\id ROM - Bimin NT -Papua New Guinea 2008 (web 2014) \h Ulom \toc1 Fut kale Fol em Ulom Abiw Mutuk Fian em Sios Kawtiw ilo Dabalayemse Fut kale. \toc2 Ulom \toc3 Ulom \mt2 Fut kale Fol em \mt1 Ulom \mt2 Abiw Mutuk Fian em Sios Kawtiw ilo Dabalayemse Fut kale. \c 1 \p \v 1 Kulais Yesus em angin Ulom abiw mutuk fian biliw kunum waneng yutaka! Yu biliw yako! \p Sunbin-Got e Fol nelo gaanemeko, dukulei, nelo Kulais Yesus em weng afak kunum kenemei, esik nelo ‘Ku nem kalan kunum kenemew kai!’, nangse kasike, ne uneko, Yesus Kulais em Weng Kal Ken Ati be aneng aneng angom kalo be bakayem tem bakayem tem unemkakawkabi kunum nete te.\x * \xo 1:1 \xt Kalan Kunum 9:15\x* \v 2 Sua e, Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum i Sunbin-Got em Yesus Kulais dabalaloke weng fawtuk ayem weng be fut ayem tem kel boko, dukusiliw kale.\x * \xo 1:2 \xt Ulom 16:25-26\x* \v 3 Dukusiliw weng be nu teing bokoko, atemsuluw te. Nem bakayem tem bakayem tem de kakabi weng be kanekote: Sunbin-Got em Min e kal so kun so kunum aul nukatetew keko, emisik kamokim Debit em mulkis kese kate, \v 4 Sunbin-Finik e kunum waneng alik alik nulo fein kukuyemomele: “Kunum be sak kunum nukatetew bate! Yesus Kulais e Sunbin-Got em Min nukalem Kamokim Fian kekakabe kunum ete te!”, angeko, elo fomkamin dim elote dawkalfolei, e baba teinse te. \v 5-6 Kamok Fian be, nelo folok ibolow kenemsomi, kalan kunum mak kenemeko, bakayem tem bakayem tem de unomin aluwbamin fian be dunemse kasike, Isalael kawtiw im ibik biliw kawtiw banso banso ikati yomdiw Yesus Kulais em gaayemin weng be fein kilisomeliwi, iso, yuso, alik alik yu makuw fein ibolow kunum waneng keko, em angin kesomi, akalem wiin so amkoyemse kunum waneng kekabiliw te.\x * \xo 1:5-6 \xt Kalan Kunum 26:16-18; Galesia 2:7-9\x* \p \v 7 Alik alik Ulom abiw mutuk fian ka biliw sios kunum waneng yutaka! Sunbin-Got e yulo ibolow mutuk fian duyemeko, akalem wiin so amkoko, akalem galmose kunum waneng keyemse te. Keyeme kasike, ne Sunbin-Got elo weng bakalewomeli: “Num Aatim Sunbin-Got so, Kamok Fian Yesus Kulais so, yelim yu Ulom kawtiw ilo ibolow folok keyemeko, ibolow menew kuw kukuyemoliwka!”, dangenkabi te.\x * \xo 1:7 \xt Teing Bakamin 6:25-26\x* \s1 Fol em Sunbin-Got eso Weng Bakabe em Sang te. \p \v 8 Emisik e, nem weng bokoloki weng kale yu kame kiliko, kal keloliwka! Kawin fe abiil fe aneng aneng angom kasel alik alik i yom kitil nam fein ibolow beem dim kakabiliw em sang bokolew bokolew kekabiliw kasike, nem Yesus em Sunbin-Got eso weng bakamin kilelyemse deiw be unemkabi ding dim bakate, ne Sunbin-Got em dim mewso kesomi, elo yom dulum elote “Weso! Seyo!”, dangakabi te. \v 9 Feinka! Sunbin-Got e akalem aluwbamin be nelo dunemse kasike, ne kun kuluko, akalem Min em Weng Kal Ken Ati be bakayemkabi te. Sunbin-Got be kilele kal kebete: Eso weng bakakabi ding dim bakate, ne diwkuw diwkuw yom ibolow akokow kelinba keko, yom abin kuluko, eso weng bakabi kunum kebi te. \p \v 10 Keko beli, ne Sunbin-Got elo dakalalomeli: “Kukalem ibolow ete kuw geleweko, Ulom kunum waneng ilo yetebam unomin deiw mak dolon kenemew tewe, ne uneko, ilo yetemo ya!”, dangakabi te.\x * \xo 1:10 \xt Kalan Kunum 19:21; Ulom 15:23\x* \v 11 Nimtew angom? Ne yulo ibolow keyemeko, kakil keyemkabi kasike. Ne teleko, Sunbin-Finik em finik so deiw kukunemse em sang akal yulo kukuyemii, yu kal keko, bamki so kuluko, yom fein ibolow e einging keko, kitil kuw keyemoke kasike. \v 12 Keyemei, ne yom dim kanele bamki so be atemeko, beem dulum elote nakati bamki so kuluko, nem fein ibolow akal, yom fein ibolow akal, alik alik be makuw bongguko, kitil kebokoluw te. \p \v 13 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Nem ibolow fian e kanekote: Mali aneng aneng angom em aluwbabi aluwbamin beemdiw, ne Ulom abiw mutuk fian ka akati Sunbin-Got em aluwbamin be keloki kasike, mali kunum waneng banso mak ikati Yesus elo “Fein!”, dangeko, em angin kelokoliw te. Kaneko kasike, ne weng be iti boko iti boko kelomeli: “Ne Ulom abiw mutuk fian biliw kunum waneng yom fukun tolo yo!”, angbi te. Kate, diwkuw diwkuw mesesem mesesem eisneng mak nem unomin deiw be okinemeko, net kenemkabe te.\x * \xo 1:13 \xt Kalan Kunum 19:21\x* \p \v 14 Yu kililina! Sunbin-Got e nelo bokonemomele: “Ku uneko, kunum waneng alik alik ilo nem Weng Kal Ken Ati be bakayem tem bakayem tem de kakamolewka!”, nangse kasike, ne em nangse weng be fein geleweko, unbomi, wiin so kawtiw so, baluw keko, wiin banim kawtiw iso, kal fian kawtiw iso, kal banim kawtiw iso, alik alik kawtiw biim biliw dim kalo uneko, Weng Kal Ken Ati be bakayemkakawkabi te. \v 15 Bakayemkakawkabi kasike, nem ibolow so fulut fulut angeko, Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati weng be yom Ulom abiw mutuk fian biliw dim kalo akati “Bakayem tolo yo!”, angekabi te. \ms1 Yesus ete kuw Kunum Waneng Alik Alik im Finik so Deiw ete te. \mr (1:16–3:20) \s1 Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be Kitil so Auk so Weng ete te. \p \v 16 Ne Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be nam inkal keko, nam wokiw dali te. Nimtew angom? Weng kal ken be, auk so kitil so weng kebe kasike. Sunbin-Got e kawtiw akalem weng kal be kiliko, “Fein te!”, dangiw kawtiw ilo dokoyemeko, im kuankemin kakabiliw deiw be okiyemeko, ilo sunsun finik so kulomin deiw ka kel mo koyemkabe kasike. Suda kunum waneng numisik keyemeko, Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be kilisuluw kate, Isalael kawtiw num ibik biliw kawtiw yukati Weng Kal Ken Ati be kame kilikabiliw te.\x * \xo 1:16 \xt Mak 8:38; Kalan Kunum 13:46\x* \v 17 Feinka! Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be nulo kukuyemomele: Deiw makmak kuw be te. Kulais elo “Fein!”, dangenkabiliw kawtiw ite kuw Sunbin-Got em kiin dim e, kiol kuw kunum waneng kelokoliw te. Nanew deiw akal bate. Kulais elo “Fein!”, dangiw deiw bete kuw te. Beemdiw sua e, Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum Abakuk e fut tem boko, bokolomele: \q1 “Sunbin-Got e kawtiw im fein dangbiliw ibolow be atemkabe kasike, ‘Beem dulum elot kiol kunum waneng yute te!’, yangeko, ilo sunsun finik so bin duyemkabe te.”, \m angeko, bose kale.\x * \xo 1:17 \xt Abakuk 2:4; Ulom 3:21-22\x* \s1 Alik Alik Nu Sen so Kebuluw te. \p \v 18 Yu kilbiko, kililoliwka! Sunbin-Got abiil tikin elote kawtiw im sili sili kukuw kebiliw kukuw be atemeko, em kaisuw ibolow fian e im dulum elo dabalako, kaim dim dase te. Nimtew angom? Kawtiw i kiol kuw kukuw kelinba kebomi, ikalem wa kukuw kekabiliw kukuw beso mali ibolow fein dangbiliw im deiw be okiyemkabiliw kasike. \v 19 Kate, Sunbin-Got e akalem kitil so auk so kukuw be alik alik ilo kilele kukuyembelei, i fein atemeko, kal kekabiliw te.\x * \xo 1:19 \xt Kalan Kunum 14:15-17; 17:24-28\x* \v 20 Nimtew angom? I Sunbin-Got elo kiin so ateminba kebiliw kate, em mesesem mesesem talfut kelewse eisneng alik alik be fein atebomi, “Feinka! Kitil so auk so sunsun kilkemin got mak kawin kaleem mesesem mesesem eisneng alik alik be kaise kai!”, angeko, fein atemeko, kal kebiliw te. Kebiliw kasike, i ki keko, kanelom bokolomeliw: “Ibo! Nu Sunbin-Got kulo kal kelinba kebuluw kasike kame, kom kiin dim kel sen so kawtiw kebuluw kai!”, ange ange keko, bokolewokoliw te!\x * \xo 1:20 \xt Sow 12:7-9; Sim Fut 19:1\x* \v 21 Fein te! Kawtiw i Sunbin-Got em yan mose abin emdiw be atin kuw kal kebiliw kate, em wiin fian daoko, elo “Weso! Seyo!”, danginba kekabiliw kasike, i ibolow kau kawtiw keko, bomeliwi, im ibolow fukunin be dolon kelinba kebomi, soson kuw keko, kutiliw emdiw kekabe te.\x * \xo 1:21 \xt Efesus 4:17-18\x* \v 22 Keko beli, i bokolomeliw: “Nu kiol kuw ibolow fukunin kawtiw nute te.”, angekabiliw kate, im ibolow kau be atin kuw fian kebe te.\x * \xo 1:22 \xt Selemaya 10:14; 1 Kolin 1:20\x* \v 23 Keko beli, i kiloninba keko, auk so kitil so diwkuw diwkuw sunsun alakabe Sunbin-Got beem wiin fian be daolinba kebiliw kate, i alwol keko, kilonkabe takak kawtiw numdiw so, awon emdiw so, samal emdiw so, sokyan so atim so beemdiw so, alik alik beemdiw dukubiliw takak mak kaiko, beem wiin ete kuw daolewkabiliw te.\x * \xo 1:23 \xt Sawa Weng 4:15-19; Sim Fut 106:20\x* \fig |alt="idols" src="idol.tif" size="col" ref="Ulom 1:23" \fig* \p \v 24 Keko beli, Sunbin-Got e elo “Fein!”, danginba kawtiw ilo “Kanemina!”, yangei, i ikalem ibolow sili sili nam beem fukunin kuw gelewsomi, osow kukuw keko, kukuw beem dulum elote inkal kulomin deiwkim ka kel kuw kakabiliw te. \v 25 Kakabomi, kilkemin Sunbin-Got em yan mose abin atew be fein atebiliw kate, i alwol keko, dasuw ibolow fukunin kuw geleweko, akalem kilkemin eisneng kuw beem mit mewso keko, beem wiin daokabiliw te. Daokabiliw kate, Sunbin-Got em wiin ete kuw diwkuw diwkuw fian katiw elote ke alakabe kasike! \p \v 26 Keko beli, Sunbin-Got e kawtiw biilo “Kanemina!”, yangei, i ikalem osow kemin kukuw beem dulum elote kuw ibolow fukuneko, osow inkal kulomin deiw ka kel kuw kakabiliw te. Kakabomeliwi, waneng i kunum iso akalkemin deiw be koleweko, waneng ikalem so akalkabiliw te. \v 27 Beemdiw, kunum ikati, osow waneng biimdiw kanekabiliw te. Im kanemomin ibolow be fian keko, weing emdiw kainbelei, i osow kukuw inkal so kukuw be gelewkabiliw kasike, Sunbin-Got e im kanekabiliw beem yan wa be ilo fein duyemkabe te.\x * \xo 1:27 \xt Kunum Ayem 18:22; 20:13; 1 Kolin 6:9\x* \p \v 28 Keko beli, kawtiw bi kilkemin Sunbin-Got em yan mose abin atew be fein atemkabiliw kate, “Be soson wasan so eisneng kuw ete te!”, angeko, beem ibolow fukuninba kebiliw kasike, e ilo “Kanemina!”, yangei, i ikalem ibolow soson nam beem fukunin kuw geleweko, wa kukuw kuw kelewkabiliw te. \v 29 Im gelewkabiliw wa kukuw be kanekote: \li1 Kiol kelinba eisneng elo kelewbin kukuw so, \li1 wa kukuw so, \li1 bisil nam kukuw so, \li1 ibolow deet nam kukuw so, \li1 yenomin kukuw so, \li1 ganbin kukuw so, \li1 fimdi famde kukuw so, \li1 ibolow kaim alel kukuw so, \li1 ibik weng bakamin kukuw so, \li1 \v 30 mali im wiin de mit dakamin kukuw so, \li1 Sunbin-Got elo ibolow kaim alel kelewbin kukuw so, \li1 yakok weng bakamin kukuw so, \li1 ikalem wiin ete kuw daolew kemin kukuw so, \li1 ikalem sul kemin kukuw so, \li1 mali kawtiw ilo de mit da koyemomin em deiw kikis fenemin em kukuw so, \li1 aatim so yem so im weng sakalaw keko, weng bo bo kemin kukuw so, \li1 \v 31 ibolow kau kemin kukuw so, \li1 sak weng kuw bakamin kukuw so, \li1 ibolow duyeminba kukuw so, \li1 ibolow kinkin kelinba kukuw so, \m Alik alik angom kukuw wa be im ibolow tem be gek keko, wenkabe te. \v 32 Feinka! Sunbin-Got em sawa weng e bokolomele: “Kaneko kukuw be aluwkabiliw kawtiw i im kanekabiliw kukuw beem yan wa be fein kulokoliw te. Sunbin-Got e ilo yenei, i atin kuw kuanoliwka!”, angakabe te. Kawtiw alik alik i sawa weng be kilele kal kekabiliw kate, ikalem ete kaneko kukuw wa be diwkuw diwkuw gelewbomi, bakiyemeko, mali beemdiw kanekabiliw kawtiw biilo kalfongyemkabiliw te. \c 2 \s1 Sunbin-Got e Kawtiw nulo Diweko, Geeyemkabe te. \p \v 1 Beli, yu kilelbiko, boliwka! Nimin kawtiw ite mak mali im kukuw wa be atemeko, geeyemiw tewe, imikel akate geeyemkabiliw te. Nimtew angom? Geeyembiliw kawtiw bikati mali imdiw kesomi, wa kebiliw kukuw bakati kekabiliw kasike.\x * \xo 2:1 \xt Matyu 7:1-2; Sion 8:7\x* \v 2 Alik nu kal keluwete: Sunbin-Got e num gelewkabuluw kukuw wa be diwyemeko, beem yan wa be nulo fein duyemoke kasike, em nulo geeyemin weng be kiol ati kuw keloke te. \p \v 3 Yu kilele ibolow fukunina! Nimin kawtiw ite mak mali im kukuw wa be atemeko, geeyembiliw kate, ikalem ete mali imdiw kukuw wa be kebiliw tewe, Sunbin-Got e im gelewkabiliw kukuw bakati diwyemeko, fein geeyemoke te. \v 4 Geeyemoke kate, Sunbin-Got e nulo ibolow folok fian keyembomi, ibolow duyemeko, num ibolow famdelin angom ding fenbe kasike, e num kukuw wa beem yan e fongate akate duyeminba kekabe te. Fongate akate duyeminba kekabe kate, nu kanelom em nulo kukuyemkabe ibolow menew beelo soson keleweko, mali kawtiw ilo geeyemokoluw te! Babo!\x * \xo 2:4 \xt Efesus 1:7; 2 Fita 3:15\x* \p \v 5 Kate yu kilele kililoliwka! Yom ibolow be net kau angei, yu kewkew weng be kililinba keko, Sunbin-Got em sunsun finik so bin kulomin deiw ka kel kakaminba kekabiliw tewe, em kawtiw alik alik ilo geeyemoke ding dim kabalak e, em kaisuw ibolow fian be yom dulum elote tutkuneko, fitewoke te. \v 6 Fitewsomelei, e kawtiw alik alik im kanekabiliw kukuw beem yan be fein duyemoke te.\x * \xo 2:6 \xt Sim Fut 62:12; Ken Abin 24:12; Matyu 16:27; 2 Kolin 5:10\x* \v 7 Nimin kunum waneng ite mak bokolomeliw: “Nu Sunbin-Got em auk so kitil so dim ka kel bomi, akalem kiin dim e wiin so kunum waneng keko, akalem sunsun finik so bin kulomin deiw ka kel kakamuma!”, angeko, kun kuluko, ken kukuw kuw gelewbiw tewe, Sunbin-Got e ilo fein sunsun finik so bin duyemoke te. \v 8 Duyemoke kate, nimin kawtiw ite mak ibolow sili sili nam so, dasuw so, kukuw kebomi, wa kukuw kuw gelewembiw tewe, Sunbin-Got e kawtiw biilo kaisuw fian keyemeko, ilo kal ilum fian mak duyemoke te.\x * \xo 2:8 \xt 2 Tesalonaika 1:8\x* \v 9 Feinka! Suda kunum waneng ikal, Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw ikal, nimin kawtiw angom ite mak Sunbin-Got elo sakalaw keko, weng bo bo keko, wa keliw tewe, Sunbin-Got e ilo yan wa mak duyemei, i sakik kal anggil ilum fian mak kulokoliw te. \v 10 Kulokoliw kate, Suda kunum waneng ikal, Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw ikal, nimin kunum waneng ite mak ken kukuw kuw gelewemiw tewe, i Sunbin-Got em auk so kitil so dim ka kel bomeliwi, Sunbin-Got e ilo akalem kiin dim e wiin so kawtiw keyemeko, menew ibolow kuw duyemoke te. \v 11 Nimtew angom? E kawtiw im kal dim ete kuw ateminba kekabe kate, Suda kawtiw iso, Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw iso, kawtiw alik alik bongguko, im ibolow mutuk yak so be yetemeko, diwyemeko, geeyemkabe kasike. \p \v 12 Yu kilele kililina! Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw i Sunbin-Got em Moses elo dangse kukuyemse sawa weng be kulinba kekabiliw kate, i kukuw wa kuw gelewemiw tewe, Sunbin-Got e akalem Moses elo dangse kukuyemse sawa weng be ateminba tew kebomi, im kanekabiliw kukuw wa be diwyemeko, ilo geeyemoke te. Geeyemoke kate, Suda kawtiw nu Sunbin-Got em Moses elo dangse kukuyemse sawa weng be fein kulusuluw kate, nu kukuyemse weng beelo sakalaw keko, weng bo bo kelewuw tewe, Sunbin-Got e akalem kukuyemse sawa weng be geleweko, nulo akati diwyemeko, geeyemoke te. \p \v 13 Yu kilele ibolow fukunina! Kante Sunbin-Got em kiin dim e sen so banim kunum waneng kebokoliw e? Em kukuyemse weng be kilisiliw kate, sakalaw keko, weng bo bo keko, elo gelewinba kekabiliw kawtiw ite sako? Babo! Kate, em kukuyemse weng be kiliko, fein aluweko, elo gelewkabiliw kunum waneng ite kuw em kiin dim e sen so banim kunum waneng kebiliw te. \p \v 14-15 Be fein kasike, yu kame kililina! Mali Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw i Sunbin-Got em Moses elo dangse kukuyemse weng be kulinba kebiliw kate, im kukuw e beem kukuyemse weng be ki ke alakabe te. Nimtew angom? Sunbin-Got e akalem sawa weng e biim ibolow tem dako, dukuse kasike. Feinka! Nimin kawtiw ite mak im ibolow tem beem sawa be gelewbomi, kiol kuw kukuw gelewemiw tewe, i im kanekabiliw kukuw beem dulum elote kukuyemiwete: “Kukuw mali mak be wa kai! Kate kukuw mali mak be ken kai!”, angiwi, kukuw diwyemin beem kal e ikalem ibolow tem ka kel fein belei, i kukuyemkabiliw te. Beemdiw, nono kukuw mak gelewemiw tewe, im ibolow tem beem fukunin be Sunbin-Got em ikalem ibolow tem ka kel duku kolewse sawa weng be kuluko, kanebiliw kukuw be diweko, im ibolow tem ka kel “Kukuw mali be wa kai! Mali be ken kai!”, ange ange kekabe te.\x * \xo 2:14-15 \xt Kalan Kunum 10:35\x* \p \v 16 Yu kilelbiko, boliwka! Nem aneng aneng angom kalo uneko, Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be kawtiw alik alik ilo bakayem tem bakayem tem unemkabi ding dim bakate, ne diwkuw diwkuw weng kale kel bokoyemomeli: “Deiw mak ding mak kabalak e, Sunbin-Got e Kulais Yesus elo dabalalei, e kawtiw alik alik num ibolow tem beem okmobin eisneng be fein diwyemoke te.”, yangakakabi te. \s1 Suda Kawtiw im Sawa Weng Gelewemaliw em Weng te. \p \v 17 Suda kawtiw yukalem ibolow tem ka kel bokolomeliw: “Sunbin-Got e akalem wiin e Suda kawtiw nuso kuw amkoko, koyemse kasike, nu em fein angin kebuluw te!”, angenkakawkabiliw kasike, yu bokolomeliw: “Sunbin-Got em Moses elo dangse kukuyemin weng be num askom so, nam so, beemdiw keko, nulo kasi koyemkabe kasike, Sunbin-Got em kawtiw ilo diwyemeko, geeyemoke ding dim kabalak e, e nulo bakiyemeko, mali kawtiw ite kuw geeyemoke te. Nimtew angom? Nukalem ete akalem angin kasike!”, angeko, yukalem wiin be daokabiliw te. \v 18 Daokabomeliwi, yom kukuyemkabiliw kunum i yulo kilele kaleyemkabiliw kasike, yu Sunbin-Got em ibolow fukunin be kilele kal kebomi, ken so wa so kukuw be kilele mongom dak so kal kekabiliw te. \v 19 Kilele kal kekabiliw kasike, yukalem ibolow kuw fukunomeliw: “Nu mali kawtiw kiin sukul so kawtiw im deiw kukuyemkabuluw kunum waneng nute te! Keko, nu mali mililiw dim kakabiliw kawtiw biim deiw be ailbin dong so emdiw fung angeko, numisik keko, im deiw kukuyemkabuluw te! \v 20 Kukuyembomi, nu mali ibolow kau angeko, alakabiliw kawtiw ilo akati dokoyemkabuluw te. Keko beli, mali Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw i nulo bokoyemomeliw: ‘Nukati Suda kawtiw yom kukuw bete kuw kuluko, gelewuma!’, yangbiliw kawtiw ilo aul gelgel emdiw tata keko, kalyemkabuluw te.”, angko, bokoyemkabiliw te. Nimtew angom? Sunbin-Got em Moses elo dulewse kukuyemin weng be “Suda kawtiw num dim kuw awet keko, nute kuw duyemse kai!”, angeko, aluwkabiliw kasike.