\id REV - Bimin NT -Papua New Guinea 2008 (web 2014) \h Fitew Dase \toc1 Wokmobe em Kaim Fitew Dim Dase em Weng te. \toc2 Fitew Dase \toc3 Fit \mt2 Wokmobe em \mt1 Kaim Fitew Dim Dase \mt2 em Weng te. \c 1 \p \v 1 Sunbin-Got e mewso kaneloke eisneng be Yesus Kulais elo kalelewei, esik akalem dabalakamin finik mak dabalalei, e teleko, em weng afak kekabi kunum Sion nelo bokonemomele: “Nem kalekembi eisneng kale mali Kulais em aluwbamin kunum waneng ilo bokoyema!”, nangeko, kaneloke eisneng kale kalenemse te.\x * \xo 1:1 \xt Fitew Dase 22:6\x* \v 2 Kalenemei, nesik Sunbin-Got em weng so, Yesus Kulais em kukunemei, ne atemsi eisneng beso, alik alik angom be yulo kilele bokoyemeko, kaim dim dali te. \p \v 3 Kame fefe ding mewso kele angomi, nimin kunum waneng ite mak Sunbin-Got akalem bontem dim bakamin kunum mak nem bosi weng kale kuluko, mali kawtiw ilo bakayembiw tewe, i kalfongeko, kakatemoliwka! Kebiliwi, mali kunum waneng biim weng kilisomi, gelewbiliw kunum waneng bikati kalfong keko, kakatemoliwka!\x * \xo 1:3 \xt Fitew Dase 22:7,10\x* \s1 Sion e Fut kale Boko, Ben kel Abiw Dim biim Sios ilo Dabalayemse em Weng te. \p \v 4-5 Sion ne fut kale boko, ben kel sios kunum waneng aneng fian Esia biliw yulo dabalayemi te. \p Suaem bise so, kame be so, sow ete em boke so Sunbin-Got akal, ben kel finik Sunbin-Got em teinkemin abin ayem dim mobiliw ikal, Yesus Kulais akal, alik alik bi yulo ibolow folok so, menew ibolow so duyemboliwka! Feinka! Yesus Kulais be Sunbin-Got em weng kilele kiliko, nulo kukuyemsomi, emisik keko, fomkamin dim dawkalfolse kunum kebomi, kawin dim kaleem aneng aneng angom beem kamok fian kebe te. E nulo ibolow mutuk fian duyemsomi, akalem kaim so num sili sili kukuw beem yan weneko,\x * \xo 1:4-5 \xt Aneng Kolew 3:14-15; Sim Fut 89:27; Kolosi 1:18; Fitew Dase 3:1; 4:5\x* \v 6 nulo akalem gawman dim bin kunum waneng keyemeko, nulo kunum waneng ayem keyemsomi, “Nakalem Aatim Sunbin-Got em wiin fian daolewbin kunum waneng kebina!”, yangakabe te. Kitil so auk so, mesesem mesesem angom alik alik be diwkuw diwkuw akalem dulum elote kuw alakabe te! Feinka!\x * \xo 1:6 \xt 1 Fita 2:9; Fitew Dase 5:10; 20:6\x* \q1 \v 7 Yu atebamoliwka! Em yukam tem toloke ding dim e, alik alik i elo kiin so atemokoliw te. \q2 Elo kanat salewsiliw kawtiw ikati elo atemokoliw te. \q1 Kawtiw kawin fe abiil fe biliw angom bi alik alik elo atemeko, ikalem teing gin-gin feiweko, amneng falulokoliw te. \m Be fein kaneloke te. Feinka.\x * \xo 1:7 \xt Daniel 7:13; Sekalaya 12:10; Matyu 24:30; Sion 19:34-37; 1 Tesalonaika 4:17\x* \p \v 8 Suaem bise so, kame be so, sow ete em boke so Sunbin-Got kitil so auk so beem sen kayak e bokolomele: “Ne sua kel akal alenali te. Bi fefe akal boki te.”\f + \fr 1:8 \ft 1:8 Gilik im weng sin e kale kel “Sunbin-Got ne Alfa so Omega so nete kuw te.” angakabe te. Nimtew angom? Gilik im weng sin e Alfa e emisik weng kelei, Omega e fefe weng ete kale.\f*, angbe te.\x * \xo 1:8 \xt Fitew Dase 21:6; 22:13\x* \s1 Sion e Kulais elo Atemse em Sang te. \p \v 9 Sion nakal yomdiw Yesus Kulais elo “Fein!”, dangii, eso nuso alik nu makuw bongguko, fewtokoko, beem dulum elote betbet kulusomi, em dokoyemoke ding fenbuluw kunum waneng nute te. Feinka! Ne mali kawtiw ilo Sunbin-Got em weng so, Yesus em sang so bakayembisi te. Bakayembi beem mongom ete, i nelo okgung Fatmos kel sok am tem da konemiwi, ne kale kel bi te. \v 10 Ka kel bilii, Kamok Fian em Ben ding\f + \fr 1:10 \ft 1:10 Suda kawtiw i Talfut Kelewse fut beem sang geleweko, ben kel ben kel ding teing bokoko, beem fefe ding Sabat finengdakamin ding dangakabiliw te. Kate, nukalem “Sande” angakabuluw Ben ding bakati ikalem ben kel ding ben kel ding beem emisik ding kekabe te.\f* kele ding ete, Sunbin-Finik em kitil e nem ibolow tem telei, nem ibik dim elote fongket weng mak emdiw keko, kitil kuw gaaneko, bokonemomele: \v 11 “Alik alik kom atebelew eisneng be ku fongate akate fut boko, aneng abiw mutuk fian ben kel biliw sios kunum waneng biilo dabalayemolewka! Abiw mutuk fian biim wiin e kanekote: \li1 Mak e Efesus e, \li1 mak e Semena e, \li1 mak e Fegamum e, \li1 mak e Tayataila e, \li1 mak e Sadis e, \li1 mak e Filadelfia e, \li1 fefe e Alaodisia ete te.”, \m nangse te. \v 12 Nangesomelei, ne nangse weng beem dulum elote famdes angeko, atemom ete: Ben kel ilam ailbin gol sen so kaisiliw mak ibik belei, ne atemsi te. \v 13 Atemeko, beem mutuk dim kel mak kunum mak Kawtiw Aul emdiw belei, ne atemsi te. Em ilim minggibe be tiakim kuw minggiko, gol tanggal mak em gin-gin dim falal kelewko, minggibelei, ne atemsi te.\x * \xo 1:13 \xt Daniel 7:13; 10:5\x* \v 14 Atemsomelii, em kak so, kak kon so, makuw neme kalim kais nam so yukam kais nam so atew keko, em kiin e ais dong atew kesomi,\x * \xo 1:14 \xt Esekiel 43:2; Daniel 7:9; 10:6; Fitew Dase 2:18; 14:2; 19:12\x* \v 15 em yan tom e ais abuliw balas anggolko, mian fong emdiw filik falak bamneng so kebelei, em weng e kiman gilin atew kesomi, \v 16 em yuk teing kel e ben kel fial aluwbomelei, em bontem dim e biol atul nam fitelu matem telesomelei, em kiinguen e ataan atul mamin nam emdiw ailsomi, belei, ne atemsi te.\x * \xo 1:16 \xt Kibulu 4:12; Fitew Dase 2:12; 19:15\x* \p \v 17 Kanele eisneng be atemomelii, ne kiin felfel keko, akalem yan mit fom mitsi te. Mitselii, e akalem yuk teing deeko, nem dim dukuko, bokonemomele: “Ku kanelom fingenokolew te! Ne sua sua akal, sow em fefe akal,\x * \xo 1:17 \xt Aisaya 44:6; 48:12; Fitew Dase 2:8; 22:13\x* \v 18 diwkuw diwkuw finik so alakabi kunum nete te. Ne fein kuansi kate kame, ku nelo netemewete: Ne iti kuaninba keko, finik so sunsun kuw boki te. Ne kuankemin em abisom em buskamin so, kuansiliw kawtiw im alakabiliw dim em abisom buskamin so, aluwkabi kunum nete kuw te. \v 19 Keko kasike, ku fongate akate atemsomi, suaem kese eisneng so, kame kanebe eisneng so, sow em keloke eisneng so, alik alik makuw fut tem bololewka! \v 20 Ku kilila! Ben kel fial aluwbi be so, ben kel ilam ailbin gol sen so, ibolow win sang alew biim kiskiw em mongom e kanekote: \li1 Ben kel fial be ben kel sios kunum waneng biim kalan kunum\f + \fr 1:20 \ft 1:20 Gilik im weng sin e kale kel “Anggeloi” bose te. Weng beem mongom mak e “Sunbin-Got em yemdakamin finik ite te”, mak e “kalan unemin kunum ite te”.\f* biim kiskiw ite te. \li1 Ben kel ilam ailbin gol sen be ben kel sios kunum waneng im kiskiw ite te. \c 2 \s1 Efesus Abiw Mutuk Fian Ilo Fut Dabalayemse em Weng te. \p \v 1 Efesus abiw mutuk fian em sios kunum waneng biim kalan kunum\f + \fr 2:1 \ft 2:1 Gilik im weng sin e kale kel “Anggeloi” bose te. Weng beem mongom mak e “Sunbin-Got em yemdakamin finik ite te”, mak e “kalan unemin kunum ite te”.\f* elo weng kale fut tem boko, bokolewomelew: “Nakalem ben kel fial yuk teing aluwbomi, ben kel ilam ailbin gol sen biim mutuk kakabi kunum ne weng kale bokokemomeli:\x * \xo 2:1 \xt Fitew Dase 1:16\x* \mi \v 2 ‘Kom bukesomi, ken kukuw aluwsomi, yom kal anggil ilum kululiw ding em kalaing kuw keko, kitil mokabiliw kukuw be ne kal kebi te. Feinka! Ku kukuw wa kekabiliw kawtiw ilo gal keyemeko, im deiw elo net kelewkabelew te. Kelewsomelewi, mali dasuw weng bokoko, ‘Nukal kalan kunum nute te!’, angbiliw kunum ilo kilele diwyemeko, ‘Dasuw bakabiliw kunum yute te!’, angeko, kal kebelew te.\x * \xo 2:2 \xt 1 Sion 4:1\x* \v 3 Kaneko beli, ku nem wiin kitil kuw aluweko, belew angomi, mali kawtiw i beem mongom e kulo kal anggil ilum dukakembiliw kate, ku beit kelinba keko, kitil kuw keko, mokabelew te. \mi \v 4 Kate, nem weng mak kuso be te. Emisik ding dim bakate, ku nelo ‘Fein!’, nangeko, ibolow mutuk fian so dunemselew kate kameem belew ding dim kale, ku nelo dunemselew ibolow mutuk fian be kolewsomi, beit kebelew te. \v 5 Feinka! Kukalem ken kukuw kemalew kukuw kolewselew kasike kame, ku iti ken kukuw beem ibolow fukunemolewka! Fukunsomelewi, ibolow famdeko, suaem kaneselew emdiw iti aluwbamolewka! Ku kelinba kelew tewe, ne fongate akate alik ilam ailbin sen biim mutuk elo telesomi, komie ne kulu kokemoki kasike, alik alik yu fein banimokoliw te.\x * \xo 2:5 \xt Fitew Dase 3:3\x* \mi \v 6 Kate, kom kukuw mak e nakalem kukuw emdiw kebelew te. Ku dasuw kukuyemkabe kunum Nikolas so beem angin iso alik biilo kaim alel yetemkabelew te. \mi \v 7 Kaneko kasike, kentem ken so kunum waneng yu Sunbin-Finik em sios kunum waneng ilo bokoyemkabe weng beelo kilele kililoliwka! Nimin kunum waneng ite mak kitil keko, kawin dim kaleem wa kukuw de mit daliw tewe, ne ilo Sunbin-Got em abiil tikin alakabe beem sang mutum abiw Baladais elo yemdeko, sunsun finik so duyemkabe ais dem beem wanin sak duyemii, i kulokoliw te.’, \m dangeko, fut tem bololewka!”, nangse te.\x * \xo 2:7 \xt Talfut Kese 2:9; Fitew Dase 22:2,19\x* \s1 Semena Abiw Mutuk Fian Ilo Fut Dabalayemse em Weng te. \p \v 8 Semena abiw mutuk fian em sios kunum waneng biim kalan kunum\f + \fr 2:8 \ft 2:8 Gilik im weng sin e kale kel “Anggeloi” bose te. Weng beem mongom mak e “Sunbin-Got em yemdakamin finik ite te”, mak e “kalan unemin kunum ite te”.\f* elo weng kale fut tem boko, bokolewomelew: “Nakalem kuw sua sua akal, sow em fefe akal sunsun boki kunum nete te. Kuansomi, iti fomkamin baba teinsi kunum nete weng kale bokokemomeli: \mi \v 9 ‘Ne kom belew be kilele kal kebi te. Kom betbet kal anggil ilum kulabelew beso, kal dim em mesesem eisneng sukum belew bakati kal kebi te. Kate, ku fein ibolow beem dulum elote sukum kelinba keko, emso kunum atew kebelew te. Kebelewi, mali kawtiw i ‘Nu Suda kawtiw nute te!’, kangeko, kulo desi kekembiliw beem ilum akal ne kal kebi te. Kate, kanebiliw kawtiw bi Suda kawtiw bate. I Seten-Ataanim em angin kebomi, kanebiliw bakate.\x * \xo 2:9 \xt 2 Kolin 11:14-15; Fitew Dase 3:9\x* \mi \v 10 Ku kilele kilila! Sukum king kel ding atew kemoke ding dim e, Seten-Ataanim e kitil keko, mali kom sios biliw kunum waneng ilo sok am tem da koyemeko, ilo kal ilum fian mak duyemeko, ‘Im fein ibolow e kitil kebiliw beni ba?’, angeko, kiskis koyemboke te. Keyembelei, mali kawtiw i mali fein ibolow so kunum waneng ilo yeniwi, i kuanokoliw te. Kate, im fein ibolow e beit kelinba keliw tewe, ne im kanebiliw beem yan e ilo wiin fian so duyemeko, sunsun finik so bin duyemoki te.\x * \xo 2:10 \xt 2 Timoti 4:8; Sekow 1:12\x* \mi \v 11 Kaneko kasike, kentem ken so kunum waneng yu Sunbin-Finik em sios kunum waneng ilo bokoyemkabe weng beelo kilele kililoliwka! Nimin kunum waneng ite mak kitil keko, kawin dim kaleem wa kukuw de mit daliw tewe, kanekabiliw kunum waneng bi auk teben em kuankemin be nam kuaniw te.’, \m dangeko, fut tem bololewka!”, nangse te.\x * \xo 2:11 \xt Fitew Dase 20:14; 21:8\x* \s1 Fegamum Abiw Mutuk Fian Ilo Fut Dabalayemse em Weng te. \p \v 12 Fegamum abiw mutuk fian em sios kunum waneng biim kalan kunum\f + \fr 2:12 \ft 2:12 Gilik im weng sin e kale kel “Anggeloi” bose te. Weng beem mongom mak e “Sunbin-Got em yemdakamin finik ite te”, mak e “kalan unemin kunum ite te”.\f* elo weng kale fut tem boko, bokolewomelew: “Biol mali so mali so atul nam aluwkabi kunum nete weng kale bokokemomeli: \mi \v 13 Kom belew abiw dim be ne kal keli te. Seten-Ataanim em teinkemin abin ayem akati ka kel be te. Feinka! Em be abiw be, i nem weng afak bin keko, mali ilo nem sang bakayembe fein kunum Antibas elo aliwi, e kuanse te. Em kuane ding kabalak e, ku nem wiin kilele kitil keko, net aluweko, kom fein ibolow be beit kelinba keselew te. \mi \v 14 Kate, nem weng alew mak kuso be te. Weng be kanekote: Mak e, Fegamum biliw mali kawtiw mak i Balam em kukuyemkabe weng aluwko, gelewkabiliw kasike. E sua kel Balak elo bokolewomele: “Isalael kawtiw im kakamin deiw kel kal ilum mak dukayembolewka!”, dangei, Balak e beem weng geleweko, Isalael kawtiw ilo kukuyemei, isik i dasuw-got ilo daol bil keyemeko, im wanin daol wanesomi, osow kukuw fian kemaliw te.\x * \xo 2:14 \xt Teing Bakamin 22:1–24:24; 25:1-2; 31:16; 2 Fita 2:15\x* \v 15 Iti weng mak e, mali kawtiw mak i Nikolas em angin im kukuyemkabiliw weng gelewkabilw te. Feinka! I kanebiliwi, ne atemeko, kal kebi te. \mi \v 16 Keko kasike, fongate akate i ibolow famdeko, im kanekabiliw kukuw be kolewoliwka! Kelinba keliw tewe, ne fongate akate teleko, nem bontem dim matem tele beem biol atul nam beso ilo yenii, i kuanokoliw kasike.\x * \xo 2:16 \xt Fitew Dase 3:11\x* \mi \v 17 Kaneko kasike, kentem ken so kunum waneng yu Sunbin-Finik em sios kunum waneng ilo bokoyemkabe weng beelo kilele kililoliwka! Nimin kunum waneng ite mak kitil keko, kawin dim kaleem wa kukuw de mit daliw tewe, ne ilo abiil tikin em okmobe Mana wanin mak yemenoki te. Yemensomi, tum kais nam mak em dim e wiin kikis mak bosi tum akal ilo amen amen duyemoki te. Beem dim bosi wiin kikis be alik alik kunum waneng i bongguko, nam kal keliw kate, ikalem amen amen kuw wiin beelo kal kelokoliw te.’, \m dangeko, fut tem bololewka!”, nangse te.\x * \xo 2:17 \xt Aneng Kolew 16:4,14-15,33-34; Aisaya 62:2; Sion 6:31,48-50\x* \s1 Tayataila Abiw Mutuk Fian Ilo Fut Dabalayemse em Weng te. \p \v 18 Tayataila abiw mutuk fian em sios kunum waneng biim kalan kunum\f + \fr 2:18 \ft 2:18 Gilik im weng sin e kale kel “Anggeloi” bose te. Weng beem mongom mak e “Sunbin-Got em yemdakamin finik ite te”, mak e “kalan unemin kunum ite te”.\f* elo weng kale fut tem boko, bokolewomelew: “Nem kiin e ais dong atew kesomi, yan tom e ais abuliw balas anggolko, mian fong emdiw filik falak bamneng so kekabi kunum nete weng kale bokokemomeli:\x * \xo 2:18 \xt Fitew Dase 1:14-15\x* \mi \v 19 ‘Ne kom ken kekabelew kukuw be kilele kal kebi te. Kom ibolow mutuk dulew dulew kukuw e, kom fein ibolow kenemkabelew e, kom mali ilo dakayembin kukuw e, kom kal anggil ilum deimin kukuw e, alik alik kebelew be ne atemeko, kal kebi te. Feinka! Kom kame gelewkabelew ken kukuw be suaem ken kukuw gelewemalew kukuw beelo bakileweko, fian kebelew te. \mi \v 20 Kate, weng mak kuso bete te. Kukuw wa kekabu waneng mak yom mutuk ka bu te. Um kukuw wa be Sesebel\f + \fr 2:20 \ft 2:20 Sua kel, Sesebel u Isalael kawtiw im emisik kak kunum Akaw em kalel ute te. U Sunbin-Got em angin ilo maka keyemeko, dasuw-got im wiin ete kuw daoyem kemalu waneng ute te.\f* um kanemalu kukuw wa atew te. U dasuw weng bokolomelu: ‘Nete Sunbin-Got em bontem dim bakamin waneng nete te!’, angeko, nem weng afak kunum waneng kebiliw biim ibolow elo teifulu koyemeko, ilo osow kukuw so, dasuw-got ilo daol bil keyemeko, im wanin daol wanbin kukuw so, kukuyemkabu te.\x * \xo 2:20 \xt 1 Kamokim 16:31; 2 Kamokim 9:22\x* \v 21 Ne sukum ding keko, ‘U ibolow famdeluka!’, angeko, ding fenbi kate, u ibolow famdesomi, osow kukuw be ibik kulewinba kebu te. \v 22 Kasike, ku kilila! Wakamin wa betbet fian mak duumoki te. Keko beemdiw, mali kawtiw mak ibolow famdeko, umdiw osow kukuw wa be kolewinba keliw tewe, ne ilo ikati betbet fian mak duyemoki te. \v 23 Duyemsomelii, ukalem muluwel iso makuw yenii, ikal kuanokoliw te. Beem mongom ete alik alik sios kunum waneng ikal nem kaneli kukuw bete atemsomi, kal keliwete: Nete kuw yom mutuk amen amen kukuw kebiliw be kal kesomi, diwyemeko, kanebiliw beem yan duyemkabi Sunbin-Got nete te.\x * \xo 2:23 \xt Sim Fut 7:9; Selemaya 17:10; Fitew Dase 20:12-13\x* \mi \v 24 Kate Tayataila abiw mutuk fian beem sios kawtiw kesomi, ‘Seten-Ataanim em ibolow win sang fian mak bete te!’, dangbiliw dasuw kukuyemin beelo aluwbinba kebiliw kunum waneng mali mak ikal biliw te. Biim dulum elote ne ilum mesesem eisneng makso mak nam duyemi te. \v 25 Kaneko kasike, yom aluwbiliw eisneng be yu kitil kuw keko, kilele net aluweko, unbiliwi, nem toloki ding fen boliwka!\x * \xo 2:25 \xt Fitew Dase 3:11\x* \mi \v 26 Nimin kunum waneng ite mak kitil keko, kawin dim kaleem wa kukuw de mit dako, nem ibolow kuw gelewko, nem weng afak kawtiw keliw tewe, \q2 ne ilo wiin fian duyemeko, mali kawtiw im kamok ke yetebin kunum keyemoki te.\x * \xo 2:26 \xt Sim Fut 2:8-9\x* \q3 \v 27 Keyemii, i ibolow kaisuw nam kawtiw kebomi, wiin so duyemkabe ain kaung be kuluko, \q2 mali wa kebiliw kawtiw ilo ok sen kawtol tabol tabol dukulin tew keyemokoliw te.\x * \xo 2:27 \xt Sim Fut 2:8; Aisaya 30:14; Selemaya 19:11\x* \mi \v 28 Aatim nelo wiin so kenemse beemdiw nakati kaneliw kunum waneng yulo wiin so kunum waneng keyemboki te. Kaneko kasike, nimin kunum waneng ite mak kitil keko, kawin dim kaleem wa kukuw de mit daliw tewe, ne ilo fial wanggakil be duyemoki te.