\id 1TI NT0016.3T1 BINUMARIEN OATRIDGE dp transfer 17-JUL-85; 13-April-2016 \h 1 TIMOOTI \toc1 1 TIMOOTI Timootina indaaru rumamaqoo akarafa. \toc2 1 TIMOOTI \mt1 1 TIMOOTI \mt2 Timootina indaaru rumamaqoo akarafa. \c 1 \p \v 1 Oo Timooti anee kumaaraa marianafa anee qini qimaakuara foora mariananoo. Qinee ooqai ani qimamiafannana aninna irirafa qufana Yisufinnai quandoona Anutufa faqa narí asauku mundirafa Yisufa faqa maasa asumu maroofa maasa minasaa mundi marunafa mifa qini mara quqaqoosa minara asauku mundirafa Yisufa narí ainainianeera maqasaa fasiqa diqiqoosa maa papiqana qinee Pauroosa ani akara rumamaqeeqa. \p \v 2 Oo Timooti maasa qikoofa Anutufa faqa maasa karaambaiqa asauku mundirafa Yisufa faqa ani dadaaqiaqa, misa nariqa nifauarana ani amiaqa. Misa ani aundura asooarana faqa amiaqa. \s1 Pauroofa unna amaana ufa qimariasara Timootina aaquqimamaqoo ufafa. \p \v 3 Ooqai qinee Maseedoonia maaqa maqai fiqa aniara Eefeesusa maqusaki mariannee qiafannana maqee faqa miqi kai iqa miqoo mariannee qidaqa. Eefeesusa maqusaki mariasa akaqausa fuka unna amaana qimari ufana faiqí anaasee qimannimi mariasa mariafaqa minara anee qaoo qianneera miqoo mariannee qidaqa. \p \v 4 Anee maaqi qimasee qaoo qia. Misa nári uriuqa minnisaaqa misa nári nikeeku nikaaku nifaqnausa nifasaasa qimammaree kisaaqasaa fimariana minnisaaqa. Miqi qimaria ufafa ufa rainarana tinoorirana kai uqeeraidanoo sia Anutuna marirafa nirafa maasaki marina dadaaqidanoo. Anutufa maasara maaqoo fuannaanna sia mi manda dapi ufanannai paqurianaura maasa nári irirana Yisunasaa rusiranannai kai fuanna aanna paqurianaura. \p \v 5 Sia fifau mi unnana qimariasara qaoo qiannee qidaqa faiqí anaasee miqooqaraasa Yisunasaa rusirana sia unna qiaqa kuqaa kai qiaqa, kuqaa anoona uqannasaa mundusee fiqa nári nifaaqa qumaarararana siaisa aufadamasee nidaqa nári naunduraki ikairi siaisa nidaqa mi qaaramoo ainainakiqari faiqí aanaaseera nimuqusirana rirafa kambiqaidanoo. \v 6 Faiqí anaasee akaqausa mi anoonna ainainnakiqari quandakiqa fifau faafau qira ufa narí qimami narí qimami qianannai nariqa ninaakusamarara kaqi runna fimariafanoo. \v 7 Mi unna amaanna qimariasa paasoosamandee nári faqa sia irimaria ainainnara faqa ufara faqa kaqi paasoosamasee kaqi qimannimidaqa kafaa náriara Anutuna sandufa qimannimi marunausee qidaqa aaqaidaqa. \p \v 8 Anutuna sandufa Mooseenasaaqari qimannimu ufafa amiqira ainaina maridanoo. Faiqí anaasee mina andeeqasee irifanoo amiqira ainaina mariannoo. \v 9-10 Maasa oosana oosana sandufara maaqi qimiridaqa. Sia amiqira fasiqa anaaseerau maridau, ufa rukiee mariasara maridanoo Kaamanna ufa rukiee mariasa faqa Anutuna siaisa faqa Anutuna ufa rukiee mariasa faqa sia Anutunara irimariasa maqasaa ainainara kai irimariasa nári ninausa nikausa kuqa narimariasa faqa faiqí anaasee kuqa nárí mariasa faqa faiqí anaasee narinni narinni qummuari mariasa faqa faiqí fannoo aqoonna fasiqa aafeeqara oosana faqa anaasee fannoo aqoonna anaasee aafeeqara oosana faqa faiqi aanaaqi qummuari mariasa faqa unna ufa qimariasa faqa siaasa ufa irimarinaki mafi narí kai raqaseenoo moonara unna ufa qimariasa faqa aiqama anoona ufa rukiee mariasa faqa mi aiqama mandoosanna maraqa nuasara misara kai Anutufa narí sandufa misa qaoo qimaseenoo quqasoofanoo maridanoo. Misa nimaarusira sandufa quqasoofanoo maridanoo, sia mi aaqara oosanauqa maree mariasa kaifau nimaarusidanoofau oosana oosana ainaina Anutuna mapukira ufa rukiee mariasa faqa nimaarusidanoo. \p \v 11 Mee Anutuna mapukira ufa qunnana mifa maasa Anutuna amiqirana mina areenarana kooroo idanoo. Mina amiqira fasaasa ufa amana kai mi ufafa maridanoo. Mi fasaasa ufana Anutufa qinisaa quqasee anee Timooti qimannimiannee qu ufafa maridanoo. \s1 Pauroofa Yisunara narí mandoosanara afauoonara dufi dufi qu ufafa. \p \v 12 