\x * \xo 2:20 \xt 2 Timoti 3:5\x* \v 21 Aluwbomi, yu mali kawtiw ilo kaleyemkabiliw kate, yukalem ete kilele kukuyeminba kekabiliw te. Feinka! Yu kitil weng mak bokoyemomeliw: “Yu kanelom yakut kemokoliw te!”, yangeko, bokoyemkabiliw kate, yukalem esik yakut kekabiliw te!\x * \xo 2:21 \xt Matyu 23:3-4\x* \v 22 Yu diwkuw diwkuw bokolomeliw: “Kais yamkalel ikal kanelom osow kemokoliw te!”, yangakabiliw kate, yu famdes angeko, yukalem dulum elote yukalem esik osow kukuw kekabiliw te. Keko beli, yu kitil kuw keko, bokolomeliw: “Yu kanelom dasuw-got im mit mewso uneko, bokoliw te!”, angakabiliw kate, yu mali kawtiw im am yol beem on kisol so eisneng be kuluko, yakut de unakabiliw kawtiw yute te. \v 23 Yu weng nong kuw keko, bokolomeliw: “Sunbin-Got e akalem kukuyemse weng be num dim kuw dukuse kai!”, angakabiliw kate, yukalem ete kukuyemin weng beelo sakalaw keko, weng bo bo keleweko, Sunbin-Got em wiin fian de mit da kolewkabiliw kawtiw yute te. \v 24 Feinka! Sua kel akate, Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum Aisaya e yom dulum elote fut tem boko, bokolomele: \q1 “Suda kawtiw yom gelewkabiliw wa kukuw beem sen ete \q2 yom ibik keko, niska nelka kebiliw kawtiw i Sunbin-Got elo weng minin weng milewkabiliw te.”, \m yangse kale.\x * \xo 2:24 \xt Aisaya 52:5\x* \p \v 25 Suda kunum yutaka! Yom kal okilewsiliw be bat kang dukukemin emdiw kelei, yu fein Sunbin-Got em angin kekabiliw kate, yu em kukuyemse weng akati aluweko, diwkuw diwkuw gelewemoliwka! Kate, yu kukuyemin weng beem afak keko, gelewinba keliw tewe, yu Sunbin-Got em kiin dim e kal okilinba kunum atew keko, Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw imdiw kekabiliw te. \v 26 Beemdiw, mali Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw ite mak Sunbin-Got em kukuyemse weng be gelewemiw tewe, i Sunbin-Got em kiin dim e kal okileweko, bat kang dukukebiliw kunum emdiw kebiliw te.\x * \xo 2:26 \xt Galesia 5:6\x* \v 27 Yu kilelbiko, boliwka! Kawtiw kal okilinba kebiliw kate, Sunbin-Got em kukuyemse weng be gelewkabiliw kunum waneng i “Nu Sunbin-Got em bat kang dukuse kunum waneng kebuluw kai!”, angakabiliw kate, em sawa weng sakalaw keko, weng bo bo kekabiliw kawtiw yulo fein geeyembokoliw te. \p \v 28 Kaneko beli, yu kilele fukuneko, diw atemoliwka! Suda kawtiw im muluwel dow kebin beem mongom so, kal okiyemsiliw kukuw gelewsiliw beem mongom so, mongom alew beem dulum elote Sunbin-Got e mali yulo nam “Yu Suda kawtiw yute te!”, yange te. \v 29 Kate, nimin kunum waneng ite mak Sunbin-Got em kukuyemin weng beem kal dim kuw gelewinba kebiliw kate, ikalem ibolow tem kawyak kel kukuyemin sawa weng beem fein mongom be gelewiw tewe, kunum waneng biim ibolow kal e Sunbin-Finik e okiyemin emdiw kelei, i fein Suda kawtiw kebiliw te. Kunum waneng biim wiin e kawtiw im kiin dim e wiin banim keko, fong gel kebe kate, Sunbin-Got em kiin dim e i wiin fian so kunum waneng kebiliw te.\x * \xo 2:29 \xt Sawa Weng 30:6; Kolosi 2:11\x* \c 3 \nb \v 1 Keko kasike, Suda kawtiw nu Sunbin-Got em kiin dim e mali kawtiw ilo de mit da koyemeko, bakiyemkabuluw sako? Bani, kal okiyem kebiliw kukuw be mamow so eisneng kebe sako? \v 2 Itel fein te! Be soson fong gel eisneng ba kate, atin fian kuw eisneng ete te! Nimtew angom? Sunbin-Got e Suda kawtiw nulo kukuyemeko, akalem weng be duyemeko, “Yu weng kale kilele aluwko, ateboliwka!”, yangse kasike. \p \v 3 Yu kilele ibolow fukunoliwka! Mali Suda kawtiw mak Sunbin-Got elo “Fein!”, danginba keliw tewe, e mali biim kanebiliw beem dulum elote akalem kitakamin weng bakati fawtuk keko, ibikuyemeko, kolewoke sako? \v 4 Itel bate! Kawin dim kaleem kawtiw alik alik nu dasuw weng fimdi famde kawtiw kuw keluw kate, Sunbin-Got e atin kuw fein keko, akalem “Kaneloki te!”, angse weng beem gel so mak kolinba kekabe te. Fein! Nu Sunbin-Got em fut tem kabalak kel atemeko, teing bokolomeluw: \q1 “Kukalem weng ete kuw atin kuw kiol kuw keko, kulak kulak banim te. \q2 Ku mali kulo kiin buk mo kekembiliw kawtiw im weng be de mit da koyemewi, i ‘Fein! Kute kuw kiol kuw ati kai!’, kangokoliw te.”, \m angse kale.\x * \xo 3:4 \xt Sim Fut 51:4\x* \p \v 5 Keko beli, Sunbin-Got em Suda kawtiw nulo num wa kukuw beem dulum elote fein diwyemeko, kiol kuw geeyemoke ding dim bakate, alik alik kawtiw angom i em geeyemin be atemsomeliwi, Sunbin-Got e alik alik im kiin dim e wiin fian so, kiol kuw kukuw so, Kamokim Fian keloke te. Kasike kame, yu mali sak kawtiw im ibolow fukunin wa be kililoliwka! Im fukunin e kanekote: Mali kawtiw i Sunbin-Got em kiol kuw geeyemin be atemeko, beem mongom ete em wiin fian daoliw tewe, em kaisuw keko, ilo geeyemoke kukuw be kiol kuw kelinba keyemoke te! Nimtew angom? Mali biim wa kukuw beem mongom ete Sunbin-Got e wiin fian kulakabe kasike. \v 6 Kate im fukunin be atin kuw wa wa te! Im weng be fein kele tewe, Sunbin-Got e ki keko, kawin dim kaleem kasel num wa kukuw mak nam diw atemeko, geeyemoke tew te! \p \v 7 Beemdiw, mali Suda kawtiw i bokolomeliw: “Mali kawtiw i Suda kawtiw num yangakabuluw dasuw weng be atemeko, Sunbin-Got em nulo beem dulum elote fein geeyemin weng yangse weng akati atemsiliw kasike, i em wiin fian daolewbiw tewe, Sunbin-Got e Suda kawtiw nulo kanelom yan wa mak duyemoke te!”, ange ange kekabiliw te. \v 8 Beemdiw, iti mali kawtiw mak num dulum elote weng boktak weng mak bokolomeliw: “Nu diwkuw diwkuw wa kukuw kuw gelewemuw tewe, Sunbin-Got e akalem nulo geeyemkabe kiol kuw weng beem dulum elote wiin fian so Kamok keloke kasike, num wa kukuw kuw gelewkabuluw be dem ken ati kuw gilale kae!”, ange ange kekabiliw te. Kate, be dasuw weng kuw te! Nimin Suda kawtiw ite mak dasuw weng be bokoko, gelewemiw tewe, i fein Sunbin-Got em yan wa mak kulukoliw te. \s1 Alik Alik Nu Sunbin-Got em Kiin Dim e Sen so te. \p \v 9 Beli, Suda kawtiw nu Sunbin-Got em kiin dim e mali kawtiw num ibik biliw kawtiw ilo bakiyemkabuluw sako? Itel bate! Kame kuw ne fut tem boko, kiin buk weng mak bokoyemomeli: “Suda kunum waneng nuso, mali kawtiw num ibik biliw kawtiw iso, alik alik kunum waneng nu bongguko, makmak emdiw keko, kawtiw ibolow sili sili nam so kawtiw keyemkabuluw te.”, angi te. \v 10 Yu Sunbin-Got em fut ayem em bosiliw weng kale kililina! Weng be kanekote: \q1 “Kiol kuw kukuw kekabe kunum makmak kuw banim te.\x * \xo 3:10 \xt Sim Fut 14:1-3; 53:1-3\x* \q1 \v 11 Sunbin-Got em ibolow elo kilele kal kele kunum makmak kuw banim te. \q2 ‘Ne Sunbin-Got em ibolow fukunin be kilele feno yo!’, angeko gelewkabe kunum makmak kuw akati banim te. \q1 \v 12 Alik alik i Sunbin-Got em ibolow kelewbe deiw be koleweko, em kiin dim e soson kawtiw kuw kekabiliw te. \q2 Feinka! Mali kawtiw ilo kinkin ibolow keyembe kunum makmak kuw banim te. \q1 \v 13 Alik alik im bontem dim e fomkamin emdiw kelei, im weng e kilonse weng atew keko, \q2 sokyan ayem kimon emdiw kekabe te.\x * \xo 3:13 \xt Sim Fut 5:9; 140:3\x* \q1 \v 14 Yakok weng so, gal keyemin weng so, im bontem dim gek kekabe te.\x * \xo 3:14 \xt Sim Fut 10:7\x* \q1 \v 15 I yenomin kawtiw keko, mali ilo yenomin ibolow kuw kekabiliw kasike,\x * \xo 3:15 \xt Aisaya 59:7-8\x* \q1 \v 16 i nalem aneng aneng angom mak kalo uniw tewe, aneng ka biliw kawtiw biilo ibolow kaisuw kuw keyembomi, wa wa kuw keyemeko, \q2 anggil ilum fian mak duyemkabiliw te. \q1 \v 17 Duyembomi, menew ibolow kuw bomin deiw be atin kuw akokow kekabiliw te. \q1 \v 18 Alik alik i Sunbin-Got elo wangweng keko, tokotoko kelewinba kekabiliw kasike!”,\x * \xo 3:18 \xt Sim Fut 36:1\x* \p \v 19 Feinka! Alik alik nu kilele kal keluwete: Sunbin-Got e akalem kukuyemse weng be Suda kawtiw num teing dim elo dase kasike, kukuyemin sawa weng be Suda kawtiw nulo on emdiw sayemkabe te. Sayemkabe kasike, Suda kawtiw ikati, mali kawtiw num ibik biliw kawtiw ikati, alik alik nu ki keko, Sunbin-Got elo “Ibo! Nu kanekabuluw kukuw beem sen e akokow keko, dolon kelinba kebuluw kai!”, dangeko, nam dangbuluw te. \p \v 20 Kaneko kasike, nimin kawtiw ite mak kun kuluko, Sunbin-Got em kukuyemse sawa weng beelo gelewemomin ibolow keliw tewe, i ki keko, Sunbin-Got em kiin dim e sen so banim kunum waneng kelinba kekabiliw te. Nimtew angom? Kukuyemin sawa beem weng e nulo kilele kukuyemete: Kawtiw alik alik nu ibolow sili sili nam keko, sen so kawtiw kebuluwi, kukuyemse kasike!\x * \xo 3:20 \xt Sim Fut 143:2; Ulom 7:7; Galesia 2:16\x* \ms1 Sunbin-Got em “Kanelo ya!”, Angse Weng be Fitewse te. \mr (3:21–5:21) \s1 Kulais e nulo Kiol kuw Kawtiw Keyemse te. \p \v 21 Kaneko beli, kukuyemin sawa deiw gelewemin em deiw e ki keko, nulo fein dokoyeminba kebe kasike, Sunbin-Got e nulo deiw kikis mak kaleyembe te. Kaleyemei, nu beem deiw ka kel kakamuw tewe, nu em kiin dim kel sen so banim kunum waneng kelokoluw te. Sua kel akate, Moses em kukuyemse weng so, Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum im weng beso, alik alik biim weng be deiw kikis beem sang bakayemale kale. \v 22 Im angsiliw deiw be Yesus Kulais ete te. Nimin kawtiw ite mak elo “Fein!”, dangiw tewe, i beem deiw ete Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng kelokoliw te. Nimtew angom? Kunum waneng alik alik nu ki makmak keko,\x * \xo 3:22 \xt Galesia 2:16\x* \v 23 ibolow sili sili nam so kawtiw kebiliw kasike, nu Sunbin-Got em kiin dim e inkal kuluko, akalem auk so kitil so dim em mit mewso nam unuw kasike. \v 24 Kate, Sunbin-Got e nulo ibolow folok keyemomi, akalem min Kulais Yesus dabalalei, e num kuankemin deiw be bul gewsibelei, okileweko, nulo Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng keyemse te.\x * \xo 3:24 \xt Ulom 5:1\x* \v 25-26 Keyemsomi, num abin kuluko, nukalem yan wa daoko, kuanse kasike kame, nimin kunum waneng nute mak Yesus elo “Fein!”, anguw tewe, Sunbin-Got e num sili sili nam be sak misim kuw kulu koyemkabe te. Kate, Yesus em kawin dim kaleelo teleko, kuaninba bise ding dim bakate, Sunbin-Got e Yesus em num dim kuanoke be atemse kasike, e kawtiw biim sili sili nam kukuw beem yan wa fongate akate duyeminba kekakawkabe te. Kate kame, kawtiw alik alik nu Sunbin-Got em kiol kuw kukuw be fein atemkabuluw te. Nimtew angom? Yesus em kuaneko, num yan wa kuluko, num abin kuluse kitil beem dulum elote kunum waneng alik alik nu Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng kekabuluw kasike. \p \v 27 Keko beli, nukalem wiin elo daokemin em deiw be atin kuw banim te. Nimtew angom? Num Moses em kukuyemse sawa weng beem gelewemin deiw be ki keko, nulo sen so banim kunum waneng keyeminba kekabe kasike. Kate, num fein ibolow kakamin beem deiw ete kuw nu ki keko, Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng kebuluw te. \v 28 Feinka! Nu kame kilele kal keluwete: Nimin kawtiw ite mak Sunbin-Got elo “Fein!”, dangiw tewe, i em kiin dim e fein kiol kuw sen so banim kawtiw kelokoliw te. Kate, nimin kawtiw ite mak Moses em kukuyemse sawa weng ete kuw gelewiw tewe, i ki keko, Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kawtiw kelinba kekabiliw te. \p \v 29 Yu kilele ibolow fukunemoliwka! Sunbin-Got e Suda kawtiw nuso, num ibik biliw kawtiw iso, kawtiw alik alik num Sunbin-Got kasike,\x * \xo 3:29 \xt Ulom 10:12\x* \v 30 e kal okiyeminba kekabiliw kawtiw so, kal okiyemkabuluw Suda kawtiw nuso, alik alik num elo “Fein!”, dangbuluw beem mongom ete kuw nulo kiol kuw sen so banim kunum waneng keyemkabe te.\x * \xo 3:30 \xt Sawa Weng 6:4; Galesia 3:20\x* \v 31 Keko beli, Moses em kukuyemse sawa weng be num deiw ming emdiw sak kolewbuluw sako? Itel bate! Kate nukalem fein dangbuluw deiw kakabuluw beem dulum elote nu kilele kukuyemuwete: Kukuyemin sawa weng beem deiw be fein dem gilase kasike, nu sawa akati kitil kuw geleweko, aluwkabuluw te.\x * \xo 3:31 \xt Matyu 5:17\x* \c 4 \s1 Abalakam e Fein Ibolow Gelewemin Deiw em Yamtolo Unse Kunum Kese te. \p \v 1 Kame yu kililoliwka! Suda kawtiw nu nukalem abiok Abalakam em kakamele deiw be kilele atemuw tewe, nu nimtew eisneng mak atemokoluw e? Yu kame atemoliwka! \v 2 E kun kuluko, kukuyemin sawa weng beelo kilele gelewbe tew tewe, e beem mongom ete “Ne kunum wiin so kunum nete te!”, angboke te. Kate, e beem deiw elote Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim wiin ken so kunum kelinba kese te. \v 3 Kate, Sunbin-Got em fut ayem beem tem e Abalakam em dulum elote bokolomele: \q1 “Abalakam e Sunbin-Got elo ‘Fein!’, dangse kasike, beem mongom ete e elo bokolomele: ‘E kiol kuw kunum te!’, angse te.”, \m angeko, fut tem bose kale.\x * \xo 4:3 \xt Talfut Kese 15:6; Galesia 3:6\x* \p \v 4 Alik nu kal keluwete: Aluwbamin kunum alik alik i sak misim kuw aluwbamin em yan mak kulinba kekabiliw kate, im aluwbamin fian beem yan bete kuw fein kulukabiliw te. \v 5 Kate, Sunbin-Got e kunum waneng nulo bil banim keyemeko, sak misim kuw yan mak duyemeko, bokoyemomele: “Yu ibolow sili sili nam kawtiw kate, nem kiin dim e yu kiol sen so banim kunum waneng kebiliw te!”, yangakabe te. Yangakabe kasike nimin kunum waneng ite mak kukuyemin sawa weng beem dulum elote bukemin fian mak kelinba kekabiliw kate, elo “Fein!”, dangiw tewe, Sunbin-Got e im fein ibolow beem dulum elote ilo “Weng banim te!”, yangakabe te. \v 6 Yu kililina! Sunbin-Got e mali kawtiw im bukeko, “Em kiin dim e kiol kunum waneng nute te!”, angbiliw em aluwbamin be ateminba kekabe te. Kate, e kunum waneng biim sili sili kukuw ateyeminba tew keko, im kanekabiliw em yan wa be sak misim kuw koyemsomi, ilo akalem kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng mo koyemkabe te. Kaneyemkabe kunum waneng biim dulum elote suaem emisik kamok fian Debit akati bokoyemomele: “I kalfongeko, kakatemoliwka!”, yangse kale. Yu akalem fut tem bose weng be teing bokoko, atemoliwka! E bokolomele: \q1 \v 7 “Sunbin-Got e yom sili sili kukuw koyemkabe kunum waneng yu kalfongeko, kakatemoliwka! \q2 Fein! Yu em sawa weng kilele gelewinba kekabiliw kate, e yom kukuw wa be sak kasiyemeko, koyemkabe kasike.\x * \xo 4:7 \xt Sim Fut 32:1-2\x* \q1 \v 8 Feinka! Kamok Fian e yom ibolow sili sili nam kukuw be teing bokolinba keyemkabe kunum waneng yu kalfong fian so keko, kakatemoliwka!”, \m angeko, fut tem bose kale. \p \v 9 Kame yu nono ibolow fukunbiliw e? Debit e ikalem kal okilewkabiliw Suda kawtiw num dulum elote kuw bokolomele: “Yu kalfongeko, kakatemoliwka!”, yangeko, bokoyemse sako? Bani, e kal okilewinba kekabiliw kawtiw yom dulum elote akati weng be bokoyemse sako? Feinka! E kal okilinba kekabiliw kawtiw iso, kal okilew kekabuluw kawtiw nuso, alik alik num dulum elote “Yu kalfongeko, kakatemoliwka!”, yangse kale. Nimtew angom? Nu fut ayem tem ka kel teing bokoko, atemuwete: \q1 “Abalakam e Sunbin-Got elo ‘Fein!’, dangse kasike, beem mongom ete e elo bokolomele: ‘E kiol kuw kunum te!’, angse te.”, \m angei, nu atemsuluw te.\x * \xo 4:9 \xt Talfut Kese 15:6\x* \v 10 Kame yu kilele kililina! Nalem tit ete Sunbin-Got e Abalakam elo “Ku kiol kuw kunum kute te!”, dangse ye? Abalakam em kal okileweko, kealenale ding dim kabalak ete? Bani, em kal okilewinba kealenale ding dim kabalak ete sako? Fein, em kal okilinba kealenale ding dim bakate, Sunbin-Got e “Ku kiol kuw kunum kute te!”, dangesomi, \v 11 elo ibik elote kal okilew kemin kukuw be bat kang dukulin tew dulewse te. Kasike kame, alik alik nu kilele kal keluwete: Sunbin-Got e Abalakam elo kilele atemeko, em kal okilinba kese ding dim kabalak e, elo weng banim kese te. \p Kaneko beli, Abalakam e kawtiw Sunbin-Got elo “Fein!”, dangakabiliw kate, kal okilinba kebiliw kawtiw im abiok akati ke alenale te. Nimtew angom? Isik Abalakam emdiw kal okilinba kekabiliw kate, Sunbin-Got e im fein ibolow be atemeko, ilo akati “Yu kiol kuw kunum waneng yute te!”, yangakabe kasike.\x * \xo 4:11 \xt Talfut Kese 17:10-11\x* \v 12 Kaneko beli, Abalakam e kawtiw ikalem kal okileweko, akalem kal okilinba kealenale ding dim em kiol kuw kukuw beemdiw kakabiliw kunum waneng biim abiok akati kealenale te. Nimtew angom? I Abalakam em kanemale kukuw be geleweko, Sunbin-Got elo “Fein te!”, dangakabiliw kasike. \p \v 13 Sua kel akate, Sunbin-Got e Abalakam elo fawtuk ayem weng mak bokolewomele: \q1 “Ne kawin dim angom kale kukalem so, kom muluwel dow iso, alik alik yulo duyemoki te!”, \m dangese kale. Feinka! E Abalakam em kukuyemin sawa weng afak kebomi, gelewkabe kukuw be ateminba kese kate, em fein ibolow bete kuw atebamele kasike, e em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum kealenale te.\x * \xo 4:13 \xt Talfut Kese 17:4-6; 22:17-18; Galesia 3:29\x* \p \v 14 Fein te! Sunbin-Got e mali Moses em kukuyemse sawa weng beem afak keko, gelewkabiliw kawtiw ilo kuw fawtuk ayem weng be bokoyeme tewe, mali kunum waneng im elo “Fein!”, dangakabiliw ibolow be soson mongom banim so emdiw kebe tew te. Kebomelei, Sunbin-Got em fawtuk ayem weng bakati sak fong atew keko, dem banim atew kebe tew te.\x * \xo 4:14 \xt Galesia 3:18\x* \v 15 Nimtew angom? Kawtiw im sawa weng sakalaw keko, weng bo bo kelewkabiliw beem mongom ete sakalaw keko, weng bo bo kemin beem kaisuw yan fian im dim kel dakin aileko, fitewkabe kasike. Kate, sawa weng mak banim kele tew tewe, kawtiw i ki keko, sawa beelo akati nam sakalaw keko, weng bo bo kemiw te.