\id 1PE NT0016.1P BINUMARIEN NT OATRIDGE DP TRF 14-AUG-87; 13-April-2016 \h 1 PEETOOROO \toc1 1 PEETOOROO Peetooroofa indaaru akara rumannimu ufafa. \toc2 1 PEETOOROO \mt1 1 PEETOOROO \mt2 Peetooroofa indaaru akara rumannimu ufafa. \c 1 \p \v 1 Qinee Peetooroosa Anutuna asauku mundirafa Yisufa narí faiqi namukiqari maa maqanasaa diqiqamaqai fasiqausa maa ufana inni akara rumannimaqaidaqa. \p Innee Anutufa inni rusandeesamumasee qumaroo fasiqa anaaseesa mariafanoo. Innee maaqooqari asaquakida Isaraee maqa maaqakiqari daraanimafusa Poontusa maqa maaqaki fusa faqa Karatia maqa maaqaki fusa faqa Kapadoosia maqasaa fusa faqa Asia maqasaa fusa faqa Pitinia maqa maaqaki fusa faqa inni aiqamausa maa akarana rumannimaqaidaqa. \v 2 Maasa qikoofa Anutufa maqee maa kari narí ianinnanara iriseenoo inni rusandeesamumaqoosa mariafanoo. Sia fifaufau rusandeesamuinau. \p Asauku mundirana Yisuna fidikannai findaukarausai kiaqeera faqa Yisuna ufara eedoo qimasee mi mau fuaqeera faqa Yisuna maraqunannai kaaqa andeeqara fasiqa anaasee kammafi mariaqeera inni rusandeesamumasee maranau. Anutuna afaarirafa faqa asooarana faqa inni naundurai qumbiqafinoo irairaamminoo mariani. \s1 Naaru kambiqaaninna ainainara asasammasee afeesiranara qidanoo. \p \v 3 Karaambaiqa Yisufa Anutuna asauku mundirana akoonara Anutunara maasa aiqamausa dufi dufi qimamaqaidaqa. Maasa aaqarana akiaqara nifauarafa firaafa marinara narí asauku mundirafa kuqiranakiqari findifinoo fukasaa aanaaqi kammafi marirana maasa paqurimma qiminau. Naaru kambiqaaninnanara maqee asasiqa doo mi marirafa maasa qumbiqaqimaqaidanoo. \v 4 Amiqi amiqira ainaina Anutufa narí aiku asauku maasaree qimasee innaarunai rafaaqafimari ainaina maasa mina marararee qidaqa maasa minasaa kai qifu mundusee fidaqa. Mi amiqi amiqira ainainausa Anutufa inniara innaarunai quqaqaqee rakisidanoo sia putaa imariqoo sia nauraanaiki mariqoo sia taikeemariqoo maridanoo inniara rakisidanoo. \v 5 Mi ainainausa innindi maridanoo Anutuna afeeka fannoo inneeqa Yisuna mandaaqaranannai inni faqa mara afeedamma nimaqee mariasa mi ainainausa innindi maridanoo. Innee taikainna aukuana innaarunai findifi ooru firanara afeesara mariafanoo Anutuna afeeka fannoo innisaa rakisidanoo. \p \v 6 Maa maqee maria kamuqoo oosana oosana inni nimanirafa aupurarafa marianno (Anutufa qinanoo marianno) minara innee kaqi kaaqoo noori runiranaki marifaranoo. Mi nimanira ainainnausara iriseeqa asasiaqa. \v 7 Mi nimanira ainainausa inni Yisuna saqarikirana nimanidanoo anoonaikinoo marianifeera koorooidanoo. Faiqí maa maqanasaa mariasa koora mifa inaaqianna kasooqaqee taikeemari ainainafa qumareeqa idaki quqasee tasirisiri masaida apaapu aiqama uqanna aiqaree marifanoo narí idaaqirafa kai suqufifaqa doo minara amiqiranee qidaqa. Doo inniara Anutufa miqikai inoo nimaniranaki quqeemarinara inni Yisuna saqarikirafa sabeenara foora marianifeera inni idakiara foora nimanidanoo. Inni Yisuna saqarikirana mi nimaniranaki fiqa afeekaikiqa marinafa sia fifau koora munnimma inaaqianna taikee mari ainainna kikiqa usirafau mariannoofau kaaqa uqanna uriqarara ainaina mariannoo. Innee Yisuna saqarikirana afeekaikiqa marifanoo asauku mundirafa Yisufa innaarunaindari koorooinna faasaana innee amooqira ufa faqa areenarafa faqa uqeerarana faqa mikari niminaqa mareefaranoo. \p \v 8 Innee sia Yisuna qafoosa kaqi nimuqusi marifaqa minara ririaasa. Innee sia Yisuna qafoosa kaqi inneeqa irirafa minasaa rusimariasa mariafanoo mina ufamau fifiaasa. Miqimarianara innee firaaqoo kaaqa areenarana namufaqa asasimariafanoo. Mi asasiranara faiqí sia amana minara ufa qifaranoo uriqararafa maridanoo. \v 9 Sia fifau asasidaqa mariafanoo Innee inneeqa Yisuna saqarikirana anoona inni nimana qumareeqeenoo innaarunai asumu mariranaki quqaranara asasidaqa mariafanoo. \p \v 10 Ooqai Anutuna tamummaqara fasiqauqa maa inni nimana asumu mariranaki mara