\id TIT - Bimin NT -Papua New Guinea 2008 (web 2014) \h Taitus \toc1 Fut kale Fol em Taitus elo Dabalalewse Fut kale. \toc2 Taitus \toc3 Tai \mt2 Fut kale Fol em \mt1 Taitus \mt2 elo Dabalalewse Fut kale. \c 1 \p \v 1-4 Taitus, belew yako! Ku Kulais Yesus elo nukatetew “Fein!”, dangbelew angomi, nem min atew kebelew te. \p Aatim Sunbin-Got so, nukalem kuankemin deiw okileweko, finik so kulamin deiw kel mo koyemse Kamok Fian Kulais Yesus so, yelim bi kulo ibolow folok so, ibolow menew so fein kukukemeko, kekembiliw te!\x * \xo 1:1-4 \xt Ulom 1:7; 2 Kolin 8:23; Galesia 2:3; 2 Timoti 4:10\x* \p Sunbin-Got e Fol nelo akalem sak weng afak bin kunum kenemse te. Keko kanenemei, Yesus Kulais e nelo akalem kalan kunum kenemeko, bokonemomele: “Sunbin-Got e kulo akalem wiin so galmose kasike, ku elo ‘Feinka!’, dangokoliw kunum waneng im dim elo uneko, fein weng so, Sunbin-Got em kiin dim e kukuw ken kemin so, kukuyem diliko, una!”, nangse te. Kanekabi beem mongom ete mali kunum waneng bi fein weng be kiliko, kalaing kuw keko, Sunbin-Got em alik nulo “Yu sunsun finik so bin kulokoliw kai!”, yangse weng beem dem gilaloke ding e fenkabiliw te. Feinka! Mesesem eisneng talfut kelinba ding kabalak kel dasuw weng bokolinbakabe Sunbin-Got e weng be nulo bokoyemse te.\x * \xo 1:1-4 \xt Kolosi 1:27\x* E sua kel akate kitil weng be bokoyemse kate kame, bakalem dukuse ding dim kelei, e weng be kalan dekakabiliw kawtiw im teing dim dukulei, i fein weng be kaim dim bakayem kakakabiliw te. Nakati imdiw keko, Sunbin-Got em nelo kitil weng “Kukati una!”, nangse weng beelo gelewsomi, dekakabi te. \s1 Taitus em Kilit Okgung kel Aluwse em Sang te. \p \v 5 Nakunum Taitus kutaka! Sua kel e, ne kulo Kilit okgung kel kokemsomi, bokokemomeli: “Ku abiw mutuk abiw mutuk im sios em aluwbamin anung kolew teli be kilele kelewsomi, sios im kak kunum ikal galmo koyemolewka!”, kangsi te. \v 6 Ku sios im kak kunum biim kanebiliw kukuw be kilele diwatemsomi, ibik ete ilo sios im yetebiliw kunum galmo koyembolewka! Im diwyemokolew kukuw be kanekote: \li1 Mak e, kawtiw alik im kiin dim e sen so banim kunum kebiliw kunum ite te. \li1 Mak e, waneng makmak kuw kulu akalbiliw kunum ite te. \li1 Mak e, Kulais elo “Fein!”, dangbiliw muluwel so kunum ite te. Im muluwel bi kanelom ikalem “Kanela! Kanela!”, angeko, ibolow fukunin kuw gelewbokoliw te! Kate, i ikalem auk so alew so im weng afak kuw keboliwka!\x * \xo 1:6 \xt 1 Timoti 3:2-7; 2 Timoti 2:24-26\x* \li1 \v 7 Mak e, kak yetebiliw kunum i Sunbin-Got em aluwbamin aluwkabiliw kasike, i kawtiw alik im kiin dim e sen so banim kunum keko, boliwka! \li1 Mak e, i kanelom ikalem kal dim em ibolow fukunin kuw gelewemokoliw te! \li1 Mak e, i kanelom fongate kaisuw kemokoliw te! \li1 Mak e, i kanelom wain ok banban waneko, anung anung teifulu kemokoliw te! \li1 Mak e i kanelom ibolow silikmoyemokoliw te! \li1 Mak e, im ibolow e tum win ibolow kuw dukalewokoliw