\x * \xo 4:15 \xt Ulom 3:20; 5:13\x* \v 16 Kasike, Sunbin-Got em ibolow folok e kunum waneng elo “Fein!”, dangbiliw kunum waneng im dulum elote fein fitewkabe te. Fitewei, em weng Abalakam so, em muluwel dow iso, alik alik ilo bokoyemse fawtuk ayem weng be fein dem gilalei, alik alik i elo kulokoliw te. Kate, Abalakam e Suda kawtiw so, mali Abalakam emdiw Sunbin-Got elo “Fein!”, dangakabiliw kawtiw iso, alik alik makuw bongguko, num abiok makmak keyemse kasike, Sunbin-Got em fawtuk ayem weng be alik alik num dulum akati makuw talse te.\x * \xo 4:16 \xt Galesia 3:7\x* \v 17 Nimtew angom? Sunbin-Got e Abalakam em dulum elote bokolei, i akalem fut ayem tem ka kel boliwi, nu kilele teing bokoko, atemuwete: \q1 “Kawtiw mongom banso banso im abiok awalik kekemoki te!”, \m dangei, nu atemuw kasike. Feinka! Abalakam e auk so kitil so Sunbin-Got elo “Fein!”, dangeko, kal kelete: Ete ki keko, kuansiliw kawtiw ilo iti yemkalfoleko, kanelinba mesesem mesesem eisneng beem dulum elote “Kanela!”, angei, mesesem be fein talfut keloke kasike, e Sunbin-Got em kiin dim e num fein abiok kealakabe kasike.\x * \xo 4:17 \xt Talfut Kese 17:5\x* \p \v 18-19 Yu Abalakam em kanelewse sang be kililina! Abalakam em itol e 100 kel kelei, e fasel kesomi, em aul kailomin deiw akal banimse kale. Banimei, em kalel Sala ukal kumun du keko, aul dukukemin am tum kutse kate, Abalakam e yemkal ikalem dim em kaneyemkabe be ibolow fukuninba kebomi, Sunbin-Got em kitil fian beem dim ete kuw ibolow fukuneko, kitil kuw mosomi, Sunbin-Got em dokolewoke ding fense kale. Ding feneko, Sunbin-Got elo kuw dawsiko, em yangse weng \q1 “Kawtiw mongom banso banso im abiok awalik kekemoki te!”, \m angse weng beso, em angse weng \q1 “Kom muluwel dow i banban demdem kekemoki te.”, \m dangse weng beso, weng alew beem ki keloke ding fense kale.\x * \xo 4:18-19 \xt Talfut Kese 15:5; 17:17\x* \v 20 Feinka! Abalakam em fein ibolow e kitil kelewbelei, e Sunbin-Got em elo dangse fawtuk ayem weng be kitil kuw aluweko, ibolow alew kelinba kebomi, Sunbin-Got em wiin fian kuw daoleweko, \v 21 bomi, atin kuw kal kelete: Auk so kitil so Sunbin-Got em dangse fawtuk ayem weng be “Fein dem gilaloke kai!”, angeko, bise kale. \v 22 Sunbin-Got e Abalakam em fein ibolow aluwbise beem mongom ete em dulum elote bokolomele: \q1 “E kiol kuw sen so banim kunum ete te!”, \m dangse kale.\x * \xo 4:22 \xt Talfut Kese 15:6\x* \v 23-24 Beemdiw, nukati Abalakam emdiw Sunbin-Got elo “Fein!”, dangbuw tewe, e nulo akati “Yu kiol kuw sen so banim kawtiw yute te!”, yangoke te. Nimtew angom? Nu Sunbin-Got em akalem min num Kamok Fian Yesus elo dawkalfoleko, tein kolewse em weng be kiliko, “Fein!”, dangbuluw kunum waneng kebuluw kasike. Kebuluw kasike, sua em ding em fut ayem bosiliw weng be num dulum elote akati fut tem boyemsiliw te. \p \v 25 Fein! Num ibolow sili sili nam beem sen mongom ete Sunbin-Got e akalem min elo maka kawtiw im teing dim da kolewei, i elo aliwi, e kuanse te. Kuanse kate, e elo iti dawkalfolse kasike kame, nu Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw keko, sen so banim kunum waneng kekabuluw te.\x * \xo 4:25 \xt Aisaya 53:4-5\x* \c 5 \s1 Fein Ibolow em Dem e Ibolow Kalfong so te. \p \v 1 Beli, num Yesus Kulais elo “Fein!”, dangbuluw beem mongom ete nu Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng kebuluw kasike, e num Sunbin-Got eso nuso maka kelew kelew deiw be goto banim kelewko, ibolow menew kukuw num tele em tele matem kaim dim da kolewse te. \v 2 Da kolewsomelei, num em kaneyemse beelo “Fein!”, dangbuluw beem mongom ete nu kame ki keko, Sunbin-Got em alakabe dim elo mewso unuwi, e nulo ibolow folok so kukuw kukuyemkabe te. Kukuyembelei, nu kame kalfongeko, Sunbin-Got em auk so kitil so dim ka kel eso makuw bókoluw em ding fenkabuluw te. \v 3 Feinka! Nu sow em toloke ding feneko, kalfong kebuluw kate kame, num kal anggil ilum kulukabuluw ding bakati kalfongdewkabuluw te. Nimtew angom? Num kulukabuluw kal anggil ilum be, dem ken gilako, nulo kitil keyembelei, nu nam mit tuluw kasike.\x * \xo 5:3 \xt Sekow 1:2-3; 1 Fita 1:5-7\x* \v 4 Kitil keyemei, nu ki keko, kilele kiol kuw kakabomi, beem dulum elote kalaing kuw keko, Sunbin-Got em toloke ding fenkabuluw te. \v 5 Fenbomeluwi, nu nam inkal kemuw te. Nimtew angom? Sunbin-Got e nulo Sunbin-Finik be duyemse kasike. Beem mongom ete nu kilele kal keluwete: “Fein! Sunbin-Got e akalem ibolow mutuk fian be num ibolow mutuk tem ka kel duyemkabe kai!”, angeko, kal kekabuluw te. \p \v 6 Feinka! Num kuankemin deiw ka kel kakabomi, kuanomin kis kebuluw ding dim bakate, Kulais e num ibolow sili sili nam beem sen ete kuanse te. \v 7 Yu kilele ibolow fukunina! Kawin dim kaleem mali kunum mak i kiol kunum mak elo dokolewomin beem mongom ete kuanokoliw sako? Babo, i nam kaneliw te! Kate, kunum mali mak mali kunum elo ibolow mutuk fian dulewiw tewe, i “Yakai! Nu elo dokoleweko, em abin kuluko, kuanokoluw te!”, angeko, angin tew kelokoliw te. \v 8 Kate, Sunbin-Got e ikate tew kelinba kese te. Nimtew angom? Num sili sili nam kukuw beem deiw kakabisuluw ding dim bakate, e nulo akalem ibolow mutuk fian be kukuyemsomelei, Kulais e num dulum elote kuanse te.\x * \xo 5:8 \xt Sion 3:16; 1 Sion 4:10\x* \v 9 Kuanei, akalem kuankemin beem mongom ete nu kame Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng kekabuluw kasike, Sunbin-Got em kaisuw fian e nulo abanggayemkabe te.\x * \xo 5:9 \xt Ulom 1:18; 2:5\x* \p \v 10 Yu kilele ibolow fukunina! Num Sunbin-Got eso maka keko, gal kelewbisuluw ding dim bakate, e akalem min elo dabalei, e num dim kuaneko, maka kelew kelew deiw be gato keleweko, Sunbin-Got eso nuso ibolow menew koyemsomi, ibolow ki makmak keyemse te. Keyemse kasike kame, e nulo fein kuw dokoyemkabe te. Nimtew angom? Sunbin-Got e akalem Min elo fomkamin dim elote dawkalfolei, e iti finik so baba teinsomi, num dim ka kel diwkuw diwkuw mewso alakabe kasike. \v 11 Keko beli, Kamok Fian Yesus Kulais em Sunbin-Got eso nuso ibolow menew keyemse beem dulum elote nu kame akati Sunbin-Got em dulum elote kakat fian keko, kalfong so kakabuluw te. \s1 Adam so Kulais so Im Kanesiliw Mongom em Weng te. \p \v 12 Num abiok makmak Adam e emisik keko, Sunbin-Got em dangse kitil weng beelo sakalaw keko, weng bo bo kelewse kasike, ibolow sili sili nam kukuw be kawtiw alik alik angom num dim akati talse kale. Telesomelei, ibolow sili sili nam em yan wa bakati kawin dim kaleem kawtiw alik alik num dim taluyemei, nu finik banim keko, kuanokoluw te.\x * \xo 5:12 \xt Talfut Kese 3:6; Ulom 6:23\x* \v 13 Kawtiw alik alik angom nu ibolow sili sili nam kukuw gelewkakawkabuluw kate, Sunbin-Got e bokolomele: “Ne kawtiw biim sawa beelo sakalaw keko, weng bo bo kekabiliw beem yan wa be nam duyemi te!”, angse kale. Nimtew angom? Kaem ding dim bakate, e akalem sawa weng be kaim dim kel dalinba kese kasike.\x * \xo 5:13 \xt Ulom 4:15\x* \v 14 Feinka! Adam em ding dim elote teleko, Moses em kese ding dim bakate, Sunbin-Got e fawtuk ayem sawa weng be dukulinba kese kate, kaem ding dim bakate, kuankemin be kawtiw alik alik num kamokim keyemale kale. Fein! Nu nukalem abiok Adam emdiw Sunbin-Got em dangse kitil weng be sakalaw keko, weng bo bo kelinba kesuluw kate, nu em muluwel dow kebuluw kasike, em sakalaw keko, weng bo bo kelewse beem yan be num dim elo akati telesomi, nukati kuanakabuluw te. \p Kame, yu kilele kililina! Adam beem kanese kukuw beem mongom ete kawtiw banban mak im dim ete dem wa be gilase te. Kate, Kulais em kanese kukuw beem mongom ete kawtiw banban mak im dim ete dem ken ati kuw gilakabe te. Feinka! Adam e Kulais em kaneloke em kiskiw emdiw kese kale. \p \v 15 Yu kililina! Adam e sakalaw keko, weng bo bo kunum kese kate, Sunbin-Got e kawtiw nulo ibolow folok kukuyemkabe te. Sua em kunum makmak Adam em kanese sili sili kukuw beem mongom ete kawtiw banban mak kuaneko, finik banim kekabiliw te. Kate, Sunbin-Got em ibolow fukunin e kanese emdiw bate. E kawtiw nulo ibolow folok keyemeko, Yesus Kulais makmak kunum beelo sak misim kuw num dim elo dabalalei, e kunum waneng banban nulo Sunbin-Got em ibolow folok be kukuyemeko, nulo dokoyemeko, nulo finik so buluw kunum waneng keyemse te. \p \v 16 Sakalaw kunum Adam beem kanese kukuw so, Sunbin-Got em sak misim duyemkabe kukuw beso, alew kukuw be ki bate. Mak akal amen mak akal amen ete te. Sua kel alenale kunum makmak beem sakalaw keko, weng bo bo kese kukuw beem mongom ete Sunbin-Got e kawtiw alik alik ilo diwyemeko, geeyembelei, i kal ilum fian mak kulukabiliw te. Kulukabiliw kate, kawtiw ibolow sili sili nam kawtiw banban im dulum elote kunum makmak be ilo dokoyemomin talse kasike, Sunbin-Got e kawtiw alik alik biim ibolow sili sili nam kukuw be sak misim kuw kulu koyemeko, ilo akalem kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng keyemkabe te. \v 17 Yu kilele ibolow fukunina! Kunum makmak em sakalaw keko, weng bo bo kese beem mongom ete kuankemin be kawtiw banban im kamokim kekakawkabe te. Kebe kate, nu atin kuw kal keluwete: Sunbin-Got e kuankemin kamok be de mit da kolewse te. Kolewsomi, akalem ibolow folok keyemsomi, Kulais Yesus em kanese beem mongom ete kiol kuw sen so banim keyemse kunum waneng biim dulum elote finik so bin be im fein kamokim keyemei, nu kal kekabuluw te. \p \v 18 Kaneko kasike, nem yangsi weng be iti kilele ibolow fukunemoliwka! Num abiok makmak Adam e sakalaw keko, weng bo bo kunum kese kasike kame, em muluwel dow alik alik nu Sunbin-Got em kiin dim e sen so keluwi, e nulo diwyemeko, geeyemkabe te. Kate, Adam emdiw Yesus akati kunum makmak kese kate, e kiol kuw sen so banim kukuw kemale kasike kame, elo “Fein!”, dangbuluw kunum waneng alik alik nu Sunbin-Got em kiin dim emdiw kiol kuw sen so banim kunum waneng keko, diwkuw sunsun finik so bin kulokoluw te.\x * \xo 5:18 \xt 1 Kolin 15:22\x* \v 19 Feinka! Makmak kunum em sakalaw keko, weng bo bo kese beem fe e kawtiw alik alik ibolow sili sili nam so kawtiw kakabiliw kate, makmak kunum em sawa weng gelewkabe beem fe e kawtiw banban i Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng kekabiliw te.\x * \xo 5:19 \xt Aisaya 53:11\x* \p \v 20 Kaneko beli, Moses em bise ding dim bakate, Sunbin-Got e akalem kukuyemin sawa weng be nulo kaleyemse kale. Kate, nukati akalem kukuyemse sawa weng be sakalaw keko, weng bo bo kelewbuluw kasike, num sen akati fian katiw elo unakabe te. Unbelei, Sunbin-Got em ibolow folok bakati fian katiw elo uneko, nukalem sen be atin kuw bakiyemkabe te. \v 21 Feinka! Sua kel akate, ibolow sili sili nam e num kamok kese kasike, nu nukalem kanekabuluw yan wa be kuluko, kuankabuluw te. Kate kame, Sunbin-Got em nulo duyemkabe ibolow folok be num kamok kese kasike, nu Yesus Kulais em num dulum elote kanese beem mongom ete nu kiol kuw sen so banim kunum waneng kesomi, sunsun finik so bin kulokoluw te.\x * \xo 5:21 \xt Ulom 6:23\x* \c 6 \ms1 Auk so Sunbin-Finik be Num Kiol Kuw Kukuw elo Kitil Kelewkabe te. \mr (6:1–8:39) \s1 Nu Kulais eso Fewtokoko, Alakabuluw te. \p \v 1 Kasike kame, nu nono kelokoluw a? Nu sili sili kukuw banban mak kebuw tewe, kankabuluw beem dem e Sunbin-Got em nulo ibolow folok duyemkabe kukuw ken bakati fian kuw keko, katiw elo unoke te. Kasike, nu kitil keko, ibolow sili sili nam kuw kekabuluw sako? \v 2 Itel bate! Yu kilele ibolow fukunemoliwka! Nu sili sili nam kukuw beem dulum elote kuansuluw kawtiw imdiw kebuluw kasike, nu kanelom iti baba teineko, sili sili nam kukuw be kelokoluw te! \v 3 Yu akokow kebiliw sako? Im nulo Kulais Yesus em wiin dim kel ok da koyemsiliw ding dim bakate, nu eso atin kuw fewtokoko, emdiw nukati kuansuluw te.\x * \xo 6:3 \xt Galesia 3:27\x* \v 4 Eso makuw kuaneko, nukati eso makuw fomkamin dim elo unsuluw te. Eso makuw kalo unuwi, Aatim Sunbin-Got em auk so kitil fian Yesus elo fomkamin dim elo dawkalfolse kitil bakate nulo akati akatetew yemkalfol koyemei, nu iti finik so bin kikis kunum waneng keko, kekabuluw te.\x * \xo 6:4 \xt Kolosi 2:12\x* \p \v 5 Feinka! Nuso eso makuw fein fewtokoko, bomi, sili sili nam beem dulum elote kuansuluw kunum waneng kebuw tewe, Sunbin-Got e nulo Yesus emdiw iti yemkalfol koyemeko, nuso Yesus eso bongguko, nukati akalem emdiw finik so keyembe te. \v 6 Kasike alik alik nu kilele kal keluwete: Yesus em num gomet elo kuanse ding dim bakate, num kanebisuluw ibolow sili sili nam bakati eso makuw kuanse kasike, sili sili nam be num dim elo kitil banim kelei, nu sili sili nam beem afak kunum waneng kelinba kebuluw te.\x * \xo 6:6 \xt Galesia 5:24\x* \v 7 Nimtew angom? Nimin kawtiw ite mak Kulais eso makuw kuansiliw tewe, sili sili ibolow be ilo nam yeluwbame kasike. \p \v 8 Keko kasike, nu Kulais eso makuw kuansuluw tewe, nu weng kale akati fein danguwte: “Nu eso makuw akati finik so keko, baba teinokoluw te!”, angakabuluw te. \v 9 Feinka! Kuankemin em kitil e Kulais elo nam iti mit da kolewoke kasike, nu atin kuw kal keluwete: Kulais e kuaneko, teinsomi, iti kuaninba keloke kasike! \v 10 Fein! Akalem makmak ding em kuanse be ki keko, num ibolow sili sili nam em yan alik alik be atin kuw wese kasike, e iti nam mak so kuane te. Kate kameem finik so baba teinse em ding dim bakate, e diwkuw diwkuw Sunbin-Got em wiin daolew kemin deiw ka kel kakabe te. \v 11 Kasike, yukati bokolomeliw: “Nu sili sili ibolow em dulum elote akati kuansuluw te!”, angbomi, Kulais Yesus em kitil dim ete Sunbin-Got em wiin daolew kemin deiw ka kel kakamoliwka!\x * \xo 6:11 \xt 2 Kolin 5:15; Galesia 2:19\x* \p \v 12 Kate, yu kilelbiko, boliwka! Sili sili nam em kitil e yom kuanomin kal dim be kanelom yeteboke te! Yetebe tewe, yu yom kal anggil dim beem “Kaneyemo!”, angekabe weng be gelewko, sili sili nam kemokoliw kasike.\x * \xo 6:12 \xt Talfut Kese 4:7\x* \v 13 Keko kasike, yu kanelom yom teing o, yan o, kal anggil o, alik alik be ibolow sili sili nam em dulum elote dukuko, em teng so mesem aluwbamin be aluwbokoliw te! Itel bate! Kate, yu yukalem kal anggil o, ibolow o, alik alik be Sunbin-Got em dulum elote duleweko, em kiol kuw aluwbamin be aluwbamoliwka! Nimtew angom? Yom kuansiliw ding dim bakate, e yulo iti yemkalfolei, yu kame finik so baba teinbiliw kasike.\x * \xo 6:13 \xt Ulom 12:1\x* \v 14 Fein te! Ibolow sili sili nam e yulo kanelom yeteboke te! Nimtew angom? Kame, yu Moses em yangse kukuyemin sawa weng beem afak binba kebiliw kate, Sunbin-Got em ibolow folok em afak kuw kakabiliw kunum waneng kebiliw kasike.\x * \xo 6:14 \xt 1 Sion 3:6\x* \s1 Kiol Kuw Kukuw em Deiw Kakabuluw Kawtiw Nute te. \p \v 15 Kame nono kebuluw e? Nu Sunbin-Got em ibolow folok em afak kuw kakabuluw kunum waneng kesomi, Moses em yangse kukuyemin sawa weng beem afak kelinba kebuluw kasike kame, nu ki keko, ibolow sili sili nam kuw kekabuluw sako? Itel bate! \v 16 Yom ibolow fukunin e sukum kebiliw sako? Yu kilele kililoliwka! Yu mali kunum mak elo “Kom aluwbamin be sak misim kuw aluwo yo!”, dangiw tewe, yu kunum beem sak weng afak kawtiw keko, em weng fein gelewemoliwka! Beemdiw, yu ibolow sili sili nam em sak weng afak kawtiw keliw tewe, yu beem weng gelewsomeliwi, yom kanekabiliw beem yan kulokoliw ding dim kabalak e, yu fein kuanokoliw te. Kate, yu Sunbin-Got em sak weng afak kunum waneng keko, akalem weng gelewiw tewe, yu em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng keko, sunsun finik so bin kulokoliw te.\x * \xo 6:16 \xt Sion 8:34; 2 Fita 2:19\x* \v 17 Feinka! Sua kel akate, alik alik yu ibolow sili sili nam em sak weng afak kawtiw kealenaliw te. Kate kame, mali kunum mak i yulo Sunbin-Got em kukuyemin weng be kaleyemiwi, yu im yangsiliw weng be kiliko, kitil kuw aluwko, gelewbiliw kunum waneng kebiliw kasike, ne Sunbin-Got elo “Weso! Seyo!”, dangbi te. \v 18 Feinka! Yu ibolow sili sili nam em afak kel kakameliw deiw be koleweko, kiol kuw kukuw em mit elo teleko, em sak weng afak kunum waneng kebiliw te. \p \v 19 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Sunbin-Got em fukunin e yom ibolow fukunin beelo dolon kelinba kebe kasike, ne kawin dim kaleem kawtiw num weng mak kuluko, yulo bakayembi te. Bokoyemii, yu kiliko, nem weng beem mongom be kilele kal keko, dolon keloliwka! Sua kel akate, yu yom kal anggil be deko, mesem teng inkal so em sak weng afak kawtiw kemaliw kate kame, yu alwol keko, yom kal anggil be deko, kiol kuw kukuw beem sak weng afak keko, kiol kuw sen so banim kunum waneng kekabiliw te. \v 20 Sua kel akate, yu ibolow sili sili nam em sak weng afak kawtiw keemaliw kasike, yu yukalem ibolow tew geleweko, kiol kuw kukuw beem weng be gelewinba keemaliw te. \v 21 Yom suaem mesem eisneng kanemaliw kukuw beem dulum elote yu nono yan mak kulokoliw e? Feinka! Suaem kanemaliw eisneng be yu kame inkal keko, atin kuw ibiku kolewsiliw te. Nimtew angom? Yom kanemaliw beem kulokoliw yan be kuankemin ete kasike. \v 22 Kate kame, yu ibolow sili sili nam em deiw kolewsomi, Sunbin-Got em sak weng afak kunum waneng im deiw ka kel kakabiliw kasike, beem dem e Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng kebomi, yan ken mak kuluko, finik so bin kulokoliw te. \v 23 Nimtew angom? Ibolow sili sili nam em yan e kuan kemin ete te. Kate, Sunbin-Got e nulo nukalem Kamok Fian Kulais Yesus em wiin dim e yan banim sak misim kuw sunsun finik so bin duyemkabe te.