quqaaninnanara irisee firaaqoo amiqimasee queeqaaeeqamasee randaqau. Misauqa kaqi tamummaqasee kasooqaqee Anutufa misa mandainaina minninnisee amiqi amiqira afeeka innaarunai mareefandinna ainaina kaqi nimianinnanara oonumafi irisee akara rumasee mi ufana anoonara randaqau. \v 11 Misa Anutunara yairee fee miqiannoo fee naqimasaifanoo fee miqiannoo fee ya fasiqanannai fee miqiannoo fee qimasee randaidaqa oonumafi iriqau. Asauku mundirana maraquna fannoo mi tamummaqara fasiqausa naakufufaqa maa maqee aukuanara faqa asauku mundirafa firaa aupurarana maraaninnanara faqa mina taikaranaki firaa areenarana maraaninnanara faqa akooroomasee akara riqau. Ooqai sia kambiqoo kamuqoo akara rumasoofanoo maridanoo. \p \v 12 Anutufa sia mi tamummaqara fasiqausa maru kamuqoorau qimanniminau. Maa maqee maria kamuqoora inniara qimannimufaqa irisee akara rumaqoofa maridanoo. Mi tamummaqara fasiqausa minara iridaqa ainainiqau. Misa maa maqee innee irimaria anoona ufanara minara qimasee akara riqau. Mi anoonufana tamummaqara fasiqauqa ooqai akara rumaqoofa doo maa maqee maria aukuana amiqira fasaasa ufa Yisunara qimannimimariasa doo qimannimisaafaqa irimariafanoo. Anutuna naaquqara maraquna fannoo dadaaqifaqa inni maqusa maqusa mariasa daraanimambifaqa qimannimiafaqa irimariafanoo. Tamummaqara fasiqauqa ooqai akara rumaqoo anoona ufausa mina maqee irimariafanoo innaarunaindaraa qangiroouqa mi ufana misa iriafanoo iriaqaa kai imarifaqa firaaqoo Anutufa Yisuna maa maqanasaa arusee afiqoonara randaidaqa. Maasa faqa maa maqanasaa marunausa faqa sia mi ainainnana amana maridaqa. \s1 Yisuna ufamau fimariasa kaaqa andeeqasee mariaqa. \p \v 13 Inneeqa nitikurakinaa irirana deedaqammasee mariaqa. Asauku mundirafa Yisufa koorooinna aukuanna amiqi amiqirana nimiannoo. Inneeqa naundurai irirana mi amiqi amiqiranasaa munduqaraasamaseeqa maridaqa rakisidaqa aufaridaqa mariaqa. \v 14-15 Innee Anutuna ufara eedoo kai qimasee qumaraaqa. Ooqai innee aamina maru kamusaqa maridaqa manda nidimaru ainainna sia maqee kamu kafaa mina mara ootupaaqa, innee aiqama marirana andeeqasee mariaqa, Anutufa inni naaree marifa kaaqa andeeqarafa maridanoo mifa indee kai iqa kaaqa andeeaqa mariaqa. \v 16 Ooqeenaa Anutuna tamummaqarausa ufa minara maaqimminoo maridanoo. \q1 Anutufa qinoo qinee kaaqa andeeqarausa maridaqara \q1 qiqa innee faqa miqi kai masee kaaqa andeeqarausaikida \q1 mariaqa. \p Tamummaqarausa ufa miqiminoo marufaqa akara rumaqoofa maridanoo. \p \v 17 Anutufa faiqí anaasee aiqamausa irirana qafee marifa maridanoo. Sia manda irirana iriseenoo moo dadaaqammamaqeenoo moo firaaqoo mandaikamamaqaidanoo nári maraana amana kai andeeqasee nimidanoo. Miqi mari Anutunara innaaru qidaqa maasa qikoo fee qidaqa maa mariaqoo noori runusee maridaqa aaqaranara rufiaidaqa mariaqa. \v 18 Inni nikeeku nikaaku fifau faafau mandirirana maqeeuna minakinaana inni idukusee mareeqee quqasainara mina akiaqara firaa ainaina maridanoo innee irimariafanoo. Mi feefaurirafa sia koora siruaa miqirafa maridanoo mifa taikee marifa maridanoo. \v 19 Inni idukirana akiaqara feefauru firaafa fiqararafa asauku mundirana fidika maridanoo. Sia teeroo namuana faina kaaqa amiqirana Anutuna aandau tatufimaruna fooqaana amiqirana mina kuqiranannai maasa idukinau. Maasa nikeeku nikaaku mandiriranakinaana idukinau. \v 20 Ooqai indaaru Anutufa sia maa maqa maaqana auqiraqoo asauku mundirana kaqi utaaqama nimaqaqoofanoo marinoo maa maqee taikara kamu maasaki doo kooroo inoo maasara aunirira saqarisaa kuqufanoo \v 21 Anutufa mina kuqiranakinaana uqeereeqeenoo areenaranaki quqanau. Innee minannai Yisunannai Anutunasaa mundiqa mariafanoo kafaa minannai kai inneeqa irirana minasaa rusirana faqa naaru innaarunai kambiqaaninna ainainara nidirana faqa minasaa ootupanoo maridanoo. \p \v 22 Maqee innee Anutuna anoona ufa irisee maraafanoo mi ufanannai inni ninukama findaukamaseenoo. Innee