\id EPH - Fanamaket 4 \h Efeses \toc3 Efeses \toc2 Efeses \toc1 Leta ke Pol usuf Fan Efeses \mt2 Leta ke Pol usuf Fan \mt1 Efeses \imt1 Orek Famu \ip Leta igii, Pol i siit ta u aunbiing i kiis na kamkabet na Rom. Aunbiing i kiis na kamkabet i siit ta ifet e leta. Neng usuf fan Efeses, neng usuf fan Filipai, neng usuf fan Kolosi ke neng usuf Pilimon. Leta igii i siit ta u usuf foron tom unune na Efeses, isi rin wes u ke namih, rik ta u usuf fale fanu keskes. \ip Efeses i tara maleh na falifu na Eisia. Fanu na male igii, ri ier kanaka isi ifuun e pitkalang, ke ri lotu unaisan nenge god famfabal ae ri foteng u ini Artemis (Par Aposel 19:17). \ip Na fawu u e ninla ke Pol, ka fafas usuf fan Iudaia ae ri kiis na Efeses (Par Aposel 18:18-21). Ke na fatuul u e ninla kia ka fis sabin una Efeses, ma ka melmel aiwa pes ituul e bet, ma ka fausum fanu ae ri ka sokiliis liu tah, ma ri ka unune ta lo Iesu (Par Aposel 19). Fale tom unune aiwa, e fan Iudaia ke fal e fanu keskes. \ip Na leta igii, Pol ka fausum ri le, lo Iesu sau, ke kere tikii kere ka tapiek arae itikii sau, fan Iudaia turan fale fanu sabin. \iot Leta usuf fan Efeses i aragii: \io1 1:1-2 Tanwara na leta igii \io1 1:3—3:21 Kere tapiek arae itikii lo Karisito \io1 4:1-16 Ti turim ken foron tom unune \io1 4:17—5:20 Liu fuuh lo Karisito \io1 5:21—6:9 Keren fapu kerer usuf fal \io1 6:10-20 Kilkiliis ken nenge tom fapaket ke Karisito \io1 6:21-24 Farfarop na orek ke Pol \c 1 \p \v 1 \x - \xo 1:1 \xt Aposel 18:19-21; 19:1\x*Ia Pol, nenge aposel ke Karisito Iesu na wolwol ke God. \p Ia siit leta igii usuf gam fanu kalkaluu ke God na Efeses, ae gam unune tekentu lo Karisito Iesu. \p \v 2 Famais turan siaroh sing God Tama kerer ke sing Kumguui Iesu Karisito in kiis naismi. \s1 God i Fakalok Kerer ini foron Tier na Tanwa \p \v 3 Keren usefages God Tama Kumguui kirer, Iesu Karisito. I fakalok ta kerer ini foron tier tikii tinbae na kukulii, una lupes tanwa kerer, aunbiing kere patep lo Karisito. \v 4 Aunbiing God biil biitom i fakiis ta piklinbat, ka tim pes ta kerer ae kere patep lo Karisito, isi keren tapiek kalkaluu ma biil imel e tuk lo kerer na mata. \v 5 Na famais kia, i put ta u pakanini tom le in patak pes kerer arae berberat kia, wara le kere patep lo Iesu Karisito. I tel u arae namin wolwol kia tom ke na laes kia. \v 6 Ke keren usefages God isi rokap na tara famais kia, ae i ta foes ta u usuf kerer lo ke Kalalik ae i ier kanaka isi. \v 7 \x - \xo 1:7 \xt Kolosi 1:14\x*Aunbiing kere patep lo Karisito, kere ka sengsegeng, wara na dawu, ke God ka pa ufu foron sinang laulau kirer. Famais ke God i laumet kanaka, \v 8 ae i ta tikii u usuf kerer turan polo na wol ke tasum. \v 9 God ka famalal ta kerer ini puput kia ae pakanini i kiis mumun tah ma in fasuut u lo Karisito. In tel u tom arae namin wolwol kia. \v 10 Puput kia i aragii: In tel turim foron tier tikii buuii na kukulii ke na piklinbat, isi ri tikii rik kiis na piklin nagogon ke Karisito, isi i tom ik paklun foron tier tikii. Ma na aunbiing tutus mang ae, God ik fasuut u. \p \v 11 Pakanini tom i tim pes ta kemem fan Iudaia, ae keme patep lo Karisito. Foron tier tikii ae, God i tel u namin wolwol kia tom, ke foron puput kia i fasuut u