\id 1TI - Barok \h 1 TIMOTI \toc3 1 Timoti \toc1 A Sisila ne Ginigeet te Pol urungan te TIMOTI \toc2 1 TIMOTI \mt1 A Sisila ne \mt2 Ginigeet te Pol urungan te \mt1 TIMOTI \ip I maras bere Pol ixo xisixis kö gunon ne aömokorot tuso Rom (pere e Aposol 28). I wawara bara melamu im toxo ölanglanga rewe e Pol ma ixo urulo a sese önit ne nuan möxö atöngösen ma tinenge deek. Ire te ösöxö bere Pol ixo eka nuan kö xönö Spein (pere e Rom 15:24, 28). Ixo wan gut uruso Spein ma ixo tawuxus uso xö muxulamin Krit nang ixo ganim sik e Taitus singan ee rua balaure a lotu (Taitus 1:5). Ma i wawara bara melamu ixo wan uruso Miletus (2 Tim 4:20) me Epeses (1 Tim 1:3) xö xönö me Esia. Ixo gan sik e Timoti ringan Epeses bara irabo balaure a lotu, ma ixo wan lo u Masedonia (1 Tim 1:3), ma meringan Masedonia Pol ixo geet a sisila ne ginigeet urungan te Timoti uruso Epeses ma a ginigeet urungan te Taitus so Krit, ma melamu im ixo wan uri Nikopolis kö rasi (Taitus 3:12). Io, ixo urulo öbaling kua nuan uruso Rom. Ma ruso Rom toxo kubus oxe öbaling e Pol ma meringan kölöme xö gunon ne aömokorot Pol ixo geet a sese öninöng ne ginigeet te ine urungan te Timoti (2 Tim 1:16; 2:9). Melamu im i wawara bara idi toxo sexomet e Pol (2 Tim 4:6-8) kö awat 67 gut. \ip Io, ma mesila, nang e Timoti ixo tödi maxat sik, ixo arixe me Pol kö sese öninöng ne nuan uruso Masedonia me Gris (Aposol 16:1-4; 17:14-15; 18:5) ma xö sese önarun ne nuan uruso Epeses (Aposol 19:22) me Masedonia me Gris baling (Aposol 20:1-6). Me Timoti ixoro kis arixe bölök me Pol tuso Rom kö sisila ne axana bung nang idi toxo bulus e Pol kö gunon ne aömokorot (Pilipai 1:1; Kolosi 1:1; Pilimon 1). A tene tinörön deek ine xö atöngösen deek me Pol ixo geet ina ginigeet urungan tine rua öxaxat ine xö abalaure re ine xö lotu ruso Epeses. Pol ixo ötumarang e Timoti mabo tene ausu röxröxö (1 Tim 1:3-7; 4:1-8; 6:3-5; 6:20-21). Ixo usu ine bara irabo balaure bulungin a lotu, ma bara abo marakörö ne lotu idi tabo mana talien bule (2:1-15; 5:1-16; 6:6-10; 6:17-19) ma bara a mangana sisila sa irabo kure ma irabo top a lotu (3:1-13; 5:17-25). Pol ixo öxaxat e Timoti bara irabo tuu lölös kö tinörön ne abalaure re ine (1:18-19; 4:6; 4:10-16; 6:11-14). A ausu mamaran kölöme xina ginigeet na rua gene ire nixinen, bara a lotu irabo bule ma bara abo sisila ne lotu tabo ebalaure bule. \c 1 \p \v 1 E, e Pol, önga aposol te Krais Jisas, i eöt kö auguran te God a Tene Aöro re ire me Krais Jisas, ine a unine möxö inabo lalaa na ire te xixiset ma nunu ulamun. \p \v 2 Me e geet inabo lalaa na urungan te nöngön, Timoti, a barok turunon te e kölöme xö nunu re ire re Krais. \p E seseng bara a abalamu ma a malum meriso re God a Tamana ire me Krais Jisas, a Orong ke ire, urungan te nöngön. \s1 Panak abo tene ausu töxö \p \v 3 E mamaa bara örobo xisixis bang kingan Epeses xarnang e xo öxaxat nöngön, niang bara e xo mamaa rua nuan u Masedonia. Dauleng ne nangadi ringan Epeses te eusu mabo mangana inausu xabise niang a lak töxö. E mamaa bara örobo kis singan, bere nöngön örobo panak idi. \v 4 Me nöngön örobo tenge lölös bölök xarna na rö idi bara ganim idi rua balan arixe mabo atöngösen töxö mabo xinixos möxöbo untubuno idi. Inabo mangana lalaa bira i isik ot abo agot töxö mon. Ma i kobo top ire rua wewet eörin a mamaa re God niang ire te pet arixe ma nunu. \v 5 E tengen ina tinenge lölös na bara ire tabo