\id HEB - Barok \h IBRU \toc3 Ibru \toc1 A Ginigeet urungan köbo Ibru \toc2 IBRU \mt2 A Ginigeet urungan köbo \mt1 Ibru \ip Ire tokobo ösöxö bere ewe runon ixo geet ina ginigeet na. Uleng idi te döxömen bere Pol, uleng kabise bere Banabas bere Apolos bara önga tödi xabise. Inexalik i maras bara ina ginigeet na ixo wan pösöt idi abo Judeia (nang tobo tengen bölök bara idi abo Ibru). Me idi toxoro nunu re Krais. Uleng ne tabuno nunu toxo eler mabo Kristien ne Ibru, io nang, a uleng ke idi toxo maa ra tawuxus baling köbo warkurai te Moses mabo tinörön möxö lotu xöbo Judeia. Io, ina ginigeet i ötumarang idi bara ganim idi ra tinawuxus kalik e Jisas bira, xalik e God irabo kure idi xarnang ixo kure abo untubuno idi abo Israel mesila saxit. Ina ginigeet i etöngösen bere Krais iat i eöt tua öro ire, möxösa, ine a Barok kö God, ma i taxin köbo propet mabo angelo me Moses bölök (pere e Ibru 1:1-3:6). Ma a minet tine rua lalamus a nangadi urungan kö God i deek köba xöbo tinörön ne lotu xöbo pris möxöbo Judeia. Möxösa, Krais iri pet a xuxubus maxat nang i kulas tewe a xuxubus maut (8:6-13) nang ixo rörön arixe ma arabaa möxöbo wawaguai. Inabo arabaa niang urungan te God i kobo eöt tua tos tewe abo magingin saban kö nangadi. Inexalik a minet te Jisas i eöt. Me Krais irabo kis ulorexe xarnang önga pris (7:1-10:18). Io nang, ire abo Kristien tabo mana wan urungan te God ma balamasa (10:19-22) me ire tabo mana tuu lölös köbo nunu re ire (10:22-39) xarnang idi abo tene nunu me lorexe (11:1-40). Öng i bele ulo wes e Krais (2:1-4; 3:7-4:13; 5:11-6:20; 10:26-31; 12:18-29), möxösa, \bd Krais kalik i eöt bara irabo öro ire,\bd* ma ina na a unine ina ginigeet na. \c 1 \s1 Jisas i taxin köba xöbo angelo \p \v 1 Mesila God ixo wöwörö xöbo untubuno ire xö tinenge ne propet. Ma ixobo wewet köbo oleleng ne axana bung ma kölöme xö oleleng ne mangana ngas. \v 2 Ma lamun na im a xakawöm möxö axana bung, me God iri wöwörö rö ire kölöme xö Barok ke ine. Ma ixo pere kos sik bere ine irabo unan abo lalaa xirip. Ma xö limine a Barok ke ine, God ixo uxis a mango ma öxöno lagunon kirip. \v 3 Me ine a mararang möxö mariris se God. Ma i eöt turunon iat me God. Ma ibo sösölök ma ibo balaure a mango ma öxöno lagunon kirip ma lölös möxö tinenge re ine. Ma nang ixo pet a tinörön ne kip tewese abo magingin saban, ixo kip a kinis taxin. Ma ina kinis nang i kis kö lawa tuun kö Öng Nang i Taxin Saxit Köba riso xö watmaep. \v 4 Io, ine ixo kip lo a kinis taxin nang i taxin sik ke idi abo angelo, xarnang mon a ese nang God ixo isik ke ine, i taxin sik ke idi. \p \v 5 Ma ina na i maras, möxösa, God i kara tengen kere önga angelo bara, \q1 \qt “Nöngön a Barok ke e. \qt* \q1 \qt Nixinen e tengen ömaras bara nöngön a Barok ke e, me e a Tata re nöngön.” \qt* \m Kaim. I koxobo tengen bira xöbo angelo mon. Ma ixo tengen öbaling bira, \q1 \qt “E rabo Tamana ine, \qt* \q1 \qt me ine irabo Barok ke e.” \qt* \m \v 6 Ma xö axana bung bara God i isik ot a Barok ke ine ura xö öxöno lagunon, ina Barok ke ine nang i kip lo a sisila ne kinis, God i tengen öbaling bara, \q1 \qt “Abo angelo re God idi xirip tabo mana lotu wösöt a Barok ke e.” \qt* \m \v 7 Ma ulamun abo angelo, God ixo tengen bira, \q1 \qt “God ibo wewet abo angelo re ine xarnang a xiki. \qt* \q1 \qt Ma ibo wewet abo tene tinörön te ine xarnang a kamene ia.” \qt* \m \v 8 Ma lamun kö Barok ke ine i tengen bara, \q1 \qt “God, a kinis ne warkurai te nöngön irabo kis ulorexe ma i karabo kawam. \qt* \q1 \qt Ma örobo kure a nangadi re nöngön ma tatalien töxödös. \qt* \q1 \v 9 \qt Me nöngön u bo mamaa lamun a tatalien töxödös ma u bo melmelentexin abo sasaban. \qt* \q1 \qt Io niang, God, ewe ine a God te nöngön, ixo bulus a wel ne axanan lömö re nöngön tua pere kos nöngön. \qt* \q1 \qt Möxö ina na, nöngön örobo kip lo a kinis nang i taxin te idi abo ais se nöngön.” \qt* \m \v 10 Me God ixo tengen öbaling bara, \q1 \qt “Orong, mero xö urulo nöngön u xo uxis a öxöno lagunon. \qt* \q1 \qt Ma u xo pet a mango ma nine limem iat. \qt* \q1 \v 11 \qt A balana kubu ma öxöno lagunon idu tabo kawam, ma lamun nöngön örobo kisisik iat. \qt* \q1 \qt Idu tabo xarnang a man maut i tamadidi. \qt* \q1 \v 12 \qt Me nöngön örobo pulin idu xarnang a man. \qt* \q1 \qt Ma örobo kulas idu xarnang a nangadi tobo kulas man mabo man te idi. \qt* \q1 \qt Inexalik u kara xuxulas, \qt* \q1 \qt ma abo bung ke nöngön i karabo kawam.” \qt* \m \v 13 Me God i kara tengen kö önga angelo bara, \q1 \qt “Örö kip a kinis taxin ta xö lime tuun te e, \qt* \q1 \qt ot nang e rabo bulus ösu abo iuo re nöngön kö pu xarnang a laa möxö bulus xexe.” \qt* \m \v 14 Io, a sa runon idi abo angelo? Idi abo tano ne tultul. Me God ibo ritile rewe idi rua rorop idi ewe nang God irabo öro idi. \c 2 \s1 Ire tebele dödöm tataun kalik a ineöro xö God \p \v 1 Io niang, ire tabo mana dödöm deek ulamun abo tinenge ire tere ölangen, xalik ire te subu rewe talu ina tinenge. \v 2 Ire te ösöxö bara a atöngösen meringan köbo angelo ixo tuu lölös, ma ixo kebeöt bara tabo kip tewese. Mabo axana bung kirip nang a öng ixo lexe ma i koxobo tame, ixo kip lo a ömokorot eöt mabo magingin saban te ine. \v 3 Nang bara ina na i turunon, io, irabo bule nang bara ire te dödöm tataun kalik ina ineöro raxin kö God? Turunon saxit, i karabo eöt bara ire tabo ulo rewe xalik a ömokorot nang irabo wanot pösöt ire. E Orong ixo arun ta atöngösen maras ma ina ineöro. Melamu ewe idi nang toxo ölangen, idi im toxo öturunon ura rö ire. \v 4 Me God bölök ixo öturunon ina na nang ixo osen abo uxileng nang ixo öngangao a nangadi, ma nang ixo pet abo mangana lölös ne auwuwus, ma nang ixo erimine a nangadi mabo arabaa möxö Töxödös ne Tanono eöt ma mamaa iat te ine. \s1 Jisas ixo ot xarnang a tödi rua minet tua gene a nangadi \p \v 5 Me God kaim kö bulbulus a dinödöm pe ine bara abo angelo tabo kure a öxöno lagunon nang irabo wanot melamu. Kaim. Ina öxöno lagunon maxat nang ire te dödödöm ulamunon ine na. \v 6 Ma kölöme xö tinenge re God toxo geet, ma öng ixo tengen bira: \q1 \qt “Ruasa u dödöxömen e mem abo duöng? A laa tataun mon e mem. \qt* \q1 \qt Ruasa u balaure e mem? \qt* \q1 \v 7 \qt U xo bulus ösu e mem a nangadi xö pu xöbo angelo bere mem marabo kis aulik bang bie. \qt* \q1 \qt U xo tabaa e mem ma mariris ma ese raxin. \qt* \q1 \v 8 \qt U xo bulus abo lalaa xirip kö pu re mem.” \qt* \m A tinenge re God nang toxo geet i tengen bere God ixo bulus abo lalaa xirip kö pu xö nangadi. Na im i maras bara i bönöt kirip sik abo lalaa xirip. Kaim pe laa irabo kis tewe xalik a warkurai kö nangadi. Inexalik kö axana bung na ire tokobo perexulen bara abo lalaa xirip i kisisik kö pu xö nangadi. \v 9 Inexalik ire te perexulen a öng, ine e Jisas. E God ixo bulus ösu aulik mon ine xöbo angelo bara irabo met tua gene a nangadi xirip. Ma ixo met biringan, möxösa, e God ixo marase tataunin mon a nangadi. Ma lamun na im, ire te pere bere God iri bulus öxaa ine ma iri ii öraxin ine, möxösa, ixo örasen a kinadik möxö minet. \p \v 10 Me God ine nang ixo uxis abo lalaa xirip, ma ixo pet idi bara rö ine iat. Ma ixo mamaa bara irabo lamus a oleleng ne barok ke ine uruso lömö bara irabo ii öraxin idi. Io nang, i töxödös bara God ixo ömaraxen e Jisas bara irabo örasen ina mangana kinadik rue ine ra eöt tunon iat tua sasawang a ngas bara idi tabo kip a ineöro. \v 11 Io, e Jisas ewe nang ixo ömadakdak idi xalik abo sasaban urungan kö God, me idi nang te madakdak sik bira, idi te önga marapun mon me Jisas. Io nang, e Jisas i koxobo menge ra xukuwe idi bara idi abo tök ke ine. \v 12 I tengen kö God bara, \q1 \qt “E rabo töngösen abo töke ulamun nöngön. \qt* \q1 \qt Ma nang bara e mem me kis etok e rabo ölet nöngön ma sinö.” \qt* \m \v 13 Ma i tengen öbaling bira, \q1 \qt “E rabo bulus a nunu re e re God.” \qt* \m Ma i tengen bölök bira, \q1 \qt “Pere bang! Mem arixe mabo baroxorok nang e God ixoro tabaa e midi.” \qt* \p \v 14 Ma ina nangadi nang ixo kuwe idi bara a bung baroxorok, idi a duöng mon. Idi ma aidi, me idi ma dee. Io nang, e Jisas ixo ot xarnang idi bara irabo met. Ma ixo met tua xikip tewe a lölös se Satan ewe nang ixo eöt tua sisilien a nangadi urungan kö minet. \v 15 A nangadi toxobo bubuut tua minet. Ina binuut ixobo kubus sik idi xöbo bungbung kirip. Inexalik e Jisas ixo met tua ölanglanga rewe idi xalik a minet. \v 16 Turunon saxit, Jisas i kara top abo angelo. Kaim. Ine ibo isik abo rorop köbo baroxorok ke Abaram. \v 17 Io niang, a önga ngas mon i eöt bere Jisas irabo muu. Ixo ot xarnang önga mangana sisila ne pris taxin ewe i eöt tua marse abo nangadi ma rua wewet ödeek abo tinörön te