inneeqa niqoonausa mi ufana irimariasara kuqaa nimuqusidanoo nidimarifaqa minara kaifaa qinee qimannimidaqa inneeqa nimuqusa ookiqari noori kandamasee nariara nariara nimuqusidanoo nidiani. \v 23 Anutuna akarakinaa ufa fannoo ooqai kaqi marufa maqee marifa naaru naaru kaqi marianinafa innee minannai kafaa oorudupi mafi kafaa fukasaa aanaaqi kammafi mariafanoo. Sia maaqoo kuqimaria nikoona faiqi namu mariafanoo, Anutuna kasimari akarakinaa ufannai naaru naaru marianinna nikoona faiqi kammafi fukasaa aanaaqi kammambi mariafanoo. \v 24 Ooqeenaa tamummaqara fasiqa mina akara maaqimminoo marufa maridanoo. \q1 Aiqama faiqí faiqi taatuqee andanda miqirausa \q1 mariafanoo, taatuqee andanda qusau aadanusifanoo \q1 afufeenaarirafa kakasidanoo. Faiqí areenarafa miqiminoo \q1 maridanoo. \q1 \v 25 Anutuna karaambaiqa ufa fannoo sia miqinoo \q1 maridanoo naaru naaru mariannoo. \p Mi tamummaqara fasiqana ufa miqinoo marifaqa qinee Peetooroosa minara maaqi qidaqa. \p Mi amiqira fasaasa ufafa naaru naaru marira ufa maridanoo mina qimannimimariafaqa irimariafanoo. Tamummaqara fasiqana ufa miqiminoo maridanoo. \c 2 \s1 Anutuna ufa naamma anoona miqirafa marinara mina naqafuaqa. \p \v 1 Innee minara iriseeqa inneeqa mandoosana aiqama fatika aqusaaqa. Unnaqira ufa faqa nikaru qimasee maree mariana faqa qaaraikimari ufana faqa nariara nariara rairaiqimaria ufana faqa aasaandaana qimaria ufana faqa faiqí anaasee niqimaria ufana faqa mi ufausa sia maqee kamu inniki mariani. \v 2 Fuka faiqi anaaqiara foora naamma anoona kai naidanoo innee faqa miqikai iqa fuka faiqi aanaaqiara foora Anutuna andeeqara ufa naamma anoonara fooqaana minara kai kaaqa ruaqa. Mina naqa fifi iqa innooqeera foora iqa asumu mariranaki oonuree marifaranoo. \v 3 Miqiqa karaambaiqinnai oonuree mina aaqa mariaqa. Innee karaambaiqa amiqi amiqirana doo namasee qafee mariafanoo adiafaa idanoo dadaaqirafa maridanoo. \p \v 4 Faiqí faiqi misa Anutuna amaana maqa usakee maru faakanara foora Yisunara nikooqoofaqa auniriranasaa arusee minnisaqau. Minnisoofanoo Anutufa qafamaseenoo qinee ooqai maa faakannara qutaaqamaqaafannana idaaqirafa maridanoo fee qimaseenoo maraseenoo amaana maqa usakararee qimaseenoo marasee kafaa rakiqanau. \v 5 Inneeqa eedoo qimasee Anutuna asaukuki inneeqa nifaaqa quqasaifanoo faakana namufaqa rakiqasee usakasainanoo faiqí naunduraki anoona amaana maqa kambiqaani. Kambiqainaqa innee minaki Anutuna aanaiqi kirausaikamambi marifaranoo. Maridaqa Anutuna aidirana tatufirana suqa amidara foora amiqira irirana marirana amooqirana amifaranoo. Asauku mundirana Yisunannai miqifaranoo. \v 6 Ooqeenaa tamummaqara fasiqa moo fannoo faakanara maaqi qimasee akara rumaqoofa maridanoo. \q1 Qinee Anutusa rusandeesamumasee utaaqamamaqaafanna \q1 faakana idaaqirana maraseeqa Isaraee maqasaa \q1 oosanarasee rakiqeeqa. Ya fasiqa anaasee fee irisee mina \q1 saqarikinafa sia kadiqaannoo anoonaikiannoo. \p Tamummaqara fasiqa ufa miqinoo maridanoo. \p \v 7 Innee Yisuna saqariki mariasa oo Anutuna faakana amiqira qoonda fee qinausa mariafanoo. Sia Yisuna saqariki mariasa Anutuna tamummaqara fasiqa inniara maaqi qidanoo. \q1 Innee maaqa usakaidaqa manda faakanee qimasee \q1 mareeqee aqusoofanoo fiqumaree kafaa amiqira faakana \q1 uriqararafai kammambi maridanoo. \p \v 8 Ooqeenaa tamummaqara fasiqa akra moo maaqimminoo maridanoo. \q1 Maa faakanasaa faiqí moomoosa niku qamaki \q1 saamurifaranoo Mi saqarifa misa niku amanniminaqa \q1 saamurifaranoo. \p Tamummaqarausa ufa miqimminoo maridanoo. Minara moomoosa Anutuna ufa irisee sia maroonara niku amaki saamuriqau. Anutufa misara mi iriranasaa saamurifandiafoo qimaqoona miqiqau. \p \v 9 Innee sia miqi mariasa mariafanoo. Innee Anutufa rusandeesamumasee maree marisa mariafanoo. Innee karaambaiqa Anutuna uriqararana aanaiqiki mariasa. Innee naaduma kaaqa andeeqara maqannaa mariafanoo. Innee Anutuna