ebalamu kaluluonin ire. Ma ina tatalien möxö ebalamu ibo önan ot meriso kölöme xö madakdak ne balana ire ma xö nunu turunon. Ma ina abalamu i wanot bölök niang bara ire te muu a lasa ire te ösöxö bara i deek. \v 6 Dauleng idi te wan talu xalik inabo tatalien me idi te tawuxus urungan köbo winörö tataun. \v 7 Idi te mamaa bara idi tabo tene ausu möxöbo warkurai te Moses. Inexalik idi tokobo ösöxö bara a lasanene idi te rengrengen. Ma abo lalaa idi te tengen bara idi te ösöxö i turunon, kawaim, idi tokobo maras ulamun. \p \v 8 Io, ire te ösöxö bara abo warkurai te Moses te deek niang bara ire te muu ödeek inabo warkurai eöt ma a mangana tinörön kö inabo warkurai. \v 9 Ma lamun ire te ösöxö bölök bara abo warkurai i kobo kis ulamun idi abo tene töxödös. Kaim. I kis ulamun a nangadi nang takara muu eörin abo warkurai, abo tabuno ölöngö, abo tene pet magingin saban, ma re ewe idi te tuu talu xalik e God. I kis bölök lamun ewe idi te muu abo tatalien mera xö pu, ma re ewe idi te sexomet abo tata mabo nago re idi, ma lamun abo tene inarse ömet tataun. \v 10 Ma inabo warkurai na i kis ulamun idi nang te bala ilawa, ma lamun abo tödi ewe idi te maru arixe baling mabo tödi, ma i xarna na bölök köbo une arixe ma une. Ma i kis bölök lamun abo tene röxröxö, ma abo tene wuwulo a nangadi, ewe idi te rengrengen a atöxö kölöme xö axana bung möxö warkurai, ma lamun idi ewe idi tobo wewet abo mangana lalaa xabise sa i xabise sik kö inausu i turunon. \v 11 Ina ausu i eöt ma tinenge deek niang a lak lölös, ma i wanot meriso re God nang tabo ölet ine, me ine ixo isik ina tinenge deek na rö e ra atöngösen min. \s1 Pol ixo tengen deek ke Krais lamun a abalamu raxin te ine \p \v 12 E tengen deek urungan te Krais Jisas, a Orong ke ire, ewe niang ixo isik a lölös ura re e rua tinörön arixe min. E tengen deek urungan te ine, möxösa, ine ixo perexulen e bara e a tödi ewe irabo pet eöt a mamaa re ine. Io, ine ixo isik ina tinörön ne euguran tö e. \v 13 A turunon bara mesila e xo tengen ögarin ine me e xo ögarin köbanin a nangadi re ine, nexalik e God ixo marase e, möxösa, e kaim kö maras lamun a lasa e xo wewet me e kaim bang kö nunu re Jisas. \v 14 Ma abalamu meriso xö Orong kö ire ura rö e ixo manga taxin köba. Ma ixo wan ura rö e arixe ma tatalien ne nunu ma tatalien ne abalamu, möxösa, e re Krais Jisas. \p \v 15 Io, e rabo tengen te önga tinenge niang i turunon saxit. Ma i eöt bara ire tabo bulus a nunu re ire xönan. Ma i bira: Krais Jisas ixo wan su ura xö öxöno lagunon ta öro a nangadi saban! Me e iat ewe e saban köba sik ke idi xirip. \v 16 Ma niang ina unine iat bara ine ixo marase e. Me ine ixo marase e bere Krais Jisas irabo eöt ta osen bara a balawapat te ine ura rö e i karabo kawam. Me e, e saban te idi xirip, io niang, e xo wanot xarnang a perewuo lamun idi niang tabo nunu re ine rua i xikip lo a to ulorexe saxit. \v 17 Ire tabo mana ölet sösöxöin e God, ine a öng kalik mon e God ewe niang i kebeöt ta minet me idi tekebeöt ta werwere ine. A kinis ne warkurai te ine i tuu ulorexe. Me ire tabo mana ii öraxin a esene xöbo bungbung kirip. Amen. \s1 A inarese deek \p \v 18 Timoti, a barok ke e, ina tinenge lölös na e isik ke nöngön bara örobo isik köbo dauleng kabise. Ma nang bara e pet bira, e pet eörin arixe mabo tinenge ne propet idi toxo tengen mesila ulamun a tinörön te nöngön bara örobo mana pet iat. Nöngön örobo