ine wösöt e God, ma rua isik önga arabaa ulamun abo magingin saban te idi rua öxöwöm a laie re God. Möxö ina na, ixo ot xarnang önga tödi mon, eöt turunon iat mabo tönö. \v 18 Ma i eöt tua rorop idi nang abo lalaa tabo könönöin idi, möxösa, meringan kölöme xö kinadik ke ine, abo lalaa toxo könönöin ine bölök. \c 3 \s1 Jisas i taxin te idu me Moses \p \v 1 Io nang, mum abo madakdak ne töke nang e God ixo kuwe lo bölök e mum, mum morobo mana dödödöm bere e Jisas ewenene. Ine ewe nang e God ixo tile ura ma tinenge xarnang önga aposol. Me ine a pris taxin. Me ire ta nunu re ine ulamun inabo lalaa na. \v 2 God ixo pere kos e Jisas, ma ixo pet eörin tunon iat a mamaa xö God, xarnang e Moses bölök ixo pet nang ixo balaure a bung marapun te God. \v 3 Ma nang bara re öng i kip ot önga bung marapun, a ese raxin tabo isik ke ine, i taxin kö ese tabo isik iat kö ina bung marapun iat. Io niang, a ese raxin ire te isik ke Jisas i taxin kö ese ire te isik ke Moses. \v 4 Turunon bara bung marapun kirip, a öngöng ibo kip ot idi. Inexalik e God ewe nang ixoro kip ot abo lalaa xirip. \v 5 Moses önga tultul kölöme xö bung marapun nang ke God. Ma ixo rörön deek eöt tunon iat ma mamaa xö God. Ma ixo töngösen a nangadi ma niang e God irabo tengen melamu. \v 6 Krais bölök bie. Ixo rörön deek eöt tunon iat ma mamaa xö God. Ma lamun Krais, ine a Barok kö God kölöme xö bung marapun te God. Ma ibo balaure ina marapun. Me ire abo unsaxana xö bung marapun te ine nang bara ire te tuu lölös kö nunu re ire ma nang bere ire te xixiset ma nunu raxin köbo lalaa ire te ölolot ulamunon nang e God irabo tabaa ire min melamu. \s1 Ire tabo mana nunu \p \v 7 Io niang, mum morobo mana ölangen a Töxödös ne Tanono nang i tengen bira, \q1 \qt “Nang bara mum mo ölangen a inöno e God nixinen, \qt* \q1 \v 8 \qt mum bele ölölös abo bala mum \qt* \q1 \qt xarnang abo untubu mum idi toxo ölölös abo baladi xina axana bung idi toxo tabuno ölangen e nang idi toxo könönöin e xö xönö tataun. \qt* \q1 \v 9 \qt Idi toxo pere abo tatalien te e urungan te idi i eöt ma nit ne sangaun ne awat, \qt* \q1 \qt ma lamun idi toxobo könönöin e ringan ee. \qt* \q1 \v 10 \qt Io niang, e xo laie mina nangadi. \qt* \q1 \qt Me e xo tengen, ‘Abo baladi ibo önan tewe xalik e. \qt* \q1 \qt Idi takara maras ulamun a mangana ngas nang e mamaa bara idi tabo muu.’ \qt* \q1 \v 11 \qt Io, e xo laie me e xo ösugurno bara, \qt* \q1 \qt ‘Idi tekebeöt tua nilaxa xö kinis ne mamas se e.’” \qt* \p \v 12 Abo töke kölöme re Krais, mum morobo ebalaure deek bara xalik ke öng kaluluonin e mum ibo kip pe mangana dinödöm saban ma i kobo nunu. Nang bara öng i talien bira, irabo tawes lo xalik a God nang a lak to. \v 13 Ma ixo tengen ina axana bung niang bara, \qt “Nixinen.”\qt* Ma \qt “Nixinen”\qt* niang i bönöt bölök ina axanan bung na. Io niang, na im mum morobo mana eöxaxat ebasin e mum kö bungbung kirip, bara abo magingin saban i bele lamus öröxröxö re öng kaluluonin e mum ma irabo tabuno ölöngö. \v 14 Xö axana bung bere ire toxo nunu arun te Krais, ire toxo tuu lölös kö nunu re ire. Ma irabo ot maras bara ire mere Krais nang bara ire tabo tuu lölös biringan ot nang ire tabo met. \v 15 Nang bara ire te tuu lölös sik biringan i eöt ma tinenge xö God nang i tengen bira: \q1 \qt “Nang bere mum mo ölangen a inöno e God nixinen, \qt* \q1 \qt mum bele ölölös abo bala mum \qt* \q1 \qt xarnang abo untubu mum idi toxo ölölös abo baladi xina axana bung idi toxo tabuno ölangen e.” \qt* \p \v 16 Io, me ewe idi nang toxo ölangen, ma lamun idi toxo tabuno ölangen e God? Turunon saxit, bara idi iat nang e Moses ixo lamus ösu idi mero Isip. \v 17 Me God ixo laie sik ke ewe xö nit ne sangaun ne awat? Turunon saxit, idi mon nang toxo pet a sasaban ma toxo met tingan kö xönö tataun. \v 18 Me God ixo ösugurno ulamun ewe, bara idi tekebeöt tua nilaxa xö kinis ne mamas se ine? Idi mon nang kaim kö rarame ine. \v 19 Io, ire te maras bara idi tokoxobo eöt tua nilaxa, möxösa, idi tokoxobo nunu. \c 4 \p \v 1 Io, God iri kubus sik bara irabo isik ina mamas sö ire. Ma ina kunubus i kisisik iat bie. Möxö ina na, ire tabo ebalaure deek, kalik e God irabo pere wösöt te öng kaluluonin e mum bara i kobo eöt tua nilaxa xö kinis ne mamas se ine. \v 2 Me ire tabo ebalaure deek biringan, möxösa, idi toxo palas a tinenge deek kaluluonin ire xarnang idi toxo pet bölök köbo untubuno ire. Ma lamun ina tinenge i koxobo top idi, möxösa, idi toxo ölangen mon me idi kaim kö nunu xönan. \v 3 Ma lamun ewe ire nang tere nunu, ire tere laxa xina kinis ne mamas xarnang e God ixo tengen sik bie, \q1 \qt “Io, e xo laie me e xo ösugurno bara, \qt* \q1 \qt ‘Idi tekebeöt tua nilaxa xö kinis ne mamas se e.’” \qt* \m Ixo tengen bira, ma lamun abo tinörön te ine ixoro kawam meringan kö uxixis möxö öxöno lagunon. \v 4 Io, ma kölöme xö önga xönö möxö tinenge re God idi toxo geet i tengen bira, \qt “Ma xö pitnö ma ninöng ne bung God ixo mamas kalik abo tinörön te ine.”\qt* \v 5 Ma i tengen bira bölök kö ina xönö xabise bara, \qt “Idi tekebeöt tua nilaxa xö kinis ne mamas se e.” \qt* \p \v 6 Ewe idi nang toxo arun ta ölangen ina atöngösen deek, idi tokoxobo laxa xö kinis ne mamas, möxösa, kaim idi xo rarame e God. Inexalik i maras bara a dauleng kabise tabo laxa xönan, \v 7 möxösa, nang a oleleng ne awat ixoro saxit a axana bung kö inabo nangadi niang, God ixo kubus öbaling önga bung kua nilaxa. Ma ixo tengen ine bara, \qt “Nixinen”\qt* kölöme xö ginigeet te Dewit. Xarna na iat mon ire tere kos, Dewit ixo tengen bira: \q1 \qt “Nang bere mum mo ölangen a inöno e God nixinen, \qt* \q1 \qt mum bele ölölös a bala mum.” \qt* \m \v 8 Nang bere Josua ixoro isik a mamas se idi abo untubuno ire, God i kexebe eöt tua winörö melamu baling ulamun a önga bung kabise rua nilaxa. \v 9 Io niang, i nangen a mamas xarnang a mamas kö God kö pitnö ma ninöng ne bung bara a marakörö re God tabo kip, \v 10 möxösa, ewenene öng i laxa xö kinis ne mamas kö God, ine irabo mamas bölök köbo tinörön te ine. \v 11 Io nang, ire tabo mana lölös sua nilaxa xö ina kinis ne mamas, xalik ke öng ibo muu a magingin ne tabuno ölöngö, ma irabo iuo. \p \v 12 Me ire tabo mana lölös bira, möxösa, a tinenge re God i to ma i rörön ma i xarnang önga use. A use möxö inarse nang i aan kö nine lawa xirip, i eöt tua kara re öng ma irabo kuru abo wawasum möxö sii ma irabo palang abo sii bölök. Inexalik abo tinenge re God i aan köba xöbo mangana use xarna na. I eöt bara irabo laxa urungan kölöme xö unine to xö öng ma urungan kölöme xö tanono bölök. Ma i eöt tua kure abo mangana dinödöm ma abo mangana mamaa möxö balna ire. \v 13 Ma kaim pe laa xöbo lalaa e God ixo uxis i eöt tua minun kalik a wawara xö God. Abo lalaa xirip te tawalas ma te kisisik kö malmalan kö wawara re ine. Me ine ewe nang ire tabo wan pösöt, ma irabo kure ire. \s1 Jisas ine mon a pris se ire \p \v 14 Io, ire ma önga pris taxin ewe nang iri wan laxa uruso xö watmaep. Me ine e Jisas, a Barok kö God. Io niang, ire tabo mana tuu lölös köbo lalaa ire tere etöngösen min nang ire te nunu xönan, \v 15 möxösa, a pris taxin te ire i ösöxö xulen bara i malus sö ire rua sunubu, möxö inabo lalaa ixo könönöin ine nang ibo könönöin ire bölök. Inexalik ine iat i koxobo subu laxa xere önga magingin saban. \v 16 Io niang, ire tabo mana wan pösöt e God ma balamasa. Me ine ewe nang ibo isik tataunin a abalamu rö ire. Ire tabo mana wan biringan urungan te ine, lamun irabo marse ire ma irabo top tataunin ire xö axana bung bere ire te sasaxan lamun ina rorop niang. \c 5 \p \v 1 Ma abo pris tataxin, God ibo pere kos lo idi öngöng kaluluonin a nangadi. Me ine ibo tulus idi rua nuan urungan te ine rua gene a nangadi. Idi tabo söngöt abo arabaa urungan te ine rua xikip tewe a tatalien saban möxö nangadi. \v 2 Ma a pris taxin i eöt tua rorop a nangadi nang tokobo maras ulamun a dedeek ma a sasaban me idi te tawes tewe xalik a ngas töxödös. Ine i eöt tua rorop idi xarnang a tödi ödödö, möxösa, ine bölök, i malus se ine rua sunubu xö sasaban. \v 3 Io nang, ine i karabo söngöt a arabaa urungan te God tua xikip tewe a sasaban möxö nangadi xalik mon. Kaim. Ine irabo mana söngöt a arabaa ulamun abo sasaban te ine iat bölök. \p \v 4 Ma i kebeöt bara irabo kip tataunin lo mon ina tinörön taxin möxö pris. Kaim. Irabo kip lo ina mangana tinörön nang iat bere God irabo kuwe lo ine xarnang ixo kuwe bienin e Aron. \v 5 Me Krais bölök i koxobo bulus a dinödöm pe ine iat bara irabo kip lo ina tinörön ne pris taxin. Kaim. God ixo tengen bira rö ine, \q1 \qt “Nöngön a Barok ke e. \qt* \q1 \qt Nixinen e tengen ömaras bara nöngön a Barok ke e, me e a