\x * \xo 6:23 \xt Ulom 5:12,15\x* \c 7 \s1 Kikis Deiw em Aluwbamin em Sang te. \p \v 1 Nem nakunum kumel kunum waneng yutaka! Yu kukuyemin sawa weng kale kal kelinba kebiliw sako? Kate bate! Yukal kilele kal keliwete: Kuaninba kesomi, kun so kal so biliw kawtiw ite kuw sawa weng em afak ke alakabiliw te. \m \v 2 Kasike kame, yu nem fakam weng kale kilele kililoliwka! Waneng mak imok mak kuluko, bomelui, yemkal biim kal so kun so biliw ding dim bakate, yemkal bi sawa weng beem afak ke alakabiliw kasike, u ki keko, um imok elo nam kolu te. Kate, imok em kuanoke ding dim bakate, u kalun waneng kebu kasike, yemkal kebin sawa weng be buum dulum elote weng banim keumei, u ukalem ibolow kuw geleweko, \v 3 iti mali kunum mak kulu tewe, u sen so banim waneng keboku te. Kate, imok em daso be ding dim kabalak e, u mali kunum iso osow kebu tewe, u sawa weng beelo sakalw bo keleweko, sen so waneng keboku te. \m \v 4 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Beemdiw sua kel akate, yu sawa eso fewtokoko, biliw kate, Kulais em kuanse ding dim bakate, yukati eso makuw kuansiliw kasike, sawa weng beem afak keko, binba kawtiw kekabiliw te. Kebomi, yu kame yukalem ibolow geleweko, ki keko, mali kunum mak emdiw kulukabiliw te. Nanew kunum be Kulais ete te. E kuanse kate, Sunbin-Got e elo dawkalfolei, e iti baba teinse kasike kame, nu Sunbin-Got em kiin dim e dem ken ati kuw gilakabuluw kasike.\x * \xo 7:4 \xt Ulom 6:2,11\x* \v 5 Sua kel akate, ibolow sili sili nam e num mutuk kel kitil kuw aluwkabe kasike, nu sawa weng beem weng kilikakawkabuluw kate, num ibolow e silikmoyemeko, sawa em “Ayem eisneng!”, yange weng be, mamtel keleweko, “Nu mesesem be fein keluma!”, angbuluw kawtiw kekakawkabuluw te. Kasike, nu kanekabuluw beem mongom ete kuankemin em dulum elote kuw dem gilakakawkabuluw te. \v 6 Yu kilele ibolow fukunina! Sua kel akate, nu sawa eso fewtokoko, em deiw ka kel kakameluw te. Kate, num Kulais eso makuw kuansuluw ding dim bakate, nu sawa weng beem afak keko, binba buluw kawtiw kesomeluwi, num ibolow fukunin be kikis kese kasike kame, nu sawa em afak gelewkameluw deiw be kolewsomi, Sunbin-Finik em weng gelewkabuluw deiw kikis beem dim ka kel moko, em fein sak weng afak kunum waneng kesomi, buluw te.\x * \xo 7:6 \xt Ulom 6:4; 8:2 \x* \s1 Sili Sili Ibolow so Ganbin em Weng te. \p \v 7 Sua kel akate, nu kililuwete: Sawa e num ibolow elo silikmoyemei, nu sawa em “Ayem eisneng!”, yange weng be, mamtel keleweko, “Nu mesesem be fein keluma!”, angbuluw kawtiw kekakawkabuluw te. Kaneko beli, sawa weng e ken eisneng ete sako? Feinka! Ken ati kuw te! Nimtew angom? Sawa weng e nulo num ibolow sili sili nam kukuw beelo kilele kukuyemkabe kasike. Sawa weng e “Wee! Yu kanelom mali kawtiw im mesesem mesesem eisneng be ibolow kelokoliw te!”, anginba kele tewe, nu dolon kelinba keko, wa kukuw be sak “Ken kuw!”, angeko, teifulu kekabuluw tew te.\x * \xo 7:7 \xt Aneng Kolew 20:17; Sawa Weng 5:21\x* \v 8 Kate kame, ibolow sili sili nam be sawa weng ken be kuluko, num ibolow tem kabalak kel sili sili nam kukuw beem dulum elote kelomin ibolow danong danong fian kuw duyemkabe kasike, sili sili nam kukuw banban be num dim kel talfut keko, tebekabe te. Yu kilele ibolow fukunemoliwka! Sawa weng mak binba kele tew tewe, sili sili nam ibolow akati kitil banimeko, nam kaim dim kel fitewoke te. \v 9 Yu kililina! Sua kel akate, num Sunbin-Got em sawa weng elo akokow kebisuluw ding dim bakate, nu dolon kelinba keko, “Nu sen so banim kunum nute te!”, angenaluw kate, num sawa weng be wosusuluw ding dim bakate, ibolow sili sili nam akati talfut keko, kaim dim matem telei, nu kal kesuluw te. \v 10 Keko beli, nukati sen so kesomi, kuankemin kunum kesuluw te. Kasike kame, nu atemuwete: Ebe! Sawa em finik so bin dukayemin aluwbamin be alwol keko, nulo kuankemin deiw ka kel kuw yemde unei, nu atemkabuluw te. \v 11 Nimtew angom? Ibolow sili sili nam e sawa em finik so bin dukayemin deiw be okileweko, nulo dasuw funum keyemse kasike. Keyemei, nu finik so bin kulinba kesomi, kuankemin deiw ka kel kuw kakameluw kawtiw kemaluw te.\x * \xo 7:11 \xt Talfut Kese 3:13\x* \v 12 Keko beli, Sunbin-Got em sawa weng so, em kukuyemse weng beso, alik alik be bongguko, weng sen so banim keko, ken ati kiol kuw kekabe te.\x * \xo 7:12 \xt 1 Timoti 1:8\x* \p \v 13 Kame, nu nimtew ete bokoluw e? Sawa be ken ati kuw kate, nu beem sen ete kuanokoluw e? Itel bate! Ibolow sili sili nam beem sen ete kuw nu Sunbin-Got em kiin dim e ambet nam kawtiw kebuluw te. Kebuluw kasike, sawa em “Sili sili nam kekabiliw kawtiw i fein kuanoliwka!”, angse weng beem dulum elote nu fein kuanokoluw kawtiw kebuluw te. Kebomeluwi, ibolow sili sili nam beem wa kukuw be fein kaim dim kuw fitewei, alik alik nu kilele atemeko, “Ibolow sili sili nam e kaing wasan mian wasan teng so eisneng atew kai!”, angeko, kilele atemkabuluw te. \p \v 14 Feinka! Alik nu kal keluwete: Sawa be kawin kaleem eisneng ba kate, abiil tikin em eisneng ete te. Kate, nu kawin dim kaleem kawtiw kasike, sili sili nam beem sak weng afak kawtiw kekabuluw te. \v 15 Kebuluw kasike, nu teifuluko, ken kukuw beem dulum elo “Keluma!”, dangakabuluw eisneng be kelinba kekabuluw kate, wa eisneng beem dulum elo “Be kaim alel kelewbuluw eisneng ete te!”, dangakabuluw eisneng bete kuw kanekabuluw te.\x * \xo 7:15 \xt Galesia 5:17\x* \v 16 Kaneko beli, nu “Nam kemuw te!”, angekabuluw eisneng wa bete kuw kebuw tewe, nu nukalem ibolow fukunin be kilele fitew dim da koleweko, bokolomeluw: “Kukuw wa beelo ‘Ayem!’, angakabe sawa weng be ken kuw te.”, angeko, ibolow fukunkabuluw te. \v 17 Kasike, nukalem ete sili sili nam kukuw be kanelinba kekabuluw kate, num mutuk tem alakabe sili sili nam bete kuw nulo silikmoyemeko, “Kanelina! Kanelina!”, yangeko, nulo yemde unakabe te. \v 18 Feinka! Nu atin kuw kal keluwete: Num kawin dim kaleem kal anggil beem dulum elote wiin daoko, yamsulomin em ken eisneng gel mak binba belei, nu kilele kal kekabuluw te. Nimtew angom? Nu “Kaneluma!”, angakabuluw kate, nu beit nam keko, ki keko, kilele kanelinba kekabuluw kasike. \v 19 Beemdiw, nu “Kaneluma!”, angakabuluw ken eisneng be kanelinba kekabuluw kate, “Nam keluw te!”, angakabuluw wa eisneng bete kuw kanekabuluw te. \v 20 Yu weng kale kilele atemeko, ibolow fukunemoliwka! Nu “Kaneluma!”, angakabuluw ken eisneng be kelinba kekabuluw kate, “Nam keluw te!”, angakabuluw wa eisneng bete kuw keluw tewe, num kanekabuluw be num sen ba kate, num mutuk tem alakabe sili sili nam be kaneyemsomi, sen so kekabe te. \p \v 21 Diwkuw diwkuw nu num kal anggil beem dim elo kaneko eisneng be atemuwete: Nu ken eisneng mak “Keluma!”, angakabuluw kate, wa kukuw tem kuw kakabomi, atemkabuluw te. \v 22 Keko beli, num ibolow fukunin tem kabalak e, nu Sunbin-Got em sawa weng be diweko, kalfong fian kelewkabuluw te. \v 23 Kate, nu kawin dim kaleem kal anggil em ibolow fukunin kuw gelewkabuluw kasike, nu kal ilum fian kulusomeluwi, num dulum elote ow deng dim kuw kelei, atemkabuluw te. Atebomeluwi, sili sili nam e num ken fukunin be akimeko, tilow tilow sok so gi koyemsomi, bing yemde anung anung elo keyemkabe te.\x * \xo 7:23 \xt Galesia 5:17; 1 Fita 2:11\x* \v 24 Ibo! Nu soson baluw wiin banim kunum waneng nute te! Kan ete nulo kitil keyemeko, melmel duyemsomi, num kawin dim kaleem kuankemin kal anggil beem kitil be mit da koyemeko, nulo dokoyemoke ye? \v 25 Feinka! Sunbin-Got e nukalem Kamok Fian Yesus Kulais elo dabalalei, e teleko, nulo dokoyemse kasike, nu elo kuw “Weso! Seyo!”, dangakabuluw te. \p Kaneko kasike, num ibolow fukunin beem dulum elote nu Sunbin-Got em sawa weng beem afak kunum waneng kesomi, em sak weng afak kunum waneng kebuluw te. Kate, num kawin dim kaleem kal anggil beem dulum elote nu sili sili nam beem sak weng afak kunum waneng keko, buluw te.\x * \xo 7:25 \xt 1 Kolin 15:57\x* \c 8 \s1 Sunbin-Finik em Kitil e nulo Yemkitilmokabe te. \p \v 1 Keko beli, Kulais Yesus eso fowtokoko, buluw kunum waneng num dulum elote Sunbin-Got em diweko, geeyemin weng mak banim te. \v 2 Nimtew angom? Kulais Yesus e nulo Sunbin-Finik be duyemei, nu sunsun finik so kulomin em deiw ka kel kakabuluwi, ibolow sili sili nam em kuankemin yan be nulo abanggayemkabe kasike. \v 3 Fein te! Emisik em deiw ming ka kel kakabuluw ding dim bakate, num kawin dim kaleem kal anggil beem sili sili nam be sawa weng beem kitil be de mit da kolewse kasike, sawa weng be ki keko, nulo Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kawtiw keyeminba kekab te. Kate, em teben em deiw kikis beem dulum elote Sunbin-Got e akalem min elo dabalalei, e nukatetew kawin dim kayak keko, kawin dim kaleem kasel num abin kuluse kasike, Sunbin-Got e num sili sili nam ibolow beem yan wa be akalem min beem dim kuw dulewse te. \v 4 Dulewse kasike kame, kunum waneng nu kawin dim kaleem kal anggil beem “Kanelina! Kanelina!”, angakabe weng be diwkuw diwkuw gelewinba kekabuluw kate, Sunbin-Finik em ibolow fukunin ken gelewkabuluw kunum waneng nu ki keko, sawa em kiol weng be fein aluwkabuluw te.\x * \xo 8:4 \xt Galesia 5:16,25\x* \v 5 Nimin kawtiw ite mak kawin dim kaleem kal anggil beem “Kanelina! Kanelina!”, angakabe weng be gelewbiw tewe, kanekabiliw kawtiw biim ibolow fukunin bakati kawin dim kale so fewtoko alakabe te. Kate, nimin kunum waneng ite mak Sunbin-Finik em “Kanelina! Kanelina!”, angakabe weng be gelewbiw tewe, kanekabiliw kunum waneng biim ibolow fukunin bakati abiil tikin alakabe Sunbin-Got em mesesem mesesem eisneng so be fewtokoko, alakabe te. \v 6 Yu kilele ibolow fukunina! Nimin kawtiw ite mak kawin dim kaleem kal anggil beem “Kanelina! Kanelina!”, angakabe weng be gelewbiw tewe, kanekabiliw kawtiw bi yan wa kuluko, fein kuanokoliw te. Kate, nimin kunum waneng ite mak Sunbin-Finik em “Kanelina! Kanelina!”, angakabe weng be gelewbiw tewe, kanekabiliw kawtiw bi yan ken kuluko, sunsun finik so bin akal, menew ibolow akal, alik alik be fein kuluko, diwkuw diwkuw bokoliw te. \v 7 Nimtew angom? Nimin kawtiw ite mak kawin dim kaleem kal anggil em “Kanelina! Kanelina!”, angakabe weng be gelewbiw tewe, kanekabiliw kawtiw biim ibolow fukunin be Sunbin-Got eso maka kelew kelew kelei, i em sawa weng beelo sakalaw keko, weng bo bo keleweko, atin kuw ki keko, em weng gelewinba kekabiliw kasike. \v 8 Keko beli, Sunbin-Got e kawin dim kaleem kal anggil em “Kanelina! Kanelina!”, angakabe weng be gelewkabiw kawtiw ilo kakatyemeko, kalfongyeminba kekabe te. \p \v 9 Kate, yu kawin dim kaleem kal anggil em “Kanelina! Kanelina!”, angakabe weng beelo gelewinba kebiliw kawtiw te! Yu Sunbin-Finik em “Kanelina! Kanelina!”, angakabe weng beelo gelewkabiliw kunum waneng kesomeliwi, Sunbin-Got em Sunbin-Finik be yom ibolow mutuk tem ka kel weneko, gek kekabe kasike. Kate, mali kawtiw im ibolow tem ka kel e Kulais em Sunbin-Finik be weneko, gekinba kekabe kawtiw i akalem angin kelinba kebiliw te.\x * \xo 8:9 \xt 1 Kolin 3:16; 12:3\x* \v 10 Kaneko kasike, nimin kunum waneng ite mak Kulais eso fewtokoko, bonggubiw tewe, kanekabiliw kunum waneng biim sili sili nam kebiliw beem mongom ete im kawin dim kaleem kal anggil be kuanoke kate, im finik be Kulais em kanese kiol kuw kukuw beem mongom ete finik so bin kuluko, sunsun kuw boke te.\x * \xo 8:10 \xt Galesia 2:20\x* \v 11 Yesus elo fomkamin dim elote dawkalfolse Sunbin-Got beem Sunbin-Finik e yom ibolow mutuk tem ka kel alakabe kasike, Sunbin-Finik beem kitil e yom kuanomin kal anggil bakati finik so duyemei, yu finik so bin kuluko, bokoliw te. \p \v 12 Kaneko kasike, nakunum kumel kunum waneng yutaka! Yu kilele ibolow tem tem keko, fukunemoliwka! Kame, nu Sunbin-Got elo yan so keleweko, alakabuluw kasike, nu kanelom nukalem kawin dim kaleem kal anggil em “Kanelina! Kanelina!”, angakabe weng be geleweko, beem deiw ka kel kakamokoluw te! Itel bate! \v 13 Yu kaem deiw ka kel kakamiw tewe, yu fein finik banim keko, kuanokoliw te. Kate, yu Sunbin-Finik em “Kanelina! Kanelina!”, angakabe weng be geleweko, beem deiw ka kel eso yuso makuw fewtokoko, kakamiw tewe, yu yom kawin dim kaleem kal anggil beem kukuw wa be anko, banim kelewiwi, yu sunsun finik so bin fein kulokoliw te.\x * \xo 8:13 \xt Galesia 6:8; Kolosi 3:5\x* \v 14 Feinka! Sunbin-Finik e yulo yaulei, yu fein Sunbin-Got em muluwel kebiliw te. \v 15 Kate, yu kilele ibolow fukunemoliwka! Nu Sunbin-Finik be kulukabuluw kasike kame, nu kanelom “Ebe! Nu num kukuw wa em yan wa kulokoluw kai!”, angeko, iti finganeko, finganin fian beem sak weng afak kawtiw kebokoluw te! Kate, Sunbin-Finik be nulo Sunbin-Got em fein muluwel keyemse kasike, nu ki keko, Sunbin-Got elo “Aatim a! Aatim a!”, dangeko, gaanbuluwi, e nulo fein kiliyemkabe te.\x * \xo 8:15 \xt Mak 14:36; 2 Timoti 1:7\x* \x * \xo 8:15 \xt Galesia 4:5-7; Fitew Dase 21:7\x* \v 16 Kasike kame, Sunbin-Finik be nukalem finik beem dim elo telei, aso i bongguko, nulo bokoyemomeliw: “Fein te! Yu Sunbin-Got em fein muluwel kebiliw te!”, angakabiliw te.\x * \xo 8:16 \xt 2 Kolin 1:22\x* \v 17 Kate yu kilele ibolow fukunemoliwka! Nu Sunbin-Got em fein muluwel keluw tewe, Aatim Sunbin-Got em akalem min Kulais elo fan atew dulewoke mesesem mesesem eisneng be nukati fein kulokoluw te. Kate, nukati em dulewsiliw kal anggil ilum beemdiw kal anggil ilum daolewomin memen keboluwka! Kaneluw tewe, nu Kulais emdiw sunsun finik so bin kuluko, akalem kamok fian keko, alakabe dim ka kel eso mak kuw diwkuw diwkuw bokoluw te. \s1 Nukalem Kalfongeko, Diwkuw Bokoluw em Weng te. \p \v 18 Yu kilele ibolow fukunina! Kawin dim kale kel nu kal ilum kuluko, sakik kulukabuluw kate, nu sowem Kulais eso sunsun ken abin kulokoluw beem dulum elote ibolow fukunkabuluw kasike, kame em sakik ilum be fong eisneng atew kekabe te. \v 19-20 Talfut kelewse ding dim kabalak e, Sunbin-Got e kawin dim kaleem eisneng alik alik ken ati kuw kilkeko, dukuko, bamki so kelewse kate, ibik ete, e mesesem mesesem alik alik beelo sakok kelewse kasike, mesesem mesesem eisneng alik alik kale soson em banim keko, kilonin eisneng kekabe te. Kasike kame, alik alik kilkeko, duku kolewse eisneng bakati sakik keko, ilum so bomi, ibolow danong danong keko, weng mak emdiw bokolomeliw: “Nalem tit ete Sunbin-Got e teleko, akalem fein muluwel ilo kilele kaim dim fitewoke ye? Tiak ding kebe sako?”, ange ange keko, dakalale dakalale keko, alakabiliw te.\x * \xo 8:19-20 \xt Talfut Kese 3:17-19\x* \v 21 Nimtew angom? Sunbin-Got em akalem muluwel ilo kilele kaim dim kuw fitewoke ding dim bakate, akalem kilkeko, duku kolewse eisneng alik alik bakati kilonemin sakok deiw be koleweko, Sunbin-Got em muluwel iso bongguko, akalem auk so kitil so wiin fian so dim ka kel iso makuw bokoliw kasike. \v 22 Bokoliw kate, alik nu atemuwete: Emisik ding elote teleko, kame em ding dim bakate, kilkese mesesem mesesem eisneng alik alik angom bi diwkuw diwkuw waneng im aul dukukemin ding em betbet fian kuluko, ooleko, gaankabiliw beemdiw ikati betbet keko, gaanbiliwi, nu yetemkabuluw te. \v 23 Biimdiw, nukati ibolow danong danong keko, ooleko, gaanbomi, Sunbin-Got em nulo kaim dim kuw akalem fein muluwel keyemoke ding fenbuluw te. Nimtew angom? Sunbin-Got e akalem Finik be imin wanin atew num mutuk tem ka kel dukuse kasike kame, nu fein kal keluwete: Beem ding dim kabalak e, nukalem kilonemin kal be famdeko, sunsun kuw boke kal keyemei, nu kilele kal kebuluw kasike.\x * \xo 8:23 \xt 2 Kolin 5:2-4\x* \v 24-25 Feinka! Sunbin-Got e nukalem kuankemin kakabuluw deiw be okilewse kate, nu kawin dim kale kel kal anggil ilum betbet kuluko, Sunbin-Got em betbet ilum deiw okilewoke ding bakati ibolow danong danong keko, fenkabuluw te. Nalem tit ete ding be fitew kaim dim elo telei, nu akokow so keko, dolon kelinba kebuluw kate, nu kalaing kuw keko, nukalem ibolow e gal kelinba kelewesomi, beem toloke ding fenkabuluw te. \p \v 26 Kameem sakik ilum kuluko, beit keko, mitomin kis kebuluw ding dim bakate, Sunbin-Finik e nulo dokoyemeko, kitil keyemkabe te. Feinka! Num kawin dim kale kel kakabuluw ding dim bakate, nu kal anggil ilum fian kulusomi, Sunbin-Got eso weng bakamin weng beem dulum elote teifuluko, akokow kebuluw kate, Sunbin-Finik e num abin kuluko, nukalem ibolow tem beem ilum be Sunbin-Got elo num akokow kebuluw em weng sin dim e kilele kukulewkabe te. \v 27 Kukulewbelei, akalem wiin so galmose kunum waneng num ibolow tem beem ibolow fukunin be kilele atemeko, fein kal kebe Sunbin-Got be Sunbin-Finik em num dulum elote elo dangakabe weng bakati kilikabe te. Nimtew angom? Sunbin-Finik e Sunbin-Got em ibolow fukunin be fein gelewkabe kasike.\x * \xo 8:27 \xt Sim Fut 139:1\x* \p \v 28 Sua kel akate, Sunbin-Got e kaneloke eisneng alik alik beem dulum elote “Kaneloke!”, angesomi, elo ibolow mutuk fian dulewkabuluw kunum waneng nulo akalem wiin so amkoko, koyemse kasike kame, alik alik nu kilele kal keluwete: Nomin eisneng mak num dulum elo toloke mesesem mesesem eisneng mak be num dim ka kel dem ken ati kuw gilaloke te.\x * \xo 8:28 \xt Efesus 1:11\x* \v 29 Fein! Sua kel akate, Sunbin-Got e mali kunum waneng num dulum elote “I nem angin kebokoliw kai!”, angeko, kunum waneng nulo “Kame nem mit tololiwka!”, yangeko, nulo akalem wiin so amkoko, “Nem emisik kebe Min beem ibolow fukunkabe deiw bikati mo koyemii, i emdiw ka kel kakamoliwka!”, yangeko, akalem emisik Min beelo kunum waneng banban num fik keleweko, dukuse te.\x * \xo 8:29 \xt Kolosi 1:18; Kibulu 1:6\x* \v 30 Kaneko beli, e kunum waneng im dulum elote “I nem angin kebokoliw kai!”, angse kunum waneng biilo akalem mit elo gaayemeko, ilo akalem wiin so amkoko, akalem kiin dim kel kiol kuw sen so banim kunum waneng keyemse te. Keyemeko, ilo akalem auk so kitil so sunsun boke dim kalo fein yemde unoke te. \s1 Sunbin-Got em Ibolow Mutuk Fian Nulo Duyemse beem Weng te. \p \v 31 Kaneko kasike, nu kame nimtew angbuluw e? Yu kililina! Sunbin-Got e nulo dokoyemkabe kasike, maka mak ki keko, nulo nam kalak da koyeme te.