la tom. \v 12 God i fule pes ta kemem arae fanu famu ae keme unune lo Karisito, isi kemek usefages God isi memeh kia. \v 13 Ke gam sabin ae biil gam fan Iudaia, gam patep lo Karisito aunbiing gam ongen orek tekentu, i e Rokap na Fafas na fafaliu ke God usuf gam. Aunbiing gam ka unune ta lo Karisito, God ka luun fakileng kia lo gam, i e Tanwa Kalkaluu ae pakanini tom i falimlim ta ini. \v 14 Tanwa Kalkaluu i e tier famu ae i fatekentu u le namih, na aunbiing ae God in fasengsegeng fanu kia, kerek kep foron tier ae God ka fakale ta kerer ini. Pesu, keren usefages u isi memeh kia. \s1 Pol i Sising isi foron Tom Unune \p \v 15 Pesu, aunbiing ia ongen ususe na unune kimi lo Kumguui Iesu ke famais kimi usuf fanu ke God, \v 16 biil ia mange la na fotrokap usuf i isi gam, ma na foron sising kiak, ia wolpes gam la. \v 17 Ia sising la le God ke Kumguui kirer Iesu Karisito, Tama kerer ae ifuun ini memeh, in ta Tanwa Kalkaluu ae in ta rokap na wolwol usuf gam, ma in sapeng na wolwol kimi, isi gamek usum rokap tom lo God. \v 18 Ia sising sabin le in famalal kolson matan tanwa gam, isi gamek usum na tier ae gam nene isi ae God i tawi ta gam le gamen kep u. Foron tier ae kerer fanu ke God keren kep u, i laumet kanaka ma ifuun ini memeh. \v 19 Ke gamek usum le rakrakai ke God ae i lupes kerer ae kere unune, i laumet kanaka ma biil ifasi keren fatof u. Na tara rakrakai sau igii, \v 20 \x - \xo 1:20 \xt BukSong 110:1\x*ka fapti fafis Karisito tina minet ma ka fakiis u na mia bae na kukulii. \v 21 Ma i laumet lon foron rakrakai tikii, foron tier tikii ae imel e rakrakai kiri una nagogon, foron tier tikii ae imel e rakrakai kiri, ke foron famfamu tikii. I laumet lon foron as na aunbiing igii ke nami sabin. \v 22 \x - \xo 1:22 \xt BukSong 8:6; Kolosi 1:18 \x*God ka luun ta foron tier tikii na piklin rakrakai ke Karisito, ke ka luun u isi in paklun foron tier tikii una rokap ken foron tom unune. \v 23 Ma foron tom unune, ri arae pununfo Karisito. Ma Karisito ifuun lo ri, ma i fafuun foron tier tikii na foron falifu tikii. \c 2 \s1 God i Faliu kerer lo Karisito \p \v 1 \x - \xo 2:1 \xt Kolosi 2:13\x*Pakanini tanwa gam i met tah, wara na foron tier laulau gam tel ta u, ke na foron sinang laulau kimi. \v 2 Gam ka mi ta na foron sinang tinaga na piklinbat, ke gam ka mi ta lo Satan, famfamu tina matanfuntih ae na mua. Ma igii, tanwa ae ka famam foim na liu ken fanu tikii ae biil ri wong la sing God. \v 3 Pakanini kere tikii kere kiis ta sabin arae ri. Kere falaes ta pununfo kerer ma kere ka mi na foron wolwol laulau ke na foron sinang na liu tofe. Ma aunbiing kere mi na foron sinang arae, kere kiis ta na piklin ngaliaf ke God, arae fanu tikii. \v 4 Isau le famais ke God i laumet kanaka ma i ier kanaka isi kerer, \v 5 pesu, taftawa le kere ka met ta ini foron sinang laulau kirer, ka faliu ta kerer isi keren liu tura Karisito. God ka faliu ta gam, wara sau na famais kia. \v 6 God ka fapti fafis ta kerer tura Karisito, ma ka fakiis ta kerer turim tura na nian kiiskiis kia buuii na kukulii, aunbiing kere patep lo Karisito Iesu. \v 7 Ke ka tel u arae una finngas tara famais kia usuf kerer lo Karisito Iesu, isi famais kia ae i liuliu kulkulef ik tapiek malal usuf