Tata re nöngön.” \qt* \m \v 6 Me ine i tengen bie bölök kö önga xönö xabise bira, \q1 \qt “A tinörön ne pris taxin te nöngön irabo tuu ulorexe \qt* \q1 \qt eöt ma tinörön ne pris nang e Melkisedek ixobo wewet.” \qt* \p \v 7 Ma nang e Jisas ixo roro ra xö öxöno lagunon ixobo wewet abo sineseng ma ginee raxin urungan te God ewe nang ixo eöt bara irabo top ine bara i karabo met. Me God ixo ölangen ine, möxösa, Jisas ixo ii ölik ine xö God. \v 8 A turunon bere ine a Barok kö God, nexalik ixo kip inausu rua rarame e God kölöme xöbo kinadik ke ine. \v 9 Io niang, nang e God ixoro pet eörin turunon iat e Jisas xarnang a pris taxin, Jisas ixo ot xarnang ina tödi möxö isik a ineöro ulorexe urungan te idi xirip nang te tame ine. \v 10 Me God ixo tulus ine bara irabo a sisila ne pris taxin, eöt ma tinörön ne pris nang e Melkisedek ixo pet. \s1 Ire tebele tawes tewe xalik e God \p \v 11 E mamaa bara arabo tengen a oleleng ne lalaa bang kö ina na. Inexalik i lölös sö e rua ömaras urungan te mum, möxösa, mum bo lönlön tua ölangen. \v 12 Bang saxit mum moxo nunu ma a axana bung ixo eöt bere mum morobo usu a dauleng. Inexalik mum mo maa iat bang ulamun te nangadi rua usu e mum mabo tinenge re God nang mum moxoro arun tua inausu min. Mum kebeöt tua xikip abo nien lölös. Kaim. Mum nangen iat bang mo rutus. \v 13 Ma nang bara re öng i nangen bang i rutus, ine a bak lik ma i kobo ösöxö xulen bara a tatalien i töxödös. \v 14 Ma lamun abo nien lölös i eöt te idi abo duöng maruxo, möxösa, idi tere eusu xö axana bung ömat tua werwere xulen abo dedeek mabo sasaban. \c 6 \p \v 1 Io niang im, i deek bara ire tabo wan taxase urungan köbo inausu rataxin ulamun e Krais nang i eöt köbo duöng maruxo. Ire tabo ganim sik abo lalaa ire toxo araun ta inausu min. Inabo mangana lalaa a unine a inausu mon nang a öng irabo araun tua xikip. Inexalik ganim ire ra tawuxus baling urungan kö unine inausu re ire. Io niang, ire tebele wöwörö baling bara öng irabo mana dödöm puxus xalik abo tatalien i silien ine urungan kö minet. Me ire takarabo wöwörö baling lamun abo nunu re ire urungan te God. \v 2 Ire takarabo eusu baling ulamun a baptais ma abo mangana sasalap pua madakdak. Me ire tebele wöwörö baling ulamun a magingin ne bulus lime lömö xö nangadi. Ma bira bölök, ire tebele wöwörö baling ulamun a tinaru xalik a minet ma ina axana bung nang God irabo pet warkurai ma ina warkurai i karabo kawam. Ina na abo sinila ne lalaa. \v 3 Ma lamun ire tabo wan taxase nang bere God irabo ömaraxen ire. \p \v 4 Io, i kobo eöt tua silien lo ewe idi nang te tawes tewe xalik e God tua dinödöm puxus. Xö önga axana bung mesila idi toxo maras. Idi toxo nanamienin a arabaa meringan kö watmaep. Me idi toxo kip a Töxödös ne Tanono. \v 5 Me idi toxo nanamienin abo lalaa deek möxö tinenge re God. Me idi toxo örasen a dauleng nebo lölös deek möxö ina axana bung nang irabo ot melamu. \v 6 Idi toxo xarna na, nexalik idi toxo tawes lo xalik e God! I kobo eöt tua lalamus puxus öbaling idi, möxösa, i xarnang bere idi te rutut öbaling a Barok ke God kö öxöno sölöxöröp me idi te ömenge ine xö malmalan. \p \v 7 A pu nang a oleleng ne bara i subu xönan ma i öxubu a nien niang i top idi abo tene tinörön möxö pu, God ibo wadöane a pu niang. \v 8 Inexalik a pu nang i isik ot a pirixö saban mon i kebeöt ta rorop pe önga laa. Kaim. I lörörö bere God irabo köö ine ma melamu irabo söngöt ögarin ine. \p \v 9 Abo ais deek ke e, e tenge biringan te mum, inexalik a dinödöm pe e i lölös bara i karabo ot biringan tö mum. Kaim. E döxömen bere mum morobo kip lo abo lalaa deek, inabo mangana lalaa i eöt ma marakörö nang e God ixoro öro idi. \v 10 God i kara pet abo tatalien nang kaim bara a lak töxödös. Kaim. Ine irabo döxömen lo abo tinörön deek ke mum ma abalamu re mum urungan te ine nang mum moxo osen nang mum moxo top abo duöng tus se ine ma nangen mum mo wewet bira. \v 11 E mamaa bara mum morobo lölös sua wewet sösöxöin bira ot kö öxöwöm möxö to re mum, rue mum pua xikip tunin abo lalaa mum mo xixiset ma nunu ulamunon meriso lömö. \v 12 Me e kobo mamaa bere mum morobo lön. Kaim. Mum morobo mana muu a mangana to re idi nang te nunu ma te balamasa. Inabo mangana nangadi tabo uruoxe abo lalaa nang e God ixo xuxubus sik ke idi ulamunon. \s1 A xuxubus se God irabo tuu lölös \p \v 13 Ma nang e God ixo xuxubus sik urungan te Abaram, ixo ösugurno rua ölölös a xuxubus se ine. Ixo ölölös ina xuxubus ma a esene iat baling, möxösa, kaim pe öng i taxin sik ke ine. \v 14 Ixo tengen bara, \qt “Turunon saxit, e rabo wadöane nöngön ma meringan te nöngön arabo isik ot a oleleng ne bung marapun.”\qt* \v 15 Io, me Abaram ixo balawapat, io, ixo kip lo ina laa e God ixo kubus sik ulamun ine. \p \v 16 Ma nang bara re öng i usugurno, irabo tengen a esene a öng i taxin sik ke ine. Ma abo agot irabo kawam, möxösa, ina usugurno bira irabo öturunon a tinenge re ine. \v 17 God ixo ölölös a kunubus se ine arixe ma usugurno, möxösa, ixo mamaa bara idi ewe nang ixoro pet a xuxubus sö idi, io, tabo maras deek bara a dinödöm pe ine i karabo xuxulas. \v 18 Io, God ixo xuxubus ma ixo usugurno bölök. A nine laa na i kebeöt tua xuxulas, möxösa, God i kebeöt tua röxröxö. Io niang, ire ewe nang ire tere ulo wösöt ine rua xikip abo lalaa deek nang ixoro tagure bulus ma nang ire te xixiset ma nunu ulamunon, io, ire tabo balawapat bara ire tabo kip lo. \v 19 Ma nang ire te xixiset ma nunu xarna na, i eöt ma önga aga möxö sim i töndik sik abo to re ire. Io niang, ire tekebeöt ta mamagi. Ire tabo tuu lölös. Ma ina tatalien ne xixiset ma nunu re ire, i laxa xö gunon ne lotu raxin niso xö mango xö xönö madakdak melamu xö man nang ibo bölö wi sik ine. \v 20 Me Jisas ixo araun ta nilaxa ringan tua gene ire. Ma ixo kip a kinis ne pris taxin eöt ma tinörön ne pris nang e Melkisedek ixo pet. \c 7 \s1 Melkisedek i taxin köbo pris \p \v 1 Io, me Melkisedek ine a king mee Salem. Me ine a pris se God Ewe Nang i Taxin Saxit. Io, Abaram ixo ratawuxus baling möxö urube nang ixo pas ösu a nit ne king taxin. Melkisedek ixo esuo me ine ma ixo wadöane ine. \v 2 Me Abaram ixo tabaa ine ma öng möxöbo sangaun ne lalaa xirip nang ixoro kip lo. Io, ma sinila ne unine im möxö esene Melkisedek i bira: “A Töxödösine King.” Ma nexalik bara ine ixo king mee Salem, io, a unine möxö esene i bira bölök: “A King möxö Malum.” \v 3 Tokoxobo tengen te laa ulamun e tamana me nene, ma ulamun bölök abo untubuno. Kaim bölök ke atöngösen ulamun a urulo ma xakawam möxö to re ine. Io nang, ine i xarnang a Barok kö God bira. Ine iri kip lo a kinis möxö pris ulorexe. \p \v 4 Mum moro pere! Ine a tödi raxin saxit. A untubuno ire im belek e Abaram nang ixo isik a öng möxöbo sangaun ne lalaa re ine nang ixo kip lo meriso xö urube. \v 5 Io, a warkurai te Moses ixo warkurai sik kö bung marapun te Lewi ewe idi te kip a kinis ne pris, bere idi tabo kip lo a öng möxöbo sangaun ne lalaa meringan kalik abo marapun kabise mee Israel. Ma i turunon bara inabo nangadi bölök abo untubuno e Abaram xarnang a marapun te Lewi, inexalik abo pris toxo kip lo a öng möxöbo sangaun ne lalaa meringan te idi. \v 6 Melkisedek i kobo a barok tubuno e Lewi, ma lamun ixo kip lo a öng möxöbo sangaun ne lalaa re Abaram ma ixo wadöane e Abaram. Me Abaram ina tödi ewe ixo uruoxe abo kunubus se God. \v 7 Ma i maras bara ewe i pet a warwadöan, i taxin te idu me ewe nang i kip a warwadöan. \v 8 Io, inabo pris, idi tobo kip a öng möxöbo sangaun ne lalaa meringan kö nangadi. Me idi abo pris tobo memet. Melkisedek bölök ixo kip lo a öng möxöbo sangaun ne lalaa. Inexalik i to ulorexe xarnang a tinenge xö God toxo geet i tengen. \v 9 Ma a bung marapun te Lewi ewe niang idi tobo xikip lo a öng möxöbo sangaun ne lalaa meringan kalik a nangadi. Inexalik i wawara xarnang bere Lewi ixo isik tewe a öng möxöbo sangaun ne lalaa urungan te Melkisedek kö bung niang e Abaram ixo tabaa e Melkisedek bie. \v 10 Ma i eöt bara tabo tengen bere Lewi ixo tabaa e Melkisedek xarna na, möxösa, nang e Melkisedek ixo esuo me Abaram, i xarnang bere Lewi i nangen kölöme xö aine e Abaram. \s1 Jisas i kip a kinis ne pris xarnang e Melkisedek \p \v 11 A tinörön ne pris nang idi möxö bung marapun te Lewi toxo pet, ina tinörön a unine warkurai te Moses nang God ixo isik köbo duöng mee Israel. Inexalik nang bara abo pris möxö marapun te Lewi toxoro eöt tua wewet ödeek a nangadi, ire tekexebe sasaxan ulamun te önga mangana pris kabise, kaim bara a öng meringan te Aron, ma lamun a öng i eöt me Melkisedek. \v 12 Ma nang bere ire te kulas tewe a nangadi ewe idi te eöt tua xikip lo a kinis ne pris, ire tabo mana kulas a warkurai