mana muu abo tinenge re idi bara nöngön örobo erese ma inarese deek. \v 19 Ma örobo erese bira: nöngön örobo mana nunu xöbo turunon te God nang ixoro osen ma örobo mana mumuu abo tatalien nang u ösöxö bara i deek. Ma dauleng idi toxo mölök bara idi tabo pet bira, io nang, abo nunu re idi xö ina turunon i saban xarniang a önga mön i tawörök lömö xö öxöno maat. \v 20 Ma kaluluon te idi e Haimenias me Aleksenda, idu toxo pet bölök bira. Io, e xo isik tewe idu urungan kö limine Satan bara idu tabo eusu ra ganim pa rengrengen ögarin a God. \c 2 \s1 Ire tabo seseng lamun a nangadi xirip \p \v 1 Io, a sisila ne tinenge re e i bira: e öxaxat ire bara ire tabo seseng ma tabo tengen deek urungan te God ulamun a nangadi xirip. \v 2 Me ire tabo mana seseseng ulamun abo king ma ewe idi te sila sik kö kinis ne warkurai bara rue ire ra xikip a kinis ne malum ma i kebeöt te idi ra ögarin ire nang bara ire te to muu e God kö tatalien töxödös. \v 3 Io, nang bara ire te seseng xarna na, irabo deek ma irabo pet öaxanan e God, a Tene Aöro re ire. \v 4 Ma i mamaa bara irabo öro a nangadi xirip, ma bara idi xirip tabo ösöxö abo turunon ixoro osen, \v 5 möxösa, nangen a önga God mon, ma öng kalik mon ewe i silien a nangadi urungan te God. Me ine a tödi, e Krais Jisas, \v 6 ewe nang ixo isik ine iat ta xukun ölanglanga a nangadi xirip. Ma xö ina axana bung ixo eöt ma mamaa xö God, Krais ixo pet bira rua öturunon bere God i mamaa bara irabo öro a nangadi xirip. \v 7 Ina na a unine bere God ixo pere kos lo e bara e rabo önga aposol me e rabo xarnang önga tene palas tinenge re idi nang kaim bara abo Judeia. Me e xo wan ta usu idi bara idi tabo nunu xö turunon nang e God ixoro osen. E tengen a turunon. E kobo etöxö. \p \v 8 Io, e mamaa bara a nangadi xö boxönö xirip idi tabo seseng. Ma bara idi tabo ii öxaa abo limine idi nang i madakdak, ma irabo deek bara idi tabo pet ina na ma kawaim pe bala kinadik bara re inegot. \s1 Abo balixilik tabo to eöt ma ina kinis nang God ixo isik kö idi \p \v 9 Me e mamaa bölök bara abo une tabo sisige xarnang i deek kö wawara xö nangadi. Ma ganim idi ra ösige a bebene öxöno idi mabo mangana lalaa deek. Ma ganim idi ra onee öbaling idi ma gol bara rebo karalo ne kalang nang a lak deek ma bara ra sisige rebo man nang i taxin köba a xunuxun möxönan. \v 10 Inexalik e mamaa bara idi tabo usige idi iat arixe mabo tatalien deek, i eöt mabo mangana balixilik ewe idi te tengen bere idi te lolotu wösöt e God. \p \v 11 Ma nang bara abo balixilik idi te kip abo ausu, idi tabo mana kis ödödö me idi tabo ii ösu idi iat kö pu. \v 12 E kobo öbala bara önga une irabo eusu bara irabo kure re önga tödi. Ine irabo kis ödödö mon. \v 13 Ruasa? Möxösa God ixo arun ta uxis e Adam, ma melamu e Iwa. \v 14 Ma kaim bere Adam ewe e Satan ixo ömamang ine. Kawaim. Satan ixo araun ta ömamang a une, io nang, ina une ixo lexe a warkurai te God. \v 15 Ma nexalik God irabo öro abo une xö tatalien ne kip barok nang bara idi tabo nunu sösöxö arixe ma ebalamu eli, ma tatalien madakdak arixe mabo tatalien töxödös. \c 3 \s1 Abo sisila ne lotu \p \v 1 Io, e rabo tengen öbaling a önga tinenge nang i turunon saxit. Ma i öt bara ire tabo bulus abo nunu re ire xönan. Ma i bira: nang bara ewe a öng i mamaa bara irabo kip a kinis möxö sisila ne lotu, io, ine i mamaa ulamun a tinörön deek. \v 2 Io, a sisila ne lotu irabo mana a mangana tödi