\id PHP - Bimin NT -Papua New Guinea 2008 (web 2014) \h Filibai \toc1 Fut kale Fol em Filibai Abiw Mutuk Fian em Sios Kawtiw ilo Dabalayemse Fut kale. \toc2 Filibai \toc3 Fil \mt2 Fut kale Fol em \mt1 Filibai \mt2 Abiw Mutuk Fian em Sios Kawtiw ilo Dabalayemse Fut kale. \c 1 \p \v 1 Kulais Yesus akalem wiin so galmose kunum waneng Filibai abiw mutuk fian biliw kunum waneng yutaka! Yu biliw yako! \p Fol so, Timoti so, Yesus Kulais em sak weng afak kunum aso nu yuso, yukalem kak yetebiliw kunum iso, yukalem dakayemin kunum iso, alik alik yulo fut kale boyemuw te.\x * \xo 1:1 \xt Kalan Kunum 16:12-40\x* \v 2 Alik nukalem Aatim Sunbin-Got so, nukalem Kamok Fian Yesus Kulais so, yelim bi yulo ikalem ibolow folok so, ibolow menew so, kukuyemboliwka! \p \v 3 Nem yom ibolow fukunkabi ding dim bakate, ne diwkuw diwkuw nem Sunbin-Got elo “Weso! Seyo!”, dangeko, \v 4 kalfongeko, Sunbin-Got eso yom dulum elote weng bakabi te. \v 5 Nimtew angom? Nukalem suaem talsuluw ding dim elote teleko, kameem ding dim akate, alik alik yu nuso makuw bongguko, Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be deka deka kelewbuluw kasike. \v 6 Keko beli, ne kilele kal kebite: Sunbin-Got akalem ete aluwbamin ken mak yukalem ibolow tem ka kel kilsomi, aluwbabe ki, Kulais Yesus em iti toloke ding dim kabalak e, e yom ibolow tem beem aluwbamin be atin kuw ken kuw fulkilas keloke te.\x * \xo 1:6 \xt 1 Kolin 1:8\x* \v 7 Yu nelo ibolow mutuk fian dunemkabiliw kasike, nem yom dulum elote fukunkabi ibolow fukunin bakati ken kiol kuw te. Nimtew angom? Nem kame sok so ge konemsiliw ding dim akal, Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be bakayemali ding dim akal, mali Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be sakalaw keko, weng bo bo kebiliw kawtiw ilo yan weng bakayemali ding dim akal, diwkuw diwkuw yuso, neso, alik alik nu ibolow ki makmak keko, Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be kunum waneng alik alik ilo bakayem tem bakayem tem de kakawkabuluw kasike. \v 8 Feinka! Sunbin-Got e kal keko, fein atemete: Ne Kulais Yesus em nelo dunembe ibolow mutuk fian be kuluko, alik alik yulo akati ibolow mutuk fian duyembi te. \v 9 Kasike kame, ne Sunbin-Got elo kitil weng bokolewomeli: “Filibai kunum waneng im ibolow fian kelew kelew kukuw be fian kuw beki beki fasu keyembomaka!”, dangbi te. Dangii, e kanelei, yu Sunbin-Got elo kilele kal kebomi, ki keko, wa so ken so kukuw be kilele diwemokoliw te. \v 10 Kaneliw tewe, yu diwkuw diwkuw kukuw ken kuw kebomi, Kulais em toloke ding dim kabalak e, alik alik yu sen so banim kiol kuw kunum waneng kebokoliw te.\x * \xo 1:10 \xt 1 Tesalonaika 5:23\x* \v 11 Keko beli, Yesus Kulais e yukalem ibolow tem ka kel kiol kuw sen banimso kukuw kuw be abuko, wenkabe kasike, mali kawtiw yom kanekabiliw kukuw ken be atemeko, Sunbin-Got elo wiin fian duleweko, em wiin daolew kemokoliw kasike. \s1 Fol em Sok so Ge Kolewsiliw em Kanese Sang te. \p \v 12 Nakunum kumel fein ibolow so kunum waneng yutaka! Ne fut kale boko, yulo dabalayemi kasike, yu kilele kal keliwete: Nem kulukabi ilum kale ki keko, Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be kasibinba kebe kate, kanenembe ilum beem dulum elote kawtiw banban mak Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be kilikabiliw te. \v 13 Keko kasike, Ulom abiw mutuk fian em emisik kamok fian akalem am fian sel im wonuk so kunum so, ka biliw kawtiw iso, alik alik i kilele kal keliwete: Ne Kulais em weng afak kunum kebi kasike, i nelo sok so ge konemsiliw te.