narí maqannaasa mariafanoo. Mifa inni asukunakinaana naaramasee mareeqee narí idaaqira kaaqa qara andeeqaranaki inni quqasaifaqa mariafanoo. Sia fifau minaki mara quqeenoo innee Anutuna idaaqira afeeka ainaina imarianara aiqamausa nifusaa koorooiaqee qimaseenoo inni mara narí kaaqa qara andeeqaranaki quqaidanoo. \v 10 Ooqai sia Anutuna maqannaasa marusa maqee minaindi mariafanoo. Ooqai innee Anutufa maasa qifauaranara qifauaranara qimudaoo qiranara innee sia irimariafanoo maqee innee mina maraafanoo inni faqa kukeeqafinoo qumee maridanoo. \s1 Innee asaqiraafaira foora maridaqa sia mandoosana maraaqa. \p \v 11 Oo qini qiqoondiuqa, qinee Peetooroosa qeeqa qimuqusa ookiqari naamua qidaqa. Innee Yisunara irimariasa maa maqa maaqanaki maridaqa aanaamuruara foora asaqiraafaira foora mariafanoo. Miqiqa maridaqa maaqoo faiqí faiqi manda nidimari ainainafa inniara qini maraaqee qinaqa sia eedoo qimasee mina maraaqa. Mi manda ainainausa inni maraquna arimarifa maridanoo innee moo maqannaasara foora mariafanoo sia maraaqa. \v 12 Innee aamina maqannaaki nidaqa maridaqa inneeqa nirana marirana amiqimasee nifaqa misa inniara mandoosana mareemariasee qimasee inni nindafeeqa oo amiqimasee mariasa qimasee misa faqa quandafi Anutuna amooqiqa Yisufa innaarunaindari qumurainaqa amooqifaranoo. \p \v 13-14 Qinee Peetooroosa maanara faqa qimannimidaqa. Maqasaa kaamanna firaa uriqararafa faqa maaqa maaqa uriqararausa faqa karaambaiqa Anutufa misa quqanau, mandoosana mareemariasa narifaqa iriaqeera faqa amiqira oosana maree marisa nimooqira ufa nimiaqeera faqa mi uriqararausa karaambaiqa maqasaa quqanau. Innee inneeqara innaarunai karaambaiqa faiqi namu maridee qimasee aiqama maqasaa fasiqa anaaseesaa rakisi mariasa ureeaqa maridaqa misa ufara eedoo kai qiaqa. \p \v 15 Furufari mariasa inni Yisuna ufa irimariasa minara manda dapi ufa inni nimifaqa sia aanooqirana nariranannai rafaaqafuaqa. Anutufa inniara inneeqa amiqira nira mariranannai mi furufarirana qiqanuasa ufa rafaaqafuaqeera qidanoo. \v 16 Innee mandainainaki rumbara fasiqara foora sia nuaqa mandainainakiqari idukira fasiqara foora kaqi nifaaqa quqasee andeeqara oosanaki asasida fuaqa. Sia inniqa mandoosana kaifaa maraaqee qimaseenoo unna qimasee faiqí anaasee nifusaa mafi rafaaqafusee mandoosanakiqari idukirafara foora nuaqa. Anutuna rumbara fasiqa naanna ramasee kaqi nuaqa. \v 17 Innee sia aiqamausara qini qimana fee qimasee furufariaqa, aiqamausa nári uriqararana amanasaa mina afusaa rufiaaqa. Aiqama Yisuna ufa irimariasa niqoonausa Yisuna ufa irimariasara nimuqusinoo nidiani. Innee Anutunara naaquqaani. Kaamanna firaa uriqararanara faqa naaquqaani. \s1 Innee Yisuna aanna ramaseeqa aupurarana nimifaqa kaqi maraaqa. \p \v 18 Qinee Peetooroosa kafaa qimannimidaqa. Innee maqasaa feefauruara ainaini mariasa inni rakisimariasa ufara eedoo qimaseeqa misa ureeaqa maridaqa misara naaquqamasee andeeqaseeqa misa ufamau fuaqa. Sia reendeeni maria rakisirausara kai miqiaqa aanoo qimarinausara faqa miqi kai iaqa. \v 19 Innee miqifanoo Anutuna eedoo qira ufa innisaa mariannoo. Inni rakisirausa fifau aanoomasee inni nariqee ummaara nimiqee ifaqa innee inneeqara Anutuna iriranamau fida fee qimasee reendeeniaqa. Reendeenifanoo Anutufa inni amiqi amiqimmannimaqaani. \p \v 20-21 Innee mandoosana maraifanoo inni rakisirausa mina akiqara narifaqa reendeenamasee maraifanoo Anutufa mi reendeenirana akiaqara sia inni nimiannoo inniqa mandoosana akiaqara maridanoo. Innee amiqimasee marifanoo inni rakisirausa fifau narifaqa fifimmandee maraifanoo Anutufa inniara eedoo qiannoo. Fifau narirana fifimmandee marainnanara minara kai Anutufa inni naarameeqeenoo narí ufa irimariasaki quqeenoo. Asauku mundirafa narí kai fifau aupurarana inniara maranau. Yisufa fifau aupurarana maranau. Doo innee mina afaqamareeqa mina aanna ramasee miqiaqa. \v 22 Mifa sia moo mandoosana maranau. Sia