\x * \xo 8:31 \xt Sim Fut 118:6\x* \v 32 Yu kilele ibolow fukunemoliwka! Sunbin-Got e akalem ibolow fian so dulewkabe Min beelo ibolow fukuninba keko, num yan wa kulomin beem mongom ete nulo duyemse kasike kame, nu atin kuw kal keluwete: E akalem ibolow folok be beki beki kuw duyemkabe te. \v 33 Duyembomelei, maka mak teleko, Sunbin-Got elo num dulum elote geeyemin weng mak nam bokole te. Nimtew angom? Sunbin-Got e nulo akalem wiin so amko koyemeko, nulo akalem kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng keyemse kasike.\x * \xo 8:33 \xt Aisaya 50:8-9\x* \v 34 Keyemse kasike kame, kante ki keko, nulo geeyembin weng mak bokoyemoke ye? Kulais Yesus ete sako? A Babo! E num gomet em dulum elote kuanse kasike! E fein kuanse kate, Sunbin-Got e elo iti fomkamin dim elote dawkalfolei, e baba teineko, kame Sunbin-Got em auk so yuk teing dim ka kel teinsomi, num abin kuluko, nuso, Sunbin-Got eso, alik alik num dulum elote menew ibolow weng bokolewkabe te. \v 35 Feinka! Kulais em nulo duyemkabe ibolow mutuk fian be diwkuw diwkuw num dim mewso kel alakabe kasike, \li1 sakik ding o, \li1 ilum ding o, \li1 yenomin teliw ding o, \li1 wanin olfut ding o, \li1 ilim sukum ding o, \li1 maka teliw ding o, \li1 on balam so ganbin ding o, \m ding alik alik be ki keko, Kulais em nulo ibolow mutuk fian duyemkabe deiw be okileweko, nam kasi kolewe te. \v 36 Sunbin-Got em fut ayem tem be num kal anggil ilum kulukabuluw beem dulum elote bokolomele: \q1 “Sunbin-Got kutaka! Nu kom angin kebuluw kasike, diwkuw diwkuw maka teleko, nulo yenomin ibolow kekabiliw te. \q1 Nimtew angom? Im kiin dim kel nu siwsiw samal im yeniwi, kuankabiliw atew kekabuluw kasike.”, \m angse kale.\x * \xo 8:36 \xt Sim Fut 44:22\x* \v 37 Kate, Kulais e nulo ibolow mutuk fian kuw keyemkabe kasike, nomin ilum eisneng mak num dim elo tele tewe, nu Kulais em dim kitil kuw moko, talakabe ilum be kalak da kolewkabuluw te. \v 38 Fein te! Ne atin kuw kal keko, dolon kebite: \li1 Kuankemin o, \li1 finik so bin o, \li1 Sunbin-Got em dabalakayemin finik mak o, \li1 aneng matil mak o, \li1 kame em eisneng mak o, \li1 sow em kaneloke eisneng mak o, \li1 auk so eisneng mak o, \li1 \v 39 katiw alakabe eisneng mak o, \li1 kalak alakabe eisneng mak o, \li1 Kilkemin Sunbin-Got em kilkeko, dukuse eisneng mak o, \m alik alik angom bi Sunbin-Got em nulo ibolow mutuk fian duyembe ibolow beem deiw be okileweko, nam kasi kolewiw te. Nimtew angom? Sua kel akate, e akalem ibolow mutuk fian duyemse ibolow be nulo kukuyemeko, nukalem Kamok Fian Kulais Yesus be num dulum elote dabalalei, nu kilele kal keko, atebabuluw kasike. \c 9 \ms1 Sunbin-Got em Isalael Kawtiw ilo akalem Wiin so Amko Koyemse em Weng te. \mr (9:1–11:36) \s1 Fol e Isalael Kawtiw im Ibolow Fukunkabe em Weng te. \p \v 1 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Ne Kulais em kiin dim kel yulo fein weng kale bokoyemoki kasike, yu kilele kililoliwka! Nakalem ibolow tem beem fukunin so, Sunbin-Finik eso, aso nu bongguko, atemuwete: Nem yangoki weng kale atin kuw fein weng, yu kililina! \p \v 2 Ne Isalael kawtiw im dulum elote atin kuw ibolow fukunin tiaktiak keko, sakik ilum fian aluwkabi te. \v 3 Nimtew angom? Ne nakalem nakunum kumel Isalael kawtiw alik alik im ibolow kuw fukuneko, “Ibo! Banban i Kulais elo ‘Fein!’, danginba keko, kakabiliw kawtiw kebiliw kai!”, ange ange kebi kasike. Angeko, ibolow fukuneko, bokolomeli: “Isalael kawtiw ilo dokoyemomin beem mongom ete nakalem ete Kulais em angin kelinba keko, ais dong tem elo uno yo! Uni tew tewe, Isalael kawtiw bi nem abin kulusomeliwi, Sunbin-Got e im kakabiliw kuankemin deiw be bul gewsi okileweko, ilo akalem sunsun finik so kulomin deiw ka kel koyemoka!”, ange ange keko, ibolow fukunkabi kate, beem kelomin deiw be banim te.\x * \xo 9:3 \xt Aneng Kolew 32:32\x* \v 4 Feinka! Sua kel akate, Sunbin-Got e Isalael kawtiw \li1 ilo akalem wiin so galmoko, \li1 ilo “Ne kanebi Sunbin-Got ayem nete te!”, angeko, kukuyemsomi, \li1 ilo kitakamin weng duyemeko, \li1 akalem kukuyemin sawa weng be bokoyemeko, \li1 akalem am yol ka kel akalem wiin fian daolew kemin kukuw kaleyemeko, \li1 bamki so keyemsomi, “Yom dulum elote fein kaneloki te!”, yangeko, \m alik alik eisneng be ilo fein duyemeko, ilo akalem angin keyemse te.\x * \xo 9:4 \xt Aneng Kolew 9:4\x* \v 5 Keyemsomelei, Isalael kawtiw biim awalik abiok kumel im mining dow im muluw Kulais akalem ete kaim dim kel fitewse te. Kulais be alik alik eisneng angom em Sunbin-Got kamokim fian kebe kasike, diwkuw diwkuw nu em wiin fian daolew kemoluwka! Feinka! \p \v 6 Kame yu kilele ibolow fukunemoliwka! Isalael kawtiw demdem i Kulais elo “Fein!”, danginba kebiliw kate, beem mongom ete mali kawtiw i kanelom bokolomeliw: “Sunbin-Got e akalem ilo duyemse kitakamin weng be alwol keleweko, kolewse kai!”, angokoliw te! Babo! Nimtew angom? Isalael kawtiw im kunum mongom Sekow em muluwel dow bikati alik alik i Sunbin-Got em angin binba kebiliw kate, mali Isalael kawtiw ite kuw fein Sunbin-Got em angin ke alakabiliw kasike. \v 7 Beemdiw, Abalakam em muluwel dow ikati alik alik i em fein angin kelinba kebiliw kate, Sunbin-Got e Abalakam elo fawtuk ayem weng mak bokolewomele: \q1 “Kom min Aisak em mining dow ite kuw kom fein angin kelokoliw te!”, \m dangse kale.\x * \xo 9:7 \xt Talfut Kese 21:12\x* \v 8 Weng beem mongom ete kanekote: Abalakam em aul banso banso biim mining dow so dow so bite alik alik i Sunbin-Got em angin kelinba kebiliw kate, Aisak em muluwel dow keko, Sunbin-Got akalem fawtuk ayem weng keyemeko, “Iteka!”, yangse kunum waneng bite kuw fein Abalakam em angin kebiliw te.\x * \xo 9:8 \xt Galesia 4:23\x* \v 9 Yu ibolow fukunina! Auk um Aisak elo dukulinba kesu ding dim bakate, Sunbin-Got e em dulum elote Abalakam elo fawtuk ayem weng mak bokolewomele: \q1 “Nem angeko, dukuli ding dim bakate, ne iti teleko, atemite: Kom kalel Sala u aul kumun keko, kunum aul mak dukuko, aul beliw mak folokui, watemoki te.”, \m dangse kale. Dangei, Sala u fein Aisak elo dukusu kale.\x * \xo 9:9 \xt Talfut Kese 18:10\x* \p \v 10 Um dukusu aul Aisak be nukalem kunum mongom kelei, em kalel Elebeka u aul kumun so keko, awang men mak dukusu kale. \v 11 Kate, aul biim auk kumuniw ka kel bisiliw ding dim bakate, aso i kukuw ken so wa so be akokow keleweko, kal kelinba kesiliw kate, beem ding dim bakate, Sunbin-Got e “Ne kaneloki!”, angeko, akalem ibolow kuw geleweko, aso ilo yetemeko, makmak elo “Aul be nem angin keloke kai!”, dangeko, ete kuw akalem wiin so galmose kale. \v 12 Fein! Sunbin-Got e awang aul biim kukuw ateminba kese kate, akalem ibolow kuw geleweko, makmak ete akalem wiin so galmoko, auk ulo bokoumomele: \q1 “Emteben em kitil e fian kelei, fik be akalem ning em afak keboke te.”, \m wangse kale.\x * \xo 9:12 \xt Talfut Kese 25:23\x* \v 13 Sunbin-Got em fut ayem be kaneko beem dulum elote bokolomele: \q1 “Aisak elo ibolow mutuk fian dulewkabi kate, \q2 em fik Iso elo ne ibolow kaim alelkabi te.”, \m angakabe kale.\x * \xo 9:13 \xt Malakai 1:2-3\x* \p \v 14 Kasike kame, nu nomin weng mak bokoluw e? Sunbin-Got e kiol kuw kukuw gelewinba kebe sako? Itel bate! \v 15 Kate yu kilele ibolow fukunemoliwka! Sunbin-Got e Moses elo bokolewomele: \q1 “Nakalem ibolow kuw te. \q1 Ne nimin elo ‘Kinkin ibolow kukulewo yo!’, angi tewe, ne fein beelo kinkin ibolow kukulewoki te. \q1 Beemdiw, ne nimin elo ‘Ibolow folok kalelewo yo!’, angi tewe, ne fein beelo ibolow folok kukuw kukulewoki te. \q1 Mak so banim, nakalem ete kuw.”, \m dangse kale.\x * \xo 9:15 \xt Aneng Kolew 33:19\x* \v 16 Kaneko kasike nu kilele atemuwete: Kawtiw num ibolow danong danong keko, bukeko, kun kuluko, aluwbamin kokonin kekabuluw beem mongom ete Sunbin-Got e nulo “Yu nem angin te!”, nam yangoke te. Kate, e akalem kinkin ibolow kuw fukuneko, nulo akalem wiin so galmokabe kasike.\x * \xo 9:16 \xt Efesus 2:8\x* \v 17 Yu Sunbin-Got em weng Isiw aneng fian em emisik kamok fian elo bokolewse weng be ibolow fukunemoliwka! Akalem fut ayem tem be bokolomele: \q1 “Kulo maka kekemsomi, de mit da kokemomin beem mongom ete ne kulo Isiw aneng fian em emisik kamok kitil nam kekemeko, mo kokemsi te. Kokemii, aneng aneng angom biliw kasel alik alik i nem auk so kitil so be kal keko, nem wiin fian daolewokoliw kasike.”, \m angse kale.\x * \xo 9:17 \xt Aneng Kolew 9:16\x* \p \v 18 Keko beli, Sunbin-Got e mali kawtiw ilo “Kinkin ibolow kukuyemo yo!”, yange tewe, e fein ilo kinkin ibolow kukuyemoke kate, e mali kawtiw ilo “Ibolow kau keyemo yo!”, yange tewe, bakati fein kaneyemoke te. \s1 Auk so Sunbin-Got e Akalem Ibolow Fukunin kuw Gelewkabe em Weng te. \p \v 19 Beli, mali kunum waneng mak nelo bokonemomeliw: “Sunbin-Got e akalem ibolow fukunin kuw geleweko, mali kawtiw ite kuw akalem wiin so galmo koyeme tewe, kawtiw alik alik nu sen so banim kebuluw te! Nimtew angom? Nu ki keko, Sunbin-Got em fukunin be nam alwol kelewkabuluw kasike!”, nangbiliw te. \v 20 Kate, yu kilele ibolow fukunemoliwka! Kawin dim kaleem kunum waneng nu auk so keko, wiin fian so kebuluw kasike, nu ki keko, Sunbin-Got em fukunin elo diwemeko, geemokoluw sako? Itel bate! \m Yu fakam weng kale kilele kililina! Sunbin-Got e kunum bial on mak bakuluko, kaimin kunum mak emdiw te. Keko beli, kawtiw nu bial on beemdiw te. Kasike kame, kunum beem bial on bakuluko, kaibe ding dim bakat e, bial on be kunum beelo geelewbin weng mak bokolewomele: “Ebe! Ku geim o, belil o, galia o, on bikatetew keneminba kelew yake?”, dangeko, kaisuw kelewoke sako? Babo, on be ki keko, elo nam “Kanemoka!”, dangoke te.\x * \xo 9:20 \xt Aisaya 29:16; 45:9\x* \v 21 Feinka! On kailoke kunum be akalem ibolow kuw geleweko, on o, geim o, kanat o, galia o, ete kuw kailoke te.\x * \xo 9:21 \xt Selemaya 18:6\x* \v 22 Beemdiw, Sunbin-Got akati ki keko, akalem ibolow kuw gelewkabe te. E bokolomele: “Ne mali kawtiw biilo nem auk so kitil so be kukuyemo yo!”, ange tewe, akalem kaisuw e fongate akate kawtiw biim dulum elo fein kaim dim kuw fitewoke te. Kate, e ding feneko, tiak ding kuw kaneyeminba kesomi, “Nem kaisuw e sow ete kuw kukuyemoki te!”, ange tewe, akalem ibolow kuw gelewkabe te. \v 23 Gelewsomi, sua kel akate memen keyemeko, ibolow folok kukuyemeko, akalem wiin so amkoko, galmose kunum waneng ilo yetemeko, bokolomele: “Kame ne ilo bamki so keyemo yo!”, ange tewe, akati akalem ibolow fukunin kuw gelewoke te. \v 24 Kate, ibolow folok kukuyemeko, akalem wiin so galmose kunum waneng bi kante ye? Feinka! E mali Suda kawtiw ikal, mali Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw ikal, alik alik nulo bongguko, akalem wiin so amkoko, koyemse te. \v 25 Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum Osea beem dulum elote bokolomele: \q1 “Isalael kawtiw im ibik biliw kawtiw i nem fein angin kelinba kebiliw kate, ne ilo gaayemeko, nem fein angin keyemoki te. \q2 Sua e, ne Isalael kawtiw im ibik biliw kawtiw ilo nem ibolow mutuk kilele kukuyeminba kekabi kate kame, kunum waneng biilo nem ibolow mutuk fian be duyemoki te.\x * \xo 9:25 \xt Osea 2:23\x* \q1 \v 26 Sua e, ne kawtiw aneng aneng angom kasel ilo bokoyemomeli: ‘Yu nem angin bate!’, yangsi kate kame, mali kawtiw mak yulo ‘Yu finik so Sunbin-Got em fein muluwel yute te!’, yangoki te.”, \m angse kale.\x * \xo 9:26 \xt Osea 1:10\x* \v 27 Angei, Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum Aisaya akal Isalael kawtiw im dulum elote gaaneko, bokolomele: \q1 “Isalael kawtiw i mongom so al keko, ok dilin fokin tew kelokoliw kate, Sunbin-Got e fong kawtiw gel kuw mali bakolu kuluko, akalem finik so bin deiw ka kel mo koyemoke te.\x * \xo 9:27 \xt Aisaya 10:22-23\x* \q1 \v 28 Nimtew angom? Sunbin-Got Kamok Fian em geeyemse weng e fongate akate kawin dim kale kel fiteweko, dem gilaloke kasike.”, \m angse kale. \v 29 Angeko, nanew dim ka kel fut tem kel bolomele: \q1 “Sunbin-Got e fong gel kawtiw mali mak bakolu alul koyeminba kele tewe, \q2 nu Sodom so, Gomola so abiw mutuk fian alew beemdiw banimeko, atin kuw fikiw angokoluw te.”, \m angse kale.\x * \xo 9:29 \xt Talfut Kese 19:1-29; Aisaya 1:9\x* \s1 Isalael Kawtiw i Kulais elo “Fein!”, Danginba Kesiliw em Weng te. \p \v 30 Beli, nu kame nimtew weng angokoluw e? Isalael kawtiw num ibik biliw kawtiw i kilele kun kuluko, “Nu Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kawtiw keluma!”, anginba kekabliw kate, i Kulais elo “Fein!”, dangsiliw kasike, i Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng kebiliw te. \v 31 Keko beli, Isalael kawtiw i kun kuluko, bukeko, Moses em kukuyemse sawa weng beem afak kuw kakabiliw kate, i ki keko, kukuyemin sawa weng beem deiw kilele gelewinba kekabiliw kasike, i Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kawtiw kelinba kekabiliw te. \v 32 Nimtew angom? I Sunbin-Got elo kilele “Fein!”, danginba kebomi, ikalem kitil ete kuw kukuyemse sawa weng be “Nu fein gelewuma!”, angeko, beem deiw kuw gelekabiliw kate, i ki keko, sawa weng be kilele gelewinba kekabiliw kasike. Feinka! I ibolow fukunomeliw: “Nu kun kuluko, Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kawtiw kebuluw kai!”, angakabiliw kate, im sawa geleweko, kakakabiliw deiw ka kel tum mak deiwkim dim kulfili belei, i elo kilele ateminba keleweko, unbomi, beem dim kel yan go keleweko, mit kuminkabiliw te. Yu kililina! Tum ateminba biliw tum be Kulais ete te.\x * \xo 9:32 \xt Aisaya 8:14\x* \v 33 Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum Aisaya e beem dulum elote fakam weng mak bokoko, fut tem ayem ka kel bolomele: \q1 “Yu kilele kililina! Saion\f + \fr 9:33 \ft 9:33 Abiw mutuk beem wiin nanew e Selusalem te.\f* abiw mutuk fian ka kel ne tum mak duku koli te, Kawtiw i tum beem dim tung angeko, mit kuminokoliw te. \q2 Kate, mali tum fian beelo “Fein!”, dangbiliw kunum waneng i im kanesiliw kukuw beem dulum elote nam inkal kuliw te.”, \m angse kale.\x * \xo 9:33 \xt Aisaya 28:16; 1 Fita 2:6\x* \c 10 \nb \v 1 Ulom abiw mutuk fian ka kel biliw ibolow duyemkabi nakunum kumel kunum waneng yutaka! Ne Isalael kawtiw im dim elo fukuneko, ibolow danong danong angeko, fulut fulut angeko, diwkuw diwkuw Sunbin-Got elo weng bokolewomeli: “Ku Isalael kawtiw im kakawkabiliw kuankemin deiw be okileweko, sunsun finik so kulomin em deiw kikis ka kel mo koyemolewka!”, dangekabi te. \v 2 Nimtew angom? Ne im kanekabiliw kukuw be atemeko, kilele kal kelite: I kun kuluko, bukeko, “Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng keluma!”, angakabiliw kate, i ibolow teifuluko, ibolow kau angeko, ilo kilele kiol kunum waneng keyemomin deiw be ateminba keko, akokow kekabiliw kasike. \v 3 I Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kelomin deiw beelo dolon kelinba kebomi, ikalem kitil ete Moses em kukuyemse sawa weng be gelewsomi, “Nu Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng kebuluw kai!”, ange ange kekabiliw kate, i Sunbin-Got em fein kiol kuw sen so banim keyemin deiw ka kel kakaminba kekabiliw te. \v 4 Sunbin-Got em fein kiol kuw sen so banim keyemin deiw be kanekote: Kulais e num abin kuluko, sawa weng be atin kuw ki kelewse kasike kame, nimin kunum waneng ite mak elo “Fein!”, dangakabiliw em deiw ka kel kakamiw tewe, Sunbin-Got e ilo akalem kiin dim e sen so banim kiol kuw kunum waneng keyemoke te. \s1 Fein Ibolow e Kawtiw Alik im Dulum elote Ki Kekabe em Weng te. \p \v 5 Yu Moses em fut tem kel boko, kiol kuw keyemomin deiw em kukuyemse weng kale kililina! E bokolomele: \q1 “Nimin kawtiw ite mak sawa weng beem afak keko, fein gelewemiw tewe, i fein finik so bin kulokoliw te.”, \m angse kale.\x * \xo 10:5 \xt Kunum Ayem 18:5\x* \v 6 Angse kate, mali kawtiw im “Nu kiol kuw sen so banim kunum waneng kebuma!”, angeko, Sunbin-Got elo “Fein!”, dangbin deiw gelewbiliw kawtiw biim kakabiliw deiw beem dulum elote Moses e weng mak so fut tem kel boko, bokolomele: \q2 “Yu kanelom yom ibolow tem kel fukunemomeliw: \q2 ‘Kante abiil tikin katiw elo unoke ya?’, angbokoliw te!”, \m angse kale. Angse beem mongom e kanekote: Kante abiil tikin katiw elo uneko, Mesaya Kulais elo teingbing debele mit dako, kawin dim kaleelote debele telei, e nulo kiol kemin deiw kukuyemoke ye?\x * \xo 10:6 \xt Sawa Weng 30:12-14\x* \v 7 Beemdiw, \q1 “yu kanelom bokolomeliw: ‘Kante sawkal am elo unoke ye?’, angbokoliw te!”, \m Moses akati angse kale. Em angse beem mongom e kanekote: Kulais e kuanse kate, kame nu kanelom uneko, elo dawkalfoleko, debele tolokoluw te! \v 8 Kate, nu Moses em yangse weng kale akati kiliko, atemoluwka! E Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng num dim elo bokoyemomele: \q1 “Sunbin-Got em kukuyemse weng be alik alik num dim mewso be te. \q2 Weng be nukalem ibolow mutuk kel bomelei, \q2 nukalem bontem dim kel teinkabe te.”, \m angse kale. Feinka! Sunbin-Got em kukuyemse weng be nukalem yulo yangakakawkabuluw em Weng Kal Ken Ati bete te. \v 9 Nimtew angom? Yom bontem dim ete mali kawtiw ilo bokoyemomeliw: “Fein kuw! Yesus e Kamokim Fian ete te!”, yangeko, yom ibolow tem ka kel kal keliwete: “Sunbin-Got e Kulais elo fomkamin dim elo dawkalfolei, e baba teinse te!”, angeko, kal kebiw tewe, Sunbin-Got e yom kakabiliw kuankemin deiw be bul gewsi okiyemei, akalem sunsun finik so bin kulomin deiw ka kel mo koyemoke kasike. \v 10 Feinka! Num ibolow tem ka kel Sunbin-Got elo “Fein!”, dangbu tewe, e nulo kiol kuw sen so banim kunum waneng keyemoke te. Keyemei, num bontem dim e kaim filel bokolomeluw: “Fein! Sunbin-Got e Kulais Yesus num dim kaleelo dabalase te!”, angbuw tewe, Sunbin-Got e num kakabuluw kuankemin deiw be bul gewsi okiyemei, nulo akalem sunsun finik so kulomin deiw ka kel da koyemoke te. \p \v 11 Yu Sunbin-Got em fut ayem tem beem weng ateboliwka! E bokolomele: \q1 “Elo “Fein!”, dangakabiliw kawtiw i ikalem kukuw beem dulum elote nam inkal kuliw te.”, \m angse kale.