bira: ine a tödi nang kaim pe öng irabo eöt ta puk ine, ine ma önga une xalik mon, a dinödöm pe ine i maras, irabo mana balaure ödeek abo mamaa re ine, a nangadi xabise tabo ii ine, a tene aöga lo a nangadi, ma irabo eöt ta usu nangadi, \v 3 ma i karabo tene ininim, ine i karabo tene laie ma lamun ine irabo tödi möxö kinis malus, i karabo tene agot ma i karabo mamaa xöba ulamun a tuluwok. \v 4 Ine irabo balaure ödeek a barama re ine. Ma irabo balaure abo baroxorok ke ine bara idi tabo tame ödeek ine, ma bara irabo pet xarna na, irabo pet a önga ngas bara i öt bere idi tabo ii ine. \v 5 Ma nang bara öng i kobo ösöxö rua balaure ödeek a barama re ine, ine irabo balaure ödeek bulungin a marakörö möxö lotu nang ke God? \v 6 Io, ganim bara ina tödi sisila nang i dödöm puxus mon na, ma xalik irabo pet öraxin öbaling ine ma a warkurai irabo kip ine xarnang ixo kip e Satan. \v 7 Ine irabo önga mangana tödi ewe idi nang kawaim bara meringan kö lotu, idi tabo ii ine me idi tekebeöt ta puk ine ma i kebeöt ta taba xö xuun te Satan. \s1 Abo tene rorop kölöme xö lotu \p \v 8 Ma i xarna na bölök köbo tene rorop möxö lotu. A mangana nangadi idi te eöt bara ire tabo ii idi. Me idi kaim bara a nangadi möxö atöxö. Idi kaim bara abo tene ininim. Idi kaim bara abo tene gunumut ma tuluwok. \v 9 Idi tabo mana tuu lölös sik köbo laa turunon nang e God ixoro osen bara ire te nunu. Ma nang bara idi te tuu lölös sik idi tabo muu abo tatalien nang idi te ösöxö bara i deek. \v 10 A sisila ne laa ire tabo mana könönöin bang abo tatalien te idi, ma nang bara kaim pe laa i tuu wi idi, ire tabo ömaraxen lo idi bara idi tabo rörön xarnang abo tene rorop möxö lotu. \p \v 11 Ma i xarnang bölök köbo balixilik ke idi. Idi tabo mana abo mangana nangadi nang ire te eöt bara ire tabo ii idi. Me idi tokobo eöt ta tengen suxume re öng, lamun idi ma dinödöm maras. Me idi tabo mana rörön ma turunon köbo lalaa xirip. \p \v 12 Abo tene rorop möxö lotu, idi ma önga une xalik mon. Me idi tabo mana wewet ödeek a bung baroxorok ke idi arixe mabo nangadi xirip kö gunon te idi. \v 13 Ire tabo ii idi ewenene idi nang te pet ödeek inabo tinörön ne rorop, ma ina mangana tinörön irabo ölölös a nunu re idi kölöme re Krais Jisas. \s1 Ire tabo muu e God bule \p \v 14 I turunon bara e geet inabo lalaa na urungan te nöngön lamun e mamaa bara e rabo wan urungan te nöngön ma akarabo alilis. \v 15 Ma lamun niang bara önga laa i ulis e, io, e karabo wanot pasaxit, io, e geet inabo lalaa bara nöngön örobo mana maras köbo mangana tatalien niang i deek bara a barama re God tabo muu. Ma ina barama na, a marakörö möxö lotu re God niang a lak to. Me idi te eöt ma xösöng niang ibo ölölös abo turunon niang God ixoro osen. \v 16 Ma i maras bara inabo turunon i taxin saxit köba nang ixo kis mun sik mesila ma na iri ot kö malmalan. Ma i silien ire bara ire tabo muu e God. A unine möxö inabo turunon te God i bira: \q1 Ma nang ixo wösö, a tödi ine, \q1 ma a Tanono ixo osen bara ine i töxödös. \q1 Abo angelo toxo pere ine, \q1 mabo nangadi toxo palas tinenge ulamun ine xö bung marapun kirip. \q1 A nangadi xö öxöno lagunon toxo nunu re ine, \q1 me God ixo kip lo ine uruso lömö xö mariris ne kinis se ine. \c 4 \s1 Abo tene ausu töxö \p \v 1 A Tanono i tengen ömaras bara xöbo axana bung melamu, dauleng idi tabo tawuxus tewe meringan kö inabo turunon nang ire tobo nunu xönan. Me