te! Babo! \li1 \v 8 Kate, i kokow kunum waneng ilo ikalem am da keyemsomi, \li1 ken eisneng elo ibolow fian dulewsomi, \li1 ken teinbin kukuw gelewsomi, \li1 kiol kuw kukuw gelewsomi, \li1 kitil keko, Sunbin-Got em ibolow fukunin elo “Nu kilele kaneluma!”, angsomi, \li1 ikalem kal dim em “Kanela! Kanela!”, angakabe beem kukuw be kilele kitil kuw keko, de mit da kolewkemoliwka! \m \v 9 Kanelewsomeliwi, i “Feinka!”, dangbiliw kukuyemin weng bete kuw kitil aluwboliwka! Aluwsomi, i ki keko, mali kunum waneng ilo kilele Sunbin-Got em weng em mongom kaleyemeko, elo gelew kemin deiw kukuyem keyemsomi, mali ikalem weng mit da koyemkabiliw kawtiw ilo kilele yan weng bokoyemeko, “Bayo! Yu kaneninba tako!”, yangboliwka! \p \v 10 Nakunum Taitus kutaka! Ku kak kunum biilo kilele diwyembolewka! Nimtew angom? Kilit okgung kel kunum banban i sakalaw keko, weng bo bo kukuw kuw kesomi, weng takemin weng kuw bokosomi, fimdi famde kukuw kuw gelewkabiliw kasike. Kate, mali kanekabiliw kunum biilo bakiyemkabiliw kunum i mali yuso biliw Suda kunum ite kuw te.\x * \xo 1:10 \xt 1 Timoti 4:7\x* \v 11 Yu kitil keko, ilo “Yu ‘Kimi!’, angina!”, yangbolewka! Nimtew angom? I wa kukuw kuw gelewsomi, tum win on kisol kulomin ibolow beem mongom ete mali kunum waneng ilo dasuw kukuyemin bokoyemsomi, kais yelimel banban ilo binge binge amen kuw amen kuw yemde unakabiliw kasike.\x * \xo 1:11 \xt 2 Timoti 3:5-6; 1 Fita 5:2\x* \v 12 Ku suaem Kilit aneng kukuyemin kunum em weng bose weng kale ibolow fukuna! E boko, bokolomele\f + \fr 1:12 \ft 1:12 Weng kale Isalael kawtiw im ibik biliw kawtiw em bise kunum mak Ebimenes angse kale. Kulais e telinba belei, 500-600 itol banimei, kunum be kuanse kale.\f*: \q1 “Kilit aneng fian kasel alik alik i diwkuw diwkuw dasuw weng kuw bakamsomi, kut samal im kukuw atew ikalem mesesem kulomin ete kuw fukusomi, sak wanin kuw wanbisiliw kate, aluwbamin beem dulum elote gal kekabiliw te!”, \m angse kale. \v 13 Angse weng be fein weng kasike, ku sios kunum waneng im kak koyemokolew kunum biilo kitil weng kuw bokoyemsomi, kilelyembolewka! Kaneyembelew kano, im fein ibolow bakati ken ati kuw keyemolewka!\x * \xo 1:13 \xt 2 Timoti 4:2\x* \v 14 Keyembomelewi, i kanelom Suda kawtiw im sua sua kel kanese kunum waneng nu akokow so kebuluw biim sang be kililomi, fein weng kolewbiliw kawtiw im sawa weng elo gelew kemokoliw te!\x * \xo 1:14 \xt 1 Timoti 4:7\x* \v 15 Nimtew angom? Mesesem mesesem eisneng alik alik angom be Sunbin-Got em kiin dim kiol kuw kukuw gelewkabiliw kunum waneng im dulum akati kiol kuw keyemkabe kasike. Kate, Sunbin-Got elo “Fein!”, danginba kesomi, em kiin dim e ninik so kukuw kuw gelewkabiliw kawtiw im ibolow fukunin so, ikalem Sunbin-Got eso ibolow ki makmak kebiliw em fukunin so, im fukunin alik alik be atin kuw wa keko, ninik nam so kekabe kasike, kawtiw ikalem dulum akati alik alik eisneng be ninik so keyemkabe kasike. \v 16 Kaneko kawtiw bi kaim dim kel bokolomeliw: “Nu Sunbin-Got elo kilele kal keluw kai!”, ange ange kebiliw kate, i em kiin dim e kaing wasan mian wasan emdiw kesomi, sakalaw keko, weng bo bo kukuw kuw kitil kuw aluwsomi, ken kukuw kelomin em dulum elote atin kuw soson kawtiw kebiliw kasike, i ikalem kukuw em dulum elote kilele kaim dim dukuliwete: I Sunbin-Got elo atin kuw dolon kelinba kekabiliw te.