\x * \xo 10:11 \xt Aisaya 28:16\x* \v 12 Feinka! Isalael kawtiw nuso, num ibik biliw kawtiw yuso, alik alik nu Sunbin-Got em kiin dim e angin amen kuw amen kuw kelinba kekabiliw kate, e alik alik num kamok fian makmak kesomi, em mit mewso teleko, elo dakalaliw kunum waneng nulo fein bamki so keyemoke te.\x * \xo 10:12 \xt Kalan Kunum 15:9\x* \v 13 Nimtew angom? Sunbin-Got em fut ayem bokolomele: \q1 “Kamok Fian e akalem elo dakalaliw kawtiw im kakabiliw kuankemin deiw be bul gewsi okileweko, ilo akalem sunsun finik so kulomin deiw ka kel da koyemoke te.”, \m angse kasike.\x * \xo 10:13 \xt Yoel 2:32\x* \p \v 14 Kate, mesik esik mali kunum waneng mak uneko, Kulais em Weng Kal Ken Ati be mali ilo bokoyemiw tewe, mali kawtiw bi weng beem sang nam kililiw te. Kaneko beli, i weng be kililinba keliw tewe, i ki keko, elo nam “Fein!” dangbiw te. Nam dangiw tewe, i Sunbin-Got elo nam dakalaliwi, e im kakabiliw kuankemin deiw bakati nam okiloke te. \v 15 Kate, Sunbin-Got e mali kunum waneng ilo yamdalinba kele tewe, i uneko, akalem Weng Kal Ken Ati be bakayem tem bakayem tem de kakaminba kelokoliw te. Be fein kate, Sunbin-Got e kalan kunum min mak fein yamdase te. Nimtew angom? Nu akalem fut ayem tem beem weng atemuwete: \q1 “Nulo Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be bakayem teliw kunum waneng ilo kalfongso keyemkabuluw te.”, \m angei, nu atemkabuluw te.\x * \xo 10:15 \xt Aisaya 52:7\x* \p \v 16 Kate, Isalael kunum waneng alik alik i em Weng Kal Ken Ati beem afak teleko, “Fein!”, danginba kekabiliw kasike, Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum Aisaya e fut tem boko, bokolomele: \q1 “Kamok Fian a! Angin gel kuw nukalem bokoyemsuluw weng kale kiliko, ‘Fein!’, dangsiliw te!”, \m angse kale.\x * \xo 10:16 \xt Aisaya 53:1\x* \v 17 Angomi, nu kame kilele atemuwete: Kulais em Weng Kal Ken Ati kililomin beem gilakabe dem e fein ibolow ete te. \v 18 Kate, kawtiw banban i elo “Fein!”, danginba kekabiliw te. Nimtew angom? I kilele kililinba sako? Babo! I weng be kilele kilikabiliw kate, yu Sunbin-Got em fut ayem em bokose weng be kililoliwka! E bokolomele: \q1 “Im yangsiliw weng be abiil fe kawin fe aneng aneng angom alik alik kasel im dim kel fitewse te. \q2 Kawin fe abiil fe kasel alik alik i mali im yangbiliw weng be kilisiliw te.”, \m angse kale.\x * \xo 10:18 \xt Sim Fut 19:4\x* \v 19 Kaneko beli, Isalael kawtiw i im dim kel yangsiliw weng be dolon kelinba kebiliw sako? Babo! I kiliko, fein kal kebiliw kate, i weng beelo “Fein!”, danginba kekabiliw kasike. \p Sua kel akate, Moses e fut tem kel bolomele: \q1 “Ne mali yom ibik biliw kawtiw ilo dokoyemoki kasike, Isalael kawtiw yu ilo on keyemokoliw te. \q2 Feinka! Ne akokow keko, ibolow bangbang kekabiliw kawtiw ilo dokoyemoki kasike, Isalael kawtiw yu ilo kaisuw keyemoliw te.”, \m angse kale.\x * \xo 10:19 \xt Sawa Weng 32:21\x* \v 20 Angei, Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum Aisaya akati kalaing kuw keko, fut tem kel bolomele: \q1 “Sunbin-Got e bokolomele: \q2 ‘Nelo fen yak yak keneminba kekabiliw kawtiw i nelo fein netemsiliw te. \q2 Feinka! Ne nelo ibolow fukuninba keko, akokow kenembiliw kawtiw im kiin dim kel fitewsi te.’, \q1 angse te.”, \m angeko, fut tem bose kale.\x * \xo 10:20 \xt Aisaya 65:1\x* \v 21 Kate Isalael kawtiw num dulum elote e fut tem bolomele: \q1 “Taw banim kutiliw banim diwkuw diwkuw ne nakalem teing dil keleweko, yaulomin memen kekabi kate, i nem teing yat kenemeko, sakalaw keko, weng bo bo kenemsomi, nem dim elo fon unakabiliw te.”, \m angse kale.\x * \xo 10:21 \xt Aisaya 65:2\x* \c 11 \s1 Sunbin-Got em Isalael Kawtiw ilo Ibolow Folok Keyemoke em Weng te. \p \v 1 Kaneko beli, kame nu nimtew angokoluw a? Sunbin-Got e akalem Isalael angin ilo ibolow gal keyemeko, koyemse sako? Itel bate! Yu nelo netemina! Nakati Isalael kunum nete te! Abalakam e nem fein abiok kelei, nem angin kunum mongom e Benyamin ete te.\x * \xo 11:1 \xt 1 Samuel 12:22; Sim Fut 94:14; Filibai 3:5\x* \v 2 Feinka! Sua kel akate, Sunbin-Got e akalem Isalael angin nulo kilele kal keyemse kate, e nulo akalem wiin so amkose kasike kame, e nulo nam koyeme te. Yu Sunbin-Got em fut ayem tem beem weng kilele fukunemoliwka! Isalael kawtiw i Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum Elaisa elo ilum fian mak dulewsiliw kasike, e Sunbin-Got elo dakalamin weng mak bokolewomele: \q1 \v 3 “Kamok Fian kutaka! Isalael kawtiw i kom aik ayem alik alik em tum dakal koyemsomi, kom bontem bakamin kunum alik alik ilo yeniwi, i kuansiliw te. I nelo akal nenomin kis kebiliw kate, ne bi kale te!”, \m dangse kale.\x * \xo 11:3 \xt 1 Kamokim 19:10,14\x* \v 4 Dangei, e nono yan weng mak dangse ye? E bokolewomele: \q1 “Babo! Kukalem ete kuw bate! Fufu ben kel tausen (7'000) kunum waneng nem wiin dim kel amkoko, koyemsi te. I dasuw-got Bal beem mit mewso uninba keko, akalem wiin daolinba kekabiliw kawtiw bite te.”, \m dangse kale.\x * \xo 11:4 \xt 1 Kamokim 19:18\x* \v 5 Beemdiw, kaem ding dim bakate, Sunbin-Got e Isalael kawtiw im anung fong gel kuw bakolu kuluko, ilo ibolow folok so kukuyemsomi, \v 6 ilo akalem kiin dim kel kiol kuw sen so banim kunum waneng keyemkabe kate, im bukeko, sawa weng afak kakabiliw beem aluwbamin be e ateminba tew kekabe te. Nimtew angom? E im bukeko, aluwbameliw be atemeko, beem yan ete duyeme tewe, em ilo kukuyemkabe kukuw be ibolow folok so kukuw kelinba tew kekabe kasike.\x * \xo 11:6 \xt Galesia 3:18\x* \v 7 Kaneko beli, Isalael kawtiw i kun kuluko, kitil aluweko, “Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng kebuma!”, angakabiliw kate, i ki keko, beem deiw ete akalem wiin so amkoko, em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng kelinba kekabiliw te. Sunbin-Got e Isalael kawtiw im anung fong gel ite kuw akalem wiin so galmose kate, e mali Isalael kawtiw banban biim ibolow fukunin be beneyemse te. \v 8 Yu Sunbin-Got em fut ayem em angse weng be ibolow fukunemoliwka! Weng be kanekote: \q1 Sua kel elote teleko, kameem ding dim akati, \q1 Sunbin-Got e Isalael kunum waneng ilo ibolow kau ibolow so, kiin sukul so, kentem kabom so keyemse kasike, \q2 i kilele kililinba kesomi, kilele ateminba kekabiliw kawtiw kebiliw te.”, \m angse kale.\x * \xo 11:8 \xt Sawa Weng 29:4; Aisaya 29:10\x* \v 9 Angei, suaem emisik kamok Debit e im dulum elote yakok weng mak keyemeko, bokolomele: \q1 “Isalael kawtiw i kalfong fian keko, sawa weng afak gelewkabiliw deiw kakameliw kate, sawa be im dulum elote abil emdiw keyemkabe te. \q2 Kebelei, ne bokolomeli: ‘I samal imdiw abil tem elo unin tew keboliwka! Kebiliwi, sawa be tum emdiw keko, im unemkabiliw dim elo tung keyemei, i miteko, yan wa kuloliwka!\x * \xo 11:9 \xt Sim Fut 69:22-23\x* \q1 \v 10 Kamok Fian kutaka! Ku im ibolow tem em kiin be mililiw keyemewi, i kom yangakabelew weng be kilele dolon kelinba keloliwka! \q2 Ku ilum fian mak duyemsomi, im mulkun tukok koyemolewka!’, angsi te!”, \m yangse kale. \s1 Kawtiw Angom Alik Alik i Bonggu Makmak Bin em Weng te. \p \v 11 Beli, ne yulo iti dakalomeli: “Sawa be tum emdiw Isalael kawtiw ilo tung keyemei, i mitsiliw kate, Sunbin-Got e ilo iti mo koyemeko, nam dokoyemoke sako?”, yangeko, dakalali te. A, e ilo fein dokoyemoke te! Kate im sili sili nam kukuw beem sen e Sunbin-Got e ilo ibik da koyemeko, im ibik biliw kawtiw ilo akalem sunsun finik so kulomin deiw be kukuyemse te. Nimtew angom? Sunbin-Got e bokolomele: “Nem Isalael kawtiw i nem mali kawtiw ilo dokoyemkabi be atemeko, on kesomi, ikati sunsun finik so kulomin deiw ka kel kakamoliwka!”, angse kasike.\x * \xo 11:11 \xt Kalan Kunum 13:46\x* \v 12 Yu ibolow fukuneko, diwemoliwka! Tum be Isalael kawtiw nulo tung keyemei, nu mitsuluw kasike, Sunbin-Got e num ibik biliw kawtiw banban yulo bamki so keyemse te. Kate, Sunbin-Got e Isalael kawtiw num mitsuluw beem dulum elote yulo bamki so keyeme tewe, sow em Isalael kawtiw num elo “Fein!”, dangokoluw ding dim bakate, alik alik nukalem makuw kulokoluw bamki be em yulo sua kel duyemse bamki be bakileweko, atin kuw katiw elo uneko, tulun kuw fok fok angoke te. \p \v 13 Kame, ne Isalael kawtiw num ibik biliw kawtiw yulo weng kale bakayembi te. Sunbin-Got e nelo nemdeko, nelo yom kalan kunum kenemse kasike, ne kalfong so keko, yom aneng aneng angom kalo bakayem tem bakayem tem unika telika kebi te. \v 14 Nimtew angom? Beem deiw ete ne Isalael kawtiw im ibolow silikmoyemii, i Sunbin-Got em yom dim ka kel kelewe eisneng be atemeko, ibolow on keyemeko, mali ikati Sunbin-Got em sunsun finik so kulomin deiw ka kel kakamokoliw kasike. \v 15 Num Sunbin-Got em Isalael kawtiw nulo ibik da koyemse ding dim bakate, Isalael kawtiw nu nukalem ibik biliw kawtiw yom deiw be busuyemsiliw kasike, mali num ibik biliw kawtiw yukati Sunbin-Got em fein angin kesiliw te. Kate kame, yu ibolow fukunina! Kuansiliw emdiw kebiliw Isalael kawtiw num iti finik so keko, Sunbin-Got elo “Fein!”, dangokoluw ding dim kabalak e, kaneloke ding be kawtiw kuaneko, yemkalfoloke ding keloke te. \p \v 16 Kame, yu nem fakam weng kale kilele kililoliwka! Mali yom yongiw wanin elo “Ayem!”, angeko, Sunbin-Got elo dulewiw ding dim bakate, musun alik alik be Sunbin-Got akalem wiin dim elo kuw dukalewkabiliw te. Beemdiw, ais mak em kimkim ete kuw Sunbin-Got em wiin so amkoliw tewe, ais be kon so dem so alik alik atin kuw Sunbin-Got akalem wiin dim elo kuw dukalewkabiliw te. \p \v 17 Kaneko beli, Oliw ais ken e Isalael kawtiw num kiskiw kate, kut gen oliw ais e Isalael kawtiw num ibik biliw kawtiw yom kiskiw ete te. Keko beli, ais ken beem sen kayak e Sunbin-Got ete te. Kame, Oliw ais ken beem sen kayak be akalem ibolow kuw geleweko, ais beem teing mali mak okileweko, kolewsomi, mali kut gen oliw ais beem teing akal okilewko, kuluko, oliw ais ken beem okilewse teing dim ka kel amkoko, fewtokoko, fatmo koyemse te. Kanelewsomelei, ais ken beem em teing so, kikis ding dukuse teing beso, alik alik i makuw ais beem gom be wanbiliwi, gom be alik alik ilo yemkitilmokabe te.\x * \xo 11:17 \xt Efesus 2:11-19\x* \v 18 Kaneko kate, kikis ding dukuse teing yu kanelom yukalem wiin daoko, teing mali biim wiin be mit da koyem kemokoliw te! Itel bate! Nimtew angom? Yu kilele ibolow fukunina! Kikis ais teing yu ais elo kitil dulinba kekabiliw kate, ais beem kimkim ete kuw ais elo kitil duleweko, dawkitil moko, dulewkabe kasike. \v 19 Kaneko beli, yu bokolomeliw: “Kate, Sunbin-Got e oliw ais ken beem mali teing okileweko, kolewsomi, kut gen oliw ais teing mali nulo im dim amkoko, koyemse kai!”, angiw tewe, \v 20 yu kilele ibolow fukuneko, wangweng keko, kilelbiko, boliwka! Nimtew angom? Sunbin-Got e mali akalem wiin so amkose Isalael kawtiw im elo “Fein!”, danginba kekabiliw beem mongom ete sak okileweko, kolewsomi, mali elo “Fein!”, dangbiliw kunum waneng yulo kuluko, mali biim abin ka kel fewtokoko, fatmo koyemse kasike. Fatmo koyemei, kame yu kanelom yukalem wiin daoko, mali ilo yemkatiko, koyemokoliw te! Kate, yu Sunbin-Got em awan finganemoliwka! Mesik esik mali biim dim kaneyemse eisneng be yom dim akati toloke kasike! \v 21 Feinka! Sua kel akate, Sunbin-Got e oliw ais ken beem fein teing bakati goto kolewse kasike, e ki keko, yom sakalaw keko, weng bo bo keliw kukuw beem dulum elote yulo akati wokolu koyemoke kasike. \v 22 Kaneko kasike, yu Sunbin-Got em ibolow folok so, ibolow digaka so, kaneko kukuw alew be kilele diweko, ibolow fukunemoliwka! E mali elo sakalaw keko, weng bo bo keleweko, ibiku kolewkabiliw kawtiw ilo digaka keyemeko, oliw ais beem teing emdiw okilew kolewoke te. Kate, e akalem ibolow folok beem afak kakamiw kunum waneng ilo fein ibolow folok kukuw kuw kukuyemkabe te.\x * \xo 11:22 \xt Sion 15:2,4\x* \v 23 Kaneko kasike, e ki keko, mali sakalaw keko, weng bo bo kelewsiliw kate, ibolow famdeko, elo “Fein!”, dangokoliw Isalael kawtiw ikati iti kuluko, oliw ais ken beem dim ka kel iti amkoko, fewtokoko, fatmo koyemoke te. \v 24 Feinka! Sua kel akate, yu kut em oliw ais mak em wei teing akatetew keko, alenaliw kate, Sunbin-Got em kitil e kut teing yulo kuluko, am em oliw ais ken beem dim ka kel beso fatmo koyemse te. Koyemse kasike, e ki keko, fong gel eisneng atew akati keko, ken ais beem sua kel okilew koyemse teing be iti kuluko, kolewsiliw ais beso iti amol ta kolewoke te. \s1 Sunbin-Got e Isalael Kawtiw Alik Alik ilo Ibolow Folok so Keyemoke em Weng te. \p \v 25 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Mesik esik yom fukunin e teifuluko, kou angebe tewe, yu nem yangoki ibolow win sang kale kilele kiliko, kal keloliwka! Kameem ding dim bakate, Sunbin-Got e mali akalem wiin so amkose Isalael kawtiw num ibik biliw kawtiw im dulum elote fukuneko, alik alik biim akalem mit mewso tokoliw em ding fenalakabe kasike, e mali Isalael kawtiw num ibolow fukunin be beneyemeko, ibolow kou keyemkabe te. \v 26 Kate, Isalael kawtiw num ibik biliw kawtiw biim dim ete kaneyemoke ding dim bakate, Isalael kawtiw alik alik makuw kuankemin em deiw koleweko, Sunbin-Got em sunsun finik so bin kulomin deiw be atemeko, ka kel kakamoliw te. Kaneloke beem dulum elote Sunbin-Got em fut ayem be bokolomele: \q1 “Saion\f + \fr 11:26 \ft 11:26 Saion abiw mutuk fian em wiin mak e Selusalem te.\f* abiw mutuk fian ka kel kunum mak matem fitewsomi, \q2 e teleko, Sekow\f + \fr 11:26 \ft 11:26 Sekow e Isalael kawtiw im kunum mongom em sen kayak kasike kale, Aisaya e Isalael kawtiw ilo Sekow em wiin so takiak moleweko, wiin dukuse kale.\f* em sili sili ibolow be alik alik banim keloke te.\x * \xo 11:26 \xt Aisaya 59:20-21\x* \q1 \v 27 Keko beli, e kitakamin weng mak iso amkoko, bokolomele: \q2 Isalael kawtiw alik alik im sili sili nam be sak misim kuw kulu koyemoki te.”, \m angse kale.\x * \xo 11:27 \xt Selemaya 31:33-34\x* \v 28 Feinka! Kame Isalael kawtiw i Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati beem maka kawtiw kebiliw kasike, num ibik biliw kawtiw yom dim ete dem ken mak gilalei, yu dem ken mak kulokoliw te. Kate, Sunbin-Got e Isalael kawtiw num awalik kumel ilo ibolow fian duyemeko, fawtuk ayem weng mak bokoyemse kasike kame, e kunum biim muluwel dow nukati ibolow fian duyembomi, nulo fein dokoyemoke te. \v 29 Nimtew angom? Sunbin-Got em ibolow fukunin e alwol kelinba kekabe kasike. E akalem wiin so amkose kunum waneng ilo koyemeko, ilo duyemkabe ibolow folok bakati nam kole te. \p \v 30 Sua kel akate, Isalael kawtiw num ibik biliw kawtiw yu Sunbin-Got em kukuyemin sawa weng beelo sakalaw keko, weng bo bo kelewkabiliw kate kame, yu Sunbin-Got em folok so ibolow be fein kulukabiliw te. Nimtew angom? Isalael kawtiw nu Sunbin-Got em kukuyemin sawa weng be sakalaw keko, weng bo bo kelewkabuluw kasike. \v 31 Kaneko kasike kame, Isalael kawtiw nu yom suaem kanekabiliw kukuw beemdiw Sunbin-Got elo sakalaw keko, weng bo bo kelewkabuluw kate, ibik ete alik alik nu yomdiw Sunbin-Got em folok so ibolow akati kulokoluw te. \v 32 Feinka! Kawin dim kaleem kawtiw alik alik nu Sunbin-Got em kukuyemin sawa weng beelo sakalaw keko, weng bo bo kekabuluw kasike, Sunbin-Got em sawa weng be alik alik nulo sok so ge koyemin tew kese te. Kaneyemse kasike kame, Sunbin-Got e ki keko, alik alik nulo akati “Ibolow folok so kukuw kukuyemo yo!”, yangeko, nulo fein dokoyemkabe te. \p \v 33 Yake! Ibo! Sunbin-Got em kal ibolow fukunin e atin kuw katiw une kalak une kaneng ka une ka uneko, alik alik mesesem mesesem be kasiko, bakilewkabe kasike, akalem geeyemin weng so, akalem “Kaneloki te”, angse weng beso, alik alik be nu kilele dolon kelinba kekabuluw te.\x * \xo 11:33 \xt Aisaya 55:8-9\x* \v 34 Beem dulum elote Sunbin-Got em fut ayem tem be bokolomele: \q1 “Kante Sunbin-Got em ibolow fukunin be kal kebe ye? \q2 Kante ki keko, Sunbin-Got elo ibolow fukunin ken mak dulewoke ye?\x * \xo 11:34 \xt Aisaya 40:13; 41:11; 1 Kolin 2:16\x* \q1 \v 35 Kante ki keko, Sunbin-Got elo bil keleweko, ‘Kame, yan dunema!’, dangoke ye? \q2 Feinka! Kaneko, kanelomin kawtiw mak banim te.”, \m angse kale.\x * \xo 11:35 \xt Sow 41:11\x* \v 36 Nimtew angom? Mesesem mesesem angom alik alik be akalem ete kuw kilkeko, talfut kelewsomi, akalem teing so aluweko, atemeko, akalem dulum elote alakabe kasike. Akalem wiin fian e diwkuw diwkuw daolewbuma! Feinka.\x * \xo 11:36 \xt 1 Kolin 8:6\x* \c 12 \ms1 Finik so Deiw ka kel Kakamin em Weng te. \mr (12:1–15:13) \s1 Kun so Kal so Atin Kuw eso Fewtokoko, Bin em Weng te. \p \v 1 Nem nakunum kumel kunum waneng yutaka! Nu Sunbin-Got em nulo kukuyemkabe ibolow folok kukuw be fein atemkabuluw kasike kame, yu nem weng kalakati kiliko, gelewemoliwka! Yu Sunbin-Got em wiin fian daolewkemin kukuw gelewbomi, yukalem kal so, anggil so, finik so bin so, alik alik be atin kuw elo kuw duleweko, akalem wiin so amkoyemse kunum waneng keko, boliwka! Bomeliwi, e yulo yetemeko, kalfong fian keyemoke te.\x * \xo 12:1 \xt Ulom 6:11,13; 1 Fita 2:5\x* \v 2 Keko beli, yu kawin kaleem kawtiw biim kukuw emdiw kanelinba keko, amen amen kuw kakamoliwka! Yu Sunbin-Got em ibolow fukunin beelo kilele dolon kemoliwka! Kemiw tewe, e ki keko, em kitil dim ete yom wa keyemkabe ibolow fukunin be famdes keyemei, yom fukunin e kikis keyemei, yu Sunbin-Got em ibolow ken so, mesesem eisneng sen so banim so, Sunbin-Got em kiin dim e kilinin eisneng so, beem dim ete kuw ibolow fukunkabiliw te. \p \v 3 Yu kililina! Sunbin-Got e nelo ibolow folok kenemeko, finik so aluwbamin dunemse kasike kame, ne beem mongom ete alik alik yulo weng temtem weng mak bokoyemite: Yu kanelom yukalem wiin e emisik keleweko, fian katiw dao kemokoliw te! Kate, yu kilele ibolow fukuneko, Sunbin-Got em yulo amen kuw amen kuw duyemse fein ibolow be yukalem ete kilele diw atemeko, ibolow felit angeko, boliwka!