foron ulul tikii ae namih. \v 8 God ka faliu ta gam aunbiing gam unune, i wara sau na famais kia. Biil na rakrakai kimi tom, biil. I arae fafen ke God unaismi. \v 9 Biil i faliu gam wara na ti rokap na foim ae gam tel ta u, biil. Pesu, biil tikas ifasi in got ini. \v 10 Wara le kere tikii, aunbiing kere patep lo Karisito Iesu, God tom ka fafuu pes ta kerer, ma ka fakiis kerer isi keren tel foron rokap na foim ae ka geges famu ta ini, isi keren tel u. \s1 Lo Karisito Kere Tapiek Itikii sau \p \v 11 Pesu, gamen wolpes liu kimi pakanini. Gamen usum le biil gam fan Iudaia, gam pang na fale mat keskes. Fan Iudaia ri kiit ufu pununfo ri la aragii fakileng, le ri fanu ke God. Sinangun fakiit igii, fanu sau ri tel u ini limri. Ri foteng gam la le, biil gam fanu ke God, wara le biil gam kiit pununfo gam. \v 12 Gamen wolpes u le, pakanini gam tapak ta koseng Karisito, biil gam fan Israel, gam foron ses, ke puput ae God i falimlim ta ini usuf ri, biil kimi. Ma na liu kimi aga na piklinbat biil gam usum lo God, ke biil ti rokap na tier ae gam kiis nene isi. \p \v 13 Pakanini gam kiis tapak ta koseng God. Isau le igii, aunbiing gam patep lo Karisito Iesu, dawu ka filange gam fatat God. \v 14 Wara le Karisito tom i e siaroh kirer. I tel turim fan Iudaia ke fanu sabin ae biil ri fan Iudaia, isi ik tikii sau lo ri. Pakanini kere kiis arae foron tuui, isau le Karisito ka tel ufu ta ubiif ae i tempaek ta kerer ini pununfo tom. \v 15 \x - \xo 2:15 \xt Kolosi 2:14\x*Ka farop ufu ta foron nagogon ken fan Iudaia turan foron pintoko, isi ik tel turim iwu e uh na fanu ma rik tapiek arae itikii sau e mat, isi ri tikii rik kiis turim tura ini siaroh. \v 16 \x - \xo 2:16 \xt Kolosi 1:20\x*Karisito i tel turim iwu e uh lo kerer ka tikii, ke ka tel kerer isi kerek fatala fis tura God, ke ka tel ufu kiiskiis an tuui kirer aunbiing i met bae na aupaket. \v 17 \x - \xo 2:17 \xt Aisaia 57:19\x*I tapiek ma ka fafas ini siaroh usuf gam ae gam kiis tapak, ke usuf fanu sabin ae ri kiis fatat. \v 18 Ma igii, kere tikii ifasi keren la usuf Tata ini itikii sau e Tanwa, i wara lo Karisito. \p \v 19 Pesu, biil mang gam arae foron ses ke fanu keskes, biil. Igii ka tikii mang lo gam turan fanu ke God, ma gam ka tapiek fanu tutus mang ke God. \v 20 Gam arae fel ae God i fiti ta u na olon waran singlen. Waran singlen ae, i e foron aposel turan foron profet, ma Karisito Iesu tom i e rakrakai na tuh na fel ae. \v 21 Fel kuruur ae, i tungtugus turim na tuh ae, ma in laulaumet la, ke ik tapiek nenge Felun Tunmapek Kalkaluu ke Kumguui. \v 22 Ke aunbiing gam patep lo Karisito, in tel turim gam sabin, isi gamek tapiek arae nenge fel ae Tanwa God i kiis lo. \c 3 \s1 Foim ke Pol usuf Fanu ae biil ri Fan Iudaia \p \v 1 Ia Pol, ia kiis na kamkabet wara ia tel foim la ke Karisito Iesu usuf gam ae biil gam fan Iudaia. \p \v 2 Ia wol le gam ka usum ta le God i ta ta foim igii usuf iau ini tara famais kia, isi ian lupes gam. \v 3 Ke ka famalal ta nenge tier ae i mumun ta usuf iau. Ma na leta igii, ia ka mamlik ususe ta lo. \v 4 \x - \xo 3:4 \xt Kolosi 1:26,27\x*Ma aunbiing gam wes u, gamen usum le ia usum na fafas lo Karisito ae i kiis mumun tah. \v 5 Foron ulul tinpakanini, God biil i famalal