\x * \xo 1:13 \xt Kalan Kunum 28:30\x* \v 14 Konemiwi, kaem fein ibolow so nakunum kumel kunum waneng banban ikati nem dulum elote kanenembe be kal kesiliw kate, Kamok Fian e im ibolow be kalaing kuw keyemei, i Sunbin-Got em nulo duyemse Weng Ken be bakayem tem bakayem tem de kakabiliw te. \fig |alt="Two men in stock" src="IB04207.tif" size="col" ref="Filibai 1:14" \fig* \v 15-17 Feinka! Mali nelo ibolow mutuk fian kenembiliw kunum waneng mak ken ibolow keko, Weng Kal Ken Ati be bakayem tem bakayem tem de kakabomi, kal keliwete: Nem Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be bakayem tem bakayem tem de kakamali beem mongom ete maka i kame kitil kenemeko, “Diwyemin kunum ilo yan weng mak bokoyemolewka!”, nangbiliw te. Kate, mali kawtiw mak i nelo on kenemeko, nem aluwbamin beem dulum elote bonge bonge keko, Kulais em Weng Kal Ken Ati be bakayem tem bakayem tem de kakabiliw kate, i ikalem wiin ete kuw daoko, ibolow fukuniwete: ‘Nu sok so be kunum Fol beelo ilum makso dulewuma!’, angakabiliw te. \v 18 Kate, kanemok! Mali kunum waneng ibolow ken so biliw ikati, mali kawtiw ibolow wa so kebiliw ikati, alik alik i diwkuw Kulais ete kuw bakayem tem bakayem tem de kakabiliw kasike, ne ibolow kakat keko, diwkuw diwkuw kalfong so bi te. \v 19 Feinka! Ne kal kelite: Yukalem Sunbin-Got eso weng bakabiliw be so, Yesus Kulais em Sunbin-Finik em dakanembe be so, alew beem mongom ete nakalem ilum be famdenemei, ne ge konembe sok so be fein kolewoki te.\x * \xo 1:19 \xt 2 Kolin 1:11\x* \p \v 20 Kate kame, ne diwkuw diwkuw ibolow danong angeko, ibolow fukunomeli: “Ne kanelom maka im awan finganemokoli te! Kate, nem finik so bin ding akate, nem nenokoliw ding dim akate, ne diwkuw diwkuw kalaing kuw kebomi, kitil kuw moko, suaem ding atew kame akati, nem bakayemkabi beem mongom ete Kulais e wiin fian mak kuloke kai!”, angakabi te. \v 21 Nimtew angom? Nem finik so kebi ding dim bakate, ne Kulais em aluwbamin kunum kebi kate, nem kuanoki ding dim kabalak e, ne yan ken ati mak kuloki kasike.\x * \xo 1:21 \xt Galesia 2:20\x* \v 22 Feinka! Nem kuaninba keko, finik so bi ding dim bakate, ne Kulais em aluwbamin aluwbabilii, beem dulum elote dem ken kuw gilaloke te. Dem ken gilaloke kasike, ne akokow so keko, nomin deiw ete unomin ibolow keli ye? Kuanomin deiw ete yako? Bani, ka kel finik so bin deiw ete yako? \v 23 Ne fukunin alew kebite. Nem emisik ibolow mutuk fian e kanekote: Ne Kulais eso bomin ibolow mutuk fian kuw kebi te.\x * \xo 1:23 \xt 2 Kolin 5:8\x* \v 24 Kate, mak em ibolow fukunin e kanekote: Ne kuaninba keko, bi tewe, ne yulo iti dokoyemoki te. \v 25 Kasike, ne kal kelite: Ne fongate akate nam kuani te. Kate, ne finik so bomi, yulo dokoyemoki kasike, yukalem fein ibolow akal, yukalem kakat fian akal, alew eisneng be beki beki unoke kasike, \v 26 nem iti yom fukun toloki ding dim kabalak e, yu Kulais Yesus em wiin fian iti makso makso daolokoliw te. \s1 Yu Kitil Keko, Kiol Kuw Kakamoliwka! \p \v 27 Kate, nomin eisneng mak yom dim ete kelei, yu fein ibolow so kunum waneng im kanekabiliw kukuw be geleweko, Kulais em Weng Kal Ken Ati beelo kiol kuw gelewemoliwka! Kaneliw tewe, nem yuso boki ding dim akal, nem ka kel singam kel bi ding dim akal, diwkuw diwkuw ne yom sang kuw kililite: “Alik alik i ibolow ki makmak kebomi, fangfangdako, fein ibolow so, Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati beso, alew eisneng beem dulum elote bukeko, aluwbabiliw kai!”, nangiwi, ne kililoki te.