Qinee mi saikanaki nimariafananoo maasa karaambaiqa asauku mundirafa qini ainainirana amana kai qimunara dufi dufi qidaqa. Mifa qiniara mi ainainirana amanaikammi ifoo qimaseenoo mara quqaqaisa maridaqa minara faqa maasa karaambaiqa asauku mundirana Yisunara dufi dufi qidaqa. \v 13-14 Ooqai indaaru qinee Pauroosa Yisunara mandufa qimariafanausa mina ainainimaru fasiqausa naru nifaqaa iqa niniaafanausa Yisuna faqa aquraraafanausa maridaqa. Anutufa qiniara sia Yisunara iridanoo fee qimasee sia narí mandoosanara iridanoo fee qimaseenoo sia qini darinoo, qini qifauamaseenoo narí afaarirana qinisaa nammariara foora adiaseenoo minasaa qeeqa irirana Yisunasaa rusirana faqa faiqí aanaaseera qimuqusirana faqa qiminau. Maasa aiqamausa asauku mundirana Yisunaki keeqee mariasa mi nimimaria ainainnaqanda Yisunasaa irirana rusirana faqa faiqí aanaaseera qimuqusirana faqa mi qaara ainainaqanda qiminau. \p \v 15-16 Maa ufana anoona ufa maridanoo qumaree iri maria ufafa maridanoo asauku mundirafa Yisufa manda oosana maree mariasa asumu maraanee qimasee quminau. Qinee Pauroosa mi mandoosanna uriqararausa mariafananoo Anutufa sia qini darinoo qifauanau. Asauku mundirafa Yisufa narí kasoomambi qini qifiqaranara firaana firaaqoo koorooianifeera mandoosana uriqararausa qini qifauanau. Miqimaseenoo Yisufa qini mareeqeenoo akooqoo quqasoofaqa naaru kasooqaqee Yisuna mandaaqasee naaru marirana maree mariasa qini kikiqususaidanoo qini mandoosana uriqaranoo maruna ririmma qifauamaseenoo minni qisanau. Innindi oorudupinoo maridanoo mina mandaaqasaifanoo kaqi inni faqa maraanauree qinau. Qinee minara irisee amooqira ufa maaqi qimasee qianaura. \p \v 17 Naaru naaru mari karaambaiqafa sia kuquaninafa maasa sia mina qafee marunafa moodaa Anutufa sia moo fannoo marifa uriqararana faqa areenarana faqa naaru naaru minaindi mariannoo. \p \v 18 Oo Timooti anee qini qimaakuara foora marianafa. Qinee maa ufana anisaa quqaidaqa. Ooqai tamummaqara fasiqauqa qimaqoofa ani qimamira ufa mi mau fidanoo. Ani ainainirafa andeeqara rakiara foora imariannana qini ufa fannoo ani duru feefara foora inoo mariannoo. \v 19 Amiqira rakirana rakidana ani Yisuna saqarikirana uaqeeia, afaaqa qumaara rarana siaina mina faqa uaqeeia. Faiqí akaqausa nári naaqoo irirafa qimannimifaqa andeeqasee fidaqa misa nári Yisuna saqarikira irirana munu furufarammaseeqa kurididaqa. \v 20 Qaara fasiqa Qimeenaeeusafa faqa Areekisandeerafa faqa miqandaqara miqi marufaqa qinee mareeqee Sadanna asaukuki quqaafanaqa misa Anutunara mandufa qirana taikaaqeera quqaqiafana. \c 2 \s1 Pauroofa Yisuna ufara suqinnanaki maaqi qimasee innaaru qiaqee qinau. \p \v 1-2 Maa ainainna naaree ani aamuaqimamisaanana anee faqa Yisuna ufara suqimariasa faqa suqidaqa innaaru qidaqa maaqimasee innaaru qiaqa. Maa maqanasaa faiqí aanaaseesaa rakisinnimaqee marisara misa amiqimasee rakisinnimaqaaqeera innaaru qiaqa. Innee kaqiqeesa reendeenamasee asooaranaki mariaqeera misara innaaruqiaqa. Anutuna ufamau fidaqa andeeqara mariranaki mariaqeera aupuraranaki sia mariaqeera misara innaaruqiaqa, innee maqee maqee aiqama fasiqauqara faqa maa maqanasaa firaaqoo uriqararausa faqa kaamanna uriqararausara faqa Anutuna afusaa Anutufa misa dadaaqianifeera innaaruna qiaqa. Misara faqa dufi dufi qirana qiaqeera qidaqa. \v 3-4 Misara innaaru qirafa amiqira oosana maridanoo Anutufa maasa asumu maree marifa minara aididanoo. Mifa aiqama fasiqa anaasee asumu mariranaki ani mariaqeera qidanoo anoona ufamau fuaqeera qidanoo misara innaaruqira oosannara Anutufa aididanoo. \p \v 5-6 Moodaa Anutufa kai maridanoo moodaa fannoo kai narí Anutuna faqa faiqí anaasee faqa mara moodaanakikamma nimaqaidanoo. Mi fasiqafa Anutuna asauku mundirafa Yisufa maridanoo faiqí anaasee oonu kafaa marasee nariki quqaanifeera narí afaaqa kuqiranaki quqanau. Maasa