\x * \xo 12:3 \xt 1 Kolin 12:11; Efesus 4:7\x* \p \v 4 Yu kal dim kaleem fakam weng kale kililoliwka! Nukalem kal dim e makmak kekabe kate, anggil beem anung anung be banso keko, beem aluwbamin bakati amen kuw amen kuw banso kekabe te.\x * \xo 12:4 \xt 1 Kolin 12:12,27\x* \v 5 Beemdiw, Kulais e kunum waneng banban nulo kuluko, kal makmak em anung anung keyemkabe kasike kame, mali kawtiw yu mali iso kilele fewtokoko, bomi, kanelom mali ilo “Koyemuma!”, yangokoliw te! \v 6-8 Keko beli, Sunbin-Got e nulo ibolow folok keyemeko, akalem ibolow kuw geleweko, nulo aluwbamin mak amen kuw amen kuw duyemse te. Nulo amen kuw amen kuw duyemkabe aluwbamin be kanekote: \li1 Mak e Sunbin-Got em bontem dim bakamin e, \li1 mak e mali kunum waneng ilo dakayemin e, \li1 mak e Sunbin-Got em kukuyemkabe weng kilele kaleyemin e, \li1 mak e mali kawtiw ilum fian so kebiliw kawtiw im gengbul kal be dokoyemiwi, im ibolow silel angin kebin e, \li1 mak e kamok keko, yetebomin em aluwbamin ete te. \m Yu mali aluwbamin be kuliw tewe, yu kitil kuw keko, aluwbamoliwka! Feinka! Sunbin-Got e yulo \li1 mesesem mesesem eisneng sukum kebiliw kawtiw ilo dokoyemin beem aluwbamin be duyeme tewe, yu kitil keko, ilo banban dukayemboliwka! \m Beemdiw, e yulo \li1 kinkin ibolow duyemin beem aluwbamin be duyeme tewe, yu kalfong so keko, mali ilo dokoyem kemoliwka!\x * \xo 12:6-8 \xt 1 Kolin 12:4-11; 1 Fita 4:10-11\x* \s1 Ibolow Mutuk Fian em Dukayemin Kukuw em Weng te. \li1 \v 9 Yu kanelom kal dim kuw ibolow mutuk fian dukayembokoliw te! \li2 Yu sili sili kukuw beelo ibolow kaim alel kelewsomi, kukuw ken dim kuw fewtokoko, boliwka! \li1 \v 10 Yu Sunbin-Got em angin kekabiliw kasike, yu mali yom mutuk biliw kunum waneng ilo ibolow mutuk fian kuw dukayemboliwka! \li2 Dukayemsomi, yu mali im kiin dim e mali fein ibolow so kunum waneng im wiin e daoko, ilo wangweng keyemboliwka!\x * \xo 12:10 \xt 1 Fita 1:22\x* \li1 \v 11 Yu kanelom gal kemokoliw te! Kate, yu diwkuw diwkuw Kamok Fian em aluwbamin be aluwbamoliwka! \li1 Kebomeliwi, Sunbin-Got em aluwbamin kemin beem dulum elote ibolow danong danong angeko, kilele aluwbamoliwka! \li1 \v 12 Yu diwkuw diwkuw kalfong so kesomi, Sunbin-Got em yulo dokoyemoke ding fenboliwka! \li1 Sakik mak tele tewe, yu kalaing kuw keko, ibolow falit angeko, boliwka! \li1 Yu kanelom Sunbin-Got eso diwkuw diwkuw weng bakamin beem dulum elo gal keko, beit kemokoliw te!\x * \xo 12:12 \xt 1 Tesalonaika 5:16-18\x* \li1 \v 13 Sunbin-Got em akalem wiin so amkose angin i mesesem mak sukum kebiw tewe, yu ilo kilele dakayemboliwka! \li1 Kokow kawtiw mak teliw tewe, yu ilo kalfongyemeko, yukalem am elo yemde unemoliwka!\x * \xo 12:13 \xt Kibulu 13:2\x* \li1 \v 14 Mali kawtiw i yulo yenomin kemiw tewe, yu ilo kanelom yakok yan weng wa mak keyembokoliw te! \li2 Kate, ilo bamki so weng kuw dukayemboliwka!\x * \xo 12:14 \xt Matyu 5:44; 1 Kolin 4:12\x* \li1 \v 15 Mali kakat kebiliw kunum waneng iso makuw kakateko, boliwka! \li1 Kate, mali amebiliw kunum waneng iso makuw amneng foluw boliwka! \li1 \v 16 Ibolow “Fein!”, dangbiliw yanggimel yu ibolow ki makmak keko, boliwka! \li1 Yu kanelom yukalem wiin ete kuw dao kemokoliw te! \li2 Kate, wiin banim baluw kawtiw iso makuw wanin waneko, kakamoliwka! \li1 Yu kanelom “Nu kal fian so kawtiw nute te!”, angeko, ibolow fukunemokoliw te!\x * \xo 12:16 \xt Ken Abin 3:7\x* \li1 \v 17 Yu kanelom yulo wa keyemiw kawtiw ilo akati wa keyembokoliw te! \li2 Kate, diwkuw diwkuw kawtiw im kiin dim e ken kiol kuw kukuw beem dulum elote kuw ibolow fukuneko, keboliwka!\x * \xo 12:17 \xt 1 Tesalonaika 5:15\x* \li1 \v 18 Yukalem ete kitil keko, bukeko, mali kunum waneng iso ibolow menew kemin em deiw ka kel kakamoliwka! \li1 \v 19 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Mali kawtiw i yulo wa keyemiw tewe, yu kanelom ilo im kaneyemsiliw beem yan wa be dukayembokoliw te! Kate, yu Sunbin-Got em kaisuw ibolow elo dolon kelewboliwka! Nimtew angom? E fut tem boko, bokolomele: \q3 “Nakalem ete kuw kaneyemsiliw be diweko, kiol kuw yan wa mak duyemoki te!”, \li2 angse kale.\x * \xo 12:19 \xt Sawa Weng 32:35; Matyu 5:39\x* \v 20 Angeko, iti bokolomele: \q3 “Yulo maka keyemkabiliw kawtiw i yom am teleko, wanin tew so, ok tew so keliw tewe, \q3 yu ibolow folok keyemeko, yemen so, ok so, yemen kemoliwka! \q3 Yemeniwi, i ikalem yulo kaneyemsiliw kukuw be ibolow fukuneko, inkal fian kulokoliw kasike.”, \li2 angse kale.\x * \xo 12:20 \xt Ken Abin 25:21-22; Matyu 5:44\x* \li1 \v 21 Feinka! Yu kanelom mali im yulo wa keyembiliw kukuw be yukalem kukuw wa so kasi kolew kemokoliw te! \li2 Kate, yu kitil kuw moko, kukuw ken banso banso mak keyemoliwka! \li2 Kaneliw tewe, yu beem dulum elote im kaneyemsiliw kukuw wa be de mit da kolew kemiw bakate. \s1 Kak Keko, Yetebin Kawtiw im Afak Kakamin em Weng te. \c 13 \p \v 1 Kawin dim kaleem kawtiw alik alik nu nukalem gawman em afak keko, boluwka! Nimtew angom? Sunbin-Got akalem ete kak ke yetebin kawtiw alik alik ilo duku koyemkabe kasike. Fein! Ete kuw gawman angom alik alik be kaikabe kasike.\x * \xo 13:1 \xt Ken Abin 8:15; Taitus 3:1\x* \v 2 Kaneko kasike, yu kilele ibolow fukunemoliwka! Nimin kawtiw ite mak mali kak yetebiliw kawtiw im weng elo sakalaw keko, weng bo bo keyemiw tewe, i Sunbin-Got akalem duku koyemse kawtiw ilo sakalaw keko, weng bo bo kelewbiliw bakate. Kasike, im kanebiliw beem yan wa fein kulokoliw te. \v 3 Feinka! Yu kilelbiko, gawman kawtiw im awan finganemoliwka! Nimtew angom? Gawman kawtiw i yenomin em kitil ikalem teing dim ka kel aluweko, ki keko, mali wa kukuw gelewkabiliw kawtiw ilo im kanebiliw kukuw beem yan wa mak duyemkabiliw te. Kate, yu kiol kuw kukuw geleweko, kak yetebin kawtiw im afak kuw keyemiw tewe, yu im awan kanelom finganemokoliw te! Nimtew angom? Kak yetebiliw kawtiw bi yom wiin daoyem kemokoliw kasike.\x * \xo 13:3 \xt 1 Fita 2:13-14\x* \p \v 4 Yu kilele ibolow fukunemoliwka! Sunbin-Got e gawman ilo akalem weng afak kawtiw keyemko, ilo yom dim duku koyemeko, “Mali ilo kilele yeteboliwka!”, yangse te. Yangesomi, gawman kawtiw biilo auk so kitil so keyemei, i akalem abin kuluko, wa kukuw kekabiliw kawtiw im kanebiliw yan wa be duyemkabiliw kasike. Duyemkabiliw kasike, wa kebiliw kawtiw i im awan finganemoliwka! \v 5 Kaneko kasike, yu gawman im afak kebomi, alew eisneng kale kilele ibolow fukunemoliwka! \li1 Mak e, gawman e auk so kitil so kasike, i ki keko, yom wa keliw kukuw beelo kaisuw keleweko, kanekabiliw beem yan wa be fein duyemkabiliw te. \li1 Mak e, yukalem ibolow tem em fukunin e yulo kilele bokoyemomele: “Yu kanelom gawman im sawa weng beelo sakalaw keko, weng bo bo kemokoliw te!”, yangakabe kasike. \p \v 6 Beemdiw, gawman e Sunbin-Got em sak weng afak kawtiw kebomi, em aluwbamin kekabiliw kasike, yu im aluwbamin beem yan “Yu dukayemboliwka!”, yangakabiliw on kisol be fein fakamoliwka!\x * \xo 13:6 \xt Matyu 22:21\x* \v 7 Feinka! Fakameliw on kisol be yu fein gawman ilo kilele dukayemboliwka! Keko beli, yu gawman biim wiin so kawtiw ilo wangweng keko, im wiin akal daoyem kemoliwka! \s1 Ibolow Mutuk Fian em Dukayembin em Weng te. \p \v 8 Yu mali kunum waneng ilo yan so keyembiw tewe, yu fongate akate yan be dukayemboliwka! Kate, mali kunum waneng ilo ibolow mutuk fian duyemkabe ibolow beem yan ete kuw yu kanelom kolokoliw te! Nimtew angom? Mali kawtiw ilo ibolow mutuk fian duyembiliw kunum waneng i Sunbin-Got em sawa weng be alik alik gelewkabiliw kasike.\x * \xo 13:8 \xt Matyu 22:39-40; Sekow 2:8\x* \v 9 Nimtew angom? Sunbin-Got em sawa weng bokolomele: \li1 “Yu kanelom osow kemokoliw te!”, \li1 “Yu kanelom kunum waneng yeniwi, i kuan kemokoliw te!”, \li1 “Yu kanelom yakut kemokoliw te!”, \li1 “Yu kanelom mali kawtiw im eisneng ibolow keyemeko, dengdeng keyembokoliw te!”, \m angse kale. Kate, sawa weng beem kak weng makmak e kanekote: \q1 “Yukalem ibolow mutuk fian e yukalem dim biyembe beemdiw yom mewso biliw kawtiw mali ilo akati ibolow mutuk fian kukuyem kemoliwka!”, \m angse kale.\x * \xo 13:9 \xt Aneng Kolew 20:13-15,17; Sawa Weng 5:17-19,21\x* \v 10 Nimtew angom? Nimin kunum waneng ite mak mali ilo ibolow mutuk fian keyemiw tewe, i mali biilo wa keyeminba kekabiliw kasike. \p Feinka! Ibolow mutuk fian keyemkabe kukuw be sawa weng alik alik beem kak kebe kasike.\x * \xo 13:10 \xt 1 Kolin 13:4-7\x* \p \v 11 Yu ibolow fukuneko, kameem buluw ding be kilele diweko, ibolow mutuk fian dulew dulew beem kukuw bete kuw gelewemoliwka! Feinka! Yu kanelom gal keko, akaleko, bokoliw te! Nimtew angom? Yom Sunbin-Got elo “Fein!”, dangsiliw em emisik ding dim bakate, Kulais em iti tolomin ding e singam kel tew kebise kate kame, Kulais eso bomin ding be fein mewso ding kebe kasike.\x * \xo 13:11 \xt Efesus 5:14; 1 Tesalonaika 5:6-7\x* \v 12 Feinka! Yu kilele ibolow fukunemoliwka! Kameem kutiliw ding be banimomin kis kelei, sow em taw kikis ding fitewomin kele kasike, nu kutiliw em minggibuluw wa kukuw ilim atew be gulu kolewsomi, ailbin dim em on balam kuluko, ganomin memen keboluwka!\x * \xo 13:12 \xt 1 Sion 2:8\x* \v 13 Kaneko kasike, nu ailbin dim em kukuw ken gelewbomi, kanelom ok atul nam wanbomi, teifuluko, foong titeleko, bontem banban kemokoluw te! Beemdiw, nu kanelom osow kemin kukuw kebomi, nukalem ibolow tem em fukunin wa kuw geleweko, ganbin kukuw kebomi, mali kawtiw im eisneng dengdeng ibolow kuw keyemeko, beem deiw ka kel kakamokoluw te!\x * \xo 13:13 \xt Iluk 21:34; Efesus 5:18\x* \v 14 Feinka! Yu kanelom kawin dim kaleem anggil kal em “Kanelina! Kanelina!”, yangakabe weng gelewemokoliw te! Itel bate! Kate, yu Kamok Fian Yesus Kulais em kukuw ken ati ilim atew bete kuw minggiko, kakamoliwka!\x * \xo 13:14 \xt Efesus 5:11\x* \c 14 \s1 Diw Kelew Kelew Kemin em Weng te. \p \v 1 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Yu kanelom mali kunum waneng im Sunbin-Got elo “Fein!”, dangbiliw ibolow beem kukuw be diwyemeko, ikalem amen kuw kukuw beelo de mit da koyemeko, im fein ibolow elo diwyembokoliw te! Kate, yu kunum waneng alik alik bikati “I Sunbin-Got em angin ite te!”, yangeko, iso bongguko, ibolow ki makmak keko, boliwka!\x * \xo 14:1 \xt Ulom 15:7\x* \v 2 Mali kawtiw i ikalem fein ibolow beem dim elo kitil keko, “Nu ki keko, wanin angom alik alik be ken kuw wanbuma!”, angbiliw kate, mali kunum waneng im fein ibolow e beit keko, “Nu ki keko, mali musun wanin ete kuw wanbuma!”, angakabiliw te.\x * \xo 14:2 \xt Talfut Kese 9:3-4\x* \v 3 Kaneko beli, kunum waneng mongom alew bi kanelom mali angin ikal diw mali da, mali angin ikal diw mali da, keyemeko, geeyemokoliw te! Itel bate! Nimtew angom? Sunbin-Got e kunum waneng mongom alew alik alik biilo kalfongyemeko, “Yu nem angin! Nakalem dim mewso telina!”, yangakabe kasike.\x * \xo 14:3 \xt Kolosi 2:16\x* \v 4 Kaneko kasike, yu nomin kunum waneng keko, mali kamok em weng afak kawtiw ilo geeyemkabiliw e? Ikalem kamok ete kuw im gelewkabiliw kukuw be fein diwyemeko, yan ken mak duyemoke te. Nimtew angom? Kamok Fian bete kuw ilo kitil keyembe kasike, i akalem kiin dim kel kitil kuw mokabiliw kasike.\x * \xo 14:4 \xt Matyu 7:1; Sekow 4:11-12\x* \p \v 5 Beemdiw mali kawtiw mak bokolomeliw: “Mak ding amen kuw, mak ding amen kuw keko, mali wiin banim ding keko, mali wiin so ding kekabiliw te!”, angakabiliw kate, mali kawtiw i bokolomeliw: “Babo! Ding mak ding mak be alik alik makuw ki akate te!”, angakabiliw te. Mongom alew kawtiw biim weng be ken te. Kate, yu yukalem ibolow tem ka kel e sen so banim keko, Sunbin-Got eso ibolow ki makmak kebe kukuw bete kuw kilele gelewboliwka!\x * \xo 14:5 \xt Galesia 4:10-11\x* \v 6 Feinka! Mali ding wiin so be ibolow fukunbiliw kawtiw so, mali kawtiw mali wanin ete kuw wanenkabiliw kawtiw iso, mali wanin alik alik kiin abil wanenkabiliw kawtiw iso, kunum waneng alik alik bi ikalem kukuw be geleweko, Kamok Fian elo “Weso! Seyo!”, dangeko, em wiin fian daolewkabiliw kunum waneng ite te. \p \v 7 Kate, yu kilele ibolow fukunemoliwka! Finik so buluw ding dim akal, kuanokoluw ding dim akal, kawin dim kaleem kasel alik alik nu beem mongom sen kayak bate! \v 8 Nimtew angom? Kal finik so buluw ding dim so, kuanokoluw ding dim so, diwkuw diwkuw nu Kamok Fian em angin kebomi, beem afak kebomi, akalem wiin so fewtokoko, buluw kasike.\x * \xo 14:8 \xt Galesia 2:20\x* \v 9 Fein! Kulais e kuaneko, iti finik so bin kuluko, baba teinse kasike kame, e kuansiliw kawtiw so, finik so biliw kawtiw iso, alik alik num fein kamok fian ke alakabe kasike. \p \v 10 Kaneko kasike, nimtew angom ete yu yukalem kakunum kusel im kukuw elo diwyemeko, im wiin de mit da koyemeko, em banim atew keyemkabiliw e? Feinka, yu kilelbiko, boliwka! Sunbin-Got ete kuw alik alik nulo kiol kuw diwyemoke kasike.\x * \xo 14:10 \xt 2 Kolin 5:10\x* \v 11 Sunbin-Got em fut ayem be beem dulum elote bokolomele: \q1 “Itel fein te! Alik alik finik so angom i Kamok Fian nem dim ete gatak wakas angeko, nem afak kebomi, \q1 im sili sili kukuw be kaim dim matem ka kel dukuko, nem wiin fian be mali im kiin dim e fitew dim daloliwka!”, \m angse kale.\x * \xo 14:11 \xt Aisaya 45:23; Filibai 2:10-11\x* \v 12 Angse kasike, alik alik angom nu amen kuw amen kuw keko, Sunbin-Got elo nukalem kanekabuluw kukuw beem mongom ete silel bokolew bokolew kemoluwka! Kesomeluwi, akalem ete num kukuw alik alik be diwyemoke kasike. \s1 Fein Ibolow De Mit Da Kolew Kolew Kemin em Weng te. \p \v 13 Kasike kame, nu kanelom kunum waneng mali ilo diwyemin kukuw be gelewemokoluw te! Ite bate! Kate nu kitil kuw keko, kanelom mali im fein ibolow em gelewkabiliw deiw ka kel tum mak emdiw moluwi, i num kanekabuluw kukuw beem dulum elote tun keleweko, mitokoliw te! \p \v 14 Fein te! Ne Kamok Fian Yesus eso fewtokoko, bin kunum kebomi, atin kuw kal keko, dolon kebite: Sunbin-Got em kiin dim e wanin ninik so wanin gel so mak banim kelei, kal kebi te. Kate, mali kunum waneng mak ibolow fukunomeliw: “Yakai! Wanin mali mak Sunbin-Got em kiin dim e ninik so kai!”, ange tewe, angakabiliw wanin be im dulum elote fein ninik so kebe te.\x * \xo 14:14 \xt Kalan Kunum 10:15; Taitus 1:15\x* \v 15 Kate yu kilelbiko, boliwka! Yu mali im kiin dim e ninik so wanin mak waniwi, i yom kanebiliw beem dulum elote ilum sakik mak kuliw tewe, yu ibolow mutuk fian dulew dulew kukuw beem afak kakaminba ke alakabiliw te. Feinka! Yu kanelom yom wanin wanakabiliw beem dulum elote mali kunum waneng im fein ibolow be aneko, banimokoliw te! Kate, yu kilele ibolow fukunemoliwka! Kulais e kunum waneng biim gomet akati kuanse kasike.\x * \xo 14:15 \xt 1 Kolin 8:11-13\x* \v 16 Kate yu kilelbiko, boliwka! Mesik esik yu yukalem ibolow fukunin ken mak geleweko, wanin mali mak waniw tewe, kate mali kunum waneng mak yom dulum elote ken kanebiliw be atemeko, geeyemeko, “Wa kukuw kebiliw kai!”, yangbokoliw kasike! \v 17 Nimtew angom? Sunbin-Got em gawman dim em afak kel kakamin be wanin so, ok so, mesesem mesesem wanbin eisneng beem dulum elote ba kasike! Kate, Sunbin-Finik e beem afak kakabiliw kunum waneng im dulum elote kiol kuw sen so banim kukuw so, kalfong fian kukuw so, ibolow menew bin kukuw so, kukuw bete kuw im dim ka kel fitewkabe te. \v 18 Feinka! Kulais em aluwbamin kesomi, kaneko kukuw be gelewkabiliw kunum waneng i Sunbin-Got em kiin dim akal, kawin dim kaleem kasel im kiin dim akal, alik alik biim kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum waneng keko, biliw te. \p \v 19 Keko beli, nu kun kulu kitil keko, mali kunum waneng iso ken bin abin kukuw kuw geleweko, mali im Sunbin-Got elo “Fein!”, dangenkabiliw ibolow beelo yamkitilmoko, dokolew dokolew kemuma!\x * \xo 14:19 \xt Ulom 12:18; 15:2\x* \v 20 Yu kanelom kal dim em wanin beem dulum elote Sunbin-Got em aluwbamin be ankiw dalokoliw te! Itel bate! Feinka! Alik alik wanin angom be Sunbin-Got em kiin dim e ninik banim keko, ken ati kuw kekabe kate, mali kakunum kusel i yom mali wanin wanakabiliw be yetemsomi, ibolow teifululiwi, yu im fein ibolow be de mit da koyemiw tewe, yu fein sili sili nam kukuw kebiliw te.\x * \xo 14:20 \xt 1 Kolin 8:13\x* \v 21 Kaneko kasike, yu kukuw ken kuw gelewko, kanelom samal so, wain ok so, waneko, yom kakunum kumel kunum waneng im fein ibolow be teifuluko, mitoke mesesem mesesem eisneng be kebokoliw te! \p \v 22 Keko beli, mesesem mesesem eisneng mak beem dulum elote yu ibolow fukuneko, “Be kiol kukuw te! Be wa kukuw ete te!”, angeko ibolow fukuneko gelewiw tewe, mesesem be yukalem so, Sunbin-Got eso, kaso yukalem eisneng ete kuw te. Kate, nimin kunum waneng ite mak im dim ete ibolow fukunin so, im gelewkabiliw kukuw be so, alew be fein ki makmak keliw tewe, kunum waneng biim dulum elote menew ibolow kelei, i kakateko, kalfong fian kekabiliw te. \v 23 Kate, nimin kunum waneng ite mak ibolow alew kebomi, mali wanin beem dulum elote “Wanin be ninik ete sako?”, ange ange kebiliw kate, i fein waniw tewe, i Sunbin-Got em kiin dim e sen so kawtiw kelokoliw te. Nimtew angom? I ibolow alew keko, teifulusomi, wanakabiliw kasike. \m Yu kilelbiko, boliwka! Nimin kunum waneng ite mak mesesem mesesem eisneng beem dulum elote “Be Sunbin-Got em kiin dim e kiol ete sako? Bani, wa ete sako?”, ange ange keko, ibolow teifulubiliw kate, sakok keliw tewe, i Sunbin-Got em kiin dim e sen so kawtiw kekabiliw te. \c 15 \s1 Kulais em Ibolow Fukunin ete kuw Gelewuma! \p \v 1 Mali mesesem mesesem eisneng beem dulum elote ibolow alew kebiliw kunum waneng i ilum so kekabiliw kasike, ibolow fukunin dolon keko, kitil mobuluw kunum waneng nu kanelom nukalem fein ibolow kitil beem dulum elote kuw fukunemokoluw te! Kate, nu mali fein ibolow beit so kunum waneng biim ilum daoko, dokoyem kemoluwka! \v 2 Fein! Alik alik nu nukalem mewso biliw kunum waneng biim fein ibolow be kitil keyemomin beem dulum elote biim kiin dim em ken kukuw kuw kukuyem kemoluwka!