\x * \xo 1:27 \xt Efesus 4:1; 1 Tesalonaika 2:12\x* \v 28 Kate, yu kanelom maka im awan finganemokoliw te! Nimtew angom? Im kaneyemkabiliw beem dulum elote alik alik yu kal keliwete: I Seten-Ataanim em deiw ka kel kakabiliw kawtiw kate, Sunbin-Got e yulo akalem deiw wan keyemeko, yulo ka kel mo koyemei, alik alik yu kilele atemeko, kal kekabiliw kasike. \v 29 Feinka! Sunbin-Got e yulo ibolow folok keyemei, yu akalem Weng Kal Ken Ati be kiliko, “Fein!”, dangeko, Kulais em weng afak gelewkabiliw kunum waneng kebiliw te. Kebiliwi, e yulo iti ibolow folok keyemse kasike, maka i ki keko, Kulais em wiin em mongom ete yulo betbet anggil ilum duyemiwi, yu kulukabiliw te.\x * \xo 1:29 \xt Kalan Kunum 16:19-40\x* \v 30 Sua kel akal kame akal, yu nem Kulais em dulum elo diwkuw diwkuw ganenkakawkabi sang be kilisomi, atemeko, kal kebiliw te. Kaneko kasike, yukati nakalem ganbin atew ganboliwka! \c 2 \li1 \v 1 Kameem kal anggil ilum sakik ding dim bakate, Kulais em yulo yangakabe kewkew weng mak kebe sako? \li1 Em yulo ibolow mutuk fian duyemkabe beem dulum elote weng tem tem mak keyembe sako? \li1 Em akalem Sunbin-Finik be yulo duyemse beem mongom ete alik alik yu Kulais em angin makmak kebiliw sako? \li1 Mali ilo kinkin ibolow kelew kelew kukuw so, ibolow mutuk dulew dulew kukuw so, kukuw be yom mutuk be sako? \m Feinka! Alik alik mesesem mesesem eisneng be fein yom dim alakabe kasike kame, \v 2 alik alik yu nem kalfong be beki kuw beki kuw katiw elo duleweko, ibolow fukunin ki makmak kebomi, ibolow mutuk fian dulew dulew kukuw kukuyembomi, yom ibolow so, dem so, alik alik be makmak kuw keboliwka! \li1 \v 3 Yu kanelom yukalem kal anggil beem fukunin kuw geleweko, bonge bonge kemokoliw te! Kate, yu ibolow fukuneko, bokolomeliw: “Nu mali nakunum kumel kunum waneng biim kiin dim kel ibolow falit kukuw angeko, im afak bin kukuw gelewemuma!”, angboliwka!\x * \xo 2:3 \xt Galesia 5:26\x* \li1 \v 4 Yu kanelom yukalem kal anggil beem dulum elote kuw fukunemokoliw te! Kate, yu kakunum kumel kunum waneng im dulum bakati ibolow fukunemoliwka!\x * \xo 2:4 \xt 1 Kolin 10:24\x* \p \v 5 Feinka! Yukalem ibolow tem em fukunin e Kulais Yesus em ibolow tem beem fukunin atew kelewboliwka! \pi1 \v 6 Kulais e Sunbin-Got akalem akate kate, e akalem alenale abin be net aulinba kese te.\x * \xo 2:6 \xt Sion 1:1-2; 17:5\x* \mi \v 7 Kate, e akalem ibolow fukuninba keko, akalem alenale abin be koleweko, sak weng afak kunum nukatetew kese te. \pi1 \x * \xo 2:7 \xt Sion 1:14; 2 Kolin 8:9\x* \v 8 Keko beli, akalem ete de mit dako, Sunbin-Got em weng kiliko, kilele gelewse kasike, i elo ais dim ka kel silbiki kolewiwi, e kunum wa im kuankemin atew kuanse te. \pi1 \x * \xo 2:8 \xt Kibulu 5:8; 12:2\x* \v 9 Kuanei, Sunbin-Got e elo atin kuw auk so, kitil so, wiin fian so, keleweko, em wiin katiw elo daolewse kasike, em wiin e mali wiin aik alik biilo atin kuw bakiyemkabe te. \pi1 \x * \xo 2:9 \xt Kalan Kunum 2:33; Efesus 1:20-21; Kibulu 1:3-4\x* \v 10 Kanelewse kasike, abiil tikin biliw so, kawin dim kaleem biliw iso, kawin dim kaleem afak biliw iso, finik so biliw alik alik i Yesus em mit kel gatak wakas angeko,\x * \xo 2:10 \xt Ulom 14:11\x* \mi \v 11 weng fian kaim dim akate gaaneko, bokolomeliw: “Yesus Kulais ete kuw Kamok Fian ete te!”, angesomi, Aatim Sunbin-Got em wiin fian kuw daolew kemoliwka!