\x * \xo 1:16 \xt 1 Sion 1:6; 2:4\x* \c 2 \s1 Kiol Kukuyemin em Weng te. \m \v 1 Kate kukalem ete, ku mali ilo kilele fein kukuyemin kuw bakayem bolewka! Kukuyemin be kanekote: \s1 Fasel Kawtiw im Dulum em Weng te. \p \v 2 Fasel kunum i kanelom wain ok banban waneko, teifulu kakamokoliw te! Kate i \li1 mali kawtiw im kiin dim e wiin so kiol kuw kukuw so, \li1 ken teinbin kukuw so, gelewsomi, \li1 Sunbin-Got em weng kilele kal keko, elo “Fein!”, dangbiliw kukuw so, \li1 ibolow mutuk dulew duluew kukuw so, \li1 ilum toloke ding kabalak e, kinkinda ding fenbin kukuw so, \m kukuw bete kuw gelewemoliwka! \v 3 Biimdiw, waneng fasel ikati Sunbin-Got akalem wiin galmose waneng imdiw keboliwka! \li1 I kanelom weng anyam kelew kelew kebomeliwi, \li1 wain ok akal banban wanbiliwi, wain ok be im kamok atew keyemboke te! \m Kate i mali ilo ken kukuw kuw kaleyemboliwka!\x * \xo 2:3 \xt 1 Timoti 3:11\x* \fig |alt="women sitting" src="BA03007.tif" size="col" ref="Taitus 2:3" \fig* \v 4 Kaneliw tewe, i ikalem nenggelel waneng biilo ikalem imok kumel so, aul so alik biilo ibolow dukayembin kukuw kaleyemboliwka! \v 5 Kaleyemsomi, \li1 ken teinbin kukuw so, \li1 sen banim kukuw so, \li1 am eisneng kilele atebin kukuw so, \li1 ken kuw kukuw so, \li1 ikalem imok kumel ilo wangweng kemin kukuw so, \m alik alik kukuw be mali nenggelel waneng biilo kilele kaleyem kemoliwka! Kanemiw tewe, mali kawtiw i ikalem “Fein!”, dangbiliw Sunbin-Got em weng beelo nam de mit da kolewiw kasike.\x * \xo 2:5 \xt Efesus 5:22\x* \s1 Tanbelel Kunum im Dulum em Weng te. \p \v 6 Biimdiw, “Kunum tanbelel yukal ken teinbin kukuw gelewemoliwka!”, yangeko, kukuyem kemolewka! \v 7 Kukuyembelewi, i kom kukuw atemeko, ikati gelewemoliwka! Keko beli, \li1 ku ken kuw kukuw gelewsomi, \li1 kiol kukuyemin weng kuw kaleyemsomi, \li1 mali im kiin dim e wangweng kunum kesomi,\x * \xo 2:7 \xt 1 Timoti 4:12\x* \li1 \v 8 fein weng atite kuw kukuyemkabelew kasike, \m maka i inkal kuluko, ki keko, nukalem dulum elote “Wa eisneng baka kai!”, angeko, nam weng miyembiw te.\x * \xo 2:8 \xt 1 Fita 2:15\x* \s1 Sak Weng Afak Biliw Kawtiw im Dulum em Weng te. \p \v 9 Sak weng afak biliw kunum waneng i ikalem kak kawtiw im afak kuw keko, im weng diwkuw diwkuw gelewsomi, im kiin dim e kiol kuw kukuw kemoliwka! I kanelom ilo yan weng wa mak duyemsomi,\x * \xo 2:9 \xt 1 Timoti 6:1\x* \v 10 im mesesem mesesem eisneng mak yakut keyembokoliw te! Kate, i diwkuw diwkuw ikalem kamok kawtiw im kiin dim e atin kiol kuw kukuw kukuyem kemoliwka! Keemiw tewe, im kukuyemkabiliw kukuw ken