\x * \xo 2:28 \xt Fitew Dase 22:16\x* \v 29 Kentem ken so kunum waneng yu Sunbin-Finik em sios kunum waneng biilo bokoyemkabe weng beelo kilele kililoliwka!’, \m dangeko, fut tem bololewka!”, nangse te. \c 3 \s1 Sadis Abiw Mutuk Fian Ilo Fut Dabalayemse em Weng te. \p \v 1 Sadis abiw mutuk fian em sios kunum waneng biim kalan kunum\f + \fr 3:1 \ft 3:1 Gilik im weng sin e kale kel “Anggeloi” bose te. Weng beem mongom mak e “Sunbin-Got em yemdakamin finik ite te”, mak e “kalan unemin kunum ite te”.\f* elo weng kale fut tem boko, bokolewomelew: “Ben kel fial so, Sunbin-Got em ben kel finik iso, aluwkabe kunum ne weng kale bokokemomeli: \mi ‘Ne kom kekabelew kukuw be kilele kal kebi te. Mali kunum waneng im kiin dim e ku finik so kunum emdiw kebelew kate, nem kiin dim e ku fom kuanin tew kebelew te.\x * \xo 3:1 \xt Fitew Dase 1:4,16\x* \v 2 Kasike, ku fongate akati baba teinolewka! Nimtew angom? Kukalem ken kukuw mali atuk mak kuaninba be be, daking kuanomin kis kebe kasike. Feinka! Ne kom kukuw diweko, katemi te. Ku nem Sunbin-Got em kiin dim e sen so kunum kebomi, kom kukuw atin kuw ken kelinba kebelewi, katebi te. \mi \v 3 Kom suaem Weng Kal Ken Ati bakakembiliwi, kilikemelew weng beelo iti ibolow fukuneko, geleweko, iti ibolow famdes angolewka! Ku fongate akate baba teininba kelew tewe, ne kom akokow keko, belew ding bakate, yakut kunum em wokmo telin atew ke teleko, finik akekemii, ku yol angokolew te.\x * \xo 3:3 \xt Matyu 24:43-44; 1 Tesalonaika 5:2; Fitew Dase 2:5; 16:15\x* \mi \v 4 Kate, kom belew abiw mutuk Sadis beem mali kunum waneng mak nem kiin dim e sen so banim keko, ikalem ilim ninik so kelinba kebiliw te. Kebomeliwi, i nem kiin dim e ki keko, wangweng kebiliw kasike, ilim kais nam minggisomi, neso makuw kakamokoluw te.\x * \xo 3:4 \xt Yut 23\x* \mi \v 5 Kaneko kasike, nimin kunum waneng ite mak kitil keko, kawin dim kaleem wa kukuw de mit daliw tewe, i ilim kais nam kuluko, minggisomeliwi, ne im wiin e sunsun finik so kulomin em fut tem kel be nam yewel koyemi te. Keyemsomi, yukalem wiin e Aatim so, akalem yemdakamin finik iso, alik alik biim kiin dim e fitew kaim dim dayemoki te.\x * \xo 3:5 \xt Aneng Kolew 32:32-33; Matyu 10:32; Iluk 10:2; 12:8\x* \v 6 Kentem ken so kunum waneng yu Sunbin-Finik em sios kunum waneng ilo bokoyemkabe weng be kilele kililoliwka!’, \m dangeko, fut tem bololewka!”, nangse te. \s1 Filadelfia Abiw Mutuk Fian Ilo Fut Dabalayemse em Weng te. \p \v 7 Filadelfia abiw mutuk fian em sios kunum waneng biim kalan kunum\f + \fr 3:7 \ft 3:7 Gilik im weng sin e kale kel “Anggeloi” bose te. Weng beem mongom mak e “Sunbin-Got em yemdakamin finik ite te”, mak e “kalan unemin kunum ite te”.\f* elo weng kale fut tem boko, bokolewomelew: “Nete kiol kuw tokotoko kemin so, fein dem so, alik beem mongom kayak kunum nete te. Ne emisik kamok Debit em am buskamin be aluwbi kunum nete te. Abisom mak aili tewe, mak kawtiw mak ki keko, nam iti busuliw te. Beemdiw, abisom mak busuli tewe, mak kawtiw mak ki keko, nam iti net ailiw te. Kaneko kunum nete weng kale bokokemomeli:\x * \xo 3:7 \xt Aisaya 22:22\x* \mi \v 8 ‘Ne kom kekabelew kukuw ken be kilele kal kebi te. Kukalem mit mewso busubi abisom be, mak kawtiw mak ki keko, iti nam ailiw te. Feinka! Kukalem fein ibolow e tiak ba kate, ku nem weng kilele aluweko, nem wiin mali im kiin dim e wokiw dalinba kebelewi, ne kal keko, katebi te.\x * \xo 3:8 \xt 1 Kolin 16:9\x* \mi \v 9 Ku kilele kililolewka! Mali Seten-Ataanim em wensankabiliw am dim kolew teleko, dasuw weng bokokemomeliw: ‘Nu Suda kawtiw nute te!’, kangbiliw kawtiw biilo ne mit da koyemii, i kom kun afak katin bukbuk angeko, kom afak bokoliw te. Bomeliwi, i kilele kal keliliwete: ‘Ne kulo ibolow mutuk fian dukembi kai.’, angeko, kal kebokoliw te.\x * \xo 3:9 \xt Aisaya 45:14; 49:23; 60:14; Fitew Dase 2:9\x* \v 10 Feinka! Ku nem weng kilele aluwbomelewi, kitil keko, kal anggil ilum daokeko, nem dokokemomin ding fenbelew kasike, nakati kulo nem teing tem dako, kokembomelii, kiskis ilum mak aneng aneng angom biliw kawtiw alik alik im dim talakabe be kom dim nam tele te.\x * \xo 3:10 \xt Iluk 21:19; 2 Timoti 2:12\x* \v 11 Nakunum kutaka! Sukum ding keko, ne fongate akate kom fukun toloki kasike, kom fein ibolow be kitil kuw keko, aluwbolewka! Mesik mali kawtiw i kom abin kuluko, kom wiin fian so dukemomin yan be isik kulokoliw kasike. \mi \v 12 Kaneko kasike, nimin kunum waneng ite mak kitil keko, kawin dim kaleem wa kukuw de mit daliw tewe, ne ilo nem Sunbin-Got em am yol em kaiw kun keyembilii, i nam iti kut elo unemiw te. Kebiliwi, ne nakalem Sunbin-Got em wiin e, nakalem wiin akal, kikis Selusalem abiw mutuk fian abiil tikin elote toloke abiw mutuk fian beem wiin e, alemsal wiin be yom dim kel fut boloki te.\x * \xo 3:12 \xt Aisaya 62:2; 65:15; Fitew Dase 14:1; 21:2\x* \mi \v 13 Kaneko kasike, kentem ken so kunum waneng yu Sunbin-Finik em sios kunum waneng ilo bokoyemkabe weng beelo kilele kililoliwka!’, \m dangeko, fut tem bololewka!”, nangse te. \s1 Alaodisia Abiw Mutuk Fian Ilo Fut Dabalayemse em Weng te. \p \v 14 Alaodisia abiw mutuk fian em sios kunum waneng biim kalan kunum\f + \fr 3:14 \ft 3:14 Gilik im weng sin e kale kel “Anggeloi” bose te. Weng beem mongom mak e “Sunbin-Got em yemdakamin finik ite te”, mak e “kalan unemin kunum ite te”.\f* elo weng kale fut tem boko, bokolewomelew: “Nete kuw fein weng em mongom kayak te. Nete kuw Sunbin-Got em eisneng alik alik kiin so atemeko, fein weng kuw bakabi kunum nete te. Nete kuw Sunbin-Got em kilkese alik alik beem mongom kayak nete te. Ne kulo bokokemomeli: \mi \v 15 ‘Ne kom beit keko, atuk atuk kekabelew kukuw be kilele kal kebi te. Ku wa kukuw kuw kesomi, atin kuw gilil nam kelinba kebelew te. Beemdiw, ku ken kuw kukuw geleweko, mamin nam kuw kelinba kebelew te. Ibo! ‘Ne atin kuw gilil nam kebo!’, angbelew beni, ‘Ne atin kuw mamin nam kebo!’, angbolewka!\x * \xo 3:15 \xt Ulom 12:11\x* \v 16 Kate, ku atuk mak mamin ke atuk mak gilil ke kebelew kasike, ne memen keko, kulo kasuk filat dakakemomin kebi te. \mi \v 17 Nimtew angom? Ku bokolomelew: ‘Ne emso wiin so kunum keko, mesesem eisneng mak sukum kelinba kebi te!’, angbelew kate, kukalem kal elo kilele kal ke ateminba kebelew kasike. Feinka! Ku mali im kiin dim e inkal kebomelewi, ku baluw soson kunum kebomi, kiin sukul nam kebomi, kal musun kuw kebelew kunum kute te.\x * \xo 3:17 \xt Iluk 12:21; 1 Kolin 4:8\x* \v 18 Kebelew kasike kame, ne kulo ibolow fukunin ken mak dukemsomi, bokokemomeli: ‘Ku gol ais fuliwi, kikis kelewsi gol bete weneko, fein emso wiin so kunum kebolewka! Keko beli, nem ilim kais nam kikis bete weneko, kom inkal kal be kasiko, bolewka! Keko beli, nem kiin sukul kilelko, ken kemin eisneng bete weneko, kiin dim dukulewi, kom kiin ken gol bolewka!\x * \xo 3:18 \xt Aisaya 55:1; Fitew Dase 4:4\x* \v 19 Ku kilele ibolow fukunemolewka! Nimin kunum waneng ite mak ne ilo ibolow mutuk fian duyemi tewe, ne im kukuw gelewbiliw be diw yetemsomi, ilo kiol kuw keyemkabi te. Keyemkabi kasike, kukalem ete ibolow famdeko, ‘Kiol kuw kukuw gelewo yo!’, angbolewka!\x * \xo 3:19 \xt 1 Kolin 11:32; Kibulu 12:6; Fitew Dase 2:5\x* \v 20 Ku kilila! Ne kom abisom dim moko, gogo angeko, kulo gaakembi te. Nimin kunum waneng ite mak nem weng kiliko, ikalem am abisom busuliw tewe, ne fein im am matem teleko, neso iso nu ibolow makmak kebomi, wanin wanbokoluw te.\x * \xo 3:20 \xt Sion 14:23\x* \mi \v 21 Sua kel akate, ne kawin dim kaleem wa kukuw de mit dasomelii, nakalem Aatim akalem teinkemin abin ayem dim kel eso teinsi te. Beemdiw kame, nimin kunum waneng ite mak kitil keko, kawin dim kaleem wa kukuw de mit daliw tewe, iso neso makuw nakalem teinkemin abin ayem dim kel teineko, bokoluw te. \v 22 Kaneko kasike, kentem ken so kunum waneng yu Sunbin-Finik em sios kunum waneng ilo bokoyemkabe weng beelo kilele kililoliwka!’, \m dangeko, fut bololewka!”, nangse te. \s1 Abiil Tikin kel Sunbin-Got em Wiin Fian Daolewkabiliw em Sang te. \c 4 \p \v 1 Keko beli, ne ibik ete atemite: Abiil tikin kel abisom mak busule atemii, fongket weng mak atew gaanei, ne em weng be kilisilii, sua kel emisik ding bokonemse weng be iti bokonemomele: “Ku matem telew kano, ne kulo kaneloke eisneng be kukukemoki te.”, nangse te.\x * \xo 4:1 \xt Fitew Dase 1:1,10\x* \v 2 Nangbe dim bakate, fongate akate Sunbin-Finik e nelo kiinbel nemei, ne atemite: \mi Abiil tikin kel be teinkemin abin ayem mak belei, Kamokim mak em dim teinbelei, ne atemsi te.\x * \xo 4:2 \xt Aisaya 6:1\x* \fig |alt="throne" src="throne.tif" size="span" ref="Fitew Dase 4:2" \fig* \v 3 Atemsi kamokim beem kal anggil dong alik alik be dakalan dong atew filik falak\f + \fr 4:3 \ft 4:3 Gilik im weng sin e kale kel dakalan dong tum alew biim wiin “Sasba so Kanelion so” angakabiliw te.\f* kebelei, tum kitil nam\f + \fr 4:3 \ft 4:3 Gilik im weng sin e tum kaleem wiin e “Emelal”, dangakabiliw te.\f* mak beem dong e gawal atew ailsomi, teinkemin abin ayem beelo folgok mutuk da kolewbelei, ne atemsi te.\x * \xo 4:3 \xt Esekiel 1:28\x* \v 4 Atebi ding bakate, 24 kak yetebin kunum mak i Kamokim beem teinkemin abin ayem beelo falal mutuk da kolewbiliwi, ne yetemsi te. Yetemsi kak kunum biim kak dim e kamokim biilo wiin so duyemkabe gol so kaisiliw kak balam mak amen amen kuw minggisomi, biliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 4:4 \xt Fitew Dase 3:18\x* \v 5 Yetemsi ding bakate, ailbin dong bamneng dong atew Kamokim beem teinkemin abin ayem beem dulum elote talfut keko, kiman fian bikininsomelei, Sunbin-Got em ben kel finik yongom dong atew moko, ailbiliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 4:5 \xt Esekiel 1:13; Sekalaya 4:2; Fitew Dase 1:4; 8:5; 11:19; 16:18\x* \v 6 Yetemsi ding kabalak e, ne Kamokim beem teinkemin abin ayem beem mumul dulum elote okmun fian abiil kul kais nam ok takak atew mak belei, ne atemsi te. \mi Atemsi ding bakate, beemikel ketket teben kel kilke dukuse finik so biliw eisneng mak biim kiin e ibik so, ololo so keko, kiin banban kebomi, Kamokim beem teinkamin abin ayem folgok mutuk da kolewbeliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 4:6 \xt Esekiel 1:5-10,22; 10:14\x* \v 7 Ketket teben kel biliw yetemsi eisneng biim mak e alaion atew te. Mak e, bulmakao atew te. Mak e, kawtiw num kiinguen atew te. Fefe e, awon bukol sel bel so bileko, kakamin tew kebelei, ne atemsi te. \v 8 Nem atemsi ding dim bakate, ne yetemomete: Ketket teben finik so biliw eisneng bi gung kel bel aliw min kebiliwi, ne yetemsi te. Biim bel dim afak so, tikin so be kiin banban kebiliwi, ne yetemsi te. I bel so kakabomi, taw banim kutiliw banim, diwkuw diwkuw Sunbin-Got em wiin fian daoleweko, bokolewomeliw: \q2 “Komikel amen kuw keko, tokotoko, wangweng keko, \q3 emisik auk so kitil Sunbin-Got kutaka! \q2 Kute kuw sua sua kel akal, kame akal, ibik akal diwkuw diwkuw bokolew te.”, \mi dangbiliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 4:8 \xt Aisaya 6:2,3; Esekiel 1:18; 10:12\x* \v 9 Finik so biliw eisneng biim teinkemin abin ayem dim kel teinbe Kamokim fian beem wiin fian daoleweko, “Weso! Seyo! Kute kuw sunsun alakabe Kamokim fian kute te. Kute kuw wiin so auk so Kamok Fian ke alakabelew te!”, angakabiliw ding dim e, \v 10 24 kel kak yetebiliw kunum i Kamok fian teinkemin abin ayem teinbe Kamok beem mit mewso katin bukbuk angeko, em wiin daoleweko, ikalem kak balam wiin so be em kiin dim kel gulok dukuliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 4:10 \xt Fitew Dase 7:10,15; 19:4\x* \v 11 Yetemsomi, im weng e kililite: \q2 “Num Kamok Fian Sunbin-Got kutaka! Kute kuw finik so biliw alik alik ilo bakiyemeko, katem ke alakabelew Sunbin-Got kute kuw te. \q3 Kasike, kute ki keko, alik alik angom bi kom wiin ete kuw daokemsomi, ‘Ku auk so kitil wiin fian so Sunbin-Got kutaka!’, kangboliwka! \q2 Nimtew angom? Kukalem ete mesesem alik alik angom bi talfut keyemeko, kai koyemselew kasike. \q3 Ku kukalem ibolow ete kuw geleweko, kilkeselew alik alik bakati kilele yetebomelewi, dokoyemkabelew te.”, \m angbiliwi, ne yetemsi te. \c 5 \s1 Fut mak Sok so Einggesiliw em Sang te. \p \v 1 Yetemsi ding bakate, ne teinkemin abin ayem teinbe Kamok fian beem yuk teing dim kel mali so mali so fut tem boko, sok so einggesiliw fut mak atemsi te. Sak kawtiw i ki keko, fut beelo silelko, nam busuliw kasike, i fut be ben kel sok kin so falalko, eingge dukuliwi, ne atemsi te.\x * \xo 5:1 \xt Aisaya 29:11; Esekiel 2:9-10\x* \fig |alt="Scroll" src="scroll-BB.tif" size="col" ref="Fitew Dase 5:1" \fig* \v 2 Atebi ding bakate, Sunbin-Got em dabalakamin finik auk so mak kitil kuw gaaneko, bokolomele: “Nimin kawtiw ite mak wangweng kesomi, ki keko, fut kale silelko, busulokoliw a?”, angbei, ne atemsi te. \v 3-4 Kate, abiil tikin katem so, kawin dim kale so, kawin dim beem afak so, alik alik aneng angom bi mak kawtiw ki keko, fut beelo busuko, beem dim atemokoliw kawtiw mak atin kuw banim kasike, ne amemin fian mak kesi te. \v 5 Kelii, kak yetebiliw kunum biim mutuk ka beelote kunum mak bokonemomele: “Ku kanelom amemokolew te! Kunum makmak wiin alew so bete kuw ki keko, fut kin so sok ben kel falalsiliw fut kale sileloke te. E maka iso ganeko, kitil keko, elo de mit da kolewse kasike, em wiin mak e ‘Suda kawtiw biim kasel im alaion ete te!’, dangenaliw te. Dangeko, em wiin mak e ‘Emisik kamokim Debit em mulkis ete te!’, dangenaliw te.”, nangse te.\x * \xo 5:5 \xt Talfut Kese 49:9; Aisaya 11:1,10; Fitew Dase 22:16\x* \p \v 6 Nangbe ding dim bakate, Kamokim em teinkemin abin ayem beso, finik so biliw ketket teben eisneng biso, 24 kak yetebiliw kunum biso, alik alik biim mutuk e, Siwsiw Men asiliw emdiw mak mobelei, ne atemsi te. Atemsi siwsiw beem kak dim e gesen akal ben kel, kiin akal ben kel kebelei, ne atemsi te. Siwsiw beem dim atemsi ben kel eisneng bi Sunbin-Got em ben kel finik em kiskiw ete te. E ilo kawin dim aneng aneng angom beelo yamdakabe te.\x * \xo 5:6 \xt Sekalaya 4:10; Sion 1:36; Fitew Dase 13:8\x* \v 7 Keko beli, Siwsiw Men be uneko, teinkemin abin ayem teinbe Kamokim beem yuk teing dim aluwbe fut beelo kulusomi, \v 8 ketket teben finik so biliw eisneng so, 24 kak yetebiliw kunum iso, alik alik bi Siwsiw Men beem mit mewso uneko, sim bakamin eisneng so, sen kamgue eisneng so aluw de teleko, katin bukbuk angbiliwi, ne yetemsi te. Kamge eisneng be Sunbin-Got akalem wiin so galmose kunum waneng im eso weng bakabiliw weng beem kamge ete te.\x * \xo 5:8 \xt Sim Fut 141:2; Fitew Dase 8:3-4\x* \v 9 Yetemsi dim be, alik alik ka biliw angom bi bongguko, sim kikis mak siwsiw beelo kutileweko, bokolomeliw: \q1 “Kute kuw wangweng kebomi, ki keko, fut be aluwsomi, kin sok falalsiliw beelo silelokolew te! \q2 Nimtew angom? Maka i kulo keniwi, ku kuansomi, kaim buselsomi, Sunbin-Got em galmose kunum waneng im sili sili kemin beem sen yan e Sunbin-Got eso weselew kasike. \q2 Kom galmoko, weselew kunum waneng bi, kawin dim aneng aneng angom alik alik im weng amen amen so, kal amen amen so, kebiliw kunum waneng kebiliw te.\x * \xo 5:9 \xt Sim Fut 33:3; 40:3; 96:1; 98:1\x* \q1 \v 10 Ku ilo kukalem gawman dim bin kunum waneng keyemeko, ilo kom am yol em kunum waneng ayem keyemsomi, “Kalew Sunbin-Got em wiin fian daolewbin kunum waneng kebina!”, yangesomi, \q2 ilo mali kawtiw im yetebin wiin so kamokim keyemselew te.”, \m angeko, sim kutilewbiliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 5:10 \xt Aneng Kolew 19:6; Aisaya 61:6; Fitew Dase 1:6; 20:6\x* \p \v 11 Yetebi dim bakate, yemdakamin finik banban fufu banso inkalso kawtiw teing bokolinba kis kebiliw yemdakamin finik demdem i Kamokim beem teinkemin abin ayem so, ketket teben finik so biliw eisneng so, kak yetebiliw kunum iso, alik alik biilo falal keyembiliwi, ne im bakabiliw weng mak kililomelii,\x * \xo 5:11 \xt Daniel 7:10; Kibulu 12:22\x* \v 12 i kitil kuw keko, Siwsiw Men beelo sim kutilewsomi, bokolomeliw: \q1 “Maka i Siwsiw Men kulo keniwi, ku kuanselew kate, kute kuw wangweng kebomi, ki kebelew kasike, \q2 kute kuw auk so, on kisol fian so, kal fian so, kitil so, kulukabelew te. \q3 Kuluko, belewi, kunum waneng i kulo kamsulbomi, kom wiin fian daokembiliw te.”, \m angbiliwi, ne kiliko, yetemsi te. \v 13 Kiliko, yetebi dim bakate, abiil tikin so, kawin dim kale so, kawin dim em afak be so, okmun tem be so, aneng aneng angom alik alik biim kilkese eisneng bi sim mak bokolomeliw: \q1 “Teinkemin abin ayem teinbe Kamokim so, Siwsiw Men beso, \q2 diwkuw diwkuw nu aso biilo wangweng keyembomi, biilo yemsulbomi, biim wiin fian daoyembomi, im afak kakamoluwka!”, \m yangbiliwi, ne kiliko, yetemsi te. \v 14 Yetemsomi, ketket teben finik so biliw eisneng bikati bokolomeliw: “Be feinka!”, angbiliwi, kak yetebiliw kunum ikati Kamokim beso, Siwsiw Men beso, aso im mit katin bukbuk angeko, im wiin daoyembiliwi, ne yetemsi te. \c 6 \s1 Gung kel Ais Kin so Sok Silel Kolewse em Sang te. \p \v 1 Yetemsi dim bakate, Siwsiw Men be fut beem emisik ais kin so sok einggesiliw be silel kelewei, ne atemsi te. Silel kelewei, ketket teben finik so biliw eisneng biim mutuk mak em weng kiman gilin tew bokolomele: “Ku tala!”, ange weng be ne kiliko,\x * \xo 6:1 \xt Fitew Dase 4:6; 5:1\x* \v 2 atemite: Sunbin-Got e wonuk aluwbe kunum mak elo wiin so kak balam mak dulewsomelei, e elo kak dim minggisomi, kos kais nam mak beem dim teineko, maka iso ganomin aneng aneng angom elo uneko, emel kuw kebelei, ne atemsi te.