\x * \xo 15:2 \xt 1 Kolin 10:24,33\x* \v 3 Yu Kulais em gelewse kukuw be atemeko, beemdiw keko, kakamoliwka! Nimtew angom? Esik akalem ibolow kuw fukuninba kese kasike. Sunbin-Got em fut ayem e beem dulum elote bokolomele: \q1 “Sunbin-Got kutaka! Mali kawtiw im kulo weng mikembiliw weng be nelo akati weng minembiliw te.”, \m angse kale.\x * \xo 15:3 \xt Sim Fut 69:9\x* \v 4 Sunbin-Got em fut ayem tem ka kel bosiliw weng be alik alik nulo kukuyemkabe kasike, ilum sakik kebe em ding dim bakate, num fein ibolow be beit kelinba kekabe kate, kitil kekabe te. Kitil kelei, Sunbin-Got em fut weng be num ibolow fukunin bakati kitil keyemkabe kasike, nu kalaing kuw keko, Sunbin-Got em nulo akalem sunsun finik so bin dim kalo yemde unoke ding fenkabuluw te.\x * \xo 15:4 \xt 2 Timoti 3:16\x* \m \v 5 Sunbin-Got e akalem kunum waneng alik alik yom akalem deiw kakabiliw ibolow fukunin akal, yom fein ibolow akal, alik alik be kitil kuw keyemoka! Keyemei, yu kilele Kulais Yesus em kukuw emdiw kakamiwi, e yom ibolow alik alik be fein bonggu makmak kuw keyemoka! \v 6 Keyemei, alik alik yu bonggu makmak keko, ibolow ki makmak kesomi, bontem makmak emdiw keko, nukalem Kamok Fian Yesus Kulais em Alew Sunbin-Got em wiin fian be daoko, boliwka! \s1 Weng Kal Ken Ati be Alik Alik Kawtiw Num Dulum elote Fitewse te. \p \v 7 Feinka! Kulais e alik alik nulo akalem fein angin keyemse kasike, yu mali ibolow fein kunum waneng ilo “Yukati num angin kai!”, yangeko, kalfongyemeko, iso bongguko, makmak keboliwka! Kebomeliwi, yu beem kukuw be Sunbin-Got em wiin fian be fein daolewkabiliw te.\x * \xo 15:7 \xt Ulom 14:1\x* \v 8 Nimtew angom? Kulais Yesus e Suda kawtiw num dim elo teleko, Sunbin-Got em fein yangse weng beem ki kelomin beem mongom ete alik alik Suda kawtiw num sak weng afak kunum kese kasike. Keko beli, em kanese beem monggom ete nu atemuwete: Sunbin-Got em Suda kawtiw num awalik kusel ilo “Fein kaneloki te!”, yangse weng be fein ki kelewei, nu atemsuluw te.\x * \xo 15:8 \xt Matyu 15:24\x* \v 9 Kate, Kulais Yesus e Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw yom dim elo akati talse kasike, yu Sunbin-Got em yulo kukuyemkabe folok be atemeko, em wiin fian be daolewkabiliw te. Beemdiw, Sunbin-Got em fut ayem be bokolomele: \q1 “Kaneko kasike, ne Isalael kawtiw im ibik biliw kawtiw im mutuk dim ka kel kom wiin fian daolo yo! \q2 Daoko, kom dim elo sim weng sin kutikemboko kemo yo!”, \m angse kale.\x * \xo 15:9 \xt 2 Samuel 22:50; Sim Fut 18:49; Kalan Kunum 3:25\x* \v 10 Angeko, weng makso bokolomele: \q1 “Suda kawtiw iso, im ibik biliw kawtiw yuso, alik alik yu bongguko, kakat kelewemoliwka!”, \m angeko,\x * \xo 15:10 \xt Sawa Weng 32:43\x* \v 11 iti bokolomele: \q1 “Suda kawtiw im ibik biliw kawtiw yutaka! Alik alik yu Kamok Fian em wiin fian daolewboliwka! \q2 Daoko, em wiin daolewkemin sim mak bokoko, sim kutilew kemoliwka!”, \m angse kale.\x * \xo 15:11 \xt Sim Fut 117:1\x* \v 12 Angeko, iti bokolomele: \q1 “Deiw mak ding mak Sesi kunum mongom em mulkis mak fitewoke te. \q2 Fitewoke ding dim kabalak e, e Suda kawtiw im ibik biliw kawtiw alik alik im kamok fian keyemeko, ilo kilele yeteboke kasike kame, \q2 i em ding feneko, biliw te.”, \m angse kale.\x * \xo 15:12 \xt Aisaya 11:10; Fitew Dase 5:5\x* \v 13 Sunbin-Got em “Kaneloki!”, angse weng be kawtiw alik alik num ibolow kalaing kuw keko, kakat fian so, ibolow menew so, atin kuw wenkabe te. Wensomelei, Sunbin-Finik e yom mutuk tem be daoyemei, yu diwkuw diwkuw Sunbin-Got em yulo bamki so keyemoke ding fenkabiliw te. \ms1 Fol em Aluwse em Weng te. \mr (15:14–16:27) \s1 Fut kaleem Mongom em Weng te. \p \v 14 Nakalem nakunum kumel kunum waneng yutaka! Ne atin kuw kal kelite: Alik alik yom ibolow e kukuw ken so gekei, fukunin ken e yom ibolow mutuk be aluwei, yu mali im ken kukuyemin kunum waneng keyemeko, ilo kilele kaleyembiliwi, ne kal kebi te. \v 15 Kate, ne finganinba keko, weng kitil weng kale fut tem ka kel boli te. Nimtew angom? Mesik esik yu kukuyemin be iti akokow kelokoliw kasike. \p Sunbin-Got e nelo ibolow folok kukunemeko, akalem wiin so galmonemeko, \v 16 akalem sak weng afak kunum kenemse kasike, ne Isalael kawtiw num ibik biliw kawtiw yom biliw dim kalo uneko, akalem Weng Kal Ken Ati be bakayem tem bakayem tem de kakabi te. De kakasomi, Sunbin-Got em am yol em kunum ayem afak kunum imdiw keko, akalem aluwbamin be aluwbomelii, Sunbin-Finik e nem de kakabi weng be kiliko, mali kunum waneng akalem wiin so amkoko, koyemsomi, ilo Sunbin-Got em wiin fian daokabiliw kunum waneng keyemse te. Keyemse kasike, i aik ayem dulewsiliw samal eisneng emdiw kesomi, Sunbin-Got em kiin dim e kamge ken so kekabiliw te.\x * \xo 15:16 \xt Ulom 1:5; 11:13\x* \p \v 17 Kaneko kasike, ne Kulais Yesus eso fewtokoko, Sunbin-Got em fein sak weng afak kunum kebi kasike, ne nakalem aluwbamin beelo diwemeko, beem dulum elote kalfongkabi te. \v 18-19 Fein! Ne yulo weng nong bokoyeminba kekabi kate, Kulais em nem dim aluwkabe sang ete kuw diwkuw diwkuw bakayemkabi te. Kulais em nem dim aluwkabe eisneng be kanekote: Ne Isalael kawtiw num ibik biliw kawtiw ilo weng bakayembomi, kaleyembomi, Sunbin-Finik em kitil em dim ete auk so kitil so eisneng mak keyemkabi kasike, i Sunbin-Got em sunsun finik so bin kulomin deiw be atemeko, elo gelewkabiliw kunum waneng ke alakabiliw te. Feinka! Ne Selusalem abiw mutuk fian beem tele, Ililikum abiw mutuk fian beem tele, aneng aneng angom alik alik ka kel kakabomelii, Kulais em Weng Kal Ken Ati be diwkuw diwkuw bakayem tem bakayem tem de kakabi te. \v 20 Kanebomi, diwkuw diwkuw ibolow fukunite: Nimin im aneng aneng angom mak Kulais em Weng Kal Ken Ati be kalo uninba kebe aneng kalo nakalem ete uneko, ilo bakayem tem bakayem tem de unakabi te. Nimtew angom? Kulais em weng kilisiliw aneng mak kele tewe, am kun moko, am gelomin aneng emdiw kele kasike. Kate, ne mali kawtiw im am kun dim dukusiliw aneng kalo uneko, ka kel am mak nam geli te.\x * \xo 15:20 \xt 2 Kolin 10:15-16\x* \v 21 Feinka! Ne Sunbin-Got em fut ayem beem angakabe weng beelo gelewkabi kunum nete te. E bokolomele: \q1 “Mali weng kal be wosulinba keliw kawtiw i weng kal be fein kiliko, atemokoliw te. \q2 Fein! I elo kiliko, kilele dolon kelokoliw te!”, \m angse kasike.\x * \xo 15:21 \xt Aisaya 52:15\x* \s1 Ulom Abiw Mutuk Fian kalo Unomin Kese em Weng te. \p \v 22 Beli, diwkuw diwkuw ne yom fukun tolomin ibolow kebi kate, aluwbamin banban be nelo nauluwbelei, ne ki keko, telinba kebi te.\x * \xo 15:22 \xt Ulom 1:13\x* \v 23 Kate kame, kaleem aneng aneng angom em aluwbamin alik alik be ki kelewsi kasike, nem itol banban ding “Ne yom fukun tolo yo!”, angekabi weng be kame mewso dem keloke te. \v 24 Nimtew angom? Ne Siben aneng fian kalo unomin ibolow keli kasike. Nem kalo unomin deiw ete ne Ulom abiw mutuk fian kasel yukati yetebam dili unomin ibolow fian kebi te. Kesomi, sukum ding mak yuso bomelii, neso yuso alik alik nu kalfongdew kalfongdew keyemokoluw te. Keko beli, “Yu nelo dokonemokoliw sako?”, angeko, yom abiw mutuk fian koleweko, Siben aneng fian kalo unoki te. \p \v 25 Kate kame, ne Selusalem abiw mutuk fian em Sunbin-Got akalem galmose kunum waneng ilo dokoyemomin unbi te.\x * \xo 15:25 \xt 1 Kolin 16:1-4\x* \v 26 Nimtew angom? Masedonia aneng fian so, Akaia aneng fian so, aneng fian alew biim sios kunum waneng i ibolow kalfongeko, on kisol tum win eisneng mak bongguko, nem teing dim daliwi, ne Selusalem abiw mutuk fian kawtem elo uneko, kaem Sunbin-Got akalem galmolei, sukum kebiliw kunum waneng ilo deyem unbi kasike.\x * \xo 15:26 \xt Kalan Kunum 24:17; 1 Kolin 16:1; 2 Kolin 8:1; 9:2,12\x* \v 27 Aneng fian biim Sios kunum waneng ikalem ibolow kuw geleweko, kalfongeko, ibolow fukunomeliw: “Emisik ding kabalak e, mali Suda kunum waneng num dim kalo teleko, Sunbin-Finik em bamki fian be im ibik biliw kawtiw nulo duyemsiliw kai!”, angeko, biliw kasike kame, “Nusik im yan kebuluw be iti yan duyemuma!”, angeko, on kisol tum win em bamki ilo dalomin bongguko, nem teing dim dasiliw te.\x * \xo 15:27 \xt 1 Kolin 9:11\x* \v 28 Dasiliw kasike kame, ne Selusalem abiw mutuk fian kawtem elo uneko, on kisol be fein kaem sios kunum waneng im teing dim elo daloki te. Dasomi, abiw mutuk fian be iti koleweko, Siben aneng fian kalo unoki te. Unoki beem ding dim bakate, ne yulo fein yetebam toloki te. \v 29 Toloki kate, kaem ding dim bakate, nem ibolow e Kulais em bamki ken so gek konembe mesesem mesesem eisneng beso yom fukun toloki te.\x * \xo 15:29 \xt Ulom 1:11\x* \p \v 30 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Nukalem Kamok Fian Yesus Kulais em wiin so, Sunbin-Finik em duyemkabe ibolow mutuk fian so, alew beem dim ete ne yulo kitil weng mak bokoyemomeli: Yuso neso bongguko, ibolow ki makmak kesomi, mongom alew kaleem dulum elote Sunbin-Got eso weng bakamoluwka!\x * \xo 15:30 \xt 2 Kolin 1:11; Kolosi 4:3; 2 Tesalonaika 3:1\x* \v 31 Mongom alew bi kanekote: \li1 Mak e, mali ibolow fein anginba kebiliw Sudia aneng fian kasel i kanelom nelo maka kenemeko, nenokoliw te! \li1 Mak e, Selusalem abiw mutuk fian em Sunbin-Got akalem wiin so galmose kunum waneng i Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw biim dokoyemkemin on kisol be kalfong so keleweko, kulokoliw te. \p \v 32 Kaneko kasike, ne Sunbin-Got em ibolow fukunin geleweko, ibolow kalfong so yom fukun teleko, neso yuso bongguko, nanbow angeko, bin ibolow kulokoluw te. \p \v 33 Yutaka! Menew ibolow em sen mongom kayak Sunbin-Got e alik alik yuso be te! Feinka. \c 16 \s1 Fol em “Yukalo!”, Yangse Weng te. \p \v 1 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Nawkolon Fibi um dulum elote bokoyembi weng ken kale kililoliwka! U Senkelia abiw mutuk fian em sios biim kunum waneng iso aulbabomi, ilo dokoyemkabu waneng ute te. \v 2 Kame, yu ulo akati dokoumeko, kalfongumboliwka! Nimtew angom? Sua kel akate, u nakalem so, kunum waneng banban iso, alik alik nulo fein dokoyem kebisu kasike. Kanebisu kasike kame, yu Kamok Fian akalem galmose kunum waneng im ken kukuw be geleweko, ulo akati dokoumeko, um sukum keumbu mesesem mesesem eisneng be ulo fein duumoliwka! \p \v 3 Kais yemkal Bilisila so, Akuila so, yemkal biilo “‘Yukalo!’, yange kai!”, yangoliwka! Yemkal iso, neso, alik nu fangfangdako, Kulais Yesus em aluwbamin aluwdewkabuluw te.\x * \xo 16:3 \xt Kalan Kunum 18:2\x* \v 4 Sua kel akate, nem kal ilum fian kulusi ding dim bakate, yemkal bi ikalem kal dim em ibolow fukuninba keko, kuanomin awan finganeminba keko, dokonemsiliw kasike, neso, Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw im sios kunum waneng yuso, alik alik nu yemkal biilo “Weso! Seyo!”, yangboluwka! \m \v 5 Yangeko, ikalem am dim wensankabiliw sios kunum waneng alik alik ilo ikati “‘Yukalo!’, yangbe kai!”, yangoliwka! \p Nem ibolow kelewbi ken kunum Efainetus elo akati “‘Kukalo!’, kange kai!”, dangoliwka! E Esia aneng fian em emisik kunum Kulais elo “Fein!”, dangeko, telese kunum ete kasike. \p \v 6 Malia ulo “‘Kukalo!’, kange kai!”, wangoliwka! U bukeko, yom dulum elote aluwbamin fian mak keyemalu waneng ute kasike. \p \v 7 Nemdiw Suda kasel kebiliw Andolonikus eso, Yunias uso, yemkal\f + \fr 16:7 \ft 16:7 Mali kal kawtiw im fukunin e kanekote: Yemkal bi fein yemkal bate! Andolonikus akal, Yunias akal, aso i kunum im wiin mak kasike. Kate, mali kal kawtiw im fukunin e kanekote: Bilisila so, Akuila so, (16:3), Filologus so, Sulia so, (16:15), yemkalel biimdiw Andolonikus so, Yunias so, ikati yemkal kesiliw kale.\f* biilo “‘Yukalo!’, yange kai!”, yangoliwka! I wiin so kalan kunum waneng keko, neso sok am tem alenaliw kasike. I imisik keliwi, ne im ibik ete teleko, Yesus elo “Fein!”, dangsi te. \p \v 8 Nem nakunum Amfiliatus elo “‘Kukalo!’, kange kai!”, dangoliwka! E Yesus em “Fein!”, dangse kunum keko, alakabe kunum ete kasike, ne elo ibolow mutuk fian dulewsi te. \p \v 9 Neso fangfang da kunum keko, Kulais em sak weng afak aluwkabe kunum Ulbanus elo “‘Kukalo!’, kange kai!”, dangoliwka! \p Dangeko, ibolow fian dulewkabi kunum Satakis akal “‘Kukalo!’, kange kai!”, dangoliwka! \p \v 10 Abeles elo akal “‘Kukalo!’, kange kai!”, dangoliwka! Fein! Ilum kuluse ding dim kabalak e, kawtiw alik alik i kunum beem Kulais elo fein gelewkabe kukuw be atemeko, kal ke alakabiliw kasike. \p Alistobulus em angin alik alik ikal “‘Yukalo!’, yange kai!”, yangoliwka! \p \v 11 Nemdiw Suda kunum kebe Kelodion elo “‘Kukalo!’, kange kai!”, dangoliwka! \p Dangeko, mali Nalsisus em angin keko, Kamok Fian elo “Fein!”, dangbiliw kunum waneng alik ilo “‘Yukalo!’, yange kai!”, yangoliwka! \p \v 12 Kamok Fian em aluwbamin fian ke aluwkabiliw waneng alew Tilifina so, Tilifosa so, uso ilo “‘Yukalo!’, yange kai!”, yangoliwka! \p Ibolow fian keumbi nawkolon Felsis ulo “‘Kukalo!’, kange kai!”, wangoliwka! U bukeko, Kamok Fian em aluwbamin fian aluwkabu waneng kebute kasike. \p \v 13 Ulufus so, akalem auk so, yat ilo “‘Yukalo!’, yange kai!”, yangoliwka! Kamok Fian e kunum beelo akalem wiin so amkose kunum kelewe kasike. Em auk u nakalem yem umdiw kenembisu te.\x * \xo 16:13 \xt Mak 15:21\x* \p \v 14 Asinkilitus so, Felegon so, Kelmes so, Fatolobas so, Kelmas so, ikalem awkunum kumel biliw iso, alik alik biilo “‘Yukalo!’, yange kai!”, yangoliwka! \p \v 15 Filologus so, Sulia so, yemkal biso, Neleus so, akalem waneng aul Olimbas uso, iso biliw Sunbin-Got akalem wiin so galmose kunum waneng biso, alik alik biilo “‘Yukalo!’, yange kai!”, yangoliwka! \p \v 16 Alik alik yu Sunbin-Got em angin num kukuw be geleweko, yengimel yukalem falal kolew kolew keko, “Biliw yako!”, yangboliwka! \p Yu kililina! Abiw abiw angom im Kulais em sios kunum waneng alik alik bikati yulo “Yukalo!”, yangiw te.\x * \xo 16:16 \xt 1 Kolin 16:20; 1 Fita 5:14\x* \s1 Kilbiko, Bomin em Weng te. \p \v 17 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Yu kilelbiko, boliwka! Nimtew angom? Mali yom mutuk talsiliw kawtiw mak yom sua em kulusiliw kukuyemin weng beelo dasuw weng mak tikin kuw bokoyemkabiliw kasike, yu im kanebiliw beem dulum elote amen amen kuw keyemkabiliw kasike. Yu kanelom mali kawtiw biim mit mewso unokoliw te!\x * \xo 16:17 \xt Matyu 7:15; Taitus 3:10\x* \v 18 Feinka! Dasuw weng abal nam bakayemkabiliw kawtiw bi ikalem kal im ibolow kuw fukunkabiliw kate, nukalem Kamok Fian Kulais em aluwbamin beem dulum elote fukuninba kekabiliw te. I dasuw dasuw weng kuw menew menew ati te mali yulo keyemeko, mali biim weng beem mongom ete akokow so kebiliw kawtiw biim ibolow fukunin be dolo dolo keyemkabiliw kasike.\x * \xo 16:18 \xt Filibai 3:19; 2 Fita 2:3\x* \p \v 19 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Aneng aneng angom kawtiw alik alik i yukalem Sunbin-Got em deiw gelewkabiliw kukuw em kanebiliw sang kilikabiliw kasike, ne yom dim ete kalfong fian mak kulukabi te. \p Yu ken eisneng em kukuw atin kuw kal keko, gelewemoliwka! Kate, wa eisneng em kukuw e singam kel keko, boliwka!\x * \xo 16:19 \xt Ulom 1:8; 1 Kolin 14:20\x* \p \v 20 Ding mewso mewso keloke ding dim kabalak e, menew ibolow em sen mongom kayak Sunbin-Got e Seten-Ataanim elo yom yan afak ka kel dawkatiko, kawtol angoke te. \p Wee yutaka! Nukalem Kamok Fian Yesus em folok ibolow e fein yuso boke te!\x * \xo 16:20 \xt Talfut Kese 3:15\x* \s1 Fefe “Yukalo!”, Yangsiliw Weng te. \p \v 21 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Nem fangfang dako, neso aluwbabe kunum Timoti so, Ilusius so, aso nemdiw Suda kunum kebiliw Sason so, Sosifatel so, kunum biso, neso ka biliw kunum waneng iso, alik alik yulo “Yukal o!” yangiw te.\x * \xo 16:21 \xt Kalan Kunum 16:1-2; 19:22; 20:4\x* \p \v 22 Teltius nete, ne Fol em bokose weng beem bontem dim kuluko, fut kale boli kunum kebi te. Nakati yulo Kamok Fian Yesus em wiin dim e “Yukalo!”, yangi te.\fig |alt="Paul dictating" src="C103.tif" size="col" ref="Ulom 16:22" \fig* \p \v 23 Gaius akati yulo “Yukalo!”, yange te. E neso, kaem sios kunum waneng iso, alik alik nulo dokoyemeko, akalem am elo yemde unakabe kunum ete te. \p Elastus so, nukalem akunum Kualtus so, aso i yulo “Yukalo!”, yangiw te. Elastus e abiw mutuk fian kaleem on kisol atebe kunum ete te.\x * \xo 16:23 \xt Kalan Kunum 19:9; 1 Kolin 1:14\x* \s1 Sunbin-Got em Wiin Dawsulemin em Weng te. \p \v 24-25 Nem Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati so Yesus Kulais em weng so bakayem tem bakayem tem uni ding dim kabalak e, ne diwkuw diwkuw weng kale bokoyemkabite: Sunbin-Got e ki keko, alik yom fein ibolow be kitil keyemkabe te. Sua kel akate, Weng Kal Ken Ati kale wokmoko, alenale kate kame,\x * \xo 16:24-25 \xt Ulom 1:5; Efesus 1:9; 3:5,9; Kolosi 1:26\x* \v 26 sunsun finik so bin Sunbin-Got e akalem ibolow fukunin geleweko, wokmobe weng be fitew dim dase te. Feinka! Sua kel akate, Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum i wokmobe weng be bokosiliw kate kame, aneng aneng angom kasel i fitewse weng beem mongom be kilele kal kekabiliw kasike, ikati ki keko, Sunbin-Got elo “Fein!”, dangbin em deiw gelewkabiliw te. \p \v 27 Emdiw makso banim keko, kal fian so Sunbin-Got e Yesus Kulais elo dabalase kasike, nu akalem wiin fian e diwkuw diwkuw daoluma! Feinka! \p Bete kuw. Nem fut weng boyemi fut kame kilaka.