bölök. \v 13 Nang a tinenge re God i tengen inabo lalaa, i wöwörö ulamun a Orong ke ire. Inexalik ine möxö marapun kabise. Ma kaim pe öng möxö bung marapun te ine ixo rörön kö alta xarnang a pris. \v 14 Iri maras im bere ine a marapun te Juda. Ma nang e Moses ixo wöwörö ulamun inabo pris, ine kaim pa rengrengen te laa ulamun a bung marapun te Juda. \v 15 Io, inabo tinenge re e i ot maras turunon, möxösa, önga pris kabise iri orim. Me ine a öng i eöt me Melkisedek. \v 16 Ine i ixo kip ina kinis ne pris, inexalik kaim pe unine bara ine a tubuno a önga mangana marapun. Kaim. Ine ixo kip lo, möxösa, ine i to ulorexe. \v 17 Ma na i maras, möxösa, a tinenge re God toxo geet i tengen bira: \q1 \qt “A tinörön ne pris se nöngön irabo tuu ulorexe, \qt* \q1 \qt xarnang e Melkisedek ixobo wewet.” \qt* \p \v 18 Me God ixo ganim sik abo sisila ne warkurai, möxösa, abo warkurai i koxobo lölös ma i koxobo eöt bara irabo top ire. \v 19 Ina na i maras, möxösa, inabo warkurai i koxobo eöt tua wewet ödeek esexerein a nangadi. Io niang, God ixo isik önga xuxubus kabise rö ire nang i eöt te ire ra xixiset ma nunu ulamunon. I deek kö inabo warkurai, möxösa, i lamus ire lörörö xö God. \p \v 20 Me God ixo usugurno rua ölölös a tinenge re ine. Ma nang idi xabise toxo kip a kinis ne pris, e God kaim kö wewet te usugurno. \v 21 Ma lamun e Jisas ixo kip a kinis ne pris se ine nang e God ixo usugurno ma ixo tengen tö ine bira: \q1 \qt “E, a Orong, e re usugurno bara, \qt* \q1 \qt ‘Nöngön a pris ulorexe saxit.’ \qt* \q1 \qt Me e karabo kulas a dinödöm pe e.” \qt* \m \v 22 Io niang, Jisas ine iang i öturunon ina xuxubus nang i deek kö xuxubus möxöbo warkurai te Moses. \p \v 23 Ma olelengin idi abo pris, möxösa, idi toxobo memet ma i koxobo eöt bere idi tabo pet sösöxöin a tinörön ne pris. \v 24 Inexalik Jisas i tuu ulorexe xarnang önga pris, möxösa, ine i to ulorexe. \v 25 Io niang, Jisas i eöt tua öro idi ulorexe nang te ot pösöt e God kölöme xö tinörön te ine, möxösa, ine i to ulorexe rua sineseng kua gene idi. \p \v 26 Io, ina mangana pris taxin ibo bönöt kirip abo sasaxan te ire. A lak madakdak ine ma kaim ine mere sasaban bara re biling. God ixo bulus tewe ine xalik abo sasaban, ma ixo ii öxaa ine uruso lömö xö watmaep. \v 27 Ma i kobo eöt mabo pris tataxin kabise. Ine i karabo mana söngöt arabaa urungan kö God köbo bungbung kirip pua gene abo sasaban te ine baling iat, ma melamu im rua gene abo sasaban te idi a nangadi. Kaim. Ixo isik a arabaa wösöt e God kö önga axana bung mon nang ixo isik öbaling ine. Ma ina arabaa i tuu ulorexe. \v 28 Ma abo warkurai te Moses im, i tulus a nangadi ewe idi tokoxobo eöt kö ina tinörön, bara idi tabo kip a kinis ne pris taxin. Ma lamun God ixo tulus a Barok ke ine arixe ma a usugurno nang ixo wanot melamu xö warkurai te Moses. Ma a Barok ke ine ewe nang e God ixo pet eörin turunon iat ine rua ina tinörön ulorexe. \c 8 \s1 Jisas ine a pris möxö xuxubus maxat \p \v 1 A unine tinenge e rengrengen i bira: Ire ma önga mangana pris taxin nang ixo kisisik kö lime tuun te Öng i Taxin Saxit Köba ewe nang ibo kisisik kö kinis ne warkurai te ine riso xö watmaep. \v 2 Io, ma ibo wewet a tinörön ne pris singan kö xönö möxö lotu riso xö watmaep. Ma ina na a gunon lotu turunon nang e God ibo kisisik könan. Ma Orong iat ixo uru ina gunon, kaim bara nangadi. \p \v 3 Ma a warkurai te Moses ixo tulus abo pris kirip bere idi tabo isik arabaa urungan te God. Io, önga sasaxan ixo kisisik bara a pris se ire, ine bölök irabo isik ke mangana arabaa urungan te God. \v 4 Nang bere ine ixoro xisixis sa xö öxöno lagunon, ine i kexebe eöt bara irabo kip a tinörön ne pris, möxösa, a dauleng iat ta nang tobo erabaa urungan te God eöt ma warkurai te Moses. \v 5 Idi tobo wewet abo tinörön te idi kölöme xö önga xönö möxö lotu nang a malalar mon ine xö xönö runon möxö lotu lömö xö watmaep. Ma ixo xarnang bölök ke Moses. Nang e Moses ixo eka uru a gunon ne lotu nang idi toxo eka wewet arixe ma man, God ixo ötumarang ine bira, \qt “Örobo mana balaure ödeek nöngön tua wewet abo lalaa eöt turunon ma nang e xo osen nöngön tiso xö puot.”\qt* \v 6 Inexalik a tinörön ne pris nang e Jisas ixoro kip lo i deek köba xö nang idi toxo rörön min mesila, xarnang bölök mon a xuxubus nang e Jisas ixo pet kaluluonin e God ma nangadi rua lalamus idi urungan te ine, i deek kö xuxubus mesila. Ma a xuxubus se Jisas i deek kö xuxubus mesila, möxösa, abo lalaa e God ixo tengen tua wewet kölöme xö ina xuxubus se Jisas, i deek köbo lalaa niang abo warkurai te Moses ixo tengen bara tabo pet kö xuxubus mesila. \p \v 7 Ma nang bara a sisila ne kunubus ixoro rörön deek, God i kexebe dödöm bara irabo kulas mere öng maxat. \v 8 Inexalik God ixo pere bara ina nangadi toxo saban sik bang, io, ine ixo tengen bira: \q1 \qt “Pere bang! E a Orong, e tengen bara a axana bung i eka inuan orim \qt* \q1 \qt nang arabo pet a kunubus maxat arixe me idi, \qt* \q1 \qt a nine bung marapun mee Israel me Juda. \qt* \q1 \v 9 \qt Ina xuxubus maxat i karabo eöt ma a xuxubus nang e xo pet arixe mabo untubuno idi \qt* \q1 \qt xö axana bung e xo lamus lo idi, \qt* \q1 \qt me e xo silien ösu idi mero Isip. \qt* \q1 \qt E a Orong, e tengen bara e karabo pet ina xuxubus maxat eöt ma sinilane, möxösa, idi tokoxobo tame a sinilane xuxubus se e. \qt* \q1 \qt Io nang, e xo wan talu idi. \qt* \q1 \v 10 \qt E a Orong, e tengen bara a mangana xuxubus e rabo pet ma bung marapun mee Israel kö önga axana bung melamu, ine bira: \qt* \q1 \qt E rabo bulus abo warkurai te e xö dinödöm pe idi. \qt* \q1 \qt Ma inabo warkurai e rabo geet oxe xö baladi. \qt* \q1 \qt Xö ina axana bung melamu e rabo God te idi, \qt* \q1 \qt me idi tabo a nangadi re e. \qt* \q1 \v 11 \qt Re öng i karabo usu re ais se ine bara re tönö bira, bara, \qt* \q1 \qt ‘Örobo mana ösöxö sik a Orong.’ Kaim. \qt* \q1 \qt Ruasa, möxösa, idi xirip tabo ösöxö sik e \qt* \q1 \qt meringan köbo maris turunon, ot köbo asuono orong. \qt* \q1 \v 12 \qt Idi tabo ösöxö sik e, möxösa, e rabo döxömen taun abo sasaban te idi ma a abalamu, \qt* \q1 \qt me e karabo döxömen lo öbaling im.” \qt* \p \v 13 Io, nang e God ixo tengen a xuxubus se Jisas bara a lak maxarine, i maras bara ixo perexulen a sinilane xuxubus bara a lak maut nang tabo ganim tewe. Ma bara önga laa i maut ma te ganim tewe, i eka xakawam esexere. \c 9 \s1 Idi toxo lotu bule xö mangana gunon lotu ra xö öxöno lagunon \p \v 1 Io, xö sinilane xuxubus a dauleng ne warkurai rua xurxure bara a marakörö tabo lotu wösöt e God bule. Ma önga xönö bölök ka xö öxöno lagunon bara ire tabo lotu wösöt ine ee. \v 2 Idi toxo uru a önga gunon lotu toxo pet ma man. Xö sisila ne xönö möxö ina gunon, i nangen önga kinis ne bibio arixe ma a öra möxö bulus beret ma inabo beret iat nang a lak madakdak möxö erabaa uruso xö God. Ma toxo tengen ina xönö bara a Madakdak ne Xönö. \v 3 Ma melamu xö sese öninöng ne bölö toxo pet ma man, a önga xönö bölök. Ma toxo tengen ine bara a Madakdak ne Xönö Saxit. \v 4 Ma kölöme xönan a alta toxo pet ma gol nang tobo söngsöngöt a kabus nang i sixine deek. Ma ringan ee bölök a boxis möxö bulbulus a xuxubus se God nang idi toxo pet ine ma gol. Ma kölöme xina boxis a önga bile idi toxo pet ma gol, ma a manna ringan ee kölöme xö bile. Ma a buxo re Aron nang ixo subun kaa ibo kisisik kingan ee kölöme bölök arixe ma nine xönö wat nang e God ixo geet abo warkurai möxö xuxubus könan. \v 5 Ma meringan lömö xö ina babaxut möxö ina boxis, a nine mangana angelo niang idu toxobo kisisik arixe me God köbo bungbung kirip. Me idu toxo tuu wi sik ina babaxut nang e God ibo xikip tewese abo magingin saban ee. Io, ma lamun na i kebeöt bara arabo wöwörö oleleng ulamun inabo mangana lalaa. \p \v 6 Idi toxo bulus ödeek inabo laa bira, ma abo pris idi toxobo laxlaxa urungan kölöme xö ina sisila ne xönö xöbo bungbung kirip pua wewet abo tinörön te idi. \v 7 Inexalik a pris taxin kalik mon ixo eöt tua nilaxa xö xönö nang i kis melamu xö ina sisila ne xönö. Ma ixo eöt tua nilaxa ringan kö önga bung mon kö önga awat kudun. Ma i kara laxa nang bara i kobo kip pebo dee. Ma ixobo erabaa urungan te God ma dee rua gene abo sasaban te ine iat ma rua gene idi nang toxobo wewet abo sasaban nang tokoxobo maras ulamunon. \v 8 Ma meringan kölöme xö inabo lalaa a Töxödös ne Tanono i osen bara a ngas sua inuan laxa xö Madakdak ne Xönö Saxit i kela tamasawang bang nang bara ina sisila ne gunon lotu i nangen bang i kisisik. \v 9 Ma inabo lalaa a malalar möxö ina axana bung nixinen. Inabo lalaa i osen bara inabo arabaa idi toxo söngöt urungan te God i kobo eöt tua ödeek esexere ewe idi