\x * \xo 6:2 \xt Sekalaya 1:8; 6:1-6\x* \p \v 3 Atebi dim bakate, Siwsiw Men be fut beem auk teben ais kin so sok einggesiliw be silel kelewei, ne atemsi te. Kelewei, ketket teben finik so biliw eisneng biim mutuk biim emteben mak em weng bokolomele: “Ku tala!”, ange weng be ne kiliko, \v 4 atemite: Sunbin-Got e biol fian mak kunum mak elo dulewei, e kuluko, kos olol nam mak beem dim teineko, aneng aneng angom elo uneko, kawtiw alik alik angom biliw biim ibolow tem silikmoyemei, i ane ane kebiliwi, ne atemsi te. \p \v 5 Atebi dim bakate, Siwsiw Men be fut beem yemamas kel ais kin so sok einggesiliw beelo silel kelewei, ne atemsi te. Kelewei, ketket teben finik so biliw eisneng biim mutuk biim yemamas kel mak em weng bokolomele: “Ku tala!”, angbei, ne atemeko, kilisi te. Kiliko, atemite: Men deinggilako, beem ilum atembamin eisneng so aluwbe kunum mak, kos mikil nam mak beem dim teinei, ne atemsi te. \v 6 Atemsi ding dim bakate, ne ketket teben finik so biliw eisneng biim mutuk e kawtiw im weng bokololin atew weng mak kililomete: “Kame olfut ding kelei, kawtiw i aluwbamin fian kesomi, mak ding makmak em aluwbamin yan kulokoliw kate, i ki keko, beem yan beete wit so bali so, belet wanin fong gel kuw weneko, wanin sukum kelokoliw te! Kate, oliw musun so, wain ais dem musun so, musun be ku kanelom wa kelokolew te!”, dangei, ne kiliko, atemsi te. \p \v 7 Atebi dim bakate, Siwsiw Men be fut beem ketket teben kel ais kin so sok einggesiliw beelo silel kelewei, ne atemsi te. Atebilii, ketket teben finik so biliw eisneng biim mutuk biim ketket teben kel be weng bokolomele: “Ku tala!”, angei, ne kilisi te. \v 8 Kiliko, atemite: Kunum mak em wiin e “Kuankemin!”, dangbiliw kunum be kos katak nam emdiw beem dim teineko, unbelei, mali kuansiliw kawtiw ikati makuw elo gelewbiliwi, ne yetemsi te. I wiin fian kuluko, imel kuw kesomi, “Aneng aneng angom ketket teben kel bi yu alemsal koyemeko, aneng mak aloliwka! Mak e, ganbin fian beem dulum elote mak e olfut wanin tew fian beem dulum elote mak e wakamin fian beem dulum elote mak e kut samal atul nam beem dulum elote kitil fian beem dulum elote keko, ilo yenoliwka!”, yangei, ne kiliko, yetemsi te.\x * \xo 6:8 \xt Selemaya 15:1-3; Esekiel 5:12,17; 14:21\x* \p \v 9 Atebi ding dim bakate, Siwsiw Men be fut beem ketket ais kin so sok einggesiliw beelo silel kelewei, ne atemsi te. Kelewei, ne aik ayem beem afak dim kel mali kuansiliw kunum waneng biim finik yetemsi te. Kunum waneng bi Sunbin-Got em weng kilele aluweko, ikalem mali kawtiw ilo Kulais em sang bakayemsiliw beem mongom e kal anggil ilum kulusomeliwi, maka i ilo yeniwi, i kuansiliw te. \v 10 Biim finik bi weng kitil kuw gaaneko, bokolomeliw: “Kute kuw auk so kitil so Kamokim Fian kutaka! Ku fein so, wangweng kukuw so beem mongom kayak kute te! Ku nalem tit ete kawin kasel nulo maka keyemsiliw kawtiw biilo diwyemsomi, geeyemeko, num kaim buselyemsiliw yan beem yan ilo duyemokolew a?”, dangeko, dakalakamiwi, ne kiliko, atemsi te. \v 11 Atebi ding bakate, i gaaneko, dakalakabiliw finik biilo ilim kais nam tiaktiak mak amen amen kuw kilis minggyembiliwi, ne yetemsi te. Yetebilii, i weng mak kililiwete: “Sunbin-Got e mali fein ibolow so kunum waneng keko, akalem weng afak biliw kunum waneng ikati yomdiw galmoko, ‘Maka i ilo yeniwi, i kuaniw kano!’, yangeko, alik alik biim kaneloke ding be fenbe te. Yu kaneko sukum ding gel be fenbiliw etaka!”, yangei, ne kiliko, atemsi te.\x * \xo 6:11 \xt Fitew Dase 7:9,13; 19:14\x* \p \v 12 Atebi dim bakate, Siwsiw Men be fut beem gung kel ais kin so sok einggesiliw beelo silel kelewei, ne atemsi te. Kelewei, kawin dim kale kel bim fian mak kawin so filei, ataan e famdes fitumineko, sakik ilim minggiliw mikil nam emdiw minggilei, ne atemsi te. Atebilii, kayow akal, ailinba keko, olol nam kelei,\x * \xo 6:12 \xt Matyu 24:29; Kalan Kunum 2:20; Fitew Dase 8:12; 11:13; 16:18\x* \v 13 fial ikati abiil tikin gin mobiliw koleweko, seil yom guluk mitelin atew kawin dim kaleelo mit mit keliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 6:13 \xt Aisaya 34:4\x* \v 14 Abiil akati fut emdiw alul dubuluw atew kesomi, banim kelei, amgu kang so muk so alik alik biliw biso, okgung alik alik biliw biso, alik alik bi makuw ikalem abin koleweko, banimiwi, ne yetemsi te.\x * \xo 6:14 \xt Fitew Dase 16:20\x* \v 15 Banim keliwi, kawin dim kaleem emisik kamok fian so, wiin so kebiliw kawtiw so, wonuk so kunum im kak kunum iso, emso kawtiw iso, auk so kitil so kawtiw iso, sak wiin banim mali im afak kebiliw kawtiw iso, sak ken biliw kawtiw iso, alik alik makuw fingansomi, fon uneko, tum mit ais mit so, tum tem so, amgu afak so, fon unesomi,\x * \xo 6:15 \xt Aisaya 2:10,19,21\x* \v 16 gaaneko, amgu angom ilo bokoyemomeliw: “Yakai! Yu fongate akate nulo kasi koyemoliwka! Nimtew angom? Teinkemin abin ayem teinse Kamok Fian so, Siwsiw Men so, alew biim kaisuw fian be nulo yenomin kele kasike!\x * \xo 6:16 \xt Iluk 23:30\x* \v 17 Feinka! Sunbin-Got em kawtiw nulo kaisuw fian duyemomin ding fian kame kele kasike! Kante ki keko, alew biim kiin dim kel kitil keko, molokoliw a? Alik alik nu nam ki keluw te!”, yangeko, gaanbiliwi, ne kiliko, yetemsi te.\x * \xo 6:17 \xt Yoel 2:11; Malakai 3:2\x* \c 7 \s1 144 Tausen Kunum Waneng im Sang te. \p \v 1 Ibik ete, ne Sunbin-Got em yemdakamin finik ketket teben kel mak kawin dim kaleem ketket teben kus kel mobiliwi, ne yetemsi te. I kitil keko, kawin dim kaleem ketket teben kel inim mongom biilo yetebiliw kasike, inim i uneko, kawin dim kale so, okmun fian so, ais dim so, fu kakayeminba kebiliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 7:1 \xt Selemaya 49:36; Daniel 7:2\x* \v 2 Yetebi dim bakate, ne Sunbin-Got em dabalakamin finik mak mobelei, ne atemsi te. E ataan telebe deiw elote teleko, finik so alakabe Sunbin-Got em wiin so takayak mo aluwsomi, kitil keko, kawin so okmun so wa keyemomin ketket teben yemdakamin finik ilo weng fian so gaaneko, \v 3 bokoyemomele: “Yu kanelom kawin so, okmun so, ais so, wa keyemokoliw te! Yu ding feneko, boliwka! Emisik e, nu Sunbin-Got em weng afak kebiliw kunum waneng alik alik im yebal dim elo bat so keyemuwi, yu beem ding fenoliwka!”, yangei, ne kiliko, yetemsi te.\x * \xo 7:3 \xt Esekiel 9:4,6; Fitew Dase 9:4\x* \p \v 4 Keko beli, ne 144 tausen Isalael kawtiw im mining dow im yabal dim elo bat so keyembiliw im fufu e kililite:\x * \xo 7:4 \xt Fitew Dase 14:1,3\x* \li1 \v 5 Suda mining dow e 12 tausen kelei, \li1 Uluben mining dow e 12 tausen kelei, \li1 Gat mining dow e 12 tausen kelei, \li1 \v 6 Asel mining dow e 12 tausen kelei, \li1 Naftali mining dow e 12 tausen kelei, \li1 Manase mining dow e 12 tausen kelei, \li1 \v 7 Simeon mining dow e 12 tausen kelei, \li1 Elibai mining dow e 12 tausen kelei, \li1 Isakal mining dow e 12 tausen kelei, \li1 \v 8 Sebulun mining dow e 12 tausen kelei, \li1 Yosew mining dow e 12 tausen kelei, \li1 Benyamin mining dow ikati 12 tausen kelei, \m alik alik biilo bat so keyembiliwi, ne kiliko, yetemsi te. \s1 Kawtiw Banban Sunbin-Got elo Dawsulewkabiliw em Sang te. \p \v 9 Keko beli, ibik ete, ne kawtiw banso banso fufu kawtiw ki keko, teing bokolinba kis banban kawtiw biliwi, ne yetemsi te. Kawin fe abiil fe aneng aneng angom alik alik biim mali kawtiw so, weng amen amen alik alik biim mali kawtiw iso, kal amen amen kebiliw kawtiw alik alik biim mali iso, alik alik kawtiw bi ilim kais nam minggisomi, bongguko, wensansomi, kalfongeko, telkabas kon balbil fokoluwko, aluwsomi, teinkemin abin ayem beem dim teinbe Kamok Fian beso, Siwsiw Men beso, alew biim mit mewso mobiliwi, ne yetemsi te. \v 10 Mosomeliwi, i kitil kuw gaaneko, weng mak bokolomeliw: \q1 “Nukalem teinkemin abin ayem teinbe Sunbin-Got so, Siwsiw Men eso, ite kuw ki keko, \q2 kawtiw num kuankemin deiw kakameluw deiw bul gewsi be okileweko, akalem finik so kulomin deiw dim mo koyembiliw te.”, \m angbiliwi, ne kiliko, yetemsi te.\x * \xo 7:10 \xt Fitew Dase 4:10\x* \v 11 Nem yetebi dim bakate, Sunbin-Got em yemdakamin finik alik alik i teinkemin abin ayem beelo mutuk dasomi, falal kelewbiliwi, 24 kak yetebiliw kunum iso, ketket teben kel finik so biliw eisneng biso, alik alik makuw teinkemin abin ayem beem mit mewso katin bukbuk angeko, kiinguen kawin dim gatak wakas angesomi, Sunbin-Got em wiin fian daolewsomi, \v 12 bokolomeliw: \q1 “Feinka! Diwkuw diwkuw nukalem Sunbin-Got elo wangweng kesomi, elo “Weso! Seyo!”, dangesomi, elo dawsulsomi, em wiin fian daolew kelewbuma! \q2 Ete kuw diwkuw diwkuw kal fian so, kitil so, auk so sunsun bin Sunbin-Got ete te. \q1 Feinka!”, \m angbiliwi, ne kiliko, yetemsi te.\x * \xo 7:12 \xt Fitew Dase 5:12\x* \v 13 Yetebi ding bakate, 24 kak yetebiliw kunum biim mutuk be mak kunum mak nelo dakalako, bokonemomele: “Ilim kais nam tiaktiak minggibiliw kawtiw bi kante a? I nalem kasel a?”, nangei, \v 14 ne yan weng mak bokolewomeli: “Kamok a! Kal e kukalem dim kuw be te!”, dangsi te. Dangii, e nelo bokonemomele: “Kawtiw bi kawin dim kale kal anggil ilum fian mak kuluko, maka im teing dim betbet kulusomi, ikalem ilim e Siwsiw Men beem kaim so gingiwi, ilim be kais namal ati kesiliw kawtiw bite te.\x * \xo 7:14 \xt Daniel 12:1; Matyu 24:21\x* \p \v 15 Kanekabiliw kasike, kawtiw bi diwkuw diwkuw Sunbin-Got Kamok Fian em teinkemin abin ayem beem mit mewso bomi, kutiliw banim taw banim, diwkuw diwkuw akalem am yol mutuk be dim ka kel, em wiin daolew kelewbiliwi, e ilo kilele yetem alakabe te. \v 16 Bomelei, i yemen tew ok tew banimiwi, ataan atul mamin nam be ilo nam fu koyeme te.\x * \xo 7:16 \xt Aisaya 49:10\x* \v 17 Nimtew angom? Teinkemin abin ayem beem mutuk alakabe Siwsiw Men be kawtiw biim siwsiw yetebin kunum atew keyemeko, ilo kilele yetebomelei, sunsun finik so duyemkabe ok miktem em mit mewso elo yemde unakabe kasike. Unei, Sunbin-Got e ikalem kiin ok yewel yemei, i nam makso amebomi, biw te.”, nangei, ne kilise te.\x * \xo 7:17 \xt Sim Fut 23:2; Aisaya 25:8; Fitew Dase 21:4\x* \c 8 \p \v 1 Kilibi dim bakate, Siwsiw Men be fut beem fefe ben kel ais kin so sok einggesiliw beelo silel kelewei, ne atemsi te. Kelewei, sukum ding emdiw kesomi, abiil tikin kel atin kuw kimi kimi angeko, sini sene dukuluk banim keko, belei, ne atemsi te. \v 2 Atebi ding bakate, ben kel yemdakamin finik mak Sunbin-Got em mit mewso mosomeliwi, i ben kel fongket kuluko, aluwbiliwi, ne yetemsi te. \v 3-4 Yetemsomelii, aik ayem dim mit mewso kel dabalakamin finik mak moko, gol so kaisiliw kamge eisneng awamin mak aluwbelei, ne atemsi te. Aluwbelei, mali i elo kamge eisneng banso banso dulewiwi, e kamge eisneng be Sunbin-Got akalem wiin so galmose kunum waneng biim eso weng bakabiliw weng beso bongguko, teinkemin abin ayem beem mit mewso gol so kaisiliw aik ayem beem dim kel dukuko, fubelei, ne atemsi te. Fulei, beem takfol be uneko, Sunbin-Got em mutum tem elo kimilew kebelei, ne atemsi te.\x * \xo 8:3-4 \xt Aneng Kolew 30:1-3; Fitew Dase 5:8\x* \v 5 Kanese ding dim bakate, dabalakamin finik be teinkemin abin ayem beem mewso kebe aik ayem beem ais dong atuk kuluko, kamge eisneng awamin aluwbe beem tem abuko, wenei, ais dong be kawin dim kaleelo kuse fomdo mit dakamei, ne atemsi te. Kanelei, kiman fian mak bikinko, bamneng so filik falak kemei, bim mak kawin kale fimei, ne atemsi te.\x * \xo 8:5 \xt Aneng Kolew 19:16-19; Kunum Ayem 16:12; Fitew Dase 11:19; 16:18\x* \s1 Ben kel Fongket Gaansiliw em Sang te. \p \v 6 Atemsi dim bakate, ben kel fongket aluwbiliw yemdakamin finik ben kel bi memen keko, ikalem fongket gaanomin kebiliwi, ne yetemsi te. \p \v 7 Beli, emisik dabalakamin finik be, akalem fongket so fongfong gaanei, suuk abiil win so, ais dong so, kaim so, bongguko, kawin dim kale kawtolsomi, kawin dim mongom alemsal amen amen keyemeko, beem atuk makmak e kainei, ne atemsi te. Atebi dim bakate, ais alik alik ikal mongom alemsal amen amen keyemeko, beem atuk makmak e kainei, ne atemsi te. Atebi dim bakate, balasal taktik feis kon mesesem angom be alik alik akati kainei, ne atemsi te.\x * \xo 8:7 \xt Aneng Kolew 9:23-26; Esekiel 38:22; Yoel 2:30\x* \p \v 8 Atebi ding bakate, emteben dabalakamin finik be akalem fongket so fongfong gaanei, amgu fian ais dong so amgu emdiw mak okmun fian dim elo kumineko, mitei, okmun fian beem alemsal amen amen keyemsomi, beem atuk makmak e kaim kelei, ne atemsi te. \v 9 Keko, okmun fian beem finik so biliw samal ikati alemsal mongom amen amen keyemsomi, beem atuk makmak e kuaniwi, ne yetemsi te. Yetebi dim bakate, siw alik alik ikati alemsal mongom amen amen keyemsomi, beem atuk makmak e banimiwi, ne atemsi te. \p \v 10 Atebi ding bakate, yemamas kel dabalakamin finik be akalem fongket so fongfong gaanei, fial fian mak ais kaineko, yongom dong ailsomi, abiil koleweko, kawin dim kuminsomi, ok bang angse angom alik alik biilo alemsal mongom amen amen keyemsomi, biim atuk makmak e walei, ne atemsi te. \v 11 Fial beem wiin e “Absintos!”\f + \fr 8:11 \ft 8:11 Be kimon so ais kon atul nam mak em wiin te.\f*, dangakabiliw te. E kuminsomi, ok bang angse alik alik biilo alemsal mongom amen amen keyemsomi, beem atuk makmak e atul nam kelei, kawtiw i waneko, alik fikiw kuaniwi, ne yetemsi te.\x * \xo 8:11 \xt Selemaya 9:15\x* \p \v 12 Yetebi ding bakate, ketket teben kel dabalakamin finik be akalem fongket so fongfong gaanei, ataan so, kayow so, fial alik alik so, bongguko, biim ailbin mongom alemsal amen amen keyemsomi, ailbin beem atuk makmak e ailinba keko, mililiw mutuk kelei, ne atemsi te. Atebi dim bakate, taw akal, mililiw mutuk akal alemsal mongom amen amen keyemsomi, beem atuk makmak e ailbin banim mililiw mutuk fian kelei, ne atemsi te.\x * \xo 8:12 \xt Esekiel 32:7; Fitew Dase 6:12-13\x* \p \v 13 Atebi dim bakate, awon bukol sel mak boktak bileko, gaanomele: “Ibo! Ibo! Ibo! Mali yemdakamin finik alemsal biim fonket weng gaaniw dim kabalak e, kawin dim kaleem kawtiw bi kal anggil ilum fian mak kulokoliw tako!”, angeko, gaanei, ne kiliko, atemsi te.\x * \xo 8:13 \xt Fitew Dase 9:12; 11:14\x* \c 9 \p \v 1 Yetebi ding bakate, ketket em dabalakamin finik be akalem fongket so fongfong gaanei, fial mak abiil tikin koleweko, kawin dim kuminei, ne atemsi te. I elo diw tanggew dakaw kalak em abisom buskamin so dulewiwi, e telei, ne atemsi te.\x * \xo 9:1 \xt Fitew Dase 20:1\x* \v 2 Keko beli, fial be atin kuw tenggew dakaw misal beem abisom busulei, deik wa mesem kula matem telei, ne atemsi te. Yong ais abuluwi, deik tuwtuw mesem atew matem teleko, abiil so, ataan so ilo kasi koyemei, aneng e mililiw mutuk fian kelei, ne atemsi te.\x * \xo 9:2 \xt Talfut Kese 19:28; Aneng Kolew 10:12-15; Yoel 2:2,10\x* \v 3 Kesomi, kuieng tulun banso banso i deik tem kalote matemsomi, bayemeleko, kawin ding aneng aneng uniwi, ne yetemsi te. Sunbin-Got e ilo kitil duyemse kasike, i yongmonom im kawtiw yenkabiliw em kitil atew keliwi, ne yetemsi te. \v 4 Kemiwi, i kuieng biilo bokoyemomeliw: “Yu kanelom uneko, ais feis kon mesesem angom biilo mak meleyemokoliw te! Kate, yu uneko, nimin kawtiw ite mak im yabal dim Sunbin-Got em bat so keyeminba kawtiw kebiliw tewe, yu biilo kuw betbet dukayemboliwka!