moo unna ufa mina afaurusaa marinau. \v 23 Misa aqurara ufa amufanoo sia mifa quandafi mina akiaqara nári niminau. Misa aupurarana mina apatasaa quqoofanoo sia mifa misa aanoo ufa niminau kaqi narí irirana Anutunasaa andeeqara ufa nimimarunasaa narí irirana quqasee kuqinau. \v 24 Asauku mundirafa narí kai maasa mandainaina aaqarana narí apatasaa mara quqaseenoo doo aunirira saqarisaa kuqirana maree finau. Maasa kuqirausara foora sia mandoosana maraaqeera kuqinau, amiqira oosana kuqiara foora iqa marida maraaqeera kuqinau. Mina afaaqa ateekaqoonannai maasa daundura uninoo maridanoo. \v 25 Innee sipsipa aandaura foora furufariqa auiaqa nuafanoo doo maqee Anutufa inni nimanasaa rakisimari finnai inni aandaura foora rakisimari finnai quqasaifaqa mina afaqee fimariafanoo. \c 3 \s1 Ninaaqmaakara qinoo nifaaqmaakara qinoo. \p \v 1-3 Qinee Peetooroosa ainaini mariasara nári rakisirausa ureeaqa mariaqee qunnana innee faiqí ninaaqmaka faqa miqi kai iqa inneeqa nifaaqmaakara eedoo qimasee ureeqarausaikamambi mariaqa. Innee miqifaqa inni nifaaqmaaka akaqausa Anutuna ufara sia fee qimariasa maridaqa sia inni ufa fannoo misa dadaaqiannoo inni andeeqara marirafa kai uqannifiqaannoo. Innee inneeqa nifaaqmaaka faqa maridaqa andeeqara marirana marasee noori kandamasee marirana faqa marifaqa misa nári nifunnai inni andeeqarana qafeefaranoo. Sia afaaqa auqimari ainainnara irisee afaaqa amiqi amiqiaqa, akiaqaki afaaqa auqimariannana faqa afaaqa auqimaria oondana faqa siarara faqa qamunnara faqa sia minauqara irisee nifaaqa amiqi amiqiaqa. \p \v 4 Inni nifaaqa amiqi amiqirafa inniqa nimuqusa ookiqari amiqira marira marirafa minannoo kai nifaaqa amiqi amiqiani. Inni nifaaqa mari inanoo asooqaqaaninafa maridanoo, fisoo fisoomasee kasooqaqee aqumurira oosana fannoo mifa sia asooqaqee mariafa maridanoo minannai kai mara nifaaqa auquaqa. Mi oosannafa Anutuna afusaa amiqira oonda uqanna maridanoo. \v 5 Ooqai Anutuna ufa irimaru anaaseesa Anutufa innaarunai nimiraree quna minara asasammasee afeesidaqa maaqimasee nári nifaaqa auqimariqau. Misa nári nifaaqmaakara eedoo qimasee ureeaqa maridaqa minannai nári nifaaqa auqidara foora imariqau. \v 6 Saraqafa miqimaru anaaseefa marinau. Mifa narí afaaqi Abarahaamana ufara eedoo qimasee qini uriqarara fee qimarinau. Innee miqimandee amiqira oosana mareeqa sia oosana oosana ainainara rufieeqa Saraqana araamummaakai kamambiqa marifaranoo. \p \v 7 Qinee Peetooroosa doo aanaaseeuqara qiqa doo maqee anaasee nifaaqmaqkara qianaura. Anutufa kaqi marirana kaqi nimidanoo aneenna anaaqa faqa aneenna faqa mi mariranaki mariafanoo minara aneenna aanaaqara amanna fee qimasee amandakusee mina faqa maria. Innee miqimasee inneeqa ninaaqmaaka faqa marifanoo moo ainaina fannoo sia innee Anutunara innaaru qirana ititaannoo. \s1 Andeeqara marira akiaqara mandufa aminana amiqira ufa kai naramia. \p \v 8 Mi ufana atisaa maaqimminoo marifaqa qimannimianaura. Innee Yisuna ufa irimariasa aiqama ainainara moodaa irirafa mariani aiqamausa moodaanaki kai nimuqusa quandaaqa. Innee nariara nariara nikaqaafasaara foora nimuqusidaqa aiqamausa nariara nariara ruaqa. Innee nariara nariara fifimmasee reendeenamasee miqidaqa nariara nariara qimudaoo qimasee narí dadaaqi narí dadaaqiaqa. \p \v 9 Mandoosana aminana sia quandakinana kafaa mandoosana amia. Aqurararufa aminana sia kafaa quandafi narí aquraraa. Mi manda oosanna akiaqara quandaki amiqi amiqirana kai amia. Anutufa amiqi amiqirana kai nimiraree qimasee inni naarama narí ququsaki quqaseenoo innee miqi kai iqa amiqi amiqirana kai mandoosana nimimariasa nimiaqa. \v 10-11 Ooqeenaa tamummaqara fasiqausa akara maaqimminoo maridanoo. \q1 Faiqí moo fannoo maa maria mariranaki amiqiranaki asasiranaki marianee qimaseenoo doo mi fasiqafa manda nirana taikaseenoo unnufa taikaseenoo manda marirana ameesa uquseenoo amiqira marirannai ubeekaannoo. Miqinna fasiqafa