ta ri ini, isau le igii, Tanwa Kalkaluu ka famalal u usuf foron aposel kalkaluu ke God, turan foron profet. \v 6 Tier ae i kiis mumun ta i aragii: Fanse ae biil ri fan Iudaia, aunbiing ri unune na Rokap na Fafas, imel sabin e su kiri turan fan Iudaia, ma ri tikii rin tapiek itikii, arae pununfon itikii e kaltu. Ma kiri sabin e falimlim ke God, lo Karisito Iesu. \p \v 7 Ia tapiek nenge tom foim na Rokap na Fafas igii ae God tom i ta ta u na famais kia arae fafen usuf iau ini rakrakai kia. \v 8 Taftawa le ia fabiro kanaka lon fanu tikii ke God, isau le i mais iau ke ka ta ta foim igii usuf iau, isi ian fafas usuf fanu ae biil ri fan Iudaia ini foron minsik ke Karisito, ae i laumet kanaka ma biil ifasi keren fatof u ini ti tier. \v 9 God ae i fakiis ta foron tier tikii, i ta ta foim igii usuf iau, isi ian famalal fanu tikii ini wolwol kum kia ae pakanini i kiis mumun tah. \v 10 Ma igii, ka tel ta foron tier igii usuf foron tom unune, una finngas marmarsan tasum kia usuf foron rakrakai na tanwa, ke foron tanwa ae imel e rakrakai kiri una nagogon na bat. \v 11 I tel u arae namin puput kia tinpakanini tom, ma ka fasuut u mang lo Karisito Iesu, Kumguui kirer. \v 12 Lo Karisito sau, ke na unune kirer lo, kere ka sengsegeng isi la usuf God, ma biil keren binbin. \v 13 Pesu, ia ka sising gam le unune kimi gong i puh aunbiing gam par foron tatawin ae ia kalsakai ta u isi gam. Wara le foron tatawin ae ia kalsakai ta u, una rokap kimi. \s1 Pol i Sising isi Fan Efeses \p \v 14 I e wara, ke ia ka ilepul na mata Tata \v 15 ae i Taman foron mat tikii buuii na kukulii ke aga na piklinbat sabin, ma nian fotfoteng kiri i tom i ta ta u. \v 16 Ma ia sising le, tina minsik kia ae ifuun ini memeh, in ta Tanwa usuf gam isi ik farakrakai tanwa gam, \v 17 isi Karisito ik kiis na balmi, wara na unune kimi. Ma ia sising sabin le gamen posefat ma gamek tifat na famais kia arae baulin au i rarau na nanal, \v 18 isi ik mel e rakrakai kimi turan fanu kalkaluu tikii ke God una usum na famais ke Karisito. Famais kia i sapeng kanaka, i dolo kanaka, i buuii kanaka ma i puh kanaka. \v 19 Ke gamek usum sabin le famais kia i laumet kanaka na tasum ken fanu, isi gamek fuun ini liu tikii ke God. \p \v 20 Ususefages usuf God, ae i rakrakai kanaka ma ifasi in tel foron tier ae i laumet kanaka na foron tier ae kere wol la lo, ke ae kere sising la isi, ma in foim ini rakrakai kia na liu kirer. \v 21 Kerer turan foron ulul tikii ae namih, keren ta memeh usuf i isi foron tier ae ka tel ta u lon foron tom unune, ke lo Karisito. Ma fitliu keren me u, ma biil ti farfarop lo! Amen. \c 4 \s1 Kere Pununfo Karisito \p \v 1 Ia kiis na kamkabet wara ia foim ke Kumguui. Pesu ia ka piispiis gam le gamen liu fafasi ini liu ae God i tawi pes ta gam isi. \v 2 \x - \xo 4:2 \xt Kolosi 3:12,13\x*Fitliu gamen fabiro pes gam, ke gamek liu ini siaroh. Gamen finngas sinang ae i fofo, ke gamek somangat pes temtem tikii lo gam, ini sinangun famais. \v 3 Gamen rakrakai isi pose papte sinangun ti turim ae Tanwa Kalkaluu i ta ta u usuf gam, wara i kabet turim ta gam ini siaroh. \v 4 Itikii sau e pununfo, ke itikii sau e Tanwa, arae itikii sau e tier gam nene isi, ae God i tawi pes ta gam isi. \v 5 Itikii