\x * \xo 9:4 \xt Fitew Dase 7:3\x* \v 5 Yu ilo betbet dukayembiliwi, teingabi kayow alomaka! Kate, yu kanelom ilo atin kuw yeniwi, i kuanokoliw te!”, yangiwi, i fein uneko, kawtiw ilo betbet dukayembiliwi, betbet be atin kuw yongmonom em yenei, betbet anggil tem tem ibolow tem so milmilin unakabe atew keliwi, ne yetemsi te. \v 6 Keme angomi, kawtiw demdem mak bokolomeliw: “Numisik kuanuma o!”, angeko, kuanomin deiw fenokoliw kate, kuankemin deiw e fon unei, i ki keko, kuaninba keliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 9:6 \xt Sow 3:21; Selemaya 8:3\x* \p \v 7 Keko beem ding dim be, ne yetemite: Kuieng biim kal dim e ganomin kos atew te. Im kak dim e gol so kak balam atew te. Im kiinguen e kawtiw im kiinguen atew te.\x * \xo 9:7 \xt Yoel 2:4\x* \v 8 Im kak kon e tiaktiak keko, waneng im kak kon emdiw te. Im ning e, alaion im ning atul nam emdiw keko, beliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 9:8 \xt Yoel 1:6\x* \v 9 I nam ain so kaisiliw nam emdiw minggisomi, im bel weng e ok wal fian em weng kuku angeko, unfokolin tew keliwi, ne kiliko, yetemsi te.\x * \xo 9:9 \xt Yoel 2:5\x* \v 10 Kuieng biim mongom e yongmonom em atul nam betbet duyemkabe eisneng emdiw te. I kawtiw ilo betbet fian dukayembomi, biliwi, teingabi kayow alei, ne atemsi te. \v 11 Kuieng biim kak yetebe finik be diw tenggew dakaw misal beem kak atebe finik kelei, em wiin e Kibulu im weng sin e “Abadon te.” Wiin beem mongom e Gilik im weng sin e “Abolion te.”, dangakabiliw te.\f + \fr 9:11 \ft 9:11 Wiin beem mongom e kanekote: “Yenei, Fikiw Yenkabe Kunum” te.\f* \p \v 12 Yu kililina! Emisik anggil ilum fian mak kame banimei, ibik ete, kal ilum fian alew mak fitewoke te. \p \v 13 Yetebi ding dim bakate, gung kel dabalakamin finik be akalem fongket so fongfong gaanei, Sunbin-Got em mit mewso alakabe gol so kaisiliw aik ayem beem ketket teben kel gesen biim dulum elote weng mak bokoko, \v 14 fongket aluwkabe gung em dabalakamin finik beelo weng mak bakalewbelei, ne kiliko, atemsi te. Weng be bokolewomele: “Ketket teben kel yemdakamin finik Yufeletis ok bang fian beem mit mewso sok so ge koyemsiliw finik biilo kame sok silel koyemolewka!”, dangei, ne kiliko, yetemsi te. \v 15 Yetebi ding dim bakate, dabalakamin finik be ketket teben yemdakamin finik biim sok silelyemei, ne yetemsi te. Sunbin-Got e “Kaneloki te!”, angse beem ding dim be ibolow fukuneko, itol akal, kayow akal, ding akal, alik alik be kilele dukuko, finik ketket teben biilo memen keyemei, i kawtiw angom alik alik mongom alemsal keyemeko, mongom makmak e yeniwi, i kuaniwi, ne yetemsi te.\x * \xo 9:15 \xt Fitew Dase 8:7-12\x* \v 16 Yetebi ding dim bakate, kos dim teineko, kakabiliw wonuk so kunum teliwi, ne yetemsi te. Wonuk so kunum biim fufu e “200 milion te.”, angiwi, ne kilisi te. \v 17-18 Kos dim teinkabiliw wonuk so kunum bi ain so kaisiliw nam minggiliwi, ne yetemsi te. Minggibiliw nam beem kal e ais dong atew kaimfing nam kebelei, abiil kul emdiw mikil nam kebelei, katak nam kebelei, ne atemsi te. Kos biim kak e, alaion imdiw kelei, biim bontem e, ais dong so, tuwtuw so deik kimon so, matem telesomi, kawtiw angom im mongom alemsal biim mongom makmak be yenei, i kuaniwi, ne yetemsi te. \v 19 Kos im kitil e bontem dim so, mongom dim so ka kel be te. Im mongom e sokyan mongom kak so atew kelei, i kawtiw ilo mongom beso yeniwi, ne yetemsi te. \p \v 20 Kate, kos biim kanebiliw eisneng wa beso yeniwi, i kuaninba kebiliw mali mongom alew kawtiw bi ibolow famdelinba kesomi, wa kukuw gelewsomi, gol so, silba so, balas so, tum so, ais so, kuluko, dasuw god kaisomi, biim wiin daoyembiliwi, ne yetemsi te. Kate, dasuw god bi imikel kiin so ateminba kebomi, imikel weng kililinba kebomi, imikel kakaminba kekabiliw te.\x * \xo 9:20 \xt Sim Fut 115:4-7; 135:15-17; Daniel 5:23; Fitew Dase 16:9,11\x* \v 21 Feinka! Kawtiw bi mali kawtiw ilo yenomin deiw so, tamam bis meliw kemin deiw so, osow kemin deiw so, yakut kemin deiw so, deiw wa alik alik be kolewinba kebiliwi, ne yetemsi te. \c 10 \s1 Fut Fong Gel Wanse em Sang te. \p \v 1 Keko beli, dabalakamin finik kitil nam mak abiil tikin koleweko, mitelei, ne atemsi te. E yukam minggisomelei, gawal mak em kak dim falal kelewbelei, em kiinguen kais e ataan ailin tew kesomi, em yan alew i ais kikin mian foong atew kebelei, ne atemsi te. \v 2 Akalem yuk teing dim e, e fut men gel mak busuko, aluwsomi, akalem yuk mali em yan e deeko, okmun fian tikin dukusomi, yan mali e deeko, kawin dim dukusomi, \v 3 alaion em gaanin emdiw kitil kuw gaanin fian mak gaanei, ne kiliko, atemsi te. Kanelei, ben kel kiman bikinko, weng unemei, ne kiliko, atemsi te. \v 4 Kanese ding bakate, ne memen keko, angse weng be bolomin memen kesi kate, abiil tikin elote weng mak bokonemomele: “Ben kel kiman biim weng kililew be ku kanelom fut tem dako, bolokolew te! Sak kukalem ibolow tem kuw dalolewka!”, nangse te.\x * \xo 10:4 \xt Daniel 12:4,9\x* \v 5 Nangei, okmun dim so kawin dim so mobele dabalakamin finik be akalem yuk teing abiil katem elo daoko,\x * \xo 10:5 \xt Sawa Weng 32:40; Daniel 12:7\x* \v 6 abiil tikin so, beem eisneng so, kawin dim so, beem eisneng so, okmun fian so, beem eisneng so, alik alik be dukuse sunsun bin Sunbin-Got beem wiin dim fawtuk ayem weng mak bokolomele: “Kame ding kelaka! Sunbin-Got e ding mak so nam fene te. \v 7 Ben em dabalakamin finik em fongket so fongfong angoke ding dim e, akalem weng afak kakameliw kunum kesomi, akalem bontem dim bakamin kunum kesiliw kunum alik biilo bakayemale weng ‘Sunbin-Got em ibolow win sang be kaim dim keloke te.’, angse weng be fein ki keloke te.”, angei, ne kiliko, atemsi te.\x * \xo 10:7 \xt Amos 3:7\x* \p \v 8 Keko beli, suaem abiil tikin elote weng bokonemse weng be iti nelo bokonemomele: “Ku uneko, mali em yan okmun dim, mali em yan kawin dim mobele dabalakamin finik beem aluwko, busube fut men gel be kulam una!”, nangse te. \v 9 Nangei, ne em mit mewso uneko, “Fut men gel dunema!”, dangei, e nelo yan weng bokonemomele: “Ku fut kale kulu aluwko, wana! Wanokolew dim e, kom bontem dim e mong tugul abal nam atite atew keloke kate, kom kumun tem e atul nam keloke te.”, nangse te.\x * \xo 10:9 \xt Esekiel 2:8; 3:1-3\x* \v 10 Nangei, fein, ne fut men gel be dabalakamin finik beem teing dim kuluko, aluwko, wansi te. Wanomete, e nem bontem dim kel mong tugul abal atite emdiw kenemse kate, nem waneko, kunili dim e, e kumun tem kel atul kenemeko, kumunalin fulemin atew kenemse te. \p \v 11 Kenemselei, i iti weng mak bokonemomeliw: “Ku kawin kaleem aneng aneng angom biliw kawtiw banban so, weng amen amen bakabiliw kawtiw iso, emisik kamok fian kebiliw iso, alik alik biim mit mewso uneko, Sunbin-Got em bontem dim bakamin kalan kunum kesomi, ilo bakayem tem una!”, nangsiliw te. \c 11 \s1 Kiinwalabiliw Kunum Alew im Sang te. \p \v 1 Keko beli, i nelo ais koung tokfol emdiw dunemeko, bokonemomeliw: “Ku kuluko, Sunbin-Got em am yol so, aik ayem so, biim ki e kiskisomi, Sunbin-Got em wiin fian ka kel daolewkabiliw kunum waneng im fufu akal teing bokoko, atemolewka!\x * \xo 11:1 \xt Esekiel 40:3; Sekalaya 2:1-2\x* \v 2 Kelokelew kate, ku kanelom am yol beem amges beem ki kiskisko, teing bokolokolew te! Nimtew angom? Amges be mali Isalael kawtiw im ibik dim biliw kawtiw i kuluko, ka bokoliw kasike. I teleko, Sunbin-Got akalem wiin so amkose abiw mutuk fian beelo kawtol debitsanbiliwi, 42 kayow aloke te.\x * \xo 11:2 \xt Iluk 21:24; Fitew Dase 13:5\x* \v 3 Kebiliwi, ne kunum alew mak nakalem wiin so amkoko, yemdaloki te. Aso bi sakik so ilim kuw minggisomi, nem bontem dim mali ilo bakayemeko, kakabiliwi, 1'260 ding aloke te.\f + \fr 11:3 \ft 11:3 42 kayow so, 1'260 ding beso, alew bi ki makmak te. Im ding e itol alemsal kelei, gung kel kayow aloke beem mongom ete te.\f* \p \v 4 Aso biim kiskiw e oliw ais sen emdiw kesomi, alibin sen atew keko, kawin dim kaleem Kamok Fian beem kiin dim kitil keko, diwkuw molokoliw te.\x * \xo 11:4 \xt Sekalaya 4:3,11-14\x* \v 5 Kebiliwi, mali kawtiw mak ilo maka keyemeko, “Wa keyemuma!”, angeko, teliw tewe, aso biim bontem dim e ais dong futut matem teleko, maka ilo fu koyemiwi, i kuanokoliw te. Feinka! Nimin kawtiw ite mak “Aso biilo wa keyemuma!”, angeko, teliw tewe, i beem deiw ete kuanokoliw te.\x * \xo 11:5 \xt 2 Samuel 22:9; Sim Fut 97:3\x* \v 6 Sunbin-Got e aso ilo akalem wiin so amkoko, kitil duyemse kasike, aso im kakamokoliw ding dim be, aso i ki keko, “Yukam du kelina!”, angiwi, suuk e mit telinba keloke te. Kebelei, aso i “Ok e kaim alik kuw keloke te!”, angiwi, e fein kaim alik kuw keloke te. Kebelei, aso i “Kawtiw ilo kal anggil ilum fian demdem mak duyemuma!”, angiw tewe, kal anggil betbet fian so wakamin mak keyemsomelei, kawtiw im ken teinbin be wa abin teng kuw koyemoke te.\x * \xo 11:6 \xt Aneng Kolew 7:17-20; 1 Samuel 4:8; 1 Kamokim 17:1\x* \p \v 7 Keko beli, aso im aluwbabiliw ding be ki keko, banimoke ding dim e, kut samal atul nam mak diw tengew dakaw koleweko, matem telesomi, aso iso genesomi, emel kuw keko, ilo yenei, aso i kuanokoliw te.\x * \xo 11:7 \xt Daniel 7:21; Fitew Dase 12:17; 13:7; 17:8\x* \v 8 Keko beli, aso biim fom e abiw mutuk fian beem kunum waneng im unebiliw deiwkim dim ka kel sak koyemokoliw te. Abiw mutuk fian beem kiskiw e Sodom so, Isiw so ite te. Sua kel akate, abiw mutuk fian beem mutuk kel mali kawtiw i aso biim Kamok Fian elo akati anko, ais dim sil biki aliwi, e kuanse te.\x * \xo 11:8 \xt Iluk 13:34\x* \v 9 Keko beli, alemsal ding keko, atuk ding mak keloke ding dim e, aneng aneng angom biliw kawtiw so, kal amen amen kawtiw iso, weng amen amen kawtiw iso, alik alik i aso biim fom ilo yetebam teleko, “Mali mak aso biim fom e kanelom yemkulokoliw te!”, angeko, bókoliw te. \v 10 Kaneloke ding dim be, kawin dim kaleem kawtiw i aso biim kuansiliw beelo tongmiyemeko, kalfong fian kesomi, kakat wanin daol kesomi, mesesem sak misim kuw dulew dulew kelokoliw te. Nimtew angom? “Kal anggil ilum fian duyemkabiliw kunum alew bi sei kuansiliw o!”, angeko, tongmiyemokoliw kasike. \p \v 11 Kate, alemsal ding keko, atuk ding mak banime ding dim bakate, Sunbin-Got e aso ilo iti fukfuka duyemei, i iti finik so keko, baba teinokoliw te. Aso i iti baba teiniwi, kawtiw alik alik i aso ilo yetemeko, finganin fian mak kulokoliw te.\x * \xo 11:11 \xt Esekiel 37:5,10\x* \v 12 Kulusomeliwi, abiil tikin elote weng kitil weng mak gaaneko, bokoyemomele: “Kaso yu matem telina!”, yangoke te. Yangei, maka kawtiw biim yetebiliw ding bakate, aso i yukam tem uneko, abiil tikin elo uniwi, i yetemokoliw te.\x * \xo 11:12 \xt 2 Kamokim 2:11\x* \v 13 Kaneloke ding dim bakate, bim fian mak filei, abiw mutuk fian be amen amen mongom king kel keyemeko, mongom makmak atin kuw tabol tabol keleweko, ben kel tausen kawtiw iso yemkatiko, banim keyemoke te. Keyemei, mali kuaninba kebiliw kawtiw bi beem kaneloke eisneng be atemeko, finganin fian kuw kesomi, abiil tikin alakabe Sunbin-Got em wiin fian daolewokoliw te.\x * \xo 11:13 \xt Fitew Dase 6:12; 16:18\x* \p \v 14 Yu kililina! Emteben anggil ilum fian mak kame banimei, iti fefe kal ilum fian mak kame mewso fitwoke te.\x * \xo 11:14 \xt Fitew Dase 9:12\x* \s1 Fefe Fongket Weng em Sang te. \p \v 15 Ben fefe em dabalakamin finik beem akalem fongket so fongfong gaane ding dim bakate, abiil tikin kel kitil weng gaaneko, bokolomele: \q1 “Kame Sunbin-Got Kamok Fian so, akalem Mesaya so, aso i kawin dim kaleem kamok beem kamok fian kesomi, \q2 kawtiw abiil fe kawin fe alik alik ilo diwkuw diwkuw yetebokoliw te.”, \m angei, ne kilisi te.\x * \xo 11:15 \xt Aneng Kolew 15:18; Sim Fut 10:16; Daniel 2:44; 7:14\x* \v 16 Ange ding dim bakate, Sunbin-Got em teinkemin abin ayem dim mewso alakabiliw 24 kak yetebiliw kunum i em kiin dim kel katin bukbuk angeko, gatak wakas kawin dim dasomeliwi, em wiin daolewko, \v 17 bokolewomeliw: \q1 “Kitil so auk so Kamokim Sunbin-Got kutaka! Nu kulo “Weso! Seyo!”, kangbuluw te. \q2 Kute kuw sua sua akal, kame akal, sunsun kuw alakabelew Sunbin-Got kute kuw te! \q1 Nimtew angom? Kukalem kitil fian so ku kame emisik Kamok Fian keko, belew kasike, nu kulo “Weso! Seyo!”, kangbuluw te! \q1 \v 18 Kangbuluwi, kawin dim aneng aneng angom biliw kawtiw bi kaisuw fian kekembiliw kate, \q2 kom ilo kaisuw keyemomin ding so, kuansiliw kawtiw ilo diwyemeko, geeyemokolew ding so, kame mewso kebe te. \q1 Kame kuw, kukalem bontem dim bakamin kunum iso, kom wiin so galmoselew kunum waneng iso, kom weng afak alakabiliw kunum waneng iso, wiin so kawtiw so, wiin banim kawtiw so, alik alik makuw ilo yan ken fian mak duyemokolew ding kele te. \q1 Kelei, kawin dim kaleem wa abin tein koyemkabiliw kawtiw ilo geeyemeko, yenomin ding akal kame kele te.”, \m angiwi, ne kiliko, yetemsi te.\x * \xo 11:18 \xt Sim Fut 110:5; 115:13; Ulom 2:5; Fitew Dase 20:11-13\x* \v 19 Yetebi ding bakate, Sunbin-Got em abiil tikin kel alakabe am yol beem abisom busulei, ne atemomete: Sunbin-Got em bokil ayem be am yol beem mutuk belei, ne atemsi te. Atemii, am yol kawtem be bamneng so, kiman bikinko, dukuluk fian kesomi, bim so, suuk abiil win fian so, kemei, ne atemsi te.\x * \xo 11:19 \xt Kibulu 9:4; Fitew Dase 8:5; 15:5; 16:21\x* \c 12 \s1 Waneng so Sokyan Okgung Kayak Sel so im Sang te. \p \v 1 Atebi ding bakate, bemikel kaneko fasel sang banim deiw mak abiil tikin katem elote kelei, ne atemsi te. Kaneko eisneng be kanekote: Waneng mak ataan kak sel elo ilim atew minggiko, bomi, um yan e kayow tikin dim dukubomi, kalun kel fial e ukalem kak dim kak balam atew minggiko, bului, ne watemsi te. \v 2 Waneng bu aul dukulomin wemei, betbet fian sel kuluko, gaanbomi, olbului, ne watemsi te.\x * \xo 12:2 \xt Maika 4:10\x* \p \v 3 Kebu ding bakate, bemikel kaneko fasel sang banim deiw mak abiil tikin katem elote iti mak so kelei, ne atemomete: Sokyan okgung kayak sel mak em kal e kaimfing olol nam kelei, beem kak e ben kel kelei, em gesen e king kel kese te. Em kak balam ben kel be kamok fian wiin so kunum im minggikabiliw kak balam emdiw keko, minggise te.\x * \xo 12:3 \xt Daniel 7:7\x* \fig |alt="dragon" src="dragon.tif" size="col" ref="Fitew Dase 12:3" \fig* \v 4 Em mongom tiakim e bitit betet angeko, fial alik alik mongom alemsal kelei, mongom makmak e atin kuw fitatin kawin dim elo da koyemei, ne atemsi te. Atebi dim bakate, sokyan okgung kayak sel be aul dukulomin kis kebu waneng buum mit mewso moko, ulo kilele watemsomi, um dukuloku aul beelo fongate akate kunilomin ibolow kebelei, ne atemsi te.\x * \xo 12:4 \xt Daniel 8:10\x* \v 5 Atemsi ding bakate, waneng bu kunum aul mak dukusu te. Abiil fe kawin fe alik alik angom biliw kawtiw bi kunum aul beem afak kuw keliwi, e ain kaung aluweko, ilo yetebelei, ne yetemsi te. Yetebi dim bakate, yemdakamin finik i aul beelo galuko, Sunbin-Got akalem teinkemin abin ayem teinalakabe dim elo debele uniwi, ne yetemsi te.\x * \xo 12:5 \xt Sim Fut 2:9; Aisaya 7:14; 66:7; Fitew Dase 19:15\x* \v 6 Debele uniwi, waneng bukati fon uneko, Sunbin-Got akalem memen keumse aneng kawtiw banim dim kalo uneko, bului, ka kel nanbowko, wanin wanbomelui, tiak ding 1'260 ding banimei, ne watemsi te. \p \v 7 Beem ding dim bakate, abiil tikin katem kel ganbin fian mak gansiliw te. Yemdakamin finik Maikel so akalem angin so ikal keliwi, sokyan okgung kayak so em angin iso ikal keliw keko, ganbiliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 12:7 \xt Yut 9\x* \v 8-9 Keko, Maikel em angin ite imel kuw kitil keko, sokyan okgung kayak fian sel so, akalem angin iso makuw abiil tikin elote yenbakalasomi, kawin dim kaleelo mit da koyemiwi, ne yetemsi te. Sokyan okgung kayak sel be sua kel kawtiw alik alik im ken abin keduku koyemeko, alik alik biim ibolow fukunin e teifulu koyemse sokyan bete te. Em wiin mak e Seten-Ataanim ete te. Mak e “Kawtiw ilo Wa Ibolow Silikmoyemkabe Finik” ete te.\x * \xo 12:8-9 \xt Talfut Kese 3:1,14; Iluk 10:18; 22:31; Fitew Dase 20:2\x* \p \v 10 Keko beli, abiil tikin elote weng fian mak gaaneko, bokolomele: \q1 “Feinka! Sunbin-Got e num sunsun finik so bin ding duyemoke ding kame fein fitew kele te. \q2 Kesomi, akalem kitil so auk so, akalem gawman ding so, bakati fitew kele te. \q2 Kesomi, akalem Mesaya em wiin so kitil so akati fein fitew kele te. \q1 Nimtew angom? Taw banim, kutiliw banim, diwkuw Sunbin-Got em kiin dim e numdiw fein ibolow so kakabiliw nakunum kumel ilo geeyemse sokyan sel be abiil tikin elote anbakalako, kulaliwi, e kawin dim kalelo talse kasike.