mina qafamaseeqa maaqi qidaqa. Oo Anutuna narí aukuana maridanoo. Oo mifa kuqaa aiqama fasiqa aanaaseera asumu mariranaki mariaqeera miqidanoo. \v 7 Minara faqa qini Pauroosa qeeqa maqusaindari diqiqamasoofaqa qinee aanaamuru aiqama uqannifiqaidaqa Yisunasaa irirana rusirana anoona ufa faqa qimannimidaqa. Qinee sia unna qidaqa anoona ufa kai qimannimidaqa. \p \v 8 Yisuna ufara suqimarianaki faiqiara qinee maaqi qimasee naamuaqidaqa. Aiqamai maria fasiqausa aanooqirana siaina, ufa rainarana siaina, nári nisauku anukarausa uqeerasee innaaru qimariasa nári marirana nári nirana minauqara Anutunaindi fee qiaqeera, aiqama fasiqara miqi mariasee innaaru qiaqeera qidaqa. \p \v 9 Anaaseera qinee maaqi qidaqa. Aiqama nári nifaaqai mari siara qamunnana amiqimasee nári nifaaqa aanaamususee irirana faqaasaikamambi mariaqee qidaqa. Sia kaaqa firaaqoo oosana oosana ainaina nifaaqa auquaqa. \v 10 Niqoonausa dadaaqirafa mifa inni nifaaqa auqirafara foora mariani. Anutuna ufa irimaria anaaseesa andeeqara oosana miqiminoo maridanoo. \v 11 Yisuna ufara suqimaria maqanaki keeqaifaqa anaasee ufa siaina reendeenamandee Anutuna ufa iriaqa. \v 12 Yisuna ufara suqimaria maqanaki aanaaseeuqa sia kikiqa mafiqa Anutuna ufa qimannimiaqa. Misa sia faiqí urinaaqaramafi mariaqa qinee mina qaoo qidaqa misa ufa siainausa mariaqee qidaqa Yisuna ufara suqimaria maqanaki miqiaqee qidaqa. \v 13 Anutufa Adamana naaree auquseenoo doo mina inaaqianna Eeuana auqinau. \v 14 Sadannafa sia faiqí akaruqinau, anaasee kai akaru qimasoofanoo Anutuna ufa rukianau. \v 15 Doo maqee Anutufa sia aiqama aanaaseeuqa mina akiaqara naru taikaannoo faiqi maqaranasaa marifaranoo. Misa nári nifaaqa amiqimmandee aanaamususee maridaqa Yisunasaa irirana rusiseeqa mariaqa faiqí aanaaseera amuqusamasee mariaqa qikairi siaisa anukarausa mariaqa. Miqidaqa noori kandamasee maridaqa kaqi marifaranoo. \c 3 \s1 Pauroofa Yisuna ufara suqimarinausasaa rakisirausara naakapamaqoofa. \p \v 1 Maa ufana anoona ufa kai qinee Pauroosa qimannimianaura. Faiqí moo fannoo Yisuna ufara suqimariasasaa rakisiraree qimarifa amiqira ainainammiannoo. \p \v 2 Yisuna ufara suqimariasasaa rakisimari papatarafa narí nirana marirana sia aaqarafa mariannoo andeeqarafa marida andeeqasee rakisiannoo. Miqimarinna fasiqafa moodaa anaasee faqaafa kai mariannoo. Mifa oori runusee marifa mariannoo. Narí aakiranara iri marifa mariannoo. Narí qumiasana aina faqa marirana faqa andeeqasee quqeemarifa. Mi fasiqafa Yisuna ufara suqimariasasaa rakisiranaiki mari fasiqafa aanaamuru maqee maqee mina maqusaki aniraafanoo amiqi amiqidanoo nifiqa narí maaqaki quqasaida narana firidanoo. Mi fasiqafa Anutuna akarakinaa ufa andeeqasee qimannimi marifa mi oosanausa maree marifa Yisuna ufara suqimariasasaa rakisirafa amanaikiannoo. \v 3 Mifa sia nammari namasee furufaridanoo marifa faiqí anaasee sia nárí marifa mariannoo. Mifa fifira oosanara reendeenira oosanara kai rimarifa mariannoo. Mi fasiqafa sia kaaqa munnimmara rimari fasiqafa mariannoo. \v 4 Mifa narí faiqí aanaaseera amiqimasee rakisinnimaqee marifa maridanoo. Mi fasiqafa narí faiqi namuara qimannimifaqa eedoo qimasee reendeenamandee auqee marinausa mariaqa. \v 5 Mi fasiqafa narí faiqí anaasee sia amiqimasee rakisinoo naqimaseenoo fee Yisuna ufara suqimaria maqanaki keeqee mariasasaa rakisiannoo fee. \p \v 6 Yisuna ufara suqimariasasaa rakisiranaiki mari fasiqafa sia fukasaa Yisunasaa irirana rusimarina mara quqaa. Miqimari fasiqafa dauni narí oori uqeerasee narí afaaqa mara maree uridanoo amooqinoo dauni aaqaranaki aqufuandoora. Ooqai Sadannafa innaarunai miqimarunara Anutufa ateekanau. Maa fuka fasiqafa Yisuna mandaaqarana miqi kai inoo Anutufa ateekaandoora. \v 7 Yisuna ufara suqimariasasaa rakisiranaiki mari fasiqanara Yisuna ufara sia irimariasa faqa minara amiqira