\x * \xo 2:11 \xt Ulom 10:9\x* \p \v 12 Keko beli, ibolow mututk fian keyembi nakunum kumel kunum waneng yutaka! Yu nem weng kale kiliko, suaem emdiw, kame akati gelewemoliwka! Nem yuso bi ding dim akal, nem yuso binba keko, singam kel kebi ding dim akal, yu diwkuw diwkuw kun kuluko, “Sunbin-Got e nukalem wa kukuw beem yan sak misim kuw kulu koyemse kai!”, angeko, Sunbin-Got em yulo mo koyemse deiw kikis dim ka kel kakabomi, sili sili kukuw beem dulum elote finganeko, deiw kikis beem aluwbamin be dubuluw angboliwka! \v 13 Feinka! Sunbin-Got akalem ete yom ibolow tem ka kel aluweko, yom ibolow fukunin akal, yom deiw kikis ka kel kakabiliw beem kukuw akal, alik alik be famde koyemkabe kasike, yu ki keko, akalem kiin dim kel kiol kuw kukuw so kakabiliw te. \p \v 14 Yu kanelom kawin dim kaleem aluwbamin beem dulum elote weng buk keko, weng anyam kuw kemokoliw te! \v 15 Kanelinba keliw tewe, yu sen banim keko, Sunbin-Got em aul sili sili nam em dulum elote dolon kelinba kebiliw aul kebomi, tokotoko inkal banim kunum waneng kebiliw te. Kebomeliwi, yu kawin dim kaleem atin kuw wa wa so kukuw kekabiliw kawtiw biim mutuk ka kel fial im ailbin mililiw mutuk ailkabiliw fial biimdiw kebiliw te.\x * \xo 2:15 \xt Daniel 12:3; Filibai 1:10; 1 Tesalonaika 2:19\x* \v 16 Keko beli, yu Sunbin-Got em finik so Weng Kal Ken Ati be kilele auleko, beem deiw elo kakamoliwka! Kakamiw tewe, Kulais em iti toloke ding dim kabalak e, ne wiin so kunum mak keloki te. Nimtew angom? Nem yom dulum elote bukeko, kitil kuw aluwbabi aluwbamin be sak dem so banim keko, baniminba kebe kasike. \p \v 17 Kate, maka i nelo samal emdiw neniwi, ne aik ayem emdiw ka kel kuani tewe, nem buselokoliw kaim so, yukalem Yesus elo fein ibolow beso, alew be bongguko, makuw Sunbin-Got em wiin fian daolewkabe te. Kaneko kasike, ne alik alik yuso makuw bongguko, kalfong fian kakatkabi te. \v 18 Beemdiw, yukati neso makuw bongguko, kakatemoliwka!\x * \xo 2:18 \xt Filibai 3:1; 4:4\x* \s1 Kunum Alew im Dulum elote Bokose Weng Kal te. \p \v 19 Ne Kamok Fian Yesus elo “Kaneloka!”, dangeko, fongate akate Timoti be yom fukunin dabalalewomin ibolow kebi te. Nimtew angom? E yom mit bokou angeko, iti nem mit elo teleko, yom kanebiliw sang be de teleko, bokonemei, nem ibolow kalfong so keneme te. \v 20 Feinka! Mali kunum mak Timoti emdiw banim te. Ete kuw yom ken biliw beem dulum elote ibolow fukunkabe kunum ete te. \v 21 Mali kunum alik alik i mian wanin bisil nam kuw ite te. I ikalem ibolow kuw fukuneko, Yesus Kulais em dulum elote ibolow fukuninba kekabiliw te.\x * \xo 2:21 \xt 2 Timoti 4:10\x* \v 22 Kate, Timoti e neso makuw Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be de kakamelei, alik alik yu em aluwbamin be atemeko, kiliko, kal kebiliw te. E nakalem min emdiw keko, eso, neso, nulum nu makuw aluwkakawkabuluw te. \v 23 Keko beli, nem dulum elote kanenemoke eisneng be atemoki ding dim kabalak e, ne elo yom dim elo dabalaloki te. \v 24 Nukalem Kamok Fian e nem ibolow tem ka kel weng mak dunemse kasike, ne ibolow fukunite: Fongate akate nem teing sok so ge konemsiliw sok be silel konemiwi, ne yom fukun toloki te. \p \v 25 Sua kel akate, yu Efafoloditus elo nem mit elo dabalaliwi, e teleko, neso bomi, nelo kilele dakanembe te. Dakanembomi, e neso wonuk so kunum emdiw Sunbin-Got em aluwbamin fian be aluwbabise te. Kame, ne ibolow fukunomeli: ‘Nem nakunum Efafoloditus beelo iti yukalem dim elo dabalaloki kai!’, angbi te.