\x * \xo 12:10 \xt Sow 1:11; Sekalaya 3:1\x* \q1 \v 11 Nakunum kumel bi ikalem finik so bin be ibolow fukuninba kesomi, mali im ilo “Yenuwi, yu kuanina!”, yangbiliw weng beem awan be i finganinba kebiliw te. \q2 I Siwsiw Men beem kaim em kitil dim so, ikalem kitil kuw keko, kalan weng bakabiliw beem kitil so, beem kitil dim ete imel kuw keko, Seten-Ataanim elo de mit da kolewsiliw te. \q1 \v 12 Kasike, abiil so, em tikin biliw so, alik alik yu kakatemoliwka! \q1 Kate, kawin so, okmun fian so, alik alik biim biliw yutaka! Yu kal anggil ilum fian mak kulomin mewso kebiliw kasike, yu kilelbi boliwka! \q2 Nimtew angom? Seten-Ataanim e abiil tikin elote kolewsomi, kawin dim kale teleko, ‘Sukum ding kuw kele kai!’, angeko, kaisuw fian kele kasike.”, \m angei, ne weng be kilisi te.\x * \xo 12:12 \xt Aisaya 44:23; 49:13\x* \p \v 13 Keko beli, ne atemite: Sokyan okgung kayak sel be “I nelo kawin da konemsiliw kai!”, angesomelei, e uneko, kunum aul dukusu waneng buulo wanggeleweko, unbelei, ne atemsi te. \v 14 Kate, Sunbin-Got e waneng buulo bukol bel alew mak duumei, u sokayan okgung kayak sel beem be dim be koleweko, bile uneko, Sunbin-Got em ukalem memen keumse kawtiw banim dim aneng kalo unui, ne watemsi te. Uneko, ka kel nanbowko, wanin wanbomelui, tiak ding alemsal itol kelei, gung kel kayow alei, ne watemsi te.\x * \xo 12:14 \xt Daniel 7:25; 12:7\x* \v 15 Watebi ding bakate, sokyan okgung kayak sel be ok bontem munggusomi, “Ok be ulo wenoka!”, angeko, busel daume ok be fian ok telemin ok sel atew kese te. \v 16 Kate, kawin esik bontem busuko, ok be wanei, waneng buulo dokoumei, ne atemsi te. \v 17 Kanese kasike, sokyan okgung kayak sel be waneng ulo kaisuw fian mak keumsomi, um angin Sunbin-Got em sawa weng afak gelewbomi, Yesus em sang bakayemkabiliw kunum waneng mali iso genen unei, ne atemsi te.\x * \xo 12:17 \xt Fitew Dase 11:7\x* \v 18 Atebi ding bakate, ne atemomete: Sokyan okgung kayak sel be okmun beleng kel mobelei, ne atemsi te. \c 13 \s1 Okmun Tem Fitewoke Aneng Matil em Sang te. \p \v 1 Keko beli, aneng matil mak okmun tem elote matem telei, ne atemsi te. Beem kak e ben kel kelei, em gesen e king kel kesomi, beem gesen dim e kamokim im wiin so kak balam king kel mak minggiko, belei, ne atemsi te. Ben kel kak dim e Sunbin-Got elo weng milewin wiin banban belei, ne atemsi te.\x * \xo 13:1 \xt Fitew Dase 12:3; 17:3,7-12\x* \v 2 Aneng matil beem dem e alaion kut samal atul nam emdiw kelei, em sikal kitil fian keko, bea em sikal emdiw kelei, akalem bontem fian e alaion em bontem ning gesen dala emdiw kelei, ne atemsi te. Atebi ding bakate, sokyan okgung kayak sel be aneng matil beelo akalem auk so kitil dulewsomi, wiin fian duleweko, kamok fian emdiw kelewei, ne atemsi te.\x * \xo 13:2 \xt Daniel 7:4-6\x* \v 3 Aneng matil beem ben kel kak mak e kuanin atew kese te. Kate, kak beem abung be iti tukanko, kenei, kawtiw alik alik i elo atemeko, yol angeko, atemsomeliwi, elo anggelewiwi, ne yetemsi te.\x * \xo 13:3 \xt Fitew Dase 17:8\x* \v 4 Kaneko beli, kawtiw i “Sokyan okgung kayak sel be aneng matil beelo kitil auk so kelewse te!”, angomi, em wiin daoleweko, bokolomeliw: “Kante ki keko, eso genesomi, elo de mit da kolewoke ya?”, angbiliwi, ne kiliko, yetemsi te. \p \v 5 Beem ding dim be, Sunbin-Got e aneng matil beem bontem kaloleweko, elo wiin so kelewsomi, “Kom bontem dim weng minembelewi, 42 kayow keloka!”, dangeko, ding dulewei, ne atemsi te.\x * \xo 13:5 \xt Daniel 7:8,25; 11:36; Fitew Dase 11:2\x* \v 6 Atemsomelii, aneng matil be Sunbin-Got elo weng inkal so mileweko, em wiin so, abiil tikin alakabiliw mali finik biim wiin so, Sunbin-Got em am yol alakabiliw kunum waneng im wiin so, alik alik biim wiin e atin kuw de mit dakabelei, ne kiliko, atemsi te. \v 7 Keko beli, Sunbin-Got e aneng matil beelo kitil duleweko, bokolewomele: “Nem galmosi kunum waneng iso genesomi, komel kuw keko, ilo yeneko, de mit da koyemolewka! Koyemsomelewi, kawin fe abiil fe aneng aneng angom biliw kawtiw iso, weng amen amen bakabiliw kawtiw iso, kal amen amen kebiliw kawtiw iso, alik alik biim emisik kamokim fian kelolewka!”, dangei, ne kiliko, atemsi te.\x * \xo 13:7 \xt Fitew Dase 11:7\x* \v 8 Kaneko beli, kawin kale talfut kelinba kele ding kabalak e, mali kunum waneng mak im wiin e Sunbin-Got em finik so kulomin fut tem kel boyemsiliw kale. Kate nimin kawtiw ite mak im wiin e Sunbin-Got em finik so kulomin fut tem be bolinba kesiliw tewe, i aneng matil beem wiin daolewko, biliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 13:8 \xt Sim Fut 69:28; Fitew Dase 17:8; 20:12,15; 21:27\x* \p \v 9 Kentem ken so kawtiw yu kilele kililoliwka! \v 10 Sunbin-Got e akalem ibolow geleweko, “Maka kawtiw i nem afak biliw mali kunum waneng yulo sok am tem da koyem kemoliwka!”, ange tewe, maka bi em ange weng be geleweko, yulo sok am tem da koyem kemoliwka! Beemdiw, e bokolomele: “Maka kawtiw i yulo geeyemeko, yeniwi, kuan kemoliwka!”, ange tewe, maka bi em ange weng be geleweko, yulo fein yeniwi, yu kuan kemoliwka! \p Kaneko eisneng beem kaneloke ding dim bakate, Sunbin-Got em galmose kunum waneng yu yom fein ibolow be kilele aluwsomi, kitil kuw moko, Sunbin-Got em ding fenko, boliwka!\x * \xo 13:10 \xt Selemaya 15:2; 43:11; Fitew Dase 14:12\x* \s1 Kawin Tenggew Dakaw Misal elote Matem Fitewoke Aneng Matil beem Sang te. \p \v 11 Keko beli, ne atemite: Aneng matil mak kawin tenggew dakaw misal kayak mak matem telei, ne atemsi te. Em kak dim e siwsiw em gesen alew so kelei, em weng bokolewe weng be sokyan okgung kayak sel em weng bakamin atew kese te. \v 12-13 E emsik okmun tem matem talse aneng matil beem abin kuluko, akalem kitil so, akalem wiin so, kawin dim kale biliw kawtiw im kiin dim e kitil so auk so eisneng banban mak kebelei, ne atemsi te. E abiil tikin katem elote ais dong kula mit dalei, kawtiw i atemeko, emisik aneng matil sua kel abung fian kuluko, kuanomin kis kese kate, iti abung tukaneko, kuaninba kese aneng matil beem wiin daolewiwi, ne yetemsi te.\x * \xo 13:12-13 \xt 1 Kamokim 18:24-39; Matyu 24:24; Fitew Dase 19:20\x* \v 14 Sunbin-Got e elo kitil dulewei, e emisik talse aneng matil beem kiin dim e kitil so auk so eisneng aluweko, kawin dim kaleem kasel ilo teifuluko, bokoyemomele: “Yu fongate akate emisik talse aneng matil sua kel abung fian kuluko, kuanomin kis kese kate, iti abung tukaneko, kuaninba kese aneng matil beem kiskiw mak kailina!”, yangei, i fein em takak kiskiw kaibiliwi, ne yetemsi te. \v 15 Kaneko beli, Sunbin-Got e elo iti kitil dulewei, e emisik talse aneng matil beem kasiliw takak kiskiw beelo fukfuka dulewei, e weng bokolei, ne atemsi te. Kanemei, nimin kawtiw ite mak takak kiskiw beelo katin bukbuk gatak wakas angeko, em wiin daolinba keliw tewe, e “Ilo yeniwi, i kuanoliwka!”, yangei, ne kiliko, atemsi te. \p \v 16 Yangeko beli, emteben talse aneng matil be bokolomele: “Kawtiw alik alik biim yabal dim beni, yuk teing dim kel, emisik talse aneng matil beem bat so keyemoliwka!”, angei, on kisol kawtiw so, em banim kawtiw so, wiin banim kawtiw so, wiin so keko, kamok kebiliw kawtiw so, sak weng afak biliw kawtiw so, alik alik angom biliw kawtiw bi em bat be dukuyembiliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 13:16 \xt Fitew Dase 14:9-11; 16:2; 20:4\x* \v 17 Kaneko beli, nimin kawtiw ite mak aneng matil beem wiin bat so beni, akalem wiin beem mongom bat so, ikalem kal dim bolinba keliw tewe, kawtiw bi ki keko, uneko, mali kawtiw im wemin eisneng mak weninba kebomi, biim wemin eisneng be mali kawtiw bikal weninba kemiwi, ne yetemsi te. \p \v 18 Ibolow fukunin ken so biliw kawtiw yu kilele ibolow fukunemoliwka! Nimin kawtiw ite mak kal so kebiliw kawtiw yu aneng matil beem wiin mongom be teing bokosomi, kal keko, “Kunum mak em wiin em mongom ete kai!”, angeko, kal keboliwka! Wiin beem mongom e kanekote: 666. \c 14 \s1 Siwsiw Men so, Akalem 144 Tausen Angin so, biim Sang te. \p \v 1 Kesomi, ne atemomete: Amgu tikin Saion\f + \fr 14:1 \ft 14:1 Saion e Selusalem abiw mutuk fian em wiin mak ete te.\f* kel Siwsiw Men beso, 144 tausen kunum waneng akalem wiin so akalem Alew em wiin so yelim biim wiin im yabal dim boyembiliw kunum waneng iso, alik alik bi moko, biliwi, ne yetemsi te. \v 2 Beem ding bakate, ne kililite: Abiil tikin elote weng senen ok wal kuku kiman bikinin weng fian emdiw kelei, ne kilisi te. Senen be kunum waneng banban im fotiaw so, folmit so, folmek so filifolobiliw weng sim emdiw te.\x * \xo 14:2 \xt Fitew Dase 1:15; 19:6\x* \v 3 I Sunbin-Got em teinkemin abim ayem beem mit mewso kel so, ketket teben kel finik so biliw eisneng biso, 24 kak yetebiliw kunum iso, alik alik biim kiin dim e kikis sim mak bakamiwi, ne kiliko, yetemsi te. Kate mali kawtiw i sim beelo dolon kesomi, nam kal keliw te. 144 tausen kunum waneng Sunbin-Got akalem yan wese kunum waneng ikalem ite kuw ki keko, sim be kal kebiliw te.\x * \xo 14:3 \xt Aisaya 42:10; Fitew Dase 5:9; 7:4\x* \v 4 Kanebiliw kunum waneng bi, Sunbin-Got em kiin dim e mikik kesomi, dasuw-got im wiin daoyemin kukuw gelewinba\f + \fr 14:4 \ft 14:4 Gilik im weng sin e Sion e dasuw-got im wiin daoyemin kukuw wa beem kiskiw boko, bokolomele: “Mali kunum i mali waneng iso kal bonggulinba keko, wangweng kebiliw kunum ite te.”, angeko, im kiskiw keko, bose te.\f* keko, Siwsiw Men beem une deiw elo kuw gelewko, kakabiliw kunum waneng ite te. Sunbin-Got e kunum waneng biilo kawin dim kaleem kawtiw im kiin dim e akalem yan so weneko, akalem musun em emisik weim dim wanin atew kunum waneng keyemse te. \v 5 Feinka! Dasuw weng bokolinba kebiliw kunum waneng bi atin kuw sen so banim kebiliw te. \s1 Yemdakamin Finik Alemsal im Sang te. \p \v 6 Keko beli, ne dabalakamin finik mak abiil boktak bileko, yambelei, ne atemsi te. Dabalakamin finik be sunsun boke Weng Kal Ken Ati beem fut aluweko, kawin dim kaleem biliw kawtiw ilo weng kalan weng bakayem teleko, aneng aneng angom biliw kawtiw so, weng amen amen kawtiw iso, kal amen amen biliw kawtiw iso, alik alik biilo, Weng Kal Ken Ati be bakayembelei, ne atemsi te. \v 7 E kitil weng gaaneko, bokolomele: “Sunbin-Got em kawin dim kaleem kawtiw alik alik ilo diwyemeko, geeyemoke ding kame kele kasike, alik alik yu em awan finganeko, em wiin daolew kemoliwka! Nimtew angom? Akalem ete kuw abiil tikin so, kawin dim so, okmun fian so, ok miktem sankabe so, alik alik angom bi kaise kasike.”, angei, ne kiliko, atemsi te. \p \v 8 Kanese ding dim bakate, iti dabalakamin finik mak teleko, bokolomele: “‘Emisik abiw mutuk fian te!’, dangenaliw Babilon abiw mutuk fian be kuminko, kawtol tabol tabol keko, banime te! U osow fian kukuw kuw gelewsomi, aneng aneng angom biim kawtiw im ibolow silikmoyembului, i alik alik um osow kukuw wa be wain ok atul nam atew wanbiliw kasike, i Sunbin-Got em kaisuw fian be kulokoliw te.”, angei, ne kiliko, atemsi te.\x * \xo 14:8 \xt Aisaya 21:9; Selemaya 51:7,8; Fitew Dase 17:2; 18:2,3\x* \p \v 9 Kanese ding dim bakate, iti yemamas em dabalakamin finik mak teleko, weng kitil weng mak gaaneko, bokolomele: “Kawtiw yu aneng matil so, akalem takak kiskiw so, em wiin daolewsomi, akalem bat kang yabal dim beni yuk teing dim kel dukuyemsiliw kawtiw yutaka!\x * \xo 14:9 \xt Fitew Dase 13:12-17\x* \v 10 Alik yu kilelbi boliwka! Nimtew angom? Sunbin-Got e ok awet ok so wain ok so bonggulinba keko, wain ok atul nam wa be akalem kaisuw fian emdiw keko, yulo duyemei, yu waneko, anggil ilum fian mak kulokoliw kasike. Akalem yemdakamin finik ayem so, Siwsiw Men so, alik biim kiin dim e, i kal anggil ilum fian mak kulko, ais dong so, tong wa so ka kel da koyemiwi, yu ka kel bokoliw te.\x * \xo 14:10 \xt Talfut Kese 19:24; Sim Fut 75:8; Aisaya 51:17,22; Selemaya 25:15-16; Esekiel 38:22; Fitew Dase 16:19; 20:10; 21:8\x* \v 11 I ka kel ais kainbomeliwi, im bokoliw dim beem deik wa sel be diwkuw diwkuw minbomi, boke te. Feinka! Aneng matil so, akalem kaisiliw takak kiskiw beso, em wiin daolew kebomi, aneng matil beem bat so keyemkabiliw kawtiw bi taw banim kutiliw banim ais dong tem kainbomi, bókoliw te!”, angei, ne kiliko, atemsi te.\x * \xo 14:11 \xt Aisaya 34:10\x* \p \v 12 Kaneloke eisneng be Sunbin-Got akalem sawa weng afak kebomi, Yesus elo fein ibolow dulewbomi, Sunbin-Got em galmose kunum waneng kebiliw kunum waneng biim fein ibolow e kitil keyemboka!\x * \xo 14:12 \xt Fitew Dase 13:10\x* \p \v 13 Keko beli, abiil tikin elote weng mak nelo bokonemomele: “Weng kale bololewka! Kameem ding Kamok Fian elo ‘Feinka!’, dangeko, kuanokoliw kunum waneng i kakateko, kalfongoliwka!”, nangei, ne kilisi te. Kilisomelii, Sunbin-Finik e iti weng mak bokolomele: “Feinka! Sunbin-Got e kawin dim kale kel bukesomi, aluwbabiliw kunum waneng biim bukesiliw be atemeko, kilele kal kebe kasike, i kame finengdako, nanbow kebokoliw te. \s1 Fein Kawtiw im Deim Toloke em Sang te. \p \v 14 Kaneko beli, katem elo atemeko, abiil kul kel Kawtiw Aul emdiw kunum mak yukam kais nam beem dim teineko, belei, ne atemsi te. Em kak dim e wiin so gol kak balam mak minggilewsomi, em teing e wanin okilew kemin em sakam dang folgok angin atul nam mak aluwbelei, ne atemsi te.\x * \xo 14:14 \xt Daniel 7:13\x* \fig |alt="sickle cloud angel" src="SickleCloud_2007.tif" size="col" ref="Fitew Dase 14:14" \fig* \v 15 Atebi ding bakate, dabalakamin finik mak abiil tikin em am yol koleweko, kut matem telesomelei, yukam dim teinbe kunum beelo weng fian kuw gaaneko, bokolewomele: “Kame wanin kulomin ding kele kasike, kom sakam dang aluwbelew be kuluko, kawin dim wanin yom alik alik be okilewa!”, dangei, ne kiliko, atemsi te. \v 16 Dangse ding bakate, yukam kais nam dim teinbe kunum be akalem sakam dang so kawin dim kaleem wanin yom kebe be giti goto okilew kemei, ne atemsi te. \p \v 17 Kaneko beli, iti dalalakamin finik mak abiil tikin em am yol elote kut matem teleko, em teing dim akati sakam dang folgok angin atul nam mak aluwko, molei, ne atemsi te. \v 18 Atebi ding bakate, ais dong em atebe dabalakamin finik e aik ayem em mewso be dim koleweko, sakam dang atul nam aluwkabe dabalakamin finik beelo weng fian kuw gaaneko, bokolewomele: “Wain dem akal yom kebe kasike, ku uneko, kawin dim em wain dem alik alik beelo okilewsomi, bongguko, dubuluw dukulolewka!”, dangei, ne atemsi te.\x * \xo 14:18 \xt Yoel 3:13\x* \v 19 Kaneko beli, dabalakamin finik be kawin dim kaleem wain dem alik alik okilewko, bongguko, wain dem alik alik be wain dem em ninikabiliw sen tem dukulei, ne atemsi te. Wain dem em ninikabiliw sen be Sunbin-Got em kaisuw fian keyemoke em kiskiw ete te. \v 20 Wain dem ninikabiliw sen be abiw mutuk fian beem kut kel moko, wain dem niniliwi, kaim alik alik kuw keko, buselko, kut matem telse te. Kaim beem awet e kanekote: Kawtiw num moluwi, kak ful awet atew kelei, singam e 300 tausen mita kelei, ne atemsi te.\x * \xo 14:20 \xt Aisaya 63:3; Fitew Dase 19:15\x* \fig |alt="wine press" src="SIL-G089B.tif" size="col" ref="Fitew Dase 14:20" \fig* \s1 Moses so Siwsiw Men so, aso im Sim Ming Bokolokoliw em Sang te. \c 15 \p \v 1 Atebi ding bakate, bemikel kaneko fasel sang banim deiw mak abiil tikin katem elote kelei, ne atemsi te. Yemdakamin finik ben kel mak ben kel kawtiw ilo betbet abin fian duyemomin wa eisneng mak aluwbiliwi, ne yetemsi te. Biim aluwbabiliw wa eisneng be banimoke ding kabalak e, Sunbin-Got em kaisuw fian bakati banimoke te. \p \v 2 Atebi ding bakate, okmun fian ok takak so, ais dong so, bonggusiliw eisneng mak kelei, ne atemsi te. Mali kunum waneng i aneng matil so, akalem takak kiskiw kaisiliw beso, akalem wiin em mongom so, alik alik beelo de mit dasiliw kunum waneng i okmun beem beleng dim kel moko, Sunbin-Got ilo duyemse fotiaw so, folmek so, folmit so, aluwko, mobiliwi, ne yetemsi te. \v 3 I Sunbin-Got em weng afak kakabe kunum Moses so, Siwsiw Men so, aso biim sim ming bokolomeliw: \q1 “Auk so kitil so Sunbin-Got kutaka! \q2 Kute kuw bemikel fasel sang banim kaneko eisneng aluwkabelew Sunbin-Got kute te. \q1 Kute kuw abiil fe kawin fe alik alik biliw kawtiw im Kamok Fian kute kuw te! \q2 Ku alik alik ilo fein kukuw so kiol kuw fitutuko, diwyemkabelew Sunbin-Got kute te.\x * \xo 15:3 \xt Aneng Kolew 15:1; Sim Fut 139:14; 145:17\x* \q1 \v 4 Kute kuw Kamok Fian kebelew kasike, alik alik kunum waneng i kom awan finganeko, \q2 kom wiin fian ete kuw daokemboliwka! \q1 Nimtew angom? Kute kuw kiol kuw wangweng kukuw beem mongom kayak kute kuw kasike. \q2 Kom kiol kuw fitutuko, diwyemkabelew be fiteweko, \q2 abiil fe kawin fe angom biliw kawtiw alik alik i atemeko, kom mit mewso teleko, kom wiin fian daokemkebom, bókoliw te!”, \m angiwi, ne kiliko, atemsi te.