa pannoona akiranannai faqa faeena akiranannai mi saqari aqamana amana auqiqau. Auquseeqa mi saqari aqamana aaqa koorannai auqira biru faqa qamunna atimau moo mafi quqee moo mafi quqee iqau. \p \v 27-29 Misa sipsipa asusi dirindaasi akirana faqa pannoona akirana faqa faeena akirana faqa tirita uqanna namu faqa sufusee Aaroona narí faiqinamu siutauqa faqa Aaroona uriqarara qata faqa mina faiqinamu kaqikaa qatauqa faqa auqiqau. Auqusee ooiqanda ianinnana minannai kai auquseeqa oosana oosana akarannoo afaaqa auqiqau. Miqimmaseeqa misa tarausisa tirita uqannannai auqiqau. Yaaweefa Mooseena qimamundee kai iqa aiqama ainaina auqiqau. \p \v 30 Misa amiqira koorannai niqinaaqa rumbeemaru doodapaaninara foora auqusee minasaa Anutunaindi fee qimasee akara riqau. \v 31 Misa doodapaani dirindaasiandannai auqirana marasee qatasaa quqasee akuniqau. Yaaweefa Mooseena qimamundee kai iqau. \s1 Doo aiqama saika taikanau. \r (Raf 35:10-19) \p \v 32 Miqimasee Yaaweena uiqaana maqa taikaqau. Isaraeena aiku asauku Yaaweefa Mooseena qimamundee kai aiqama ainaina iqau. \v 33 Misa uiqaana maqa faqa mina rafaaqa fimaria qamunnana faqa mina anaanu faqa mi maqana usakara atunauqa faqa aunirira saqari faqa oosuki faqa kooqiki faqa rakiqee fandinna saqarisa faqa saqari maqaki rakiqarana amaaqa auqirana faqa maree Mooseefa marunnai munu quqaqau. \v 34 Sipsipa akoona apata faeena akirana minannai uiqaana maaqasaa akirana faqa ooruku nammarikinaa aandau apata uiqaana maqasaa akirana faqa kaaqa naaquqara oosiranaki ititara qamunna faqa maree munu quqaqau. \v 35 Misa moodaaniki kira bookisa qaara ooni minaki maruna faqa mina afu faqa mina qaindusira saqari qara faqa maree munu Mooseefa unnai quqaqau \v 36 Misa aiku faqaa qainda faqa minasaa mari ainainausa faqa Anutuna afusaa quqara feemu faqa maree munu quqaqau. \v 37 Misa amiqira koorannai auqira qooma saqari faqa mina qoomauqa faqa mina oosana oosana ainainauqa faqa mi qoomausa fadameena faqa maree munu quqaqau. \v 38 Koorannai auqira aidara faqa Yaaweenaindi fee qimasee utaaqama amaqasee adia nimaqee maria fadameenna faqa afundi mari pauraqana faqa uiqaana maqaki kooqi ititara qamunna faqa maree munu quqaqau. \v 39 Booroosannai auqira aidara faqa mina fukaa asaana booroosannai auqirana faqa mina qaindusira saqari qara faqa mina oosana oosana ainaina faqa nammari adiee maria difaanina faqa mina oosana faqa maree muna Mooseefa unnai quqaqau. \v 40 Dapu qamunna faqa dapu faqa dapu oosana amaaqa auqirana faqa dapu kooqi qamunna faqa dapu sanda faqa apupuka faqa aiqama ainaina naaquqara uiqaana maaqa aundurai auqee maria ainainausa faqa maree munu Mooseena uqafiqaqau. \v 41 Minauqa munu uqafiqaseeqa Aaroona naaquqara qamunna faqa narí faiqi namundi faqa naaquqara maqaki ainainidaqa afisifandinna qamunnana amiqirana munu Mooseena uqafiqaqau. \p \v 42 Isaree maqannaasa Yaaweefa Mooseena qimamundee kai masee