\x * \xo 2:25 \xt Filibai 4:18\x* \v 26 Nimtew angom? Yu Efafoloditus em wakamin kuluse em sang kiliko, sakik kulusiliw kasike. Beem mongom ete e yom biliw dim elo unomin ibolow fian kekabe te. \v 27 Feinka! E wakamin fian kuluko, mewso kuanomin kis kese kate, Sunbin-Got e elo ibolow kinkin kukuleweko, iti ken kelewse te. E elo ibolow kinkin kukulewse kate, e nakalem akati kinkin ibolow fian so kasi konembe kasike, ne em dulum elote iti sakik ilum makso nam kuli te. \v 28 Kasike kame, ne ibolow fian kuw keko, elo iti yom dim elo dabalalomin ibolow kebi te. Nimtew angom? Em yom fukun elo toloke ding dim bakate, yu iti kalfong kelewsomeliwi, nem ibolow tiaktiak kebi bakati banimoke kasike. \v 29 Feinka! Mali Efafoloditus akatetew kebiliw kunum waneng biilo kalfongyemeko, wangweng keyemboliwka! Kasike, nakunum beem iti yom dim elo toloke ding dim bakate, yu elo fein beemdiw kanelewoliwka! \v 30 Nimtew angom? E yom abin kuluko, nelo dakanem teleko, akalem finik so bin beem dulum elote ibolow fukuninba kesomi, Kulais em aluwbamin kuw kitil aluweko, em kanese beem mongom ete mewso kuanse kasike. \c 3 \s1 Fol em Kewkew Weng te. \p \v 1 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Weng be banim kolomin dim kabalak e, yu Sunbin-Got elo kalfongdew kemoliwka! \p Nem suaem fut tem bosi weng be yulo dokoyemkabe kasike, ne gal kelinba kebi kate, taun ki weng be fut tem ka kel iti boko, bokoyemomeli: \v 2 Mali kut mian atul nam atew kebiliw kunum wa mak yom fukun teleko, yulo bokoyemomeliw: “Mesik esik yu yukalem kal okiliw tewe, yu ki keko, Sunbin-Got em fein angin kelinba kebiliw te.”, yangeko, bakayem tem bakayem tem de teliw kasike, yu kilelbiko, boliwka! \v 3 Nimtew angom? Nukalem ete kuw nu Sunbin-Got em fein kunum waneng nute te. Sunbin-Got em Sunbin-Finik e num mutuk ka kel bomi, em wiin daolewkemin fein deiw be nulo kukuyemkabe kasike. Kukuyemkabe kasike kame, nu Yesus Kulais em num dulum elote kuaneko, nulo dokoyemse deiw beem dim elo kuw kalfongdewko, ka kel kakabuluw te. Kate, nu kilele kal keluwete: Kal okilew kemin kukuw so, mali kawin dim kaleem kukuw gelewbin kukuw so, beem deiw alik alik angom bi, nu ki keko, kiol kuw sen so banim kunum waneng kelinba kebuluw te.\x * \xo 3:3 \xt Ulom 2:29\x* \p \v 4 Sua kel kabalak e, nakati nem aluwbamin beem dulum elote sen banim kelomin em deiw gelewemali kunum ke alenali te. Nem gelewemali deiw beem aluwbamin be ne kitil kuw aulewko, ibolow fukunomeli: “Ken kukuw kuw gelewkabi kai!”, angeko, mali kunum alik alik ilo bakiyemeko, nakalem kitil ete kuw kilele aluwbameli te.\x * \xo 3:4 \xt 2 Kolin 11:18\x* \p \v 5 Yu kame nakalem suem kanemali sang be kililina! Ne Isalael kunum nete te. Nem kunum mongom e Benyamin ete te. Nem yem um nelo duku konemsu ding em duan kel ding kese ding dim bakate, i nem kal okinemsiliw te. Nem awalik kumel alik alik i Kibulu weng bakabomi, Isalael kawtiw ite kuw kesiliw kasike, i Moses em kukuyemin sawa weng ayem beem afak kel bomi, gelewemaliw te. Nakalem ete Falisi kawtiw im kiol kuw kukuw gelewemeli kunum nete te.\x * \xo 3:5 \xt Iluk 1:59; Kalan Kunum 23:6; 2 Kolin 11:22\x* \v 6 Nangbiliwi, ne Sunbin-Got em aluwbamin be diwkuw diwkuw kitil kuw aluweko, Yesus em angin ilo yemomin em dulum elote yenggelewemali te. Yenggelewbomelii, kawtiw i nelo netemeko, “Kiol kuw sawa weng gelewkabe kunum ete kai!”, nangeko, nem wiin daonem kemaliw te.\x * \xo 3:6 \xt Kalan Kunum 8:3\x* \v 7 Kemaliw kasike, ne sua em gelewemeli kukuw be diweko, fukunomeli: “Sunbin-Got e nelo yan fian mak dunemoke kai!”, angeko, kukuw be kitil kuw aluwbabisi te. Kate kame, ne Kulais em deiw ka kel kakambomi, elo kuw geleweko, “Ka kel uno yo!”, angbi kasike, ne nem sua em gelewsi wiin banim deiw be atin kuw ibik dako, kolewi te.