idi tabo muu abo tano röxröxö ma abo inausu möxöbo tano saban. \v 2 Inabo inausu na irabo wanot meringan köbo tene atöxö. I xarnang bara idi toxo söngöt abo dinödöm pe idi ma lelewi, inexalik bara idi tokobo maras bara a lasa i saban ma a lasa i deek. \v 3 Idi tobo usu a nangadi bara ganim idi ra inealolo ma bara ganim idi ra enen a dauleng ne mangana nien. Ma lamun e God ixo uxis inabo nien na rue ire abo tene nunu ewe ire tabo ösöxö abo turunon ixoro osen, bara ire tabo arun ta tengen deek ulamun ma malamu im ire tabo en, \v 4 möxösa, abo lalaa xirip nang God ixo uxis a lak deek idi. Ire tebele mölmölök kalik ke önga laa. Ire te eöt tua öbala lo inabo lalaa xirip niang bara ire tabo tengen deek uruso lömö ulamun, \v 5 möxösa, a tinenge re God ma tatalien ne sineseng, idu te tengen ömaras bara inabo lalaa ire te eöt tua ömaraxen idi. \s1 Timoti irabo silien ödeek abo marakörö ne lotu \p \v 6 Niang bara örobo sulut osen inabo lalaa na urungan köbo töke nöngön kölöme re Krais, io, nöngön a önga tene tinörön deek ke Krais Jisas, nang bara örobo ölölös öbaling bölök nöngön ma abo tinenge turunon nang ire te nunu xönan arixe ma abo inausu deek nang nöngön u xo mumuu. \v 7 Ma lamun nöngön u bele lörörö xöbo töxö mabo pii saban niang i kebeöt ta wewet ödeek nöngön. Inexalik örobo mana ölölös nöngön iat köbo lalaa nang ke God tua inabo lalaa na tabo top nöngön ta mumuu ödeek e God. \v 8 Nang bara öng ibo ililo rua ölölös a aine, irabo top ine ulik mon. Inexalik a tatalien ne mumuu e God irabo top ire xöbo ngas kirip, möxösa, irabo top ire xö to nixinen ma to melamu. \p \v 9 Ma inabo lalaa na e rengrengen i turunon saxit. Ma i eöt bara ire tabo mana bulus a nunu re ire xönan. \v 10 Io, ire te lölölös köba ulamun ine nang, möxösa, ire te kis balawapat kö God nang i to. Ine a Tene Aöro xö nangadi xirip, ma lamun turunon saxit bara irabo öro abo tene nunu. \p \v 11 Nöngön örobo mana tenge lölös ma örobo usu a nangadi minabo lalaa na bara idi tabo mana ölangen. \v 12 Ganim a ömaraxen lo re öng bara ine irabo öbulubun nöngön bere nöngön a tödi maxat, lamun nöngön örobo mana osen nöngön urungan köbo tene nunu bara idi tabo mamaa ra mumuu abo tatalien te nöngön nang idi tabo pere abo tinenge ma a to re nöngön, a abalamu ma a nunu re nöngön, mabo madakdak ne tatalien te nöngön. \v 13 Nöngön örobo mana balan tua xokos abo ginigeet te God kö wawara xö nangadi, ma rua palas tinenge arixe ma inausu ot kö axana bung nang e rabo wanot. \v 14 Ganim a döxömen taun ina arabaa meringan kö Tanono niang toxoro tabaa sik nöngön min meringan köbo tinenge ne propet nang abo sisila ne lotu toxo bulus abo limine idi lömö re nöngön. Go, örö wan, örö rörön min. \p \v 15 Nöngön örobo mana isik kirip a to xudun te nöngön kinabo lalaa na rua nangadi xirip tabo mana pere bere nöngön u önan deek. \v 16 Nöngön örobo mana balaure ödeek nöngön. Ma örobo mana balaure ödeek bölök abo inausu re nöngön. Nöngön örobo mana pet söxsöxöin inabo lalaa na. Nang bara u pet bira, nöngön örobo öro öbaling nöngön me idi bölök ewe niang tabo ölangen nöngön. \c 5 \s1 Timoti irabo mana tenge lölös \p \v 1 Ganim bara u tenge laie xö önga ötaxin lamun te sasaban. Inexalik örö tenge malus se ine mon xarnang bara a tata re nöngön, ma abo guama xarnang bara idi abo töm, \v 2 ma abo une raxin xarnang abo nago re nöngön, mabo balixilik maxat xarnang abo saxam. Ma