aiqama ainaina auqaqau. \v 43 Mooseefa aiqama ainaina aiququ masee qafamaseenoo Yaaweena irirana mau kai auqeeaafoo qimaseenoo amiqi amiqimma nimaqanau. \c 40 \s1 Uiqaana maqa usakasee Yaaweena utaaqama amaqaaqa. \p \v 1 Yaaweefa Mooseena qimaminoo qinau. \v 2 Indaaruqaa quqoonasaa indaaruqaa faasaana innee qini naaquqara uiqaana maqa oosana arasee usakaaqa. \v 3 Moodaanaki kira bookisaki qisaukuqara taikasee 10 sanda ufa marina kaaqa naaquqara oosiranaki quqasee ititee fandinnana firaa qamunna marasee minasaa ititaaqa. \v 4 Aikufaqaa qainda maree mini quqaseeqa minasaa ainainifandinna ainainausa minasaa mini quqaaqa. Qooma saqari faqa mini quqaseeqa mina qoomauqa mina ati mau quqaaqa. \v 5 Quqaseeqa koorannai auqira aidara amiqira afundi mari pauraqana suqee mariana mareeqee maamiqoo oosiranaki moodaanaki kira bookisa amummaqa quqaaqa. Quqaseeqa kooqiki ititee maria qamunnana maraseeqa kooqiki diriaqa. \p \v 6 Qaidara firaana aandau tatufirana suqee mariana uiqaana maaqa kooqi amummaqa ququsaki quqaaqa. \v 7 Kafaa nammari difaani mareeqee maaqa kooqi dinni firaa qaidara dinni qambaana quqasee nammari adia umbiqaaqa. \v 8 Ququsa dapu uiqaana maaqa aru fiqu fiqumma datimasee kooqiki qamunna diriaqa. \p \v 9 Yaaweefa Mooseena kafaa qimaminoo qinau. Qini naaquqara fadameena maraseenana uiqaana maaqa faqa minakinaa aiqama ainaina qini utaaqama qimaqaranasaa rurufa masainanoo naaquqanoo mariani. \v 10 Miqimmaseenana firaa aidara aandau tatufirana suqee mariana faqa minasaa qaraa ainainauqasaa faqa mi fadameenna rurufa masainanoo kaaqa naaquqanoo mariani. \v 11 Nammari difaanisaa faqa mina oosanasaa faqa miqi kai iaqa. \p \v 12 Miqi masee Aaroona narí faiqi namu faqa nifiqamaree uiqaana maqa kooqiki munusainaqa nammari auqaaqa. \v 13 Auqamasaifana aanaiqikirausa qamunna marasee Aaroona afisu amaqasee qini utaaqama qimaqara fadameena akiiqa amoondunna rurufammasainanoo naaquqanoo maridanoo qini aanaiqikira saikaki mariani. \v 14 Mina faiqi namu nifiqee miniseenana aanaiqikirausa qamunna afisu nimaqaa. \v 15 Miqi maseenana Aaroona ianandee inana mina faiqi namu faqa fadameena nikiiqa amoondunna rurufamma nimaqaa. Miqimmasainaqa qini aanaiqikira saikaki mariaqa. Mi fadameenafa misa naaruara qini aanaiqikira saikaki marirana nimiannoo. \v 16 Mooseefa aiqama ainaina Yaaweefa qimamundee kai masee auqanau. \p \v 17 Isipa maqa maaqa kiqari anukari moo aukuana aiqaroofaqa moo aukuana indaaruqaa uqoona mina indaaruqaa faasaanasaa Yaaweena naaquqara uiqaana maaqa usakaqau. \v 18 Mooseefa qufaqa uiqaana maaqa atuna amaaqauqa maqaki quqaseeqa maaqa atuna minakiaqa kuradamasee ausana auni rumasee kooqindanai atuna faqa rakiaqau. \v 19 Rakiqaseeqa indaaruqaa qamunna qairi akuseeqa mina amuaaqa qaaramoo mina rafaaqafuanifeera qairi akiqau. Yaaweena ufamau kaimbiqau. \p \v 20 Mooseefa sanda ufa akararira ooniqara bookisaki quqaseenoo mina