nang te isik ot inabo arabaa. Kaim. Idi toxo ösöxö bara i nangen iat a sasaban kölöme re idi. \v 10 Inabo arabaa i kobo eöt tua ömadakdak turunin iat a nangadi, möxösa, ewe idi nang toxo isik ot inabo arabaa toxo mumuu abo mangana warkurai ulamun abo nien mabo ininim mon mabo mangana sasalap. Inabo warkurai i eöt köbo lewene aine ire mon. Ma ixo tuu lölös ot kö axana bung bara abo lalaa i ot maxat. \s1 A dee re Krais i eöt tua öturunon a kunubus maxat \p \v 11 Io, ma nang e Krais ixo wanot xarnang a pris taxin möxöbo lalaa deek nang iri wanot im, ixo wan laxa xö mangana gunon lotu nang i deek köba ma i taxin kö nang mesila. Ma ina gunon lotu a nangadi kaim kö wewet ine. Io niang, i maras bara i kobo a laa mera xö ina öxöno lagunon. \v 12 Krais kaim kö isik a dee ne me, bara a dee ne bulmakau, rua inuan laxa xö Madakdak ne Xönö Saxit. Kaim. Ixo isik ot a dee re ine iat tua inuan laxa ringan, möxösa, ixoro kun ölanglanga rewe ire. Ixo laxa xö önga axana bung kalik mon. Ma ina inuan laxa i eöt. Ma i karabo laxa baling im. \v 13 Idi toxobo sasawu a nangadi mabo dee ne me arixe ma dee ne bulmakau suxurno. Me idi toxobo söngsöngöt önga mangana nene bulmakau ma toxobo keulinge arixe mabo tauna möxö ia arixe ma ari ma toxobo sasawu a nangadi bölök min. Idi toxobo sasawu ewe idi nang toxo biling kö mamaran te God köbo sasaban te idi. Ma nang abo pris toxo sawu idi bira, idi toxo ömadakdak mon idi eöt mabo warkurai, ma lamun kölöme iat turunon te idi, kaim. \v 14 Ina na i turunon, io niang, i turunon saxit bara a dee re Krais irabo ömadakdak tunin iat ire bara ire tabo eöt tua ösöxö bara inabo tatalien saban nang idi tobo silien ire urungan kö minet, idi tere tup tewe. Krais ixo eöt bara irabo ömadakdak tunin iat ire, möxösa, ixo isik a to re ine wösöt e God xarnang önga arabaa kaim pebo sasaban könan. Ma ixo rörön bira arixe ma lölös möxö Töxödös ne Tanono nang irabo kis ulorexe. Ixo ömadakdak ire bira rue ire ra tame e God nang a lak to. \p \v 15 Möxö ina na, Krais iat ine ewe nang ixo pet a xuxubus maxat kaluluonin e God ma a marakörö, bara idi nang e God ixoro kuwe lo idi, idi tabo uruoxe a warwadöan ulorexe nang e God ixo tengen bara irabo isik ke idi. Me Krais i eöt bara irabo pet ina xuxubus maxat, möxösa, a minet te ine a xinuxun tua ölanglanga rewe idi xalik abo sasaban te idi nang toxo pet kö ene sisila ne xuxubus. \p \v 16 Nang bara önga tödi i pet a önga xuxubus sue ewe irabo unan abo lalaa re ine nang irabo met, io, i kobo eöt bara ina tödi xabise irabo unan nang bara i kobo ot maras bara ina tödi niang ixo pet ina xuxubus iri met, \v 17 möxösa, a xuxubus sua unan abo lalaa i lölös nang bara a tödi ewe nang ixo pet ine iri met, inexalik ina xuxubus i laa tataun mon nang bara a tödi ewe nang ixo pet ine, i to sik bang. \v 18 A sisila ne xuxubus ine a mangana xuxubus bölök bira, io nang, idi tokoxobo öturunon tataunin ine. Kaim. Idi toxo öturunon ine ma dee bölök bira. \v 19 Moses ixo tengen kö nangadi ulamun abo warkurai ma ixo kip lo a dee nebo bulmakau suxurno ma a dee ne me ma ixo keulinge arixe ma ari. Io, ixo kubus a dauleng nebo bebene sipsip nang a lak dadan lömö xö ina mangana axana iaa tobo rengrengen ma isop ma ixo öburun arixe ma dee ma ixo sawu abo ginigeet möxö warkurai ma nangadi bölök. \v 20 Me Moses ixo tengen te idi a nangadi bira, \qt “Ina dee i öturunon a xuxubus nang e God ixo tengen bere mum morobo tame.”\qt* \v 21 Xarnang iat mon bölök e Moses ixo sawu a gunon ne lotu nang toxo pet ma man. Ma ixo sawu bölök abo lalaa xirip möxö pet tinörön ne lotu. \v 22 Ma unine ina tinenge i bira: abo warkurai te Moses i tengen bara ire tabo ömadakdak a oleleng ne lalaa arixe ma dee, i xarnang bara i lörörö bara abo lalaa xirip. Io, nang bara kaim a minet, God i karabo döxömen taun abo sasaban. \p \v 23 Io nang, a sasaxan ixo kis bara idi tabo ömadakdak abo lalaa bira. Ma lamun inabo lalaa idi abo malalar mon möxö xönö möxö lotu riso xö watmaep. Ma dee möxö inabo wawaguai nang idi toxo söngöt urungan te God, i karabo eöt tua ömadakdak ina xönö niang kö watmaep. Kaim. Ina xönö i sasaxan ulamun a mangana arabaa nang i deek köba xö inabo arabaa. \v 24 Ma ina i maras, möxösa, Jisas ixo laxa ringan kö watmaep iat. I koxobo laxa xö önga xönö möxö lotu niang a nangadi toxo pet. Kaim. Ina xönö a malalar mon möxö xönö runon möxö lotu ringan kö watmaep. Io, ixo laxa urungan kö watmaep bara rua tinuu xö wawara xö God tua gene ire. \v 25 Me ine i koxobo laxa bölök kingan kö watmaep bara irabo isik a to re ine xarnang önga arabaa urungan kö God kö oleleng ne axana bung. Krais i koxobo pet eörin xarnang a pris taxin te idi abo Judeia. Kaim. Ina pris taxin ibo laxlaxa urungan kölöme xö Madakdak ne Xönö Saxit kö önga bung mon kö önga awat kudun. Inexalik ine ibo laxlaxa ma dee ne wawaguai, ma kaim bara xö dee re ine iat. \v 26 Nang bara e Krais ixoro pet bira, a sasaxan ixoro kis bara irabo met kö oleleng ne axana bung mero saxit kö uxixis möxö öxöno lagunon. Ma lamun i koxobo pet bira. Kaim. Iri ot na im kö xakawam möxö axana bung bara irabo isik a to re ine xarnang önga arabaa wösöt e God tua xikip tewese abo magingin saban. Ine ixo wanot kö önga axana bung mon ma i eöt. Ma kaim pe sasaxan bara irabo ot bira baling. \v 27 Io, me God iri tulus sik bara a nangadi xirip tabo met kö önga axana bung mon. Melamu im, idi tabo tuu xö warkurai. \v 28 Me Krais bölök ixo bie. Ixo met önga axana bung mon xarnang önga arabaa uruso xö God tua sösölök abo magingin saban te idi a oleleng. Ma lamun kö sese öninöng ne inuan ot te ine, i karabo pet önga laa ulamun abo sasaban. Kaim. Irabo wanot bara irabo öro idi nang te xixiset me ine. \c 10 \s1 A arabaa re Krais i tuu lölös ulorexe \p \v 1 A warkurai te Moses a malalar mon möxöbo lalaa deek nang irabo wanot. Kaim bara abo lalaa turunon. Köbo awat kirip idi tobo söngsöngöt sösöxöin abo arabaa uruso re God. Ma lamun inabo mangana arabaa möxöbo warkurai te Moses i kobo eöt tua wewet ödeek esexerein a marakörö nang idi te wan lörörö re God tua lotu wösöt ine. \v 2 Nang bara inabo arabaa toxoro eöt tua wewet ödeek esexerein inabo marakörö xalik abo sasaban te idi, idi tekexebe örasen bara re sasaban angen bang kölöme re idi me idi texere taxumut tua erabaa. \v 3 Inexalik inabo arabaa i ödöxömen idi xöbo öngöng awat bara abo sasaban te idi i nangen bang, \v 4 möxösa, abo dee ne bulmakau suxurno mabo dee ne me i kobo eöt tua irewese abo sasaban. \p \v 5 Io niang, nang e Krais ixo wanot ta xö öxöno lagunon, ixo tengen te God bara, \q1 \qt “U koxobo mamaa bara tabo söngöt arabaa wösöt nöngön. \qt* \q1 \qt Inexalik u xo tagure a lewene aike rue e rua inerabaa. \qt* \q1 \v 6 \qt Abo wawaguai nang tobo söngöt kudunin xarnang a arabaa, mabo mangana arabaa xabise nang tobo söngöt ulamun abo magingin saban, \qt* \q1 \qt u koxobo axanan ulamunon. \qt* \q1 \v 7 \qt Io, me e xo tengen bira, ‘God te e, e im a, rua wewet eörin a mamaa re nöngön. \qt* \q1 \qt Idi toxo geet xarna na ulamun e ra kölöme xö ginigeet te nöngön.’” \qt* \m \v 8 Ma ixo sisila ne tinenge bira, \qt “Nöngön u koxobo mamaa bere idi tabo söngöt abo arabaa wösöt nöngön. Ma u koxobo mamaa lamun abo wawaguai nang toxo söngöt kudunin xarnang a arabaa, ma abo mangana arabaa xabise nang idi toxo söngöt ulamun abo magingin saban. Ma u koxobo axanan bölök ulamun inabo arabaa.”\qt* A turunon bere idi toxo söngöt inabo arabaa eöt mabo warkurai te Moses, inexalik e Krais ixo tengen iat bira. \v 9 Io, melamu ixo tengen bira: \qt “God te e, e im a, rua wewet eörin a mamaa re nöngön.”\qt* Io niang, i maras bere God ixo kip tewese abo sisila ne arabaa rua bulus kulas idi ma arabaa re Krais. \v 10 Jisas Krais ixo pet eörin a mamaa re God, io niang, ire xirip tabo madakdak kalik abo sasaban te ire xö arabaa nang e Krais ixo pet ma lewene aine iat. Ixo isik a lewene aine xö önga axana bung mon ma i eöt. Ma i karabo isik öbaling im ine. \p \v 11 Abo pris se idi abo Judeia, idi tobo ruruu xöbo tinörön ne lotu re idi xöbo bungbung kirip. Idi tobo söngsöngöt sösöxöin inabo mangana arabaa iat wösöt e God. Ma inabo arabaa i karabo eöt turunon iat tua xikip tewese abo sasaban. \v 12 Inexalik e Krais ixo isik önga arabaa xalik mon tua xikip tewese abo sasaban, ma a arabaa re ine i tuu lölös ulorexe. Ma nang ixoro pet bira, ine ixo kis kö lime tuun te God. \v 13 Me ine ibo xisixis xiset ot bere \qt God irabo bulus ösu abo iuo re ine xö pu xarnang önga laa möxö bulus xexe.