asooaranara randamareenoo afaqee fidanoo miqinoo fidanoo amiqirana paquriannoo. \q1 \v 12 Maqasaa fasiqa moo fannoo andeeqasee fimarifanoo Anutufa narí afu minasaa quqaseenoo rakisidanoo mina innaaruqirana maqee maqee iridanoo mariannoo, mandoosana maree mariasara ameesuqunnisaidanoo. \p Tamummaqarausa ufa miqiminoo maridanoo. \p \v 13 Qinee Peetooroosa kaifaa qimannimidaqa. Anee amiqira mariranara minara rumammaree marainanoo ya fasiqa fee manda marirana ani amiannoo fee sia ani amiannoo. \v 14 Faiqí moo fannoo ani andeeqarana akiaqara ani mandaikamamaqainanoo ani asasirafa firaafa mariannoo. Innee sia faiqiara rufiaaqa sia aiqama ainainara amandirinoo aindiri raani. \p \v 15 Innee maqee maqee inneeqa nimuqusaki asauku mundiranara naaquqainaqa mina mareeqee inneeqa karaambaiqaikiaqa. Akaqausa inni innaarunai ainainara asasammasee afeesimarianara iraifaqa innee faasai Yisuna saqarikiranara deedaqammaqainnana misa qimannimiaqa. \v 16 Sia raiqasee qimannimia, ireeda nimandakusee qimannimia. Inni nisakadiki anukarafa kai mariani. Faiqí akaqausa inniara asauku mundirana afaqee mariasee qimasee mandufa nimiseeqa inni amiqi marirana nindafamasee nisaurifaranoo. \v 17 Innee mandoosana maree marifaqa narifanoo amanaikammiannoo. Anutufa eedoo qinaqa amiqira oosana akiaqara fifau narifanoo uriqaraannoo. \p \v 18 Asauku mundirafa narí uqanna inniara kuqinau. Moodaa suanisaa moodaa kari kai aiqamausa mandoosanara kuqinau. Inni nisauku qumareeqeenoo Anutufinnai quqaaneera amiqirafa maasa manda fasiqa anaaseera kuqunnimaqanau. \v 19 Mifa asuku mundirafa mina afaaqa kuqufufanoo mina amana fannoo findifinoo kaqi mariranaki finoo kafaa miqooqari ooqai kuqusa nimana rumbaranaki marunaki ooqureenoo Anutuna ufa qimanniminau. \v 20 Ooqai Nooafa sipa firaana auqidanoo nammari anianinnanara faiqí anaasee minara faqa qimannimimarufaqa siammirimariqau. Anutufa faiqí anaasee Nooana ufa iriseeqa mandoosana minniseeqa sipaki keeqaaqeera nifeesusia doo kooqi ititaseenoo nammarinnai narinau. Nammari narusa nimana marunaki asauku mundirafa kuqiranakiqari findifinoo ooquree qimanniminau. Naru nammarifa dinni qisauku taikasee dinni ani qaaramoo marasee oodaa fasiqa anaasee asumu mara akoonnai quqanau. \p \v 21 Nooafa sipaki asumu mariunara maasa faqa maqee kamuqoo mina amana kai amaana nammari marasee asumu mariaqee qidaqa. Sia fifau nammari maraanannai nifaaqaindaraa qikairi rukarafa anoona maridanoo. Nammari maree mariana anoona maaqimminoo maridanoo. Aneenna aakirana amuqusa ookiqari Anutunara kuqaa qima afeekaikirafa kamasee nimirafa mifa anoona maridanoo. Mifa kai kuqaa nammari maree mariafa maridanoo. Mifa kai Yisuna kuqiranakinaana findifunannai inni asumu marirana nimidanoo. \v 22 Yisufa kuqiranakiqari findifinoo innaarunai oorufinoo Anutuna aaqa mina asauku uqannai ooqu marifufanoo Anutufa aiqama innaarunai narí qangiroouqa faqa Sadannana afaanauqa faqa misa oosana oosana afeekauqa faqa mareeqeenoo Yisuna aramandunnai quqaqoofanoo maridanoo. \c 4 \s1 Ooqeenaa mandoosana minniseeqa fuka marirana maree mariafanoo. \p \v 1 Asauku mundirafa afaaqasaa aupurarana narí apatasaa maranau. Innee miqiannee qimasee afeekaikamandee deedaqammasee mariaqa. Yisuna ufasaara nipatasaa nidafirana mareemariasa miqooqari sia mandoosanna maree mariannai ubeekeefaranoo nikooqaina amiqira aanai ubeekeefaranoo. \p \v 2 Nipatasaa nidafirana naruqooqari innee maa maqanasaa maridaqa inniqa nidira mandainaina fannoo sia inni mara quqaannoo, Anutuna irirafa kai inni mareeqee quqaani. \v 3 Ooqai inni marirafa maaqimminoo marinau. Nári nifaaqa kooroo kooroo iranara faqa, faiqí anaasee nariara nariara kaaqa rirana faqa nammari namasee furufarimariana faqa faiqí anaasee suqufi manda oosana maree mariana faqa moomoosa suqufifaqa nammari neemariana faqa unnaqira anutunara innaaru qimasee mina auqusaa mandoosana maree mariana faqa innee