aindusira aikaqara anaanuki upeekaseenoo mina nifauara afu rafaaqafinau. \v 21 Rafaaqafuseenoo mi bookisana mareeqeenoo uiqaana maqaki quqaseenoo qamunna qumareenoo dirisoofanoo minasaa itita amaqanau. Yaaweena ufamau kai miqinau. \p \v 22 Mooseefa aiku faqaa teeboora mareeqeenoo naaquqara oosiranaki suani afu dinni ataaqeenni North quqanau. \v 23 Quqaseenoo mi teebooranasaa Yaaweena amiraree qu feemuna quqaqoofanoo marinau. Yaaweena ufamau kai finau. \p \v 24 Miqi maseenoo Mooseefa qooma saqari uiqaana maqaki suani afu dinni ataaqeenni (South) maaqa atuna mammaaqai quqanau. Dinni taatatai aiku faqaa teeboora quqasee dinni taatatai qooma saqari quqanau. \v 25 Yaaweefa qumi maru uiqaana maqanaki qooma saqari quqasee qumbisoofanoo qanau. Yaaweefa qimamundee kai inau. \v 26 Miqi maseenoo Mooseefa koorannai auqira qaidara mareeqeenoo uiqaana maqa maamiqoo oosiranaki ititaqoo qamunnana aaqa quqanau. \v 27 Quqaseenoo mifa amiqira afundimaruna andaana rirana quqaseenoo idaranau. Yaaweena ufamau kai finau. \v 28 Mifa uiqaana maqa kooqiki qamunna d irinau. \p \v 29 Diriseenoo tatufirana suqee maru qaidarana uiqaana maqa kooqi amummaqa madaanai quqanau. Quqaseenoo Mooseefa aandau tatufirana faqa sakuma fooqaa irana qaindi rirana faqa tatufinau. Yaaweena ufamau kai miqinau. \p \v 30 Miqi maseenoo Mooseefa nammari difaani madaanai qaidara mianni marufanoo uiqaana maqa kooqi murunni marufanoo qambaana quqanau. Quqaseenoo nammari minaki adia qumbiqanau. \v 31 Mi nammarinaki Mooseefa faqa Aaroonafa narí faiqi namu faqa mi nammarinaki niku nisauku nammari uqi mariqau. \v 32 Misa uiqaana maqaki keeqararee qimasee fee tatufira qaidara aaqa firaree qimasee fee mi nammarinaki niku nisauku nammari uqusee fimariqau. Yaaweena ufamau kai miqi mariqau. \p \v 33 Miqimma taikaseeqa Mooseefa qufaqa uiqaana maqa faqa firaa qaidara faqa ququsa dapu fiqu fiqumma rakiqaqau. Rakiqaseeqa dapu kooqiki faqa qamunna ititaqau. Miqimmasee misa Mooseena faqa aiqama ainainirana taikaqau.\fig Amaana qimaru uiqaana maaqafa.|alt="Tabernacle or tent of meeting" src="LB00259B.TIF" size="span" loc="Exodus 40:38" ref="40:1-38" \fig* \s1 Qasuru fannoo Anutuna uiqaana maqa akiiqa amummaqa marinau. \r (Namba 9:15-23) \p \v 34 Miqi masoofanoo qasuru fannoo uiqaana maqa dukunimambufanoo Yaaweena kaaqa qara daroo daraa irafa uiqaana maqaki qumbiqa finau. \v 35 Miqimmafunara Mooseefa sia uiqaana maqa keeqanau. \p \v 36 Qasuru fannoo uqeeree fukari kai Isaraee maqannaasa nári uiqaana maqa faqa Yaaweena uiqaana maqa faqa aiqama ainaina faqa tatu maree fiqau. \v 37 Qasuru fannoo kaqi miqoo marufaqa misa faqa kaqi miqoo mariqau. \v 38 Isaraee maqannaasa fida marufanoo qasuru fannoo aiqama faasaana Yaaweena uiqaana maqa akiiaaqa marinau. Aiqama eendaki idauruara foora mina akiiaaqa marufaqa qafee mariqau. Miqinoo marufaqa fifiiufaqa Yaaweefa nimiraree qu maqa maaqanaki oonu raqau.