\qt* \v 14 Ma ibo xisixis singan, möxösa, iri pet ödeek esexerein idi ulorexe ma ina önga arabaa xalik mon te ine, ewe idi nang ibo ömadakdak idi xalik abo sasaban te idi. \p \v 15 Io, ma Töxödös ne Tanono bölök i ömaras sö ire bara ina na i turunon. I araun ta rengrengen bara, \q1 \v 16 \qt “E a Orong, e tengen bara a mangana xuxubus e rabo pet me idi xö önga axana bung melamu, ine bira: \qt* \q1 \qt E rabo bulus abo warkurai te e xö balana idi. \qt* \q1 \qt Ma inabo warkurai e rabo geet oxe xö dinödöm pe idi.” \qt* \m \v 17 Melamu im i tengen bira, \q1 \qt “E karabo döxömen lo abo magingin saban te idi arixe mabo tatalien ne suongus se idi.” \qt* \m \v 18 Io, takarabo sasaxan baling im lamun te önga arabaa rua xikip tewe abo magingin saban, möxösa, God iri döxömen taun inabo sasaban. \s1 Ire tabo mana tuu lölös köbo nunu re ire kaluluonin abo kinadik \p \v 19 Io nang, abo töke kölöme re Krais, ire te balamasa rua nuan laxa xö Madakdak ne Xönö Saxit kö dee ne Jisas. \v 20 A minet te ine ixo sawang a ngas maxat tua nilaxa xö ina Madakdak ne Xönö Saxit. I xarnang bere ire tere laxa esexere xö bölö ne man kölöme xö xönö möxö lotu. Ma lamun ina bölö ne man, ine a aine Jisas, a ngas möxö to. \v 21 Ma a pris taxin te ire bölök nang i rörörön lamun a gene a bung marapun te God. \v 22 Inabo lalaa iri wanot im, io nang, ire tabo mana wan lörörö re God ma turunon kö balana ire arixe ma nunu. Ganim ire ra binuut. Ganim ire ra döxömen bara abo sasaban te ire i nangen nang, möxösa, iri sawu abo balana ire rua gisgis tewe inabo sasaban. Ire tabo wan lörörö re ine xarnang a nangadi madakdak nang tere etos kö ari maras. \v 23 Ire tabo mana tuu lölös köbo lalaa ire te etöngösen bere ire te nunu ulamunon. Ganim ire ra tinuu gölgölö xöbo lalaa ire te xixiset ma nunu ulamunon, möxösa, God irabo pet eörin abo tinenge re ine ixoro xuxubus sik min tö ire. \v 24 Me ire tabo mana dödöm deek bere ire tabo eöxaxat kaluluonin ire bara bule, rua osen a abalamu re ire ma rua wewet abo rorop deek. \v 25 Ganim ire ra taxumut kalik abo tatalien te ire möxö kinis arixe, xarnang a dauleng te lönlön tua kinis arixe. Ma lamun ganim ire ra wewet bira. Ire tabo mana eöxaxat kaluluonin ire. Me ire tabo mana lölös sik kua wewet bira, möxösa, ire te perexulen bara a axana bung möxö Orong iri eka inuan orim. \p \v 26 Ire tabo mana talien bira, möxösa, nang bara ire te maras köbo turunon nang God iri öwösö rö ire, ma lamun ire te bulus abo dinödöm pe ire rua wewet sösöxöin abo sasaban, kaim baling im pe önga mangana arabaa rua xikip tewese abo sasaban. \v 27 Inexalik ire tabo kis xiset arixe ma binuut kö bung möxö pet warkurai ma xö ia sösöt taxin nang irabo söngöt ögarin abo iuo re God. \v 28 Nang bara ninöng bara narun ne tödi te puk a öng bara ixo suongus kö warkurai te Moses, tabo teng ömet ine, ma takarabo marse ine. \v 29 Ma nang bara i ot bira rö idi xö ene warkurai te Moses, a ömokorot taxin saxit irabo kip belek ewe i melentexin a Barok kö God ma i döxömen bara a laa biling mon a dee möxö kunubus nang ixo ömadakdak ine xalik a sasaban te ine, ma i tengen ögarin a Töxödös ne Tanono ewe i isik a inemarse. \v 30 I maras bara irabo ot bira, möxösa, ire te ösöxö sik e God ewe ixo tengen bara, \qt “E ewe nang arabo balu wuxus abo marakörö xöbo magingin saban te idi. E rabo ömokorot idi eöt mabo tatalien te idi.”\qt* Ma ixo tengen öbaling bara, \qt “E a Orong, e rabo kure a marakörö re e.”\qt* \v 31 Nang bara re öng i kis kö limine a God nang a lak to, bara rua xikip a ömokorot, irabo buut saban. \p \v 32 Mum morobo mana döxömen lo abo bung no mesila nang e God ixoro ömaras e mum. Xö inabo bung mum moxo tuu lölös kölöme xöbo kinadik tataxin nang ixo uban e mum. \v 33 Idi toxo tengen ögarin e mum ma toxo eler me mum kö wawara xö marakörö xö dauleng ne bung. Ma uleng ne bung kabise mum moxobo ruruu arixe me idi nang idi toxo eler me idi bie. \v 34 Mum moxobo marse idi me mum moxobo rorop idi nang bere idi toxo ölaxa idi xö gunon ne aömokorot. Ma nang bara uleng toxo sat lo abo lalaa re mum, mum moxobo gan sik idi ma axanan, möxösa, mum moxo ösöxö bara mum mo unan sik abo lalaa i deek köba xöbo lalaa nang toxo sat lo, ma bara inabo lalaa tabo kis ulorexe. \p \v 35 Io niang, mum bele ömalim tewe a nunu ne balamasa re mum, möxösa, God irabo öxaaorong e mum nang e mum mo tuu sik bie. \v 36 Mum morobo mana tuu lölös köbo tiip bere mum mo eöt tua mumuu a mamaa re God, io nang, mum morobo uruoxe a laa nang ixo xuxubus sik ke mum ulamunon. \v 37 A turunon. A ulik im, \q1 \qt “Ma öng ewe i eka inuanot, irabo wanot ma i karabo alilis. \qt* \q1 \v 38 \qt Inexalik a tene töxödös se e irabo to xö nunu re ine. \qt* \q1 \qt Ma nang bara i suxo xalik e, \qt* \q1 \qt e karabo axanan tö ine.” \qt* \m \v 39 Inexalik ire tokobo mangana nangadi biringan nang idi te suxo xalik e God ma te iuo esexere. Kaim. Ire a mangana nangadi nang te nunu, io nang, ire tabo to. \c 11 \s1 Abo tene nunu toxo to bule \p \v 1 A tatalien ne nunu i bira. Nang bara re öng i nunu, irabo ösöxö runin sik bara irabo kip lo abo lalaa ine i xixiset ulamunon. Ma i kobola pere inabo lalaa, ma lamun i maras sik bara inabo lalaa i kisisik. \v 2 Ma inabo duöng mesila saxit idi toxo nunu bira, io, God ixo tengen ömaras bere idi te deek. \p \v 3 Ire te nunu, io, ire te maras bere God ixo uxis abo mangana lalaa xirip kö tinenge re ine. Möxö ina na, i maras bere God ixo rörön mina nang i kobo eöt bara ire tabo pere rua uxis abo lalaa nang ire tobo werwere. \p \v 4 Abel ixo nunu, io, ixo tabaa e God ma arabaa nang ixo deek kö nang ke Kaen. Me God ixo tengen ömaras bara ina arabaa i deek, io, Abel ixo kip lo a tinenge bara ine a tene töxödös, möxösa, ine ixo nunu. Ma i turunon bere Abel ixo met, ma lamun a nunu re ine i nangen i usu ire. \p \v 5 Me Enok ixo nunu, io, God ixo kip tewe lo ine xalik ina to niang me ine kaim kö minet. Ma kaim pe öng ixo parasiwin ine, möxösa, God ixo kip lo ine. Mesila nang e God ixo kip öxaa lo ine, ixo tengen ömaras bere ine a tödi deek ewe nang ibo öaxanan e God. Io niang, God ixo kip öxaa lo ine. \v 6 Io, ma nang bere re öng i kobo nunu, ine i kexebe eöt ta öaxanan e God, möxösa, ewe re öng i eka nuan urungan kö God, irabo mana nunu bara God i nangen, ma bara irabo öaxanan idi ma xinuxun ewe nang idi te susuxun ulamun ine. \p \v 7 Me God ixo ötumarang e Noa ulamun abo lalaa nang idi te kobola pere bang. Noa ixo nunu, io, ixo ii e God ma ixo pet önga mön taxin tua öro a baninen te ine. A tinörön ma nunu re ine ixo osen ömaras bara a marakörö xö öxöno lagunon idi tere saban. Me God ixo aut bere Noa i töxödös, möxösa, ine ixo nunu. \p \v 8 Me God ixo kuwe e Abaram bara irabo wan urungan kö xönö nang God irabo tabaa ine min melamu. Abaram ixo nunu, io, ixo tam. A turunon bara i koxobo ösöxö bara ine ixo önan taule, nexalik ine ixo wan mon. \v 9 Ine ixo nunu, io, ixo kis singan kölöme xina xönö nang e God ixo xuxubus bara irabo tabaa ine min. Ixo xisixis singan ee xarnang a ose ibo xisixis kö xönö kaim bara re ine. Ixo kis köbo mangana walpali. I turunon bere God ixo kubus bere re Aisak me Jekop bölök, bara irabo tabaa idu ma ina xönö iat, ma lamun idu bölök toxo kis bie xinabo walpali. \v 10 Abaram ixo kis biringan, möxösa, ine ixo xixiset ma lagunon taxin nang irabo tuu ömat ma i karabo kawam tewe. Ma ina lagunon nang e God ixo bulus a dinödöm pe ine ulamunon bara irabo pet ine bara bule, ma ixo pet iat bölök ine bie. \p \v 11 Me Abaram ixo nunu, io, God ixo ömaraxen ine bara irabo tata xö önga barok ma a laa tataun mon bara ixoro ötaxin me Sera bölök a une tuu. Me God ixo öbala sik ine bira, möxösa, Abaram ixo döxömen bara God irabo pet eöt ma nang ixo kubus sik kö ine bie. \v 12 Möxö ina na, a oleleng ne marapun saxit toxo ot meringan kö ina tödi, ma a lölös se ine rua wewet biringan ixoro kawam im xarnang abo minet. Ma ina bung marapun te ine idi te oleleng saxit xarnang abo tii niso xö mango. Ma i kobo eöt bara re öng irabo kos idi xarnang i kobo eöt bölök bara re öng irabo kos a önö xö löxön. \p \v 13 Ina nangadi xirip idi toxo nunu ot nang idi toxo met. Idi kaim kö uruoxe abo lalaa God ixo kubus sö idi. Kaim. Idi toxo perexulen bara inabo lalaa ixo palaa sik bang. Me idi toxo axanan pönö inabo lalaa bara irabo wanot im melamu. Ma toxo tengen ömaras bara abo ose mon idi ra xö xönö lagunon ma kaim bara a lagunon turunon te idi. \v 14 Nang a nangadi te tengen tebo lalaa bira, i osen bara idi te susuxun ulamun önga lagunon tue idi iat. \v 15 Idi tokoxobo dödöm ulamun ina lagunon idi toxo taru lo mee. Nang bara idi texebe dödödöm biringan, i xebe eöt bara idi texebe tawuxus baling. \v 16 Inexalik bara kawaim. Idi toxo mamaa bara idi tabo wan urungan kö önga lagunon nang i deek köba xö nang idi toxo wan lie. Idi toxo mamaa lamun ina niang niso xö watmaep. Io nang, God i kobo menge bara idi tabo tengen bara ine a God te idi, möxösa, ixoro tagur sik a lagunon taxin ulamun idi. \p \v 17 Me Abaram ixo nunu, io, ixo isik e Aisak xarnang önga arabaa idi tobo söngsöngöt uruso xö God kö ina bung niang e God ixo könönöin ine biringan. Abaram ine a öng ewe God ixo pet a xuxubus arixe me ine. Me Aisak a önga barok kalik mon, inexalik, ixo eka sesexomet ine. \v 18 Ma lamun e God ixo tengen te ine bara, \qt “A bung marapun te nöngön idi tabo taworot ot mere Aisak iat.”