\x * \xo 15:4 \xt Sim Fut 86:9; Selemaya 10:6-7\x* \s1 Yemdakamin Finik Ben kel im Sang te. \p \v 5 Kaneko beli, ne iti atemite: Abiil tikin em sel kal am yol beem abisom fian kuw busuliwi, ne atemsi te.\x * \xo 15:5 \xt Aneng Kolew 38:21\x* \v 6 Atebi ding bakate, ben kel yemdakamin finik mak ilim kais nam namal kikis minggisomi, gol so tanggal minggiko, telesomi, kawtiw ilo betbet abin fian duyemomin wa eisneng mak aluwbiliwi, ne yetemsi te. \v 7 Yetebi ding bakate, ketket teben kel finik so biliw eisneng biim mak e teleko, ben kel yemdakamin finik biilo ben kel gol so kaisiliw awamin mak duyemei, ne atemite: Sunbin-Got em kaisuw ibolow e awamin beem dim aleleko, wenbelei, ne atemsi te. \v 8 Atebi ding bakate, Sunbin-Got em kitil so auk so, wiin fian so be deik emdiw keko, akalem am yol beelo wen gek kasiko, benelei, mak kunum mak ki keko, am yol elo kawtem unominba kis kese te. Kate alik alik i yemdakamin finik ben kel biim kawtiw ilo betbet abin fian duyemomin wa eisneng beem ding fenbiliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 15:8 \xt 1 Kamokim 8:10-11; 2 Kamok im Sang 5:13-14; Aisaya 6:4\x* \c 16 \s1 Ben kel Kaisuw so Awamin em Sang te. \p \v 1 Kaneko beli, abiil tikin em am yol elote weng fian mak gaaneko, ben kel yemdakamin finik biilo bokoyemomele: “Yu uneko, ben kel awamin Sunbin-Got em ibolow kaisuw aleleko, wen alakabe be kuluko, kawin dim elo buselko, mit dalina!”, yangei, ne kiliko, atemsi te. \p \v 2 Atebi ding bakate, emisik dabalakamin finik mak e fein uneko, akalem awamin be kawin dim busel mit dalei, ne atemsi te. Dalei, aneng matil beem bat so keyemsiliw kawtiw so, aneng matil beem takak kiskiw wiin daolewsiliw kawtiw iso, alik alik biim dim e abung bilit fian teng so mak keliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 16:2 \xt Aneng Kolew 9:10; Fitew Dase 13:12-17\x* \p \v 3 Yetebi ding bakate, emteben dabalakamin finik be akalem awamin be okmun fian dim elo busel mit dalei, ne atemsi te. Dalei, okmun fian beem ok e kaim alik keko, kawtiw fom im kaim ok atew kelei, okmun tem beem biliw samal alik alik i kuaniwi, ne yetemsi te.\x * \xo 16:3 \xt Aneng Kolew 7:17-21\x* \p \v 4 Yetebi ding bakate, yemamas em dabalakamin finik be akalem awamin be kuluko, busel mit dalei, okmun ok so, ok bang ok so, ok miktem telebe ok so, ok alik alik makuw kaim kuw kelei, ne atemsi te. \v 5 Kaneko beli, ne kililomete: Ok im yetebe dabalakamin finik e bokolomele: \q1 “Sua alenalew so, kame belew so, ibik ete bokolew atin kuw kiol kuw wangweng Sunbin-Got kutaka! \q2 Ku kiol kuw geeyemin weng mak bokokabelew kasike, eisneng alik alik be ‘Kanelina!’, yangbelew be, fein kanele bakate. \q1 \v 6 Nimtew angom? I kom galmoselew kunum waneng so, kom bontem dim bakamin kunum iso, alik alik ilo yensomi, im kaim buselyemsiliw kasike, \q2 beem yan e ikati kaim kuw wanoliwka!”, \m angei, ne kiliko, atemsi te. \v 7 Atebi ding bakate, aik ayem dim elote weng mak yan weng bokolewomele: \q1 “Feinka! Sunbin-Got auk so kitil so Kamok Fian kutaka! \q2 Kukalem diwyemeko, geeyemin weng be atin kuw kiol kuw te.”, \m angei, ne kiliko, atemsi te.\x * \xo 16:7 \xt Sim Fut 19:9; Fitew Dase 15:3\x* \p \v 8 Yetebi ding bakate, ketket teben em dabalakamin finik be akalem awamin be ataan dim buselko, dalei, ataan em mamin e atin kuw fian fian keko, kawtiw ilo fu koyemei, ne atemsi te. \v 9 Koyemei, kawtiw i bokolomeliw: “Ibo! Sunbin-Got e betbet abin fian duyemomin wa eisneng mak keyembe beem mongom kayak te!”, angeko, elo kaisuw keleweko, weng milewbomi, ikalem e ibolow famdeko, em wiin fian daolewinba keliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 16:9 \xt Fitew Dase 9:20-21\x* \p \v 10 Yetebi ding bakate, ketket em dabalakamin finik be akalem awamin be aneng matil beem teinkemin abin ayem dim kel busel mit dalei, ne atemsi te. Beem ding bakate, kutiliw mutuk fian mak beem gawman dim biliw aneng aneng alik alik beelo mililiw kelewei, kawtiw i betbet fian mak anggil tem so kaineko, milmilemeko, ibolow tem unbelei, i ikalem kal dim teing bulung gilasomi, ikalem foong e wakal wanbeliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 16:10 \xt Aneng Kolew 10:22; Aisaya 8:21-22\x* \v 11 Wanbomi, bokolomeliw: “Sunbin-Got e nulo abung fian so betbet inkal so be duyemse kai!”, angeko, elo kaisuw keleweko, weng milewbomi, ikalem e ibolow famdeko, abiil tikin alakabe Sunbin-Got em wiin fian daolewinba keliwi, ne yetemsi te. \p \v 12 Yetebi ding bakate, gung em dabalakamin finik be akalem awamin be Yufeletis ok bang fian kalo busel mit dalei, ne atemsi te. Keko beli, ok bang be kuaneko, ataan telebe kamok fian biim tolomin deiw memen kelei, ne atemsi te.\x * \xo 16:12 \xt Aisaya 11:15\x* \v 13 Atebi ding bakate, aneng matil alemsal mak kol sesel atew keliwi, ne yetemsi te. Mak e sokyan okgung kayak sel beem bontem dim matem talse te. Mak e aneng matil okmun tem talse beem bontem dim matem talse te. Mak e aneng matil beem bontem dim bakamin dasuw weng bakabe kunum beem bontem dim matem telei, ne yetemsi te. \v 14 Kol sesel imdiw kebiliw aneng matil bi kitil so auk so eisneng aluwsomi, kawin dim aneng aneng emisik kaleem kamokim fian biim ibolow tem silikmoyemiwi, i ikalem wonuk so kunum alik alik memen keko, auk so kitil so Sunbin-Got em geeyemomin ding fian beem keloke ding eso ganomin memen keliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 16:14 \xt Fitew Dase 19:19\x* \v 15-16 Memen keko, ganomin kamokim wensanokoliw aneng beem wiin e Kibulu em weng sin e “Almagedon”\f + \fr 16:15-16 \ft 16:16 “Almagedon” wiin em mongom e kanekote: “Megido abiw mutuk fian tikin te.”\f*, angakabiliw te. \p Alik yu kilele kilelbiko, boliwka! Ne yakut kunum atew yom akokow kebiliw em ding toloki kasike! Akalinba keko, ilim minggisomi, inkal banim keko, kal musun binba kunum waneng yu kakteko, kalfongemoliwka!\x * \xo 16:15-16 \xt Sekalaya 12:11; Matyu 24:43-44; Fitew Dase 3:3\x* \p \v 17 Nem yetebi ding bakate, ben em dabalakamin finik be akalem awamin be abiil boktak dim busel mit dalei, ne atemsi te. Beem ding bakate, am yol beem Kamokim Fian em teinkemin abin ayem beem dulum elote weng fian mak gaaneko, bokolomele: “Alik alik makuw ki keko, banime te!”, angei, ne kiliko, atemsi te. \v 18 Atebi ding bakate, bamneng ailbin dong filik falak angeko, aneng aneng unei, kiman fian bikineko, sua kel kaneko bim fian telinba bim fian fian mak fimei, ne atemsi te.\x * \xo 16:18 \xt Fitew Dase 4:5; 8:5\x* \v 19 Kanele ding dim bakate, Sunbin-Got em kaisuw ibolow e gis ok mamin nam atew kelei, e akalem kaisuw ibolow fian be wain ok emdiw Babilon abiw mutuk fian beelo duleweko, “Wanoka!”, angeko, abiw mutuk fian beelo kanese bim fian beso kawtol kawtol atuk alemsal kelewsomi, aneng aneng angom biliw beem abiw mutuk fian alik alik ikati kawtol tabol kuw keyembei, ne atemsi te.\x * \xo 16:19 \xt Fitew Dase 14:10\x* \v 20 Atebi ding bakate, okgung angom alik alik biliw bi ikalem abin biliw dim koleweko, fon unbiliwi, amgu alik alik ikati kang banimiwi, ne yetemsi te.\x * \xo 16:20 \xt Fitew Dase 6:14\x* \v 21 Kaneliwi, abiil win suuk beem mit tele ilum e amen amen 50 em ki kelei, ne atemsi te. Abiil win be kawtiw ilo yemkatiko, yenoke kasike, i bokolomeliw: “Sunbin-Got e nulo betbet abin fian duyemomin wa eisneng be dukayembe kai!”, angomi, elo weng minin fian mak kelewiwi, ne yetemsi te.\x * \xo 16:21 \xt Aneng Kolew 9:23-24; Fitew Dase 11:19\x* \c 17 \s1 Osow Fian Waneng um Sang te. \p \v 1 Keko beli, ben kel awamin aluwkabiliw yemdakamin finik biim mutuk alakabe dabalakamin finik mak bokonemomele: “Ku telew kano, waneng osow nam kekabu waneng ok bang abiw dim tein alakabu waneng buum geeumoke ding kukukemoki te.\x * \xo 17:1 \xt Selemaya 51:12-13\x* \v 2 Nimtew angom? Aneng aneng angom biliw kamok fian so, abiil fe kawin fe biliw kawtiw iso, alik alik i makuw bongguko, waneng buso wain ok banban waneko, mamtel kekabiliw atew kesomi, osowkabiliw kasike.”, nangse te.\x * \xo 17:2 \xt Aisaya 23:17; Selemaya 51:7; Fitew Dase 14:8\x* \v 3 Nangbe dim bakate, Sunbin-Finik e nem dim kikiwko, nelo kiinbel kawtiw banim dim elo nemde unei, ne atemite: Waneng mak aneng matil kaimfing olol nam\f + \fr 17:3 \ft 17:3 Aneng matil be okmun tem matem talse aneng matil bete te. (Fitew Dase 13:1)\f* em dim teinbului, ne watemsi te. Aneng matil beem ben kel kak dokon dokon beem dim e king kel gesen kelei, beem kal dim e Sunbin-Got elo weng milewbin wiin banban gekei, ne atemsi te.\x * \xo 17:3 \xt Fitew Dase 13:1\x* \v 4 Waneng buum ilim e kaimfing olol nam kelei, um kal dim e gol so, takak filik falak kemin tum so, um dim kait kuw dengdeng angebului, ne watemsi te. Kate, um teing dim e u gol so kaisliw ok sen mak aluwsu te. Ok sen beem tem e ukalem ninik nam kukuw so, osow kekabu kukuw so, beem kaing wasan mian wasan einteng kukuw so, wa kukuw alik alik be wenei, u aluwbului, ne watemsi te.\x * \xo 17:4 \xt Selemaya 51:7; Fitew Dase 18:16\x* \v 5 Waneng buum yabal dim e kawtiw im kiin dim e yawal ke alakabe wiin boko, bului, ne atemsi te. Wiin be ibolow win sang kesomi, beem mongom e kanekote: “‘Emisik abiw mutuk fian te!’, nangenaliw Babilon abiw mutuk fian nemisik keko, osow kemaliw waneng so, kaing wasan mian wasan einteng so atew kukuw so, alik alik kukuw wa biim auk keko, bi nete kuw te!”, angeko, bosu wiin be ne atemsi te. \v 6 Atebi ding dim bakate, ne atemite: Waneng bu Sunbin-Got em galmose kunum waneng so, Yesus em kalan weng deibisiliw kunum waneng iso, alik alik biim kaim dulu wanesomelui, mamtel keko, wain ok banban wanakabiliw kawtiw im kanekabiliw atew kemui, ne watemsi te. Watemeko, “Ibo! Yakai! Be nomin em mongom a?”, angeko, yol angsi te.\x * \xo 17:6 \xt Fitew Dase 18:24; 19:2\x* \p \v 7 Yol angi ding bakate, dabalakamin finik be nelo bokonemomele: “Nimtew angom ete ku yol angbelew a? Ne kame waneng buum sang mongom so, beem dim tenbu ben kel kak king kel gesen so aneng matil beem mongom so, alik alik ibolow win sang beem mongom e kulo bokokemi te.\x * \xo 17:7 \xt Fitew Dase 13:1\x* \v 8 Atemselew aneng matil be sua bise, kame binba, ibik ete iti kawin tenggew dakaw misal elote matem teleko, belei, atin kuw banim keloke te. Sua sua Sunbin-Got em kawin dim kailinba kese ding kabalak e, Sunbin-Got e mali kunum waneng im wiin e finik so kulomin fut tem kel bose kale. Kate, mali kawtiw im wiin e ka bolinba kelei, kawin fe abiil fe aneng aneng biliw kawtiw ite aneng matil sua bise, kame binba, ibik ete iti matem toloke aneng matil beelo atemeko, atin kuw yol angeko, bokoliw te.\x * \xo 17:8 \xt Daniel 12:1; Fitew Dase 11:7; 13:7\x* \p \v 9 Kal fukunin ken so kunum waneng yu kilele kililina! Aneng matil beem ben kel kak em mongom mak e ben kel amgu beem kiskiw te. Waneng bu ben kel amgu biim tikin ka kel alakabu te. Beem mongom mak e, ben kel emisik kamok fian im kiskiw te. \v 10 Teingabi kamok i kuaniwi, makmak kame kamok keko, yetemselei, mak e ibik elote toloke kate, Sunbin-Got e ‘Sukum ding gel kuw kamok keloka!’, angeko, abin dulewbelei, e sukum ding gel kuw keko, banimoke te. \v 11 Aneng matil sua bise, kame binba, ibik ete iti matem toloke aneng matil be duan em kamok keloke kate, e ben kel kamok imdiw keko, selei, ibik ete imdiw kuaneko, banimoke te. \v 12 Kanesomi, king kel gesen beem mongom e kanekote: Ibik tolokoliw king kel kamokim im kiskiw ete te. Kame, i aneng mak yeteminba biliw kate, ibik ete i wiin so kuluko, sukum ding kelei, aneng matil so bongguko, ikati kamok kelokoliw te.\x * \xo 17:12 \xt Daniel 7:7,24\x* \v 13 Beem ding kabalak e, ikalem ibolow makmak ki bonggusomi, ikalem auk so kitil so wiin fian so alik alik be aneng matil beem dim elo kuw kelewokoliw te. \v 14 Kelewsomeliwi, i bongguko, Siwsiw Men so ganokoliw kate, Siwsiw Men bete emel kuw keko, ilo de mit da koyemoke te. Nimtew angom? Ete kuw emisik keko, alik alik kamok fian kebiliw im Kamok Fian te. Ete kuw alik alik kak kunum kebiliw im Kak Yetebe Kunum kebe kasike. E akalem ibik elo kelewsiliw kunum waneng ilo kilele yemdeko, akalem wiin so galmoko, dukuyemei, i kilele keko, em weng afak kuw kesomi, gelewkabiliw te.”, nangei, ne kilisi te. \v 15 Nange dim bakate, e iti weng mak bokonemomele: “Waneng osow nam um ok bang abiw dim tein alakabu waneng um kiskiw atemselew te. Atemselew ok beem mongom e kanekote: Aneng aneng angom em kawtiw amen amen so, kal amen amen so, weng amen amen so biim kiskiw bete te. \v 16 Kaneko beli, king kel gesen so, aneng matil beso, i osow waneng buulo ibolow kaim alel watemeko, ulo maka keumeko, wa keumeko, ilim guluko, finggel koumsomi, ‘Wenuwi, kuanu kano, um dim filu wanesomi, um kal e ais daluw kano, kainoka!’, angokoliw te.\x * \xo 17:16 \xt Fitew Dase 18:8\x* \v 17 Nimtew angom? Sua kel Sunbin-Got e kaneloke eisneng beem dulum elote weng mak bokose kasike, e akalem ibolow geleweko, ilo ‘Yu kanelina!’, yangei, i gelewko, weng beelo ki kelewokoliw kasike. Kesomeliwi, i ikalem wiin fian so, aneng aneng angom so, alik alik be aneng matil em dim elo kuw kelewokoliw te. \v 18 Kate, watemselew waneng buum mongom e kanekote: U abiw mutuk fian em kiskiw te. Abiw mutuk fian be kawin dim aneng aneng angom biliw biim kamokim im emisik kamok fian keko, yeteboke te.”, nangei, ne kilisi te. \c 18 \s1 Babilon Abiw Mutuk Fian em Sang te. \p \v 1 Kanelei, beem ibik ete, ne iti atemomete: Sunbin-Got em dabalakamin finik kitil so auk so wiin fian so mak abiil tikin elote talse kasike, beem dulum elote kawin dim kale kel ailbalalei, ne atemsi te. \v 2 Keko beli, e gaanin fian mak bokolomele: “‘Emisik abiw mutuk fian te!’, dangenaliw Babilon abiw mutuk fian be kuminko, kawtol tabol tabol keko, banime te! Sawkal wa aneng matil so, awon yomnok so, nuk tangteng so, desi keyemkabiliw eisneng alik alik be tabol kese abiw mutuk fian beem dim bomeliwi, aneng be biim abiw kebe te.\x * \xo 18:2 \xt Aisaya 13:21; 34:11-14; Selemaya 50:39; Fitew Dase 14:8\x* \v 3 Nimtew angom? Abiw mutuk fian be osow waneng umdiw keko, aneng aneng angom biim kawtiw so, im kamokim yetebiliw kunum iso, alik alik biim ibolow silikmoyembului, i alik alik um osow kukuw wa be wain ok atul nam atew wanbiliw kasike, u Sunbin-Got em kaisuw fian kulusu te. Keko beli, ukalem ete kuw ken abin teinbomin ibolow fian keko, ‘Makso kulo! Iti makso kulo yo!’, angenalu kasike, kawin fe abiil fe angom biim alik alik uso wemin eisneng alwol kesiliw kunum i tum win on kisol fian mak kululabomi, alenaliw te.”, angei, ne kilisi te. \v 4 Kilisi ding bakate, iti weng mak so mak abiil elote bokolomele: “Nem galmosi kunum waneng yu abiw mutuk fian be fongate akate koleweko, kut elo fon unoliwa! Mesik esik yu ka bomi, um wa kukuw beem dulum akati wa kukuw keliwi, yu uso makuw betbet abin fian duyemomin yan wa kulokoliw kasike.\x * \xo 18:4 \xt Aisaya 48:20; Selemaya 50:8; 51:6,45; 2 Kolin 6:17\x* \v 5 Nimtew angom? Um sili sili ibolow e iti tikin tikin kele unbului, alineko, kangfoko, abiil tikin so kise kasike. Ki kelei, Sunbin-Got e um kanesu kukuw alik alik be akokow kelinba kesomi, ibolow fukunkabe te.\x * \xo 18:5 \xt Talfut Kese 18:20-21; Selemaya 51:9\x* \v 6 Kame, yu um kaneyemsu beemdiw iti ulo duumoliwka! Um kaneyemsu em yan wa e tikin mak so bakilewko, duumoliwka! Um ok sen wain ok atul nam emdiw yulo yemensu beem yan e yusik tikin mak so bakilewko, wain ok atin kuw atul nam fian mak duumoliwka!\x * \xo 18:6 \xt Sim Fut 137:8; Selemaya 50:15,29; 2 Tesalonaika 1:6\x* \v 7 Ukalem wiin daolewsomi, ukalem ete kuw ken abin teinbomin ibolow fian keko, ‘Makso kulo! Iti makso kulo yo!’, angenalu beemdiw, yusik ulo anggil ilum fian sakik makso makso atin kuw wamkatiko, koumboliwka! U ibolow fukunomelu: ‘Nete kuw aneng aneng biim kamok waneng fian keko, yetebi kai! Ne kalun waneng soson imdiw bate! Feinka! Kal anggil ilum mak ne nam kuli kai!’, angakabu kasike,\x * \xo 18:7 \xt Aisaya 47:7-9\x* \v 8 betbet abin fian duumomin wa eisneng mak fongate akate ulo wamkatiko, koumboke te. Feinka! Kuanomin so, fom am em sakik so, olfut so, alik alik be um dim wamkatiko, koumei, u kainomuka! Nimtew angom? Auk so kitil so Kamok Fian Sunbin-Got e ulo diwumeko, geeumoke kasike.”, angei, ne kilisi te.