fasiqee qimariafa mariannoo. Miqi qimaria fasiqafa sia Sadannana namufaqa moodaa madikaki aqufinoo asauruannoo. Doo Yisuna ufara suqimariasasaa rakisimaria fasiqausa oosana doo miqiminoo mariani. \s1 Pauroofa amaanufasaa rakisimarusa dadaaqimariasara qinau. \p \v 8 Doo qinee Pauroosa amaana maqasaa rakisirausara qimasee doo maqee misa oore̱eqara dadaaqirausara qianaura. Amaanufasaa rakisirausa dadaaqimariasara misa marirana nirana andeeqasee noori runusee mariasa mariaqa. Misa faqa sia nammari namasee furufariaqa. Misa faqa sia kaaqa ainainara rimarinausa mariaqa. \v 9 Misa akarakinaa Anutuna ufa qumareeqa mi mau fidaqa sia nifaaqa umaararaanifeera aufadaqa mariaqeera mariaqa. \p \v 10 Dadaaqimaria fasiqausa sia kaqi mareeqee dadaaqiranaki quqarafa mariaqa. Misa amanamasee qafeenana kai mareeqee dadaaqira saikaki quqaa. \v 11 Dadaaqi maria fasiqausa ninaaqmaaka faqa marirana nirana andeeqasee maridaqa sia munuqi miniqi qimariasa marifaranoo. Mi anaaseesa noori runusee maridaqa anoona ufa kai qimariasa mariaqa. \v 12 Yisuna ufara suqimariasa amaanufasaa rakisirausa dadaaqimarifa moodaa anaasee faqaafa mariani narí faiqi anaasee amiqimmandee rakisi marifa mi saikanaki mariani. \v 13 Amiqimasee kisaaqasaa papatara saika auqaqa fimariasa aiqamausa nifusaa uriqararana maraidaqa miqidaqa, misa asauku mundirana Yisunasaa irirana rusirana atukarasee mapukirana maraidaqa. \s1 Anutuna kukeeqara ufa anoona Yisufa firaafa maridanoo. \p \v 14 Qinee Pauroosa maa papiqana akara ridaqa qusasaa inni oonu nindafararee qidaqa. \v 15 Moo ainaina fannoo qini rafaaqafimarifaqa maridaqa maa papiqanakinaafa inni Anutuna aiku asaukuki nirana marirana naamuaqiannoo. Anutuna ufara suqiranaki keeqee mariasa misa Anutuna amaana maqara foora maridaqa. Anutuna anoona ufa faakana maridaqa. \p \v 16 Maasa Yisuna ufa irirana anoona ooqaindari kukeeqara ufa marifa Yisufa idaaqirafa firaafa maridanoo, sia amana moo fannoo minara qaoo qirafa. \p Yisufa maqasaa fasiqa nifiri kammafinoo koorooinau. Anutuna maraquna fannoo minara andeeqarafa maridanoo fee qinau. Qangiroouqa mina qafaqau. Faiqí moomoosa maaqanna maaqanna minara qimannimiqau. Maa maqa maaqanaki marusa minara kuqaammifoo qiqau. Anutufa mina mareeqeenoo innaarunai quqaqoofanoo maridanoo. \c 4 \s1 Pauroofa kasooqaqee aaqarufa kambiqaannoo fee qimaqoo ufafa. \p \v 1 Anutuna kaaqa andeeqara maraquna fannoo kasooqaqee kambiqaaninna aukuanara maaqi qimasee akooqoo firaaqoo koorooidanoo. Mi kamuqoo akaqausa Yisunasaa irirana rusiranasaaqari rakeemaki unna qira afaanna ufa irifaranoo akaqausa afaanna uqanna ufamau fifaranoo. \v 2 Unna qimaria fasiqausa kai mi unna ufausa faiqí anaasee Yisuna ufana suqimariasa qimannimiqa nifaranoo. Mi unna qira fasiqausa nári mandoosanara sia qumaara naridanoo nariqa naaqoo irirana doo ida fannoo narinoora foora inoo marifaqa sia ummaara narifaqa nisaurifara. \p \v 3 Miqi maria fasiqausa unna qimasee anaasee mararanara mandoosanee qimasee akaqa naranara manda narana sia naaqee qifaranoo. Anutufa mi oosana oosana narannara faiqí anaasee naaqeera auqu quqaqoofa maridanoo. Mina ufa irimariasa mina anoona irimariasa dufi dufi qimasee naaqeera quqaqoofa. \v 4 Anutuna aiqama auqu quqaqoo ainainna aiqama amiqirafa kai maridanoo sia amana moo naranara mandaikira fee qianaura. Aiqama ainaina innaaru qimasee dufi dufi qimasee naaqa. \v 5 Anutuna ufa faqa maasa innaaru qirana faqa mi naranna anukamasainanoo amiqinoo mariannoo, Anutufa amiqiranee qiannoo. \s1 Pauroofa Timootina aakapeenoo andeeqasee fuanee qu ufafa. \p \v 6 Oo Timooti anee asauku mundirafa Yisuna amiqira ainainira faiqi maridana mina ufa irimariasa ani akaqaafasaauqa qini maa ufausa qimannimia. Yisunasaa mundira ufa faqa mina anoona ufa faqa ani ooqai mi ufanasaa fidana innooqana marianafa mariananoo. Miqidana