\x * \xo 3:7 \xt Matyu 13:44,46\x* \v 8 Feinka! Sua em kawin dim kaleem kanekabi eisneng alik alik beem dulum elote ne kame “Be wasan so teng so deiw kai!”, angomi, kolewsi te. Nimtew angom? Ne nakalem Kamok Fian Yesus Kulais ete kuw kilele kal kelomin ibolow kebomi, Kulais em kamge so deiw ken kalete kuw kilele aluweko, kakabi kasike. \v 9 Kakabomi, ne Kulais em fein kunum kelii, ne Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw sen so banim kunum keboki te. Nimtew angom? Ne nakalem kitil so kukuyemin sawa weng beem afak deiw gelewinba kekabi kate, ne Kulais elo “Fein!”, dangakabi kasike, em fein deiw bete kuw gelewkabi kasike.\x * \xo 3:9 \xt Ulom 3:21-22\x* \v 10 Kame, nem ibolow fukunin fian alemsal bi kanekote: \li1 Mak e, “Kulais elo atin kuw kal keloyo!”, angbi te. \li1 Mak e, “Sunbin-Got em Kulais elo dawkalfolse em kitil be ne atin kuw kal keloyo!”, angbi te. \li1 Mak e, “Nem Kulais em deiw ka kel kakabisi ding dim bakate, ne eso bongguko, em aluwbabi aluwbamin beem dulum elote em ilum kuluko, kuanse ilum beem atuk bakati kuluko, dao kemoyo!”, angbi te.\x * \xo 3:10 \xt Ulom 6:3-5; 8:17\x* \m \v 11 Keko beli, nakati kuanii, “Sunbin-Got em Yesus elo dawkalfolse atew e nakati kanenemeko, namkalfoloke kai!”, angakabi te. \p \v 12 Feinka! Ne mesesem mesesem beem dulum elote “Kame atin kuw kal keko, bi te!”, anginba keli kate, Kulais Yesus e nelo “Ku nakalem kunum kute te!”, nangeko, bokonemse kasike, ne kitil kuw keko, Yesus em deiw aluweko, ka kel kakabi te. Kakasomelii, fe kabalak e, ne Kulais Yesus em kiin dim e fein kiol kuw sen so banim kunum keboki te.\x * \xo 3:12 \xt 1 Timoti 6:12,19\x* \p \v 13 Ibolow mutuk fian duyemkabi nakunum kumel kunum waneng yutaka! Ne kilele kal kelite: Atin kuw kiol kuw sen so banim kunum kelinba kebi te. Kate, ne suaem eisneng be akokow keko, ibiku koleweko, Yesus em deiw dim ka kel yakamin atew kakabi te. \v 14 Kulais Yesus e nelo akalem kunum kenemse kasike, ne kitil kuw keko, akalem deiw dim ka kel yakamin atew kebi kasike, fefe ding keloke ding dim kabalak e, nem Sunbin-Got em mit mewso unoki ding dim bakate, e nelo yan ken mak dunemoke te.\x * \xo 3:14 \xt 1 Kolin 9:24\x* \p \v 15 Mali fein ibolow em dulum elote tanbelel seiwel kebiliw kunum waneng yu ibolow fukunin ki makmak keko, nem kanebi atew keboliwka! Kate, yu nanew fukunin mak keko, biliw tewe, Sunbin-Got e akalem fukunin ken be yulo fein kukuyemoke te.\x * \xo 3:15 \xt 1 Kolin 2:6\x* \v 16 Kukuyemoke kate, alik alik nu nukalem kulusuluw kal ibolow fukunin beelo kitil kuw aluweko, Kulais em nulo kukuyemse deiw ka kel kilele kakamoluwka! \p \v 17 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Yu nem kanekabi kukuw be atemeko, nemdiw kemoliwka! Keko beli, mali numdiw kakameliw kunum waneng im kukuw bakati atemeko, biimdiw kemoliwka!\x * \xo 3:17 \xt 1 Kolin 4:16\x* \p \v 18 Amemin so, kiin ok temtem so, iti weng taun weng mak yulo bokoyemite: Kawitw banso banso mak Kulais em deiw be gelewin tew kekabiliw kate, i deiw be iti fimdi famde kelewko, Kulais em kuanse be maka keleweko, sak fong eisneng atew kelewkabiliw te. \v 19 Kunum waneng bi ikalem kal kakat dem kakat kesomi, ikalem kumun folok keko, elo ikalem got atew kelewkabiliw te. Kanebomi, inkal so eisneng mak kebiliw kate, i inkal banim keko, ikalem wiin ete kuw daokabiliw te. Kate, Sunbin-Got e kawin dim kaleem eisneng so fewtokokabiliw kawtiw biilo diwyemeko, geeyemeko, fein kuiaw fokoloke te.