\qt* \v 19 Abaram ixo döxömen bere God i eöt tua öraru abo minet. Ma nang e Abaram ixo kip lo öbaling e Aisak, ixo xarnang bara ixo kip lo ine xalik a minet. \p \v 20 Me Aisak ixo nunu, io, ixo wadöane e Jekop me Esau ulamun abo lalaa nang irabo ot melamu. \p \v 21 Me Jekop ixo eka minet. Ine ixo nunu, io, ine ixo wadöane ina nine barok ke Josep. Ine ixo masap sik kö buxo re ine ma ixo lotu wösöt e God. \p \v 22 Ma ixo lörörö bere Josep irabo met. Ine ixo nunu, io, ixo tengen köbo marakörö mee Israel bara i turunon bara tabo wan kalik e Isip, ma bara idi tabo pet bule xöbo sii re ine nang irabo met. \p \v 23 Me nago me tata re Moses toxo nunu, io, idu toxo umingen ine xö narun ne texe melamu xö nang toxo kip ine, möxösa, idu toxo perexulen ine bara a barok deek, ma i kobo eöt ma dauleng kabise, me idu tokoxobo burin bölök ina warkurai möxö king nang mee Isip. \p \v 24 Me Moses ixo nunu, möxö ina na, nang ine ixo taxin im, ixo mölök bara tabo tengen bara ine a barok kö balik kö king mee Isip. \v 25 Ixo mamaa bara irabo örasen a kinadik arixe ma marakörö nang ke God ma i koxobo öbala lo abo magingin saban bara irabo öaxanan ine xö axana bung puruwut mon. \v 26 Moses ixo döxömen bara a kinadik kua gene a Mesaia i deek köba xö kinis ne asuono orong kingan Isip, möxösa, ixo mamaa bara irabo kip a xinuxun te ine nang irabo ot melamu. \v 27 Ixo nunu, io, ixo wan kalik e Isip. I koxobo burin te laie xö king meringan ee. Kaim. Ixo tuu lölös, möxösa, i xarnang bara ixo pere e God nang tekara pere ine. \v 28 Ixo nunu, io, ixo tame e God bira: ixo pet a Nien ne Nuan Lexe ma ixo tengen kö marakörö bara idi tabo sawu abo marna ngas ma dee. Ma ixo pet biringan bara a angelo nang möxö sese abo sisila ne barok i karabo ögarin abo Israel. \p \v 29 Ma abo marakörö mee Israel idi toxo nunu, io, idi toxo lies köröp kö Rasi Dadan, i xarnang bara xönö mese ine. Nang abo Isip toxo könönöin bira, idi toxo köngö met. \v 30 Abo marakörö toxo nunu, io, abo bölö möxö lagunon taxin Jeriko ixo tamaöbeng saban esexere melamu nang idi toxoro wan elulurwe ine xö pitnö ma ninöng ne bung. \v 31 Me Raap a tene ilawa ixo nunu, io, kaim idi xo sesexomet ine arixe me idi abo tene suongus, möxösa, ixo öbala ölaxa a nine tene aöman. \p \v 32 E rabo tengen öbaling im a sa? A axana bung i kobo ömat bara arabo ömaras e mum me Gidion, Barak, Samison, Jepita, Dewit, Samuel mabo propet bölök. \v 33 Inabo duöng toxo nunu, io, idi toxo pas ösu abo kingdom. Idi toxo pet a warkurai ma tatalien töxödös. Idi toxo uruoxe abo lalaa möxö dauleng ne kunubus se God ixo pet arixe me idi. Idi toxo baxut abo ngalna laion. \v 34 Idi toxo pus ömet a lölös möxö ia sösöt. Abo sele möxö inarese toxo eka reree ömet idi, ma lamun idi toxo to. Idi tokoxobo lölös ma lamun idi toxo kip a lölös. Idi toxo erese lölös ma toxo pas ösu a oleleng ne umri xöbo lagunon kabise. \v 35 A dauleng ne une toxo kip öbaling abo barok ke idi xalik a minet. Dauleng kabise, abo iuo toxo eler ögarin idi. Ma lamun idi toxo öngus sua tinuu rewe xalik e God bara inabo iuo tabo ölanglanga idi. Idi toxo nunu bara nang tabo met, idi tabo taru kaa xalik a minet, ma ina to irabo deek kö to ra xö pu. \v 36 A dauleng, a nangadi toxo eösaxit me idi ma toxo dangat bölök idi. Dauleng kabise, a nangadi toxo kubus idi ma uno lölös ma toxo ii ölaxa idi xö gunon ne aömokorot. \v 37 Idi toxo teng a dauleng ma wat, ma dauleng, a nangadi toxo tee xöröp idi. Ma dauleng kabise, a nangadi toxo tee ömet idi ma sele möxö inarese. Idi toxo maris. Idi toxo sige mon abo lewene sipsip mabo lewene me. Idi toxo öxadik idi ma toxo eler me idi. \v 38 A marakörö möxö öxöno lagunon idi tokobo eöt ma ina nangadi na. Kaim. Ina nangadi na idi te deek köba xö marakörö möxö öxöno lagunon. Idi toxo önan eli xö xönö tataun ma xöbo maii. Idi toxo xisixis köbo marna wat ma xöbo mara. \p \v 39 Idi toxo nunu, io, e God ixo tengen ömaras ulamun idi xirip bara a lak deek. Inexalik kaim pe öng ke idi ixo uruoxe a nang God ixoro kubus sik bara rö idi, \v 40 möxösa, God ixo tagur sik a önga ngas ulamun ire nang i deek kö öng nang me lorexe. God i koxobo mamaa bara irabo ödeek esexerein idi, ma ganim ire. Io nang, ixo tagure ina ngas bara irabo ödeek esexerein idi me ire bölök. \c 12 \s1 God ibo ömaso abo barok ke ine rua usu idi \p \v 1 Io, ma i xarnang bara ire te ululo ne ekoskos kölöme xö to re ire. Ma ina nangadi ewe e xoro wöwörö ulamunon, idi tobo kis elulurwein ire me idi tobo ngökngök ke ire. Io niang, ire tabo mana kip tewe inabo mangana laa nang ibo töndik sik ire, me ire tabo ulo deek. Me ire tabo mana kuru rewe abo magingin saban nang ibo kut dik sik ire. Me ire tabo mana ulo ma lölös kö ina ululo ne ekoskos nang e God ixoro bulus sik mesilain ire. \v 2 Ma nang bara ire te ulo ne ekoskos bira, ire tabo mana pere dik sik e Jisas, ewe nang ixo silien ösila ire xö tatalien ne nunu. Ine ewe nang i öturunon abo nunu bölök ke ire. I koxobo talu a minet kö öxöno sölöxöröp. Ixo ösöxö bara a laa ne minenge bara öng i met bira, ma lamun ixo dödöm tataun mon bara irabo met, möxösa, ixo mamaa bara irabo kip a axanan nang i tagur sik kö ine. Io, ixo met bira ma ixo kis kö lawa tuun kö kinis taxin ne warkurai kö God. \p \v 3 Mum morobo mana dödöm deek ulamun e Jisas ewe nang abo tene saban toxo eler ögarin ine, xalik e mum bo lön tua ululo xö ina ululo ne ekoskos. \v 4 I turunon bara abo tene saban idi te mamaa rua lalamus e mum kö ngas saban, ma i xarnang bere mum mo erese me idi rua tinuu wi idi. Inexalik kaim pe dauleng kaluluonin e mum tere met bang kölöme xö ina inarese niang. \v 5 Ma i wawara bere mum moro döxömen taun tewe ina tinenge xö God nang ixo öxaxat e mum min xarnang a bung baroxorok ke ine. Ma ixo tengen bira: \q1 \qt “Barok ke e, örobo dödöm deek nang a Orong i ömaso nöngön tua usu nöngön, \qt* \q1 \qt ma u bele tapunuk köba nang i köö nöngön.” \qt* \q1 \v 6 \qt Ruasa, möxösa, a Orong ibo ömaso idi nang i mamaa rö idi, \qt* \q1 \qt ma ibo ömokorot idi xirip nang i ömaraxen lo idi xarnang abo barok ke ine. \qt* \p \v 7 Mum morobo mana tuu lölös köbo tiip, möxösa, God ibo ömaso e mum xarnang a bung baroxorok ke ine rua usu e mum. Mum morobo tuu lölös bira, möxösa, mum mo xarnang a bung barok lixilik ka xö pu. Idi xirip tobo xikip a ömokorot kalik abo tamana idi. \v 8 God ibo ömaso a bung baroxorok kirip pe ine ma nang bara i kobo ömaso nöngön, i osen bara a bak kö ngas nöngön, ma kaim bara a bak ke ine runon nöngön. \v 9 Io, ire tabo döxömen lo abo tamana ire mera xö pu. Ire tobo ii idi, möxösa, idi toxobo ömaso ire. Nang bara ire te ii idi bira, i deek köba bara ire tabo kis kö ene a ineömaso möxö Tamana abo tanono ire, io nang, ire tabo to. \v 10 Ma abo tamana ire mera xö pu idi toxobo ömaso ire aulik mon. Me idi toxobo ömaso ire xarnang idi te döxömen bara i töxödös. Inexalik God i ömaso ire rua rorop ire, io nang, ire tabo madakdak tewe xalik abo magingin saban, xarnang e God ine i madakdak. \v 11 Ma nang bara te ömaso a öng, xö ina axana bung iat ina tödi i karabo axanan. Kaim. Irabo örasen a kinadik. Ma lamun melamu im, idi ewe nang te kip a ineömokorot tua usu idi, tabo kip a malum, möxösa, abo to re idi irabo töxödös. \p \v 12 Io nang, mum morobo mana ölölös abo lime lön te mum mabo busuno xexe mum nang kaim a lölös könan. \v 13 Mum morobo muu a ngas töxödös, xalik abo xexe pengpeng ke mum tabo tamalalus esexere, nexalik bara tabo langlanga baling. \s1 Ire tebele mölök tewe abo tinenge re God \p \v 14 Mum morobo mana rörön lölös sua kinis ma malum arixe ma nangadi xirip. Me mum morobo rörön lölös bölök bara mum morobo madakdak kalik abo sasaban. Nang bara öng i kobo madakdak xarna na, i kebeöt tua werwere a Orong. \v 15 Mum morobo tumarang bara xalik ke öng i kebeöt tua xikip a abalamu nang e God ibo tabaa tataunin ire min. Me mum morobo tumarang bölök bara öng i karabo das kaluluonin e mum xarnang a önga uno mele, ma irabo isik ot a purpuruan ma irabo öbiling abo to re idi a oleleng. \v 16 Me mum morobo tumarang bara xalik ke öng irabo pet a tatalien ne ilawa. Mum morobo tumarang bölök bara xalik ke öng ibo mölök kalik e God xarnang e Esau. Esau a sila ne barok ke tamana ewe nang ixo eka unan abo oleleng ne lalaa meringan tine, inexalik ixo misik tewe ma inabo lalaa rua önga nien mon. \v 17 Me mum mo ösöxö bara melamu im e Esau ixo mamaa bara a tata re ine irabo wadöane ine. Ma lamun a tata re ine ixo mölök, möxösa, Esau i koxobo eöt tua werwere wösöt te önga ngas bara irabo ötöxödös a laa nang ixoro pet. Ixo seseng marmaris sua xikip pe warwadöan ma ixo gee ulamunon, inexalik i koxobo eöt. \p \v 18 Me mum kobola wan urungan kö puot Sinai xarnang a duöng mee Israel toxo wan uwe. Idi toxo eöt ta sigi ina maii. Lömö xö ina maii, a kamene ia ixo aan, ma ixo bororo. \v 19 Ma toxo mas a tauu ma toxo ölangen a inöno a öng. Ma nang a nangadi toxo ölangen a inöno, idi toxo seseng marmaris bara i bele tenge baling im pe idi, \v 20 möxösa, i koxobo eöt te idi bara tabo kis kö ene warkurai nang ixo tengen bira: \qt “Ma nang bara ewe re nangadi bara a wawaguai bölök i wan urungan kö ina maii tabo teng ömet ine ma wat.”