sau e Kumguui, itikii sau e unune ke itikii sau e bapitaiso. \v 6 Ma itikii sau e God, i e Tama kerer tikii. I laumet lon fanu tikii, i foim na liu ken fanu tikii, ma i kiis lon fanu tikii. \p \v 7 Isau le usuf temtem tikii lo kerer, Karisito ka tem ta kerer ini foron fafen, namin famais kia tom. \v 8 \x - \xo 4:8 \xt BukSong 68:18\x*I e wara ae Buk na Gogoh ka use u aragii, \q1 “Aunbiing i tatkau ubae na mawe, \q2 ka lame foron tuui kia una kamkabet, \q1 ma ka ta foron fafen usuf fanu.” \m \v 9 Aunbiing ri siit u arae le, “i tatkau”, kamtinan orek igii le, pakanini i filaupu ta una piklinbat.\f + \fr 4:9 \ft Fale tom tasum na Buk na Gogoh ri wol le kamtinan orek igii le, i puh sikit ta tom una salan foron minet.\f* \v 10 Ier ae i filaupu tah, i tom i tatkau tah ma ka liu kulef foron tier tikii na bat, isi ik fafuun foron tier tikii. \v 11 I tom i ta ta foron fafen usuf foron tom unune, arae: Foron aposel, foron profet, foron tom fafas, foron tom fofonoi na lotu, ke foron tom fafausum, \v 12 una fageges fanu ke God isi tel foim kia una fakuum pununfo Karisito. \v 13 In arae papang na aunbiing ka tikii lo kerer na unune, ke na tasum kirer lon Kalalik ke God, ma unune kirer ik matuk. Keren kuum arae, papang na aunbiing keren fuun ini liu ke Karisito. \p \v 14 Biil mang keren arae berberat puun, ae unune kiri i guuiguuiguui arae tier ae panaf i lin u una mih ke una famu, biil. Ke gong kere mi na fafausum ken foron tom famfabal ae ri ier isi lame fager fanu ini foron garan kiri ke ini foron lem kiri. Fafausum kiri i farigorigo wolwol ken fanu arae kif ae i kufe nenge tier ubase ke ugapiek. \v 15 Isau le keren orek tekentu ini famais isi na foron tier tikii kere tel u, kerek kuum isi kerek arae Karisito, i e Paklu kerer. \v 16 \x - \xo 4:16 \xt Kolosi 2:19\x*Ma lo Karisito, pununfo kuruur ka tungtugus ma ka patep turim, aunbiing temtem tikii na irin pununfo i foimnge foim kia, ke pununfo kuruur ik kuum ma ik rakrakai ini famais. \s1 Liu Fuuh lo Karisito \p \v 17 Ke na asa Kumguui, ia fas gam ke ia ka fanau gam le, gong mang gam liu arae fanu tina kabarais ae wolwol kiri biil ti fua. \v 18 Wolwol kiri i kubunor ma ri tapak koseng liu ke God, wara le biil ri usum na ti tier ma balri i kutkut. \v 19 Biil mang ti matlawen kiri ma ri mi tom na foron wolwol laulau una tel marmarsan sinang ae i duh, ke biil ri ier le rin susuaf lo. \p \v 20 Isau le gam, biil ri fausum ta gam ini Karisito ini matngan sinang aragii, biil. \v 21 Ia usum le gam ka ongen ta ususe lo Iesu, ke ri ka fausum ta gam ini orek tekentu lo. \v 22 \x - \xo 4:22 \xt Kolosi 3:9\x*Ri fausum ta gam isi gamen la koseng foron matngan liu ae gam mi la lo tinpakanini. Pesu, gamen kiliis ufu liu tofe kimi ae ka laulau ta ini foron wolwol laulau ae i fabal gam la, \v 23 isi God ik fafuu tanwa gam turan wolwol kimi. \v 24 \x - \xo 4:24 \xt Kolosi 3:10; Stat 1:26\x*Ke gamek kilkiliis ini liu fuuh ae God i tel ta u arae i tom, isi kerek mi tekentu na tortores na sinang ke sinang ae i kalkaluu. \p \v 25 \x - \xo 4:25 \xt Sekaraia 8:16\x*Pesu, temtem tikii lo gam, in susuaf na sinangun lem, ma ik orek tekentu usuf ier ae na fatat u, wara le kerer tikii kere foron irin pununfo Karisito. \v 