\x * \xo 3:19 \xt Ulom 16:18\x* \p \v 20 Kate, nukalem ete abiil tikin kasel kebuluw kasike, nukalem fukunin e abiil tikin em eisneng eso fewtokoko, buluw te. Feinka! Nu diwkuw diwkuw nukalem Kamok Fian Yesus Kulais em toloke ding fenbomi, ibolow danong kelewkabuluw te. Nimtew angom? Kaem ding dim kabalak e, nukalem Kamok Fian Yesus Kulais e nulo kuluko, Sunbin-Got em sunsun alakabe dim kalo yemde unoke kasike.\x * \xo 3:20 \xt Efesus 2:6,19\x* \v 21 Feinka! Akalem kitil e fian kuw keko, mali finik so biliw im kitil be atin kuw bakiyemkabe kasike, alik alik bi em afak ete kuw kebokoliw te. Yesus Kulais em toloke ding dim bakate, e akalem kitil fian em dim e nukalem kawin dim kaleem baluw em banim kal anggil be alwol keleweko, akalem abiil tikin dim em sunsun auk so wiin so kal anggil beemdiw kelewoke te.\x * \xo 3:21 \xt 1 Kolin 15:28,43-53\x* \c 4 \nb \v 1 Kasike, nakunum kumel kunum waneng yutaka! Yu kitil keko, nukalem Kamok Fian Yesus em deiw auleko, kilele gelewboliwka! \p Ne yulo ibolow mutuk fian duyemeko, ibolow danong keko, “Yom fukun tolo yo!”, yangeko, kakabi te. Nimtew angom? Ne yom Yesus em deiw gelewkabiliw kukuw be atemeko, kakat fian kulukabi kasike. Feinka! Alik alik yu nem bukeko, aluwkabi beem yan ken ati kebiliw te.\x * \xo 4:1 \xt 1 Tesalonaika 2:19-20\x* \p \v 2 Yuodia so, Sintike so, kuso yu kililoliwka! Yu ibolow ki makmak keloliwka! Nimtew angom? Kuso yu yukalem Kamok Fian em angin kebiliw kasike. \p \v 3 Sisigos\f + \fr 4:3 \ft 4:3 Mali kal kunum i kale Gilik weng sin em weng Sisigos kuluko, famdeko, wiin beem mongom ete kuw fut tem ka kel bokabiliw te. Wiin beem mongom e kanekote: “Neso Fangfangdakabe Nakunum” ete te.\f* kutaka! Ne kitil weng mak kulo bokokemomeli: “Ku waneng alew biim weng anyam be kileleko, banim keyema!”, kangi te. Nimtew angom? Waneng biso, neso, Kelemen eso, mali kawtiw im wiin Sunbin-Got em Finik so Kulomin Fut Ayem em tem ka kel bosiliw kawtiw iso, alik alik nu fangfangdako, aluwbamin ki dakabomi, Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be de kakawkabuluw kasike.\x * \xo 4:3 \xt Iluk 10:20\x* \li1 \v 4 Filibai angin yutaka! Yu nukalem Kamok Fian eso fewtokoko, biliw kasike, yu diwkuw diwkuw kalfongeko, boliwka! Iti kililoliwka! Yu kalfongeko, boliwka! \li1 \v 5 Yom menew ibolow be kawtiw alik alik ilo kilele kukuyemboliwka! \li1 Nukalem Kamok Fian e mewso tolomin keme te.\x * \xo 4:5 \xt Kibulu 10:25; Sekow 5:8-9\x* \li1 \v 6 Yu kanelom sakik ibolow banban kemokoliw te! \li2 Kate, ilum ding akal, ken ding akal, diwkuw diwkuw yu Sunbin-Got elo “Kaneyema!”, dangbiliw beem dulum elote eso weng bokoko, dakalakamin weng dakalako, “Weso! Seyo!”, dangboliwka!\x * \xo 4:6 \xt Matyu 6:25-34; Kolosi 4:2\x* \p \v 7 Kaneliw tewe, Sunbin-Got e akalem menew ibolow be yulo fein duyemoke te. Em yulo duyemkabe ibolow menew be yom ibolow banban kebiliw be atin kuw kasi koyemeko, yom Kulais Yesus eso fewtokobiliw ibolow so, ibolow fukunin beso, alik alik be kilele kilmoko, ateyemboke te.\x * \xo 4:7 \xt Aisaya 26:3; Sion 14:27; Kolosi 3:15\x* \p \v 8 Ibolow mutuk fian duyemkabi nakunum kumel kunum waneng yutaka! Nem weng banim kolomin dim kabalak e, yu kaneko eisneng beem dulum elote kuw ibolow fukunemoliwka! \li1 Dasuw banim keko, fein kukuw kemin beem dulum elo, \li1 sulin so kukuw beem dulum elo, \li1 kiol kuw bin beem dulum elo, \li1 tokotoko kukuw beem dulum elo, \li1 sen so banim eisneng beem dulum elo, \li1 mali im kiin dim e kiol kuw keko, sulin so kebe eisneng beem dulum elo, \m alik alik mesesem mesesem eisneng beem dulum elote kuw diwkuw diwkuw ibolow fukunemoliwka! \p \v 9 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Yu nem weng yulo kukuyemii, yu kiliko, atemeko, kilele kal kebiliw kukuyemin weng be diwkuw diwkuw gelewemoliwka! Gelewbiliwi, ibolow menew em sen mongom kayak Sunbin-Got e diwkuw diwkuw yuso boke te.