minauqaki kai indaaru mariqau. Doo innee ooqaindari kisaaqasaa minaki kai mariusa mariafanoo doo saaqa amanaikiqa mariafanoo maqee sia minaki mariaqa. \v 4 Ooqai innee faqa misa faqa mandoosana qambaanai aqufiqa mariusa mariafanoo doo maqee sia misa faqa fuafaqa misa tautiqa aanooqiqa aasaandaana mandufa inni qimannimaqaidaqa. \v 5 Kasooqaqee misa faqa Anutuna afusaa nári mandoosanara kooroomasee mina akiqara mareefaranoo. Anutufa kaqi mariasara faqa kuqirausara faqa ufa iriseenoo rainaranara deedaqammasee maridanoo. \p \v 6 Minara kai amiqira fasaasa ufa Yisufa kuqirausa qimannimisoofaqa iriqau. Mi kuqirausa kaqi maaqoo marufanoo Anutufa aiqama faiqí anaasee imariandee kai inoo rainannimaqasoofaqa kuqiqau. Mi kuqirausa nimana Anutufara foora naaru naaru mariranaki mariaqeera amiqira fasaasa ufa qimanniminau. \s1 Nariara nariara andeeqasee riqa inneeqa nimana kai dadaaqiaqa. \p \v 7 Doo aiqama ainaina taikarafa adeediranoo maridanoo. Innee maqee maqee Anutunara innaaru qiraree qimasee inneeqa nimanara irisaida kai fuaqa maqee maqee aufaridaqa mariaqa. Innee sia miqiqa aaqara oosana mareeqa naqimasee Anutunara innaaruqifaree. Sia amanaikifara. \v 8 Aiqama amiqira ainaina urinaaqararafa maafa maridanoo, sia nifaurunnoo kai unna qimasee nariara nariara ruaqa, nisaukunnoo dadaaqirana faqa nimuqusannai faqa nariara nariara ruaqa. Nariara nariara nimuqusirafa moomoo manda oosana rafaaqafidanoo. \p \v 9 Innee narí maaqaki narí maaqaki keeqafi narana suqasee naraaree naraareemasaida naa. Anaamuru faqa paqurimandee miqi kai iaqa. Sia aundura rumbee marinana miqia aundura idukinoo marinana miqia. \v 10 Anutufa afaarinoo oosana oosana ainaina akoofasaikirana niminnana aqoonnana dadaaqianeera niminoo sia inneeqara kai maqeeiaqeera niminoo. Innee Anutufa nimimari ainainnasaa amiqira rakisiranara foora rakisidaqa naadu naadu niminna ainaina akoofasaikirana marasee minannai niqoonausa dadaaqiaqa. \p \v 11 Amaana ufa qimannimimari fasiqafa Anutuna ufa kai qimannimiani. Faiqí dadaaqimariasa Anutufa nimimari afeekanannai afeekaikamasee niqoonausa dadaaqiaqa. Miqinanoo aiqama ainainiranaki asauku mundirana Yisunannai Anutuna amooqira ainaina kambiqafuannoo aiqama areenarafa faqa afeeka faqa naaru naaru marianinafa minaindi Yisunaindi kai maridanoo. Kuqaa. \s1 Yisuna ufamau firanara akiaqara aupurarana mareefandinna oosanara qimaqoofa. \p \v 12 Oo qini qifaaqasaa qiqoondiuqa, qinee Peetooroosa qimannimidaqa. Innee Yisuna ufara aupurarana maree mariasa sia tautiaqa nanee moo manda ainaina maasaki kambiqeenoo fee qimasee munari minari sia iaqa. \v 13 Kaqi asasa kai iaqa. Maasa asauku mundirana aupurarana naida qimina maraidee kai qimasee asasiaqa. Miqifanoo innaarunaindari mina kaaqa areenarafa faqa kooroomambinaqa maasa asasirana qumbiqarausa marianaura. \v 14 Oo qini qifaaqasaa qiqoondiuqa, qinee Peetooroosa qimannimidaqa. Innee Yisuna ufasaara aupurarana maree mariasa asasiaqa kaaqa areenarana maraquna Anutuna maraquna maasa naakinoo maridanoo fee qimasee asasiaqa. \v 15 Yisuna auqusaara aupurarana nimifaqa asasiaqa, mandoosana akiaqara aupurarana nimiranara eerairiaqa. Innee Yisuna ufa irimariasa innikiqari sia moo fannoo fidika ruqiasainanoo kuquani sandufa rukiarafa faqa sia mariani, ummuarirafa faqa sia mariani, moosa mandainainaki keeqaranara innikiqari moo fannoo sia uqanna mi mandoosanna marasee mina akiaqara aupurarana maraaqa. \v 16 Innee Yisuna ufara aupurarana maraseeqa sia minara nisauruaqa, Yisuna auqu maasasaa marinara Anutunara dufi dufi qiaqa. \p \v 17 Anutufa aiqamausa ufa irira aukuana doo ani maridanoo. Anutufa narí faiqi namu ufa naaree iriannoo. Iridanoo misa faqa aupurarana nimiannoo. Miqi qimasee niminanoo Anutuna ufara nikooqee marisa naqi fee iannoo fee firaaqoo uqanna misa ufa nimiannoo. \v 18 Ooqeenaa tamummaqarausa akara minara maaqimminoo maridanoo. \q1 Andeeqara fasiqauqa