\x * \xo 18:8 \xt Fitew Dase 17:16\x* \p \v 9 Keko beli, kawin dim kaleem yetebiliw kamok bi um ilum kuluko, ais kaineko, deiw matem tele be atemeko, sakik ilum keko, amemin fian mak kelokoliw te. Nimtew angom? I waneng buso osow keko, umdiw ikalem ete kuw ken abin teinbomin ibolow fian keko, ‘Makso kuluma! Iti makso kuluma!’, angenaliw kamok kebiliw kasike.\x * \xo 18:9 \xt Esekiel 26:17; 27:30-35\x* \v 10 I um anggil betbet ilum fian kulabu be atemeko, fingansomi, singam kel moko, bokolomeliw: “Ibo! Ibo! ‘Emisik kitil kuw abiw mutuk fian te!’, dangenaliw Babilon abiw mutuk fian kutaka! Sukum ding gel kuw keko, kukalem wa kukuw kemelew beem yan wa be kame kulo komkatiko, kokeme kai!”, wangei, ne kiliko, atemsi te. \p \v 11 Beemdiw, uso wemin eisneng alwol keko, tum win on kisol fian mak kululabomi, alenaliw kunum i ibolow tiaktiak keko, oleko, bokolomeliw: “Ibo! Kawtiw num wemin eisneng mak nam weyemiw kai!”, angeko, ikalem beem sakik fian kululiwi, ne yetemsi te.\x * \xo 18:11 \xt Esekiel 27:36\x* \v 12 Ikalem on kisol eisneng ibolow fukunkabiliw eisneng e kanekote: gol so silba kaisiliw eisneng e, tum filik falak tum e, kiol e, bitol e, ilim atite kais e, kaimfing ilim e, katak nam ilim e, ais kamge ais banban e, elefan samal em gesen so kaisiliw eisneng e, ais atite on kisol so ais e, balas e, ain e, tum atite kais nam e,\x * \xo 18:12 \xt Esekiel 27:12,13,22\x* \fig |alt="treasure" src="HK057E.tif" size="col" ref="Fitew Dase 18:12" \fig* \v 13 kamge abal so eisneng banban e, kual e, ais kamge ais banban e, wain ok e, oliw dem gom e, wit falaua e, siwsiw e, bulmakao e, kos e, teinkemin eisneng beem dim teinsomi, yako unemin eisneng e, aluwyemkabiliw kawtiw mali iso weneko, biim yan on kisol kulukabiliw bete te. I alik alik beem ibolow kuw fukunsomi, sakikeko, amemiwi, ne yetemsi te. \p \v 14 Keko beli, i Babilon mutuk fian beem dulum elote oleko, bokolomeliw: “Ibo! Kukalem ete kuw ken abin teinbomin ibolow fian keko, ‘Makso kulo! Iti makso kulo yo!’, angenalew alik alik on kisol wiin so eisneng be kom dulum elote banime kasike kame, ku nam makso kulew te.”, angiwi, ne kiliko, yetemsi te. \v 15 Yetebi ding bakate, uso wemin eisneng alwol keko, tum win on kisol fian mak kululabomi, alenaliw kunum i um anggil betbet ilum fian kulabu be atemeko, fingansomi, singam kel moko, sakikeko, amesomi, oleko, bokolomeliw:\x * \xo 18:15 \xt Esekiel 27:31,36\x* \v 16 “Ibo! Ibo! ‘Emisik abiw mutuk fian te!’, dangenaliw Babilon abiw mutuk fian kutaka! Ku ilim kais nam so, kaimfing nam so, katak nam so minggisomi, kal dim e gol so, takak filik falak kemin tum so, kom dim kait kuw dengdeng keselew abiw mutuk fian kutaka!\x * \xo 18:16 \xt Fitew Dase 17:4\x* \v 17 Sukum ding kuw keko, kom on kisol so eisneng angom alik alik be kedukuliwi, soson keko, banime te.”, angiwi, ne kilisi te. \p Angeko beli, siw dekakamin kunum im yetebin kunum so, siw dekakamin kunum iso, aneng aneng angom elo dekakabomi, mesesem tum win so alwol keko, wenkabiliw kunum iso, alik alik ikati singam kel mosomi,\x * \xo 18:17 \xt Aisaya 23:14; Esekiel 27:27-29\x* \v 18 abiw mutuk fian beem kainebe beem deik fian matem telebe be atemsomi, oleko, bokolomeliw: “Abiil fe kawin fe aneng aneng angom be abiw mutuk fian beso ki bate.”, angeko,\x * \xo 18:18 \xt Esekiel 27:32\x* \v 19 sakik fian kulusomi, kukun wokulusomi, ikalem kak dim olel dukuko, amemin fian oleko, bokolomeliw: “Ibo! Ibo! ‘Emisik abiw mutuk fian te!’, dangenaliw Babilon abiw mutuk fian beem dulum elote nu on kisol fian kulukabuluw kate kame, siw dekakabuluw kunum alik alik num on kisol kulomin deiw be goto banim kele kai! Feinka! Sukum ding kuw keko, abiw mutuk beem on kisol so eisneng angom alik alik be kedukuliwi, soson keko, banime te. \v 20 Abiil tikin alakabiliw yemdakamin finik yutaka! Sunbin-Got eso galmose kunum waneng so, kalan kunum so, em bontem dim bakamin kunum so, alik alik yu kanele eisneng be atemeko, kalfongemoliwka! Nimtew angom? Sunbin-Got e abiw mutuk fian beelo diwdeweko, geelewbe kasike.”, angiwi, ne kiliko, yetemsi te.\x * \xo 18:20 \xt Sawa Weng 32:43; Aisaya 44:23; Selemaya 51:48\x* \p \v 21 Yetemsi ding dim bakate, wiin fian so dabalakamin fink mak tum fian sesel mak okmun tem elo kuse dasomi, bokolomele: “Nem tum kuse angi beemdiw, Babilon abiw mutuk fian bakati kuse fomdoliwi, mitei, kawtiw i elo nam makso atemiw te.\x * \xo 18:21 \xt Selemaya 51:63-64; Esekiel 26:21\x* \v 22 Kaneko kasike, folmek so, folmit so, fotiaw so, mesesem angom beem weng so, fongket weng so, alik alik be banime te. Mesesem wiin so atite kaibiliw eisneng beso makuw banime te. Waneng biim men fabomi, bakabiliw weng bakal atin kuw tete angeko, banime te.\x * \xo 18:22 \xt Aisaya 24:8; Esekiel 26:13\x* \v 23 Yongom dong so mak ailinba kele te. Kunum waneng debele debele kemin kukuw banimei, kais yemkalel ikalem weng bokole bokole kemin weng akal atin kuw banime te. Feinka! Sua e, kom wemin eisneng alwol keko, tum win on kisol fian mak kulabomi, alenaliw kunum i kawin dim kaleem wiin so auk so kamok ke alenaliw te. Kebiliwi, ku abiil fe kawin fe aneng aneng angom biim kawtiw alik alik ilo tamam bis meliw kemin beem deiw dasuw fimdi famde keyembomi, alenalew te.\x * \xo 18:23 \xt Selemaya 7:34; 16:9; 25:10\x* \v 24 Babilon abiw mutuk fian kutaka! Kom mutuk kel Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum so, akalem galmose kunum waneng iso, kawin dim kaleem fein ibolow so kunum waneng iso, alik alik im kaim buselsiliw te!”, angei, ne kiliko, atemsi te.\x * \xo 18:24 \xt Selemaya 51:49; Fitew Dase 17:6\x* \c 19 \s1 Sunbin-Got em Wiin Daolewokoliw em Sang te. \p \v 1 Angei, ibik ete ne kawtiw banban im gaaneko, weng unbiliw weng fian mak kililite: “Aleluya\f + \fr 19:1 \ft 19:1 Kibulu weng beem mongom e kanekote: “Sunbin-Got em wiin fian daolewuma!”\f*! Sunbin-Got em num sunsun finik so bin ding duyemoke ding kame fein fitewsomelei, akalem kitil so auk so, bakati fitew kele te. \v 2 Nimtew angom? Akalem diweko, geeyemkabe weng be atin kuw kiol kuw kele kasike. E osow nam waneng kawin fe abiil fe alik alik kawtiw biliw biim ibolow tem silikmoyemeko, biim ibolow bangbang teifulu koyemsu waneng buulo diwumeko, geeumbe te. U Sunbin-Got em weng afak kakabiliw kunum waneng ilo yenui, i kuansiliw kasike kame, Sunbin-Got e ulo um kanesu kukuw beem yan wa duume te.\x * \xo 19:2 \xt Sawa Weng 32:43; Fitew Dase 6:10\x* \v 3 Aleluya! Sunsun kuw um ais kainbu beem deik be futut katem elo unakabe te!”, angiwi, ne kiliko, yetemsi te. \p \v 4 Yetebi ding bakate, 24 kak yetebiliw kunum so, ketket teben finik so biliw eisneng iso, alik alik i katin bukbuk angeko, teinkemin abin ayem teinbe Sunbin-Got em wiin fian daolewko, bokolomeliw: “Feinka! Aleluya!”, angiwi, ne kilisi te. \v 5 Kilisi ding dim bakate, teinkemin abin ayem beem dulum elote weng mak bokolomele: “Sunbin-Got em weng afak kakabiliw kunum waneng so, elo wangweng kelewbiliw kunum waneng so, wiin so kunum waneng ikal, wiin baluw so kunum waneng ikal, alik alik kunum waneng yu Sunbin-Got em wiin fian daolewbina!”, angei, ne kiliko, atemsi te. \v 6 Atemsi ding dim bakate, kawtiw banban wensan bongguko, im weng unbiliw weng mak kilisi te. Weng be kiman bikinko, ok weng unfokoko, telin atew kelei, ne kilisi te. I bokolomeliw: \q1 “Aleluya! Nukalem auk so kitil so Kamok Fian Sunbin-Got ete kuw kamok kebe te!\x * \xo 19:6 \xt Fitew Dase 14:2\x* \q1 \v 7 Kalfong fian kesomi, em wiin atin kuw fian daoko, katem dakalewbuma! \q2 Nimtew angom? Kame, Siwsiw Men beem waneng kulomin ding kelei, \q2 em kalel bu memen keko, alakabu kasike kame, i debele debele keliw te.\x * \xo 19:7 \xt Aisaya 61:10; Fitew Dase 21:2\x* \q1 \v 8 Debele debele keliwi, Sunbin-Got e ‘Kaneumina!’, yangei, i ulo ilim kikis kais nam namal atite mak minggiumiw te.”, \m angiwi, ne kilisi te. Ilim beem mongom e Sunbin-Got em galmose kunum waneng im kiol kuw kukuw ken ati kekabiliw beem kiskiw ete te. \p \v 9 Keko beli, dabalakamin finik be nelo bokonemomele: “Ku weng kale fut tem bola! Weng be kanekote: ‘Kunum waneng yom dulum elote i bokolomeliw: ‘Yu Siwsiw Men yemkal biim debele debele keliw wanin daol beelo wanen telina!’, yangbiliw kunum waneng yu kalfongeko, kakatemoliwka!’, angeko, fut tem bola! Nimtew angom? Ku kilele kililolewka! Weng be Sunbin-Got em fein weng ete kasike!”, nangei, ne kiliko, fut tem bosi te.\x * \xo 19:9 \xt Matyu 22:2-3\x* \v 10 Nangse dim bakate, ne dabalakamin finik beem mit mewso katin bukbuk angeko, em wiin daolew kelomin kemii, e nelo bokonemomele: “Babo! Ku kanelom nem wiin daonemokolew te! Nakati kuso, kukalem kawkunum kumel Yesus em sang bakamkabiliw kunum waneng iso, alik nu makuw Sunbin-Got em weng afak kakabuluw kasike. Ku Sunbin-Got em wiin fian ete kuw daolew kemolewka! Nimtew angom? Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum i Yesus em sang bete kuw bakayembiliw bakate.”, nangei, ne kilisi te.\x * \xo 19:10 \xt Kalan Kunum 10:25,26; Fitew Dase 22:8-9\x* \s1 Kos Namal Nam em Dim Teinbe Kunum em Sang te. \p \v 11 Keko beli, ne atemite: Abiil tikin be busulei, kos namal nam mak mobelei, ne atemsi te. Kos beem tikin teinse kunum e maka iso ganomin memen kesomi, mali ilo kilele kiol kuw diwyemeko, geeyemkabe kasike, em wiin e “Kiol kuw Fitutuse Kunum te!” kelei, ne atemsi te.\x * \xo 19:11 \xt Sim Fut 96:13; Aisaya 11:4; Fitew Dase 1:5; 6:2\x* \v 12 Akalem kiin e ais dong emdiw kelei, akalem kak e wiin so dulewbin kak balam banban minggiko, akalem kal dim e kawtiw im naknok so akalem kuw kal kebe wiin mak belei, ne atemsi te.\x * \xo 19:12 \xt Daniel 10:6; Fitew Dase 1:14; 2:17\x* \v 13 Kunum beem wiin mak e “Sunbin-Got em Weng” ete te. E kaim tem bukbuk kelewsomi, tololewsiliw ilim mak minggibelei, ne atemsi te.\x * \xo 19:13 \xt Aisaya 63:1-3; Sion 1:1,14\x* \v 14 E yamtolo unbelei, abiil tikin em wonuk so kunum ilim kais nam kikis kuw minggibiliw wonuk so kunum i kos namal nam im dim teineko, elo gelew unbiliwi, ne yetemsi te. \v 15 Akalem bontem dim ete biol atul nam mak matem telei, e aneng aneng angom im biliw kawtiw biilo biol beso yeneko, ain kaung mak aluwko, alik alik biim kamok kitil nam kebelei, ne atemsi te. Kesomelei, e auk so kitil so Sunbin-Got em kaisuw fian be wain dem sen tem dako, ninikabiliw emdiw kelewsomi, kawtiw biilo kitil kuw kawtol nini koyem kebelei, ne atemsi te.\x * \xo 19:15 \xt Sim Fut 2:9; Fitew Dase 1:16; 14:20\x* \v 16 Akalem ilim tiakim dim so, akalem eing kun dim so, makuw wiin mak bolomeliw: “Ete kuw emisik keko, alik alik kamok fian kebiliw im Kamok Fian te. Ete kuw alik alik kak kunum kebiliw im kak yetebe kunum kebe te.”, angiwi, ne bosiliw wiin be atemsi te.\x * \xo 19:16 \xt Fitew Dase 17:14\x* \p \v 17 Keko beli, iti dabalakamin finik mak ataan ailbe kakil dulum elote mobelei, ne atemsi te. E weng fian mak gaaneko, awon boktak bile kakabiliw ilo bokoyemomele: “Alik alik yu bongguko, Sunbin-Got em wanin daol yulo memen keyembe beelo wanen telina!\x * \xo 19:17 \xt Esekiel 39:17-20\x* \v 18 Em wanin memen keyemse be kanekote: Emisik kamok fian im fom e, wonuk so kunum im kak kunum im fom e, wiin so kawtiw im fom e, kos so, biim teinbiliw kunum biim fom e, sak weng afak kawtiw im fom e, fian so fong so kawtiw im fom e, alik alik be yu teleko, wanoliwka!”, yangei, ne kiliko, atemsi te. \v 19 Atebi ding bakate, aneng matil so, kawin dim kaleem kamok fian iso, ikalem wonuk so kunum iso, alik alik bi bongguko, ganomin memen keliwi, ne yetemsi te. Alik alik bi memen keko, kos namal nam em dim teinbe kunum beso, akalem angin alik alik biso ganomin memen keliwi, ne yetemsi te. \v 20 Beem ding dim be, kos namal nam teinbe kunum be emel kuw keko, aneng matil so, akalem bontem dim dasuw bakamele kunum so, aso ilo sok so nit net keyemsomelei, i daso seliw akate okmun atew ais dong anggol tong so kainbe elo dalei, ne yetemsi te. Sua e, dasuw bakamele kunum be aneng matil beem kiin dim moko, aneng aneng angom biliw kawtiw aneng matil beem bat so dukuko, akalem kiskiw em wiin daolewsiliw kawtiw biim kiin dim e kitil so auk so eisneng banban keko, ilo dasuw keyemse te.\x * \xo 19:20 \xt Fitew Dase 13:12-17; 20:10\x* \v 21 Kaneko beli, kos namal nam em dim teinbe kunum be akalem bontem dim matem talbe biol atul nam beso maka alik alik bikati yenei, i kuaniwi, ne yetemsi te. Yetebi ding bakate, awon fom wanin min alik alik bi teleko, im fom be wanbiwi, ne yetemsi te. \c 20 \s1 Itol Tausen mak em Ding Yesus eso Kamok Kelokoliw em Sang te. \p \v 1 Kaneko beli, dabalakamin finik mak abiil tikin elote teleko, em teing dim e tenggew dakaw misal kalak em abisom buskamin so, sok am tem da koyemkabiliw ain sok kitil nam so mak aluwbelei, ne atemsi te.\x * \xo 20:1 \xt Fitew Dase 9:1\x* \fig |alt="key and hand" src="HandKey_2007.tif" size="col" ref="Fitew Dase 20:1" \fig* \v 2 Atebi ding bakate, e sokyan okgung kayak sel beelo ain sok be so net ge koleweko, elo itol tausen makmak sok am tem da kolewbelei, ne atemsi te. Sokyan okgung kayak sel be sua kel kawtiw im ken abin keduku koyemeko, alik alik biim ibolow fukunin e teifulu koyemse sokyan bete te. Em wiin mak e Seten-Ataanim te. Wiin mak e “Kawtiw ilo Wa Ibolow Silikmoyemkabe Finik” ete te.\x * \xo 20:2 \xt Talfut Kese 3:1; Fitew Dase 12:9\x* \v 3 Kaneko beli, dabalakamin finik be sokyan beelo tenggew dakaw misal elo kuse kula mit dako, tenggew beem abisom buskamin so aiko, bobolong koleweko, Sunbin-Got em ayem bat kang dukulei, ne atemsi te. Dukusomi, ka kel bomelei, Seten-Ataanim e kawin dim biim kawtiw alik alik im ibolow tem e nam iti silikmoyem keme te. Kate, itol tausen makmak aloke ding kabalak e, Sunbin-Got e “Kanelina!”, angei, i em sok silel koleweko, elo sukum ding makuw iti kut da kolewokoliw te. \p \v 4 Atebi ding bakate, mali teinkemin abin ayem mak atemsi te. Sunbin-Got e beem dim teinbiliw kunum waneng biilo wiin so keyemei, i mali kawtiw ilo diwyemeko, geeyemin kunum waneng kebiliwi, ne yetemsi te. Yetebi ding bakate, mali kunum waneng Yesus em sang bakayem tem kakabiliwi, maka i ilo kak goto yeniwi, i kuansiliw kunum waneng im finik bikati yetemsi te. Kunum waneng bi aneng matil so, akalem takak kiskiw beem wiin daolewinba kesomi, aneng matil beem bat so akal dukuyeminba kesiliw kasike, i kame iti finik so baba teinsomi, siliwi, i Kulais eso itol tausen makmak aliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 20:4 \xt Daniel 7:9,22,27; 1 Kolin 6:2; Fitew Dase 13:17\x* \v 5 Kanele sang be, kuansiliw kunum waneng im emisik baba teinokoliw em sang bete te. Kate mali kuansiliw kawtiw i itol tausen mak em aloke ding feneko, fomkamin dim baba teininba biliwi, ne yetemsi te. \p \v 6 Yu kililina! Emisik baba teinokoliw kunum waneng bi Sunbin-Got akalem galmolse kasike, i kakateko, kalfongemoliwka! Nimtew angom? Ibik em kuankemin em kitil e ilo nam yemkatikoko, de mit da koyemoke kasike. I Sunbin-Got so, Kulais so, yelim biim am yol em kunum ayem keyemsomi, itol tausen makmak Kulais eso kamokim fian kesomi, kebokoliw te.\x * \xo 20:6 \xt Fitew Dase 1:6\x* \s1 Seten-Ataanim em Atin kuw Senen so Mismis Angoke em Sang te. \p \v 7 Itol tausen be banimei, i Seten-Ataanim em tenggew dakaw misal be be busuliwi, e matem teleko, \v 8 abiil fe kawin fe biliw kawtiw alik alik “Gog so Magog so ite te!” yangbiliw kawtiw biilo iti dasuw keyemsomi, alik alik ilo bonggu wensan mutuk makmak keyemsomi, iti ganomin mamen keyembelei, ne yetemsi te. Kawtiw biim fu fu e, sulem alol aik bayemelin atew keliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 20:8 \xt Esekiel 38:2,9,15-16\x* \v 9 Kelei, maka bi kawin dim aneng aneng angom beelo sulem bayemelin atew keko, Sunbin-Got em galmose kunum waneng biim biliw dim so, beem ibolow fian dulewkabe abiw mutuk fian so, ka kel ow kalat falal mutuk da koyemiwi, ne yetemsi te. Koyemseliwi, abiil tikin elote ais dong suuk telin tew teleko, maka ilo fuko, kain koyemei, ne yetemsi te.