\x * \xo 4:9 \xt Ulom 16:20\x* \s1 Filibai im Dokolewiwi, Kalfongse em Weng te. \p \v 10 Ne kalfong fian keko, nukalem Kamok Fian elo “Weso! Seyo!”, dangbi te. Nimtew angom? Yu iti nem ibolow fukuneko, nelo dokonemsiliw kasike. Fein! Yu diwkuw diwkuw nem ibolow fukunkabiliw kate, yu nelo dokonemomin deiw mak ateminba kemaliw te. Kate kame, yu deiw mak atemeko, nelo kilele dokonemsiliw te. \p \v 11 Yu kanelom ibolow fukuneko, bokolomeliw: “Fol e mesesem mesesem sukum kebe kasike kame, e nulo fut be dabalayem kebe kasike!”, ange ange kebokoliw te! Itel bate! Feinka! Aluwkabi mesesem mesesem eisneng beem dulum elote ne diwkuw diwkuw nanbow angeko, ibolow menew so bi kasike. \v 12 Sunbin-Got e nelo kukunemse kasike kame, mesesem mesesem eisneng sukum kebi ding akal, mesesem mesesem eisneng banso kebi ding akal, wanin sukum kebi ding akal, wanin yom kele ding akal, nomin eisneng mak nem dim tele tewe, ne ibolow nanbow angeko, kakabi te. \v 13 Feinka! Nomin eisneng mak nem dim tele tewe, ne akalem kitil em dim e ibolow ki keko, alakabi te.\x * \xo 4:13 \xt 2 Kolin 12:10\x* \v 14 Kate, yu ken kukuw kuw kukunemsomi, nem kal ilum kenemse ding dim kabalak e, nelo ibolow folok kenemeko, neso fangfangdasiliw te. \p \v 15 Filibai abiw mutuk fian kunum waneng yutaka! Yukati kal keliwete: Mikmik ding dim kabalak e, nem Masedonia aneng fian be koleweko, Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be bakayem tem bakayem tem de unemali ding dim bakate, mali Sunbin-Got em sios kunum waneng i neso makuw fangfangdalinba kemaliw kate, yukalem ete kuw neso makuw dulew dulew kukuw gelewemaluw te.\x * \xo 4:15 \xt 2 Kolin 11:9\x* \v 16 Nem Tesalonaika abiw mutuk fian ka kel bisi ding dim bakate, yu nelo banban ding dunemkabiliw kasike, ne sukum kelinba kebisi te. \v 17 Iti nelo dokonemomin beem dulum elote ne weng be bokoyeminba kebi kate, yom nelo iti dakanembiliw beem dulum elote “Sunbin-Got e yulo yan ken ati mak so mak so duyemoka!”, angeko, ibolow fukunakabi te. \v 18 Kate kame, ne mesesem mesesem eisneng banso keko, ki keli te. Nimtew angom? Efafoloditus e mesesem em teing dim elo dukusiliw mesesem eisneng be de teleko, nelo dunemei, ne banban beki beki kuw kebi kasike. Yom kanebiliw kukuw be Sunbin-Got em kiin dim e ken kamge eisneng atew kelei, e ibolow kalfong so kimilew kebe te. \v 19 Nakalem Sunbin-Got e on kisol so auk so kitil so Sunbin-Got kasike, e sukum kebiliw mesesem mesesem eisneng be atin kuw ki keyemboke te. Nimtew angom? Kulais Yesus e yulo akalem angin keyemse kasike. \p \v 20 Nukalem Aatim Sunbin-Got em wiin fian be diwkuw diwkuw daolew kemuma! Feinka! \p \v 21-22 Yu nem abin kuluko, yom dim biliw Sunbin-Got akalem wiin so galmose kunum waneng alik alik ilo “Biliw yako!”, yangoliwka! Sunbin-Got em neso biliw kunum waneng kaliso, mali kale biliw Sunbin-Got akalem wiin so galmose kunum waneng iso, mali Ulom abiw mutuk fian em emisik kamok fian akalem am fian ka kel biliw Sunbin-Got em kunum waneng bi so, alik alik bikati yulo “Biliw yako!”, yangiw te. \p \v 23 Kamok Fian Yesus Kulais em ibolow folok e yom dim alakabiliw finik biso boke te! \p Bete kuw. Nem fut weng boyemi fut kame kilaka.