be nukalem nulo finik so deiw mo koyemse Sunbin-Got em kukuyemin weng beem kait atite atew keloke te. \s1 Kukuyemkemin em Weng Mongom te. \p \v 11 Nakunum Taitus kutaka! Sunbin-Got em ibolow folok e alik alik kunum waneng im dim kel fitewse te. Fitewse kasike, ilo finik so bin duyemomin deiw be alik alik im dim e busuko, alakabe te. \v 12 Busuko, alakabe kasike, nu Sunbin-Got em kiin dim e wa kukuw kebuluw e, kawin dim kaleem kal dim em “Kanela! Kanela!”, yangbe kukuw e, alik alik be kolewsomi, kawin dim kale kel alakabiliw kawtiw im kiin dim e ken teinbin kukuw so, kiol kukuw so, Sunbin-Got em kiin dim akal kiol kukuw so, kakamoluwka!\x * \xo 2:12 \xt 1 Sion 2:16\x* \v 13 Kakabomeluwi, nu kame nukalem auk so kitil so, nulo sunsun finik so kulomin deiw kel mo koyemse Sunbin-Got Yesus Kulais em fitewokoliw ding feneko, alakabuluw te. Beem ding kabalak e, nulo kalfong fian duyemei, “Nu fein kulokoluw kai!”, angbuluw eisneng be nu fein atemokoluw te. \v 14 Feinka! Yesus Kulais be num gomet elo kuansomelei, “Im yan wa banim keyemo yo!”, angeko, num sili sili nam alik alik be sak misim kuw koyemse te. Koyemsomelei, e nulo akalem wiin so galmoko, “Nakalem angin yute te!”, yangeko, ging koyemse kasike kame, nu ken kukuw beem dulum elote “Ken keluma! Ken keluma!”, angakabuluw kunum waneng kebuluw te.\x * \xo 2:14 \xt Aneng Kolew 19:5; Sawa Weng 4:20; 7:6\x* \p \v 15 Keko kasike, ku Sunbin-Got em wiin dim e kitil kuw moko, weng kale diwkuw diwkuw mali ilo kukuyemsomi, mali im ibolow daoyemsomi, mali sakalaw keko, weng bo bo kebiliw kawtiw ilo weng kitil weng kuw sakalala keyembolewka! Nakunum a! Mali kawtiw i kanelom kulo desi kekembokoliw te!\x * \xo 2:15 \xt 1 Timoti 4:12\x* \c 3 \s1 Kukuw Ken Kemin em Weng te. \m \v 1 Ku kunum waneng ilo kilele bakayembelew kano, i ikalem kak kunum so, gawman so, im afak kakabomeliwi, im weng kuw gelewbomi, memen keko, ken kukuw kuw kemoliwka!\x * \xo 3:1 \xt Ulom 13:1-7; 1 Fita 2:13-14\x* \v 2 I kanelom mali im wiin de mit da dawkatiko, weng on ganbokoliw te! Diwkuw diwkuw i ibolow menew kuw falit angeko, alik kunum waneng im ibolow so fukuneko, ken kukuw kuw kaleyem kemoliwka! \p \v 3 Kukal kal te! Sua e, nukati ibolow kou benemin nam kebomi, sakalaw keko, weng bo bo kunum waneng kebomi, ibolow teifuluko, nukalem kal dim em “Kanelina! Kanelina!”, yangbe weng beso, em nulo kal kakat keyembe mesesem eisneng banban beso, beem afak kuw bomeluwi, bisil nam kukuw kuw kelew kelew kebomi, ibolow kaim alel ateme ateme kebomi, ibolow on kelew kelew kemaluw te.\x * \xo 3:3 \xt 1 Kolin 6:11; Efesus 2:2; 5:8\x* \v 4 Kate, nulo finik so kulomin deiw mo koyemse Sunbin-Got em num ibolow folok so, ibolow mutuk so kukuyemsomelei, fitew kaim dase ding dim kabalak e, \v 5 e num ken kukuw kebuluw be ateminba kebe kate, e nulo sak kinkin ibolow kuw keyemsomi, nulo finik so kulomin deiw kel mo koyemse te. Koyemsomi, nulo ging koyemeko, nulo kikis aul keyemsomelei, Sunbin-Finik e nulo iti kikis fukunin mak duyemse te.