örobo mana pet bira arixe ma tatalien ne madakdak saxit. \s1 Abo möxösö runon \p \v 3 Nöngön örobo mana ii abo une möxösö ewe idi te möxösö runon. \v 4 Nang bara önga möxösö nangen ma barok, bara nangen ma tubuno, inabo tubuno ma abo barok ke ine, idi tabo mana arun ta wewet abo tatalien deek ke idi kaluluon kö kinis ne barama re idi iat. Idi tabo mana balu abo rorop köbo tata re idi mabo nago re idi bie. Me idi tabo mana pet bira, möxösa, ina mangana tatalien irabo öaxanan e God. \v 5 Nang bara önga möxösö ine ma sasaxan taxin ma i kis kabise sik iat te ine ma kaim pe öng ka rorop ine, ina möxösö ibo xixiset ma nunu re God, möxösa, ine ibo seseseng köbo bungbung kirip kö dömön ma xö xaken bere God irabo rorop ine köbo sasaxan te ine. \v 6 Ma lamun niang bara önga möxösö i mamaa ra öaxanan a lewene aine iat, ine i to sik ma lamun kö tanono ine ixoro met. \v 7 Nöngön örobo tenge lölös ulamun inabo lalaa na bölök urungan kö marakörö ne lotu bere idi tabo tame, xalik a öng i kobo eöt tua puk idi mere sasaban. \v 8 Ma nang bara öng i kobo wewet ödeek a barama iat te ine ma a bung marapun bölök ke ine, io, ine ire wan talu rewe xalik abo turunon te God ewe ire te nunu xönan. Ma i saban köba re idi ewe idi tokobo nunu. \v 9 I deek bara ire tabo bulus ölaxa re önga möxösö kaluluon te idi abo muxu ne möxösö turunon niang bere ine i lömö saxit kö pitnö ma öng ne sangaun ne awat, ma bere ine ma önga usuono mon, \v 10 ma bara a nangadi idi tabo ösöxö bere ine ire pet abo rorop deek, bara ixoro ölön barok, bara ixoro öga lo abo osee, bara ixoro tos abo xexene nangadi re God, bara ixoro top ewe idi mabo tiip, ma bara ixoro pet kirip abo oleleng ne mangana rorop deek. \p \v 11 Inexalik u bele bulbulus ölaxa abo möxösö ewe idi abo awat tidi i kobola lömö bang, möxösa, nang idi te örasen abo mangana mamaa möxöbo aine idi, me idi tokobo dödöm pa mumuu e Krais me idi te mamaa rua inalolo baling. \v 12 Io, bere idi te pet ina nang, idi te kip lo a warkurai urungan lömö iat tidi, möxösa, idi tere lexe ina sisila ne kunubus se idi urungan te Krais. \v 13 Ma kaim bara ina na xalik mon. Niang bara idi te uxileng köbo gunon kirip, idi te ösek tataun abo axana bung. Ma lalaa i saban köba xö nang bere idi tobo etengen suxume ma tobo önan nana ra tengen tinenge saban ma ra tinenge lamun a laa xö nangadi xabise. \v 14 Io, e tengen bere idi abo möxösö maxat ewe abo awat te idi i kobo lömö, e mamaa bara idi tabo elolo baling bara idi tabo kip barok, bara tabo balaure ödeek a gunon te idi ma bara idi tekebeöt ta öbala lo re iuo re ire rua rengrengen ögarin ire. \v 15 E tengen bira, möxösa, dauleng tere tawes tuar ta mumuu e Satan. \p \v 16 Niang bara önga une a tene nunu ine, ma ibo balaure abo möxösö, io, irabo mana top a bung marapun te ine. I karabo deek bara lotu irabo sölök a tiip möxö mangana möxösö biringan. A lotu irabo mana top ewe me idi abo möxösö turunon. \s1 Ire tabo balaure ödeek abo sisila ne lotu \p \v 17 Abo sisila ne lotu nang bara idi te rörön deek kölöme xö kinis ne lotu, tabo ii öraxin idi ma tabo isik xinuxun te idi. Ma i turunon saxit köbo sisila ewe niang tobo balan sik ka palas tinenge ma ausu. \v 18 I maras, möxösa, abo ginigeet te God i tengen bara, \qt “Ganim bara u kut pi a ngalana bulmakau niang bara i wawas tewe abo lewene wit,”\qt* me \qt “Ewe niang i rörön, i töxödös bara irabo kip lo a xinuxun te ine.”