\x * \xo 20:9 \xt 2 Kamokim 1:10\x* \v 10 Kanebe dim bakate, Sunbin-Got e “Kanelina!”, yangei, i kawtiw ilo dasuw keyemkabe Seten-Ataanim beelo galu kulako, okmun atew ais dong anggol tong so kainbe elo daliwi, ne yetemsi te. Ka kel e, aneng matil so, beem bontem dim dasuw bakamele kunum eso, aso iso makuw ka kel taw banim kutiliw banim diwkuw diwkuw betbet fian milmilin fian kulabomeliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 20:10 \xt Sim Fut 11:6; Fitew Dase 19:20; 21:8\x* \s1 Fefe Geeyemoke em Sang te. \p \v 11 Keko beli, ne atemite: Teinkemin abin ayem fian kais nam mak kelei, Kamok Fian e beem dim teineko, belei, ne atemsi te. Atebi dim bakate, kawin so, abiil so, be atin kuw banimeko, \v 12 wiin so kawtiw so, baluw kawtiw so, sua kuaneko, iti baba teinsiliw kawtiw iso, alik alik bi bongguko, teinkemin abin ayem beem mit mewso mobiliwi, ne yetemsi te. Mobiliwi, yemdakamin finik i kawtiw im kanekabiliw kukuw boko, fut tem dasiliw fut alik alik beso, sunsun finik so kulomin fut beso, alik fut be busuko, bamtak kelewbiliwi, ne yetemsi te. Kelewsomeliwi, Sunbin-Got e fut tem biim bosiliw weng be atemeko, kuansiliw finik ilo kilele diwyemeko, geeyemei, ne atemsi te.\x * \xo 20:12 \xt Daniel 7:9-10; Matyu 25:31-46; Kalan Kunum 17:31; 2 Kolin 5:10; Fitew Dase 13:8\x* \v 13 Beem dim bakate, kawtiw okmun fian beem dim ok kunileko, kuansiliw kawtiw ikati baba teineko, matem teleko, ikalem kanekabiliw kukuw beemdiw geeyemin weng mak kululokoliw te. Feinka! Kawtiw im finik alik alik i kuankemin em am dim so, kuansiliw kawtiw im alakabiliw dim beso koleweko, matem tolokoliw te. Teleko, Kamok Fian be ilo kilele geeyemoke te.\x * \xo 20:13 \xt Ulom 2:6; 1 Fita 1:17; Fitew Dase 2:23; 22:12\x* \v 14-15 Beem ding dim bakate, i kuankemin so, kuansiliw kawtiw im finik im alakabiliw dim beso, alew bikati okmun atew ais dong anggol tong so kainbe beelo daliwi, ne atemsi te. Beemdiw, i mali kawtiw im wiin e sunsun finik so kulomin em fut tem bolinba kesiliw kawtiw bikati okmun atew ais dong anggol tong so kainbe kalo daliwi, ne yetemsi te. Be auk teben em kuankemin dim ete te. \c 21 \s1 Alik Alik Eisneng Kikis Keloke em Sang te. \p \v 1 Keko beli, emsik kaise abiil tikin so, kawin so, okmun so, alik alik be makuw banimei, abiil tikin kikis so, kawin kikis so kaim dim fitewei, ne atemsi te.\x * \xo 21:1 \xt Aisaya 65:17; 2 Fita 3:13\x* \v 2 Kaneko beli, Sunbin-Got em akalem elo galmose Selusalem kikis abiw mutuk fian be abiil tikin elote telei, ne atemsi te. Abiw mutuk fian be kunum waneng im debele debele kelomin ding em kalel u ukalem imok em ibolow fukuneko, kait kekabu atew kesomi, kait keko, telei, ne watemsi te.\x * \xo 21:2 \xt Aisaya 52:1; 61:10; Kibulu 11:16; 12:22; Fitew Dase 3:12\x* \v 3 Watebi ding bakate, teinkemin abin ayem elote weng fian mak gaaneko, bokolomele: \q1 “Kame, Sunbin-Got em am dim e kun so kal so kawtiw im mutuk beki kuw boke te. \q1 Eso iso bonggu makmak kebomeliwi, \q2 e ikalem Sunbin-Got kebomi, belei, \q2 i akalem angin kebiliwi, \q1 Sunbin-Got be ikalem makuw kebomi, boke te.\x * \xo 21:3 \xt Kunum Ayem 26:11,12; Esekiel 37:27; Sekalaya 2:10; 2 Kolin 6:16\x* \q1 \v 4 Mali im kiin ok deiw be okiyemoke te. \q2 Kuankemin em deiw akal banimoke te. \q2 Fom am kim sakik so, kal anggil ilum so, amemin so, alik alik be banimoke te. \q1 Beem kanemaliw kukuw be atin kuw banimeko, banimoke te.”, \m angei, ne kiliko, atemsi te.\x * \xo 21:4 \xt Aisaya 35:10; 65:19; Fitew Dase 7:17\x* \p \v 5 Kilibi dim bakate, teinkemin abin ayem teinse Kamok Fian be bokolomele: “Alik yu kililoliwka! Alik alik eisneng angom be kikis kuw keli te.”, angeko, nelo bokonemomele: “Kangi weng kale atin kuw fein weng kasike, ku weng kale fut tem dalolewka!”, nangeko,\x * \xo 21:5 \xt 2 Kolin 5:17\x* \v 6 iti weng makso mak bokonemomele: “Alik alik eisneng makuw ki keko, banime te! Feinka! Nete kuw sua kel akal alenali te. Fefe bi akal boki te.\f + \fr 21:6 \ft 21:6 Gilik im weng sin e kale kel “Sunbin-Got ne Alfa so Omega so nete kuw te.” angakabe te. Nimtew angom? Gilik im weng sin e Alfa e emisik weng kelei, Omega e fefe weng ete kale.\f* Nimin kunum waneng ite mak ok tew so kebiliw tewe, ne ilo sak misim kuw ok miktem matem tele em sunsun finik so kulomin ok duyemoki te.\x * \xo 21:6 \xt Aisaya 55:1; Selemaya 2:13; Sion 7:37; Fitew Dase 1:8,17; 22:17\x* \v 7 Ku kilele kilila! Nimin kunum waneng ite mak kitil keko, kawin dim kaleem wa kukuw be de mit daliw tewe, i abiil tikin em kasel kebiliwi, ne im Sunbin-Got kebilii, i nem muluwel keko, bokoliw te.\x * \xo 21:7 \xt 2 Samuel 7:14; Sim Fut 89:26-27\x* \v 8 Kate, kawtiw nelo gal kenemsomi, nelo ibik kunemeko, ninik kukuw e, mali ilo yenomin kukuw e, osow kukuw e, kimon bis meliw kukuw e, dasuw-got im wiin daolew kemin kukuw e, dasuw weng bakamin kukuw e, kaneko beem kukuw wa gelewbiliw kawtiw bi okmun atew ais dong anggol tong so kainbe elo da koyemoki te. Be auk teben em kuankemin dim bete te.”, nangei, ne kilisi te.\x * \xo 21:8 \xt Matyu 25:41; Kibulu 10:38-39; Fitew Dase 20:15; 22:15\x* \s1 Selusalem Kikis Abiw Mutuk Fian em Sang te. \p \v 9 Kaneko beli, yemdakamin finik ben kel biim dabalakamin finik mak nelo weng mak bokonemei, ne kilisi te. Sua e, dabalakamin finik be kawtiw ilo betbet abin fian duyemomin wa awamin mak aluwbelei, ne atemsi te. Kame, e nelo bokonemomele: “Kame Siwsiw Men beem waneng kulomin ding kele kasike, ku em kalel ulo watebam tololewka!”, nangei, ne kilisi te.\x * \xo 21:9 \xt Fitew Dase 16:1\x* \v 10 Nange dim bakate, Sunbin-Finik e nem dim kikiwko, nelo kiinbel nemeko, amgu tikin fian mak nemde unei, ne atemsi te. Beem ding bakate, dabalakamin finik be nelo Sunbin-Got akalem galmose Selusalem abiw mutuk fian beem mit mewso koleweko, abiil tikin elote talbe abiw mutuk fian be nelo kukunemei, ne atemsi te.\x * \xo 21:10 \xt Esekiel 40:2\x* \v 11 Sunbin-Got em wiin fian so akalem dong so abiw mutuk fian beelo kasi kolewbelei, tum takak so filik falak “Sasba” tum so, oktakak emdiw so, kelei, ne atemsi te.\x * \xo 21:11 \xt Aisaya 60:1-2,19\x* \v 12 Abiw mutuk fian be wati tiakim so kese te. Beem kalun kel abisom beem dim e yemdakamin finik kalun kel amen amen keko, beem dim mobiliwi, ne yetemsi te. Isalael kawtiw im kalun kel kunum mongom im wiin e abisom dim bobiliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 21:12 \xt Esekiel 48:30-35\x* \v 13 Ataan telebe dulum elote, wati be abisom alemsal mak kesomi, ataan une dulum elote, akati abisom alemsal kesomi, beem mali dulum elo akal abisom alemsal kesomi, mali akal abisom alemsal kebelei, ne atemsi te. \v 14 Wati abisom beem kamen e kalun kel tum fian kitil nam dukuko, kitil kelewbiliwi, ne atemsi te. Tum biim dim e Siwsiw Men beem kalun kel kalan kunum im wiin boko, dukubiliwi, ne yetemsi te. \p \v 15 Kaneko beli, weng nangse dabalakamin finik beem teing dim e gol so kaisiliw koung tokfol emdiw mak aluweko, “Abiw mutuk fian so, beem wati so, beem abisom so alik alik biim kiskiw e ki atemoki kai!”, nangei, ne kiliko, atemsi te.\x * \xo 21:15 \xt Esekiel 40:3; Fitew Dase 11:1\x* \v 16 Keko beli, abiw mutuk beem mol ketket teben kel biim ki e ki makuw te. Angesomelei, kulfili so, mo katiw elo so, akati alik alik ki makmak te. Alik alik biim kiskiw e kalun kel tausen stadia\f + \fr 21:16 \ft 21:16 Stadia mak em tiakim e 200 mita em kiskiw kasike, kiskis kale 2'200 kilomita emdiw te.\f* kelei, ne atemsi te. \v 17 Kesomelei, abiw mutuk fian beem wati akati kiskisko, “Kawtiw im 144 teing ben kun em tiakim em kiskiw\f + \fr 21:17 \ft 21:17 Beem tiakim e 65 mita emdiw te.\f* atew kele te!”, nangei, ne kiliko, atemsi te. \v 18 Belei, abiw mutuk fian be gol oktakak atew dolon kuw so gesiliw am kebelei, ne atemsi te. Beem wati e takak so filik falak tum “Sasba” so gesiliw wati kese te.\x * \xo 21:18 \xt Aisaya 54:11-12\x* \v 19 Wati abisom beem kamen e takak so filik falak tum so kait kelewbiliwi, ne atemsi te. Mak e “Sasba” e, mak e “Sabaya” e, mak e “Aget” e, mak e “Emelal” e, \v 20 mak e “Sadonikis” e, mak e “Konilian” e, mak e “Kilisolait” e, mak e “Belil” e, mak e “Tobas” e, mak e “Kilisobeles” e, mak e “Kayasin” e, mak e “Ametis” keko, belei, ne atemsi te. \v 21 Keko beli, i kalun kel takak so filik falak tum “Beal” fian sel kuluko, wati beem kalun kel abisom dukusiliw te. Abiw mutuk beem deiwkim mo unemin dim e gol oktakak atew dolon kuw so kaiko, biliwi, ne atemsi te. \p \v 22 Kaneko beli, abiw mutuk fian beem matem e am yol mak nem kiin so ateminba kesi te. Nimtew angom? Auk so kitil so Sunbin-Got Kamok Fian so, Siwsiw Men so yelim ikalem kuw am yol keko, biliwi, ne yetemsi kasike. \v 23 Keko kasike, abiw mutuk fian be ataan so, kayow so, im ailbin em aluwbamin e atin kuw banim te. Nimtew angom? Auk so Sunbin-Got akalem ailbin dong so, Siwsiw Men akalem dong so bete kuw ka ailko, biliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 21:23 \xt Aisaya 60:19-20; Fitew Dase 22:5\x* \v 24 Kawin dim im bokoliw kunum waneng angom alik alik i beem ailbin dong dim kuw kakabiliwi, ne yetemsi te. Kamok kebiliw kunum waneng i ikalem auk so ken eisneng so deeko, abiw mutuk fian beem mutuk de unsiliw te.\x * \xo 21:24 \xt Aisaya 60:3,5\x* \v 25 De uniwi, kutiliw banim kasike, wati beem abisom akal sak busuko, ailinba kebiliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 21:25 \xt Aisaya 60:11\x* \v 26 Kunum waneng i kawin fe abiil fe auk so ken eisneng angom alik alik be deeko, abiw mutuk fian kalo de unsiliw te. \v 27 Kate, mesesem ninik so eisneng so, dasuw-got ilo gelewbomi, im wiin daoyem kemin kukuw so, fimdi famde mali dasuw keyemin kukuw so, alik alik kukuw wa be gelewkabiliw kawtiw i ki keko, abiw mutuk fian beem mutuk kawtem uninba keliwi, ne yetemsi te. Feinka! Nimin kunum waneng ite mak im wiin e Siwsiw Men beem sunsun finik so kulomin fut tem binba be tewe, i abiw mutuk fian kalo uninba keliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 21:27 \xt Aisaya 52:1; Esekiel 44:9; 1 Kolin 6:9-10\x* \c 22 \s1 Finik so Duyemkabe Ok beem Sang te. \p \v 1 Kaneko beli, dabalakamin finik be nelo sunsun finik so bin duyemkabe ok bang kalenemei, ne atemsi te. Beem ok e oktakak emdiw aileko, dolon kuw keko, Sunbin-Got so Siwsiw Men so biim teinkemin abin ayem dim kalote tebin miktem san matem tebelei, ne atemsi te.\x * \xo 22:1 \xt Esekiel 47:1\x* \v 2 Telesomelei, ok bang be abiw mutuk fian beem kawtiw im kakabiliw deiwkim geleweko, beem mutuk dim unbelei, ne atemsi te. Unbelei, beem beleng mali so mali so be sunsun finik so duyemkabe ais be moko, belei, ne atemsi te. Ais be itol alik alik im kalun kel kayow em kalun kel ding keko, kalun kel ais dem amen amen banso banso gilakabise te. Gilalei, ais beem kon e kawtiw angom alik alik ilo kilelyemeko, koyembelei, ne atemsi te.\x * \xo 22:2 \xt Talfut Kese 2:9; Esekiel 47:12; Yoel 3:18; Sekalaya 14:8\x* \v 3 Feinka! Abiw mutuk fian ka be sen so eisneng gel mak nam be te. Kate, Sunbin-Got so Siwsiw Men so yelim biim teinkemin abin ayem be abiw mutuk fian beem mutuk bomelei, akalem weng afak kebiliw kunum waneng i beem wiin fian daolewsomi, \v 4 em kiinguen be kilele atebiliwi, ne yetemsi te. Akalem wiin e kunum waneng biim yabal dim bosiliw, ne yetemsi te.\x * \xo 22:4 \xt Matyu 5:8; Fitew Dase 3:12\x* \v 5 Kaneko beli, kutiliw be atin kuw banimeko, abiw mutuk fian ka kel ataan so, kayow so, alew biim ailbin em aluwbamin e atin kuw banim te. Nimtew angom? Kamok Fian Sunbin-Got akalem ailbin dong kuw ka ailko, boke kasike. Abiw kasel bi diwkuw diwkuw kamok fian kesomi, biliwi, aneng fian be sunsun kuw yetebiliwi, ne yetemsi te.\x * \xo 22:5 \xt Daniel 7:18,27; Fitew Dase 5:10; 20:6; 21:23,25\x* \p \v 6 Keko beli, dabalakamin finik be nelo iti weng mak bokonemomele: “Kangi weng kale atin kuw fein weng te. Nimtew angom? Bontem dim bakamin kunum im ibolow tem yemkalfolkabe Sunbin-Got Kamok Fian be akalem yemdakamin finik nelo nemdeko, bokonemomele: ‘Ku uneko, nem weng afak kebiliw kunum waneng biilo fongate mewso em kaneloke eisneng beelo kukuyemeko, bakayema!’, nangei, ne fein teleko, kulo bokokemi kasike.”, nangei, ne kiliko, atemsi te.\x * \xo 22:6 \xt Fitew Dase 1:1\x* \p \v 7 Beem dim bakate, Yesus e bokolomele: “Alik alik yu kilele kililoliwka! Nem tolomin e mewso kebe kasike. Fut tem kaleem kaneloke yangbe weng kilisomi, kilele aluwkabiliw kunum waneng i kakateko, kalfongemoliwka!”, angei, ne kilisi te.\x * \xo 22:7 \xt Fitew Dase 1:3\x* \s1 “Yesus Fongate Toloke!”, Angakabe em Weng te. \p \v 8 Sion nete, nem weng alik alik be kilele kili atemsi ding bakate, ne nelo eisneng be kukunemse dabalakamin finik beem mit mewso katin bukbuk angeko, em wiin daolewomin memen kesi te.\x * \xo 22:8 \xt Fitew Dase 19:10\x* \v 9 Kate e nelo bokonemomele: “Babo! Ku nelo kanelom kanenemokolew te! Nakati kuso, kukalem kawkunum kumel Sunbin-Got em bontem dim bakabiliw kunum iso, fut tem beem weng kale aluwkabiliw kunum waneng iso, alik alik nu makuw Sunbin-Got em weng afak kuw kakabuluw kasike. Ku Sunbin-Got em wiin fian ete kuw daolew kemolewka!”, nangse te. \p \v 10 Nangeko, iti weng mak so bokonemomele: “Alik alik kaneloke eisneng beem ding kame mewso kele kasike, ku kanelom Sunbin-Got em bontem dim kiliko, fut tem bolew weng kale okiw dalokolew te! \v 11 Mali kawtiw ite mak ‘Wa kukuw mak kemuma!’, angbiliw bikati, wa kukuw gelewemoliwka! Mali kawtiw ite mak ‘Wasan so kukuw wa kemuma!’, angbiliw bikati, wasan so kukuw wa gelewemoliwka! Beemdiw mali kunum waneng ‘Kiol kuw kuw kukuw kemuma!’, angbiliw bikati kiol kuw kukuw gelewemoliwka! Mali kunum waneng ‘Nu wangweng kiol kuw kukuw kemuma!’, angbiliw bikati, wangweng kiol kukuw kuw gelewemoliwka!”, nangeko, bokonemei, ne kilisi te.\x * \xo 22:11 \xt Daniel 12:10\x* \p \v 12 Keko beli, Yesus e iti weng mak bokolomele: “Alik alik yu kilele kililoliwka! Nem tolomin e mewso kelei, ne yom amen amen kuw aluwkabiliw beem yan so deyem tolomin kebi kasike.\x * \xo 22:12 \xt Aisaya 40:10; Selemaya 17:10; Fitew Dase 2:23\x* \v 13 Feinka! Nete kuw kilkeko, sua sua kel akal alenali te. Fefe ibik akal boki te.”\f + \fr 22:13 \ft 22:13 Gilik im weng sin e kale kel “Ne Alfa so Omega so nete kuw te.” angakabe te. Nimtew angom? Gilik im weng sin e Alfa e emisik weng kelei, Omega e fefe weng ete kasike.\f*, angse te.\x * \xo 22:13 \xt Aisaya 44:6; Fitew Dase 1:8,17; 21:6\x* \p \v 14 Ikalem ilim gingkabiliw kunum waneng kesomi, “Abiw mutuk fian beem wati abisom matem elo uneko, sunsun finik so duyemkabe ais beem dem wanuma!”, angbiliw kunum waneng i kakateko, kalfongemoliwka!\x * \xo 22:14 \xt Talfut Kese 2:9; 3:22\x* \v 15 Kate, mali osow deiwkim kunum i, tamam kimon bis meliw kebiliw kawtiw i, osow kekabiliw kawtiw i, kawtiw ilo yenkabiliw kawtiw i, dasuw-got im wiin daolewkabiliw kawtiw i, dasuw bokoko, fimdi famde kukuw ibolow dulewkabiliw kawtiw i, alik alik kanekabiliw kawtiw bi abiw mutuk fian beem kut kel kuw bokoliw te. \p \v 16 Keko beli, Yesus e iti weng mak bokolomele: “Yesus nakalem ete dabalakamin finik mak nakalem kalan weng so dabalaleko, ‘Sios kunum waneng ilo weng bakayem una!’, dangsi te. Feinka! Nakalem ete kamok Debit em ais diwin so mulkis nete te. Nete kuw kutim mililiw em ailkabe fial wanggakail nete te.”, angei,\x * \xo 22:16 \xt Teing Bakamin 24:17; Aisaya 11:1,10; Ulom 1:3; Fitew Dase 2:28; 5:5\x* \v 17 Sunbin-Finik so, Siwsiw Men beem kalel so, alew i bokolomeliw: “Ku tala o!”, angiw te. Angiwi, alew im weng be kilibiliw kunum waneng alik alik ikati bokolomeliw: “Ku tala!”, angoliwka! \p Mali kunum waneng i ok tew teineko, danong danong kebiliw kunum waneng i teleko, ikalem ibolow geleweko, sunsun finik so kulomin em ok sak yan banim misim kuw kulu wanoliwka!\x * \xo 22:17 \xt Aisaya 55:1; Fitew Dase 21:6\x* \p \v 18 Kaneloke eisneng beem weng fut tem bosi weng kale atemeko, kililiw kawtiw i kilelbi boliwka! Nimin kawtiw ite mak bosi weng beelo ikalem fukunin mak tikin dukuliw tewe, Sunbin-Got e kawtiw biilo betbet abin fian duyemomin wa eisneng fut tem kale bosi eisneng bakati ilo duyemoke te.\x * \xo 22:18 \xt Sawa Weng 4:2; 12:32\x* \v 19 Beemdiw, nimin kawtiw ite mak bosi weng beelo ikalem fukunin mak weng gel mak alwol keko, kulu kolewko, fut tem kale bosi eisneng beem dulum ibolow fukuneko, ‘Nu abiw mutuk fian ayem ka uneko, sunsun finik so duyemomin ais dem be wanuma!’, angiw tewe, Sunbin-Got e kawtiw biilo ‘Ayem! Yu nam uneko, waniw te!’, yangoke te.”, angse te. \p \v 20 Kaneloke eisneng alik alik be kilele kal keko, “Fein kanelokoliw te!”, angakabe kunum be bokolomele: “Ne mewso teli te!”, angbe te. \p Feinka! Kamok Fian Yesus ku tala! \p \v 21 Kamok Fian Yesus em ibolow folok e Sunbin-Got em galmose kunum waneng alik alik yuso bomaka! Feinka!