26 \x - \xo 4:26 \xt BukSong 4:4\x*Aunbiing gam ngaliaf, gong gam tel ti sinang laulau. Ke pisiih gong i sup ini ngaliaf kimi, \v 27 isi gong gam ta ti mua sing Satan. \v 28 Ier ae i suksukuum la, gong mang i suksukuum. Isau le in tel rokap na foim ini iun lima, isi ik mel e tier sing i una lupes foron lauu. \p \v 29 Ma gong ti orek laulau i suu tina ngusmi. Isau le gamen use foron orek sau ae in farakrakai unune ken fanu ke ifasi in lupes liu ken temtem tikii. Gamen tel u arae una rokap ken fanu ae ri ongen gam. \v 30 Ma gong gam fatamais Tanwa Kalkaluu ke God, i e fakileng ae i finngas u le God ka fakale ta gam una biing ae in fasengsegeng gam. \v 31 Gamen tel ufu foron sinang arae: Sinangun bala laulau, sinangun ngaliaf, sinangun fabalkut, sinangun faperekwar, sinangun fanes ke marmarsan sinang laulau tikii. \v 32 \x - \xo 4:32 \xt Kolosi 3:13\x*Isau le gamen tel rokap na sinang ke gamek mais temtem tikii lo gam, ke gamek wol ufu sinang laulau ae ri tel u ulo gam, arae sau God i wol ufu ta foron sinang laulau kimi, lo Karisito. \c 5 \s1 Liu na palgan Malal \p \v 1 Gam berberat ke God, ma i ier kanaka isi gam. Pesu, gamen parpar pes na liu ke God, \v 2 \x - \xo 5:2 \xt KisimBek 29:18; BukSong 40:6\x*ma gamek liu ini famais, arae Karisito i ier isi kerer ma i ta ta liu kia isi kerer, arae nenge fafen ae sana i furung rokap usuf God. \p \v 3 Pesu na fatpoto gam, gong tom gam tel ti sinangun puur, le ti sinang ae i duh ke sinangun akalemok. Wara le, biil tom i tortores le fanu kalkaluu rin tel foron sinang aragii. \v 4 Ke gong sabin gam fanes, le orek talos, ke gong gam use ti foron morot laulau. Foron orek igii biil i rokap isi gamen use u, isau le i rokap le gamen fotrokap usuf God. \v 5 Gamen usum le, fanu ae ri tel sinangun puur, le foron sinang ae i duh turan foron tom akalemok, biil ti su kiri na matanfuntih ke Karisito, ke ke God. Wara le foron tom akalemok, minmara ri i arae god kiri. \v 6 Gong gam somangat pes tikas isi in fabal gam ini foron orek foes. Wara le foron sinang ae, in dat ngaliaf ke God ulon fanu ae ri ongen fabulwar la. \v 7 Pesu, gong gam fatalmak tura ri. \p \v 8 Wara le pakanini gam kiis ta na kubunor. Isau le lo Kumguui, igii gam ka kiis na malal. Ke gamen liu arae fanu tina malal. \v 9 Wara le malal i fatapiek rokap na sinang la, tortores na sinang ke tekentu. \v 10 Ke gamen totof isi tafe matngan sinang ae in falaes Kumguui. \v 11 Gong gam fatalmak turan fanu ae ri tel foron sinang la tina kubunor, ae biil imel e fua. Isau le gamen fapos sinangu ri na malmalal. \v 12 Wara le tier an matlawen le keren use sani ae foron tom ongen fabulwar ri tel fakum u la. \v 13 Isau le foron tier tikii ae malal i fapos u, in tapiek na malmalal. \v 14 I wara le malal sau ae, i tel foron tier tikii ka tapiek la na malmalal. Arae fanu ri use u la, \q1 “Tom masmasunmet, mat! \q2 Apti koseng minet, \q1 ma Karisito ik popos ulo wo.” \p \v 15 Gamen fofonoi rokap na kiis kimi. Gong gam kiis arae foron talos, gamen liu arae fanu ae imel e rokap na wolwol kiri. \v 16 \x - \xo 5:16 \xt Kolosi 4:5\x*Ma na foron biing tikii, gamen totof rakrakai tom isi tel rokap na foim, wara le foron biing igii, i laulau. \v 17 Pesu, gong mang gam