qini maa ufausa aneenna akaqaafasaauqa qimannimia. \p \v 7 Fifau uri qirana maa maqanasaaqaraa uriuqaki sia minaki aqufua nianai tatiaaqa, fifau ufa. Anee Anutuna dadaaqidana rakiranakiara foora mariananoo minara maqee maqee aununu rakisiara foommasee amanamasee qafamasee afeekaikia. \v 8 Maa maqanasaaqaraa amudaani maqee maqee afeekaikamasee amanamasee qafarana kaqikaaqoo maa maaqanasaa kai amana maridanoo aneenna aundurakinaana maqee maqee afeekaikamasee amanamasee qafarana firaaqoo amiqirafa maridanoo, mifa maqee marirana faqa naaru marirana faqa amidanoo. \v 9 Mi ufafa anoona ufa maridanoo minasaa mundimariafa maridanoo. \v 10 Minara kai maasa kadaapirida nimudaanai qidaqa. Maasa qiqa qimuqusakinaa irirafa kaqi marira Anutunasaa mafi munduseeqa. Mifa aiqama fasiqa anaasee asumu maree marifa maridanoo, mina ufasaa rusimariasa kuqaa misa asumu maree marifa maridanoo. \p \v 11 Mi ufausa amiqimasee faiqí anaasee naamuaqia. \v 12 Oo Timooti anee kumaaraa mariananoo minara faiqí anaasee irisee sia ani ufa irifoora maa ufana ani qimamidaqa. Aneenna ufa faqa aneenna nirana faqa aneenna faiqí aanaaseera amuqusirana faqa aneenna Yisuna saqarikirana faqa aneenna andeeqasee marirana faqa amiqimasee andeeqasee akooqoo marinaqa qafeeqa faiqí anaasee Yisuna ufa irimariasa ani afaqaidaqa ani aanna raaqeera. \v 13 Oo Timooti qinee anee ianannai kasooqaqee fuanaura. Anee qini qifeesidana maqee maqee faiqí anaasee aiqamausa nifusaa Anutuna akarakinaa ufa asaana rumasee mina oosana kooroomannimisee mi mau fuaqee qimasee fuki faaki qia. \p \v 14-15 Ooqai Yisuna ufara suqimarusasaa rakisirausa ani sindimeera foora quqamaqeeqa nisauku ani afaaqai quqasee ani afaaqooqa qiqa Anutuna maraquna fannoo afeeka moo amuna afeekaikamasee amanamasee qafamasainaqa aiqamausa aniki doo maridanoo fee qiaqa. \v 16 Aneenna nirana mariranasaa faqa aneenna faiqí anaasee ufa qimannimiranasaa faqa rakisia. Qinee qimamunna ufamau andeeqasee finana ani nirafa marirafa andeeqasee marinana anee aneenna faqa ani ufa irimariasa faqa asumu mareennaranoo. \c 5 \s1 Pauroofa Timootina aakapeenoo faiqí anaasee firaasa adeedaana anaaseeuqa faqa andeeqannisaannee qu ufafa. \p \v 1-2 Oo Timooti anee Yisuna ufa irimariasa faqa maridana sia faiqí firaasa ufa arua. Faiqí firaasa ani akausara foora marifana reendeenamandee ufa qimannimia. Kumaaraauqa faqa aneenna akaqaafasaara foora kai ufa qimannimia anaasee firaasa faqa aneenna anausara foora amiqimasee kai ufa qimannimia. Maanaaqa aanaaseeuqa faqa aneenna asooqmaakara foora andeeqaseenana kai misa faqa ufa qia. \p \v 3 Adeedaana aanaaseeuqa misasaa rakisi mariasa sia marifana anee Yisuna ufara suqimariasa qimanniminaqa miqira adeedaanauqasaa andeeqara rakisira rakisinnimaqaaqa. \v 4 Adeedaana aanaaseeuqa marifanoo nári ninaiqimara faqa faiqi namufaqa marifana anee qimanniminaqa misa quandafi nári ninausa nitaatoosamara amiqimmandee rakisinnimaqaaqa. Anee miqidana maana faqa qimannimia, misa Anutuna ufamau fidaqa indaaruqaa ainaina mifa mariannoo. Misasaa dadaaqamannisaidaqa nári ninaukoo kadaapi akiaqara nimimariafanoo. Anutufa faqa mi oosannara aqaara raidanoo. \v 5 Adeedaana anaasee moo fannoo maridanoo minasaa rakisirafa moo fannoo sia marifa mifa kaaqa adeedaana uqanna maridanoo. Miqira adeedaana narí irirafa Anutunasaa mundirafa maridanoo eendaki faasaana Anutunara dufi dufi qidanoo maridanoo minara kai dadaaqiannee qidanoo innaaru qidanoo. \v 6 Adeedaana aanaaseeuqa oosana moo aaqaidaqa maridaqa nariqa nidimari ainainnara kai qiqanuasauqa maridaqa misa doo kuqiqa maridaqa miqiqa nidaqa. \v 7 Anee mi adeedaana anaaseesara qimanniminaqa andeeqasee mariaqa munuqi miniqi qiqani foora. \p \v 8 Mi ufana aiqamausa qimannimia. Maa ufana faqa qimannimia. Moo fannoo Yisuna ufa irimarifa narí aiku asauku faqa narí