nimeekamakida asumu mariranaki keeqaidaqa, Anutunara nikooqee marisa faqa mandoosana mareemariasa faqa naqi fee ifaree, firaaqoo mandaikifaranoo. \p Tamummaqara fasiqa ufa miqi qimaqoofa maridanoo. \p \v 19 Minara iriseeqa Anutuna iriranasaa aupurarana maree mariasa nári amiqira mariranannai nári nifaaqa nári auquqoo fasiqanasaa nári nifaaqa amiqimasee quqasee marifaranoo. Inni auqufa ooqai qima afeekaikammaqoofa marifanoo doo miqoo kai fuannoo sia rakeeiannoo. \c 5 \s1 Yisuna ufara suqimariasasaa rakisirausa misa oosanara qimaqoo ufafa. \p \v 1 Minara inni amaana maqasaa rakisimariasa qimannimidaqa. Qinee Peetooroosa amaana maqasaa rakisimarunausa maridaqa inni qimannimidaqa. Qinee asauku mundirana aupurarana qeeqa qifunnai qafaafanausa maridaqa, kasooqaqee innaarunaindaraa kaaqa qarafa akooroo inaqa qinee faqa akaqana marararee qidaqa inni qimannimidaqa. \v 2 Innee amaana maqasaa rakisirausa faqa amiqira asumu aandau rakisidara foora mariaqa Anutufa innee faiqí aanaaseera asumu aandaura foora rakisiaqee qidanoo. Sia nikoo nikaamasee rakisinnimaqaaqa Anutuna iriranamau kai asasammasee rakisinnimaqaaqa. Sia feefauruara kai irisee mi rakisira saikana maraaqa naundurakinaana dadaaqianee qimasee maraaqa. \p \v 3 Innee amaana maqasaa rakisimaria fasiqausa sia inneeqara uriqararausee qimasee fuki faaki qiaqa, innee fidaqa quandafi ireeda kai faiqí anaasee nifiqee andeeqaramau kai fuaqa. \v 4 Innee miqimasee faiqí anaasee rakisifanoo aandaura foora rakisirafa firaafa Yisufa innaarunaindari akooroomafinoo kaaqa areenara qafee inni nikiqasaa quqasee nimiannoo sia areenarafa taikaaninafa naaru naaru kaqi marianinafa. \p \v 5 Miqi kai iqa innee kumaaraauqa faqa inneeqa faiqí firaasa nimeemaanai miqi kai masee ureeaqa mariaqa. Innee aiqamausa oorudupi oorudupimafinaqa qamunnara foora afisusee mariaqa. Tamummaqarausa akara minara maaqi qidanoo. \q1 Anutufa faiqí anaasee nári nuqu uqeeree mariasa rafaaqafidanoo fifimariasa adiafaairana faqa amiqirana faqa nimidanoo. \p \v 6 Tamummaqara fasiqa ufa miqinoo marinara innee minara irisee Anutuna afeeka asauku ameemaanai ureeaqa marifanoo narí aukuana qumureenoo inni uqeera uriqararanaki quqannisaannoo. \v 7 Mifa Anutufa inniara amuqusimarifanoo rakisidanoo. Minara inniqa aiqama ainainara naundurakinaa ummaara rufiarana nimukee marina naindiri ree mariana minauqa moodaanaki uqeereeqee Yisuna minasaa kai aqusaifanoo dadaaqiannoo. \p \v 8 Innee inneeqa nimanara irisee aufarida mariaqa inni namuqaa Sadannafa kaasau fainiara foora fiqu faiqu idanoo yanee nambiqaanau yanee nambiqaanau qidanoo. \v 9 Aiqama maqa maaqaki inni niqoonausa Yisuna ufa irimariasa moodaa karammida aupuree mariafanoo. Minara irisee innee inneeqa Yisuna saqarikamma mapukusee maridaqa Sadannafa aninaqa ititaidaqa mariaqa. \v 10 Innee maaqoo maqasaa maridaqa kaqikaaqoo nidafirafa mariannoo. Marifanoo kaqi afaarirana akoofa Anutufa inni naaraidanoo narí naaru naaru kaaqa areenarana asauku mundirana namufaqa narí namufaqa inni nimiannoo. Innee maaqoo marifanoo mifa kai inni anoonaikama nimaqaannoo mifa kai naunduraki mapukirana nimiseenoo afeeka faqa afeeka maaqa atuna fooqaana nimiannoo. \v 11 Aiqama afeeka rakisinnimaqarafa naaru naaru minaindi mariannoo. Kuqaa. \s1 Atisaa nimandoo ufafa. \p \v 12 Qini amiqira qikaqafasaa Sirafanusafa dadaaqifaqa maa kaqikaa akarana rumannimaqeeqa. Innee Yisuna ufaki mariafaqa qinee qimannimidaqa nifeeqaraidaqa, innee minaki maridaqa kuqaa Anutuna afaariranaki mariafanoo. Innee minaki mapukufi kikiqiaqa. \p \v 13 Yisuna ufa irimariasa Babiroonia maqusa mariasa faqa maridaqa Anutufa misa faqa rusandeesamumasee maroosa maa papiqanaki inni nimandaidaqa. Qini qimaaku Marikoofa mifa faqa inni nimandaidanoo. \v 14 Innee Yisuna ufa irimariasa imariandee narí amooqee narí amooqee iaqa. \p Innee asauku mundirana araamuqmaaka faiqinamu inni naundurai asooarafa mariani.