\qt* \v 19 Niang bara öng kalik mon i tengen bara önga sisila ne lotu iri pet te sasaban, ganim a ömaraxen lo a tinenge re ine. Ma niang bara ninöng bara narun te aut arixe, io, nöngön örobo mana ömaraxen lo a tinenge re idiet. \v 20 Abo sisila ne lotu ewe niang bara te pet a sasaban, nöngön örobo mana tenge köö idi xö wawara xö nangadi, io, idi xabise tabo buut ta wewet öbaling. \p \v 21 Ma xö wawara re God me Krais Jisas arixe mabo angelo ewe niang ixoro pere kos lo idi, e isik ina tinenge lölös na urungan te nöngön bira: Nöngön örobo töndik sik inabo tinenge na ma örobo muu re önga ngas kalik mon arixe mabo mangana nangadi xirip. Ganim nöngön kö kure ögarin a dauleng ma örobo tuu arixe ma dauleng. \p \v 22 Ganim nöngön ta pasaxit ta bulbulus a limem lömö xö önga tödi bara irabo ot xarnang a önga sisila. Ma xalik mon, nöngön u bo kip oxe lo a magingin saban kö nangadi xabise. Me nöngön örobo mana muu abo tatalien madakdak. \p \v 23 Nöngön ökorobo inim kalik a ari, nexalik örobo mana inim bölök ke ulik ne wain tua rorop a balam ma abo miniset te nöngön. \p \v 24 Abo magingin saban möxöbo dauleng ne nangadi i maras pi sik. Ma inabo magingin saban te idi irabo ot maras sila niang bara idi tabo tuu xö warkurai, lamun abo magingin saban möxö nangadi xabise irabo ot maras melamu. \v 25 Io, i xarnang bölök köbo tatalien deek. Abo tatalien deek i ot maras. Mabo tatalien deek niang i koxobo ot maras, i kobo eöt te idi ra minun. \c 6 \s1 Abo tene nunu niang idi abo maris ne tödi tinörön \p \v 1 Abo tödi tinörön tabo mana perexulen bara i töxödös bara idi tabo ii ödeek abo tödi raxin te idi, xalik ke öng irabo tengen ögarin a esene God arixe mabo inausu re ire. \v 2 Ma i xarnang bölök köbo tödi tinörön niang abo tödi raxin te idi abo tene nunu. Bara inabo tödi tinörön tabo döxömen bara abo tödi raxin te idi abo barön kölöme re Krais, ganim bere idi tabo dödöm tataun te idi. Ma lamun idi tabo mana rörön lölös köba rö idi, möxösa, idi abo tene nunu ewe niang tabo kip lo a inone tinörön, ma, möxösa, abo tödi tinörön te balamu idi. \p Nöngön örobo eusu ma örobo öxaxat a nangadi ulamun abo lalaa niang. \p \v 3 Me ewenene niang i eusu ma önga mangana inausu xabise nang i kobo eöt mabo tinenge turunon deek ke Jisas Krais, a Orong ke ire, ma bara ina inausu i kebeöt ta eöt bölök arixe mabo ausu möxöbo tatalien tua mumuu ödeek e God, \v 4 io, ina tödi na ibo wewet öraxin öbaling ine ma i kobo ösöxö re önga laa. Inexalik ibo mamaa bara irabo tenge egot lamun abo tinenge tataun mon. Ma niang i kebeöt ta rorop. Ma inabo mangana inagot na irabo isik ot a dinödöm saban, a bala kinadik, a tatalien möxö tengen ögarin a öng, \v 5 a dinödöm saban ne apuk, ma abo agot sösöxö kaluluon kö nangadi ewe idi tobo röxröxö wiwi abo turunon te God mabo dinödöm pe idi a lak baulang. Inabo mangana nangadi na idi te döxömen bara abo tatalien ne mumuu e God irabo rorop idi rua xikip a tuluwok. \p \v 6 Inexalik abo tatalien ne mumuu e God irabo top köbanin ire niang bara ire te dödöm bara a lasa niang e God ibo tabaa ire min, iri eöt im. \v 7 Io, nang abo nago toxo kip ire, ire kawaim pa xikip ot tebo lalaa ura xö öxöno lagunon. Ma nang bere ire tabo wan tewe xalik ina öxöno lagunon na, ire tekebeöt ta xikip bölök ke önga laa. \v 8 Inexalik bara ire ma nien ma man, me ire tabo döxömen bara i eöt sik. \v 9 Ma lamun bere, ewe idi te mamaa