\x * \xo 3:5 \xt Efesus 5:26; 2 Timoti 1:9\x* \v 6 Sunbin-Got e akalem nulo finik so kulomin deiw mo koyemse Yesus Kulais elo amkoko, kolewsomelei, e Sunbin-Finik elo ok atew num dim kel wenko, busel dayemse te.\x * \xo 3:6 \xt Kalan Kunum 2:17-18\x* \v 7 Busel dayemsomelei, e akalem ibolow folok beem mongom ete nulo Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw kunum waneng keyemse kasike kame, nu kalaing kuw keko, “Finik so sunsun bin fein kulokoluw kai!”, angeko, beem ding fenbuluw te. \v 8 Alik alik nu weng kale “Fein kai!”, dangboluwka! Taitus nakunum kutaka! Ne kitil weng mak kulo bokokemomeli: “Ku mali kunum waneng ilo atin kuw kitil kuw bokoyemomelew: ‘Sunbin-Got elo “Feinka!”, dangbiliw kunum waneng i nem kangbi weng kale itel kilele gelewboliwka! Gelewemiw tewe, kukuw ken kesomi, ki keko, mali kunum waneng ilo fein dokoyem kemokoliw te.’, yangbolewka!”, kangbi te. \p \v 9 Ku kanelom ibolow benebomi, teifulubin kawtiw imdiw keko, weng an mole mole kebomi, bokolew te! Kanekabiliw kawtiw bi awalik kumel im muluwel dow em telemaliw beem sang tiaktiak bokosomi, mali ilo mit da kolew kolew kebomi, sawa beem mongom ete on kebomi, bonge bonge kekabiliw kasike. Im kanekabiliw kukuw beem dulum elote onkam sak soson em banim keyemkabe te.\x * \xo 3:9 \xt 2 Timoti 2:14,16\x* \v 10 Nimin kawtiw ite mak kanemin kukuw be gelewiw tewe, ku mak ding yake, alew ding yake, kitil weng bokoyemeko, im fukunin be kiol kuw keyembolewka! Keyembelewi, i kililinba keko, sakalaw keko, weng bo bo kekembiliw tewe, ku “Kanemoka!”, yangeko, ilo ibiku koyem kemolewka!\x * \xo 3:10 \xt Matyu 18:15-17\x* \v 11 Nimtew angom? Kaneko kawtiw bi kiol kuw deiw koleweko, teifulukabiliw kasike, sili sili nam kebomeliwi, ikalem sili sili kukuw be ikalem ilo geeyemkabe kasike. \s1 Kewkew Weng te. \p \v 12 Aneng asolow keloke ding be, ne Nikobolis abiw mutuk fian ka kel bomelii, Altemas beni Tikikus aso im mak kunum mak kom fukun dabalaloki te. Dabalalii, em toloke ding dim be, ku fongate teleko, nelo netebam tololewka!\x * \xo 3:12 \xt Efesus 6:21-22; Kolosi 4:7-8\x* \p \v 13 Sawa weng em kak kunum Senas so, Abolos so, aso im kal dim em sukum kebiliw eisneng be ku kilele dokoyemeko, im deiw unokoliw eisneng be ki keko, dokoyemolewka!\x * \xo 3:13 \xt Kalan Kunum 18:24; 1 Kolin 3:5-6; 16:12\x* \v 14 Sios kunum waneng nu kitil kuw keko, dokolew dokolew kukuw be geleweko, mali fian eisneng beem dulum sukum biliw kawtiw ilo dokoyemuw tewe, num aluwbam kakamokoluw be fein dem so keloke te.\x * \xo 3:14 \xt Efesus 4:28\x* \p \v 15 Alik alik neso biliw kunum waneng i kulo “Kukalo!”, kangiw te. Nem “Yukalo!”, yangi weng be ku mali Yesus elo “Feinka!”, dangeko, nulo ibolow mutuk fian keyembiliw kunum waneng ikati bokoyemolewka! \p Sunbin-Got em folok ibolow e alik yuso boke te! \p Bete kuw. Nem fut weng bokemi fut be kame kilaka.