afaaqasaa aiku asauku faqa narana faqa qamunnaina faqa sia rakisinoo sia dadaaqinannai narí miqinnanannai Yisufa saqarikirana narí ateekeenoo aamina fasiqa mandoosana finnaaqaramasee mareenoo miqidanoo. \p \v 9 Oo Timooti ani Yisuna ufara suqimariasasaa rakisirausa mariasa maridana adeedaana anaasee asooqauqa misa náriara naaduma aanaaseesaa rakisiranaikiqa mariaqa. Sia kaqiqee adeedaanauqa mi saikanaki mara quqaa, qaara moo fasiqa niku nisauku taikasee aukuana (60) maraqaasa adeedaanaikida asooqaqee mariasa kai mi saikanaki quqasaina maria. Moodaa fasiqasaa amundoo adeedaanafa kai minaki mariani. \v 10 Mi anaaseefa ooqai afaari marufa marinnana mifa kai minaki mariani narí faiqi namu amiqimasee firimaru aanaaseefa marufa mifa kai mariani, aanaamuru dapi aanaamuru amiqimmandee rakisimarufa faqa Anutuna ufa maqusa maqusa nida qimannimimarusa faqa narana maaqa nimimarufa oosana oosana mandainainaki aqufimarusa dadaaqimarufa, oosana oosana amiqira ainaina eedoo qimasaida auqee marufa miqi maru anaasee asooqausa kai rakisirausaikiaqa. \p (Mi asooqa adeedaanausa saika Timootina aukuana maaqimminoo marinau. Misa fuka anaasee nári nifaaqmaaka faiqi namu rakisiaqeera qimannimidaqa naakapee mariqau. Aaqamaki kaqirunna fusa andeeqeeqeenoo Anutuna aanai ubeekee mariqau. Mandainainaki aqufusa andeeqasee Anutuna ufa naakapee mariqau.) \p \v 11 Oo Timooti sia kumaaraa adeedaana anaasee maramaree anaasee rakisiranaikia. Kumaaraa anaasee kaifaa faiqiara riqa asauku mundirana saika nimina minnisee foora. \v 12 Misa asauku mundirana saikaki marianauree qima afeekaikamasoona ateekeefoora. \v 13 Kumaaraa adeedaana anaasee moomoo suanisaa maaqakiaqa fifau nimariafanoo ainainira aukuana ainnaaqaree marisa mariafanoo. Misa miqiqa nidaqa manda uriqarara irirana marasee unnufa munuqi miniqi qiqa nidaqa sia qiaqaa ufa qiqa nidaqa. \v 14 Oo Timooti qinee Pauroosa kumaaraa adeedaana aanaaseera maaqi qidaqa, misa andeeqasee mariaqeera. Misa kaifaa moo fasiqa marasee faiqi minasaa maqasee nariqa faiqisaa rakisida andeeqasee mariaqa. Misa miqi marifanoo maasa namuqaa Yisuna ufara nikooqee marisa maasaki randasee sia mandoosana paqurimasee mandufa uqeeraaqa. \v 15 Akaqa adeedaana aanaaseeuqa Anutuna ufakiqari rakeemaki Sadannana afaqee doo fia. \p \v 16-18 Yisuna ufara suqimariasa misa rakisirausa akaqa adeedaana anaasee naunannaasa siaisasaa rakisifaranoo, akaqa adeedaana aanaaseera naunannaasa faqaasasaa sia rakisiraree qidaqa. Mi adeedaanausa nári naunannaasamara nifiqa quqasee rakisifaranoo. Miqifanoo Yisuna ufa suqimariasasaa rakisimaria rakisirausa sia mi umaarana maraaqeera. \p Doo adeedaana anaasee ufa taikasee kaifaa Yisuna ufara suqimariasara qianaura. Anutuna tamummaqara fasiqa ooqai marusa akaraki ainaini mariasara qidanoo purimakau kikiqusidanoo maaqi qidanoo. \q1 Innee inneeqa purimakau mara maree raisa adi fooqaana narí aikunnai rafarimarinaqa sia naani fee qimasee oori aanaamususaifanoo kaqi nuannoo, innee sia miqiaqa akaqana naidanoo afaaqa asasimarinanoo rafariani fee qimariqau. \p Mi tamummaqara fasiqausa akara minara kafaa maaqi qidanoo. \q1 Ainaini mari fasiqafa narí ainainimarina akiaqara feefauru maraannoo fee qidanoo. \p Timooti Yisuna ufara suqimaria maqanaki keeqee mariasa miqi kai iaqeera qidaqa. \p Yisuna ufara suqimariasasaa rakisirausa amiqimasee Anutuna saika uqeeree mariasa Anutuna ufa kadaapi rumasee asaana rumasee fuki faaki imariasa Yisuna ufara suqimariasa sia amana kai feefauru nimia fiqaramasee aabaara faqa nimia. \p \v 19 Faiqí moo fannoo Yisuna ufara suqimariasasaa rakisiranara anireenoo mi rakisiranara aaqaidanoommifoo qinaqa sia mi moodaa fasiqana ufa iriaqa, naríara qidaqinoo. Faiqí qaraqanda fee qaaramoo fee aniree minara qifaqa mina irisee andeeqaaqa. \v 20 Yisuna ufara suqimaria maqanaki keeqee marifa