bara idi tabo tene orong kö tuluwok, idi tabo subu xöbo lalaa i könönöin idi. Idi tabo tamasexe xöbo mangana mamaa möxöbo öxö baulang niang irabo pet ögarin idi. Ma inabo mamaa na irabo pet ögat köbanin idi. \v 10 E tengen bira, möxösa, a mamaa rua gene tuluwok, ine a önga unine möxö oleleng ne mangana sasaban. Ma dauleng idi tere wan kö palaa xalik abo turunon ire te nunu xönan me idi tere öxadik idi iat arixe ma kinadik taxin, möxösa, idi tere bulus a mamaa ridi rua xikip abo tuluwok. \s1 Timoti irabo mana muu abo tatalien deek \p \v 11 Lamun nöngön a tödi re God. Nöngön örobo mana ulo rup kalik inabo lalaa na, me nöngön örobo mana muu abo tatalien xarna na: örobo tene töxödös, örobo muu e God, örobo nunu, örobo ebalamu, örobo tuu lölös köbo lalaa ibo könönöin nöngön, ma örobo ii ölik nöngön. \v 12 Nöngön örobo mana erese xö inarese deek i eöt mabo lalaa ire te nunu xönan. Nöngön örobo kip lo a to ulorexe saxit niang e God ixo kuwe nöngön ulamun. Me ine ixo kuwe nöngön kina axana bung bara nöngön u xoro tenge maras ma nunu re nöngön kö wawara xö nangadi oleleng. \v 13 Ma xö wawara re God, ewe niang i isik a to xöbo lalaa xirip, ma xö wawara re Krais Jisas ewe niang ixo tengen osen a tinenge niang a lak mamaran urungan te Pontias Pailat, e isik a tinenge lölös se nöngön \v 14 bara örobo mana balaure ina tinenge niang uru kip lo. Nöngön örobo mana balaure ina tinenge, xalik ke öng ibo pet ögarin, ma xalik ke öng ibo tenge saban könan. Me nöngön örobo mana pet xarna ot bara e Jisas Krais, a Orong ke ire, irabo wanot maras. \v 15 Me ine irabo wanot kö axana bung iat niang God i mamaa bara ine irabo wanot könan. God ine iat mabo lalaa mamaran saxit. Ine xalik iat mon a önga Tene Warkurai. Ine a King möxöbo king kirip, me ine a Orong möxöbo orong kirip. \v 16 Ine xalik mon i kobo eöt ta minet. Me ine i kis kö bibio raxin niang i kobo eöt te öng ka nuanot lörörö xönan. Kaim iat te öng iri pere ine ma i kobo eöt bara re öng irabo pere ine bölök. Ine, ire tabo ii ine, ma irabo kis kö warkurai ulorexe. Amen. \s1 Abo orong tabo top a nangadi \p \v 17 Nöngön örobo tenge lölös urungan tidi ewe idi tere kip lo a kinis ne orong ka xö öxöno lagunon, bara ganim idi ra ölelet idi iat, ma bara ganim idi ra bulbulus a nunu ridi xöbo tuluwok niang i kebeöt ta kinis ömat. Ma lamun idi tabo mana kis xiset e God arixe ma nunu, ewe ine ibo tabaa ire mabo mangana lalaa deek kirip möxö öaxanan ire. \v 18 Örobo öxaxat idi bara idi tabo pet abo tatalien deek, ma bara idi tabo pet abo oleleng ne tinörön ne rorop, ma bara idi tabo erabaa tataun, ma bara idi tobo tagure bulus sua erabaa eli. \v 19 Ma niang bara idi te pet xarna na, idi tabo tagure bulus abo bunulus se idi iat tua melamu. Ma ina mangana bunulus na irabo tuu lölös. Io nang, idi tabo mana pet bira rue idi ra xikip a to niang ine a to turunon. \s1 Timoti irabo mana tuu talu abo tinenge töxö \p \v 20 Timoti, örö balaure ödeek a lasa niang e God ixo tabaa nöngön min tua rörön dik sik ine. Örö tuu talu abo tinenge tataun möxö öxöno lagunon. Mabo tinenge nang idi te tewe rua tinuu wi abo inausu turunon, örö tuu talu bölök. Inabo mangana tinenge idi te tengen bara a tinenge xöbo tene nanase, nexalik bara i kobo turunon. \v 21 Dauleng idi te tengen bara idi te kip lo ina mangana tinenge, io, idi te wan lelebes inabo turunon ire te nunu xönan. \p A abalamu urungan te mum.