talos, isau le gamen usum na wolwol ke Kumguui. \v 18 Gong gam lala umin wain isi gamek talos ini, wara le in falaulau liu kimi. Isau le gamen fuun ini Tanwa Kalkaluu. \v 19 \x - \xo 5:19 \xt Kolosi 3:16,17\x*Gamen faorek temtem tikii lo gam ini foron seksek ae na Buk na Gogoh, foron gaun lotu ke foron seksek ae Tanwa Kalkaluu i ta u usuf gam. Gamen seksek ke gamek ususefages ini balmi tikii usuf Kumguui. \v 20 Ma fitliu gamen fotrokap usuf God Tama kerer isi foron tier tikii, na asa Kumguui kirer Iesu Karisito. \s1 Pol i Ororek isi Sinangun Fakekel \r Kolosi 3:18-19 \p \v 21 Gamen fapu gam usuf temtem tikii lo gam, wara le gam bulat lo Karisito. \p \v 22 \x - \xo 5:22 \xt Kolosi 3:18; 1Pita 3:1\x*Kelefin, gamen fapu gam na piklin foron antu gam, arae sau gam fapu gam la na pikli Kumguui. \v 23 Wara le kaltu i e paklu antu, arae Karisito i e paklun foron tom unune, ma ri arae pununfo, ma i tom e Tom Fafaliu kiri. \v 24 Arae foron tom unune ri fapu ri la na pikli Karisito, ke kelefin sabin rin fapu ri na piklin foron antu ri na foron tier tikii. \p \v 25 \x - \xo 5:25 \xt Kolosi 3:19; 1Pita 3:7\x*Fanu tamat, gamen ier isi foron antu gam, arae Kumguui i ier isi foron tom unune, ma ka ta ta liu kia tom isi ri, \v 26 isi ik fakalkaluu ri, aunbiing i sufe fafuu ri ini dan ke ini orek kia. \v 27 I tel u arae isi ik lame foron tom unune usuf i tom, ma rik fuun ini memeh ke biil in mel e toktok lo ri, le duh le fale tier laulau sabin lo ri. Isau le rin kalkaluu, ma biil ifasi tikas in tiu ri ini ti tier. \v 28 Arae sabin lon fanu tamat, rin ier isi foron antu ri arae ri ier tom isi pununfo ri. Kaltu ae i ier isi antu, i ier isi i tom. \v 29 Biil ifasi tikas in ememse pununfo tom, biil. Isau le in fen u ke ik fofonoi lo, arae Karisito sabin i tel u la usuf foron tom unune, \v 30 wara le kerer foron irin pununfo. \v 31 \x - \xo 5:31 \xt Stat 2:24\x*Arae Buk na Gogoh i use u le, “I e wara ae nenge kaltu in la koseng tama ru e tina, ma ik kiis turim tura antu, isi ik tikii mang lo ruh.” \v 32 Tier ae i kum na orek igii, i laumet, ma ia ororek sau isi Karisito ke foron tom unune. \v 33 Ke gam sabin, temtem tikii lo gam in ier isi antu arae i ier isi i tom, ma fifin in bulat lo antu. \c 6 \s1 Pol i Ororek isi Berberat turan foron Temri ke foron Tinri \r Kolosi 3:20-21 \p \v 1 \x - \xo 6:1 \xt Kolosi 3:20\x*Berberat, gamen wong sing foron teumi ke foron tinmi na asa Kumguui, wara i tortores tom le gamen tel u arae. \v 2 \x - \xo 6:2 \xt KisimBek 20:12; Lo 5:16\x*Buk na Gogoh i use u le, “On bulat lo tamam ru e tinam.” Igii e nagogon famu ae imel e falimlim i la turim tura, \v 3 ae i tarah, “Male on tel u arae, ke kiis kiam in rokap ma liu kiam aga na piklinbat in dolo.” \v 4 \x - \xo 6:4 \xt Kolosi 3:21\x*Ke gam foron tamankak, gong gam fatel berberat isi rik ngaliaf, isau le aunbiing gam fofonoi lo ri, gamen fausum ri ke gamek falasan ri ini liu ke Kumguui. \s1 Foron Fafauun turan foron Laulaumet \r Kolosi 3:22—4:1 \p \v 5 \x - \xo 6:5 \xt Kolosi 3:22-25\x*Foron fafauun, gamen wong sing foron laulaumet kimi tinaga na piklinbat ini bulat ke ini sokeh. Gamen wong sing ri ini tekentu ae na balmi, arae tom gam wong la sing Karisito. \v 6 Gong gam wong