manda oosana marainaqa aiqamausa nifusaa minara qaoo qidaqa ufa qiaqa. Miqimasaifaqa aiqamausa rufiasee sia miqifaranoo. \p \v 21 Oo Timooti qinee Pauroosa Anutuna faqa asauku mundirana faqa naaquqara qangiroouqa faqa misauqa nifusaa qinee doori kandamaseeqa ufa ani qimamianaura. Qinee maqee maa papiqanakinaa ufa qimamunnana amiqimmandee mi mau kai fidana Yisuna ufara suqimariasasaa rakirausa nariqa saika amanakai feefauru nimisee andeeqasee nári aaqarana aiqamausa nifusaa koorooia. Sia moonara qiqoondifee qimasee mina aaqarana kukeeqaisaa, sia moonara aamoondi fee qimasee minaindi akooroo maisa. Aiqama misoo maasoo moodaanaki kammasee rakisinnimaqaa. \p \v 22 Anee sia dauni faiqí moo mareeqee Yisuna ufara suqimariasasaa rakisira saikaki quqasee sindimeera foora quqamaqaa. Anee sia moosa mandainainaki aqufua, aninna marirafa aninna afaaqa anukarafa kai mariani. \p \v 23 Timooti anee aranandaki maqee maqee aurimariananoo qinee minara irisee ani qimamidaqa, anee nammari uqanna kai maqee maqee neemariananoo anee sia mina kai naa, maasa maqee maqee neemarunnana uainna nammarina reendeenimarina mina kaqikaaqoo namasainanoo aurirafa taikaani. \p \v 24 Faiqí akaqausa misa mandainaina fannoo aiqamausa nifusaa akooqoo maridanoo. Miqira mandoosana fannoo nári nifusaa akooqoo misa rarisameeqeenoo mandainainaki quqaidanoo. Faiqí akaqausa mandoosana sia dauni qafeefara kasooqaqee akooqoo kambiqainaqa qafeefaranoo. \v 25 Miqi kai inoo amiqira oosana fannoo aiqamausa faiqí nifusaa akooqoo maridanoo. Kukeeqara amiqira oosana faqa sia kisaaqasaa kukeeqanoo mariannoo kasooqaqee mifa faqa akooqoo mariannoo. \c 6 \p \v 1 Faiqí moo fannoo Anutuna auquara faqa maasa naamuaqira ufara faqa mandainainee qifoora maa ufana ani qimamianana anee Yisuna ufara suqimaria maqanaki keeqee marisa qimannimia. Ainainafaqaasa maa maqanasaa feefauruaree qimasaida ainaini mariasa anee maaqi qimasee misa naamuaqia, misa aiqama amiqimasee naaquqama nimaqainaqa nári rakisirausa ainainamannimaqaaqa. \v 2 Akaqausa ainainafaqaasa misa faqa Yisuna ufa iri mariasa mariafaqa innee misa ainainira faiqi mariasa sia misara faqa moodaa irirana maree marunausee qimasee mandufa nimiaqa. Innee minara iriseeqa andeeqasee fiqaramasee misa ainainamannisaaqa. Innee misasaaqaraa narana qamunnaina maree mariafanoo misara faqa Yisuna ufa irimariasee qimasee maasa misara didimariasee qimasee amiqimasee misa ainainamannisaaqa. Oo Timooti anee mi ufausa Yisuna ufara suqimaria maqanaki keeqee mariasa naamuaqimasee fuki faaki qia. \s1 Pauroofa unna amaanufa qimariasara aaquqimannimaqoo ufafa. \p \v 3 Faiqí moo fannoo maa qinee qunna ufana moo mau kaqirunna fidanoo karaambaiqa asauku mundirana Yisuna anoona ufara qaoo qidanoo Anutuna mapukira ufa siaifa maridanoo kaqirunna ubeekaidanoo, miqi qimari fasiqafa sia moo ainaina qafaidanoo kaqi narí afaaqa kai amooqidanoo miqidanoo. \v 4 Miqi qimari fasiqafa narí manda irirananai kaaqa kaqikaa ufa oosana oosana ufara fifau rainaidanoo tinoo taanoo ridanoo. Miqira oosana fannoo faiqí aanaaseekina nariara nariara rairaiqirafa uqeeraidanoo ufa rukiarana faqa naraqi naraqira ufa faqa nariara nariara mandirirana irimariana faqa maqee maqee tinoori maria ufa rainee mariana faqa uqeeraidanoo. \v 5 Faiqí akaqausa aaqee mariasa nári nifaurunnoo unna qidaqa. Misa Anutuna ufamau fidaqa firaa munnimma aina maa maqanasaa marararee qimariasa. Miqi qimariasa anoona ufa siaisa, irirafa taikarausa mi ufana qidaqa. \p \v 6 Doo kuqaa Anutuna ufa fannoo faiqí ainaina faqaasara foora mannisaidanoo. Faiqí moo fannoo kaiqeefa Anutuna ufa maree marifa quandaki narí maqee maree mari ainainnara doo qini qimana fee qimari fasiqafa ainainafaqaa fara foora maridanoo. Miqi qimarunara Anutuna ufa fannoo ainainafaqaa faikammamaqeera foora idanoo. \v 7 Maasa maa maqa