\qt* \v 21 Ina maii ixo öbuut köbanin idi, io nang, e Moses ixo tengen bara, \qt “E buut me e dede.” \qt* \p \v 22 Ma lamun e mum koxobo wanot urungan kö ina maii. Kaim. Mum moxoro ot kö maii Saion, a lagunon taxin te God nang a lak to. Ine e Jerusalem niso xö watmaep. Mum moxoro ot kö kinis etok kö oleleng saxit ne angelo nang i kobo eöt bara tabo kos idi, ma nang idi te kis ma axanan. \v 23 Mum moxoro wanot kö kinis etok ke idi abo sisila ne barok kö God. Idi nang e God iri geet ösu abo esene idi ruso xö watmaep. Mum moxoro wan urungan te God a Tene Warkurai kö nangadi xirip. Mum moxoro wanot köbo tanono idi abo tene töxödös nang e God iri ödeek esexerein idi. \v 24 Mum moxoro wan pösöt e Jisas ewe nang iri pet a xuxubus maxat kaluluonin e God ma marakörö. Mum moxoro wanot kö dee ne Jisas nang ixo sawu e mum min tua wewet ina xuxubus niang. Ma dee re ine i osen tö ire abo lalaa i deek köba xöbo lalaa a dee re Abel ixo wöwörö ulamunon. \p \v 25 Mum morobo mana ebalaure deek. Mum bele öngus tewe a öng nang i wöwörö rö mum. Idi nang toxo mölök bara tabo ölangen ma öng ewe ixo ötumarang idi ra xö pu, idi tokoxobo eöt tua ululo rewe xalik a ömokorot te ine. Io nang, turunon saxit, ire takarabo eöt tua ululo rup kalik a ömokorot nang bara ire te tawes kalik ine ewe nang i ötumarang ire meriso xö watmaep. \v 26 Xö ina axana bung a inöno ixo ögigie a öxöno lagunon, ma lamun nixinen iri kubus bara, \qt “Önga axana bung baling arabo ögigie a öxöno lagunon. Inexalik kaim bara a öxöno lagunon kalik mon. E rabo ögigie bölök a watmaep.”\qt* \v 27 Nang i tengen bara irabo pet bira, \qt “Önga axana bung baling,”\qt* i osen bara irabo kip tewe inabo lalaa nang ixo uxis. Irabo kip tewe, möxösa, i eöt bara idi tabo gigie. Irabo kip tewe inabo lalaa nang bara inabo lalaa tekarabo eöt ta gigie, idi tabo kisisik iat. \p \v 28 Ire tabo mana tengen deek kö ine, möxösa, ire te laxa xö kingdom pe ine nang i kebeöt bara irabo gigie. Ire tabo tengen deek kö God, ma xö ina ngas niang ire tabo lotu wösöt ine ma tabo ii öraxin ine xarnang i mamaa bara ire tabo lotu wösöt ine bie, \v 29 möxösa, a God te ire, ine i xarnang önga ia sösöt nang ibo söngsöngöt kirip abo lalaa. \c 13 \s1 Ire tabo to bule \p \v 1 Mum morobo mana ebalamu sösöxö iat kaluluonin e mum xarnang mum abo basixinen. \v 2 Ganim e mum pa döxömen taun tua öga lo abo ose xöbo ngasiene mum. A dauleng idi toxo öga lo a dauleng ne ose me idi tokoxobo ösöxö bere idi toxo öga lo abo angelo. \v 3 Mum morobo mana döxömen lo idi nang te kis kö gunon ne aömokorot xarnang bere mum bölök mo kis arixe me idi. Me mum morobo döxömen lo bölök idi ewe nang a dauleng ne nangadi te eler me idi, möxösa, mum xarnang idi ma i eöt bere inabo nangadi tabo eler bölök me mum. \p \v 4 A nangadi xirip tabo mana ii a tatalien ne inalolo. A öng irabo maru arixe ma usuono iat. Ganim bara i maru arixe ma öng kabise, möxösa, God irabo ömokorot abo tene ilawa ma a öng bölök ewe i maru arixe ma öng i kobo re ine iat. \p \v 5 Mum morobo mana langlanga xalik ina magingin möxö mamaa tuluwok. Mum morobo mana dödöm bara abo lalaa mum mo uruoxe i eöt mon. Ruasa, möxösa, God ixo tengen bara, \q1 \qt “E karabo wan kalik nöngön, \qt* \q1 \qt me e karabo ganim tewe nöngön.” \qt* \m \v 6 Io niang, ire te tengen a laa nang ire te ösöxö bara i turunon ma i bira: \q1 \qt “A Orong, ine a tene Aörorop pe e. \qt* \q1 \qt E karabo buut. \qt* \q1 \qt I kebeöt iat bara re öng irabo pet te önga laa rö e.” \qt* \s1 Ire tabo wan pösöt e God kölöme xö arabaa re Jisas \p \v 7 Me mum morobo mana döxömen lo abo sisila me lorexe nang toxo töngösen e mum ma tinenge re God. Me mum morobo dödöm deek ulamun a mangana to re idi ot nang idi toxo met. Me mum morobo muu a mangana nunu re idi. \v 8 Jisas Krais i kara xuxulas. A tatalien te ine i eöt sik mon mesila ma nixinen mabo bung ulorexe. \p \v 9 Ma ganim e mum pa ömaraxen te dauleng kua silien ölelebes e mum köbo tinenge re idi nang i xabise xö tinenge re God. Ma i deek bara God irabo ölölös e mum kölöme xö to re mum arixe ma abalamu niang ixo tabaa tataunin e mum min. Inexalik nang bara mum mo muu a warkurai ulamun a mangana nien, i karabo top e mum. Kaim. Inabo warkurai i karabo top ewe idi nang tobo mumuu idi. \v 10 Ire ma önga alta möxö bulbulus arabaa urungan te God. Me ewe idi nang te rörön kölöme xö ina gunon lotu möxöbo Israel, idi tekebeöt tua enen te nien möxö ina alta. \p \v 11 A pris taxin te idi abo Israel, ibo xikip a dee ne wawaguai urungan kölöme xö Madakdak ne Xönö Saxit. Ma ina dee, a arabaa rua xikip tewe abo magingin saban. Inexalik idi tobo söngsöngöt inabo lewene aine inabo wawaguai ringan kö xönö i kis kö palaa rewe xalik a nangadi. \v 12 Io, Jisas i xarnang bölök bie. Ixo met kö araman möxö lagunon taxin tua uxis tewe a nangadi xalik abo magingin saban te idi ma dee re ine iat. \v 13 Io niang, ire tabo mana wan urungan te ine xö araman kö xönö ne Israel. Idi toxo pere ömelentexin e Jisas, ma tabo pere ömelentexin bölök ire bie. \v 14 Inexalik ire tabo wan urungan te ine, möxösa, kaim pe önga lagunon taxin mere ire ra xö pu nang irabo tuu ulorexe. Kaim. Ire te mamaa bere ire tabo laxa xö lagunon taxin nang irabo ot melamu. \p \v 15 Io nang, meringan kö kinis se ire kölöme re Jisas, ire tabo mana ölet sösöxöin e God xarnang a arabaa re ire urungan te ine bira: ire tabo tengen ömaras bara ire mere ine. \v 16 Me ire tebele döxömen taun ta wewet abo rorop deek urungan te idi xabise, möxösa, inabo mangana arabaa urungan kö God i öaxanan ine. \p \v 17 Mum morobo mana tame abo sisila re mum me mum morobo ii ölik e mum pe idi, möxösa, idi te balaure ödeek e mum, ma melamu idi tabo tengen ömaras kö wawara xö God ulamun abo tinörön te idi kaluluonin e mum. Io, mum morobo tame idi bara inabo tinörön kaluluonin e mum irabo öaxanan idi, ma i karabo eöt ta öriip abo to re idi. Nang bara idi tabo kip abo tiip bira, i karabo top e mum. \s1 Abo siniseng wösöt e God \p \v 18 Mum morobo mana seseng kua gene mem, möxösa, mem me ösöxö bara mem kara pet a tatalien saban. Kaim. Mem bo mamaa bara abo to re mem irabo töxödös esexere im. \v 19 Me e öxaxat ölölös e mum bere mum morobo mana seseng bere God irabo tile öwuxus pasaxirin e wösöt e mum. \p \v 20 E seseseng wösöt e God ewe ibo isik a malum. Ine ewe ixo öraru öbaling e Jisas, a Orong ke ire, xalik a minet. Me Jisas ine ewe i balaure ire xarnang a öng i balaure abo sipsip, ma ixo met xarnang önga arabaa wösöt e God. Ma a minet tine ixo pet a xuxubus nang i tuu ulorexe. Io nang, God ixo eöt bara irabo öraru ine bira. \v 21 Me e seseseng bara ina God te ire irabo tabaa e mum mabo lalaa deek nang mum mo sasaxan ulamunon tua wewet eörin a mamaa re ine. E seseng bara meringan kö kinis se ire kölöme re Jisas, God irabo rörön kölöme re ire öngöng bara ire tabo eöt tua öaxanan ine. Me Jisas Krais ine ewe nang ire tabo ölet ulorexe. Amen. \p \v 22 Abo töke kölöme re Krais, e seng e mum bere mum morobo ölangen inabo tinenge ne öaxaxat na arixe ma balawapat, möxösa, ina ginigeet nang e geet tö mum i wuruwut mon. \p \v 23 E töngösen ömaras e mum bere idi tere ölanglanga rewe e Timoti, a tönö ire, xalik a gunon ne aömokorot. Ma nang bere ine irabo wanot pasaxit, e rabo wan arixe me ine ra werwere e mum. \p \v 24 Me mum morobo isik a tinenge ne aöga re mem urungan köbo sisila re mum arixe ma nangadi xirip pe God. Idi mee Itali te tile a tinenge ne aöga urungan te mum. \p \v 25 E seseng bara a abalamu re God irabo kis se mum kirip.