sing ri sau aunbiing ri par gam, isi gamek falaes ri. Isau le gamen foim tom arae foron fafauun ke Karisito, ma gamek tel foim ae God i ier isi ini balmi tikii. \v 7 Gamen foim sing foron laulaumet kimi ini gesges arae gam foim sing Kumguui, ma biil sing fanu. \v 8 Wara gam usum le, Kumguui in suat temtem tikii isi foron rokap na foim tikii, ae i tel u, taftawa le i fafauun foes le biil i fafauun. \p \v 9 \x - \xo 6:9 \xt Kolosi 4:1; Lo 10:17; Kolosi 3:25\x*Ma gam foron laulaumet, gamen tel u sabin arae usuf foron fafauun kimi. Ke gong gam fasoksoke ri, wara gam usum le itikii sau e Kumguui buuii na kukulii, kiri ke kimi sabin. Ma Kumguui, biil i kating fal la, ma fal biil. \s1 Ges ken foron Tom Fapaket ke God \p \v 10 Farfarop na orek kiak i aragii: Gamen tifat lo Kumguui, ke na tara rakrakai kia. \v 11 Gamen kilkiliis ini foron ges una fapaket tikii ke God, isi gamek tifat na aunbiing Satan in tof gam ini foron garan kia.\fig Gamen kilkiliis ini foron ges una fapaket ke God|src="Eph 6.11 GS.TIF" size="col" ref="6:11" \fig* \v 12 Wara le biil kere fapaket turan fanu, biil. Kere fapaket turan foron rakrakai na tanwa, foron tanwa ae imel e rakrakai kiri una nagogon, foron tanwa ae ri pose na rakrakai tina kubunor aga na piklinbat ke foron tanwa laulau tinbae na bat. \v 13 Pesu, gamen ges ini foron kilkiliis ke God una fapaket, isi aunbiing biing laulau in tapiek, ke ifasi gamen tifat. Ke aunbiing fapaket in rop, gamen ti rakrakai ta tom. \v 14 \x - \xo 6:14 \xt Aisaia 11:5; 59:17\x*Gamen tifat, ke gamek pus ini tekentu na lifa gam. Ke gamen ges ini tortores na sinang arae dangan aen una tel kale matan mangia gam. \v 15 \x - \xo 6:15 \xt Aisaia 52:7\x*Gamen luun su na kekmi, arae geges kimi una fafas ini Rokap na Fafas na siaroh. \v 16 Ke gamen pose papte unune kimi sabin arae pil una tikale foron lamruut ke Satan ae i karef. \v 17 \x - \xo 6:17 \xt Aisaia 59:17\x*Ke fafaliu ke God i arae luukluuk una fapaket kimi, ke gamen pose na popok una fapaket ken Tanwa Kalkaluu, i e orek ke God. \v 18 Ke gamen sising ini rakrakai ken Tanwa Kalkaluu na foron aunbiing tikii ini marmarsan sising, ke sising isi sani gam ier isi. Pesu, gamen kiis an geges ma gamek sising mulmul isi fanu kalkaluu ke God. \p \v 19 Gamen sising sabin isi iau, isi God ik ta orek usuf iau isi iak use u, ma biil ian to binbin isi famalal foron tier ae i kum na Rokap na Fafas. \v 20 God i luun ta iau isi ian fafas ini Rokap na Fafas, ma wara na foim igii, ia ka kiis na kamkabet. Gamen sising isi ian kep balamas ma iak fafas ini Rokap na Fafas ini rakrakai. \s1 Farfarop na Orek ke Pol \p \v 21 \x - \xo 6:21 \xt Aposel 20:4; 2Timoti 4:12\x*Tikikus, i rokap na tualikrer ke i nenge tom foim tekentu ke Kumguui, in fas gam ini foron tier tikii, isi gamek usum sabin le kiis kiak aga i arafah ma sani ia teltel u la igii. \v 22 \x - \xo 6:22 \xt Kolosi 4:7,8\x*Igii e wara ae ia ka wuun u usuf gam, isi gamek usum le arafa keme kiis arae igii, ke isi ik farakrakai gam. \p \v 23 Foron tuaklik, siaroh usuf gam, ke famais turan unune sing God Tama kerer, ke sing Kumguui Iesu Karisito. \v 24 Famais usuf fanu tikii ae ri ier isi Kumguui kirer Iesu Karisito ini famais ae biil ti farfarop lo.