maaqanaki faiqi aanaaqisaa nanee maree aniqiafana kaqi samu aniqiafana. Maasa maa maqa maaqanasaaqari fiqa nanee maree fuanauree, kaqi samumbuanaura. \v 8 Maasa qamunna faqa narana faqa maasa qimana kai doo maridanoo, doo fee qimasee nifaaqa quqaaqa. \p \v 9 Moomoo ainaina munnimmara randeemariasa manda nimaniranaki aqufidaqa. Nári moomoo ainainara munnimmara rimariafa nariqa furufariranara nidimarifa mifa mareeqeenoo nári ufaanaki nári naridaqa. \v 10 Munnimmara rimariafa mandainaina oosana oosana mandainaina oosana areemarifa maridanoo. Akaqausa ooqai Anutuna ufa irimarusa munnimmara ridaqa Yisuna ufa minnisee nariqa ummaara oosana oosana marasaafanoo mi ummaarafa nári nimuqusa radamidanoo. \s1 Pauroofa Timootinara amudaanai qimasee andeeqaramau fuannee qu ufafa. \p \v 11 Oo Timooti anee Anutuna ufa irimarianafa mariananoo, anee munnimma ainainara randee maria iriranamau fimariasara faqa mi manda ainainausara faqa eerairiaqa. Innee nimudaanai qimasee andeeqaranara faqa Anutufara foora irirana faqa Yisunasaa mundirana faqa faiqí aanaaseera nimuqusirana faqa kisaaqasaa Anutuna aanara afeekaikirana faqa faiqí anaasee ireeda reendeenamandee kai qimannimirana faqa mi ainainausara nimudaanai qimasee maraaqa. \v 12 Timooti anee Yisuna ufamau fidana narí amani narí amaniara foora amudaanai qimasee rakiranakiara foora urinaaqareenana naaru naaru marirana marasainanoo anindi mariani, mi andeeqara marira niranara Anutufa ani aarameeqee minaki quqeenoo. Ooqai anee Yisunasaa mundufunafa anee moomoosa nifusaa amiqimmandee Yisunara kooroounafa mariananoo mikari Anutufa mi amanirana ani amufa mariananoo. \p \v 13-14 Oo Timooti aiqama ainaina aidoo nimimarina Anutuna afusaa faqa, Piratoona oorisaa kooroounafa asauku mundirana Yisuna afusaa faqa qinee aaquqimasee qimamidaqa. Yisuna ufa asaana rumaseenana aiqama eedoo qimasee maraa, mi mau finana ani nirafa marirafa anukarafa sia aaqarafa mariani. Miqi kai ina fifi inana karaambaiqa Yisufa narí qumira aukuana paquria. \v 15 Anutufa amiqirafa moodaa rakisirafa aiqama uriqararausa urinaaqararafa aiqama karaambaiqauqa karaambaiqa mifa narí kai irisee andeeqara aukuanee qimaseenoo mi aukuanna kai Yisuna aqiqainanoo mai kafaa kooroomannimaqaannoo. \v 16 Anutufa mifa kai sia faiqí undee irafa aaduma marifa, mifa kai sia faiqí amana qafaaqaaira kaaqa qaranaki marifa, sia moo fannoo mina qafaida sia moo fannoo amana qafaannoo. Mina auqu uqeerarana faqa naaru naaru afeeka marirana faqa minaindi kai maridanoo. Kuqaa. \p \v 17 Oo Timooti anee ainainafaqaasa maaqi qimasee qimannimia. Innee ainainafaqaasa sia inneeqa nifaaqa nimooqiaqa. Sia innee taikeemaria munnimmanasaa inneeqa irirana munduaqa. Inni Anutunasaa kai inneeqa irirana munduaqa. Mifa aiqama ainaina afaaramasee maasa qiqaara raanifee ainaina qimimarinasaa kai inneeqa irirana munduaqa. \p \v 18 Oo Timooti anee ainainafaqaasa mi ufana qimannimisee maa ufana faqa qimannimia. Sia moomoo munnimma ainaina mararara kai iriaqa. Innee faiqí anaasee dadaaqiqa amiqira dadaaqirana dadaaqiaqa mi dadaaqirana nimimariananaki aniki ainaina moomoora foora mariannoo. Innee afaariaqa inneeqa ainaina naida nimiaqa. \v 19 Innee miqiqa moomoo innaarunai qumiasana moomoo suqusee marasee naaru kambiqainna aukuana inni faakanaikiannoo. Miqoo innee kuqaa amiqira marirana marasee marifaranoo. \p \v 20 Oo Timooti qinee moomoo fasiqa anaasee ani asaukuki quqasaanana anee amiqimasee afapita qumaraa. Dapi ufa Anutuna andeeqarufa sia minaki mari ufafa furufarira ufa raiqara ufa faqa akaqausa moo aaqara ufara unna qimasee irirana faqaasa ufa fee qidaqa mi ufausara aiqama anee faqa misa faqa eerairiaqa. \v 21 Akaqausa mi unna irirana faqaasa ufara doo iridaqee qinausa Yisuna ufasaa fimariaqooqari quqasee auiaidaqa. Doo. \p Anutuna afaarirafa inni aiqamausaki mariani.